Wikipedia bswiki https://bs.wikipedia.org/wiki/Po%C4%8Detna_strana MediaWiki 1.44.0-wmf.3 first-letter Mediji Posebno Razgovor Korisnik Razgovor s korisnikom Wikipedia Razgovor o Wikipediji Datoteka Razgovor o datoteci MediaWiki Razgovor o MediaWikiju Šablon Razgovor o šablonu Pomoć Razgovor o pomoći Kategorija Razgovor o kategoriji Portal Razgovor o portalu TimedText TimedText talk Modul Razgovor o modulu Topic 0 1149 3665858 3603497 2024-11-14T14:57:29Z 212.39.104.175 3665858 wikitext text/x-wiki {{dobar članak}} {{Drugo značenje|Šah (čvor)}} {{Infokutija igra | naziv = Šah | slika = ChessSet.jpg | opis_slike = Šahovske figure (kralj, kraljica, pješak, skakač, lovac i top) | dizajner = | ilustrator = | izdavač = | datum_publikacije = | godine_aktivno = oko [[6. vijek]]a u [[Indija|Indiji]] do danas | žanr = [[Igra na ploči]] | sistem = | igrači = 2 (nekad i više) | godine_dometa = | vrijeme_postavka = oko 1 minuta | vrijeme_igre = 10 do 60 minuta; turnirske partije mogu trajati od 10 minuta do 6 sati ili duže. | slučajna_prilika = Nema | vještine = [[Šahovska taktika|Taktika]], [[Šahovska strategija|strategija]] | web-stranica = | bilješke = }} [[Datoteka:ChessStartingPosition.jpg|mini|desno|260px|Šahovska tabla na početku partije]] [[Datoteka:UigChessmen SelectionOfKings.jpg|mini|desno|260px|Šahovska figure pronađene na otoku Lewis]] '''Šah''' je strateška igra na kvadratičnoj [[šahovska tabla|šahovskoj tabli]] sa 64 [[kvadrat]]na (crno - bijela) polja, na kojoj igrači pokušavaju da protivničkog kralja dovedu u [[mat]] poziciju. Tabla može biti od drveta, plastike, stakla ili metala, dok su [[Šahovske figure|figure]] najčešće od drveta ili plastike, mada se dekorativno izrađuju i od stakla, kamena ili metala. Šah se igra sa 16 figura. Jedan igrač vodi crne, a drugi bijele figure. Prvi potez povlači igrač sa bijelim figurama. Može se igrati bez sata (slobodne partije) ili da svaki igrač dobije određeno vrijeme, od jednog minuta do 3,5 sata za cijelu partiju (prema pravilima [[Svjetska šahovska federacija|FIDE]]).<ref name="Pravila">{{Cite web |url=http://crochess.com/dokumenti/pdf/pravila_saha_fide_2009_hr.pdf |title=Pravila šaha FIDE |access-date=5. 10. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131109221809/http://crochess.com/dokumenti/pdf/pravila_saha_fide_2009_hr.pdf |archive-date=9. 11. 2013 |url-status=dead }}</ref> Trenutni svjetski šahovski prvak je [[Ema Galic]]. == Općenito == Po broju igrača organiziranih u šahovske klubove, i po broju publikacija, šah je ispred [[Dama (igra)|dame]], [[mica]], [[Halma|halme]], [[pačizi]]ja, najpopularnija igra na ploči u [[Evropa|Evropi]]. Igre slične šahu, kao [[kineski šah]] (Xiangqi), [[Shōgi]] i [[Makruk]] su popularne uglavnom u Istočnoj [[Azija|Aziji]]. U čitavom svijetu po istraživanju [[YouGov]] iz 2012. godine šah igra 605 miliona ljudi.<ref>[http://www.fide.com/component/content/article/1-fide-news/6376-agon-releases-new-chess-player-statistics-from-yougov.html AGON releases new chess player statistics from YouGov 9. august 2012 {{Simboli jezika|en|Engleski}}]</ref> Šah se igra, kako iz razonode, ali i u klubovima, na turnirima, [[Svjetska prvenstva u šahu|svjetskim prvenstvima]] i [[Šahovska olimpijada|šahovskim olmpijadama]]. Postoje i drugi vidovi igranja šaha, kao što su [[Dopisni šah|dopisni]], [[online-šah]], Email-šah, ali i šah protv [[Kompjuterski šah|kompjuterski]] razvijenih programa. Jedna od važnih grana šaha je [[problemski šah]] u kojem je cilj riješiti kompozicije i šahovske probleme, koje su razvijene od strane šahovskih stručnjaka. Pored [[go]]a, šah je jedna od najkompleksnijih igara. Broj mogućih kombinacija procjenjuje se na oko 2,28&nbsp;·&nbsp;10⁴⁶. Već nakon dva poteza postoji 72.084 različitih situacija. Broj mogućih varijanti nakon toga je još mnogo veći: Nakon 40 poteza, procjenju se na 10¹¹⁵ do 10¹²⁰ razvoja igre.<ref>Eero Bonsdorff, Karl Fabel und Olavi Riihimaa: ''Schach und Zahl''. 3. Auflage, Rau, Düsseldorf 1978.</ref> Ovi se proračuni svode proračunom [[Geometrijska sredina|geometrijske sredine]] sa 30 mogućih polupoteza po položaju. U [[Teorija igre|teoriji igre]], šah se ubraja u tzv. [[igre nulte sume]] i u [[igre sa perfektnom informacijom]]. Teoretski se može izračunati, pri postavci da obojica igrača igraju perfektnu igru, da li će se igra završiti pobjedom bijelog, crnog ili remijem. Ali po trenutnim tehničkim mogućnostima, cjelokupni proračun još nije moguć. Rezultati sa šest ili djelomično sa sedam preostalih figura u završnici su proračunati i pohranjeni u [[banke podataka]] i pristupačni su u tzv. ''Tablebases'' Statistički gledano, zbog pravila o povlačenju prvog poteza, bijeli dobija češće nego crni (oko 54 %)<ref>Banka podataka [[Chess Assistant]], stanje 2006, zaokruženo</ref> Kvota [[remi]]ja svodi se na otprilike jednu trećinu, te sa ujednačenosti igrača tendira ka porastu. == Historija == Izum šaha pripisuje se ''[[Sissa ibn Dahir|Legendi o zrnu pšenice]]''. Navodni izumitelj šaha [[Sissa ibn Dahir|Sissa]], zahtjevao je od svog gospodara, kao nagradu da sva 64 polja napuni zrnima [[pšenica|pšenice]] i to tako, da na prvo polje postavi jedno zrno, na drugo dva, na treće četiri, a na svako sljedeće dvostruko više. Vladar se čudio njegovoj skromnosti, ali na kraju bi bilo potrebno 18 [[trilion]]a (10¹⁸) zrna pšenice, što se ne bi moglo zadovoljiti sa svim žetvama pšenice do sada. Legenda jasno ocrtava problem [[Eksponencijalna funkcija|eksponencijalne funkcije]] i njeno teško shvatanje u ljudskom racionalnom svijetu. {{raščistiti}} == Pravila == Šahovska tabla je prema igračima okrenuta, tako da sa strane svakog igrača dolje desno je jedno bijelo polje. Kod šahovskih tabli sa obilježenom notacijom, su vodoravni redovi od dolje prema gore brojevima od '''1''' do '''8''', a kolone su s lijeva na desno obilježene malim slovima od '''a''' do '''h'''. Osnovni položaj šahovskih figura bijelog igrača je od '''a1''' do '''h1''': Top, skakač, lovac, dama, kralj, lovac, skakač i top. Pješaci su poredani u drugom redu od '''a2''' do '''h2'''. Za crnog vrijedi isti raspored od '''a8''' do '''h8''' i za pješake od '''a7''' do '''h7''', tako da je raspored figura na tabli simetričan. Latinski izraz za raspored šahovskih figura ''Regina regit colorem'', onačava da svaka dama po svojoj boji, odgovara polju iste boje (''Bijela dama - bijelo polje''). === Osnovni pojmovi === === Figure === {{Glavni|Šahovske figure}} {{Šahovski dijagram manji | tright | |= 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|= 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|= 6 | | | | | | | | |= 5 | | | | | | | | |= 4 | | | | | | | | |= 3 | | | | | | | | |= 2 |pl|pl|pl|pl|pl|pl|pl|pl|= 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|= a b c d e f g h | Početna pozicija u šahu }} Na početku šahovske partije na [[šahovska tabla|šahovskoj tabli]] nalaze se 32 figure (16 bijelih i 16 crnih). Svaki igrač na raspolaganju ima sljedeće figure na raspolaganju: [[Kralj (šah)|kralja]], [[dama (šah)|damu]], dva [[top (šah)|topa]], dva [[skakač (šah)|skakača]], dva [[lovac (šah)|lovca]] i 8 [[pješak (šah)|pješaka]]. Dama i top pripadaju tzv. ''teškim figurama'', dok su skakač i lovac ''lake figure''. {| class="prettytable" ! Ime<br /> figure ! Broj ! Kretanje |- | [[Datoteka:Chess king icon.png]]<br />'''[[Kralj (šah)|Kralj]]''' | 1 | 1 polje ravno ili [[Dijagonala|dijagonalno]], kod [[Rokada|rokade]] dva polja bočno |- | [[Datoteka:Chess queen icon.png]]<br />'''[[Dama (šah)|Dama]]''' | 1 | ravno ili dijagonalno, neograničeno do kraja table |- | [[Datoteka:Chess rook icon.png]]<br />'''[[Top (šah)|Top]]''' | 2 | ravno, neograničeno do kraja table, kod rokade do polja sa kraljem, kog preskače |- | [[Datoteka:Chess bishop icon.png]]<br />'''[[Lovac (šah)|Lovac]] ''' | 2 | dijagonalno, neograničeno do kraja table |- | [[Datoteka:Chess knight icon.png]]<br />'''[[Skakač (šah)|Skakač]]''' | 2 | 2 polja ravno, zatim jedno polje bočno lijevo ili desno. |- | [[Datoteka:Chess pawn icon.png]]<br />'''[[Pješak (šah)|Pješak]]''' | 8 | jedno polje naprijed, a sa početnog polja su moguća i dva. Kod uzimanja dijagonalno i ''[[en passant]]'' |} Da bi se vrijednost pojednih figura mogla utvrditi, ako protivničke strane imaju različit materijal na ploči, približna usporedba sa [[Relativna vrijednost šahovskih figura|relativnom vrijednošću]] je moguća sa tzv. [[Relativna vrijednost šahovskih figura#Pješačka jedinica|pješačkom jedinicom]]. Najčešće vrijednosti su: * ''Skakač'' tri pješaka, * ''Lovac'' tri pješaka, * ''Top'' pet pješaka, * ''Dama'' devet pješaka, Kako se vrijednost kralja, zbog osobine, da je jedina figura, koju nije moguće ukloniti sa table, kralj se ovim pravilom ne vrednuje, ali u zavšnici, je njegova vrijenost između jedne ''lake figure'' i topa. U programima za kompjuterski šah ove se približne vrijednosti prilagođavaju, te su u približnoj formi, sa malim promjenama slične. {{raščistiti}} ==== Kralj ==== {{Glavni|Kralj (šah)}} {{Šahovski dijagram manji |= |tright | |= 8 |__|__|__|__|__|__|__|__|= 7 |__|__|__|__|__|__|__|__|= 6 |__|__|__|__|__|__|__|__|= 5 |__|__|__|oo|oo|oo|__|__|= 4 |__|__|__|oo|kl|oo|__|__|= 3 |__|__|__|oo|oo|oo|__|__|= 2 |__|__|__|__|__|__|__|__|= 1 |__|__|__|__|__|__|__|__|= |Mogući potezi kraljem kad nema drugih figura oko njega ili prijetnji}} Kralj ♔, ♚ je najvažnija [[šahovske figure|figura]] u šahu. Cilj igre jest zarobiti protivnikovog kralja tako da bijeg nije moguć ([[mat]]). Ako kralja napada neka figura, tj. ako mu prijeti uzimanjem, kaže se da je ''u šahu'' i igrač mora ukloniti tu prijetnju u idućem potezu. Ako se to ne može uraditi, kaže se da je kralj matiran. Iako je kralj najvažnija figura, obično je i najslabija u igri dok se ne dođe u [[šahovska završnica|završnicu]]. Oznaka kralja u [[Algebarska notacija|algebarskoj notaciji]] je '''K'''. Kralj se na šahovskoj tabli, kreće vodoravno, okomito ili dijagonalno i to po jedno polje na susjedno polje u svim pravcima, ukoliko to polje nije zauzeto ili je napadnuto protivničkom figurom. Osim toga kralj se može na početnom redu pomjeriti [[Rokada|rokadom]], pod uslovom da između njih nije ni jedna figura. Osim toga ni kralj ni top ne smiju biti napadnuti, niti se rokada smije vršiti preko napadnutih polja. U [[Šahovsko otvaranje|otvaranju]] ili [[Šahovska središnjica|središnjici]] kralj će rijetko igrati aktivnu ulogu u razvijanju napadačkih ili odbrambenih pozicija. Igrač obično pokušava zaštititi kralja na ivici table, iza svojih pješaka. U završnici, međutim, kralj izlazi iz skrovišta i igra aktivnu ulogu kao napadačka figura i također se koristi da pomogne u [[promocija (šah)|promociji]] preostalih pješaka. Teško je procijeniti relativnu vrijednost kralja u odnosu na ostale figure jer ne može biti pojeden ili razmijenjen. U ovom smislu njegova vrijednost je beskonačna. Ali ako se procjenjuje kraljeva korisnost kao napadačke figure u završnici partije, često se smatra da je malo jači od lovca ili konja - [[Emanuel Lasker|Lasker]] mu je u djelu ''Lasker's Chess Primer'' dodijelio vrijednost skakača i pješaka (tj. 4 poena na skali [[Relativna vrijednost šahovskih figura|relativne vrijednosti šahovskih figura]]). Bolji je od skakača u odbrani obližnjih pješaka, a bolji je od lovca u napadanju pješaka. {{raščistiti}} ==== Dama ==== {{Glavni|Dama (šah)}} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | |= 8 |__|__|__|xo|__|__|__|xo|= 7 |xo|__|__|xo|__|__|xo|__|= 6 |__|xo|__|xo|__|xo|__|__|= 5 |__|__|xo|xo|xo|__|__|__|= 4 |xo|xo|xo|ql|xo|xo|xo|xo|= 3 |__|__|xo|xo|xo|__|__|__|= 2 |__|xo|__|xo|__|xo|__|__|= 1 |xo|__|__|xo|__|__|xo|__|= a b c d e f g h | Mogući potezi damom |}} '''Dama''' (''Kraljica'') ♕ ♛ je najjača [[šahovske figure|figura]] u šahu. Zajedno sa topom, pripada tzv. teškim figurama. Praktično su potezi dame kombinacija poteza lovca i topa. Oznaka dame u [[Algebarska notacija|algebarskoj notaciji]] je '''D'''. Dama se u šahu može kretati u svakom pravcu, linearno ili dijagonalno, pod uslovom da ne preskače ni jednu figuru, do prvog slobodnog polja. Vrijednost dame po pravilu [[Relativna vrijednost šahovskih figura#Pješačka jedinica|pješačke jedinice]] odgovara vrijednosti devet pješaka, te u zavisnosti od položaja i faze u igri, može se usporediti sa dva topa, zatim sa topom, lovcem i skakačem. Postoje mnogobrojne varijacije vrednovanja dame, koje su po skali [[Relativna vrijednost šahovskih figura|relativne vrijednosti]], u kompjuterskim programima razvijene u drugim srazmjerama. Pravila o igranju damom, su u šahovskoj literaturi mnogobrojna, mada se neka od najvažnijih: * Damom se ne bi trebalo igrati u samom [[Šahovsko otvaranje|otvaranju]], sve dok se pješaci i lake figure ne razviju u početnoj fazi, te obično nakon rokade aktivirati damu. Važan izuzetak od ovog pravila je [[Skandinavska odbrana]], gdje je već drugi potez, potez damom. * U središnjici partije, bi dama trebali biti centrirana, čime postiže najjači efekat. Treba težiti osvajanju slobodnih dijagonala i redova, čime se protivničkim figurama smanjuje polje djelovanja. Dama je o ovoj fazi mogući cilj protivničkih figura, koje zbog dobre odbrane kralja, mogu napadom na damu, iznuditi njeno povlačenje. Česta taktička varijante je žrtva dame, kojom se može ostvariti velika materijana prednost ili u konačnici mat. * Najveća prednost dame je u [[Šahovska završnica|završnici]] partije, kada na tabli ostaje malo figura, te se pokretljivost dame prikazuje u punom efektu. {{Raščistiti}} ==== Lovac ==== {{Glavni|Lovac (šah)}} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | |= 8 |__|__|__|__|__|__|__|xo|= 7 |xo|__|__|pd|__|__|xo|oo|= 6 |__|xo|__|__|oo|xo|oo|__|= 5 |__|__|xo|__|xo|bl|__|__|= 4 |__|__|__|bd|oo|__|oo|__|= 3 |__|__|xo|oo|xo|__|__|oo|= 2 |__|xo|pl|__|__|xo|__|__|= 1 |xo|__|__|__|__|__|xo|__|= a b c d e f g h | Mogući potezi lovcem |}} '''Lovac''' ♗ ♝ je pored [[Skakač (šah)|skakača]] duga laka [[šahovske figure|figura]] u šahu. Svaki igrač na početku partije ima dva lovca. Jednog na crnom i jednog na vijelom polju. Lovac se kreće dijagonalno po šahovskoj tabli i u zavisnosti od početnog polja, kreće se po crnim ili po bijelim poljima, te se zbog položaja često nazivaju ''kraljev lovac'' i ''damin lovac''. Lovac ne može preskakati druge figure. Oznaka lovaca u [[Algebarska notacija|algebarskoj notaciji]] je '''L'''. Vrijednost lovca po pravilu [[Relativna vrijednost šahovskih figura#Pješačka jedinica|pješačke jedinice]] odgovara vrijednosti tri pješaka (po [[Larry Kaufman|Larryju Kaufmanu]] 3¼ pješaka), mada se često u literaturi nalazi vrijednost niža od tri pješaka. Postoje mnogobrojne varijacije vrednovanja lovca, koje su po skali [[Relativna vrijednost šahovskih figura|relativne vrijednosti]], u kompjuterskim programima razvijene u drugim srazmjerama. Posebno je vrijedna kombinacija dva lovca (tzv. ''lovački par''), koja se u literaturi računa kao sedam pješaka (2 puta 3¼ za lovca i ½ za lovački par), odnosno, kao top i dva pješaka. U šahovskoj završnici, dva lovca i kralj, protiv kralja, znači siguran mat. Prednost lovca je u njegovoj pokretnosti, jer može u jednom potezu, ukoliko nema drugih figura, preči čitavu dijagonalu. Loš položaj lovca je, ako je opkoljen vlastitim pješacima, dok se dobar položaj lovca postiže [[fjanketo]]m, čime kontrolišu središnja polja na šahovskoj tabli. {{raščistiti}} ==== Skakač ==== {{Glavni|Skakač (šah)}} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | |= 8 |__|__|__|__|__|__|__| |= 7 |__|__|__|__|__| |__|__|= 6 |__|__|xo|__|xo|__| |__|= 5 |__|xo|__|__|__|xo|__|__|= 4 |__|__|__|nd|__|__|__|__|= 3 |__|xo|__|__|__|xo|oo|__|= 2 |__|__|xo|__|xo|oo|__|__|= 1 |__|__|__|__|__|__|__|nl|= a b c d e f g h | Mogući potezi skakačem |}} '''Skakač''' (''Konj'') ♘ ♞ je pored [[Lovac (šah)|lovca]] duga laka [[šahovske figure|figura]] u šahu. Na početku partije svaki igrač ima dva skakača. Na šahovskoj se tabli nalaze između topa i lovca, te su pored pješaka, jedina figura sa kojom je moguće započeti šahovsko otvaranje. Skakač se kreće dva polja ravno, te jedno polje lijevo ili desno. Po definicije FIDE: Skakačem se može igrati na jedno od najbližih polja onom na kojem se nalazi, ali ne na istom redu, liniji ili dijagonali.<ref name="Pravila"/> Boja startnog i ciljnog polja, kod poteza skakačem uvijek je druge boje. Skakač može preskakati druge figure. Oznaka skakača u [[Algebarska notacija|algebarskoj notaciji]] je '''S'''. Vrijednost skakača po pravilu [[Relativna vrijednost šahovskih figura#Pješačka jedinica|pješačke jedinice]] odgovara vrijednosti tri pješaka (po [[Larry Kaufman|Larryju Kaufmanu]] 3¼ pješaka), mada se često u literaturi nalazi vrijednost niža od tri pješaka. Postoje mnogobrojne varijacije vrednovanja skakača, koje su po skali [[Relativna vrijednost šahovskih figura|relativne vrijednosti]], u kompjuterskim programima razvijene u drugim srazmjerama. U pravilu vrijedi kao i lovac, mada je ta vrijednost relativna u odnosu na pješake, položaj, te faze igre (otvaranje, središnjica ili završnica). Dva skakača i kralj, protiv kralja u završnici, ne mogu matirati protivnika, osim ako slabiji protivnik, kao npr. u [[Trojicki linija|Trojicki liniji]] ima pješaka, koji nije mnogo napredovao. Skakač nije pokretna figura, te mu je najpovoljniji položaju u sredini ploče, od kuda, ima mogućnost premještanja na osam polja. Minimalan broj mogućih polja, sama dva, je u položaju skakača na ugaonim poljima. {{raščistiti}} ==== Top ==== {{Glavni|Top (šah)}} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | |= 8 | | | |oo| | |xo| |= 7 | | | |oo|pl|xo|rd|xo|= 6 | | | |oo| | |xo| |= 5 | | | |oo| | |pd| |= 4 |oo|oo|oo|rl|oo|oo|oo|oo|= 3 | | | |oo| | | | |= 2 | | | |oo| | | | |= 1 | | | |oo| | | | |= a b c d e f g h | Mogući potezi topom |}} '''Top''' (''Kula'') ♖ ♜ je druga po jačini [[šahovske figure|figura]] u šahu. Svaki igrač na početku partije ima dva topa. Jednog na lijevoj i jednog na desnoj strani table, te se po tome razlikuju ''kraljev top'' i ''damin top''. Top se kreće okomito i vodoravno, neograničen broj polja pod uslovom, da mu ni jedna figura ne stoji na liniji kretanja. Jedini izuzetak su [[rokada|rokade]] (mala '''0-0''' i ili velika '''0-0-0''', gdje top preskače preko kralja, na polje do njega. Oznaka topa u [[Algebarska notacija|algebarskoj notaciji]] je '''T'''. Vrijednost topa po pravilu [[Relativna vrijednost šahovskih figura#Pješačka jedinica|pješačke jedinice]] odgovara vrijednosti pet pješaka. Postoje mnogobrojne varijacije vrednovanja topa, koje su po skali [[Relativna vrijednost šahovskih figura|relativne vrijednosti]], u kompjuterskim programima razvijene u drugim srazmjerama. U šahovskoj završnici, top i kralj, protiv kralja, mogu uvijek matirati protivničkog kralja. U standardnim okolnostima, top je mnogo jači od skakača i lovca, mada u početku partije, zbog svog zatvorenog položaja igra podređenu ulogu, te igra topom na početku partije nije efektivna i vrlo se rijetko koristi. Mada u zavisnosti od situacije, skakač i lovac, su jači od topa. Uzimanje topa, lovcem ili skakačem smatra se ''dobitkom materijala'', dok se žrtva topa za laku figuru, može definisati kao ''kvalitetna žrtva'', te se njome može zadobiti tempo, ili iznuditi dobru situaciju u završnici. {{Raščistiti}} ==== Pješak ==== {{Glavni|Pješak (šah)}} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | |= 8 |__|__|__|__|__|__|__|__|= 7 |__|__|__|__|__|__|pd|__|= 6 |pd|__|__|__|__|__|xo|__|= 5 |xo|__|oo|__|__|__|xo|__|= 4 |__|__|pl|__|oo|__|__|__|= 3 |__|__|__|__|oo|__|__|__|= 2 |__|__|__|__|pl|__|__|__|= 1 |__|__|__|__|__|__|__|__|= | Mogući potezi pješakom |}} '''Pješak''' ♙♟ je [[šahovske figure|figura]] u šahu. Vrijedi za najmanje vrijednu figuru u šahu. Oznaka pješaka u [[Algebarska notacija|algebarskoj notaciji]] je '''P''', ali se oznaka obično izostavlja, te se pješak obilježava slovom početnog položaja ('''a'''-'''e''') Pješak se u šahovskoj partiji kreće jedno polje naprijed, te je jedina šahovska figura, koja se ne može pomjerati unazad. Jedini izuzetak je, ako se pješak nalazi na početnom polju, može se premjestiti dva polja naprijed. Uzimanje pješakom vrši se dijagonalno naprijed, izuzev u slučaju, kada protivnički pješak preskoči branjeno polje, kada pješak uzima ''[[en passant]]''. Kada pješak dosegne zadnji red, mora se [[Promocija (šah)|promovirati]] u novu figuru, obično u damu, mada se u izuzetnim slučajevima može [[Potpromocija (šah)|potpromovirati]] u topa, lovca ili skakača. Svaki igrač na početku partije ima na ploči osam pješaka, koji su poredani u drugom redu. U šahovskoj partiji pješaci pokazuju svoju snagu u sljedećim situacijama: * ako su pokretni i nisu blokirani od protivničkih pješaka; * ako su međusobno povezani u jaku liniju; * ako su prodrli duboko u protivničko polje, te prijete [[Promocija (šah)|promocijom]] na zadnjem redu. {{raščistiti}} == Notacija == [[Datoteka:SCD algebraic notation.png|frame|right|Algebarska notacija]] {{Glavni|Šahovska notacija}} Za notiranje poteza u šahovskoj partiji, danas je uobičajena [[algebarska notacija]]. Šahovska se tabla numeriše [[koordinatni sistem|koordinatnim sistemom]] u kome se kolone obilježavaju malim slovima od '''a-h''', a redovi brojevima '''1-8'''. Samim tim se pojedino polje definiše kombinacijom slova i brojeva, a numeracija se vrši malim slovima (npr. '''a1''', '''e4''', '''h8''') Pojedine figure u algebarskoj notaciji definišu se velikim početnim slovom: * Bosanski jezik: '''K''' = kralj, '''D''' = dama, '''T''' = top, '''L''' = lovac, '''S''' = skakač * Međunarodne oznake: '''K''' = kralj ''(King),'' '''Q''' = dama ''(Queen),'' '''R''' = top ''(Rook),'' '''B''' = lovac ''(Bishop''), '''N''' = skakač ''(Knight).'' ([[Šahovske figure#Oznake figura|Oznake u drugim jezicima]], slijede ovo pravilo sa manjim izmjenama, koje su prouzrokovane specifičnostima drugih jezika) * Oznaka P, kod pješaka se izostavlja; U ''proširenoj algebarskoj notaciji'', bilježi se početno i završno polje, dok u ''skraćenoj notaciji'', samo završno polje. Ukoliko na završno polje mogu doći dvije iste figure, onda se između oznake figure i završnog polja pribilježava kolona ili eventualno red startnog polja. Potezi figura na slobodno polje se označavaju oznakom '''-''', potezi kojima se uzima protivnička figura sa '''x'''. Napad na kralja ([[šah (šah)|šah]]), obilježava se sa '''+''', [[mat]] sa '''++''' ili '''#'''. [[Promocija (šah)|Promocija]] pješaka se označava velikim početnim slovom promovirane figure. Mala rokada obilježava se sa '''0–0''', a velika sa '''0–0-0'''. Uzimanje pješaka, pješakom ''[[en passant]],'' obilježava se dodatnom oznakom '''e.p.''' Ponuda [[remi]]ja, u notaciji obilježava se sa '''='''. Nakon završene partije, u zapisnik, pobjeda bijelog se bilježi sa '''1:0''', a pobjeda crnog sa '''0:1''', dok se remi označava sa '''½:½'''. Pobjeda bez borbe bilježi se sa '''+:−''', odnosno sa '''−:+'''. Osim ovih, glavnih oznaka, u literaturi se često koriste i oznake za dobar potez ('''!'''), te za slab potez ('''?'''). === Proširena algebarska notacija === Proširena algebarska notacija je ranije češće korištena u literaturi, mada se i danas katkad koristi. Primjeri: {| class="prettytable" |----- | '''e2-e4''' ||Potez pješakom sa '''e2''' na '''e4'''. |----- | '''Sb1xc3+''' || Skakač sa '''b1''', uzima protivničku figuru na '''c3''' i šahira! |----- | '''Td1-d8#''' || Top sa '''d1''' ide na '''d8''' i matira! |----- | '''e7-e8D''' || Pješak sa '''e7''' se [[Promocija (šah)|promovira]] u damu na '''e8'''! |----- | '''f5xg6 e.p.''' || Pješak sa '''f5''' uzima protivničkog pješaka ''[[en passant]]'' na '''g5''' i odigrava na '''g6'''. |} === Skraćena algebarska notacija === U skraćenoj algebarska notaciji, početno polje se ne bilježi, osim u situaciji, kada je taj potez moguć sa drugom istom figurom, kada se pribilježava ili kolona ili red figura, kojom je potez odigran. Ovaj oblik notacije, je čest zbog svoje jednostavnost na turnirima, te polako prelazi i u šahovsku literaturi Primjeri: {| class="prettytable" |----- | '''Lc4''' || Potez lovcem na '''c4'''. |----- | '''Lxc4''' || Lovac uzima protivničku figuru na '''c4'''. |----- | '''b4''' || Potez pješakom na '''b4'''. |----- | '''axb4''' || Pješak sa '''a3''' uzima protivničku figuru na '''b4'''. |----- | '''fxg6 e.p'''. || Pješak na '''f5''' uzima figuru na '''g5''' i ''[[en passant]]'' odlazi na '''f6'''. |----- | '''Sec4''' || Skakač sa e-linije ide na '''c4'''. |----- | '''Sexc4''' || Skakač sa e-linije uzima figuru na '''c4'''. |----- | '''T1c7''' || Top iz prvog reda ide na '''c7'''. |----- | '''cxd8D''' || Pješak sa '''c7''' uzima figuru na '''d8''' i promovira se u damu. |----- | '''cxd8S+''' || Pješak sa '''c7''' uzima figuru na '''d8''', [[Promocija (šah)|promovira]] se u skakača, te šahira protivničkog kralja. |} == Tunirska pravila == [[Datoteka:Schachuhr mechanisch.jpg|thumb|Šahovski sat]] Šahovski turniri, odvijaju se u [[Turnirske forme|turnirskoj formi]] i obično po [[Švicarski sistem|švicarskom sistemu]]. Drugi sistemi igre na turnirima su [[Bergerov sistem|Bergerov]], odnosno kružni sistem, [[Sheveningenski sistem|sheveningenski]] i [[nokaut sistem]] === Šahovski sat === {{Glavni|Šahovski sat}} Šahovski sat na turnirima koristi se za mjerenje preostalog vremena razmišljanja u šahovskoj partiji. Sastoji se od dva odvojena sata, koji neovisno mjere vrijeme razmišljanja svakog igrača. Jedan od satova uvijek radi, dok se drugi aktivira nakon završenog poteza aktivnog igrača pritiskom na dugme. Pravilo u šahu je da se sat (de)aktivira istom rukom kojom je odigran potez. U zavisnosti od turnira, predviđeno vrijeme za partiju na turnirima može biti 120 minuta za prvih 40 poteza, kod [[brzi šah|brzog šaha]] 15 do 60, a kod tzv. [[Brzopotezni šah|brzopoteznog šaha]] samo od 5 do 15 minuta. Ako vrijeme za partiju prođe, igrač gubi partiju. U zavisnosti od turnira, mogu se propisati i druga vremena, te su ovi podaci zapravo preporuke o trajanju partije. Izvedba satova je različita, te se razlikuju mehanički i elektronski satovi, koji imaju i mogućnosti ograničenja vremena po potezu (npr. 30 s po potezu), čime se pokušava izbjeći završetak partije zbog nedostatka vremena. Na mehaničkim satovima postoji obično crvena poluga u obliku zastavice, koja, kad dođe u okomiti položaj, pokazuje da je vrijeme za partiju isteklo. === Remi === {{Glavni|Remi (šah)}} U šahovskoj partiji igračima je dozvoljeno u svako vrijeme ponuditi protivniku neriješen rezultat (remi). Partija se inače završava remijem ako igrač koji je na potezu nema legalnog poteza, tj. ako se njegov kralj nalazi u [[pat]]u, te ako nijedan igrač nema mogućnost matiranja protivnika. Remi se po šahovskim pravilima može proglasiti ako se ista pozicija [[Trostruko ponavljanje pozicije|ponovi 3 puta]], te ako se u [[Pravilo 50 poteza|50 poteza]] nijedna figura nije uklonila s ploče ili se nijedan pješak nije pomakao. === ''Taknuto-maknuto'' === {{Glavni|''Taknuto-maknuto''}} Vraćanje poteza u šahu nije dozvoljeno. Potezom se smatra i dodirivanje neke figure, čime se naznačuje namjera za njeno pomicanje. Otuda i šahovsko pravilo ''taknuto-maknuto'', kojim se želi naglasiti važnost disciplinarnog ophođenja u partiji šaha. Pravilo se primjenjuje i za protivničke figure, koje, ako su dirnute, igrač ih mora na bilo koji način, ukoliko je to moguće, odstraniti sa ploče. Izuzetak je ako se dirne figura, kojom je potez nemoguć, te se u tom slučaju može igrati bilo kojom figurom. Ukoliko jedan igrač, želi popraviti položaj ili centrirati figure na ploči, obično se to naznačuje francuskim izrazom ''[[J’adoube]]'' (''popravljam'') . === Zabranjena pomoćna sredstva === Za vrijeme šahovske partije, zabranjeno je korištenje zabilješki, koristiti se savjetima trećih, te analiza partije na drugoj tabli. Osim toga zabranjeno je korištenje bilo kakvih elektronskih naprava, sredstava za komunikaciju, kompjutera i šahovskih programa. Napuštanje turnirskog mjesta je samo sa odobrenjem [[Šahovski sudac|šahovskog sudca]] dozvoljeno. Po pravilima FIDE od 1. jula 2005. godine, oglašavanje mobilnog telefona, vodi ka automatskom gubitku partije. Za publiku je takođe zabranjena upotreba mobilnih telefona, te je komunikacija među publikom ograničena na minimalnu granicu. === Bodovanje === Na šahovskim turnirima, pobjede se vrednuju sa 1 bodom, poraz sa nula bodova, dok u [[remi]] -partiji, svaki igrač dobija po pola boda. Postoje prijedlozi o promjeni pravila, te uvođenju 3 poena za pobjedu. === Sudija === {{Glavni|Šahovski sudija}} Na većim turnirima, te u ekipnim takmičenjima više klase, obavezan je jedan sudija koji nadgleda pridržavanje pravila FIDE, te se brine o redu na turniru. Također kontroliše vremena razmišljanja i odlučuje o sankcijama u slučajevima prekršaja. Sudija se ne smije miješati u tok partije, osim u slučajevima opisanim u Pravilima šaha. On neće ukazati na broj odigranih poteza, osim za vrijeme igre sa ubrzanim završetkom, kada je pala bar jedna od zastavica. Sudija se treba suzdržati od informisanja igrača da je njegov protivnik odigrao potez ili da igrač nije pritisnuo svoj sat. Gledaoci i igrači u drugim partijama ne smiju govoriti ili se na drugi način miješati u partiju. Ako je potrebno, šahovski sudija može udaljiti prekršioce iz sale za igru. Svakom je zabranjena upotreba mobilnih telefona u prostoru za igru i bilo kojem drugom prostoru koje odredi sudija. === Šahovski bonton === Na početku i na kraju šahovske partije je običaj da se igrači rukuju. Odbijanje rukovanja, kao na [[Svjetsko prvenstvo u šahu 1981.|Svjetskom prvenstvu u šahu]] 1981. godine između [[Anatolij Karpov|Anatolija Karpova]] i [[Viktor Korčnoj|Viktora Korčnoj]] smatra se nesportskim potezom, te po odluci ''Presidential Board'' FIDE od 26. juna 2007. može voditi ka gubitku partije.<ref>[http://www.fide.com/component/content/article/3-news/1746-237-behavioural-norms-of-players-in-chess-events-pb-decision Die FIDE über die gegenseitige Begrüßung der Spieler vor der Partie]</ref> Za vrijeme partije, zabranjeno je protivnika ometati na bilo koji način. Tome se pribrajaju stalne ponude remija. Stalno kršenje pravila, može sudijskom odlukom dovesti do gubitka partije i oduzimanja turnirskih bodova. Takođe se smatra nepristojnim, u izgubljenoj situaciji, nastaviti sa igrom i ne predati partiju, kao i ponuda remija u lošijoj situaciji. == Strategija i taktika == {{Šahovski dijagram manji|= | tright | {{Center|'''''Svezivanje''''' }} |= 8 | |nd|bd| |kd| | | |= 7 | | | | | | | | |= 6 | | |nd| | | | | |= 5 | |bl| | | | | | |= 4 | | | |pl| | | | |= 3 | | | | | | | | |= 2 | | | | | | | | |= 1 | | | | |kl| | | |= a b c d e f g h | Svezivanje crnog skakača na '''c6''' lovcem na '''b5''' }} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | {{Center|'''''Ražanj''''' }} |= | | | | | | | | |= | | | |qd|kd| | | |= | | | | | | | | |= | | | |bd| | | | |= | | | | |kl|bl| | |= | | | | | |ql| | |= | | | | | | | | |= | | | | | | | | |= | Bijela dama ''na ražnju'' }} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | {{Center|'''''Rašlje''''' }} |= 8 |rd| | |qd|kd| | |rd|= 7 | |bd|pd|pd| |nl|pd|pd|= 6 |pd| |nd| | |nd| | |= 5 | |pd| | | | | | |= 4 | |bd| |pd|pl| | | |= 3 | |bl| | | | | | |= 2 |pl|pl|pl|nl| |pl|pl|pl|= 1 |rl| |bl|ql| |rl|kl| |= a b c d e f g h | Napad rašljama na topa i damu bijelim skakačem na '''f7''' }} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | {{Center|'''''Otkriveni šah''''' }} |= 8 | | | | | | |kd| |= 7 | | | | | |rl| | |= 6 | | | | | | | | |= 5 |qd| | | | | | | |= 4 | | |bl| | | | | |= 3 | |pl| | | | | | |= 2 | | | | | | |pl|pl|= 1 | | | | | | | |kl|= a b c d e f g h |Otkriveni šah topom i lovcem }} === Faze šahovske igre === Prvih 10 do 15 poteza jedne šahovske partije naziva se ''[[šahovsko otvaranje]]''. Ciljevi otvaranja su mobilizacija figura, osiguravanje kralja, te zaposjedanje [[Centar (šah)|središnjeg dijela]] šahovske table. Šahovska otvaranja se mogu podijeliti u [[otvorena]], [[poluotvorena]] i [[zatvorena]] otvaranja. Otvaranje koji vodi [[Žrtva (šah)|žrtvi]] figure, obično pješaka u otvaranju, naziva se [[gambit]] (npr. [[Kraljev gambit]], [[Damin gambit]]) Drugi dio igre, tzv. ''[[šahovska središnjica]]'', je faza igre u kojoj igrači pokušavaju različitim strategijama i taktikom ostvariti željene ciljeve. Obično se teži osvajanju lake figure ili pješaka, te kasnijim potezima, razmjenama figura, postići materijalna i strateška predmoć, koja se u sljedećoj otvorenijoj fazi igre, može pretvoriti u pobjedu. Nakon što na tabli ostane nekoliko figura, govori se o ''[[Šahovska završnica|šahovskoj završnici]]'' šahovske igre. Ciljevi su, pored napada na kralja, pokušaji osvajanja protivničkih figura, pokušati [[Promocija (šah)|promovirati]] pješaka, obično uz pomoć kralja, te materijalnu prednost iskoristiti za matiranje protivničkog kralja. === Vrijednost figura === {{Glavni|Šahovske figure}} Izračunavanjem omjera figura i usporedbom sa vrijednošću protivničkih figura, može se stvoriti gruba slika o stanju u nekoj šahovskoj partiji. Mada ove vrijednosti, ovisno od pozicije na tabli ne moraju odlučivati pobjednika, su jednostavni parametar za procjenu stanja, te je na osnovu toga moguće donijeti odluku o daljem stilu igre. === Žrtva === {{Glavni|Žrtva (šah)}} Žrtvom se u šahu smatra, predavanje neke figure s ciljem postizanja taktičke i strategijske prednosti u šahovskoj igri. Poseban oblik žrtve je [[gambit]], žrtva pješaka u [[Šahovsko otvaranje|šahovskom otvaranju]], sa ciljem osvajanja [[Centar (šah)|središnjice]] šahovske ploče === Svezivanje === {{Glavni|Svezivanje (šah)}} Svezivanje u šahu označava položaj dviju figura, koje su na istoj liniji protivničke figure (dame, topa ili lovca), te time napadačka figura, zbog mogućeg gubitka, onemogućava pokretanje vezane figure. U slučaju svezivanja kralja, govorimo o ''apsolutnom svezivanju'', jer je potez napadnute figure nemoguć, dok se u drugim slučajevima radi o ''relativnom svezivanju''. === Ražanj === {{Glavni|Ražanj (šah)}} Sličan položaj sa [[Svezivanje (šah)|svezivanjem]], je ''ražanj'': Napadom figura sa linijskim djelovanjem (dama, top ili lovac) na jednu figuru (npr. kralja), napadnuta se figura prisiljava na povlačenje što vodi gubitku figure, koja se nalazi na istoj liniji kao i napadnuta figura. === Rašlje === {{Glavni|Rašlje (šah)}} Situacija u šahovskoj partiji kad jedna figura napadne dvije ili više protivničkih zove se ''rašlje''. Napad ''rašljama'' može biti posebno efektivan ako se vrši skakačem ili pješakom, čime se može steći materijalna prednost te u kasnijoj fazi partije ostvariti pobjeda. === Otkriveni šah === {{Glavni|Otkriveni šah (šah)}} Ako se pomicanjem jedne figure, istovremeno otvara linija napada prema nekoj protivničkoj figuri ili kralju, govori se o otkrivenom šahu. === Matiranje === {{Šahovski dijagram manji|= | tright | |= 8 | |rd| |rd| | | | |= 7 | | | | | | | | |= 6 | |nd| | | | | | |= 5 | | |pd| | | | | |= 4 | | |pl| | | | | |= 3 | |nl|kl| | | | | |= 2 |rl| | | |rl| | | |= 1 | |kd| | | | | | |= a b c d e f g h | Jedan od najstarijih šahovskih problema koji je sastavio al-Adli. Crni je na potezu, na prvi pogled u izgubljenoj poziciji, a bijeli prijeti matom sa 1. Ta1, 1. Tab2 ili 1. Teb2. Ipak, crni može matirati.<ref>Ulrich Schädler i Ricardo Calvo (izd.): Alfonso X.: ''Das Buch der Spiele'', Lit Verlag, Münster 2009, str. 144; rješenje: 1. … Sa4+ 2. Txa4 Txb3+ 3. Kxb3 Td3 mat</ref>}} Najbrži mogući [[mat]] u šahu je tzv. [[budalin mat]], mat u dva poteza sa '''1. f3? e5 2. g4?? Dh4#'''. Postoje i druge varijante, kao npr. tzv. [[školski mat]], mat damom i lovcem na f7 ili f2, te [[Legalov mat]], u sedam poteza, gdje bijeli žrtvuje damu, dobijajući tempo, te matira u sredini crnog kralja. Jedna od čestih varijanti, koja se može desiti u središnjici partije je tzv. [[Mat na posljednjem redu]], gdje top ili dama matiraju protivničkog kralja u osnovnom redu, koji je zatvoren vlastitim figurama. Slična pozicija je [[prigušeni mat]], kada se kralj okružen vlastitim figurama matira skakačem. U završnici, postoje nekoliko varijanti [[Elementarno matiranje|elementarnog matiranja]], koje su u zavisnosti od preostalih figura, te se po tome i razlikuju. === Pješačke formacije === U šahovskoj partiji, važnu ulogu igra položaj i pokretljivost pješaka. [[Pješak (šah)|Pješak]] koji može doseći zadnji red, bez da je na njegovoj ili linijama pored njega protivnički pješak naziva se ''[[slobodni pješak]]''. [[Promocija (šah)|Promocija]] se ovakvog pješaka može spriječiti samo uzimanjem protivničkom figurom. Ako se u jednom dijelu šahovske ploče nalazi pješačka formacija, kojoj su suprostavljena protivnički pješaci u manjem broju, govori se o pješačkom ''[[majoritet (šah)|majoritetu]]''. Igrač koji posjeduje majoritet u završnici partije ima mogućnost razmjenom pješaka, većinske pješake pretvoriti u slobodne pješake, te ih promovirati u jaču figuru. Dva pješaka koja stoje jedan pored drugoga u šahovskoj se partiji nazivaju ''[[pješački par]]''. Ova formacija je jako efikasna, jer napada četiri prednja polja, te u kombinaciji sa jednom figurom u poleđini (obično kraljem), može izvesti jak pritisak, te eventualno promociju pješaka na zadnjem redu. Pješak, koji na susjednim linijama, nema pješaka svoje boje, naziva se ''[[izolirani pješak]]''. Nedostatak izoliranog pješaka je da ga mora braniti jača figura, te ga je lako blokirati protivničkim pješakom. Dva pješaka iste boje, koji stoje u jednoj liniji, jedan iza drugoga nazivaju se ''[[udvojeni pješaci]]''. Ova formacija je loša, te se često iznuđuje, razmjenama lakih figura u otvaranju. Udvojene pješake je teško braniti i treba težiti u toku partije, razmjeni jednog od pješaka, čime se drugom pješaku otvara put. Slična formacija su tri pješaka u istoj liniji. Dva ili više pješaka u dijagonalnom poretku, nazivaju se ''[[pješački lanac]]''. Ovdje je značajno da krajnjeg pješaka štiti prvi. Formacija je jaka, mada joj je nedostatak u završnici partije ukoliko nije branjena sa unutrašne strane od vlastitog kralja. Dva protivnička pješaka u istoj liniji, koji blokiraju jedan drugoga nazivaje se ''[[blokirani pješaci]]'', dok se dva ili više protivničkih pješaka na istoj dijagonali, koji napadaju jedni druge, nazivaju [[Poluga (šah)|poluga]]. Korištenje poluge u šahovskoj partji, je značajno za oslobađanje blokiranih pozicija. {{raščistiti}} == Psihologija šaha == {{Glavni|Psihologija šaha}} Šahovska partija, pored aspekta igre, posjeduje posebnu psihološku komponentu, koja se bavi uticajem psiholoških osobina na igru, te djelovanje šaha na ljudsku psihu. Zanimljivo područje promatranja je uticaj šaha na razvoj i sposobnost učenja. Moralni aspekti šaha proučavani su od mnogih filozofa, a američki predsjednik [[Benjamin Franklin]] napisao je 1779. godine, knjigu koja se bavi moralom šahovske igre ''[[The Morals of Chess]]''. == Historija šaha == {{Glavni|Historija šaha}} [[Datoteka:Youth at chess with suitors - Haft Awrang.jpg|mini|Šah u Perziji]] [[Datoteka:Muzej Međimurja, Čakovec (Croatia) - stol za šah i mlin.jpg|mini|180 px|lijevo|Starinski sto za šah i [[Mica|micu (mlin)]]]] Preteča svih igara na bazi šaha ([[kineski šah]], [[šogi]], [[makruk]]) je vjerovatno igra za četiri osobe iz sjeverne Indije nazvana [[čatarunga]]. Čatarunga je iz [[Sasanidsko carstvo|Sasanidskog carstva]], osvajanjem od [[Arapi|Arapa]] i arapskom ekspanzijom prema Evropi, proširena u ovom dijelu svijeta. Najkasnije u 13. stoljeću, šah se već igrao u Evropi, te je postao neazaobilazan kod vitezova. U 15. stoljeću, vjerovatno u Španiji, dolazi do velike reforme šahovskih pravila, gdje su uvedena pravila za damu , pješaka, te pravila rokade. U narednim stoljećima evropski su šahisti doveli do analitičkog i teorijskog razvoja šaha. U 18. i 19. stoljeću šah se igra uglavnom u građanskim strukturama, što je dovelo do većeg publiciteta i razvoja šahovskih turnira.<ref>[[Lars Clausen]], ''Hypothesen zu einer Soziologie des Schachs'', in: Ders., ''Krasser sozialer Wandel'', Leske + Budrich, Opladen 1994, S. S. 130 ff.</ref> Najpoznatije mjesto, gdje se igrao šah je [[Pariz|pariski]] kafe [[Café de la Régence]], gdje se šah već igrao od 1740. Prvi šahovski klub [[Schachgesellschaft Zürich]] osnovan je 1809. godine u [[Zürich]]u. Povodom održavanje [[Svjetska izložba 1851.|Svjetske izložbe u Londonu 1851.]] godine, na inicijativu engleskog majstora [[Howard Staunton|Howarda Stauntona]] održan je prvi moderni šahovski turnir. Dvoboj, između tada dvojice najboljih šahista svijeta [[Wilhelm Steinitz|Wilhelma Steinitza]] i [[Johannes Hermann Zukertort|Johannesa Zukertorta]] [[1866]]. godine, smatra se prvim [[Svjetsko prvenstvo u šahu 1866.|Šahovskim svjetskim prvenstvom]], mada su se slični turniri, bilo u turnirskom, bilo kao dvoboji, održavali i ranije. Kao ''meč stoljeća'' nazvano je [[Svjetsko prvenstvo u šahu 1972.|Svjetsko šahovsko prvenstvo 1972.]] godine između [[Bobby Fischer|Bobbyja Fischera]] i [[Boris Spaski|Borisa Spaskog]], koje je umnogome doprinijelo popularizaciji šaha u svijetu, posebno na zapadu. Od 1945. do 1990. godine [[Sovjetski Savez]] je bio vodeća šahovska nacija, sa najvećim brojem svjetskih prvaka. Povodom šahovskog turnira u [[Pariz]]u, na inicijativu Francuza [[Pierre Vincent]] osnovan je [[20. juli|20. jula]] [[1924]]. godine Svjetski šahovski zavez [[FIDE]]. Prvi predsjednik FIDE-e je bio Holanđanin [[Alexander Rueb]], a prve članice Saveza postale su [[Argentina]], [[Belgija]], [[Čehoslovačka]], [[Finska]], [[Francuska]], [[Holandija]], [[Italija]], [[Jugoslavija]], [[Kanada]], [[Mađarska]], [[Poljska]], [[Rumunija]], [[Švicarska]], [[Španija]] i [[Ujedinjeno Kraljevstvo]].<ref>[http://www.oocities.org/SiliconValley/Lab/7378/fide.htm Bill Wall: FIDE-Geschichte] (englisch)</ref> Razvojem informatike došlo je i do razvijanja šahovskih kompjutera, koji uglavnom pobjeđuju i šahovske velemajstore. Računarski programi služe uglavnom za treninge i pripreme vrhunskih šahista za jake turnire. {{raščistiti}} == Moderni svijet šaha == [[Datoteka:Viswanathan Anand 08 14 2005.jpg|mini|Bivši svjetski prvak <br /> Viswanathan Anand]] [[Datoteka:HouYifan.jpg|mini|Aktuelna svjetska prvakinja <br /> Hou Yifan]] === Šahovski savezi === {{Glavni|FIDE}} Međunarodni šahovski savez [[FIDE]] ''(Fédération Internationale des Échecs)'', objedinjuje sve nacionalne šahovske saveze, te određuje i normira šahovska pravila, organizira [[Svjetsko šahovsko prvenstvo|Šahovska svjetska prvenstva]], dodjeljuje šahovske titule i uz pomoć [[Elo sistem rejtingovanja]], objavljuje [[FIDE-ina ljestvica|FIDE-inu ljestvicu]] na kojoj se nalaze svi aktivni šahisti. Nacionalni šahovski savez [[BiH|Bosne i Hercegovine]] [[Šahovska unija Bosne i Hercegovine]] osnovan je 2004. godine<ref name="Statut">{{Cite web |url=http://www.bihchess.ba/statut.pdf |title=Statut Šahovska unija Bosne i Hercegovine |access-date=20. 10. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130808051301/http://www.bihchess.ba/statut.pdf |archive-date=8. 8. 2013 |url-status=dead }}</ref>. Unija organizira ligaška takmičenja, međunarodne turnire i šalje reprezentaciju na [[Šahovske olimpijada|Šahovske olimpijade]]. Jakost igrača, određuje se po metodici zasnovanoj 1960-tih godina od [[Arpad Elo|Arpada Eloa]]. [[Elo-broj]], nazvan često ''[[rejting]]'', zasnovan je na [[Statistika|statističkim metodama]] i [[Teorija vjerovatnoće|teoriji vjerovatnoće]]. Postoje i drugi sistemi vrednovanja, tako npr. u Njemačkoj [[INGO]], a od 1992. godine ''([[Deutsche Wertungszahl]])'' [[DWZ]], ili u bivšoj [[Istočna Njemačka|Istočnoj Njemačkoj]] ''([[Nationale Wertungszahl]])'' [[NWZ]], engleski [[ECF]], te [[Glickov broj]], jedna razvijena varijanta Elovog broja. FIDE dodjeljuje šahistima doživotno, po jasno definiranim pravilima [[šahovske titule]]: ''[[majstorski kandidat]]'' (CM), ''[[FIDE-majstor]]'' (FM), ''[[međunarodni majstor]]'' (IM) i ''[[velemajstor]]'' (GM). U ženskoj kategoriji dodjeljuju se: ''Woman Candidate Master'' (WCM), ''Woman FIDE Master'' (WFM), ''Woman International Master'' (WIM) i ''Woman Grand Master'' (WGM). Nacionalni savezi mogu osim ovih titula mogu dodjeljivati i niže [[Šahovske kategorije|kategorije]] (''majstor'', ''majstorski kadidat'', ''4. kategorija'', ''3. kategorija'', ''2. kategorija'', ''1. kategorija'' i ''vankategornik''), ili po američkom sistemu [[USCF]] koji koristi rejting igrača, svrstavajući ih u pojedine klase. === Svjetska prvenstva === {{Glavni|Svjetsko šahovsko prvenstvo}} FIDE dodjeljuje titulu [[Svjetske prvakinje u šahu]] od 1927. godine, a službeno priznati naslov [[Svjetski šahovski prvaci|Svjetskog prvaka u šahu]] od 1948. godine. Iz protesta prema niskoj nagradi 1993. godine tadašnji svjetski prvak [[Gari Kasparov]], osnovao je organizaciju [[Professional Chess Association]] (PCE), te organizirao dvoboj sa izazivačem [[Nigel Short|Nigelom Shortom]]. Ta djelidba šahovskih saveza okončana je [[Svjetsko šahovsko prvenstvo 2006.|Svjetskim šahovskim prvenstvom 2006.]] godine dvobojem između [[Vladimir Kramnik|Vladimira Kramnika]], pobjednika PCE turnira i [[Veselin Topalov|Veselina Topalova]], tada svjetskog prvaka u organizaciji FIDE. == Računarski šah == {{glavni|Računarski šah}} Računarski šah je nedavno dostigao preokret i vrhunac s napretkom tehnologije i informatike. Pojavili su se mnogi šahovski programi, a interes je porastao za računarskim šahom nakon pobjede [[IBM]]-ovog programa [[Deep Blue]] nad tadašnjim svjetskim šahovskim prvakom, [[Gari Kasparov|Garijem Kasparovim]]. Današnji šahovski programi skoro su nepobjedivi za ljudske mogućnosti, jer ne prave [[Grubi previd|grube previde]], nego im je jedina razlika u pozicionalnom programiranju. Trenutni prvak računarskog šaha je program Stockfish.<ref>http://topchessengines.blogspot.com/</ref> Poznati programi koji su aktuelni su Komodo, Houdini, Rybka, Critter i drugi. == Šahovska matematika == {{Glavni|Šahovska matematika}} [[Datoteka:Knightstour2.gif|mini|Skakačev put]] Šahovska matematika bavi se [[Geometrija|geometrijskom]] problematikom [[Šahovska table|šahovske table]], te između uostalog proučava razmještaj pojedinih figura na tabli, sa preduslovom da se nijedna figura međusobno ne napada (npr. ''[[Problem osam dama]]''). Ostala interesantna područja su kombinacije kretanja skakača tzv. ''[[skakačev put]],'' tako da u 64 poteza skakač obiđe sva polja, bez da na jedno od polja stane dva puta. Proračuni maksimalnog broja položaja u raznim otvaranjima su takođe dio šahovske matematike. Značajno područje šahovske matematike je proračun [[rejting]]a, te određivanje rasporeda parova na turnirima pomoću [[Švicarski sistem|Švicarskog sistema]]. {{raščistiti}} == Problemski šah == {{Glavni|Problemski šah}} {{Šahovski dijagram manji | tright | [[Nenad Petrović]] <br /> ''Šahmatij u SSSR'' 1959. - 2. nagrada |= 8 | | | | | | | | |= 7 | |ql| |kl| | | |nd|= 6 | |bl| | | | | | |= 5 | |kd| | | | | | |= 4 | | | | | | | | |= 3 | | | | | | | | |= 2 | |pl| | | | | | |= 1 | | | | | | | | |= a b c d e f g h | {{Center|'''Mat u 4 poteza'''}} }} '''Problemski šah''' je samostalni oblik šahovske djelatnosti, koji je nastao proširenjem šahovske igre u idejnom i konstruktivnom smjeru, a kojemu je osnovni element šahovski problem. Šahovski problem je kompozicija s ugrađenim rješenjem, koja elementima šaha izražava svoju ideju po specifičnim pravilima. [[Josip Varga]] u svojoj knjizi "Bajke na šahovskoj ploči" (Zagreb, 1992.) piše: {{Citat|Opširna je teorija problemskog šaha, ali se ukratko može reći da šahovski problem mora zadovoljiti ove kriterije - šahovska pravila, estetski sud, načelo ekonomije i zanimljivost zagonetke.}} Šahovski problem nije nastao iz šahovske partije, već je to umjetno stvorena pozicija jednog ili više autora. Unatoč tome, pozicija problema je legalna, jer za nju postoji dokazna partija. Ako nije tako, problem je nekorektan. Šahovski problemi dijele se u dvije vrste: u ortodoksne i heterodoksne probleme. {{raščistiti}} == Šahovske forme == [[Datoteka:Monselice z18.JPG|mini|Šah sa živim figurama u [[Monselice]]u u Italiji]] Pored standardne šahovske igre, postoje druge varijante šaha, koje za cilj imaju ili analizu šahovske igre, širenje interesa za šah ili varijante razvijene za specijalne turnire: * [[Šah sa živim figurama]]: Igra se obično na gradskim trgovima, sa ljudima kao figurama. Obično služi kao turistička atrakcija; * [[Internetski šah]] je pojam za igranje šaha putem elektronskih medija i [[internet]]a. Igrači su preko sajta povezani [[server]]om, te server može preporučiti osobu na osnovu [[Elo-broj]]a ili [[DWZ]] broja, što omogućava igračima biranje partnera s otprilike istom jakošću. Uobičajeno je da igrači mogu putem čavrljanja komunicirati i analizirati partiju. * [[Dopisni šah]] sličan je internetskom, s razlikom da je vrijeme razmišljanja ograničeno na 30 do 60 dana za 10 poteza. Potezi se razmjenjuju e-poštom, preko šahovskog servera ili običnom poštom. Za razliku od drugih oblika igre, u dopisnom šahu moguće je korištenje literature, banaka podataka i šahovskih računarskih programa. Međunarodna federacija za dopisni šah odgovorna je za organizaciju vlastitih olimpijada i svjetskih prvenstava. * [[Simultani šah]]: U simultanom šahu, jedan igrač igra na više tabli igru sa više protivnika. Obično je taj igrač šahovski [[velemajstor]], te ima uvijek istu boju figura (bijelu). Protivnici imaju toliko vremena za razmišljanje, dok njihov protivnik ne napravi sve poteze protiv igrača u ''simultanci''. Ukoliko se simultanka igra na ograničeno vrijeme, govori se o ''handicap-simultanci''. Partiju sa najviše protivnika, odigrao je 1997. godine jugoslavenski šahista [[Dimitrije Bjelica]] u [[Subotica|Subotici]] na 312 tabli od kojih je pobjedio u 219 partija, remizirao 92 puta i samo jednom izgubio. * ''[[Šah na slijepo]]'': U šahovskoj partiji ''na slijepo'' igra jedan ili obojica igrača okrenutih leđa, bez pogleda na šahovsku tablu. Ukoliko se partija igra sa više partnera, govori se o ''simultanki na slijepo''. * [[Šah za slijepe osobe]]: Za slijepe ili slabovidne osobe vrijede posebna šahovska pravila. Osim posebne [[Perforacija|perforirane]] table, čija veličina mora biti najmanje 20 x 20&nbsp;cm, figure su na gornjem dijelu posebno označene, da bi ih igrači osjetili i razlikovali dodirom ruke, crna polja su neznatno izdignuta, svaka figura ima kolčić koji odgovara sigurnosnom otvoru za pričvršćivanje, te da su figure tipa [[Staunton figure|Staunton]], i da su crne figure posebno označene. Pravilo ''[[taknuto-maknuto]]'' u ovom slučaju ne vrijedi i potez se povučenim smatra, tek da se figura izvadi iz perforiranog šahovskog polja. Povučeni potezi se u ovoj varijanti jasno definišu iskazivanjem poteza [[Šahovska notacija|šahovskom notacijom]]. * [[Timski šah]]: je forma u kojoj se nekoliko igrača može savjetovati o odigravanju pojedinog poteza. * [[Brzopotezni šah]]: Brzopotezna partija je partija u kojoj svi potezi moraju biti odigrani u određenom fiksnom vremenu manjem od 15 minuta po igraču, ili kad je dodeljeno vrijeme + 60 puta bilo kojeg povećanja, manje od 15 minuta. Brzopotezni šah igra se po ovim Pravilima igre FIDE za ubrzani šah, uz slijeedeće zamjene: Pravila vezana za igru sa ubrzanim završetkom, ne primenjuju se, te pravila vezana za nepravilan potez u ubrzanoj igri, ne primenjuju se. Nepravilan potez u brzopoteznom šahu je završen čim je protivnikov sat pokrenut. Protivnik tada ima pravo reklamirati pobjedu, ali samo prije nego što odigra svoj potez. Međutim, ako protivnik ne može matirati igrača bilo kakvom serijom ispravnih poteza ni pri krajnje nevještoj igri, tada igrač ima pravo reklamirati remi, takođe prije nego što odigra svoj potez. Kada protivnik odigra svoj potez, nepravilan potez se ne može ispraviti. * [[Handicap šah]]:Oblik u kome se protivniku, zbog velike razlike u kvalitetu, daje predost u materijalu (bolji igrač igra sa jednom figurom manje) ili se u brzopoteznom šahu igra na različito vrijeme. == Šahovske varijante == {{Sekcija}} == Šah u kulturi == === Heraldika === Motivi iz šahovske igre su često primjenju u [[Heraldika|heraldici]]. Obično se stilizirane figure topa, prikazuju na srednjovjekovnim grbovima. Motivi šahovske table, tzv. ''[[Šahovnica|šahovnice]]'', su dio grbova mnogih gradova, plemićkih porodica i predstavljaju obilježja državnog [[Grb Hrvatske|grba Hrvatske]]. <gallery> Datoteka:Znak Moravy.svg|Grb [[Moravska|Moravske]] Datoteka:Coat of arms of Croatia.svg|Državni [[grb Hrvatske]] Datoteka:DE-ST 15-0-85-135 Stroebeck COA.png|Grb [[Schachdorf Ströbeck]]a u Njemačkoj Datoteka:Zabawa.jpg|Grb [[Kašubi|kašubske]] plemićke porodice [[Spiczak Brzeziński]] </gallery> {{raščistiti}} === Šah u filmu === === Šah u beletristici === {{Glavni|Spisak knjiga sa radnjom o šahu}} Šah je prisutna tema i u beletristici. Najpoznatije djelo u kome je šah tema je ''[[Šahovska novela]]'', [[Stefan Zweig|Stefana Zweiga]], napisana 1942. godine. U svom romanu ''[[Asmodejev šal]]'', [[Ivan Aralica]], kao srž romana provlači [[dopisni šah]] jednog od glavnih junaka Džafer-bega. === Šah u umjetnosti === === Šah u filateliji === <gallery> Datoteka:BH posta 147-150 Blok 6.jpg|Blok BH pošte iz 1998 godine sa učesnicima Šahovskih olimpjada i Evropskog prvenstva u šahu: [[Vesna Mišanović]] i reprezentacije Bosne i Hercegovine u šahu Datoteka:Poste Srpske 571.jpg|Poštanska marka Bosne i Hercegovine, Pošte Srpske iz serije o šahu iz 2013. godine </gallery> == Također pogledajte == {{Šah portal}} * [[Spisak šahovskih tema]] == Reference == {{reflist|2}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Chess}} * [https://web.archive.org/web/20131109221809/http://crochess.com/dokumenti/pdf/pravila_saha_fide_2009_hr.pdf Pravila šaha FIDE] * [http://www.fide.com/ Svjetska šahovska federacija] * [http://www.bihchess.ba/ Šahovska unija Bosne i Hercegovine] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131029021406/http://www.bihchess.ba/ |date=29. 10. 2013 }} * [http://crochess.com/ Hrvatski šahovski savez] * [http://www.serbiachess.net/ Šahovski savez Srbije] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201209154138/http://serbiachess.net/ |date=9. 12. 2020 }} {{Šah}} [[Kategorija:Šah|*]] [[Kategorija:Sport]] 0baonrfvz8jnsp689k8hjqv0dfa7kin 3665859 3665858 2024-11-14T14:59:09Z KWiki 9400 Vraćene izmjene korisnika [[Special:Contributions/212.39.104.175|212.39.104.175]] ([[User talk:212.39.104.175|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:KWiki|KWiki]] 3603497 wikitext text/x-wiki {{dobar članak}} {{Drugo značenje|Šah (čvor)}} {{Infokutija igra | naziv = Šah | slika = ChessSet.jpg | opis_slike = Šahovske figure (kralj, kraljica, pješak, skakač, lovac i top) | dizajner = | ilustrator = | izdavač = | datum_publikacije = | godine_aktivno = oko [[6. vijek]]a u [[Indija|Indiji]] do danas | žanr = [[Igra na ploči]] | sistem = | igrači = 2 (nekad i više) | godine_dometa = | vrijeme_postavka = oko 1 minuta | vrijeme_igre = 10 do 60 minuta; turnirske partije mogu trajati od 10 minuta do 6 sati ili duže. | slučajna_prilika = Nema | vještine = [[Šahovska taktika|Taktika]], [[Šahovska strategija|strategija]] | web-stranica = | bilješke = }} [[Datoteka:ChessStartingPosition.jpg|mini|desno|260px|Šahovska tabla na početku partije]] [[Datoteka:UigChessmen SelectionOfKings.jpg|mini|desno|260px|Šahovska figure pronađene na otoku Lewis]] '''Šah''' je strateška igra na kvadratičnoj [[šahovska tabla|šahovskoj tabli]] sa 64 [[kvadrat]]na (crno - bijela) polja, na kojoj igrači pokušavaju da protivničkog kralja dovedu u [[mat]] poziciju. Tabla može biti od drveta, plastike, stakla ili metala, dok su [[Šahovske figure|figure]] najčešće od drveta ili plastike, mada se dekorativno izrađuju i od stakla, kamena ili metala. Šah se igra sa 16 figura. Jedan igrač vodi crne, a drugi bijele figure. Prvi potez povlači igrač sa bijelim figurama. Može se igrati bez sata (slobodne partije) ili da svaki igrač dobije određeno vrijeme, od jednog minuta do 3,5 sata za cijelu partiju (prema pravilima [[Svjetska šahovska federacija|FIDE]]).<ref name="Pravila">{{Cite web |url=http://crochess.com/dokumenti/pdf/pravila_saha_fide_2009_hr.pdf |title=Pravila šaha FIDE |access-date=5. 10. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131109221809/http://crochess.com/dokumenti/pdf/pravila_saha_fide_2009_hr.pdf |archive-date=9. 11. 2013 |url-status=dead }}</ref> Trenutni svjetski šahovski prvak je [[Ding Liren]]. == Općenito == Po broju igrača organiziranih u šahovske klubove, i po broju publikacija, šah je ispred [[Dama (igra)|dame]], [[mica]], [[Halma|halme]], [[pačizi]]ja, najpopularnija igra na ploči u [[Evropa|Evropi]]. Igre slične šahu, kao [[kineski šah]] (Xiangqi), [[Shōgi]] i [[Makruk]] su popularne uglavnom u Istočnoj [[Azija|Aziji]]. U čitavom svijetu po istraživanju [[YouGov]] iz 2012. godine šah igra 605 miliona ljudi.<ref>[http://www.fide.com/component/content/article/1-fide-news/6376-agon-releases-new-chess-player-statistics-from-yougov.html AGON releases new chess player statistics from YouGov 9. august 2012 {{Simboli jezika|en|Engleski}}]</ref> Šah se igra, kako iz razonode, ali i u klubovima, na turnirima, [[Svjetska prvenstva u šahu|svjetskim prvenstvima]] i [[Šahovska olimpijada|šahovskim olmpijadama]]. Postoje i drugi vidovi igranja šaha, kao što su [[Dopisni šah|dopisni]], [[online-šah]], Email-šah, ali i šah protv [[Kompjuterski šah|kompjuterski]] razvijenih programa. Jedna od važnih grana šaha je [[problemski šah]] u kojem je cilj riješiti kompozicije i šahovske probleme, koje su razvijene od strane šahovskih stručnjaka. Pored [[go]]a, šah je jedna od najkompleksnijih igara. Broj mogućih kombinacija procjenjuje se na oko 2,28&nbsp;·&nbsp;10⁴⁶. Već nakon dva poteza postoji 72.084 različitih situacija. Broj mogućih varijanti nakon toga je još mnogo veći: Nakon 40 poteza, procjenju se na 10¹¹⁵ do 10¹²⁰ razvoja igre.<ref>Eero Bonsdorff, Karl Fabel und Olavi Riihimaa: ''Schach und Zahl''. 3. Auflage, Rau, Düsseldorf 1978.</ref> Ovi se proračuni svode proračunom [[Geometrijska sredina|geometrijske sredine]] sa 30 mogućih polupoteza po položaju. U [[Teorija igre|teoriji igre]], šah se ubraja u tzv. [[igre nulte sume]] i u [[igre sa perfektnom informacijom]]. Teoretski se može izračunati, pri postavci da obojica igrača igraju perfektnu igru, da li će se igra završiti pobjedom bijelog, crnog ili remijem. Ali po trenutnim tehničkim mogućnostima, cjelokupni proračun još nije moguć. Rezultati sa šest ili djelomično sa sedam preostalih figura u završnici su proračunati i pohranjeni u [[banke podataka]] i pristupačni su u tzv. ''Tablebases'' Statistički gledano, zbog pravila o povlačenju prvog poteza, bijeli dobija češće nego crni (oko 54 %)<ref>Banka podataka [[Chess Assistant]], stanje 2006, zaokruženo</ref> Kvota [[remi]]ja svodi se na otprilike jednu trećinu, te sa ujednačenosti igrača tendira ka porastu. == Historija == Izum šaha pripisuje se ''[[Sissa ibn Dahir|Legendi o zrnu pšenice]]''. Navodni izumitelj šaha [[Sissa ibn Dahir|Sissa]], zahtjevao je od svog gospodara, kao nagradu da sva 64 polja napuni zrnima [[pšenica|pšenice]] i to tako, da na prvo polje postavi jedno zrno, na drugo dva, na treće četiri, a na svako sljedeće dvostruko više. Vladar se čudio njegovoj skromnosti, ali na kraju bi bilo potrebno 18 [[trilion]]a (10¹⁸) zrna pšenice, što se ne bi moglo zadovoljiti sa svim žetvama pšenice do sada. Legenda jasno ocrtava problem [[Eksponencijalna funkcija|eksponencijalne funkcije]] i njeno teško shvatanje u ljudskom racionalnom svijetu. {{raščistiti}} == Pravila == Šahovska tabla je prema igračima okrenuta, tako da sa strane svakog igrača dolje desno je jedno bijelo polje. Kod šahovskih tabli sa obilježenom notacijom, su vodoravni redovi od dolje prema gore brojevima od '''1''' do '''8''', a kolone su s lijeva na desno obilježene malim slovima od '''a''' do '''h'''. Osnovni položaj šahovskih figura bijelog igrača je od '''a1''' do '''h1''': Top, skakač, lovac, dama, kralj, lovac, skakač i top. Pješaci su poredani u drugom redu od '''a2''' do '''h2'''. Za crnog vrijedi isti raspored od '''a8''' do '''h8''' i za pješake od '''a7''' do '''h7''', tako da je raspored figura na tabli simetričan. Latinski izraz za raspored šahovskih figura ''Regina regit colorem'', onačava da svaka dama po svojoj boji, odgovara polju iste boje (''Bijela dama - bijelo polje''). === Osnovni pojmovi === === Figure === {{Glavni|Šahovske figure}} {{Šahovski dijagram manji | tright | |= 8 |rd|nd|bd|qd|kd|bd|nd|rd|= 7 |pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|pd|= 6 | | | | | | | | |= 5 | | | | | | | | |= 4 | | | | | | | | |= 3 | | | | | | | | |= 2 |pl|pl|pl|pl|pl|pl|pl|pl|= 1 |rl|nl|bl|ql|kl|bl|nl|rl|= a b c d e f g h | Početna pozicija u šahu }} Na početku šahovske partije na [[šahovska tabla|šahovskoj tabli]] nalaze se 32 figure (16 bijelih i 16 crnih). Svaki igrač na raspolaganju ima sljedeće figure na raspolaganju: [[Kralj (šah)|kralja]], [[dama (šah)|damu]], dva [[top (šah)|topa]], dva [[skakač (šah)|skakača]], dva [[lovac (šah)|lovca]] i 8 [[pješak (šah)|pješaka]]. Dama i top pripadaju tzv. ''teškim figurama'', dok su skakač i lovac ''lake figure''. {| class="prettytable" ! Ime<br /> figure ! Broj ! Kretanje |- | [[Datoteka:Chess king icon.png]]<br />'''[[Kralj (šah)|Kralj]]''' | 1 | 1 polje ravno ili [[Dijagonala|dijagonalno]], kod [[Rokada|rokade]] dva polja bočno |- | [[Datoteka:Chess queen icon.png]]<br />'''[[Dama (šah)|Dama]]''' | 1 | ravno ili dijagonalno, neograničeno do kraja table |- | [[Datoteka:Chess rook icon.png]]<br />'''[[Top (šah)|Top]]''' | 2 | ravno, neograničeno do kraja table, kod rokade do polja sa kraljem, kog preskače |- | [[Datoteka:Chess bishop icon.png]]<br />'''[[Lovac (šah)|Lovac]] ''' | 2 | dijagonalno, neograničeno do kraja table |- | [[Datoteka:Chess knight icon.png]]<br />'''[[Skakač (šah)|Skakač]]''' | 2 | 2 polja ravno, zatim jedno polje bočno lijevo ili desno. |- | [[Datoteka:Chess pawn icon.png]]<br />'''[[Pješak (šah)|Pješak]]''' | 8 | jedno polje naprijed, a sa početnog polja su moguća i dva. Kod uzimanja dijagonalno i ''[[en passant]]'' |} Da bi se vrijednost pojednih figura mogla utvrditi, ako protivničke strane imaju različit materijal na ploči, približna usporedba sa [[Relativna vrijednost šahovskih figura|relativnom vrijednošću]] je moguća sa tzv. [[Relativna vrijednost šahovskih figura#Pješačka jedinica|pješačkom jedinicom]]. Najčešće vrijednosti su: * ''Skakač'' tri pješaka, * ''Lovac'' tri pješaka, * ''Top'' pet pješaka, * ''Dama'' devet pješaka, Kako se vrijednost kralja, zbog osobine, da je jedina figura, koju nije moguće ukloniti sa table, kralj se ovim pravilom ne vrednuje, ali u zavšnici, je njegova vrijenost između jedne ''lake figure'' i topa. U programima za kompjuterski šah ove se približne vrijednosti prilagođavaju, te su u približnoj formi, sa malim promjenama slične. {{raščistiti}} ==== Kralj ==== {{Glavni|Kralj (šah)}} {{Šahovski dijagram manji |= |tright | |= 8 |__|__|__|__|__|__|__|__|= 7 |__|__|__|__|__|__|__|__|= 6 |__|__|__|__|__|__|__|__|= 5 |__|__|__|oo|oo|oo|__|__|= 4 |__|__|__|oo|kl|oo|__|__|= 3 |__|__|__|oo|oo|oo|__|__|= 2 |__|__|__|__|__|__|__|__|= 1 |__|__|__|__|__|__|__|__|= |Mogući potezi kraljem kad nema drugih figura oko njega ili prijetnji}} Kralj ♔, ♚ je najvažnija [[šahovske figure|figura]] u šahu. Cilj igre jest zarobiti protivnikovog kralja tako da bijeg nije moguć ([[mat]]). Ako kralja napada neka figura, tj. ako mu prijeti uzimanjem, kaže se da je ''u šahu'' i igrač mora ukloniti tu prijetnju u idućem potezu. Ako se to ne može uraditi, kaže se da je kralj matiran. Iako je kralj najvažnija figura, obično je i najslabija u igri dok se ne dođe u [[šahovska završnica|završnicu]]. Oznaka kralja u [[Algebarska notacija|algebarskoj notaciji]] je '''K'''. Kralj se na šahovskoj tabli, kreće vodoravno, okomito ili dijagonalno i to po jedno polje na susjedno polje u svim pravcima, ukoliko to polje nije zauzeto ili je napadnuto protivničkom figurom. Osim toga kralj se može na početnom redu pomjeriti [[Rokada|rokadom]], pod uslovom da između njih nije ni jedna figura. Osim toga ni kralj ni top ne smiju biti napadnuti, niti se rokada smije vršiti preko napadnutih polja. U [[Šahovsko otvaranje|otvaranju]] ili [[Šahovska središnjica|središnjici]] kralj će rijetko igrati aktivnu ulogu u razvijanju napadačkih ili odbrambenih pozicija. Igrač obično pokušava zaštititi kralja na ivici table, iza svojih pješaka. U završnici, međutim, kralj izlazi iz skrovišta i igra aktivnu ulogu kao napadačka figura i također se koristi da pomogne u [[promocija (šah)|promociji]] preostalih pješaka. Teško je procijeniti relativnu vrijednost kralja u odnosu na ostale figure jer ne može biti pojeden ili razmijenjen. U ovom smislu njegova vrijednost je beskonačna. Ali ako se procjenjuje kraljeva korisnost kao napadačke figure u završnici partije, često se smatra da je malo jači od lovca ili konja - [[Emanuel Lasker|Lasker]] mu je u djelu ''Lasker's Chess Primer'' dodijelio vrijednost skakača i pješaka (tj. 4 poena na skali [[Relativna vrijednost šahovskih figura|relativne vrijednosti šahovskih figura]]). Bolji je od skakača u odbrani obližnjih pješaka, a bolji je od lovca u napadanju pješaka. {{raščistiti}} ==== Dama ==== {{Glavni|Dama (šah)}} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | |= 8 |__|__|__|xo|__|__|__|xo|= 7 |xo|__|__|xo|__|__|xo|__|= 6 |__|xo|__|xo|__|xo|__|__|= 5 |__|__|xo|xo|xo|__|__|__|= 4 |xo|xo|xo|ql|xo|xo|xo|xo|= 3 |__|__|xo|xo|xo|__|__|__|= 2 |__|xo|__|xo|__|xo|__|__|= 1 |xo|__|__|xo|__|__|xo|__|= a b c d e f g h | Mogući potezi damom |}} '''Dama''' (''Kraljica'') ♕ ♛ je najjača [[šahovske figure|figura]] u šahu. Zajedno sa topom, pripada tzv. teškim figurama. Praktično su potezi dame kombinacija poteza lovca i topa. Oznaka dame u [[Algebarska notacija|algebarskoj notaciji]] je '''D'''. Dama se u šahu može kretati u svakom pravcu, linearno ili dijagonalno, pod uslovom da ne preskače ni jednu figuru, do prvog slobodnog polja. Vrijednost dame po pravilu [[Relativna vrijednost šahovskih figura#Pješačka jedinica|pješačke jedinice]] odgovara vrijednosti devet pješaka, te u zavisnosti od položaja i faze u igri, može se usporediti sa dva topa, zatim sa topom, lovcem i skakačem. Postoje mnogobrojne varijacije vrednovanja dame, koje su po skali [[Relativna vrijednost šahovskih figura|relativne vrijednosti]], u kompjuterskim programima razvijene u drugim srazmjerama. Pravila o igranju damom, su u šahovskoj literaturi mnogobrojna, mada se neka od najvažnijih: * Damom se ne bi trebalo igrati u samom [[Šahovsko otvaranje|otvaranju]], sve dok se pješaci i lake figure ne razviju u početnoj fazi, te obično nakon rokade aktivirati damu. Važan izuzetak od ovog pravila je [[Skandinavska odbrana]], gdje je već drugi potez, potez damom. * U središnjici partije, bi dama trebali biti centrirana, čime postiže najjači efekat. Treba težiti osvajanju slobodnih dijagonala i redova, čime se protivničkim figurama smanjuje polje djelovanja. Dama je o ovoj fazi mogući cilj protivničkih figura, koje zbog dobre odbrane kralja, mogu napadom na damu, iznuditi njeno povlačenje. Česta taktička varijante je žrtva dame, kojom se može ostvariti velika materijana prednost ili u konačnici mat. * Najveća prednost dame je u [[Šahovska završnica|završnici]] partije, kada na tabli ostaje malo figura, te se pokretljivost dame prikazuje u punom efektu. {{Raščistiti}} ==== Lovac ==== {{Glavni|Lovac (šah)}} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | |= 8 |__|__|__|__|__|__|__|xo|= 7 |xo|__|__|pd|__|__|xo|oo|= 6 |__|xo|__|__|oo|xo|oo|__|= 5 |__|__|xo|__|xo|bl|__|__|= 4 |__|__|__|bd|oo|__|oo|__|= 3 |__|__|xo|oo|xo|__|__|oo|= 2 |__|xo|pl|__|__|xo|__|__|= 1 |xo|__|__|__|__|__|xo|__|= a b c d e f g h | Mogući potezi lovcem |}} '''Lovac''' ♗ ♝ je pored [[Skakač (šah)|skakača]] duga laka [[šahovske figure|figura]] u šahu. Svaki igrač na početku partije ima dva lovca. Jednog na crnom i jednog na vijelom polju. Lovac se kreće dijagonalno po šahovskoj tabli i u zavisnosti od početnog polja, kreće se po crnim ili po bijelim poljima, te se zbog položaja često nazivaju ''kraljev lovac'' i ''damin lovac''. Lovac ne može preskakati druge figure. Oznaka lovaca u [[Algebarska notacija|algebarskoj notaciji]] je '''L'''. Vrijednost lovca po pravilu [[Relativna vrijednost šahovskih figura#Pješačka jedinica|pješačke jedinice]] odgovara vrijednosti tri pješaka (po [[Larry Kaufman|Larryju Kaufmanu]] 3¼ pješaka), mada se često u literaturi nalazi vrijednost niža od tri pješaka. Postoje mnogobrojne varijacije vrednovanja lovca, koje su po skali [[Relativna vrijednost šahovskih figura|relativne vrijednosti]], u kompjuterskim programima razvijene u drugim srazmjerama. Posebno je vrijedna kombinacija dva lovca (tzv. ''lovački par''), koja se u literaturi računa kao sedam pješaka (2 puta 3¼ za lovca i ½ za lovački par), odnosno, kao top i dva pješaka. U šahovskoj završnici, dva lovca i kralj, protiv kralja, znači siguran mat. Prednost lovca je u njegovoj pokretnosti, jer može u jednom potezu, ukoliko nema drugih figura, preči čitavu dijagonalu. Loš položaj lovca je, ako je opkoljen vlastitim pješacima, dok se dobar položaj lovca postiže [[fjanketo]]m, čime kontrolišu središnja polja na šahovskoj tabli. {{raščistiti}} ==== Skakač ==== {{Glavni|Skakač (šah)}} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | |= 8 |__|__|__|__|__|__|__| |= 7 |__|__|__|__|__| |__|__|= 6 |__|__|xo|__|xo|__| |__|= 5 |__|xo|__|__|__|xo|__|__|= 4 |__|__|__|nd|__|__|__|__|= 3 |__|xo|__|__|__|xo|oo|__|= 2 |__|__|xo|__|xo|oo|__|__|= 1 |__|__|__|__|__|__|__|nl|= a b c d e f g h | Mogući potezi skakačem |}} '''Skakač''' (''Konj'') ♘ ♞ je pored [[Lovac (šah)|lovca]] duga laka [[šahovske figure|figura]] u šahu. Na početku partije svaki igrač ima dva skakača. Na šahovskoj se tabli nalaze između topa i lovca, te su pored pješaka, jedina figura sa kojom je moguće započeti šahovsko otvaranje. Skakač se kreće dva polja ravno, te jedno polje lijevo ili desno. Po definicije FIDE: Skakačem se može igrati na jedno od najbližih polja onom na kojem se nalazi, ali ne na istom redu, liniji ili dijagonali.<ref name="Pravila"/> Boja startnog i ciljnog polja, kod poteza skakačem uvijek je druge boje. Skakač može preskakati druge figure. Oznaka skakača u [[Algebarska notacija|algebarskoj notaciji]] je '''S'''. Vrijednost skakača po pravilu [[Relativna vrijednost šahovskih figura#Pješačka jedinica|pješačke jedinice]] odgovara vrijednosti tri pješaka (po [[Larry Kaufman|Larryju Kaufmanu]] 3¼ pješaka), mada se često u literaturi nalazi vrijednost niža od tri pješaka. Postoje mnogobrojne varijacije vrednovanja skakača, koje su po skali [[Relativna vrijednost šahovskih figura|relativne vrijednosti]], u kompjuterskim programima razvijene u drugim srazmjerama. U pravilu vrijedi kao i lovac, mada je ta vrijednost relativna u odnosu na pješake, položaj, te faze igre (otvaranje, središnjica ili završnica). Dva skakača i kralj, protiv kralja u završnici, ne mogu matirati protivnika, osim ako slabiji protivnik, kao npr. u [[Trojicki linija|Trojicki liniji]] ima pješaka, koji nije mnogo napredovao. Skakač nije pokretna figura, te mu je najpovoljniji položaju u sredini ploče, od kuda, ima mogućnost premještanja na osam polja. Minimalan broj mogućih polja, sama dva, je u položaju skakača na ugaonim poljima. {{raščistiti}} ==== Top ==== {{Glavni|Top (šah)}} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | |= 8 | | | |oo| | |xo| |= 7 | | | |oo|pl|xo|rd|xo|= 6 | | | |oo| | |xo| |= 5 | | | |oo| | |pd| |= 4 |oo|oo|oo|rl|oo|oo|oo|oo|= 3 | | | |oo| | | | |= 2 | | | |oo| | | | |= 1 | | | |oo| | | | |= a b c d e f g h | Mogući potezi topom |}} '''Top''' (''Kula'') ♖ ♜ je druga po jačini [[šahovske figure|figura]] u šahu. Svaki igrač na početku partije ima dva topa. Jednog na lijevoj i jednog na desnoj strani table, te se po tome razlikuju ''kraljev top'' i ''damin top''. Top se kreće okomito i vodoravno, neograničen broj polja pod uslovom, da mu ni jedna figura ne stoji na liniji kretanja. Jedini izuzetak su [[rokada|rokade]] (mala '''0-0''' i ili velika '''0-0-0''', gdje top preskače preko kralja, na polje do njega. Oznaka topa u [[Algebarska notacija|algebarskoj notaciji]] je '''T'''. Vrijednost topa po pravilu [[Relativna vrijednost šahovskih figura#Pješačka jedinica|pješačke jedinice]] odgovara vrijednosti pet pješaka. Postoje mnogobrojne varijacije vrednovanja topa, koje su po skali [[Relativna vrijednost šahovskih figura|relativne vrijednosti]], u kompjuterskim programima razvijene u drugim srazmjerama. U šahovskoj završnici, top i kralj, protiv kralja, mogu uvijek matirati protivničkog kralja. U standardnim okolnostima, top je mnogo jači od skakača i lovca, mada u početku partije, zbog svog zatvorenog položaja igra podređenu ulogu, te igra topom na početku partije nije efektivna i vrlo se rijetko koristi. Mada u zavisnosti od situacije, skakač i lovac, su jači od topa. Uzimanje topa, lovcem ili skakačem smatra se ''dobitkom materijala'', dok se žrtva topa za laku figuru, može definisati kao ''kvalitetna žrtva'', te se njome može zadobiti tempo, ili iznuditi dobru situaciju u završnici. {{Raščistiti}} ==== Pješak ==== {{Glavni|Pješak (šah)}} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | |= 8 |__|__|__|__|__|__|__|__|= 7 |__|__|__|__|__|__|pd|__|= 6 |pd|__|__|__|__|__|xo|__|= 5 |xo|__|oo|__|__|__|xo|__|= 4 |__|__|pl|__|oo|__|__|__|= 3 |__|__|__|__|oo|__|__|__|= 2 |__|__|__|__|pl|__|__|__|= 1 |__|__|__|__|__|__|__|__|= | Mogući potezi pješakom |}} '''Pješak''' ♙♟ je [[šahovske figure|figura]] u šahu. Vrijedi za najmanje vrijednu figuru u šahu. Oznaka pješaka u [[Algebarska notacija|algebarskoj notaciji]] je '''P''', ali se oznaka obično izostavlja, te se pješak obilježava slovom početnog položaja ('''a'''-'''e''') Pješak se u šahovskoj partiji kreće jedno polje naprijed, te je jedina šahovska figura, koja se ne može pomjerati unazad. Jedini izuzetak je, ako se pješak nalazi na početnom polju, može se premjestiti dva polja naprijed. Uzimanje pješakom vrši se dijagonalno naprijed, izuzev u slučaju, kada protivnički pješak preskoči branjeno polje, kada pješak uzima ''[[en passant]]''. Kada pješak dosegne zadnji red, mora se [[Promocija (šah)|promovirati]] u novu figuru, obično u damu, mada se u izuzetnim slučajevima može [[Potpromocija (šah)|potpromovirati]] u topa, lovca ili skakača. Svaki igrač na početku partije ima na ploči osam pješaka, koji su poredani u drugom redu. U šahovskoj partiji pješaci pokazuju svoju snagu u sljedećim situacijama: * ako su pokretni i nisu blokirani od protivničkih pješaka; * ako su međusobno povezani u jaku liniju; * ako su prodrli duboko u protivničko polje, te prijete [[Promocija (šah)|promocijom]] na zadnjem redu. {{raščistiti}} == Notacija == [[Datoteka:SCD algebraic notation.png|frame|right|Algebarska notacija]] {{Glavni|Šahovska notacija}} Za notiranje poteza u šahovskoj partiji, danas je uobičajena [[algebarska notacija]]. Šahovska se tabla numeriše [[koordinatni sistem|koordinatnim sistemom]] u kome se kolone obilježavaju malim slovima od '''a-h''', a redovi brojevima '''1-8'''. Samim tim se pojedino polje definiše kombinacijom slova i brojeva, a numeracija se vrši malim slovima (npr. '''a1''', '''e4''', '''h8''') Pojedine figure u algebarskoj notaciji definišu se velikim početnim slovom: * Bosanski jezik: '''K''' = kralj, '''D''' = dama, '''T''' = top, '''L''' = lovac, '''S''' = skakač * Međunarodne oznake: '''K''' = kralj ''(King),'' '''Q''' = dama ''(Queen),'' '''R''' = top ''(Rook),'' '''B''' = lovac ''(Bishop''), '''N''' = skakač ''(Knight).'' ([[Šahovske figure#Oznake figura|Oznake u drugim jezicima]], slijede ovo pravilo sa manjim izmjenama, koje su prouzrokovane specifičnostima drugih jezika) * Oznaka P, kod pješaka se izostavlja; U ''proširenoj algebarskoj notaciji'', bilježi se početno i završno polje, dok u ''skraćenoj notaciji'', samo završno polje. Ukoliko na završno polje mogu doći dvije iste figure, onda se između oznake figure i završnog polja pribilježava kolona ili eventualno red startnog polja. Potezi figura na slobodno polje se označavaju oznakom '''-''', potezi kojima se uzima protivnička figura sa '''x'''. Napad na kralja ([[šah (šah)|šah]]), obilježava se sa '''+''', [[mat]] sa '''++''' ili '''#'''. [[Promocija (šah)|Promocija]] pješaka se označava velikim početnim slovom promovirane figure. Mala rokada obilježava se sa '''0–0''', a velika sa '''0–0-0'''. Uzimanje pješaka, pješakom ''[[en passant]],'' obilježava se dodatnom oznakom '''e.p.''' Ponuda [[remi]]ja, u notaciji obilježava se sa '''='''. Nakon završene partije, u zapisnik, pobjeda bijelog se bilježi sa '''1:0''', a pobjeda crnog sa '''0:1''', dok se remi označava sa '''½:½'''. Pobjeda bez borbe bilježi se sa '''+:−''', odnosno sa '''−:+'''. Osim ovih, glavnih oznaka, u literaturi se često koriste i oznake za dobar potez ('''!'''), te za slab potez ('''?'''). === Proširena algebarska notacija === Proširena algebarska notacija je ranije češće korištena u literaturi, mada se i danas katkad koristi. Primjeri: {| class="prettytable" |----- | '''e2-e4''' ||Potez pješakom sa '''e2''' na '''e4'''. |----- | '''Sb1xc3+''' || Skakač sa '''b1''', uzima protivničku figuru na '''c3''' i šahira! |----- | '''Td1-d8#''' || Top sa '''d1''' ide na '''d8''' i matira! |----- | '''e7-e8D''' || Pješak sa '''e7''' se [[Promocija (šah)|promovira]] u damu na '''e8'''! |----- | '''f5xg6 e.p.''' || Pješak sa '''f5''' uzima protivničkog pješaka ''[[en passant]]'' na '''g5''' i odigrava na '''g6'''. |} === Skraćena algebarska notacija === U skraćenoj algebarska notaciji, početno polje se ne bilježi, osim u situaciji, kada je taj potez moguć sa drugom istom figurom, kada se pribilježava ili kolona ili red figura, kojom je potez odigran. Ovaj oblik notacije, je čest zbog svoje jednostavnost na turnirima, te polako prelazi i u šahovsku literaturi Primjeri: {| class="prettytable" |----- | '''Lc4''' || Potez lovcem na '''c4'''. |----- | '''Lxc4''' || Lovac uzima protivničku figuru na '''c4'''. |----- | '''b4''' || Potez pješakom na '''b4'''. |----- | '''axb4''' || Pješak sa '''a3''' uzima protivničku figuru na '''b4'''. |----- | '''fxg6 e.p'''. || Pješak na '''f5''' uzima figuru na '''g5''' i ''[[en passant]]'' odlazi na '''f6'''. |----- | '''Sec4''' || Skakač sa e-linije ide na '''c4'''. |----- | '''Sexc4''' || Skakač sa e-linije uzima figuru na '''c4'''. |----- | '''T1c7''' || Top iz prvog reda ide na '''c7'''. |----- | '''cxd8D''' || Pješak sa '''c7''' uzima figuru na '''d8''' i promovira se u damu. |----- | '''cxd8S+''' || Pješak sa '''c7''' uzima figuru na '''d8''', [[Promocija (šah)|promovira]] se u skakača, te šahira protivničkog kralja. |} == Tunirska pravila == [[Datoteka:Schachuhr mechanisch.jpg|thumb|Šahovski sat]] Šahovski turniri, odvijaju se u [[Turnirske forme|turnirskoj formi]] i obično po [[Švicarski sistem|švicarskom sistemu]]. Drugi sistemi igre na turnirima su [[Bergerov sistem|Bergerov]], odnosno kružni sistem, [[Sheveningenski sistem|sheveningenski]] i [[nokaut sistem]] === Šahovski sat === {{Glavni|Šahovski sat}} Šahovski sat na turnirima koristi se za mjerenje preostalog vremena razmišljanja u šahovskoj partiji. Sastoji se od dva odvojena sata, koji neovisno mjere vrijeme razmišljanja svakog igrača. Jedan od satova uvijek radi, dok se drugi aktivira nakon završenog poteza aktivnog igrača pritiskom na dugme. Pravilo u šahu je da se sat (de)aktivira istom rukom kojom je odigran potez. U zavisnosti od turnira, predviđeno vrijeme za partiju na turnirima može biti 120 minuta za prvih 40 poteza, kod [[brzi šah|brzog šaha]] 15 do 60, a kod tzv. [[Brzopotezni šah|brzopoteznog šaha]] samo od 5 do 15 minuta. Ako vrijeme za partiju prođe, igrač gubi partiju. U zavisnosti od turnira, mogu se propisati i druga vremena, te su ovi podaci zapravo preporuke o trajanju partije. Izvedba satova je različita, te se razlikuju mehanički i elektronski satovi, koji imaju i mogućnosti ograničenja vremena po potezu (npr. 30 s po potezu), čime se pokušava izbjeći završetak partije zbog nedostatka vremena. Na mehaničkim satovima postoji obično crvena poluga u obliku zastavice, koja, kad dođe u okomiti položaj, pokazuje da je vrijeme za partiju isteklo. === Remi === {{Glavni|Remi (šah)}} U šahovskoj partiji igračima je dozvoljeno u svako vrijeme ponuditi protivniku neriješen rezultat (remi). Partija se inače završava remijem ako igrač koji je na potezu nema legalnog poteza, tj. ako se njegov kralj nalazi u [[pat]]u, te ako nijedan igrač nema mogućnost matiranja protivnika. Remi se po šahovskim pravilima može proglasiti ako se ista pozicija [[Trostruko ponavljanje pozicije|ponovi 3 puta]], te ako se u [[Pravilo 50 poteza|50 poteza]] nijedna figura nije uklonila s ploče ili se nijedan pješak nije pomakao. === ''Taknuto-maknuto'' === {{Glavni|''Taknuto-maknuto''}} Vraćanje poteza u šahu nije dozvoljeno. Potezom se smatra i dodirivanje neke figure, čime se naznačuje namjera za njeno pomicanje. Otuda i šahovsko pravilo ''taknuto-maknuto'', kojim se želi naglasiti važnost disciplinarnog ophođenja u partiji šaha. Pravilo se primjenjuje i za protivničke figure, koje, ako su dirnute, igrač ih mora na bilo koji način, ukoliko je to moguće, odstraniti sa ploče. Izuzetak je ako se dirne figura, kojom je potez nemoguć, te se u tom slučaju može igrati bilo kojom figurom. Ukoliko jedan igrač, želi popraviti položaj ili centrirati figure na ploči, obično se to naznačuje francuskim izrazom ''[[J’adoube]]'' (''popravljam'') . === Zabranjena pomoćna sredstva === Za vrijeme šahovske partije, zabranjeno je korištenje zabilješki, koristiti se savjetima trećih, te analiza partije na drugoj tabli. Osim toga zabranjeno je korištenje bilo kakvih elektronskih naprava, sredstava za komunikaciju, kompjutera i šahovskih programa. Napuštanje turnirskog mjesta je samo sa odobrenjem [[Šahovski sudac|šahovskog sudca]] dozvoljeno. Po pravilima FIDE od 1. jula 2005. godine, oglašavanje mobilnog telefona, vodi ka automatskom gubitku partije. Za publiku je takođe zabranjena upotreba mobilnih telefona, te je komunikacija među publikom ograničena na minimalnu granicu. === Bodovanje === Na šahovskim turnirima, pobjede se vrednuju sa 1 bodom, poraz sa nula bodova, dok u [[remi]] -partiji, svaki igrač dobija po pola boda. Postoje prijedlozi o promjeni pravila, te uvođenju 3 poena za pobjedu. === Sudija === {{Glavni|Šahovski sudija}} Na većim turnirima, te u ekipnim takmičenjima više klase, obavezan je jedan sudija koji nadgleda pridržavanje pravila FIDE, te se brine o redu na turniru. Također kontroliše vremena razmišljanja i odlučuje o sankcijama u slučajevima prekršaja. Sudija se ne smije miješati u tok partije, osim u slučajevima opisanim u Pravilima šaha. On neće ukazati na broj odigranih poteza, osim za vrijeme igre sa ubrzanim završetkom, kada je pala bar jedna od zastavica. Sudija se treba suzdržati od informisanja igrača da je njegov protivnik odigrao potez ili da igrač nije pritisnuo svoj sat. Gledaoci i igrači u drugim partijama ne smiju govoriti ili se na drugi način miješati u partiju. Ako je potrebno, šahovski sudija može udaljiti prekršioce iz sale za igru. Svakom je zabranjena upotreba mobilnih telefona u prostoru za igru i bilo kojem drugom prostoru koje odredi sudija. === Šahovski bonton === Na početku i na kraju šahovske partije je običaj da se igrači rukuju. Odbijanje rukovanja, kao na [[Svjetsko prvenstvo u šahu 1981.|Svjetskom prvenstvu u šahu]] 1981. godine između [[Anatolij Karpov|Anatolija Karpova]] i [[Viktor Korčnoj|Viktora Korčnoj]] smatra se nesportskim potezom, te po odluci ''Presidential Board'' FIDE od 26. juna 2007. može voditi ka gubitku partije.<ref>[http://www.fide.com/component/content/article/3-news/1746-237-behavioural-norms-of-players-in-chess-events-pb-decision Die FIDE über die gegenseitige Begrüßung der Spieler vor der Partie]</ref> Za vrijeme partije, zabranjeno je protivnika ometati na bilo koji način. Tome se pribrajaju stalne ponude remija. Stalno kršenje pravila, može sudijskom odlukom dovesti do gubitka partije i oduzimanja turnirskih bodova. Takođe se smatra nepristojnim, u izgubljenoj situaciji, nastaviti sa igrom i ne predati partiju, kao i ponuda remija u lošijoj situaciji. == Strategija i taktika == {{Šahovski dijagram manji|= | tright | {{Center|'''''Svezivanje''''' }} |= 8 | |nd|bd| |kd| | | |= 7 | | | | | | | | |= 6 | | |nd| | | | | |= 5 | |bl| | | | | | |= 4 | | | |pl| | | | |= 3 | | | | | | | | |= 2 | | | | | | | | |= 1 | | | | |kl| | | |= a b c d e f g h | Svezivanje crnog skakača na '''c6''' lovcem na '''b5''' }} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | {{Center|'''''Ražanj''''' }} |= | | | | | | | | |= | | | |qd|kd| | | |= | | | | | | | | |= | | | |bd| | | | |= | | | | |kl|bl| | |= | | | | | |ql| | |= | | | | | | | | |= | | | | | | | | |= | Bijela dama ''na ražnju'' }} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | {{Center|'''''Rašlje''''' }} |= 8 |rd| | |qd|kd| | |rd|= 7 | |bd|pd|pd| |nl|pd|pd|= 6 |pd| |nd| | |nd| | |= 5 | |pd| | | | | | |= 4 | |bd| |pd|pl| | | |= 3 | |bl| | | | | | |= 2 |pl|pl|pl|nl| |pl|pl|pl|= 1 |rl| |bl|ql| |rl|kl| |= a b c d e f g h | Napad rašljama na topa i damu bijelim skakačem na '''f7''' }} {{Šahovski dijagram manji|= | tright | {{Center|'''''Otkriveni šah''''' }} |= 8 | | | | | | |kd| |= 7 | | | | | |rl| | |= 6 | | | | | | | | |= 5 |qd| | | | | | | |= 4 | | |bl| | | | | |= 3 | |pl| | | | | | |= 2 | | | | | | |pl|pl|= 1 | | | | | | | |kl|= a b c d e f g h |Otkriveni šah topom i lovcem }} === Faze šahovske igre === Prvih 10 do 15 poteza jedne šahovske partije naziva se ''[[šahovsko otvaranje]]''. Ciljevi otvaranja su mobilizacija figura, osiguravanje kralja, te zaposjedanje [[Centar (šah)|središnjeg dijela]] šahovske table. Šahovska otvaranja se mogu podijeliti u [[otvorena]], [[poluotvorena]] i [[zatvorena]] otvaranja. Otvaranje koji vodi [[Žrtva (šah)|žrtvi]] figure, obično pješaka u otvaranju, naziva se [[gambit]] (npr. [[Kraljev gambit]], [[Damin gambit]]) Drugi dio igre, tzv. ''[[šahovska središnjica]]'', je faza igre u kojoj igrači pokušavaju različitim strategijama i taktikom ostvariti željene ciljeve. Obično se teži osvajanju lake figure ili pješaka, te kasnijim potezima, razmjenama figura, postići materijalna i strateška predmoć, koja se u sljedećoj otvorenijoj fazi igre, može pretvoriti u pobjedu. Nakon što na tabli ostane nekoliko figura, govori se o ''[[Šahovska završnica|šahovskoj završnici]]'' šahovske igre. Ciljevi su, pored napada na kralja, pokušaji osvajanja protivničkih figura, pokušati [[Promocija (šah)|promovirati]] pješaka, obično uz pomoć kralja, te materijalnu prednost iskoristiti za matiranje protivničkog kralja. === Vrijednost figura === {{Glavni|Šahovske figure}} Izračunavanjem omjera figura i usporedbom sa vrijednošću protivničkih figura, može se stvoriti gruba slika o stanju u nekoj šahovskoj partiji. Mada ove vrijednosti, ovisno od pozicije na tabli ne moraju odlučivati pobjednika, su jednostavni parametar za procjenu stanja, te je na osnovu toga moguće donijeti odluku o daljem stilu igre. === Žrtva === {{Glavni|Žrtva (šah)}} Žrtvom se u šahu smatra, predavanje neke figure s ciljem postizanja taktičke i strategijske prednosti u šahovskoj igri. Poseban oblik žrtve je [[gambit]], žrtva pješaka u [[Šahovsko otvaranje|šahovskom otvaranju]], sa ciljem osvajanja [[Centar (šah)|središnjice]] šahovske ploče === Svezivanje === {{Glavni|Svezivanje (šah)}} Svezivanje u šahu označava položaj dviju figura, koje su na istoj liniji protivničke figure (dame, topa ili lovca), te time napadačka figura, zbog mogućeg gubitka, onemogućava pokretanje vezane figure. U slučaju svezivanja kralja, govorimo o ''apsolutnom svezivanju'', jer je potez napadnute figure nemoguć, dok se u drugim slučajevima radi o ''relativnom svezivanju''. === Ražanj === {{Glavni|Ražanj (šah)}} Sličan položaj sa [[Svezivanje (šah)|svezivanjem]], je ''ražanj'': Napadom figura sa linijskim djelovanjem (dama, top ili lovac) na jednu figuru (npr. kralja), napadnuta se figura prisiljava na povlačenje što vodi gubitku figure, koja se nalazi na istoj liniji kao i napadnuta figura. === Rašlje === {{Glavni|Rašlje (šah)}} Situacija u šahovskoj partiji kad jedna figura napadne dvije ili više protivničkih zove se ''rašlje''. Napad ''rašljama'' može biti posebno efektivan ako se vrši skakačem ili pješakom, čime se može steći materijalna prednost te u kasnijoj fazi partije ostvariti pobjeda. === Otkriveni šah === {{Glavni|Otkriveni šah (šah)}} Ako se pomicanjem jedne figure, istovremeno otvara linija napada prema nekoj protivničkoj figuri ili kralju, govori se o otkrivenom šahu. === Matiranje === {{Šahovski dijagram manji|= | tright | |= 8 | |rd| |rd| | | | |= 7 | | | | | | | | |= 6 | |nd| | | | | | |= 5 | | |pd| | | | | |= 4 | | |pl| | | | | |= 3 | |nl|kl| | | | | |= 2 |rl| | | |rl| | | |= 1 | |kd| | | | | | |= a b c d e f g h | Jedan od najstarijih šahovskih problema koji je sastavio al-Adli. Crni je na potezu, na prvi pogled u izgubljenoj poziciji, a bijeli prijeti matom sa 1. Ta1, 1. Tab2 ili 1. Teb2. Ipak, crni može matirati.<ref>Ulrich Schädler i Ricardo Calvo (izd.): Alfonso X.: ''Das Buch der Spiele'', Lit Verlag, Münster 2009, str. 144; rješenje: 1. … Sa4+ 2. Txa4 Txb3+ 3. Kxb3 Td3 mat</ref>}} Najbrži mogući [[mat]] u šahu je tzv. [[budalin mat]], mat u dva poteza sa '''1. f3? e5 2. g4?? Dh4#'''. Postoje i druge varijante, kao npr. tzv. [[školski mat]], mat damom i lovcem na f7 ili f2, te [[Legalov mat]], u sedam poteza, gdje bijeli žrtvuje damu, dobijajući tempo, te matira u sredini crnog kralja. Jedna od čestih varijanti, koja se može desiti u središnjici partije je tzv. [[Mat na posljednjem redu]], gdje top ili dama matiraju protivničkog kralja u osnovnom redu, koji je zatvoren vlastitim figurama. Slična pozicija je [[prigušeni mat]], kada se kralj okružen vlastitim figurama matira skakačem. U završnici, postoje nekoliko varijanti [[Elementarno matiranje|elementarnog matiranja]], koje su u zavisnosti od preostalih figura, te se po tome i razlikuju. === Pješačke formacije === U šahovskoj partiji, važnu ulogu igra položaj i pokretljivost pješaka. [[Pješak (šah)|Pješak]] koji može doseći zadnji red, bez da je na njegovoj ili linijama pored njega protivnički pješak naziva se ''[[slobodni pješak]]''. [[Promocija (šah)|Promocija]] se ovakvog pješaka može spriječiti samo uzimanjem protivničkom figurom. Ako se u jednom dijelu šahovske ploče nalazi pješačka formacija, kojoj su suprostavljena protivnički pješaci u manjem broju, govori se o pješačkom ''[[majoritet (šah)|majoritetu]]''. Igrač koji posjeduje majoritet u završnici partije ima mogućnost razmjenom pješaka, većinske pješake pretvoriti u slobodne pješake, te ih promovirati u jaču figuru. Dva pješaka koja stoje jedan pored drugoga u šahovskoj se partiji nazivaju ''[[pješački par]]''. Ova formacija je jako efikasna, jer napada četiri prednja polja, te u kombinaciji sa jednom figurom u poleđini (obično kraljem), može izvesti jak pritisak, te eventualno promociju pješaka na zadnjem redu. Pješak, koji na susjednim linijama, nema pješaka svoje boje, naziva se ''[[izolirani pješak]]''. Nedostatak izoliranog pješaka je da ga mora braniti jača figura, te ga je lako blokirati protivničkim pješakom. Dva pješaka iste boje, koji stoje u jednoj liniji, jedan iza drugoga nazivaju se ''[[udvojeni pješaci]]''. Ova formacija je loša, te se često iznuđuje, razmjenama lakih figura u otvaranju. Udvojene pješake je teško braniti i treba težiti u toku partije, razmjeni jednog od pješaka, čime se drugom pješaku otvara put. Slična formacija su tri pješaka u istoj liniji. Dva ili više pješaka u dijagonalnom poretku, nazivaju se ''[[pješački lanac]]''. Ovdje je značajno da krajnjeg pješaka štiti prvi. Formacija je jaka, mada joj je nedostatak u završnici partije ukoliko nije branjena sa unutrašne strane od vlastitog kralja. Dva protivnička pješaka u istoj liniji, koji blokiraju jedan drugoga nazivaje se ''[[blokirani pješaci]]'', dok se dva ili više protivničkih pješaka na istoj dijagonali, koji napadaju jedni druge, nazivaju [[Poluga (šah)|poluga]]. Korištenje poluge u šahovskoj partji, je značajno za oslobađanje blokiranih pozicija. {{raščistiti}} == Psihologija šaha == {{Glavni|Psihologija šaha}} Šahovska partija, pored aspekta igre, posjeduje posebnu psihološku komponentu, koja se bavi uticajem psiholoških osobina na igru, te djelovanje šaha na ljudsku psihu. Zanimljivo područje promatranja je uticaj šaha na razvoj i sposobnost učenja. Moralni aspekti šaha proučavani su od mnogih filozofa, a američki predsjednik [[Benjamin Franklin]] napisao je 1779. godine, knjigu koja se bavi moralom šahovske igre ''[[The Morals of Chess]]''. == Historija šaha == {{Glavni|Historija šaha}} [[Datoteka:Youth at chess with suitors - Haft Awrang.jpg|mini|Šah u Perziji]] [[Datoteka:Muzej Međimurja, Čakovec (Croatia) - stol za šah i mlin.jpg|mini|180 px|lijevo|Starinski sto za šah i [[Mica|micu (mlin)]]]] Preteča svih igara na bazi šaha ([[kineski šah]], [[šogi]], [[makruk]]) je vjerovatno igra za četiri osobe iz sjeverne Indije nazvana [[čatarunga]]. Čatarunga je iz [[Sasanidsko carstvo|Sasanidskog carstva]], osvajanjem od [[Arapi|Arapa]] i arapskom ekspanzijom prema Evropi, proširena u ovom dijelu svijeta. Najkasnije u 13. stoljeću, šah se već igrao u Evropi, te je postao neazaobilazan kod vitezova. U 15. stoljeću, vjerovatno u Španiji, dolazi do velike reforme šahovskih pravila, gdje su uvedena pravila za damu , pješaka, te pravila rokade. U narednim stoljećima evropski su šahisti doveli do analitičkog i teorijskog razvoja šaha. U 18. i 19. stoljeću šah se igra uglavnom u građanskim strukturama, što je dovelo do većeg publiciteta i razvoja šahovskih turnira.<ref>[[Lars Clausen]], ''Hypothesen zu einer Soziologie des Schachs'', in: Ders., ''Krasser sozialer Wandel'', Leske + Budrich, Opladen 1994, S. S. 130 ff.</ref> Najpoznatije mjesto, gdje se igrao šah je [[Pariz|pariski]] kafe [[Café de la Régence]], gdje se šah već igrao od 1740. Prvi šahovski klub [[Schachgesellschaft Zürich]] osnovan je 1809. godine u [[Zürich]]u. Povodom održavanje [[Svjetska izložba 1851.|Svjetske izložbe u Londonu 1851.]] godine, na inicijativu engleskog majstora [[Howard Staunton|Howarda Stauntona]] održan je prvi moderni šahovski turnir. Dvoboj, između tada dvojice najboljih šahista svijeta [[Wilhelm Steinitz|Wilhelma Steinitza]] i [[Johannes Hermann Zukertort|Johannesa Zukertorta]] [[1866]]. godine, smatra se prvim [[Svjetsko prvenstvo u šahu 1866.|Šahovskim svjetskim prvenstvom]], mada su se slični turniri, bilo u turnirskom, bilo kao dvoboji, održavali i ranije. Kao ''meč stoljeća'' nazvano je [[Svjetsko prvenstvo u šahu 1972.|Svjetsko šahovsko prvenstvo 1972.]] godine između [[Bobby Fischer|Bobbyja Fischera]] i [[Boris Spaski|Borisa Spaskog]], koje je umnogome doprinijelo popularizaciji šaha u svijetu, posebno na zapadu. Od 1945. do 1990. godine [[Sovjetski Savez]] je bio vodeća šahovska nacija, sa najvećim brojem svjetskih prvaka. Povodom šahovskog turnira u [[Pariz]]u, na inicijativu Francuza [[Pierre Vincent]] osnovan je [[20. juli|20. jula]] [[1924]]. godine Svjetski šahovski zavez [[FIDE]]. Prvi predsjednik FIDE-e je bio Holanđanin [[Alexander Rueb]], a prve članice Saveza postale su [[Argentina]], [[Belgija]], [[Čehoslovačka]], [[Finska]], [[Francuska]], [[Holandija]], [[Italija]], [[Jugoslavija]], [[Kanada]], [[Mađarska]], [[Poljska]], [[Rumunija]], [[Švicarska]], [[Španija]] i [[Ujedinjeno Kraljevstvo]].<ref>[http://www.oocities.org/SiliconValley/Lab/7378/fide.htm Bill Wall: FIDE-Geschichte] (englisch)</ref> Razvojem informatike došlo je i do razvijanja šahovskih kompjutera, koji uglavnom pobjeđuju i šahovske velemajstore. Računarski programi služe uglavnom za treninge i pripreme vrhunskih šahista za jake turnire. {{raščistiti}} == Moderni svijet šaha == [[Datoteka:Viswanathan Anand 08 14 2005.jpg|mini|Bivši svjetski prvak <br /> Viswanathan Anand]] [[Datoteka:HouYifan.jpg|mini|Aktuelna svjetska prvakinja <br /> Hou Yifan]] === Šahovski savezi === {{Glavni|FIDE}} Međunarodni šahovski savez [[FIDE]] ''(Fédération Internationale des Échecs)'', objedinjuje sve nacionalne šahovske saveze, te određuje i normira šahovska pravila, organizira [[Svjetsko šahovsko prvenstvo|Šahovska svjetska prvenstva]], dodjeljuje šahovske titule i uz pomoć [[Elo sistem rejtingovanja]], objavljuje [[FIDE-ina ljestvica|FIDE-inu ljestvicu]] na kojoj se nalaze svi aktivni šahisti. Nacionalni šahovski savez [[BiH|Bosne i Hercegovine]] [[Šahovska unija Bosne i Hercegovine]] osnovan je 2004. godine<ref name="Statut">{{Cite web |url=http://www.bihchess.ba/statut.pdf |title=Statut Šahovska unija Bosne i Hercegovine |access-date=20. 10. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130808051301/http://www.bihchess.ba/statut.pdf |archive-date=8. 8. 2013 |url-status=dead }}</ref>. Unija organizira ligaška takmičenja, međunarodne turnire i šalje reprezentaciju na [[Šahovske olimpijada|Šahovske olimpijade]]. Jakost igrača, određuje se po metodici zasnovanoj 1960-tih godina od [[Arpad Elo|Arpada Eloa]]. [[Elo-broj]], nazvan često ''[[rejting]]'', zasnovan je na [[Statistika|statističkim metodama]] i [[Teorija vjerovatnoće|teoriji vjerovatnoće]]. Postoje i drugi sistemi vrednovanja, tako npr. u Njemačkoj [[INGO]], a od 1992. godine ''([[Deutsche Wertungszahl]])'' [[DWZ]], ili u bivšoj [[Istočna Njemačka|Istočnoj Njemačkoj]] ''([[Nationale Wertungszahl]])'' [[NWZ]], engleski [[ECF]], te [[Glickov broj]], jedna razvijena varijanta Elovog broja. FIDE dodjeljuje šahistima doživotno, po jasno definiranim pravilima [[šahovske titule]]: ''[[majstorski kandidat]]'' (CM), ''[[FIDE-majstor]]'' (FM), ''[[međunarodni majstor]]'' (IM) i ''[[velemajstor]]'' (GM). U ženskoj kategoriji dodjeljuju se: ''Woman Candidate Master'' (WCM), ''Woman FIDE Master'' (WFM), ''Woman International Master'' (WIM) i ''Woman Grand Master'' (WGM). Nacionalni savezi mogu osim ovih titula mogu dodjeljivati i niže [[Šahovske kategorije|kategorije]] (''majstor'', ''majstorski kadidat'', ''4. kategorija'', ''3. kategorija'', ''2. kategorija'', ''1. kategorija'' i ''vankategornik''), ili po američkom sistemu [[USCF]] koji koristi rejting igrača, svrstavajući ih u pojedine klase. === Svjetska prvenstva === {{Glavni|Svjetsko šahovsko prvenstvo}} FIDE dodjeljuje titulu [[Svjetske prvakinje u šahu]] od 1927. godine, a službeno priznati naslov [[Svjetski šahovski prvaci|Svjetskog prvaka u šahu]] od 1948. godine. Iz protesta prema niskoj nagradi 1993. godine tadašnji svjetski prvak [[Gari Kasparov]], osnovao je organizaciju [[Professional Chess Association]] (PCE), te organizirao dvoboj sa izazivačem [[Nigel Short|Nigelom Shortom]]. Ta djelidba šahovskih saveza okončana je [[Svjetsko šahovsko prvenstvo 2006.|Svjetskim šahovskim prvenstvom 2006.]] godine dvobojem između [[Vladimir Kramnik|Vladimira Kramnika]], pobjednika PCE turnira i [[Veselin Topalov|Veselina Topalova]], tada svjetskog prvaka u organizaciji FIDE. == Računarski šah == {{glavni|Računarski šah}} Računarski šah je nedavno dostigao preokret i vrhunac s napretkom tehnologije i informatike. Pojavili su se mnogi šahovski programi, a interes je porastao za računarskim šahom nakon pobjede [[IBM]]-ovog programa [[Deep Blue]] nad tadašnjim svjetskim šahovskim prvakom, [[Gari Kasparov|Garijem Kasparovim]]. Današnji šahovski programi skoro su nepobjedivi za ljudske mogućnosti, jer ne prave [[Grubi previd|grube previde]], nego im je jedina razlika u pozicionalnom programiranju. Trenutni prvak računarskog šaha je program Stockfish.<ref>http://topchessengines.blogspot.com/</ref> Poznati programi koji su aktuelni su Komodo, Houdini, Rybka, Critter i drugi. == Šahovska matematika == {{Glavni|Šahovska matematika}} [[Datoteka:Knightstour2.gif|mini|Skakačev put]] Šahovska matematika bavi se [[Geometrija|geometrijskom]] problematikom [[Šahovska table|šahovske table]], te između uostalog proučava razmještaj pojedinih figura na tabli, sa preduslovom da se nijedna figura međusobno ne napada (npr. ''[[Problem osam dama]]''). Ostala interesantna područja su kombinacije kretanja skakača tzv. ''[[skakačev put]],'' tako da u 64 poteza skakač obiđe sva polja, bez da na jedno od polja stane dva puta. Proračuni maksimalnog broja položaja u raznim otvaranjima su takođe dio šahovske matematike. Značajno područje šahovske matematike je proračun [[rejting]]a, te određivanje rasporeda parova na turnirima pomoću [[Švicarski sistem|Švicarskog sistema]]. {{raščistiti}} == Problemski šah == {{Glavni|Problemski šah}} {{Šahovski dijagram manji | tright | [[Nenad Petrović]] <br /> ''Šahmatij u SSSR'' 1959. - 2. nagrada |= 8 | | | | | | | | |= 7 | |ql| |kl| | | |nd|= 6 | |bl| | | | | | |= 5 | |kd| | | | | | |= 4 | | | | | | | | |= 3 | | | | | | | | |= 2 | |pl| | | | | | |= 1 | | | | | | | | |= a b c d e f g h | {{Center|'''Mat u 4 poteza'''}} }} '''Problemski šah''' je samostalni oblik šahovske djelatnosti, koji je nastao proširenjem šahovske igre u idejnom i konstruktivnom smjeru, a kojemu je osnovni element šahovski problem. Šahovski problem je kompozicija s ugrađenim rješenjem, koja elementima šaha izražava svoju ideju po specifičnim pravilima. [[Josip Varga]] u svojoj knjizi "Bajke na šahovskoj ploči" (Zagreb, 1992.) piše: {{Citat|Opširna je teorija problemskog šaha, ali se ukratko može reći da šahovski problem mora zadovoljiti ove kriterije - šahovska pravila, estetski sud, načelo ekonomije i zanimljivost zagonetke.}} Šahovski problem nije nastao iz šahovske partije, već je to umjetno stvorena pozicija jednog ili više autora. Unatoč tome, pozicija problema je legalna, jer za nju postoji dokazna partija. Ako nije tako, problem je nekorektan. Šahovski problemi dijele se u dvije vrste: u ortodoksne i heterodoksne probleme. {{raščistiti}} == Šahovske forme == [[Datoteka:Monselice z18.JPG|mini|Šah sa živim figurama u [[Monselice]]u u Italiji]] Pored standardne šahovske igre, postoje druge varijante šaha, koje za cilj imaju ili analizu šahovske igre, širenje interesa za šah ili varijante razvijene za specijalne turnire: * [[Šah sa živim figurama]]: Igra se obično na gradskim trgovima, sa ljudima kao figurama. Obično služi kao turistička atrakcija; * [[Internetski šah]] je pojam za igranje šaha putem elektronskih medija i [[internet]]a. Igrači su preko sajta povezani [[server]]om, te server može preporučiti osobu na osnovu [[Elo-broj]]a ili [[DWZ]] broja, što omogućava igračima biranje partnera s otprilike istom jakošću. Uobičajeno je da igrači mogu putem čavrljanja komunicirati i analizirati partiju. * [[Dopisni šah]] sličan je internetskom, s razlikom da je vrijeme razmišljanja ograničeno na 30 do 60 dana za 10 poteza. Potezi se razmjenjuju e-poštom, preko šahovskog servera ili običnom poštom. Za razliku od drugih oblika igre, u dopisnom šahu moguće je korištenje literature, banaka podataka i šahovskih računarskih programa. Međunarodna federacija za dopisni šah odgovorna je za organizaciju vlastitih olimpijada i svjetskih prvenstava. * [[Simultani šah]]: U simultanom šahu, jedan igrač igra na više tabli igru sa više protivnika. Obično je taj igrač šahovski [[velemajstor]], te ima uvijek istu boju figura (bijelu). Protivnici imaju toliko vremena za razmišljanje, dok njihov protivnik ne napravi sve poteze protiv igrača u ''simultanci''. Ukoliko se simultanka igra na ograničeno vrijeme, govori se o ''handicap-simultanci''. Partiju sa najviše protivnika, odigrao je 1997. godine jugoslavenski šahista [[Dimitrije Bjelica]] u [[Subotica|Subotici]] na 312 tabli od kojih je pobjedio u 219 partija, remizirao 92 puta i samo jednom izgubio. * ''[[Šah na slijepo]]'': U šahovskoj partiji ''na slijepo'' igra jedan ili obojica igrača okrenutih leđa, bez pogleda na šahovsku tablu. Ukoliko se partija igra sa više partnera, govori se o ''simultanki na slijepo''. * [[Šah za slijepe osobe]]: Za slijepe ili slabovidne osobe vrijede posebna šahovska pravila. Osim posebne [[Perforacija|perforirane]] table, čija veličina mora biti najmanje 20 x 20&nbsp;cm, figure su na gornjem dijelu posebno označene, da bi ih igrači osjetili i razlikovali dodirom ruke, crna polja su neznatno izdignuta, svaka figura ima kolčić koji odgovara sigurnosnom otvoru za pričvršćivanje, te da su figure tipa [[Staunton figure|Staunton]], i da su crne figure posebno označene. Pravilo ''[[taknuto-maknuto]]'' u ovom slučaju ne vrijedi i potez se povučenim smatra, tek da se figura izvadi iz perforiranog šahovskog polja. Povučeni potezi se u ovoj varijanti jasno definišu iskazivanjem poteza [[Šahovska notacija|šahovskom notacijom]]. * [[Timski šah]]: je forma u kojoj se nekoliko igrača može savjetovati o odigravanju pojedinog poteza. * [[Brzopotezni šah]]: Brzopotezna partija je partija u kojoj svi potezi moraju biti odigrani u određenom fiksnom vremenu manjem od 15 minuta po igraču, ili kad je dodeljeno vrijeme + 60 puta bilo kojeg povećanja, manje od 15 minuta. Brzopotezni šah igra se po ovim Pravilima igre FIDE za ubrzani šah, uz slijeedeće zamjene: Pravila vezana za igru sa ubrzanim završetkom, ne primenjuju se, te pravila vezana za nepravilan potez u ubrzanoj igri, ne primenjuju se. Nepravilan potez u brzopoteznom šahu je završen čim je protivnikov sat pokrenut. Protivnik tada ima pravo reklamirati pobjedu, ali samo prije nego što odigra svoj potez. Međutim, ako protivnik ne može matirati igrača bilo kakvom serijom ispravnih poteza ni pri krajnje nevještoj igri, tada igrač ima pravo reklamirati remi, takođe prije nego što odigra svoj potez. Kada protivnik odigra svoj potez, nepravilan potez se ne može ispraviti. * [[Handicap šah]]:Oblik u kome se protivniku, zbog velike razlike u kvalitetu, daje predost u materijalu (bolji igrač igra sa jednom figurom manje) ili se u brzopoteznom šahu igra na različito vrijeme. == Šahovske varijante == {{Sekcija}} == Šah u kulturi == === Heraldika === Motivi iz šahovske igre su često primjenju u [[Heraldika|heraldici]]. Obično se stilizirane figure topa, prikazuju na srednjovjekovnim grbovima. Motivi šahovske table, tzv. ''[[Šahovnica|šahovnice]]'', su dio grbova mnogih gradova, plemićkih porodica i predstavljaju obilježja državnog [[Grb Hrvatske|grba Hrvatske]]. <gallery> Datoteka:Znak Moravy.svg|Grb [[Moravska|Moravske]] Datoteka:Coat of arms of Croatia.svg|Državni [[grb Hrvatske]] Datoteka:DE-ST 15-0-85-135 Stroebeck COA.png|Grb [[Schachdorf Ströbeck]]a u Njemačkoj Datoteka:Zabawa.jpg|Grb [[Kašubi|kašubske]] plemićke porodice [[Spiczak Brzeziński]] </gallery> {{raščistiti}} === Šah u filmu === === Šah u beletristici === {{Glavni|Spisak knjiga sa radnjom o šahu}} Šah je prisutna tema i u beletristici. Najpoznatije djelo u kome je šah tema je ''[[Šahovska novela]]'', [[Stefan Zweig|Stefana Zweiga]], napisana 1942. godine. U svom romanu ''[[Asmodejev šal]]'', [[Ivan Aralica]], kao srž romana provlači [[dopisni šah]] jednog od glavnih junaka Džafer-bega. === Šah u umjetnosti === === Šah u filateliji === <gallery> Datoteka:BH posta 147-150 Blok 6.jpg|Blok BH pošte iz 1998 godine sa učesnicima Šahovskih olimpjada i Evropskog prvenstva u šahu: [[Vesna Mišanović]] i reprezentacije Bosne i Hercegovine u šahu Datoteka:Poste Srpske 571.jpg|Poštanska marka Bosne i Hercegovine, Pošte Srpske iz serije o šahu iz 2013. godine </gallery> == Također pogledajte == {{Šah portal}} * [[Spisak šahovskih tema]] == Reference == {{reflist|2}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Chess}} * [https://web.archive.org/web/20131109221809/http://crochess.com/dokumenti/pdf/pravila_saha_fide_2009_hr.pdf Pravila šaha FIDE] * [http://www.fide.com/ Svjetska šahovska federacija] * [http://www.bihchess.ba/ Šahovska unija Bosne i Hercegovine] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131029021406/http://www.bihchess.ba/ |date=29. 10. 2013 }} * [http://crochess.com/ Hrvatski šahovski savez] * [http://www.serbiachess.net/ Šahovski savez Srbije] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201209154138/http://serbiachess.net/ |date=9. 12. 2020 }} {{Šah}} [[Kategorija:Šah|*]] [[Kategorija:Sport]] 49842x07dd64j9nn8oh0opo2xa1t0nd 0 1575 3665944 3501153 2024-11-15T10:33:08Z KWiki 9400 3665944 wikitext text/x-wiki {{Infokutija naselje u BiH | ime = Brod | drugo_ime = | službeno_ime = Opština Brod | naselje_vrsta = Općina i naseljeno mjesto | slika = Brod,_Republika_Srpska,_Bosna_i_Hercegovina,_2009.jpg | slika_veličina = | slika_alt = | slika_opis = Brod preko Save | slika_zastava = | zastava_alt = | slika_grb = Coat_of_Arms_of_Brod.jpg | grb_alt = | etimologija = | nadimak = | moto = | slika_karta = Brod municipality.svg | karta_alt = | karta_opis = Općina Brod u Bosni i Hercegovini | koordinate = {{coord|45|08|44.6|N|18|00|22.3|E|type:city|display=inline,title}} | entitet = [[Republika Srpska]] | općina = Brod | osnovan = | osnivač = | sjedište = | načelnik = Milan Zečević<ref name="izbori2020">{{cite web |title=Brod |url= https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=36&langId=1#/8/16/0 |website=izbori.ba |publisher= [[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]] |access-date= 15. 11. 2024}}</ref> | načelnik_stranka = [[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] | površina_ukupno = | površina_naselja = 13.85 | površina_općine = 230.06 | površina_fusnote = <!-- <ref> </ref> --> | površina_bilješka = | nadmorska_visina = 84 | visina_fusnote = <!-- <ref> </ref> --> | najveća_visina = | najveća_visina_vrh = | najmanja_visina = | najmanja_visina_vrh = | stanovništvo_datum = [[Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 2013.|2013]] | stanovništvo_ukupno = | stanovništvo_fusnote = <!-- <ref> </ref> --> | stanovništvo_naselje = 7961 | stanovništvo_naselje_izvor = | stanovništvo_općina = 16619 | stanovništvo_općina_izvor = | stanovništvo_demonim = Brođanin | poštanski_broj = 74450 | pozivni_broj = (+387) 53 | matični_broj_naselja = 202746<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini |work=fzs.ba |access-date=24. 11. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305101405/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaBiH.pdf |archive-date=5. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | matični_broj_općine = 20079 | veb-sajt = {{URL|opstina-brod.net}} | fusnote = }} '''Brod''' (prije '''Bosanski Brod''') jest [[naseljeno mjesto]] i središte istoimene [[općina|općine]] na krajnjem sjeveru [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]], na desnoj obali rijeke [[Sava|Save]]. Administrativno je dio [[Republika Srpska|Republike Srpske]]. Prema popisu stanovništva 2013. općina ima 18.000 stanovnika. == Geografija == Brod je smješten na sjeveru Bosne, u [[Bosanska Posavina|Bosanskoj Posavini]]. Nalazi se na široko otvorenoj i lahko prohodnoj Peripanonskoj niziji. Sjevernu granicu čini rijeka [[Sava]], koja meandrira i često plavi svoju aluvijalnu ravan. == Historija == {{proširiti sekciju}} [[Datoteka:0541 R a Bosanski Brod W.jpg|mini|desno|275px|Brod 1912. godine]] [[Datoteka:Bosanski Brod.jpg|mini|desno|275px|Rijeka Sava]] == Kultura == === Nacionalni spomenici === Na listi nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine za općinu Brod nalazi se sljedeći spomenik: * "[[Husein-begova džamija u Brodu|Mjesto Husein-begove džamije sa haremom]]".<ref>{{Cite web |url=http://aplikacija.kons.gov.ba/kons/public/nacionalnispomenici?sort=idgrad&rows=50&page=2 |title=Spisak nacionalnih spomenika po mjestima (općina Brod) |work=Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine |access-date=26. 11. 2016 }}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> == Stanovništvo == {{Glavni|Demografija Broda|Spisak naseljenih mjesta u općini Brod}} Po posljednjem službenom popisu stanovništva iz 1991. godine, općina Brod imala je 34.138 stanovnika, raspoređenih u 23 naselja. Poslije potpisivanja Dejtonskog sporazuma veći dio općine Brod ušao je u sastav [[Republika Srpska|Republike Srpske]]. U sastav [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacije Bosne i Hercegovine]] ušao je dio naseljenog mjesta Brusnica Mala, koji je poslije Daytona pripao općini [[Odžak]]. === Nacionalni sastav stanovništva – općina Brod === {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Brod | vrsta_naseljenog_mjesta = općina | maticni_broj = 20079 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013nm">{{cite web|title=Popis 2013 BiH – Stanovništvo prema etničkoj/nacionalnoj pripadnosti i spolu, po naseljenim mjestima|url=http://www.popis.gov.ba/popis2013/doc/Knjiga2/BOS/K2_T2-2_B.xlsx|work=popis.gov.ba|access-date=19. 9. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170919132628/http://www.popis.gov.ba/popis2013/doc/Knjiga2/BOS/K2_T2-2_B.xlsx|archive-date=19. 9. 2017}}</ref> | g1991_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991.">{{Cite web |url=http://fzs.ba/wp-content/uploads/2016/06/nacionalni-sastav-stanovnistva-po-naseljenim-mjestima-bilten-234.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991.(str. 14) |work=fzs.ba |access-date= 24. 4. 2016}}</ref> | g1981_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.">{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 24. 4. 2016}}</ref> | g1971_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.">{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 24. 4. 2016}}</ref> | g1961_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961.">{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1961/pdf/G19614001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961. |work=stat.gov.rs |access-date= 15. 4. 2016}}</ref> | g2013_ukupno = 16619 | g2013_bosnjaci = 1509 | g2013_srbi = 11477 | g2013_hrvati = 3287 | g2013_bosanci = 21 | g2013_muslimani = 15 | g2013_bosanciihercegovci = 5 | g2013_albanci = 16 | g2013_jugosloveni = 26 | g2013_ukrajinci = 1 | g2013_crnogorci = 2 | g2013_slovenci = 1 | g2013_pravoslavci = 7 | g2013_makedonci = 9 | g2013_nisu_izjasnili = 148 | g2013_nepoznato = 37 | g1991_ukupno = 34138 | g1991_muslimani = 4088 | g1991_srbi = 11389 | g1991_hrvati = 13993 | g1991_jugosloveni = 3664 | g1981_ukupno = 32286 | g1981_muslimani = 3106 | g1981_srbi = 10737 | g1981_hrvati = 13579 | g1981_jugosloveni = 4704 | g1981_slovenci = 11 | g1981_crnogorci = 28 | g1981_albanci = 11 | g1981_madari = 6 | g1981_makedonci = 15 | g1971_ukupno = 30115 | g1971_muslimani = 3706 | g1971_srbi = 11273 | g1971_hrvati = 14489 | g1971_jugosloveni = 436 | g1971_slovenci = 13 | g1971_crnogorci = 30 | g1971_albanci = 3 | g1971_madari = 15 | g1971_romi = 1 | g1971_makedonci = 3 | g1961_ukupno = 28628 | g1961_muslimani = 798 | g1961_srbi = 11256 | g1961_hrvati = 15902 | g1961_jugosloveni = 146 | g1961_slovenci = 22 | g1961_crnogorci = 39 | g1961_albanci = 2 | g1961_madari = 15 | g1961_makedonci = 12 }} === Nacionalni sastav stanovništva – naselje Brod === {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Brod | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 202746 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013nm" /> | g1991_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991." /> | g1981_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981." /> | g1971_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971." /> | g1961_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961." /> | g2013_ukupno = 7961 | g2013_bosnjaci = 521 | g2013_srbi = 6767 | g2013_hrvati = 404 | g2013_bosanci = 15 | g2013_muslimani = 13 | g2013_bosanciihercegovci = 4 | g2013_albanci = 16 | g2013_jugosloveni = 20 | g2013_ukrajinci = 1 | g2013_crnogorci = 2 | g2013_slovenci = 1 | g2013_pravoslavci = 6 | g2013_makedonci = 8 | g2013_nisu_izjasnili = 124 | g2013_nepoznato = 12 | g1991_ukupno = 14098 | g1991_muslimani = 2246 | g1991_srbi = 4373 | g1991_hrvati = 4086 | g1991_jugosloveni = 2760 | g1981_ukupno = 12506 | g1981_muslimani = 1682 | g1981_srbi = 3505 | g1981_hrvati = 3812 | g1981_jugosloveni = 3406 | g1981_slovenci = 10 | g1981_crnogorci = 25 | g1981_albanci = 6 | g1981_madari = 4 | g1981_makedonci = 8 | g1971_ukupno = 10003 | g1971_muslimani = 2093 | g1971_srbi = 3229 | g1971_hrvati = 4166 | g1971_jugosloveni = 376 | g1971_slovenci = 10 | g1971_crnogorci = 24 | g1971_albanci = 3 | g1971_madari = 12 | g1971_romi = 1 | g1971_makedonci = 3 | g1961_ukupno = 7350 | g1961_muslimani = 130 | g1961_srbi = 2233 | g1961_hrvati = 4774 | g1961_jugosloveni = 92 | g1961_slovenci = 18 | g1961_crnogorci = 36 | g1961_albanci = 1 | g1961_madari = 14 | g1961_makedonci = 12 }} == Privreda == === [[Rafinerija nafte Brod]] === [[Rafinerija]] u Brodu je osnovana 1892. Proces proizvodnje sirove [[nafta|nafte]] započeo je 1927. ''Standard oil'' preuzima proizvodnju sve do Drugog svjetskog rata. Poslije rata rafineriju je nacionalizirala tadašnja vlast. Godišnja proizvodnja je 5.000.000 tona sirove nafte u dvije linije. Obje linije su radile neovisno jedna o drugoj. Rafinerija je imala mogućnost skladištenja kapaciteta od 680.000 cub. metara. Priključena na jadranski [[naftovod]] koji se proteže obalom rijeke Save ([[Sisak]]-Brod-[[Beograd]]) i koji ima priključak za [[Mađarska|Mađarsku]]. Transport proizvoda se vrši cestom, prugom i rijekom Savom, te naftovodom Brod-[[Opatovac]] ([[Hrvatska]]). Mješovita proizvodnja je sadržala [[benzin]], materijale za hemijsku i petrohemijsku industriju, baze uljnih destilata, bitumen i srodni produkti. Tržište se sastojalo od [[SFRJ]] i izvoza. Od 1992. godine, početkom [[Rat u Bosni i Hercegovini|ratnih djelovanja]], na području općine, rafirenija doživljava ozbiljna oštećenja koja se procjenjuju na 123 miliona dolara. == Politika == Načelnik općine je Ilija Jovičić. Na posljednjim izborima za općinsko vijeće postignuti su sljedeći rezultati, prema broju osvojenih mandata od ukupnih 45:{{izvor}} * Srpska Demokratska Stranka ([[SDS]]) 17 * Hrvatska Demokratska zajednica ([[HDZ]]) 13 * Koalicija za cjelovitu i demokratsku BiH 5 * Socijalistička partija Republike Srpske (SPRS) 4 * Hrvatska seljačka stranka ([[HSS]]) 3 * Srpska radikalna stranka Republike Srpske 3 == Poznate ličnosti == * [[Ljiljana Molnar-Talajić]], operna diva * [[Duško Trifunović]], dječji pisac i pjesnik * [[Edin Mujčin]], nogometaš * [[Igor Miličić]], košarkaš * [[Ljupko Petrović]], nogometni trener * Zdravko Zovko, rukometaš i trener * Samira Hasagić, rukometašica * [[Hadži-Ago Hadžiagić]] * Halid Demirović, rukometaš i trener == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Brod Municipality}} {{Portal Bosna i Hercegovina}} * [http://www.opstina-brod.net/ Zvanični sajt općine Brod] {{Administrativna podjela Bosne i Hercegovine}} {{Općina Brod}} {{Poluzaštita-uređivanje}} {{Zaštita-premještanje}} [[Kategorija:Općine Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Općine Republike Srpske]] [[Kategorija:Brod (općina)|*]] 7bi8mnkd8yyz18a2hg9wgrnbtjjwa3i 0 3695 3665926 3638242 2024-11-15T08:20:09Z Panasko 146730 promjena infokutije+reference+literatura 3665926 wikitext text/x-wiki {{Infokutija vladar | Ime = Sulejman I | Naslov = Sultan | Slika = EmperorSuleiman.jpg | Opis slike = Sulejmanov portret od [[Tizian]]a ({{oko|1530}}) | Vladavina = 30. septembar 1520. - 7. septembar 1566. | Krunidba = | Ustoličenje = | Titule = [[Čuvar dva sveta hrama]]<br/>Šah Bagdada<br/>[[Sultan Egipta]]<br/>[[Osmansko pravo na rimsku sukcesiju|Cezar]]<br/>[[Kan]] | Prethodnik = [[Selim I]] | Nasljednik = [[Selim II]] | Prestolonasljednik = | Supružnik = [[Rokselana]]<br>[[Mahidevran]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>Gulfem | Djeca = [[Šehzade Mustafa]] <ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>[[Šehzade Mahmud]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>[[Šehzade Ahmed]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>[[Razije Sultanija]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br>[[Fatma Sultanija]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>Princ Mehmed<br/>[[Princeza Mihrimah]] <br/>[[Selim II]]<br/>[[Šehzade Bajazid]]<br/>[[Šehzade Džihangir]]<br/>[[Šehzade Abdulah]]<br/>Šehzade Murad<br/> | Dinastija = [[Osmanlije]] | Himna = | Otac = [[Selim I]] | Majka = [[Ajše Hafsa sultanija|Hafsa Hatun]] | Datum rođenja = {{Datum rođenja|1494|11|6}} | Mjesto rođenja = [[Trabzon]], [[Osmansko Carstvo]] | Datum smrti = {{Datum smrti i godine|1566|9|6|1494|11|6}} | Mjesto smrti = [[Siget]], [[Kraljevina Mađarska]] | Datum sahrane = Organi sahranjeni u Turbeku, Siget, [[Mađarska]]<br />Tijelo sahranjeno u [[Sulejmanija džamija|Sulejmaniji džamiji]], [[Istanbul]], [[Turska]] | Mjesto sahrane = | Grb = }} '''Sulejman I''' ([[Osmanski turski jezik|osmanski turski]]: سلطان سليمان اول‎‎; [[Turski jezik|turski]]: Süleyman I; 6. novembar 1494. - 7. septembar 1566.),<ref>Clot, André (1992). Suleiman the Magnificent : The Man, His Life, His Epoch. London: Saqi Books. {{ISBN|978-0-86356-126-9}}.</ref> poznatiji kao '''Sulejman Veličanstveni''' na zapadu i '''Sulejman Zakonodavac''' ([[Turski jezik|turski]]: el-Kanuni) na istoku, je bio najduže vladajući [[Sultani Osmanskog Carstva|sultan Osmanskog Carstva]] od 1520. do svoje smrti 1566.<ref name= AG-BM-encyc />{{Rp|541–545}} Tokom njegove vladavine, [[Osmansko Carstvo]] je doseglo svoj vrhunac i postalo svjetska sila. Kao i većina vladara tog vremena, on je bio s jedne strane nemilosrdan prema onima koje je on smatrao kao prijetnju svojim planovima za uspjeh, ali s druge strane, za razliku od mnogih, imao je duboki interes u ostvarivanju pravde u carstvu kojim je vladao. Naslijedio je svog oca Selima I na mjestu sultana 30. septembra 1520. i započeo svoju vladavinu pohodima protiv kršćanskih sila u srednjoj Evropi i na Mediteranu. Uveo je zakone koji su štitili protiv [[Korupcija|korupcije]], protiv koje je bio odlučan u njenom iskorjenjivanju. Mnogi [[musliman]]i ga smatraju kao primjer idealnog ili modelom dobrog vladara. Osvojio je ostrvo [[Rodos]], [[Beograd]] (pobijedio mađarsku vojsku [[Ludovik II, kralj Ugarske|Ludovika II]] u [[Mohačka bitka|Mohačkoj bici]] ([[29. august]] 1526), osvojivši velike dijelove [[Sjeverna Afrika|sjeverne Afrike]] i [[Transilvanija|Transilvaniju]]. [[Beč]], ipak, nije uspio osvojiti. 1529, pao je [[Opsada Beča|obruč oko Beča]] koji su Osmanlije uspostavile i njihov prodor u [[Srednja Evropa|centralnu Evropu]] je zaustavljen. Na granicama svog carstva, teritorijalno širenje i neprijateljstva sa protivničkim silama značilo je da je život bio nestabilan, ali za mnoge u carstvu, uključujući manjine stvarnost je bila ''pax ottomanica'' (osmanlijski mir). Sulejman se s pravom može smatrati kao jedan od humanijih vladara u historiji koji je imao dvostruki osjećaj obaveze i odgovornosti prema [[Bog]]u i društvu.<ref>http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Suleiman_the_Magnificent</ref> Sulejman je postao istaknuti monarh Evrope iz 16. stoljeća, predsjedavajući na vrhu ekonomske, vojne i političke moći Osmanskog Carstva. Lično je predvodio osmanske vojske u osvajanju hrišćanskih uporišta Beograda i Rodosa, kao i većeg dijela Mađarske pre nego što su njegova osvajanja obuzdana opsadom Beča 1529. Aneksirao je veliki dio Bliskog istoka u svom sukobu sa [[Safavidska dinastija|Safavidima]] i velika područja [[Sjeverna Afrika|Sjeverne Afrike]] sve do [[Alžir|Alžira]]. Pod njegovom vlašću, osmanska flota je dominirala morima od [[Sredozemno more|Sredozemnog]] do [[Crveno more|Crvenog mora]] i kroz [[Perzijski zaliv]].<ref name= Mansel>{{cite book |last=Mansel |first=Philip |author-link=Philip Mansel|title=[[Constantinople: City of the World's Desire, 1453–1924]]|year=1998}}</ref>{{Rp|61}} Na čelu carstva koje se širilo, lično je pokrenuo velike sudske promjene koje se odnose na društvo, obrazovanje, poreze i krivično pravo. Njegove reforme, sprovedene u saradnji sa glavnim sudskim zvaničnikom carstva [[Ebussuud efendija|Ebussuudom efendijom]], uskladile su odnos između dva oblika osmanskog prava: sultanskog (kanun) i vjerskog (šerijatskog).<ref>{{cite book |last=Finkel |first=Caroline |title=Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire 1300–1923 |publisher=Basic Books |year=2005 |page=145}}</ref> Bio je istaknuti pjesnik i zlatar; postao je i veliki pokrovitelj kulture, nadgledajući "zlatno doba" Osmanskog Carstva u njegovom umjetničkom, književnom i arhitektonskom razvoju.<ref name="atil24" /> Prekinuvši osmansku tradiciju, Sulejman se oženio [[Rokselana|Hurem]], ženom iz njegovog harema, pravoslavnom kršćankom rusinskog porijekla koja je prešla na [[sunitski islam]], a koja se u zapadnoj Evropi svog vremena proslavila imenom Rokselana, zbog svoje crvene kose. Njihov sin [[Selim II]] naslijedio je Sulejmana nakon njegove smrti 1566. nakon 46 godina vladavine. Ostali Sulejmanovi potencijalni nasljednici, [[Šehzade Mehmed|Mehmed]] i [[Šehzade Mustafa|Mustafa]], su umrli; Mehmed je umro 1543. od velikih boginja, a Mustafa je zadavljen 1553. po sultanovom nalogu. Njegov drugi sin [[Šehzade Bajazid|Bajazid]] pogubljen je 1561. po Sulejmanovoj naredbi, zajedno sa četiri Bajazitova sina, nakon pobune. Iako su naučnici obično smatrali da je period nakon njegove smrti period krize i prilagođavanja, a ne jednostavnog opadanja,<ref name=decline>{{cite book |last=Hathaway |first=Jane |title=The Arab Lands under Ottoman Rule, 1516–1800 |publisher=Pearson Education Ltd. |year=2008 |page=8 |quote=historians of the Ottoman Empire have rejected the narrative of decline in favor of one of crisis and adaptation}}</ref><ref>{{cite book |last=Tezcan|first=Baki |title=The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern Period |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |page=9 |quote= the conventional narrative of Ottoman history – that in the late sixteenth century the Ottoman Empire entered a prolonged period of decline marked by steadily increasing military decay and institutional corruption – has been discarded.}}</ref><ref>{{Cite book |editor-first= Christine |editor-last= Woodhead |title=The Ottoman World |chapter=Introduction |last=Woodhead |first=Christine |year=2011 |page=5 |quote= Ottomanist historians have largely jettisoned the notion of a post-1600 'decline'}}</ref> kraj Sulejmanove vladavine bio je prekretnica u osmanskoj historiji. U decenijama nakon Sulejmana, carstvo je počelo doživljavati značajne političke, institucionalne i ekonomske promjene, fenomen koji se često naziva [[Transformacija Osmanskog Carstva]].<ref name= Empire-Power>{{Cite book |last=Şahin |first=Kaya |year=2013 |title=Empire and Power in the Reign of Süleyman: Narrating the Sixteenth-Century Ottoman World |publisher=Cambridge University Press |place=Cambridge}}</ref>{{Rp|11}}<ref>{{cite book |last= Tezcan |first=Baki |title=The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern Period |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |page=10 }}</ref> == Život == Sulejman je rođen u [[Trabzon]]u u istoimenoj [[Trabzon (pokrajina)|provinciji]] na [[Crno more|Crnom Moru]], vjerovatno 6. novembra 1494. U sedmoj godini poslat je na školovanje da izučava historiju, književnost, teologiju i vojnu taktiku u školi [[Topkapi palata]] u [[Istanbul]]u. Kao mladić, sprijateljio se sa Ibrahimom, robom koji mu je kasnije postao jedan od najznačajnijih savjetnika. Od sedamnaeste godine, mladi Sulejman je postavljen za guvernera prvo Kaffe (Theodosia), onda Sarukhana (Manisa). Po smrti svog oca, [[Selim I|Selima I]] (1512-1520), Sulejman je ušao u Istanbul i zaposjeo tron kao deseti Osmanski sultan. Rani opis Sulejmana Veličanstvenog od strane [[Bartolomeo Contarini|Bartolomea Contarinia]], [[Mletačka Republika|venecijanskog]] putopisca nekoliko sedmica nakon preuzimanja trona. Contarini zapaža: {{Citat| "On ima 26 godina, visok je, ali žilav, mršavog i koščatog lica. Njegov vrat je malo predug, njegovo lice usko, a nos orlovski. Dlake na licu su vidljive, ali jedva. Sultan izgleda prijateljski i raspoložen. Priča se da je Sulejman prikladno nazvan, da uživa u čitanju, da je obrazovan i da dobro procjenjuje."<ref name= life-and-family />{{Rp|2}}"}} == Vojne kampanje == === Ratovi u Evropi === Naslijedivši svog oca, Sulejman je počeo seriju vojnih pohoda, kako bi ugušio pobunu Osmanskog guvernera [[Damask]]a 1521. Sulejman je zatim započeo pripreme za osvajanje Beograda od [[Ugarska|Ugarskog kraljevstva]], nešto što nije uspio da ostvari njegov pradjed sultan [[Mehmed II]]. Njegovo zauzimanje je bilo presudno za Osmanlije jer je Ugarsko kraljevstvo, nakon zauzimanja [[Srbija|Srbije]], [[Bugarska|Bugarske]] Albanije i [[Bizantijsko Carstvo|Bizantije]] bilo jedina sila koje je mogla zaustaviti Osmanlije. Sulejman je okružio Beograd i počeo seriju teških bombardovanja sa ade na [[Dunav]]u. Sa četom od samo 700 ljudi, ne primajući nikakvu pomoć od Mađara, Beograd je pao augusta 1521.<ref name= Imber>{{cite book |last=Imber|first=Colin|title=The Ottoman Empire, 1300–1650 : The Structure of Power |year=2002 |publisher=Palgrave Macmillan |location=New York |isbn=978-0-333-61386-3}}</ref>{{Rp|49}} Pad jedne od najjačih hrišćanskih tvrđava je proširila strah širom Evrope. Ambasador [[Sveto Rimsko Carstvo|Svetog Rimskog Carstva]] u Istanbulu je napisao, {{Citat|"Zauzimanje Beograda je bilo začetak dramatičnih događaja koje su ugušile Ugarsku. Dovele su do smrti kralja Luisa, zauzimanje [[Budimski pašaluk|Budima]], okupacije Transilvanije, uništavanje jednog zamašnog kraljevstva i strah susjednih nacija da će doživjeti istu kobnu sudbinu...”.}}Put do Ugarske i [[Austrija|Austrije]] je bio potpuno otvoren, ali je Sulejman okrenuo svoju pažnju ka istočnomediteranskom ostrvu [[Rodos]]u, čija je blizina [[Anadolija|Maloj Aziji]] i Levantu bila dugogodišnja boljka osmanlijskih interesa. U ljeto 1522, koristeći prednost [[Mornarica|mornarice]] koju je naslijedio od svog oca, Sulejman je poslao armadu od oko 400 brodova dok je lično vodio vojsku od 100.000 ljudi preko Male Azije na drugi kraj ostrva. Tamo je Sulejman izgradio veliko utvrđenje, dvorac Marmaris, koji je služio kao baza za osmanlijsku mornaricu. Nakon brutalne petomjesečne opsade, Rodos je kapitulirao a Sulejman je dozvolio [[Vitezovi sa Rodosa|Vitezovima sa Rodosa]] da odu<ref name="ebSiegeOfRhodes">{{cite web|last1=Bunting|first1=Tony|title=Siege of Rhodes|url=https://www.britannica.com/event/Siege-of-Rhodes|website=Encyclopedia Britannica|access-date=10 April 2018}}</ref> i osnuju novu bazu na [[Malta|Malti]]. Osvajanje ostrva koštalo je Osmanlije 50.000<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=fKG5VcYPtp0C&pg=PA397|title=War: The Definitive Visual History|first=D. K.|last=Publishing|year=2009|publisher=Penguin|isbn=978-0756668174|via=Google Books}}</ref><ref name=Clodfelter>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=8urEDgAAQBAJ&pg=PA23|title=Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015|edition=14th|first=Micheal|last=Clodfelter|year=2017|publisher=McFarland|isbn=978-0786474707|via=Google Books}}</ref> do 60.000<ref name=Clodfelter/> mrtvih od bitaka i bolesti (hrišćanski izvori govore o osmanskim gubicima od 64.000 umrlih u bitkama i 50.000 umrlih od bolesti).<ref name=Clodfelter/> Kako su se odnosi između Ugarske i Osmanskog Carstva pogoršavali, Sulejman je nastavio svoju kampanju u središnjoj Evropi. 29. augusta 1526. porazio je kralja Ugarske [[Ludovik II, kralj Ugarske|Ludovika II]] (1506. - 1526.) u bici na Mohačkom polju. Ugarski otpor je srušen, a Osmansko Carstvo je postalo jedina sila u Istočnoj Evropi. Nakon susreta sa beživotnim tijelom kralja Ludovika II, Sulejman je rekao žaleći: {{Citat| "Ja sam zaista pošao sa svojom vojskom protiv njega, ali nije bila moja želja da mu se prekine kratki užitak života i plemstva"<ref>{{cite journal|journal=National Geographic|last=Severy|first=Merle |title=The World of Süleyman the Magnificent |location=Washington, D.C. |publisher=National Geographic Society |date=November 1987 |pages=580 |volume=172|issue=5 |issn=0027-9358}}</ref>}} Neki mađarski plemići su predložili da [[Ferdinand I, car Svetog Rimskog Carstva|Ferdinand]], nadvojvoda [[Habsburška Monarhija|Habsburške Monarhije]] bude kralj Ugarske.<ref name= Imber />{{Rp|52}} Međutim, drugi plemići su se okrenuli ka [[Ivan Zapolja|Ivanu Zapolji]] (János Szapolyai) koji je, podržan od Sulejmana. Dok su plemići bili na različitim stranama, Karlo V i njegov brat Ferdinand I okupiraju Budim i zauzimaju Ugarsku. Kao rezultat toga, Sulejman 1529. još jednom maršira uz dunavsku dolinu i ponovo osvaja Budim, a slijedeće jeseni vrši opsadu Beča. Ispostaviće se da je to bio najambiciozniji osmanlijski osvajački pohod i vrhunac osmanlijskog osvajanja na zapadu. Sa pojačanim trupama od 16.000 ljudi,<ref>{{cite book|first=Stephen|last=Turnbull|title=The Ottoman Empire 1326–1699|location=New York|publisher=[[Osprey Publishing]]|year=2003|page=50}}</ref> Austrijanci su zadali Sulejmanu njegov prvi poraz. Sljedeći pokušaj da zauzme Beč je propao 1532. kada se Sulejman povukao prije nego što je došao do grada, nakon dugotrajne opsade Kisega koju je branila [[hrvatska]] posada predvođena [[Nikola Jurišić|Nikolom Jurišićem]]. U oba slučaja osmanlijska vojska nije imala sreće sa vremenskim prilikama i bila je primorana da za sobom ostavi osnovnu opremu za opsadu grada.<ref>{{cite journal | journal= International Journal of Middle East Studies|last=Labib|first=Subhi|title=The Era of Suleyman the Magnificent: Crisis of Orientation |location=London|publisher=Cambridge University Press |date= November 1979|pages=435–451|volume=10|issue=4|doi=10.1017/S002074380005128X|s2cid=162249695 |issn=0020-7438}}</ref>{{Rp|444}} [[Datoteka:Suleiman bas-relief in the U.S. House of Representatives chamber.jpg|thumb| Lik Sultana Sulejmana I koji ukrašava unutrašnjost zgrade Predstavničkog doma [[SAD]]. To je jedan od 23 lika kojima se odaje počast čuvenim zakonodavcima tokom cijele svjetske historije.]] Obnovljeni sukobi u Mađarskoj 1540. su otvorili Sulejmanu mogućnost da se osveti za poraz kod Beča. Habsburgovci su ponovo 1541. otvorili sukobe sa Osmanlijama, pokušavajući da postave opsadu Budima. Njihovi pokušaji su odbijeni a veći broj habsburških tvrđava su osvojile Osmanlije.<ref name= Imber />{{Rp|53}} Zbog toga su Ferdinand i njegov brat Karlo V bili primorani da potpišu ponižavajući petogodšnji mirovni ugovor sa Sulejmanom. Ferdinand se odrekao prava na kraljevinu Ugarsku i bio je primoran da plaća godišnji danak Sulejmanu za svu mađarsku zemlju koju je kontrolisao i prihvatio Osmanskog [[Vezir|Velikog Vezira]] kao svog brata i ravnopravnog po činu.<ref>Bonney, Richard. [https://www.researchgate.net/profile/Richard-Bonney-2/publication/233869226_Suleiman_the_Magnificent/links/0fcfd50c76535f3f21000000/Suleiman-the-Magnificent.pdf "Suleiman I ("the Magnificent") (1494–1566)."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220808191602/https://www.researchgate.net/profile/Richard-Bonney-2/publication/233869226_Suleiman_the_Magnificent/links/0fcfd50c76535f3f21000000/Suleiman-the-Magnificent.pdf |date=8 August 2022 }} The Encyclopedia of War (2011).</ref><ref>Somel, Selcuk Aksin. [https://books.google.com/books?id=tBoyoNNKh78C&pg=PA111 The A to Z of the Ottoman Empire. No. 152.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220808191602/https://books.google.co.uk/books?id=tBoyoNNKh78C&lpg=PA111&pg=PA111 |date=8 August 2022 }} Rowman & Littlefield, 2010.</ref><ref>Erasmus, Desiderius. [https://books.google.com/books?id=6t2&pg=PA The Correspondence of Erasmus: Letters 2635 to 2802 April 1532–April 1533. Vol. 19.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221226065927/https://books.google.co.uk/?lpg=PA&hl=en |date=26 December 2022 }} University of Toronto Press, 2019.</ref><ref>Shaw, Stanford J., and Ezel Kural Shaw. [https://books.google.com/books?id=E9-YfgVZDBkC&pg=PA94 History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280–1808. Vol. 1.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220808191602/https://books.google.co.uk/books?id=E9-YfgVZDBkC&lpg=PA94&pg=PA94 |date=8 August 2022 }} Cambridge University Press, 1976.</ref><ref>Faroqhi, Suraiya N., and Kate Fleet, eds. [https://books.google.com/books?id=uXdhBAAAQBAJ&pg=PT70 The Cambridge History of Turkey: Volume 2, The Ottoman Empire as a World Power, 1453–1603.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220808191603/https://books.google.co.uk/books?id=uXdhBAAAQBAJ&lpg=PT70&pg=PT70 |date=8 August 2022 }} Cambridge University Press, 2012</ref> Pošto je svoje glavne evropske rivale primorao na priznavanje poraza, Osmanlijsko Carstvo je dugi niz godina imalo veliki uticaj na evropsku [[Politika|politiku]]. === Osmansko-safavidski rat === {{Glavni|Osmansko-safavidski rat (1532. - 1555.)}} [[File:Sueleymanname nahcevan.jpg|thumb|upright|Minijatura koja prikazuje Sulejmana kako maršira s vojskom u [[Nahičevanska Autonomna Republika|Nakhčivanu]], ljeto 1554.]] Nakon što je stabilizirao svoje evropske granice, Sulejman je usmjerio pažnju na stalno prisutnu opasnost od perzijske dinastije Safavida. Dva događaja su posebno ubrzala sve veće napetosti. Prvo, šah [[Tahmasp I|Tahmasp]] je zauzeo Bagdad i pogubio guvernera koji je bio odan Sulejmanu. Drugo, guverner Bitlisa je pobjegao i zakleo se na vjernost Tahmaspu.<ref name= Imber />{{Rp|51}} Zbog toga je Sulejman naredio svom Velikom veziru Ibrahim paši Pargaliju da vodi vojsku u istočnu Aziju, gdje će ponovo zauzeti Bitlis i okupirati Tabriz. Nakon što se pridružio Ibrahimu 1534, nastavio je osvajati perzijske teritorije, a šah Tahmasp se nije usudio suočiti sa Sulejmanom u otvorenoj borbi.<ref name=sicker206>{{cite book |last= Sicker |first= Martin |title=The Islamic World In Ascendancy : From the Arab Conquests to the Siege of Vienna |year= 2000 |page= 206}}</ref> Kada su Sulejman i Ibrahim naredne godine došli do [[Bagdad]]a, zapovjednik Bagdada je predao grad, potvrđujući time Sulejmana kao vođu islamskog svijeta i legitimnog nasljednika [[Abasidski halifat|Abasidskih]] [[Hilafet|halifa]]. Osim toga, Sulejman je obnovio mezar sunitskog imama Abu Hanife čime je ojačao svoj akreditiv i pravo na hilafet.<ref>{{cite book |last=Burak |first=Guy |title=The Second Formation of Islamic Law: The Ḥanafī School in the Early Modern Ottoman Empire |place=Cambridge |publisher=Cambridge University Press |year=2015 |isbn=978-1-107-09027-9 |page=1}}</ref> U pokušaju da pobjedi šaha jednom za sva vremena, Sulejman je krenuo u drugu kampanju 1548. Šah Tahmasp je odlučio izbjeći sukob sa osmanlijskom vojskom i koristio je taktiku spaljivanja zemlje izloživši osmanlijsku vojsku oštrom zimom na [[Kavkaz (regija)|Kavkazu]].<ref name=sicker206 /> Sulejman je odlučio napustiti kampanju osvojivši [[Urmia|Urmiu]] i pokrajinu Van, zapadnu polovinu [[Azerbejdžan]]a i tvrđave u [[Gruzija|Gruziji]].<ref name=bartleby794>{{cite encyclopedia |url= http://www.bartleby.com/67/794.html |title= 1548–49 |encyclopedia= The Encyclopedia of World History |year= 2001 | via= Bartleby.com |archive-url= https://web.archive.org/web/20020918101523/http://www.bartleby.com/67/794.html |archive-date= 18 September 2002| access-date= 20 June 2020}}</ref> [[File:ImperioOtomanoSimplificado-en.svg|thumb|Teritorijalna ekspanzija Osmanskog Carstva pod Sulejmanom, (crveno i narandžasto) uključujući osmanske vazale.]] Sulejman je 1553. započeo treći i posljednji pohod protiv šaha. Pošto je u početku izgubio Erzurum od šahovog sina, Sulejman se osvetio tako što je preoteo Erzurum, prelazeći Gornji Eufrat i pustošeći dijelove Perzije. Šahova vojska je nastavila svoju strategiju izbjegavanja Osmanlija, što je dovelo do zastoja od kojeg ni vojska nije imala značajnu dobit. Šah je napokon 1554. potpisao [[Amasijski mir]] koji je zaključio azijsku kampanju Sulejmana. Dio sporazuma je uključivao povratak Tabriza i Bagdada, smanjenje [[Mezopotamija|Mezopotamije]], ušće rijeke Eufrat i [[Tigris]], i dio [[Perzijski zaliv|Perzijskog zaliva]]. Šah je također obećao da će prekinuti sve racije na osmanlijske teritorije. === Kampanje u Indijskom okeanu === {{Glavni|Osmansko-portugalski sukobi|Osmanska ekspedicija na Aceh}} [[File:Ottoman fleet Indian Ocean 16th century.jpg|thumb|upright|Osmanska flota u [[Indijski okean|Indijskom okeanu]] u 16. vijeku]] Osmanski brodovi su plovili [[Indijski okean|Indijskim okeanom]] za vrijeme osmanlijskih [[admiral]]a [[Hadim Sulejman-paša|Hadim Sulejman-paše]], [[Seydi Ali Reis]]a<ref name="Özcan1997">{{cite book|first= Azmi |last= Özcan |title= Pan-Islamism: Indian Muslims, the Ottomans and Britain, 1877–1924|url=https://books.google.com/books?id=s04pus5jBNwC&pg=PA11|access-date=30 September 2012|year=1997|publisher=Brill|isbn=978-90-04-10632-1| pages= 11–}}</ref> i [[Kurtoglu Hizir Reis]]a. Poznato je da su putovali do [[Mogulsko Carstvo|Mogulskih]] carskih luka [[Thatta]], [[Surat]] i [[Janjira]]. [[Mogulski carevi|Mogulski car]] [[Akbar Veliki|Akbar]] je tada razmijenio šest dokumenata sa Sulejmanom Veličanstvenim.<ref name="Özcan1997" /><ref>{{cite journal |last= Farooqi |first=N. R. |title= Six Ottoman documents on Mughal-Ottoman relations during the reign of Akbar|journal=Journal of Islamic Studies |date= 1996 |volume= 7 |issue= 1 |pages=32–48|doi=10.1093/jis/7.1.32}}</ref><ref name="Farooqi1989">{{cite book| first= Naimur Rahman |last= Farooqi|title=Mughal-Ottoman relations: a study of political & diplomatic relations between Mughal India and the Ottoman Empire, 1556–1748|url=https://books.google.com/books?id=uB1uAAAAMAAJ| access-date= 30 September 2012|year=1989|publisher=Idarah-i Adabiyat-i Delli}}</ref> U Indijskom okeanu, Sulejman je vodio više pomorskih kampanja protiv [[Portugal]]a u pokušaju da ih ukloni i ponovo uspostavi trgovinu sa [[Indija|Indijom]]. Zbog toga je Sulejman zauzeo [[Aden]] u [[Jemen]]u 1538, kako bi napravio osmanlijsku bazu za napade na portugalske luke na zapadnoj obali modernog [[Pakistan]]a i [[Indija|Indije]].<ref name="Kour">{{cite book| first= Z. H.| last= Kour|title=The History of Aden |url= https://books.google.com/books?id=hNCPAgAAQBAJ|date=2005|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-78114-9|page=2}}</ref> Nakon [[opsada luke Diu|opsade portugalske luke Diu]] u septembru 1538, Osmanlijski brodovi su se vratili u Aden gdje su utvrdili grad sa 100 komada artiljerije.<ref name="Kour" /><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Ovg_RQlklU4C&pg=PA326|title=An economic and social history of the Ottoman Empire|first=Halil|last=İnalcik|page=326|publisher=Cambridge University Press |year= 1997 |isbn= 978-0-521-57456-3}}</ref> Iz ove baze, Sulejman paša je uspio da preuzme kontrolu nad cijelim Jemenom zauzimajući Sanu.<ref name="Kour" /> Svojom jakom kontrolom [[Crveno more|Crvenog mora]], Sulejman je kontrolirao indijske trgovačke puteve i održavao značajan nivo trgovine sa [[Mogulsko Carstvo|Mogulskim Carstvom]] tokom 16. stoljeća.<ref>''History of the Ottoman Empire and modern Turkey'' by Ezel Kural Shaw p. 107 [https://books.google.com/books?id=UVmsI0P9RDUC&pg=PA107] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221226065927/https://books.google.com/books?id=UVmsI0P9RDUC&pg=PA107|date=26 December 2022}}</ref> Njegov admiral [[Piri Reis]] je kontrolisao osmanlijsku flotu u [[Indijski okean|Indijskom okeanu]] zauzimajući [[Maskat]] 1558. == Reference == {{Refspisak}} {{Redoslijed| |prethodnik =[[Selim I]] |gl_članak_funkcija=[[Osmansko Carstvo|Vladar Osmanskog Carstva]]<br />(1520. - 1566.) |nasljednik= [[Selim II]] }} === Izvori === === Štampani izvori=== {{div col}} {{refbegin}} * {{cite journal |last=Ágoston |first=Gábor |title=Muslim Cultural Enclaves in Hungary under Ottoman Rule |journal=Acta Orientalia Scientiarum Hungaricae |volume=45 |date=1991 |pages=181–204}} * {{cite book |last=Ahmed|first=Syed Z|title=The Zenith of an Empire : The Glory of the Suleiman the Magnificent and the Law Giver |year=2001 |publisher=A.E.R. Publications |isbn=978-0-9715873-0-4}} * {{cite journal |last1=Arsan |first1=Esra |last2=Yldrm |first2=Yasemin |title=Reflections of neo-Ottomanist discourse in Turkish news media: The case of The Magnificent Century |journal=Journal of Applied Journalism & Media Studies |date=2014 |volume=3 |issue=3 |pages=315–334 |doi=10.1386/ajms.3.3.315_1 |url=https://www.academia.edu/9735956 |url-access=registration}} * {{cite book |last=Atıl |first=Esin |title=The Age of Sultan Süleyman the Magnificent|year=1987 |publisher= National Gallery of Art |location=Washington, D.C.|isbn=978-0-89468-098-4}} * {{cite book |last=Barber|first=Noel|author-link=Noel Barber|title=Lords of the Golden Horn : From Suleiman the Magnificent to Kamal Ataturk |publisher=Pan Books|location=London|year=1976 |isbn=978-0-330-24735-1}} * Clot, André. ''Suleiman the magnificent'' (Saqi, 2012). * Garnier, Edith ''L'Alliance Impie'' Editions du Felin, 2008, Paris {{ISBN|978-2-86645-678-8}} [https://web.archive.org/web/20090818015845/http://www.neopodia.mobi/20090519-histoire-renaissance-alliance-impie-francois-1er-ier-ottoman-soliman-suleyman-charles-quint-forces-en-presence Interview] * {{cite encyclopedia |last1=Işıksel |first1=Güneş |editor-last=Martel |editor-first=Gordon |title=Suleiman the Magnificent (1494-1566) |encyclopedia=The Encyclopedia of Diplomacy |date=2018 |pages=1–2 |doi=10.1002/9781118885154.dipl0267|isbn=9781118887912 }} * {{cite book |last=Levey|first=Michael|author-link=Michael Levey |title=The World of Ottoman Art |publisher= Thames & Hudson|year=1975 |isbn=0-500-27065-1}} * {{cite book |last=Lewis |first=Bernard|author-link=Bernard Lewis |title=What Went Wrong? : Western Impact and Middle Eastern Response|year=2002|publisher=Phoenix|location=London |isbn=978-0-7538-1675-2}} * Lybyer, Albert Howe. ''The Government of the Ottoman Empire in the Time of Suleiman the Magnificent'' (Harvard UP, 1913) [https://archive.org/details/governmentottom01lybygoog online]. * {{cite book |last=Merriman|first=Roger Bigelow|author-link=R. B. Merriman|title=Suleiman the Magnificent, 1520–1566|location=Cambridge|publisher=Harvard University Press|year=1944|oclc=784228 |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.87496}} * Norwich, John Julius. ''Four princes: Henry VIII, Francis I, Charles V, Suleiman the Magnificent and the obsessions that forged modern Europe'' (Grove/Atlantic, 2017) popular history. * {{Cite book |last= Peirce| first= Leslie P. |author-link=Leslie P. Peirce |url=https://books.google.com/books?id=L6-VRgVzRcUC |title=The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire |date=1993 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-508677-5 |language=en}} * {{cite book | last=Peirce | first=Leslie P. |author-link=Leslie P. Peirce | title=Empress of the East : How a slave girl became queen of the Ottoman Empire | publisher=Basic Books | date=2017 | isbn=978-0-465-03251-8 |url=https://archive.org/details/empressofeasthow0000peir |url-access=registration}} * {{cite book |title=Padışahların kadınları ve kızları|last=Uluçay |first= Mustafa Çağatay |publisher=Türk Tarihi Kurumu Yayınları |year=1992 }} * {{cite journal |last=Yermolenko |first=Galina |title=Roxolana: The Greatest Empress of the East |journal=The Muslim World |volume=95 |number=2 |year=2005 |pages=231–248|doi=10.1111/j.1478-1913.2005.00088.x }} * {{cite journal |title=Suleiman The Lawgiver |access-date=18 April 2007 |journal=Saudi Aramco World |date= March–April 1964 |volume=15 |issue=2 |pages=8–10 |issn=1530-5821 |location=Houston, Texas |publisher=Aramco Services Co |url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/196402/suleiman.the.lawgiver.htm |archive-url= https://web.archive.org/web/20140505041323/http://www.saudiaramcoworld.com/issue/196402/suleiman.the.lawgiver.htm |archive-date=5 May 2014 |url-status=dead}} {{div col end|2}} {{refend}} === Online izvori === {{refbegin}} * {{cite book| last= Yalman| first= Suzan| chapter-url= https://www.metmuseum.org/toah/hd/suly/hd_suly.htm | chapter= The Age of Süleyman 'the Magnificent' (r. 1520–1566)| title= Heilbrunn Timeline of Art History| place= New York| publisher= The Metropolitan Museum of Art| year= 2000}} Based on original work by Linda Komaroff. * {{cite web|url=http://uk.encarta.msn.com/encyclopedia_761575054_2/Suleiman_I.html|title=Suleiman I |access-date= 17 April 2008|first=Malcolm Edward|last=Yapp|author-link=Malcolm Yapp|work=Microsoft Encarta| year= 2007| url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20081003071213/http://uk.encarta.msn.com/encyclopedia_761575054_2/Suleiman_I.html|archive-date= 3 October 2008}} {{refend}} == Dodatna literatura == {{refbegin}} * {{Cite book|last=Finkel |first=Caroline |title=Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923 |place=New York |publisher=Basic Books |date=2005 |isbn=978-0-465-02396-7}} * {{cite book |editor1-last=İnalcık |editor1-first=Halil |editor2=Cemal Kafadar |title=Süleyman the Second and His Time |place=Istanbul |publisher=The Isis Press |date=1993 |isbn=975-428-052-5}}; deals with Suleiman 1494–1566 * Lamb, Harold. ''Suleiman the Magnificent Sultan of the East'' (1951) [https://archive.org/details/suleimanthemagni001564mbp online] * {{Cite book | last=Necipoğlu | first=Gülru | title=The Age of Sinan: Architectural Culture in the Ottoman Empire| publisher=Princeton University Press|date= 2005|isbn= 9780691123264| url= https://archive.org/details/ageofsinanarchit0000neci/page/n3/mode/2up | url-access= registration | oclc=1204337149 }} * Parry, V. J. "The Ottoman Empire, 1520–1566." in ''The New Cambridge Modern History II: The Reformation 1520–1559'' (2nd ed 1990): 570–594 [https://archive.org/details/newcambridgemode00elto_126 online] * Yermolenko, Galina I., ed. ''[https://chtyvo.org.ua/authors/Zbirnyk_statei/Roxolana_in_European_Literature_History_and_Culture_anhl.pdf Roxolana in European literature, history and culture] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221226065927/https://shron2.chtyvo.org.ua/Zbirnyk_statei/Roxolana_in_European_Literature_History_and_Culture_anhl.pdf?PHPSESSID=3u4pf52h3fqdmkdscl0phcn9c5 |date=26 December 2022 }}'' (Routledge, 2016) {{ISBN|9780754667612}} {{refend}} {{Sultani}} {{Commonscat|Suleiman I}} [[Kategorija:Sultani Osmanskog Carstva]] [[Kategorija:Rođeni 1495.]] [[Kategorija:Umrli 1566.]] [[Kategorija:Biografije, Trabzon]] dxtxcayi825oh77qwvlh3dyn3fpk35f 3665927 3665926 2024-11-15T08:22:10Z Panasko 146730 3665927 wikitext text/x-wiki {{Infokutija vladar | Ime = Sulejman I | Naslov = Sultan | Slika = EmperorSuleiman.jpg | Opis slike = Sulejmanov portret od [[Tizian]]a ({{oko|1530}}) | Vladavina = 30. septembar 1520. - 7. septembar 1566. | Krunidba = | Ustoličenje = | Titule = [[Čuvar dva sveta hrama]]<br/>Šah Bagdada<br/>[[Sultan Egipta]]<br/>[[Osmansko pravo na rimsku sukcesiju|Cezar]]<br/>[[Kan]] | Prethodnik = [[Selim I]] | Nasljednik = [[Selim II]] | Prestolonasljednik = | Supružnik = [[Rokselana]]<br>[[Mahidevran]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>Gulfem | Djeca = [[Šehzade Mustafa]] <ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>[[Šehzade Mahmud]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>[[Šehzade Ahmed]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>[[Razije Sultanija]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br>[[Fatma Sultanija]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>Princ Mehmed<br/>[[Princeza Mihrimah]] <br/>[[Selim II]]<br/>[[Šehzade Bajazid]]<br/>[[Šehzade Džihangir]]<br/>[[Šehzade Abdulah]]<br/>Šehzade Murad<br/> | Dinastija = [[Osmanlije]] | Himna = | Otac = [[Selim I]] | Majka = [[Ajše Hafsa sultanija|Hafsa Hatun]] | Datum rođenja = {{Datum rođenja|1494|11|6}} | Mjesto rođenja = [[Trabzon]], [[Osmansko Carstvo]] | Datum smrti = {{Datum smrti i godine|1566|9|6|1494|11|6}} | Mjesto smrti = [[Siget]], [[Kraljevina Mađarska]] | Datum sahrane = Organi sahranjeni u Turbeku, Siget, [[Mađarska]]<br />Tijelo sahranjeno u [[Sulejmanija džamija|Sulejmaniji džamiji]], [[Istanbul]], [[Turska]] | Mjesto sahrane = | Grb = }} '''Sulejman I''' ([[Osmanski turski jezik|osmanski turski]]: سلطان سليمان اول‎‎; [[Turski jezik|turski]]: Süleyman I; 6. novembar 1494. - 7. septembar 1566.),<ref>Clot, André (1992). Suleiman the Magnificent : The Man, His Life, His Epoch. London: Saqi Books. {{ISBN|978-0-86356-126-9}}.</ref> poznatiji kao '''Sulejman Veličanstveni''' na zapadu i '''Sulejman Zakonodavac''' ([[Turski jezik|turski]]: el-Kanuni) na istoku, je bio najduže vladajući [[Sultani Osmanskog Carstva|sultan Osmanskog Carstva]] od 1520. do svoje smrti 1566.<ref name= AG-BM-encyc>{{Cite book |last=Ágoston |first=Gábor |editor-last=Ágoston |editor-first=Gábor |editor-first2= Bruce |editor-last2= Masters |title=Encyclopedia of the Ottoman Empire |chapter=Süleyman I |date=2009}}</ref>{{Rp|541–545}} Tokom njegove vladavine, [[Osmansko Carstvo]] je doseglo svoj vrhunac i postalo svjetska sila. Kao i većina vladara tog vremena, on je bio s jedne strane nemilosrdan prema onima koje je on smatrao kao prijetnju svojim planovima za uspjeh, ali s druge strane, za razliku od mnogih, imao je duboki interes u ostvarivanju pravde u carstvu kojim je vladao. Naslijedio je svog oca Selima I na mjestu sultana 30. septembra 1520. i započeo svoju vladavinu pohodima protiv kršćanskih sila u srednjoj Evropi i na Mediteranu. Uveo je zakone koji su štitili protiv [[Korupcija|korupcije]], protiv koje je bio odlučan u njenom iskorjenjivanju. Mnogi [[musliman]]i ga smatraju kao primjer idealnog ili modelom dobrog vladara. Osvojio je ostrvo [[Rodos]], [[Beograd]] (pobijedio mađarsku vojsku [[Ludovik II, kralj Ugarske|Ludovika II]] u [[Mohačka bitka|Mohačkoj bici]] ([[29. august]] 1526), osvojivši velike dijelove [[Sjeverna Afrika|sjeverne Afrike]] i [[Transilvanija|Transilvaniju]]. [[Beč]], ipak, nije uspio osvojiti. 1529, pao je [[Opsada Beča|obruč oko Beča]] koji su Osmanlije uspostavile i njihov prodor u [[Srednja Evropa|centralnu Evropu]] je zaustavljen. Na granicama svog carstva, teritorijalno širenje i neprijateljstva sa protivničkim silama značilo je da je život bio nestabilan, ali za mnoge u carstvu, uključujući manjine stvarnost je bila ''pax ottomanica'' (osmanlijski mir). Sulejman se s pravom može smatrati kao jedan od humanijih vladara u historiji koji je imao dvostruki osjećaj obaveze i odgovornosti prema [[Bog]]u i društvu.<ref>http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Suleiman_the_Magnificent</ref> Sulejman je postao istaknuti monarh Evrope iz 16. stoljeća, predsjedavajući na vrhu ekonomske, vojne i političke moći Osmanskog Carstva. Lično je predvodio osmanske vojske u osvajanju hrišćanskih uporišta Beograda i Rodosa, kao i većeg dijela Mađarske pre nego što su njegova osvajanja obuzdana opsadom Beča 1529. Aneksirao je veliki dio Bliskog istoka u svom sukobu sa [[Safavidska dinastija|Safavidima]] i velika područja [[Sjeverna Afrika|Sjeverne Afrike]] sve do [[Alžir|Alžira]]. Pod njegovom vlašću, osmanska flota je dominirala morima od [[Sredozemno more|Sredozemnog]] do [[Crveno more|Crvenog mora]] i kroz [[Perzijski zaliv]].<ref name= Mansel>{{cite book |last=Mansel |first=Philip |author-link=Philip Mansel|title=[[Constantinople: City of the World's Desire, 1453–1924]]|year=1998}}</ref>{{Rp|61}} Na čelu carstva koje se širilo, lično je pokrenuo velike sudske promjene koje se odnose na društvo, obrazovanje, poreze i krivično pravo. Njegove reforme, sprovedene u saradnji sa glavnim sudskim zvaničnikom carstva [[Ebussuud efendija|Ebussuudom efendijom]], uskladile su odnos između dva oblika osmanskog prava: sultanskog (kanun) i vjerskog (šerijatskog).<ref>{{cite book |last=Finkel |first=Caroline |title=Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire 1300–1923 |publisher=Basic Books |year=2005 |page=145}}</ref> Bio je istaknuti pjesnik i zlatar; postao je i veliki pokrovitelj kulture, nadgledajući "zlatno doba" Osmanskog Carstva u njegovom umjetničkom, književnom i arhitektonskom razvoju.<ref name= "atil24">{{cite journal |url= http://www.saudiaramcoworld.com/issue/198704/the.golden.age.of.ottoman.art.htm|title=The Golden Age of Ottoman Art|access-date=18 April 2007|journal=Saudi Aramco World|date=July–August 1987 |volume= 38 |issue= 4|pages=24–33|issn=1530-5821|location=Houston, Texas|publisher=Aramco Services Co| last= Atıl |first= Esin|url-status= dead |archive-url= http://archive.wikiwix.com/cache/20110706142210/http://www.saudiaramcoworld.com/issue/198704/the.golden.age.of.ottoman.art.htm|archive-date=6 July 2011}} </ref> Prekinuvši osmansku tradiciju, Sulejman se oženio [[Rokselana|Hurem]], ženom iz njegovog harema, pravoslavnom kršćankom rusinskog porijekla koja je prešla na [[sunitski islam]], a koja se u zapadnoj Evropi svog vremena proslavila imenom Rokselana, zbog svoje crvene kose. Njihov sin [[Selim II]] naslijedio je Sulejmana nakon njegove smrti 1566. nakon 46 godina vladavine. Ostali Sulejmanovi potencijalni nasljednici, [[Šehzade Mehmed|Mehmed]] i [[Šehzade Mustafa|Mustafa]], su umrli; Mehmed je umro 1543. od velikih boginja, a Mustafa je zadavljen 1553. po sultanovom nalogu. Njegov drugi sin [[Šehzade Bajazid|Bajazid]] pogubljen je 1561. po Sulejmanovoj naredbi, zajedno sa četiri Bajazitova sina, nakon pobune. Iako su naučnici obično smatrali da je period nakon njegove smrti period krize i prilagođavanja, a ne jednostavnog opadanja,<ref name=decline>{{cite book |last=Hathaway |first=Jane |title=The Arab Lands under Ottoman Rule, 1516–1800 |publisher=Pearson Education Ltd. |year=2008 |page=8 |quote=historians of the Ottoman Empire have rejected the narrative of decline in favor of one of crisis and adaptation}}</ref><ref>{{cite book |last=Tezcan|first=Baki |title=The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern Period |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |page=9 |quote= the conventional narrative of Ottoman history – that in the late sixteenth century the Ottoman Empire entered a prolonged period of decline marked by steadily increasing military decay and institutional corruption – has been discarded.}}</ref><ref>{{Cite book |editor-first= Christine |editor-last= Woodhead |title=The Ottoman World |chapter=Introduction |last=Woodhead |first=Christine |year=2011 |page=5 |quote= Ottomanist historians have largely jettisoned the notion of a post-1600 'decline'}}</ref> kraj Sulejmanove vladavine bio je prekretnica u osmanskoj historiji. U decenijama nakon Sulejmana, carstvo je počelo doživljavati značajne političke, institucionalne i ekonomske promjene, fenomen koji se često naziva [[Transformacija Osmanskog Carstva]].<ref name= Empire-Power>{{Cite book |last=Şahin |first=Kaya |year=2013 |title=Empire and Power in the Reign of Süleyman: Narrating the Sixteenth-Century Ottoman World |publisher=Cambridge University Press |place=Cambridge}}</ref>{{Rp|11}}<ref>{{cite book |last= Tezcan |first=Baki |title=The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern Period |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |page=10 }}</ref> == Život == Sulejman je rođen u [[Trabzon]]u u istoimenoj [[Trabzon (pokrajina)|provinciji]] na [[Crno more|Crnom Moru]], vjerovatno 6. novembra 1494. U sedmoj godini poslat je na školovanje da izučava historiju, književnost, teologiju i vojnu taktiku u školi [[Topkapi palata]] u [[Istanbul]]u. Kao mladić, sprijateljio se sa Ibrahimom, robom koji mu je kasnije postao jedan od najznačajnijih savjetnika. Od sedamnaeste godine, mladi Sulejman je postavljen za guvernera prvo Kaffe (Theodosia), onda Sarukhana (Manisa). Po smrti svog oca, [[Selim I|Selima I]] (1512-1520), Sulejman je ušao u Istanbul i zaposjeo tron kao deseti Osmanski sultan. Rani opis Sulejmana Veličanstvenog od strane [[Bartolomeo Contarini|Bartolomea Contarinia]], [[Mletačka Republika|venecijanskog]] putopisca nekoliko sedmica nakon preuzimanja trona. Contarini zapaža: {{Citat| "On ima 26 godina, visok je, ali žilav, mršavog i koščatog lica. Njegov vrat je malo predug, njegovo lice usko, a nos orlovski. Dlake na licu su vidljive, ali jedva. Sultan izgleda prijateljski i raspoložen. Priča se da je Sulejman prikladno nazvan, da uživa u čitanju, da je obrazovan i da dobro procjenjuje."<ref name= life-and-family>{{cite book| first= Alan |last= Fisher|editor-last1=İnalcık|editor-first1= Halil| editor-first2= Cemal |editor-last2= Kafadar| title= Süleymân The Second [i.e. the First] and His Time |publisher= Isis Press|place=Istanbul|year=1993|chapter=The Life and Family of Süleymân I| isbn= 9754280525}}</ref>{{Rp|2}}"}} == Vojne kampanje == === Ratovi u Evropi === Naslijedivši svog oca, Sulejman je počeo seriju vojnih pohoda, kako bi ugušio pobunu Osmanskog guvernera [[Damask]]a 1521. Sulejman je zatim započeo pripreme za osvajanje Beograda od [[Ugarska|Ugarskog kraljevstva]], nešto što nije uspio da ostvari njegov pradjed sultan [[Mehmed II]]. Njegovo zauzimanje je bilo presudno za Osmanlije jer je Ugarsko kraljevstvo, nakon zauzimanja [[Srbija|Srbije]], [[Bugarska|Bugarske]] Albanije i [[Bizantijsko Carstvo|Bizantije]] bilo jedina sila koje je mogla zaustaviti Osmanlije. Sulejman je okružio Beograd i počeo seriju teških bombardovanja sa ade na [[Dunav]]u. Sa četom od samo 700 ljudi, ne primajući nikakvu pomoć od Mađara, Beograd je pao augusta 1521.<ref name= Imber>{{cite book |last=Imber|first=Colin|title=The Ottoman Empire, 1300–1650 : The Structure of Power |year=2002 |publisher=Palgrave Macmillan |location=New York |isbn=978-0-333-61386-3}}</ref>{{Rp|49}} Pad jedne od najjačih hrišćanskih tvrđava je proširila strah širom Evrope. Ambasador [[Sveto Rimsko Carstvo|Svetog Rimskog Carstva]] u Istanbulu je napisao, {{Citat|"Zauzimanje Beograda je bilo začetak dramatičnih događaja koje su ugušile Ugarsku. Dovele su do smrti kralja Luisa, zauzimanje [[Budimski pašaluk|Budima]], okupacije Transilvanije, uništavanje jednog zamašnog kraljevstva i strah susjednih nacija da će doživjeti istu kobnu sudbinu...”.}}Put do Ugarske i [[Austrija|Austrije]] je bio potpuno otvoren, ali je Sulejman okrenuo svoju pažnju ka istočnomediteranskom ostrvu [[Rodos]]u, čija je blizina [[Anadolija|Maloj Aziji]] i Levantu bila dugogodišnja boljka osmanlijskih interesa. U ljeto 1522, koristeći prednost [[Mornarica|mornarice]] koju je naslijedio od svog oca, Sulejman je poslao armadu od oko 400 brodova dok je lično vodio vojsku od 100.000 ljudi preko Male Azije na drugi kraj ostrva. Tamo je Sulejman izgradio veliko utvrđenje, dvorac Marmaris, koji je služio kao baza za osmanlijsku mornaricu. Nakon brutalne petomjesečne opsade, Rodos je kapitulirao a Sulejman je dozvolio [[Vitezovi sa Rodosa|Vitezovima sa Rodosa]] da odu<ref name="ebSiegeOfRhodes">{{cite web|last1=Bunting|first1=Tony|title=Siege of Rhodes|url=https://www.britannica.com/event/Siege-of-Rhodes|website=Encyclopedia Britannica|access-date=10 April 2018}}</ref> i osnuju novu bazu na [[Malta|Malti]]. Osvajanje ostrva koštalo je Osmanlije 50.000<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=fKG5VcYPtp0C&pg=PA397|title=War: The Definitive Visual History|first=D. K.|last=Publishing|year=2009|publisher=Penguin|isbn=978-0756668174|via=Google Books}}</ref><ref name=Clodfelter>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=8urEDgAAQBAJ&pg=PA23|title=Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015|edition=14th|first=Micheal|last=Clodfelter|year=2017|publisher=McFarland|isbn=978-0786474707|via=Google Books}}</ref> do 60.000<ref name=Clodfelter/> mrtvih od bitaka i bolesti (hrišćanski izvori govore o osmanskim gubicima od 64.000 umrlih u bitkama i 50.000 umrlih od bolesti).<ref name=Clodfelter/> Kako su se odnosi između Ugarske i Osmanskog Carstva pogoršavali, Sulejman je nastavio svoju kampanju u središnjoj Evropi. 29. augusta 1526. porazio je kralja Ugarske [[Ludovik II, kralj Ugarske|Ludovika II]] (1506. - 1526.) u bici na Mohačkom polju. Ugarski otpor je srušen, a Osmansko Carstvo je postalo jedina sila u Istočnoj Evropi. Nakon susreta sa beživotnim tijelom kralja Ludovika II, Sulejman je rekao žaleći: {{Citat| "Ja sam zaista pošao sa svojom vojskom protiv njega, ali nije bila moja želja da mu se prekine kratki užitak života i plemstva"<ref>{{cite journal|journal=National Geographic|last=Severy|first=Merle |title=The World of Süleyman the Magnificent |location=Washington, D.C. |publisher=National Geographic Society |date=November 1987 |pages=580 |volume=172|issue=5 |issn=0027-9358}}</ref>}} Neki mađarski plemići su predložili da [[Ferdinand I, car Svetog Rimskog Carstva|Ferdinand]], nadvojvoda [[Habsburška Monarhija|Habsburške Monarhije]] bude kralj Ugarske.<ref name= Imber />{{Rp|52}} Međutim, drugi plemići su se okrenuli ka [[Ivan Zapolja|Ivanu Zapolji]] (János Szapolyai) koji je, podržan od Sulejmana. Dok su plemići bili na različitim stranama, Karlo V i njegov brat Ferdinand I okupiraju Budim i zauzimaju Ugarsku. Kao rezultat toga, Sulejman 1529. još jednom maršira uz dunavsku dolinu i ponovo osvaja Budim, a slijedeće jeseni vrši opsadu Beča. Ispostaviće se da je to bio najambiciozniji osmanlijski osvajački pohod i vrhunac osmanlijskog osvajanja na zapadu. Sa pojačanim trupama od 16.000 ljudi,<ref>{{cite book|first=Stephen|last=Turnbull|title=The Ottoman Empire 1326–1699|location=New York|publisher=[[Osprey Publishing]]|year=2003|page=50}}</ref> Austrijanci su zadali Sulejmanu njegov prvi poraz. Sljedeći pokušaj da zauzme Beč je propao 1532. kada se Sulejman povukao prije nego što je došao do grada, nakon dugotrajne opsade Kisega koju je branila [[hrvatska]] posada predvođena [[Nikola Jurišić|Nikolom Jurišićem]]. U oba slučaja osmanlijska vojska nije imala sreće sa vremenskim prilikama i bila je primorana da za sobom ostavi osnovnu opremu za opsadu grada.<ref>{{cite journal | journal= International Journal of Middle East Studies|last=Labib|first=Subhi|title=The Era of Suleyman the Magnificent: Crisis of Orientation |location=London|publisher=Cambridge University Press |date= November 1979|pages=435–451|volume=10|issue=4|doi=10.1017/S002074380005128X|s2cid=162249695 |issn=0020-7438}}</ref>{{Rp|444}} [[Datoteka:Suleiman bas-relief in the U.S. House of Representatives chamber.jpg|thumb| Lik Sultana Sulejmana I koji ukrašava unutrašnjost zgrade Predstavničkog doma [[SAD]]. To je jedan od 23 lika kojima se odaje počast čuvenim zakonodavcima tokom cijele svjetske historije.]] Obnovljeni sukobi u Mađarskoj 1540. su otvorili Sulejmanu mogućnost da se osveti za poraz kod Beča. Habsburgovci su ponovo 1541. otvorili sukobe sa Osmanlijama, pokušavajući da postave opsadu Budima. Njihovi pokušaji su odbijeni a veći broj habsburških tvrđava su osvojile Osmanlije.<ref name= Imber />{{Rp|53}} Zbog toga su Ferdinand i njegov brat Karlo V bili primorani da potpišu ponižavajući petogodšnji mirovni ugovor sa Sulejmanom. Ferdinand se odrekao prava na kraljevinu Ugarsku i bio je primoran da plaća godišnji danak Sulejmanu za svu mađarsku zemlju koju je kontrolisao i prihvatio Osmanskog [[Vezir|Velikog Vezira]] kao svog brata i ravnopravnog po činu.<ref>Bonney, Richard. [https://www.researchgate.net/profile/Richard-Bonney-2/publication/233869226_Suleiman_the_Magnificent/links/0fcfd50c76535f3f21000000/Suleiman-the-Magnificent.pdf "Suleiman I ("the Magnificent") (1494–1566)."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220808191602/https://www.researchgate.net/profile/Richard-Bonney-2/publication/233869226_Suleiman_the_Magnificent/links/0fcfd50c76535f3f21000000/Suleiman-the-Magnificent.pdf |date=8 August 2022 }} The Encyclopedia of War (2011).</ref><ref>Somel, Selcuk Aksin. [https://books.google.com/books?id=tBoyoNNKh78C&pg=PA111 The A to Z of the Ottoman Empire. No. 152.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220808191602/https://books.google.co.uk/books?id=tBoyoNNKh78C&lpg=PA111&pg=PA111 |date=8 August 2022 }} Rowman & Littlefield, 2010.</ref><ref>Erasmus, Desiderius. [https://books.google.com/books?id=6t2&pg=PA The Correspondence of Erasmus: Letters 2635 to 2802 April 1532–April 1533. Vol. 19.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221226065927/https://books.google.co.uk/?lpg=PA&hl=en |date=26 December 2022 }} University of Toronto Press, 2019.</ref><ref>Shaw, Stanford J., and Ezel Kural Shaw. [https://books.google.com/books?id=E9-YfgVZDBkC&pg=PA94 History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280–1808. Vol. 1.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220808191602/https://books.google.co.uk/books?id=E9-YfgVZDBkC&lpg=PA94&pg=PA94 |date=8 August 2022 }} Cambridge University Press, 1976.</ref><ref>Faroqhi, Suraiya N., and Kate Fleet, eds. [https://books.google.com/books?id=uXdhBAAAQBAJ&pg=PT70 The Cambridge History of Turkey: Volume 2, The Ottoman Empire as a World Power, 1453–1603.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220808191603/https://books.google.co.uk/books?id=uXdhBAAAQBAJ&lpg=PT70&pg=PT70 |date=8 August 2022 }} Cambridge University Press, 2012</ref> Pošto je svoje glavne evropske rivale primorao na priznavanje poraza, Osmanlijsko Carstvo je dugi niz godina imalo veliki uticaj na evropsku [[Politika|politiku]]. === Osmansko-safavidski rat === {{Glavni|Osmansko-safavidski rat (1532. - 1555.)}} [[File:Sueleymanname nahcevan.jpg|thumb|upright|Minijatura koja prikazuje Sulejmana kako maršira s vojskom u [[Nahičevanska Autonomna Republika|Nakhčivanu]], ljeto 1554.]] Nakon što je stabilizirao svoje evropske granice, Sulejman je usmjerio pažnju na stalno prisutnu opasnost od perzijske dinastije Safavida. Dva događaja su posebno ubrzala sve veće napetosti. Prvo, šah [[Tahmasp I|Tahmasp]] je zauzeo Bagdad i pogubio guvernera koji je bio odan Sulejmanu. Drugo, guverner Bitlisa je pobjegao i zakleo se na vjernost Tahmaspu.<ref name= Imber />{{Rp|51}} Zbog toga je Sulejman naredio svom Velikom veziru Ibrahim paši Pargaliju da vodi vojsku u istočnu Aziju, gdje će ponovo zauzeti Bitlis i okupirati Tabriz. Nakon što se pridružio Ibrahimu 1534, nastavio je osvajati perzijske teritorije, a šah Tahmasp se nije usudio suočiti sa Sulejmanom u otvorenoj borbi.<ref name=sicker206>{{cite book |last= Sicker |first= Martin |title=The Islamic World In Ascendancy : From the Arab Conquests to the Siege of Vienna |year= 2000 |page= 206}}</ref> Kada su Sulejman i Ibrahim naredne godine došli do [[Bagdad]]a, zapovjednik Bagdada je predao grad, potvrđujući time Sulejmana kao vođu islamskog svijeta i legitimnog nasljednika [[Abasidski halifat|Abasidskih]] [[Hilafet|halifa]]. Osim toga, Sulejman je obnovio mezar sunitskog imama Abu Hanife čime je ojačao svoj akreditiv i pravo na hilafet.<ref>{{cite book |last=Burak |first=Guy |title=The Second Formation of Islamic Law: The Ḥanafī School in the Early Modern Ottoman Empire |place=Cambridge |publisher=Cambridge University Press |year=2015 |isbn=978-1-107-09027-9 |page=1}}</ref> U pokušaju da pobjedi šaha jednom za sva vremena, Sulejman je krenuo u drugu kampanju 1548. Šah Tahmasp je odlučio izbjeći sukob sa osmanlijskom vojskom i koristio je taktiku spaljivanja zemlje izloživši osmanlijsku vojsku oštrom zimom na [[Kavkaz (regija)|Kavkazu]].<ref name=sicker206 /> Sulejman je odlučio napustiti kampanju osvojivši [[Urmia|Urmiu]] i pokrajinu Van, zapadnu polovinu [[Azerbejdžan]]a i tvrđave u [[Gruzija|Gruziji]].<ref name=bartleby794>{{cite encyclopedia |url= http://www.bartleby.com/67/794.html |title= 1548–49 |encyclopedia= The Encyclopedia of World History |year= 2001 | via= Bartleby.com |archive-url= https://web.archive.org/web/20020918101523/http://www.bartleby.com/67/794.html |archive-date= 18 September 2002| access-date= 20 June 2020}}</ref> [[File:ImperioOtomanoSimplificado-en.svg|thumb|Teritorijalna ekspanzija Osmanskog Carstva pod Sulejmanom, (crveno i narandžasto) uključujući osmanske vazale.]] Sulejman je 1553. započeo treći i posljednji pohod protiv šaha. Pošto je u početku izgubio Erzurum od šahovog sina, Sulejman se osvetio tako što je preoteo Erzurum, prelazeći Gornji Eufrat i pustošeći dijelove Perzije. Šahova vojska je nastavila svoju strategiju izbjegavanja Osmanlija, što je dovelo do zastoja od kojeg ni vojska nije imala značajnu dobit. Šah je napokon 1554. potpisao [[Amasijski mir]] koji je zaključio azijsku kampanju Sulejmana. Dio sporazuma je uključivao povratak Tabriza i Bagdada, smanjenje [[Mezopotamija|Mezopotamije]], ušće rijeke Eufrat i [[Tigris]], i dio [[Perzijski zaliv|Perzijskog zaliva]]. Šah je također obećao da će prekinuti sve racije na osmanlijske teritorije. === Kampanje u Indijskom okeanu === {{Glavni|Osmansko-portugalski sukobi|Osmanska ekspedicija na Aceh}} [[File:Ottoman fleet Indian Ocean 16th century.jpg|thumb|upright|Osmanska flota u [[Indijski okean|Indijskom okeanu]] u 16. vijeku]] Osmanski brodovi su plovili [[Indijski okean|Indijskim okeanom]] za vrijeme osmanlijskih [[admiral]]a [[Hadim Sulejman-paša|Hadim Sulejman-paše]], [[Seydi Ali Reis]]a<ref name="Özcan1997">{{cite book|first= Azmi |last= Özcan |title= Pan-Islamism: Indian Muslims, the Ottomans and Britain, 1877–1924|url=https://books.google.com/books?id=s04pus5jBNwC&pg=PA11|access-date=30 September 2012|year=1997|publisher=Brill|isbn=978-90-04-10632-1| pages= 11–}}</ref> i [[Kurtoglu Hizir Reis]]a. Poznato je da su putovali do [[Mogulsko Carstvo|Mogulskih]] carskih luka [[Thatta]], [[Surat]] i [[Janjira]]. [[Mogulski carevi|Mogulski car]] [[Akbar Veliki|Akbar]] je tada razmijenio šest dokumenata sa Sulejmanom Veličanstvenim.<ref name="Özcan1997" /><ref>{{cite journal |last= Farooqi |first=N. R. |title= Six Ottoman documents on Mughal-Ottoman relations during the reign of Akbar|journal=Journal of Islamic Studies |date= 1996 |volume= 7 |issue= 1 |pages=32–48|doi=10.1093/jis/7.1.32}}</ref><ref name="Farooqi1989">{{cite book| first= Naimur Rahman |last= Farooqi|title=Mughal-Ottoman relations: a study of political & diplomatic relations between Mughal India and the Ottoman Empire, 1556–1748|url=https://books.google.com/books?id=uB1uAAAAMAAJ| access-date= 30 September 2012|year=1989|publisher=Idarah-i Adabiyat-i Delli}}</ref> U Indijskom okeanu, Sulejman je vodio više pomorskih kampanja protiv [[Portugal]]a u pokušaju da ih ukloni i ponovo uspostavi trgovinu sa [[Indija|Indijom]]. Zbog toga je Sulejman zauzeo [[Aden]] u [[Jemen]]u 1538, kako bi napravio osmanlijsku bazu za napade na portugalske luke na zapadnoj obali modernog [[Pakistan]]a i [[Indija|Indije]].<ref name="Kour">{{cite book| first= Z. H.| last= Kour|title=The History of Aden |url= https://books.google.com/books?id=hNCPAgAAQBAJ|date=2005|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-78114-9|page=2}}</ref> Nakon [[opsada luke Diu|opsade portugalske luke Diu]] u septembru 1538, Osmanlijski brodovi su se vratili u Aden gdje su utvrdili grad sa 100 komada artiljerije.<ref name="Kour" /><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Ovg_RQlklU4C&pg=PA326|title=An economic and social history of the Ottoman Empire|first=Halil|last=İnalcik|page=326|publisher=Cambridge University Press |year= 1997 |isbn= 978-0-521-57456-3}}</ref> Iz ove baze, Sulejman paša je uspio da preuzme kontrolu nad cijelim Jemenom zauzimajući Sanu.<ref name="Kour" /> Svojom jakom kontrolom [[Crveno more|Crvenog mora]], Sulejman je kontrolirao indijske trgovačke puteve i održavao značajan nivo trgovine sa [[Mogulsko Carstvo|Mogulskim Carstvom]] tokom 16. stoljeća.<ref>''History of the Ottoman Empire and modern Turkey'' by Ezel Kural Shaw p. 107 [https://books.google.com/books?id=UVmsI0P9RDUC&pg=PA107] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221226065927/https://books.google.com/books?id=UVmsI0P9RDUC&pg=PA107|date=26 December 2022}}</ref> Njegov admiral [[Piri Reis]] je kontrolisao osmanlijsku flotu u [[Indijski okean|Indijskom okeanu]] zauzimajući [[Maskat]] 1558. == Reference == {{Refspisak}} {{Redoslijed| |prethodnik =[[Selim I]] |gl_članak_funkcija=[[Osmansko Carstvo|Vladar Osmanskog Carstva]]<br />(1520. - 1566.) |nasljednik= [[Selim II]] }} === Izvori === === Štampani izvori=== {{div col}} {{refbegin}} * {{cite journal |last=Ágoston |first=Gábor |title=Muslim Cultural Enclaves in Hungary under Ottoman Rule |journal=Acta Orientalia Scientiarum Hungaricae |volume=45 |date=1991 |pages=181–204}} * {{cite book |last=Ahmed|first=Syed Z|title=The Zenith of an Empire : The Glory of the Suleiman the Magnificent and the Law Giver |year=2001 |publisher=A.E.R. Publications |isbn=978-0-9715873-0-4}} * {{cite journal |last1=Arsan |first1=Esra |last2=Yldrm |first2=Yasemin |title=Reflections of neo-Ottomanist discourse in Turkish news media: The case of The Magnificent Century |journal=Journal of Applied Journalism & Media Studies |date=2014 |volume=3 |issue=3 |pages=315–334 |doi=10.1386/ajms.3.3.315_1 |url=https://www.academia.edu/9735956 |url-access=registration}} * {{cite book |last=Atıl |first=Esin |title=The Age of Sultan Süleyman the Magnificent|year=1987 |publisher= National Gallery of Art |location=Washington, D.C.|isbn=978-0-89468-098-4}} * {{cite book |last=Barber|first=Noel|author-link=Noel Barber|title=Lords of the Golden Horn : From Suleiman the Magnificent to Kamal Ataturk |publisher=Pan Books|location=London|year=1976 |isbn=978-0-330-24735-1}} * Clot, André. ''Suleiman the magnificent'' (Saqi, 2012). * Garnier, Edith ''L'Alliance Impie'' Editions du Felin, 2008, Paris {{ISBN|978-2-86645-678-8}} [https://web.archive.org/web/20090818015845/http://www.neopodia.mobi/20090519-histoire-renaissance-alliance-impie-francois-1er-ier-ottoman-soliman-suleyman-charles-quint-forces-en-presence Interview] * {{cite encyclopedia |last1=Işıksel |first1=Güneş |editor-last=Martel |editor-first=Gordon |title=Suleiman the Magnificent (1494-1566) |encyclopedia=The Encyclopedia of Diplomacy |date=2018 |pages=1–2 |doi=10.1002/9781118885154.dipl0267|isbn=9781118887912 }} * {{cite book |last=Levey|first=Michael|author-link=Michael Levey |title=The World of Ottoman Art |publisher= Thames & Hudson|year=1975 |isbn=0-500-27065-1}} * {{cite book |last=Lewis |first=Bernard|author-link=Bernard Lewis |title=What Went Wrong? : Western Impact and Middle Eastern Response|year=2002|publisher=Phoenix|location=London |isbn=978-0-7538-1675-2}} * Lybyer, Albert Howe. ''The Government of the Ottoman Empire in the Time of Suleiman the Magnificent'' (Harvard UP, 1913) [https://archive.org/details/governmentottom01lybygoog online]. * {{cite book |last=Merriman|first=Roger Bigelow|author-link=R. B. Merriman|title=Suleiman the Magnificent, 1520–1566|location=Cambridge|publisher=Harvard University Press|year=1944|oclc=784228 |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.87496}} * Norwich, John Julius. ''Four princes: Henry VIII, Francis I, Charles V, Suleiman the Magnificent and the obsessions that forged modern Europe'' (Grove/Atlantic, 2017) popular history. * {{Cite book |last= Peirce| first= Leslie P. |author-link=Leslie P. Peirce |url=https://books.google.com/books?id=L6-VRgVzRcUC |title=The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire |date=1993 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-508677-5 |language=en}} * {{cite book | last=Peirce | first=Leslie P. |author-link=Leslie P. Peirce | title=Empress of the East : How a slave girl became queen of the Ottoman Empire | publisher=Basic Books | date=2017 | isbn=978-0-465-03251-8 |url=https://archive.org/details/empressofeasthow0000peir |url-access=registration}} * {{cite book |title=Padışahların kadınları ve kızları|last=Uluçay |first= Mustafa Çağatay |publisher=Türk Tarihi Kurumu Yayınları |year=1992 }} * {{cite journal |last=Yermolenko |first=Galina |title=Roxolana: The Greatest Empress of the East |journal=The Muslim World |volume=95 |number=2 |year=2005 |pages=231–248|doi=10.1111/j.1478-1913.2005.00088.x }} * {{cite journal |title=Suleiman The Lawgiver |access-date=18 April 2007 |journal=Saudi Aramco World |date= March–April 1964 |volume=15 |issue=2 |pages=8–10 |issn=1530-5821 |location=Houston, Texas |publisher=Aramco Services Co |url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/196402/suleiman.the.lawgiver.htm |archive-url= https://web.archive.org/web/20140505041323/http://www.saudiaramcoworld.com/issue/196402/suleiman.the.lawgiver.htm |archive-date=5 May 2014 |url-status=dead}} {{div col end|2}} {{refend}} === Online izvori === {{refbegin}} * {{cite book| last= Yalman| first= Suzan| chapter-url= https://www.metmuseum.org/toah/hd/suly/hd_suly.htm | chapter= The Age of Süleyman 'the Magnificent' (r. 1520–1566)| title= Heilbrunn Timeline of Art History| place= New York| publisher= The Metropolitan Museum of Art| year= 2000}} Based on original work by Linda Komaroff. * {{cite web|url=http://uk.encarta.msn.com/encyclopedia_761575054_2/Suleiman_I.html|title=Suleiman I |access-date= 17 April 2008|first=Malcolm Edward|last=Yapp|author-link=Malcolm Yapp|work=Microsoft Encarta| year= 2007| url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20081003071213/http://uk.encarta.msn.com/encyclopedia_761575054_2/Suleiman_I.html|archive-date= 3 October 2008}} {{refend}} == Dodatna literatura == {{refbegin}} * {{Cite book|last=Finkel |first=Caroline |title=Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923 |place=New York |publisher=Basic Books |date=2005 |isbn=978-0-465-02396-7}} * {{cite book |editor1-last=İnalcık |editor1-first=Halil |editor2=Cemal Kafadar |title=Süleyman the Second and His Time |place=Istanbul |publisher=The Isis Press |date=1993 |isbn=975-428-052-5}}; deals with Suleiman 1494–1566 * Lamb, Harold. ''Suleiman the Magnificent Sultan of the East'' (1951) [https://archive.org/details/suleimanthemagni001564mbp online] * {{Cite book | last=Necipoğlu | first=Gülru | title=The Age of Sinan: Architectural Culture in the Ottoman Empire| publisher=Princeton University Press|date= 2005|isbn= 9780691123264| url= https://archive.org/details/ageofsinanarchit0000neci/page/n3/mode/2up | url-access= registration | oclc=1204337149 }} * Parry, V. J. "The Ottoman Empire, 1520–1566." in ''The New Cambridge Modern History II: The Reformation 1520–1559'' (2nd ed 1990): 570–594 [https://archive.org/details/newcambridgemode00elto_126 online] * Yermolenko, Galina I., ed. ''[https://chtyvo.org.ua/authors/Zbirnyk_statei/Roxolana_in_European_Literature_History_and_Culture_anhl.pdf Roxolana in European literature, history and culture] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221226065927/https://shron2.chtyvo.org.ua/Zbirnyk_statei/Roxolana_in_European_Literature_History_and_Culture_anhl.pdf?PHPSESSID=3u4pf52h3fqdmkdscl0phcn9c5 |date=26 December 2022 }}'' (Routledge, 2016) {{ISBN|9780754667612}} {{refend}} {{Sultani}} {{Commonscat|Suleiman I}} [[Kategorija:Sultani Osmanskog Carstva]] [[Kategorija:Rođeni 1495.]] [[Kategorija:Umrli 1566.]] [[Kategorija:Biografije, Trabzon]] b9ygini5ohnhhb2ljpwzik0nhhqiq1s 3665928 3665927 2024-11-15T08:22:48Z Panasko 146730 3665928 wikitext text/x-wiki {{Infokutija vladar | Ime = Sulejman I | Naslov = Sultan | Slika = EmperorSuleiman.jpg | Opis slike = Sulejmanov portret od [[Tizian]]a ({{oko|1530}}) | Vladavina = 30. septembar 1520. - 7. septembar 1566. | Krunidba = | Ustoličenje = | Titule = [[Čuvar dva sveta hrama]]<br/>Šah Bagdada<br/>[[Sultan Egipta]]<br/>[[Osmansko pravo na rimsku sukcesiju|Cezar]]<br/>[[Kan]] | Prethodnik = [[Selim I]] | Nasljednik = [[Selim II]] | Prestolonasljednik = | Supružnik = [[Rokselana]]<br>[[Mahidevran]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>Gulfem | Djeca = [[Šehzade Mustafa]] <ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>[[Šehzade Mahmud]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>[[Šehzade Ahmed]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>[[Razije Sultanija]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br>[[Fatma Sultanija]]<ref name="Melike">[http://melikechimaymuhtesemyuzyil.blogspot.com/2014/05/mahidevran-hasekinin-cocuklar.html] Mahidevran sultan's children</ref><br/>Princ Mehmed<br/>[[Princeza Mihrimah]] <br/>[[Selim II]]<br/>[[Šehzade Bajazid]]<br/>[[Šehzade Džihangir]]<br/>[[Šehzade Abdulah]]<br/>Šehzade Murad<br/> | Dinastija = [[Osmanlije]] | Himna = | Otac = [[Selim I]] | Majka = [[Ajše Hafsa sultanija|Hafsa Hatun]] | Datum rođenja = {{Datum rođenja|1494|11|6}} | Mjesto rođenja = [[Trabzon]], [[Osmansko Carstvo]] | Datum smrti = {{Datum smrti i godine|1566|9|6|1494|11|6}} | Mjesto smrti = [[Siget]], [[Kraljevina Mađarska]] | Datum sahrane = Organi sahranjeni u Turbeku, Siget, [[Mađarska]]<br />Tijelo sahranjeno u [[Sulejmanija džamija|Sulejmaniji džamiji]], [[Istanbul]], [[Turska]] | Mjesto sahrane = | Grb = }} '''Sulejman I''' ([[Osmanski turski jezik|osmanski turski]]: سلطان سليمان اول‎‎; [[Turski jezik|turski]]: Süleyman I; 6. novembar 1494. - 7. septembar 1566.),<ref>Clot, André (1992). Suleiman the Magnificent : The Man, His Life, His Epoch. London: Saqi Books. {{ISBN|978-0-86356-126-9}}.</ref> poznatiji kao '''Sulejman Veličanstveni''' na zapadu i '''Sulejman Zakonodavac''' ([[Turski jezik|turski]]: el-Kanuni) na istoku, je bio najduže vladajući [[Sultani Osmanskog Carstva|sultan Osmanskog Carstva]] od 1520. do svoje smrti 1566.<ref name= AG-BM-encyc>{{Cite book |last=Ágoston |first=Gábor |editor-last=Ágoston |editor-first=Gábor |editor-first2= Bruce |editor-last2= Masters |title=Encyclopedia of the Ottoman Empire |chapter=Süleyman I |date=2009}}</ref>{{Rp|541–545}} Tokom njegove vladavine, [[Osmansko Carstvo]] je doseglo svoj vrhunac i postalo svjetska sila. Kao i većina vladara tog vremena, on je bio s jedne strane nemilosrdan prema onima koje je on smatrao kao prijetnju svojim planovima za uspjeh, ali s druge strane, za razliku od mnogih, imao je duboki interes u ostvarivanju pravde u carstvu kojim je vladao. Naslijedio je svog oca Selima I na mjestu sultana 30. septembra 1520. i započeo svoju vladavinu pohodima protiv kršćanskih sila u srednjoj Evropi i na Mediteranu. Uveo je zakone koji su štitili protiv [[Korupcija|korupcije]], protiv koje je bio odlučan u njenom iskorjenjivanju. Mnogi [[musliman]]i ga smatraju kao primjer idealnog ili modelom dobrog vladara. Osvojio je ostrvo [[Rodos]], [[Beograd]] (pobijedio mađarsku vojsku [[Ludovik II, kralj Ugarske|Ludovika II]] u [[Mohačka bitka|Mohačkoj bici]] (29. august 1526), osvojivši velike dijelove [[Sjeverna Afrika|sjeverne Afrike]] i [[Transilvanija|Transilvaniju]]. [[Beč]], ipak, nije uspio osvojiti. 1529, pao je [[Opsada Beča|obruč oko Beča]] koji su Osmanlije uspostavile i njihov prodor u [[Srednja Evropa|centralnu Evropu]] je zaustavljen. Na granicama svog carstva, teritorijalno širenje i neprijateljstva sa protivničkim silama značilo je da je život bio nestabilan, ali za mnoge u carstvu, uključujući manjine stvarnost je bila ''pax ottomanica'' (osmanlijski mir). Sulejman se s pravom može smatrati kao jedan od humanijih vladara u historiji koji je imao dvostruki osjećaj obaveze i odgovornosti prema [[Bog]]u i društvu.<ref>http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Suleiman_the_Magnificent</ref> Sulejman je postao istaknuti monarh Evrope iz 16. stoljeća, predsjedavajući na vrhu ekonomske, vojne i političke moći Osmanskog Carstva. Lično je predvodio osmanske vojske u osvajanju hrišćanskih uporišta Beograda i Rodosa, kao i većeg dijela Mađarske pre nego što su njegova osvajanja obuzdana opsadom Beča 1529. Aneksirao je veliki dio Bliskog istoka u svom sukobu sa [[Safavidska dinastija|Safavidima]] i velika područja [[Sjeverna Afrika|Sjeverne Afrike]] sve do [[Alžir|Alžira]]. Pod njegovom vlašću, osmanska flota je dominirala morima od [[Sredozemno more|Sredozemnog]] do [[Crveno more|Crvenog mora]] i kroz [[Perzijski zaliv]].<ref name= Mansel>{{cite book |last=Mansel |first=Philip |author-link=Philip Mansel|title=[[Constantinople: City of the World's Desire, 1453–1924]]|year=1998}}</ref>{{Rp|61}} Na čelu carstva koje se širilo, lično je pokrenuo velike sudske promjene koje se odnose na društvo, obrazovanje, poreze i krivično pravo. Njegove reforme, sprovedene u saradnji sa glavnim sudskim zvaničnikom carstva [[Ebussuud efendija|Ebussuudom efendijom]], uskladile su odnos između dva oblika osmanskog prava: sultanskog (kanun) i vjerskog (šerijatskog).<ref>{{cite book |last=Finkel |first=Caroline |title=Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire 1300–1923 |publisher=Basic Books |year=2005 |page=145}}</ref> Bio je istaknuti pjesnik i zlatar; postao je i veliki pokrovitelj kulture, nadgledajući "zlatno doba" Osmanskog Carstva u njegovom umjetničkom, književnom i arhitektonskom razvoju.<ref name= "atil24">{{cite journal |url= http://www.saudiaramcoworld.com/issue/198704/the.golden.age.of.ottoman.art.htm|title=The Golden Age of Ottoman Art|access-date=18 April 2007|journal=Saudi Aramco World|date=July–August 1987 |volume= 38 |issue= 4|pages=24–33|issn=1530-5821|location=Houston, Texas|publisher=Aramco Services Co| last= Atıl |first= Esin|url-status= dead |archive-url= http://archive.wikiwix.com/cache/20110706142210/http://www.saudiaramcoworld.com/issue/198704/the.golden.age.of.ottoman.art.htm|archive-date=6 July 2011}} </ref> Prekinuvši osmansku tradiciju, Sulejman se oženio [[Rokselana|Hurem]], ženom iz njegovog harema, pravoslavnom kršćankom rusinskog porijekla koja je prešla na [[sunitski islam]], a koja se u zapadnoj Evropi svog vremena proslavila imenom Rokselana, zbog svoje crvene kose. Njihov sin [[Selim II]] naslijedio je Sulejmana nakon njegove smrti 1566. nakon 46 godina vladavine. Ostali Sulejmanovi potencijalni nasljednici, [[Šehzade Mehmed|Mehmed]] i [[Šehzade Mustafa|Mustafa]], su umrli; Mehmed je umro 1543. od velikih boginja, a Mustafa je zadavljen 1553. po sultanovom nalogu. Njegov drugi sin [[Šehzade Bajazid|Bajazid]] pogubljen je 1561. po Sulejmanovoj naredbi, zajedno sa četiri Bajazitova sina, nakon pobune. Iako su naučnici obično smatrali da je period nakon njegove smrti period krize i prilagođavanja, a ne jednostavnog opadanja,<ref name=decline>{{cite book |last=Hathaway |first=Jane |title=The Arab Lands under Ottoman Rule, 1516–1800 |publisher=Pearson Education Ltd. |year=2008 |page=8 |quote=historians of the Ottoman Empire have rejected the narrative of decline in favor of one of crisis and adaptation}}</ref><ref>{{cite book |last=Tezcan|first=Baki |title=The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern Period |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |page=9 |quote= the conventional narrative of Ottoman history – that in the late sixteenth century the Ottoman Empire entered a prolonged period of decline marked by steadily increasing military decay and institutional corruption – has been discarded.}}</ref><ref>{{Cite book |editor-first= Christine |editor-last= Woodhead |title=The Ottoman World |chapter=Introduction |last=Woodhead |first=Christine |year=2011 |page=5 |quote= Ottomanist historians have largely jettisoned the notion of a post-1600 'decline'}}</ref> kraj Sulejmanove vladavine bio je prekretnica u osmanskoj historiji. U decenijama nakon Sulejmana, carstvo je počelo doživljavati značajne političke, institucionalne i ekonomske promjene, fenomen koji se često naziva [[Transformacija Osmanskog Carstva]].<ref name= Empire-Power>{{Cite book |last=Şahin |first=Kaya |year=2013 |title=Empire and Power in the Reign of Süleyman: Narrating the Sixteenth-Century Ottoman World |publisher=Cambridge University Press |place=Cambridge}}</ref>{{Rp|11}}<ref>{{cite book |last= Tezcan |first=Baki |title=The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern Period |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |page=10 }}</ref> == Život == Sulejman je rođen u [[Trabzon]]u u istoimenoj [[Trabzon (pokrajina)|provinciji]] na [[Crno more|Crnom Moru]], vjerovatno 6. novembra 1494. U sedmoj godini poslat je na školovanje da izučava historiju, književnost, teologiju i vojnu taktiku u školi [[Topkapi palata]] u [[Istanbul]]u. Kao mladić, sprijateljio se sa Ibrahimom, robom koji mu je kasnije postao jedan od najznačajnijih savjetnika. Od sedamnaeste godine, mladi Sulejman je postavljen za guvernera prvo Kaffe (Theodosia), onda Sarukhana (Manisa). Po smrti svog oca, [[Selim I|Selima I]] (1512-1520), Sulejman je ušao u Istanbul i zaposjeo tron kao deseti Osmanski sultan. Rani opis Sulejmana Veličanstvenog od strane [[Bartolomeo Contarini|Bartolomea Contarinia]], [[Mletačka Republika|venecijanskog]] putopisca nekoliko sedmica nakon preuzimanja trona. Contarini zapaža: {{Citat| "On ima 26 godina, visok je, ali žilav, mršavog i koščatog lica. Njegov vrat je malo predug, njegovo lice usko, a nos orlovski. Dlake na licu su vidljive, ali jedva. Sultan izgleda prijateljski i raspoložen. Priča se da je Sulejman prikladno nazvan, da uživa u čitanju, da je obrazovan i da dobro procjenjuje."<ref name= life-and-family>{{cite book| first= Alan |last= Fisher|editor-last1=İnalcık|editor-first1= Halil| editor-first2= Cemal |editor-last2= Kafadar| title= Süleymân The Second [i.e. the First] and His Time |publisher= Isis Press|place=Istanbul|year=1993|chapter=The Life and Family of Süleymân I| isbn= 9754280525}}</ref>{{Rp|2}}"}} == Vojne kampanje == === Ratovi u Evropi === Naslijedivši svog oca, Sulejman je počeo seriju vojnih pohoda, kako bi ugušio pobunu Osmanskog guvernera [[Damask]]a 1521. Sulejman je zatim započeo pripreme za osvajanje Beograda od [[Ugarska|Ugarskog kraljevstva]], nešto što nije uspio da ostvari njegov pradjed sultan [[Mehmed II]]. Njegovo zauzimanje je bilo presudno za Osmanlije jer je Ugarsko kraljevstvo, nakon zauzimanja [[Srbija|Srbije]], [[Bugarska|Bugarske]] Albanije i [[Bizantijsko Carstvo|Bizantije]] bilo jedina sila koje je mogla zaustaviti Osmanlije. Sulejman je okružio Beograd i počeo seriju teških bombardovanja sa ade na [[Dunav]]u. Sa četom od samo 700 ljudi, ne primajući nikakvu pomoć od Mađara, Beograd je pao augusta 1521.<ref name= Imber>{{cite book |last=Imber|first=Colin|title=The Ottoman Empire, 1300–1650 : The Structure of Power |year=2002 |publisher=Palgrave Macmillan |location=New York |isbn=978-0-333-61386-3}}</ref>{{Rp|49}} Pad jedne od najjačih hrišćanskih tvrđava je proširila strah širom Evrope. Ambasador [[Sveto Rimsko Carstvo|Svetog Rimskog Carstva]] u Istanbulu je napisao, {{Citat|"Zauzimanje Beograda je bilo začetak dramatičnih događaja koje su ugušile Ugarsku. Dovele su do smrti kralja Luisa, zauzimanje [[Budimski pašaluk|Budima]], okupacije Transilvanije, uništavanje jednog zamašnog kraljevstva i strah susjednih nacija da će doživjeti istu kobnu sudbinu...”.}}Put do Ugarske i [[Austrija|Austrije]] je bio potpuno otvoren, ali je Sulejman okrenuo svoju pažnju ka istočnomediteranskom ostrvu [[Rodos]]u, čija je blizina [[Anadolija|Maloj Aziji]] i Levantu bila dugogodišnja boljka osmanlijskih interesa. U ljeto 1522, koristeći prednost [[Mornarica|mornarice]] koju je naslijedio od svog oca, Sulejman je poslao armadu od oko 400 brodova dok je lično vodio vojsku od 100.000 ljudi preko Male Azije na drugi kraj ostrva. Tamo je Sulejman izgradio veliko utvrđenje, dvorac Marmaris, koji je služio kao baza za osmanlijsku mornaricu. Nakon brutalne petomjesečne opsade, Rodos je kapitulirao a Sulejman je dozvolio [[Vitezovi sa Rodosa|Vitezovima sa Rodosa]] da odu<ref name="ebSiegeOfRhodes">{{cite web|last1=Bunting|first1=Tony|title=Siege of Rhodes|url=https://www.britannica.com/event/Siege-of-Rhodes|website=Encyclopedia Britannica|access-date=10 April 2018}}</ref> i osnuju novu bazu na [[Malta|Malti]]. Osvajanje ostrva koštalo je Osmanlije 50.000<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=fKG5VcYPtp0C&pg=PA397|title=War: The Definitive Visual History|first=D. K.|last=Publishing|year=2009|publisher=Penguin|isbn=978-0756668174|via=Google Books}}</ref><ref name=Clodfelter>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=8urEDgAAQBAJ&pg=PA23|title=Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015|edition=14th|first=Micheal|last=Clodfelter|year=2017|publisher=McFarland|isbn=978-0786474707|via=Google Books}}</ref> do 60.000<ref name=Clodfelter/> mrtvih od bitaka i bolesti (hrišćanski izvori govore o osmanskim gubicima od 64.000 umrlih u bitkama i 50.000 umrlih od bolesti).<ref name=Clodfelter/> Kako su se odnosi između Ugarske i Osmanskog Carstva pogoršavali, Sulejman je nastavio svoju kampanju u središnjoj Evropi. 29. augusta 1526. porazio je kralja Ugarske [[Ludovik II, kralj Ugarske|Ludovika II]] (1506. - 1526.) u bici na Mohačkom polju. Ugarski otpor je srušen, a Osmansko Carstvo je postalo jedina sila u Istočnoj Evropi. Nakon susreta sa beživotnim tijelom kralja Ludovika II, Sulejman je rekao žaleći: {{Citat| "Ja sam zaista pošao sa svojom vojskom protiv njega, ali nije bila moja želja da mu se prekine kratki užitak života i plemstva"<ref>{{cite journal|journal=National Geographic|last=Severy|first=Merle |title=The World of Süleyman the Magnificent |location=Washington, D.C. |publisher=National Geographic Society |date=November 1987 |pages=580 |volume=172|issue=5 |issn=0027-9358}}</ref>}} Neki mađarski plemići su predložili da [[Ferdinand I, car Svetog Rimskog Carstva|Ferdinand]], nadvojvoda [[Habsburška Monarhija|Habsburške Monarhije]] bude kralj Ugarske.<ref name= Imber />{{Rp|52}} Međutim, drugi plemići su se okrenuli ka [[Ivan Zapolja|Ivanu Zapolji]] (János Szapolyai) koji je, podržan od Sulejmana. Dok su plemići bili na različitim stranama, Karlo V i njegov brat Ferdinand I okupiraju Budim i zauzimaju Ugarsku. Kao rezultat toga, Sulejman 1529. još jednom maršira uz dunavsku dolinu i ponovo osvaja Budim, a slijedeće jeseni vrši opsadu Beča. Ispostaviće se da je to bio najambiciozniji osmanlijski osvajački pohod i vrhunac osmanlijskog osvajanja na zapadu. Sa pojačanim trupama od 16.000 ljudi,<ref>{{cite book|first=Stephen|last=Turnbull|title=The Ottoman Empire 1326–1699|location=New York|publisher=[[Osprey Publishing]]|year=2003|page=50}}</ref> Austrijanci su zadali Sulejmanu njegov prvi poraz. Sljedeći pokušaj da zauzme Beč je propao 1532. kada se Sulejman povukao prije nego što je došao do grada, nakon dugotrajne opsade Kisega koju je branila [[hrvatska]] posada predvođena [[Nikola Jurišić|Nikolom Jurišićem]]. U oba slučaja osmanlijska vojska nije imala sreće sa vremenskim prilikama i bila je primorana da za sobom ostavi osnovnu opremu za opsadu grada.<ref>{{cite journal | journal= International Journal of Middle East Studies|last=Labib|first=Subhi|title=The Era of Suleyman the Magnificent: Crisis of Orientation |location=London|publisher=Cambridge University Press |date= November 1979|pages=435–451|volume=10|issue=4|doi=10.1017/S002074380005128X|s2cid=162249695 |issn=0020-7438}}</ref>{{Rp|444}} [[Datoteka:Suleiman bas-relief in the U.S. House of Representatives chamber.jpg|thumb| Lik Sultana Sulejmana I koji ukrašava unutrašnjost zgrade Predstavničkog doma [[SAD]]. To je jedan od 23 lika kojima se odaje počast čuvenim zakonodavcima tokom cijele svjetske historije.]] Obnovljeni sukobi u Mađarskoj 1540. su otvorili Sulejmanu mogućnost da se osveti za poraz kod Beča. Habsburgovci su ponovo 1541. otvorili sukobe sa Osmanlijama, pokušavajući da postave opsadu Budima. Njihovi pokušaji su odbijeni a veći broj habsburških tvrđava su osvojile Osmanlije.<ref name= Imber />{{Rp|53}} Zbog toga su Ferdinand i njegov brat Karlo V bili primorani da potpišu ponižavajući petogodšnji mirovni ugovor sa Sulejmanom. Ferdinand se odrekao prava na kraljevinu Ugarsku i bio je primoran da plaća godišnji danak Sulejmanu za svu mađarsku zemlju koju je kontrolisao i prihvatio Osmanskog [[Vezir|Velikog Vezira]] kao svog brata i ravnopravnog po činu.<ref>Bonney, Richard. [https://www.researchgate.net/profile/Richard-Bonney-2/publication/233869226_Suleiman_the_Magnificent/links/0fcfd50c76535f3f21000000/Suleiman-the-Magnificent.pdf "Suleiman I ("the Magnificent") (1494–1566)."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220808191602/https://www.researchgate.net/profile/Richard-Bonney-2/publication/233869226_Suleiman_the_Magnificent/links/0fcfd50c76535f3f21000000/Suleiman-the-Magnificent.pdf |date=8 August 2022 }} The Encyclopedia of War (2011).</ref><ref>Somel, Selcuk Aksin. [https://books.google.com/books?id=tBoyoNNKh78C&pg=PA111 The A to Z of the Ottoman Empire. No. 152.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220808191602/https://books.google.co.uk/books?id=tBoyoNNKh78C&lpg=PA111&pg=PA111 |date=8 August 2022 }} Rowman & Littlefield, 2010.</ref><ref>Erasmus, Desiderius. [https://books.google.com/books?id=6t2&pg=PA The Correspondence of Erasmus: Letters 2635 to 2802 April 1532–April 1533. Vol. 19.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221226065927/https://books.google.co.uk/?lpg=PA&hl=en |date=26 December 2022 }} University of Toronto Press, 2019.</ref><ref>Shaw, Stanford J., and Ezel Kural Shaw. [https://books.google.com/books?id=E9-YfgVZDBkC&pg=PA94 History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280–1808. Vol. 1.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220808191602/https://books.google.co.uk/books?id=E9-YfgVZDBkC&lpg=PA94&pg=PA94 |date=8 August 2022 }} Cambridge University Press, 1976.</ref><ref>Faroqhi, Suraiya N., and Kate Fleet, eds. [https://books.google.com/books?id=uXdhBAAAQBAJ&pg=PT70 The Cambridge History of Turkey: Volume 2, The Ottoman Empire as a World Power, 1453–1603.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220808191603/https://books.google.co.uk/books?id=uXdhBAAAQBAJ&lpg=PT70&pg=PT70 |date=8 August 2022 }} Cambridge University Press, 2012</ref> Pošto je svoje glavne evropske rivale primorao na priznavanje poraza, Osmanlijsko Carstvo je dugi niz godina imalo veliki uticaj na evropsku [[Politika|politiku]]. === Osmansko-safavidski rat === {{Glavni|Osmansko-safavidski rat (1532. - 1555.)}} [[File:Sueleymanname nahcevan.jpg|thumb|upright|Minijatura koja prikazuje Sulejmana kako maršira s vojskom u [[Nahičevanska Autonomna Republika|Nakhčivanu]], ljeto 1554.]] Nakon što je stabilizirao svoje evropske granice, Sulejman je usmjerio pažnju na stalno prisutnu opasnost od perzijske dinastije Safavida. Dva događaja su posebno ubrzala sve veće napetosti. Prvo, šah [[Tahmasp I|Tahmasp]] je zauzeo Bagdad i pogubio guvernera koji je bio odan Sulejmanu. Drugo, guverner Bitlisa je pobjegao i zakleo se na vjernost Tahmaspu.<ref name= Imber />{{Rp|51}} Zbog toga je Sulejman naredio svom Velikom veziru Ibrahim paši Pargaliju da vodi vojsku u istočnu Aziju, gdje će ponovo zauzeti Bitlis i okupirati Tabriz. Nakon što se pridružio Ibrahimu 1534, nastavio je osvajati perzijske teritorije, a šah Tahmasp se nije usudio suočiti sa Sulejmanom u otvorenoj borbi.<ref name=sicker206>{{cite book |last= Sicker |first= Martin |title=The Islamic World In Ascendancy : From the Arab Conquests to the Siege of Vienna |year= 2000 |page= 206}}</ref> Kada su Sulejman i Ibrahim naredne godine došli do [[Bagdad]]a, zapovjednik Bagdada je predao grad, potvrđujući time Sulejmana kao vođu islamskog svijeta i legitimnog nasljednika [[Abasidski halifat|Abasidskih]] [[Hilafet|halifa]]. Osim toga, Sulejman je obnovio mezar sunitskog imama Abu Hanife čime je ojačao svoj akreditiv i pravo na hilafet.<ref>{{cite book |last=Burak |first=Guy |title=The Second Formation of Islamic Law: The Ḥanafī School in the Early Modern Ottoman Empire |place=Cambridge |publisher=Cambridge University Press |year=2015 |isbn=978-1-107-09027-9 |page=1}}</ref> U pokušaju da pobjedi šaha jednom za sva vremena, Sulejman je krenuo u drugu kampanju 1548. Šah Tahmasp je odlučio izbjeći sukob sa osmanlijskom vojskom i koristio je taktiku spaljivanja zemlje izloživši osmanlijsku vojsku oštrom zimom na [[Kavkaz (regija)|Kavkazu]].<ref name=sicker206 /> Sulejman je odlučio napustiti kampanju osvojivši [[Urmia|Urmiu]] i pokrajinu Van, zapadnu polovinu [[Azerbejdžan]]a i tvrđave u [[Gruzija|Gruziji]].<ref name=bartleby794>{{cite encyclopedia |url= http://www.bartleby.com/67/794.html |title= 1548–49 |encyclopedia= The Encyclopedia of World History |year= 2001 | via= Bartleby.com |archive-url= https://web.archive.org/web/20020918101523/http://www.bartleby.com/67/794.html |archive-date= 18 September 2002| access-date= 20 June 2020}}</ref> [[File:ImperioOtomanoSimplificado-en.svg|thumb|Teritorijalna ekspanzija Osmanskog Carstva pod Sulejmanom, (crveno i narandžasto) uključujući osmanske vazale.]] Sulejman je 1553. započeo treći i posljednji pohod protiv šaha. Pošto je u početku izgubio Erzurum od šahovog sina, Sulejman se osvetio tako što je preoteo Erzurum, prelazeći Gornji Eufrat i pustošeći dijelove Perzije. Šahova vojska je nastavila svoju strategiju izbjegavanja Osmanlija, što je dovelo do zastoja od kojeg ni vojska nije imala značajnu dobit. Šah je napokon 1554. potpisao [[Amasijski mir]] koji je zaključio azijsku kampanju Sulejmana. Dio sporazuma je uključivao povratak Tabriza i Bagdada, smanjenje [[Mezopotamija|Mezopotamije]], ušće rijeke Eufrat i [[Tigris]], i dio [[Perzijski zaliv|Perzijskog zaliva]]. Šah je također obećao da će prekinuti sve racije na osmanlijske teritorije. === Kampanje u Indijskom okeanu === {{Glavni|Osmansko-portugalski sukobi|Osmanska ekspedicija na Aceh}} [[File:Ottoman fleet Indian Ocean 16th century.jpg|thumb|upright|Osmanska flota u [[Indijski okean|Indijskom okeanu]] u 16. vijeku]] Osmanski brodovi su plovili [[Indijski okean|Indijskim okeanom]] za vrijeme osmanlijskih [[admiral]]a [[Hadim Sulejman-paša|Hadim Sulejman-paše]], [[Seydi Ali Reis]]a<ref name="Özcan1997">{{cite book|first= Azmi |last= Özcan |title= Pan-Islamism: Indian Muslims, the Ottomans and Britain, 1877–1924|url=https://books.google.com/books?id=s04pus5jBNwC&pg=PA11|access-date=30 September 2012|year=1997|publisher=Brill|isbn=978-90-04-10632-1| pages= 11–}}</ref> i [[Kurtoglu Hizir Reis]]a. Poznato je da su putovali do [[Mogulsko Carstvo|Mogulskih]] carskih luka [[Thatta]], [[Surat]] i [[Janjira]]. [[Mogulski carevi|Mogulski car]] [[Akbar Veliki|Akbar]] je tada razmijenio šest dokumenata sa Sulejmanom Veličanstvenim.<ref name="Özcan1997" /><ref>{{cite journal |last= Farooqi |first=N. R. |title= Six Ottoman documents on Mughal-Ottoman relations during the reign of Akbar|journal=Journal of Islamic Studies |date= 1996 |volume= 7 |issue= 1 |pages=32–48|doi=10.1093/jis/7.1.32}}</ref><ref name="Farooqi1989">{{cite book| first= Naimur Rahman |last= Farooqi|title=Mughal-Ottoman relations: a study of political & diplomatic relations between Mughal India and the Ottoman Empire, 1556–1748|url=https://books.google.com/books?id=uB1uAAAAMAAJ| access-date= 30 September 2012|year=1989|publisher=Idarah-i Adabiyat-i Delli}}</ref> U Indijskom okeanu, Sulejman je vodio više pomorskih kampanja protiv [[Portugal]]a u pokušaju da ih ukloni i ponovo uspostavi trgovinu sa [[Indija|Indijom]]. Zbog toga je Sulejman zauzeo [[Aden]] u [[Jemen]]u 1538, kako bi napravio osmanlijsku bazu za napade na portugalske luke na zapadnoj obali modernog [[Pakistan]]a i [[Indija|Indije]].<ref name="Kour">{{cite book| first= Z. H.| last= Kour|title=The History of Aden |url= https://books.google.com/books?id=hNCPAgAAQBAJ|date=2005|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-78114-9|page=2}}</ref> Nakon [[opsada luke Diu|opsade portugalske luke Diu]] u septembru 1538, Osmanlijski brodovi su se vratili u Aden gdje su utvrdili grad sa 100 komada artiljerije.<ref name="Kour" /><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Ovg_RQlklU4C&pg=PA326|title=An economic and social history of the Ottoman Empire|first=Halil|last=İnalcik|page=326|publisher=Cambridge University Press |year= 1997 |isbn= 978-0-521-57456-3}}</ref> Iz ove baze, Sulejman paša je uspio da preuzme kontrolu nad cijelim Jemenom zauzimajući Sanu.<ref name="Kour" /> Svojom jakom kontrolom [[Crveno more|Crvenog mora]], Sulejman je kontrolirao indijske trgovačke puteve i održavao značajan nivo trgovine sa [[Mogulsko Carstvo|Mogulskim Carstvom]] tokom 16. stoljeća.<ref>''History of the Ottoman Empire and modern Turkey'' by Ezel Kural Shaw p. 107 [https://books.google.com/books?id=UVmsI0P9RDUC&pg=PA107] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221226065927/https://books.google.com/books?id=UVmsI0P9RDUC&pg=PA107|date=26 December 2022}}</ref> Njegov admiral [[Piri Reis]] je kontrolisao osmanlijsku flotu u [[Indijski okean|Indijskom okeanu]] zauzimajući [[Maskat]] 1558. == Reference == {{Refspisak}} {{Redoslijed| |prethodnik =[[Selim I]] |gl_članak_funkcija=[[Osmansko Carstvo|Vladar Osmanskog Carstva]]<br />(1520. - 1566.) |nasljednik= [[Selim II]] }} === Izvori === === Štampani izvori=== {{div col}} {{refbegin}} * {{cite journal |last=Ágoston |first=Gábor |title=Muslim Cultural Enclaves in Hungary under Ottoman Rule |journal=Acta Orientalia Scientiarum Hungaricae |volume=45 |date=1991 |pages=181–204}} * {{cite book |last=Ahmed|first=Syed Z|title=The Zenith of an Empire : The Glory of the Suleiman the Magnificent and the Law Giver |year=2001 |publisher=A.E.R. Publications |isbn=978-0-9715873-0-4}} * {{cite journal |last1=Arsan |first1=Esra |last2=Yldrm |first2=Yasemin |title=Reflections of neo-Ottomanist discourse in Turkish news media: The case of The Magnificent Century |journal=Journal of Applied Journalism & Media Studies |date=2014 |volume=3 |issue=3 |pages=315–334 |doi=10.1386/ajms.3.3.315_1 |url=https://www.academia.edu/9735956 |url-access=registration}} * {{cite book |last=Atıl |first=Esin |title=The Age of Sultan Süleyman the Magnificent|year=1987 |publisher= National Gallery of Art |location=Washington, D.C.|isbn=978-0-89468-098-4}} * {{cite book |last=Barber|first=Noel|author-link=Noel Barber|title=Lords of the Golden Horn : From Suleiman the Magnificent to Kamal Ataturk |publisher=Pan Books|location=London|year=1976 |isbn=978-0-330-24735-1}} * Clot, André. ''Suleiman the magnificent'' (Saqi, 2012). * Garnier, Edith ''L'Alliance Impie'' Editions du Felin, 2008, Paris {{ISBN|978-2-86645-678-8}} [https://web.archive.org/web/20090818015845/http://www.neopodia.mobi/20090519-histoire-renaissance-alliance-impie-francois-1er-ier-ottoman-soliman-suleyman-charles-quint-forces-en-presence Interview] * {{cite encyclopedia |last1=Işıksel |first1=Güneş |editor-last=Martel |editor-first=Gordon |title=Suleiman the Magnificent (1494-1566) |encyclopedia=The Encyclopedia of Diplomacy |date=2018 |pages=1–2 |doi=10.1002/9781118885154.dipl0267|isbn=9781118887912 }} * {{cite book |last=Levey|first=Michael|author-link=Michael Levey |title=The World of Ottoman Art |publisher= Thames & Hudson|year=1975 |isbn=0-500-27065-1}} * {{cite book |last=Lewis |first=Bernard|author-link=Bernard Lewis |title=What Went Wrong? : Western Impact and Middle Eastern Response|year=2002|publisher=Phoenix|location=London |isbn=978-0-7538-1675-2}} * Lybyer, Albert Howe. ''The Government of the Ottoman Empire in the Time of Suleiman the Magnificent'' (Harvard UP, 1913) [https://archive.org/details/governmentottom01lybygoog online]. * {{cite book |last=Merriman|first=Roger Bigelow|author-link=R. B. Merriman|title=Suleiman the Magnificent, 1520–1566|location=Cambridge|publisher=Harvard University Press|year=1944|oclc=784228 |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.87496}} * Norwich, John Julius. ''Four princes: Henry VIII, Francis I, Charles V, Suleiman the Magnificent and the obsessions that forged modern Europe'' (Grove/Atlantic, 2017) popular history. * {{Cite book |last= Peirce| first= Leslie P. |author-link=Leslie P. Peirce |url=https://books.google.com/books?id=L6-VRgVzRcUC |title=The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire |date=1993 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-508677-5 |language=en}} * {{cite book | last=Peirce | first=Leslie P. |author-link=Leslie P. Peirce | title=Empress of the East : How a slave girl became queen of the Ottoman Empire | publisher=Basic Books | date=2017 | isbn=978-0-465-03251-8 |url=https://archive.org/details/empressofeasthow0000peir |url-access=registration}} * {{cite book |title=Padışahların kadınları ve kızları|last=Uluçay |first= Mustafa Çağatay |publisher=Türk Tarihi Kurumu Yayınları |year=1992 }} * {{cite journal |last=Yermolenko |first=Galina |title=Roxolana: The Greatest Empress of the East |journal=The Muslim World |volume=95 |number=2 |year=2005 |pages=231–248|doi=10.1111/j.1478-1913.2005.00088.x }} * {{cite journal |title=Suleiman The Lawgiver |access-date=18 April 2007 |journal=Saudi Aramco World |date= March–April 1964 |volume=15 |issue=2 |pages=8–10 |issn=1530-5821 |location=Houston, Texas |publisher=Aramco Services Co |url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/196402/suleiman.the.lawgiver.htm |archive-url= https://web.archive.org/web/20140505041323/http://www.saudiaramcoworld.com/issue/196402/suleiman.the.lawgiver.htm |archive-date=5 May 2014 |url-status=dead}} {{div col end|2}} {{refend}} === Online izvori === {{refbegin}} * {{cite book| last= Yalman| first= Suzan| chapter-url= https://www.metmuseum.org/toah/hd/suly/hd_suly.htm | chapter= The Age of Süleyman 'the Magnificent' (r. 1520–1566)| title= Heilbrunn Timeline of Art History| place= New York| publisher= The Metropolitan Museum of Art| year= 2000}} Based on original work by Linda Komaroff. * {{cite web|url=http://uk.encarta.msn.com/encyclopedia_761575054_2/Suleiman_I.html|title=Suleiman I |access-date= 17 April 2008|first=Malcolm Edward|last=Yapp|author-link=Malcolm Yapp|work=Microsoft Encarta| year= 2007| url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20081003071213/http://uk.encarta.msn.com/encyclopedia_761575054_2/Suleiman_I.html|archive-date= 3 October 2008}} {{refend}} == Dodatna literatura == {{refbegin}} * {{Cite book|last=Finkel |first=Caroline |title=Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923 |place=New York |publisher=Basic Books |date=2005 |isbn=978-0-465-02396-7}} * {{cite book |editor1-last=İnalcık |editor1-first=Halil |editor2=Cemal Kafadar |title=Süleyman the Second and His Time |place=Istanbul |publisher=The Isis Press |date=1993 |isbn=975-428-052-5}}; deals with Suleiman 1494–1566 * Lamb, Harold. ''Suleiman the Magnificent Sultan of the East'' (1951) [https://archive.org/details/suleimanthemagni001564mbp online] * {{Cite book | last=Necipoğlu | first=Gülru | title=The Age of Sinan: Architectural Culture in the Ottoman Empire| publisher=Princeton University Press|date= 2005|isbn= 9780691123264| url= https://archive.org/details/ageofsinanarchit0000neci/page/n3/mode/2up | url-access= registration | oclc=1204337149 }} * Parry, V. J. "The Ottoman Empire, 1520–1566." in ''The New Cambridge Modern History II: The Reformation 1520–1559'' (2nd ed 1990): 570–594 [https://archive.org/details/newcambridgemode00elto_126 online] * Yermolenko, Galina I., ed. ''[https://chtyvo.org.ua/authors/Zbirnyk_statei/Roxolana_in_European_Literature_History_and_Culture_anhl.pdf Roxolana in European literature, history and culture] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221226065927/https://shron2.chtyvo.org.ua/Zbirnyk_statei/Roxolana_in_European_Literature_History_and_Culture_anhl.pdf?PHPSESSID=3u4pf52h3fqdmkdscl0phcn9c5 |date=26 December 2022 }}'' (Routledge, 2016) {{ISBN|9780754667612}} {{refend}} {{Sultani}} {{Commonscat|Suleiman I}} [[Kategorija:Sultani Osmanskog Carstva]] [[Kategorija:Rođeni 1495.]] [[Kategorija:Umrli 1566.]] [[Kategorija:Biografije, Trabzon]] kfmftqgmfzywbke4lx0afmxs5s5mrbq 0 3936 3665894 3625198 2024-11-14T19:33:30Z AhmetAsceric 165991 Popravljena gramatička greška 3665894 wikitext text/x-wiki '''Logika''' ([[Grčki jezik|grčki]]: [[govor]], [[riječ]], [[um]], [[misao]], [[zakon]]) jeste [[Filozofija|filozofska]] disciplina koja se bavi izučavanjem oblika i [[zakon]]a [[Istina|istinitog]] i pravilnog [[Mišljenje|mišljenja]]. Ljudsko mišljenje sadrži sve ono što [[čovjek]] [[Misao|misli]] i taj sadržaj je izuzetno raznovrstan i velik. Mišljenje je refleksija beskonačnog [[univerzum]]a fenomena i procesa, uključujući i sam proces mišljenja. Forme ili oblici sadržaja mišljenja, odnosno način ispoljavanja mišljenja, ujedno su i osnovni elementi ili glavne kategorije logike: [[pojam]][[Sud (logika)|, sud]] i [[zaključak]].<ref name="Tubić">{{cite book|url=|title=Enciklopedijski rječnik marksističkih pojmova|last=Tubić|first=Risto|date=|publisher=IP Veselin Masleša, 1974|isbn=|location=Sarajevo|page=232-233|access-date=}}</ref><ref name="Filipović">{{cite book |last= Filipović|first= Vladimir (redaktor)|date= |title= Filozofijski rječnik|url= |location= Zagreb|publisher= Nakladni zavod Matice hrvatske, 1989|page= |isbn= |access-date= }}</ref> Logika je, po svom sadržaju, sistematsko proučavanje [[Sud (logika)|tvrdnji]] (sudova, argumenata) i njihovih veza sa [[Zaključak|zaključkom]]. Logički ispravna tvrdnja je ona kod koje postoji logička osnova koja povezuje pretpostavku iz tvrdnje sa zaključkom i potvrđuje je. Osim navedenih, [[Nauka|naučna]] logika se koristi i drugim pojmovima, kao što su: [[definicija]], specifikacija, naučna činjenica, naučni problem, naučno otkriće, distinkcija (razlika), deskripcija (opis), eksplanacija (obrazloženje), predviđanje, dokaz, opovrgavanje, problem, [[hipoteza]] (pretpostavka), [[teorija]], zakon (pravilo), verifikacija (potvrđivanje).<ref name="Cvetković">{{cite book |last= Cvetković|first= Ljiljana|date= |title= Kvantitativne i kvalitativne metode analize podataka|trans-title= |url= |language= |location= Novi Sad, 2011|publisher= |page= 20-23|isbn= 978-86-85251-36-8|access-date= }}</ref> Jasno je da se mnogi od ovih pojmova koriste i u drugim naukama, sa identičnim ili sličnim značenjem i primjenom. U okviru logike primjenjuju se različite [[Metodologija|metodologije]] rezonovanja: [[dedukcija]], koja se od vremena klasične logike smatrala kao jedina validna metoda, [[indukcija]], koja je i dalje predmet kritika<ref>{{cite web| url = http://www.emsf.rai.it/scripts/interviste.asp?d=78#1 Il metodo ipotetico deduttivo| title = Cfr. intervista a Karl Popper| last = RAI| first = Educational| date = | website = EMSF| publisher = | access-date=30. 4. 2016| language = it| archive-url = https://web.archive.org/web/20111011102655/http://www.emsf.rai.it/scripts/interviste.asp?d=78#1| archive-date=11. 10. 2011| url-status = dead}}</ref> i abdukcija (latinski: abductio - odvođenje).<ref>Formalno zaključivanje od zaključka (conclusio) i pravila (maior) na zadani slučaj (minor), od posljedice na uzrok. Sastavni dio svake hipoteze. {{cite web| url = http://proleksis.lzmk.hr/6596| title = Abdukcija| last = | first = | date = 13. 2. 2013| website = Proleksis enciklopedija| publisher = | access-date = 30. 4. 2016| language = hr| archive-date = 1. 9. 2016| archive-url = https://web.archive.org/web/20160901130803/http://proleksis.lzmk.hr/6596/| url-status = dead}}</ref> koju revalorizira filozof [[Charles Sanders Peirce]]. == Uvod == [[Datoteka: Charles Sanders Peirce theb3558.jpg|mini|Charles Sanders Peirce (1839-1914): Malo ljudi se trudi da proučava logiku jer svako smatra da je već dovoljno sposoban da dobro rezonuje.<ref>{{cite book |last= Sanders Peirce |first= Charles |date=30. 11. 1877|title= Illustrations of the Logic of Science, First Paper - The Fixation of Belief |url= |location= |publisher= Popular Science Monthly |page= Vol. 12 |isbn= |access-date= }}</ref>...Da bi učio, moraš željeti da učiš i nemoj biti zadovoljan sa onim mišljenjem kojem si već sklon...<ref>{{cite book |last= Sanders Peirce |first= Charles |date= |title= First Rule of Logic |url= |location= |publisher= Collected Papers, Vol. I |page= 135|isbn= |access-date= }}</ref> Put istraživanja se ne smije blokirati! Identitet čovjeka sastoji se od sklada između onoga što radi i onoga što misli.<ref>{{cite book |last= Sanders Peirce |first= Charles |date= |title= Scritti scelti |url= |location= Torino, 2005|publisher= Utet |page= |isbn= |access-date= }}</ref>]] Logika se ne bavi posebnim područjima [[stvarnost]]i; ona istražuje proces(e) kojim se dolazi do saznanja o stvarnosti uopće i to je čini [[Filozofija|filozofskom]] naukom. Dakle, logika utvrđuje zakone kojima se dolazi do istine. U odnosu na shvatanje pojma istine izdvojile su se formalna logika i sadržinska (konkretna) logika - prva se bavi objektivnom istinom i tretira mišljenje na formalan način a druga se bavi formalnim pravilima i tretiranjem pravila mišljenja na konkretan (sadržinski način). [[Grčka|Grčki]] [[filozof]] [[Aristotel]] iz IV stoljeća p. n. e. se smatra osnivačem [[Evropa|evropske]] logike, on je postavio odličan temelj ovoj nauci i prvi je koristio [[Varijabla|varijable]] za predstavljanje logičkih izraza. U [[Srednji vijek|Srednjem vijeku]] se Aristotelova [[Dedukcija|deduktivna]] logika samo nadograđivala, sve do XVII stoljeća, kada [[Engleska|engleski]] filozof [[Francis Bacon]] uvodi novu, [[Indukcija|induktivnu]] logiku. U XIX i XX stoljeću razvija se [[simbol]]ička logika, na početku je bila samo razvijeniji oblik deduktivne logike a kasnije je obuhvatila i induktivnu logiku. Ova logika je šira i egzaktnija od tradicionalne.<ref name="Tubić" /> Simboličkoj logici je prethodila [[matematička logika]], njoj je neposredno prethodio rad [[Gottfried Wilhelm Leibniz|Leibniz-a]], a istaknuti predstavnici su bili [[Rudolf Carnap]], [[Bertrand Russell]], [[Alfred Tarski]] i dr. Ova logika koristi poseban sistem znakova (slično matematičkim) sa striktno određenim značenjima. Ipak, ovakav sistem je ograničen u primjeni na složenim pojavama izražene [[Dinamika|dinamike]], kao što su [[Priroda|prirodne]] i [[Društvo|društvene]] pojave.<ref name="Tubić" /> Sa [[Hegel]]om, koji je prvi dao formulaciju pravila [[Dijalektika|dijalektičkog]] mišljenja, razvija se dijalektička [[metoda]] koja je značajno pogodnija za tretiranje takvih pojava zato što uvijek razmatra i posebnosti datih situacija. Ipak, njegova logika je ostala u okviru [[Idealizam|idealizma]] a [[Materijalizam|materijalističku]] interpretaciju dobija u radovima [[Marksistička filozofija|marksista]] (npr. [[Karl Marx|Marksov]] ''Kapital'' sadrži izraženu primjenu dijalektičke logike).<ref name="Tubić" /> Logika nije normativna [[nauka]] ali poznavanje formi [[mišljenje|mišljenja]] i logičkih zakona pomaže jasnijem i pravilnijem izražavanju kao i pronalaženju grešaka u vlastitom i tuđem mišljenju. Što se tiče odnosa [[Psihologija|psihologije]] i logike, uočava se razlika u opsegu proučavanja: psihologija se bavi svim [[Psihologija|psihičkim]], intelektualnim, [[Emocija|emotivnim]] procesima i procesima volje dok je logika usmjerena samo na forme istinitog i pravilnog mišljenja.<ref name="Tubić" /> Logika se u određenim krugovima posmatra kao dio [[Filozofija|filozofije]] a u drugim kao posebna nauka. Predstavnici [[Ontologija|ontološke]] logike zastupaju stanovište prema kojem su svi filozofski problemi u osnovi ontološki tako da ni logika nije moguća kao odvojena nauka. Kod [[Gnoseologija|gnoseološke]] logike zastupa se mišljenje da je logika disciplina koja se bavi isključivo formalnim uslovima spoznaje i kao takva samo dio teorije spoznaje koja tretira spoznaju u njenoj ukupnosti. [[Antropologija|Antropologizam]] u logici smatra da je mišljenje dio čovjekovih aktivnosti pa je prema tome logika, koja se bavi čovjekovim mišljenjem, dio antropologije. [[Lingvistika|Lingvistički]] pravac u logici nalaže da nema misli bez [[jezik]]a pa je zato logika samo praktična primjena lingvistike ili njen dio.<ref name="Filipović" /> Svim ovim mišljenjima suprotan položaj zauzima shvaćanje pristalica čiste logike koji naglašavaju da logika ne proučava realna dešavanja (npr. psihičke procese) već idealne pojave - misli a njima se ne bavi nijedna druga nauka.<ref name="Filipović" /> Ne postoji opća saglasnost o opsegu i predmetu istraživanja logike. Prema tradicionalnom učenju, logika se bavi klasifikacijom argumenata, sistematskog podvrgavanja logičkih formi svim validnim argumentima, te proučavanjem [[paradoks]]a i logičkih grešaka (zabluda, neistina). Tokom [[Historija|historije]] logika se proučavala u okviru [[Filozofija|filozofije]] (od [[Antika|antičkog doba]]), [[Matematika|matematike]] (od sredine XIX stoljeća) a u XX i XXI stoljeću, logika je važan dio lingvistike, psihologije, [[Računarstvo i informatika|računarstva]] i drugih intelektualnih aktivnosti. == Počeci logike, Antičko doba == [[Datoteka:Aristotle Altemps Inv8575.jpg|mini|Aristotel (384 p. n. e. – 322 p. n. e.): "Svaki čovjek po prirodi teži znanju."]] Počeci logike vezuju se za stare [[Civilizacija|civilizacije]], od onih nastalih na tlu [[Indijski potkontinent|Indijskog potkontinenta]], preko [[Kina|Kine]] do [[Grčka|Grčke]]. [[Aristotel]] je prvi uspostavio logiku kao filozofsku disciplinu dodijelivši joj fundamentalnu ulogu u filozofiji. Aristotel je u svom djelu ''Organon'' (instrument, oruđe) detaljno i na sistematičan način ispitao oblike mišljenja i odredio pravila s kojim mišljenje mora biti usaglašeno. Sam Aristotel nije koristio naziv logika, ovaj naziv u širu upotrebu uvode [[Stoicizam|stoici]] u ranom III stoljeću p. n. e. Oni su svojom filozofijom donijeli novi, unificirani pogled na svijet koji su tumačili uz pomoć tri osnovne discipline: logike, monističke [[Fizika|fizike]] i naturalističke [[Etika|etike]]. Pojam ([[Grčki jezik|grčki]]): λογικός (loghikòs) je korišten u antičkoj filozofiji još od vremena [[Heraklit]]a i [[Zenon iz Eleje|Zenona]], preko [[Sofisti|sofista]] do [[Platon]]a, i to u generičkom smislu: ono što se odnosi na ([[Grčki jezik|grčki]]): λόγος" (logos), sa višestrukim značenjem "razum", "diskurs", "zakon" i sl. U stoičkoj školi pojmovi ([[Grčki jezik|grčki]]): ἡ λογική (τέχνη) (e loghiké tékne), τὰ λογικά (tà loghikà) dobivaju tehničko značenje: "teorija prosuđivanja i znanja" koje se odnosi ne samo na [[Gnoseologija|gnoseologiju]] (teorija spoznanje, [[epistemologija]]) već i na formalnu strukturu mišljenja.<ref>{{cite web | url = http://www.treccani.it/enciclopedia/tag/logica/ | title = Logica | last = | first = | date = | website = | publisher = Enciclopedia Treccani | access-date=30. 4. 2016| language = it}}</ref><ref>{{cite book |last= Russell |first= Bertrand |date= 1945|title= A History of Western Philosophy |url= http://www.ntslibrary.com/PDF%20Books/History%20of%20Western%20Philosophy.pdf|location= New York |publisher= Simon and Schuster, |page= 264|isbn= |access-date=30. 4. 2016}}</ref> Aristotel je logiku postavio na sistematičan način; za njega, ona se podudara sa metodom dedukcije, jedinom metodom, kako je smatrao, koja posjeduje potrebnu i striktnu posljedičnost koja je očigledna u silogizmu (deduktivni zaključak sa dvije premise i konkluzijom (zaključkom)). Primjer: *Svi ljudi su smrtni. *[[Sokrat]] je čovjek. *Dakle, Sokrat je smrtnik. Ipak, Aristotelova logika ostaje samo oruđe koje samo po sebi ne može automatski otvoriti put ka [[Istina|istini]]. Istina zavisi od premisa koje formulira intelekt, on intuicijom dolazi do spoznaje univerzalnih koncepata iz koji logika donosi samo formalno ispravne zaključke, od općih ka posebnim.<ref>{{cite book |last= Lo filosofo|first= Aristotele |date= |title= Analitici secondi |url= |location= |publisher= |page= 100b 16[12]|isbn= |access-date= }}</ref><ref>{{cite book |last= Calogero |first= Guido |date= 1968|title= I fondamenti della logica aristotelica |url= |location= Firenze |publisher= La Nuova Italia |page= 15 i dalje|isbn= |access-date= }}</ref><ref>{{cite book |last= The philosopher|first= Aristoteles |date= 1973|title= Opere |url= |location= Bari |publisher= Laterza |page= 372-373|isbn= |access-date= }}</ref> == Logika u Srednjem vijeku do modernog doba == [[Datoteka:Francis Bacon.jpg|mini|Sir Francis Bacon (1561-1626): "Znanje je moć."]] Tokom [[Srednji vijek|Srednjeg vijeka]] Aristotelove formulacije su se dopunjavale i dodatno sistematizovale. U djelu ''Novum Organum'', [[Francis Bacon]] je pokušao izgraditi novu [[Metodologija|metodologiju]] temeljenu na indukciji a logiku predstaviti kao instrument za naučno istraživanje.<ref>{{cite book |last= Devey|first= Joseph|date= |title= Lord Francis Bacon: Novum Organum |url= http://oll.libertyfund.org/titles/1432|location= New York|publisher= P.F. Collier, 1902|page= |isbn= |access-date=30. 4. 2016}}</ref> Rad na ovim pitanjima nastavio je [[René Descartes]] koji je pokušao utvrditi da li tipičan rigorozni [[Matematika|matematički]] diskurs može postati temelj svakog znanja, uključujući i ono filozofsko. [[Thomas Hobbes]], također na polju matematike, smatrao je da je logika kombinacija znakova i pravila. [[Gottfried Leibniz]] i njegovi sljedbenici pokušali su objediniti kompleks logičko-lingvističkih struktura u jedan univerzalni naučni jezik, odnosno, "simboličku i kombinatoričku logiku". U XVIII stoljeću dati su značajni doprinosi razvoju savremene logike. [[Immanuel Kant]], u ''Kritici čistog uma'', definirao je transcendentalnu logiku kao dio opće logike koja se bavi načinom na koji se ljudsko znanje može primijeniti na empirijske koncepte, odnosno, kako nauka može pomoći ljudskoj spoznaji. Kant je razlikovao dvije vrste logičkih hipoteza: analitičke i empirijske. Prve ne mogu biti kontradiktorne a druge su konstatacije. Ipak, ni jedna od njih nije bila u mogućnosti poboljšati ljudsku spoznaju o svijetu jer analitičke [[Hipoteza|hipoteze]] nisu davale dodatnu spoznaju premisama a empirijske nisu imale univerzalni karakter. Zato je Kant predložio treći tip hipoteza: (a priori) sintetičke u koje je ponovo uveo [[Matematika|matematičke hipoteze]].<ref>{{cite book |last= Kant |first= Immanuel|title= Introduction to logic |year= 1963 |url=https://archive.org/details/kantsintroductio0000kant|url-access= registration |location= |publisher= |page= |isbn= |access-date= }}</ref> [[Gottlob Frege]] je kasnije pokazao da [[aritmetika]] vodi do sušte logike jer je sačinjena od čisto analitičkih hipoteza. I drugi naučnici iz [[Bečki krug|Bečkog kruga]] su kritikovali postojanje a priori sintetičkih sudova. [[Hegel]] je zatim odbacio one [[Filozofija|filozofije]] koje su u temelje logike postavljale intuiciju nad-razumske prirode i pretvorio je deduktivnu metodu u spiralni postupak koji na kraju sam sebe opravdava. Takav [[Dijalektika|dijalektički]] sistem smatra se superiornijim od onog klasičnog.<ref>{{cite book |last= Hegel|first= G.W.F.|date= |title= Kritika čistog uma|url= http://www.hegel.net/en/pdf/Hegel-Scilogic.pdf|location= |publisher= |page= |isbn= |access-date=30. 4. 2016}}</ref><ref>{{cite book |last= Hösle |first= Vittorio |date= |title= La rivoluzione copernicana di Kant, Cfr. intervista |url= http://www.emsf.rai.it/scripts/interviste.asp?d=323 |location= |publisher= EMSF, 1990 |page= |isbn= |access-date= |archive-url= https://web.archive.org/web/20160304215545/http://www.emsf.rai.it/scripts/interviste.asp?d=323 |archive-date=4. 3. 2016 |url-status= dead }}</ref> == Savremena logika == [[Datoteka:1925 kurt gödel.png|mini|Kurt Gödel (1906-1978): "Ili je matematika prevelika za ljudski um ili je ljudski um više od mašine." <ref>{{cite book |last= Goldblatt |first= Robert |date= |title= The Categorial Analysis of Logic |url= |location= |publisher= 1979|page= 13|isbn= |access-date= }}</ref>]] U drugoj polovini XIX stoljeća logika se vraća proučavanju formalnih aspekata [[jezik]]a, dakle, formalnoj logici, i naturalističkim metodama, što je doprinijelo razvoju [[Matematička logika|matematičke logike]]. Sa modernom [[Fizika|fizikom]], odnosno, [[Kvantna mehanika|kvantnom mehanikom]], prelazi se iz logike Aristotela, tj. principa isključenja trećeg (ili srednjeg; lat. ''principium esclusi tertii sine medii'') u logiku [[Heraklit]]a (antidijalektika) koja princip nekontradiktornosti mijenja za princip komplementarne kontradiktornosti: jedan [[kvant]] istovremeno i jeste i nije čime se ilustrira suprotstavljena dualnost jedne te iste realnosti (to je slučaj kod [[Čestica|čestičnog]] (korpuskularnog) i [[talas]]nog (ondularnog) aspekta [[Materija|materije]]).<ref>{{cite book |last= Lupasco |first= Stéphane |date= |title= L'expérience microscopique et la pensée humaine |url= |location= |publisher= PUF, 1941|page= 286|isbn= |access-date= }}</ref><ref>('''quantum''' is) the minimum amount by which certain properties, such as energy or angular momentum, of a system can change. Such properties do not, therefore, vary continuously, but in integral multiples of the relevant quantum. This concept forms the basis of the quantum theory. In waves and field the quantum can be regarded as an excitation, giving a particle-like interpretation to the wave of the field. Thus, the quantum of the electromagnetic field is the photon and the graviton is the quantum of gravitational field properties; ('''quantum mechanic''' is) a system of mechanic based on quantum theory which arose out of the failure of classical mechanic to provide a consistent explanation of both electromagnetic waves and atomic structure...{{cite book |last= Isaacs|first= Alan (editor)|title= Oxford Dictionary of Physics|year= 1996|url=https://archive.org/details/dictionaryofphys00alan|url-access= registration|location= New York|publisher= Oxford University Press|page= |isbn= 0-19-280103-1|access-date= }}</ref> Ovaj koncept, koji predstavlja pravi [[paradoks]] pojavnih oblika stvarnosti, najavio je [[Heraklit]]: "Ulazimo i ne ulazimo u istu rijeku, mi i jesmo i nismo"<ref>Heraklit, fragmet 49a.</ref><ref>Postoje neslaganja o Heraklitovim izrekama, npr. smatra se da neke nisu doslovno citirane već samo slobodno parafrazirane u djelima kasnijih autora, npr. ([[Grčki jezik|grčki]]): δὶς ἐς τὸν αὐτὸν ποταμὸν οὐκ ἂν ἐμβαίης - ne možeš dva puta zagaziti u istu rijeku (jer to nije ista rijeka a ni čovjek nije isti) je zapisana kod Platona u Kratil (Κρατύλος), 402a: „SOKRAT: Heraklit kaže na jednom mjestu da je sve u gibanju, a da ništa ne ostaje na jednom mjestu, i uspoređujući sve što jest s tokom rijeke, kaže da dva puta ne možeš ući u istu rijeku". {{cite book |last= Štambuk |first= D.|date= 1976|title= Platon, Kratil |url= |location= Zagreb |publisher= |page= 40|isbn= |access-date= }}</ref> Značajan doprinos na polju formalne [[Matematička logika|matematičke logike]] dao je [[Kurt Gödel]]. On je svojim [[teorema]]ma pokazao da ako je neki formalni sistem logički koherentan, njegova nekontradiktornost se ne može demonstrirati iz samog logičkog sistema. Smisao Gödelovog otkrića je ostala predmet rasprave: sa jedne strane smatra se da njegova teorema definitivno negira mogućnost dolaženja do matematičkih istina u koje se može imati apsolutno povjerenje, a sa druge strane, da je paradoksalno pokazao da je potpunost (kompletnost) jednog sistema upravo to jer se ne može demonstrirati:<ref>{{cite book |last= Goldstein |first= Rebecca |date= |title= Incompletezza. La dimostrazione e il paradosso di Kurt Godel |url= |location= Torino |publisher= Codice Edizioni, 2006|page= |isbn= 88-7578-041-2|access-date= }}</ref> U suprotnom slučaju, ako jedan sistem može demonstrirati sopstvenu koherentnost onda nije koherentan. Gödel je bio uvjeren da uopće nije razložio konzistenciju logičkih sistema, koje je uvijek smatrao za realne fukcije sa punom [[Ontologija|ontološkom]] vrijednošću, i da se čak i njegova teorema nepotpunosti (nekompletnosti ) odlikuje objektivnošću i logičkom strogoćom. Objašnjavao je da formulacija kojom se tvrdi njena nedokazivost unutar jednog formalnog sistema, upravo kao takva istinita, zato što se ne može efektivno demonstrirati.<ref>{{cite book |last= Gödel |first= Kurt|date= |title= Über formal unentscheidbare Sätze der Principia Mathematica und verwandter Systeme |url= |location= |publisher= |page= nota 15|isbn= |access-date= }}</ref> Gödel je interpretirao svoje teoreme kao potvrdu [[platonizam|platonizma]], filozofske struje koja tvrdi da postoje istinite formule koje se ne mogu demonstrirati, dakle, da se pojam istine ne može reducirati tako da se može demonstrirati. U skladu sa ovom filozofijom, bio je uvjeren da se istina, nešto što je objektivno (nezavisno od konstrukcija koje se grade demonstriranjem teorema), ne može dati kao zaključak na kraju bilo kojeg slijeda demonstracija, već isključivo na početku. Slično [[Parmenid]]u, koncipirao je "formalnu" logiku kao neodvojivu od "suštinskog" sadržaja: "Ne vidim razlog zašto bi trebali imati manje povjerenja u ovaj tip percepcije, dakle, u matematičku intuiciju, u odnosu na čulnu percepciju, koja nas uvodi u kreiranje teorija u fizici i za očekivati je da će se budući čulni osjećaji uskladiti sa njom..." (Kurt Gödel) == Logička forma == Logika se smatra ''formalnom'' kada analizira i predstavlja ''formu'' bilo kojeg validnog argumenta (tvrdnje, suda). Forma argumenta se izražava formalnom [[Gramatika|gramatikom]] i simbolikom logičkog jezika kako bi se njegov sadržaj mogao upotrijebiti u formalnom zaključivanju. Jednostavnije rečeno: [[Rečenica|rečenice]] iz običnog jezika ([[Bosanski jezik|bosanskog]], [[Hrvatski jezik|hrvatskog]], [[Srpski jezik|srpskog]], [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskog]] itd.) se prevode u jezik logike. Na ovaj način se predstavlja ''logička forma'' argumenta. Ona je neophodna jer se rečenice u običnom jeziku javljaju u velikom broju različitih formi i stepena složenosti pa njihova upotreba u zaključivanju nije praktična. U prvom redu, potrebno je zanemariti gramatičke karakteristike koje nisu relevantne za logiku (npr. [[rod]] i [[Deklinacija|deklinacij]]a), zamijeniti veze koje nisu potrebne u logici (kao "ali") sa logičkim vezama kao što je npr. "i" i zamijeniti neodređene ili dvosmislene logičke izraze ("bilo koji", "neki" itd.) sa standardnim izrazima (kao što je "svi", ili univerzalnim kvantifikatorom "∀"). Dalje, određeni dijelovi rečenice se moraju zamijeniti šematskim znakovima (slovima). Tako se, na primjer, izrazom "svako A je B" iskazuje logička forma zajednička rečenicama "svi [[ljudi]] su smrtni", "svi [[Pas|psi]] su mesojedi", "svi [[Grci]] su filozofi" i tako dalje. Fundamentalni značaj koncepta forme u logici je prepoznat od [[Antika|antičkog doba]]. [[Aristotel]] je prvi koristio [[Varijabla|varijable]] kako bi predstavio validne [[Zaključak|zaključke]].<ref>{{cite book |last= Charlton |first= William |date=8. 5. 2014 |title= Philosophy |url= |location= |publisher= A&C Black |page= |isbn= |access-date= }}</ref><ref>{{cite book |last= Cajori |first= Florian |date=30. 8. 1928|title= History of Mathematical Notations |url=https://archive.org/details/b29980343_0001|location= |publisher= The Open Court Publishing Company |page= |isbn= |access-date= }}</ref> Fundamentalna razlika između moderne formalne logike i tradicionalne (ili aristotelovske) logike, nalazi se u različitim analizama logičke forme rečenica. Moderni način je složeniji i sveobuhvatniji jer aristotelovska logika nije mogla uspješno renderirati rečenice sa kombinacijom različitih kvantifikatora (npr. "svi" + "neki"); [[Aristotel]] je dozvoljavao uticaj samo jednog kvantifikatora na zaključak. Međutim, kao što je i u naturalnom (prirodnom, običnom) jeziku [[Lingvistika|lingvistički]] neophodno prepoznavanje rekurzivnih rečeničnih struktura tako je i logici potrebna [[Rekurzivni jezik|rekurzivna struktura logičkih izraza]]. == Semantika == {{glavni| Semantika}} [[Datoteka: William of Ockham.png|mini|William Ockham (1287-1347): "Logika je za sve vještine najkorisniji alat. Bez nje nijedna nauka ne bi mogla biti potpuna."]] Validnost logičkog argumenta (tvrdnje, suda) zavisna je od značenja ili ''semantike'' rečenica koje čine logički izraz, iz ovog razloga logika se mora baviti i [[Semantika|semantikom]], dakle, značenjem. [[Aristotel]] je u ''Organonu'' i naročito u spisu ''O tumačenju'', dao semantički okvir koji je u XIII i XIV stoljeću razvijen u složenu u sofisticiranu teoriju – [[teorija supozicije|teoriju supozicije]]. [[William Ockham]] je dao sveobuhvatan pregled uslova koji su potrebni i dovoljni da bi jednostavna rečenica bila istinita i kako bi pokazao koji argumenti su validni (valjani) a koji nisu. Međutim, u XV i XVI stoljeću zanemaruje se i gubi pronicljivost semantičkog aspekta logike. Semantika se definirala samo kao relacija između [[ideja]] u ranom modernom dobu. Istina ili neistina nisu ništa više od slaganja ili neslaganja ideja ali iz toga tako proizilaze očigledne teškoće. [[John Locke]], uočivši ovaj problem, napravio je razliku između 'prave' istine, u kojoj naše ideje 'stvarno postoje', i 'imaginarne' ili 'verbalne' istine u kojoj su naše ideja kao [[Harpija|harpije]] ili [[kentaur]]i koje postoje samo u našem [[um]]u.<ref>{{cite book |last= Locke |first= John|date= |title= An Essay Concerning Human Understanding |url= |location= 1690|publisher= |page= IV. v. 1-8|isbn= |access-date= }}</ref> Ovakvo razmišljanje je u XIX stoljeću dovedeno do krajnosti, u [[Psihologija|psihologiji]] i [[Sociologija|sociologiji]] poznat kao [[psihologizam]]; smatra se da je to bila veoma niska tačka u razvoju logičke misli. Moderna semantika je u određenoj mjeri sličnija srednjevjekovnom učenju, jer je odbacila psihološke uslove istinitosti. Ipak, uvođenje kvantifikatora je bilo potrebno da bi se riješio problem višestruke uopćenosti a time se analiza '[[subjekat]]-[[predikat]]' na kojoj se srednjevjekovna [[semantika]] temeljila pokazala neprimjenljivom. Glavni moderni pristup, koji se bavi značenjem različitih dijelova izraza, reprezentativan je u semantičkoj teoriji istine [[Alfred Tarski|Alfreda Tarskog]] kod kojeg se, u krajnjoj analizi, dolazi do zaključka da je iskaz "[[snijeg]] je bijel" istinit onda i samo onda ako je snijeg bijel.<ref>{{cite book |last= Tarski |first= Alfred|date= |title= The Semantic Conception of Truth and the Foundations of Semantics; Philosophy and Phenomenological Research, Vol. IV |url= |location= 1944|publisher= |page= |isbn= |access-date= }}</ref> Jedan od fundamentalinh koncepata [[teorija modela|teorije modela]] je model teoretske semantike. Interpretacija kod ovog modela sastoji se od dva dijela. Jedan dio detaljno prikazuje karakteristične događaje, osobine i odnose za datu situaciju, prikazanu modelom. Činjenica je da ljudska bića nešto iskazuju kako bi dala [[Informacija|informaciju]] o određenoj situaciji. Iako se značenje rečenice može odrediti i kada ne poznajemo konkretnu situaciju pod uslovom da poznajemo uslove njene istinitosti, informacija iz rečenice se ne može prenijeti ako nije povezana sa ličnostima, predmetima i relacijama između njih. Drugi dio teorije navodi pravila za interpretaciju izraza objektnoga jezika u odnosu na bilo koji arbitraran model. Teorijom modela specificiraju se istinosni uslovi rečenica objektnoga jezika. Istinosni uslovi specificirani teorijom modela važe nezavisno od pojedinačnog modela, a pojedinačne rečenice se mogu interpretirati samo u odnosu na neki model.<ref>{{cite book |last= Šarić |first= Ljiljana |date= |title= Formalna analiza značenja u prirodnim jezicima |url= |location= |publisher= Universitetet Oslo, 2006|page= |isbn= |access-date= }}</ref> == Zaključivanje == ''Zaključivanje'' se ne treba miješati sa ''implikacijom''. Implikacija se nalazi u rečenicama tipa 'ako je p onda je q', i one mogu biti istinite ili neistinite. Uslov istinitosti takvih implikacija: neistinite su ako je prethodnik '''p''' istinit a sljedbenik '''q''' neistinit a u svakom drugom slučaju su istinite. Zaključak se sastoji od dvije odvojene tvrdnje izraza 'p dakle q'. [[Zaključak]] nije istinit ili neistinit već je validan ili nije. Ipak, postoji veza između implikacije i zaključka: ako je implikacija 'ako je p onda je q' istinita, onda je zaključak 'p je dakle q' validan. [[Filon iz Aleksandrije]] je ovo prikazao u prividno [[paradoks]]alnoj formulaciji 'ako je [[dan]], onda je [[noć]]' - ona je istinita samo dok traje noć, prema tome, zaključak 'dan je, dakle, noć je' je validna noću ali ne i danju.<ref>{{cite book |last= of Alexandria |first= Philo |date=9. 11. 2012|title= On Cultivation: Introduction, Translation and Commentary|url= |location= |publisher= BRILL |page= |isbn= |access-date= }}</ref> Teorija zaključivanja ili posljedica je sistematično razvijana u Srednjem vijeku a naročito su zaslužni [[William Ockham]] i [[Walter Burley]]. Specifična je upravo za [[Srednji vijek]] i zato je pretežno korištena terminologija zasnovana na [[Latinski jezik|latinskom jeziku]]. ==Logika i hermeneutika== [[Datoteka:Hans Gadamer.png|mini|Hans-Georg Gadamer (1900-2002): "Sve zavisi od toga kako je nešto rečeno." "Razumijevanje ne nastaje kada pokušavamo presresti nešto što neko hoće reći tvrdnjom da to već znamo"<ref>{{cite book |last= Gadamer|first= Hans-Georg|date= |title= Hans-Georg Gadamer|url= |location= |publisher= University of California Press, 2008|page= |isbn= 9780520256408|access-date= }}</ref>]] J.-C.Dannhauer je u XVII stoljeću upotrijebio [[hermeneutika|hermeneutiku]] kao pravilo i [[Metod (čvor)|metode]] potrebne za tumačenje [[Biblija|Svete Knjige]] u svom djelu ''Sveta hermeneutika ili Metoda tumačenja svetih tekstova''.<ref>''Hermeneutica sacra sire exponendarum sacrum literum, 1654.''</ref> Zakone koje je predstavio bili su potencijalno korisni svim [[nauka]]ma i znanjima koji se temelje na tumačenju pisane riječi.<ref name="Vaezi">{{cite book |last= Vaezi|first= Ahmad |date= |title= Uvod u hermeneutiku |url= |location= Sarajevo |publisher= Fondacija Mulla Sadra (1435/2014) |page= 57-63 |isbn= 978-9958-657-75-7|access-date= }}</ref> [[Sloboda]] i širina kojom se hermeneutika odlikovala dali su joj položaj temeljne nauke i status koji je imala i logika. Ipak, logika se bavi proučavanjem ispravnosti sudova (argumenata, tvrdnji) i logika je alat kojim se sprječavaju greške a hermeneutika je fundamentalna nauka i alat kojim se dolazi do značenja teksta, onoga što je napisano, i razumijevanje značenja koje je autor želio prenijeti, dakle, hermenutiku nužno ne interesuju logička istinitost i tačnost.<ref name="Vaezi" /> Istina koju hermeneutika primarno nastoji utvrditi je ono značenje kojeg je autor želio prenijeti svojim tekstom. Stvarna i logička istinitost značenja teksta i sudovi sadržani u njemu su sekundarni za hermeneutiku. Dakle, u prvoj fazi proučavanja teksta treba otkriti njegovo značenje (uz pomoć hermeneutike) a u drugoj fazi može se razmatrati njegova istinitost ili neistinitost (oslanjajući se na logiku).<ref name="Vaezi" /> Jasno je da logička analiza zahtijeva blisku vezu sa hermeneutikom. [[Hermeneutika]] je XVII i XVIII stoljeću sa logikom zaista i bila saživjela; hermeneutika je za interpretaciju bila njena logika i metoda. Smatralo se da se uz ispravne metode i logiku razmišljanja može razumom spoznati sva [[istina]] i [[stvarnost]] [[svijet]]a, budući da [[razum]] može (ima tu sposobnost, potencijal) shvatiti [[Filozofija|filozofsku]] istinu a da ljudsko znanje može otkriti misterije ''Nature''. Pronalaženjem ispravnih metoda interpretacije i pripadajuće logike uklanjaju se sve prepreke koje stoje na putu tumačenja i razumijevanja pisane riječi.<ref name="Vaezi" /> [[Johann Martin Chladenius]] (1710-1759) je u svome radu postavio određena pitanja koja su bila tema rasprava u hermeneutici i tokom naredna dva stoljeća. Uveo je pitanje interferencija koje se javljaju u interpretaciji zbog mogućnosti miješanja [[Perspektiva|perspektive]] interpretatora u proces tumačenja. Chladenius je odvojio teoriju interpretacije od logike, odnosno, opću hermeneutiku je utemeljio kao pomoćnu nauku za ljudsko znanje, što je logika već bila.<ref name="Vaezi" /> [[Georg Friedrich Meier]] (1718-1777) bio je uvjeren da nijedan tumač ne može bolje procijeniti namjeru autora od samog autora, prema njemu, najbolji tumač teksta, i značenja koje je bilo cilj pisanja, je sam autor. Ipak, dalje tvrdi: "[[Čovjek]] je ograničeno biće, njega mogu varati i on može biti prevaren, pa se iz hermeneutičke istinitosti značenja ne može izvesti njegova logička, [[Metafizika|metafizička]] ili [[moral]]na istinitost".<ref name="Vaezi" /><ref>{{cite book |last= Meier |first= Georg Friedrich |date= |title= Versuch einer allgemeinen Auslegungskunst (1757)|url= https://books.google.ba/books/about/Versuch_einer_allgemeinen_Auslegungskuns.html?id=F21KAAAAcAAJ&redir_esc=y |location= |publisher= Bavarian State Library |page= 65, § 118 |isbn= |access-date= }}</ref> ==Logika i računarstvo== Logika ima fundamentalnu ulogu u [[Računarstvo|računarstvu]] a posebno su važne [[rekurzivna teorija]], [[modalna logika]] i [[teorija kategorija]]. [[Komputacijska teorija]] se temelji na konceptima koje su postavili, između ostalih, [[Alonzo Church]] i [[Alan Turing]].<ref>{{cite book|last=Lewis|first=Harry R.|title=Elements of the Theory of Computation|url=https://archive.org/details/elementsoftheory0000lewi|year=1981|publisher=Prentice-Hall|location=Englewood Cliffs, New Jersey|isbn=0-13-273417-6|author2=Christos H. Papadimitriou|authorlink1=Harry R. Lewis|authorlink2=Christos Papadimitriou }}</ref><ref>{{cite book|last=Davis|first=Martin|title=The Universal Turing Machine|publisher=Springer Verlag|url=https://books.google.com/books?id=YafIDVd1Z68C&pg=PA290#v=onepage&q&f=false|editor=Rolf Herken|access-date=26. 12. 2013|chapter=Influences of Mathematical Logic on Computer Science|authorlink=Martin Davis}}</ref> Church je ukazao na postojanje nerješivih [[algoritam]]skih problema a Turing je prvi temeljno analizirao ono što se može nazvati [[Matematika|matematička]] procedura a [[Kurt Gödel|Gödel]] je ustvrdio da je Turingova analiza "savršena".<ref>{{cite book|last=Kennedy|first=Juliette|title=Interpreting Godel|publisher=Cambridge University Press|url=https://books.google.ca/books?id=ulw3BAAAQBAJ&pg=PA118&lpg=PA118&dq=Godel+convinced+by+Turing's+analysis&source=bl&ots=Wa1PunvmLM&sig=yuj5GsarLT3PoTESY46s8L9x9rY&hl=en&sa=X&ved=0CCMQ6AEwAmoVChMIya2n8dGwxwIVUQmSCh0c8AIb#v=onepage&q=Godel%20convinced%20by%20Turing's%20analysis&f=false|access-date=17. 8. 2015}}</ref> Logika i računarstvo se preklapaju u nekoliko teoretskih područja: *Gödelova teorema o nepotpunosti dokazuje da bilo koji logički sistem koji je dovoljno moćan da karakterizira [[Aritmetika|aritmetiku]] sadrži izraze koji se ne mogu dokazati kao istiniti ili neistiniti u tom istom sistemu. Ovo se direktno odnosi na mogućnost dokazivanja potpunosti i ispravnosti [[softver]]a<ref>{{cite book|last=Hofstadter|first=Douglas R.|title=Gödel, Escher, Bach: An Eternal Golden Braid|publisher=Basic Books|isbn=978-0465026562|authorlink=Douglas Hofstadter|url=https://archive.org/details/gdelescherbachet00hofs}}</ref> *Problem okvira (''Frame problem'') je temeljni logički problem koji se mora prevazići prilikom kreiranja [[Vještačka inteligencija|vještačke inteligencije]].<ref>{{cite journal|last=McCarthy|first=J|author2=P.J. Hayes |title=Some philosophical problems from the standpoint of artificial intelligence|journal=Machine Intelligence|year=1969|volume=4|pages=463–502|authorlink1=John McCarthy (computer scientist)}}</ref> *Teorija kategorija predstavlja matematičko stajalište koje naglašava odnose između struktura. U bliskoj je vezi sa mnogim aspektima računarstva, naročito u [[Programski jezik|programskim jezicima]].<ref>{{cite book|first=Michael|last=Barr|title=Category Theory for Computer|year=1990|publisher=Prentice-Hall|author2=Charles Wells}}</ref> Teorija kategorija se također odnosi i na formalnu analizu i transformaciju usmjerenih grafikona a primjenjuje se u programskim jezicima i [[kompajler]]ima<ref>{{cite journal|last=DeLoach|first=Scott|author2=Thomas Hartrum |title=A Theory Based Representation for Object-Oriented Domain Models (juni 2000)|journal=IEEE Transactions on Software Engineering|date= |volume=25|issue=6|doi=10.1109/32.852740|pages=500–517}}</ref> == Drugačije koncepcije logike == Logika je nastala iz nastojanja da se argumentacija učini korektnom. Postoje tvrdnje u modernoj logici da se logičko proučavanje treba isključivo odnositi na argumente koji prozilaze iz odgovarajućih općih oblika zaključivanja. Na primjer, kaže se da logika ne obuhvata dobro rezonovanje u cjelini. Ona se više odnosi na zaključke čija validnost se može pratiti do formalnih obilježja predstava koje su dio tog zaključka, bilo da se radi o [[Lingvistika|lingvističkim]], mentalnim ili drugim predstavama. Nasuprot tome, [[Immanuel Kant]] je tvrdio da se logika treba posmatrati kao nauka o sudovima; ovu ideju je prigrlio [[Gottlob Frege]], u svojim radovima iz [[Filozofija|filozofije]] i logike. Međutim, njegov rad nije jasno određen jer se bavi i zakonima mišljenja i zakonima istine, dakle, tretira logiku u kontekstu teorije [[razum]]a i u okviru proučavanja apstraktnih formalnih struktura. == Kategorije i pojmovi == === Pojam === {{glavni|Pojam}} Pojam je u logici, misao o biti (suštini) onoga o čemu mislimo, odnosno, o bitnim karakteristikama onoga o čemu mislimo. Kod pojma razlikujemo: sadržaj, obim i doseg. Sadržaj čine bitne karakteristike nekog pojma, odnosno, ono što nešto čini onim što jeste. Npr. sadržaj pojma "čovjek" je taj da je čovjek svjesno biće, i ta činjenica da je čovjek svjesno biće čini čovjeka onim što jeste. Obim nekog pojma čini skup nižih pojmova na koje se taj jedan pojam odnosi. Npr. obim pojma "čovjek" je taj da se ljudi mogu razvrstati u kategorije po [[rasa]]ma, [[država]]ma i drugo. Doseg je broj pojedinačnih predmeta na koje se jedan pojam odnosi. Npr. pojam "čovjek" obuhvata sedam [[Milijarda|milijardi]] ljudi.<ref>{{cite web | url = http://www.worldometers.info/world-population/| title = World Population Clock| last = | first = | date = | website = | publisher = | access-date=2. 5. 2016 | language = }}</ref> [[Obim]] i sadržaj pojma su obrnuto proporcionalni kada se radi o pojmovima iste vrste ili roda. Ako je širok obim uzak je sadržaj i obrnuto. === Sud === {{glavni|Sud (logika)}} [[Sud (logika)|Sud]] (suđenje, tvrdnja, tvrđenje, argument) je veza između dva pojma kojim se po osnovu međusobnog odnosa ta dva pojma nešto tvrdi. Sud može imati samo dvije istinosne vrijednosti koje su moguće, može biti istinit ili neistinit. Sudovi se mogu razvrstati prema [[kvantitet]]u, [[kvalitet]]u, relaciji (odnosu, vezi) i modalitetu. Kvantitativni sudovi mogu biti opšti i posebni, kvalitativni mogu biti afirmativni (potvrdni) i odrečni dok se sudovi prema relaciji dijele na kategoričke, hipotetičke i disjunktivne (razdvajajuće).<ref name="Cvetković" /> === Zaključak === {{glavni| Zaključak }} Zaključak je složena strukturirana misao koja se sastoji od najmanje dva ili više sudova od kojih jedan slijedi iz jednog ili više drugih [[Sud (logika)|sudova]]. U zaključku razlikujemo sudove od koji polazi postupak zaključivanja i sud do kojeg se dođe postupkom zaključivanja. Sudovi od kojih polazi postupak zaključivanja nazivaju se premise. Sud do kojeg se dođe postupkom zaključivanja naziva se konkluzija. Zaključak ili konkluzija nekog argumenta posjeduje karakteristiku valjanosti (validnosti). Ako je zaključak valjan, tada nužno slijedi iz prethodno navedenih premisa. Ako zaključak nije valjan, tada on nije nužna posljedica premisa, odnosno, ne slijedi nužno iz istih. O njegovoj valjanosti ovisi valjanost cijelog argumenta.<ref>{{cite book |last= Petrović|first= Gajo|date= |title= Logika|url= |location= Zagreb|publisher= Školska knjiga, 1964|page= |isbn= |access-date= }}</ref> Zaključci koji se temelje na samo jednoj premisi ili kada slijede direktno iz dvije premise zove se neposredni zaključak. Zaključci koji su posredni dijele se na [[Dedukcija|deduktivne]], [[Indukcija|induktivne]] i [[Analogija (čvor)|analogijske]]. *Dedukcija je metoda kojom se zaključci izvode iz općih značenja premisa prema posebnom značenju zaključka. *Indukcija je logička metoda kojom se zaključci donose idući od posebnih značenja premisa prema općem značenju zaključka. *Analogijski zaključci mogu se izvoditi od posebnih značenja premisa prema posebnom značenju zaključka i od opštih značenja premisa do opštih značenja zaključka.<ref name="Cvetković" /> === Definicija === {{glavni| Definicija }} Definicija je jedna od osnovnih metoda saznanja. To je sud kojim se nedvosmisleno određuje sadržaj nekog pojma. *Pojam koji definišemo se naziva ''definiendum.'' *Pojam kojim se definiše se naziva ''definiens.'' === Dokaz === Istinitost neke tvrdnje se utvrđuje postupkom koji se zove dokazivanje a logička forma (oblik) koja proizilazi iz tog postupka zove se dokaz. Dokaz mora sadržavati barem dva elementa: tezu, čija se istinitost dokazuje i argument (razlog) na temelju kojeg se definira istinitost teze. === Aksiom === {{glavni| Aksiom }} '''Aksiom''' ili '''postulat''', prema definiciji u [[klasična filozofija|klasičnoj filozofiji]], je tvrdnja (u [[Matematika|matematici]] se često prikazuje u simboličkom obliku) koja je evidentna ili dobro uspostavljena, te koja je prihvaćena bez kontroverzi ili pitanja. U logici ili u matematici [[aksiom]] može biti korišten kao premisa ili početna tačka za dalje rezonovanje ili argumente.<ref name="Oxford">{{cite web| url = http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/axiom| title = Axiom| last = | first = | date = | website = Oxford English Dictionary Online| publisher = | access-date = 30. 4. 2016| language = en}}{{Mrtav link}}</ref> Riječ dolazi iz grčkog jezika, od ''axíōma'' - 'ono što se smatra dostojnim ili sposobnim' ili 'ono što je samo po sebi istinito'.<ref name="Oxford" /> Prema upotrebi u modernoj logici, aksiom je jednostavno premisa ili početna tačka rasuđivanja.<ref name="Oxford" /> Bez obzira da li je smisleno (i, ako je tako, šta to znači) za aksiom, ili bilo koju matematičku tvrdnju, da bude "tačna" je centralno pitanje u filozofiji matematike, o čemu savremeni matematičari imaju različita mišljenja.<ref>{{cite journal|first=Penelope|last=Maddy|journal=Journal of Symbolic Logic|title=Believing the Axioms, I|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-symbolic-logic_1988-06_53_2/page/481|volume=53|issue=2|date=juni 1988|pages=481–511|doi=10.2307/2274520}}</ref> == Primjeri == === Osnovne operacije === * I (konjunkcija): označava se kao ''x''∧''y'' ili kao ''x''*''y'' ili kao ''x'' I ''y''. * ILI (disjunkcija): označava se kao ''x''∨''y'' ili kao ''x''+''y'' ili kao ''x'' ILI ''y''. * NE (negacija): označava se kao ¬''x'' ili kao `''x'' ili kao NE ''x''. ===Booleova algebra=== {{glavni|Booleova algebra}} [[Booleova algebra]] je dio [[matematika|matematičke]] logike - [[Algebra|algebarska]] struktura koja sažima osnovu logičkih operacija ''I, ILI i NE'' kao i skup teorijskih operacija kao što su [[unija]], [[presjek]] i [[komplement]]. Booleova algebra je dobila naziv po autoru, britanskom [[matematičar]]u [[George Boole|Georgeu Booleu]] iz XIX stoljeća. Booleova algebra je, osim kao dio apstraktne algebre, izuzetno uticajna kao matematički temelj [[Računarstvo|računarskih nauka]]. Za razliku od elementarne [[Algebra|algebre]], u kojoj se koriste brojevi od 0 do 9, u Booleovoj algebri koriste se samo istinite vrijednosti, odnosno, tačno i netačno. Ove vrijednosti predstavljaju se preko bitova, tj. preko brojeva 1 i 0. U Booleovoj algebri ovi bitovi se ne ponašaju na uobičajen način, odnosno, <math>1 + 1</math> nikada ne može biti <math>2</math>. Booleova algebra također može da barata i [[Funkcija (matematika)|funkcijama]]. Vrijednosti koji se koriste u ovim funkcijama moraju biti iz skupa {0, 1}. Neprazan skup B na kojem su definirane dvije binarne operacije "V" (zbir, [[Disjunkcija sudova|disjunkcija]], ILI), "Λ" (proizvod, [[Konjunkcija sudova|konjunkcija]], I) i jedna [[Unarna funkcija|unarna]] operacija "⌐" (negacija, komplement, NE) je Bulova algebra ako važe aksiomi: {{refbegin|2}} * А1. [[Komutativnost]]: za bilo koja dva elementa a,b ∈ B važi: : (a) a V b = b V a, : (b) a Λ b = b Λ a; * А2. [[Asocijativnost]]: za bilo koja tri elementa a,b,c ∈ B važi: : (a) (a V b) V c = a V (b V c), : (b) (a Λ b) Λ c = a Λ (b Λ c); * А3. [[Distributivnost]]: za bilo koja tri elementa a,b,c ∈ B važi: : (a) a V (b Λ c) = (a V b) Λ (a V c), : (b) a Λ (b V c) = (a Λ b) V (a Λ c); * А4. [[Apsorpcija (čvor)|Apsorptivnost]]: za bilo koja dva elementa a,b ∈ B važi: : (a) a Λ (a V b) = a, : (b) a V (a Λ b) = a; {{refend}} ===Logičke greške=== ;Induktivna logička greška (kod tvrdnje)<ref name="Nizkor">{{cite web| url = http://www.nizkor.org/features/fallacies/| title = Fallacies| last = | first = | date = | website = Nizkor| publisher = | access-date=3. 5. 2016| language = | archive-url = https://web.archive.org/web/20190613054441/http://www.nizkor.org/features/fallacies/| archive-date=13. 6. 2019| url-status = dead}}</ref> *Premisa 1: Neke [[Evropa|evropske]] mačke su pitome kućne [[mačke]]. *Premisa 2: [[Fifi]] je evropska mačka. *Zaključak: Fifi je pitoma kućna mačka. ;Logička greška u dedukciji<ref name="Nizkor" /> *Premisa 1: [[Sydney]] se nalazi u [[Australija|Australiji]]. *Premisa 2: Sydney je najveći grad u Australiji. *Zaključak: Sydney je glavni grad Australije. ;Induktivna logička greška (u zaključku)<ref name="Nizkor" /> *Premisa 1: U [[Hercegovina|Hercegovini]] smo vidjeli crnu [[Ovca|ovcu]]. *Zaključak: Ovce u Hercegovini su crne. ;''Argumentum ad hominem'' (argument protiv čovjeka, osobe)<ref name="Nizkor" /> {{glavni|Ad hominem}} * Osoba A iznosi tvrdnju X *Osoba B diskreditira osobu A * Dakle, tvrdnja X osobe A nije istinita. Karakter, postupci, okolnosti i sl. onoga ko iznosi tvrdnju u većini slučajeva nemaju vezu sa istinitošću tvrdnje. ;''Argumentum ad verecundiam'' (argument koji se zasniva na autoritetu) * Osoba A je (samozvani) autoritet za problem X. * Osoba A iznosi tvrdnju C o problemu X. * Dakle, tvrdnja C je istinita. Logička greška nastaje kada osoba nije kvalifikovana da iznosi pouzdane tvrdnje.<ref name="Nizkor" /> ;''Argumentum ad populum'' (argument koji se zasniva na općem vjerovanju)<ref name="Lofa">{{cite web | url = https://www.logicallyfallacious.com| title = Appeal to Common Belief | last = | first = | date = | website = Logically Fallacious| publisher = | access-date=3. 5. 2016| language = }}</ref> * Većina ljudi vjeruje da je tvrdnja X istinita. * Dakle, tvrdnja X je istinita. Većina ljudi je u prošlosti vjerovala da je [[planeta]] [[Zemlja (planeta)|Zemlja]] ravna ploča. ;''Ad Ignorantium'' (logička greška u zaključku iz neznanja)<ref>{{cite web | url = http://skepticahome.blogspot.ba/2011/03/logical-fallacies.html| title = Logical fallacies| last = | first = | date = | website = skepticahome.blogspot.ba | publisher = | access-date=3. 5. 2016| language = }}</ref> *Ne može se dokazati da [[Bog]] ne postoji, dakle, On postoji. ;''Non sequitur'' Česta logička greška koja ima karakter [[sofizam|sofizma]], ali može biti i [[paralogizam|paralogička greška]]. Čini je logički (misaono) neutemeljen skok od [[premisa|premise]] ka zaključku, skok misli koji nije opravdan premisom, koji nije neposredno jasan kao takav. Pojednostavljeno rečeno - zaključak ne slijedi iz premise odnosno ne postoji nužna veza između premise i zaključka. Primjer: *Ako naš neprijatelj ne želi da učini ovaj ustupak onda je to dokaz da on ne želi mir. '''Paralogizam''' (od [[Grčki jezik|grčki]]: ''paralogizomai'' - pogrešno računam), nenamjeran, pogrešan zaključak;<ref name="Klaić">{{cite book |last= Klaić |first= Bratoljub |date= |title= Veliki rječnik stranih riječi |url= |location= Zagreb |publisher= Zora, 1974|page= |isbn= |access-date= }}</ref> ([[Grčki jezik|grčki]]: ''paralogismós'')<ref name="Lex">{{cite book |last= Vujaklija |first= Milan |date= |title= Leksikon stranih riječi i izraza |url= |location= Beograd |publisher= Prosveta, 1986 |page= |isbn= |access-date= }}</ref> '''Sofizam''' (od [[Grčki jezik|grčki]]: ''sóphizma'' - lukavština, varanje), lažni zaključak, zaključak kojim se obmanjuje a koji je naizgled pravilan, temelji se na dokazivanju uz pomoć premisa koje nisu potpune, smišljeno mudro ili lukavo,<ref name="Klaić" /><ref name="Lex" /> argument korektan po formi ali koji sadrži suptilnu logičku grešku.<ref>{{cite book |last= |first= |date= |title= Webster’s New Explorer Dictionary |url= https://archive.org/details/webstersnewexplo00merr_0 |location= Springfield |publisher= Federal Street Press, 1999 |page= |isbn= 1-892859-00-9 |access-date= }}</ref> ;Logička pogreška u zaključku<ref name="Grupa autora">{{cite book |last= Gregorek, Majorinc, Turk |first= |date= |title= Logika|url= |location= |publisher= Školska knjiga, Zagreb, 1993|page= 50-56, 119-122|isbn= |access-date= }}</ref> *[[Zvijezde]], [[planete]], [[sateliti]] i ostala tijela u [[svemir]]u su [[Sfera|sferičnog]] oblika. * Dakle, i svemir mora imati oblik sfere. Greška kompozicije - svemir može biti beskonačan bez obzira na oblik tijela ;Greška divizije<ref name="Grupa autora" /> *[[Filozofija]] ni do danas nije uspjela odgovoriti na osnovna filozofska pitanja na definitivan način. Dakle, ni [[Jurgen Habermas]] ne može dati te odgovore. Možda Habermas može dati te odgovore ali se ostali filozofi ne slažu sa njim. ;Gdje se logičke greške najčešće javljaju? (Mogući odgovori) {{refbegin|2}} a) U [[Politika|politici]] b) U [[Satira|satiri]] {{refend|2}} Jesu li te greške paralogizmi ili sofizmi? (Mogući odgovarajući odgovori) {{refbegin|2}} a) Paralogizmi b) Sofizmi<ref name="Grupa autora" /> {{refend|2}} == Također pogledajte == * [[Filozofija]] * [[Matematička logika]] * [[Indukcija]] * [[Dedukcija]] * [[Pojam]] * [[Zaključak]] == Reference i bilješke == {{Refspisak|2}} == Literatura == {{refbegin|2}} #{{cite book |url= |title= Enciklopedijski rječnik marksističkih pojmova|last= Tubić|first= Risto|date= |publisher= IP Veselin Masleša, 1974 |isbn= |location= Sarajevo|page= |access-date= }} #{{cite book |url= |title= Filozofijski rječnik|last= Filipović|first= Vladimir (redaktor)|date= |publisher= Nakladni zavod Matice hrvatske, 1989|isbn= |location= Zagreb|page= |access-date= }} #{{cite book |url= |title= Kvantitativne i kvalitativne metode analize podataka|last= Cvetković|first= Ljiljana|date= |publisher= |isbn= 978-86-85251-36-8|location= Novi Sad, 2011|page= |language= |trans-title= |access-date= }} #{{cite book |url= |title= Uvod u hermeneutiku |last= Vaezi|first= Ahmad |date= |publisher= Fondacija Mulla Sadra (1435/2014) |isbn= 978-9958-657-75-7|location= Sarajevo |page= 57-63 |access-date= }} #{{cite book |url= |title= The Critique of Pure Reason|last= Kant|first= Immanuel|date= 2013|publisher= An Electronic Classics Series Publication|isbn= |location= The Pennsylvania State University|page= |access-date= }} {{refend|2}} {{Wikicitat}} {{Commonscat|Logic}} {{Filozofija}} {{Logika}} [[Kategorija:Filozofija]] [[Kategorija:Logika| ]] ma4awi0qsjs7j9lhc35u9695vds3kky 0 4525 3665832 3665826 2024-11-14T11:59:32Z AnToni 2325 /* U Gorganu */ 3665832 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn Sina | slika =Avicenna-miniatur.jpg | veličina_slike = | opis = Ibn Sina | datum_rođenja = {{Datum rođenja|980||}} | mjesto_rođenja = Balkh, Perzija | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1037|||980||}} | mjesto_smrti = Hamedan, Perzija | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = | godine_aktivnosti = | poznat_po = | značajna_djela = }} '''Ibn-Sina''', (latinizirano ime '''Avicena''', ''Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn-e Sina'' ili ''Abu Ali Al-Husain'') (980-1037), (perzijski: ابوعلی سینا، پورسینا) (arapski: ابن سینا‎) (grčki: Aβιτζιανός, Avitzianós), vodeći je [[islam]]ski filozof i [[Neoplatonizam|neoplatonista]]. Studirao je [[Teologija|teologiju]], [[Fizika|fiziku]], [[Matematika|matematiku]], [[Medicina|medicinu]], [[Filozofija|filozofiju]] i [[Logika|logiku]]. Bio je [[astronom]], [[hemičar]], [[Geologija|geolog]], [[hafiz]] [[Kur'an]]a, islamski psiholog, islamski teolog, logičar, paleontolog, [[matematičar]], učitelj u [[mekteb]]u, [[fizičar]], [[pjesnik]] i [[Nauka|naučnik]]. Kao [[polimat]], smatra se jednim od najvažnijih ljekara, astronoma, mislilaca i pisaca [[Zlatno doba islama|islamskog zlatnog doba]].<ref>* {{cite book|last1=Bennison|first1=Amira K.|url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn|title=The great caliphs : the golden age of the 'Abbasid Empire|date=2009|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-15227-2|location=New Haven|page=[https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn/page/n205 195]|quote=Avicena je bio Perzijanac čiji je otac služio Samanidima iz Khurasana i Transoksanije kao administrator ruralnog okruga izvan Buhare.|access-date=}} * {{cite book|author=Paul Strathern|url=https://books.google.com/?id=0rGwOkqIqKkC&pg=PA58&dq=Avicenna's+ethnicity#v=onepage&q&f=false|title=A brief history of medicine: from Hippocrates to gene therapy|publisher=Running Press|year=2005|isbn=978-0-7867-1525-1|page=58}}{{Mrtav link}}. * {{cite book|author=Brian Duignan|url=https://books.google.com/?id=p9eh18dRTwAC&pg=PA89&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Medieval Philosophy|publisher=The Rosen Publishing Group|year=2010|isbn=978-1-61530-244-4|page=89}}. * {{cite book|author=Michael Kort|url=https://books.google.com/?id=EPCcSZ2dzckC&pg=PA24&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Central Asian republics|publisher=Infobase Publishing|year=2004|isbn=978-0-8160-5074-1|page=24}} * "He was born in 370/980 in Afshana, his mother's home, near Bukhara. His native language was Persian" (from "Ibn Sina ("Avicenna")", ''Encyclopedia of Islam'', Brill, second edition (2009). Accessed via Brill Online at www.encislam.brill.nl). * "Avicena je bio najveći od svih perzijskih mislilaca; kao ljekar i metafizičar&nbsp;..." ([http://www.google.com/search?tbm=bks&tbo=1&q=greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician#sclient=psy&hl=en&tbo=1&tbm=bks&source=hp&q=Avicenna+was+the+greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician&aq=&aqi=&aql=&oq=&pbx=1&bav=on.2,or.r_gc.r_pw.&fp=dcce4d829681fc6c&biw=1824&bih=966 excerpt] from A.J. Arberry, ''Avicenna on Theology'', KAZI PUBN INC, 1995). * "Dok se ime Avicena (Ibn Sina, umro 1037.) generalno navodi kao hronološki prvo među značajnim iranskim filozofima, nedavni dokazi su otkrili prethodno postojanje ismailitskih filozofskih sistema sa strukturom ništa manje potpunom od Avicene." (from [https://books.google.com/books?id=A8PzaQZwzZQC&pg=PA74&dq=is+generally+listed+as+chronologically+first+among+noteworthy+Iranian+philosophers&hl=en&ei=lIT3TeS6L6bt0gGJm92iCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q=is%20generally%20listed%20as%20chronologically%20first%20among%20noteworthy%20Iranian%20philosophers&f=false p.&nbsp;74] of Henry Corbin, ''The Voyage and the messenger: Iran and philosophy'', North Atlantic Books, 1998.</ref> Od oko 450 radova za koje se zna da ih je napisao, sačuvano je njih oko 240, uključujući 150 djela iz oblasti filozofije i 40 iz medicine.<ref name="MacTutor Biography|id=Avicenna">{{MacTutor Biography|id=Avicenna}}</ref> Najpoznatija djela su mu: [[Knjiga o iscjeljivanju]] (Kitab Al-Shifaʾ), filozofska i naučna enciklopedija, i [[Kanon medicine]], medicinska enciklopedija,<ref name="Britannica">{{cite encyclopedia |last=Nasr |first=Seyyed Hossein |authorlink=Seyyed Hossein Nasr |title=Avicenna |year=2007| encyclopedia=Encyclopædia Britannica Online |access-date=|location= |publisher= |url=http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-url=https://web.archive.org/web/20071031092920/http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-date=31. 10. 2007 <!--DASHBot-->|url-status=live}}</ref><ref>Edwin Clarke, Charles Donald O'Malley (1996), [https://books.google.com/books?id=Q_rO4ZFpUcgC&pg=PA20&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''The human brain and spinal cord: a historical study illustrated by writings from antiquity to the twentieth century''], Norman Publishing, p.&nbsp;20 ({{ISBN|0-930405-25-0}}).</ref><ref>Iris Bruijn (2009), [https://books.google.com/books?id=2UT89SgQHGgC&pg=PA26&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''Ship's Surgeons of the Dutch East India Company: Commerce and the progress of medicine in the eighteenth century''], Amsterdam University Press, p.&nbsp;26 ({{ISBN|90-8728-051-3}}).</ref> koja je postala standardni medicinski izvor znanja na mnogim [[Srednji vijek|srednjovekovnim]] [[univerzitetim]]a a koristila se do 1650. Pored filozofije i medicine, ibn-Sinin naučni opus obuhvata i djela o astronomiji, alhemiji, geografiji i geologiji, psihologiji, islamskoj teologiji, logici, matematici, fizici i poeziji. == Biografija == === Rani period === Rođen je 980. godine u Afshanu, selu u blizini [[Buhara|Buhare]] (današnji [[Uzbekistan]]), [[Glavni grad|glavnog grada]] tadašnjeg [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidskog Carstva]], perzijske dinastije koja je vladala [[Srednja Azija|Srednjom Azijom]] i [[Veliki Horasan|Velikim Horasanom]]. Njegova majka je bila iz Buhare,{{sfn|Goichon|1986|p=941}} a njegov otac Abdulah bio je rodom iz grada Balkha u Baktriji.{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Zvaničnik sasanidske birokratije, služio je kao guverner sela kraljevskog imanja Harmajtan blizu Buhare tokom vladavine [[Nuh II|Nuha II]] (976–997).{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Imao je i mlađeg brata. Nekoliko godina kasnije, porodica se nastanila u Buhari, centru učenja, što je privuklo mnoge učenjake. Tamo je stekao obrazovanje, kojim je naizgled u početku upravljao njegov otac.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Iako su i njegov otac i brat prešli na [[Ismailije|ismailizam]], on ih nije slijedio.{{sfn|Daftary|2017|p=191}}{{sfn|Daftary|2007|pp=202–203}} Umjesto toga, bio je [[Hanefijski mezheb|hanefijski]] [[Sunitski islam|sunit]], ista škola koju su slijedili Sasanidi.{{sfn|Gutas|1988|pp=330–331}} Prvo je bio školovan u [[Kur'an|Kur'anu]] i [[Književnost|književnosti]], a sa 10 godina je naučio cijeli Kur'an napamet.{{sfn|Gutas|2014|p=12}} Kasnije ga je otac poslao kod indijskog trgovca zelenilom, koji ga je naučio [[Aritmetika|aritmetici]].{{sfn|Gutas|2014|p=13}} Poslije ga je školovao u [[fikh|fikhu]] kod hanefijskog pravnika Ismaila el-Zahida. Nešto kasnije, njegov otac je pozvao ljekara i filozofa el-Natilija u njihovu kuću da obrazuje Ibn-Sinu.{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Zajedno su proučavali Uvod (''Isagoge'') od [[Porfirije Tirski|Porfirija Tirskog]] (umro 305.) i možda Aristotelove kategorije (umro 322. p. n. e.). Nakon što je pročitao [[Ptolomej]]ev ''[[Almagest]]'' (umro 170.) i [[Euklidovi elementi|Euklidove elemente]], el-Natili mu je rekao da nastavi samostalno istraživanje.{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Kada je imao osamnaest godina, bio je dobro obrazovan u grčkim naukama. Iako Ibn-Sina samo spominje el-Natilija kao svog učitelja u svojoj autobiografiji, on je najvjerovatnije imao i druge učitelje, kao što su ljekari Kumri i Abu Sahl'Isa ibn Jahja el-Masihi.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=13}} === Karijera === ==== U Buhari i Gurganju ==== Sa sedamnaest godina, postao je ljekar Nuha II. Kada je imao najmanje 21 godinu, njegov otac je umro. Kasnije je dobio administrativno mjesto, vjerovatno naslijeđujući svog oca na mjestu guvernera Harmajtana. Ibn-Sina se kasnije preselio u Gurganj, glavni grad Harazma, što je, kako navodi, učinio zbog "nužde". Datum kada je otišao u to mjesto je neizvjestan, jer on izvještava da je služio Harazmašahu, vladaru Harazme, Ma'munidskom vladaru Abu ul-Hasan Aliju. Potonji je vladao od 997. do 1009, što ukazuje da se Ibn-Sina preselio negdje u tom periodu. Možda se preselio 999, godine u kojoj je [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidsko carstvo]] palo nakon što je Kara-Hanidski kanat zauzeo Buharu i zatočio Sasanidskog emira [[Abd el-Malik II|Abd el-Malika II]]. Zbog svog visokog položaja i jake veze sa Samanidima, Ibn-Sina se možda našao u nepovoljnom položaju nakon pada svog suzerena.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Preko ministra Gurganja, Abu'l-Husajna as-Sahija, zaštitnika grčkih nauka, stupio je u službu Abu el-Hasana Alija.{{sfn|Gutas|2014|p=19 (see also note 28)}} Pod Ma'munidima, Gurgandž je postao centar učenja, privlačeći mnoge istaknute ličnosti, kao što su Ibn-Sina i njegov bivši učitelj [[Abu Sahl el-Masihi]], matematičar [[Abu Nasr Mansur]], liječnik ibn el-Hammar i filolog al- Tha'alibi.{{sfn|Bosworth|1978|p=1066}}{{sfn|Bosworth|1984a|pp=762–764}} === U Gorganu === Ibn-sina se kasnije zbog "nužde" još jednom preselio (1012. godine), ovaj put na zapad. Tamo je putovao kroz [[Veliki Horasan|horasanske]] gradove [[Nisa (Perzija)|Nisa]], [[Abivard]], [[Tus (Iran)|Tus]], [[Samangan]] i [[Jajrom]] . Planirao je da posjeti vladara grada Gorgana, [[Zijaridska dinastija|Zijarida]] [[Kabus ibn Vušmagir|Kabusa]] (977–981, 997–1012), kultivisanog zaštitnika pisanja, čiji je dvor privukao mnoge ugledne pjesnike i naučnike. Međutim, kada je Ibn-Sinakonačno stigao, otkrio je da je vladar mrtav od zime 1013. Ibn-Sinaje tada otišao iz Gorgana u [[Dihistan]], ali se vratio nakon što se razbolio. Tamo je upoznao Abu Ubajda el-Juzjanija (umro 1070.) koji je postao njegov učenik i pratilac. Kratko je boravio u Gorganu, navodno je služio Kabusovom sinu i nasljedniku [[Manučihr]]i (r. 1012–1031) i boravio u kući patrona. === U Raju i Hamadanu === [[File:Gold dinar of Majd al-Dawla, the last ruler of the Buyid amirate of Ray.jpg|thumb|Novčić [[Majid el-Davla|Majid el-Davle]] U 1014, otišao je u grad [[Raj (Iran)|Raj]], gdje je stupio u službu [[Bujidsko Carstvo|amira Bujida]] [[Majid el-Davla|Majida el-Davle]] (r. 997–1029) i njegove majke [[Sajjida Širin|Sajjide Širin]], de facto vladara carstva. Tamo je služio kao ljekar na dvoru, liječeći Majida el-Davlu, koji je bolovao od melanholije. Ibn-Sina je navodno kasnije služio kao "poslovni menadžer" Širin u Kazvinu i Hamadanu, iako detalji u vezi sa ovim mandatom nisu jasni.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Tokom ovog perioda, završio je pisanje ''[[Kanon medicine|Kanona medicine]]'' i počeo da piše svoju [[Knjiga o iscjeljivanju|''Knjigu o iscjeljivanju'']].{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Godine 1015, tokom boravka u Hamadanu, učestvovao je u javnoj debati, kao što je to bio običaj za novopridošle učenjake u zapadnom Iranu u to vrijeme. Svrha debate bila je ispitati nečiju reputaciju u odnosu na istaknutog stanovnika.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Osoba protiv koje je Ibn-sina raspravljao je Abu'l-Kasim el-Kirmani, član škole filozofa iz Bagdada.{{sfn|Adamson|2013|p=15}} Debata je postala žestoka, što je rezultiralo time da je Ibn-Sina optužio Abu'l-Kasima za nedostatak osnovnog znanja u logici, dok je Abu'l-Kasim optužio Ibn-Sinu za neljubaznost.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Nakon debate, poslao je pismo Bagdadskim peripatetičarima, pitajući da li je istinita Abu'l-Kasimova tvrdnja da dijeli isto mišljenje kao i oni. Abu'l-Kasim je kasnije uzvratio tako što je napisao pismo nepoznatoj osobi u kojem je optužbe iznio toliko ozbiljnim da je Ibn-Sina pisao Abu Sa'du, zamjeniku Majid el-Davle, da ispita stvar. Optužba upućena Ibn-Sini je možda bila ista kao i ranije, u kojoj su ga ljudi Hamadana optužili da je kopirao stilske strukture Kur'ana u njegovim ''Propovijedima o božanskom jedinstvu''.{{sfn|Adamson|2013|pp=16–18}} Ozbiljnost ove optužbe, prema riječima historičara [[Peter Adamson|Petera Adamsona]], "ne može se potcijeniti u široj muslimanskoj kulturi."{{sfn|Adamson|2013|p=17}} Nedugo zatim, Ibn-Sina je svoju odanost prebacio na rastućeg Bujid-amira [[Šams el-Davla|Šams el-Davlu]], mlađeg brata Majida, za šta Adamson sugeriše da je zbog toga što je Abu'l-Kasim također radio pod Sajjidom Širin.{{sfn|Adamson|2013|p=18}}{{sfn|Madelung|1975|p=293}} Šams el-Davla ga je pozvao da ga liječi, ali nakon potonjeg pohoda iste godine protiv njegovog bivšeg saveznika, vladara Anazida Abu Šavka (r. 1010–1046), prisilio je Ibn-Sinu da postane njegov vezir.{{sfn|Adamson|2013|p=18}} Iako se Ibn-Sina ponekad sukobljavao sa Šams el-Davlinim trupama, on je ostao vezir sve dok ovaj nije umro od kolike 1021. Šams el-Davlin sin i nasljednik Sama' el-Davla (r. 1021–1023) zamolio je Ibn-Sinu da ostane vezi ), ali se umjesto toga sakrio sa svojim pokroviteljem, Abu Galibom el-Attarom, čekajući bolje prilike. U tom periodu Ibn-Sina je bio tajno u kontaktu sa Ala el-Davla Muhammadom (r. 1008–1041), Kakujidskim vladarom Isfahana i stricem Sajjide Širin.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=22}}{{sfn|Bosworth|1984b|pp=773–774}} Tokom svog boravka u Attarovom domu Ibn-Sina je završio ''[[Knjigu iscjeljenja|Knjigu o iscjeljivanju]]'', pišući 50 stranica dnevno.{{sfn|Adamson|2013|pp=22–23}} Bujidski sud u Hamadanu, posebno kurdski vezir Taj el-Mulk, osumnjičio je Ibn-Sinu za prepisku sa Ala el-Dawlom, i kao rezultat toga, opljačkao je kuću Attara i zatvorio Ibn-Sinu u tvrđavu Fardajan, izvan Hamadana. Juzjani krivi jednog od ibn Sininih doušnika za njegovo hvatanje. Bio je u zatvoru četiri mjeseca dok Ala el-Davla nije zauzeo Hamadan, čime je okončana Sama el-Davlina vladavina.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=23}} === U Isfahanu === [[File:MuhammadibnRustamDushmanziyarCoin.jpg|thumb|left|Novčić [[Ala el-Davla Muhammed]]a, [[Kakujidsko Carstvo|kakujidskog]] vladara [[Isfahan]]a]] Ibn-Sina je nakon toga pušten i otišao u [[Isfahan]], gdje ga je Ala el-Davla dobro primio. Prema riječima Juzjanija, vladar Kakujida dao je Ibn-Sini "poštovanje" koje je neko poput njega zaslužio."{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Adamson također kaže da se Ibn-Sinina služba pod Ala el-Davlaom "pokazala kao najstabilniji period njegovog života."{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Služio je kao savjetnik, ako ne i vezir Ala el-Davle, prateći ga u mnogim njegovim vojnim ekspedicijama i putovanjima.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Ibn-Sina mu je posvetio dva perzijska djela, filozofsku raspravu pod nazivom ''Knjiga nauke za Ala'' i ''Medicinsku raspravu o pulsu''.{{sfn|Lazard|1975|p=630}} [[File:Мавзолей Авиценны 1.JPG|thumb|[[Mauzolej Ibn-Sine]], [[Hamadan]], Iran]] Tokom kratke okupacije Isfahana od strane Gaznavida u januaru 1030, Ibn-Sina i Ala el-Davla su se preselili u jugozapadni iranski region [[Huzistan]], gdje su ostali do smrti Gaznavidskog vladara Mahmuda (r. 998–1030), koja se dogodila dva mjeseci kasnije. Naizgled, kada se Ibn-Sina vratio u Isfahan, počeo je pisati svoje ''Napomene i podsjetnike''.{{sfn|Gutas|2014|p=133}} Godine 1037, dok je Ibn-Sina pratio Ala el-Davla u bitci kod Isfahana, dobio je teške grčeve, od kojih je patio cijeli život. Umro je ubrzo nakon toga u Hamadanu, gdje je i sahranjen.{{sfn|Adamson|2013|p=26}} == Filozofija == On svoju filozofiju temelji na [[Aristotel]]ovom učenju. Njegovo najpoznatije djelo je "Kanon medicine". On smatra da je zadatak filozofije da osvijetli i dokaže istine koje je [[Allah]] objavio. Također, smatra da um ne može dokazati sve istine. == Medicina == Oko 100 rasprava je pripisano Ibn Sini. Neke od njih su samo nekoliko stranica dugačke, ali ima radova koji imaju i nekoliko tomova. Najpoznatije djelo, po kojem je i dobio svoju evropsku reputaciju, je Kanon medicine, djelo od 14 tomova. Ovo djelo je bilo standradni medicinski rad u Evropi i islamskom svijetu, sve do 18. vijeka. == Nasljedstvo Ibn-Sina == George Sarton, autor knjige "The History of Science" (Historija nauke), opisao je Ibn Sīnāa kao "jednog od najvećih mislilaca i medicinskih naučnika u historiji" i nazvao ga "najpoznatijim naučnikom Islama, i jedan od najpoznatijih, od svih rasa, mjesta i vremena." Ibn-Sina je poznat kao: otac moderne medicine, osnivač avicenizma, i avecijanske logike, koncepta inercije i momenta sile, preteča psihoanalize, pionir aromaterapije i neuropsihijatrije, značajan doprinosilac geologiji. Radovi: Kanon medicine, Knjiga liječenja Na njega su imali utjecaj: [[Muhammed]], Ja'far al-Sadiq, [[Hipokrat]], [[Sushruta]], [[Charaka]], [[Aristotel]], [[Galen]], [[Plotin]], zatim [[neoplatonizam]], indijski matematičari, Wasil ibn Ata, [[al-Kindi]], [[al-Farabi]], Muhammad ibn Zakariya al-Razi, [[El-Biruni|Abu Rayhan Biruni]], John Philoponus, muslimanski ljekari. Ibn-Sina je izvršio utjecaj na: Abu Rayhan Birunija, [[Omar Hajjam]]a, al-Gazalija, Fakhr al-Din al-Razi-ja, Abubacera, Averroesa, Shahab al-Din [[Suhrawardi]]ja, Nasīr al-Dīn [[al-Tūsī]]ja, Ibn al-Nafisa, skolastike [[Albertus Magnus]]a, [[Duns Scotus]]a, [[Toma Akvinski|Tomu Akvinskog]], Jean Buridana, [[Giambattista Benedetti]]-ja, [[Galileo Galilej]]a, [[William Harvey]]a, [[René Descartes]]a, [[Spinoza|Spinozu]], [[John Locke]]a, [[Maimonides]]a. == Također pogledajte == * [[Filozofija]] == Reference == {{Refspisak|2}} === Izvori === {{refbegin|30em}} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Interpreting Avicenna: Critical Essays |year=2013 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-0-521-19073-2 |url=https://books.google.com/books?id=OeVribsJbgUC }} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author1-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Philosophy in the Islamic World: A history of philosophy without any gaps, Volume 3 |date=2016 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-957749-1}} * {{cite book |last1=Bennison |first1=Amira K. |title=The great caliphs: the golden age of the 'Abbasid Empire |url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn |url-access=limited |date=2009 |publisher=Yale University Press |location=New Haven |isbn=978-0-300-15227-2 }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=Āl-e Maʾmūn |url=https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=762–764 |year=1984a |access-date=18 September 2021 |archive-date=19 October 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211019104714/https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |url-status=live }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=ʿAlāʾ-al-dawla Moḥammad |url=https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=773–774 |year=1984b |access-date=18 September 2021 |archive-date=3 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210903015700/https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |url-status=live }} * {{cite book |last1=Copleston |first1=Frederick |author1-link=Frederick Copleston |title=A History of Philosophy, Volume 2: Medieval Philosophy – From Augustine to Duns Scotus |date=1993 |publisher=Image Books |isbn=978-0-385-46844-2 |title-link=A History of Philosophy (Copleston)}} * {{cite book |last1=Corbin |first1=Henry |title=The Voyage and the messenger: Iran and philosophy |date=1998 |publisher=North Atlantic Books |isbn=9781556432699}} * {{Cite book |last1=Corbin |first1=Henry |url=https://press.princeton.edu/titles/2761.html |title=Avicenna and the Visionary Recital |language=en |access-date=12 August 2018 |isbn=978-0-691-63054-0 |date=19 April 2016 |publisher=Princeton University Press |archive-date=24 May 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190524093639/https://press.princeton.edu/titles/2761.html |url-status=live }} * {{cite book |last=Daftary |first=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2007 |publisher=The Isma'ilis: Their History and Doctrines |author-link=Farhad Daftary |isbn=978-0-521-85084-1 |url=https://books.google.com/books?id=Fl4ptwAACAAJ }} * {{cite book |last1=Daftary |first1=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2017 |publisher=Routledge |isbn=978-1-138-28810-2 |url=https://books.google.com/books?id=sxIwDwAAQBAJ }} * {{Cite book |last1=Daly |first1=Jonathan |title=The Rise of Western Power: A Comparative History of Western Civilization |date=19 December 2013 |publisher=A&C Black |isbn=978-1-4411-1851-6 |language=en}} * {{cite encyclopedia |last1=El-Bizri |first1=Nader |author1-link=Nader El-Bizri |date=2006 |title=Ibn Sina, or Avicenna |editor1-last=Meri |editor1-first=Josef W. |encyclopedia=Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia |volume=1 |pages=369–370 |location=New York |publisher=Routledge |isbn=978-0-415-96691-7}} * {{cite book |last1=Glick |first1=Thomas F. |author-link1=Thomas F. Glick |last2=Livesey |first2=Steven John |last3=Wallis |first3=Faith |title=Medieval Science, Technology, and Medicine: An Encyclopedia |year=2005 |publisher=Psychology Press |isbn=978-1-138-05670-1}} * {{EI2 |last1=Goichon |first1=A.M |volume=3 |title=Ibn Sīnā |pp=941-947 |year=1986 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/ibn-sina-COM_0342}} * {{Encyclopædia Iranica |last=Gutas |first=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |volume=3 |fascicle=1 |title=Avicenna ii. Biography |url=https://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-ii |pages=67–70}} * {{cite journal |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |year=1988 |title=Avicenna's Maḏhab with an appendix on the question of his date of Birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=6 |pages=323–336 |jstor=25802612}} {{Registration required}} * {{cite book |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |title=Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works. Second, Revised and Enlarged Edition, Including an Inventory of Avicenna's Authentic Works |year=2014 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-9004201729 |url=https://books.google.com/books?id=QgYSBQAAQBAJ }} * {{cite book |last1=Khalidi |first1=Muhammad Ali |title=Medieval Islamic Philosophical Writings |date=2005 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-82243-5}} * {{Cambridge History of Iran |last1=Lazard |first1=G. |volume=4 |chapter=The Rise of the New Persian Language |pages=595–633}} * {{Cambridge History of Iran |last1=Madelung |first1=Wilferd |authorlink=Wilferd Madelung |volume=4 |chapter=The Minor Dynasties of Northern Iran |pages=595–633}} * {{cite book |last1=Pasnau |first1=Robert |last2=Dyke |first2=Christina Van |title=Cambridge History of Medieval Philosophy, Volume 1 |date=2010 |publisher=Cambridge University Press}} {{refend}} == Dodatna literatura == {{refbegin|30em}} === Enciklopedijski članci === * {{Cite book |title=An Educational Encyclopedia of Islam |last=Syed Iqbal |first=Zaheer |publisher=Iqra Publishers |year=2010 |isbn=978-603-90004-4-0 |edition=2nd |location=Bangalore |page=1280}} * {{cite encyclopedia | last = Flannery | first = Michael | encyclopedia = [[Encyclopædia Britannica]] | title = Avicenna | url = https://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | access-date = 2 June 2022 | archive-date = 4 May 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150504224831/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last = Goichon | first = A.-M. | author-link = A.-M. Goichon | encyclopedia = [[Encyclopedia of Islam]] | publisher = [[Brill Publishers]] | title = Ibn Sina, Abu 'Ali al-Husayn b. 'Abd Allah b. Sina, known in the West as Avicenna | url = http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | year = 1999 | access-date = 15 February 2007 | archive-date = 28 February 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070228032655/http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last1 = Mahdi | first1 = M. | author-link = M. Mahdi | first2 = D | last2 = Gutas | first3 = Sh.B. | last3 = Abed | first4 = M.E. | last4 = Marmura | first5 = F. | last5 = Rahman | first6 = G. | last6 = Saliba | first7 = O. | last7 = Wright | first8 = B. | last8 = Musallam | first9 = M. | last9 = Achena | first10 = S. | last10 = Van Riet | first11 = U. | last11 = Weisser | encyclopedia = [[Encyclopædia Iranica]] | title = Avicenna | url = http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | year = 1987 | access-date = 15 January 2012 | archive-date = 29 April 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110429170220/http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | url-status = live }} * {{MacTutor Biography|id=Avicenna|title=Abu Ali al-Husain ibn Abdallah ibn Sina (Avicenna)}} * {{Cite encyclopedia |year=2007 |title=Ibn Sīnā: Abū ʿAlī al-Ḥusayn ibn ʿAbdallāh ibn Sīnā |encyclopedia=The [[Biographical Encyclopedia of Astronomers]] |publisher=Springer |location=New York |url=http://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |last=Ragep |first=Sally P. |editor1-first=Thomas |editor1-last=Hockey |pages=570–572 |isbn=978-0-387-31022-0 |display-editors=etal |access-date=15 October 2011 |archive-date=21 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921050851/https://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |url-status=live }} (PDF version) * [http://www.iep.utm.edu/avicenna/ Avicenna] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120603023507/http://www.iep.utm.edu/avicenna/ |date=3 June 2012 }} entry by Sajjad H. Rizvi in the ''[[Internet Encyclopedia of Philosophy]]'' *{{cite encyclopedia |last1=M. Alper |first1=Ömer |last2=Durusoy |first2=Ali |last3=Terzioğlu |first3=Arslan |last4=H.Turabi |first4=Ahmet |last5=Karliğa |first5=H.Bekir |last6=Görgün |first6=Tahsin |title=İBN SÎNÂ – An article published in Turkish Encyclopedia of Islam |date=1999 |publisher=[[İslâm Ansiklopedisi|TDV Encyclopedia of Islam]] |isbn=978-97-53-89447-0 |pages=319–358 |volume=20 (Ibn Haldun - Ibnu'l Cezeri) |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |lang=tr |access-date=20 May 2022 |archive-date=26 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226032614/https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |url-status=live }} === Primarna literatura === * For an old list of other extant works, [[C. Brockelmann]]'s ''Geschichte der arabischen Litteratur'' (Weimar 1898), vol. i. pp.&nbsp;452–458. (XV. W.; G. W. T.) * For a current list of his works see A. Bertolacci (2006) and D. Gutas (2014) in the section "Philosophy". * {{Cite book |title=The Metaphysics of The Healing |last=Avicenna |publisher=Brigham Young University |others=Michael E. Marmura (trans.) |year=2005 |isbn=978-0-934893-77-0 |edition=1 |series=A parallel English-Arabic text translation}} * {{Cite book |title=The Canon of Medicine (al-Qānūn fī'l-ṭibb), vol. 1 |last=Avicenna |publisher=Great Books of the Islamic World |others=Laleh Bakhtiar (ed.), Oskar Cameron Gruner (trans.), Mazhar H. Shah (trans.) |year=1999 |isbn=978-1-871031-67-6}} * Avicenne: ''Réfutation de l'astrologie''. Edition et traduction du texte arabe, introduction, notes et lexique par Yahya Michot. Préface d'Elizabeth Teissier (Beirut-Paris: Albouraq, 2006) {{ISBN|2-84161-304-6}}. * William E. Gohlam (ed.), ''The Life of Ibn Sina. A Critical Edition and Annotated Translation'', Albany, State of New York University Press, 1974. * For Ibn Sina's life, see [[Ibn Khallikan]]'s ''Biographical Dictionary'', translated by [[de Slane]] (1842); [[F. Wüstenfeld]]'s ''Geschichte der arabischen Aerzte und Naturforscher'' (Göttingen, 1840). * Madelung, Wilferd and Toby Mayer (ed. and tr.), ''Struggling with the Philosopher: A Refutation of Avicenna's Metaphysics.'' A New Arabic Edition and English Translation of [[Muhammad al-Shahrastani|Shahrastani's]] Kitab al-Musara'a. === Sekundarna literatura === * {{cite book | first = Soheil M. | last = Afnan | author-link = Soheil Afnan | title = Avicenna: His Life and Works | url = https://archive.org/details/avicennahislifea033070mbp | year = 1958 | publisher = G. Allen & Unwin | location = London | oclc = 31478971 }} :: This is, on the whole, an informed and good account of the life and accomplishments of one of the greatest influences on the development of thought both Eastern and Western.&nbsp;... It is not as philosophically thorough as the works of D. Saliba, A.M. Goichon, or L. Gardet, but it is probably the best essay in English on this important thinker of the Middle Ages. (Julius R. Weinberg, ''The Philosophical Review'', Vol. 69, No. 2, Apr. 1960, pp.&nbsp;255–259) * {{cite book | title = Avicenna | url = https://archive.org/details/avicenna00good | url-access = registration | first = Lenn E. | last = Goodman | author-link = Lenn Evan Goodman | year = 2006 | publisher = Cornell University Press | edition = Updated | isbn = 978-0-415-01929-3 }} :: This is a distinguished work which stands out from, and above, many of the books and articles which have been written in this century on Avicenna (Ibn Sīnā) (980–1037). It has two main features on which its distinction as a major contribution to Avicennan studies may be said to rest: the first is its clarity and readability; the second is the comparative approach adopted by the author.&nbsp;... (Ian Richard Netton, ''Journal of the Royal Asiatic Society'', Third Series, Vol. 4, No. 2, July 1994, pp.&nbsp;263–264) * {{Cite journal |last=Gutas |first=Dimitri |year=1987 |title=Avicenna's maḏhab, with an Appendix on the question of his date of birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=5–6 |pages=323–336 |ref=none}} * Y.T. Langermann (ed.), ''Avicenna and his Legacy. A Golden Age of Science and Philosophy'', Brepols Publishers, 2010, {{ISBN|978-2-503-52753-6}} * For a new understanding of his early career, based on a newly discovered text, see also: Michot, Yahya, ''Ibn Sînâ: Lettre au vizir Abû Sa'd''. ''Editio princeps'' d'après le manuscrit de Bursa, traduction de l'arabe, introduction, notes et lexique (Beirut-Paris: Albouraq, 2000) {{ISBN|2-84161-150-7}}. * {{Cite book |title=Avicenna |last=Strohmaier |first=Gotthard |publisher=C.H. Beck |year=2006 |isbn=978-3-406-54134-6 |language=de |author-link=Gotthard Strohmaier}} :: This German publication is both one of the most comprehensive general introductions to the life and works of the philosopher and physician Avicenna (Ibn Sīnā, d. 1037) and an extensive and careful survey of his contribution to the history of science. Its author is a renowned expert in Greek and Arabic medicine who has paid considerable attention to Avicenna in his recent studies.&nbsp;... (Amos Bertolacci, ''Isis'', Vol. 96, No. 4, December 2005, p.&nbsp;649) * {{Cite book |title=Resalah Judiya of Ibn Sina (First edition 1971), Literary Research Unit, CCRIH, Aligarh Muslim University, Aligarh; (Second edition 1981) Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi; (Fourth edition 1999), Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite book |title=AI-Advia al-Qalbia of Ibn Sina |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |year=1996}} * {{Cite book |title=Ilmul Amraz of Ibn Sina (First edition 1969), Tibbi Academy, Delhi (Second edition 1990), (Third edition 1994), Tibbi Academy, Aligarh |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite encyclopedia |year=1986 |title=Qanoon lbn Sina Aur Uskey Shareheen wa Mutarjemeen |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * {{Citation |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |title=Qānūn-i ibn-i Sīnā aur us ke shārḥīn va mutarajimīn |date=1986 |location=ʻAlīgaṛh |publisher=Pablīkeshan Dīvīzan, Muslim Yūnīvarsiṭī|ol=1374509M }} * {{Cite encyclopedia |year=2004 |title=Qanun Ibn Sina and its Translation and Commentators (Persian Translation; 203pp) |publisher=Society for the Appreciation of Cultural Works and Dignitaries, Tehran, Iran |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * Shaikh al Rais Ibn Sina (Special number) 1958–59, Ed. Hakim Syed Zillur Rahman, Tibbia College Magazine, Aligarh Muslim University, Aligarh, [[India]]. === Medicina === * [[Edward Granville Browne|Browne, Edward G.]] ''Islamic Medicine. Fitzpatrick Lectures Delivered at the Royal College of Physicians in 1919–1920'', reprint: New Delhi: Goodword Books, 2001. {{ISBN|81-87570-19-9}} * Pormann, Peter & [[Savage-Smith, Emilie]]. ''Medieval Islamic Medicine'', Washington: Georgetown University Press, 2007. * Prioreschi, Plinio. ''Byzantine and Islamic Medicine'', A History of Medicine, Vol. 4, Omaha: Horatius Press, 2001. * [[Syed Ziaur Rahman]]. Pharmacology of Avicennian Cardiac Drugs (Metaanalysis of researches and studies in Avicennian Cardiac Drugs along with English translation of Risalah al Adwiya al Qalbiyah), [[Ibn Sina Academy of Medieval Medicine and Sciences]], Aligarh, India, 2020 {{ISBN|978-93-80610-43-6}} === Filozofija === * Amos Bertolacci, ''The Reception of Aristotle's Metaphysics in Avicenna's Kitab al-Sifa'. A Milestone of Western Metaphysical Thought'', Leiden: Brill 2006, (Appendix C contains an ''Overview of the Main Works by Avicenna on Metaphysics in Chronological Order''). * [[Dimitri Gutas]], ''Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works'', Leiden, Brill 2014, second revised and expanded edition (first edition: 1988), including an inventory of Avicenna' Authentic Works. * Andreas Lammer: ''The Elements of Avicenna's Physics. Greek Sources and Arabic Innovations''. Scientia graeco-arabica 20. Berlin / Boston: Walter de Gruyter, 2018. * Jon McGinnis and David C. Reisman (eds.) ''Interpreting Avicenna: Science and Philosophy in Medieval Islam: Proceedings of the Second Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2004. * {{in lang|fr}} Michot, Jean R., ''La destinée de l'homme selon Avicenne'', Louvain: Aedibus Peeters, 1986, {{ISBN|978-90-6831-071-9}}. * [[Nader El-Bizri]], ''The Phenomenological Quest between Avicenna and [[Heidegger]]'', Binghamton, N.Y.: Global Publications SUNY, 2000 (reprinted by SUNY Press in 2014 with a new Preface). * Nader El-Bizri, "Avicenna and Essentialism," ''Review of Metaphysics'', Vol. 54 (June 2001), pp.&nbsp;753–778. * Nader El-Bizri, "Avicenna's ''De Anima'' between Aristotle and Husserl," in ''The Passions of the Soul in the Metamorphosis of Becoming'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2003, pp.&nbsp;67–89. * Nader El-Bizri, "Being and Necessity: A Phenomenological Investigation of Avicenna's Metaphysics and Cosmology," in ''Islamic Philosophy and Occidental Phenomenology on the Perennial Issue of Microcosm and Macrocosm'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2006, pp.&nbsp;243–261. * Nader El-Bizri, 'Ibn Sīnā's Ontology and the Question of Being', ''Ishrāq: Islamic Philosophy Yearbook'' 2 (2011), 222–237 * Nader El-Bizri, 'Philosophising at the Margins of 'Sh'i Studies': Reflections on Ibn Sīnā's Ontology', in ''The Study of Sh'i Islam. History, Theology and Law'', eds. F. Daftary and G. Miskinzoda (London: I.B. Tauris, 2014), pp.&nbsp;585–597. * Reisman, David C. (ed.), ''Before and After Avicenna: Proceedings of the First Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2003. {{refend}} == Vanjski linkovi == {{Wikicitat|Ibn Sina}} {{Commonscat|Avicenna}} * https://web.archive.org/web/20120425122943/http://www.ibn-sina.net/ Institut Ibn-Sina, Sarajevo * [https://web.archive.org/web/20170815063632/http://www.farhangsara.com/ibn_sina.htm Biografija Avicene (na engleskom)] * [https://web.archive.org/web/20041209223233/http://www.hamedantourism.com/aboalisina.htm Biografija Avicene (na perzijskom)] * [http://www.muslimphilosophy.com/sina/default.htm Ibn-Sina] * [https://web.archive.org/web/20070216025958/http://avicenna.h80.org/ Ibn-Sina; Ibn-Sina- Biografija, citati, literatura] (en) {{Astronomija u srednjovjekovnom islamu}} {{DEFAULTSORT:Ibn-Sina}} [[Kategorija:Iranski filozofi]] [[Kategorija:Biografije, Balkh]] [[Kategorija:Rođeni 980.]] [[Kategorija:Umrli 1037.]] [[Kategorija:Iranski ljekari]] [[Kategorija:Dvorski ljekari]] tp0cdtgj6hb4jfu2lj6d83qyq8i43fq 3665833 3665832 2024-11-14T12:01:47Z AnToni 2325 3665833 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn Sina | slika =Avicenna-miniatur.jpg | veličina_slike = | opis = Ibn Sina | datum_rođenja = {{Datum rođenja|980||}} | mjesto_rođenja = Balkh, Perzija | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1037|||980||}} | mjesto_smrti = Hamedan, Perzija | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = | godine_aktivnosti = | poznat_po = | značajna_djela = }} '''Ibn-Sina''', (latinizirano ime '''Avicena''', ''Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn-e Sina'' ili ''Abu Ali Al-Husain'') (980-1037), (perzijski: ابوعلی سینا، پورسینا) (arapski: ابن سینا‎) (grčki: Aβιτζιανός, Avitzianós), vodeći je [[islam]]ski filozof i [[Neoplatonizam|neoplatonista]]. Studirao je [[Teologija|teologiju]], [[Fizika|fiziku]], [[Matematika|matematiku]], [[Medicina|medicinu]], [[Filozofija|filozofiju]] i [[Logika|logiku]]. Bio je [[astronom]], [[hemičar]], [[Geologija|geolog]], [[hafiz]] [[Kur'an]]a, islamski psiholog, islamski teolog, logičar, paleontolog, [[matematičar]], učitelj u [[mekteb]]u, [[fizičar]], [[pjesnik]] i [[Nauka|naučnik]]. Kao [[polimat]], smatra se jednim od najvažnijih ljekara, astronoma, mislilaca i pisaca [[Zlatno doba islama|islamskog zlatnog doba]].<ref>* {{cite book|last1=Bennison|first1=Amira K.|url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn|title=The great caliphs : the golden age of the 'Abbasid Empire|date=2009|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-15227-2|location=New Haven|page=[https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn/page/n205 195]|quote=Avicena je bio Perzijanac čiji je otac služio Samanidima iz Khurasana i Transoksanije kao administrator ruralnog okruga izvan Buhare.|access-date=}} * {{cite book|author=Paul Strathern|url=https://books.google.com/?id=0rGwOkqIqKkC&pg=PA58&dq=Avicenna's+ethnicity#v=onepage&q&f=false|title=A brief history of medicine: from Hippocrates to gene therapy|publisher=Running Press|year=2005|isbn=978-0-7867-1525-1|page=58}}{{Mrtav link}}. * {{cite book|author=Brian Duignan|url=https://books.google.com/?id=p9eh18dRTwAC&pg=PA89&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Medieval Philosophy|publisher=The Rosen Publishing Group|year=2010|isbn=978-1-61530-244-4|page=89}}. * {{cite book|author=Michael Kort|url=https://books.google.com/?id=EPCcSZ2dzckC&pg=PA24&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Central Asian republics|publisher=Infobase Publishing|year=2004|isbn=978-0-8160-5074-1|page=24}} * "He was born in 370/980 in Afshana, his mother's home, near Bukhara. His native language was Persian" (from "Ibn Sina ("Avicenna")", ''Encyclopedia of Islam'', Brill, second edition (2009). Accessed via Brill Online at www.encislam.brill.nl). * "Avicena je bio najveći od svih perzijskih mislilaca; kao ljekar i metafizičar&nbsp;..." ([http://www.google.com/search?tbm=bks&tbo=1&q=greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician#sclient=psy&hl=en&tbo=1&tbm=bks&source=hp&q=Avicenna+was+the+greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician&aq=&aqi=&aql=&oq=&pbx=1&bav=on.2,or.r_gc.r_pw.&fp=dcce4d829681fc6c&biw=1824&bih=966 excerpt] from A.J. Arberry, ''Avicenna on Theology'', KAZI PUBN INC, 1995). * "Dok se ime Avicena (Ibn Sina, umro 1037.) generalno navodi kao hronološki prvo među značajnim iranskim filozofima, nedavni dokazi su otkrili prethodno postojanje ismailitskih filozofskih sistema sa strukturom ništa manje potpunom od Avicene." (from [https://books.google.com/books?id=A8PzaQZwzZQC&pg=PA74&dq=is+generally+listed+as+chronologically+first+among+noteworthy+Iranian+philosophers&hl=en&ei=lIT3TeS6L6bt0gGJm92iCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q=is%20generally%20listed%20as%20chronologically%20first%20among%20noteworthy%20Iranian%20philosophers&f=false p.&nbsp;74] of Henry Corbin, ''The Voyage and the messenger: Iran and philosophy'', North Atlantic Books, 1998.</ref> Od oko 450 radova za koje se zna da ih je napisao, sačuvano je njih oko 240, uključujući 150 djela iz oblasti filozofije i 40 iz medicine.<ref name="MacTutor Biography|id=Avicenna">{{MacTutor Biography|id=Avicenna}}</ref> Najpoznatija djela su mu: [[Knjiga o iscjeljivanju]] (Kitab Al-Shifaʾ), filozofska i naučna enciklopedija, i [[Kanon medicine]], medicinska enciklopedija,<ref name="Britannica">{{cite encyclopedia |last=Nasr |first=Seyyed Hossein |authorlink=Seyyed Hossein Nasr |title=Avicenna |year=2007| encyclopedia=Encyclopædia Britannica Online |access-date=|location= |publisher= |url=http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-url=https://web.archive.org/web/20071031092920/http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-date=31. 10. 2007 <!--DASHBot-->|url-status=live}}</ref><ref>Edwin Clarke, Charles Donald O'Malley (1996), [https://books.google.com/books?id=Q_rO4ZFpUcgC&pg=PA20&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''The human brain and spinal cord: a historical study illustrated by writings from antiquity to the twentieth century''], Norman Publishing, p.&nbsp;20 ({{ISBN|0-930405-25-0}}).</ref><ref>Iris Bruijn (2009), [https://books.google.com/books?id=2UT89SgQHGgC&pg=PA26&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''Ship's Surgeons of the Dutch East India Company: Commerce and the progress of medicine in the eighteenth century''], Amsterdam University Press, p.&nbsp;26 ({{ISBN|90-8728-051-3}}).</ref> koja je postala standardni medicinski izvor znanja na mnogim [[Srednji vijek|srednjovekovnim]] [[univerzitetim]]a a koristila se do 1650. Pored filozofije i medicine, ibn-Sinin naučni opus obuhvata i djela o astronomiji, alhemiji, geografiji i geologiji, psihologiji, islamskoj teologiji, logici, matematici, fizici i poeziji. == Biografija == === Rani period === Rođen je 980. godine u Afshanu, selu u blizini [[Buhara|Buhare]] (današnji [[Uzbekistan]]), [[Glavni grad|glavnog grada]] tadašnjeg [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidskog Carstva]], perzijske dinastije koja je vladala [[Srednja Azija|Srednjom Azijom]] i [[Veliki Horasan|Velikim Horasanom]]. Njegova majka je bila iz Buhare,{{sfn|Goichon|1986|p=941}} a njegov otac Abdulah bio je rodom iz grada Balkha u Baktriji.{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Zvaničnik sasanidske birokratije, služio je kao guverner sela kraljevskog imanja Harmajtan blizu Buhare tokom vladavine [[Nuh II|Nuha II]] (976–997).{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Imao je i mlađeg brata. Nekoliko godina kasnije, porodica se nastanila u Buhari, centru učenja, što je privuklo mnoge učenjake. Tamo je stekao obrazovanje, kojim je naizgled u početku upravljao njegov otac.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Iako su i njegov otac i brat prešli na [[Ismailije|ismailizam]], on ih nije slijedio.{{sfn|Daftary|2017|p=191}}{{sfn|Daftary|2007|pp=202–203}} Umjesto toga, bio je [[Hanefijski mezheb|hanefijski]] [[Sunitski islam|sunit]], ista škola koju su slijedili Sasanidi.{{sfn|Gutas|1988|pp=330–331}} Prvo je bio školovan u [[Kur'an|Kur'anu]] i [[Književnost|književnosti]], a sa 10 godina je naučio cijeli Kur'an napamet.{{sfn|Gutas|2014|p=12}} Kasnije ga je otac poslao kod indijskog trgovca zelenilom, koji ga je naučio [[Aritmetika|aritmetici]].{{sfn|Gutas|2014|p=13}} Poslije ga je školovao u [[fikh|fikhu]] kod hanefijskog pravnika Ismaila el-Zahida. Nešto kasnije, njegov otac je pozvao ljekara i filozofa el-Natilija u njihovu kuću da obrazuje Ibn-Sinu.{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Zajedno su proučavali Uvod (''Isagoge'') od [[Porfirije Tirski|Porfirija Tirskog]] (umro 305.) i možda Aristotelove kategorije (umro 322. p. n. e.). Nakon što je pročitao [[Ptolomej]]ev ''[[Almagest]]'' (umro 170.) i [[Euklidovi elementi|Euklidove elemente]], el-Natili mu je rekao da nastavi samostalno istraživanje.{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Kada je imao osamnaest godina, bio je dobro obrazovan u grčkim naukama. Iako Ibn-Sina samo spominje el-Natilija kao svog učitelja u svojoj autobiografiji, on je najvjerovatnije imao i druge učitelje, kao što su ljekari Kumri i Abu Sahl'Isa ibn Jahja el-Masihi.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=13}} === Karijera === ==== U Buhari i Gurganju ==== Sa sedamnaest godina, postao je ljekar Nuha II. Kada je imao najmanje 21 godinu, njegov otac je umro. Kasnije je dobio administrativno mjesto, vjerovatno naslijeđujući svog oca na mjestu guvernera Harmajtana. Ibn-Sina se kasnije preselio u Gurganj, glavni grad Harazma, što je, kako navodi, učinio zbog "nužde". Datum kada je otišao u to mjesto je neizvjestan, jer on izvještava da je služio Harazmašahu, vladaru Harazme, Ma'munidskom vladaru Abu ul-Hasan Aliju. Potonji je vladao od 997. do 1009, što ukazuje da se Ibn-Sina preselio negdje u tom periodu. Možda se preselio 999, godine u kojoj je [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidsko carstvo]] palo nakon što je Kara-Hanidski kanat zauzeo Buharu i zatočio Sasanidskog emira [[Abd el-Malik II|Abd el-Malika II]]. Zbog svog visokog položaja i jake veze sa Samanidima, Ibn-Sina se možda našao u nepovoljnom položaju nakon pada svog suzerena.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Preko ministra Gurganja, Abu'l-Husajna as-Sahija, zaštitnika grčkih nauka, stupio je u službu Abu el-Hasana Alija.{{sfn|Gutas|2014|p=19 (see also note 28)}} Pod Ma'munidima, Gurgandž je postao centar učenja, privlačeći mnoge istaknute ličnosti, kao što su Ibn-Sina i njegov bivši učitelj [[Abu Sahl el-Masihi]], matematičar [[Abu Nasr Mansur]], liječnik ibn el-Hammar i filolog al- Tha'alibi.{{sfn|Bosworth|1978|p=1066}}{{sfn|Bosworth|1984a|pp=762–764}} === U Gorganu === Ibn-sina se kasnije zbog "nužde" još jednom preselio (1012. godine), ovaj put na zapad. Tamo je putovao kroz [[Veliki Horasan|horasanske]] gradove [[Nisa (Perzija)|Nisa]], [[Abivard]], [[Tus (Iran)|Tus]], [[Samangan]] i [[Jajrom]] . Planirao je da posjeti vladara grada Gorgana, [[Zijaridska dinastija|Zijarida]] [[Kabus ibn Vušmagir|Kabusa]] (977–981, 997–1012), kultivisanog zaštitnika pisanja, čiji je dvor privukao mnoge ugledne pjesnike i naučnike. Međutim, kada je Ibn-Sinakonačno stigao, otkrio je da je vladar mrtav od zime 1013. Ibn-Sinaje tada otišao iz Gorgana u [[Dihistan]], ali se vratio nakon što se razbolio. Tamo je upoznao Abu Ubajda el-Juzjanija (umro 1070.) koji je postao njegov učenik i pratilac. Kratko je boravio u Gorganu, navodno je služio Kabusovom sinu i nasljedniku [[Manučihr]]i (r. 1012–1031) i boravio u kući patrona. === U Raju i Hamadanu === [[File:Gold dinar of Majd al-Dawla, the last ruler of the Buyid amirate of Ray.jpg|thumb|Novčić [[Majid el-Davla|Majid el-Davle]] U 1014, otišao je u grad [[Raj (Iran)|Raj]], gdje je stupio u službu [[Bujidsko Carstvo|amira Bujida]] [[Majid el-Davla|Majida el-Davle]] (r. 997–1029) i njegove majke [[Sajjida Širin|Sajjide Širin]], de facto vladara carstva. Tamo je služio kao ljekar na dvoru, liječeći Majida el-Davlu, koji je bolovao od melanholije. Ibn-Sina je navodno kasnije služio kao "poslovni menadžer" Širin u Kazvinu i Hamadanu, iako detalji u vezi sa ovim mandatom nisu jasni.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Tokom ovog perioda, završio je pisanje ''[[Kanon medicine|Kanona medicine]]'' i počeo da piše svoju [[Knjiga o iscjeljivanju|''Knjigu o iscjeljivanju'']].{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Godine 1015, tokom boravka u Hamadanu, učestvovao je u javnoj debati, kao što je to bio običaj za novopridošle učenjake u zapadnom Iranu u to vrijeme. Svrha debate bila je ispitati nečiju reputaciju u odnosu na istaknutog stanovnika.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Osoba protiv koje je Ibn-sina raspravljao je Abu'l-Kasim el-Kirmani, član škole filozofa iz Bagdada.{{sfn|Adamson|2013|p=15}} Debata je postala žestoka, što je rezultiralo time da je Ibn-Sina optužio Abu'l-Kasima za nedostatak osnovnog znanja u logici, dok je Abu'l-Kasim optužio Ibn-Sinu za neljubaznost.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Nakon debate, poslao je pismo Bagdadskim peripatetičarima, pitajući da li je istinita Abu'l-Kasimova tvrdnja da dijeli isto mišljenje kao i oni. Abu'l-Kasim je kasnije uzvratio tako što je napisao pismo nepoznatoj osobi u kojem je optužbe iznio toliko ozbiljnim da je Ibn-Sina pisao Abu Sa'du, zamjeniku Majid el-Davle, da ispita stvar. Optužba upućena Ibn-Sini je možda bila ista kao i ranije, u kojoj su ga ljudi Hamadana optužili da je kopirao stilske strukture Kur'ana u njegovim ''Propovijedima o božanskom jedinstvu''.{{sfn|Adamson|2013|pp=16–18}} Ozbiljnost ove optužbe, prema riječima historičara [[Peter Adamson|Petera Adamsona]], "ne može se potcijeniti u široj muslimanskoj kulturi."{{sfn|Adamson|2013|p=17}} Nedugo zatim, Ibn-Sina je svoju odanost prebacio na rastućeg Bujid-amira [[Šams el-Davla|Šams el-Davlu]], mlađeg brata Majida, za šta Adamson sugeriše da je zbog toga što je Abu'l-Kasim također radio pod Sajjidom Širin.{{sfn|Adamson|2013|p=18}}{{sfn|Madelung|1975|p=293}} Šams el-Davla ga je pozvao da ga liječi, ali nakon potonjeg pohoda iste godine protiv njegovog bivšeg saveznika, vladara Anazida Abu Šavka (r. 1010–1046), prisilio je Ibn-Sinu da postane njegov vezir.{{sfn|Adamson|2013|p=18}} Iako se Ibn-Sina ponekad sukobljavao sa Šams el-Davlinim trupama, on je ostao vezir sve dok ovaj nije umro od kolike 1021. Šams el-Davlin sin i nasljednik Sama' el-Davla (r. 1021–1023) zamolio je Ibn-Sinu da ostane vezi ), ali se umjesto toga sakrio sa svojim pokroviteljem, Abu Galibom el-Attarom, čekajući bolje prilike. U tom periodu Ibn-Sina je bio tajno u kontaktu sa Ala el-Davla Muhammadom (r. 1008–1041), Kakujidskim vladarom Isfahana i stricem Sajjide Širin.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=22}}{{sfn|Bosworth|1984b|pp=773–774}} Tokom svog boravka u Attarovom domu Ibn-Sina je završio ''[[Knjigu iscjeljenja|Knjigu o iscjeljivanju]]'', pišući 50 stranica dnevno.{{sfn|Adamson|2013|pp=22–23}} Bujidski sud u Hamadanu, posebno kurdski vezir Taj el-Mulk, osumnjičio je Ibn-Sinu za prepisku sa Ala el-Dawlom, i kao rezultat toga, opljačkao je kuću Attara i zatvorio Ibn-Sinu u tvrđavu Fardajan, izvan Hamadana. Juzjani krivi jednog od ibn Sininih doušnika za njegovo hvatanje. Bio je u zatvoru četiri mjeseca dok Ala el-Davla nije zauzeo Hamadan, čime je okončana Sama el-Davlina vladavina.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=23}} === U Isfahanu === [[File:MuhammadibnRustamDushmanziyarCoin.jpg|thumb|left|Novčić [[Ala el-Davla Muhammed]]a, [[Kakujidsko Carstvo|kakujidskog]] vladara [[Isfahan]]a]] Ibn-Sina je nakon toga pušten i otišao u [[Isfahan]], gdje ga je Ala el-Davla dobro primio. Prema riječima Juzjanija, vladar Kakujida dao je Ibn-Sini "poštovanje" koje je neko poput njega zaslužio."{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Adamson također kaže da se Ibn-Sinina služba pod Ala el-Davlaom "pokazala kao najstabilniji period njegovog života."{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Služio je kao savjetnik, ako ne i vezir Ala el-Davle, prateći ga u mnogim njegovim vojnim ekspedicijama i putovanjima.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Ibn-Sina mu je posvetio dva perzijska djela, filozofsku raspravu pod nazivom ''Knjiga nauke za Ala'' i ''Medicinsku raspravu o pulsu''.{{sfn|Lazard|1975|p=630}} [[File:Мавзолей Авиценны 1.JPG|thumb|[[Mauzolej Ibn-Sine]], [[Hamadan]], Iran]] Tokom kratke okupacije Isfahana od strane Gaznavida u januaru 1030, Ibn-Sina i Ala el-Davla su se preselili u jugozapadni iranski region [[Huzistan]], gdje su ostali do smrti Gaznavidskog vladara Mahmuda (r. 998–1030), koja se dogodila dva mjeseci kasnije. Naizgled, kada se Ibn-Sina vratio u Isfahan, počeo je pisati svoje ''Napomene i podsjetnike''.{{sfn|Gutas|2014|p=133}} Godine 1037, dok je Ibn-Sina pratio Ala el-Davla u bitci kod Isfahana, dobio je teške grčeve, od kojih je patio cijeli život. Umro je ubrzo nakon toga u Hamadanu, gdje je i sahranjen.{{sfn|Adamson|2013|p=26}} == Filozofija == On svoju filozofiju temelji na [[Aristotel]]ovom učenju. Njegovo najpoznatije djelo je "Kanon medicine". On smatra da je zadatak filozofije da osvijetli i dokaže istine koje je [[Allah]] objavio. Također, smatra da um ne može dokazati sve istine. == Medicina == Oko 100 rasprava je pripisano Ibn Sini. Neke od njih su samo nekoliko stranica dugačke, ali ima radova koji imaju i nekoliko tomova. Najpoznatije djelo, po kojem je i dobio svoju evropsku reputaciju, je "Kanon medicine:, djelo od 14 tomova. Ovo djelo je bilo standardni medicinski rad u Evropi i islamskom svijetu, sve do 18. vijeka. == Nasljedstvo Ibn-Sina == George Sarton, autor knjige "The History of Science" (Historija nauke), opisao je Ibn Sīnāa kao "jednog od najvećih mislilaca i medicinskih naučnika u historiji" i nazvao ga "najpoznatijim naučnikom Islama, i jedan od najpoznatijih, od svih rasa, mjesta i vremena." Ibn-Sina je poznat kao: otac moderne medicine, osnivač avicenizma, i avecijanske logike, koncepta inercije i momenta sile, preteča psihoanalize, pionir aromaterapije i neuropsihijatrije, značajan doprinosilac geologiji. Radovi: Kanon medicine, Knjiga liječenja Na njega su imali utjecaj: [[Muhammed]], Ja'far al-Sadiq, [[Hipokrat]], [[Sushruta]], [[Charaka]], [[Aristotel]], [[Galen]], [[Plotin]], zatim [[neoplatonizam]], indijski matematičari, Wasil ibn Ata, [[al-Kindi]], [[al-Farabi]], Muhammad ibn Zakariya al-Razi, [[El-Biruni|Abu Rayhan Biruni]], John Philoponus, muslimanski ljekari. Ibn-Sina je izvršio utjecaj na: Abu Rayhan Birunija, [[Omar Hajjam]]a, al-Gazalija, Fakhr al-Din al-Razi-ja, Abubacera, Averroesa, Shahab al-Din [[Suhrawardi]]ja, Nasīr al-Dīn [[al-Tūsī]]ja, Ibn al-Nafisa, skolastike [[Albertus Magnus]]a, [[Duns Scotus]]a, [[Toma Akvinski|Tomu Akvinskog]], Jean Buridana, [[Giambattista Benedetti]]-ja, [[Galileo Galilej]]a, [[William Harvey]]a, [[René Descartes]]a, [[Spinoza|Spinozu]], [[John Locke]]a, [[Maimonides]]a. == Također pogledajte == * [[Filozofija]] == Reference == {{Refspisak|2}} === Izvori === {{refbegin|30em}} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Interpreting Avicenna: Critical Essays |year=2013 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-0-521-19073-2 |url=https://books.google.com/books?id=OeVribsJbgUC }} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author1-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Philosophy in the Islamic World: A history of philosophy without any gaps, Volume 3 |date=2016 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-957749-1}} * {{cite book |last1=Bennison |first1=Amira K. |title=The great caliphs: the golden age of the 'Abbasid Empire |url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn |url-access=limited |date=2009 |publisher=Yale University Press |location=New Haven |isbn=978-0-300-15227-2 }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=Āl-e Maʾmūn |url=https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=762–764 |year=1984a |access-date=18 September 2021 |archive-date=19 October 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211019104714/https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |url-status=live }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=ʿAlāʾ-al-dawla Moḥammad |url=https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=773–774 |year=1984b |access-date=18 September 2021 |archive-date=3 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210903015700/https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |url-status=live }} * {{cite book |last1=Copleston |first1=Frederick |author1-link=Frederick Copleston |title=A History of Philosophy, Volume 2: Medieval Philosophy – From Augustine to Duns Scotus |date=1993 |publisher=Image Books |isbn=978-0-385-46844-2 |title-link=A History of Philosophy (Copleston)}} * {{cite book |last1=Corbin |first1=Henry |title=The Voyage and the messenger: Iran and philosophy |date=1998 |publisher=North Atlantic Books |isbn=9781556432699}} * {{Cite book |last1=Corbin |first1=Henry |url=https://press.princeton.edu/titles/2761.html |title=Avicenna and the Visionary Recital |language=en |access-date=12 August 2018 |isbn=978-0-691-63054-0 |date=19 April 2016 |publisher=Princeton University Press |archive-date=24 May 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190524093639/https://press.princeton.edu/titles/2761.html |url-status=live }} * {{cite book |last=Daftary |first=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2007 |publisher=The Isma'ilis: Their History and Doctrines |author-link=Farhad Daftary |isbn=978-0-521-85084-1 |url=https://books.google.com/books?id=Fl4ptwAACAAJ }} * {{cite book |last1=Daftary |first1=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2017 |publisher=Routledge |isbn=978-1-138-28810-2 |url=https://books.google.com/books?id=sxIwDwAAQBAJ }} * {{Cite book |last1=Daly |first1=Jonathan |title=The Rise of Western Power: A Comparative History of Western Civilization |date=19 December 2013 |publisher=A&C Black |isbn=978-1-4411-1851-6 |language=en}} * {{cite encyclopedia |last1=El-Bizri |first1=Nader |author1-link=Nader El-Bizri |date=2006 |title=Ibn Sina, or Avicenna |editor1-last=Meri |editor1-first=Josef W. |encyclopedia=Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia |volume=1 |pages=369–370 |location=New York |publisher=Routledge |isbn=978-0-415-96691-7}} * {{cite book |last1=Glick |first1=Thomas F. |author-link1=Thomas F. Glick |last2=Livesey |first2=Steven John |last3=Wallis |first3=Faith |title=Medieval Science, Technology, and Medicine: An Encyclopedia |year=2005 |publisher=Psychology Press |isbn=978-1-138-05670-1}} * {{EI2 |last1=Goichon |first1=A.M |volume=3 |title=Ibn Sīnā |pp=941-947 |year=1986 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/ibn-sina-COM_0342}} * {{Encyclopædia Iranica |last=Gutas |first=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |volume=3 |fascicle=1 |title=Avicenna ii. Biography |url=https://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-ii |pages=67–70}} * {{cite journal |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |year=1988 |title=Avicenna's Maḏhab with an appendix on the question of his date of Birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=6 |pages=323–336 |jstor=25802612}} {{Registration required}} * {{cite book |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |title=Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works. Second, Revised and Enlarged Edition, Including an Inventory of Avicenna's Authentic Works |year=2014 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-9004201729 |url=https://books.google.com/books?id=QgYSBQAAQBAJ }} * {{cite book |last1=Khalidi |first1=Muhammad Ali |title=Medieval Islamic Philosophical Writings |date=2005 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-82243-5}} * {{Cambridge History of Iran |last1=Lazard |first1=G. |volume=4 |chapter=The Rise of the New Persian Language |pages=595–633}} * {{Cambridge History of Iran |last1=Madelung |first1=Wilferd |authorlink=Wilferd Madelung |volume=4 |chapter=The Minor Dynasties of Northern Iran |pages=595–633}} * {{cite book |last1=Pasnau |first1=Robert |last2=Dyke |first2=Christina Van |title=Cambridge History of Medieval Philosophy, Volume 1 |date=2010 |publisher=Cambridge University Press}} {{refend}} == Dodatna literatura == {{refbegin|30em}} === Enciklopedijski članci === * {{Cite book |title=An Educational Encyclopedia of Islam |last=Syed Iqbal |first=Zaheer |publisher=Iqra Publishers |year=2010 |isbn=978-603-90004-4-0 |edition=2nd |location=Bangalore |page=1280}} * {{cite encyclopedia | last = Flannery | first = Michael | encyclopedia = [[Encyclopædia Britannica]] | title = Avicenna | url = https://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | access-date = 2 June 2022 | archive-date = 4 May 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150504224831/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last = Goichon | first = A.-M. | author-link = A.-M. Goichon | encyclopedia = [[Encyclopedia of Islam]] | publisher = [[Brill Publishers]] | title = Ibn Sina, Abu 'Ali al-Husayn b. 'Abd Allah b. Sina, known in the West as Avicenna | url = http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | year = 1999 | access-date = 15 February 2007 | archive-date = 28 February 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070228032655/http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last1 = Mahdi | first1 = M. | author-link = M. Mahdi | first2 = D | last2 = Gutas | first3 = Sh.B. | last3 = Abed | first4 = M.E. | last4 = Marmura | first5 = F. | last5 = Rahman | first6 = G. | last6 = Saliba | first7 = O. | last7 = Wright | first8 = B. | last8 = Musallam | first9 = M. | last9 = Achena | first10 = S. | last10 = Van Riet | first11 = U. | last11 = Weisser | encyclopedia = [[Encyclopædia Iranica]] | title = Avicenna | url = http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | year = 1987 | access-date = 15 January 2012 | archive-date = 29 April 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110429170220/http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | url-status = live }} * {{MacTutor Biography|id=Avicenna|title=Abu Ali al-Husain ibn Abdallah ibn Sina (Avicenna)}} * {{Cite encyclopedia |year=2007 |title=Ibn Sīnā: Abū ʿAlī al-Ḥusayn ibn ʿAbdallāh ibn Sīnā |encyclopedia=The [[Biographical Encyclopedia of Astronomers]] |publisher=Springer |location=New York |url=http://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |last=Ragep |first=Sally P. |editor1-first=Thomas |editor1-last=Hockey |pages=570–572 |isbn=978-0-387-31022-0 |display-editors=etal |access-date=15 October 2011 |archive-date=21 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921050851/https://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |url-status=live }} (PDF version) * [http://www.iep.utm.edu/avicenna/ Avicenna] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120603023507/http://www.iep.utm.edu/avicenna/ |date=3 June 2012 }} entry by Sajjad H. Rizvi in the ''[[Internet Encyclopedia of Philosophy]]'' *{{cite encyclopedia |last1=M. Alper |first1=Ömer |last2=Durusoy |first2=Ali |last3=Terzioğlu |first3=Arslan |last4=H.Turabi |first4=Ahmet |last5=Karliğa |first5=H.Bekir |last6=Görgün |first6=Tahsin |title=İBN SÎNÂ – An article published in Turkish Encyclopedia of Islam |date=1999 |publisher=[[İslâm Ansiklopedisi|TDV Encyclopedia of Islam]] |isbn=978-97-53-89447-0 |pages=319–358 |volume=20 (Ibn Haldun - Ibnu'l Cezeri) |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |lang=tr |access-date=20 May 2022 |archive-date=26 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226032614/https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |url-status=live }} === Primarna literatura === * For an old list of other extant works, [[C. Brockelmann]]'s ''Geschichte der arabischen Litteratur'' (Weimar 1898), vol. i. pp.&nbsp;452–458. (XV. W.; G. W. T.) * For a current list of his works see A. Bertolacci (2006) and D. Gutas (2014) in the section "Philosophy". * {{Cite book |title=The Metaphysics of The Healing |last=Avicenna |publisher=Brigham Young University |others=Michael E. Marmura (trans.) |year=2005 |isbn=978-0-934893-77-0 |edition=1 |series=A parallel English-Arabic text translation}} * {{Cite book |title=The Canon of Medicine (al-Qānūn fī'l-ṭibb), vol. 1 |last=Avicenna |publisher=Great Books of the Islamic World |others=Laleh Bakhtiar (ed.), Oskar Cameron Gruner (trans.), Mazhar H. Shah (trans.) |year=1999 |isbn=978-1-871031-67-6}} * Avicenne: ''Réfutation de l'astrologie''. Edition et traduction du texte arabe, introduction, notes et lexique par Yahya Michot. Préface d'Elizabeth Teissier (Beirut-Paris: Albouraq, 2006) {{ISBN|2-84161-304-6}}. * William E. Gohlam (ed.), ''The Life of Ibn Sina. A Critical Edition and Annotated Translation'', Albany, State of New York University Press, 1974. * For Ibn Sina's life, see [[Ibn Khallikan]]'s ''Biographical Dictionary'', translated by [[de Slane]] (1842); [[F. Wüstenfeld]]'s ''Geschichte der arabischen Aerzte und Naturforscher'' (Göttingen, 1840). * Madelung, Wilferd and Toby Mayer (ed. and tr.), ''Struggling with the Philosopher: A Refutation of Avicenna's Metaphysics.'' A New Arabic Edition and English Translation of [[Muhammad al-Shahrastani|Shahrastani's]] Kitab al-Musara'a. === Sekundarna literatura === * {{cite book | first = Soheil M. | last = Afnan | author-link = Soheil Afnan | title = Avicenna: His Life and Works | url = https://archive.org/details/avicennahislifea033070mbp | year = 1958 | publisher = G. Allen & Unwin | location = London | oclc = 31478971 }} :: This is, on the whole, an informed and good account of the life and accomplishments of one of the greatest influences on the development of thought both Eastern and Western.&nbsp;... It is not as philosophically thorough as the works of D. Saliba, A.M. Goichon, or L. Gardet, but it is probably the best essay in English on this important thinker of the Middle Ages. (Julius R. Weinberg, ''The Philosophical Review'', Vol. 69, No. 2, Apr. 1960, pp.&nbsp;255–259) * {{cite book | title = Avicenna | url = https://archive.org/details/avicenna00good | url-access = registration | first = Lenn E. | last = Goodman | author-link = Lenn Evan Goodman | year = 2006 | publisher = Cornell University Press | edition = Updated | isbn = 978-0-415-01929-3 }} :: This is a distinguished work which stands out from, and above, many of the books and articles which have been written in this century on Avicenna (Ibn Sīnā) (980–1037). It has two main features on which its distinction as a major contribution to Avicennan studies may be said to rest: the first is its clarity and readability; the second is the comparative approach adopted by the author.&nbsp;... (Ian Richard Netton, ''Journal of the Royal Asiatic Society'', Third Series, Vol. 4, No. 2, July 1994, pp.&nbsp;263–264) * {{Cite journal |last=Gutas |first=Dimitri |year=1987 |title=Avicenna's maḏhab, with an Appendix on the question of his date of birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=5–6 |pages=323–336 |ref=none}} * Y.T. Langermann (ed.), ''Avicenna and his Legacy. A Golden Age of Science and Philosophy'', Brepols Publishers, 2010, {{ISBN|978-2-503-52753-6}} * For a new understanding of his early career, based on a newly discovered text, see also: Michot, Yahya, ''Ibn Sînâ: Lettre au vizir Abû Sa'd''. ''Editio princeps'' d'après le manuscrit de Bursa, traduction de l'arabe, introduction, notes et lexique (Beirut-Paris: Albouraq, 2000) {{ISBN|2-84161-150-7}}. * {{Cite book |title=Avicenna |last=Strohmaier |first=Gotthard |publisher=C.H. Beck |year=2006 |isbn=978-3-406-54134-6 |language=de |author-link=Gotthard Strohmaier}} :: This German publication is both one of the most comprehensive general introductions to the life and works of the philosopher and physician Avicenna (Ibn Sīnā, d. 1037) and an extensive and careful survey of his contribution to the history of science. Its author is a renowned expert in Greek and Arabic medicine who has paid considerable attention to Avicenna in his recent studies.&nbsp;... (Amos Bertolacci, ''Isis'', Vol. 96, No. 4, December 2005, p.&nbsp;649) * {{Cite book |title=Resalah Judiya of Ibn Sina (First edition 1971), Literary Research Unit, CCRIH, Aligarh Muslim University, Aligarh; (Second edition 1981) Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi; (Fourth edition 1999), Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite book |title=AI-Advia al-Qalbia of Ibn Sina |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |year=1996}} * {{Cite book |title=Ilmul Amraz of Ibn Sina (First edition 1969), Tibbi Academy, Delhi (Second edition 1990), (Third edition 1994), Tibbi Academy, Aligarh |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite encyclopedia |year=1986 |title=Qanoon lbn Sina Aur Uskey Shareheen wa Mutarjemeen |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * {{Citation |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |title=Qānūn-i ibn-i Sīnā aur us ke shārḥīn va mutarajimīn |date=1986 |location=ʻAlīgaṛh |publisher=Pablīkeshan Dīvīzan, Muslim Yūnīvarsiṭī|ol=1374509M }} * {{Cite encyclopedia |year=2004 |title=Qanun Ibn Sina and its Translation and Commentators (Persian Translation; 203pp) |publisher=Society for the Appreciation of Cultural Works and Dignitaries, Tehran, Iran |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * Shaikh al Rais Ibn Sina (Special number) 1958–59, Ed. Hakim Syed Zillur Rahman, Tibbia College Magazine, Aligarh Muslim University, Aligarh, [[India]]. === Medicina === * [[Edward Granville Browne|Browne, Edward G.]] ''Islamic Medicine. Fitzpatrick Lectures Delivered at the Royal College of Physicians in 1919–1920'', reprint: New Delhi: Goodword Books, 2001. {{ISBN|81-87570-19-9}} * Pormann, Peter & [[Savage-Smith, Emilie]]. ''Medieval Islamic Medicine'', Washington: Georgetown University Press, 2007. * Prioreschi, Plinio. ''Byzantine and Islamic Medicine'', A History of Medicine, Vol. 4, Omaha: Horatius Press, 2001. * [[Syed Ziaur Rahman]]. Pharmacology of Avicennian Cardiac Drugs (Metaanalysis of researches and studies in Avicennian Cardiac Drugs along with English translation of Risalah al Adwiya al Qalbiyah), [[Ibn Sina Academy of Medieval Medicine and Sciences]], Aligarh, India, 2020 {{ISBN|978-93-80610-43-6}} === Filozofija === * Amos Bertolacci, ''The Reception of Aristotle's Metaphysics in Avicenna's Kitab al-Sifa'. A Milestone of Western Metaphysical Thought'', Leiden: Brill 2006, (Appendix C contains an ''Overview of the Main Works by Avicenna on Metaphysics in Chronological Order''). * [[Dimitri Gutas]], ''Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works'', Leiden, Brill 2014, second revised and expanded edition (first edition: 1988), including an inventory of Avicenna' Authentic Works. * Andreas Lammer: ''The Elements of Avicenna's Physics. Greek Sources and Arabic Innovations''. Scientia graeco-arabica 20. Berlin / Boston: Walter de Gruyter, 2018. * Jon McGinnis and David C. Reisman (eds.) ''Interpreting Avicenna: Science and Philosophy in Medieval Islam: Proceedings of the Second Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2004. * {{in lang|fr}} Michot, Jean R., ''La destinée de l'homme selon Avicenne'', Louvain: Aedibus Peeters, 1986, {{ISBN|978-90-6831-071-9}}. * [[Nader El-Bizri]], ''The Phenomenological Quest between Avicenna and [[Heidegger]]'', Binghamton, N.Y.: Global Publications SUNY, 2000 (reprinted by SUNY Press in 2014 with a new Preface). * Nader El-Bizri, "Avicenna and Essentialism," ''Review of Metaphysics'', Vol. 54 (June 2001), pp.&nbsp;753–778. * Nader El-Bizri, "Avicenna's ''De Anima'' between Aristotle and Husserl," in ''The Passions of the Soul in the Metamorphosis of Becoming'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2003, pp.&nbsp;67–89. * Nader El-Bizri, "Being and Necessity: A Phenomenological Investigation of Avicenna's Metaphysics and Cosmology," in ''Islamic Philosophy and Occidental Phenomenology on the Perennial Issue of Microcosm and Macrocosm'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2006, pp.&nbsp;243–261. * Nader El-Bizri, 'Ibn Sīnā's Ontology and the Question of Being', ''Ishrāq: Islamic Philosophy Yearbook'' 2 (2011), 222–237 * Nader El-Bizri, 'Philosophising at the Margins of 'Sh'i Studies': Reflections on Ibn Sīnā's Ontology', in ''The Study of Sh'i Islam. History, Theology and Law'', eds. F. Daftary and G. Miskinzoda (London: I.B. Tauris, 2014), pp.&nbsp;585–597. * Reisman, David C. (ed.), ''Before and After Avicenna: Proceedings of the First Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2003. {{refend}} == Vanjski linkovi == {{Wikicitat|Ibn Sina}} {{Commonscat|Avicenna}} * https://web.archive.org/web/20120425122943/http://www.ibn-sina.net/ Institut Ibn-Sina, Sarajevo * [https://web.archive.org/web/20170815063632/http://www.farhangsara.com/ibn_sina.htm Biografija Avicene (na engleskom)] * [https://web.archive.org/web/20041209223233/http://www.hamedantourism.com/aboalisina.htm Biografija Avicene (na perzijskom)] * [http://www.muslimphilosophy.com/sina/default.htm Ibn-Sina] * [https://web.archive.org/web/20070216025958/http://avicenna.h80.org/ Ibn-Sina; Ibn-Sina- Biografija, citati, literatura] (en) {{Astronomija u srednjovjekovnom islamu}} {{DEFAULTSORT:Ibn-Sina}} [[Kategorija:Iranski filozofi]] [[Kategorija:Biografije, Balkh]] [[Kategorija:Rođeni 980.]] [[Kategorija:Umrli 1037.]] [[Kategorija:Iranski ljekari]] [[Kategorija:Dvorski ljekari]] 7inb3b2rvt2tq8kwx6vpxg37mx7c6g6 3665834 3665833 2024-11-14T12:02:02Z Panasko 146730 /* U Gorganu */ 3665834 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn Sina | slika =Avicenna-miniatur.jpg | veličina_slike = | opis = Ibn Sina | datum_rođenja = {{Datum rođenja|980||}} | mjesto_rođenja = Balkh, Perzija | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1037|||980||}} | mjesto_smrti = Hamedan, Perzija | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = | godine_aktivnosti = | poznat_po = | značajna_djela = }} '''Ibn-Sina''', (latinizirano ime '''Avicena''', ''Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn-e Sina'' ili ''Abu Ali Al-Husain'') (980-1037), (perzijski: ابوعلی سینا، پورسینا) (arapski: ابن سینا‎) (grčki: Aβιτζιανός, Avitzianós), vodeći je [[islam]]ski filozof i [[Neoplatonizam|neoplatonista]]. Studirao je [[Teologija|teologiju]], [[Fizika|fiziku]], [[Matematika|matematiku]], [[Medicina|medicinu]], [[Filozofija|filozofiju]] i [[Logika|logiku]]. Bio je [[astronom]], [[hemičar]], [[Geologija|geolog]], [[hafiz]] [[Kur'an]]a, islamski psiholog, islamski teolog, logičar, paleontolog, [[matematičar]], učitelj u [[mekteb]]u, [[fizičar]], [[pjesnik]] i [[Nauka|naučnik]]. Kao [[polimat]], smatra se jednim od najvažnijih ljekara, astronoma, mislilaca i pisaca [[Zlatno doba islama|islamskog zlatnog doba]].<ref>* {{cite book|last1=Bennison|first1=Amira K.|url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn|title=The great caliphs : the golden age of the 'Abbasid Empire|date=2009|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-15227-2|location=New Haven|page=[https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn/page/n205 195]|quote=Avicena je bio Perzijanac čiji je otac služio Samanidima iz Khurasana i Transoksanije kao administrator ruralnog okruga izvan Buhare.|access-date=}} * {{cite book|author=Paul Strathern|url=https://books.google.com/?id=0rGwOkqIqKkC&pg=PA58&dq=Avicenna's+ethnicity#v=onepage&q&f=false|title=A brief history of medicine: from Hippocrates to gene therapy|publisher=Running Press|year=2005|isbn=978-0-7867-1525-1|page=58}}{{Mrtav link}}. * {{cite book|author=Brian Duignan|url=https://books.google.com/?id=p9eh18dRTwAC&pg=PA89&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Medieval Philosophy|publisher=The Rosen Publishing Group|year=2010|isbn=978-1-61530-244-4|page=89}}. * {{cite book|author=Michael Kort|url=https://books.google.com/?id=EPCcSZ2dzckC&pg=PA24&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Central Asian republics|publisher=Infobase Publishing|year=2004|isbn=978-0-8160-5074-1|page=24}} * "He was born in 370/980 in Afshana, his mother's home, near Bukhara. His native language was Persian" (from "Ibn Sina ("Avicenna")", ''Encyclopedia of Islam'', Brill, second edition (2009). Accessed via Brill Online at www.encislam.brill.nl). * "Avicena je bio najveći od svih perzijskih mislilaca; kao ljekar i metafizičar&nbsp;..." ([http://www.google.com/search?tbm=bks&tbo=1&q=greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician#sclient=psy&hl=en&tbo=1&tbm=bks&source=hp&q=Avicenna+was+the+greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician&aq=&aqi=&aql=&oq=&pbx=1&bav=on.2,or.r_gc.r_pw.&fp=dcce4d829681fc6c&biw=1824&bih=966 excerpt] from A.J. Arberry, ''Avicenna on Theology'', KAZI PUBN INC, 1995). * "Dok se ime Avicena (Ibn Sina, umro 1037.) generalno navodi kao hronološki prvo među značajnim iranskim filozofima, nedavni dokazi su otkrili prethodno postojanje ismailitskih filozofskih sistema sa strukturom ništa manje potpunom od Avicene." (from [https://books.google.com/books?id=A8PzaQZwzZQC&pg=PA74&dq=is+generally+listed+as+chronologically+first+among+noteworthy+Iranian+philosophers&hl=en&ei=lIT3TeS6L6bt0gGJm92iCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q=is%20generally%20listed%20as%20chronologically%20first%20among%20noteworthy%20Iranian%20philosophers&f=false p.&nbsp;74] of Henry Corbin, ''The Voyage and the messenger: Iran and philosophy'', North Atlantic Books, 1998.</ref> Od oko 450 radova za koje se zna da ih je napisao, sačuvano je njih oko 240, uključujući 150 djela iz oblasti filozofije i 40 iz medicine.<ref name="MacTutor Biography|id=Avicenna">{{MacTutor Biography|id=Avicenna}}</ref> Najpoznatija djela su mu: [[Knjiga o iscjeljivanju]] (Kitab Al-Shifaʾ), filozofska i naučna enciklopedija, i [[Kanon medicine]], medicinska enciklopedija,<ref name="Britannica">{{cite encyclopedia |last=Nasr |first=Seyyed Hossein |authorlink=Seyyed Hossein Nasr |title=Avicenna |year=2007| encyclopedia=Encyclopædia Britannica Online |access-date=|location= |publisher= |url=http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-url=https://web.archive.org/web/20071031092920/http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-date=31. 10. 2007 <!--DASHBot-->|url-status=live}}</ref><ref>Edwin Clarke, Charles Donald O'Malley (1996), [https://books.google.com/books?id=Q_rO4ZFpUcgC&pg=PA20&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''The human brain and spinal cord: a historical study illustrated by writings from antiquity to the twentieth century''], Norman Publishing, p.&nbsp;20 ({{ISBN|0-930405-25-0}}).</ref><ref>Iris Bruijn (2009), [https://books.google.com/books?id=2UT89SgQHGgC&pg=PA26&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''Ship's Surgeons of the Dutch East India Company: Commerce and the progress of medicine in the eighteenth century''], Amsterdam University Press, p.&nbsp;26 ({{ISBN|90-8728-051-3}}).</ref> koja je postala standardni medicinski izvor znanja na mnogim [[Srednji vijek|srednjovekovnim]] [[univerzitetim]]a a koristila se do 1650. Pored filozofije i medicine, ibn-Sinin naučni opus obuhvata i djela o astronomiji, alhemiji, geografiji i geologiji, psihologiji, islamskoj teologiji, logici, matematici, fizici i poeziji. == Biografija == === Rani period === Rođen je 980. godine u Afshanu, selu u blizini [[Buhara|Buhare]] (današnji [[Uzbekistan]]), [[Glavni grad|glavnog grada]] tadašnjeg [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidskog Carstva]], perzijske dinastije koja je vladala [[Srednja Azija|Srednjom Azijom]] i [[Veliki Horasan|Velikim Horasanom]]. Njegova majka je bila iz Buhare,{{sfn|Goichon|1986|p=941}} a njegov otac Abdulah bio je rodom iz grada Balkha u Baktriji.{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Zvaničnik sasanidske birokratije, služio je kao guverner sela kraljevskog imanja Harmajtan blizu Buhare tokom vladavine [[Nuh II|Nuha II]] (976–997).{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Imao je i mlađeg brata. Nekoliko godina kasnije, porodica se nastanila u Buhari, centru učenja, što je privuklo mnoge učenjake. Tamo je stekao obrazovanje, kojim je naizgled u početku upravljao njegov otac.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Iako su i njegov otac i brat prešli na [[Ismailije|ismailizam]], on ih nije slijedio.{{sfn|Daftary|2017|p=191}}{{sfn|Daftary|2007|pp=202–203}} Umjesto toga, bio je [[Hanefijski mezheb|hanefijski]] [[Sunitski islam|sunit]], ista škola koju su slijedili Sasanidi.{{sfn|Gutas|1988|pp=330–331}} Prvo je bio školovan u [[Kur'an|Kur'anu]] i [[Književnost|književnosti]], a sa 10 godina je naučio cijeli Kur'an napamet.{{sfn|Gutas|2014|p=12}} Kasnije ga je otac poslao kod indijskog trgovca zelenilom, koji ga je naučio [[Aritmetika|aritmetici]].{{sfn|Gutas|2014|p=13}} Poslije ga je školovao u [[fikh|fikhu]] kod hanefijskog pravnika Ismaila el-Zahida. Nešto kasnije, njegov otac je pozvao ljekara i filozofa el-Natilija u njihovu kuću da obrazuje Ibn-Sinu.{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Zajedno su proučavali Uvod (''Isagoge'') od [[Porfirije Tirski|Porfirija Tirskog]] (umro 305.) i možda Aristotelove kategorije (umro 322. p. n. e.). Nakon što je pročitao [[Ptolomej]]ev ''[[Almagest]]'' (umro 170.) i [[Euklidovi elementi|Euklidove elemente]], el-Natili mu je rekao da nastavi samostalno istraživanje.{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Kada je imao osamnaest godina, bio je dobro obrazovan u grčkim naukama. Iako Ibn-Sina samo spominje el-Natilija kao svog učitelja u svojoj autobiografiji, on je najvjerovatnije imao i druge učitelje, kao što su ljekari Kumri i Abu Sahl'Isa ibn Jahja el-Masihi.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=13}} === Karijera === ==== U Buhari i Gurganju ==== Sa sedamnaest godina, postao je ljekar Nuha II. Kada je imao najmanje 21 godinu, njegov otac je umro. Kasnije je dobio administrativno mjesto, vjerovatno naslijeđujući svog oca na mjestu guvernera Harmajtana. Ibn-Sina se kasnije preselio u Gurganj, glavni grad Harazma, što je, kako navodi, učinio zbog "nužde". Datum kada je otišao u to mjesto je neizvjestan, jer on izvještava da je služio Harazmašahu, vladaru Harazme, Ma'munidskom vladaru Abu ul-Hasan Aliju. Potonji je vladao od 997. do 1009, što ukazuje da se Ibn-Sina preselio negdje u tom periodu. Možda se preselio 999, godine u kojoj je [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidsko carstvo]] palo nakon što je Kara-Hanidski kanat zauzeo Buharu i zatočio Sasanidskog emira [[Abd el-Malik II|Abd el-Malika II]]. Zbog svog visokog položaja i jake veze sa Samanidima, Ibn-Sina se možda našao u nepovoljnom položaju nakon pada svog suzerena.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Preko ministra Gurganja, Abu'l-Husajna as-Sahija, zaštitnika grčkih nauka, stupio je u službu Abu el-Hasana Alija.{{sfn|Gutas|2014|p=19 (see also note 28)}} Pod Ma'munidima, Gurgandž je postao centar učenja, privlačeći mnoge istaknute ličnosti, kao što su Ibn-Sina i njegov bivši učitelj [[Abu Sahl el-Masihi]], matematičar [[Abu Nasr Mansur]], liječnik ibn el-Hammar i filolog al- Tha'alibi.{{sfn|Bosworth|1978|p=1066}}{{sfn|Bosworth|1984a|pp=762–764}} === U Gorganu === Ibn-sina se kasnije zbog "nužde" još jednom preselio (1012. godine), ovaj put na zapad. Tamo je putovao kroz [[Veliki Horasan|horasanske]] gradove [[Nisa (Perzija)|Nisa]], [[Abivard]], [[Tus (Iran)|Tus]], [[Samangan]] i [[Jajrom]] . Planirao je da posjeti vladara grada Gorgana, [[Zijaridska dinastija|Zijarida]] [[Kabus ibn Vušmagir|Kabusa]] (977–981, 997–1012), kultivisanog zaštitnika pisanja, čiji je dvor privukao mnoge ugledne pjesnike i naučnike. Međutim, kada je Ibn-Sinakonačno stigao, otkrio je da je vladar mrtav od zime 1013.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Madelung|1975|p=215}} Ibn-Sinaje tada otišao iz Gorgana u [[Dihistan]], ali se vratio nakon što se razbolio. Tamo je upoznao Abu Ubajda el-Juzjanija (umro 1070.) koji je postao njegov učenik i pratilac.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|pp=19, 29}} Kratko je boravio u Gorganu, navodno je služio Kabusovom sinu i nasljedniku [[Manučihr]]i (r. 1012–1031) i boravio u kući patrona.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} === U Raju i Hamadanu === [[File:Gold dinar of Majd al-Dawla, the last ruler of the Buyid amirate of Ray.jpg|thumb|Novčić [[Majid el-Davla|Majid el-Davle]] U 1014, otišao je u grad [[Raj (Iran)|Raj]], gdje je stupio u službu [[Bujidsko Carstvo|amira Bujida]] [[Majid el-Davla|Majida el-Davle]] (r. 997–1029) i njegove majke [[Sajjida Širin|Sajjide Širin]], de facto vladara carstva. Tamo je služio kao ljekar na dvoru, liječeći Majida el-Davlu, koji je bolovao od melanholije. Ibn-Sina je navodno kasnije služio kao "poslovni menadžer" Širin u Kazvinu i Hamadanu, iako detalji u vezi sa ovim mandatom nisu jasni.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Tokom ovog perioda, završio je pisanje ''[[Kanon medicine|Kanona medicine]]'' i počeo da piše svoju [[Knjiga o iscjeljivanju|''Knjigu o iscjeljivanju'']].{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Godine 1015, tokom boravka u Hamadanu, učestvovao je u javnoj debati, kao što je to bio običaj za novopridošle učenjake u zapadnom Iranu u to vrijeme. Svrha debate bila je ispitati nečiju reputaciju u odnosu na istaknutog stanovnika.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Osoba protiv koje je Ibn-sina raspravljao je Abu'l-Kasim el-Kirmani, član škole filozofa iz Bagdada.{{sfn|Adamson|2013|p=15}} Debata je postala žestoka, što je rezultiralo time da je Ibn-Sina optužio Abu'l-Kasima za nedostatak osnovnog znanja u logici, dok je Abu'l-Kasim optužio Ibn-Sinu za neljubaznost.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Nakon debate, poslao je pismo Bagdadskim peripatetičarima, pitajući da li je istinita Abu'l-Kasimova tvrdnja da dijeli isto mišljenje kao i oni. Abu'l-Kasim je kasnije uzvratio tako što je napisao pismo nepoznatoj osobi u kojem je optužbe iznio toliko ozbiljnim da je Ibn-Sina pisao Abu Sa'du, zamjeniku Majid el-Davle, da ispita stvar. Optužba upućena Ibn-Sini je možda bila ista kao i ranije, u kojoj su ga ljudi Hamadana optužili da je kopirao stilske strukture Kur'ana u njegovim ''Propovijedima o božanskom jedinstvu''.{{sfn|Adamson|2013|pp=16–18}} Ozbiljnost ove optužbe, prema riječima historičara [[Peter Adamson|Petera Adamsona]], "ne može se potcijeniti u široj muslimanskoj kulturi."{{sfn|Adamson|2013|p=17}} Nedugo zatim, Ibn-Sina je svoju odanost prebacio na rastućeg Bujid-amira [[Šams el-Davla|Šams el-Davlu]], mlađeg brata Majida, za šta Adamson sugeriše da je zbog toga što je Abu'l-Kasim također radio pod Sajjidom Širin.{{sfn|Adamson|2013|p=18}}{{sfn|Madelung|1975|p=293}} Šams el-Davla ga je pozvao da ga liječi, ali nakon potonjeg pohoda iste godine protiv njegovog bivšeg saveznika, vladara Anazida Abu Šavka (r. 1010–1046), prisilio je Ibn-Sinu da postane njegov vezir.{{sfn|Adamson|2013|p=18}} Iako se Ibn-Sina ponekad sukobljavao sa Šams el-Davlinim trupama, on je ostao vezir sve dok ovaj nije umro od kolike 1021. Šams el-Davlin sin i nasljednik Sama' el-Davla (r. 1021–1023) zamolio je Ibn-Sinu da ostane vezi ), ali se umjesto toga sakrio sa svojim pokroviteljem, Abu Galibom el-Attarom, čekajući bolje prilike. U tom periodu Ibn-Sina je bio tajno u kontaktu sa Ala el-Davla Muhammadom (r. 1008–1041), Kakujidskim vladarom Isfahana i stricem Sajjide Širin.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=22}}{{sfn|Bosworth|1984b|pp=773–774}} Tokom svog boravka u Attarovom domu Ibn-Sina je završio ''[[Knjigu iscjeljenja|Knjigu o iscjeljivanju]]'', pišući 50 stranica dnevno.{{sfn|Adamson|2013|pp=22–23}} Bujidski sud u Hamadanu, posebno kurdski vezir Taj el-Mulk, osumnjičio je Ibn-Sinu za prepisku sa Ala el-Dawlom, i kao rezultat toga, opljačkao je kuću Attara i zatvorio Ibn-Sinu u tvrđavu Fardajan, izvan Hamadana. Juzjani krivi jednog od ibn Sininih doušnika za njegovo hvatanje. Bio je u zatvoru četiri mjeseca dok Ala el-Davla nije zauzeo Hamadan, čime je okončana Sama el-Davlina vladavina.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=23}} === U Isfahanu === [[File:MuhammadibnRustamDushmanziyarCoin.jpg|thumb|left|Novčić [[Ala el-Davla Muhammed]]a, [[Kakujidsko Carstvo|kakujidskog]] vladara [[Isfahan]]a]] Ibn-Sina je nakon toga pušten i otišao u [[Isfahan]], gdje ga je Ala el-Davla dobro primio. Prema riječima Juzjanija, vladar Kakujida dao je Ibn-Sini "poštovanje" koje je neko poput njega zaslužio."{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Adamson također kaže da se Ibn-Sinina služba pod Ala el-Davlaom "pokazala kao najstabilniji period njegovog života."{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Služio je kao savjetnik, ako ne i vezir Ala el-Davle, prateći ga u mnogim njegovim vojnim ekspedicijama i putovanjima.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Ibn-Sina mu je posvetio dva perzijska djela, filozofsku raspravu pod nazivom ''Knjiga nauke za Ala'' i ''Medicinsku raspravu o pulsu''.{{sfn|Lazard|1975|p=630}} [[File:Мавзолей Авиценны 1.JPG|thumb|[[Mauzolej Ibn-Sine]], [[Hamadan]], Iran]] Tokom kratke okupacije Isfahana od strane Gaznavida u januaru 1030, Ibn-Sina i Ala el-Davla su se preselili u jugozapadni iranski region [[Huzistan]], gdje su ostali do smrti Gaznavidskog vladara Mahmuda (r. 998–1030), koja se dogodila dva mjeseci kasnije. Naizgled, kada se Ibn-Sina vratio u Isfahan, počeo je pisati svoje ''Napomene i podsjetnike''.{{sfn|Gutas|2014|p=133}} Godine 1037, dok je Ibn-Sina pratio Ala el-Davla u bitci kod Isfahana, dobio je teške grčeve, od kojih je patio cijeli život. Umro je ubrzo nakon toga u Hamadanu, gdje je i sahranjen.{{sfn|Adamson|2013|p=26}} == Filozofija == On svoju filozofiju temelji na [[Aristotel]]ovom učenju. Njegovo najpoznatije djelo je "Kanon medicine". On smatra da je zadatak filozofije da osvijetli i dokaže istine koje je [[Allah]] objavio. Također, smatra da um ne može dokazati sve istine. == Medicina == Oko 100 rasprava je pripisano Ibn Sini. Neke od njih su samo nekoliko stranica dugačke, ali ima radova koji imaju i nekoliko tomova. Najpoznatije djelo, po kojem je i dobio svoju evropsku reputaciju, je "Kanon medicine:, djelo od 14 tomova. Ovo djelo je bilo standardni medicinski rad u Evropi i islamskom svijetu, sve do 18. vijeka. == Nasljedstvo Ibn-Sina == George Sarton, autor knjige "The History of Science" (Historija nauke), opisao je Ibn Sīnāa kao "jednog od najvećih mislilaca i medicinskih naučnika u historiji" i nazvao ga "najpoznatijim naučnikom Islama, i jedan od najpoznatijih, od svih rasa, mjesta i vremena." Ibn-Sina je poznat kao: otac moderne medicine, osnivač avicenizma, i avecijanske logike, koncepta inercije i momenta sile, preteča psihoanalize, pionir aromaterapije i neuropsihijatrije, značajan doprinosilac geologiji. Radovi: Kanon medicine, Knjiga liječenja Na njega su imali utjecaj: [[Muhammed]], Ja'far al-Sadiq, [[Hipokrat]], [[Sushruta]], [[Charaka]], [[Aristotel]], [[Galen]], [[Plotin]], zatim [[neoplatonizam]], indijski matematičari, Wasil ibn Ata, [[al-Kindi]], [[al-Farabi]], Muhammad ibn Zakariya al-Razi, [[El-Biruni|Abu Rayhan Biruni]], John Philoponus, muslimanski ljekari. Ibn-Sina je izvršio utjecaj na: Abu Rayhan Birunija, [[Omar Hajjam]]a, al-Gazalija, Fakhr al-Din al-Razi-ja, Abubacera, Averroesa, Shahab al-Din [[Suhrawardi]]ja, Nasīr al-Dīn [[al-Tūsī]]ja, Ibn al-Nafisa, skolastike [[Albertus Magnus]]a, [[Duns Scotus]]a, [[Toma Akvinski|Tomu Akvinskog]], Jean Buridana, [[Giambattista Benedetti]]-ja, [[Galileo Galilej]]a, [[William Harvey]]a, [[René Descartes]]a, [[Spinoza|Spinozu]], [[John Locke]]a, [[Maimonides]]a. == Također pogledajte == * [[Filozofija]] == Reference == {{Refspisak|2}} === Izvori === {{refbegin|30em}} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Interpreting Avicenna: Critical Essays |year=2013 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-0-521-19073-2 |url=https://books.google.com/books?id=OeVribsJbgUC }} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author1-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Philosophy in the Islamic World: A history of philosophy without any gaps, Volume 3 |date=2016 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-957749-1}} * {{cite book |last1=Bennison |first1=Amira K. |title=The great caliphs: the golden age of the 'Abbasid Empire |url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn |url-access=limited |date=2009 |publisher=Yale University Press |location=New Haven |isbn=978-0-300-15227-2 }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=Āl-e Maʾmūn |url=https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=762–764 |year=1984a |access-date=18 September 2021 |archive-date=19 October 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211019104714/https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |url-status=live }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=ʿAlāʾ-al-dawla Moḥammad |url=https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=773–774 |year=1984b |access-date=18 September 2021 |archive-date=3 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210903015700/https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |url-status=live }} * {{cite book |last1=Copleston |first1=Frederick |author1-link=Frederick Copleston |title=A History of Philosophy, Volume 2: Medieval Philosophy – From Augustine to Duns Scotus |date=1993 |publisher=Image Books |isbn=978-0-385-46844-2 |title-link=A History of Philosophy (Copleston)}} * {{cite book |last1=Corbin |first1=Henry |title=The Voyage and the messenger: Iran and philosophy |date=1998 |publisher=North Atlantic Books |isbn=9781556432699}} * {{Cite book |last1=Corbin |first1=Henry |url=https://press.princeton.edu/titles/2761.html |title=Avicenna and the Visionary Recital |language=en |access-date=12 August 2018 |isbn=978-0-691-63054-0 |date=19 April 2016 |publisher=Princeton University Press |archive-date=24 May 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190524093639/https://press.princeton.edu/titles/2761.html |url-status=live }} * {{cite book |last=Daftary |first=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2007 |publisher=The Isma'ilis: Their History and Doctrines |author-link=Farhad Daftary |isbn=978-0-521-85084-1 |url=https://books.google.com/books?id=Fl4ptwAACAAJ }} * {{cite book |last1=Daftary |first1=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2017 |publisher=Routledge |isbn=978-1-138-28810-2 |url=https://books.google.com/books?id=sxIwDwAAQBAJ }} * {{Cite book |last1=Daly |first1=Jonathan |title=The Rise of Western Power: A Comparative History of Western Civilization |date=19 December 2013 |publisher=A&C Black |isbn=978-1-4411-1851-6 |language=en}} * {{cite encyclopedia |last1=El-Bizri |first1=Nader |author1-link=Nader El-Bizri |date=2006 |title=Ibn Sina, or Avicenna |editor1-last=Meri |editor1-first=Josef W. |encyclopedia=Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia |volume=1 |pages=369–370 |location=New York |publisher=Routledge |isbn=978-0-415-96691-7}} * {{cite book |last1=Glick |first1=Thomas F. |author-link1=Thomas F. Glick |last2=Livesey |first2=Steven John |last3=Wallis |first3=Faith |title=Medieval Science, Technology, and Medicine: An Encyclopedia |year=2005 |publisher=Psychology Press |isbn=978-1-138-05670-1}} * {{EI2 |last1=Goichon |first1=A.M |volume=3 |title=Ibn Sīnā |pp=941-947 |year=1986 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/ibn-sina-COM_0342}} * {{Encyclopædia Iranica |last=Gutas |first=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |volume=3 |fascicle=1 |title=Avicenna ii. Biography |url=https://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-ii |pages=67–70}} * {{cite journal |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |year=1988 |title=Avicenna's Maḏhab with an appendix on the question of his date of Birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=6 |pages=323–336 |jstor=25802612}} {{Registration required}} * {{cite book |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |title=Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works. Second, Revised and Enlarged Edition, Including an Inventory of Avicenna's Authentic Works |year=2014 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-9004201729 |url=https://books.google.com/books?id=QgYSBQAAQBAJ }} * {{cite book |last1=Khalidi |first1=Muhammad Ali |title=Medieval Islamic Philosophical Writings |date=2005 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-82243-5}} * {{Cambridge History of Iran |last1=Lazard |first1=G. |volume=4 |chapter=The Rise of the New Persian Language |pages=595–633}} * {{Cambridge History of Iran |last1=Madelung |first1=Wilferd |authorlink=Wilferd Madelung |volume=4 |chapter=The Minor Dynasties of Northern Iran |pages=595–633}} * {{cite book |last1=Pasnau |first1=Robert |last2=Dyke |first2=Christina Van |title=Cambridge History of Medieval Philosophy, Volume 1 |date=2010 |publisher=Cambridge University Press}} {{refend}} == Dodatna literatura == {{refbegin|30em}} === Enciklopedijski članci === * {{Cite book |title=An Educational Encyclopedia of Islam |last=Syed Iqbal |first=Zaheer |publisher=Iqra Publishers |year=2010 |isbn=978-603-90004-4-0 |edition=2nd |location=Bangalore |page=1280}} * {{cite encyclopedia | last = Flannery | first = Michael | encyclopedia = [[Encyclopædia Britannica]] | title = Avicenna | url = https://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | access-date = 2 June 2022 | archive-date = 4 May 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150504224831/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last = Goichon | first = A.-M. | author-link = A.-M. Goichon | encyclopedia = [[Encyclopedia of Islam]] | publisher = [[Brill Publishers]] | title = Ibn Sina, Abu 'Ali al-Husayn b. 'Abd Allah b. Sina, known in the West as Avicenna | url = http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | year = 1999 | access-date = 15 February 2007 | archive-date = 28 February 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070228032655/http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last1 = Mahdi | first1 = M. | author-link = M. Mahdi | first2 = D | last2 = Gutas | first3 = Sh.B. | last3 = Abed | first4 = M.E. | last4 = Marmura | first5 = F. | last5 = Rahman | first6 = G. | last6 = Saliba | first7 = O. | last7 = Wright | first8 = B. | last8 = Musallam | first9 = M. | last9 = Achena | first10 = S. | last10 = Van Riet | first11 = U. | last11 = Weisser | encyclopedia = [[Encyclopædia Iranica]] | title = Avicenna | url = http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | year = 1987 | access-date = 15 January 2012 | archive-date = 29 April 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110429170220/http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | url-status = live }} * {{MacTutor Biography|id=Avicenna|title=Abu Ali al-Husain ibn Abdallah ibn Sina (Avicenna)}} * {{Cite encyclopedia |year=2007 |title=Ibn Sīnā: Abū ʿAlī al-Ḥusayn ibn ʿAbdallāh ibn Sīnā |encyclopedia=The [[Biographical Encyclopedia of Astronomers]] |publisher=Springer |location=New York |url=http://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |last=Ragep |first=Sally P. |editor1-first=Thomas |editor1-last=Hockey |pages=570–572 |isbn=978-0-387-31022-0 |display-editors=etal |access-date=15 October 2011 |archive-date=21 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921050851/https://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |url-status=live }} (PDF version) * [http://www.iep.utm.edu/avicenna/ Avicenna] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120603023507/http://www.iep.utm.edu/avicenna/ |date=3 June 2012 }} entry by Sajjad H. Rizvi in the ''[[Internet Encyclopedia of Philosophy]]'' *{{cite encyclopedia |last1=M. Alper |first1=Ömer |last2=Durusoy |first2=Ali |last3=Terzioğlu |first3=Arslan |last4=H.Turabi |first4=Ahmet |last5=Karliğa |first5=H.Bekir |last6=Görgün |first6=Tahsin |title=İBN SÎNÂ – An article published in Turkish Encyclopedia of Islam |date=1999 |publisher=[[İslâm Ansiklopedisi|TDV Encyclopedia of Islam]] |isbn=978-97-53-89447-0 |pages=319–358 |volume=20 (Ibn Haldun - Ibnu'l Cezeri) |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |lang=tr |access-date=20 May 2022 |archive-date=26 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226032614/https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |url-status=live }} === Primarna literatura === * For an old list of other extant works, [[C. Brockelmann]]'s ''Geschichte der arabischen Litteratur'' (Weimar 1898), vol. i. pp.&nbsp;452–458. (XV. W.; G. W. T.) * For a current list of his works see A. Bertolacci (2006) and D. Gutas (2014) in the section "Philosophy". * {{Cite book |title=The Metaphysics of The Healing |last=Avicenna |publisher=Brigham Young University |others=Michael E. Marmura (trans.) |year=2005 |isbn=978-0-934893-77-0 |edition=1 |series=A parallel English-Arabic text translation}} * {{Cite book |title=The Canon of Medicine (al-Qānūn fī'l-ṭibb), vol. 1 |last=Avicenna |publisher=Great Books of the Islamic World |others=Laleh Bakhtiar (ed.), Oskar Cameron Gruner (trans.), Mazhar H. Shah (trans.) |year=1999 |isbn=978-1-871031-67-6}} * Avicenne: ''Réfutation de l'astrologie''. Edition et traduction du texte arabe, introduction, notes et lexique par Yahya Michot. Préface d'Elizabeth Teissier (Beirut-Paris: Albouraq, 2006) {{ISBN|2-84161-304-6}}. * William E. Gohlam (ed.), ''The Life of Ibn Sina. A Critical Edition and Annotated Translation'', Albany, State of New York University Press, 1974. * For Ibn Sina's life, see [[Ibn Khallikan]]'s ''Biographical Dictionary'', translated by [[de Slane]] (1842); [[F. Wüstenfeld]]'s ''Geschichte der arabischen Aerzte und Naturforscher'' (Göttingen, 1840). * Madelung, Wilferd and Toby Mayer (ed. and tr.), ''Struggling with the Philosopher: A Refutation of Avicenna's Metaphysics.'' A New Arabic Edition and English Translation of [[Muhammad al-Shahrastani|Shahrastani's]] Kitab al-Musara'a. === Sekundarna literatura === * {{cite book | first = Soheil M. | last = Afnan | author-link = Soheil Afnan | title = Avicenna: His Life and Works | url = https://archive.org/details/avicennahislifea033070mbp | year = 1958 | publisher = G. Allen & Unwin | location = London | oclc = 31478971 }} :: This is, on the whole, an informed and good account of the life and accomplishments of one of the greatest influences on the development of thought both Eastern and Western.&nbsp;... It is not as philosophically thorough as the works of D. Saliba, A.M. Goichon, or L. Gardet, but it is probably the best essay in English on this important thinker of the Middle Ages. (Julius R. Weinberg, ''The Philosophical Review'', Vol. 69, No. 2, Apr. 1960, pp.&nbsp;255–259) * {{cite book | title = Avicenna | url = https://archive.org/details/avicenna00good | url-access = registration | first = Lenn E. | last = Goodman | author-link = Lenn Evan Goodman | year = 2006 | publisher = Cornell University Press | edition = Updated | isbn = 978-0-415-01929-3 }} :: This is a distinguished work which stands out from, and above, many of the books and articles which have been written in this century on Avicenna (Ibn Sīnā) (980–1037). It has two main features on which its distinction as a major contribution to Avicennan studies may be said to rest: the first is its clarity and readability; the second is the comparative approach adopted by the author.&nbsp;... (Ian Richard Netton, ''Journal of the Royal Asiatic Society'', Third Series, Vol. 4, No. 2, July 1994, pp.&nbsp;263–264) * {{Cite journal |last=Gutas |first=Dimitri |year=1987 |title=Avicenna's maḏhab, with an Appendix on the question of his date of birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=5–6 |pages=323–336 |ref=none}} * Y.T. Langermann (ed.), ''Avicenna and his Legacy. A Golden Age of Science and Philosophy'', Brepols Publishers, 2010, {{ISBN|978-2-503-52753-6}} * For a new understanding of his early career, based on a newly discovered text, see also: Michot, Yahya, ''Ibn Sînâ: Lettre au vizir Abû Sa'd''. ''Editio princeps'' d'après le manuscrit de Bursa, traduction de l'arabe, introduction, notes et lexique (Beirut-Paris: Albouraq, 2000) {{ISBN|2-84161-150-7}}. * {{Cite book |title=Avicenna |last=Strohmaier |first=Gotthard |publisher=C.H. Beck |year=2006 |isbn=978-3-406-54134-6 |language=de |author-link=Gotthard Strohmaier}} :: This German publication is both one of the most comprehensive general introductions to the life and works of the philosopher and physician Avicenna (Ibn Sīnā, d. 1037) and an extensive and careful survey of his contribution to the history of science. Its author is a renowned expert in Greek and Arabic medicine who has paid considerable attention to Avicenna in his recent studies.&nbsp;... (Amos Bertolacci, ''Isis'', Vol. 96, No. 4, December 2005, p.&nbsp;649) * {{Cite book |title=Resalah Judiya of Ibn Sina (First edition 1971), Literary Research Unit, CCRIH, Aligarh Muslim University, Aligarh; (Second edition 1981) Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi; (Fourth edition 1999), Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite book |title=AI-Advia al-Qalbia of Ibn Sina |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |year=1996}} * {{Cite book |title=Ilmul Amraz of Ibn Sina (First edition 1969), Tibbi Academy, Delhi (Second edition 1990), (Third edition 1994), Tibbi Academy, Aligarh |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite encyclopedia |year=1986 |title=Qanoon lbn Sina Aur Uskey Shareheen wa Mutarjemeen |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * {{Citation |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |title=Qānūn-i ibn-i Sīnā aur us ke shārḥīn va mutarajimīn |date=1986 |location=ʻAlīgaṛh |publisher=Pablīkeshan Dīvīzan, Muslim Yūnīvarsiṭī|ol=1374509M }} * {{Cite encyclopedia |year=2004 |title=Qanun Ibn Sina and its Translation and Commentators (Persian Translation; 203pp) |publisher=Society for the Appreciation of Cultural Works and Dignitaries, Tehran, Iran |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * Shaikh al Rais Ibn Sina (Special number) 1958–59, Ed. Hakim Syed Zillur Rahman, Tibbia College Magazine, Aligarh Muslim University, Aligarh, [[India]]. === Medicina === * [[Edward Granville Browne|Browne, Edward G.]] ''Islamic Medicine. Fitzpatrick Lectures Delivered at the Royal College of Physicians in 1919–1920'', reprint: New Delhi: Goodword Books, 2001. {{ISBN|81-87570-19-9}} * Pormann, Peter & [[Savage-Smith, Emilie]]. ''Medieval Islamic Medicine'', Washington: Georgetown University Press, 2007. * Prioreschi, Plinio. ''Byzantine and Islamic Medicine'', A History of Medicine, Vol. 4, Omaha: Horatius Press, 2001. * [[Syed Ziaur Rahman]]. Pharmacology of Avicennian Cardiac Drugs (Metaanalysis of researches and studies in Avicennian Cardiac Drugs along with English translation of Risalah al Adwiya al Qalbiyah), [[Ibn Sina Academy of Medieval Medicine and Sciences]], Aligarh, India, 2020 {{ISBN|978-93-80610-43-6}} === Filozofija === * Amos Bertolacci, ''The Reception of Aristotle's Metaphysics in Avicenna's Kitab al-Sifa'. A Milestone of Western Metaphysical Thought'', Leiden: Brill 2006, (Appendix C contains an ''Overview of the Main Works by Avicenna on Metaphysics in Chronological Order''). * [[Dimitri Gutas]], ''Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works'', Leiden, Brill 2014, second revised and expanded edition (first edition: 1988), including an inventory of Avicenna' Authentic Works. * Andreas Lammer: ''The Elements of Avicenna's Physics. Greek Sources and Arabic Innovations''. Scientia graeco-arabica 20. Berlin / Boston: Walter de Gruyter, 2018. * Jon McGinnis and David C. Reisman (eds.) ''Interpreting Avicenna: Science and Philosophy in Medieval Islam: Proceedings of the Second Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2004. * {{in lang|fr}} Michot, Jean R., ''La destinée de l'homme selon Avicenne'', Louvain: Aedibus Peeters, 1986, {{ISBN|978-90-6831-071-9}}. * [[Nader El-Bizri]], ''The Phenomenological Quest between Avicenna and [[Heidegger]]'', Binghamton, N.Y.: Global Publications SUNY, 2000 (reprinted by SUNY Press in 2014 with a new Preface). * Nader El-Bizri, "Avicenna and Essentialism," ''Review of Metaphysics'', Vol. 54 (June 2001), pp.&nbsp;753–778. * Nader El-Bizri, "Avicenna's ''De Anima'' between Aristotle and Husserl," in ''The Passions of the Soul in the Metamorphosis of Becoming'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2003, pp.&nbsp;67–89. * Nader El-Bizri, "Being and Necessity: A Phenomenological Investigation of Avicenna's Metaphysics and Cosmology," in ''Islamic Philosophy and Occidental Phenomenology on the Perennial Issue of Microcosm and Macrocosm'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2006, pp.&nbsp;243–261. * Nader El-Bizri, 'Ibn Sīnā's Ontology and the Question of Being', ''Ishrāq: Islamic Philosophy Yearbook'' 2 (2011), 222–237 * Nader El-Bizri, 'Philosophising at the Margins of 'Sh'i Studies': Reflections on Ibn Sīnā's Ontology', in ''The Study of Sh'i Islam. History, Theology and Law'', eds. F. Daftary and G. Miskinzoda (London: I.B. Tauris, 2014), pp.&nbsp;585–597. * Reisman, David C. (ed.), ''Before and After Avicenna: Proceedings of the First Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2003. {{refend}} == Vanjski linkovi == {{Wikicitat|Ibn Sina}} {{Commonscat|Avicenna}} * https://web.archive.org/web/20120425122943/http://www.ibn-sina.net/ Institut Ibn-Sina, Sarajevo * [https://web.archive.org/web/20170815063632/http://www.farhangsara.com/ibn_sina.htm Biografija Avicene (na engleskom)] * [https://web.archive.org/web/20041209223233/http://www.hamedantourism.com/aboalisina.htm Biografija Avicene (na perzijskom)] * [http://www.muslimphilosophy.com/sina/default.htm Ibn-Sina] * [https://web.archive.org/web/20070216025958/http://avicenna.h80.org/ Ibn-Sina; Ibn-Sina- Biografija, citati, literatura] (en) {{Astronomija u srednjovjekovnom islamu}} {{DEFAULTSORT:Ibn-Sina}} [[Kategorija:Iranski filozofi]] [[Kategorija:Biografije, Balkh]] [[Kategorija:Rođeni 980.]] [[Kategorija:Umrli 1037.]] [[Kategorija:Iranski ljekari]] [[Kategorija:Dvorski ljekari]] qmyk2ea5zh2cc6v6rmlratgqtq3yll2 3665835 3665834 2024-11-14T12:04:02Z Panasko 146730 /* Izvori */ 3665835 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn Sina | slika =Avicenna-miniatur.jpg | veličina_slike = | opis = Ibn Sina | datum_rođenja = {{Datum rođenja|980||}} | mjesto_rođenja = Balkh, Perzija | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1037|||980||}} | mjesto_smrti = Hamedan, Perzija | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = | godine_aktivnosti = | poznat_po = | značajna_djela = }} '''Ibn-Sina''', (latinizirano ime '''Avicena''', ''Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn-e Sina'' ili ''Abu Ali Al-Husain'') (980-1037), (perzijski: ابوعلی سینا، پورسینا) (arapski: ابن سینا‎) (grčki: Aβιτζιανός, Avitzianós), vodeći je [[islam]]ski filozof i [[Neoplatonizam|neoplatonista]]. Studirao je [[Teologija|teologiju]], [[Fizika|fiziku]], [[Matematika|matematiku]], [[Medicina|medicinu]], [[Filozofija|filozofiju]] i [[Logika|logiku]]. Bio je [[astronom]], [[hemičar]], [[Geologija|geolog]], [[hafiz]] [[Kur'an]]a, islamski psiholog, islamski teolog, logičar, paleontolog, [[matematičar]], učitelj u [[mekteb]]u, [[fizičar]], [[pjesnik]] i [[Nauka|naučnik]]. Kao [[polimat]], smatra se jednim od najvažnijih ljekara, astronoma, mislilaca i pisaca [[Zlatno doba islama|islamskog zlatnog doba]].<ref>* {{cite book|last1=Bennison|first1=Amira K.|url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn|title=The great caliphs : the golden age of the 'Abbasid Empire|date=2009|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-15227-2|location=New Haven|page=[https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn/page/n205 195]|quote=Avicena je bio Perzijanac čiji je otac služio Samanidima iz Khurasana i Transoksanije kao administrator ruralnog okruga izvan Buhare.|access-date=}} * {{cite book|author=Paul Strathern|url=https://books.google.com/?id=0rGwOkqIqKkC&pg=PA58&dq=Avicenna's+ethnicity#v=onepage&q&f=false|title=A brief history of medicine: from Hippocrates to gene therapy|publisher=Running Press|year=2005|isbn=978-0-7867-1525-1|page=58}}{{Mrtav link}}. * {{cite book|author=Brian Duignan|url=https://books.google.com/?id=p9eh18dRTwAC&pg=PA89&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Medieval Philosophy|publisher=The Rosen Publishing Group|year=2010|isbn=978-1-61530-244-4|page=89}}. * {{cite book|author=Michael Kort|url=https://books.google.com/?id=EPCcSZ2dzckC&pg=PA24&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Central Asian republics|publisher=Infobase Publishing|year=2004|isbn=978-0-8160-5074-1|page=24}} * "He was born in 370/980 in Afshana, his mother's home, near Bukhara. His native language was Persian" (from "Ibn Sina ("Avicenna")", ''Encyclopedia of Islam'', Brill, second edition (2009). Accessed via Brill Online at www.encislam.brill.nl). * "Avicena je bio najveći od svih perzijskih mislilaca; kao ljekar i metafizičar&nbsp;..." ([http://www.google.com/search?tbm=bks&tbo=1&q=greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician#sclient=psy&hl=en&tbo=1&tbm=bks&source=hp&q=Avicenna+was+the+greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician&aq=&aqi=&aql=&oq=&pbx=1&bav=on.2,or.r_gc.r_pw.&fp=dcce4d829681fc6c&biw=1824&bih=966 excerpt] from A.J. Arberry, ''Avicenna on Theology'', KAZI PUBN INC, 1995). * "Dok se ime Avicena (Ibn Sina, umro 1037.) generalno navodi kao hronološki prvo među značajnim iranskim filozofima, nedavni dokazi su otkrili prethodno postojanje ismailitskih filozofskih sistema sa strukturom ništa manje potpunom od Avicene." (from [https://books.google.com/books?id=A8PzaQZwzZQC&pg=PA74&dq=is+generally+listed+as+chronologically+first+among+noteworthy+Iranian+philosophers&hl=en&ei=lIT3TeS6L6bt0gGJm92iCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q=is%20generally%20listed%20as%20chronologically%20first%20among%20noteworthy%20Iranian%20philosophers&f=false p.&nbsp;74] of Henry Corbin, ''The Voyage and the messenger: Iran and philosophy'', North Atlantic Books, 1998.</ref> Od oko 450 radova za koje se zna da ih je napisao, sačuvano je njih oko 240, uključujući 150 djela iz oblasti filozofije i 40 iz medicine.<ref name="MacTutor Biography|id=Avicenna">{{MacTutor Biography|id=Avicenna}}</ref> Najpoznatija djela su mu: [[Knjiga o iscjeljivanju]] (Kitab Al-Shifaʾ), filozofska i naučna enciklopedija, i [[Kanon medicine]], medicinska enciklopedija,<ref name="Britannica">{{cite encyclopedia |last=Nasr |first=Seyyed Hossein |authorlink=Seyyed Hossein Nasr |title=Avicenna |year=2007| encyclopedia=Encyclopædia Britannica Online |access-date=|location= |publisher= |url=http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-url=https://web.archive.org/web/20071031092920/http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-date=31. 10. 2007 <!--DASHBot-->|url-status=live}}</ref><ref>Edwin Clarke, Charles Donald O'Malley (1996), [https://books.google.com/books?id=Q_rO4ZFpUcgC&pg=PA20&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''The human brain and spinal cord: a historical study illustrated by writings from antiquity to the twentieth century''], Norman Publishing, p.&nbsp;20 ({{ISBN|0-930405-25-0}}).</ref><ref>Iris Bruijn (2009), [https://books.google.com/books?id=2UT89SgQHGgC&pg=PA26&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''Ship's Surgeons of the Dutch East India Company: Commerce and the progress of medicine in the eighteenth century''], Amsterdam University Press, p.&nbsp;26 ({{ISBN|90-8728-051-3}}).</ref> koja je postala standardni medicinski izvor znanja na mnogim [[Srednji vijek|srednjovekovnim]] [[univerzitetim]]a a koristila se do 1650. Pored filozofije i medicine, ibn-Sinin naučni opus obuhvata i djela o astronomiji, alhemiji, geografiji i geologiji, psihologiji, islamskoj teologiji, logici, matematici, fizici i poeziji. == Biografija == === Rani period === Rođen je 980. godine u Afshanu, selu u blizini [[Buhara|Buhare]] (današnji [[Uzbekistan]]), [[Glavni grad|glavnog grada]] tadašnjeg [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidskog Carstva]], perzijske dinastije koja je vladala [[Srednja Azija|Srednjom Azijom]] i [[Veliki Horasan|Velikim Horasanom]]. Njegova majka je bila iz Buhare,{{sfn|Goichon|1986|p=941}} a njegov otac Abdulah bio je rodom iz grada Balkha u Baktriji.{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Zvaničnik sasanidske birokratije, služio je kao guverner sela kraljevskog imanja Harmajtan blizu Buhare tokom vladavine [[Nuh II|Nuha II]] (976–997).{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Imao je i mlađeg brata. Nekoliko godina kasnije, porodica se nastanila u Buhari, centru učenja, što je privuklo mnoge učenjake. Tamo je stekao obrazovanje, kojim je naizgled u početku upravljao njegov otac.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Iako su i njegov otac i brat prešli na [[Ismailije|ismailizam]], on ih nije slijedio.{{sfn|Daftary|2017|p=191}}{{sfn|Daftary|2007|pp=202–203}} Umjesto toga, bio je [[Hanefijski mezheb|hanefijski]] [[Sunitski islam|sunit]], ista škola koju su slijedili Sasanidi.{{sfn|Gutas|1988|pp=330–331}} Prvo je bio školovan u [[Kur'an|Kur'anu]] i [[Književnost|književnosti]], a sa 10 godina je naučio cijeli Kur'an napamet.{{sfn|Gutas|2014|p=12}} Kasnije ga je otac poslao kod indijskog trgovca zelenilom, koji ga je naučio [[Aritmetika|aritmetici]].{{sfn|Gutas|2014|p=13}} Poslije ga je školovao u [[fikh|fikhu]] kod hanefijskog pravnika Ismaila el-Zahida. Nešto kasnije, njegov otac je pozvao ljekara i filozofa el-Natilija u njihovu kuću da obrazuje Ibn-Sinu.{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Zajedno su proučavali Uvod (''Isagoge'') od [[Porfirije Tirski|Porfirija Tirskog]] (umro 305.) i možda Aristotelove kategorije (umro 322. p. n. e.). Nakon što je pročitao [[Ptolomej]]ev ''[[Almagest]]'' (umro 170.) i [[Euklidovi elementi|Euklidove elemente]], el-Natili mu je rekao da nastavi samostalno istraživanje.{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Kada je imao osamnaest godina, bio je dobro obrazovan u grčkim naukama. Iako Ibn-Sina samo spominje el-Natilija kao svog učitelja u svojoj autobiografiji, on je najvjerovatnije imao i druge učitelje, kao što su ljekari Kumri i Abu Sahl'Isa ibn Jahja el-Masihi.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=13}} === Karijera === ==== U Buhari i Gurganju ==== Sa sedamnaest godina, postao je ljekar Nuha II. Kada je imao najmanje 21 godinu, njegov otac je umro. Kasnije je dobio administrativno mjesto, vjerovatno naslijeđujući svog oca na mjestu guvernera Harmajtana. Ibn-Sina se kasnije preselio u Gurganj, glavni grad Harazma, što je, kako navodi, učinio zbog "nužde". Datum kada je otišao u to mjesto je neizvjestan, jer on izvještava da je služio Harazmašahu, vladaru Harazme, Ma'munidskom vladaru Abu ul-Hasan Aliju. Potonji je vladao od 997. do 1009, što ukazuje da se Ibn-Sina preselio negdje u tom periodu. Možda se preselio 999, godine u kojoj je [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidsko carstvo]] palo nakon što je Kara-Hanidski kanat zauzeo Buharu i zatočio Sasanidskog emira [[Abd el-Malik II|Abd el-Malika II]]. Zbog svog visokog položaja i jake veze sa Samanidima, Ibn-Sina se možda našao u nepovoljnom položaju nakon pada svog suzerena.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Preko ministra Gurganja, Abu'l-Husajna as-Sahija, zaštitnika grčkih nauka, stupio je u službu Abu el-Hasana Alija.{{sfn|Gutas|2014|p=19 (see also note 28)}} Pod Ma'munidima, Gurgandž je postao centar učenja, privlačeći mnoge istaknute ličnosti, kao što su Ibn-Sina i njegov bivši učitelj [[Abu Sahl el-Masihi]], matematičar [[Abu Nasr Mansur]], liječnik ibn el-Hammar i filolog al- Tha'alibi.{{sfn|Bosworth|1978|p=1066}}{{sfn|Bosworth|1984a|pp=762–764}} === U Gorganu === Ibn-sina se kasnije zbog "nužde" još jednom preselio (1012. godine), ovaj put na zapad. Tamo je putovao kroz [[Veliki Horasan|horasanske]] gradove [[Nisa (Perzija)|Nisa]], [[Abivard]], [[Tus (Iran)|Tus]], [[Samangan]] i [[Jajrom]] . Planirao je da posjeti vladara grada Gorgana, [[Zijaridska dinastija|Zijarida]] [[Kabus ibn Vušmagir|Kabusa]] (977–981, 997–1012), kultivisanog zaštitnika pisanja, čiji je dvor privukao mnoge ugledne pjesnike i naučnike. Međutim, kada je Ibn-Sinakonačno stigao, otkrio je da je vladar mrtav od zime 1013.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Madelung|1975|p=215}} Ibn-Sinaje tada otišao iz Gorgana u [[Dihistan]], ali se vratio nakon što se razbolio. Tamo je upoznao Abu Ubajda el-Juzjanija (umro 1070.) koji je postao njegov učenik i pratilac.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|pp=19, 29}} Kratko je boravio u Gorganu, navodno je služio Kabusovom sinu i nasljedniku [[Manučihr]]i (r. 1012–1031) i boravio u kući patrona.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} === U Raju i Hamadanu === [[File:Gold dinar of Majd al-Dawla, the last ruler of the Buyid amirate of Ray.jpg|thumb|Novčić [[Majid el-Davla|Majid el-Davle]] U 1014, otišao je u grad [[Raj (Iran)|Raj]], gdje je stupio u službu [[Bujidsko Carstvo|amira Bujida]] [[Majid el-Davla|Majida el-Davle]] (r. 997–1029) i njegove majke [[Sajjida Širin|Sajjide Širin]], de facto vladara carstva. Tamo je služio kao ljekar na dvoru, liječeći Majida el-Davlu, koji je bolovao od melanholije. Ibn-Sina je navodno kasnije služio kao "poslovni menadžer" Širin u Kazvinu i Hamadanu, iako detalji u vezi sa ovim mandatom nisu jasni.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Tokom ovog perioda, završio je pisanje ''[[Kanon medicine|Kanona medicine]]'' i počeo da piše svoju [[Knjiga o iscjeljivanju|''Knjigu o iscjeljivanju'']].{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Godine 1015, tokom boravka u Hamadanu, učestvovao je u javnoj debati, kao što je to bio običaj za novopridošle učenjake u zapadnom Iranu u to vrijeme. Svrha debate bila je ispitati nečiju reputaciju u odnosu na istaknutog stanovnika.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Osoba protiv koje je Ibn-sina raspravljao je Abu'l-Kasim el-Kirmani, član škole filozofa iz Bagdada.{{sfn|Adamson|2013|p=15}} Debata je postala žestoka, što je rezultiralo time da je Ibn-Sina optužio Abu'l-Kasima za nedostatak osnovnog znanja u logici, dok je Abu'l-Kasim optužio Ibn-Sinu za neljubaznost.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Nakon debate, poslao je pismo Bagdadskim peripatetičarima, pitajući da li je istinita Abu'l-Kasimova tvrdnja da dijeli isto mišljenje kao i oni. Abu'l-Kasim je kasnije uzvratio tako što je napisao pismo nepoznatoj osobi u kojem je optužbe iznio toliko ozbiljnim da je Ibn-Sina pisao Abu Sa'du, zamjeniku Majid el-Davle, da ispita stvar. Optužba upućena Ibn-Sini je možda bila ista kao i ranije, u kojoj su ga ljudi Hamadana optužili da je kopirao stilske strukture Kur'ana u njegovim ''Propovijedima o božanskom jedinstvu''.{{sfn|Adamson|2013|pp=16–18}} Ozbiljnost ove optužbe, prema riječima historičara [[Peter Adamson|Petera Adamsona]], "ne može se potcijeniti u široj muslimanskoj kulturi."{{sfn|Adamson|2013|p=17}} Nedugo zatim, Ibn-Sina je svoju odanost prebacio na rastućeg Bujid-amira [[Šams el-Davla|Šams el-Davlu]], mlađeg brata Majida, za šta Adamson sugeriše da je zbog toga što je Abu'l-Kasim također radio pod Sajjidom Širin.{{sfn|Adamson|2013|p=18}}{{sfn|Madelung|1975|p=293}} Šams el-Davla ga je pozvao da ga liječi, ali nakon potonjeg pohoda iste godine protiv njegovog bivšeg saveznika, vladara Anazida Abu Šavka (r. 1010–1046), prisilio je Ibn-Sinu da postane njegov vezir.{{sfn|Adamson|2013|p=18}} Iako se Ibn-Sina ponekad sukobljavao sa Šams el-Davlinim trupama, on je ostao vezir sve dok ovaj nije umro od kolike 1021. Šams el-Davlin sin i nasljednik Sama' el-Davla (r. 1021–1023) zamolio je Ibn-Sinu da ostane vezi ), ali se umjesto toga sakrio sa svojim pokroviteljem, Abu Galibom el-Attarom, čekajući bolje prilike. U tom periodu Ibn-Sina je bio tajno u kontaktu sa Ala el-Davla Muhammadom (r. 1008–1041), Kakujidskim vladarom Isfahana i stricem Sajjide Širin.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=22}}{{sfn|Bosworth|1984b|pp=773–774}} Tokom svog boravka u Attarovom domu Ibn-Sina je završio ''[[Knjigu iscjeljenja|Knjigu o iscjeljivanju]]'', pišući 50 stranica dnevno.{{sfn|Adamson|2013|pp=22–23}} Bujidski sud u Hamadanu, posebno kurdski vezir Taj el-Mulk, osumnjičio je Ibn-Sinu za prepisku sa Ala el-Dawlom, i kao rezultat toga, opljačkao je kuću Attara i zatvorio Ibn-Sinu u tvrđavu Fardajan, izvan Hamadana. Juzjani krivi jednog od ibn Sininih doušnika za njegovo hvatanje. Bio je u zatvoru četiri mjeseca dok Ala el-Davla nije zauzeo Hamadan, čime je okončana Sama el-Davlina vladavina.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=23}} === U Isfahanu === [[File:MuhammadibnRustamDushmanziyarCoin.jpg|thumb|left|Novčić [[Ala el-Davla Muhammed]]a, [[Kakujidsko Carstvo|kakujidskog]] vladara [[Isfahan]]a]] Ibn-Sina je nakon toga pušten i otišao u [[Isfahan]], gdje ga je Ala el-Davla dobro primio. Prema riječima Juzjanija, vladar Kakujida dao je Ibn-Sini "poštovanje" koje je neko poput njega zaslužio."{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Adamson također kaže da se Ibn-Sinina služba pod Ala el-Davlaom "pokazala kao najstabilniji period njegovog života."{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Služio je kao savjetnik, ako ne i vezir Ala el-Davle, prateći ga u mnogim njegovim vojnim ekspedicijama i putovanjima.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Ibn-Sina mu je posvetio dva perzijska djela, filozofsku raspravu pod nazivom ''Knjiga nauke za Ala'' i ''Medicinsku raspravu o pulsu''.{{sfn|Lazard|1975|p=630}} [[File:Мавзолей Авиценны 1.JPG|thumb|[[Mauzolej Ibn-Sine]], [[Hamadan]], Iran]] Tokom kratke okupacije Isfahana od strane Gaznavida u januaru 1030, Ibn-Sina i Ala el-Davla su se preselili u jugozapadni iranski region [[Huzistan]], gdje su ostali do smrti Gaznavidskog vladara Mahmuda (r. 998–1030), koja se dogodila dva mjeseci kasnije. Naizgled, kada se Ibn-Sina vratio u Isfahan, počeo je pisati svoje ''Napomene i podsjetnike''.{{sfn|Gutas|2014|p=133}} Godine 1037, dok je Ibn-Sina pratio Ala el-Davla u bitci kod Isfahana, dobio je teške grčeve, od kojih je patio cijeli život. Umro je ubrzo nakon toga u Hamadanu, gdje je i sahranjen.{{sfn|Adamson|2013|p=26}} == Filozofija == On svoju filozofiju temelji na [[Aristotel]]ovom učenju. Njegovo najpoznatije djelo je "Kanon medicine". On smatra da je zadatak filozofije da osvijetli i dokaže istine koje je [[Allah]] objavio. Također, smatra da um ne može dokazati sve istine. == Medicina == Oko 100 rasprava je pripisano Ibn Sini. Neke od njih su samo nekoliko stranica dugačke, ali ima radova koji imaju i nekoliko tomova. Najpoznatije djelo, po kojem je i dobio svoju evropsku reputaciju, je "Kanon medicine:, djelo od 14 tomova. Ovo djelo je bilo standardni medicinski rad u Evropi i islamskom svijetu, sve do 18. vijeka. == Nasljedstvo Ibn-Sina == George Sarton, autor knjige "The History of Science" (Historija nauke), opisao je Ibn Sīnāa kao "jednog od najvećih mislilaca i medicinskih naučnika u historiji" i nazvao ga "najpoznatijim naučnikom Islama, i jedan od najpoznatijih, od svih rasa, mjesta i vremena." Ibn-Sina je poznat kao: otac moderne medicine, osnivač avicenizma, i avecijanske logike, koncepta inercije i momenta sile, preteča psihoanalize, pionir aromaterapije i neuropsihijatrije, značajan doprinosilac geologiji. Radovi: Kanon medicine, Knjiga liječenja Na njega su imali utjecaj: [[Muhammed]], Ja'far al-Sadiq, [[Hipokrat]], [[Sushruta]], [[Charaka]], [[Aristotel]], [[Galen]], [[Plotin]], zatim [[neoplatonizam]], indijski matematičari, Wasil ibn Ata, [[al-Kindi]], [[al-Farabi]], Muhammad ibn Zakariya al-Razi, [[El-Biruni|Abu Rayhan Biruni]], John Philoponus, muslimanski ljekari. Ibn-Sina je izvršio utjecaj na: Abu Rayhan Birunija, [[Omar Hajjam]]a, al-Gazalija, Fakhr al-Din al-Razi-ja, Abubacera, Averroesa, Shahab al-Din [[Suhrawardi]]ja, Nasīr al-Dīn [[al-Tūsī]]ja, Ibn al-Nafisa, skolastike [[Albertus Magnus]]a, [[Duns Scotus]]a, [[Toma Akvinski|Tomu Akvinskog]], Jean Buridana, [[Giambattista Benedetti]]-ja, [[Galileo Galilej]]a, [[William Harvey]]a, [[René Descartes]]a, [[Spinoza|Spinozu]], [[John Locke]]a, [[Maimonides]]a. == Također pogledajte == * [[Filozofija]] == Reference == {{Refspisak|2}} === Izvori === {{refbegin|30em}} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Interpreting Avicenna: Critical Essays |year=2013 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-0-521-19073-2 |url=https://books.google.com/books?id=OeVribsJbgUC }} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author1-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Philosophy in the Islamic World: A history of philosophy without any gaps, Volume 3 |date=2016 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-957749-1}} * {{cite book |last1=Bennison |first1=Amira K. |title=The great caliphs: the golden age of the 'Abbasid Empire |url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn |url-access=limited |date=2009 |publisher=Yale University Press |location=New Haven |isbn=978-0-300-15227-2 }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=Āl-e Maʾmūn |url=https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=762–764 |year=1984a |access-date=18 September 2021 |archive-date=19 October 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211019104714/https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |url-status=live }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=ʿAlāʾ-al-dawla Moḥammad |url=https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=773–774 |year=1984b |access-date=18 September 2021 |archive-date=3 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210903015700/https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |url-status=live }} * {{cite book |last1=Copleston |first1=Frederick |author1-link=Frederick Copleston |title=A History of Philosophy, Volume 2: Medieval Philosophy – From Augustine to Duns Scotus |date=1993 |publisher=Image Books |isbn=978-0-385-46844-2 |title-link=A History of Philosophy (Copleston)}} * {{cite book |last1=Corbin |first1=Henry |title=The Voyage and the messenger: Iran and philosophy |date=1998 |publisher=North Atlantic Books |isbn=9781556432699}} * {{Cite book |last1=Corbin |first1=Henry |url=https://press.princeton.edu/titles/2761.html |title=Avicenna and the Visionary Recital |language=en |access-date=12 August 2018 |isbn=978-0-691-63054-0 |date=19 April 2016 |publisher=Princeton University Press |archive-date=24 May 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190524093639/https://press.princeton.edu/titles/2761.html |url-status=live }} * {{cite book |last=Daftary |first=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2007 |publisher=The Isma'ilis: Their History and Doctrines |author-link=Farhad Daftary |isbn=978-0-521-85084-1 |url=https://books.google.com/books?id=Fl4ptwAACAAJ }} * {{cite book |last1=Daftary |first1=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2017 |publisher=Routledge |isbn=978-1-138-28810-2 |url=https://books.google.com/books?id=sxIwDwAAQBAJ }} * {{Cite book |last1=Daly |first1=Jonathan |title=The Rise of Western Power: A Comparative History of Western Civilization |date=19 December 2013 |publisher=A&C Black |isbn=978-1-4411-1851-6 |language=en}} * {{cite encyclopedia |last1=El-Bizri |first1=Nader |author1-link=Nader El-Bizri |date=2006 |title=Ibn Sina, or Avicenna |editor1-last=Meri |editor1-first=Josef W. |encyclopedia=Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia |volume=1 |pages=369–370 |location=New York |publisher=Routledge |isbn=978-0-415-96691-7}} * {{cite book |last1=Glick |first1=Thomas F. |author-link1=Thomas F. Glick |last2=Livesey |first2=Steven John |last3=Wallis |first3=Faith |title=Medieval Science, Technology, and Medicine: An Encyclopedia |year=2005 |publisher=Psychology Press |isbn=978-1-138-05670-1}} * {{cite journal |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |year=1988 |title=Avicenna's Maḏhab with an appendix on the question of his date of Birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=6 |pages=323–336 |jstor=25802612}} * {{cite book |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |title=Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works. Second, Revised and Enlarged Edition, Including an Inventory of Avicenna's Authentic Works |year=2014 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-9004201729 |url=https://books.google.com/books?id=QgYSBQAAQBAJ }} * {{cite book |last1=Khalidi |first1=Muhammad Ali |title=Medieval Islamic Philosophical Writings |date=2005 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-82243-5}} * {{cite book |last1=Pasnau |first1=Robert |last2=Dyke |first2=Christina Van |title=Cambridge History of Medieval Philosophy, Volume 1 |date=2010 |publisher=Cambridge University Press}} {{refend}} == Dodatna literatura == {{refbegin|30em}} === Enciklopedijski članci === * {{Cite book |title=An Educational Encyclopedia of Islam |last=Syed Iqbal |first=Zaheer |publisher=Iqra Publishers |year=2010 |isbn=978-603-90004-4-0 |edition=2nd |location=Bangalore |page=1280}} * {{cite encyclopedia | last = Flannery | first = Michael | encyclopedia = [[Encyclopædia Britannica]] | title = Avicenna | url = https://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | access-date = 2 June 2022 | archive-date = 4 May 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150504224831/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last = Goichon | first = A.-M. | author-link = A.-M. Goichon | encyclopedia = [[Encyclopedia of Islam]] | publisher = [[Brill Publishers]] | title = Ibn Sina, Abu 'Ali al-Husayn b. 'Abd Allah b. Sina, known in the West as Avicenna | url = http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | year = 1999 | access-date = 15 February 2007 | archive-date = 28 February 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070228032655/http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last1 = Mahdi | first1 = M. | author-link = M. Mahdi | first2 = D | last2 = Gutas | first3 = Sh.B. | last3 = Abed | first4 = M.E. | last4 = Marmura | first5 = F. | last5 = Rahman | first6 = G. | last6 = Saliba | first7 = O. | last7 = Wright | first8 = B. | last8 = Musallam | first9 = M. | last9 = Achena | first10 = S. | last10 = Van Riet | first11 = U. | last11 = Weisser | encyclopedia = [[Encyclopædia Iranica]] | title = Avicenna | url = http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | year = 1987 | access-date = 15 January 2012 | archive-date = 29 April 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110429170220/http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | url-status = live }} * {{MacTutor Biography|id=Avicenna|title=Abu Ali al-Husain ibn Abdallah ibn Sina (Avicenna)}} * {{Cite encyclopedia |year=2007 |title=Ibn Sīnā: Abū ʿAlī al-Ḥusayn ibn ʿAbdallāh ibn Sīnā |encyclopedia=The [[Biographical Encyclopedia of Astronomers]] |publisher=Springer |location=New York |url=http://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |last=Ragep |first=Sally P. |editor1-first=Thomas |editor1-last=Hockey |pages=570–572 |isbn=978-0-387-31022-0 |display-editors=etal |access-date=15 October 2011 |archive-date=21 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921050851/https://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |url-status=live }} (PDF version) * [http://www.iep.utm.edu/avicenna/ Avicenna] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120603023507/http://www.iep.utm.edu/avicenna/ |date=3 June 2012 }} entry by Sajjad H. Rizvi in the ''[[Internet Encyclopedia of Philosophy]]'' *{{cite encyclopedia |last1=M. Alper |first1=Ömer |last2=Durusoy |first2=Ali |last3=Terzioğlu |first3=Arslan |last4=H.Turabi |first4=Ahmet |last5=Karliğa |first5=H.Bekir |last6=Görgün |first6=Tahsin |title=İBN SÎNÂ – An article published in Turkish Encyclopedia of Islam |date=1999 |publisher=[[İslâm Ansiklopedisi|TDV Encyclopedia of Islam]] |isbn=978-97-53-89447-0 |pages=319–358 |volume=20 (Ibn Haldun - Ibnu'l Cezeri) |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |lang=tr |access-date=20 May 2022 |archive-date=26 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226032614/https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |url-status=live }} === Primarna literatura === * For an old list of other extant works, [[C. Brockelmann]]'s ''Geschichte der arabischen Litteratur'' (Weimar 1898), vol. i. pp.&nbsp;452–458. (XV. W.; G. W. T.) * For a current list of his works see A. Bertolacci (2006) and D. Gutas (2014) in the section "Philosophy". * {{Cite book |title=The Metaphysics of The Healing |last=Avicenna |publisher=Brigham Young University |others=Michael E. Marmura (trans.) |year=2005 |isbn=978-0-934893-77-0 |edition=1 |series=A parallel English-Arabic text translation}} * {{Cite book |title=The Canon of Medicine (al-Qānūn fī'l-ṭibb), vol. 1 |last=Avicenna |publisher=Great Books of the Islamic World |others=Laleh Bakhtiar (ed.), Oskar Cameron Gruner (trans.), Mazhar H. Shah (trans.) |year=1999 |isbn=978-1-871031-67-6}} * Avicenne: ''Réfutation de l'astrologie''. Edition et traduction du texte arabe, introduction, notes et lexique par Yahya Michot. Préface d'Elizabeth Teissier (Beirut-Paris: Albouraq, 2006) {{ISBN|2-84161-304-6}}. * William E. Gohlam (ed.), ''The Life of Ibn Sina. A Critical Edition and Annotated Translation'', Albany, State of New York University Press, 1974. * For Ibn Sina's life, see [[Ibn Khallikan]]'s ''Biographical Dictionary'', translated by [[de Slane]] (1842); [[F. Wüstenfeld]]'s ''Geschichte der arabischen Aerzte und Naturforscher'' (Göttingen, 1840). * Madelung, Wilferd and Toby Mayer (ed. and tr.), ''Struggling with the Philosopher: A Refutation of Avicenna's Metaphysics.'' A New Arabic Edition and English Translation of [[Muhammad al-Shahrastani|Shahrastani's]] Kitab al-Musara'a. === Sekundarna literatura === * {{cite book | first = Soheil M. | last = Afnan | author-link = Soheil Afnan | title = Avicenna: His Life and Works | url = https://archive.org/details/avicennahislifea033070mbp | year = 1958 | publisher = G. Allen & Unwin | location = London | oclc = 31478971 }} :: This is, on the whole, an informed and good account of the life and accomplishments of one of the greatest influences on the development of thought both Eastern and Western.&nbsp;... It is not as philosophically thorough as the works of D. Saliba, A.M. Goichon, or L. Gardet, but it is probably the best essay in English on this important thinker of the Middle Ages. (Julius R. Weinberg, ''The Philosophical Review'', Vol. 69, No. 2, Apr. 1960, pp.&nbsp;255–259) * {{cite book | title = Avicenna | url = https://archive.org/details/avicenna00good | url-access = registration | first = Lenn E. | last = Goodman | author-link = Lenn Evan Goodman | year = 2006 | publisher = Cornell University Press | edition = Updated | isbn = 978-0-415-01929-3 }} :: This is a distinguished work which stands out from, and above, many of the books and articles which have been written in this century on Avicenna (Ibn Sīnā) (980–1037). It has two main features on which its distinction as a major contribution to Avicennan studies may be said to rest: the first is its clarity and readability; the second is the comparative approach adopted by the author.&nbsp;... (Ian Richard Netton, ''Journal of the Royal Asiatic Society'', Third Series, Vol. 4, No. 2, July 1994, pp.&nbsp;263–264) * {{Cite journal |last=Gutas |first=Dimitri |year=1987 |title=Avicenna's maḏhab, with an Appendix on the question of his date of birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=5–6 |pages=323–336 |ref=none}} * Y.T. Langermann (ed.), ''Avicenna and his Legacy. A Golden Age of Science and Philosophy'', Brepols Publishers, 2010, {{ISBN|978-2-503-52753-6}} * For a new understanding of his early career, based on a newly discovered text, see also: Michot, Yahya, ''Ibn Sînâ: Lettre au vizir Abû Sa'd''. ''Editio princeps'' d'après le manuscrit de Bursa, traduction de l'arabe, introduction, notes et lexique (Beirut-Paris: Albouraq, 2000) {{ISBN|2-84161-150-7}}. * {{Cite book |title=Avicenna |last=Strohmaier |first=Gotthard |publisher=C.H. Beck |year=2006 |isbn=978-3-406-54134-6 |language=de |author-link=Gotthard Strohmaier}} :: This German publication is both one of the most comprehensive general introductions to the life and works of the philosopher and physician Avicenna (Ibn Sīnā, d. 1037) and an extensive and careful survey of his contribution to the history of science. Its author is a renowned expert in Greek and Arabic medicine who has paid considerable attention to Avicenna in his recent studies.&nbsp;... (Amos Bertolacci, ''Isis'', Vol. 96, No. 4, December 2005, p.&nbsp;649) * {{Cite book |title=Resalah Judiya of Ibn Sina (First edition 1971), Literary Research Unit, CCRIH, Aligarh Muslim University, Aligarh; (Second edition 1981) Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi; (Fourth edition 1999), Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite book |title=AI-Advia al-Qalbia of Ibn Sina |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |year=1996}} * {{Cite book |title=Ilmul Amraz of Ibn Sina (First edition 1969), Tibbi Academy, Delhi (Second edition 1990), (Third edition 1994), Tibbi Academy, Aligarh |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite encyclopedia |year=1986 |title=Qanoon lbn Sina Aur Uskey Shareheen wa Mutarjemeen |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * {{Citation |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |title=Qānūn-i ibn-i Sīnā aur us ke shārḥīn va mutarajimīn |date=1986 |location=ʻAlīgaṛh |publisher=Pablīkeshan Dīvīzan, Muslim Yūnīvarsiṭī|ol=1374509M }} * {{Cite encyclopedia |year=2004 |title=Qanun Ibn Sina and its Translation and Commentators (Persian Translation; 203pp) |publisher=Society for the Appreciation of Cultural Works and Dignitaries, Tehran, Iran |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * Shaikh al Rais Ibn Sina (Special number) 1958–59, Ed. Hakim Syed Zillur Rahman, Tibbia College Magazine, Aligarh Muslim University, Aligarh, [[India]]. === Medicina === * [[Edward Granville Browne|Browne, Edward G.]] ''Islamic Medicine. Fitzpatrick Lectures Delivered at the Royal College of Physicians in 1919–1920'', reprint: New Delhi: Goodword Books, 2001. {{ISBN|81-87570-19-9}} * Pormann, Peter & [[Savage-Smith, Emilie]]. ''Medieval Islamic Medicine'', Washington: Georgetown University Press, 2007. * Prioreschi, Plinio. ''Byzantine and Islamic Medicine'', A History of Medicine, Vol. 4, Omaha: Horatius Press, 2001. * [[Syed Ziaur Rahman]]. Pharmacology of Avicennian Cardiac Drugs (Metaanalysis of researches and studies in Avicennian Cardiac Drugs along with English translation of Risalah al Adwiya al Qalbiyah), [[Ibn Sina Academy of Medieval Medicine and Sciences]], Aligarh, India, 2020 {{ISBN|978-93-80610-43-6}} === Filozofija === * Amos Bertolacci, ''The Reception of Aristotle's Metaphysics in Avicenna's Kitab al-Sifa'. A Milestone of Western Metaphysical Thought'', Leiden: Brill 2006, (Appendix C contains an ''Overview of the Main Works by Avicenna on Metaphysics in Chronological Order''). * [[Dimitri Gutas]], ''Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works'', Leiden, Brill 2014, second revised and expanded edition (first edition: 1988), including an inventory of Avicenna' Authentic Works. * Andreas Lammer: ''The Elements of Avicenna's Physics. Greek Sources and Arabic Innovations''. Scientia graeco-arabica 20. Berlin / Boston: Walter de Gruyter, 2018. * Jon McGinnis and David C. Reisman (eds.) ''Interpreting Avicenna: Science and Philosophy in Medieval Islam: Proceedings of the Second Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2004. * {{in lang|fr}} Michot, Jean R., ''La destinée de l'homme selon Avicenne'', Louvain: Aedibus Peeters, 1986, {{ISBN|978-90-6831-071-9}}. * [[Nader El-Bizri]], ''The Phenomenological Quest between Avicenna and [[Heidegger]]'', Binghamton, N.Y.: Global Publications SUNY, 2000 (reprinted by SUNY Press in 2014 with a new Preface). * Nader El-Bizri, "Avicenna and Essentialism," ''Review of Metaphysics'', Vol. 54 (June 2001), pp.&nbsp;753–778. * Nader El-Bizri, "Avicenna's ''De Anima'' between Aristotle and Husserl," in ''The Passions of the Soul in the Metamorphosis of Becoming'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2003, pp.&nbsp;67–89. * Nader El-Bizri, "Being and Necessity: A Phenomenological Investigation of Avicenna's Metaphysics and Cosmology," in ''Islamic Philosophy and Occidental Phenomenology on the Perennial Issue of Microcosm and Macrocosm'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2006, pp.&nbsp;243–261. * Nader El-Bizri, 'Ibn Sīnā's Ontology and the Question of Being', ''Ishrāq: Islamic Philosophy Yearbook'' 2 (2011), 222–237 * Nader El-Bizri, 'Philosophising at the Margins of 'Sh'i Studies': Reflections on Ibn Sīnā's Ontology', in ''The Study of Sh'i Islam. History, Theology and Law'', eds. F. Daftary and G. Miskinzoda (London: I.B. Tauris, 2014), pp.&nbsp;585–597. * Reisman, David C. (ed.), ''Before and After Avicenna: Proceedings of the First Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2003. {{refend}} == Vanjski linkovi == {{Wikicitat|Ibn Sina}} {{Commonscat|Avicenna}} * https://web.archive.org/web/20120425122943/http://www.ibn-sina.net/ Institut Ibn-Sina, Sarajevo * [https://web.archive.org/web/20170815063632/http://www.farhangsara.com/ibn_sina.htm Biografija Avicene (na engleskom)] * [https://web.archive.org/web/20041209223233/http://www.hamedantourism.com/aboalisina.htm Biografija Avicene (na perzijskom)] * [http://www.muslimphilosophy.com/sina/default.htm Ibn-Sina] * [https://web.archive.org/web/20070216025958/http://avicenna.h80.org/ Ibn-Sina; Ibn-Sina- Biografija, citati, literatura] (en) {{Astronomija u srednjovjekovnom islamu}} {{DEFAULTSORT:Ibn-Sina}} [[Kategorija:Iranski filozofi]] [[Kategorija:Biografije, Balkh]] [[Kategorija:Rođeni 980.]] [[Kategorija:Umrli 1037.]] [[Kategorija:Iranski ljekari]] [[Kategorija:Dvorski ljekari]] cl5m625k377t3ue7o8kbbvxkgb5wfxk 3665836 3665835 2024-11-14T12:07:53Z Panasko 146730 /* U Raju i Hamadanu */ popravak izvora 3665836 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn Sina | slika =Avicenna-miniatur.jpg | veličina_slike = | opis = Ibn Sina | datum_rođenja = {{Datum rođenja|980||}} | mjesto_rođenja = Balkh, Perzija | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1037|||980||}} | mjesto_smrti = Hamedan, Perzija | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = | godine_aktivnosti = | poznat_po = | značajna_djela = }} '''Ibn-Sina''', (latinizirano ime '''Avicena''', ''Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn-e Sina'' ili ''Abu Ali Al-Husain'') (980-1037), (perzijski: ابوعلی سینا، پورسینا) (arapski: ابن سینا‎) (grčki: Aβιτζιανός, Avitzianós), vodeći je [[islam]]ski filozof i [[Neoplatonizam|neoplatonista]]. Studirao je [[Teologija|teologiju]], [[Fizika|fiziku]], [[Matematika|matematiku]], [[Medicina|medicinu]], [[Filozofija|filozofiju]] i [[Logika|logiku]]. Bio je [[astronom]], [[hemičar]], [[Geologija|geolog]], [[hafiz]] [[Kur'an]]a, islamski psiholog, islamski teolog, logičar, paleontolog, [[matematičar]], učitelj u [[mekteb]]u, [[fizičar]], [[pjesnik]] i [[Nauka|naučnik]]. Kao [[polimat]], smatra se jednim od najvažnijih ljekara, astronoma, mislilaca i pisaca [[Zlatno doba islama|islamskog zlatnog doba]].<ref>* {{cite book|last1=Bennison|first1=Amira K.|url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn|title=The great caliphs : the golden age of the 'Abbasid Empire|date=2009|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-15227-2|location=New Haven|page=[https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn/page/n205 195]|quote=Avicena je bio Perzijanac čiji je otac služio Samanidima iz Khurasana i Transoksanije kao administrator ruralnog okruga izvan Buhare.|access-date=}} * {{cite book|author=Paul Strathern|url=https://books.google.com/?id=0rGwOkqIqKkC&pg=PA58&dq=Avicenna's+ethnicity#v=onepage&q&f=false|title=A brief history of medicine: from Hippocrates to gene therapy|publisher=Running Press|year=2005|isbn=978-0-7867-1525-1|page=58}}{{Mrtav link}}. * {{cite book|author=Brian Duignan|url=https://books.google.com/?id=p9eh18dRTwAC&pg=PA89&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Medieval Philosophy|publisher=The Rosen Publishing Group|year=2010|isbn=978-1-61530-244-4|page=89}}. * {{cite book|author=Michael Kort|url=https://books.google.com/?id=EPCcSZ2dzckC&pg=PA24&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Central Asian republics|publisher=Infobase Publishing|year=2004|isbn=978-0-8160-5074-1|page=24}} * "He was born in 370/980 in Afshana, his mother's home, near Bukhara. His native language was Persian" (from "Ibn Sina ("Avicenna")", ''Encyclopedia of Islam'', Brill, second edition (2009). Accessed via Brill Online at www.encislam.brill.nl). * "Avicena je bio najveći od svih perzijskih mislilaca; kao ljekar i metafizičar&nbsp;..." ([http://www.google.com/search?tbm=bks&tbo=1&q=greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician#sclient=psy&hl=en&tbo=1&tbm=bks&source=hp&q=Avicenna+was+the+greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician&aq=&aqi=&aql=&oq=&pbx=1&bav=on.2,or.r_gc.r_pw.&fp=dcce4d829681fc6c&biw=1824&bih=966 excerpt] from A.J. Arberry, ''Avicenna on Theology'', KAZI PUBN INC, 1995). * "Dok se ime Avicena (Ibn Sina, umro 1037.) generalno navodi kao hronološki prvo među značajnim iranskim filozofima, nedavni dokazi su otkrili prethodno postojanje ismailitskih filozofskih sistema sa strukturom ništa manje potpunom od Avicene." (from [https://books.google.com/books?id=A8PzaQZwzZQC&pg=PA74&dq=is+generally+listed+as+chronologically+first+among+noteworthy+Iranian+philosophers&hl=en&ei=lIT3TeS6L6bt0gGJm92iCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q=is%20generally%20listed%20as%20chronologically%20first%20among%20noteworthy%20Iranian%20philosophers&f=false p.&nbsp;74] of Henry Corbin, ''The Voyage and the messenger: Iran and philosophy'', North Atlantic Books, 1998.</ref> Od oko 450 radova za koje se zna da ih je napisao, sačuvano je njih oko 240, uključujući 150 djela iz oblasti filozofije i 40 iz medicine.<ref name="MacTutor Biography|id=Avicenna">{{MacTutor Biography|id=Avicenna}}</ref> Najpoznatija djela su mu: [[Knjiga o iscjeljivanju]] (Kitab Al-Shifaʾ), filozofska i naučna enciklopedija, i [[Kanon medicine]], medicinska enciklopedija,<ref name="Britannica">{{cite encyclopedia |last=Nasr |first=Seyyed Hossein |authorlink=Seyyed Hossein Nasr |title=Avicenna |year=2007| encyclopedia=Encyclopædia Britannica Online |access-date=|location= |publisher= |url=http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-url=https://web.archive.org/web/20071031092920/http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-date=31. 10. 2007 <!--DASHBot-->|url-status=live}}</ref><ref>Edwin Clarke, Charles Donald O'Malley (1996), [https://books.google.com/books?id=Q_rO4ZFpUcgC&pg=PA20&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''The human brain and spinal cord: a historical study illustrated by writings from antiquity to the twentieth century''], Norman Publishing, p.&nbsp;20 ({{ISBN|0-930405-25-0}}).</ref><ref>Iris Bruijn (2009), [https://books.google.com/books?id=2UT89SgQHGgC&pg=PA26&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''Ship's Surgeons of the Dutch East India Company: Commerce and the progress of medicine in the eighteenth century''], Amsterdam University Press, p.&nbsp;26 ({{ISBN|90-8728-051-3}}).</ref> koja je postala standardni medicinski izvor znanja na mnogim [[Srednji vijek|srednjovekovnim]] [[univerzitetim]]a a koristila se do 1650. Pored filozofije i medicine, ibn-Sinin naučni opus obuhvata i djela o astronomiji, alhemiji, geografiji i geologiji, psihologiji, islamskoj teologiji, logici, matematici, fizici i poeziji. == Biografija == === Rani period === Rođen je 980. godine u Afshanu, selu u blizini [[Buhara|Buhare]] (današnji [[Uzbekistan]]), [[Glavni grad|glavnog grada]] tadašnjeg [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidskog Carstva]], perzijske dinastije koja je vladala [[Srednja Azija|Srednjom Azijom]] i [[Veliki Horasan|Velikim Horasanom]]. Njegova majka je bila iz Buhare,{{sfn|Goichon|1986|p=941}} a njegov otac Abdulah bio je rodom iz grada Balkha u Baktriji.{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Zvaničnik sasanidske birokratije, služio je kao guverner sela kraljevskog imanja Harmajtan blizu Buhare tokom vladavine [[Nuh II|Nuha II]] (976–997).{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Imao je i mlađeg brata. Nekoliko godina kasnije, porodica se nastanila u Buhari, centru učenja, što je privuklo mnoge učenjake. Tamo je stekao obrazovanje, kojim je naizgled u početku upravljao njegov otac.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Iako su i njegov otac i brat prešli na [[Ismailije|ismailizam]], on ih nije slijedio.{{sfn|Daftary|2017|p=191}}{{sfn|Daftary|2007|pp=202–203}} Umjesto toga, bio je [[Hanefijski mezheb|hanefijski]] [[Sunitski islam|sunit]], ista škola koju su slijedili Sasanidi.{{sfn|Gutas|1988|pp=330–331}} Prvo je bio školovan u [[Kur'an|Kur'anu]] i [[Književnost|književnosti]], a sa 10 godina je naučio cijeli Kur'an napamet.{{sfn|Gutas|2014|p=12}} Kasnije ga je otac poslao kod indijskog trgovca zelenilom, koji ga je naučio [[Aritmetika|aritmetici]].{{sfn|Gutas|2014|p=13}} Poslije ga je školovao u [[fikh|fikhu]] kod hanefijskog pravnika Ismaila el-Zahida. Nešto kasnije, njegov otac je pozvao ljekara i filozofa el-Natilija u njihovu kuću da obrazuje Ibn-Sinu.{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Zajedno su proučavali Uvod (''Isagoge'') od [[Porfirije Tirski|Porfirija Tirskog]] (umro 305.) i možda Aristotelove kategorije (umro 322. p. n. e.). Nakon što je pročitao [[Ptolomej]]ev ''[[Almagest]]'' (umro 170.) i [[Euklidovi elementi|Euklidove elemente]], el-Natili mu je rekao da nastavi samostalno istraživanje.{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Kada je imao osamnaest godina, bio je dobro obrazovan u grčkim naukama. Iako Ibn-Sina samo spominje el-Natilija kao svog učitelja u svojoj autobiografiji, on je najvjerovatnije imao i druge učitelje, kao što su ljekari Kumri i Abu Sahl'Isa ibn Jahja el-Masihi.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=13}} === Karijera === ==== U Buhari i Gurganju ==== Sa sedamnaest godina, postao je ljekar Nuha II. Kada je imao najmanje 21 godinu, njegov otac je umro. Kasnije je dobio administrativno mjesto, vjerovatno naslijeđujući svog oca na mjestu guvernera Harmajtana. Ibn-Sina se kasnije preselio u Gurganj, glavni grad Harazma, što je, kako navodi, učinio zbog "nužde". Datum kada je otišao u to mjesto je neizvjestan, jer on izvještava da je služio Harazmašahu, vladaru Harazme, Ma'munidskom vladaru Abu ul-Hasan Aliju. Potonji je vladao od 997. do 1009, što ukazuje da se Ibn-Sina preselio negdje u tom periodu. Možda se preselio 999, godine u kojoj je [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidsko carstvo]] palo nakon što je Kara-Hanidski kanat zauzeo Buharu i zatočio Sasanidskog emira [[Abd el-Malik II|Abd el-Malika II]]. Zbog svog visokog položaja i jake veze sa Samanidima, Ibn-Sina se možda našao u nepovoljnom položaju nakon pada svog suzerena.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Preko ministra Gurganja, Abu'l-Husajna as-Sahija, zaštitnika grčkih nauka, stupio je u službu Abu el-Hasana Alija.{{sfn|Gutas|2014|p=19 (see also note 28)}} Pod Ma'munidima, Gurgandž je postao centar učenja, privlačeći mnoge istaknute ličnosti, kao što su Ibn-Sina i njegov bivši učitelj [[Abu Sahl el-Masihi]], matematičar [[Abu Nasr Mansur]], liječnik ibn el-Hammar i filolog al- Tha'alibi.{{sfn|Bosworth|1978|p=1066}}{{sfn|Bosworth|1984a|pp=762–764}} === U Gorganu === Ibn-sina se kasnije zbog "nužde" još jednom preselio (1012. godine), ovaj put na zapad. Tamo je putovao kroz [[Veliki Horasan|horasanske]] gradove [[Nisa (Perzija)|Nisa]], [[Abivard]], [[Tus (Iran)|Tus]], [[Samangan]] i [[Jajrom]] . Planirao je da posjeti vladara grada Gorgana, [[Zijaridska dinastija|Zijarida]] [[Kabus ibn Vušmagir|Kabusa]] (977–981, 997–1012), kultivisanog zaštitnika pisanja, čiji je dvor privukao mnoge ugledne pjesnike i naučnike. Međutim, kada je Ibn-Sinakonačno stigao, otkrio je da je vladar mrtav od zime 1013.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Madelung|1975|p=215}} Ibn-Sinaje tada otišao iz Gorgana u [[Dihistan]], ali se vratio nakon što se razbolio. Tamo je upoznao Abu Ubajda el-Juzjanija (umro 1070.) koji je postao njegov učenik i pratilac.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|pp=19, 29}} Kratko je boravio u Gorganu, navodno je služio Kabusovom sinu i nasljedniku [[Manučihr]]i (r. 1012–1031) i boravio u kući patrona.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} === U Raju i Hamadanu === [[File:Gold dinar of Majd al-Dawla, the last ruler of the Buyid amirate of Ray.jpg|thumb|Novčić [[Majid el-Davla|Majid el-Davle]]]] U 1014, otišao je u grad [[Raj (Iran)|Raj]], gdje je stupio u službu [[Bujidsko Carstvo|amira Bujida]] [[Majid el-Davla|Majida el-Davle]] (r. 997–1029) i njegove majke [[Sajjida Širin|Sajjide Širin]], de facto vladara carstva. Tamo je služio kao ljekar na dvoru, liječeći Majida el-Davlu, koji je bolovao od melanholije. Ibn-Sina je navodno kasnije služio kao "poslovni menadžer" Širin u Kazvinu i Hamadanu, iako detalji u vezi sa ovim mandatom nisu jasni.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Tokom ovog perioda, završio je pisanje ''[[Kanon medicine|Kanona medicine]]'' i počeo da piše svoju [[Knjiga o iscjeljivanju|''Knjigu o iscjeljivanju'']].{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Godine 1015, tokom boravka u Hamadanu, učestvovao je u javnoj debati, kao što je to bio običaj za novopridošle učenjake u zapadnom Iranu u to vrijeme. Svrha debate bila je ispitati nečiju reputaciju u odnosu na istaknutog stanovnika.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Osoba protiv koje je Ibn-sina raspravljao je Abu'l-Kasim el-Kirmani, član škole filozofa iz Bagdada.{{sfn|Adamson|2013|p=15}} Debata je postala žestoka, što je rezultiralo time da je Ibn-Sina optužio Abu'l-Kasima za nedostatak osnovnog znanja u logici, dok je Abu'l-Kasim optužio Ibn-Sinu za neljubaznost.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Nakon debate, poslao je pismo Bagdadskim peripatetičarima, pitajući da li je istinita Abu'l-Kasimova tvrdnja da dijeli isto mišljenje kao i oni. Abu'l-Kasim je kasnije uzvratio tako što je napisao pismo nepoznatoj osobi u kojem je optužbe iznio toliko ozbiljnim da je Ibn-Sina pisao Abu Sa'du, zamjeniku Majid el-Davle, da ispita stvar. Optužba upućena Ibn-Sini je možda bila ista kao i ranije, u kojoj su ga ljudi Hamadana optužili da je kopirao stilske strukture Kur'ana u njegovim ''Propovijedima o božanskom jedinstvu''.{{sfn|Adamson|2013|pp=16–18}} Ozbiljnost ove optužbe, prema riječima historičara [[Peter Adamson|Petera Adamsona]], "ne može se potcijeniti u široj muslimanskoj kulturi."{{sfn|Adamson|2013|p=17}} Nedugo zatim, Ibn-Sina je svoju odanost prebacio na rastućeg Bujid-amira [[Šams el-Davla|Šams el-Davlu]], mlađeg brata Majida, za šta Adamson sugeriše da je zbog toga što je Abu'l-Kasim također radio pod Sajjidom Širin.{{sfn|Adamson|2013|p=18}}{{sfn|Madelung|1975|p=293}} Šams el-Davla ga je pozvao da ga liječi, ali nakon potonjeg pohoda iste godine protiv njegovog bivšeg saveznika, vladara Anazida Abu Šavka (r. 1010–1046), prisilio je Ibn-Sinu da postane njegov vezir.{{sfn|Adamson|2013|p=18}} Iako se Ibn-Sina ponekad sukobljavao sa Šams el-Davlinim trupama, on je ostao vezir sve dok ovaj nije umro od kolike 1021. Šams el-Davlin sin i nasljednik Sama' el-Davla (r. 1021–1023) zamolio je Ibn-Sinu da ostane vezi ), ali se umjesto toga sakrio sa svojim pokroviteljem, Abu Galibom el-Attarom, čekajući bolje prilike. U tom periodu Ibn-Sina je bio tajno u kontaktu sa Ala el-Davla Muhammadom (r. 1008–1041), Kakujidskim vladarom Isfahana i stricem Sajjide Širin.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=22}}{{sfn|Bosworth|1984b|pp=773–774}} Tokom svog boravka u Attarovom domu Ibn-Sina je završio ''[[Knjigu iscjeljenja|Knjigu o iscjeljivanju]]'', pišući 50 stranica dnevno.{{sfn|Adamson|2013|pp=22–23}} Bujidski sud u Hamadanu, posebno kurdski vezir Taj el-Mulk, osumnjičio je Ibn-Sinu za prepisku sa Ala el-Dawlom, i kao rezultat toga, opljačkao je kuću Attara i zatvorio Ibn-Sinu u tvrđavu Fardajan, izvan Hamadana. Juzjani krivi jednog od ibn Sininih doušnika za njegovo hvatanje. Bio je u zatvoru četiri mjeseca dok Ala el-Davla nije zauzeo Hamadan, čime je okončana Sama el-Davlina vladavina.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=23}} === U Isfahanu === [[File:MuhammadibnRustamDushmanziyarCoin.jpg|thumb|left|Novčić [[Ala el-Davla Muhammed]]a, [[Kakujidsko Carstvo|kakujidskog]] vladara [[Isfahan]]a]] Ibn-Sina je nakon toga pušten i otišao u [[Isfahan]], gdje ga je Ala el-Davla dobro primio. Prema riječima Juzjanija, vladar Kakujida dao je Ibn-Sini "poštovanje" koje je neko poput njega zaslužio."{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Adamson također kaže da se Ibn-Sinina služba pod Ala el-Davlaom "pokazala kao najstabilniji period njegovog života."{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Služio je kao savjetnik, ako ne i vezir Ala el-Davle, prateći ga u mnogim njegovim vojnim ekspedicijama i putovanjima.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Ibn-Sina mu je posvetio dva perzijska djela, filozofsku raspravu pod nazivom ''Knjiga nauke za Ala'' i ''Medicinsku raspravu o pulsu''.{{sfn|Lazard|1975|p=630}} [[File:Мавзолей Авиценны 1.JPG|thumb|[[Mauzolej Ibn-Sine]], [[Hamadan]], Iran]] Tokom kratke okupacije Isfahana od strane Gaznavida u januaru 1030, Ibn-Sina i Ala el-Davla su se preselili u jugozapadni iranski region [[Huzistan]], gdje su ostali do smrti Gaznavidskog vladara Mahmuda (r. 998–1030), koja se dogodila dva mjeseci kasnije. Naizgled, kada se Ibn-Sina vratio u Isfahan, počeo je pisati svoje ''Napomene i podsjetnike''.{{sfn|Gutas|2014|p=133}} Godine 1037, dok je Ibn-Sina pratio Ala el-Davla u bitci kod Isfahana, dobio je teške grčeve, od kojih je patio cijeli život. Umro je ubrzo nakon toga u Hamadanu, gdje je i sahranjen.{{sfn|Adamson|2013|p=26}} == Filozofija == On svoju filozofiju temelji na [[Aristotel]]ovom učenju. Njegovo najpoznatije djelo je "Kanon medicine". On smatra da je zadatak filozofije da osvijetli i dokaže istine koje je [[Allah]] objavio. Također, smatra da um ne može dokazati sve istine. == Medicina == Oko 100 rasprava je pripisano Ibn Sini. Neke od njih su samo nekoliko stranica dugačke, ali ima radova koji imaju i nekoliko tomova. Najpoznatije djelo, po kojem je i dobio svoju evropsku reputaciju, je "Kanon medicine:, djelo od 14 tomova. Ovo djelo je bilo standardni medicinski rad u Evropi i islamskom svijetu, sve do 18. vijeka. == Nasljedstvo Ibn-Sina == George Sarton, autor knjige "The History of Science" (Historija nauke), opisao je Ibn Sīnāa kao "jednog od najvećih mislilaca i medicinskih naučnika u historiji" i nazvao ga "najpoznatijim naučnikom Islama, i jedan od najpoznatijih, od svih rasa, mjesta i vremena." Ibn-Sina je poznat kao: otac moderne medicine, osnivač avicenizma, i avecijanske logike, koncepta inercije i momenta sile, preteča psihoanalize, pionir aromaterapije i neuropsihijatrije, značajan doprinosilac geologiji. Radovi: Kanon medicine, Knjiga liječenja Na njega su imali utjecaj: [[Muhammed]], Ja'far al-Sadiq, [[Hipokrat]], [[Sushruta]], [[Charaka]], [[Aristotel]], [[Galen]], [[Plotin]], zatim [[neoplatonizam]], indijski matematičari, Wasil ibn Ata, [[al-Kindi]], [[al-Farabi]], Muhammad ibn Zakariya al-Razi, [[El-Biruni|Abu Rayhan Biruni]], John Philoponus, muslimanski ljekari. Ibn-Sina je izvršio utjecaj na: Abu Rayhan Birunija, [[Omar Hajjam]]a, al-Gazalija, Fakhr al-Din al-Razi-ja, Abubacera, Averroesa, Shahab al-Din [[Suhrawardi]]ja, Nasīr al-Dīn [[al-Tūsī]]ja, Ibn al-Nafisa, skolastike [[Albertus Magnus]]a, [[Duns Scotus]]a, [[Toma Akvinski|Tomu Akvinskog]], Jean Buridana, [[Giambattista Benedetti]]-ja, [[Galileo Galilej]]a, [[William Harvey]]a, [[René Descartes]]a, [[Spinoza|Spinozu]], [[John Locke]]a, [[Maimonides]]a. == Također pogledajte == * [[Filozofija]] == Reference == {{Refspisak|2}} === Izvori === {{refbegin|30em}} * {{Cite encyclopedia |last=Gutas |first=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |volume=3 |title=Avicenna ii. Biography|url=https://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-ii |pages=67–70}} * {{Cite book |last1=Goichon |first1=A.M |volume=3 |title=Ibn Sīnā |pp=941-947 |year=1986 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/ibn-sina-COM_0342}} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Interpreting Avicenna: Critical Essays |year=2013 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-0-521-19073-2 |url=https://books.google.com/books?id=OeVribsJbgUC }} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author1-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Philosophy in the Islamic World: A history of philosophy without any gaps, Volume 3 |date=2016 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-957749-1}} * {{cite book |last1=Bennison |first1=Amira K. |title=The great caliphs: the golden age of the 'Abbasid Empire |url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn |url-access=limited |date=2009 |publisher=Yale University Press |location=New Haven |isbn=978-0-300-15227-2 }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=Āl-e Maʾmūn |url=https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=762–764 |year=1984a |access-date=18 September 2021 |archive-date=19 October 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211019104714/https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |url-status=live }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=ʿAlāʾ-al-dawla Moḥammad |url=https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=773–774 |year=1984b |access-date=18 September 2021 |archive-date=3 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210903015700/https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |url-status=live }} * {{cite book |last1=Copleston |first1=Frederick |author1-link=Frederick Copleston |title=A History of Philosophy, Volume 2: Medieval Philosophy – From Augustine to Duns Scotus |date=1993 |publisher=Image Books |isbn=978-0-385-46844-2 |title-link=A History of Philosophy (Copleston)}} * {{cite book |last1=Corbin |first1=Henry |title=The Voyage and the messenger: Iran and philosophy |date=1998 |publisher=North Atlantic Books |isbn=9781556432699}} * {{Cite book |last1=Corbin |first1=Henry |url=https://press.princeton.edu/titles/2761.html |title=Avicenna and the Visionary Recital |language=en |access-date=12 August 2018 |isbn=978-0-691-63054-0 |date=19 April 2016 |publisher=Princeton University Press |archive-date=24 May 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190524093639/https://press.princeton.edu/titles/2761.html |url-status=live }} * {{cite book |last=Daftary |first=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2007 |publisher=The Isma'ilis: Their History and Doctrines |author-link=Farhad Daftary |isbn=978-0-521-85084-1 |url=https://books.google.com/books?id=Fl4ptwAACAAJ }} * {{cite book |last1=Daftary |first1=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2017 |publisher=Routledge |isbn=978-1-138-28810-2 |url=https://books.google.com/books?id=sxIwDwAAQBAJ }} * {{Cite book |last1=Daly |first1=Jonathan |title=The Rise of Western Power: A Comparative History of Western Civilization |date=19 December 2013 |publisher=A&C Black |isbn=978-1-4411-1851-6 |language=en}} * {{cite encyclopedia |last1=El-Bizri |first1=Nader |author1-link=Nader El-Bizri |date=2006 |title=Ibn Sina, or Avicenna |editor1-last=Meri |editor1-first=Josef W. |encyclopedia=Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia |volume=1 |pages=369–370 |location=New York |publisher=Routledge |isbn=978-0-415-96691-7}} * {{cite book |last1=Glick |first1=Thomas F. |author-link1=Thomas F. Glick |last2=Livesey |first2=Steven John |last3=Wallis |first3=Faith |title=Medieval Science, Technology, and Medicine: An Encyclopedia |year=2005 |publisher=Psychology Press |isbn=978-1-138-05670-1}} * {{cite journal |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |year=1988 |title=Avicenna's Maḏhab with an appendix on the question of his date of Birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=6 |pages=323–336 |jstor=25802612}} * {{cite book |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |title=Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works. Second, Revised and Enlarged Edition, Including an Inventory of Avicenna's Authentic Works |year=2014 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-9004201729 |url=https://books.google.com/books?id=QgYSBQAAQBAJ }} * {{cite book |last1=Khalidi |first1=Muhammad Ali |title=Medieval Islamic Philosophical Writings |date=2005 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-82243-5}} * {{cite book |last1=Pasnau |first1=Robert |last2=Dyke |first2=Christina Van |title=Cambridge History of Medieval Philosophy, Volume 1 |date=2010 |publisher=Cambridge University Press}} {{refend}} == Dodatna literatura == {{refbegin|30em}} === Enciklopedijski članci === * {{Cite book |title=An Educational Encyclopedia of Islam |last=Syed Iqbal |first=Zaheer |publisher=Iqra Publishers |year=2010 |isbn=978-603-90004-4-0 |edition=2nd |location=Bangalore |page=1280}} * {{cite encyclopedia | last = Flannery | first = Michael | encyclopedia = [[Encyclopædia Britannica]] | title = Avicenna | url = https://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | access-date = 2 June 2022 | archive-date = 4 May 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150504224831/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last = Goichon | first = A.-M. | author-link = A.-M. Goichon | encyclopedia = [[Encyclopedia of Islam]] | publisher = [[Brill Publishers]] | title = Ibn Sina, Abu 'Ali al-Husayn b. 'Abd Allah b. Sina, known in the West as Avicenna | url = http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | year = 1999 | access-date = 15 February 2007 | archive-date = 28 February 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070228032655/http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last1 = Mahdi | first1 = M. | author-link = M. Mahdi | first2 = D | last2 = Gutas | first3 = Sh.B. | last3 = Abed | first4 = M.E. | last4 = Marmura | first5 = F. | last5 = Rahman | first6 = G. | last6 = Saliba | first7 = O. | last7 = Wright | first8 = B. | last8 = Musallam | first9 = M. | last9 = Achena | first10 = S. | last10 = Van Riet | first11 = U. | last11 = Weisser | encyclopedia = [[Encyclopædia Iranica]] | title = Avicenna | url = http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | year = 1987 | access-date = 15 January 2012 | archive-date = 29 April 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110429170220/http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | url-status = live }} * {{MacTutor Biography|id=Avicenna|title=Abu Ali al-Husain ibn Abdallah ibn Sina (Avicenna)}} * {{Cite encyclopedia |year=2007 |title=Ibn Sīnā: Abū ʿAlī al-Ḥusayn ibn ʿAbdallāh ibn Sīnā |encyclopedia=The [[Biographical Encyclopedia of Astronomers]] |publisher=Springer |location=New York |url=http://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |last=Ragep |first=Sally P. |editor1-first=Thomas |editor1-last=Hockey |pages=570–572 |isbn=978-0-387-31022-0 |display-editors=etal |access-date=15 October 2011 |archive-date=21 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921050851/https://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |url-status=live }} (PDF version) * [http://www.iep.utm.edu/avicenna/ Avicenna] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120603023507/http://www.iep.utm.edu/avicenna/ |date=3 June 2012 }} entry by Sajjad H. Rizvi in the ''[[Internet Encyclopedia of Philosophy]]'' *{{cite encyclopedia |last1=M. Alper |first1=Ömer |last2=Durusoy |first2=Ali |last3=Terzioğlu |first3=Arslan |last4=H.Turabi |first4=Ahmet |last5=Karliğa |first5=H.Bekir |last6=Görgün |first6=Tahsin |title=İBN SÎNÂ – An article published in Turkish Encyclopedia of Islam |date=1999 |publisher=[[İslâm Ansiklopedisi|TDV Encyclopedia of Islam]] |isbn=978-97-53-89447-0 |pages=319–358 |volume=20 (Ibn Haldun - Ibnu'l Cezeri) |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |lang=tr |access-date=20 May 2022 |archive-date=26 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226032614/https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |url-status=live }} === Primarna literatura === * For an old list of other extant works, [[C. Brockelmann]]'s ''Geschichte der arabischen Litteratur'' (Weimar 1898), vol. i. pp.&nbsp;452–458. (XV. W.; G. W. T.) * For a current list of his works see A. Bertolacci (2006) and D. Gutas (2014) in the section "Philosophy". * {{Cite book |title=The Metaphysics of The Healing |last=Avicenna |publisher=Brigham Young University |others=Michael E. Marmura (trans.) |year=2005 |isbn=978-0-934893-77-0 |edition=1 |series=A parallel English-Arabic text translation}} * {{Cite book |title=The Canon of Medicine (al-Qānūn fī'l-ṭibb), vol. 1 |last=Avicenna |publisher=Great Books of the Islamic World |others=Laleh Bakhtiar (ed.), Oskar Cameron Gruner (trans.), Mazhar H. Shah (trans.) |year=1999 |isbn=978-1-871031-67-6}} * Avicenne: ''Réfutation de l'astrologie''. Edition et traduction du texte arabe, introduction, notes et lexique par Yahya Michot. Préface d'Elizabeth Teissier (Beirut-Paris: Albouraq, 2006) {{ISBN|2-84161-304-6}}. * William E. Gohlam (ed.), ''The Life of Ibn Sina. A Critical Edition and Annotated Translation'', Albany, State of New York University Press, 1974. * For Ibn Sina's life, see [[Ibn Khallikan]]'s ''Biographical Dictionary'', translated by [[de Slane]] (1842); [[F. Wüstenfeld]]'s ''Geschichte der arabischen Aerzte und Naturforscher'' (Göttingen, 1840). * Madelung, Wilferd and Toby Mayer (ed. and tr.), ''Struggling with the Philosopher: A Refutation of Avicenna's Metaphysics.'' A New Arabic Edition and English Translation of [[Muhammad al-Shahrastani|Shahrastani's]] Kitab al-Musara'a. === Sekundarna literatura === * {{cite book | first = Soheil M. | last = Afnan | author-link = Soheil Afnan | title = Avicenna: His Life and Works | url = https://archive.org/details/avicennahislifea033070mbp | year = 1958 | publisher = G. Allen & Unwin | location = London | oclc = 31478971 }} :: This is, on the whole, an informed and good account of the life and accomplishments of one of the greatest influences on the development of thought both Eastern and Western.&nbsp;... It is not as philosophically thorough as the works of D. Saliba, A.M. Goichon, or L. Gardet, but it is probably the best essay in English on this important thinker of the Middle Ages. (Julius R. Weinberg, ''The Philosophical Review'', Vol. 69, No. 2, Apr. 1960, pp.&nbsp;255–259) * {{cite book | title = Avicenna | url = https://archive.org/details/avicenna00good | url-access = registration | first = Lenn E. | last = Goodman | author-link = Lenn Evan Goodman | year = 2006 | publisher = Cornell University Press | edition = Updated | isbn = 978-0-415-01929-3 }} :: This is a distinguished work which stands out from, and above, many of the books and articles which have been written in this century on Avicenna (Ibn Sīnā) (980–1037). It has two main features on which its distinction as a major contribution to Avicennan studies may be said to rest: the first is its clarity and readability; the second is the comparative approach adopted by the author.&nbsp;... (Ian Richard Netton, ''Journal of the Royal Asiatic Society'', Third Series, Vol. 4, No. 2, July 1994, pp.&nbsp;263–264) * {{Cite journal |last=Gutas |first=Dimitri |year=1987 |title=Avicenna's maḏhab, with an Appendix on the question of his date of birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=5–6 |pages=323–336 |ref=none}} * Y.T. Langermann (ed.), ''Avicenna and his Legacy. A Golden Age of Science and Philosophy'', Brepols Publishers, 2010, {{ISBN|978-2-503-52753-6}} * For a new understanding of his early career, based on a newly discovered text, see also: Michot, Yahya, ''Ibn Sînâ: Lettre au vizir Abû Sa'd''. ''Editio princeps'' d'après le manuscrit de Bursa, traduction de l'arabe, introduction, notes et lexique (Beirut-Paris: Albouraq, 2000) {{ISBN|2-84161-150-7}}. * {{Cite book |title=Avicenna |last=Strohmaier |first=Gotthard |publisher=C.H. Beck |year=2006 |isbn=978-3-406-54134-6 |language=de |author-link=Gotthard Strohmaier}} :: This German publication is both one of the most comprehensive general introductions to the life and works of the philosopher and physician Avicenna (Ibn Sīnā, d. 1037) and an extensive and careful survey of his contribution to the history of science. Its author is a renowned expert in Greek and Arabic medicine who has paid considerable attention to Avicenna in his recent studies.&nbsp;... (Amos Bertolacci, ''Isis'', Vol. 96, No. 4, December 2005, p.&nbsp;649) * {{Cite book |title=Resalah Judiya of Ibn Sina (First edition 1971), Literary Research Unit, CCRIH, Aligarh Muslim University, Aligarh; (Second edition 1981) Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi; (Fourth edition 1999), Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite book |title=AI-Advia al-Qalbia of Ibn Sina |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |year=1996}} * {{Cite book |title=Ilmul Amraz of Ibn Sina (First edition 1969), Tibbi Academy, Delhi (Second edition 1990), (Third edition 1994), Tibbi Academy, Aligarh |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite encyclopedia |year=1986 |title=Qanoon lbn Sina Aur Uskey Shareheen wa Mutarjemeen |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * {{Citation |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |title=Qānūn-i ibn-i Sīnā aur us ke shārḥīn va mutarajimīn |date=1986 |location=ʻAlīgaṛh |publisher=Pablīkeshan Dīvīzan, Muslim Yūnīvarsiṭī|ol=1374509M }} * {{Cite encyclopedia |year=2004 |title=Qanun Ibn Sina and its Translation and Commentators (Persian Translation; 203pp) |publisher=Society for the Appreciation of Cultural Works and Dignitaries, Tehran, Iran |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * Shaikh al Rais Ibn Sina (Special number) 1958–59, Ed. Hakim Syed Zillur Rahman, Tibbia College Magazine, Aligarh Muslim University, Aligarh, [[India]]. === Medicina === * [[Edward Granville Browne|Browne, Edward G.]] ''Islamic Medicine. Fitzpatrick Lectures Delivered at the Royal College of Physicians in 1919–1920'', reprint: New Delhi: Goodword Books, 2001. {{ISBN|81-87570-19-9}} * Pormann, Peter & [[Savage-Smith, Emilie]]. ''Medieval Islamic Medicine'', Washington: Georgetown University Press, 2007. * Prioreschi, Plinio. ''Byzantine and Islamic Medicine'', A History of Medicine, Vol. 4, Omaha: Horatius Press, 2001. * [[Syed Ziaur Rahman]]. Pharmacology of Avicennian Cardiac Drugs (Metaanalysis of researches and studies in Avicennian Cardiac Drugs along with English translation of Risalah al Adwiya al Qalbiyah), [[Ibn Sina Academy of Medieval Medicine and Sciences]], Aligarh, India, 2020 {{ISBN|978-93-80610-43-6}} === Filozofija === * Amos Bertolacci, ''The Reception of Aristotle's Metaphysics in Avicenna's Kitab al-Sifa'. A Milestone of Western Metaphysical Thought'', Leiden: Brill 2006, (Appendix C contains an ''Overview of the Main Works by Avicenna on Metaphysics in Chronological Order''). * [[Dimitri Gutas]], ''Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works'', Leiden, Brill 2014, second revised and expanded edition (first edition: 1988), including an inventory of Avicenna' Authentic Works. * Andreas Lammer: ''The Elements of Avicenna's Physics. Greek Sources and Arabic Innovations''. Scientia graeco-arabica 20. Berlin / Boston: Walter de Gruyter, 2018. * Jon McGinnis and David C. Reisman (eds.) ''Interpreting Avicenna: Science and Philosophy in Medieval Islam: Proceedings of the Second Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2004. * {{in lang|fr}} Michot, Jean R., ''La destinée de l'homme selon Avicenne'', Louvain: Aedibus Peeters, 1986, {{ISBN|978-90-6831-071-9}}. * [[Nader El-Bizri]], ''The Phenomenological Quest between Avicenna and [[Heidegger]]'', Binghamton, N.Y.: Global Publications SUNY, 2000 (reprinted by SUNY Press in 2014 with a new Preface). * Nader El-Bizri, "Avicenna and Essentialism," ''Review of Metaphysics'', Vol. 54 (June 2001), pp.&nbsp;753–778. * Nader El-Bizri, "Avicenna's ''De Anima'' between Aristotle and Husserl," in ''The Passions of the Soul in the Metamorphosis of Becoming'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2003, pp.&nbsp;67–89. * Nader El-Bizri, "Being and Necessity: A Phenomenological Investigation of Avicenna's Metaphysics and Cosmology," in ''Islamic Philosophy and Occidental Phenomenology on the Perennial Issue of Microcosm and Macrocosm'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2006, pp.&nbsp;243–261. * Nader El-Bizri, 'Ibn Sīnā's Ontology and the Question of Being', ''Ishrāq: Islamic Philosophy Yearbook'' 2 (2011), 222–237 * Nader El-Bizri, 'Philosophising at the Margins of 'Sh'i Studies': Reflections on Ibn Sīnā's Ontology', in ''The Study of Sh'i Islam. History, Theology and Law'', eds. F. Daftary and G. Miskinzoda (London: I.B. Tauris, 2014), pp.&nbsp;585–597. * Reisman, David C. (ed.), ''Before and After Avicenna: Proceedings of the First Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2003. {{refend}} == Vanjski linkovi == {{Wikicitat|Ibn Sina}} {{Commonscat|Avicenna}} * https://web.archive.org/web/20120425122943/http://www.ibn-sina.net/ Institut Ibn-Sina, Sarajevo * [https://web.archive.org/web/20170815063632/http://www.farhangsara.com/ibn_sina.htm Biografija Avicene (na engleskom)] * [https://web.archive.org/web/20041209223233/http://www.hamedantourism.com/aboalisina.htm Biografija Avicene (na perzijskom)] * [http://www.muslimphilosophy.com/sina/default.htm Ibn-Sina] * [https://web.archive.org/web/20070216025958/http://avicenna.h80.org/ Ibn-Sina; Ibn-Sina- Biografija, citati, literatura] (en) {{Astronomija u srednjovjekovnom islamu}} {{DEFAULTSORT:Ibn-Sina}} [[Kategorija:Iranski filozofi]] [[Kategorija:Biografije, Balkh]] [[Kategorija:Rođeni 980.]] [[Kategorija:Umrli 1037.]] [[Kategorija:Iranski ljekari]] [[Kategorija:Dvorski ljekari]] av3gj6l5w8cikwxp7daiq0qcwik3tia 3665837 3665836 2024-11-14T12:10:00Z Panasko 146730 3665837 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn Sina | slika =Avicenna-miniatur.jpg | veličina_slike = | opis = Ibn Sina | datum_rođenja = {{Datum rođenja|980||}} | mjesto_rođenja = Balkh, Perzija | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1037|||980||}} | mjesto_smrti = Hamedan, Perzija | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = | godine_aktivnosti = | poznat_po = | značajna_djela = }} '''Ibn-Sina''', (latinizirano ime '''Avicena''', ''Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn-e Sina'' ili ''Abu Ali Al-Husain'') (980-1037), (perzijski: ابوعلی سینا، پورسینا) (arapski: ابن سینا‎) (grčki: Aβιτζιανός, Avitzianós), vodeći je [[islam]]ski filozof i [[Neoplatonizam|neoplatonista]]. Studirao je [[Teologija|teologiju]], [[Fizika|fiziku]], [[Matematika|matematiku]], [[Medicina|medicinu]], [[Filozofija|filozofiju]] i [[Logika|logiku]]. Bio je [[astronom]], [[hemičar]], [[Geologija|geolog]], [[hafiz]] [[Kur'an]]a, islamski psiholog, islamski teolog, logičar, paleontolog, [[matematičar]], učitelj u [[mekteb]]u, [[fizičar]], [[pjesnik]] i [[Nauka|naučnik]]. Kao [[polimat]], smatra se jednim od najvažnijih ljekara, astronoma, mislilaca i pisaca [[Zlatno doba islama|islamskog zlatnog doba]].<ref>* {{cite book|last1=Bennison|first1=Amira K.|url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn|title=The great caliphs : the golden age of the 'Abbasid Empire|date=2009|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-15227-2|location=New Haven|page=[https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn/page/n205 195]|quote=Avicena je bio Perzijanac čiji je otac služio Samanidima iz Khurasana i Transoksanije kao administrator ruralnog okruga izvan Buhare.|access-date=}} * {{cite book|author=Paul Strathern|url=https://books.google.com/?id=0rGwOkqIqKkC&pg=PA58&dq=Avicenna's+ethnicity#v=onepage&q&f=false|title=A brief history of medicine: from Hippocrates to gene therapy|publisher=Running Press|year=2005|isbn=978-0-7867-1525-1|page=58}}{{Mrtav link}}. * {{cite book|author=Brian Duignan|url=https://books.google.com/?id=p9eh18dRTwAC&pg=PA89&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Medieval Philosophy|publisher=The Rosen Publishing Group|year=2010|isbn=978-1-61530-244-4|page=89}}. * {{cite book|author=Michael Kort|url=https://books.google.com/?id=EPCcSZ2dzckC&pg=PA24&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Central Asian republics|publisher=Infobase Publishing|year=2004|isbn=978-0-8160-5074-1|page=24}} * "He was born in 370/980 in Afshana, his mother's home, near Bukhara. His native language was Persian" (from "Ibn Sina ("Avicenna")", ''Encyclopedia of Islam'', Brill, second edition (2009). Accessed via Brill Online at www.encislam.brill.nl). * "Avicena je bio najveći od svih perzijskih mislilaca; kao ljekar i metafizičar&nbsp;..." ([http://www.google.com/search?tbm=bks&tbo=1&q=greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician#sclient=psy&hl=en&tbo=1&tbm=bks&source=hp&q=Avicenna+was+the+greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician&aq=&aqi=&aql=&oq=&pbx=1&bav=on.2,or.r_gc.r_pw.&fp=dcce4d829681fc6c&biw=1824&bih=966 excerpt] from A.J. Arberry, ''Avicenna on Theology'', KAZI PUBN INC, 1995). * "Dok se ime Avicena (Ibn Sina, umro 1037.) generalno navodi kao hronološki prvo među značajnim iranskim filozofima, nedavni dokazi su otkrili prethodno postojanje ismailitskih filozofskih sistema sa strukturom ništa manje potpunom od Avicene." (from [https://books.google.com/books?id=A8PzaQZwzZQC&pg=PA74&dq=is+generally+listed+as+chronologically+first+among+noteworthy+Iranian+philosophers&hl=en&ei=lIT3TeS6L6bt0gGJm92iCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q=is%20generally%20listed%20as%20chronologically%20first%20among%20noteworthy%20Iranian%20philosophers&f=false p.&nbsp;74] of Henry Corbin, ''The Voyage and the messenger: Iran and philosophy'', North Atlantic Books, 1998.</ref> Od oko 450 radova za koje se zna da ih je napisao, sačuvano je njih oko 240, uključujući 150 djela iz oblasti filozofije i 40 iz medicine.<ref name="MacTutor Biography|id=Avicenna">{{MacTutor Biography|id=Avicenna}}</ref> Najpoznatija djela su mu: [[Knjiga o iscjeljivanju]] (Kitab Al-Shifaʾ), filozofska i naučna enciklopedija, i [[Kanon medicine]], medicinska enciklopedija,<ref name="Britannica">{{cite encyclopedia |last=Nasr |first=Seyyed Hossein |authorlink=Seyyed Hossein Nasr |title=Avicenna |year=2007| encyclopedia=Encyclopædia Britannica Online |access-date=|location= |publisher= |url=http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-url=https://web.archive.org/web/20071031092920/http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-date=31. 10. 2007 <!--DASHBot-->|url-status=live}}</ref><ref>Edwin Clarke, Charles Donald O'Malley (1996), [https://books.google.com/books?id=Q_rO4ZFpUcgC&pg=PA20&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''The human brain and spinal cord: a historical study illustrated by writings from antiquity to the twentieth century''], Norman Publishing, p.&nbsp;20 ({{ISBN|0-930405-25-0}}).</ref><ref>Iris Bruijn (2009), [https://books.google.com/books?id=2UT89SgQHGgC&pg=PA26&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''Ship's Surgeons of the Dutch East India Company: Commerce and the progress of medicine in the eighteenth century''], Amsterdam University Press, p.&nbsp;26 ({{ISBN|90-8728-051-3}}).</ref> koja je postala standardni medicinski izvor znanja na mnogim [[Srednji vijek|srednjovekovnim]] [[univerzitetim]]a a koristila se do 1650. Pored filozofije i medicine, ibn-Sinin naučni opus obuhvata i djela o astronomiji, alhemiji, geografiji i geologiji, psihologiji, islamskoj teologiji, logici, matematici, fizici i poeziji. == Biografija == === Rani period === Rođen je 980. godine u Afshanu, selu u blizini [[Buhara|Buhare]] (današnji [[Uzbekistan]]), [[Glavni grad|glavnog grada]] tadašnjeg [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidskog Carstva]], perzijske dinastije koja je vladala [[Srednja Azija|Srednjom Azijom]] i [[Veliki Horasan|Velikim Horasanom]]. Njegova majka je bila iz Buhare,{{sfn|Goichon|1986|p=941}} a njegov otac Abdulah bio je rodom iz grada Balkha u Baktriji.{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Zvaničnik sasanidske birokratije, služio je kao guverner sela kraljevskog imanja Harmajtan blizu Buhare tokom vladavine [[Nuh II|Nuha II]] (976–997).{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Imao je i mlađeg brata. Nekoliko godina kasnije, porodica se nastanila u Buhari, centru učenja, što je privuklo mnoge učenjake. Tamo je stekao obrazovanje, kojim je naizgled u početku upravljao njegov otac.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Iako su i njegov otac i brat prešli na [[Ismailije|ismailizam]], on ih nije slijedio.{{sfn|Daftary|2017|p=191}}{{sfn|Daftary|2007|pp=202–203}} Umjesto toga, bio je [[Hanefijski mezheb|hanefijski]] [[Sunitski islam|sunit]], ista škola koju su slijedili Sasanidi.{{sfn|Gutas|1988|pp=330–331}} Prvo je bio školovan u [[Kur'an|Kur'anu]] i [[Književnost|književnosti]], a sa 10 godina je naučio cijeli Kur'an napamet.{{sfn|Gutas|2014|p=12}} Kasnije ga je otac poslao kod indijskog trgovca zelenilom, koji ga je naučio [[Aritmetika|aritmetici]].{{sfn|Gutas|2014|p=13}} Poslije ga je školovao u [[fikh|fikhu]] kod hanefijskog pravnika Ismaila el-Zahida. Nešto kasnije, njegov otac je pozvao ljekara i filozofa el-Natilija u njihovu kuću da obrazuje Ibn-Sinu.{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Zajedno su proučavali Uvod (''Isagoge'') od [[Porfirije Tirski|Porfirija Tirskog]] (umro 305.) i možda Aristotelove kategorije (umro 322. p. n. e.). Nakon što je pročitao [[Ptolomej]]ev ''[[Almagest]]'' (umro 170.) i [[Euklidovi elementi|Euklidove elemente]], el-Natili mu je rekao da nastavi samostalno istraživanje.{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Kada je imao osamnaest godina, bio je dobro obrazovan u grčkim naukama. Iako Ibn-Sina samo spominje el-Natilija kao svog učitelja u svojoj autobiografiji, on je najvjerovatnije imao i druge učitelje, kao što su ljekari Kumri i Abu Sahl'Isa ibn Jahja el-Masihi.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=13}} === Karijera === ==== U Buhari i Gurganju ==== Sa sedamnaest godina, postao je ljekar Nuha II. Kada je imao najmanje 21 godinu, njegov otac je umro. Kasnije je dobio administrativno mjesto, vjerovatno naslijeđujući svog oca na mjestu guvernera Harmajtana. Ibn-Sina se kasnije preselio u Gurganj, glavni grad Harazma, što je, kako navodi, učinio zbog "nužde". Datum kada je otišao u to mjesto je neizvjestan, jer on izvještava da je služio Harazmašahu, vladaru Harazme, Ma'munidskom vladaru Abu ul-Hasan Aliju. Potonji je vladao od 997. do 1009, što ukazuje da se Ibn-Sina preselio negdje u tom periodu. Možda se preselio 999, godine u kojoj je [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidsko carstvo]] palo nakon što je Kara-Hanidski kanat zauzeo Buharu i zatočio Sasanidskog emira [[Abd el-Malik II|Abd el-Malika II]]. Zbog svog visokog položaja i jake veze sa Samanidima, Ibn-Sina se možda našao u nepovoljnom položaju nakon pada svog suzerena.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Preko ministra Gurganja, Abu'l-Husajna as-Sahija, zaštitnika grčkih nauka, stupio je u službu Abu el-Hasana Alija.{{sfn|Gutas|2014|p=19 (see also note 28)}} Pod Ma'munidima, Gurgandž je postao centar učenja, privlačeći mnoge istaknute ličnosti, kao što su Ibn-Sina i njegov bivši učitelj [[Abu Sahl el-Masihi]], matematičar [[Abu Nasr Mansur]], liječnik ibn el-Hammar i filolog al- Tha'alibi.{{sfn|Bosworth|1978|p=1066}}{{sfn|Bosworth|1984a|pp=762–764}} === U Gorganu === Ibn-sina se kasnije zbog "nužde" još jednom preselio (1012. godine), ovaj put na zapad. Tamo je putovao kroz [[Veliki Horasan|horasanske]] gradove [[Nisa (Perzija)|Nisa]], [[Abivard]], [[Tus (Iran)|Tus]], [[Samangan]] i [[Jajrom]] . Planirao je da posjeti vladara grada Gorgana, [[Zijaridska dinastija|Zijarida]] [[Kabus ibn Vušmagir|Kabusa]] (977–981, 997–1012), kultivisanog zaštitnika pisanja, čiji je dvor privukao mnoge ugledne pjesnike i naučnike. Međutim, kada je Ibn-Sinakonačno stigao, otkrio je da je vladar mrtav od zime 1013.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Madelung|1975|p=215}} Ibn-Sinaje tada otišao iz Gorgana u [[Dihistan]], ali se vratio nakon što se razbolio. Tamo je upoznao Abu Ubajda el-Juzjanija (umro 1070.) koji je postao njegov učenik i pratilac.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|pp=19, 29}} Kratko je boravio u Gorganu, navodno je služio Kabusovom sinu i nasljedniku [[Manučihr]]i (r. 1012–1031) i boravio u kući patrona.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} === U Raju i Hamadanu === [[File:Gold dinar of Majd al-Dawla, the last ruler of the Buyid amirate of Ray.jpg|thumb|Novčić [[Majid el-Davla|Majid el-Davle]]]] U 1014, otišao je u grad [[Raj (Iran)|Raj]], gdje je stupio u službu [[Bujidsko Carstvo|amira Bujida]] [[Majid el-Davla|Majida el-Davle]] (r. 997–1029) i njegove majke [[Sajjida Širin|Sajjide Širin]], de facto vladara carstva. Tamo je služio kao ljekar na dvoru, liječeći Majida el-Davlu, koji je bolovao od melanholije. Ibn-Sina je navodno kasnije služio kao "poslovni menadžer" Širin u Kazvinu i Hamadanu, iako detalji u vezi sa ovim mandatom nisu jasni.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Tokom ovog perioda, završio je pisanje ''[[Kanon medicine|Kanona medicine]]'' i počeo da piše svoju [[Knjiga o iscjeljivanju|''Knjigu o iscjeljivanju'']].{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Godine 1015, tokom boravka u Hamadanu, učestvovao je u javnoj debati, kao što je to bio običaj za novopridošle učenjake u zapadnom Iranu u to vrijeme. Svrha debate bila je ispitati nečiju reputaciju u odnosu na istaknutog stanovnika.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Osoba protiv koje je Ibn-sina raspravljao je Abu'l-Kasim el-Kirmani, član škole filozofa iz Bagdada.{{sfn|Adamson|2013|p=15}} Debata je postala žestoka, što je rezultiralo time da je Ibn-Sina optužio Abu'l-Kasima za nedostatak osnovnog znanja u logici, dok je Abu'l-Kasim optužio Ibn-Sinu za neljubaznost.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Nakon debate, poslao je pismo Bagdadskim peripatetičarima, pitajući da li je istinita Abu'l-Kasimova tvrdnja da dijeli isto mišljenje kao i oni. Abu'l-Kasim je kasnije uzvratio tako što je napisao pismo nepoznatoj osobi u kojem je optužbe iznio toliko ozbiljnim da je Ibn-Sina pisao Abu Sa'du, zamjeniku Majid el-Davle, da ispita stvar. Optužba upućena Ibn-Sini je možda bila ista kao i ranije, u kojoj su ga ljudi Hamadana optužili da je kopirao stilske strukture Kur'ana u njegovim ''Propovijedima o božanskom jedinstvu''.{{sfn|Adamson|2013|pp=16–18}} Ozbiljnost ove optužbe, prema riječima historičara [[Peter Adamson|Petera Adamsona]], "ne može se potcijeniti u široj muslimanskoj kulturi."{{sfn|Adamson|2013|p=17}} Nedugo zatim, Ibn-Sina je svoju odanost prebacio na rastućeg Bujid-amira [[Šams el-Davla|Šams el-Davlu]], mlađeg brata Majida, za šta Adamson sugeriše da je zbog toga što je Abu'l-Kasim također radio pod Sajjidom Širin.{{sfn|Adamson|2013|p=18}}{{sfn|Madelung|1975|p=293}} Šams el-Davla ga je pozvao da ga liječi, ali nakon potonjeg pohoda iste godine protiv njegovog bivšeg saveznika, vladara Anazida Abu Šavka (r. 1010–1046), prisilio je Ibn-Sinu da postane njegov vezir.{{sfn|Adamson|2013|p=18}} Iako se Ibn-Sina ponekad sukobljavao sa Šams el-Davlinim trupama, on je ostao vezir sve dok ovaj nije umro od kolike 1021. Šams el-Davlin sin i nasljednik Sama' el-Davla (r. 1021–1023) zamolio je Ibn-Sinu da ostane vezi ), ali se umjesto toga sakrio sa svojim pokroviteljem, Abu Galibom el-Attarom, čekajući bolje prilike. U tom periodu Ibn-Sina je bio tajno u kontaktu sa Ala el-Davla Muhammadom (r. 1008–1041), Kakujidskim vladarom Isfahana i stricem Sajjide Širin.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=22}}{{sfn|Bosworth|1984b|pp=773–774}} Tokom svog boravka u Attarovom domu Ibn-Sina je završio ''[[Knjigu iscjeljenja|Knjigu o iscjeljivanju]]'', pišući 50 stranica dnevno.{{sfn|Adamson|2013|pp=22–23}} Bujidski sud u Hamadanu, posebno kurdski vezir Taj el-Mulk, osumnjičio je Ibn-Sinu za prepisku sa Ala el-Dawlom, i kao rezultat toga, opljačkao je kuću Attara i zatvorio Ibn-Sinu u tvrđavu Fardajan, izvan Hamadana. Juzjani krivi jednog od ibn Sininih doušnika za njegovo hvatanje. Bio je u zatvoru četiri mjeseca dok Ala el-Davla nije zauzeo Hamadan, čime je okončana Sama el-Davlina vladavina.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=23}} === U Isfahanu === [[File:MuhammadibnRustamDushmanziyarCoin.jpg|thumb|left|Novčić [[Ala el-Davla Muhammed]]a, [[Kakujidsko Carstvo|kakujidskog]] vladara [[Isfahan]]a]] Ibn-Sina je nakon toga pušten i otišao u [[Isfahan]], gdje ga je Ala el-Davla dobro primio. Prema riječima Juzjanija, vladar Kakujida dao je Ibn-Sini "poštovanje" koje je neko poput njega zaslužio."{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Adamson također kaže da se Ibn-Sinina služba pod Ala el-Davlaom "pokazala kao najstabilniji period njegovog života."{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Služio je kao savjetnik, ako ne i vezir Ala el-Davle, prateći ga u mnogim njegovim vojnim ekspedicijama i putovanjima.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Ibn-Sina mu je posvetio dva perzijska djela, filozofsku raspravu pod nazivom ''Knjiga nauke za Ala'' i ''Medicinsku raspravu o pulsu''.{{sfn|Lazard|1975|p=630}} [[File:Мавзолей Авиценны 1.JPG|thumb|[[Mauzolej Ibn-Sine]], [[Hamadan]], Iran]] Tokom kratke okupacije Isfahana od strane Gaznavida u januaru 1030, Ibn-Sina i Ala el-Davla su se preselili u jugozapadni iranski region [[Huzistan]], gdje su ostali do smrti Gaznavidskog vladara Mahmuda (r. 998–1030), koja se dogodila dva mjeseci kasnije. Naizgled, kada se Ibn-Sina vratio u Isfahan, počeo je pisati svoje ''Napomene i podsjetnike''.{{sfn|Gutas|2014|p=133}} Godine 1037, dok je Ibn-Sina pratio Ala el-Davla u bitci kod Isfahana, dobio je teške grčeve, od kojih je patio cijeli život. Umro je ubrzo nakon toga u Hamadanu, gdje je i sahranjen.{{sfn|Adamson|2013|p=26}} == Filozofija == On svoju filozofiju temelji na [[Aristotel]]ovom učenju. Njegovo najpoznatije djelo je "Kanon medicine". On smatra da je zadatak filozofije da osvijetli i dokaže istine koje je [[Allah]] objavio. Također, smatra da um ne može dokazati sve istine. == Medicina == Oko 100 rasprava je pripisano Ibn Sini. Neke od njih su samo nekoliko stranica dugačke, ali ima radova koji imaju i nekoliko tomova. Najpoznatije djelo, po kojem je i dobio svoju evropsku reputaciju, je "Kanon medicine:, djelo od 14 tomova. Ovo djelo je bilo standardni medicinski rad u Evropi i islamskom svijetu, sve do 18. vijeka. == Nasljedstvo Ibn-Sina == George Sarton, autor knjige "The History of Science" (Historija nauke), opisao je Ibn Sīnāa kao "jednog od najvećih mislilaca i medicinskih naučnika u historiji" i nazvao ga "najpoznatijim naučnikom Islama, i jedan od najpoznatijih, od svih rasa, mjesta i vremena." Ibn-Sina je poznat kao: otac moderne medicine, osnivač avicenizma, i avecijanske logike, koncepta inercije i momenta sile, preteča psihoanalize, pionir aromaterapije i neuropsihijatrije, značajan doprinosilac geologiji. Radovi: Kanon medicine, Knjiga liječenja Na njega su imali utjecaj: [[Muhammed]], Ja'far al-Sadiq, [[Hipokrat]], [[Sushruta]], [[Charaka]], [[Aristotel]], [[Galen]], [[Plotin]], zatim [[neoplatonizam]], indijski matematičari, Wasil ibn Ata, [[al-Kindi]], [[al-Farabi]], Muhammad ibn Zakariya al-Razi, [[El-Biruni|Abu Rayhan Biruni]], John Philoponus, muslimanski ljekari. Ibn-Sina je izvršio utjecaj na: Abu Rayhan Birunija, [[Omar Hajjam]]a, al-Gazalija, Fakhr al-Din al-Razi-ja, Abubacera, Averroesa, Shahab al-Din [[Suhrawardi]]ja, Nasīr al-Dīn [[al-Tūsī]]ja, Ibn al-Nafisa, skolastike [[Albertus Magnus]]a, [[Duns Scotus]]a, [[Toma Akvinski|Tomu Akvinskog]], Jean Buridana, [[Giambattista Benedetti]]-ja, [[Galileo Galilej]]a, [[William Harvey]]a, [[René Descartes]]a, [[Spinoza|Spinozu]], [[John Locke]]a, [[Maimonides]]a. == Također pogledajte == * [[Filozofija]] == Reference == {{Refspisak|2}} === Izvori === {{refbegin|30em}} * {{Cite encyclopedia|title=Cambridge History of Iran |last1=Lazard |first1=G. |volume=4 |chapter=The Rise of the New Persian Language |pages=595–633}} * {{Cite encyclopedia|title=Cambridge History of Iran |last1=Madelung |first1=Wilferd |authorlink=Wilferd Madelung |volume=4 |chapter=The Minor Dynasties of Northern Iran |pages=595–633}} * {{Cite encyclopedia |last=Gutas |first=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |volume=3 |title=Avicenna ii. Biography|url=https://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-ii |pages=67–70}} * {{Cite book |last1=Goichon |first1=A.M |volume=3 |title=Ibn Sīnā |pp=941-947 |year=1986 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/ibn-sina-COM_0342}} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Interpreting Avicenna: Critical Essays |year=2013 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-0-521-19073-2 |url=https://books.google.com/books?id=OeVribsJbgUC }} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author1-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Philosophy in the Islamic World: A history of philosophy without any gaps, Volume 3 |date=2016 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-957749-1}} * {{cite book |last1=Bennison |first1=Amira K. |title=The great caliphs: the golden age of the 'Abbasid Empire |url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn |url-access=limited |date=2009 |publisher=Yale University Press |location=New Haven |isbn=978-0-300-15227-2 }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=Āl-e Maʾmūn |url=https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=762–764 |year=1984a |access-date=18 September 2021 |archive-date=19 October 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211019104714/https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |url-status=live }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=ʿAlāʾ-al-dawla Moḥammad |url=https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=773–774 |year=1984b |access-date=18 September 2021 |archive-date=3 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210903015700/https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |url-status=live }} * {{cite book |last1=Copleston |first1=Frederick |author1-link=Frederick Copleston |title=A History of Philosophy, Volume 2: Medieval Philosophy – From Augustine to Duns Scotus |date=1993 |publisher=Image Books |isbn=978-0-385-46844-2 |title-link=A History of Philosophy (Copleston)}} * {{cite book |last1=Corbin |first1=Henry |title=The Voyage and the messenger: Iran and philosophy |date=1998 |publisher=North Atlantic Books |isbn=9781556432699}} * {{Cite book |last1=Corbin |first1=Henry |url=https://press.princeton.edu/titles/2761.html |title=Avicenna and the Visionary Recital |language=en |access-date=12 August 2018 |isbn=978-0-691-63054-0 |date=19 April 2016 |publisher=Princeton University Press |archive-date=24 May 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190524093639/https://press.princeton.edu/titles/2761.html |url-status=live }} * {{cite book |last=Daftary |first=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2007 |publisher=The Isma'ilis: Their History and Doctrines |author-link=Farhad Daftary |isbn=978-0-521-85084-1 |url=https://books.google.com/books?id=Fl4ptwAACAAJ }} * {{cite book |last1=Daftary |first1=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2017 |publisher=Routledge |isbn=978-1-138-28810-2 |url=https://books.google.com/books?id=sxIwDwAAQBAJ }} * {{Cite book |last1=Daly |first1=Jonathan |title=The Rise of Western Power: A Comparative History of Western Civilization |date=19 December 2013 |publisher=A&C Black |isbn=978-1-4411-1851-6 |language=en}} * {{cite encyclopedia |last1=El-Bizri |first1=Nader |author1-link=Nader El-Bizri |date=2006 |title=Ibn Sina, or Avicenna |editor1-last=Meri |editor1-first=Josef W. |encyclopedia=Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia |volume=1 |pages=369–370 |location=New York |publisher=Routledge |isbn=978-0-415-96691-7}} * {{cite book |last1=Glick |first1=Thomas F. |author-link1=Thomas F. Glick |last2=Livesey |first2=Steven John |last3=Wallis |first3=Faith |title=Medieval Science, Technology, and Medicine: An Encyclopedia |year=2005 |publisher=Psychology Press |isbn=978-1-138-05670-1}} * {{cite journal |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |year=1988 |title=Avicenna's Maḏhab with an appendix on the question of his date of Birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=6 |pages=323–336 |jstor=25802612}} * {{cite book |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |title=Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works. Second, Revised and Enlarged Edition, Including an Inventory of Avicenna's Authentic Works |year=2014 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-9004201729 |url=https://books.google.com/books?id=QgYSBQAAQBAJ }} * {{cite book |last1=Khalidi |first1=Muhammad Ali |title=Medieval Islamic Philosophical Writings |date=2005 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-82243-5}} * {{cite book |last1=Pasnau |first1=Robert |last2=Dyke |first2=Christina Van |title=Cambridge History of Medieval Philosophy, Volume 1 |date=2010 |publisher=Cambridge University Press}} {{refend}} == Dodatna literatura == {{refbegin|30em}} === Enciklopedijski članci === * {{Cite book |title=An Educational Encyclopedia of Islam |last=Syed Iqbal |first=Zaheer |publisher=Iqra Publishers |year=2010 |isbn=978-603-90004-4-0 |edition=2nd |location=Bangalore |page=1280}} * {{cite encyclopedia | last = Flannery | first = Michael | encyclopedia = [[Encyclopædia Britannica]] | title = Avicenna | url = https://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | access-date = 2 June 2022 | archive-date = 4 May 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150504224831/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last = Goichon | first = A.-M. | author-link = A.-M. Goichon | encyclopedia = [[Encyclopedia of Islam]] | publisher = [[Brill Publishers]] | title = Ibn Sina, Abu 'Ali al-Husayn b. 'Abd Allah b. Sina, known in the West as Avicenna | url = http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | year = 1999 | access-date = 15 February 2007 | archive-date = 28 February 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070228032655/http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last1 = Mahdi | first1 = M. | author-link = M. Mahdi | first2 = D | last2 = Gutas | first3 = Sh.B. | last3 = Abed | first4 = M.E. | last4 = Marmura | first5 = F. | last5 = Rahman | first6 = G. | last6 = Saliba | first7 = O. | last7 = Wright | first8 = B. | last8 = Musallam | first9 = M. | last9 = Achena | first10 = S. | last10 = Van Riet | first11 = U. | last11 = Weisser | encyclopedia = [[Encyclopædia Iranica]] | title = Avicenna | url = http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | year = 1987 | access-date = 15 January 2012 | archive-date = 29 April 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110429170220/http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | url-status = live }} * {{MacTutor Biography|id=Avicenna|title=Abu Ali al-Husain ibn Abdallah ibn Sina (Avicenna)}} * {{Cite encyclopedia |year=2007 |title=Ibn Sīnā: Abū ʿAlī al-Ḥusayn ibn ʿAbdallāh ibn Sīnā |encyclopedia=The [[Biographical Encyclopedia of Astronomers]] |publisher=Springer |location=New York |url=http://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |last=Ragep |first=Sally P. |editor1-first=Thomas |editor1-last=Hockey |pages=570–572 |isbn=978-0-387-31022-0 |display-editors=etal |access-date=15 October 2011 |archive-date=21 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921050851/https://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |url-status=live }} (PDF version) * [http://www.iep.utm.edu/avicenna/ Avicenna] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120603023507/http://www.iep.utm.edu/avicenna/ |date=3 June 2012 }} entry by Sajjad H. Rizvi in the ''[[Internet Encyclopedia of Philosophy]]'' *{{cite encyclopedia |last1=M. Alper |first1=Ömer |last2=Durusoy |first2=Ali |last3=Terzioğlu |first3=Arslan |last4=H.Turabi |first4=Ahmet |last5=Karliğa |first5=H.Bekir |last6=Görgün |first6=Tahsin |title=İBN SÎNÂ – An article published in Turkish Encyclopedia of Islam |date=1999 |publisher=[[İslâm Ansiklopedisi|TDV Encyclopedia of Islam]] |isbn=978-97-53-89447-0 |pages=319–358 |volume=20 (Ibn Haldun - Ibnu'l Cezeri) |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |lang=tr |access-date=20 May 2022 |archive-date=26 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226032614/https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |url-status=live }} === Primarna literatura === * For an old list of other extant works, [[C. Brockelmann]]'s ''Geschichte der arabischen Litteratur'' (Weimar 1898), vol. i. pp.&nbsp;452–458. (XV. W.; G. W. T.) * For a current list of his works see A. Bertolacci (2006) and D. Gutas (2014) in the section "Philosophy". * {{Cite book |title=The Metaphysics of The Healing |last=Avicenna |publisher=Brigham Young University |others=Michael E. Marmura (trans.) |year=2005 |isbn=978-0-934893-77-0 |edition=1 |series=A parallel English-Arabic text translation}} * {{Cite book |title=The Canon of Medicine (al-Qānūn fī'l-ṭibb), vol. 1 |last=Avicenna |publisher=Great Books of the Islamic World |others=Laleh Bakhtiar (ed.), Oskar Cameron Gruner (trans.), Mazhar H. Shah (trans.) |year=1999 |isbn=978-1-871031-67-6}} * Avicenne: ''Réfutation de l'astrologie''. Edition et traduction du texte arabe, introduction, notes et lexique par Yahya Michot. Préface d'Elizabeth Teissier (Beirut-Paris: Albouraq, 2006) {{ISBN|2-84161-304-6}}. * William E. Gohlam (ed.), ''The Life of Ibn Sina. A Critical Edition and Annotated Translation'', Albany, State of New York University Press, 1974. * For Ibn Sina's life, see [[Ibn Khallikan]]'s ''Biographical Dictionary'', translated by [[de Slane]] (1842); [[F. Wüstenfeld]]'s ''Geschichte der arabischen Aerzte und Naturforscher'' (Göttingen, 1840). * Madelung, Wilferd and Toby Mayer (ed. and tr.), ''Struggling with the Philosopher: A Refutation of Avicenna's Metaphysics.'' A New Arabic Edition and English Translation of [[Muhammad al-Shahrastani|Shahrastani's]] Kitab al-Musara'a. === Sekundarna literatura === * {{cite book | first = Soheil M. | last = Afnan | author-link = Soheil Afnan | title = Avicenna: His Life and Works | url = https://archive.org/details/avicennahislifea033070mbp | year = 1958 | publisher = G. Allen & Unwin | location = London | oclc = 31478971 }} :: This is, on the whole, an informed and good account of the life and accomplishments of one of the greatest influences on the development of thought both Eastern and Western.&nbsp;... It is not as philosophically thorough as the works of D. Saliba, A.M. Goichon, or L. Gardet, but it is probably the best essay in English on this important thinker of the Middle Ages. (Julius R. Weinberg, ''The Philosophical Review'', Vol. 69, No. 2, Apr. 1960, pp.&nbsp;255–259) * {{cite book | title = Avicenna | url = https://archive.org/details/avicenna00good | url-access = registration | first = Lenn E. | last = Goodman | author-link = Lenn Evan Goodman | year = 2006 | publisher = Cornell University Press | edition = Updated | isbn = 978-0-415-01929-3 }} :: This is a distinguished work which stands out from, and above, many of the books and articles which have been written in this century on Avicenna (Ibn Sīnā) (980–1037). It has two main features on which its distinction as a major contribution to Avicennan studies may be said to rest: the first is its clarity and readability; the second is the comparative approach adopted by the author.&nbsp;... (Ian Richard Netton, ''Journal of the Royal Asiatic Society'', Third Series, Vol. 4, No. 2, July 1994, pp.&nbsp;263–264) * {{Cite journal |last=Gutas |first=Dimitri |year=1987 |title=Avicenna's maḏhab, with an Appendix on the question of his date of birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=5–6 |pages=323–336 |ref=none}} * Y.T. Langermann (ed.), ''Avicenna and his Legacy. A Golden Age of Science and Philosophy'', Brepols Publishers, 2010, {{ISBN|978-2-503-52753-6}} * For a new understanding of his early career, based on a newly discovered text, see also: Michot, Yahya, ''Ibn Sînâ: Lettre au vizir Abû Sa'd''. ''Editio princeps'' d'après le manuscrit de Bursa, traduction de l'arabe, introduction, notes et lexique (Beirut-Paris: Albouraq, 2000) {{ISBN|2-84161-150-7}}. * {{Cite book |title=Avicenna |last=Strohmaier |first=Gotthard |publisher=C.H. Beck |year=2006 |isbn=978-3-406-54134-6 |language=de |author-link=Gotthard Strohmaier}} :: This German publication is both one of the most comprehensive general introductions to the life and works of the philosopher and physician Avicenna (Ibn Sīnā, d. 1037) and an extensive and careful survey of his contribution to the history of science. Its author is a renowned expert in Greek and Arabic medicine who has paid considerable attention to Avicenna in his recent studies.&nbsp;... (Amos Bertolacci, ''Isis'', Vol. 96, No. 4, December 2005, p.&nbsp;649) * {{Cite book |title=Resalah Judiya of Ibn Sina (First edition 1971), Literary Research Unit, CCRIH, Aligarh Muslim University, Aligarh; (Second edition 1981) Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi; (Fourth edition 1999), Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite book |title=AI-Advia al-Qalbia of Ibn Sina |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |year=1996}} * {{Cite book |title=Ilmul Amraz of Ibn Sina (First edition 1969), Tibbi Academy, Delhi (Second edition 1990), (Third edition 1994), Tibbi Academy, Aligarh |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite encyclopedia |year=1986 |title=Qanoon lbn Sina Aur Uskey Shareheen wa Mutarjemeen |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * {{Citation |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |title=Qānūn-i ibn-i Sīnā aur us ke shārḥīn va mutarajimīn |date=1986 |location=ʻAlīgaṛh |publisher=Pablīkeshan Dīvīzan, Muslim Yūnīvarsiṭī|ol=1374509M }} * {{Cite encyclopedia |year=2004 |title=Qanun Ibn Sina and its Translation and Commentators (Persian Translation; 203pp) |publisher=Society for the Appreciation of Cultural Works and Dignitaries, Tehran, Iran |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * Shaikh al Rais Ibn Sina (Special number) 1958–59, Ed. Hakim Syed Zillur Rahman, Tibbia College Magazine, Aligarh Muslim University, Aligarh, [[India]]. === Medicina === * [[Edward Granville Browne|Browne, Edward G.]] ''Islamic Medicine. Fitzpatrick Lectures Delivered at the Royal College of Physicians in 1919–1920'', reprint: New Delhi: Goodword Books, 2001. {{ISBN|81-87570-19-9}} * Pormann, Peter & [[Savage-Smith, Emilie]]. ''Medieval Islamic Medicine'', Washington: Georgetown University Press, 2007. * Prioreschi, Plinio. ''Byzantine and Islamic Medicine'', A History of Medicine, Vol. 4, Omaha: Horatius Press, 2001. * [[Syed Ziaur Rahman]]. Pharmacology of Avicennian Cardiac Drugs (Metaanalysis of researches and studies in Avicennian Cardiac Drugs along with English translation of Risalah al Adwiya al Qalbiyah), [[Ibn Sina Academy of Medieval Medicine and Sciences]], Aligarh, India, 2020 {{ISBN|978-93-80610-43-6}} === Filozofija === * Amos Bertolacci, ''The Reception of Aristotle's Metaphysics in Avicenna's Kitab al-Sifa'. A Milestone of Western Metaphysical Thought'', Leiden: Brill 2006, (Appendix C contains an ''Overview of the Main Works by Avicenna on Metaphysics in Chronological Order''). * [[Dimitri Gutas]], ''Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works'', Leiden, Brill 2014, second revised and expanded edition (first edition: 1988), including an inventory of Avicenna' Authentic Works. * Andreas Lammer: ''The Elements of Avicenna's Physics. Greek Sources and Arabic Innovations''. Scientia graeco-arabica 20. Berlin / Boston: Walter de Gruyter, 2018. * Jon McGinnis and David C. Reisman (eds.) ''Interpreting Avicenna: Science and Philosophy in Medieval Islam: Proceedings of the Second Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2004. * {{in lang|fr}} Michot, Jean R., ''La destinée de l'homme selon Avicenne'', Louvain: Aedibus Peeters, 1986, {{ISBN|978-90-6831-071-9}}. * [[Nader El-Bizri]], ''The Phenomenological Quest between Avicenna and [[Heidegger]]'', Binghamton, N.Y.: Global Publications SUNY, 2000 (reprinted by SUNY Press in 2014 with a new Preface). * Nader El-Bizri, "Avicenna and Essentialism," ''Review of Metaphysics'', Vol. 54 (June 2001), pp.&nbsp;753–778. * Nader El-Bizri, "Avicenna's ''De Anima'' between Aristotle and Husserl," in ''The Passions of the Soul in the Metamorphosis of Becoming'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2003, pp.&nbsp;67–89. * Nader El-Bizri, "Being and Necessity: A Phenomenological Investigation of Avicenna's Metaphysics and Cosmology," in ''Islamic Philosophy and Occidental Phenomenology on the Perennial Issue of Microcosm and Macrocosm'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2006, pp.&nbsp;243–261. * Nader El-Bizri, 'Ibn Sīnā's Ontology and the Question of Being', ''Ishrāq: Islamic Philosophy Yearbook'' 2 (2011), 222–237 * Nader El-Bizri, 'Philosophising at the Margins of 'Sh'i Studies': Reflections on Ibn Sīnā's Ontology', in ''The Study of Sh'i Islam. History, Theology and Law'', eds. F. Daftary and G. Miskinzoda (London: I.B. Tauris, 2014), pp.&nbsp;585–597. * Reisman, David C. (ed.), ''Before and After Avicenna: Proceedings of the First Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2003. {{refend}} == Vanjski linkovi == {{Wikicitat|Ibn Sina}} {{Commonscat|Avicenna}} * https://web.archive.org/web/20120425122943/http://www.ibn-sina.net/ Institut Ibn-Sina, Sarajevo * [https://web.archive.org/web/20170815063632/http://www.farhangsara.com/ibn_sina.htm Biografija Avicene (na engleskom)] * [https://web.archive.org/web/20041209223233/http://www.hamedantourism.com/aboalisina.htm Biografija Avicene (na perzijskom)] * [http://www.muslimphilosophy.com/sina/default.htm Ibn-Sina] * [https://web.archive.org/web/20070216025958/http://avicenna.h80.org/ Ibn-Sina; Ibn-Sina- Biografija, citati, literatura] (en) {{Astronomija u srednjovjekovnom islamu}} {{DEFAULTSORT:Ibn-Sina}} [[Kategorija:Iranski filozofi]] [[Kategorija:Biografije, Balkh]] [[Kategorija:Rođeni 980.]] [[Kategorija:Umrli 1037.]] [[Kategorija:Iranski ljekari]] [[Kategorija:Dvorski ljekari]] jv03nwxoo5ewehn40lr53g0nznacu5j 3665838 3665837 2024-11-14T12:13:59Z Panasko 146730 zamjena infokutije 3665838 wikitext text/x-wiki {{Infokutija naučnik | ime = Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn Sina | slika = 1950 "Avicenna" stamp of Iran.jpg | slika_širina = | naslov = | datum_rođenja = oko 980. | mjesto_rođenja = [[Balkh]], [[Perzija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1037|||980||}} | mjesto_smrti = [[Hamedan]], [[Perzija]] | prebivalište = <!-- [[Grad]], [[Država]] --> | državljanstvo = | narodnost = | etnicitet = | polje = [[Filozofija]] | radna_institucija = | alma_mater = | doktorski_mentor = | doktorski_studenti = | akademski_savjetnici = | uticao_na = | uticali_na_njega = | poznat_po = | autor_kratica_bot = | autor_kratica_zoo = | nagrade = | religija = | fusnote = }} '''Ibn-Sina''', (latinizirano ime '''Avicena''', ''Abu Ali Husain ibn Abdullah Ibn-e Sina'' ili ''Abu Ali Al-Husain'') (980-1037), (perzijski: ابوعلی سینا، پورسینا) (arapski: ابن سینا‎) (grčki: Aβιτζιανός, Avitzianós), vodeći je [[islam]]ski filozof i [[Neoplatonizam|neoplatonista]]. Studirao je [[Teologija|teologiju]], [[Fizika|fiziku]], [[Matematika|matematiku]], [[Medicina|medicinu]], [[Filozofija|filozofiju]] i [[Logika|logiku]]. Bio je [[astronom]], [[hemičar]], [[Geologija|geolog]], [[hafiz]] [[Kur'an]]a, islamski psiholog, islamski teolog, logičar, paleontolog, [[matematičar]], učitelj u [[mekteb]]u, [[fizičar]], [[pjesnik]] i [[Nauka|naučnik]]. Kao [[polimat]], smatra se jednim od najvažnijih ljekara, astronoma, mislilaca i pisaca [[Zlatno doba islama|islamskog zlatnog doba]].<ref>* {{cite book|last1=Bennison|first1=Amira K.|url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn|title=The great caliphs : the golden age of the 'Abbasid Empire|date=2009|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-15227-2|location=New Haven|page=[https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn/page/n205 195]|quote=Avicena je bio Perzijanac čiji je otac služio Samanidima iz Khurasana i Transoksanije kao administrator ruralnog okruga izvan Buhare.|access-date=}} * {{cite book|author=Paul Strathern|url=https://books.google.com/?id=0rGwOkqIqKkC&pg=PA58&dq=Avicenna's+ethnicity#v=onepage&q&f=false|title=A brief history of medicine: from Hippocrates to gene therapy|publisher=Running Press|year=2005|isbn=978-0-7867-1525-1|page=58}}{{Mrtav link}}. * {{cite book|author=Brian Duignan|url=https://books.google.com/?id=p9eh18dRTwAC&pg=PA89&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Medieval Philosophy|publisher=The Rosen Publishing Group|year=2010|isbn=978-1-61530-244-4|page=89}}. * {{cite book|author=Michael Kort|url=https://books.google.com/?id=EPCcSZ2dzckC&pg=PA24&dq=Avicenna+ethnic#v=onepage&q=Avicenna%20ethnic&f=false|title=Central Asian republics|publisher=Infobase Publishing|year=2004|isbn=978-0-8160-5074-1|page=24}} * "He was born in 370/980 in Afshana, his mother's home, near Bukhara. His native language was Persian" (from "Ibn Sina ("Avicenna")", ''Encyclopedia of Islam'', Brill, second edition (2009). Accessed via Brill Online at www.encislam.brill.nl). * "Avicena je bio najveći od svih perzijskih mislilaca; kao ljekar i metafizičar&nbsp;..." ([http://www.google.com/search?tbm=bks&tbo=1&q=greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician#sclient=psy&hl=en&tbo=1&tbm=bks&source=hp&q=Avicenna+was+the+greatest+of+all+Persian+thinkers%3B+as+physician+and+metaphysician&aq=&aqi=&aql=&oq=&pbx=1&bav=on.2,or.r_gc.r_pw.&fp=dcce4d829681fc6c&biw=1824&bih=966 excerpt] from A.J. Arberry, ''Avicenna on Theology'', KAZI PUBN INC, 1995). * "Dok se ime Avicena (Ibn Sina, umro 1037.) generalno navodi kao hronološki prvo među značajnim iranskim filozofima, nedavni dokazi su otkrili prethodno postojanje ismailitskih filozofskih sistema sa strukturom ništa manje potpunom od Avicene." (from [https://books.google.com/books?id=A8PzaQZwzZQC&pg=PA74&dq=is+generally+listed+as+chronologically+first+among+noteworthy+Iranian+philosophers&hl=en&ei=lIT3TeS6L6bt0gGJm92iCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q=is%20generally%20listed%20as%20chronologically%20first%20among%20noteworthy%20Iranian%20philosophers&f=false p.&nbsp;74] of Henry Corbin, ''The Voyage and the messenger: Iran and philosophy'', North Atlantic Books, 1998.</ref> Od oko 450 radova za koje se zna da ih je napisao, sačuvano je njih oko 240, uključujući 150 djela iz oblasti filozofije i 40 iz medicine.<ref name="MacTutor Biography|id=Avicenna">{{MacTutor Biography|id=Avicenna}}</ref> Najpoznatija djela su mu: [[Knjiga o iscjeljivanju]] (Kitab Al-Shifaʾ), filozofska i naučna enciklopedija, i [[Kanon medicine]], medicinska enciklopedija,<ref name="Britannica">{{cite encyclopedia |last=Nasr |first=Seyyed Hossein |authorlink=Seyyed Hossein Nasr |title=Avicenna |year=2007| encyclopedia=Encyclopædia Britannica Online |access-date=|location= |publisher= |url=http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-url=https://web.archive.org/web/20071031092920/http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna |archive-date=31. 10. 2007 <!--DASHBot-->|url-status=live}}</ref><ref>Edwin Clarke, Charles Donald O'Malley (1996), [https://books.google.com/books?id=Q_rO4ZFpUcgC&pg=PA20&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''The human brain and spinal cord: a historical study illustrated by writings from antiquity to the twentieth century''], Norman Publishing, p.&nbsp;20 ({{ISBN|0-930405-25-0}}).</ref><ref>Iris Bruijn (2009), [https://books.google.com/books?id=2UT89SgQHGgC&pg=PA26&dq&hl=en#v=onepage&q&f=false ''Ship's Surgeons of the Dutch East India Company: Commerce and the progress of medicine in the eighteenth century''], Amsterdam University Press, p.&nbsp;26 ({{ISBN|90-8728-051-3}}).</ref> koja je postala standardni medicinski izvor znanja na mnogim [[Srednji vijek|srednjovekovnim]] [[univerzitetim]]a a koristila se do 1650. Pored filozofije i medicine, ibn-Sinin naučni opus obuhvata i djela o astronomiji, alhemiji, geografiji i geologiji, psihologiji, islamskoj teologiji, logici, matematici, fizici i poeziji. == Biografija == === Rani period === Rođen je 980. godine u Afshanu, selu u blizini [[Buhara|Buhare]] (današnji [[Uzbekistan]]), [[Glavni grad|glavnog grada]] tadašnjeg [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidskog Carstva]], perzijske dinastije koja je vladala [[Srednja Azija|Srednjom Azijom]] i [[Veliki Horasan|Velikim Horasanom]]. Njegova majka je bila iz Buhare,{{sfn|Goichon|1986|p=941}} a njegov otac Abdulah bio je rodom iz grada Balkha u Baktriji.{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Zvaničnik sasanidske birokratije, služio je kao guverner sela kraljevskog imanja Harmajtan blizu Buhare tokom vladavine [[Nuh II|Nuha II]] (976–997).{{sfn|Gutas|2014|p=11}} Imao je i mlađeg brata. Nekoliko godina kasnije, porodica se nastanila u Buhari, centru učenja, što je privuklo mnoge učenjake. Tamo je stekao obrazovanje, kojim je naizgled u početku upravljao njegov otac.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Iako su i njegov otac i brat prešli na [[Ismailije|ismailizam]], on ih nije slijedio.{{sfn|Daftary|2017|p=191}}{{sfn|Daftary|2007|pp=202–203}} Umjesto toga, bio je [[Hanefijski mezheb|hanefijski]] [[Sunitski islam|sunit]], ista škola koju su slijedili Sasanidi.{{sfn|Gutas|1988|pp=330–331}} Prvo je bio školovan u [[Kur'an|Kur'anu]] i [[Književnost|književnosti]], a sa 10 godina je naučio cijeli Kur'an napamet.{{sfn|Gutas|2014|p=12}} Kasnije ga je otac poslao kod indijskog trgovca zelenilom, koji ga je naučio [[Aritmetika|aritmetici]].{{sfn|Gutas|2014|p=13}} Poslije ga je školovao u [[fikh|fikhu]] kod hanefijskog pravnika Ismaila el-Zahida. Nešto kasnije, njegov otac je pozvao ljekara i filozofa el-Natilija u njihovu kuću da obrazuje Ibn-Sinu.{{sfn|Gutas|2014|p=12}}{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Zajedno su proučavali Uvod (''Isagoge'') od [[Porfirije Tirski|Porfirija Tirskog]] (umro 305.) i možda Aristotelove kategorije (umro 322. p. n. e.). Nakon što je pročitao [[Ptolomej]]ev ''[[Almagest]]'' (umro 170.) i [[Euklidovi elementi|Euklidove elemente]], el-Natili mu je rekao da nastavi samostalno istraživanje.{{sfn|Adamson|2013|p=8}} Kada je imao osamnaest godina, bio je dobro obrazovan u grčkim naukama. Iako Ibn-Sina samo spominje el-Natilija kao svog učitelja u svojoj autobiografiji, on je najvjerovatnije imao i druge učitelje, kao što su ljekari Kumri i Abu Sahl'Isa ibn Jahja el-Masihi.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|p=13}} === Karijera === ==== U Buhari i Gurganju ==== Sa sedamnaest godina, postao je ljekar Nuha II. Kada je imao najmanje 21 godinu, njegov otac je umro. Kasnije je dobio administrativno mjesto, vjerovatno naslijeđujući svog oca na mjestu guvernera Harmajtana. Ibn-Sina se kasnije preselio u Gurganj, glavni grad Harazma, što je, kako navodi, učinio zbog "nužde". Datum kada je otišao u to mjesto je neizvjestan, jer on izvještava da je služio Harazmašahu, vladaru Harazme, Ma'munidskom vladaru Abu ul-Hasan Aliju. Potonji je vladao od 997. do 1009, što ukazuje da se Ibn-Sina preselio negdje u tom periodu. Možda se preselio 999, godine u kojoj je [[Sasanidsko Carstvo|Sasanidsko carstvo]] palo nakon što je Kara-Hanidski kanat zauzeo Buharu i zatočio Sasanidskog emira [[Abd el-Malik II|Abd el-Malika II]]. Zbog svog visokog položaja i jake veze sa Samanidima, Ibn-Sina se možda našao u nepovoljnom položaju nakon pada svog suzerena.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Preko ministra Gurganja, Abu'l-Husajna as-Sahija, zaštitnika grčkih nauka, stupio je u službu Abu el-Hasana Alija.{{sfn|Gutas|2014|p=19 (see also note 28)}} Pod Ma'munidima, Gurgandž je postao centar učenja, privlačeći mnoge istaknute ličnosti, kao što su Ibn-Sina i njegov bivši učitelj [[Abu Sahl el-Masihi]], matematičar [[Abu Nasr Mansur]], liječnik ibn el-Hammar i filolog al- Tha'alibi.{{sfn|Bosworth|1978|p=1066}}{{sfn|Bosworth|1984a|pp=762–764}} === U Gorganu === Ibn-sina se kasnije zbog "nužde" još jednom preselio (1012. godine), ovaj put na zapad. Tamo je putovao kroz [[Veliki Horasan|horasanske]] gradove [[Nisa (Perzija)|Nisa]], [[Abivard]], [[Tus (Iran)|Tus]], [[Samangan]] i [[Jajrom]] . Planirao je da posjeti vladara grada Gorgana, [[Zijaridska dinastija|Zijarida]] [[Kabus ibn Vušmagir|Kabusa]] (977–981, 997–1012), kultivisanog zaštitnika pisanja, čiji je dvor privukao mnoge ugledne pjesnike i naučnike. Međutim, kada je Ibn-Sinakonačno stigao, otkrio je da je vladar mrtav od zime 1013.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Madelung|1975|p=215}} Ibn-Sinaje tada otišao iz Gorgana u [[Dihistan]], ali se vratio nakon što se razbolio. Tamo je upoznao Abu Ubajda el-Juzjanija (umro 1070.) koji je postao njegov učenik i pratilac.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Gutas|2014|pp=19, 29}} Kratko je boravio u Gorganu, navodno je služio Kabusovom sinu i nasljedniku [[Manučihr]]i (r. 1012–1031) i boravio u kući patrona.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} === U Raju i Hamadanu === [[File:Gold dinar of Majd al-Dawla, the last ruler of the Buyid amirate of Ray.jpg|thumb|Novčić [[Majid el-Davla|Majid el-Davle]]]] U 1014, otišao je u grad [[Raj (Iran)|Raj]], gdje je stupio u službu [[Bujidsko Carstvo|amira Bujida]] [[Majid el-Davla|Majida el-Davle]] (r. 997–1029) i njegove majke [[Sajjida Širin|Sajjide Širin]], de facto vladara carstva. Tamo je služio kao ljekar na dvoru, liječeći Majida el-Davlu, koji je bolovao od melanholije. Ibn-Sina je navodno kasnije služio kao "poslovni menadžer" Širin u Kazvinu i Hamadanu, iako detalji u vezi sa ovim mandatom nisu jasni.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Tokom ovog perioda, završio je pisanje ''[[Kanon medicine|Kanona medicine]]'' i počeo da piše svoju [[Knjiga o iscjeljivanju|''Knjigu o iscjeljivanju'']].{{sfn|Adamson|2013|p=14}} Godine 1015, tokom boravka u Hamadanu, učestvovao je u javnoj debati, kao što je to bio običaj za novopridošle učenjake u zapadnom Iranu u to vrijeme. Svrha debate bila je ispitati nečiju reputaciju u odnosu na istaknutog stanovnika.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Osoba protiv koje je Ibn-sina raspravljao je Abu'l-Kasim el-Kirmani, član škole filozofa iz Bagdada.{{sfn|Adamson|2013|p=15}} Debata je postala žestoka, što je rezultiralo time da je Ibn-Sina optužio Abu'l-Kasima za nedostatak osnovnog znanja u logici, dok je Abu'l-Kasim optužio Ibn-Sinu za neljubaznost.{{sfn|Adamson|2013|pp=15–16}} Nakon debate, poslao je pismo Bagdadskim peripatetičarima, pitajući da li je istinita Abu'l-Kasimova tvrdnja da dijeli isto mišljenje kao i oni. Abu'l-Kasim je kasnije uzvratio tako što je napisao pismo nepoznatoj osobi u kojem je optužbe iznio toliko ozbiljnim da je Ibn-Sina pisao Abu Sa'du, zamjeniku Majid el-Davle, da ispita stvar. Optužba upućena Ibn-Sini je možda bila ista kao i ranije, u kojoj su ga ljudi Hamadana optužili da je kopirao stilske strukture Kur'ana u njegovim ''Propovijedima o božanskom jedinstvu''.{{sfn|Adamson|2013|pp=16–18}} Ozbiljnost ove optužbe, prema riječima historičara [[Peter Adamson|Petera Adamsona]], "ne može se potcijeniti u široj muslimanskoj kulturi."{{sfn|Adamson|2013|p=17}} Nedugo zatim, Ibn-Sina je svoju odanost prebacio na rastućeg Bujid-amira [[Šams el-Davla|Šams el-Davlu]], mlađeg brata Majida, za šta Adamson sugeriše da je zbog toga što je Abu'l-Kasim također radio pod Sajjidom Širin.{{sfn|Adamson|2013|p=18}}{{sfn|Madelung|1975|p=293}} Šams el-Davla ga je pozvao da ga liječi, ali nakon potonjeg pohoda iste godine protiv njegovog bivšeg saveznika, vladara Anazida Abu Šavka (r. 1010–1046), prisilio je Ibn-Sinu da postane njegov vezir.{{sfn|Adamson|2013|p=18}} Iako se Ibn-Sina ponekad sukobljavao sa Šams el-Davlinim trupama, on je ostao vezir sve dok ovaj nije umro od kolike 1021. Šams el-Davlin sin i nasljednik Sama' el-Davla (r. 1021–1023) zamolio je Ibn-Sinu da ostane vezi ), ali se umjesto toga sakrio sa svojim pokroviteljem, Abu Galibom el-Attarom, čekajući bolje prilike. U tom periodu Ibn-Sina je bio tajno u kontaktu sa Ala el-Davla Muhammadom (r. 1008–1041), Kakujidskim vladarom Isfahana i stricem Sajjide Širin.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=22}}{{sfn|Bosworth|1984b|pp=773–774}} Tokom svog boravka u Attarovom domu Ibn-Sina je završio ''[[Knjigu iscjeljenja|Knjigu o iscjeljivanju]]'', pišući 50 stranica dnevno.{{sfn|Adamson|2013|pp=22–23}} Bujidski sud u Hamadanu, posebno kurdski vezir Taj el-Mulk, osumnjičio je Ibn-Sinu za prepisku sa Ala el-Dawlom, i kao rezultat toga, opljačkao je kuću Attara i zatvorio Ibn-Sinu u tvrđavu Fardajan, izvan Hamadana. Juzjani krivi jednog od ibn Sininih doušnika za njegovo hvatanje. Bio je u zatvoru četiri mjeseca dok Ala el-Davla nije zauzeo Hamadan, čime je okončana Sama el-Davlina vladavina.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=23}} === U Isfahanu === [[File:MuhammadibnRustamDushmanziyarCoin.jpg|thumb|left|Novčić [[Ala el-Davla Muhammed]]a, [[Kakujidsko Carstvo|kakujidskog]] vladara [[Isfahan]]a]] Ibn-Sina je nakon toga pušten i otišao u [[Isfahan]], gdje ga je Ala el-Davla dobro primio. Prema riječima Juzjanija, vladar Kakujida dao je Ibn-Sini "poštovanje" koje je neko poput njega zaslužio."{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}} Adamson također kaže da se Ibn-Sinina služba pod Ala el-Davlaom "pokazala kao najstabilniji period njegovog života."{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Služio je kao savjetnik, ako ne i vezir Ala el-Davle, prateći ga u mnogim njegovim vojnim ekspedicijama i putovanjima.{{sfn|Gutas|1987|pp=67–70}}{{sfn|Adamson|2013|p=25}} Ibn-Sina mu je posvetio dva perzijska djela, filozofsku raspravu pod nazivom ''Knjiga nauke za Ala'' i ''Medicinsku raspravu o pulsu''.{{sfn|Lazard|1975|p=630}} [[File:Мавзолей Авиценны 1.JPG|thumb|[[Mauzolej Ibn-Sine]], [[Hamadan]], Iran]] Tokom kratke okupacije Isfahana od strane Gaznavida u januaru 1030, Ibn-Sina i Ala el-Davla su se preselili u jugozapadni iranski region [[Huzistan]], gdje su ostali do smrti Gaznavidskog vladara Mahmuda (r. 998–1030), koja se dogodila dva mjeseci kasnije. Naizgled, kada se Ibn-Sina vratio u Isfahan, počeo je pisati svoje ''Napomene i podsjetnike''.{{sfn|Gutas|2014|p=133}} Godine 1037, dok je Ibn-Sina pratio Ala el-Davla u bitci kod Isfahana, dobio je teške grčeve, od kojih je patio cijeli život. Umro je ubrzo nakon toga u Hamadanu, gdje je i sahranjen.{{sfn|Adamson|2013|p=26}} == Filozofija == On svoju filozofiju temelji na [[Aristotel]]ovom učenju. Njegovo najpoznatije djelo je "Kanon medicine". On smatra da je zadatak filozofije da osvijetli i dokaže istine koje je [[Allah]] objavio. Također, smatra da um ne može dokazati sve istine. == Medicina == Oko 100 rasprava je pripisano Ibn Sini. Neke od njih su samo nekoliko stranica dugačke, ali ima radova koji imaju i nekoliko tomova. Najpoznatije djelo, po kojem je i dobio svoju evropsku reputaciju, je "Kanon medicine:, djelo od 14 tomova. Ovo djelo je bilo standardni medicinski rad u Evropi i islamskom svijetu, sve do 18. vijeka. == Nasljedstvo Ibn-Sina == George Sarton, autor knjige "The History of Science" (Historija nauke), opisao je Ibn Sīnāa kao "jednog od najvećih mislilaca i medicinskih naučnika u historiji" i nazvao ga "najpoznatijim naučnikom Islama, i jedan od najpoznatijih, od svih rasa, mjesta i vremena." Ibn-Sina je poznat kao: otac moderne medicine, osnivač avicenizma, i avecijanske logike, koncepta inercije i momenta sile, preteča psihoanalize, pionir aromaterapije i neuropsihijatrije, značajan doprinosilac geologiji. Radovi: Kanon medicine, Knjiga liječenja Na njega su imali utjecaj: [[Muhammed]], Ja'far al-Sadiq, [[Hipokrat]], [[Sushruta]], [[Charaka]], [[Aristotel]], [[Galen]], [[Plotin]], zatim [[neoplatonizam]], indijski matematičari, Wasil ibn Ata, [[al-Kindi]], [[al-Farabi]], Muhammad ibn Zakariya al-Razi, [[El-Biruni|Abu Rayhan Biruni]], John Philoponus, muslimanski ljekari. Ibn-Sina je izvršio utjecaj na: Abu Rayhan Birunija, [[Omar Hajjam]]a, al-Gazalija, Fakhr al-Din al-Razi-ja, Abubacera, Averroesa, Shahab al-Din [[Suhrawardi]]ja, Nasīr al-Dīn [[al-Tūsī]]ja, Ibn al-Nafisa, skolastike [[Albertus Magnus]]a, [[Duns Scotus]]a, [[Toma Akvinski|Tomu Akvinskog]], Jean Buridana, [[Giambattista Benedetti]]-ja, [[Galileo Galilej]]a, [[William Harvey]]a, [[René Descartes]]a, [[Spinoza|Spinozu]], [[John Locke]]a, [[Maimonides]]a. == Također pogledajte == * [[Filozofija]] == Reference == {{Refspisak|2}} === Izvori === {{refbegin|30em}} * {{Cite encyclopedia|title=Cambridge History of Iran |last1=Lazard |first1=G. |volume=4 |chapter=The Rise of the New Persian Language |pages=595–633}} * {{Cite encyclopedia|title=Cambridge History of Iran |last1=Madelung |first1=Wilferd |authorlink=Wilferd Madelung |volume=4 |chapter=The Minor Dynasties of Northern Iran |pages=595–633}} * {{Cite encyclopedia |last=Gutas |first=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |volume=3 |title=Avicenna ii. Biography|url=https://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-ii |pages=67–70}} * {{Cite book |last1=Goichon |first1=A.M |volume=3 |title=Ibn Sīnā |pp=941-947 |year=1986 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/ibn-sina-COM_0342}} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Interpreting Avicenna: Critical Essays |year=2013 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-0-521-19073-2 |url=https://books.google.com/books?id=OeVribsJbgUC }} * {{cite book |last1=Adamson |first1=Peter |author1-link=Peter Adamson (philosopher) |title=Philosophy in the Islamic World: A history of philosophy without any gaps, Volume 3 |date=2016 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-957749-1}} * {{cite book |last1=Bennison |first1=Amira K. |title=The great caliphs: the golden age of the 'Abbasid Empire |url=https://archive.org/details/greatcaliphsgold00benn |url-access=limited |date=2009 |publisher=Yale University Press |location=New Haven |isbn=978-0-300-15227-2 }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=Āl-e Maʾmūn |url=https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=762–764 |year=1984a |access-date=18 September 2021 |archive-date=19 October 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211019104714/https://www.iranicaonline.org/articles/al-e-mamun |url-status=live }} * {{cite encyclopedia |last1=Bosworth |first1=Clifford Edmund |title=ʿAlāʾ-al-dawla Moḥammad |url=https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 7 |pages=773–774 |year=1984b |access-date=18 September 2021 |archive-date=3 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210903015700/https://iranicaonline.org/articles/ala-al-dawla-abu-jafar-mohammad-b |url-status=live }} * {{cite book |last1=Copleston |first1=Frederick |author1-link=Frederick Copleston |title=A History of Philosophy, Volume 2: Medieval Philosophy – From Augustine to Duns Scotus |date=1993 |publisher=Image Books |isbn=978-0-385-46844-2 |title-link=A History of Philosophy (Copleston)}} * {{cite book |last1=Corbin |first1=Henry |title=The Voyage and the messenger: Iran and philosophy |date=1998 |publisher=North Atlantic Books |isbn=9781556432699}} * {{Cite book |last1=Corbin |first1=Henry |url=https://press.princeton.edu/titles/2761.html |title=Avicenna and the Visionary Recital |language=en |access-date=12 August 2018 |isbn=978-0-691-63054-0 |date=19 April 2016 |publisher=Princeton University Press |archive-date=24 May 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190524093639/https://press.princeton.edu/titles/2761.html |url-status=live }} * {{cite book |last=Daftary |first=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2007 |publisher=The Isma'ilis: Their History and Doctrines |author-link=Farhad Daftary |isbn=978-0-521-85084-1 |url=https://books.google.com/books?id=Fl4ptwAACAAJ }} * {{cite book |last1=Daftary |first1=Farhad |title=Ismaili History and Intellectual Traditions |year=2017 |publisher=Routledge |isbn=978-1-138-28810-2 |url=https://books.google.com/books?id=sxIwDwAAQBAJ }} * {{Cite book |last1=Daly |first1=Jonathan |title=The Rise of Western Power: A Comparative History of Western Civilization |date=19 December 2013 |publisher=A&C Black |isbn=978-1-4411-1851-6 |language=en}} * {{cite encyclopedia |last1=El-Bizri |first1=Nader |author1-link=Nader El-Bizri |date=2006 |title=Ibn Sina, or Avicenna |editor1-last=Meri |editor1-first=Josef W. |encyclopedia=Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia |volume=1 |pages=369–370 |location=New York |publisher=Routledge |isbn=978-0-415-96691-7}} * {{cite book |last1=Glick |first1=Thomas F. |author-link1=Thomas F. Glick |last2=Livesey |first2=Steven John |last3=Wallis |first3=Faith |title=Medieval Science, Technology, and Medicine: An Encyclopedia |year=2005 |publisher=Psychology Press |isbn=978-1-138-05670-1}} * {{cite journal |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |year=1988 |title=Avicenna's Maḏhab with an appendix on the question of his date of Birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=6 |pages=323–336 |jstor=25802612}} * {{cite book |last1=Gutas |first1=Dimitri |author-link=Dimitri Gutas |title=Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works. Second, Revised and Enlarged Edition, Including an Inventory of Avicenna's Authentic Works |year=2014 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-9004201729 |url=https://books.google.com/books?id=QgYSBQAAQBAJ }} * {{cite book |last1=Khalidi |first1=Muhammad Ali |title=Medieval Islamic Philosophical Writings |date=2005 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-82243-5}} * {{cite book |last1=Pasnau |first1=Robert |last2=Dyke |first2=Christina Van |title=Cambridge History of Medieval Philosophy, Volume 1 |date=2010 |publisher=Cambridge University Press}} {{refend}} == Dodatna literatura == {{refbegin|30em}} === Enciklopedijski članci === * {{Cite book |title=An Educational Encyclopedia of Islam |last=Syed Iqbal |first=Zaheer |publisher=Iqra Publishers |year=2010 |isbn=978-603-90004-4-0 |edition=2nd |location=Bangalore |page=1280}} * {{cite encyclopedia | last = Flannery | first = Michael | encyclopedia = [[Encyclopædia Britannica]] | title = Avicenna | url = https://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | access-date = 2 June 2022 | archive-date = 4 May 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150504224831/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/45755/Avicenna | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last = Goichon | first = A.-M. | author-link = A.-M. Goichon | encyclopedia = [[Encyclopedia of Islam]] | publisher = [[Brill Publishers]] | title = Ibn Sina, Abu 'Ali al-Husayn b. 'Abd Allah b. Sina, known in the West as Avicenna | url = http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | year = 1999 | access-date = 15 February 2007 | archive-date = 28 February 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070228032655/http://www.muslimphilosophy.com/sina/art/ei-is.htm | url-status = live }} * {{cite encyclopedia | last1 = Mahdi | first1 = M. | author-link = M. Mahdi | first2 = D | last2 = Gutas | first3 = Sh.B. | last3 = Abed | first4 = M.E. | last4 = Marmura | first5 = F. | last5 = Rahman | first6 = G. | last6 = Saliba | first7 = O. | last7 = Wright | first8 = B. | last8 = Musallam | first9 = M. | last9 = Achena | first10 = S. | last10 = Van Riet | first11 = U. | last11 = Weisser | encyclopedia = [[Encyclopædia Iranica]] | title = Avicenna | url = http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | year = 1987 | access-date = 15 January 2012 | archive-date = 29 April 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110429170220/http://www.iranicaonline.org/articles/avicenna-index | url-status = live }} * {{MacTutor Biography|id=Avicenna|title=Abu Ali al-Husain ibn Abdallah ibn Sina (Avicenna)}} * {{Cite encyclopedia |year=2007 |title=Ibn Sīnā: Abū ʿAlī al-Ḥusayn ibn ʿAbdallāh ibn Sīnā |encyclopedia=The [[Biographical Encyclopedia of Astronomers]] |publisher=Springer |location=New York |url=http://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |last=Ragep |first=Sally P. |editor1-first=Thomas |editor1-last=Hockey |pages=570–572 |isbn=978-0-387-31022-0 |display-editors=etal |access-date=15 October 2011 |archive-date=21 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921050851/https://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Ibn_Sina_BEA.htm |url-status=live }} (PDF version) * [http://www.iep.utm.edu/avicenna/ Avicenna] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120603023507/http://www.iep.utm.edu/avicenna/ |date=3 June 2012 }} entry by Sajjad H. Rizvi in the ''[[Internet Encyclopedia of Philosophy]]'' *{{cite encyclopedia |last1=M. Alper |first1=Ömer |last2=Durusoy |first2=Ali |last3=Terzioğlu |first3=Arslan |last4=H.Turabi |first4=Ahmet |last5=Karliğa |first5=H.Bekir |last6=Görgün |first6=Tahsin |title=İBN SÎNÂ – An article published in Turkish Encyclopedia of Islam |date=1999 |publisher=[[İslâm Ansiklopedisi|TDV Encyclopedia of Islam]] |isbn=978-97-53-89447-0 |pages=319–358 |volume=20 (Ibn Haldun - Ibnu'l Cezeri) |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |lang=tr |access-date=20 May 2022 |archive-date=26 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226032614/https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-sina |url-status=live }} === Primarna literatura === * For an old list of other extant works, [[C. Brockelmann]]'s ''Geschichte der arabischen Litteratur'' (Weimar 1898), vol. i. pp.&nbsp;452–458. (XV. W.; G. W. T.) * For a current list of his works see A. Bertolacci (2006) and D. Gutas (2014) in the section "Philosophy". * {{Cite book |title=The Metaphysics of The Healing |last=Avicenna |publisher=Brigham Young University |others=Michael E. Marmura (trans.) |year=2005 |isbn=978-0-934893-77-0 |edition=1 |series=A parallel English-Arabic text translation}} * {{Cite book |title=The Canon of Medicine (al-Qānūn fī'l-ṭibb), vol. 1 |last=Avicenna |publisher=Great Books of the Islamic World |others=Laleh Bakhtiar (ed.), Oskar Cameron Gruner (trans.), Mazhar H. Shah (trans.) |year=1999 |isbn=978-1-871031-67-6}} * Avicenne: ''Réfutation de l'astrologie''. Edition et traduction du texte arabe, introduction, notes et lexique par Yahya Michot. Préface d'Elizabeth Teissier (Beirut-Paris: Albouraq, 2006) {{ISBN|2-84161-304-6}}. * William E. Gohlam (ed.), ''The Life of Ibn Sina. A Critical Edition and Annotated Translation'', Albany, State of New York University Press, 1974. * For Ibn Sina's life, see [[Ibn Khallikan]]'s ''Biographical Dictionary'', translated by [[de Slane]] (1842); [[F. Wüstenfeld]]'s ''Geschichte der arabischen Aerzte und Naturforscher'' (Göttingen, 1840). * Madelung, Wilferd and Toby Mayer (ed. and tr.), ''Struggling with the Philosopher: A Refutation of Avicenna's Metaphysics.'' A New Arabic Edition and English Translation of [[Muhammad al-Shahrastani|Shahrastani's]] Kitab al-Musara'a. === Sekundarna literatura === * {{cite book | first = Soheil M. | last = Afnan | author-link = Soheil Afnan | title = Avicenna: His Life and Works | url = https://archive.org/details/avicennahislifea033070mbp | year = 1958 | publisher = G. Allen & Unwin | location = London | oclc = 31478971 }} :: This is, on the whole, an informed and good account of the life and accomplishments of one of the greatest influences on the development of thought both Eastern and Western.&nbsp;... It is not as philosophically thorough as the works of D. Saliba, A.M. Goichon, or L. Gardet, but it is probably the best essay in English on this important thinker of the Middle Ages. (Julius R. Weinberg, ''The Philosophical Review'', Vol. 69, No. 2, Apr. 1960, pp.&nbsp;255–259) * {{cite book | title = Avicenna | url = https://archive.org/details/avicenna00good | url-access = registration | first = Lenn E. | last = Goodman | author-link = Lenn Evan Goodman | year = 2006 | publisher = Cornell University Press | edition = Updated | isbn = 978-0-415-01929-3 }} :: This is a distinguished work which stands out from, and above, many of the books and articles which have been written in this century on Avicenna (Ibn Sīnā) (980–1037). It has two main features on which its distinction as a major contribution to Avicennan studies may be said to rest: the first is its clarity and readability; the second is the comparative approach adopted by the author.&nbsp;... (Ian Richard Netton, ''Journal of the Royal Asiatic Society'', Third Series, Vol. 4, No. 2, July 1994, pp.&nbsp;263–264) * {{Cite journal |last=Gutas |first=Dimitri |year=1987 |title=Avicenna's maḏhab, with an Appendix on the question of his date of birth |journal=Quaderni di Studi Arabi |volume=5–6 |pages=323–336 |ref=none}} * Y.T. Langermann (ed.), ''Avicenna and his Legacy. A Golden Age of Science and Philosophy'', Brepols Publishers, 2010, {{ISBN|978-2-503-52753-6}} * For a new understanding of his early career, based on a newly discovered text, see also: Michot, Yahya, ''Ibn Sînâ: Lettre au vizir Abû Sa'd''. ''Editio princeps'' d'après le manuscrit de Bursa, traduction de l'arabe, introduction, notes et lexique (Beirut-Paris: Albouraq, 2000) {{ISBN|2-84161-150-7}}. * {{Cite book |title=Avicenna |last=Strohmaier |first=Gotthard |publisher=C.H. Beck |year=2006 |isbn=978-3-406-54134-6 |language=de |author-link=Gotthard Strohmaier}} :: This German publication is both one of the most comprehensive general introductions to the life and works of the philosopher and physician Avicenna (Ibn Sīnā, d. 1037) and an extensive and careful survey of his contribution to the history of science. Its author is a renowned expert in Greek and Arabic medicine who has paid considerable attention to Avicenna in his recent studies.&nbsp;... (Amos Bertolacci, ''Isis'', Vol. 96, No. 4, December 2005, p.&nbsp;649) * {{Cite book |title=Resalah Judiya of Ibn Sina (First edition 1971), Literary Research Unit, CCRIH, Aligarh Muslim University, Aligarh; (Second edition 1981) Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi; (Fourth edition 1999), Central Council for Research in Unani Medicine, Govt. of India, New Delhi |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite book |title=AI-Advia al-Qalbia of Ibn Sina |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |year=1996}} * {{Cite book |title=Ilmul Amraz of Ibn Sina (First edition 1969), Tibbi Academy, Delhi (Second edition 1990), (Third edition 1994), Tibbi Academy, Aligarh |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman}} * {{Cite encyclopedia |year=1986 |title=Qanoon lbn Sina Aur Uskey Shareheen wa Mutarjemeen |publisher=Publication Division, Aligarh Muslim University, Aligarh |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * {{Citation |first=Hakim Syed Zillur |last=Rahman |title=Qānūn-i ibn-i Sīnā aur us ke shārḥīn va mutarajimīn |date=1986 |location=ʻAlīgaṛh |publisher=Pablīkeshan Dīvīzan, Muslim Yūnīvarsiṭī|ol=1374509M }} * {{Cite encyclopedia |year=2004 |title=Qanun Ibn Sina and its Translation and Commentators (Persian Translation; 203pp) |publisher=Society for the Appreciation of Cultural Works and Dignitaries, Tehran, Iran |author=Hakim Syed Zillur Rahman}} * Shaikh al Rais Ibn Sina (Special number) 1958–59, Ed. Hakim Syed Zillur Rahman, Tibbia College Magazine, Aligarh Muslim University, Aligarh, [[India]]. === Medicina === * [[Edward Granville Browne|Browne, Edward G.]] ''Islamic Medicine. Fitzpatrick Lectures Delivered at the Royal College of Physicians in 1919–1920'', reprint: New Delhi: Goodword Books, 2001. {{ISBN|81-87570-19-9}} * Pormann, Peter & [[Savage-Smith, Emilie]]. ''Medieval Islamic Medicine'', Washington: Georgetown University Press, 2007. * Prioreschi, Plinio. ''Byzantine and Islamic Medicine'', A History of Medicine, Vol. 4, Omaha: Horatius Press, 2001. * [[Syed Ziaur Rahman]]. Pharmacology of Avicennian Cardiac Drugs (Metaanalysis of researches and studies in Avicennian Cardiac Drugs along with English translation of Risalah al Adwiya al Qalbiyah), [[Ibn Sina Academy of Medieval Medicine and Sciences]], Aligarh, India, 2020 {{ISBN|978-93-80610-43-6}} === Filozofija === * Amos Bertolacci, ''The Reception of Aristotle's Metaphysics in Avicenna's Kitab al-Sifa'. A Milestone of Western Metaphysical Thought'', Leiden: Brill 2006, (Appendix C contains an ''Overview of the Main Works by Avicenna on Metaphysics in Chronological Order''). * [[Dimitri Gutas]], ''Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works'', Leiden, Brill 2014, second revised and expanded edition (first edition: 1988), including an inventory of Avicenna' Authentic Works. * Andreas Lammer: ''The Elements of Avicenna's Physics. Greek Sources and Arabic Innovations''. Scientia graeco-arabica 20. Berlin / Boston: Walter de Gruyter, 2018. * Jon McGinnis and David C. Reisman (eds.) ''Interpreting Avicenna: Science and Philosophy in Medieval Islam: Proceedings of the Second Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2004. * {{in lang|fr}} Michot, Jean R., ''La destinée de l'homme selon Avicenne'', Louvain: Aedibus Peeters, 1986, {{ISBN|978-90-6831-071-9}}. * [[Nader El-Bizri]], ''The Phenomenological Quest between Avicenna and [[Heidegger]]'', Binghamton, N.Y.: Global Publications SUNY, 2000 (reprinted by SUNY Press in 2014 with a new Preface). * Nader El-Bizri, "Avicenna and Essentialism," ''Review of Metaphysics'', Vol. 54 (June 2001), pp.&nbsp;753–778. * Nader El-Bizri, "Avicenna's ''De Anima'' between Aristotle and Husserl," in ''The Passions of the Soul in the Metamorphosis of Becoming'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2003, pp.&nbsp;67–89. * Nader El-Bizri, "Being and Necessity: A Phenomenological Investigation of Avicenna's Metaphysics and Cosmology," in ''Islamic Philosophy and Occidental Phenomenology on the Perennial Issue of Microcosm and Macrocosm'', ed. Anna-Teresa Tymieniecka, Dordrecht: Kluwer, 2006, pp.&nbsp;243–261. * Nader El-Bizri, 'Ibn Sīnā's Ontology and the Question of Being', ''Ishrāq: Islamic Philosophy Yearbook'' 2 (2011), 222–237 * Nader El-Bizri, 'Philosophising at the Margins of 'Sh'i Studies': Reflections on Ibn Sīnā's Ontology', in ''The Study of Sh'i Islam. History, Theology and Law'', eds. F. Daftary and G. Miskinzoda (London: I.B. Tauris, 2014), pp.&nbsp;585–597. * Reisman, David C. (ed.), ''Before and After Avicenna: Proceedings of the First Conference of the Avicenna Study Group'', Leiden: Brill, 2003. {{refend}} == Vanjski linkovi == {{Wikicitat|Ibn Sina}} {{Commonscat|Avicenna}} * https://web.archive.org/web/20120425122943/http://www.ibn-sina.net/ Institut Ibn-Sina, Sarajevo * [https://web.archive.org/web/20170815063632/http://www.farhangsara.com/ibn_sina.htm Biografija Avicene (na engleskom)] * [https://web.archive.org/web/20041209223233/http://www.hamedantourism.com/aboalisina.htm Biografija Avicene (na perzijskom)] * [http://www.muslimphilosophy.com/sina/default.htm Ibn-Sina] * [https://web.archive.org/web/20070216025958/http://avicenna.h80.org/ Ibn-Sina; Ibn-Sina- Biografija, citati, literatura] (en) {{Astronomija u srednjovjekovnom islamu}} {{DEFAULTSORT:Ibn-Sina}} [[Kategorija:Iranski filozofi]] [[Kategorija:Biografije, Balkh]] [[Kategorija:Rođeni 980.]] [[Kategorija:Umrli 1037.]] [[Kategorija:Iranski ljekari]] [[Kategorija:Dvorski ljekari]] 4osvbcpr6uph3tkyb7nrfvf57mle5ed 0 5253 3665952 3501161 2024-11-15T11:04:08Z KWiki 9400 3665952 wikitext text/x-wiki {{Drugo značenje}} {{Infokutija naselje u BiH | ime = Jablanica | drugo_ime = | službeno_ime = Općina Jablanica | naselje_vrsta = Općina i naseljeno mjesto | slika = Jablanica.jpg | slika_veličina = | slika_alt = | slika_opis = Panorama Jablanice | slika_zastava = | zastava_alt = | slika_grb = Coat of arms Jablanica.svg | grb_alt = | etimologija = | nadimak = | moto = | slika_karta = BiH municipality location Jablanica.svg | karta_alt = | karta_opis = Općina Jablanica u Bosni i Hercegovini | koordinate = {{coord|43|39|50.8|N|17|45|34.2|E|type:city|display=inline,title}} | entitet = [[Federacija Bosne i Hercegovine]] | kanton = [[Hercegovačko-neretvanski kanton|Hercegovačko-neretvanski]] | osnovan = | osnivač = | sjedište = | načelnik = Emir Muratović<ref name="izbori2024">{{cite web |title= Jablanica |url= https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=36&langId=1#/8/126/0 |website= izbori.ba |publisher= [[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]] |access-date= 15. 11. 2024}}</ref> | načelnik_stranka = [[Stranka demokratske Akcije|SDA]] | površina_naselja = 1.85 | površina_općine = 297.26 | površina_fusnote = <!-- <ref> </ref> --> | površina_bilješka = | nadmorska_visina = 202 | visina_fusnote = <!-- <ref> </ref> --> | najveća_visina = | najveća_visina_vrh = | najmanja_visina = | najmanja_visina_vrh = | stanovništvo_datum = [[Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 2013.|2013]] | stanovništvo_fusnote = <!-- <ref> </ref> --> | stanovništvo_naselje = 4057 | stanovništvo_naselje_izvor = | stanovništvo_općina = 10111 | stanovništvo_općina_izvor = | stanovništvo_demonim = | poštanski_broj = 88 420 | pozivni_broj = (+387) 36 | matični_broj_naselja = 121398<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini |work=fzs.ba |access-date=24. 11. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305101405/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaBiH.pdf |archive-date=5. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | matični_broj_općine = 10421 | veb-sajt = {{URL|http://www.jablanica.ba/}} | fusnote = }} '''Jablanica''' je [[naseljeno mjesto]] i središte istoimene općine u sjevernoj [[Hercegovina|Hercegovini]]. == Geografija == S 301&nbsp;km² površine i 13.047 stanovnika spada u red najmanjih općina u [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciji Bosne i Hercegovine]]. Geografski pripada regiji gornje ili visoke [[Hercegovina|Hercegovine]], a administrativno [[Hercegovačko-neretvanski kanton|Hercegovačko-neretvanskom kantonu]]. Ukliještena je između [[Čvrsnica|Čvrsnice]] i [[Prenj]]a, u dolini koju otvara litičasti kanjon dug više od 30 km. Sam grad smješten je na nekoliko terasa na nadmorskoj visini 202 m, kroz koje protječe [[Neretva]], u blizini [[Jablaničko jezero|Jablaničkog jezera]]. === Klima === [[Klima]] je umjereno mediteranska s prosječnom godišnjom [[temperatura|temperaturom]] 12&nbsp;°C i velikom količinom padavina. Zbog svog položaja, Jablanica je od najstarijih vremena bila područje interesantno za naseljavanje. == Stanovništvo == {{Glavni|Demografija Jablanice|Spisak naseljenih mjesta u općini Jablanica}} === Nacionalni sastav stanovništva – općina Jablanica === {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Jablanica | vrsta_naseljenog_mjesta = općina | maticni_broj = 10421 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = | g1981_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.">{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 31. 10. 2015}}</ref> | g1971_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.">{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 31. 10. 2015}}</ref> | g1961_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961.">{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1961/pdf/G19614001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961. |work=stat.gov.rs |access-date= 15. 4. 2016}}</ref> | g2013_ukupno = 10111 | g2013_bosnjaci = 9045 | g2013_srbi = 63 | g2013_hrvati = 726 | g2013_bosanci = 26 | g2013_romi = 27 | g2013_muslimani = 28 | g2013_bosanciihercegovci = 56 | g2013_albanci = 1 | g2013_jugosloveni = 3 | g2013_crnogorci = 2 | g2013_turci = 1 | g2013_slovenci = 1 | g2013_nisu_izjasnili = 104 | g2013_nepoznato = 3 | g1991_ukupno = 12691 | g1991_muslimani = 9099 | g1991_srbi = 504 | g1991_hrvati = 2291 | g1991_jugosloveni = 581 | g1981_ukupno = 11903 | g1981_muslimani = 7806 | g1981_srbi = 512 | g1981_hrvati = 2346 | g1981_jugosloveni = 1059 | g1981_slovenci = 2 | g1981_crnogorci = 11 | g1981_albanci = 5 | g1981_madari = 2 | g1981_romi = 111 | g1981_makedonci = 2 | g1971_ukupno = 10938 | g1971_muslimani = 7429 | g1971_srbi = 698 | g1971_hrvati = 2511 | g1971_jugosloveni = 124 | g1971_slovenci = 6 | g1971_crnogorci = 27 | g1971_madari = 4 | g1971_romi = 103 | g1971_makedonci = 1 | g1961_ukupno = 9822 | g1961_muslimani = 1996 | g1961_srbi = 1277 | g1961_hrvati = 2466 | g1961_jugosloveni = 3975 | g1961_slovenci = 13 | g1961_crnogorci = 34 | g1961_madari = 9 | g1961_romi = 18 | g1961_makedonci = 3 | g1961_albanci = 4 }} === Nacionalni sastav stanovništva – naseljeno mjesto Jablanica === {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Jablanica | vrsta_naseljenog_mjesta = naseljeno mjesto | maticni_broj = 121398 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=http://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live}}</ref> | g1991_izvor = | g1981_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981." /> | g1971_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971." /> | g1961_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961." /> | g2013_ukupno = 4057 | g2013_bosnjaci = 3752 | g2013_srbi = 56 | g2013_hrvati = 99 | g2013_bosanci = 13 | g2013_romi = 14 | g2013_muslimani = 9 | g2013_bosanciihercegovci = 28 | g2013_albanci = 1 | g2013_jugosloveni = 2 | g2013_crnogorci = 2 | g2013_slovenci = 1 | g2013_nisu_izjasnili = 66 | g2013_nepoznato = 2 | g1991_ukupno = 4457 | g1991_muslimani = 2874 | g1991_srbi = 204 | g1991_hrvati = 746 | g1991_jugosloveni = 455 | g1981_ukupno = 3484 | g1981_muslimani = 1839 | g1981_srbi = 171 | g1981_hrvati = 617 | g1981_jugosloveni = 702 | g1981_slovenci = 2 | g1981_crnogorci = 11 | g1981_albanci = 5 | g1981_madari = 2 | g1981_romi = 111 | g1981_makedonci = 2 | g1971_ukupno = 2537 | g1971_muslimani = 1389 | g1971_srbi = 268 | g1971_hrvati = 611 | g1971_jugosloveni = 112 | g1971_slovenci = 6 | g1971_crnogorci = 27 | g1971_madari = 4 | g1971_romi = 103 | g1971_makedonci = 1 | g1961_ukupno = 2053 | g1961_muslimani = 178 | g1961_srbi = 580 | g1961_hrvati = 552 | g1961_jugosloveni = 670 | g1961_slovenci = 5 | g1961_crnogorci = 26 | g1961_madari = 7 | g1961_romi = 18 | g1961_makedonci = 1 }} == Historija == [[Datoteka:Stećak - Jablanica.jpg|desno|mini|270px|Stećak u Jablanici]] Najstarije iskopine ukazuju na to da je ovo područje naseljeno još u [[Metalno doba|metalnom dobu]], mada je pravi procvat doživjelo u doba [[Rimsko Carstvo|Rimljana]] i u [[Srednji vijek|srednjem vijeku]] o čemu govori 42 lokaliteta s 683 [[nekropola]] sa [[Stećak|stećcima]] i [[gomila]]ma. Većina ovih spomenika materijalne kulture potiče iz kraja II i početka I milenija prije nove ere, a stećci uglavnom potječu iz kasnog srednjeg vijeka. Kroz ovaj kraj prolazili su jedini karavanski putevi od [[Dubrovnik]]a do [[Srednja Bosna|srednje Bosne]] i putevi u dolinu [[Vrbas]]a. U odredbi bosanskog kralja [[Stjepan Tomaš|Stjepana Tomaša]] izdanoj 1446. u [[Konjic]]u [[manihejci]]ma ([[bogumili]]ma) zabranjuje se gradnja i obnavljanje crkve. Među potpisnicima se spominju [[Petar Pavlović]] i [[Radivoj Jablanović]], po kome je možda Jablanica i dobila ime. U prvom [[Osmansko Carstvo|osmanskom]] popisu ([[defter]]u) iz 1477. spominju se i tri jablanička sela: [[Žugle]] (Žuglići), [[Ostrožac]], [[Čehari]]. Zasad najstariji pojam Jablanica nalazimo u (drugom) defteru (popisu) iz 1488/89. prema kojem se Jablanica spominje kao kraj u [[Nahija|nahiji]] [[Neretva]] i bila je [[timar]] (područje) nekog [[beg]]a i imala je 67 domova, četiri neoženjena i tri [[Bošnjaci|muslimana]]. Ukupan prihod od desetine koja je davana timarniku iznosila je 5.623 [[Akča|akče]]. Ostali stanovnici su bili bosanski krstjani. Zna se pouzdano da je Jablanica 1593. bila timar [[Gulam Šah Hudaverdi Bosna Mehmed-beg]]a, poznatog državnika i [[vakif]]a (dobrotvora) iz [[Repovac]]a kod Konjica. [[Osmansko Carstvo|Osmanska]] vladavina, osim [[han]]ova i puteva nije ostavila bitnije tragove. Početak urbanizacije ovog područja počeo je s dolaskom [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarske]] 1877, koja je izgradnjom kasarne, mostova, tunela, kuća i stanova za namještenike, željezničke stanice i hotela, udarila temelje današnjem izgledu grada i njegove okoline. [[Zemaljska vlada|Zemaljska vlada za Bosnu i Hercegovinu]] donosi ukaz 30. maja 1893. da se ime Jablanice promijeni u ime "Jablanica na Neretvi". Iako joj je od najranijih početaka, zbog geostrateškog položaja, predodređena sudbina kao mjesta za odmor i oporavak, Jablanica je ekonomski razvoj zasnivala na industriji kamena i hidroenergetskim potencijalima. Mada su i ranije postojale vjerske škole ([[sibjan-mekteb]]i), prva narodna osnovna škola u Jablanici počela je s radom 1902/03. u Popovića kući (danas Halebića kuća). == Privreda == [[Datoteka:Ostrožac, Jablanicko jezero i most 20070603 113.jpg|270px|mini|desno|Jablaničko jezero i most preko jezera u Ostrošcu]] Godine 1870. otkrivena su prva rudišta vrlo kvalitetnog kamena koji se po mineralnom sastavu podudara sa [[granit]]om. Tek [[1920]]. godine započelo je sa prvom eksploatacijom, što je ujedno i početak razvoja industrije u Jablanici i jablaničkom kraju. Klesar Franjo Rothan prvi je započeo sa ispitivanjem tog jedinstvenog kamena sa širokom primjenom u [[Građevinarstvo|građevinarstvu]] i spomeničarstvu. Uspio je dobiti državnu koncesiju na eksploataciju, a za njim je za kratko vrijeme krenulo još desetak koncesionara, koje je privukla mogućnost dobre zarade s obzirom na jeftinu radnu snagu i osiguran plasman kvalitetnog granita u odnosu na druga dotad poznata nalazišta. Najvažniji među njima bio je Dušan Mihajlović, koji je 1922. osnovao društvo za proizvodnju granita "Neretva" Sarajevo, koje je imalo kamenolom u Bukovpodu kod Jablanice sa svim postrojenjima za proizvodnju [[mramor]]a za ukrasne obloge u građevinarstvu, spomenike i slično. Stručnu snagu i majstore klesare Mihajlović je doveo iz [[Slovenija|Slovenije]], [[Dalmacija|Dalmacije]] i [[Makedonija|Makedonije]]. Kamene ploče počele su se izvoziti i na strano tržište. Pored spomenutog duštva, važniji poslodavci bili su braća Dragutin i Anton Ras iz [[Zagreb]]a, Evgenije Lapčević zvani Rusan, Franjo Miler, Šerif Arnautović, trgovac iz [[Mostar]]a, Nikola Ćećez i drugi. Mihajlović je bio vlasnik preduzeća na desnoj, a Ras na lijevoj obali Neretve. Svi oni skupa zapošljavali su više stotina radnika, mahom neškolovanih mladića iz okolnih jablaničkih sela, koji su za male nadnice obavljali teške fizičke poslove. Bez obzira na sve teškoće u jablaničkim kamenolomima, mogućnost zarade i izvan uobičajenih teških poljoprivrednih radova bila je važan trenutak u promijeni svijesti mnogih seoskih porodica. Eksploatacija i prodaja granita te mogućnost zapošljavanja radnika doveli su u Jablanicu i nove stanovnike, koji su tu nalazili posao i interes. Bili su to žandarmi, poslovođe, nadstojnici i trgovci iz drugih krajeva zemlje. Malo-pomalo otvarane su i zanatske radnje. Stizali su i penzionisani žandari i policajci, te se zapošljavali kod poslodavaca kao nadzornici i čuvari. Jablanica je narastala polagano, razvijala se kao moderno naselje, te je u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji spadala u rijetka mala mjesta, koja su bilježila napredak i uspon. Podizane su nove kuće, razvijala se trgovina, jačalo zanatstvo, a pomalo i [[turizam]] zbog ugodne klime i okolne prirodne ljepote. U jablaničkom hotelu koji je podignut istovremeno kad i željeznička stanica [[1888]]. godine boravili su nerijetko i gosti iz [[Beograd]]a, [[Sarajevo|Sarajeva]], [[Split]]a, [[Dubrovnik]]a i [[Mostar]]a. U Jablanici je boravio predsjednik [[Turska|turske]] vlade Ismet-paša Ineni u kahvani Muharema Tahirovića 1930. Sve do sredine 1926, kada je izgorjela "Narenta a. d.", prva hercegovačka industrija drveta iz Ostrošca, najvažniji kapacitet u području prerade drveta u regiji. U prosjeku je zapošljavala 300 radnika. U Ostrošcu je bila pilana s parnim lokomobilom (45 KS), te 6 gatera, šest mašina za preradu drveta, četiri mašine u mehaničkoj radionici te pet mašina za izradu namještaja i parketa. U sastavu preduzeća bile su parionica i sušara, ali i proizvodnja elektroenergije za rasvjetu i pogon. U stolariji su se naveliko izrađivali prozori i vrata te parket raznih vrsta i borovi teraco-briketi za popločavanje ulica. U pilani je rezana sva vrsta merkantilne robe do dimenzija od 12&nbsp;cm. Šuma je eksploatisana u Neretvici i masivima [[Prenj]]a i [[Čvrsnica|Čvrsnice]], tako da će nešto kasnije proraditi i pilana u Doljanima. Uvođenjem industrijskih kapaciteta i malih pogona za eksploataciju i preradu kamena i šume nastala je nova klasa stanovnika – radništvo. Nakon [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]] Jablanica je postala simbolom nečega novog i velikog izgradnjom prve [[hidroelektrana|hidroelektrane]] u novoj [[Jugoslavija|Jugoslaviji]]. To je tada bio najvažniji objekat i najveći ispit nove vlasti. Branu i objekte Hidroelektrane gradila su preduzeće iz cijele države, tako da je Jablanica za dugi poslijeratni period bila jedno veliko gradilište. Izgradnjom vještačkog hidroakumulacijskog bazena na potezu od ušća [[Rama|Rame]] pa do [[Konjic]]a, potopljena su najbolja poljoprivredna i voćarska područja koje je Jablanica imala. To je znatno promijenilo prirodu i karakter ovog kraja. Posljedice ondašnjeg velikog državnog uspjeha dugo su osjećali stanovnici Jablanice, naročito oni uz [[Jablaničko jezero]], jer nikad nisu dobili pravednu naknadu za potopljeno zemljište. Izgradnjom energetskih resursa, uz snažan ton koji je industrija granita davala razvoju cijelogkraja, Jablanica je uz razvoj metalne i tekstilne industrije te infrastrukturnih objekata i školstva, ostvarila veliki napredak u privrednom razvoju tokom druge polovine 20. stoljeća. == Kultura == Odmah nakon [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], 1920. u Jablanici i Ostrošcu počela je sa radom i "[[Jugoslavenska muslimanska čitaonica]]". Ova ustanova imala je veliku važnost u opismenjavanju stanovništva i širenju kulturnih i obrazovnih navika stanovništva, a okupljala je ne samo Bošnjake tog kraja. Na njenom čelu u Jablanici bio je Jusuf Malović, mjesni imam. Tada je s radom počela i Narodna čitaonica, koju je vodio Josip Fabić. Mada nema pouzdanih podataka kako je došlo do formiranja biblioteke, izvjesno je da su pokretači bili članovi i simpatizeri [[Gajret (društvo)|Muslimanskog dobrotvornog društva "Gajret"]], koje je 1903. u [[Sarajevo|Sarajevu]] počelo s radom. U njenom radu značajnu ulogu su imali učitelji i mjesni imam, a naročito upravitelj osnovne škole i učitelj Ćamil Krvavac i željeznički radnici Hasan Zećo i Osman Medar, te činovnici i radnici majdana Granita. Gajret je u Jablanici i Ostrošcu djelovao kroz više kulturno-prosvjetnih i sportskih sekcija, kao što su: dramska, muzička, pjevačka(horska), nogometne, šahovske i druge. Tako je Muzičkom sekcijom u Ostrošcu rukovodio Svetozar Bošković, inače otpravnik vozova. U Gajretovoj dramskoj sekciji u Jablanici najaktivni su bili učenici i studenti. Muzičku sekciju u Jablanici od 1930. vodio je Salko Šašić, zvani Kajkan. Gajret je preko sekcija organizovao dobro posjećene priredbe. Većim dijelom rad Jugoslavenske muslimanske čitaonice naslanjao se na rad i aktivnost članova Gajreta. Uz veliku proslavu, 6. oktobra 1928, kojoj su prisustvovali i Gajretovi prvaci iz Sarajeva, obilježena je 25. godišnjica rada Jugoslavenske muslimanske čitaonice "Gajret" Sarajevo. [[Datoteka:Neretva most.jpg|desno|Srušeni most|mini]] Najranije aktivnosti Gajreta u Jablanici počinju 7. juna. 1923, kada Ahmed Halilhodžić odstupa sa dužnosti povjerenika, zbog slabog zdravlja, i preporučuje Mujagu Ćordu za svog nasljednika. Narednih pet godina u Jablanici će djelovati povjereništvo. U nekoliko navrata, izvršena je smjena povjerenika. Pismom od 8. septembra 1928. pitomci Gajreta, Alija Ćorda i Hasan Zećo, zatražili su osnivanje pododbora Gajreta u Jablanici, zbog primjetnog interesa članova za aktivnosti Gajreta. Predložili su da u pododbor uđu Mustafa Ćorda, Salko Zećo, Alija Hindić i Muharem Tahirović, što je Glavni odbor i prihvatio. Za predsjednika Gajreta u Jablanici izabran je Alija Hindić, a za v. d. blagajnika Hasan Zećo, koji će uskoro stati na čelo Gajreta. Godinu kasnije Jugoslavenska muslimanska čitaonica promijenila je ime i postala Gajretova čitaonica. Te 1931, kada Jablanica i Konjički srez pripadaju [[Primorska banovina|Primorskoj banovini]], u Jablanici i Ostrošcu se osniva Sokolsko društvo koje su predvodili: Hasan Zećo i Miladin Mazal, otpravnik vozova. Već 4. juna 1932. Glavni odbor imenuje Ćamila Krvavca, upravitelja škole, za povjerenika Gajreta i obavezuje ga da u najkraćem vremenu upiše bar 50 novih članova, te zakaže skupštinu u svrhu izbora Mjesnog odbora. Istim pismom Glavni odbor predlaže učitelju Krvavcu da se poveže sa povjerenikom [[Srpsko prosvjetno i kulturno društvo "Prosvjeta"|Prosvjete]] u Jablanici, Milanom Bjelicom, kao i Zorom Bjelicom i Darinkom Manigodić, koji mu mogu pomoći oko oživljavanja rada Gajreta i osnivanja odbora. Nedugo zatim, odbor je osnovan, a za predsjednika je izabran Osman Medar, šef željezničke stanice u Jablanici. Aktivnost društva nastavlja se do pred sami rat. Dana 19. oktobra 1940. bilo je zakazano održavanje vanredne skupštine društva, ali ju je zabranio Sreski načelnik iz Konjica, naredivši žandarmerijskoj stanici da spriječi održavanje skupštine. Na dan održavanja vanredne skupštine zakazan je bio i Gajretov godišnji mevlud, koji je i proučen u prisustvu velikog broja naroda. Na tu zabranjenu skupštinu pozvan je i poznati ljekar dr Ismet Popovac iz Konjica, koji je poslije mevluda razgovarao sa članovima Gajreta u čitaonici, te prisustvovao izbornoj skupštini. Izabrana je privremena uprava Gajreta (do potvrđivanja Glavnog odbora u Sarajevu) a za predsjednika je izabran Hasan Zećo, željeznički činovnik. Za zamjenika je izabran Alija Hindić, težak,dok je tajnikom postao Ramo Babić, činovnik. Zamjenik tajnika je Bećir Malović, željeznički radnik, a blagajnik Daut Arfadžan, željeznički zvaničnik. Na skupu su izabrani i odbornici Muhamed Beširović, Bećir Širić, kafedžija, i Milan Bjelica, trgovac. U nadzorni odbor izabrani su Salem Džumhur, džematski imam, Salko Ćurić, nadzornik pruga, i Avdo Klepo, državni putar. Mada se ne mogu uzeti sa stopostotnom tačnošću podaci koji su izneseni (zbog toga što su rađeni samo za dio općine Jablanica i zato što se odnosi samo na muslimane), jedan izvještaj, koji su u ime Gajreta sačinili Osman Medar, šef željezničke stanice, i Ćamil Krvavac, učitelj, 25. aprila 1938, daje približnu sliku o tadašnjoj Jablanici. U tom nepotpunom izvještaju se kaže da u općini živi oko 3000 stanovnika, da je od toga približno 2500 [[Bošnjaci|Bošnjaka]] i da većina živi od zemljoradnje. Navodi se da od zanata živi oko 50 duša, od trgovine oko 400, od rente oko 20 duša, a od plaća živi 70 duša. Evidentirana su i tri činovnika, državnih službenika je 12, a od sezonskih i manuelnih poslova živi oko 200 duša. U izvještaju se dalje kaže, da nema Bošnjaka-muslimana advokata, ljekara, tehničara i geometara, te da niko od Bošnjaka-muslimana ne živi od [[književnost]]i i [[Novinarstvo|novinarstva]]. Izvještaj na kraju završava da je evidentirano 18 nezaposlenih i da nema nijednog prosjaka. === Nacionalni spomenici === {{Glavni|Spisak nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine u Jablanici}} == Sport == Najpoznatije sportsko udruženje je [[FK Turbina Jablanica]], koje je osnovano u ljeto 1924. pod nazivom "Radnički sportski klub Plasa" i spada u red najstarijih klubova u Bosni i Hercegovini. Boje ovog kluba branili su [[Salem Halilhodžić|Salem]] i [[Vahid Halilhodžić]], [[Hasan Salihamidžić]], kao i Tufek, braća Tatar, Stojić, Pelić. == Zanimljivosti == * Jablanica je među prvima u Bosni i Hercegovini pristupila mreži "Zdravih gradova" i Savezu općina i gradova Bosne i Hercegovine kao jedinom udruženju čiji je glavni cilj pomoć lokalnoj samoupravi u odnosu na više nivoe vlasti. Na stranom planu općina Jablanica uspostavila je dobru saradnju s općinom [[Vejle]] iz [[Danska|Danske]], a ta saradnja se ogleda u konkretnoj tehničkoj i stručnoj pomoći i edukaciji u školstvu, javnoj administraciji i socijalnom radu. * U Jablanici je otpočeo zajednički projekat SSP (škola, socijalni rad, policija), a odnosi se na zajedničku borbu protiv svih toksikomanija kod mladih. * U ovom gradu djeluje i omladinski klub "Pod istim suncem" koji je prije nekoliko godina ocijenjen kao najistaknutiji u Bosni i Hercegovini, te je nagrađen od strane [[SAD|američke]] vlade. U širokoj paleti aktivnosti omladinskog kluba posebno se ističu aktivnosti omladinskog parlamenta (protivnika općinskom vijeću) i Internet centri, te informatička obuka za djecu povratnika. * Na Dan općine, u februaru 2002, Jablaničani su svojim sugrađanima uručili najveća priznanja. Za vrijeme [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]] u Jablanici se odigrala jedna od najvećih bitaka u na području [[Balkan]]a, [[Bitka na Neretvi]]. Pod vodstvom [[Josip Broz Tito|Josipa Broza Tita]] [[Partizani|partizanska]] vojska je sa 4000 ranjenika uspjela da rušenjem [[Most u Jablanici|mosta u Jablanici]] zavara neprijatelja i izvrši proboj na slobodnu teritoriju. Njima u čast 1978. otvoren je Memorijalni spomen-kompleks, koji ni danas nije ništa izgubio od svoje atraktivnosti i interesa posjetitelja, i koji je [[nacionalni spomenik]]. == Poznate ličnosti == * [[Vahid Halilhodžić]], nogometaš * [[Hasan Salihamidžić]], nogometaš * [[Mirza Teletović]], košarkaš * [[Senad Lulić]], nogometaš == Također pogledajte == * [[Grb općine Jablanica]] == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Jablanica, Bosnia and Herzegovina|Jablanica}} {{Portal Bosna i Hercegovina}} * [http://www.jablanica.ba/ Zvanični sajt općine Jablanica] {{Administrativna podjela Bosne i Hercegovine}} {{Hercegovačko-neretvanski kanton}} {{Općina Jablanica}} {{Neretva}} [[Kategorija:Općine Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Općine Federacije Bosne i Hercegovine‎]] [[Kategorija:Općine u Hercegovačko-neretvanskom kantonu]] [[Kategorija:Jablanica|*]] 0fkzkqx52tarufluudnvhgus1v7n0hk 0 5318 3665874 3544275 2024-11-14T16:20:36Z 93.138.155.166 3665874 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Saturn family.jpg|mini|Saturnovi prirodni sateliti (kompjuterski)]] [[Saturn]] ima veliki broj prirodnih satelita. Prema današnjim istraživanjima ima ih 62.<ref name="Saturn62">{{cite web |url=http://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_discovery |title=Solar System Exploration Planets Saturn: Moons: S/2009 S1 |publisher=[[NASA]] |access-date=17. 1. 2010}}</ref><ref name=shep-main>{{cite web|url=http://www.dtm.ciw.edu/users/sheppard/satellites/ |title=The Giant Planet Satellite and Moon Page|author=Sheppard, Scott S.|publisher=Departament of Terrestrial Magnetism at Carniege Institution for science|access-date=28. 8. 2008}}</ref> To je skoro onoliko koliko ih ima Otto Arnold, četvrti "planet" (patuljasti planet) od našeg sunca koji se nalazi na zemlji ali je od nje stariji, no se spojio s njom još davno, a prije toga je imao te svoje satelite, koji su se zvali "mala djeca". == Uvod == Danas se smatra da Saturn ima 62 prirodnih satelita (plus 2 nepotvrđena), od kojih je većina otkrivena tek nedavno. Ipak, tačan broj Saturnovih satelita nikada neće biti izvjestan sve dok se komadi leda koji orbitiraju unutar Saturnovih prstenova smatraju svi tehnički mjesecima, pa je teško napraviti razliku između velike čestice iz prstena i sićušnog mjeseca. * Prije Svemirskog doba bilo je poznato 9 mjeseca koji kruže oko Saturna. * 1980. godine u misiji Voyagera je otkriveno 9 mjeseca u unutrašnjem Saturnovom sistemu. * Ispitivanja koja su otpočela kasne 2000. godine su ukazala na postojanje 12 novih mjeseca koji kruže oko Saturna na velikim udaljenostima po orbitama što sugerira na to da su to fragmenti većih tijela koje je zarobila Saturnova privlačna sila. * U misiji Cassinija, koji je posjetio Saturn u ljeto 2004., otkrivena su tri mala mjeseca u unutrašnjem Saturnovom sistemu. Dodatno tome još tri tijela u F prstenu bi se mogla smatrati mjesecima, ali za dva od njih to nije potvrđeno. Ovo je povećalo broj poznatih mjeseca na 37. * 16. novembra 2004. god. Cassinijevi naučnici su objavili da struktura Saturnovih prstenova ukazuje na prisustvo još nekoliko mjeseca koji orbitiraju unutar prstenova, ali samo jedan od njih, [[S/2005 S1]], je do sada vizuelno potvrđen.[http://www.space.com/scienceastronomy/saturn_update_041116.html]. * 3. maja 2005. god. astronomi sa opservatorija Mauna Kea su objavili da su otkrili još 12 malih vanjskih mjeseca [https://web.archive.org/web/20050511002931/http://www.ifa.hawaii.edu/~jewitt/saturn2005.html][https://web.archive.org/web/20050507030148/http://www.planetary.org/news/2005/saturn_12newmoons_0503.html]. * 6. maja 2005. god. Cassinijev fotografski tim je objavio da je otkrio jedan mali mjesec koji orbitira unutar prstenova, tj. [[S/2005 S 1]]. Najnoviji podaci tako ukazuju na ukupan broj potvrđenih mjeseca, njih 62, isključujući dva nepotvrđena mjeseca [[S/2004 S 4]] i [[S/2004 S 6|6]] u F prstenu). Lažni satelit [[Temida]] (grč. Themis), koji je navodno otkriven 1905. god, uopće ne postoji. == Tabela poznatih Saturnovih satelita == {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" |- ! colspan="3" style="background:#efefef;" | Ime<br /> (Prilagođeno i etimološko) ! style="background:#efefef;" | Prečnik (km) ! style="background:#efefef;" | Srednji poluprečnik orbite <br /> (km) ! style="background:#efefef;" | Orbitalni period ! style="background:#efefef;" | Pozicija ! style="background:#efefef;" |Godina otkrića |- | XVIII || [[Pan (satelit)|Pan]] || ''Pan'' || 20 || 133.583 || 0,576⁽¹⁾ || u Enckeovom dijelu || 1990 |- | &nbsp; || [[S/2005 S 1]] || &nbsp; || ~7 || 136.505⁽⁸⁾ || 0,59537⁽¹⁾ || u Keelerovom međuprostoru || 2005 |- | XV || [[Atlas (satelit)|Atlas]] || ''Atlas'' || 33 (37 × 34 × 27) || 137.670 || 0,603⁽¹⁾ || pastir iz vanjskog A prstena || 1980 |- | XVI || [[Prometej (satelit)|Prometej]] || ''Prometheus'' || 106 (148 × 100 × 68) || 139.350 || 0,614⁽¹⁾ ||rowspan="3"| pastir iz unutrašnjeg F prstena || 1980 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 6]]⁽²⁾ || &nbsp; || ~5 || 140.000 || 0,61 || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 4]]⁽²⁾ || &nbsp; || ~5 || 140.100 || 0,619⁽¹⁾ || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 3]] || &nbsp; || ~5 || 140.580 || 0,62095 ||rowspan="2"| pastir iz vanjskog F prstena || 2004 |- | XVII || [[Pandora (mjesec)|Pandora]] || ''Pandora'' || 87 (110 × 88 × 62) || 141.520 ⁽³⁾ || 0,6285⁽⁷⁾ || 1980 |- | XI || [[Epimetej (mjesec)|Epimetej]] || ''Epimetheus'' || 119 (138 × 110 × 110) || 151.422⁽⁷⁾ || 0,6956⁽¹⁾ ||rowspan="2"| koorbitalni || 1980 |- | X || [[Jan (mjesec)|Jan]] || ''Janus'' || 179 (194 × 190 × 154) || 151.472⁽⁷⁾ || 0,6960⁽¹⁾ || 1966 |- | I || [[Mimas (mjesec)|Mimas]] || ''Mimas'' || 397 (418 × 392 × 382) || 185.404⁽³⁾ || 0,942422⁽⁴⁾ || &nbsp; || 1789 |- | XXXII || [[Metona (mjesec)|Metona]] || ''Methone'' || 3 || 194.000 || 1,01⁽¹⁾ || &nbsp; || 2004 |- | XXXIII || [[Palena (mjesec)|Palena]] || ''Pallene'' || 4 || 211.000 || 1,14⁽¹⁾ || &nbsp; || 2004 |- | II || [[Enkelad (mjesec)|Enkelad]] || ''Enceladus'' || 499 (512 × 494 × 490) || 237.950⁽³⁾ || 1,370218⁽⁴⁾ || u najgušćem dijelu E prstena || 1789 |- | XIII || [[Telesto (mjesec)|Telesto]] || ''Telesto'' || 23 (30 × 25 × 15) ||rowspan="3"| 294.619⁽³⁾ ||rowspan="3"| 1,887802⁽⁴⁾ || Tetijin prateći Trojanac || 1980 |- | III || [[Tetija (satelit)|Tetija]] || ''Tethys''|| 1060 (1072 × 1056 × 1052) || &nbsp; || 1684 |- | XIV || [[Kalipso (mjesec)|Kalipso]] || ''Calypso'' || 21 (30 × 16 × 16) || prateći Tetijin Trojanac || 1980 |- | XII || [[Helena (mjesec)|Helena]] || ''Helene'' || 33 (36 × 32 × 30) ||rowspan="3"| 377.396⁽³⁾ ||rowspan="3"| 2,736915⁽⁴⁾ || vodeći Dionin Trojanac || 1980 |- | IV || [[Diona (mjesec)|Diona]] || ''Dione'' || 1120 || &nbsp; || 1684 |- | XXXIV || [[Polideuk (satelit)|Polideuk]] || ''Polydeuces'' || 3,5 || prateći Dionin Trojanac || 2004 |- | V || [[Rea (satelit)|Rea]] || ''Rhea'' || 1528 || 527.108⁽⁵⁾ || 4,518212⁽⁵⁾ || &nbsp; || 1672 |- | VI || [[Titan (satelit)|Titan]] || ''Titan'' || 5151 || 1.221.930⁽³⁾ || 15,94542 || &nbsp; || 1655 |- | VII || [[Hiperion (satelit)|Hiperion]] || ''Hyperion'' || 292 (370 × 280 × 226) || 1.481.010⁽³⁾ || 21,27661 || &nbsp; || 1848 |- | VIII || [[Japet (satelit)|Japet]] || ''Iapetus'' || 1436 || 3.560.820 || 79,3215⁽¹⁾ || &nbsp; || 1671 |- | XXIV || [[Kivijuk (satelit)|Kivijuk]] || ''Kiviuq'' || ~16 || 11.333.200⁽⁵⁾ || 450,444⁽⁵⁾ ||rowspan="2"| [[Inuitska grupa]] || 2000 |- | XXII || [[Idžirak (satelit)|Idžirak]] || ''Ijiraq'' || ~12 || 11.372.000⁽⁵⁾ || 452,760⁽⁵⁾ ||2000 |- | IX || [[Feba (satelit)|Feba]] || ''Phoebe'' || 220 (230 × 220 × 210) || 12.944.300 || -549,834^(1,6) || [[Skandinavska grupa]] || 1899 |- | XX || [[Palijak (satelit)|Palijak]] || ''Paaliaq'' || ~22 || 14.923.800⁽⁵⁾ || 680,667⁽⁵⁾ || Inuitska grupa || 2000 |- | XXVII || [[Skati (satelit)|Skati]] || ''Skathi'' || ~8 || 15.576.200⁽⁵⁾ || -725,784^(4,6) || Skandinavska (Skati) grupa || 2000 |- | XXVI || [[Albioriks (satelit)|Albioriks]] || ''Albiorix'' || ~32 || 16.401.600⁽⁵⁾ || 784.226⁽⁵⁾ || [[Keltska grupa]] || 2000 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 11]] || - || ~6 || 16.898.400⁽⁵⁾ || 820,130⁽⁵⁾ || Inuitska grupa || 2004 |- | XXVIII || [[Erijapo (satelit)|Erijapo]] || ''Erriapo'' || ~10 || 17.408.700⁽⁵⁾ || 857,556⁽⁵⁾ || Keltska grupa || 2000 |- | XXIX || [[Sijarnak (satelit)|Sijarnak]] || ''Siarnaq'' || ~40 || 17.905.700⁽⁵⁾ || 894,542⁽⁵⁾ || Inuitska grupa || 2000 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 13]] || - || ~6 || 18.056.300⁽⁵⁾ || -905,848^(4,6) || Skandinavska grupa || 2004 |- | XXI || [[Tarvos (satelit)|Tarvos]] || ''Tarvos'' || ~15 || 18.160.200⁽⁵⁾ || 913,685⁽⁵⁾ || Keltska grupa || 2000 |- | XXV || [[Mundilfari (satelit)|Mundilfari]] || ''Mundilfari'' || ~7 || 18.360.100⁽⁵⁾ || -928,806^(4,6) ||rowspan="3"| Skandinavska grupa || 2000 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 17]] || - || ~4 || 19.099.200⁽⁵⁾ || -985,453^(4,6) || 2004 |- | XXXI || [[Narvi (satelit)|Narvi]] || ''Narvi'' || ~7 || 19.370.700⁽⁵⁾ || -1006,541^(4,6) || 2003 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 15]] || - || ~6 || 19.372.200⁽⁵⁾ || -1006,659^(4,6) || Skandinavska (Skati) grupa || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 10]] || - || ~6 || 19.618.400⁽⁵⁾ || -1025,908^(4,6) ||rowspan="2"| Skandinavska grupa || 2004 |- | XXIII || [[Sutungr (satelit)|Sutungr]] || ''Suttungr'' || ~7 || 19.666.700⁽⁵⁾ || -1029,703^(4,6) || 2000 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 12]] || - || ~5 || 19.905.900⁽⁵⁾ || -1048,541^(4,6) || Skandinavska grupa || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 18]] || - || ~7 || 19.958.700⁽⁵⁾ || -1052,722^(4,6) || Skandinavska (Skati) grupa || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 9]] || - || ~5 || 20.290.800⁽⁵⁾ || -1079,099^(4,6) || Skandinavska (Skati) grupa || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 14]] || - || ~6 || 20.303.300⁽⁵⁾ || -1080,099^(4,6) ||rowspan="6"| Skandinavska grupa || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 7]] || - || ~6 || 20.576.700⁽⁵⁾ || -1101,989^(4,6) || 2004 |- | XXX || [[Trimr (satelit)|Trimr]] || ''Thrymr'' || ~7 || 20.810.300⁽⁵⁾ || -1120,809^(4,6) || 2000 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 16]] || - || ~4 || 22.610.700⁽⁵⁾ || -1269,362^(4,6) || 2004 |- | XIX || [[Imir (satelit)|Imir]] || ''Ymir'' || ~18 || 23.174.600⁽⁵⁾ || -1317,137^(4,6) || 2000 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 8]] || - || ~6 || 23.608.900⁽⁵⁾ || -1354,342^(4,6) || 2004 |} * ⁽¹⁾ Izračunato na osnovu poluprečnika orbite od strane IAU * ⁽²⁾ Nije još sasvim jasno da li su ovo pravi sateliti ili samo trajne grudve unutar F prstena * ⁽³⁾ Izračunato na osnovu perioda od strane IAU * ⁽⁴⁾ Izvor: [https://web.archive.org/web/20050309115746/http://exp.arc.nasa.gov/downloads/celestia/data/solarsys.ssc NASA] * ⁽⁵⁾ Izvor: [http://cfa-www.harvard.edu/iau/NatSats/NaturalSatellites.html IAU-MPC Natural Satellites Ephemeris Service] * ⁽⁶⁾ Negativni orbitalni periodi ukazuju na [[retrogradna orbita|retrogradnu orbitu]] oko Saturna (suprotno od planetine rotacije) * ⁽⁷⁾ Izvor: [https://web.archive.org/web/20100601201110/http://sse.jpl.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Saturn&Display=Moons NASA/JPL] * ⁽⁸⁾ Izvor: [http://www.nasa.gov/mission_pages/cassini/media/cassini-051005.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170513161508/https://www.nasa.gov/mission_pages/cassini/media/cassini-051005.html |date=13. 5. 2017 }} == Grupisanje mjeseca == Iako granice nisu sasvim naglašene, Saturnovi sateliti se mogu podijeliti u šest grupa: '''Pastiri iz prstena''' [[Pastirski satelit]]i koji orbitiraju unutar ili sasvim iza planetinog [[planetarni prsten|sistema prstenova]]. Oni utiču na efekat oblikovanja prstenova: daju im oštre krajeve i stvaraju praznine između njih. Saturnovi pastirski prstenovi su [[Pan (satelit)|Pan]], [[Atlas (satelit)|Atlas]], [[Prometej (satelit)|Prometej]], [[Pandora (satelit)|Pandora]], te dodatno mjeseci s nepotvrđenim statusom: [[S/2004 S 4]], [[S/2004 S 3]] i [[S/2004 S 6]]. '''Koorbitalni mjeseci''' [[Jan (satelit)|Jan]] i [[Epimetej (satelit)|Epimetej]] su [[koorbitalni mjesec]]i. Ova dva mjeseca su otprilike iste veličine i imaju orbite od svega nekoliko kilometara razlike u prečniku, što je dovoljno blizu tako da se mogu sudariti ako bi se pokušali približiti jedan drugom. Ali umjesto sudara, ipak, njigova gravitaciona međudjelovanja uzrokuju promjenu njihovih orbita svake četiri godine. '''Unutrašnji veliki mjeseci''' Saturnovi veliki mjeseci u samoj unutrašnjosti orbitiraju unutar njegovog tankog [[E prsten]]a. Tu spadaju [[Mimas (satelit)|Mimas]], [[Enkelad (satelit)|Enkelad]], [[Tetija (satelit)|Tetija]] i [[Diona (satelit)|Diona]]. Nedavno otkriveni mali mjeseci, [[Metona (satelit)|Metona]] i [[Palena (satelit)|Palena]] također orbitiraju unutar ove grupe. Tako i koorbitalni mjeseci formiraju svoju grupu. '''Trojanski mjeseci''' [[Trojanski mjesec]]i su druga vrsta koorbitalnih mjeseca. Poput ostalih koorbitalnih, oni su jedinstvenih karakteristika u odnosu na ''saturnijanski sistem''. To su mjeseci koji orbitiraju na tačno istoj udaljenosti kao drugi susjedni mjesec, ali na takvoj udaljenosti od drugoga mjeseca tako da se ne mogu nikada sudariti. [[Tetija (satelit)|Tetija]] ima dva dva mala koorbitalna mjeseca [[Telesto (satelit)|Telesto]] i [[Kalipso (satelit)|Kalipso]], a i [[Diona (satelit)|Diona]] ima dva [[Helena (satelit)|Helenu]] i [[Polideuk (satelit)|Polideuka]]. Sva četiri ova mjeseca orbitiraju u većim lunarnim [[Lagrangeova tačka|Lagrangeovim tačkama]], tj. po jedan u svakoj tački. '''Vanjski veliki mjeseci''' Svi najveći Saturnovi mjeseci orbitiraju iza njegovog E prstena, te se stoga mogu smatrati zasebnom grupom. To su [[Rea (satelit)|Rea]], [[Hiperion (satelit)|Hiperion]] (koji je relativno mali i nepravilnog oblika), [[Titan (satelit)|Titan]] i [[Japet (satelit)|Japet]]. '''Inuitska grupa''' U inuitsku ili eskimsku grupu spadaju četiri vanjska mjeseca koji su dovoljno slični po svojim udaljenostima od Saturna i po orbitalnim inklinacijama (nagibima orbita) tako da se mogu smatrati zasebnom grupom. To su: [[Kivijuk (satelit)|Kivijuk]], [[Idžirak (satelit)|Idžirak]], [[Palijak (satelit)|Palijak]] i [[Sijarnak (satelit)|Sijarnak]]. '''Skandinavska grupa''' U skandinavsku ili nordijsku grupu spada sedam vanjskih mjeseca dovoljno sličnih udaljenosti od Saturna i orbitalne inklinacije tako da se mogu smatrati zasebnom grupom. To su: [[Feba (satelit)|Feba]], [[Skati (satelit)|Skati]], [[Narvi (satelit)|Narvi]], [[Mundilfari (satelit)|Mundilfari]], [[Sutungr (satelit)|Sutungr]], [[Trimr (satelit)|Trimr]] i [[Imir (satelit)|Imir]]. Svi ovi mjeseci orbitiraju u retrogradnom pravcu. '''Keltska grupa''' U keltsku ili galsku grupu spadaju tri vanjska mjeseca dovoljno sličnih udaljenosti od Saturna i orbitalne inklinacije tako da se mogu smatrati zasebnom grupom. To su [[Albioriks (satelit)|Albioriks]], [[Erijapo (satelit)|Erijapo]] i [[Tarvos (satelit)|Tarvos]]. == Napomena u vezi s imenima == Neki [[asteroid]]i dijele ista imena s Saturnovim mjesecima: [[55 Pandora]], [[106 Diona]], [[577 Rea]], [[1809 Prometej]], [[1810 Epimetej]] i [[4450 Pan]]. == Reference == {{Reference}} == Vanjski linkovi == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/saturniansatfact.html NSSDC-ovi podaci o Saturnu] * [http://encyclopedia.thefreedictionary.com/Saturn's+natural+satellites Farlexova Enciklopedija - članak o Saturnovim satelitima] {{Sunčev sistem}} {{Commonscat|Moons of Saturn}} [[Kategorija:Prirodni sateliti]] [[Kategorija:Saturn]] sjzwj7efbhxqwv2nwosergkpd546ylz 3665876 3665874 2024-11-14T16:22:37Z KWiki 9400 Vraćene izmjene korisnika [[Special:Contributions/93.138.155.166|93.138.155.166]] ([[User talk:93.138.155.166|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] 3544275 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Saturn family.jpg|mini|Saturnovi prirodni sateliti (kompjuterski)]] [[Saturn]] ima veliki broj prirodnih satelita. Prema današnjim istraživanjima ima ih 62.<ref name="Saturn62">{{cite web |url=http://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_discovery |title=Solar System Exploration Planets Saturn: Moons: S/2009 S1 |publisher=[[NASA]] |access-date=17. 1. 2010}}</ref><ref name=shep-main>{{cite web|url=http://www.dtm.ciw.edu/users/sheppard/satellites/ |title=The Giant Planet Satellite and Moon Page|author=Sheppard, Scott S.|publisher=Departament of Terrestrial Magnetism at Carniege Institution for science|access-date=28. 8. 2008}}</ref> == Uvod == Danas se smatra da Saturn ima 62 prirodnih satelita (plus 2 nepotvrđena), od kojih je većina otkrivena tek nedavno. Ipak, tačan broj Saturnovih satelita nikada neće biti izvjestan sve dok se komadi leda koji orbitiraju unutar Saturnovih prstenova smatraju svi tehnički mjesecima, pa je teško napraviti razliku između velike čestice iz prstena i sićušnog mjeseca. * Prije Svemirskog doba bilo je poznato 9 mjeseca koji kruže oko Saturna. * 1980. godine u misiji Voyagera je otkriveno 9 mjeseca u unutrašnjem Saturnovom sistemu. * Ispitivanja koja su otpočela kasne 2000. godine su ukazala na postojanje 12 novih mjeseca koji kruže oko Saturna na velikim udaljenostima po orbitama što sugerira na to da su to fragmenti većih tijela koje je zarobila Saturnova privlačna sila. * U misiji Cassinija, koji je posjetio Saturn u ljeto 2004., otkrivena su tri mala mjeseca u unutrašnjem Saturnovom sistemu. Dodatno tome još tri tijela u F prstenu bi se mogla smatrati mjesecima, ali za dva od njih to nije potvrđeno. Ovo je povećalo broj poznatih mjeseca na 37. * 16. novembra 2004. god. Cassinijevi naučnici su objavili da struktura Saturnovih prstenova ukazuje na prisustvo još nekoliko mjeseca koji orbitiraju unutar prstenova, ali samo jedan od njih, [[S/2005 S1]], je do sada vizuelno potvrđen.[http://www.space.com/scienceastronomy/saturn_update_041116.html]. * 3. maja 2005. god. astronomi sa opservatorija Mauna Kea su objavili da su otkrili još 12 malih vanjskih mjeseca [https://web.archive.org/web/20050511002931/http://www.ifa.hawaii.edu/~jewitt/saturn2005.html][https://web.archive.org/web/20050507030148/http://www.planetary.org/news/2005/saturn_12newmoons_0503.html]. * 6. maja 2005. god. Cassinijev fotografski tim je objavio da je otkrio jedan mali mjesec koji orbitira unutar prstenova, tj. [[S/2005 S 1]]. Najnoviji podaci tako ukazuju na ukupan broj potvrđenih mjeseca, njih 62, isključujući dva nepotvrđena mjeseca [[S/2004 S 4]] i [[S/2004 S 6|6]] u F prstenu). Lažni satelit [[Temida]] (grč. Themis), koji je navodno otkriven 1905. god, uopće ne postoji. == Tabela poznatih Saturnovih satelita == {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" |- ! colspan="3" style="background:#efefef;" | Ime<br /> (Prilagođeno i etimološko) ! style="background:#efefef;" | Prečnik (km) ! style="background:#efefef;" | Srednji poluprečnik orbite <br /> (km) ! style="background:#efefef;" | Orbitalni period ! style="background:#efefef;" | Pozicija ! style="background:#efefef;" |Godina otkrića |- | XVIII || [[Pan (satelit)|Pan]] || ''Pan'' || 20 || 133.583 || 0,576⁽¹⁾ || u Enckeovom dijelu || 1990 |- | &nbsp; || [[S/2005 S 1]] || &nbsp; || ~7 || 136.505⁽⁸⁾ || 0,59537⁽¹⁾ || u Keelerovom međuprostoru || 2005 |- | XV || [[Atlas (satelit)|Atlas]] || ''Atlas'' || 33 (37 × 34 × 27) || 137.670 || 0,603⁽¹⁾ || pastir iz vanjskog A prstena || 1980 |- | XVI || [[Prometej (satelit)|Prometej]] || ''Prometheus'' || 106 (148 × 100 × 68) || 139.350 || 0,614⁽¹⁾ ||rowspan="3"| pastir iz unutrašnjeg F prstena || 1980 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 6]]⁽²⁾ || &nbsp; || ~5 || 140.000 || 0,61 || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 4]]⁽²⁾ || &nbsp; || ~5 || 140.100 || 0,619⁽¹⁾ || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 3]] || &nbsp; || ~5 || 140.580 || 0,62095 ||rowspan="2"| pastir iz vanjskog F prstena || 2004 |- | XVII || [[Pandora (mjesec)|Pandora]] || ''Pandora'' || 87 (110 × 88 × 62) || 141.520 ⁽³⁾ || 0,6285⁽⁷⁾ || 1980 |- | XI || [[Epimetej (mjesec)|Epimetej]] || ''Epimetheus'' || 119 (138 × 110 × 110) || 151.422⁽⁷⁾ || 0,6956⁽¹⁾ ||rowspan="2"| koorbitalni || 1980 |- | X || [[Jan (mjesec)|Jan]] || ''Janus'' || 179 (194 × 190 × 154) || 151.472⁽⁷⁾ || 0,6960⁽¹⁾ || 1966 |- | I || [[Mimas (mjesec)|Mimas]] || ''Mimas'' || 397 (418 × 392 × 382) || 185.404⁽³⁾ || 0,942422⁽⁴⁾ || &nbsp; || 1789 |- | XXXII || [[Metona (mjesec)|Metona]] || ''Methone'' || 3 || 194.000 || 1,01⁽¹⁾ || &nbsp; || 2004 |- | XXXIII || [[Palena (mjesec)|Palena]] || ''Pallene'' || 4 || 211.000 || 1,14⁽¹⁾ || &nbsp; || 2004 |- | II || [[Enkelad (mjesec)|Enkelad]] || ''Enceladus'' || 499 (512 × 494 × 490) || 237.950⁽³⁾ || 1,370218⁽⁴⁾ || u najgušćem dijelu E prstena || 1789 |- | XIII || [[Telesto (mjesec)|Telesto]] || ''Telesto'' || 23 (30 × 25 × 15) ||rowspan="3"| 294.619⁽³⁾ ||rowspan="3"| 1,887802⁽⁴⁾ || Tetijin prateći Trojanac || 1980 |- | III || [[Tetija (satelit)|Tetija]] || ''Tethys''|| 1060 (1072 × 1056 × 1052) || &nbsp; || 1684 |- | XIV || [[Kalipso (mjesec)|Kalipso]] || ''Calypso'' || 21 (30 × 16 × 16) || prateći Tetijin Trojanac || 1980 |- | XII || [[Helena (mjesec)|Helena]] || ''Helene'' || 33 (36 × 32 × 30) ||rowspan="3"| 377.396⁽³⁾ ||rowspan="3"| 2,736915⁽⁴⁾ || vodeći Dionin Trojanac || 1980 |- | IV || [[Diona (mjesec)|Diona]] || ''Dione'' || 1120 || &nbsp; || 1684 |- | XXXIV || [[Polideuk (satelit)|Polideuk]] || ''Polydeuces'' || 3,5 || prateći Dionin Trojanac || 2004 |- | V || [[Rea (satelit)|Rea]] || ''Rhea'' || 1528 || 527.108⁽⁵⁾ || 4,518212⁽⁵⁾ || &nbsp; || 1672 |- | VI || [[Titan (satelit)|Titan]] || ''Titan'' || 5151 || 1.221.930⁽³⁾ || 15,94542 || &nbsp; || 1655 |- | VII || [[Hiperion (satelit)|Hiperion]] || ''Hyperion'' || 292 (370 × 280 × 226) || 1.481.010⁽³⁾ || 21,27661 || &nbsp; || 1848 |- | VIII || [[Japet (satelit)|Japet]] || ''Iapetus'' || 1436 || 3.560.820 || 79,3215⁽¹⁾ || &nbsp; || 1671 |- | XXIV || [[Kivijuk (satelit)|Kivijuk]] || ''Kiviuq'' || ~16 || 11.333.200⁽⁵⁾ || 450,444⁽⁵⁾ ||rowspan="2"| [[Inuitska grupa]] || 2000 |- | XXII || [[Idžirak (satelit)|Idžirak]] || ''Ijiraq'' || ~12 || 11.372.000⁽⁵⁾ || 452,760⁽⁵⁾ ||2000 |- | IX || [[Feba (satelit)|Feba]] || ''Phoebe'' || 220 (230 × 220 × 210) || 12.944.300 || -549,834^(1,6) || [[Skandinavska grupa]] || 1899 |- | XX || [[Palijak (satelit)|Palijak]] || ''Paaliaq'' || ~22 || 14.923.800⁽⁵⁾ || 680,667⁽⁵⁾ || Inuitska grupa || 2000 |- | XXVII || [[Skati (satelit)|Skati]] || ''Skathi'' || ~8 || 15.576.200⁽⁵⁾ || -725,784^(4,6) || Skandinavska (Skati) grupa || 2000 |- | XXVI || [[Albioriks (satelit)|Albioriks]] || ''Albiorix'' || ~32 || 16.401.600⁽⁵⁾ || 784.226⁽⁵⁾ || [[Keltska grupa]] || 2000 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 11]] || - || ~6 || 16.898.400⁽⁵⁾ || 820,130⁽⁵⁾ || Inuitska grupa || 2004 |- | XXVIII || [[Erijapo (satelit)|Erijapo]] || ''Erriapo'' || ~10 || 17.408.700⁽⁵⁾ || 857,556⁽⁵⁾ || Keltska grupa || 2000 |- | XXIX || [[Sijarnak (satelit)|Sijarnak]] || ''Siarnaq'' || ~40 || 17.905.700⁽⁵⁾ || 894,542⁽⁵⁾ || Inuitska grupa || 2000 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 13]] || - || ~6 || 18.056.300⁽⁵⁾ || -905,848^(4,6) || Skandinavska grupa || 2004 |- | XXI || [[Tarvos (satelit)|Tarvos]] || ''Tarvos'' || ~15 || 18.160.200⁽⁵⁾ || 913,685⁽⁵⁾ || Keltska grupa || 2000 |- | XXV || [[Mundilfari (satelit)|Mundilfari]] || ''Mundilfari'' || ~7 || 18.360.100⁽⁵⁾ || -928,806^(4,6) ||rowspan="3"| Skandinavska grupa || 2000 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 17]] || - || ~4 || 19.099.200⁽⁵⁾ || -985,453^(4,6) || 2004 |- | XXXI || [[Narvi (satelit)|Narvi]] || ''Narvi'' || ~7 || 19.370.700⁽⁵⁾ || -1006,541^(4,6) || 2003 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 15]] || - || ~6 || 19.372.200⁽⁵⁾ || -1006,659^(4,6) || Skandinavska (Skati) grupa || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 10]] || - || ~6 || 19.618.400⁽⁵⁾ || -1025,908^(4,6) ||rowspan="2"| Skandinavska grupa || 2004 |- | XXIII || [[Sutungr (satelit)|Sutungr]] || ''Suttungr'' || ~7 || 19.666.700⁽⁵⁾ || -1029,703^(4,6) || 2000 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 12]] || - || ~5 || 19.905.900⁽⁵⁾ || -1048,541^(4,6) || Skandinavska grupa || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 18]] || - || ~7 || 19.958.700⁽⁵⁾ || -1052,722^(4,6) || Skandinavska (Skati) grupa || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 9]] || - || ~5 || 20.290.800⁽⁵⁾ || -1079,099^(4,6) || Skandinavska (Skati) grupa || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 14]] || - || ~6 || 20.303.300⁽⁵⁾ || -1080,099^(4,6) ||rowspan="6"| Skandinavska grupa || 2004 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 7]] || - || ~6 || 20.576.700⁽⁵⁾ || -1101,989^(4,6) || 2004 |- | XXX || [[Trimr (satelit)|Trimr]] || ''Thrymr'' || ~7 || 20.810.300⁽⁵⁾ || -1120,809^(4,6) || 2000 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 16]] || - || ~4 || 22.610.700⁽⁵⁾ || -1269,362^(4,6) || 2004 |- | XIX || [[Imir (satelit)|Imir]] || ''Ymir'' || ~18 || 23.174.600⁽⁵⁾ || -1317,137^(4,6) || 2000 |- | &nbsp; || [[S/2004 S 8]] || - || ~6 || 23.608.900⁽⁵⁾ || -1354,342^(4,6) || 2004 |} * ⁽¹⁾ Izračunato na osnovu poluprečnika orbite od strane IAU * ⁽²⁾ Nije još sasvim jasno da li su ovo pravi sateliti ili samo trajne grudve unutar F prstena * ⁽³⁾ Izračunato na osnovu perioda od strane IAU * ⁽⁴⁾ Izvor: [https://web.archive.org/web/20050309115746/http://exp.arc.nasa.gov/downloads/celestia/data/solarsys.ssc NASA] * ⁽⁵⁾ Izvor: [http://cfa-www.harvard.edu/iau/NatSats/NaturalSatellites.html IAU-MPC Natural Satellites Ephemeris Service] * ⁽⁶⁾ Negativni orbitalni periodi ukazuju na [[retrogradna orbita|retrogradnu orbitu]] oko Saturna (suprotno od planetine rotacije) * ⁽⁷⁾ Izvor: [https://web.archive.org/web/20100601201110/http://sse.jpl.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Saturn&Display=Moons NASA/JPL] * ⁽⁸⁾ Izvor: [http://www.nasa.gov/mission_pages/cassini/media/cassini-051005.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170513161508/https://www.nasa.gov/mission_pages/cassini/media/cassini-051005.html |date=13. 5. 2017 }} == Grupisanje mjeseca == Iako granice nisu sasvim naglašene, Saturnovi sateliti se mogu podijeliti u šest grupa: '''Pastiri iz prstena''' [[Pastirski satelit]]i koji orbitiraju unutar ili sasvim iza planetinog [[planetarni prsten|sistema prstenova]]. Oni utiču na efekat oblikovanja prstenova: daju im oštre krajeve i stvaraju praznine između njih. Saturnovi pastirski prstenovi su [[Pan (satelit)|Pan]], [[Atlas (satelit)|Atlas]], [[Prometej (satelit)|Prometej]], [[Pandora (satelit)|Pandora]], te dodatno mjeseci s nepotvrđenim statusom: [[S/2004 S 4]], [[S/2004 S 3]] i [[S/2004 S 6]]. '''Koorbitalni mjeseci''' [[Jan (satelit)|Jan]] i [[Epimetej (satelit)|Epimetej]] su [[koorbitalni mjesec]]i. Ova dva mjeseca su otprilike iste veličine i imaju orbite od svega nekoliko kilometara razlike u prečniku, što je dovoljno blizu tako da se mogu sudariti ako bi se pokušali približiti jedan drugom. Ali umjesto sudara, ipak, njigova gravitaciona međudjelovanja uzrokuju promjenu njihovih orbita svake četiri godine. '''Unutrašnji veliki mjeseci''' Saturnovi veliki mjeseci u samoj unutrašnjosti orbitiraju unutar njegovog tankog [[E prsten]]a. Tu spadaju [[Mimas (satelit)|Mimas]], [[Enkelad (satelit)|Enkelad]], [[Tetija (satelit)|Tetija]] i [[Diona (satelit)|Diona]]. Nedavno otkriveni mali mjeseci, [[Metona (satelit)|Metona]] i [[Palena (satelit)|Palena]] također orbitiraju unutar ove grupe. Tako i koorbitalni mjeseci formiraju svoju grupu. '''Trojanski mjeseci''' [[Trojanski mjesec]]i su druga vrsta koorbitalnih mjeseca. Poput ostalih koorbitalnih, oni su jedinstvenih karakteristika u odnosu na ''saturnijanski sistem''. To su mjeseci koji orbitiraju na tačno istoj udaljenosti kao drugi susjedni mjesec, ali na takvoj udaljenosti od drugoga mjeseca tako da se ne mogu nikada sudariti. [[Tetija (satelit)|Tetija]] ima dva dva mala koorbitalna mjeseca [[Telesto (satelit)|Telesto]] i [[Kalipso (satelit)|Kalipso]], a i [[Diona (satelit)|Diona]] ima dva [[Helena (satelit)|Helenu]] i [[Polideuk (satelit)|Polideuka]]. Sva četiri ova mjeseca orbitiraju u većim lunarnim [[Lagrangeova tačka|Lagrangeovim tačkama]], tj. po jedan u svakoj tački. '''Vanjski veliki mjeseci''' Svi najveći Saturnovi mjeseci orbitiraju iza njegovog E prstena, te se stoga mogu smatrati zasebnom grupom. To su [[Rea (satelit)|Rea]], [[Hiperion (satelit)|Hiperion]] (koji je relativno mali i nepravilnog oblika), [[Titan (satelit)|Titan]] i [[Japet (satelit)|Japet]]. '''Inuitska grupa''' U inuitsku ili eskimsku grupu spadaju četiri vanjska mjeseca koji su dovoljno slični po svojim udaljenostima od Saturna i po orbitalnim inklinacijama (nagibima orbita) tako da se mogu smatrati zasebnom grupom. To su: [[Kivijuk (satelit)|Kivijuk]], [[Idžirak (satelit)|Idžirak]], [[Palijak (satelit)|Palijak]] i [[Sijarnak (satelit)|Sijarnak]]. '''Skandinavska grupa''' U skandinavsku ili nordijsku grupu spada sedam vanjskih mjeseca dovoljno sličnih udaljenosti od Saturna i orbitalne inklinacije tako da se mogu smatrati zasebnom grupom. To su: [[Feba (satelit)|Feba]], [[Skati (satelit)|Skati]], [[Narvi (satelit)|Narvi]], [[Mundilfari (satelit)|Mundilfari]], [[Sutungr (satelit)|Sutungr]], [[Trimr (satelit)|Trimr]] i [[Imir (satelit)|Imir]]. Svi ovi mjeseci orbitiraju u retrogradnom pravcu. '''Keltska grupa''' U keltsku ili galsku grupu spadaju tri vanjska mjeseca dovoljno sličnih udaljenosti od Saturna i orbitalne inklinacije tako da se mogu smatrati zasebnom grupom. To su [[Albioriks (satelit)|Albioriks]], [[Erijapo (satelit)|Erijapo]] i [[Tarvos (satelit)|Tarvos]]. == Napomena u vezi s imenima == Neki [[asteroid]]i dijele ista imena s Saturnovim mjesecima: [[55 Pandora]], [[106 Diona]], [[577 Rea]], [[1809 Prometej]], [[1810 Epimetej]] i [[4450 Pan]]. == Reference == {{Reference}} == Vanjski linkovi == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/saturniansatfact.html NSSDC-ovi podaci o Saturnu] * [http://encyclopedia.thefreedictionary.com/Saturn's+natural+satellites Farlexova Enciklopedija - članak o Saturnovim satelitima] {{Sunčev sistem}} {{Commonscat|Moons of Saturn}} [[Kategorija:Prirodni sateliti]] [[Kategorija:Saturn]] qc6ero8rnmhdsg9orjjsh33oiil24t6 0 7003 3665942 3556992 2024-11-15T10:27:31Z Д.Ильин 72958 3665942 wikitext text/x-wiki {{Infokutija hemijski element | Hemijski element = Germanij | Simbol = Ge | Slika = [[Datoteka:Polycrystalline-germanium.jpg|180px]] | Atomski broj = 32 | Serija = Polumetali | Grupa = 14 | Perioda = 4 | Blok = p | Boja serije = Peru | Izgled = sivo bijel | Zastupljenost = 5,6 · 10⁻⁴<ref name="binder" /> | Atomska masa = 72,63<ref name="wieser" /> | Atomski radijus = 125 | Atomski radijus izračunat = 125 | Kovalentni radijus = 122 | Van der Waalsov radijus = 211<ref name="manjera" /> | Elektronska konfiguracija = &#x5B;[[Argon|Ar]]&#x5D; 3d¹⁰4s²4p² | Izlazna energija = 5,0<ref name="ludwig" /> | Elektroni u energetskom nivou = 2, 8, 18, 4 | Agregatno stanje = čvrsto | Mohsova skala tvrdoće = 6 | Struktura kristala = dijamantna struktura | Gustoća = 5323<ref name="greenwood" /> | Magnetizam = dijamagnetičan (<math>\chi_{m}</math> = −7,1 · 10⁻⁵)<ref name="lide" /> | Energija ionizacije_1 = 762 | Energija ionizacije_2 = 1537,5 | Energija ionizacije_3 = 3302,1 | Energija ionizacije_4 = 4411 | Tačka topljenja_K = 1211,4 | Tačka topljenja_C = 938,3 | Tačka ključanja_K = 3103<ref name="zhang" /> | Tačka ključanja_C = 2830 | Molarni volumen = 13,63 · 10⁻⁶ | Toplota isparavanja = 330<ref name="zhang" /> | Toplota topljenja = 31,8 | Pritisak pare = 7,46 · 10⁻⁵ | Pritisak pare_K = 1210 | Brzina zvuka = 5400 | Brzina zvuka_K = 293,15 | Specifična toplota = 308,3<ref name="binder" /> | Specifična toplota_K = | Specifična električna provodljivost = 2,1 | Specifična električna provodljivost_K = | Toplotna provodljivost = 60 | Toplotna provodljivost_K = | Oksidacioni broj = −4, 2, '''4''' | Oksidi = GeO₂ | Elektrodni potencijal = 0,247 [[Volt|V]] (Ge²⁺ + 2e⁻ → Ge) | Elektronegativnost = 2,01 | Oznaka upozorenja = '''Prah'''<br /> {{Oznake upozorenja|F}} | Oznake upozorenja R = {{Oznake upozorenja R|11}} | Oznake upozorenja S = {{Oznake upozorenja S|9|16|29|33}} | Radioaktivan = Ne | Izotopi = {{Infokutija Hemijski element/Izotop | Broj tipova raspada = 1 | Simbol = Ge | Maseni broj = 68 | Rasprostranjenost u prirodi = 0 | Vrijeme poluraspada = 270,8 [[dan|d]] | Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]] | Tipraspada1ZE = 0,106 | Tipraspada1ZP = [[Galij|⁶⁸Ga]] }} {{Infokutija Hemijski element/Izotop | Broj tipova raspada = 1 | Simbol = Ge | Maseni broj = 69 | Rasprostranjenost u prirodi = 0 | Vrijeme poluraspada = 39,05 [[Sat (jedinica)|h]] | Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]] | Tipraspada1ZE = 2,227 | Tipraspada1ZP = ⁶⁹Ga }} {{Infokutija Hemijski element/Izotop | Broj tipova raspada = 0 | Simbol = Ge | Maseni broj = 70 | Rasprostranjenost u prirodi = 21,23 }} {{Infokutija Hemijski element/Izotop | Broj tipova raspada = 1 | Simbol = Ge | Maseni broj = 71 | Rasprostranjenost u prirodi = 0 | Vrijeme poluraspada = 11,43 [[dan|d]] | Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]] | Tipraspada1ZE = 0,229 | Tipraspada1ZP = ⁷¹Ga }} {{Infokutija Hemijski element/Izotop | Broj tipova raspada = 0 | Simbol = Ge | Maseni broj = 72 | Rasprostranjenost u prirodi = 27,66 }} {{Infokutija Hemijski element/Izotop | Broj tipova raspada = 0 | Simbol = Ge | Maseni broj = 73 | Rasprostranjenost u prirodi = 7,73 }} {{Infokutija Hemijski element/Izotop | Broj tipova raspada = 0 | Simbol = Ge | Maseni broj = 74 | Rasprostranjenost u prirodi = 35,94 }} {{Infokutija Hemijski element/Izotop | Broj tipova raspada = 1 | Simbol = Ge | Maseni broj = 76 | Rasprostranjenost u prirodi = 7,44 | Vrijeme poluraspada = 1,78×10²¹ [[godina|god]] | Tipraspada1ZM = [[Dvostruki beta raspad|β⁻β⁻]] | Tipraspada1ZE = 2,039 | Tipraspada1ZP = [[Selen|⁷⁶Se]] }} |}} '''Germanij''' ({{jez-la|germanium}}) jeste [[hemijski element]] sa [[hemijski simbol|simbolom]] '''Ge''' i [[atomski broj|atomskim brojem]] 32. On je sjajni, tvrdi, sivo-bijeli [[Polumetali|polumetal]] iz grupe ugljika, hemijski sličan svojim komšijama iz [[14. grupa hemijskih elemenata|IV glavne grupe]] [[periodni sistem elemenata|periodnog sistema elemenata]] [[kalaj]]u i [[silicij]]u. Čisti elementarni germanij je [[poluprovodnik]], izgledom najviše sliči elementarnom siliciju. Poput silicija, germanij vrlo lahko reagira i sa [[kisik]]om iz prirode gradi komplekse. Za razliku od silicija, on je isuviše reaktivan da bi se prirodno našao na Zemlji u svom elementarnom stanju. Pošto postoji vrlo mali broj [[minerali|minerala]] koji ga sadrže u visokim koncentracijama, germanij je otkriven relativno kasno u historiji hemije. Među elementima po rasprostranjenosti u Zemljinoj kori, on se nalazi približno na 50. mjestu. Ruski [[hemičar]] [[Dmitrij Ivanovič Mendeljejev|Dmitrij Mendeljejev]] je 1869. godine predvidio njegovo postojanje i neke od njegovih osobina na osnovu položaja u periodnom sistemu kojeg je Mendeljejev kreirao. Dao mu je ime ''ekasilicij''. Gotovo dvije decenije kasnije, 1886. godine, [[Clemens Winkler]] je otkrio novi element, kao pratioca srebra i sumpora u rijetkom mineralu nazvanom [[argirodit]]. Mada je novi element izgledom na neki način imao sličnosti sa [[arsen]]om i [[antimon]]om, njegovi kombinirani odnosi u spojevima novog elementa su bili u saglasnosti sa Mendeljejevijim predviđanjima u odnosu na silicij. Winkler je novom elementu dao ime po imenu svoje domovine, [[Njemačka|Njemačke]]. Danas se germanij uglavnom izdvaja iz [[sfalerit]]a (osnovne rude cinka), mada se često industrijski izdvaja i iz ruda srebra, olova i bakra. ''Metalni'' germanij (izolirani elementarni) se koristi kao [[poluprovodnik]] u [[tranzistor]]ima i različitim elektronskim uređajima. U prošlosti, cijela generacija prvobitnih elektronskih poluprovodnika je potpuno bila zasnovana na germaniju. Međutim, danas na njegovu proizvodnju u svrhu poluprovodnika otpada vrlo mali udio (2%) umjesto ultra čistog [[silicij]]a, koji je uglavnom zamijenio germanij. U današnje doba, glavni potrošači germanija su sistemi za optička vlakna, optički uređaji za infracrveni dio spektra i aplikacije za solarne ćelije. Spojevi germanija se koriste kao [[katalizator]]i za reakcije [[polimerizacija|polimerizacije]] a odnedavno se koriste i za proizvodonju [[Nanomaterijali|nanožica]]. Ovaj element gradi veliki broj organometalnih spojeva, kao što je [[tetraetilgermanij]], vrlo koristan u [[organometalna hemija|organometalnoj hemiji]]. Germanij se ne smatra da je neophodan element za bilo koji živi organizam. Neki kompleksni organo-germanijevi spojevi su bili istraživani kao mogući preparati u farmaciji, međutim nijedan se nije pokazao uspješnim. Slično kao i [[silicij]] i [[aluminij]], prirodni spojevi germanija su većinom nerastvorljivi u vodi, te stoga nisu isuviše otrovni. Međutim, sintetički dobijene rastvorljive soli germanija su se pokazale da djeluju kao nefrotoksin, dok su vještački, hemijski reaktivni spojevi germanija sa halogenim elementima i vodikom iritirajući i otrovni. == Historija == [[Datoteka:Winkler Clemens.jpg|mini|desno|200px|Njemački hemičar Winkler Clemens]] Kada je objavio svoj ''periodni zakon hemijskih elemenata'' 1869. godine, [[rusija|ruski]] [[hemičar]] [[Dmitrij Ivanovič Mendeljejev|Dmitrij Mendeljejev]] je previdio postojanje nekoliko do tada nepoznatih [[hemijski element|hemijskih elemenata]], između ostalih i jednog koji bi popunio prazninu u [[14. grupa hemijskih elemenata|grupi ugljika]] u svojoj tabeli [[Periodni sistem elemenata|periodnog sistema]], između [[silicij]]a i [[kalaj]]a.<ref name="masanori" /> Zbog njegovog položaja u periodnoj tabeli, Mendeljejev ga je nazvao ''ekasilicij'' (Es), i pretpostavio je njegovu [[relativna atomska masa|relativnu atomsku masu]] od 72. Sredinom 1885. godine, u rudniku u blizini saskog grada [[Freiberg (Saksonija)|Freiberga]] otkriven novi [[minerali|mineral]] koji je dobio ime [[argirodit]] zbog velikog udjela [[srebro|srebra]] u njemu. (iz [[grčki jezik|grčkog]], ''argyrodite'' u značenju ''koji sadrži srebro'')<ref name="argyrodite2" /> Hemičar [[Clemens Winkler]] je analizirao novi mineral za koji se ispostavilo da sadrži kombinaciju srebra, sumpora i jednog novog elementa. Winkleru je uspjelo izolirati ovaj element 1886. godine, utvrdivši da je po nekim osobinama sličan [[antimon]]u.<ref name="Winkle2"/><ref name="isolation" /> Prije nego što je Winkler objavio rezultate svog istraživanja o novom elementu, odlučio je da mu dadne ime ''neptunij'' u čast tada novootkrivene planete [[Neptun]] 1846. godine, a čije postojanje je bilo ranije previđeno i matematički izračunato. Kao što je predviđeno postojanje novog elementa, i postojanje planete Neptun je predviđeno oko 1843. godine od strane dva matematičara [[John Couch Adams]] i [[Urbain Le Verrier]], koristeći matematičke metode nebeske mehanike. Ovo su utvrdili polazeći od činjenice da se nakon detaljnog proučavanja kretanja planete Urana činilo da ga neka sila ili druga planeta ''ometa'' u prirodnom kretanju.<ref name="adamsc"/> [[James Challis]] je započeo traženje za tom planetom u julu 1846. godine i otkrio novu planetu 23. septembra 1846. godine.<ref name="revkch" /> Međutim, pošto je ime ''neptunij'' već bilo dodijeljeno drugom pretpostavljenom hemijskom elementu (mada taj element nije element koji danas nosi ime neptunij, otkriven tek 1940. godine), tako da je Winkler odlučio da novom elementu dadne ime ''germanij'' (iz [[latinski jezik|lat.]] riječi ''Germania'', Njemačka) u čast svoje domovine.<ref name="isolation" /> Za mineral argirodit kasnije se iskustveno pokazao da je Ag₈GeS₆. R. Hermann je 1877. godine objavio svoje otkriće novog elementa koji bi se trebao nalaziti ispod [[tantal]]a u periodnom sistemu, kojem je dao ime ''neptunij'', po imenu grčkog božanstva okeana i mora.<ref name="galaxy24" /><ref name="editorsrec" /> Međutim ovaj [[metal (hemija)|metal]] je kasnije identificiran kao [[legura]] elemenata [[niobij]]a i tantala.<ref name="multidict" /> Ime [[neptunij]] dato je sintetičkom elementu otkrivenom mnogo kasnije koji se nalazio udesno od [[uranij]]a u periodnom sistemu, a kojeg su otkrili nuklearni fizičari 1940tih godina.<ref name="nobellec" /> ==Osobine== [[Datoteka:Кристална структура на германиум и силициум.jpg|thumb|150px|lijevo|Kristalna struktura germanija]] U standardnim uslovima, germanij je krhki, srebrenasto-bijeli, polumetalni element.<ref name="nbb"/> Ovaj oblik germanija sačinjava [[Alotropske modifikacije|alotropska modifikacija]], tehnički poznata kao ''α-germanij'', koji ima metalni sjaj i [[Kubični kristalni sistem|kubičnu]] [[Kristalna struktura|kristalnu strukturu]], istu kao i [[dijamant]].<ref name="usgs" /> Pri pritisku iznad 120 kbar, formira se različiti alotrop poznat kao ''β-germanij'', koji ima istu strukturu kao i β-[[kalaj]].<ref name="HollemanAF"/> Pored [[silicij]]a, [[galij]]a, [[bizmut]]a, [[antimon]]a i [[voda|vode]], on je jedna od malobrojnih supstanci koja se širi kada prelazi iz svoje tečne faze u čvrsto stanje.<ref name="HollemanAF"/> Germanij je poluprovodnik. Tehnike zonskog rafiniranja su dovele do proizvodnje kristalnog germanija pogodnog za poluprovodnike, u kojem je udio nečistoća najviše 1 naprema 10¹⁰,<ref name="lanl" /> što se smatra jednim od najčistijih materijala ikad proizvedenih.<ref name="darkmat" /> Prvi metalni materijal, otkriven 2005. godine, koji je postao superprovodnik u prisustvu izuzetno snažnog [[Elektromagnetno polje|elektromagnetnog polja]] bila je legura germanija sa uranijem i rodijem.<ref name="levy" /> Za čisti germanij je primijećeno da se spontano izdužuje u veoma duge uvijene [[dislokacija|dislokacije]]. One su jedan od osnovnih razloga zašto se kvare stare diode i tranzistori načinjeni od germanija, a ako se takvi predmeti dodirnu, mogu izazvati i kratki spoj. === Hemijske === Elementarni germanij vrlo sporo oksidira do [[germanij-dioksid|GeO₂]] pri 250&nbsp;°C.<ref name="krxps" /> Germanij ne otapaju razrijeđene kiseline i baze, ali se sporo otapa u koncentriranoj [[sumporna kiselina|sumpornoj kiselini]] a burno reagira sa istopljenim [[baza (hemija)|bazama]] dajući germanate ({{chem|[GeO|3|]|2−}}). Germanij se javlja uglavnom u [[oksidacijsko stanje|oksidacijskom stanju]] +4, mada je poznat veliki broj njegovih spojeva sa oksidacijskim brojem +2.<ref name="greenwood"/> Druga oksidacijska stanja su rijetka, poput +3 koje je dokazano u spoju kao što je Ge₂Cl₆, a stanja +3 i +1 su pronađena na površinama oksida,<ref name="xpsstudy" /> ili negativna oksidacijska stanja u germanatima, kao što je -4 u {{chem|GeH|4}}. Klaster anioni germanija ([[Zintl faza|Zintl]] ioni) poput Ge₄²⁻, Ge₉⁴⁻, Ge₉²⁻, [(Ge₉)₂]⁶⁻ su dobijeni izdvajanjem iz [[legura]] koje sadrže alkalne metale i germanij u tečnom amonijaku u prisustvu [[etilendiamin]]a ili [[kriptand]]a.<ref name = "greenwood"/><ref name="Coupling" /> Oksidacijska stanja elementa u ovim ionima nisu cijeli broj, slično kao kod spojeva [[ozon]]a O₃⁻. === Izotopi === Germanij ima pet prirodnih [[izotop]]a: ⁷⁰Ge, ⁷²Ge, ⁷³Ge, ⁷⁴Ge i ⁷⁶Ge. Među njima, ⁷⁶Ge je vrlo slabo radioaktivan, raspadajući se [[dvostruki beta raspad|dvostrukim beta-raspadom]] sa vremenom poluraspada od 1,78×10²¹ godina. Izotop ⁷⁴Ge je najčešći prirodni izotop germanija, koji ima udio u prirodnom germaniju od oko 36%. Izotop ⁷⁶Ge je najmanje zastupljeni izotop u prirodnom germaniju, koji ima udio od oko 7%.<ref name="nubase" /> Ukoliko se bombardira alfa česticama, izotop ⁷²Ge generiše stabilni izotop [[selen]]a ⁷⁷Se, otpuštajući tokom tog procesa elektrone visokih energija.<ref name="72Ge" /> Zbog ovog, koristi se u kombinaciji sa [[radon]]om za [[atomska baterija|atomske baterije]].<ref name="72Ge" /> Poznato je najmanje 27 radioaktivnih vještačkih izotopa germanija čije se atomske mase kreću od 58 do 89. Među njima, najstabilniji je izotop ⁶⁸Ge, raspada se [[elektronski zahvat|elektronskim zahvatom]] sa vremenom poluraspada od 270,95 dana. Jedan od najnestabilnijih izotopa je ⁶⁰Ge čije [[vrijeme poluraspada]] iznosi 30 ms. Većina radioaktivnih izotopa germanija se raspada [[beta-zraci|beta raspadom]], dok se izotopi ⁶¹Ge i ⁶⁴Ge raspadaju [[emisija pozitrona|β⁺]] odloženom emisijom [[proton]]a.<ref name="nubase"/> Izotopi od ⁸⁴Ge do ⁸⁷Ge iskazuju slabiji β^- raspad odloženom emisijom neutrona.<ref name="nubase"/> ==Rasprostranjenost== Germanij nastaje u procesu zvjezdane [[nukleosinteza|nukleosinteze]], uglavnom u s-procesu u zvijezdama iz asimptotske grane [[crveni div|crvenih divova]]. S-proces je hvatanje sporih [[neutron]]a lakših elemenata unutar pulsirajućih zvijezda crvenih divova.<ref name="sterling" /> Germanij je otkriven i u atmosferi Jupitera<ref name="jupiter2" /> i u nekim vrlo udaljenim zvijezdama.<ref name="nature423" /> Njegova rasprostranjenost u [[Zemljina kora|Zemljinoj kori]] je približno 1,6 dijelova na milion (ppm; 1,6×10⁻⁴%).<ref name="Holl" /> Poznato je samo nekoliko minerala koji sadrže nešto značajnije količine germanija, kao što su [[argirodit]], [[briartit]], [[germanit]] i [[renierit]], međutim ne postoje isplativi rudni depoziti bilo koji od njih.<ref name="usgs" /><ref name="lifton" /> Postoje rude cink-bakar-olova koje sadrže dovoljno germanija da se on može izdvajati iz njihovog finalno obrađenog rudnog koncentrata.<ref name="Holl" /> [[Victor Moritz Goldschmidt]] je tokom detaljnog ispitivanja depozita germanija otkrio neuobičajeni proces obogaćivanja nekih slojeva [[ugalj|uglja]] dobivši veliki udio germanija u njemu.<ref name="Gold1" /><ref name="Gold2" /> Smatra se da je najveća koncentracija germanija ikad pronađena bila u ugljenoj prašini iz engleskog rudnika kod Hartleya, a iznosila je 1,6% germanija.<ref name="Gold1" /><ref name="Gold2" /> Procjenjuje se da naslage uglja u blizini kineskog grada [[Šilin hot]]a, Unutrašnja Mongolija, sadrže približno 1600 tona germanija.<ref name="Holl" /> == Dobijanje == [[Datoteka:Renierit.JPG|lijevo|thumb|Mineral [[renierit]]]] U 2011. godini u svijetu je proizvedeno oko 118 [[tona]] germanija, najviše u Kini (80 t), Rusiji (5 t) i SAD (3 t).<ref name="usgs" /> Također, germanij se dobija i kao nusproizvod iz [[sfalerit]]a, rude [[cink]]a kada je koncentriran u njoj najmanje 0,3%,<ref name="bernstein" /> naročito iz sedimentnih masivnih [[cink|Zn]]–[[olovo|Pb]]–[[bakar|Cu]](–[[barij|Ba]]) depozita i karbonatnih Zn-Pb depozita. Tačni podaci o svjetskim rezervama Ge nisu dostupni, ali se one u SAD procjenjuju na oko 450 tona.<ref name="usgs" /> U 2007. godini, oko 35% ukupne potražnje zadovoljeno je iz recikliranog germanija.<ref name="Holl" /> Iako se dobija uglavnom iz [[sfalerit]]a, germanij se može naći i u rudama [[srebro|srebra]], olova i bakra. Drugi izvor germanija je pepeo iz termocentrala koje koriste [[ugalj]] iz određenih naslaga uglja sa velikim koncentracijama germanija. Ovaj izvor germanija se naročito koristi u Rusiji i Kini.<ref name="Naumov" /> Glavni ruski depoziti se nalaze na dalekom istoku Rusije na ostrvu [[Sahalin]]. Rudnici uglja sjeveroistočno od [[Vladivostok]]a također se koriste kao izvor germanija. Depoziti u Kini su najviše zastupljeni u rudnicima [[lignit]]a u blizini [[Lincang]]a, u [[Junan]]u i rudnicima uglja u blizini [[Šilin hot]]a, Unutrašnja Mongolija.<ref name="Holl" /> Rudni koncentrati su najvećim dijelom sulfidni; oni prelaze u okside zagrijavanje u prisustvu kisika u [[metalurgija|metalurškom]] procesu prženja: : GeS₂ + 3 O₂ → GeO₂ + 2 SO₂ Tokom ovog procesa dio germanija završi kao prašina, dok se ostatak kovertira u germanate koji otječu iz šljake zajedno sa cinkom djelovanjem sumporne kiseline. Nakon neutralizacije, u rastvoru ostaje samo cink, dok se izdvaja talog koji sadrži germanij i druge metale. Nakon što se cink reducira u talogu putem Waelzovog procesa, preostali Waelzovi oksidi se po drugi put ispiraju. [[Germanij-dioksid]] se dobija kao talog i zatim se pomoću gasnog [[hlor]]a ili hlorovodika prevodi u [[germanij tetrahlorid]], koji ima nešto nižu tačku topljenja i može se izdestilirati:<ref name="Naumov" /> : GeO₂ + 4 HCl → GeCl₄ + 2 H₂O : GeO₂ + 2 Cl₂ → GeCl₄ + O₂ Germanij tetrahlorid se hidrolizira do oksida (GeO₂) ili se pročisti frakcionom destilacijom i zatim hidrolizira.<ref name="Naumov" /> Vrlo čisti GeO₂ je zatim pogodan za proizvodnju germanijevog stakla. Čisti germanij oksid se reducira u reakciji sa [[vodik]]om da bi se dobio germanij pogodan za infracrvenu optiku ili za industriju poluprovodnika: : GeO₂ + 2 H₂ → Ge + 2 H₂O <div style="float: right; margin: 5px;"> {|class="wikitable" !godina !! cijena<br />([[Američki dolar|US$]]/kg)<ref name="commodity" /> |- |1999. || 1.400 |- |2000. || 1.250 |- |2001. || 890 |- |2002. || 620 |- |2003. || 380 |- |2004. || 600 |- |2005. || 660 |- |2006. || 880 |- |2007. || 1.240 |- |2008. || 1.490 |- |2009. || 950 |} </div> Germanij namijenjen za industriju čelika i druge industrijske procese se najčešće reducira koristeći [[ugljik]]:<ref name="Moska" /> : GeO₂ + C → Ge + CO₂ == Upotreba == === Elektronika === Kao poluprovodnik bio je jedan od osnovnih materijala u elektronici, najviše za proizvodnju [[dioda]] i tranzistora, sve dok ga [[silicij]] nije gotovo u potpunosti potisnuo. Danas se germanij najviše koristi u visokofrekventnoj tehnici (npr. za poluprovodnike legure silicij-germanija) i detektorskoj tehnologiji (npr. kao rendgentski detektor). Za solarne ćelije od [[galij arsenid]]a (GaAs) koristi se jednim dijelom vafer od germanija kao noseći materijal. Konstanta rešetke germanija je dosta slična kao i kod galij arsenida, tako da GaAs može epitaksijski rasti na germanijskim monokristalima. Godine 2012. je otkriveno da jednoatomni slojevi od germanija i do 10 puta brže provode [[elektron]]e od silicija. Stoga bi germanij mogao opet postati zanimljiv kao poluprovodnički materijal. === Staklo i vlakna === Njegova druga najvažnija upotreba je u infracrvenoj optici u oblikzu prozora i sistema leća iz polikristalnog ili monokristalnog germanija kao i u optičkim staklima koja propuštaju infracrveno svjetlo, takozvana halkogenidna stakla. Područje upotrebe ovih materijala su, između ostalih, vojni i civilni uređaji za noćno osmatranje kao i toplotne kamere (kamere osjetljive na toplotu). Druga važna područja upotrebe su proizvodnja optičkih vlakana za optičke provodnike i poliesterskih vlakana. U modernim optičkim vlaknima za [[telekomunikacije]] pomoću germanij tetrahlorida se nanošenjem tankog sloja u gasnoj fazi obogaćuje unutrašnja jezgra optičkog vlakna. Time u njoj nastaje viši [[indeks prelamanja]] u odnosu na plašt vlakna, čime se ostvaruje provođenje svjetlosnih talasa. U hemiji poliestera germanij-dioksid se upotrebljava kao [[katalizator]] u proizvodnji određenih poliesterskih vlakana i granulata, naročito za PET boce pogodne za recikliranje. === Nuklearna medicina i atomska tehnika === Izotop ⁶⁸Ge se koristi u [[generator galija-68|generatorima galija-68]] kao početni nuklid za proizvodnju izotopa ⁶⁸[[galij]]a. Osim toga taj izotop je našao primjenu kao izvor za kalibriranje detektora za tomografiju emisijom pozitrona.<ref name="eckert" /> Kao vrlo čisti monokristal, germanij se upotrebljava kao detektor zračenja. Kod germanija, za razliku od [[čelik]]a, [[kristalna struktura]] se ne može razbiti djelovanjem neutronskog zračenja. On ''hvata'' snop neutrona vrlo elastično. Do danas, ovo otkriće nije pronašlo nikakvu značajnu upotrebu u atomskim reaktorima. === U ishrani === Spoj bis(karboksietil)germanijseskvioksid (''Ge-132'') je sredstvo koje služi kao dodatak u ishrani a upotrebljava se kod cijelog niza bolesti i simptoma uključujući [[rak (bolest)|rak]], hronični sindrom umora, slabost imuniteta,<ref name="Bundesamt" /> [[sida]], [[Arterijska hipertonija|visok krvni pritisak]], [[artritis]] i alergiju na prehrambene namirnice. Međutim, pozitivno djelovanje na tok neke od ovih bolesti ni do danas nije naučno dokazano. U skladu sa evropskom direktivom ''2002/46/EG o usklađivanju zakonskih rješenja zemalja članica o prehrambenim dodacima u ishrani'', germanij se ne bi trebao koristiti kao prehrambeni dodatak u ishrani.<ref name="eurlex" /> U mnogim zemljama [[Evropska unija|Evropske unije]], nacionalna zakonodavstva su već usklađena s ovom direktivom, tako da se danas u Njemačkoj i Austriji nije dopušteno dodavanje germanija kao mineralnog izvora u dodacima u prehrani. Nadležni organi izričito upozoravaju na upotrebu Ge-132 u ishrani, jer se njegovom upotrebom ne mogu isključiti teška oštećenja organizma, a mogući su i [[smrt]]ni slučaji.<ref name="bfr" /><ref name="austrwarnt" /> == Spojevi == [[Datoteka:Germane-2D-dimensions.svg|desno|180px|thumb|German je strukturno sličan [[metan]]u.]] Poznata su dva oksida germanija: [[germanij-dioksid]] ({{chem|GeO|2}}, ''germanija'') i [[germanij-monoksid]], ({{chem|GeO}}).<ref name="HollemanAF" /> Dioksid, GeO₂ se može dobiti žarenjem [[germanij disulfid]]a ({{chem|GeS|2}}). Dioksid je bijeli prah koji se vrlo slabo rastvorljiv u vodi ali reagira sa alkalijama dajući germanate.<ref name="HollemanAF"/> Germanij monoksid se može dobiti reakcijom GeO₂ sa metalnim Ge pri visokim temperaturama.<ref name="HollemanAF"/> Dioksid (i slični oksidi i germanati) pokazuje neobične osobine kao što je neuobičajeno visok [[indeks prelamanja]] u vidljivom dijelu svjetlosnog spektra, ali je providan u infracrvenom spektru.<ref name="Aggarwal" /><ref name="drugoveiko" /> [[Bizmut germanat]], Bi₄Ge₃O₁₂, (BGO) se koristi kao [[scintilator]].<ref name="BGO" /> Binarni spojevi sa drugim halkogenim elementima su također poznati, kao što je disulfid ({{chem|GeS|2}}), diselenid ({{chem|GeSe|2}}), monosulfid (GeS), selenid (GeSe) i telurid (GeTe).<ref name = "greenwood"/> GeS₂ se izdvaja kao bijeli talog kada se [[vodik sulfid]] propusti kroz jako kiseli rastvor koji sadrži Ge(IV).<ref name = "greenwood"/> Disulfid je znatno rastvorljiv u vodi i u rastvorima kaustičnih baza ili alkalnih sulfida. Međutim, nije rastvorljiv u vodi sa kiselom pH, što je i olakšalo Winkleru otkriće ovog elementa.<ref name="ottoh" /> Zagrijavanjem disulfida u mlazu [[vodik]]a, formira se monosulfid (GeS), koji dalje [[Sublimacija (fizika)|sublimira]] u tankim slojevima tamne supstance metalnog sjaja. On je rastvorljiv u rastvorima kaustičnih baza.<ref name="HollemanAF"/> Nakon topljenja sa alkalnim karbonatima i [[sumpor]]om, spojevi germanija daju soli poznate kao tiogermanati.<ref name="thiogerm" /> Poznata su četiri tetrahalida germanija. U normalnim uslovima, GeI₄ je u čvrstom stanju, GeF₄ je gas, dok su drugi isparljive tečnosti. Naprimjer, [[germanij tetrahlorid]], GeCl₄, je izgledom bezbojna isparljiva tečnost sa tačkom ključanja na 83,1&nbsp;°C, a dobija se zagrijavanjem metala sa hlorom.<ref name="HollemanAF"/> Sva četiri tetrahalida se lahko hidroliziraju do hidriranog germanij-dioksida.<ref name="HollemanAF"/> GeCl₄ se koristi u proizvodnji organogermanijskih spojeva.<ref name="greenwood"/> Poznata su i sva četiri dihalida a oni su, za razliku od tetrahalida, polimerne čvrste supstance.<ref name = "greenwood"/> Pored toga, poznat je i spoj Ge₂Cl₆ kao i neki viši spojevi opće formule Ge_''n''Cl_2''n''+2.<ref name="HollemanAF"/> Neobični spoj Ge₆Cl₁₆ izgrađen je tako da sadrži jedinicu Ge₅Cl₁₂ sa strukturom [[neopentan]]a.<ref name="Raman" /> [[German (spoj)|German]] (GeH₄) je spoj strukturom sličan [[metan]]u. Postoje poligermanijski spojevi koji su slični [[alkani]]ma sa formulom Ge_''n''H_2''n''+2 a sadrže do pet atoma germanija.<ref name = "greenwood"/> Germani su općenito manje isparljivi i slabije reaktivni od analognih spojeva silicija.<ref name = "greenwood"/> GeH₄ reagiraju sa alkalnim metalima u tečnom [[amonijak]]u dajući bijeli kristalni MGeH₃ koji sadrži GeH₃⁻ an[[ion]]e.<ref name = "greenwood"/> Germanij hidrohalidi sa jednim, dva i tri atoma halogena su bezbojne vrlo reaktivne tečnosti.<ref name = "greenwood"/> [[Datoteka:NucleophilicAdditionWithOrganogermanium.png|lijevo|thumb|Nukleofilna adicija sa organogermanijskim spojem.]] Prvi organogermanijski spoj je sintetizirao Winkler 1887. godine. Reakcijom germanij tetrahlorida sa [[dietil cink]]om dobio je [[tetraetilgerman]] ({{chem|Ge(C|2|H|5|)|4}}).<ref name="Winkle2" /> Organogermanijski spojevi tipa R₄Ge (gdje je R alkil) kao što su [[tetrametilgerman]] ({{chem|Ge(CH|3|)|4}}) i tetraetilgerman se mogu dobiti pomoću najjeftinijeg dostupnog spoja germanija [[germanij tetrahlorid]]a i alkilnih nukleofila. Hidridi organskih spoeva germanija poput [[izobutilgerman]]a ({{chem|(CH|3|)|2|CHCH|2|GeH|3}}) se smatraju manje opasnim i mogu se koristiti kao tečna zamjena za [[otrov]]ni gas [[german (spoj)|german]] u poluprovodničkim aplikacijama. Poznati su i mnogi reaktivni međuproizvodi germanija: slobodni radikali germili, germileni (slično karbenima) i germini (analogno karbinima).<ref name="intermed" /><ref name="quane" /> Organogermanijski spoj [[Propagermanij|2-karboksietilgermaseskvioksan]] je prvi put otkriven 1970tih i jedno vrijeme je bio korišten kao dodatak ishrani, a smatrano je da ima neke antikancerogene osobine.<ref name="toxic" /> Koristeći ligand nazvan eind (1,1,3,3,5,5,7,7-oktaetil-s-hidrindacen-4-il), germanij može graditi dvostruku vezu sa kisikom (germanon).<ref name="broadwith" /> == Također pogledajte == * [[Tranzistor]] == Reference == {{refspisak|refs= <ref name="binder">{{Cite book|author=Harry H. Binder|title=Lexikon der chemischen Elemente|publisher=S. Hirzel Verlag|location=Stuttgart|year=1999|isbn=3-7776-0736-3}}</ref> <ref name="wieser">Michael E. Wieser, Tyler B. Coplen: ''Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report)''. u: ''Pure and Applied Chemistry''. 2010, str. 1, {{doi|10.1351/PAC-REP-10-09-14}}.</ref> <ref name="manjera">Manjeera Mantina, Adam C. Chamberlin, Rosendo Valero, Christopher J. Cramer, Donald G. Truhlar: ''Consistent van der Waals Radii for the Whole Main Group''. u: J. Phys. Chem. A. 2009, 113, str. 5806–5812, {{doi|10.1021/jp8111556}}.</ref> <ref name="ludwig">{{Cite book|author=Ludwig Bergmann, Clemens Schaefer, Rainer Kassing|title=Lehrbuch der Experimentalphysik, Band 6: Festkörper|url=https://archive.org/details/lehrbuchderexper00berg_977|edition=2|publisher=Walter de Gruyter|year=2005|isbn=978-3-11-017485-4|page=[https://archive.org/details/lehrbuchderexper00berg_977/page/n377 361]}}</ref> <ref name="greenwood">{{Cite book|author=N. N. Greenwood; A. Earnshaw|title=Chemie der Elemente|edition=1|publisher=VCH|location=Weinheim|year=1988|isbn=3-527-26169-9|page=482}}</ref> <ref name="lide">{{Cite book|author=David R. Lide (ur.)|title=CRC Handbook of Chemistry and Physics|year=2009|url=https://archive.org/details/crchandbookofche00boca|edition=90|publisher=CRC Press/Taylor and Francis|location=Boca Raton, FL|chapter=Properties of the Elements and Inorganic Compounds|pages=4-142 – 4-147|isbn=978-1420090840}} (internet verzija: 2010)</ref> <ref name="zhang">Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang: ''Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks''. u: Journal of Chemical & Engineering Data. 56, 2011, str. 328–337, {{doi|10.1021/je1011086}}.</ref> <ref name="nbb">{{cite book|author= Emsley John| title = Nature's Building Blocks| publisher = Oxford University Press| year = 2001| location = Oxford| pages = 506–510| isbn = 0-19-850341-5}}</ref> <ref name="usgs">{{cite journal|title=Germanium—Statistics and Information| author=U.S. Geological Survey|year=2008|journal=U.S. Geological Survey, Mineral Commodity Summaries|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/germanium/| access-date=28. 8. 2008}}</ref> <ref name="HollemanAF">{{cite book|author = Holleman A. F.; Wiberg, E.; Wiberg, N.|title=Lehrbuch der Anorganischen Chemie|edition=102|publisher=de Gruyter|year=2007|isbn=978-3-11-017770-1}}</ref> <ref name="lanl">{{cite web|url=http://periodic.lanl.gov/32.shtml|publisher=Los Alamos National Laboratory |title=Germanium |access-date=28. 8. 2008}}</ref> <ref name="darkmat">{{cite book |title=The Primordial Universe: 28 June – 23 July 1999|author=Chardin, B. Binetruy, B (ur.) |chapter=Dark Matter: Direct Detection |publisher=Springer |year=2001 |isbn=3-540-41046-5|page=308}}</ref> <ref name="levy">{{cite journal|date=1. 8. 2005|author =Lévy F.; Sheikin, I.; Grenier, B.; Huxley, Ad.|title=Magnetic field-induced superconductivity in the ferromagnet URhGe|volume=309|issue=5739|pages=1343–1346|journal=Science}}</ref> <ref name="krxps">{{cite journal|title=KRXPS study of the oxidation of Ge(001) surface|year=1998|author=Tabet, N; Salim Mushtaq A.|journal=Applied Surface Science|volume=134|issue=1–4|page=275}} {{doi|10.1016/S0169-4332(98)00251-7}}</ref> <ref name="xpsstudy">{{cite journal|title=XPS study of the growth kinetics of thin films obtained by thermal oxidation of germanium substrates||author=Tabet, N; A.L Al-Oteibi; M.A Salim|year=1999|journal=Journal of Electron Spectroscopy and Related Phenomena|volume=101–103|page=233}}</ref> <ref name="Coupling">{{cite journal|title=Oxidative Coupling of Deltahedral [Ge₉]⁴⁻ Zintl Ions|author = Li Xu; Sevov Slavi C.|journal=J. Am. Chem. Soc.|year = 1999|volume = 121| issue = 39|pages = 9245–9246}} {{doi|10.1021/ja992269s}}</ref> <ref name="Winkle2">{{cite journal|author= Clemens Winkler |journal = J. Prak. Chemie|volume = 36|issue = 1|year = 1887 |pages = 177–209|title = Mittheilungen über des Germanium. Zweite Abhandlung|url = http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k90799n/f183.table| access-date = 20. 8. 2008|doi=10.1002/prac.18870360119}}</ref> <ref name="toxic">{{cite journal|author = Tao S. H.; Bolger, P. M.|date=1. 6. 1997|title = Hazard Assessment of Germanium Supplements|journal = Regulatory Toxicology and Pharmacology|volume = 25|issue = 3|pages = 211–219}} {{doi|10.1006/rtph.1997.1098}}</ref> <ref name="Aggarwal">{{cite journal|title = Infrared Transparent Germanate Glass-Ceramics|author = Shyam S.; Sanghera, Jasbinder S.; Aggarwal, Ishwar D.; Wojcik, Joshua A. Bayya |journal = Journal of the American Ceramic Society|volume = 85|issue = 12|pages= 3114–3116|year = 2002|doi=10.1111/j.1151-2916.2002.tb00594.x}}</ref> <ref name="drugoveiko">{{cite journal|title = Infrared reflectance and transmission spectra of germanium dioxide and its hydrolysis products|url = https://archive.org/details/sim_journal-of-applied-spectroscopy_1975-02_22_2/page/191|year = 1975 |author = Drugoveiko O. P.; Evstrop'ev, K. K.; Kondrat'eva, B. S.; Petrov, Yu. A.; Shevyakov A. M.|journal = Journal of Applied Spectroscopy|volume = 22|issue = 2|page = 191|doi=10.1007/BF00614256}}</ref> <ref name="BGO">{{cite journal|title = A Bismuth Germanate-Avalanche Photodiode Module Designed for Use in High Resolution Positron Emission Tomography|author = Lightstone A. W.; McIntyre, R. J.; Lecomte, R.; Schmitt, D.|journal = IEEE Transactions on Nuclear Science| year = 1986|volume =33|issue= 1|pages = 456–459|doi=10.1109/TNS.1986.4337142}}</ref> <ref name="Raman">{{cite journal|title = The Crystal Structure and Raman Spectrum of Ge₅Cl₁₂·GeCl₄ and the Vibrational Spectrum of Ge₂Cl₆|author= Beattie I.R.; Jones, P.J.; Reid, G.; Webster, M.;|journal = Inorg. Chem.|volume = 37|issue =23|pages = 6032–6034|year = 1998|doi=10.1021/ic9807341}}</ref> <ref name="ottoh">{{cite journal|author =Otto H. Johnson|title = Germanium and its Inorganic Compounds|journal = Chem. Rev.|year = 1952|volume= 3|issue =3| page=431|doi=10.1021/cr60160a002}}</ref> <ref name="thiogerm">{{cite journal|title=First synthesis of mesostructured thiogermanates|year=1997|author = Fröba Michael; Oberender, Nadine|journal=Chemical Communications|issue=18|page=1729|doi=10.1039/a703634e}}</ref> <ref name="intermed">{{cite journal|title = Reactive intermediates in organogermanium chemistry|author = Jacques Satge|journal = Pure & Appl. Chem.|volume = 56|issue = 1|pages = 137–150|year =1984|doi=10.1351/pac198456010137}}</ref> <ref name="quane">{{cite journal|title = Organogermanium Chemistry| author = Denis Quane; Bottei, Rudolph S.|journal = Chemical Reviews|volume = 63|issue = 4|pages = 403–442|year =1963|doi=10.1021/cr60224a004}}</ref> <ref name="masanori">{{cite journal|author=Masanori Kaji|title=D. I. Mendeleev's concept of chemical elements and ''The Principles of Chemistry''|journal=Bulletin for the History of Chemistry|volume=27|issue=1|pages=4–16|year=2002|url=http://www.scs.uiuc.edu/~mainzv/HIST/awards/OPA%20Papers/2005-Kaji.pdf|access-date=2. 7. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20081217080509/http://www.scs.uiuc.edu/~mainzv/HIST/awards/OPA%20Papers/2005-Kaji.pdf|archive-date=17. 12. 2008|url-status=dead}}</ref> <ref name="broadwith">{{cite news|author=Broadwith Phillip|title=Germanium-oxygen double bond takes centre stage|url=http://www.rsc.org/chemistryworld/News/2012/March/germanone-germanium-oxygen-double-bond-created.asp|work=Chemistry World|date=25. 3. 2012}}</ref> <ref name="argyrodite2">{{cite web|url=http://www.handbookofmineralogy.org/pdfs/argyrodite.pdf|publisher=Mineral Data Publishing| title=Argyrodite—{{chem|Ag|8|GeS|6}} |access-date=1. 9. 2008}}</ref> <ref name="isolation">{{cite journal|journal = Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft|volume = 19|issue = 1|pages = 210–211|title = Germanium, Ge, a New Nonmetal Element|author = Clemens Winkler|year = 1887|url = http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k90705g/f212.chemindefer|doi=10.1002/cber.18860190156}}</ref> <ref name="adamsc">{{cite journal|author=J. C. Adams|title=Explanation of the observed irregularities in the motion of Uranus, on the hypothesis of disturbance by a more distant planet|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society; Blackwell Publishing|volume=7|page=149|date=13. 11. 1846}}</ref> <ref name="revkch">{{cite journal|author=Rev. J. Challis|title=Account of observations at the Cambridge observatory for detecting the planet exterior to Uranus|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume=7|pages=145–149|date=13. 11. 1846|publisher=Blackwell Publishing}}</ref> <ref name="galaxy24">{{cite journal| title= Scientific Miscellany | journal= The Galaxy; Siebert &amp; Lilley |volume= 24| issue= 1|date=1. 7. 1877|page= 131| author=Robert Sears}} {{ISBN|0-665-50166-8}}</ref> <ref name="editorsrec">{{cite journal|title= Editor's Scientific Record | journal=Harper's new monthly magazine| volume= 55|issue=325|date=1. 6. 1877 |pages= 152–153 |url = http://cdl.library.cornell.edu/cgi-bin/moa/moa-cgi?notisid=ABK4014-0055-21}}</ref> <ref name="multidict">{{cite web| title = Elementymology & Elements Multidict: Niobium|author= Peter van der Krogt|url = http://elements.vanderkrogt.net/element.php?sym=Nb| access-date = 20. 8. 2008}}</ref> <ref name="nobellec">{{cite book |title=Nobel Lectures, Chemistry 1942–1962 |publisher=Elsevier |year=1964 |chapter=The Nobel Prize in Chemistry 1951: presentation speech|author =A. Westgren|url =http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1951/press.html}}</ref> <ref name="nubase">{{cite journal|author = Audi G.; Bersillon O.; Blachot J.; Wapstra A.H.| title = Nubase2003 Evaluation of Nuclear and Decay Properties| journal = Nuclear Physics A| volume = 729| issue = 1| pages = 3–128| publisher = Atomic Mass Data Center| year = 2003|doi=10.1016/j.nuclphysa.2003.11.001}}</ref> <ref name="72Ge">Perreault, Bruce A. [http://www.google.com/patents/US7800286 "Alpha Fusion Electrical Energy Valve"], SAD patent 7800286, izdan 21.9.2010. [https://web.archive.org/web/20071012103442/http://www.nuenergy.org/disclosures/AlphaFusionPatent_05-04-2007.pdf PDF].</ref> <ref name="sterling">{{cite journal|journal = The Astrophysical Journal Letters|volume = 578|issue = 1|pages = L55–L58|year = 2002|title = Discovery of Enhanced Germanium Abundances in Planetary Nebulae with the Far Ultraviolet Spectroscopic Explorer|author = N. C. Sterling; Dinerstein, Harriet L.; Bowers, Charles W.|doi=10.1086/344473}}</ref> <ref name="jupiter2">{{cite journal| title= The tropospheric gas composition of Jupiter's north equatorial belt /NH₃, PH₃, CH₃D, GeH₄, H₂O/ and the Jovian D/H isotopic ratio|author = Kunde V.; Hanel, R.; Maguire, W.; Gautier, D.; Baluteau, J. P.; Marten, A.; Chedin, A.; Husson, N.; Scott, N. |journal = Astrophysical Journal| volume= 263|year= 1982|pages= 443–467|doi=10.1086/160516}}</ref> <ref name="Gold1">{{cite journal|journal = Nachrichten von der Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen, Mathematisch-Physikalische Klasse|title = Ueber das Vorkommen des Germaniums in Steinkohlen und Steinkohlenprodukten|author = Goldschmidt V. M.|pages = 141–167| year = 1930|url =http://resolver.sub.uni-goettingen.de/purl?GDZPPN002508303}}</ref> <ref name="Gold2">{{cite journal|journal = Nachrichten von der Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen, Mathematisch-Physikalische Klasse|title = Zur Geochemie des Germaniums|author = Goldschmidt V. M.; Peters, Cl.|pages = 141–167|url =http://resolver.sub.uni-goettingen.de/purl?GDZPPN002509180|year = 1933}}</ref> <ref name="nature423">{{cite journal| journal=Nature|volume=423|issue= 29|date=1. 5. 2003|title=Astronomy: Elements of surprise|author = Cowan John| page=29|doi=10.1038/423029a|pmid=12721614}}</ref> <ref name="Holl">{{cite journal|title = Metallogenesis of germanium—A review|author = R. Höll; Kling, M.; Schroll, E. | journal = Ore Geology Reviews|volume = 30|issue = 3–4|year = 2007| pages = 145–180|doi=10.1016/j.oregeorev.2005.07.034}}</ref> <ref name="lifton">{{cite web|url=http://www.resourceinvestor.com/pebble.asp?relid=31285|publisher=Resource Investor.com|access-date=9. 9. 2008|title=Byproducts II: Another Germanium Rush?|author=Jack Lifton|date=26. 4. 2007|archive-date=12. 6. 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070612043415/http://www.resourceinvestor.com/pebble.asp?relid=31285|url-status=bot: unknown}}</ref> <ref name="commodity">{{cite journal |title = USGS Minerals Information |journal = U.S. Geological Survey Mineral Commodity Summaries| url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/germanium/index.html#mcs | publisher=U.S. Geological Survey |author = R.N. Soar |year = 1977}}; [http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/germanium/220303.pdf januar 2003], [http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/germanium/germamcs04.pdf januar 2004], [http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/germanium/germamcs05.pdf januar 2005], [http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/germanium/germamcs06.pdf januar 2006], [http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/germanium/germamcs07.pdf januar 2007],[http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/germanium/mcs-2010-germa.pdf januar 2010] {{ISBN|0-85934-039-2}}</ref> <ref name="bernstein">{{cite journal|title=Germanium geochemistry and mineralogy|year=1985|author=Bernstein, L|journal=Geochimica et Cosmochimica Acta|volume=49|issue=11|page=2409|doi=10.1016/0016-7037(85)90241-8}}</ref> <ref name="Naumov">{{cite journal|author = A. V. Naumov|title = World market of germanium and its prospects|journal = Russian Journal of Non-Ferrous Metals|volume = 48|issue = 4|year = 2007|pages =265–272|doi=10.3103/S1067821207040049}}</ref> <ref name="Moska">{{cite journal|journal = Minerals Engineering|year = 2004|pages = 393–402|title = Review of germanium processing worldwide|issue = 3|author = Moskalyk, R. R.|volume = 17|doi=10.1016/j.mineng.2003.11.014}}</ref> <ref name="eckert">''Produktkatalog der Fa. Eckert & Ziegler'' [http://www.ezag.de/zentralkatalog/3_sources_medical_imaging_equipment.pdf str.&nbsp;15] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070103102209/http://www.ezag.de/zentralkatalog/3_sources_medical_imaging_equipment.pdf |date=3. 1. 2007 }}</ref> <ref name="Bundesamt">Bundesamt für Sicherheit im Gesundheitswesen, AGES PharmMed: [http://www.basg.at/omcl/arzneimittel-faelschungen/warnungen/germanium/ Dodatak ishrani sa otrovnim djelovanjem] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120720000000/http://www.basg.at/omcl/arzneimittel-faelschungen/warnungen/germanium/ |date=20. 7. 2012 }} {{Simboli jezika|de|njemački}}</ref> <ref name="eurlex">{{Cite web |url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2002:183:0051:0057:DE:PDF |title=Zakonska direktiva 2002/46/EG Evropskog parlamenta i vijeća od 10.6.2002 |access-date=8. 7. 2014 |archive-date=13. 10. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121013075753/http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2002:183:0051:0057:DE:PDF |url-status=dead }}</ref> <ref name="bfr">Bundesinstitut für Risikobewertung: [http://www.bfr.bund.de/cd/892 ''BgVV warnt vor dem Verzehr von ‚Germanium-132-Kapseln‘ der österreichischen Firma Ökopharm''], 8. septembar 2000. {{Simboli jezika|de|njemački}}</ref> <ref name="austrwarnt">Österreichische Agentur für Gesundheit und Ernährungssicherheit (AGES): [http://www.ages.at/ages/ernaehrungssicherheit/produktwarnsystem/archiv-2008/17-oktober-2008-warnung-vor-nahrungsergaenzungsmittel/ Proizvod sadrži koncentraciju germanija štetnu za zdravlje] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130728032156/http://www.ages.at/ages/ernaehrungssicherheit/produktwarnsystem/archiv-2008/17-oktober-2008-warnung-vor-nahrungsergaenzungsmittel/ |date=28. 7. 2013 }} 17. oktobar 2008.</ref> }} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Germanium}} * [http://www.periodicvideos.com/videos/032.htm Germanij] na ''The Periodic Table of Videos'' (Univerzitet u Nottinghamu) {{Istaknuti članak}} {{PSE}} [[Kategorija:Hemijski elementi]] 73p2484huwzkzs0l6vlbnr8rfu0fnn8 1 11794 3665916 3337392 2024-11-15T06:52:16Z 89.111.241.45 /* Ime načelnika */ novi odlomak 3665916 wikitext text/x-wiki {{Stranica_za_razgovor}} ==Untitled== Mozete li u tekstu gdje se spominju stare brodske porodice staviti unutrašnji link kod familije Hadžiagića. --[[Korisnik:Hadziagic|Hadziagic]] 12:08, 20 august 2009 (CEST) == familija Hadžiagića == Mozete li u tekstu gdje se spominju stare brodske porodice staviti unutrašnji link kod familije Hadžiagića == Naziv grada == Grad se služebno zove samo Brod.Dodajem reference. --[[Korisnik:WhiteWriter|WhiteWriter]] 19:56, 3 maj 2011 (CEST) :*http://www.dalmacijanews.com/Pretraga/tabid/142/ID/10037/RS-definitivno-izbrisao-Bosanski-Brod-i-Kostajnicu.aspx :*http://www.depo.ba/vijest/7309 == Zahtjev za izmjenu, 2. juni 2013 == Načelnik općine više nije Vid Ivanović; sada je Ilija Jovičić iz Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD). <small>— ''Prethodni nepotpisani komentar napisao je korisnik'' [[Korisnik:87.250.110.246|87.250.110.246]] ([[Razgovor sa korisnikom:87.250.110.246|razgovor]] • [[Posebno:Contributions/87.250.110.246|doprinosi]]) {{{2}}}</small> : Hvala na informaciji. Promijenjeno je. -- [[Korisnik:KWiki|KWiki]] ([[Razgovor sa korisnikom:KWiki|razgovor]]) 01:51, 3 juni 2013 (CEST) ==lokalna zajednica== Ova lokalna zajednica nije grad nego općina. Prepraviti to u tekstu, mnogo puta se netačno navodi da je grad. --[[Korisnik:Zlatno krilo|Zlatno krilo]] ([[Razgovor sa korisnikom:Zlatno krilo|razgovor]]) 01:36, 5 mart 2015 (CET) : Službeno je možda naziv općina, ali je ujedno i grad. Nije pogrješno nijedno. --<span style="font-family: Segoe Script; font-size:12px;">[[User:Munjanes|Munja]] ^{([[User talk:Munjanes|talk]])}</span> 01:55, 5 mart 2015 (CET) ::Grad nije! Postoji liste sa bh gradovima! Misli se na gradsko naselje! --[[User:AnToni|'''<span style="font-family:Bradley Hand ITC; font-size:small;"><span style="color:red;">A</span><span style="color:black;">n</span><span style="color:red;">T</span><span style="color:green;">o</span><span style="color:gold;">n</span><span style="color:black;">i</span></span>''']]_{([[Razgovor sa korisnikom:AnToni|''<span style="font-family:Bradley Hand ITC;"><span style="color:red;">ra</span><span style="color:green;">zg</span><span style="color:gold;">ov</span><span style="color:black;">or</span></span>'']])} 12:04, 5 mart 2015 (CET) Korisnik Antoni je upravu. Mnogi ovdje ne znaju razlikovati pojmove. [[Korisnik:Sewerload|Sewerload]] ([[Razgovor sa korisnikom:Sewerload|razgovor]]) 14:32, 4 juni 2015 (CEST) == Sporna autorska prava == Sporna autorska prava bi trebalo obrisati ili ih prebaciti na stranicu za razgovor. --[[Korisnik:Golden Bosnian Lily|<b><span style="color:gold;">Golden</span> <span style="color:green;">Bosnian</span> <span style="color:blue;">Lily</span></b>]] <small>([[Razgovor sa korisnikom:Golden Bosnian Lily|r]])</small> 15:45, 25 januar 2016 (CET) :sporni tekst iz poglavlja ''historija'' obrisan.--سلام - <span style="white-space:nowrap;text-shadow:#05df78 0.1em 0.1em 1.0em,#01796F -0.1em -0.1em 1.5em;">[[Korisnik:C3r4|C3r4]][[Razgovor sa korisnikom:C3r4|^r2d2]]</span> 17:41, 25 januar 2016 (CET) == Ime načelnika == Nakon Lokalnih izbora koji su u BiH održani 6.10.2024. godine Milan Zečević (Savez nezavisnih socijaldemokrata - SNSD) Izvor: https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=36&langId=1#/8/16/0 [[Posebno:Doprinosi/89.111.241.45|89.111.241.45]] 07:52, 15 novembar 2024 (CET) 1lyjf0zxzvpahjzmpo01nhun86s9vcf 3665946 3665916 2024-11-15T10:41:31Z KWiki 9400 /* Ime načelnika */ odgovor 3665946 wikitext text/x-wiki {{Stranica_za_razgovor}} ==Untitled== Mozete li u tekstu gdje se spominju stare brodske porodice staviti unutrašnji link kod familije Hadžiagića. --[[Korisnik:Hadziagic|Hadziagic]] 12:08, 20 august 2009 (CEST) == familija Hadžiagića == Mozete li u tekstu gdje se spominju stare brodske porodice staviti unutrašnji link kod familije Hadžiagića == Naziv grada == Grad se služebno zove samo Brod.Dodajem reference. --[[Korisnik:WhiteWriter|WhiteWriter]] 19:56, 3 maj 2011 (CEST) :*http://www.dalmacijanews.com/Pretraga/tabid/142/ID/10037/RS-definitivno-izbrisao-Bosanski-Brod-i-Kostajnicu.aspx :*http://www.depo.ba/vijest/7309 == Zahtjev za izmjenu, 2. juni 2013 == Načelnik općine više nije Vid Ivanović; sada je Ilija Jovičić iz Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD). <small>— ''Prethodni nepotpisani komentar napisao je korisnik'' [[Korisnik:87.250.110.246|87.250.110.246]] ([[Razgovor sa korisnikom:87.250.110.246|razgovor]] • [[Posebno:Contributions/87.250.110.246|doprinosi]]) {{{2}}}</small> : Hvala na informaciji. Promijenjeno je. -- [[Korisnik:KWiki|KWiki]] ([[Razgovor sa korisnikom:KWiki|razgovor]]) 01:51, 3 juni 2013 (CEST) ==lokalna zajednica== Ova lokalna zajednica nije grad nego općina. Prepraviti to u tekstu, mnogo puta se netačno navodi da je grad. --[[Korisnik:Zlatno krilo|Zlatno krilo]] ([[Razgovor sa korisnikom:Zlatno krilo|razgovor]]) 01:36, 5 mart 2015 (CET) : Službeno je možda naziv općina, ali je ujedno i grad. Nije pogrješno nijedno. --<span style="font-family: Segoe Script; font-size:12px;">[[User:Munjanes|Munja]] ^{([[User talk:Munjanes|talk]])}</span> 01:55, 5 mart 2015 (CET) ::Grad nije! Postoji liste sa bh gradovima! Misli se na gradsko naselje! --[[User:AnToni|'''<span style="font-family:Bradley Hand ITC; font-size:small;"><span style="color:red;">A</span><span style="color:black;">n</span><span style="color:red;">T</span><span style="color:green;">o</span><span style="color:gold;">n</span><span style="color:black;">i</span></span>''']]_{([[Razgovor sa korisnikom:AnToni|''<span style="font-family:Bradley Hand ITC;"><span style="color:red;">ra</span><span style="color:green;">zg</span><span style="color:gold;">ov</span><span style="color:black;">or</span></span>'']])} 12:04, 5 mart 2015 (CET) Korisnik Antoni je upravu. Mnogi ovdje ne znaju razlikovati pojmove. [[Korisnik:Sewerload|Sewerload]] ([[Razgovor sa korisnikom:Sewerload|razgovor]]) 14:32, 4 juni 2015 (CEST) == Sporna autorska prava == Sporna autorska prava bi trebalo obrisati ili ih prebaciti na stranicu za razgovor. --[[Korisnik:Golden Bosnian Lily|<b><span style="color:gold;">Golden</span> <span style="color:green;">Bosnian</span> <span style="color:blue;">Lily</span></b>]] <small>([[Razgovor sa korisnikom:Golden Bosnian Lily|r]])</small> 15:45, 25 januar 2016 (CET) :sporni tekst iz poglavlja ''historija'' obrisan.--سلام - <span style="white-space:nowrap;text-shadow:#05df78 0.1em 0.1em 1.0em,#01796F -0.1em -0.1em 1.5em;">[[Korisnik:C3r4|C3r4]][[Razgovor sa korisnikom:C3r4|^r2d2]]</span> 17:41, 25 januar 2016 (CET) == Ime načelnika == Nakon Lokalnih izbora koji su u BiH održani 6.10.2024. godine Milan Zečević (Savez nezavisnih socijaldemokrata - SNSD) Izvor: https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=36&langId=1#/8/16/0 [[Posebno:Doprinosi/89.111.241.45|89.111.241.45]] 07:52, 15 novembar 2024 (CET) :Ažurirano. Hvala lijepa. [[Korisnik:KWiki|KWiki]] ([[Razgovor s korisnikom:KWiki|razgovor]]) 11:41, 15 novembar 2024 (CET) 4316hvym3qcvdqprklwjs42xybwzno7 0 19600 3665857 3664516 2024-11-14T14:23:03Z 95.168.121.43 3665857 wikitext text/x-wiki '''Spisak predsjednika [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]]''' sastoji se od 46 šefova države u [[Historija|historiji]] SAD-a. Spisak uključuje samo one osobe koje su položile zakletvu [[Predsjednik Sjedinjenih Američkih Država|predsjednika Sjedinjenih Američkih Država]] u skladu s odredbama američkog [[ustav]]a koji je usvojen [[1789]]. Spisak ne uključuje osobe koje su vršile dužnost predsjednika SAD-a prema 25. amandmanu američkog ustava. Brojevi označavaju neprekinuto vrijeme jedne osobe na dužnosti. Naprimjer, [[George Washington]] bio je na dužnosti predsjednika tokom dva mandata i ovdje je označen kao prvi predsjednik, a ne kao prvi i drugi. [[Gerald Ford]] preuzeo je predsjedničku poziciju [[Richard Nixon|Richarda Nixona]] nakon njegove ostavke, a to bi u stvari bio Nixonov drugi mandat. Budući da Ford nije bio izabran glasanjem, nije uzet u obzir tokom tog mandata i zbog toga je označen kao 38. predsjednik. [[Grover Cleveland]] služio je dva vremenski razdvojena mandata i zato je pod brojem 22 kao i pod brojem 24. To je razlog što spisak ima 46 predsjednika, ali samo 45 osobe. Boje označavaju pripadnost političkoj partiji svakog predsjednika. ==Spisak== {| class="wikitable" |- ! # !! colspan=2|Predsjednik !! Vrijeme na vlasti !! colspan=2|Stranka !! Potpredsjednik |- |align=center| 1. | [[Datoteka:Gilbert Stuart Williamstown Portrait of George Washington.jpg|70p]] | [[George Washington]] | 30. april 1789 – 4. mart 1797. |style="background-color:#DDDDDD | | ''Bez stranke'' | [[John Adams]] |- |align=center| 2. | [[Datoteka:John Adams, Gilbert Stuart, c1800 1815.jpg|70p]] | [[John Adams]] | 4. mart 1797 – 4. mart 1801. |style="background-color:#E9967A | | [[Federalistička partija Sjedinjenih Američkih Država|Federalistička partija]] | [[Thomas Jefferson]] |- |align=center| 3. | [[Datoteka:Thomas Jefferson by Rembrandt Peale, 1800.jpg|70p]] | [[Thomas Jefferson]] | 4. mart 1801 – 4. mart 1809. |style="background-color:#006400 | | [[Demokratsko-republikanska stranka Sjedinjenih Američkih Država|Demokratsko-republikanska stranka]] | [[Aaron Burr]] <br> [[George Clinton]]¹ |- |align=center| 4. | [[Datoteka:James Madison.jpg|70p]] | [[James Madison]] | 4. mart 1809 – 4. mart 1817. |style="background-color:#006400 | | [[Demokratsko-republikanska stranka Sjedinjenih Američkih Država|Demokratsko-republikanska stranka]] | [[George Clinton]]¹ <br> [[Elbridge Gerry]] ¹ |- |align=center| 5. | [[Datoteka:James Monroe White House portrait 1819.jpg|70p]] | [[James Monroe]] | 4. mart 1817 – 4. mart 1825. |style="background-color:#006400 | | [[Demokratsko-republikanska stranka Sjedinjenih Američkih Država|Demokratsko-republikanska stranka]] | [[Daniel D. Tompkins]] |- |align=center| 6. | [[Datoteka:John Quincy Adams by Charles Osgood.jpg|70p]] | [[John Quincy Adams]] | 4. mart 1825 – 4. mart 1829. |style="background-color:#006400 | | [[Demokratsko-republikanska stranka Sjedinjenih Američkih Država|Demokratsko-republikanska stranka]] | [[John C. Calhoun]] |- |align=center| 7. | [[Datoteka:Andrew jackson head.jpg|70p]] | [[Andrew Jackson]] | 4. mart 1829 – 3. mart 1837. |style="background-color:#3333FF | | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[John C. Calhoun]] ² <br> [[Martin Van Buren]] |- |align=center| 8. | [[Datoteka:Martin Van Buren circa 1837 crop.jpg|70p]] | [[Martin Van Buren]] | 4. mart 1837 – 4. mart 1841. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Richard Mentor Johnson]] |- |align=center| 9. | [[Datoteka:William Henry Harrison by James Reid Lambdin, 1835 crop.jpg|70p]] | [[William Henry Harrison]] ³ | 4. mart 1841 – 4. april 1841. |style="background-color:#F0E68C | | [[Vigovci|Vig]] | [[John Tyler]] |- | 10. | [[Datoteka:John Tyler, Jr.jpg|70p]] | [[John Tyler]] | 4. april 1841 – 4. mart 1845. |style="background-color:#F0E68C| | [[Vigovci|Vig]] ⁴ | ''niko'' |- | 11. | [[Datoteka:JKP.jpg|70p]] | [[James K. Polk]] | 4. mart 1845 – 4. mart 1849. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[George M. Dallas]] |- | 12. | [[Datoteka:Zachary Taylor restored and cropped.jpg|70p]] | [[Zachary Taylor]] ³ | 4. mart 1849⁹ – 9. juli 1850. |style="background-color:#F0E68C| | [[Vigovci|Vig]] | [[Millard Fillmore]] |- | 13. | [[Datoteka:Fillmore.jpg|70p]] | [[Millard Fillmore]] | 9. juli 1850 – 4. mart 1853. |style="background-color:#F0E68C| | [[Vigovci|Vig]] | ''niko'' |- | 14. | [[Datoteka:Mathew Brady - Franklin Pierce - alternate crop (cropped).jpg|70p]] | [[Franklin Pierce]] | 4. mart 1853 – 4. mart 1857. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[William R. King]] ⁵ |- | 15. | [[Datoteka:James Buchanan.jpg|70p]] | [[James Buchanan]] | 4. mart 1857 – 4. mart 1861. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[John C. Breckinridge]] |- | 16. | [[Datoteka:Abraham Lincoln O-77 matte collodion print.jpg|70p]] | [[Abraham Lincoln]] ⁶ | 4. mart 1861 – 15. april 1865. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Hannibal Hamlin]] <br> [[Andrew Johnson]] |- | 17. | [[Datoteka:Andrew Johnson photo portrait head and shoulders, c1870-1880-Edit1.jpg|70p]] | [[Andrew Johnson]] | 15. april 1865 – 4. mart 1869. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] ⁷ | ''niko'' |- | 18. | [[Datoteka:Ulysses S Grant by Brady c1870-restored.jpg|70p]] | [[Ulysses S. Grant]] | 4. mart 1869 – 3. mart 1877. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Schuyler Colfax]] <br> [[Henry Wilson]] ⁵ |- | 19. | [[Datoteka:President Rutherford Hayes 1870 - 1880.jpg|70p]] | [[Rutherford B. Hayes]] | 3. mart 1877 – 4. mart 1881. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[William A. Wheeler]] |- | 20. | [[Datoteka:James Abram Garfield, photo portrait seated.jpg|70p]] | [[James A. Garfield]] ⁶ | 4. mart 1881 – 19. septembar 1881. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Chester A. Arthur]] |- | 21. | [[Datoteka:Chester Alan Arthur.jpg|70p]] | [[Chester A. Arthur]] | 20. septembar 1881 – 3. mart 1885. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | ''niko'' |- | 22. | [[Datoteka:Grover Cleveland - NARA - 518139 (cropped).jpg|70p]] | [[Grover Cleveland]] | 4. mart 1885 – 3. mart 1889. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Thomas A. Hendricks]] ⁵ |- | 23 | [[Datoteka:Benjamin Harrison, head and shoulders bw photo, 1896.jpg|70p]] | [[Benjamin Harrison]] | 4. mart 1889 – 3. mart 1893. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Levi P. Morton]] |- | 24. | [[Datoteka:Grover Cleveland - NARA - 518139 (cropped).jpg|70p]] | [[Grover Cleveland]] | 4. mart 1893 – 3. mart 1897. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Adlai Stevenson I]] |- | 25. | [[Datoteka:Mckinley.jpg|70p]] | [[William McKinley]] ⁶ | 4. mart 1897 – 14. septembar 1901. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Garret Hobart]] ⁵ <br> [[Theodore Roosevelt]] |- | 26. | [[Datoteka:Theodore Roosevelt by the Pach Bros.jpg|70p]] | [[Theodore Roosevelt]] | 14. septembar 1901 – 3. mart 1909. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | ''niko'' <br> [[Charles W. Fairbanks]] |- | 27. | [[Datoteka:William Howard Taft - Harris and Ewing.jpg|70p]] | [[William Howard Taft]] | 4. mart 1909 – 4. mart 1913. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[James S. Sherman]] ⁵ |- | 28. | [[Datoteka:Thomas Woodrow Wilson, Harris & Ewing bw photo portrait, 1919.jpg|70p]] | [[Woodrow Wilson]] | 4. mart 1913 – 3. mart 1921. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Thomas R. Marshall]] |- | 29. | [[Datoteka:Warren G Harding-Harris & Ewing.jpg|70p]] | [[Warren G. Harding]] ³ | 4. mart 1921 – 2. august 1923. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Calvin Coolidge]] |- | 30. | [[Datoteka:Calvin Coolidge cph.3g10777 (cropped).jpg|70p]] | [[Calvin Coolidge]] | 3. august 1923 – 3. mart 1929. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | ''niko'' <br> [[Charles G. Dawes]] |- | 31. | [[Datoteka:President Hoover portrait.jpg|70p]] | [[Herbert Hoover]] | 4. mart 1929 – 4. mart 1933. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Charles Curtis]] |- | 32. | [[Datoteka:FDR 1944 Color Portrait.jpg|70p]] | [[Franklin D. Roosevelt]] ³ | 4. mart 1933 – 12. mart 1945. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[John Nance Garner]] <br> [[Henry A. Wallace]] <br> [[Harry S. Truman]] |- | 33. | [[Datoteka:TRUMAN 58-766-06 (cropped).jpg|70p]] | [[Harry S. Truman]] | 12. mart 1945 – 20. januar 1953. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | ''niko'' <br> [[Alben W. Barkley]] |- | 34. | [[Datoteka:Dwight D. Eisenhower, official photo portrait, May 29, 1959.jpg|70p]] | [[Dwight D. Eisenhower]] | 20. januar 1953 – 20. januar 1961. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Richard Nixon]] |- | 35. | [[Datoteka:John F. Kennedy, White House color photo portrait.jpg|70p]] | [[John F. Kennedy]] ⁶ | 20. januar 1961 – 22. novembar 1963. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Lyndon B. Johnson]] |- | 36. | [[Datoteka:37 Lyndon Johnson 3x4.jpg|70p]] | [[Lyndon B. Johnson]] | 22. novembar 1963 – 20. januar 1969. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | ''niko'' <br> [[Hubert Humphrey]] |- | 37. | [[Datoteka:Richard Nixon presidential portrait (1).jpg|70p]] | [[Richard Nixon]] | 20. januar 1969 – 9. august 1974. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Spiro Agnew]] ² <br> ''niko'' <br> [[Gerald Ford]] |- | 38. | [[Datoteka:Gerald Ford presidential portrait (cropped 3).jpg|70p]] | [[Gerald Ford]] | 9. august 1974 – 20. januar 1977. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | ''niko'' <br> [[Nelson Rockefeller]] |- | 39. | [[Datoteka:JimmyCarterPortrait2.jpg|70p]] | [[Jimmy Carter]] | 20. januar 1977 – 20. januar 1981. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Walter Mondale]] |- | 40. | [[Datoteka:Ronald Reagan 1981 presidential portrait.jpg|70p]] | [[Ronald Reagan]] | 20. januar 1981 – 20. januar 1989. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[George H. W. Bush]] |- | 41. | [[Datoteka:George H. W. Bush presidential portrait (cropped).jpg|70p]] | [[George H. W. Bush]] | 20. januar 1989 – 20. januar 1993. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Dan Quayle]] |- | 42. | [[Datoteka:Bill Clinton.jpg|70p]] | [[Bill Clinton]] | 20. januar 1993 – 20. januar 2001. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Al Gore]] |- | 43. | [[Datoteka:George-W-Bush.jpeg|70p]] | [[George W. Bush]] | 20. januar 2001 – 20. januar 2009. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Dick Cheney]] |- | 44. | [[Datoteka:Official portrait of Barack Obama.jpg|70p]] | [[Barack Obama]] | 20. januar 2009 – 20. januar 2017. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Joe Biden]] |- | 45. | [[Datoteka:Donald Trump official portrait.jpg|70p]] | [[Donald Trump|Josipa Vrabec zvan Jocko]] | 20. januar 2017 – 20. januar 2021. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Stranka zimskih mangupa(SZM)]] | [[Mike Pence]] |- | 46. | [[Datoteka:Joe Biden presidential portrait.jpg|70p]] | [[Joe Biden]] | 20. januar 2021 – trenutni |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Kamala Harris]] |} ¹ Umro za vrijeme trajanja mandata potpredsjednika.<br /> ² Dao ostavku na mjesto potpredsjednika.<br /> ³ Umro na dužnosti prirodnom smrću.<br /> ⁴ Demokrat na listi vigovaca.<br /> ⁵ Umro za vrijeme mandata potpredsjednika, nije zamijenjen.<br /> ⁶ Ubijen.<br /> ⁷ Demokrat koji je bio na listi Unionista zajedno sa [[Abraham Lincoln|Abrahamom Lincolnom]], republikancem.<br /> ⁸ Dao ostavku.<br /> ⁹ Položio zakletvu kasnije nego što je očekivano. ==Također pogledajte== *[[Jefferson Davis]] *[[Spisak potpredsjednika Sjedinjenih Američkih Država]] ==Reference== *Frank Freidel and Hugh S. Sidey, [http://www.whitehouse.gov/history/presidents/ "The Presidents of the United States"]. [[Bijela kuća]]. *Robert S. Summers, [https://web.archive.org/web/20050810015819/http://www.ipl.org/div/potus/ "POTUS: Presidents of the United States"]. Javna biblioteka na Internetu. ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Presidents of the United States}} {{Predsjednici SAD-a}} [[Kategorija:Američki predsjednici| ]] 0b6c7uisyqppaktx3nas5hr8co2q300 3665860 3665857 2024-11-14T14:59:31Z KWiki 9400 Vraćene izmjene korisnika [[Special:Contributions/95.168.121.43|95.168.121.43]] ([[User talk:95.168.121.43|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:AnToni|AnToni]] 3664234 wikitext text/x-wiki '''Spisak predsjednika [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]]''' sastoji se od 46 šefova države u [[Historija|historiji]] SAD-a. Spisak uključuje samo one osobe koje su položile zakletvu [[Predsjednik Sjedinjenih Američkih Država|predsjednika Sjedinjenih Američkih Država]] u skladu s odredbama američkog [[ustav]]a koji je usvojen [[1789]]. Spisak ne uključuje osobe koje su vršile dužnost predsjednika SAD-a prema 25. amandmanu američkog ustava. Brojevi označavaju neprekinuto vrijeme jedne osobe na dužnosti. Naprimjer, [[George Washington]] bio je na dužnosti predsjednika tokom dva mandata i ovdje je označen kao prvi predsjednik, a ne kao prvi i drugi. [[Gerald Ford]] preuzeo je predsjedničku poziciju [[Richard Nixon|Richarda Nixona]] nakon njegove ostavke, a to bi u stvari bio Nixonov drugi mandat. Budući da Ford nije bio izabran glasanjem, nije uzet u obzir tokom tog mandata i zbog toga je označen kao 38. predsjednik. [[Grover Cleveland]] služio je dva vremenski razdvojena mandata i zato je pod brojem 22 kao i pod brojem 24. To je razlog što spisak ima 46 predsjednika, ali samo 45 osobe. Boje označavaju pripadnost političkoj partiji svakog predsjednika. ==Spisak== {| class="wikitable" |- ! # !! colspan=2|Predsjednik !! Vrijeme na vlasti !! colspan=2|Stranka !! Potpredsjednik |- |align=center| 1. | [[Datoteka:Gilbert Stuart Williamstown Portrait of George Washington.jpg|70p]] | [[George Washington]] | 30. april 1789 – 4. mart 1797. |style="background-color:#DDDDDD | | ''Bez stranke'' | [[John Adams]] |- |align=center| 2. | [[Datoteka:John Adams, Gilbert Stuart, c1800 1815.jpg|70p]] | [[John Adams]] | 4. mart 1797 – 4. mart 1801. |style="background-color:#E9967A | | [[Federalistička partija Sjedinjenih Američkih Država|Federalistička partija]] | [[Thomas Jefferson]] |- |align=center| 3. | [[Datoteka:Thomas Jefferson by Rembrandt Peale, 1800.jpg|70p]] | [[Thomas Jefferson]] | 4. mart 1801 – 4. mart 1809. |style="background-color:#006400 | | [[Demokratsko-republikanska stranka Sjedinjenih Američkih Država|Demokratsko-republikanska stranka]] | [[Aaron Burr]] <br> [[George Clinton]]¹ |- |align=center| 4. | [[Datoteka:James Madison.jpg|70p]] | [[James Madison]] | 4. mart 1809 – 4. mart 1817. |style="background-color:#006400 | | [[Demokratsko-republikanska stranka Sjedinjenih Američkih Država|Demokratsko-republikanska stranka]] | [[George Clinton]]¹ <br> [[Elbridge Gerry]] ¹ |- |align=center| 5. | [[Datoteka:James Monroe White House portrait 1819.jpg|70p]] | [[James Monroe]] | 4. mart 1817 – 4. mart 1825. |style="background-color:#006400 | | [[Demokratsko-republikanska stranka Sjedinjenih Američkih Država|Demokratsko-republikanska stranka]] | [[Daniel D. Tompkins]] |- |align=center| 6. | [[Datoteka:John Quincy Adams by Charles Osgood.jpg|70p]] | [[John Quincy Adams]] | 4. mart 1825 – 4. mart 1829. |style="background-color:#006400 | | [[Demokratsko-republikanska stranka Sjedinjenih Američkih Država|Demokratsko-republikanska stranka]] | [[John C. Calhoun]] |- |align=center| 7. | [[Datoteka:Andrew jackson head.jpg|70p]] | [[Andrew Jackson]] | 4. mart 1829 – 3. mart 1837. |style="background-color:#3333FF | | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[John C. Calhoun]] ² <br> [[Martin Van Buren]] |- |align=center| 8. | [[Datoteka:Martin Van Buren circa 1837 crop.jpg|70p]] | [[Martin Van Buren]] | 4. mart 1837 – 4. mart 1841. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Richard Mentor Johnson]] |- |align=center| 9. | [[Datoteka:William Henry Harrison by James Reid Lambdin, 1835 crop.jpg|70p]] | [[William Henry Harrison]] ³ | 4. mart 1841 – 4. april 1841. |style="background-color:#F0E68C | | [[Vigovci|Vig]] | [[John Tyler]] |- | 10. | [[Datoteka:John Tyler, Jr.jpg|70p]] | [[John Tyler]] | 4. april 1841 – 4. mart 1845. |style="background-color:#F0E68C| | [[Vigovci|Vig]] ⁴ | ''niko'' |- | 11. | [[Datoteka:JKP.jpg|70p]] | [[James K. Polk]] | 4. mart 1845 – 4. mart 1849. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[George M. Dallas]] |- | 12. | [[Datoteka:Zachary Taylor restored and cropped.jpg|70p]] | [[Zachary Taylor]] ³ | 4. mart 1849⁹ – 9. juli 1850. |style="background-color:#F0E68C| | [[Vigovci|Vig]] | [[Millard Fillmore]] |- | 13. | [[Datoteka:Fillmore.jpg|70p]] | [[Millard Fillmore]] | 9. juli 1850 – 4. mart 1853. |style="background-color:#F0E68C| | [[Vigovci|Vig]] | ''niko'' |- | 14. | [[Datoteka:Mathew Brady - Franklin Pierce - alternate crop (cropped).jpg|70p]] | [[Franklin Pierce]] | 4. mart 1853 – 4. mart 1857. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[William R. King]] ⁵ |- | 15. | [[Datoteka:James Buchanan.jpg|70p]] | [[James Buchanan]] | 4. mart 1857 – 4. mart 1861. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[John C. Breckinridge]] |- | 16. | [[Datoteka:Abraham Lincoln O-77 matte collodion print.jpg|70p]] | [[Abraham Lincoln]] ⁶ | 4. mart 1861 – 15. april 1865. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Hannibal Hamlin]] <br> [[Andrew Johnson]] |- | 17. | [[Datoteka:Andrew Johnson photo portrait head and shoulders, c1870-1880-Edit1.jpg|70p]] | [[Andrew Johnson]] | 15. april 1865 – 4. mart 1869. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] ⁷ | ''niko'' |- | 18. | [[Datoteka:Ulysses S Grant by Brady c1870-restored.jpg|70p]] | [[Ulysses S. Grant]] | 4. mart 1869 – 3. mart 1877. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Schuyler Colfax]] <br> [[Henry Wilson]] ⁵ |- | 19. | [[Datoteka:President Rutherford Hayes 1870 - 1880.jpg|70p]] | [[Rutherford B. Hayes]] | 3. mart 1877 – 4. mart 1881. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[William A. Wheeler]] |- | 20. | [[Datoteka:James Abram Garfield, photo portrait seated.jpg|70p]] | [[James A. Garfield]] ⁶ | 4. mart 1881 – 19. septembar 1881. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Chester A. Arthur]] |- | 21. | [[Datoteka:Chester Alan Arthur.jpg|70p]] | [[Chester A. Arthur]] | 20. septembar 1881 – 3. mart 1885. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | ''niko'' |- | 22. | [[Datoteka:Grover Cleveland - NARA - 518139 (cropped).jpg|70p]] | [[Grover Cleveland]] | 4. mart 1885 – 3. mart 1889. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Thomas A. Hendricks]] ⁵ |- | 23 | [[Datoteka:Benjamin Harrison, head and shoulders bw photo, 1896.jpg|70p]] | [[Benjamin Harrison]] | 4. mart 1889 – 3. mart 1893. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Levi P. Morton]] |- | 24. | [[Datoteka:Grover Cleveland - NARA - 518139 (cropped).jpg|70p]] | [[Grover Cleveland]] | 4. mart 1893 – 3. mart 1897. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Adlai Stevenson I]] |- | 25. | [[Datoteka:Mckinley.jpg|70p]] | [[William McKinley]] ⁶ | 4. mart 1897 – 14. septembar 1901. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Garret Hobart]] ⁵ <br> [[Theodore Roosevelt]] |- | 26. | [[Datoteka:Theodore Roosevelt by the Pach Bros.jpg|70p]] | [[Theodore Roosevelt]] | 14. septembar 1901 – 3. mart 1909. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | ''niko'' <br> [[Charles W. Fairbanks]] |- | 27. | [[Datoteka:William Howard Taft - Harris and Ewing.jpg|70p]] | [[William Howard Taft]] | 4. mart 1909 – 4. mart 1913. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[James S. Sherman]] ⁵ |- | 28. | [[Datoteka:Thomas Woodrow Wilson, Harris & Ewing bw photo portrait, 1919.jpg|70p]] | [[Woodrow Wilson]] | 4. mart 1913 – 3. mart 1921. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Thomas R. Marshall]] |- | 29. | [[Datoteka:Warren G Harding-Harris & Ewing.jpg|70p]] | [[Warren G. Harding]] ³ | 4. mart 1921 – 2. august 1923. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Calvin Coolidge]] |- | 30. | [[Datoteka:Calvin Coolidge cph.3g10777 (cropped).jpg|70p]] | [[Calvin Coolidge]] | 3. august 1923 – 3. mart 1929. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | ''niko'' <br> [[Charles G. Dawes]] |- | 31. | [[Datoteka:President Hoover portrait.jpg|70p]] | [[Herbert Hoover]] | 4. mart 1929 – 4. mart 1933. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Charles Curtis]] |- | 32. | [[Datoteka:FDR 1944 Color Portrait.jpg|70p]] | [[Franklin D. Roosevelt]] ³ | 4. mart 1933 – 12. mart 1945. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[John Nance Garner]] <br> [[Henry A. Wallace]] <br> [[Harry S. Truman]] |- | 33. | [[Datoteka:TRUMAN 58-766-06 (cropped).jpg|70p]] | [[Harry S. Truman]] | 12. mart 1945 – 20. januar 1953. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | ''niko'' <br> [[Alben W. Barkley]] |- | 34. | [[Datoteka:Dwight D. Eisenhower, official photo portrait, May 29, 1959.jpg|70p]] | [[Dwight D. Eisenhower]] | 20. januar 1953 – 20. januar 1961. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Richard Nixon]] |- | 35. | [[Datoteka:John F. Kennedy, White House color photo portrait.jpg|70p]] | [[John F. Kennedy]] ⁶ | 20. januar 1961 – 22. novembar 1963. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Lyndon B. Johnson]] |- | 36. | [[Datoteka:37 Lyndon Johnson 3x4.jpg|70p]] | [[Lyndon B. Johnson]] | 22. novembar 1963 – 20. januar 1969. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | ''niko'' <br> [[Hubert Humphrey]] |- | 37. | [[Datoteka:Richard Nixon presidential portrait (1).jpg|70p]] | [[Richard Nixon]] | 20. januar 1969 – 9. august 1974. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Spiro Agnew]] ² <br> ''niko'' <br> [[Gerald Ford]] |- | 38. | [[Datoteka:Gerald Ford presidential portrait (cropped 3).jpg|70p]] | [[Gerald Ford]] | 9. august 1974 – 20. januar 1977. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | ''niko'' <br> [[Nelson Rockefeller]] |- | 39. | [[Datoteka:JimmyCarterPortrait2.jpg|70p]] | [[Jimmy Carter]] | 20. januar 1977 – 20. januar 1981. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Walter Mondale]] |- | 40. | [[Datoteka:Ronald Reagan 1981 presidential portrait.jpg|70p]] | [[Ronald Reagan]] | 20. januar 1981 – 20. januar 1989. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[George H. W. Bush]] |- | 41. | [[Datoteka:George H. W. Bush presidential portrait (cropped).jpg|70p]] | [[George H. W. Bush]] | 20. januar 1989 – 20. januar 1993. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Dan Quayle]] |- | 42. | [[Datoteka:Bill Clinton.jpg|70p]] | [[Bill Clinton]] | 20. januar 1993 – 20. januar 2001. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Al Gore]] |- | 43. | [[Datoteka:George-W-Bush.jpeg|70p]] | [[George W. Bush]] | 20. januar 2001 – 20. januar 2009. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Dick Cheney]] |- | 44. | [[Datoteka:Official portrait of Barack Obama.jpg|70p]] | [[Barack Obama]] | 20. januar 2009 – 20. januar 2017. |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Joe Biden]] |- | 45. | [[Datoteka:Donald Trump official portrait.jpg|70p]] | [[Donald Trump]] | 20. januar 2017 – 20. januar 2021. |style="background-color:#FF3333 | | [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanska stranka]] | [[Mike Pence]] |- | 46. | [[Datoteka:Joe Biden presidential portrait.jpg|70p]] | [[Joe Biden]] | 20. januar 2021 – trenutni |style="background-color:#3333FF| | [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]] | [[Kamala Harris]] |} ¹ Umro za vrijeme trajanja mandata potpredsjednika.<br /> ² Dao ostavku na mjesto potpredsjednika.<br /> ³ Umro na dužnosti prirodnom smrću.<br /> ⁴ Demokrat na listi vigovaca.<br /> ⁵ Umro za vrijeme mandata potpredsjednika, nije zamijenjen.<br /> ⁶ Ubijen.<br /> ⁷ Demokrat koji je bio na listi Unionista zajedno sa [[Abraham Lincoln|Abrahamom Lincolnom]], republikancem.<br /> ⁸ Dao ostavku.<br /> ⁹ Položio zakletvu kasnije nego što je očekivano. ==Također pogledajte== *[[Jefferson Davis]] *[[Spisak potpredsjednika Sjedinjenih Američkih Država]] ==Reference== *Frank Freidel and Hugh S. Sidey, [http://www.whitehouse.gov/history/presidents/ "The Presidents of the United States"]. [[Bijela kuća]]. *Robert S. Summers, [https://web.archive.org/web/20050810015819/http://www.ipl.org/div/potus/ "POTUS: Presidents of the United States"]. Javna biblioteka na Internetu. ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Presidents of the United States}} {{Predsjednici SAD-a}} [[Kategorija:Američki predsjednici| ]] 2oab9b4wv96qve4x90o3cx5b6cr0s05 0 23755 3665932 3528627 2024-11-15T08:37:18Z Panasko 146730 3665932 wikitext text/x-wiki {{Infokutija pisac | ime = Nagib Mahfuz | slika = Necip Mahfuz.jpg | opis_slike = | puno_ime = Naguib Mahfouz Abdelaziz Ibrahim Ahmed Al-Basha | rođen_kao = | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1911|12|11}} | mjesto_rođenja = [[Kairo]], [[Egipat]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2006|8|30|1911|12|11}} | mjesto_smrti = [[Kairo]], [[Egipat]] | zanimanje = Pisac | jezik = | nacionalnost = | obrazovanje = Univerzitet u Kairu | period = 1930 - 2004 | žanr = | poznata_djela = {{Plainlist| * [[Kairska trilogija]] * [[Djeca Gabalavija]] * [[Prosjak]] }} | supružnik = Atiyatullah Ibrahim | djeca = 2 | nagrade = | potpis = | veb-sajt = }} '''Nedžib Mahfuz''' ({{jez-ar|نجيب محفوظ عبد العزيز ابراهيم احمد الباشا}}; 11. decembar 1911 – 30. august 2006) bio je [[egipat]]ski književnik. Počeo se baviti pisanjem sa sedamnaest godina, objavio je 35 romana, preko 350 kratkih priča, 26 scenarija, stotine kolumni u opticaju za egipatske novine i sedam drama tokom 70-godišnje karijere, od 1930-ih do 2004. "Kairska trilogija" (1956, 1957) je remek djelo. Godine 1959. objavljuje "Sinove naše mahale" koje zbog bogohulnosti biva zabranjeno u Egiptu. Upravo se ova knjiga smatra razlogom atentata na Mahfuza 1994. godine, nakon kojeg je Mahfuz bio pod stalnom pratnjom tjelohranitelja.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5297470.stm|work=BBC News|title=President pays tribute to Mahfouz|date=30. 8. 2006}}</ref> Dobitnik je egipatskog odlikovanja "Ogrlica Nila" te [[Nobelova nagrada za književnost|Nobelove nagrade za književnost]] (1988) i time postao prvi arapski pisac koji je dobio ovu nagradu.<ref>{{cite web|title=Award Ceremony Speech|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1988/presentation-speech.html|website=Nobel Prize.org|publisher=Nobel Media|access-date=24. 10. 2013}}</ref> Svi njegovi romani se događaju u Egiptu i uvijek spominje traku, koja je jednaka svijetu. Njegova najpoznatija djela su Kairska trilogija i Djeca Gebelavija. Mnoga Mahfuzova djela su snimljena u egipatskim i stranim filmovima; nijedan arapski pisac ne nadmašuje Mahfuza po broju djela koja su adaptirana za bioskop i televiziju. Dok se Mahfuzova književnost svrstava u realističku književnost, u njoj se pojavljuju egzistencijalne teme.<ref>{{cite book|author=حايم غوردون|title=مصر نجيب محفوظ: الثيمات الوجودية في كتاباته|year=1990 |isbn=0313268762}}</ref> == Rani život i obrazovanje == Rođen je u muslimanskoj egipatskoj porodici niže srednje klase u Starom Kairu 1911. godine. Prvi dio njegovog imena koji je dobio ime izabran je u znak zahvalnosti poznatom akušeru, Naguib paši Mahfuzu, koji je nadgledao teški porod njegove majke.<ref name="حياة نجيب محفوظ">[https://www.naguib-mahfouz.com/life.htm حياة نجيب محفوظ]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150722130132/https://www.naguib-mahfouz.com/life.htm |date=22. 7. 2015}}</ref> Mahfuz je bio sedmo i najmlađe dijete, sa četiri brata i dvije sestre, svi su bili mnogo stariji od njega. Porodica je živjela u dva popularna okruga u Kairu: prvo, u četvrti Bayt al-Qadi u četvrti Gamaleya u starom gradu, odakle su se 1924. preselili u Abbaseju, zatim novo predgrađe Kaira sjeverno od starog grada, lokacije koje će pružiti pozadinu mnogim kasnijim Mahfuzovim spisima. Njegov otac, Abdel-Aziz Ibrahim, koga je Mahfuz opisao kao "staromodnog", bio je državni službenik, a Mahfuz je na kraju krenuo njegovim stopama 1934. Mahfuzova majka Fatima bila je kćerka Mustafe Qasheesha, al- Azhar šeik, iako je i sama nepismena, vodila je dječaka Mahfuza na brojne ekskurzije na kulturne lokacije kao što su [[Egipatski muzej]] i [[Piramida (arhitektura)|piramide]].<ref name="El-Enany7">{{cite book|author=Rasheed El-Enany|author-link=Rasheed El-Enany|title=Naguib Mahfouz: The Pursuit of Meaning|url=https://books.google.com/books?id=Hit7oPTOKf0C|date=25. 6. 1993|publisher=Psychology Press|isbn=978-0-415-07395-0}}</ref> Porodica Mahfuz su bili pobožni [[Muslimani (narod)|muslimani]], a Mahfuz je imao strogo islamsko vaspitanje. U intervjuu je elaborirao strogu religioznu klimu kod kuće tokom svog djetinjstva. Izjavio je da "nikada ne biste pomislili da će iz te porodice proizaći umjetnik."<ref name="El-Enany7"/> [[Egipatska revolucija]] 1919. imala je snažan uticaj na Mahfuza, iako je tada imao samo sedam godina. Sa prozora je vidio kako britanski vojnici pucaju na demonstrante u pokušaju da ih rastjeraju.<ref>Stock, A Mummy Awakens: The Pharaonic Fiction of Naguib Mahfouz, str. 13-14</ref> Prema Mahfuzu, "Moglo bi se reći... da je jedina stvar koja je najviše uzdrmala sigurnost mog djetinjstva bila revolucija iz 1919. godine". U svojim ranim godinama, mnogo je čitao i bio je pod utjecajem [[Hafiz Najib|Hafiza Najiba]], [[Taha Hussein|Tahe Husseina]] i [[Salama Moussa]], fabijanskog intelektualca.<ref name="paris">{{cite journal |url=http://www.theparisreview.org/interviews/2062/the-art-of-fiction-no-129-naguib-mahfouz|journal=The Paris Review|title=Naguib Mahfouz, The Art of Fiction No. 129|date=Summer 1992|author=Charlotte El Shabrawy|volume=Summer 1992|issue=123}}</ref> Nakon završetka srednjeg obrazovanja, 1930. je primljen na Egipatski univerzitet (sada Univerzitet u Kairu), gdje je studirao filozofiju, diplomirao 1934. Do 1936., nakon što je proveo godinu dana radeći na magistarskom studiju filozofije, odlučio je prekinuti studije i postati profesionalni pisac. Svoj prvi rad objavio je u ''Al Majalla Al Jadida'', časopisu koji je pokrenuo Salama Musa 1929. godine.<ref name=sab>{{cite journal|author=Sabry Hafez|title=Cultural Journals and Modern Arabic Literature: A Historical Overview|journal=Alif: Journal of Comparative Poetics|date=2017|issue=37|jstor=26191813|url=https://www.jstor.org/stable/26191813|page=23}}</ref> Mahfuz je tada radio kao novinar za ''Arrissalah'', i davao kratke priče za ''Al-Hilal'' i ''Al-Ahram''. == Državna služba == Nakon što je 1934. godine diplomirao filozofiju na Univerzitetu u Kairu, pridružio se egipatskoj državnoj službi, gdje je nastavio raditi na raznim pozicijama i ministarstvima do penzionisanja 1971. Prvo je služio kao službenik na Univerzitetu u Kairu, a zatim 1938. u ''Ministarstvu islamskih vakufa'' (Awqaf) kao parlamentarni sekretar ministra islamskih [[vakuf]]a. Godine 1945. zatražio je premještaj u biblioteku mauzoleja al-Ghuri, gdje je intervjuisao stanovnike svog kvarta iz djetinjstva u sklopu "Projekta dobrih zajmova".<ref>El-Enany, Rasheed. "Naguib Mahfouz: His Life and Times". [[Cairo]]:AUC Press, 2007. str. 170–174</ref> Pedesetih godina prošlog vijeka radio je kao direktor za cenzuru u ministarstvu umjetnosti, kao direktor Fondacije za podršku kinematografiji, te konačno kao konsultant Ministarstva kulture.<ref name="nobel">{{cite book|author1=Tore Frängsmyr|author2=Sture Allén|title=Nobel Lectures: Literature, 1981–1990|url=https://books.google.com/books?id=LrSuBE6OckgC&pg=PA121|access-date=26. 9. 2012|year=1993|publisher=World Scientific|isbn=978-981-02-1177-6|page=121}}</ref> == Karijera == Objavio je 34 romana, preko 350 kratkih priča, desetine scenarija i pet drama tokom 70-godišnje karijere. Njegovo možda najpoznatije djelo, ''[[Kairska trilogija]]'', opisuje živote tri generacije različitih porodica u Kairu od [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] do nakon [[Državni udar u Egiptu (1952)|vojnog udara 1952.]] kojim je svrgnut [[Faruk I.|kralj Faruk]]. Bio je član odbora izdavača Dar el-Ma'aref. Mnogi od njegovih romana objavljeni su u El-Ahramu, a njegovi spisi su se također pojavljivali u njegovoj sedmičnoj kolumni. Prije [[Nobelova nagrada za književnost|Nobelove nagrade]] na Zapadu se pojavilo samo nekoliko njegovih romana.<ref name="stock">{{cite news |last1=Stock |first1=Raymond |title=Naguib Mahfouz and the Nobel Prize: A Blessing or a Curse? |url=https://www.meforum.org/naguib-mahfouz-and-the-nobel-prize-a-blessing-or |work=The Georgia Review |date=11 December 2018}}</ref> == Pokušaj atentata i posljedice == Objavljivanje [[Satanski stihovi|''Satanskih stihova'']] oživjelo je kontroverzu oko Mahfuzovog romana [[Djeca Gebelavija|''Djeca Gebelavija'']]. Uslijedile su prijetnje smrću Mahfuzu, uključujući jednu od "slijepog šeika", Egipćanina [[Omar Abdulrahman|Omara Abdulrahmana]]. Mahfuz je dobio policijsku zaštitu, ali je 1994. ekstremista uspio napasti 82-godišnjeg romanopisca ubovši ga nožem u vrat ispred njegove kuće u [[Kairo|Kairu]].<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5297470.stm|work=BBC News|title=President pays tribute to Mahfouz|date=30 August 2006}}</ref> Preživio je, trajno zahvaćen oštećenjem nerava desnog gornjeg ekstremiteta. Šesnaest osoba je izvedeno na vojno suđenje, a dvoje od njih osuđeno je na smrtnu kaznu i na kraju obješeno. Nakon incidenta, Mahfuz nije bio u stanju pisati više od nekoliko minuta dnevno, pa je pisao sve manje i manje djela. Nakon toga je živio pod stalnom zaštitom tjelohranitelja. Konačno, početkom 2006. roman je objavljen u Egiptu s predgovorom koji je napisao Ahmad Kamal Aboul-Magd. Nakon prijetnji, Mahfuz je ostao u Kairu sa svojim advokatom Nabilom Mounir Habibom. Mahfuz i Mounir bi većinu vremena provodili u Mounirovoj kancelariji; Mahfuz je koristio Mounirovu biblioteku kao referencu za većinu svojih knjiga. Mahfuz je ostao sa Mounirom do njegove smrti.<ref name="nobelprize">{{cite web|title=Naguib Mahfouz – Biographical|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1988/mahfouz-bio.html|website=nobelprize.org}}</ref><ref name="stock"/> == Lični život == Mahfuz je ostao neženja do 43. godine jer je vjerovao da će, sa svojim brojnim ograničenjima i ograničenjima, brak ometati njegovu književnu budućnost.<ref name="paris"/> "Bojao sam se braka... posebno kada sam vidio koliko su moja braća i sestre zauzeti društvenim događajima zbog toga. Ovaj je išao u posjetu ljudima, onaj je pozivao ljude. Imao sam utisak da će bračni život zauzeti sve svoje vrijeme vidio sam kako se davim u posjetama i zabavama."<ref>{{cite magazine|last=El Shabrawy|first=Charlotte|title=Naguib Mahfouz, The Art of Fiction No. 129|url=http://www.theparisreview.org/interviews/2062/the-art-of-fiction-no-129-naguib-mahfouz|magazine=The Paris Review|access-date=24 October 2013}}</ref> Međutim, 1954. godine tiho se oženio koptskom pravoslavnom ženom iz Aleksandrije, Atiyyatallah Ibrahim,<ref>El-Enany, Rasheed. "Naguib Mahfouz: His Life and Times". [[Cairo]]:AUC Press, 2007. p 172</ref> sa kojom je imao dvije kćeri, Fatimu i Umm Kalthum. Par je u početku živio u kući u čamcu u dijelu Agouza u Kairu na zapadnoj obali Nila, a zatim se preselio u stan uz rijeku u istom području. Mahfuz je izbjegavao javno izlaganje, posebno ispitivanje njegovog privatnog života, što je moglo postati, kako je rekao, "blesava tema u časopisima i radijskim programima."<ref name="aucp"/> == Djela == * "Kairska trilogija" * "Djeca Gebelavija" * "Lopovi i psi" * "Kvart Han al-halil" * "Igra sudbine" * "Karnak" * "Ostalo je još sat vremena" * "Tijesna ulica" (1947) * "Put između dva dvorca" (1956) * "Razgovori na Nilu" (1966) * "Sinovi naše mahale" (1967) * "Pansion Miramar" (1967) * "Saga o bijednicima" (1977) * "Kao u hiljadu i jednoj noći" (1982) == Također pogledajte == [[Spisak egipatskih pisaca]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Naguib Mahfouz}} {{Wikicitat}} * [https://www.nobelprize.org/prizes/literature/1988/mahfouz/bibliography/ Bio-bibliografija na stranici Nobelove nagrade] {{stub-nobel}} {{Nobelova nagrada za književnost laureati 1976-2000}} {{Normativna kontrola}} {{DEFAULTSORT:Mahfuz, Nedžib}} [[Kategorija:Dobitnici Nobelove nagrade za književnost]] [[Kategorija:Egipatski pisci]] [[Kategorija:Biografije, Kairo]] [[Kategorija:Rođeni 1911.]] [[Kategorija:Umrli 2006.]] fyf1wyeu4hmfr9lj9c5nf4miuwq3rsk 0 29299 3665873 3608872 2024-11-14T16:20:05Z KWiki 9400 [[Kategorija:Bosanskohercegovački treneri]] uklonjena; [[Kategorija:Bosanskohercegovački nogometni treneri]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3665873 wikitext text/x-wiki '''Adnan Osmanhodžić''' ([[Tuzla]], [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosna i Hercegovina]], 24. maj 1971), [[Bosanci|bosanskohercegovački]] bivši [[nogomet]]aš i reprezentativac.<ref>{{cite web |url=http://www.vidiportal.ba/sport/fudbal/24925-feljton-jedan-na-jedan-nogometni-romantiar-adnan-osmanhodi-buco |title=Nogometni romantičar Adnan Osmanhodžić-Buco |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150207031804/http://www.vidiportal.ba/sport/fudbal/24925-feljton-jedan-na-jedan-nogometni-romantiar-adnan-osmanhodi-buco |archive-date=7. 2. 2015 |access-date=28. 11. 2023 |archive-date=7. 2. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150207031804/http://www.vidiportal.ba/sport/fudbal/24925-feljton-jedan-na-jedan-nogometni-romantiar-adnan-osmanhodi-buco }}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.bhdani.ba/portal/arhiva-67-281/276/t27610.shtml|title=Najveći uspjeh "Sarajeva" je Pajin povratak|access-date=28. 11. 2023|archive-date=4. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304085759/https://www.bhdani.ba/portal/arhiva-67-281/276/t27610.shtml|url-status=dead|archive-date=4. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304085759/https://www.bhdani.ba/portal/arhiva-67-281/276/t27610.shtml}}</ref> Karijeru je započeo u tuzlanskoj [[FK Sloboda Tuzla|Slobodi]], da bi 1994. otišao za [[Njemačka|Njemačku]], a potom u [[Italija|Italiju]] gdje je odigrao sezonu za Triestini. 1996. se vraća u [[Republika Bosna i Hercegovina|Bosnu i Hercegovinu]]. Po povratku nastupa za Slobodu, [[FK Sarajevo|Sarajevo]] i ponovo Slobodu. Odigrao je i 2 utakmice za [[Nogometna reprezentacija Bosne i Hercegovine|reprezentaciju BiH]]. U prelaznom roku sezone 2007./2008. posuđen je ekipi [[NK Bratstvo Gračanica|Bratstva]] iz [[Gračanica|Gračanice]], novom članu [[Prva nogometna liga Federacije Bosne i Hercegovine|Prve lige Federacije BiH]], no odmah je vraćen sa posudbe nazad u Slobodu gdje je nastupio još jednu sezonu. Posljednja utakmica mu je bila u [[Mostar]]u protiv [[HŠK Zrinjski|Zrinjskog]] u revanš meču finala KUP-a.<ref>{{cite web|url=http://www.national-football-teams.com/player/15241/Adnan_Osmanhodzic.html|title=Adnan Osmanhodžić}}</ref> ==Klubovi== *[[FK Sloboda Tuzla]] *[[NK Bratstvo Gračanica]] (posudba) *[[FK Sloboda Tuzla]] *[[FK Sarajevo]] *[[U.S. Triestina Calcio|Triestina]] *[[MTF Ingolstadt]] *[[FK Sloboda Tuzla]] ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *[https://web.archive.org/web/20070408085328/http://www.bhdani.com/arhiva/276/t27610.shtml Intervju-članak u Danima] {{stub-bh-biog}} {{DEFAULTSORT:Osmanhodžić, Adnan}} [[Kategorija:Rođeni 1971.]] [[Kategorija:Biografije, Tuzla]] [[Kategorija:Nogometaši Slobode (Tuzla)]] [[Kategorija:Nogometaši Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački nogometaši]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački nogometni treneri]] 8zzj6i6ogux36e44kb1ss54i1utp5sa 14 30360 3665871 1773269 2024-11-14T16:19:18Z KWiki 9400 3665871 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Sports coaches from Bosnia and Herzegovina}} {{Treneri po državama|Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini}} o7lzranxreoh3kvz3pstig52dqjuaky 0 32887 3665939 3041260 2024-11-15T09:56:31Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 2 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665939 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} [[Datoteka:PCMCIA-card-750px.jpg|mini|200p|[[Wi-Fi]] kartica za PC card format]] '''PC kartica''' (izvorno: '''PCMCIA''') je standardni format za [[Periferija|periferne]] [[hardver|uređaje]] napravljene za [[laptop|prijenosne računare]]. Izvorno je napravljen za proširivanje [[RAM|memorije]], no kasniji razvoj je dao mogućnost stavljanja uređaja svih vrsta u ovom formatu. Primjeri tipičnih uređaja za ovaj standard su [[Mrežna kartica|mrežne kartice]], [[modem]]i i [[tvrdi disk]]ovi. Sve PC kartice su 85,6 mm duge i 54,0 mm široke. Karticu je izumila [[Sjedinjene Američke Države|američka]] [[računarska industrija]] da bi bila konkurencija [[japan]]skim [[JEIDA]] karticama. Ta dva standarda su kasnije sjedinjenja [[1991]]. godine. Izvorno je PCMCIA karticu izumio gigant računarske industrije [[IBM]] u 1980-tim godina kao prijenosnu verziju tadašnje [[MCA]] [[Sabirnica|sabirnice]]. == Također pogledajte == * [[USB]] == Vanjski linkovi == *[http://www.pcmcia.org/about.htm Personal Computer Memory Card International Association] **[http://www.pcmcia.org/pccard.htm Opći pregled PC kartice] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090413214529/http://www.pcmcia.org/pccard.htm |date=13. 4. 2009 }} **[http://www.pcmcia.org/faq.htm PC Card ČPP] **[http://www.pcmcia.org/pccard.htm#stan Standard PC kartice] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090413214529/http://www.pcmcia.org/pccard.htm#stan |date=13. 4. 2009 }} **[http://www.pcmcia.org/papers/new_bus.htm CardBus] *[http://pcmcia-cs.sf.net/ Informativna stranica PCMCIA za Linux (kernel 2.4 and raniji)] *[https://web.archive.org/web/20111003223600/http://kernel.org/pub/linux/utils/kernel/pcmcia/pcmcia.html Linux Kernel 2.6 PCMCIA] *[https://web.archive.org/web/20040402094451/http://tuxmobil.org/pcmcia_linux.html PCMCIA/CardBus Linux anekta] *[http://pinouts.ws/pcmcia-pinout.html PCMCIA nožice] {{Commonscat|PC cards}} [[Kategorija:Matična ploča]] [[Kategorija:Sabirnica]] c64fr56ddsj4kww2od43xflbiltdztx 0 35448 3665951 3422704 2024-11-15T10:58:37Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665951 wikitext text/x-wiki {{Preuređivanje}} {{Infokutija košarkaški klub | ime = Philadelphia 76ers | boja1 = #FFFFFF | boja2 = #006BB6 | boja3 = #ED174C | logo = | konferencija = [[Istočna konferencija|Istočna]] | divizija = [[Atlantska divizija (NBA)|Atlantska]] | osnovan = 1939. <br> (u [[NBA]] od 1949) | historija = '''Syracuse Nationals''' <br> (1939-1963) <br> '''Philadelphia 76ers <br> (1963-danas) | dvorana = [[Wells Fargo Center (Philadelphia)|Wells Fargo Center]] | grad = [[Philadelphia]] | boje = plava, crvena, bijela<br />{{color box|#006BB6}} {{color box|#ED174C}} {{color box|#FFFFFF}} | trener = Brett Brown | vlasnik = [[Joshua Harris (biznismen)|Joshua Harris]]<ref>{{cite web|title=Group led by Joshua Harris completes purchase of Sixers|url=http://www.nba.com/sixers/stories/group_led_by_joshua_harris_com_2011_10_18.html|publisher=Philadelphia 76ers|access-date=19. 9. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20131018020218/http://www.nba.com/sixers/stories/group_led_by_joshua_harris_com_2011_10_18.html|archive-date=18. 10. 2013|url-status=dead}}</ref>, [[Adam Aron]], [[David S. Blitzer]], Martin Geller, David B. Heller, Travis Hennings, [[James Lassiter]], [[Marc Leder]], [[Michael G. Rubin]], [[Will Smith]], [[Jada Pinkett Smith]]<ref>{{Cite web |url=http://articles.philly.com/2011-07-14/sports/29773530_1_new-ownership-sixers-fans-ed-stefanski |title=Inside the Sixers: New ownership for 76ers may mean changes in how they do business |access-date=10. 11. 2014 |archive-date=11. 11. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141111061304/http://articles.philly.com/2011-07-14/sports/29773530_1_new-ownership-sixers-fans-ed-stefanski |url-status=dead }}</ref>, Art Wrubel | prvaci = '''3''' ([[NBA finale 1955.|1955]], [[NBA finale 1967.|1967]], [[NBA finale 1983.|1983]]) | konferencijski_prvaci = '''9''' ([[NBA doigravanje 1950.|1950]], [[NBA doigravanje 1954.|1954]], [[NBA doigravanje 1955.|1955]], [[NBA doigravanje 1967.|1967]], [[NBA doigravanje 1977.|1977]], [[NBA doigravanje 1980.|1980]], [[NBA doigravanje 1982.|1982]], [[NBA doigravanje 1983.|1983]], [[NBA doigravanje 2001.|2001]]) | divizijski_prvaci = '''5''' ([[NBA 1976/1977.|1976/77]], [[NBA 1977/1978.|1977/78]], [[NBA 1982/1983.|1982/83]], [[NBA 1989/1990.|1989/90]], [[NBA 2000/2001.|2000/01]]) | veb-sajt = {{URL|http://www.nba.com/sixers}} | dom_tijelo = | dom_uzorak_t =_2018-19_PHI_association | dom_šorc = | dom_uzorak_š =_2018-19_PHI_association | gost_tijelo = | gost_uzorak_t =_2018-19_PHI_icon | gost_šorc = | gost_uzorak_š =_2018-19_PHI_icon }} '''Philadelphia 76ers''' (ili samo '''Sixers''') profesionalni je [[košarka]]ški klub lociran u [[Philadelphia|Philadelphiji]]. Takmiči se u [[NBA]]-ligi. == Domaće dvorane == :'''State Fair Coliseum''' (1949-1951) :'''Onondaga War Memorial''' (1951-1963) :'''Convention Hall''' i '''Philadelphia Arena''' (1963-1967) :'''Spectrum''' (1967-1996) :'''Wells Fargo Center''' (bivši First Union, Wachovia) (1996-danas) == Historija kluba == Sixersi su najstariji klub u NBA ligi. Osnovani su 1939. godine pod imenom Syracuse Nationals, u to vrijeme kao nezavisan klub. 1946. godine pristupaju NBL-ligi (National Basketball League), da bi 1949, spajanjem liga NBL i BAA (Basketball Association of America), nastala NBA. Godine u NBL-ligi ne broje se u ukupnu statistiku kluba. === Syracuse Nationals === U prvoj sezoni u NBA (1949-50), uspjeli su doći do [[NBA finale|NBA finala]], izbacivši u doigravanju [[Golden State Warriors|Philadelphia Warriorse]] i [[New York Knicks|New York Knickerbockerse]]. Ipak u finalu su ih savladali [[George Mikan|Mikanovi]] [[Los Angeles Lakers|Minneapolis Lakersi]] omjerom 4-2. U narednim sezonama su igrali u završnici bez većeg uspjeha. Iz tog perioda možemo izdvoiti utakmicu doigravanja protiv [[Boston Celtics]]a, u kojoj su igrali 4 produžetka, što je rekord NBA doigravanja. Ipak su i tu utakmicu izgubili 111-105. Naredno NBA finale su igrali 1954. godine, ali su ponovo izgubili od Minneapolis Lakersa. Ovaj put u 7 utakmica. Zbog teške finansijske situacije, i slabog interesa gledalaca, NBA liga je ostala sa samo 8 klubova, nakon čega je vlasnik Nationalsa Danny Biasone predložio ligi ograničenje napada na 24 sekunde. Uvođenjem ovog pravila igra je dobila na dinamičnosti i prosjek poena po utakmici je porastao za 14 po utakmici. U prvoj sezoni sa ograničenjem napada Nationalsi su imali najbolji omjer na istoku, a u doigravanju su prošli [[Boston Celtics]]e, i došli do finala lige. U NBA finalu su igrali protiv [[Detroit Pistons|Fort Wayne Pistonsa]], a serija se odužila u 7 utakmica. U sedmoj, odlučujućoj utakmici, Nationalsi su slavili rezultatom 92-91, i obezbjedili prvu NBA titulu. Poslije titule su redovno igrali u doigravanju, ali bez značajnijeg uspjeha. U tim godinama mnogi klubovi iz manjih mjesta su preseljevali u veće gradove, uključujući i Warriorse koji su iz Filadelfije preselili u [[San Francisco]]. === Novi grad === Poslovni ljudi iz Philadelphije Irv Kosloff i Ike Richman osjetili su potrebu za stvaranje novog kluba u svom gradu te su kupili Nationalse i preselili ih u Philadelphiju 1963. Nakon samo jedne godine, grad je ponovo imao svoj NBA klub. Ime kluba, ''76ers'' (fon. ''seventi siksers'') izabrano je na osnovu historijskog događaja kad je potpisana [[Američka deklaracija o nezavisnosti]] u Philadelphiji [[1776.]] Ubrzo se u novinskim naslovima počeo koristiti nadimak "Sixers". I dalje su bili redovni u doigravanju, a u sezoni 1964-65 u klub dolazi veliko pojačanje: [[Wilt Chamberlain]]. U sezoni 1966-67 Sixersi postavljaju, tada, rekordan omjer pobjeda i poraza 68-13. U doigravanju prolaze i tada [[dinastija (sport)|NBA dinastiju]], Boston Celticse, a u NBA finalu pobjeđuju Warriorse (4-2), i osvajaju svoju drugu titulu, a prvu u Filadelfiji. Ta ekipa Sixersa predvođeni igračima kao što su Chamberlain, [[Billy Cunningham]], i [[Hal Greer]] je za 35-u godišnjicu NBA lige proglašena za najbolju ekipu u historiji lige. 1968. godine mijenjaju Chamberlaina u [[Los Angeles Lakers]]e, u jednoj od najlošijih razmjena u historiji NBA lige, gdje dovode tri sporedna igrača, od kojih je jedan [[centar (košarka)]] protiv kojeg je Chamberlain postigao, rekordnih, 100 poena na jednoj utakmici. Nakon te razmjene rezultati Sixersa su krenuli silaznom putanjom, da bi došli do dna u sezoni 1972-73, koju su završili omjerom od 9 pobjeda i 73 poraza, što je i danas najlošiji omjer u ligi. === Nove zvijezde === Sezona 1976-77 je bila značajna za ekipu zbog dolaska velike zvijezde [[Julius Erving]]a, kao i novog vlasnika kluba F. Eugene Dixona, a 1982 godine, novi vlasnik kluba postaje Harold Katz. Nakon toga dolazi period uspjeha za Sixerse, da bi 1883. godine ponovo postali prvaci lige, pobijedivši tek u četvrtom nastupu u NBA finalu iz tog perioda. Jedno finale su izgubili od [[Portland Trail Blazers]]a, a dva od Lakersa čime je titula bila značajnija, jer su je dobili pobjedom nad Lakersima rezultatom 4-0 u seriji. Omjer u doigravanju je bio, tada, rekordnih, 12-1. Najznačajniji igrači u osvajanju titule su bili Erving i novopridošli [[Moses Malone]] koji je proglašen kao [[NBA Najkorisniji igrač]] sezone i [[Najkorisniji igrač NBA finala]]. Iz ovog perioda, interesantno je spomenuti, sedmu utakmicu konferencijskog finala 1982. godine, u Bostonu protiv Celticsa, koju su dobili razultatom 120-106. Pred sami kraj utakmice, kada su navijači Celticsa shvatili da će 76ersi ići u NBA finale gdje ih čekaju Lakersi , počeli su skandirati Sixersima "beat LA" (fon. ''bit el ej"), što bi mogli prevesti kao "pobjedite '''L'''os '''A'''ngeles" (Lakerse). 1984. godine u klub dolazi još jedan velikan NBA lige [[Charles Barkley]], koji je u narednih 8 sezona bio omiljen kod navijača 76ersa. Klub je iste godine došao do konferencijskog finala i izgubio od Celticsa. 1986. godine ponovo jedna kontraverzna razmjena u kojoj Moses Malone napušta 76erse, a u klub dolaze igrači koji nisu uspjeli namiriti njegov odlazak. U narednim sezonama bez većeg uspjeha u doigravanju, da bi od 1992. do 1998. godine nastao period koji su navijači nazvali ''Mračno doba''. U tom periodu 76ersi su redovno propuštali doigravnje, a 1992, Barkley je naputio ekipu. Ipak jedan svijetli događaj iz perioda mračnog doba je izbor na [[NBA draft]]u 1996. godine, gdje su 76ersi izabrali [[Allen Iverson]]a. === Nova nada === Uskoro je za trenera postavljen [[Larry Brown (košarka)|Larry Brown]], koji je počeo sastavljeti ekipu za velike rezultate, sa Iversonom kao glavnim kotačem u igri 76ersa. I pored konstantnih svađa i prepirki na relaciji Brown-Iverson u periodu zajedničkog boravka u 76ersima, klub je iz sezone u sezonu popravljao svoje rezultate. Od 1999. ponovo su postali redovan učesnik u završnici, da bi 2001. došli do NBA finala izbacivši u Pacerse, Raptorse i Buckse (Philadelphia 3-1 [[Indiana Pacers]], Philadelphia 4-3 [[Toronto Raptors]], Philadelphia 4-3 [[Milwaukee Bucks]]). Te sezone čak četvorica Sixersa su dobili individualne nagrade [[NBA Najkorisniji igrač]] (Iverson), the [[NBA Trener godine]](Brown), [[NBA Odbrambeni igrač godine]] ([[Dikembe Mutombo]]), [[NBA Šesti igrač godine]] ([[Aaron McKie]].) U finalu lige [[Los Angeles Lakers]]i, koji su u tri prethodne serije završnice pomeli svoje protivnike, i ostvarili ukupan omjer 11-0. Prvu utakmicu finalne serije 76ersi su igrali u gostima. Iako su na početku gubili 18-5, uspjeli su izboriti produžetak i u produžetku nanijeti prvi poraz Lakersima rezultatom 107-101, nažalost i jedini. Naredne 4 utakmice su izgubili, a samim tim i titulu. Nakon te sezone nisu zabilježili značajniji uspjeh, iako je uprava pokušavala dovođenjem novih igrača. Ipak u [[decembar|decembru]] 2006. godine Iverson je zatrašio razmjenu iz prostog razloga, da napusti 76erse. Vlasnik kluba, Ed Snider, je to i potvrdio. == Bitni pojedinci == === U '''[[Kuća slavnih košarke|Kući slavnih]]''' === * [[Charles Barkley]] * [[Wilt Chamberlain]] * [[Billy Cunningham]] * [[Julius Erving]] * [[Hal Greer]] * [[Bailey Howell]] * [[Earl Lloyd]] (izabran zbog doprinosa, a ne kao igrač) * [[Moses Malone]] * [[Dolph Schayes]] === Penzionisani brojevi === * 2 [[Moses Malone]], C, 1982-86 i 1993-94 (nikada službeno, ali je broj povučen iz upotrebe) * 6 [[Julius Erving]], K, 1976-87 * 10 [[Maurice Cheeks]], B, 1978-89 * 13 [[Wilt Chamberlain]], C, 1965-68 * 15 [[Hal Greer]], B, 1963-73 (1958-73 ako se računaju i Syracuse Nationalsi) * 24 [[Bobby Jones (košarkaš)|Bobby Jones]], K, 1978-86 * 32 [[Billy Cunningham]], K, 1965-72 & 1974-75; trener, 1977-85 * 34 [[Charles Barkley]], K, 1984-92 * [[mikrofon]] - [[Dave Zinkoff]], komentator, 1963-85 (također u Warriorsima u periodu 1946-62) === Za pamćenje === * [[Dikembe Mutombo]] * [[Toni Kukoč]] * [[Jeff Hornacek]] * [[Allen Iverson]] * [[Matt Geiger]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Philadelphia 76ers}} * [http://www.nba.com/sixers/ Philadelphia 76ers službena stranica] {{en simbol}} {{Philadelphia 76ers}} {{NBA}} [[Kategorija:Philadelphia 76ers]] [[Kategorija:NBA klubovi]] [[Kategorija:Košarkaški klubovi osnovani 1939.]] f8gmwpomj3t2phtuqurvkulwtahp8o9 0 37761 3665918 3627655 2024-11-15T07:06:48Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 0 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665918 wikitext text/x-wiki '''Nirnberški proces''' predstavlja suđenje Međunarodnog vojnog suda u [[Nürnberg]]u (Njemačka), od 20. novembra 1945. do 1. oktobra 1946, glavnim nacističkim ratnim zločincima [[Treći rajh|Trećeg rajha]], radi kažnjavanja odgovornih političkih i vojnih rukovodilaca i izvršilaca dotle najtežeg zločina protiv mira, nezavisnosti i slobode naroda, kao i protiv života i blagostanja miliona ljudi. Tokom Drugog svjetskog rata antihitlerovska koalicija postavila je sebi kao jedan od važnih zadataka i gonjenje i kažnjavanje ratnih zločinaca. Na osnovu sporazuma [[Ujedinjeno Kraljevstvo|UK]], SAD, Francuske i [[Sovjetski Savez|SSSR]] (London, 8. august 1945), ustanovljen je Međunarodni vojni sud, koji je imao zadatak da sudi glavnim nacističkim ratnim zločincima. Kao dodatak ovom sporazumu potpisan je i Statut Međunarodnog vojnog suda. Ovom sporazumu kasnije je pristupila i bivša Jugoslavija. Sud je bio sastavljen od po jednog sudije i zamjenika koje su imenovale svaka od četiri sile potpisnice (kao i po jednog glavnog tužioca, koji su svi zajedno djelovali kao Komisija za istragu i gonjenje glavnih ratnih zločinaca). Suđenje je trajalo gotovo godinu, pretres je vođen na četiri jezika, održane su 403 javne sjednice, saslušani su mnogi svjedoci i pregledan veliki broj pismenih svjedočanstava (približno 38.000). Bilo je osam sudija (četiri glavna i jedan zamjenik za svakog sudiju iz zemalja [[Antanta|Antante]]). Većina najmoćnijih nacističkih [[oligarh]]a učestvovala je u njemu. Ukupno su optužena 24 zločinca. Postojale su četiri tačke optužnice: ratni zločini, zločini protiv čovječnosti, poticanje agresije i poticanje ili učešće u zločinima protiv mira. Oslobođena su samo četvorica ([[Franz von Papen|Von Papen]], Ley, [[Gustav von Krupp]] i [[Hans Fritzsche]]). Ostali su ili pogubljeni ili poslani u zatvor na 10, 15, 20 godina ili na doživotnu robiju. Ta kazna robije dodijeljena je [[Rudolf Hess|Rudolfu Hessu]] i [[Erich Raeder|Erichu Raederu]]. Fritzscheu se sudilo umjesto [[Joseph Goebbels|Goebbelsu]], ali je oslobođen optužbe. Na suđenju nisu bili [[Hitler]], [[Goebbels]] i [[Himmler]], ali i ovako je "ulov" bio bogat. [[Datoteka:Defendants in the dock at the Nuremberg Trials.jpg|mini|300px|Optuženici u Nirnberškom procesu:<br />1. red (od gore prema dolje): [[Hermann Göring]], [[Rudolf Hess]], [[Joachim von Ribbentrop]] i [[Wilhelm Keitel]]<br />2. red (od gore prema dolje): [[Karl Dönitz]], [[Erich Raeder]], [[Baldur von Schirach]] i [[Fritz Sauckel]].]] Na klupi za optužene sjedili su: [[Karl Dönitz]], nasljednik Hitlera, [[Alfred Jodl]], potpisivač bezuvjetne kapitulacije, [[Wilhelm Keitel]], vođa [[OKW]], tj. načelnik glavnog štaba Oružanih snaga Njemačke, [[Joachim von Ribbentrop]], ministar vanjskih poslova, [[Alfred Rosenberg]], glavni nacistički filozof, [[Albert Speer]], nacistički ministar naoružanja i Hitlerov omiljeni arhitekta, [[Franz von Papen]], bivši njemački kancelar, [[Baldur von Schirach]], vođa Hitlerove omladine, [[Ernst Kaltenbrunner]], najviši preživjeli zapovjednik [[SS]]-a, [[Walter Funk]], nacistički ministar privrede, [[Konstantin von Neurath]], prethodnik Ribentropa, kasnije moćnik u Poljskoj, [[Hermann Göring]], otac [[Gestapo|Gestapa]] i zapovjednik [[Luftwaffe]]a, [[Erich Raeder]], bivši zapovjednik nacističke [[Mornarica|Mornarice]], [[Hans Frank]], vođa Generalne vlade u okupiranoj Poljskoj [[Hjalmar Schacht]], predratni predsjednik Reichsbanke, [[Fritz Sauckel]], opunomoćenik [[nacističkog]] programa robovske radne snage,[[Julius Streicher]], urednik sedmičnika [[Der Stürmer]], sijao mržnju prema Židovima, [[Arthur Syss Inquart]], instrumentalist [[Anschluss]]a, [[Wilhelm Frick]], ministar unutrašnjih poslova, tvorac rasnih zakona. Suđenje je počelo u novembru 1945, a završilo 15. oktobra 1946. Sljedećeg dana izvršene su presude. [[Zatvor Spandau]] "ugostio" je sedam optuženika: Ericha Raedera, Karla Dönitza, Rudolfa Hessa, Alberta Speera, Baldura von Schiracha, [[Walter Funk|Waltera Funka]] i [[Konstantin Neurath|Konstantina Neuratha]]. Međutim, Speer, Schirach, Hess i Dönitz jedini su izdržali kaznu do kraja. Nakon tog procesa još dva nacista su osuđena nakon [[Drugi svjetski rat|2. svjetskog rata]]. To su [[Adolf Eichmann]] (obješen 1962) i [[Klaus Barbie]] (umro 1991). Općehistorijski značaj Nirnberškog procesa sastoji se naročito u tome što on predstavlja osudu agresije i proklamuje princip lične odgovornosti poglavara država i drugih visokih funkcionera za zločine protiv mira, ratne zločine i zločine protiv čovječnosti.         == Glavno suđenje == Glavno međunarodno vojno suđenje otvoreno je 18. oktobra 1945, u zgradi Glavnog suda u [[Berlin]]u. Prva sesiju predvodio je sovjetski sudija Nikitčenko. Optužena su bila 24 ratna zločina i šest kriminalnih ratnih organizacija – vodstvo [[NSDAP]]-a, [[SS]], [[SA]], [[Sigurnosna služba SS (SD)|SD]], [[Gestapo]] i [[OKW]]. Optuženi su po sljedeće četiri tačke: # Učešće u običnom planu ili [[Zavjera (zločin)|zavjeri]] za izvršenje [[Zločin protiv mira|zločina protiv mira]] # Planiranje, iniciranje i provođenje [[Ratna agresija|ratne agresije]] i drugih zločina protiv mira # [[Ratni zločin]]i # [[Zločini protiv čovječnosti]]. '''24 optuženika jesu:''' "'''O'''" [[Optužnica|optužen]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;"'''K'''" optužen i smatran krivim&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;"'''º'''" Nije osuđen {|class="wikitable" |- !rowspan=2|Ime !colspan=4|Presuda !rowspan=2|Kazna !rowspan=2|Bilješke |- !1 !2 !3 !4 |- |<center>[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-R14128A, Martin Bormann.jpg|centar|110p]]<br /> <span style="white-space: nowrap">'''[[Martin Bormann]]'''</span></center>||O|||º||K||K||Smrt||Hessov nasljednik na mjestu sekretara NSDAP-a. Osuđen na smrt. Ostaci pronađeni [[1972]].[https://web.archive.org/web/20061231141852/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judborma.htm] |- |[[Datoteka:Karl Dönitz.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Karl Dönitz]]'''</span></center>||O||K||K|||º||10 godina||Vođa ''Kriegsmarinea'' od [[1943]]. godine, naslijedio Raedera. Inicijator [[U-boot]] kampanje koji je postao [[Njemački predsjednik]] nakon Hitlerove smrti [https://web.archive.org/web/20120819062108/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/juddoeni.htm]. U dokaznom postupku na suđenju [[Karl Dönitz|Karla Dönitza]] o njegovim naređenjima [[U-boot]] flotama da nepoštuju [[London Pomorski Sporazum|Londonska Pravila]], admiral [[Chester Nimitz]] izjavio je da je nezabranjeno podmorsko oružje preneseno u [[Tihi okean]] od strane [[Sjedinjene Američke Države|SAD]] i to od prvog dana otkad je država ušla u rat. Dönitzu je dokazana krivnja zbog nepoštovanja [[Drugi Londonski Pomorsky Sporazum|2. Londonskog pomorskog sporazuma]] 1936. godine, ali njegova izjava nije prihvaćena zbog njegovih nepoštivanja međunarodnog zakona o podmorskom naoružanju.<ref name="NT">[http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/juddoeni.htm Suđenje : Dönitz] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120819062108/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/juddoeni.htm|date=19. 8. 2012}} - [[Avalon Projekt]] na [[Yale|Yaleu]]</ref> |- |[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 121-0270, Polen, Krakau, Polizeiparade, Hans Frank.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Hans Frank]]'''</span></center>||O|||º||K||K||Smrt||Šef vlade u okupiranoj [[Poljska|Poljskoj]]. Izrazio kajanje [https://web.archive.org/web/20061117165413/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judfrank.htm]. |- |[[Datoteka:Wilhelm Frick 72-919.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Wilhelm Frick]]'''</span></center>||O||K||K||K||Smrt||Hitlerov Ministar unutrašnjih poslova. Autor [[Nürnberški zakoni|Nürnberških zakona]].[https://web.archive.org/web/20061231200630/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judfrick.htm] |- |[[Datoteka:Hans Fritzsche.jpg|110p|centar]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Hans Fritzsche]]'''</span></center>||O||O||O|||º|| Oslobođen ||Popularni radio komentator, i šef novinskog odjela Ministarstva propagande u Nacističkooj Njemačkoj. Okušao se na mjestu [[Joseph Goebbels|Goebbelsa]][https://web.archive.org/web/20061231021840/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judfritz.htm] |- |[[Datoteka:Waltherfunk45.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Walther Funk]]'''</span></center>||O||K||K||K||Doživotna robija||Hitlerov ministar ekonomije. Nasljedio Schachta kao šef ''Reichsbanka''. Pušten zbog lošeg zdravlja [[16. maj]]a [[1957]].[https://web.archive.org/web/20070104122043/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judfunk.htm] |- |[[Datoteka:Goeringcaptivity2.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Hermann Göring]]'''</span></center>||K||K||K||K||Smrt||[[Reichsmarschall]], zapovjednik [[Luftwaffe]]a, i mnogih odjeljaka SS-a. Počinio samoubistvo noć prije smaknuća.[https://web.archive.org/web/20070104122244/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judgoeri.htm] |- |[[Datoteka:Rudolf Hess at Nuremberg prison.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Rudolf Hess]]'''</span></center>||K||K||K||K||Doživotna robija||Hitlerov zamjenik, pobjegao u Škotsku [[1941]].[https://web.archive.org/web/20061221030109/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judhess.htm] |- |[[Datoteka:Alfred-jodl-72-926.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Alfred Jodl]]'''</span></center>||K||K||K||K||Smrt||''Wehrmacht Generaloberst'', Keitelov pomoćnik. Jodl je [[23. februar]]a [[1953]]. godine, posmrtno doduše, oslobođen krivnje od jednog denacifikacijskog suda, koji ga je smatrao nevinim po međunarodnim zakonima. [https://web.archive.org/web/20061201141633/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judjodl.htm] |- |[[Datoteka:Ernst-Kaltenbrunner-72-916.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Ernst Kaltenbrunner]]'''</span></center>||O|||º||K||K||Smrt||Preživjeli član [[SS]]-a sa najvišim činom. Šef [[RSHA]]-a, centralne Nacističke obavještajne agencije. Također je zapovijedao mnogim ''Einsatzgruppama'' i mnogim koncentracijskim kampovima.[https://web.archive.org/web/20070103220930/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judkalt.htm] |- |[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-L18173, Wilhelm Keitel.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Wilhelm Keitel]]'''</span></center>||K||K||K||K||Death||Vođa [[OKW]]-a.[https://web.archive.org/web/20061220223846/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judkeite.htm] |- |[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 102-12331, Gustav Krupp von Bohlen und Halbach.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Gustav Krupp von Bohlen und Halbach]]'''</span></center>||O||O||O||O||----||Veliki nacistički industrijalac. Medicinski nespreman za suđenje. |- |[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-2008-0922-501, Robert Ley.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Robert Ley]]'''</span></center>||O||O||O||O||----||Šef [[DAF]]-a, Njemačke radničke fronte. Počinio samoubistvo [[25. oktobar|25. oktobra]] [[1945]]. godine, prije početka njegovog suđenja. |- |[[Datoteka:Bundesarchiv N 1310 Bild-135, Konstantin von Neurath.jpg|110p|centar]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Konstantin von Neurath]]'''</span></center>||K||K||K||K||15 godina||Ministar vanjskih poslova do 1938. godine, nasljedio ga Ribbentrop. Kasnije, Štičenik Bohemije i Moravske. Otkaz dao 1934. zbog sukoba s Hitlerom. Zbog lošeg zdravlja pušten je [[6. novembar|6. novembra]] [[1954]].[https://web.archive.org/web/20070103202811/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judneur.htm] |- |[[Datoteka:Vonpapen1.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Franz von Papen]]'''</span></center>||O||O|||º|||º||Oslobođen optužbe || [[Njemački kancelar]] [[1932]]. i vice-kancelar pod Hitlerom od [[1933]]. Kasnije, ambasador u [[Turska|Turskoj]]. Iako oslobođen na Procesima, von Papen je [[1947]]. ponovno optužen kao ratni zločinac od strane jednog denacifikacijskog suda, i osuđen je na 8 godina prisilnog teškog rada. Oslobođen je nakon 2 godine zbog sudskog apela koji je napravio. [https://web.archive.org/web/20070103063110/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judpapen.htm] |- |[[Datoteka:Erich Raeder.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Erich Raeder]]'''</span></center>||K||K||K|||º||Doživotna robija||Leader of the Kriegsmarine until his retirement in 1943, succeeded by Doenitz. Released (ill health) [[September 26]], [[1955]][https://web.archive.org/web/20070103154947/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judraede.htm] |- |[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-H04810, Joachim von Ribbentrop.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Joachim von Ribbentrop]]'''</span></center>||K||K||K||K||SMrt||Ministar vanjskih poslova [https://web.archive.org/web/20061211073112/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judribb.htm] |- |[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 146-2005-0168, Alfred Rosenberg.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Alfred Rosenberg]]'''</span></center>||K||K||K||K||Smrt||Ideologist [[superrasa|rasne teorije]]. Kasnije, Štičenik istočnih okupiranih teritorija.[https://web.archive.org/web/20070101123909/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judrosen.htm] |- |[[Datoteka:Fritz Sauckel.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Fritz Sauckel]]'''</span></center>||O||O||K||K||Smrt||Opunomoćenik Nacističkog teškog prisilnog robovskog rada.[https://web.archive.org/web/20070103221236/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judsauck.htm] |- |[[Datoteka:Hjalmar-Schacht crop.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Hjalmar Schacht]]'''</span></center>||O||O|||º|||º|| Oslobođen optužbe ||Prijeratni predsjednik ''Reichsbanka''. Priznao da je prekršio [[Versajski ugovor]].[https://web.archive.org/web/20070103221243/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judschac.htm] |- |[[Datoteka:Baldur von Schirach.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Baldur von Schirach]]'''</span></center>||O|||º|||º||K||20 godina||Zapovjednik organizacije ''[[Hitlerova mladež]]'', gauleiter [[Beč]]a. Izrazio kajanje.[https://web.archive.org/web/20061231200638/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judschir.htm] |- |[[Datoteka:Inquart crop.jpg|110p|centar]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Arthur Seyss-Inquart]]'''</span></center>||O||K||K||K||Smrt||Austrijski premijer za vrijeme ''[[Anschluss]]a''. Kasnije, gauleiter okupirane [[Holandija|Holandije]]. Izrazio kajanje.[https://web.archive.org/web/20111104043755/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judseyss.htm] |- |[[Datoteka:Albert Speer Neurenberg.JPG|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Albert Speer]]'''</span></center>|||O|||O||K||K||20 godina||Hitlerov najdraži arhitekt i lični prijatelj. Odgovoran za izgradnju mnogih ministarstava i industrijskih središta (npr. Ministarstvo naoružanja) i jedna od centralnih figura u vlasti. Izrazio kajanje.[https://web.archive.org/web/20070102180548/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judspeer.htm] |- |[[Datoteka:Julius Streicher 72-920 crop.jpg|centar|110p]]<br /> <center><span style="white-space: nowrap">'''[[Julius Streicher]]'''</span></center>||O|||º|||º||K||Kriv||Širio mržnju i ubistva nad Židovima preko svojih novina, [[Der Stürmer]].[https://web.archive.org/web/20070101043416/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judstrei.htm] |} == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Nuremberg Trials}} {{div col}} * [http://www.aegistrust.org/index.php?option=content&task=view&id=44&Itemid=75/ UK Holocaust Centre] Owned and run by the [http://www.aegistrust.org/ Aegis Trust] An independent international organisation dedicated to eliminating genocide * [https://web.archive.org/web/20060813221559/http://www.museen.nuernberg.de/english/english/reichsparteitag_e/pages/prozesse_e.html Official page of the Nuremberg City Museum] * [http://nuremberg.law.harvard.edu/php/docs_swi.php?DI=1&text=overview Nuremberg Trials Project: A digital document collection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160208031844/http://nuremberg.law.harvard.edu/php/docs_swi.php?DI=1&text=overview |date=8. 2. 2016 }} Harvard Law School Library * [https://web.archive.org/web/20040717080802/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/judcont.htm The Avalon Project] * [http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/imtconst.htm Charter of the International Military Tribunal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140214032535/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/proc/imtconst.htm |date=14. 2. 2014 }} (Nuremberg trials) * [https://web.archive.org/web/20101125101211/http://www.law.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/nuremberg/subsequenttrials.html The Subsequent Nuremberg Trials] * [https://web.archive.org/web/20110717010230/http://www.nizkor.org/hweb/imt/ Nizkor Holocaust Web Project] * [http://www.ushmm.org/research/doctors/ United States Holocaust Memorial Museum Online Exhibit] * [https://web.archive.org/web/20130912122915/http://www.ushmm.org/museum/exhibit/focus/warcrimetrials/ Special focus on The Nuremberg Trials - USHMM] * [https://web.archive.org/web/20000816022016/http://www.law.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/nuremberg/nuremberg.htm Famous World Trials - Nuremberg Trials] * [http://fcit.coedu.usf.edu/holocaust/resource/gallery/N1945.htm Nuremberg Trials Gallery] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070319234550/http://fcit.coedu.usf.edu/holocaust/resource/gallery/n1945.htm |date=19. 3. 2007 }} * [https://web.archive.org/web/20061120061816/http://www.mtsu.edu/%7Ebaustin/trials3.html The Nuremberg Trials: The Defendants and Verdicts] * [http://www.rit.edu/~mjd6897/NurembergTrials/main.html Results and Reactions to the Nuremberg Trials]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }} * [https://web.archive.org/web/20060908135032/http://history.acusd.edu/gen/WW2timeline/nuremberg-trials.html Nuremberg War Crimes - Trials] * [http://www.u-s-history.com/pages/h1685.html Nuremberg Trials 1945-1949] * [http://www.pbs.org/wgbh/amex/nuremberg/index.html "American Experience: The Nuremberg Trials"] (PBS) * [https://web.archive.org/web/20050903201232/http://www.trial-ch.org/trialwatch/search/en?CF=3 Trial Watch: The Nuremberg Trials] * [http://www.timesonline.co.uk/newspaper/0,,172-2213985,00.html Obituary of Anthony Marreco]{{Mrtav link}} * [https://web.archive.org/web/20041009165354/http://www.ess.uwe.ac.uk/genocide/trials.htm Crimes, Trials and Laws] * [http://www.worldwar-two.net/acontecimentos/84/ Nuremberg Trials] * [http://www.worldwar-two.net/acontecimentos/85/ Nuremberg defendants] * [http://www.fredautley.com/nuremberg.htm ''THE NUREMBERG JUDGMENTS'' Chapter 6 from ''THE HIGH COST OF VENGEANGE''] by [[Freda Utley]] (1949 Henry Regnery Company) Made available by "The Freda Utley Foundation" * [http://jurist.law.pitt.edu/forumy/2006/10/tree-fell-in-forest-nuremberg.php A Tree Fell in the Forest: The Nuremberg Judgments 60 Years On] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070213085150/http://jurist.law.pitt.edu/forumy/2006/10/tree-fell-in-forest-nuremberg.php |date=13. 2. 2007 }}, [[JURIST]] {{div col end}} {{Zakoni i običaji ratovanja}} {{Osuđenici u Nirnberškom procesu}} [[Kategorija:Njemačka u Drugom svjetskom ratu]] [[Kategorija:Nacizam]] [[Kategorija:Drugi svjetski rat]] [[Kategorija:Nürnberški proces]] [[Kategorija:Nürnberg]] [[Kategorija:Historija Bavarske]] qiqauyh5oj6gjrs1zwgmn57vg2gpbyp 0 62684 3665872 3664549 2024-11-14T16:19:41Z KWiki 9400 [[Kategorija:Bosanskohercegovački treneri]] uklonjena; [[Kategorija:Bosanskohercegovački nogometni treneri]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3665872 wikitext text/x-wiki {{Nogometaš | imenogometaša = Husref Musemić | slika = | opis_slike = | punoime = | nadimak = | datumrođenja = {{datum rođenja i godine|1961|7|4}} | rodnigrad = [[Janja]], [[Bijeljina]] | rodnadržava = [[FNRJ]] | datumsmrti = | gradsmrti = | državasmrti = | visina = 186 cm | pozicija = Napadač | trenutniklub = | godine1 = 1977–1979. | klubovi1 = [[FK Radnik Bijeljina|Radnik Bijeljina]] | nastupi(golovi)1 = 28 (3) | godine2 = 1979–1985. | klubovi2 = [[FK Sarajevo|Sarajevo]] | nastupi(golovi)2 = 118 (47) | godine3 = 1985–1989. | klubovi3 = [[FK Crvena Zvezda|Crvena Zvezda]] | nastupi(golovi)3 = 87 (26) | godine4 = 1989. | klubovi4 = [[Heart of Midlothian FC|Hearts]] | nastupi(golovi)4 = 6 (3) | godine5 = 1989–1991. | klubovi5 = [[FK Sarajevo|Sarajevo]] | nastupi(golovi)5 = 26 (9) | godine6 = 1991–1992. | klubovi6 = [[FC Twente|Twente]]<ref name="Husref Musemić, fctwente.nl">[http://www.fctwente.nl/statistieken/spelers/spelerInfo.php?spelerID=123&seizoenID=27 ''Husref Musemić, fctwente.nl''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111001041639/http://www.fctwente.nl/statistieken/spelers/spelerInfo.php?spelerID=123&seizoenID=27 |date=1. 10. 2011 }}; pristupljeno: 16. 11. 2013.</ref> | nastupi(golovi)6 = 10 (0) | godine7 = 1991–1992. | klubovi7 = [[VVV-Venlo]] | nastupi(golovi)7 = 0 (0) | godine8 = 1992–1994. | klubovi8 = [[SC Pfullendorf|Pfullendorf]] | nastupi(golovi)8 = 32 (16) | reprezentacija = da | nacionalnegodine1 = 1983. | nacionalneekipe1 = {{ZD|JUG}} [[Nogometna reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavija]] | nacionalninastupi(golovi)1= 1 (0) | nacionalnegodine2 = 1995. | nacionalneekipe2 = {{ZD|BIH}} [[Nogometna reprezentacija Bosne i Hercegovine|BiH]] | nacionalninastupi(golovi)2= 1 (0) | trenergodine = 1997–1999. <br/> 1999–2000. <br/> 2001. <br/> 2002–2003. <br/> 2004. <br/> 2005–2008. <br/> 2008–2009. <br/> 2012–2013. <br/> 2015–2016. <br/> 2016–2017. <br/> 2017–2019. <br/> 2021–2022. <br/> 2022–2023. <br/> 2024. | trenerklubovi = [[FK Sarajevo|Sarajevo]] (asistent) <br/> [[NK Đerzelez Zenica|Đerzelez Zenica]] <br/> [[FK Sarajevo|Sarajevo]] <br/> [[FK Sarajevo|Sarajevo]] <br/> [[NK Čelik Zenica|Čelik Zenica]] <br/> [[FK Sarajevo|Sarajevo]] <br/> [[FK Olimpik Sarajevo|Olimpik]] <br/> [[FK Olimpik Sarajevo|Olimpik]] <br/> [[FK Sloboda Tuzla|Sloboda Tuzla]] <br/> [[FK Mladost Doboj Kakanj|Mladost Doboj Kakanj]] <br/> [[FK Sarajevo|Sarajevo]] <br/> [[FK Tuzla City|Tuzla City]] <br/> [[FK Igman Konjic|Igman Konjic]] <br/> [[FK Igman Konjic|Igman Konjic]] }} '''Husref Musemić''' (rođen 4. jula 1961) nekadašnji je bosanskohercegovački nogometaš, a danas trener.<ref>[http://www.transfermarkt.com/en/husref-musemic/aufeinenblick/trainer_4208.html ''Husref Musemić] na ''transfermarkt.de''; pristupljeno: 16. 11. 2013.</ref> ==Igračka karijera== Musemić je bio golgeter [[FK Sarajevo]] šampionske 1985. Igrao je i za beogradsku [[FK Crvena Zvezda|Crvenu zvezdu]], škotski [[Heart of Midlothian FC|Hearts]] i holandski Twente. Odigrao je jednu utakmicu za [[Nogometna reprezentacija Jugoslavije|Jugoslaviju]] 30. marta 1983. protiv [[Nogometna reprezentacija Rumunije|Rumunije]] u [[Temišvar]]u.<ref name="Husref Musemić, reprezentacija.rs">[http://www.reprezentacija.rs/index.php/sr/statistika/reprezentativci/1330 ''Husref Musemić, reprezentacija.rs''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140819162507/http://www.reprezentacija.rs/index.php/sr/statistika/reprezentativci/1330 |date=19. 8. 2014 }}; pristupljeno: 16. 11. 2013.</ref>, te jednu utakmicu i za [[Nogometna reprezentacija Bosne i Hercegovine|Bosnu i Hercegovinu]] 30. novembra 1995. protiv [[Nogometna reprezentacija Albanije|Albanije]] u [[Tirana|Tirani]]. ==Trenerska karijera== Kao samostalan šef stručnog štaba, osvojio je titulu sa [[FK Sarajevo|Sarajevom]] u sezoni [[Premijer liga Bosne i Hercegovine 2006/07.|2006/07]]. Bio je i trener [[NK Đerzelez Zenica|Đerzeleza]] kao i [[FK Olimpik Sarajevo|Olimpika]]. Dana 15. januara 2015. postaje trener [[tuzla]]nske [[FK Sloboda Tuzla|Slobode]], a 11. septembra 2016, zbog slabih rezultata u sezoni [[Premijer liga Bosne i Hercegovine 2016/2017.|2016/17]], podnio je ostavku na mjestu trenera Slobode. Dana 27. septembra 2016. postaje trener [[FK Mladost Doboj Kakanj|Mladosti]] iz [[Doboj (Kakanj)|Doboja]] kod [[Kakanj|Kaknja]]. 2017. godine dobija otkaz. Dana 26. augusta 2017. postaje trener FK Sarajevo. Sa Sarajevom 2019. osvaja titulu i kup. Dana 2. decembra 2019. dobija otkaz na klupi Sarajeva<ref>{{cite web|url=https://www.klix.ba/sport/nogomet/husref-musemic-vise-nije-trener-fk-sarajevo/191202148|title=Husref Musemić više nije trener FK Sarajevo|date=2. 12. 2019|access-date=2. 12. 2019|language=bosanski|author=A.P.|publisher=Klix.ba|archive-url=https://web.archive.org/web/20191202205538/https://www.klix.ba/sport/nogomet/husref-musemic-vise-nije-trener-fk-sarajevo/191202148|archive-date=2. 12. 2019|url-status=dead}}</ref> Dana 7. januara 2021. postaje trener [[FK Tuzla City]].<ref>{{cite web|url=https://www.klix.ba/sport/nogomet/husref-musemic-je-novi-trener-tuzla-cityja/210107066|title=Husref Musemić je novi trener Tuzla Cityja|date=7. 1. 2021|access-date=7. 1. 2021|language=bs|author=E.B.|publisher=Klix.ba}}</ref> Nakon loših rezultata, Musemić napušta Tuzla City 10. aprila 2022.<ref>{{cite web|url=https://sport.avaz.ba/nogomet/733287/poznata-sudbina-husrefa-musemica-na-klupi-tuzla-cityja|title=Poznata sudbina Husrefa Musemića na klupi Tuzla Cityja|date=10. 4. 2022|access-date=10. 4. 2022|language=bs|publisher=sport.avaz.ba}}</ref> U decembru 2022. preuzeo je [[FK Igman Konjic|Igman]] iz [[Konjic]]a.<ref>{{cite web|url=https://www.klix.ba/sport/husref-musemic-preuzeo-posljednjeplasiranu-ekipu-premijer-lige-bih/221222121|title=Husref Musemić preuzeo posljednjeplasiranu ekipu Premijer lige BiH|date=22. 12. 2022|access-date=22. 12. 2022|language=bs|author=H.H.|publisher=Klix.ba}}</ref> Musemić je sporazumno prekinuo svoju saradnju sa Igmanom 27. jula 2023.<ref>{{cite web|url=https://www.klix.ba/sport/nogomet/husref-musemic-vise-nije-trener-igmana-iz-konjica/230727175|title=Husref Musemić više nije trener Igmana iz Konjica|date=27. 7. 2023|access-date=27. 7. 2023|language=bs|author=H.H.|publisher=Klix.ba}}</ref> U Igman se vraća u junu 2024.<ref>{{cite web|url=https://www.klix.ba/sport/nogomet/husref-musemic-je-novi-trener-igmana-iz-konjica-predstavljen-zanimljivom-fotografijom/240622098|title=Husref Musemić je novi trener Igmana iz Konjica, predstavljen zanimljivom fotografijom|date=22. 6. 2023|access-date=22. 6. 2023|language=bs|author=H.H.|publisher=Klix.ba}}</ref> ==Reference== {{Refspisak}} {{Treneri Čelika}} {{DEFAULTSORT:Musemić, Husref}} [[Kategorija:Rođeni 1961.]] [[Kategorija:Živi ljudi]] [[Kategorija:Biografije, Bijeljina]] [[Kategorija:Jugoslavenski nogometaši]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački nogometaši]] [[Kategorija:Nogometaši Sarajeva]] [[Kategorija:Nogometaši Crvene zvezde]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački nogometni treneri]] [[Kategorija:Treneri FK Sarajeva]] [[Kategorija:Treneri Čelika]] [[Kategorija:Treneri Olimpika Sarajevo]] [[Kategorija:Treneri Slobode]] [[Kategorija:Treneri Mladosti Doboj Kakanj]] [[Kategorija:Treneri Tuzla Cityja]] [[Kategorija:Treneri Igmana Konjic]] onet8kiqu1xvl23d15pgba88044ggbr 0 65644 3665911 3203819 2024-11-15T01:53:07Z Nerko65 55647 3665911 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Coat of arms of Botswana.svg|mini|desno|200px|Grb Bocvane]] '''Grb Bocvane''' je usvojen 25. januara 1966. Središnji štit na grbu pridržavaju dvije [[zebra|zebre]]. Oblik štita je tradicionalan za zemlje [[Južna Afrika (regija)|južne Afrike]]. U gornjem dijelu nalaze se tri zupčanika, simbol industrije. Ispod njih su tri vala koji podsjeća gledatelja na moto nacije "pula", što u prijevodu znači "kiša", ali i sreća, a ujedno je i naziv nacionalne [[Valuta|valute]].[1]simboliziraju vodeno bogatstvo ove zemlje. U donjem dijelu grba je glava [[bik]]a, simbolizujući vaŻnost [[Stočarstvo|stočarstva]], ispod kojeg je natpis "''pula''" (kiša) na plavoj traci. Dvije zebre također simboliziraju značaj divljih životinja u [[Turizam|turizmu]], koji je važan u nacionalnoj [[Ekonomija|ekonomiji]]. Zebra s desne strane drži klas [[Sirak|sirka]], važnog usjeva u Bocvani, dok ona na lijevoj strani drži kljovu od od slonovače simbolizirajući nekadašnju trgovinu bjelokosti. <ref name=":0">{{Cite web|title=Botswana Coat of Arms – YourBotswana|url=https://yourbotswana.com/2017/01/07/botswana-coat-of-arms/|access-date=2021-05-27|language=en-GB}}</ref><ref>{{cite web|url=https://dailynews.gov.bw/news-detail/31255|title=Birth of nation|website=dailynews.gov.bw|publisher=BOPA|first=Pako|last=Lebanna|date=27 September 2016|access-date=26 January 2020|archive-url=https://archive.today/20200126140631/http://www.dailynews.gov.bw/news-details.php?nid=31255|archive-date=26 January 2020|url-status=live}}</ref> == Također pogledajte == * [[Zastava Bocvane]] == Reference == {{Refspisak}} {{Grbovi Afrike}} {{Commonscat|Coats of arms of Botswana}} [[Kategorija:Grbovi država|Bocvana]] [[Kategorija:Bocvana]] n4zqv0tsorkscz5vkp9ioc5vwjrzggc 0 66160 3665954 3658982 2024-11-15T11:56:00Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665954 wikitext text/x-wiki '''Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini''' iz 1931. jest šesti po redu popis izvršen za vrijeme [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevine Jugoslavije]]. Po popisu stanovništva na površini od 51.564&nbsp;km² 1931. u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] živjelo je 2.323.555 stanovnika.<ref>{{Cite web|url=https://www.fzs.ba/Dem/Popis/PopisiStanB.htm|title=STANOVNIŠTVO BOSNE I HERCEGOVINE PO POPISIMA|date=2013-09-19|website=web.archive.org|access-date=2024-10-09|archive-date=19. 9. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130919000210/https://www.fzs.ba/Dem/Popis/PopisiStanB.htm|url-status=dead}}</ref> == Osnovni podaci == * Broj stanovnika: 2.323.555 * Broj stanovnika ženskog spola: 1.138.515 ( -46.525) * Broj stanovnika muškog spola: 1.185.040 * Broj žena u odnosu prema broju muškaraca 961 : 1000 * broj domaćinstava: 398.238 * veličina prosječnog domaćinstva: 5.8 članova/domaćinstvu * gustoća naseljenosti: 45.1 stanovnika /km² * prosječna starost žena: - godina * prosječna starost muškaraca: - godine<ref>{{cite web|url = https://www.fzs.ba/Dem/Popis/PopisiStanB.htm|title = STANOVNIŠTVO BOSNE I HERCEGOVINE PO POPISIMA|work = webarchive.org|access-date = 5. 7. 2019|archive-date = 19. 9. 2013|archive-url = https://web.archive.org/web/20130919000210/https://www.fzs.ba/Dem/Popis/PopisiStanB.htm|url-status = bot: unknown}}</ref> == Ukupni rezultati po vjerskoj osnovi == {| {{prettytable}} style="text-align:center;" |- bgcolor="#efefef" ! colspan=5 style="border-right:0px;" | Izvod iz popisa stanovništva BiH 1931. godine |- bgcolor="#efefef" | '''Vjeroispovjest''' | '''Broj''' | '''Udio''' |- | align=left|Srpski pravoslavci ||align=right|1.028.139 ||44,25 % |- | align=left|Muslimani¹|| align="right" |718,079 ||30,90 % |- | align=left|Rimokatolici ||align=right|547,949 ||23,58 % |- | align=left|Protestanti||align=right|7,094||0,31 % |- | align=left|Ostali||align=right|22,294 ||0,96 % |} ¹ Modalitet [[Muslimani (narod)|Muslimani]] se danas označava kao modalitet [[Bošnjaci]]. == Također pogledajte == * [[Bošnjaci i popisi stanovništva]] == Vanjski linkovi == * Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine: Demografija, Tematski bilten 02/2007, Sarajevo 2007. godine * Federalni zavod za statistiku: [https://web.archive.org/web/20130919000210/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/PopisiStanB.htm Stanovništvo BiH po popisima] == Reference == {{refspisak}} {{PopisStanovništvaBiH}} [[Kategorija:Popisi stanovništva u Bosni i Hercegovini|1931]] [[Kategorija:1931. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:1931. u Jugoslaviji]] [[Kategorija:Popisi stanovništva 1931.|BiH]] i18enr7mb1h7vetvn1z4zf5htkn1rew 0 76951 3665913 3655443 2024-11-15T04:23:48Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665913 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Capri and Ischia map.png|mini|desno|300px|Lokacija Napuljskog zaliva]] '''Napuljski zaliv'''<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Bay-of-Naples|title=Bay of Naples {{!}} Italy, Map, & Facts {{!}} Britannica|website=www.britannica.com|language=en|access-date=30. 6. 2024}}</ref> se nalazi na jugozapadu [[Italija|Italije]], u regiji [[Kampanija]]. Na zapadu je otvoren prema [[Tirensko more|Tirenskom moru]], a na istoku se nalazi planina [[Vezuv]]. Veći gradovi koji se nalaze na obalama ovog zaliva su [[Napulj]], [[Pozzuoli]], [[Sorrento]] i dr. U zalivu se nalaze ostrva [[Capri]], [[Ischia]] i [[Procida]]. U [[antika|antici]] je bio poznat kao ''Sinus Cumanus''. == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * https://web.archive.org/web/20110713024833/http://www.incampania.com/en/assets/allegati/Gulf%20of%20Naples%20Islands.pdf * http://www.la84foundation.org/6oic/OfficialReports/1960/OR1960v1.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121027195102/http://www.la84foundation.org/6oic/OfficialReports/1960/OR1960v1.pdf |date=27. 10. 2012 }} * http://www.la84foundation.org/6oic/OfficialReports/1960/OR1960v2pt2.pdf {{Normativna kontrola}}{{stub-geog}} {{Commonscat|Gulf of Naples}} [[Kategorija:Geografija Italije]] [[Kategorija:Zalivi]] jro4zgix7tg5mb989o6f571kq0rnsbu 0 93071 3665943 3342599 2024-11-15T10:27:47Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665943 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Paulo Coelho | slika =Paulo Coelho 30102007.jpg | veličina_slike = | opis = Brazilski pisac | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1947|8|24}} | mjesto_rođenja = Rio de Janeiro, Brazil | datum_smrti = <!-- {{Datum smrti i godine|GGGG|MM|DD|GGGG|MM|DD}}--> | mjesto_smrti = <!-- [[Grad]], [[Država]] --> | nacionalnost = | vjera = katoličanstvo | obrazovanje = | zanimanje = | supružnik = | djeca = | roditelji = | potpis = | web-stranica = }} '''Paulo Coelho''' ([[24. august]] [[1947]]. - ) je [[brazil]]ski pisac savremenog doba.<ref name="bio">[http://www.biography.com/people/paulo-coelho-5524 Biografija na stranici]''biography.com'' pristupljeno:30. 7.2014 {{Simboli jezika|en|Engleski}}</ref> == Biografija == Rođen je 24. augusta 1947. u [[Rio de Janeiro]]u u [[Brazil]]u. Pohađao je u vjersku školu [[isusovci|Isusovaca]].<ref name="bio"/> Kao tinejdžer rekao je majci da želi postati pisac na što mu je ona odgovorila "Otac ti je [[inžinjer]], logičan i razuman čovjek s definisanim pogledom na svijet. Da li znaš šta uopće znači biti pisac?" Tražeći odgovor na ovo pitanje zaključio je da "pisac uvijek nosi naočale i nikad ne češlja kosu", a da mu je "dužnost i obaveza biti neshvaćen od svoje generacije". Kada mu je bilo 17, roditelji su ga zbog introverznog ponašanja i suprostavljanja tradicionalnom načinu života poslali u [[umobolnica|umobolnicu]]. Pustili su ga kada mu je bilo 20 godina, a u međuvremenu je bježao tri puta. Poslije je rekao "Nije da su me željeli povrijediti, jednostavno nisu znali šta da rade... Nisu to učinili da bi me uništili, nego da bi me spasili". Po želji roditelja, upisao se na [[fakultet]] [[pravni fakultet|prava]] i odustao od toga da postane pisac. Nakon godine dana napustio je fakultet i počeo putovati po [[Južna Amerika|južnoj Americi]], [[Sjeverna Afrika|sjevernoj Africi]], [[Meksiko|Meksiku]], i [[Evropa|Evropi]]. Živio je kao [[hipik]] i uživao [[droga|drogu]]. Po povratku u Brazil pisao je pjesme za [[Elis Regina|Elis Reginu]], [[Rita Lee|Ritu Lee]], i [[Raul Seixas]]a. Zbog tih pjesama, koje je vlada smatrala ljevičarskim i opasnim, [[1974]]. je bio uhapšen i mučen. Iako je uspio zaraditi i proslaviti se pisanjem pjesama, 1986. se odlučio potpuno posvetiti pisanju romana. Preokret je nastao tokom učešća u obrednoj šetnji [[Put za Santijago]] (''Road of Santiago de Compostela'') u [[Španija|Španiji]], što je i opisao u svom djelu [[Hodočašće (knjiga)|Hodočašće]].<ref name="bio"/> 1982 objavio je prvu knjigu ''Arquivos do Inferno'' (Arhive iz pakla), međutim knjiga nije imala zapažen uspjeh. Svoju narednu knjigu, ''O Manual Prático do Vampirismo'', 1985. (Praktični priručnik Vampirizma) je pokušao povući iz prodaje i okarakterisao kao "loše kvalitetnu". 1986, po povratku sa sa [[Put za Santijago|Puta za Santijago]] napisao je ''O Diário de um Mago'' ([[Hodočašće (knjiga)|Hodočašće]]). Naredne godine mala štamparija izdaje [[Alhemičar (knjiga)|Alhemičara]] u 900 primjeraka, koji postaje popularan tek nakon objave [[Brida|Bride]] (1990). "Alhemičar" je prodan u preko 65 miliona primjeraka i postao jedan od najprodavanijih knjiga u historiji, preveden je na 67 jezika i upisan u [[Ginisova knjiga rekorda|Ginisovu knjigu rekorda]] kao knjiga živog autora koja je prevedena na najveći broj jezika. Nakon toga, piše knjigu svake druge godine. Rekao je da svaku novu knjigu počinje tek kada nađe bijelo pero u januaru neparne godine. To je vezano za njegovu prekretnicu da postane pisac. Dok je odgađao trajni prelazak na pisanje po povratku sa Puta za Santijago, rekao je "ukoliko danas nađem bijelo pero to je znak koji mi Bog šalje da počnem pisati novu knjigu." Pero je našao na prozoru prodavnice i počeo pisati taj dan. == Književni opus == Do sada je Coelho izdao 26 knjiga.<ref name="bio"/> Od toga su dvije [[autobiografija|autobiografske]], Hodočašće i ''As Valkírias'', a ostale su samo bazirane na ličnom iskustvu. Neke su predstavljene kao skup [[esej]]a, [[novine|novisnkih]] članaka ili predavanja. Prodao je preko 100 miliona knjiga u preko 150 zemalja svijeta, a njegova djela su prevedena na 59 jezika<ref name="bio"/>. {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center"|- | '''Godina izdanja''' | Originalni naziv | Naziv prijevoda |- | [[1982]]. | ''Arquivos do Inferno'' | -''Arhivi iz pakla'' |- | [[1986]]. | ''O Manual Prático do Vampirismo'' | -''Praktični priručnik Vampirizma'' |- | [[1987]]. | ''O Diário de um Mago'' | ''Hodočašće'' |- | [[1988]]. | ''O Alquimista'' | ''Alhemičar'' |- | [[1990]]. | ''Brida'' | ''Brida'' |- | [[1991]]. | ''O Dom Supremo'' | - |- | [[1992]]. | ''As Valkírias'' | - |- | rowspan="2" | [[1994]]. | ''Maktub'' | -''Sve je napisano istom rukom.'' |- | ''Na margem do rio Piedra eu sentei e chorei'' | ''Na obali rijeke Piedre sjela sam i plakala'' |- | [[1996]]. | ''O Monte Cinco'' | ''Peta gora'' |- | [[1997]]. | ''Manual do guerreiro da luz'' | ''Priručnik za ratnika svjetlosti'' |- | [[1998]]. | ''Veronika decide morrer'' | ''Veronika je odlučila umrijeti'' |- | [[2000]]. | ''O Demônio e a srta Prym'' | ''Đavo i gospođica Prim'' |- | [[2001]]. | ''Histórias para pais, filhos e netos'' | ''Priče za roditelje, djecu i unučad |- | [[2003]]. | ''Onze Minutos'' | ''Jedanaest minuta'' |- | [[2004]]. | ''O Gênio e as Rosas'' | ''Genie i ruže'' |- | [[2005]]. | ''O Zahir'' | ''Zahir'' |- |rowspan="2"| [[2006]]. | ''Ser como um rio que flui'' | - |- | ''A bruxa de Portobello'' | ''Vještica iz Portobella'' |- |} == Društveni status == * Iako je odgojen kao [[Katolik]] i ide u [[crkva|crkvu]], iskazao je svoje neslaganje s [[Papa|Papom]] u nekoliko političkih i društvenih pitanja. * 1996 je osnovao [[Paulo Coelho Intstitut]] koji pruža pomoć djeci i starijim osoba sa finansijskim problemima. * Član je upravnog odbora Shimon Peres centra za mir * Posebni savjetik [[UNESCO]]a za "međunarodni dijalog i duhovno približavanje" * Član upravnog odbora Schwab fondacije za društveno poduzetništvo * Član brazilske akademije pisama * Član INI Međunarodnog savjetodaštva - HARVARD INTERNATIONAL NEGOTIATION INITIATIVE * Član upravnog odbora Doha centra za slobodu medija * Član savjetnik upravnog odobra [[Maybach fondacija|Maybach fondacije]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat}} * [http://www.paulocoelhoinstitute.org Stranica Paulo Coelho Instituta - en] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200105182533/http://www.paulocoelhoinstitute.org/ |date=5. 1. 2020 }} * [http://www.paulocoelho.com.br/engl/index.html Zvanična stranica Paula Coelha - en] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101005053136/http://www.paulocoelho.com.br/engl/index.html |date=5. 10. 2010 }} * [http://paulocoelhoblog.com Paulov zvanični blog - en] * [https://web.archive.org/web/20121029115417/http://www.warriorofthelight.com/engl/index.html Priručnik za ratnika svjetlosti na engleskom; Warrior of the Light] * [http://www.bbc.co.uk/radio4/factual/desertislanddiscs_20050703.shtml Pojavljivanje na ''Desert Island Discs'', BBC-Radio 4, 3 Juli 2005. - en] * [https://web.archive.org/web/20090724125815/http://www.opendemocracy.net/author/Paulo_Coelho.jsp Članci na ''openDemocracy'' - en] * [https://web.archive.org/web/20070118162957/http://www.sidneyrezende.com/sec_entrevistas_view.php?id=55 Video intervju iz 1998 - en] * [https://web.archive.org/web/20110327135915/http://www.thehimalayantimes.com/MostpopularNews.php?mostp=2&id=MjI1Nw==&catid= Paulo Coelhov intervju sa ''The Himalayan Times'', Nepal - en] * [http://www.coelhopaulo.com Coelho Paulo - en] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120106193732/http://www.coelhopaulo.com/ |date=6. 1. 2012 }} * [http://www.goodreads.com/author/show/566.Paulo_Coelho Paulo Coelho na Goodreads - en] * [https://web.archive.org/web/20160417000258/http://www.pcfcs.ch.vu/ Paulo Coelho Fanclub Švicarska - ger] {{DEFAULTSORT:Coelho, Paulo}} [[Kategorija:Brazilski pisci]] [[Kategorija:Biografije, Rio de Janeiro]] [[Kategorija:Rođeni 1947.]] 5anqai14eg4gq3e06dvqdni8k18ieph 0 98601 3665902 3633110 2024-11-14T22:40:45Z 109.245.192.126 3665902 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Radislav Krstić | slika = Radislav Krstic2013.jpg | alt_slike = | opis = | ime_pri_rođenju = | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1948|2|15}} | mjesto_rođenja = [[Vlasenica]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|FNRJ]] | datum_smrti = <!-- {{Datum smrti i godine|GGGG|MM|DD|GGGG|MM|DD}} (datum smrti pa onda datum rođenja) --> | mjesto_smrti = <!-- [[Grad]], [[Država]] --> | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = [[General]] | godine_aktivnosti = | poznat_po = [[Genocid u Srebrenici]] | značajna_djela = }} '''Radoslav Krstić''' (rođen 15. februara 1948) [[Srbi|srpski]] je bivši aktivni [[general]] [[Vojska Republike Srpske|Vojske Republike Srpske]] (VRS). Bio je zamjenik komandanta VRS-a, a kasnije načelnik štaba [[Drinski korpus Vojske Republike Srpske|Drinskog korpusa]] od oktobra 1994. do 12. jula 1995. Unaprijeđen je u čin general-majora u junu 1995, a komandu nad Drinskim korpusom preuzeo je 13. jula 1995.<ref name="ictysheet">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/cis/en/cis_krstic.pdf CASE INFORMATION SHEET: RADISLAV KRSTIĆ]</ref> == Rani život i obrazovanje == Rođen je u [[Vlasenica|Vlasenici]]. Osnovnu školu pohađao je u Vlasenici, a osnovnu školu u [[Han-Pijesak|Han Pijesku]], gdje je završio i srednju školu u gimnaziji. Svoje mlade godine opisuje kao vrlo mirne, a zajednicu u kojoj je živio kao "heterogenu" i vrlo tolerantnu, posebno među omladinom.<ref name=trans10162000 /> Godine 1968, po završetku srednje škole, počeo je fakultetsko obrazovanje upisom na Vojnu akademiju u Beogradu. Diplomirao je 1972, nakon čega je postao aktivni oficir bivše JNA.<ref name=trans10162000/> == Lični život == Oženjen je i ima kćerku Tamaru.<ref name="trans10162000"/><ref>{{cite web |last1=Petković |first1=M. |title=Krstić će tražiti premeštaj u drugi zatvor |url=https://www.blic.rs/vesti/hronika/krstic-ce-traziti-premestaj-u-drugi-zatvor/zjfq1sw |website=Blic.rs |date=9. 5. 2010}}</ref> == Karijera == Prema svjedočenju na suđenju, Krstić je prvo raspoređen u sarajevski garnizon od 1972. do 1981, gdje je pohađao srednju vojnu školu "Josip Broz Tito". Njegov prvi zadatak bio je komandir voda u ovoj srednjoj vojnoj školi. Bio je i komandir čete i komandir voda svoje klase tokom maturske godine. Krstić se sjeća Sarajeva kao jedinstvenog u Jugoslaviji po duhu zajedništva među etnički raznolikom populacijom.<ref name="trans10162000" /> Krstićeva dužnost u Sarajevu okončana je 1981. kada je postavljen u generalštab [[Vojna akademija Srbije|Vojne akademije Srbije]]. Iako je ova pozicija bila veoma tražena od strane vojnih oficira koji su orijentisani ka karijeri, Krstić je insistirao da njegova porodica ostane u Sarajevu, u nadi da bi tamo mogao biti preraspoređen. Po završetku školovanja 1983, međutim, raspoređen je u [[Negotin]], mali grad koji se nalazio na granici [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavije]], [[Bugarska|Bugarske]] i [[Rumunija|Rumunije]].<ref name="trans10162000" /> Sredinom 1986. Krstić je prekomandovan u [[Priština|Prištinu]], na [[Kosovo|Kosovu]], gde je zadužen za obuku oficira i jedinica u Prištinskom korpusu. Zbog nemira koji su nastali u tom kraju, početkom 1987. je raspoređen u [[Kosovska Mitrovica|Kosovsku Mitrovicu]] za načelnika štaba Motorizovane brigade. Na toj dužnosti ostao je do 1990. kada je preuzeo dužnost komandanta brigade tog garnizona.<ref name="trans10162000" /> === Uloga u ratovima u bivšoj Jugoslaviji === ==== Ulazak u VRS ==== Sredinom 1992, nakon što je Bosna proglasila [[nezavisnost]], Krstić je odlučio da će se, umjesto da pokušava pronaći mjesto u ovoj novoj Jugoslaviji, vratiti u Bosnu jer je tu rođen i smatrao da je državljanin Bosne. Kratko je boravio sa porodicom u [[Han-Pijesak|Han Pijesku]], a u junu 1992, kada je rat u Bosni i Hercegovini već bio u jeku, prijavio se u garnizon Han Pijesak i pristupio Vojsci Republike Srpske. Odmah je u činu potpukovnika raspoređen na dužnost komandanta [[2. romanijska motorizovana brigada VRS|2. romanijske motorizovane brigade]], koja se nalazila u garnizonu [[Sokolac]]. Ova brigada je bila novo iskustvo za Krstića, jer je bila etnički homogena; koju čine samo etnički Srbi iz općina Sokolac, općine [[Olovo (općina)|Olovo]] i [[Kladanj]], te izbjeglice iz općina [[Zenica]], [[Kakanj]], [[Breza (općina)|Breza]] i [[Vareš]].<ref name="trans10162000" /> ==== Rani ratni angažmani ==== Krstić se u početku suočavao sa problemima u komandovanju i rukovođenju zbog neiskustva oficira u komandi brigade i njima potčinjenih jedinica. Međutim, situacija se brzo popravlja, te je u oktobru iste godine unapređen u čin pukovnika. Na srpski pravoslavni praznik Svetog Ilije u augustu 1993, iza položaja Krstićevih jedinica koje su bile angažovane na prvoj liniji fronta na području Kladnja, došlo je do sinhronizovane infiltracije [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]] (ARBiH), a uništena su sela na području općine Han Pijesak, kao što su [[Žeravice (Han-Pijesak)|Žerovice]], [[Rijeka (Olovo)|Rijeka]], [[Potkosovača]], a većina njihovih stanovnika ubijena. Krajem aprila naredne godine došlo je do značajnih napora [[Istočnobosanski korpus VRS|Istočnobosanskog korpusa]] da probije kladanjski front da zauzme Vlasenicu i poveže se iz pravca Kladnja sa snagama unutar zaštićenog područja [[Žepa (Rogatica)|Žepa]]. Ofanziva je trajala otprilike 20 dana, a slomljena je 20. maja 1994.<ref name="trans10162000">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001016it.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript"], icty.org, 16 October 2000.</ref> ==== Upozorenja UN o "sigurnoj zoni" ==== Krstić je 15. augusta 1994. imenovan za načelnika štaba Drinskog korpusa gdje je radio sa svojim zamjenom kako bi ga upoznao sa njegovim ulogama i funkcijom do 1. septembra, a zatim je radio sa bivšim načelnikom Generalštaba kojeg će zamijeniti da bi naučio svoju novu dužnost do 28. septembra. Potom je upoznat s operacijama ARBiH koje su dolazile iz pravca [[Tuzla|Tuzle]], [[Živinice|Živinica]], [[Kladanj|Kladnja]] i [[Olovo (općina)|Olova]] protiv srpskih civila. Njegov prethodnik ga je također informirao i rekao mu da su, uprkos statusu zaštićene zone Srebrenici i Žepi i obavezama koje proizilaze iz sporazuma o demilitarizaciji, snage 28. brdske divizije Istočnobosanskog korpusa u Srebrenici i Žepi i da su iz Tuzle i Kladnja ili direktno iz Sarajeva nabavljali više oružja pored lakog ili pješadijskog naoružanja koje su već imali.<ref name="trans10162000" /> Postojali su brojni izvještaji srpskih obavještajnih izvora o kretanju trupa ARBiH u i iz zaštićenih enklava koje nose oružje, izviđanju srpskih položaja i drugim vojnim akcijama protiv Tuzle, Živinica i Kladnja, a sve koriste protektorat UN-a kao bazu operacija u regiji. Krstić je na dužnosti u Komandi korpusa ostao do 1. novembra 1994, nakon čega je formirao brigadu koja je bila raspoređena na području Hercegovačkog korpusa za borbu protiv ofanzive koju je Istočnobosanski korpus vodio sa područja [[Bjelašnica|Bjelašnice]] i [[Igman]]a prema [[Treskavica|Treskavici]]. i [[Trnovo (FBiH)|Trnovo]]. Na području Treskavice i Trnova ostao je do sredine decembra 1994, nakon čega se vratio na dužnost komandanta Korpusa u Vlasenici.<ref name="trans10162000" /> Ponovo je upoznat sa situacijom u vezi sa operacijama koje je bošnjačka komanda 28. divizije u Srebrenici, po naređenju Glavnog štaba 2. korpusa u Tuzli, izvodila prema položajima Drinskog korpusa, posebno na općine Milići, Han Pijesak i općina Vlasenica. Upoznat je i sa obavještavanjem o nastavku snabdijevanja vojske, naoružanjem i municijom pripadnika 28. brigade na zaštićenom području. Počeli su da presreću komunikaciju koja ukazuje na pokušaj ARBiH da izvede operacije lanca snabdijevanja iz Tuzle kako bi se povezao sa svojim snagama u Srebrenici u operaciji pod nazivom "Skakavac".<ref name="trans001017">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001017it.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 17 October 2000]</ref> ==== Povreda minom ==== Dana 29. decembra 1994. godine, prilikom pregleda rasporeda snaga u Kladnju i Olovu, Krstić je nagazio na minu i teško je ranjen. Prevezen je u vojnu bolnicu na Sokocu gdje mu je 3. januara amputirana desna noga ispod koljena. U vojnoj bolnici u Meljinama boravio je do kraja marta 1995. kada je prebačen na VMA u Beogradu, gdje je ostao do kraja aprila 1995. Na zahtjev je otpušten iz vojne bolnice i ostao na par dana sa porodicom u Kosovskoj Mitrovici, prije nego što se sa suprugom vratio u Bosnu da se javi svojim ljekarima na Sokocu i Vlasenici na dalje liječenje. Podvrgavao se terapiji naizmjenično u Sokocu i Vlasenici do sredine maja 1995, kada se vratio na službenu dužnost.<ref name="trans001017"/> ==== Ofanziva Armije Republike Bosne i Hercegovine ==== Po povratku na svoje službene dužnosti, Krstić je ponovo upoznat da su aktivnosti snaga ARBiH između Tuzle i protektorata UN-a u porastu, te da VRS trpi velike gubitke. Srpski obavještajci su izvijestili da su, uprkos naredbi zabrane letova na većem dijelu područja, vojni helikopteri RBiH svakodnevno slijetali u zaštićena područja sa municijom i zalihama. Uočivši jačanje ka velikoj ofanzivi ARBiH, Drinski korpus je započeo pripreme za kontraofanzivu.<ref name="trans001017" /> Dana 15. juna 1995. snage 2. korpusa ARBiH pokrenule su simultane ofanzive na 1. brčansku brigadu, 1. zvorničku pješadijsku i 1. vlaseničku brigadu na pravcima Tuzla-Zvornik i Kladanj-Vlasenica.<ref name="trans001018">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001018it.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 18 October 2000]</ref> Bilo je gubitaka sa obje strane, ali je Drinski korpus ostvario teritorijalne osvajanje opština Kalesija i Osmaci, a nakon četiri dana borbi, 2. korpus je vraćen na prvobitne položaje. Istočnobosanski korpus je tada koncentrisao svoje snage na pravcu Tuzla-Zvornik, međutim, i nakon uspostavljanja mostobrana na rijeci Spreči, probio je linije VRS-a i uništio sela Markovica, veći dio Osmače i cijelo selo Zelena. Zatim je 28. divizija 2. korpusa zauzela sela Višnjicu i Rječice, gdje je napala Glavni štab VRS iz pravca Banje Lučice i Krivaca. Ova teritorija je držana do 26. juna, kada je Drinski korpus učvrstio odbranu i uspio zaustaviti, a zatim odbaciti ARBiH nazad na početne položaje.<ref name="trans001018" /> ==== Operacija Krivaja 95 ==== S obzirom na to da enklave Srebrenica i Žepa pod zaštitom UN nikada nisu demilitarizovane, Glavni štab VRS naredio je komandi Drinskog korpusa da preduzme operaciju kodnog naziva [[Krivaja 95]]. Ovo je bio rezultat direktive od 8. marta 1995. predsjednika Republike Srpske [[Radovan Karadžić|Radovana Karadžića]] (iako se vjeruje da je Krstić bio koplaner), kojom se naređuje da "Komanda Drinskog korpusa, u skladu sa operativnom direktivom broj 7 i 7/1 GS VRS, a na osnovu stanja u zoni odgovornosti korpusa, ima zadatak da u što skorijem roku izvede ofanzivne aktivnosti sa slobodnim snagama duboko u zoni Drinskog korpusa u cilju razdvajanja. enklave Žepa i Srebrenica, te da se one svedu na njihova urbana područja."<ref name="un.org">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001025ed.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 25 October 2000"]</ref> Direktiva je dalje opisala potrebu da se "što prije završi fizičko odvajanje enklava Srebrenica i Žepa, sprečavajući ravnomjernu komunikaciju između pojedinaca“ između dvije enklave. Planiranim i promišljenim borbenim dejstvima stvoriti nepodnošljivu situaciju potpune nesigurnosti, bez nade u dalji opstanak i život stanovnika Srebrenice ili Žepe.<ref>ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/tolimir/ind/en/091104.pdf "ICTY Prosecution Indictment Against Zdravko Tolimir, Radivoje Miletić and Milan Gvero"]</ref> Operativni cilj je bio da se "iznenadnim napadom razdvoje i smanje vojne snage u enklavama Srebrenica i Žepa", kao i "[da] poboljša taktički položaj snaga u dubini područja i stvori uslove za eliminaciju enklava."<ref name="un.org"/> Parametri misije uključivali su veoma ubrzan raspored, potpunu radio tišinu, zabranu gađanja snaga UNPROFOR-a, a operacijom je trebalo da rukovodi nekoliko komandanata, među kojima i Krstić, sa isturenog komandnog mesta u Pribićevcu. U planu operacije je bilo i psiholoških komponenti. Direktiva je dala podršku borbenim dejstvima tako što je naređeno da "relevantni državni i vojni organi nadležni za rad sa UNPROFOR-om i humanitarnim organizacijama, kroz planirano i nenametljivo restriktivno izdavanje dozvola, smanje i ograniče logističku podršku UNPROFOR-a na enklavama i snabdijevanje materijalom i oružjem muslimanske vojske koje se kriju unutar sigurnog područja, čineći ih ovisnima o našoj dobroj volji, a istovremeno izbjegavajući osudu međunarodne zajednice i međunarodnog javnog mnijenja."<ref>{{cite web |title=Trial of Radislav Krstić|url=https://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001208ed.htm |website=ICTY.org |date=8. 12. 2000}}</ref> Vjeruje se da su operacije u ovu svrhu zapravo počele tri mjeseca prije napada u aprilu 1995. Izviđanje je vršeno sa isturenog komandnog mjesta na Pribićevac, Bešića Brdo i površinski kop Bračan.<ref name="trans001019">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001019it.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 19 October 2000]</ref> Potom je Drinski korpus zatražio da VRS obezbijedi saradnju 65. zaštitnog motorizovanog puka, kao i 1. i 2. podrinjske lake pješadijske brigade. Iznenadno rasplamsavanje žestokog otpora ARBiH prema svim pravcima VRS-a odgodilo je početak operacije za nekoliko dana, a resursi su koncentrisani na ponovno preuzimanje teritorije izgubljene u ovim napadima.<ref name="trans001019" /> ==== Srebrenica ==== Dana 9. jula, oko 17:00 sati, general [[Ratko Mladić]], komandant Glavnog štaba [[Vojska Republike Srpske|VRS]]-a, stigao je bez prethodne najave na istureno komandno mjesto u Pribićevac zajedno sa drugim visokim generalima VRS-a radi praćenja borbenih dejstava. Nakon što su komandanti javili sa ratišta da su izvršili svoje zadatke, Mladić je radio uzvratio: "Ovo je Panorama 01. Niste izvršili svoj zadatak. Nastavite napad. Uđite u Srebrenicu. Ja sada komandujem snagama uključenim u ovu operaciju."<ref name="trans001019" /> Otpor 28. divizije Istočnobosanskog korpusa konačno je počeo da jenjava, a Mladić je upravo zapravo stavio Krstića u ulogu posmatrača. Tokom cijele noći i sljedećeg dana, VRS je išla naprijed, postižući dovoljno uspjeha u ključnim područjima da kontroliše sve potrebne strateške pozicije za zauzimanje Srebrenice.<ref name="trans001019" /> U tom trenutku su piloti lovaca [[NATO]]-a u [[General Dynamics F-16|F-16]] počeli da nadlijeću borbene operacije. Dana 11. jula 1995. Bratunačka laka pješadijska brigada, ojačana jedinicom Vlaseničke lake pješadijske brigade, započela je konačno potiskivanje na Srebrenicu sa jugoistoka. U 14:30, dva F-16 su izvela vazdušne napade na [[tenk]]ove VRS, nanijevši određenu štetu tokom tridesetominutnog napada, na šta je Mladić odgovorio tako što je naredio kopnenim trupama da preduzmu mjere odbrane od vazdušnog napada, kao što je paljenje plastova sijena kako bi se stvorile dimne zavjese.<ref name="trans001019" /> [[Vukovi sa Drine]] iz 1. bataljona Zvorničke brigade bili su prvi vojnici VRS koji su tog dana oko 16:00h ušli u grad Srebrenicu. Nakon što je područje očišćeno i stiglo još snaga, Krstić i drugi generali su napustili istureno komandno mjesto i ponovo se okupili u Srebrenici. Mladić je odmah naredio komandantima brigada da krenu dalje s napadom na [[Potočari (Brčko)|Potočare]] i [[Bratunac]], ali nakon logističkih i drugih razmatranja koje su iznijeli Krstić i Živanović, Mladić je naredio trupama da zadrže i stabilizuju svoje sadašnje linije. Te noći na sastanku sa Mladićem, Krstić je stavljen na čelo pješadijskih snaga koje će preko noći izvršiti marš prema Žepi pripremajući se za tamošnja borbena dejstva. Na ovom sastanku je također odlučeno da Živanović nadgleda nabavku autobusa za odvoz civila iz Srebrenice u Kladanj. Krstić je barem jednom posjetio Potočare, dajući televizijski intervju. Nije poznat stepen njegovog učešća u masakru u Srebrenici koji je uslijedio. VRS je odvojila odrasle muške izbjeglice u Potočarima od ostalih, a ovi su ukrcani u autobuse i prevezeni u [[Kladanj]]. Prvi su u grupama odvođeni na izolovane lokacije kao što su [[Čerska dolina]], [[skladište Kravica]], [[Orahovac]], farma Branjevo, [[brana Petkovci]] i [[Kozluk]], gdje im je stavljen povez preko očiju nakon čega su pogubljeni. Prema trenutnim podacima, ubijeno je više od 3.000, a nestalo je više od dvije hiljade ljudi. Oduzeti dokumenti VRS-a ukazivali su na značajna logistička razmatranja u vezi sa punjenjem kamiona za transport gorivom, prevozom zarobljenika, obezbjeđivanjem opreme za premještanje zemlje za kopanje masovnih grobnica, kao i dodjelu i nabavku municije za pogubljenja. Preko neobezbijeđenih linija između načelnika bezbjednosti Glavnog štaba VRS-a [[Ljubiša Beara|Ljubiše Beare]] i Krstića presretnuta je slijedeća šifrirana komunikacija u kojoj je Beara tražio pomoć u zbrinjavanju zarobljenika: '''RK''': Videću šta mogu da učinim, ali to će me puno poremetiti. Molim te, imate nekoliko ljudi kod Blagojevića i kod Nastića.<br> '''LjB''': Pa znate, ja nemam nikoga, a da imam, ne bih tražio i to već za treći dan.<br> '''RK''': Vidi sa Blagojevićem, uzmi njegove Crvene beretke.<br> '''LjB''': Oni nisu tamo. Samo su četvorica tamo. Otišli su,(psovka). Nesu više tamo.<br> '''RK''': Dobro. Vidjeću šta mogu da učinim.<br> '''LjB''': Proveri i pošalji kod Draga.<br> '''RK''': Ljubo, uzmi one odozgo, one mupovce odozgo.<br> '''LjB''': Ne, oni neće ništa da učine, već sam sa njima razgovarao. Nema drugog rešenja osim tih 15 do 30 ljudi sa Inđićem.<br> '''RK''': Ljubo, shvati i ti mene. Tvoji su me ljudi tol'ko sjebali.<br> '''LjB''': Razumijem, ali razumij i ti mene. Da je to tada ispoštovano, ne bi se sada prepirali.<br> '''RK''': Sad ću ja za to biti kriv..<br> '''LjB''': Ja ne znam šta da radim. Krle, najozbiljnije ti kažem. Ima još 3500 paketa koje moram da razdijelim, a nemam rješenja<br> '''RK''': Videću šta mogu.<ref>ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/blagojevic_jokic/trans/en/031113IT.htm "Trial of Vidoje Blagojević and Dragan Jokić Transcript" 13 November 2003]</ref> Krstić se tada navodno obavezao da će ljudi iz Bratunačke brigade pomoći u egzekucijama na Ekonomiji Branjevo i u Domu Pilica.<ref name=ictysheet/> ==== Stupčanica 95 ==== U narednih nekoliko dana Krstić je okupio komandante nekoliko brigada prisutnih na tom području koje će dati dio ili sve svoje snage u napadu na Žepu (sada kodnog naziva Stupčanica 95), uključujući 1. zvorničku pješadijsku brigadu, Bratunačku laku pješadijsku brigadu, Biračka pješadijska brigada, 2. romanijska motorizovana brigada, 1. podrinjska laka pješadijska brigada, 5. podrinjska laka pješadijska brigada, 1. milićka laka pješadijska brigada, 1. vlasenička laka pješadijska brigada i 5. mješoviti artiljerijski puk. U Viogori su okupili Bratunačku brigadu, Milićku brigadu i Samostalni Skelanski bataljon, krenuli prema jugu i stigli na šire okupljalište Podravanje, Rupovo Brdo i Bračan.<ref>ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001020ed.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 20 October 2000]</ref> Napadali bi na liniji Podravanje-Orlov Kamen, Zlovrh i dalje do Žepe. Dana 13. jula izvrešene su pripremne mjera koje su uključivale obilaženje terena za preostale pripadnike 28. divizije, organiziranje minskih grupa za otkrivanje minskih polja i izvođenje operacija razminiranja, uklanjanje prepreka na putevima unutar zaštićenog područja, kao i putevima između jedinica i stacionara područja za Operaciju Žepa. U ovom kraju su se dogodila i brojna pogubljenja vezanih zarobljenika. Dana 19. jula presretnut je sljedeći razgovor između Krstića i zamjenika komandanta 1. zvorničke pješadijske brigade generala [[Dragan Obrenović|Dragana Obrenovića]]: '''RK''': Jesi li to ti, Obrenoviću?<br> '''DO''': Da.<br> '''RK''': Krstić ovdje.<br> '''DO''': Kako ste generale?<br> '''RK''': Ja sam super, a ti? '''DO''': Zahvaljujući tebi i ja sam.<br> '''RK''': Bravo, šefe. A kakvo je tvoje zdravlje?<br> '''DU''': Dobro je, hvala Bogu, dobro je.<br> '''RK''': Radite li dole?<br> '''DO''': Naravno da radimo.<br> '''RK''': Dobro.<br> '''DU''': Uspjeli smo uhvatiti još nekoliko, bilo na nišanu ili u minama.<br> '''RK''': Ubijte ih sve, do vraga.<br> '''DO''': Sve, sve ide po planu. Da.<br> '''RK''': Ni jedan ne smije ostati živ.<br> '''DO''': Sve ide po planu. Sve.<br> '''RK''': Bravo, šefe. Vjerovatno nas Turci slušaju. Neka slušaju, majku im jebem.<br> '''DO''': Da, neka ih.<ref>ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001101ed.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript" 1 November 2000]</ref> I pored toga što je izgubio dio svojih snaga u prelasku u operacije proširenja na području Alibegovca i Kaka, ujutro 17. jula počeo je marš na Žepu, a nekoliko dana kasnije napad je bio u punom zamahu. Napad je u početku bio usporen zbog karakteristika terena duž osovina napada. Žepa je pala pod VRS 1. augusta 1995. ==== Unapređenje u komandanta Drinskog korpusa ==== Generali Mladić i Tolimir pridružili su se Krstiću na isturenom komandnom mjestu u Krivaci na dan početka napada na Žepu i obavijestili ga da će on (Krstić) uskoro preuzeti dužnost komandanta korpusa. Otprilike sedmicu kasnije, nakon što je istureno komandno mjesto premješteno u Godjenje, Mladić je naredio Krstiću da ode u restoran u blizini Han Pijeska kako bi preuzeo Živanovićevo mjesto komandanta korpusa. Upriličena je svečana ceremonija, nakon koje je Krstić obavio neke prelazne dužnosti i nakratko posjetio svoju porodicu u Kosovskoj Mitrovici. == Također pogledajte == * [[Genocid u Bosni i Hercegovini]] == Reference == {{Refspisak}} {{Stub-bh-biog}} {{DEFAULTSORT:Krstić, Radislav}} [[Kategorija:Rođeni 1948.]] [[Kategorija:Biografije, Vlasenica]] [[Kategorija:Generali Vojske Republike Srpske]] [[Kategorija:Oficiri Jugoslavenske narodne armije]] [[Kategorija:Osuđeni pred Haškim tribunalom]] [[Kategorija:Ratni zločinci u ratu u Bosni i Hercegovini]] mff68d9kv7mg3i3008mlxn7i6r0bkq2 3665903 3665902 2024-11-14T22:43:28Z 109.245.192.126 3665903 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Radislav Krstić | slika = Radislav Krstic2013.jpg | alt_slike = | opis = | ime_pri_rođenju = | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1948|2|15}} | mjesto_rođenja = [[Vlasenica]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|FNRJ]] | datum_smrti = <!-- {{Datum smrti i godine|GGGG|MM|DD|GGGG|MM|DD}} (datum smrti pa onda datum rođenja) --> | mjesto_smrti = <!-- [[Grad]], [[Država]] --> | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = [[General]] | godine_aktivnosti = | poznat_po = [[Genocid u Srebrenici]] | značajna_djela = }} '''Radoslav Krstić''' (rođen 15. februara 1948) [[Srbi|srpski]] je bivši aktivni [[general]] [[Vojska Republike Srpske|Vojske Republike Srpske]] (VRS). Bio je zamjenik komandanta VRS-a, a kasnije načelnik štaba [[Drinski korpus Vojske Republike Srpske|Drinskog korpusa]] od oktobra 1994. do 12. jula 1995. Unaprijeđen je u čin general-majora u junu 1995, a komandu nad Drinskim korpusom preuzeo je 13. jula 1995.<ref name="ictysheet">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/cis/en/cis_krstic.pdf CASE INFORMATION SHEET: RADISLAV KRSTIĆ]</ref> == Rani život i obrazovanje == Rođen je u [[Vlasenica|Vlasenici]]. Osnovnu školu pohađao je u Vlasenici, a osnovnu školu u [[Han-Pijesak|Han Pijesku]], gdje je završio i srednju školu u gimnaziji. Svoje mlade godine opisuje kao vrlo mirne, a zajednicu u kojoj je živio kao "heterogenu" i vrlo tolerantnu, posebno među omladinom.<ref name=trans10162000 /> Godine 1968, po završetku srednje škole, počeo je fakultetsko obrazovanje upisom na Vojnu akademiju u Beogradu. Diplomirao je 1972, nakon čega je postao aktivni oficir bivše JNA.<ref name=trans10162000/> == Lični život == Oženjen je i ima kćerku Tamaru.<ref name="trans10162000"/><ref>{{cite web |last1=Petković |first1=M. |title=Krstić će tražiti premeštaj u drugi zatvor |url=https://www.blic.rs/vesti/hronika/krstic-ce-traziti-premestaj-u-drugi-zatvor/zjfq1sw |website=Blic.rs |date=9. 5. 2010}}</ref> == Karijera == Prema svjedočenju na suđenju, Krstić je prvo raspoređen u sarajevski garnizon od 1972. do 1981, gdje je pohađao srednju vojnu školu "Josip Broz Tito". Njegov prvi zadatak bio je komandir voda u ovoj srednjoj vojnoj školi. Bio je i komandir čete i komandir voda svoje klase tokom maturske godine. Krstić se sjeća Sarajeva kao jedinstvenog u Jugoslaviji po duhu zajedništva među etnički raznolikom populacijom.<ref name="trans10162000" /> Krstićeva dužnost u Sarajevu okončana je 1981. kada je postavljen u generalštab [[Vojna akademija Srbije|Vojne akademije Srbije]]. Iako je ova pozicija bila veoma tražena od strane vojnih oficira koji su orijentisani ka karijeri, Krstić je insistirao da njegova porodica ostane u Sarajevu, u nadi da bi tamo mogao biti preraspoređen. Po završetku školovanja 1983, međutim, raspoređen je u [[Negotin]], mali grad koji se nalazio na granici [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavije]], [[Bugarska|Bugarske]] i [[Rumunija|Rumunije]].<ref name="trans10162000" /> Sredinom 1986. Krstić je prekomandovan u [[Priština|Prištinu]], na [[Kosovo|Kosovu]], gde je zadužen za obuku oficira i jedinica u Prištinskom korpusu. Zbog nemira koji su nastali u tom kraju, početkom 1987. je raspoređen u [[Kosovska Mitrovica|Kosovsku Mitrovicu]] za načelnika štaba Motorizovane brigade. Na toj dužnosti ostao je do 1990. kada je preuzeo dužnost komandanta brigade tog garnizona.<ref name="trans10162000" /> === Uloga u ratovima u bivšoj Jugoslaviji === ==== Ulazak u VRS ==== Sredinom 1992, nakon što je Bosna proglasila [[nezavisnost]], Krstić je odlučio da će se, umjesto da pokušava pronaći mjesto u ovoj novoj Jugoslaviji, vratiti u Bosnu jer je tu rođen i smatrao da je državljanin Bosne. Kratko je boravio sa porodicom u [[Han-Pijesak|Han Pijesku]], a u junu 1992, kada je rat u Bosni i Hercegovini već bio u jeku, prijavio se u garnizon Han Pijesak i pristupio Vojsci Republike Srpske. Odmah je u činu potpukovnika raspoređen na dužnost komandanta [[2. romanijska motorizovana brigada VRS|2. romanijske motorizovane brigade]], koja se nalazila u garnizonu [[Sokolac]]. Ova brigada je bila novo iskustvo za Krstića, jer je bila etnički homogena; koju čine samo etnički Srbi iz općina Sokolac, općine [[Olovo (općina)|Olovo]] i [[Kladanj]], te izbjeglice iz općina [[Zenica]], [[Kakanj]], [[Breza (općina)|Breza]] i [[Vareš]].<ref name="trans10162000" /> ==== Rani ratni angažmani ==== Krstić se u početku suočavao sa problemima u komandovanju i rukovođenju zbog neiskustva oficira u komandi brigade i njima potčinjenih jedinica. Međutim, situacija se brzo popravlja, te je u oktobru iste godine unapređen u čin pukovnika. Na srpski pravoslavni praznik Svetog Ilije u augustu 1993, iza položaja Krstićevih jedinica koje su bile angažovane na prvoj liniji fronta na području Kladnja, došlo je do sinhronizovane infiltracije [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]] (ARBiH), a uništena su sela na području općine Han Pijesak, kao što su [[Žeravice (Han-Pijesak)|Žerovice]], [[Rijeka (Olovo)|Rijeka]], [[Potkosovača]], a većina njihovih stanovnika ubijena. Krajem aprila naredne godine došlo je do značajnih napora [[Istočnobosanski korpus VRS|Istočnobosanskog korpusa]] da probije kladanjski front da zauzme Vlasenicu i poveže se iz pravca Kladnja sa snagama unutar zaštićenog područja [[Žepa (Rogatica)|Žepa]]. Ofanziva je trajala otprilike 20 dana, a slomljena je 20. maja 1994.<ref name="trans10162000">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001016it.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript"], icty.org, 16 October 2000.</ref> ==== Upozorenja UN o "sigurnoj zoni" ==== Krstić je 15. augusta 1994. imenovan za načelnika štaba Drinskog korpusa gdje je radio sa svojim zamjenom kako bi ga upoznao sa njegovim ulogama i funkcijom do 1. septembra, a zatim je radio sa bivšim načelnikom Generalštaba kojeg će zamijeniti da bi naučio svoju novu dužnost do 28. septembra. Potom je upoznat s operacijama ARBiH koje su dolazile iz pravca [[Tuzla|Tuzle]], [[Živinice|Živinica]], [[Kladanj|Kladnja]] i [[Olovo (općina)|Olova]] protiv srpskih civila. Njegov prethodnik ga je također informirao i rekao mu da su, uprkos statusu zaštićene zone Srebrenici i Žepi i obavezama koje proizilaze iz sporazuma o demilitarizaciji, snage 28. brdske divizije Istočnobosanskog korpusa u Srebrenici i Žepi i da su iz Tuzle i Kladnja ili direktno iz Sarajeva nabavljali više oružja pored lakog ili pješadijskog naoružanja koje su već imali.<ref name="trans10162000" /> Postojali su brojni izvještaji srpskih obavještajnih izvora o kretanju trupa ARBiH u i iz zaštićenih enklava koje nose oružje, izviđanju srpskih položaja i drugim vojnim akcijama protiv Tuzle, Živinica i Kladnja, a sve koriste protektorat UN-a kao bazu operacija u regiji. Krstić je na dužnosti u Komandi korpusa ostao do 1. novembra 1994, nakon čega je formirao brigadu koja je bila raspoređena na području Hercegovačkog korpusa za borbu protiv ofanzive koju je Istočnobosanski korpus vodio sa područja [[Bjelašnica|Bjelašnice]] i [[Igman]]a prema [[Treskavica|Treskavici]]. i [[Trnovo (FBiH)|Trnovo]]. Na području Treskavice i Trnova ostao je do sredine decembra 1994, nakon čega se vratio na dužnost komandanta Korpusa u Vlasenici.<ref name="trans10162000" /> Ponovo je upoznat sa situacijom u vezi sa operacijama koje je bošnjačka komanda 28. divizije u Srebrenici, po naređenju Glavnog štaba 2. korpusa u Tuzli, izvodila prema položajima Drinskog korpusa, posebno na općine Milići, Han Pijesak i općina Vlasenica. Upoznat je i sa obavještavanjem o nastavku snabdijevanja vojske, naoružanjem i municijom pripadnika 28. brigade na zaštićenom području. Počeli su da presreću komunikaciju koja ukazuje na pokušaj ARBiH da izvede operacije lanca snabdijevanja iz Tuzle kako bi se povezao sa svojim snagama u Srebrenici u operaciji pod nazivom "Skakavac".<ref name="trans001017">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001017it.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 17 October 2000]</ref> ==== Povreda minom ==== Dana 29. decembra 1994. godine, prilikom pregleda rasporeda snaga u Kladnju i Olovu, Krstić je nagazio na minu i teško je ranjen. Prevezen je u vojnu bolnicu na Sokocu gdje mu je 3. januara amputirana desna noga ispod koljena. U vojnoj bolnici u Meljinama boravio je do kraja marta 1995. kada je prebačen na VMA u Beogradu, gdje je ostao do kraja aprila 1995. Na zahtjev je otpušten iz vojne bolnice i ostao na par dana sa porodicom u Kosovskoj Mitrovici, prije nego što se sa suprugom vratio u Bosnu da se javi svojim ljekarima na Sokocu i Vlasenici na dalje liječenje. Podvrgavao se terapiji naizmjenično u Sokocu i Vlasenici do sredine maja 1995, kada se vratio na službenu dužnost.<ref name="trans001017"/> ==== Ofanziva Armije Republike Bosne i Hercegovine ==== Po povratku na svoje službene dužnosti, Krstić je ponovo upoznat da su aktivnosti snaga ARBiH između Tuzle i protektorata UN-a u porastu, te da VRS trpi velike gubitke. Srpski obavještajci su izvijestili da su, uprkos naredbi zabrane letova na većem dijelu područja, vojni helikopteri RBiH svakodnevno slijetali u zaštićena područja sa municijom i zalihama. Uočivši jačanje ka velikoj ofanzivi ARBiH, Drinski korpus je započeo pripreme za kontraofanzivu.<ref name="trans001017" /> Dana 15. juna 1995. snage 2. korpusa ARBiH pokrenule su simultane ofanzive na 1. brčansku brigadu, 1. zvorničku pješadijsku i 1. vlaseničku brigadu na pravcima Tuzla-Zvornik i Kladanj-Vlasenica.<ref name="trans001018">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001018it.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 18 October 2000]</ref> Bilo je gubitaka sa obje strane, ali je Drinski korpus ostvario teritorijalne osvajanje opština Kalesija i Osmaci, a nakon četiri dana borbi, 2. korpus je vraćen na prvobitne položaje. Istočnobosanski korpus je tada koncentrisao svoje snage na pravcu Tuzla-Zvornik, međutim, i nakon uspostavljanja mostobrana na rijeci Spreči, probio je linije VRS-a i uništio sela Markovica, veći dio Osmače i cijelo selo Zelena. Zatim je 28. divizija 2. korpusa zauzela sela Višnjicu i Rječice, gdje je napala Glavni štab VRS iz pravca Banje Lučice i Krivaca. Ova teritorija je držana do 26. juna, kada je Drinski korpus učvrstio odbranu i uspio zaustaviti, a zatim odbaciti ARBiH nazad na početne položaje.<ref name="trans001018" /> ==== Operacija Krivaja 95 ==== S obzirom na to da enklave Srebrenica i Žepa pod zaštitom UN nikada nisu demilitarizovane, Glavni štab VRS naredio je komandi Drinskog korpusa da preduzme operaciju kodnog naziva [[Krivaja 95]]. Ovo je bio rezultat direktive od 8. marta 1995. predsjednika Republike Srpske [[Radovan Karadžić|Radovana Karadžića]] (iako se vjeruje da je Krstić bio koplaner), kojom se naređuje da "Komanda Drinskog korpusa, u skladu sa operativnom direktivom broj 7 i 7/1 GS VRS, a na osnovu stanja u zoni odgovornosti korpusa, ima zadatak da u što skorijem roku izvede ofanzivne aktivnosti sa slobodnim snagama duboko u zoni Drinskog korpusa u cilju razdvajanja. enklave Žepa i Srebrenica, te da se one svedu na njihova urbana područja."<ref name="un.org">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001025ed.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 25 October 2000"]</ref> Direktiva je dalje opisala potrebu da se "što prije završi fizičko odvajanje enklava Srebrenica i Žepa, sprečavajući ravnomjernu komunikaciju između pojedinaca“ između dvije enklave. Planiranim i promišljenim borbenim dejstvima stvoriti nepodnošljivu situaciju potpune nesigurnosti, bez nade u dalji opstanak i život stanovnika Srebrenice ili Žepe.<ref>ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/tolimir/ind/en/091104.pdf "ICTY Prosecution Indictment Against Zdravko Tolimir, Radivoje Miletić and Milan Gvero"]</ref> Operativni cilj je bio da se "iznenadnim napadom razdvoje i smanje vojne snage u enklavama Srebrenica i Žepa", kao i "[da] poboljša taktički položaj snaga u dubini područja i stvori uslove za eliminaciju enklava."<ref name="un.org"/> Parametri misije uključivali su veoma ubrzan raspored, potpunu radio tišinu, zabranu gađanja snaga UNPROFOR-a, a operacijom je trebalo da rukovodi nekoliko komandanata, među kojima i Krstić, sa isturenog komandnog mesta u Pribićevcu. U planu operacije je bilo i psiholoških komponenti. Direktiva je dala podršku borbenim dejstvima tako što je naređeno da "relevantni državni i vojni organi nadležni za rad sa UNPROFOR-om i humanitarnim organizacijama, kroz planirano i nenametljivo restriktivno izdavanje dozvola, smanje i ograniče logističku podršku UNPROFOR-a na enklavama i snabdijevanje materijalom i oružjem muslimanske vojske koje se kriju unutar sigurnog područja, čineći ih ovisnima o našoj dobroj volji, a istovremeno izbjegavajući osudu međunarodne zajednice i međunarodnog javnog mnijenja."<ref>{{cite web |title=Trial of Radislav Krstić|url=https://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001208ed.htm |website=ICTY.org |date=8. 12. 2000}}</ref> Vjeruje se da su operacije u ovu svrhu zapravo počele tri mjeseca prije napada u aprilu 1995. Izviđanje je vršeno sa isturenog komandnog mjesta na Pribićevac, Bešića Brdo i površinski kop Bračan.<ref name="trans001019">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001019it.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 19 October 2000]</ref> Potom je Drinski korpus zatražio da VRS obezbijedi saradnju 65. zaštitnog motorizovanog puka, kao i 1. i 2. podrinjske lake pješadijske brigade. Iznenadno rasplamsavanje žestokog otpora ARBiH prema svim pravcima VRS-a odgodilo je početak operacije za nekoliko dana, a resursi su koncentrisani na ponovno preuzimanje teritorije izgubljene u ovim napadima.<ref name="trans001019" /> ==== Srebrenica ==== ==== Stupčanica 95 ==== U narednih nekoliko dana Krstić je okupio komandante nekoliko brigada prisutnih na tom području koje će dati dio ili sve svoje snage u napadu na Žepu (sada kodnog naziva Stupčanica 95), uključujući 1. zvorničku pješadijsku brigadu, Bratunačku laku pješadijsku brigadu, Biračka pješadijska brigada, 2. romanijska motorizovana brigada, 1. podrinjska laka pješadijska brigada, 5. podrinjska laka pješadijska brigada, 1. milićka laka pješadijska brigada, 1. vlasenička laka pješadijska brigada i 5. mješoviti artiljerijski puk. U Viogori su okupili Bratunačku brigadu, Milićku brigadu i Samostalni Skelanski bataljon, krenuli prema jugu i stigli na šire okupljalište Podravanje, Rupovo Brdo i Bračan.<ref>ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001020ed.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 20 October 2000]</ref> Napadali bi na liniji Podravanje-Orlov Kamen, Zlovrh i dalje do Žepe. Dana 13. jula izvrešene su pripremne mjera koje su uključivale obilaženje terena za preostale pripadnike 28. divizije, organiziranje minskih grupa za otkrivanje minskih polja i izvođenje operacija razminiranja, uklanjanje prepreka na putevima unutar zaštićenog područja, kao i putevima između jedinica i stacionara područja za Operaciju Žepa. U ovom kraju su se dogodila i brojna pogubljenja vezanih zarobljenika. Dana 19. jula presretnut je sljedeći razgovor između Krstića i zamjenika komandanta 1. zvorničke pješadijske brigade generala [[Dragan Obrenović|Dragana Obrenovića]]: '''RK''': Jesi li to ti, Obrenoviću?<br> '''DO''': Da.<br> '''RK''': Krstić ovdje.<br> '''DO''': Kako ste generale?<br> '''RK''': Ja sam super, a ti? '''DO''': Zahvaljujući tebi i ja sam.<br> '''RK''': Bravo, šefe. A kakvo je tvoje zdravlje?<br> '''DU''': Dobro je, hvala Bogu, dobro je.<br> '''RK''': Radite li dole?<br> '''DO''': Naravno da radimo.<br> '''RK''': Dobro.<br> '''DU''': Uspjeli smo uhvatiti još nekoliko, bilo na nišanu ili u minama.<br> '''RK''': Ubijte ih sve, do vraga.<br> '''DO''': Sve, sve ide po planu. Da.<br> '''RK''': Ni jedan ne smije ostati živ.<br> '''DO''': Sve ide po planu. Sve.<br> '''RK''': Bravo, šefe. Vjerovatno nas Turci slušaju. Neka slušaju, majku im jebem.<br> '''DO''': Da, neka ih.<ref>ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001101ed.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript" 1 November 2000]</ref> I pored toga što je izgubio dio svojih snaga u prelasku u operacije proširenja na području Alibegovca i Kaka, ujutro 17. jula počeo je marš na Žepu, a nekoliko dana kasnije napad je bio u punom zamahu. Napad je u početku bio usporen zbog karakteristika terena duž osovina napada. Žepa je pala pod VRS 1. augusta 1995. ==== Unapređenje u komandanta Drinskog korpusa ==== Generali Mladić i Tolimir pridružili su se Krstiću na isturenom komandnom mjestu u Krivaci na dan početka napada na Žepu i obavijestili ga da će on (Krstić) uskoro preuzeti dužnost komandanta korpusa. Otprilike sedmicu kasnije, nakon što je istureno komandno mjesto premješteno u Godjenje, Mladić je naredio Krstiću da ode u restoran u blizini Han Pijeska kako bi preuzeo Živanovićevo mjesto komandanta korpusa. Upriličena je svečana ceremonija, nakon koje je Krstić obavio neke prelazne dužnosti i nakratko posjetio svoju porodicu u Kosovskoj Mitrovici. == Također pogledajte == * [[Genocid u Bosni i Hercegovini]] == Reference == {{Refspisak}} {{Stub-bh-biog}} {{DEFAULTSORT:Krstić, Radislav}} [[Kategorija:Rođeni 1948.]] [[Kategorija:Biografije, Vlasenica]] [[Kategorija:Generali Vojske Republike Srpske]] [[Kategorija:Oficiri Jugoslavenske narodne armije]] [[Kategorija:Osuđeni pred Haškim tribunalom]] [[Kategorija:Ratni zločinci u ratu u Bosni i Hercegovini]] 8kgsjerz52v82815ix3wz71ff2b5qsh 3665906 3665903 2024-11-14T23:08:06Z KWiki 9400 Vraćene izmjene korisnika [[Special:Contributions/109.245.192.126|109.245.192.126]] ([[User talk:109.245.192.126|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Z1KA|Z1KA]] 3633110 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Radislav Krstić | slika = Radislav Krstic2013.jpg | alt_slike = | opis = | ime_pri_rođenju = | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1948|2|15}} | mjesto_rođenja = [[Vlasenica]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|FNRJ]] | datum_smrti = <!-- {{Datum smrti i godine|GGGG|MM|DD|GGGG|MM|DD}} (datum smrti pa onda datum rođenja) --> | mjesto_smrti = <!-- [[Grad]], [[Država]] --> | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = [[General]] | godine_aktivnosti = | poznat_po = [[Genocid u Srebrenici]] | značajna_djela = }} '''Radoslav Krstić''' (rođen 15. februara 1948) [[Srbi|srpski]] je [[ratni zločin]]ac i bivši aktivni [[general]] [[Vojska Republike Srpske|Vojske Republike Srpske]] (VRS). Bio je zamjenik komandanta VRS-a, a kasnije načelnik štaba [[Drinski korpus Vojske Republike Srpske|Drinskog korpusa]] od oktobra 1994. do 12. jula 1995. Unaprijeđen je u čin general-majora u junu 1995, a komandu nad Drinskim korpusom preuzeo je 13. jula 1995.<ref name="ictysheet">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/cis/en/cis_krstic.pdf CASE INFORMATION SHEET: RADISLAV KRSTIĆ]</ref> Krstić je 1998. optužen od Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju u Hagu za ratne zločine u vezi sa genocidom nad oko 8.000 bošnjačkih ratnih zarobljenika i civila 11. jula 1995. tokom [[Genocid u Srebrenici|genocida u Srebrenici]] – prvog genocida u [[Evropa|Evropi]] od [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]].<ref name="telegraph">[[The Daily Telegraph|The Telegraph]]: [https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/crime/7694530/Radislav-Krstic-Serbian-war-criminal-attacked-in-British-jail.html "Radislav Krstic: Serbian war criminal attacked in British jail"], ''The Telegraph'', 8:30AM BST 8 May 2010</ref> Krstić je 2. augusta 2001. postao prvi čovjek kojeg je Tribunal osudio za genocid i osuđen na 46 godina zatvora. On je bio tek treća osoba koja je ikada osuđena prema [[Konvencija o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida|Konvenciji o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida]] iz 1948.<ref>{{Cite web |date=2. 8. 2001 |title=Radislav Krstic becomes the First Person to be Convicted of Genocide at the ICTY and is Sentenced to 46 Years Imprisonment. |url=https://www.icty.org/en/press/radislav-krstic-becomes-first-person-be-convicted-genocide-icty-and-sentenced-46-years |website=[[International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia]]}}</ref> Kazna je naknadno skraćena na 35 godina zatvora kada je žalbeni sud potvrdio manju optužbu za pomaganje i podržavanje genocida.<ref name="ictysheet" /> == Rani život i obrazovanje == Rođen je u [[Vlasenica|Vlasenici]]. Osnovnu školu pohađao je u Vlasenici, a osnovnu školu u [[Han-Pijesak|Han Pijesku]], gdje je završio i srednju školu u gimnaziji. Svoje mlade godine opisuje kao vrlo mirne, a zajednicu u kojoj je živio kao "heterogenu" i vrlo tolerantnu, posebno među omladinom.<ref name=trans10162000 /> Godine 1968, po završetku srednje škole, počeo je fakultetsko obrazovanje upisom na Vojnu akademiju u Beogradu. Diplomirao je 1972, nakon čega je postao aktivni oficir bivše JNA.<ref name=trans10162000/> == Lični život == Oženjen je i ima kćerku Tamaru.<ref name="trans10162000"/><ref>{{cite web |last1=Petković |first1=M. |title=Krstić će tražiti premeštaj u drugi zatvor |url=https://www.blic.rs/vesti/hronika/krstic-ce-traziti-premestaj-u-drugi-zatvor/zjfq1sw |website=Blic.rs |date=9. 5. 2010}}</ref> == Karijera == Prema svjedočenju na suđenju, Krstić je prvo raspoređen u sarajevski garnizon od 1972. do 1981, gdje je pohađao srednju vojnu školu "Josip Broz Tito". Njegov prvi zadatak bio je komandir voda u ovoj srednjoj vojnoj školi. Bio je i komandir čete i komandir voda svoje klase tokom maturske godine. Krstić se sjeća Sarajeva kao jedinstvenog u Jugoslaviji po duhu zajedništva među etnički raznolikom populacijom.<ref name="trans10162000" /> Krstićeva dužnost u Sarajevu okončana je 1981. kada je postavljen u generalštab [[Vojna akademija Srbije|Vojne akademije Srbije]]. Iako je ova pozicija bila veoma tražena od strane vojnih oficira koji su orijentisani ka karijeri, Krstić je insistirao da njegova porodica ostane u Sarajevu, u nadi da bi tamo mogao biti preraspoređen. Po završetku školovanja 1983, međutim, raspoređen je u [[Negotin]], mali grad koji se nalazio na granici [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavije]], [[Bugarska|Bugarske]] i [[Rumunija|Rumunije]].<ref name="trans10162000" /> Sredinom 1986. Krstić je prekomandovan u [[Priština|Prištinu]], na [[Kosovo|Kosovu]], gde je zadužen za obuku oficira i jedinica u Prištinskom korpusu. Zbog nemira koji su nastali u tom kraju, početkom 1987. je raspoređen u [[Kosovska Mitrovica|Kosovsku Mitrovicu]] za načelnika štaba Motorizovane brigade. Na toj dužnosti ostao je do 1990. kada je preuzeo dužnost komandanta brigade tog garnizona.<ref name="trans10162000" /> === Uloga u ratovima u bivšoj Jugoslaviji === ==== Ulazak u VRS ==== Sredinom 1992, nakon što je Bosna proglasila [[nezavisnost]], Krstić je odlučio da će se, umjesto da pokušava pronaći mjesto u ovoj novoj Jugoslaviji, vratiti u Bosnu jer je tu rođen i smatrao da je državljanin Bosne. Kratko je boravio sa porodicom u [[Han-Pijesak|Han Pijesku]], a u junu 1992, kada je rat u Bosni i Hercegovini već bio u jeku, prijavio se u garnizon Han Pijesak i pristupio Vojsci Republike Srpske. Odmah je u činu potpukovnika raspoređen na dužnost komandanta [[2. romanijska motorizovana brigada VRS|2. romanijske motorizovane brigade]], koja se nalazila u garnizonu [[Sokolac]]. Ova brigada je bila novo iskustvo za Krstića, jer je bila etnički homogena; koju čine samo etnički Srbi iz općina Sokolac, općine [[Olovo (općina)|Olovo]] i [[Kladanj]], te izbjeglice iz općina [[Zenica]], [[Kakanj]], [[Breza (općina)|Breza]] i [[Vareš]].<ref name="trans10162000" /> ==== Rani ratni angažmani ==== Krstić se u početku suočavao sa problemima u komandovanju i rukovođenju zbog neiskustva oficira u komandi brigade i njima potčinjenih jedinica. Međutim, situacija se brzo popravlja, te je u oktobru iste godine unapređen u čin pukovnika. Na srpski pravoslavni praznik Svetog Ilije u augustu 1993, iza položaja Krstićevih jedinica koje su bile angažovane na prvoj liniji fronta na području Kladnja, došlo je do sinhronizovane infiltracije [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]] (ARBiH), a uništena su sela na području općine Han Pijesak, kao što su [[Žeravice (Han-Pijesak)|Žerovice]], [[Rijeka (Olovo)|Rijeka]], [[Potkosovača]], a većina njihovih stanovnika ubijena. Krajem aprila naredne godine došlo je do značajnih napora [[Istočnobosanski korpus VRS|Istočnobosanskog korpusa]] da probije kladanjski front da zauzme Vlasenicu i poveže se iz pravca Kladnja sa snagama unutar zaštićenog područja [[Žepa (Rogatica)|Žepa]]. Ofanziva je trajala otprilike 20 dana, a slomljena je 20. maja 1994.<ref name="trans10162000">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001016it.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript"], icty.org, 16 October 2000.</ref> ==== Upozorenja UN o "sigurnoj zoni" ==== Krstić je 15. augusta 1994. imenovan za načelnika štaba Drinskog korpusa gdje je radio sa svojim zamjenom kako bi ga upoznao sa njegovim ulogama i funkcijom do 1. septembra, a zatim je radio sa bivšim načelnikom Generalštaba kojeg će zamijeniti da bi naučio svoju novu dužnost do 28. septembra. Potom je upoznat s operacijama ARBiH koje su dolazile iz pravca [[Tuzla|Tuzle]], [[Živinice|Živinica]], [[Kladanj|Kladnja]] i [[Olovo (općina)|Olova]] protiv srpskih civila. Njegov prethodnik ga je također informirao i rekao mu da su, uprkos statusu zaštićene zone Srebrenici i Žepi i obavezama koje proizilaze iz sporazuma o demilitarizaciji, snage 28. brdske divizije Istočnobosanskog korpusa u Srebrenici i Žepi i da su iz Tuzle i Kladnja ili direktno iz Sarajeva nabavljali više oružja pored lakog ili pješadijskog naoružanja koje su već imali.<ref name="trans10162000" /> Postojali su brojni izvještaji srpskih obavještajnih izvora o kretanju trupa ARBiH u i iz zaštićenih enklava koje nose oružje, izviđanju srpskih položaja i drugim vojnim akcijama protiv Tuzle, Živinica i Kladnja, a sve koriste protektorat UN-a kao bazu operacija u regiji. Krstić je na dužnosti u Komandi korpusa ostao do 1. novembra 1994, nakon čega je formirao brigadu koja je bila raspoređena na području Hercegovačkog korpusa za borbu protiv ofanzive koju je Istočnobosanski korpus vodio sa područja [[Bjelašnica|Bjelašnice]] i [[Igman]]a prema [[Treskavica|Treskavici]]. i [[Trnovo (FBiH)|Trnovo]]. Na području Treskavice i Trnova ostao je do sredine decembra 1994, nakon čega se vratio na dužnost komandanta Korpusa u Vlasenici.<ref name="trans10162000" /> Ponovo je upoznat sa situacijom u vezi sa operacijama koje je bošnjačka komanda 28. divizije u Srebrenici, po naređenju Glavnog štaba 2. korpusa u Tuzli, izvodila prema položajima Drinskog korpusa, posebno na općine Milići, Han Pijesak i općina Vlasenica. Upoznat je i sa obavještavanjem o nastavku snabdijevanja vojske, naoružanjem i municijom pripadnika 28. brigade na zaštićenom području. Počeli su da presreću komunikaciju koja ukazuje na pokušaj ARBiH da izvede operacije lanca snabdijevanja iz Tuzle kako bi se povezao sa svojim snagama u Srebrenici u operaciji pod nazivom "Skakavac".<ref name="trans001017">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001017it.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 17 October 2000]</ref> ==== Povreda minom ==== Dana 29. decembra 1994. godine, prilikom pregleda rasporeda snaga u Kladnju i Olovu, Krstić je nagazio na minu i teško je ranjen. Prevezen je u vojnu bolnicu na Sokocu gdje mu je 3. januara amputirana desna noga ispod koljena. U vojnoj bolnici u Meljinama boravio je do kraja marta 1995. kada je prebačen na VMA u Beogradu, gdje je ostao do kraja aprila 1995. Na zahtjev je otpušten iz vojne bolnice i ostao na par dana sa porodicom u Kosovskoj Mitrovici, prije nego što se sa suprugom vratio u Bosnu da se javi svojim ljekarima na Sokocu i Vlasenici na dalje liječenje. Podvrgavao se terapiji naizmjenično u Sokocu i Vlasenici do sredine maja 1995, kada se vratio na službenu dužnost.<ref name="trans001017"/> ==== Ofanziva Armije Republike Bosne i Hercegovine ==== Po povratku na svoje službene dužnosti, Krstić je ponovo upoznat da su aktivnosti snaga ARBiH između Tuzle i protektorata UN-a u porastu, te da VRS trpi velike gubitke. Srpski obavještajci su izvijestili da su, uprkos naredbi zabrane letova na većem dijelu područja, vojni helikopteri RBiH svakodnevno slijetali u zaštićena područja sa municijom i zalihama. Uočivši jačanje ka velikoj ofanzivi ARBiH, Drinski korpus je započeo pripreme za kontraofanzivu.<ref name="trans001017" /> Dana 15. juna 1995. snage 2. korpusa ARBiH pokrenule su simultane ofanzive na 1. brčansku brigadu, 1. zvorničku pješadijsku i 1. vlaseničku brigadu na pravcima Tuzla-Zvornik i Kladanj-Vlasenica.<ref name="trans001018">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001018it.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 18 October 2000]</ref> Bilo je gubitaka sa obje strane, ali je Drinski korpus ostvario teritorijalne osvajanje opština Kalesija i Osmaci, a nakon četiri dana borbi, 2. korpus je vraćen na prvobitne položaje. Istočnobosanski korpus je tada koncentrisao svoje snage na pravcu Tuzla-Zvornik, međutim, i nakon uspostavljanja mostobrana na rijeci Spreči, probio je linije VRS-a i uništio sela Markovica, veći dio Osmače i cijelo selo Zelena. Zatim je 28. divizija 2. korpusa zauzela sela Višnjicu i Rječice, gdje je napala Glavni štab VRS iz pravca Banje Lučice i Krivaca. Ova teritorija je držana do 26. juna, kada je Drinski korpus učvrstio odbranu i uspio zaustaviti, a zatim odbaciti ARBiH nazad na početne položaje.<ref name="trans001018" /> ==== Operacija Krivaja 95 ==== S obzirom na to da enklave Srebrenica i Žepa pod zaštitom UN nikada nisu demilitarizovane, Glavni štab VRS naredio je komandi Drinskog korpusa da preduzme operaciju kodnog naziva [[Krivaja 95]]. Ovo je bio rezultat direktive od 8. marta 1995. predsjednika Republike Srpske [[Radovan Karadžić|Radovana Karadžića]] (iako se vjeruje da je Krstić bio koplaner), kojom se naređuje da "Komanda Drinskog korpusa, u skladu sa operativnom direktivom broj 7 i 7/1 GS VRS, a na osnovu stanja u zoni odgovornosti korpusa, ima zadatak da u što skorijem roku izvede ofanzivne aktivnosti sa slobodnim snagama duboko u zoni Drinskog korpusa u cilju razdvajanja. enklave Žepa i Srebrenica, te da se one svedu na njihova urbana područja."<ref name="un.org">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001025ed.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 25 October 2000"]</ref> Direktiva je dalje opisala potrebu da se "što prije završi fizičko odvajanje enklava Srebrenica i Žepa, sprečavajući ravnomjernu komunikaciju između pojedinaca“ između dvije enklave. Planiranim i promišljenim borbenim dejstvima stvoriti nepodnošljivu situaciju potpune nesigurnosti, bez nade u dalji opstanak i život stanovnika Srebrenice ili Žepe.<ref>ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/tolimir/ind/en/091104.pdf "ICTY Prosecution Indictment Against Zdravko Tolimir, Radivoje Miletić and Milan Gvero"]</ref> Operativni cilj je bio da se "iznenadnim napadom razdvoje i smanje vojne snage u enklavama Srebrenica i Žepa", kao i "[da] poboljša taktički položaj snaga u dubini područja i stvori uslove za eliminaciju enklava."<ref name="un.org"/> Parametri misije uključivali su veoma ubrzan raspored, potpunu radio tišinu, zabranu gađanja snaga UNPROFOR-a, a operacijom je trebalo da rukovodi nekoliko komandanata, među kojima i Krstić, sa isturenog komandnog mesta u Pribićevcu. U planu operacije je bilo i psiholoških komponenti. Direktiva je dala podršku borbenim dejstvima tako što je naređeno da "relevantni državni i vojni organi nadležni za rad sa UNPROFOR-om i humanitarnim organizacijama, kroz planirano i nenametljivo restriktivno izdavanje dozvola, smanje i ograniče logističku podršku UNPROFOR-a na enklavama i snabdijevanje materijalom i oružjem muslimanske vojske koje se kriju unutar sigurnog područja, čineći ih ovisnima o našoj dobroj volji, a istovremeno izbjegavajući osudu međunarodne zajednice i međunarodnog javnog mnijenja."<ref>{{cite web |title=Trial of Radislav Krstić|url=https://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001208ed.htm |website=ICTY.org |date=8. 12. 2000}}</ref> Vjeruje se da su operacije u ovu svrhu zapravo počele tri mjeseca prije napada u aprilu 1995. Izviđanje je vršeno sa isturenog komandnog mjesta na Pribićevac, Bešića Brdo i površinski kop Bračan.<ref name="trans001019">ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001019it.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 19 October 2000]</ref> Potom je Drinski korpus zatražio da VRS obezbijedi saradnju 65. zaštitnog motorizovanog puka, kao i 1. i 2. podrinjske lake pješadijske brigade. Iznenadno rasplamsavanje žestokog otpora ARBiH prema svim pravcima VRS-a odgodilo je početak operacije za nekoliko dana, a resursi su koncentrisani na ponovno preuzimanje teritorije izgubljene u ovim napadima.<ref name="trans001019" /> ==== Srebrenica ==== Dana 9. jula, oko 17:00 sati, general [[Ratko Mladić]], komandant Glavnog štaba [[Vojska Republike Srpske|VRS]]-a, stigao je bez prethodne najave na istureno komandno mjesto u Pribićevac zajedno sa drugim visokim generalima VRS-a radi praćenja borbenih dejstava. Nakon što su komandanti javili sa ratišta da su izvršili svoje zadatke, Mladić je radio uzvratio: "Ovo je Panorama 01. Niste izvršili svoj zadatak. Nastavite napad. Uđite u Srebrenicu. Ja sada komandujem snagama uključenim u ovu operaciju."<ref name="trans001019" /> Otpor 28. divizije Istočnobosanskog korpusa konačno je počeo da jenjava, a Mladić je upravo zapravo stavio Krstića u ulogu posmatrača. Tokom cijele noći i sljedećeg dana, VRS je išla naprijed, postižući dovoljno uspjeha u ključnim područjima da kontroliše sve potrebne strateške pozicije za zauzimanje Srebrenice.<ref name="trans001019" /> U tom trenutku su piloti lovaca [[NATO]]-a u [[General Dynamics F-16|F-16]] počeli da nadlijeću borbene operacije. Dana 11. jula 1995. Bratunačka laka pješadijska brigada, ojačana jedinicom Vlaseničke lake pješadijske brigade, započela je konačno potiskivanje na Srebrenicu sa jugoistoka. U 14:30, dva F-16 su izvela vazdušne napade na [[tenk]]ove VRS, nanijevši određenu štetu tokom tridesetominutnog napada, na šta je Mladić odgovorio tako što je naredio kopnenim trupama da preduzmu mjere odbrane od vazdušnog napada, kao što je paljenje plastova sijena kako bi se stvorile dimne zavjese.<ref name="trans001019" /> [[Vukovi sa Drine]] iz 1. bataljona Zvorničke brigade bili su prvi vojnici VRS koji su tog dana oko 16:00h ušli u grad Srebrenicu. Nakon što je područje očišćeno i stiglo još snaga, Krstić i drugi generali su napustili istureno komandno mjesto i ponovo se okupili u Srebrenici. Mladić je odmah naredio komandantima brigada da krenu dalje s napadom na [[Potočari (Brčko)|Potočare]] i [[Bratunac]], ali nakon logističkih i drugih razmatranja koje su iznijeli Krstić i Živanović, Mladić je naredio trupama da zadrže i stabilizuju svoje sadašnje linije. Te noći na sastanku sa Mladićem, Krstić je stavljen na čelo pješadijskih snaga koje će preko noći izvršiti marš prema Žepi pripremajući se za tamošnja borbena dejstva. Na ovom sastanku je također odlučeno da Živanović nadgleda nabavku autobusa za odvoz civila iz Srebrenice u Kladanj. Krstić je barem jednom posjetio Potočare, dajući televizijski intervju. Nije poznat stepen njegovog učešća u masakru u Srebrenici koji je uslijedio. VRS je odvojila odrasle muške izbjeglice u Potočarima od ostalih, a ovi su ukrcani u autobuse i prevezeni u [[Kladanj]]. Prvi su u grupama odvođeni na izolovane lokacije kao što su [[Čerska dolina]], [[skladište Kravica]], [[Orahovac]], farma Branjevo, [[brana Petkovci]] i [[Kozluk]], gdje im je stavljen povez preko očiju nakon čega su pogubljeni. Prema trenutnim podacima, ubijeno je više od 3.000, a nestalo je više od dvije hiljade ljudi. Oduzeti dokumenti VRS-a ukazivali su na značajna logistička razmatranja u vezi sa punjenjem kamiona za transport gorivom, prevozom zarobljenika, obezbjeđivanjem opreme za premještanje zemlje za kopanje masovnih grobnica, kao i dodjelu i nabavku municije za pogubljenja. Preko neobezbijeđenih linija između načelnika bezbjednosti Glavnog štaba VRS-a [[Ljubiša Beara|Ljubiše Beare]] i Krstića presretnuta je slijedeća šifrirana komunikacija u kojoj je Beara tražio pomoć u zbrinjavanju zarobljenika: '''RK''': Videću šta mogu da učinim, ali to će me puno poremetiti. Molim te, imate nekoliko ljudi kod Blagojevića i kod Nastića.<br> '''LjB''': Pa znate, ja nemam nikoga, a da imam, ne bih tražio i to već za treći dan.<br> '''RK''': Vidi sa Blagojevićem, uzmi njegove Crvene beretke.<br> '''LjB''': Oni nisu tamo. Samo su četvorica tamo. Otišli su,(psovka). Nesu više tamo.<br> '''RK''': Dobro. Vidjeću šta mogu da učinim.<br> '''LjB''': Proveri i pošalji kod Draga.<br> '''RK''': Ljubo, uzmi one odozgo, one mupovce odozgo.<br> '''LjB''': Ne, oni neće ništa da učine, već sam sa njima razgovarao. Nema drugog rešenja osim tih 15 do 30 ljudi sa Inđićem.<br> '''RK''': Ljubo, shvati i ti mene. Tvoji su me ljudi tol'ko sjebali.<br> '''LjB''': Razumijem, ali razumij i ti mene. Da je to tada ispoštovano, ne bi se sada prepirali.<br> '''RK''': Sad ću ja za to biti kriv..<br> '''LjB''': Ja ne znam šta da radim. Krle, najozbiljnije ti kažem. Ima još 3500 paketa koje moram da razdijelim, a nemam rješenja<br> '''RK''': Videću šta mogu.<ref>ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/blagojevic_jokic/trans/en/031113IT.htm "Trial of Vidoje Blagojević and Dragan Jokić Transcript" 13 November 2003]</ref> Krstić se tada navodno obavezao da će ljudi iz Bratunačke brigade pomoći u egzekucijama na Ekonomiji Branjevo i u Domu Pilica.<ref name=ictysheet/> ==== Stupčanica 95 ==== U narednih nekoliko dana Krstić je okupio komandante nekoliko brigada prisutnih na tom području koje će dati dio ili sve svoje snage u napadu na Žepu (sada kodnog naziva Stupčanica 95), uključujući 1. zvorničku pješadijsku brigadu, Bratunačku laku pješadijsku brigadu, Biračka pješadijska brigada, 2. romanijska motorizovana brigada, 1. podrinjska laka pješadijska brigada, 5. podrinjska laka pješadijska brigada, 1. milićka laka pješadijska brigada, 1. vlasenička laka pješadijska brigada i 5. mješoviti artiljerijski puk. U Viogori su okupili Bratunačku brigadu, Milićku brigadu i Samostalni Skelanski bataljon, krenuli prema jugu i stigli na šire okupljalište Podravanje, Rupovo Brdo i Bračan.<ref>ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001020ed.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript", 20 October 2000]</ref> Napadali bi na liniji Podravanje-Orlov Kamen, Zlovrh i dalje do Žepe. Dana 13. jula izvrešene su pripremne mjera koje su uključivale obilaženje terena za preostale pripadnike 28. divizije, organiziranje minskih grupa za otkrivanje minskih polja i izvođenje operacija razminiranja, uklanjanje prepreka na putevima unutar zaštićenog područja, kao i putevima između jedinica i stacionara područja za Operaciju Žepa. U ovom kraju su se dogodila i brojna pogubljenja vezanih zarobljenika. Dana 19. jula presretnut je sljedeći razgovor između Krstića i zamjenika komandanta 1. zvorničke pješadijske brigade generala [[Dragan Obrenović|Dragana Obrenovića]]: '''RK''': Jesi li to ti, Obrenoviću?<br> '''DO''': Da.<br> '''RK''': Krstić ovdje.<br> '''DO''': Kako ste generale?<br> '''RK''': Ja sam super, a ti? '''DO''': Zahvaljujući tebi i ja sam.<br> '''RK''': Bravo, šefe. A kakvo je tvoje zdravlje?<br> '''DU''': Dobro je, hvala Bogu, dobro je.<br> '''RK''': Radite li dole?<br> '''DO''': Naravno da radimo.<br> '''RK''': Dobro.<br> '''DU''': Uspjeli smo uhvatiti još nekoliko, bilo na nišanu ili u minama.<br> '''RK''': Ubijte ih sve, do vraga.<br> '''DO''': Sve, sve ide po planu. Da.<br> '''RK''': Ni jedan ne smije ostati živ.<br> '''DO''': Sve ide po planu. Sve.<br> '''RK''': Bravo, šefe. Vjerovatno nas Turci slušaju. Neka slušaju, majku im jebem.<br> '''DO''': Da, neka ih.<ref>ICTY official site: [http://www.icty.org/x/cases/krstic/trans/en/001101ed.htm "Trial of Radislav Krstić Transcript" 1 November 2000]</ref> I pored toga što je izgubio dio svojih snaga u prelasku u operacije proširenja na području Alibegovca i Kaka, ujutro 17. jula počeo je marš na Žepu, a nekoliko dana kasnije napad je bio u punom zamahu. Napad je u početku bio usporen zbog karakteristika terena duž osovina napada. Žepa je pala pod VRS 1. augusta 1995. ==== Unapređenje u komandanta Drinskog korpusa ==== Generali Mladić i Tolimir pridružili su se Krstiću na isturenom komandnom mjestu u Krivaci na dan početka napada na Žepu i obavijestili ga da će on (Krstić) uskoro preuzeti dužnost komandanta korpusa. Otprilike sedmicu kasnije, nakon što je istureno komandno mjesto premješteno u Godjenje, Mladić je naredio Krstiću da ode u restoran u blizini Han Pijeska kako bi preuzeo Živanovićevo mjesto komandanta korpusa. Upriličena je svečana ceremonija, nakon koje je Krstić obavio neke prelazne dužnosti i nakratko posjetio svoju porodicu u Kosovskoj Mitrovici. == Također pogledajte == * [[Genocid u Bosni i Hercegovini]] == Reference == {{Refspisak}} {{Stub-bh-biog}} {{DEFAULTSORT:Krstić, Radislav}} [[Kategorija:Rođeni 1948.]] [[Kategorija:Biografije, Vlasenica]] [[Kategorija:Generali Vojske Republike Srpske]] [[Kategorija:Oficiri Jugoslavenske narodne armije]] [[Kategorija:Osuđeni pred Haškim tribunalom]] [[Kategorija:Ratni zločinci u ratu u Bosni i Hercegovini]] rhvyspwhqy2gtv9ny24q4le0j6n775v 1 105248 3665929 1927974 2024-11-15T08:23:12Z Panasko 146730 https://fountain.toolforge.org/editathons/wikipedijin-azijski-mjesec-bs-2024 3665929 wikitext text/x-wiki {{Azijski mjesec 2024 - članak}} {{Stranica_za_razgovor}} == John Zapolya == Majke vam, kad prevodite s engleskoga, povirite bar i na poveznicu imena koje prepisujete, eda biste vidjeli da je John Zapolya nekakav Madžar, da se u madžarskome onaj John piše János, da mu je prezime (zapravo: pridjevak) Szapolyai ili Zapolyai, a da se u historiografiji Hrvata i Srba uvriježio kao Zapolja (bilo bi logičnije: Zapoljski, jer je bio feudalni gospodar Zapolja, u Transilvaniji). Dobro, tu možete uspostaviti novu, bošnjačku tradiciju u pisanju tog prezimena, ili naprosto prihvatiti madžarsku, mahnite jal' srpsku jal' hrvatsku. Ali da madžarski kralj bude John - e, to ne može. [[Korisnik:Inoslav Bešker|Inoslav Bešker]] 10:29, 31 oktobar 2010 (CET) :Slažem se da ime nije prilagođeno bosanskom jeziku, ali NE prihvatamo nametanje jal velikosrbijanske jal velikocroatske politike u kreiranju bosanskog jezika i tradicije--[[Korisnik:CERminator|CER@]] ([[Razgovor_sa_korisnikom:CERminator|<font color="green"><small>ask</small></font>]]) 10:45, 31 oktobar 2010 (CET) Zašto bukvalno prevođenje anglizama-Nije Louis nego Ludovik,nije Charles nego Karlo. A drugo -Sulejman je bio veliki vladar za Turke.Za južne Slavene bio je krvnik i zločinac.Povijest ima dvije strane i dvije istine.U novije vrijeme npr. Ratka Mladića Bošnjaci i većina drugih smatraju zločincem a Srbi samo što ga ne smatraju herojem.Povijest ima dvije strane medalje. Joj strašno ali stvarno ovo je vrunac Louis, Charles i John. Da vas se sve zatuče. Pa dajte barem napišite kako su se zvali po Austrijski ili Hrvatski ili Mađarski ali Engleski - to je van svake pameti. Kreiranje bosanskog jezika i tradicije NIJE prihvačanje engleskih izraza za nešto što je prevedeno sa naših jezika ili jezika naših susjeda. Nemojmo se svi poglupljivati u ime ideologije. == Datum rodjenja == Koji je stvarni datum rodjenja? U istom tekstu dajete 2 razlicita podatka. :{{urađeno}} --[[Korisnik:CERminator|CER@]] ([[Razgovor_sa_korisnikom:CERminator|<font color="green"><small>ask</small></font>]]) 12:54, 5 septembar 2012 (CEST) == Zahtjev za izmjenu, 1. decembar 2012 == Nije Nikola Jurisic nego Nikola Subic Zrinski : U članku o Nikoli Jurišiću (na 6 Wikipedija) piše da je on predvodio odbranu Kisega, pa šta je tu sad tačno? -- [[Korisnik:KWiki|KWiki]] ([[Razgovor sa korisnikom:KWiki|razgovor]]) 22:28, 1 decembar 2012 (CET) bcheyp9oybphf5a4mwtape1q3x9liep 1 126714 3665937 3208825 2024-11-15T08:47:06Z Panasko 146730 https://fountain.toolforge.org/editathons/wikipedijin-azijski-mjesec-bs-2024 3665937 wikitext text/x-wiki {{Azijski mjesec 2024 - članak}} {{Stranica_za_razgovor}} == Izgovor imena: Nedžib == Nedžib: Izvorni izgovor je Nedžiib (dugo i), a ovo ime je sasvim dovoljno poznato u Bosni i Hercegovini. Nepotrebno se koristi engleska (djelimična) transliteracija (Naguib Mahfouz-Nagib Mahfuz). U bosanskom jeziku, arapsko "džim" "ج" najsličnije je našem glasu "dž". Shodno tome, potrebno je izmijeniti i naslov stranice. ([[Korisnik:Barbudo1|Barbudo1]] ([[Razgovor s korisnikom:Barbudo1|razgovor]]) 12:55, 30 juni 2020 (CEST)) : Tačno, s tim da se u [[Egipatski arapski jezik|egipatskom arapskom]] "džim" izgovara kao naše G. Ali prednost bi trebalo imati Dž. – [[Korisnik:KWiki|KWiki]] ([[Razgovor s korisnikom:KWiki|razgovor]]) 14:03, 30 juni 2020 (CEST) 2v2c29owt0w6dhcbbcpxf7xn84zg0pe 0 142482 3665941 3582384 2024-11-15T10:16:15Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665941 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Paramaribo-Waterkant.jpg|mini|desno|Paramaribo, ulica Waterkant]] '''Paramaribo''' je [[glavni grad]] i luka [[Surinam]]a. Leži na rijeci [[Surinam (rijeka)|Surinam]], nedaleko od njenog ulijevanja u [[Atlantski okean]]. Osnovan je [[1640]]. godine. [[Željeznica|Željeznička]] pruga veže ga sa zaleđem (do [[Dam]]a). Privreda se sastoji od izvoza [[boksit]]a, drveta, [[šećer]]a i [[rum]]a. U gradu se prerađuje drvo i poljoprivredni proizvodi. Paramaribo ima 240.924 stanovnika (popis iz 2012.). Dok broj stanovništva stagnira posljednjih godina, broj stanovnika u okolnom [[Wanica distrikt|okrugu Wanica]] raste.<ref name="census">{{Cite web|url=https://spangstaging.com/2019/abs/wp-content/uploads/2019/02/census8etn.pdf|title=2012 Census Resorts Suriname|website=Spang Staging|access-date=28. 5. 2020|archive-date=23. 12. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211223031229/https://spangstaging.com/2019/abs/wp-content/uploads/2019/02/census8etn.pdf|url-status=dead}}</ref> Paramaribo je poslovni i finansijski centar Surinama. Iako glavni grad sam ne proizvodi značajnu robu, gotovo svi prihodi od glavnih izvoznih proizvoda zemlje, [[Zlato|zlata]], nafte, [[boksit]]a, [[Riža|pirinča]] i tropskog [[Drvo (materijal)|drveta]], kanališu se kroz njegove institucije. Sve banke, osiguravajuća društva i druge finansijske i komercijalne kompanije imaju sjedište u Paramaribu. Oko 75 posto surinamskog BDP-a se troši u Paramaribu. Turizam je sve važniji sektor, a većina posjetilaca dolazi iz Holandije.<ref>{{Cite web|url=http://www.statistics-suriname.org/images/pdf/verkeers_vervoer_publicatie2011.pdf|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924105912/http://www.statistics-suriname.org/images/pdf/verkeers_vervoer_publicatie2011.pdf|archive-date=24. 9. 2015|url-status=dead|access-date=11. 10. 2013}}</ref> == Ime == {{Lokacijska karta+|Surinam|float=right|width=215|caption=Paramaribo, glavni grad Surinama|places= {{Lokacijska karta~|Surinam|lat=5.866667 |long=-55.166667|label= Paramaribo}} }} Grad je dobio ime po plemenu Paramaribo koje živi na ušću [[Surinam rijeka|rijeke Surinam]]; naziv je od [[Tupi–Guarani jezici|Tupi–Guarani]] ''para'' "velika rijeka" + ''maribo'' "stanovnici".<ref>E. M. Pospelov, ''Geograficheskie nazvaniya mira'' (Moscow: Russkie slovari, 1998), p. 322.</ref> [[Datoteka:Paramaribo,_Suriname.JPG|mini|Pogled na Paramaribo iz svemira]] == Reference == {{Refspisak}}{{Normativna kontrola}} {{Glavni gradovi južnoameričkih država}} {{Commonscat}} [[Kategorija:Glavni gradovi južnoameričkih država]] [[Kategorija:Surinam]] [[Kategorija:Svjetska baština u Surinamu]] 8swgvys8wz1v9jlfmz9tw3d76x8ygub 0 142704 3665934 3592305 2024-11-15T08:44:13Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665934 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Olivia Wilde | slika = Olivia Wilde in 2010 Independent Spirit Awards (cropped).jpg | opis = | ime_pri_rođenju = Olivia Jane Cockburn | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1984|03|10}} | mjesto_rođenja = [[New York City]], [[New York (savezna država)|New York]], SAD | datum_smrti = | mjesto_smrti = | zanimanje = [[Glumac|Glumica]] | godine_aktivnosti = 2003–sada | supružnik = Tao Ruspoli (razvod u toku) | poznat_po = dr. Remy "Trin'eska" Hadley (''[[Dr. House]]'') }} '''Olivia Wilde''' (rođena kao '''Olivia Jane Cockburn''', čit. ''Co-burn'') [[SAD|američka]] je [[glumac|glumica]] i manekenka. Počela se baviti glumom početkom [[21. vijek|21. stoljeća]] i otad se pojavila u nekoliko [[film]]skih i [[televizija|televizijskih]] uloga, uključujući serije ''O. C.'' i ''Irska braća'' (''The Black Donnellys''). Glumi dr. [[Remy Hadley|Remy "Trin'esku" Hadley]] u ''[[Fox Broadcasting Company|FOX]]''-ovoj [[medicina|medicinskoj]] [[televizijska serija|seriji]] ''[[Dr. House]]''<ref name="Sara">Sara Vilkomerson, [http://www.observer.com/2007/wilde-heart "Wilde At Heart"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071211231244/http://www.observer.com/2007/wilde-heart |date=11 Decembar 2007 }}, ''New York Observer'', [[11. april|11. 4.]] 2007.</ref>, a [[2010]]. godine pojavila se kao Quorra u [[naučna fantastika|SF-filmu]] ''Tron: Legacy''. == Rane godine == Rođena je u New Yorku. Njena majka Leslie (r. Redlich) [[filmski producent|filmska producentica]] je i [[novinarstvo|novinarka]] emisije ''60 minuta''. Njen otac Andrew, koji je rođen u [[Engleska|Engleskoj]], a odgojen u [[Irska|Irskoj]], također je novinar, kao i njeni stričevi, Alexander i Patrick Cockburn. Njena sestra Chloe [[advokat]] je [[građansko pravo|građanskog prava]] u New Yorku; njena pokojna tetka, Sarah Caudwell, bila je spisateljica, a djed po ocu bio je [[pisac]] i novinar. Wilde je rekla da zbog porodične pozadine ima "jaku novinarsku žicu" i da je "kritična i analitična".<ref name="Sara"/> Roditelji su joj bili prominentne ličnosti u [[Washington, D.C.|vašingtonskoj]] društvenoj sceni i bili su domaćini prigodnih zabava s večerom. Njena majka jednom se prisjetila zgode kad je mala Olivia jedne večeri prisluškivala razgovor [[Richard Holbrooke|Richarda Holbrookea]] i [[Mick Jagger|Micka Jaggera]] sve dok je Jagger nije primijetio i rekao joj da ide u krevet. Željela je postati glumica od svoje druge godine.<ref name="Sara"/> Pohađala je ''Georgetown Day School'' u Washingtonu, kao i ''Phillips Academy'' u [[Andover (Massachusetts)|Andoveru]] ([[Massachusetts]]), koju je završila [[2002]]. godine. Jedan kraći period pohađala je i ''The Gaiety School of Acting'' u [[Dublin]]u.<ref name="Sara"/> == Karijera == [[Datoteka:Olivia Wilde by David Shankbone.jpg|mini|lijevo|200px|Wilde na ''[[Tribeca Filmski Festival|Tribeci]]'' [[2007]].]] Pojavila se u više filmova, a postala je poznata po ulozi Alex Kelly u seriji ''O. C.'', iako se prvo prijavila na audiciju za ulogu Marisse Cooper. Također se pojavila i u nekim muzičkim spotovima. Bila je ozbiljan kandidat za ulogu Bondove djevojke u ''[[Casino Royale (2006)|Casino Royale]]'', ali je tu ulogu na kraju dobila [[Eva Green]]. [[2009]]. godine magazin ''[[Maxim (magazin)|Maxim]]'' stavio ju je na 1. mjesto liste 100 najseksi osoba za tu godinu.<ref>[http://www.maxim.com/amg/girls/hot-100/79081/2009-hot-100-100-91.html#100 ''Maxim 2009 Hot 100''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110503223733/http://www.maxim.com/amg/girls/hot-100/79081/2009-hot-100-100-91.html#100 |date=3 Maj 2011 }}.</ref> To je kasnije ubačeno u [[scenario]] ''Dr. Housea'' kao interna šala u epizodi ''[[The Tyrant (Dr. House)|The Tyrant]]'' ([[Spisak epizoda Dr. Housea#Sezona 6|6x03]]), u kojoj House, nakon što je čuo da je [[Eric Foreman|Foreman]] nedavno dao otkaz Trin'eski, sarkastično zadirkuje Foremana (koji je bio u vezi s Trin'eskom): ''"Moje saučešće. Mada, ono, nije baš da je najzgodnija žena na svijetu"''.<ref>Carina MacKenzie, [http://latimesblogs.latimes.com/showtracker/2009/10/house-md-james-earl-jones-tyrant-brings-the-tension.html Članak o epizodi ''"The Tyrant"''], ''LA Times'', [[6. oktobar|6. 10.]] 2009.</ref> Također je bila na 95. mjestu slične liste magazina ''FHM'' za 2006. godinu. Bila je jedan od ključnih modela u kampanji "Rising Stars" kompanije ''Abercrombie & Fitch'' u ljeto [[2004]]. [[2007]]. godine Wilde je bila u glumačkoj postavi serije ''Irska braća'', koja je pratila život irsko-američke porodice povezane s [[organizovani kriminal|organiziranim kriminalom]] u New Yorku. Njen lik, Jenny Reilly, bio je jedini glavni ženski lik u seriji. Iste godine nastupila je i u predstavi ''Beauty on the Vine''; predstava je politički triler i Wilde je u njoj glumila 3 lika. Pridružila se ''Dr. Houseu'' u jesen 2007, dobivši ulogu stažistice Remy Hadley, koja uskoro dobije nadimak "Trin'eska" (po broju koji je dobila na listi kandidata za Houseov novi tim) i koja blisko sarađuje sa Houseom. Wilde je izjavila za magazin ''Star'' kako ponekad koristi rečenice iz serije čak i kad nije na snimanju, rekavši: ''"Ja sam sad uvjerena da sam liječnica. Mislim, ako neko kaže da ga nešto boli, ja kažem nešto poput: 'To je vaša slezena'."''<ref>Magazin ''Star'', [[8. decembar|8. 12.]] 2008, str. 96.</ref> ''[[The New York Observer]]'' opisao je Wilde kao osobu s "grlenim glasom" i "zelenooku holivudsku harizmu iz starih dana".<ref name="Sara"/> Kao svoje glumačke uzore navela je [[Meryl Streep]], [[Sigourney Weaver]], [[Frances McDormand]], [[Catherine Keener]] i [[Robin Wright Penn]].<ref name="Sara"/> [[2006]]. godine osvojila je nagradu žirija na ''US Comedy Arts Festivalu'' za film ''Bickford Shmeckler's Cool Ideas'', a 2008. nominirana je za ''Teen Choice Award'' za najbolju novu glumicu za ulogu u ''Dr. Houseu''. Osvojila je i nagradu ''Rising Star'' na filmskom festivalu u [[Vail (Colorado)|Vailu]]. [[7. oktobar|7. 10.]] [[2008]]. pojavila se u videoklipu "Olivia Wilde Does It Early" na stranici ''funnyordie.com'', u kojem pokazuje koliko uživa u tome što se rano registrirala za [[Predsjednički izbori u SAD-u 2008.|predsjedničke izbore te godine]].<ref>[http://www.funnyordie.com/videos/e222fbee64/olivia-wilde-does-it-early-from-fod-team "Olivia Wilde Does It Early"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110317013753/http://www.funnyordie.com/videos/e222fbee64/olivia-wilde-does-it-early-from-fod-team |date=17 Mart 2011 }} (videoklip)</ref> Naredne godine glumila je u komediji ''Year One'' sa [[Jack Black|Jackom Blackom]] i [[Michael Cera|Michaelom Cerom]]. Također glumi i Quorru u [[The Walt Disney Company|''Disneyevom'']] SF-filmu ''Tron: Nasljedstvo'', koji se pojavio u kinima [[17. decembar|17. 12.]] [[2010]]. U izdanju magazina ''Detail'' za decembar 2010/januar 2011. navedene su njene riječi o tome koliko se preplašila kad je prvi put vidjela kostim koji treba nositi u filmu.<ref>Elwood Reid, [http://www.details.com/celebrities-entertainment/women/201012/olivia-wilde-tron-legacy-movie-house-sexy-star-actress "Zvijezda filma ''Tron: Legacy'' Olivia Wilde"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723070744/http://www.details.com/celebrities-entertainment/women/201012/olivia-wilde-tron-legacy-movie-house-sexy-star-actress |date=23. 7. 2011 }}, ''Details'', [[1. decembar|1. 12.]] 2010.</ref> U januaru [[2011]]. objavljeno je da je dobila ulogu u filmu ''Welcome to People'', u kojem će glumiti s [[Chris Pine|Chrisom Pineom]].<ref>Kate Ward, [http://popwatch.ew.com/2011/01/03/olivia-wilde-welcome-to-people-excess-hollywood/ "Olivia Wilde pozdravlja ''Welcome to People''"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110108052034/http://popwatch.ew.com/2011/01/03/olivia-wilde-welcome-to-people-excess-hollywood/ |date=8. 1. 2011 }}, ''Entertainment Weekly'', [[3. januar|3. 1.]] 2011.</ref> == Lični život == [[Datoteka:Olivia Wilde by Tao Ruspoli.jpg|mini|desno|250px|Fotografija Olivije Wilde iz [[2005]]. čiji je autor njen doskorašnji muž Tao Ruspoli.]] Wilde ima dvojno državljanstvo (američko i irsko).<ref name="Sara"/> Svoje umjetničko prezime uzela je po poznatom irskom piscu [[Oscar Wilde|Oscaru Wildeu]].<ref name="Sara"/> Prezime je promijenila kao srednjoškolka, iz počasti prema piscima iz njene porodice, od kojih su mnogi koristili [[pseudonim]]e.<ref name="Playboy">Eric Spitznagel, "20 pitanja: Olivia Wilde"; ''[[Playboy (magazin)|Playboy]]'', decembar 2010</ref> [[7. juni|7. 6.]] 2003. u [[Washington (Virginia)|Washingtonu]] ([[Virginia]]) udala se za Taa Ruspolija, [[Italoamerikanci|italoameričkog]] autora [[dokumentarni film|dokumentarnih filmova]], učitelja [[gitara|gitare]] za [[flamenko]] i sina italijanskog princa.<ref>[http://www.olivia-wilde.org/olivia/biography.php "Olivia Wilde - biografija"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110623114050/http://olivia-wilde.org/olivia/biography.php |date=23 Juni 2011 }}, ''olivia-wilde.org''.</ref><ref>[http://movies.yahoo.com/movie/contributor/1808489542/bio "Olivia Wilde - Biografija"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090810234142/http://movies.yahoo.com/movie/contributor/1808489542/bio |date=10. 8. 2009 }}, ''Yahoo! Movies''.</ref><ref>Becca Hyman, [http://www.people.com/people/archive/article/0,,20160676,00.html "Olivia Wilde - luda je za Hughom Lauriejem, klasičnim autima i svojim suprugom — stvarnim princom!"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081020030407/http://www.people.com/people/archive/article/0,,20160676,00.html |date=20. 10. 2008 }}, ''[[People (magazin|People]]'', [[12. novembar|12. 11.]] 2007.</ref> Vjenčanje je obavljeno u školskom autobusu sa samo 2 svjedoka.<ref>Jason Gay, [http://www.gq.com/women/photos/200909/olivia-wilde-video-photos?currentPage=2 "Olivia"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110213003548/http://www.gq.com/women/photos/200909/olivia-wilde-video-photos?currentPage=2 |date=13. 2. 2011 }}, ''GQ Magazine'', oktobar 2009.</ref> Kasnije je rekla da je brak sklopljen u napuštenom školskom autobusu jer je to bilo jedino mjesto na kojem su mogli biti potpuno sami, pošto je njihov brak tada bio tajan.<ref name="Playboy"/> [[8. februar|8. 2.]] 2011. ona i Ruspoli objavili su da se rastaju.<ref>Julie Jordan, [http://www.people.com/people/article/0,,20464338,00.html "Olivia Wilde rastaje se od supruga, Taa Ruspolija], ''people.com''.</ref> Wilde je podnijela zahtjev za razvod na višem sudu u Los Angelesu, navodeći kao razlog "nepomirive razlike".<ref>[http://omg.yahoo.com/news/olivia-wilde-files-for-divorce/58281 "Olivia Wilde podnijela zahtjev za razvod"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110321124252/http://omg.yahoo.com/news/olivia-wilde-files-for-divorce/58281 |date=21. 3. 2011 }}, ''omg.yahoo.com'', [[11. mart|11. 3.]] 2011.</ref> Ona i Ruspoli nemaju djece. Wilde je [[veganstvo|vegan]].<ref>{{Cite web |url=http://wildethings.org/veganism |title=Arhivirana kopija |access-date=9. 4. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120801070156/http://wildethings.org/veganism |archive-date=1. 8. 2012 |url-status=dead }}</ref> == Politika == [[Datoteka:Olivia Wilde by Gage Skidmore.jpg|mini|desno|200px|Wilde na jednoj konferenciji u [[San Diego|San Diegu]] 2010. godine.]] Wilde je članica upravnog odbora organizacije ''Umjetnici za mir i pravdu'', koja obezbjeđuje obrazovne i zdravstvene usluge u [[Haiti]]ju. Podržavala je i organizaciju mladih glasača, ''18 u '08''. Radi u njihovom savjetničkom vijeću i pojavila se u njihovoj [[socijalna reklama|socijalnoj reklami]] koja je prvi put prikazana [[30. juni|30. 6.]] 2008. U jesen iste godine pridružila se predsjedničkoj kampanji [[Barack Obama|Baracka Obame]], zajedno s bivšim kolegom iz ''Dr. Housea'', [[Kal Penn|Kalom Pennom]] ([[Lawrence Kutner|Kutner]]), i još jednim glumcem, [[Justin Long|Justinom Longom]].<ref>N. Chatterjee, [http://thedartmouth.com/2008/10/13/news/kalpenn "'Kumar' pokreće akciju za Obamu"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120403010631/http://thedartmouth.com/2008/10/13/news/kalpenn |date=3. 4. 2012 }}, ''The Dartmouth'', [[13. oktobar|13. 10.]] 2008.</ref> == Filmografija == {| class="wikitable sortable" |+ Film |- ! Godina ! Naslov ! Uloga ! Napomene |- | 2004. | ''[[Djevojka iz susjedstva]]'' | Kellie | |- | 2005. | ''[[Razgovori s drugim ženama]]'' | djeveruša | |- | rowspan="4" |2006. | ''[[Alpha Dog]]'' | Angela Holden | |- | ''Camjackers'' | Sista Strada Cast | |- | ''[[Lude ideje Bickforda Shmecklera]]'' | Sarah Witt | |- | ''[[Turistas]]'' | Bea | |- | 2007. | ''[[Smrt i život Bobbyja Z]]'' | Elizabeth | |- | 2008. | ''Fix'' | Bella | |- | rowspan="3" | 2009. | ''In NorthWood'' | Mia | |- | ''[[Godina prva]]'' | princeza Inanna | |- | ''The Ballad of G.I. Joe'' | baronica | [[kratki film]] |- | rowspan="3" | 2010. | ''Weird: Priča Ala Yankovica'' | Madonna | kratki film |- | ''[[Sljedeća tri dana]]'' | Nicole | |- | ''[[Tron: Nasljedstvo]]'' | Quorra | |- | rowspan="4" | 2011. | ''[[Kauboji i vanzemaljci]]'' | Ella | u postprodukciji |- | ''The Change-Up'' | Sabrina | u postprodukciji |- | ''Now'' | Rachel Salas | u postprodukciji |- | ''Butter'' | Brooke | završen |- | [[2012]]. | ''Welcome to People'' | Hannah | u postprodukciji |} {| class="wikitable sortable" |+ Televizija |- ! Godina ! Naslov ! Uloga ! Napomene |- | 2003. | ''[[Nabrijani (serija)|Nabrijani]]'' | Jewel Goldman | glavna uloga (2003–2004) |- | 2004. | ''[[The O.C.]]'' | Alex Kelly | sporedna uloga (2004–2005) |- | rowspan="2" | 2007. | ''[[Irska braća]]'' | Jenny Reilly | glavna uloga (2007) |- | ''[[Dr. House]]'' | [[Remy Hadley|Remy "Trin'eska" Hadley]] | glavna uloga (2007–danas)<br />Nominirana za nagradu ''Ceha filmskih glumaca'' za izvanrednu izvedbu glumačkog ansambla u dramskoj seriji<br />Nominirana za ''Teen Choice Awards'' za ''Choice'' TV-glumicu – drama<br />Nominirana za ''Teen Choice Awards'' za ''Choice'' nadolazeću žensku TV-zvijezdu |} == Reference == {{reflist|2}} == Vanjski linkovi == * {{imdb_name|id=1312575|name=Olivia Wilde}} * [http://wildethings.org/ Wilde Things - lična] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101229220524/http://wildethings.org/ |date=29. 12. 2010 }} [[web stranica|web-stranica]] * [http://www.tv.com/person/198864/summary.html Olivia Wilde na ''TV.com''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110324052818/http://www.tv.com/person/198864/summary.html |date=24. 3. 2011 }} * [http://www.myspace.com/oliviawilde Olivia Wilde na ''MySpaceu''] {{House}} {{Commonscat}} {{DEFAULTSORT:Wilde, Olivia}} [[Kategorija:Rođeni 1984.]] [[Kategorija:Američke glumice]] [[Kategorija:Amerikanci porijeklom iz Engleske]] 7jz4wopa4i8l058604w2lv3uyp1aowi 0 165743 3665933 3552374 2024-11-15T08:38:29Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665933 wikitext text/x-wiki {{Infokutija stadion | ime = Olimpijska dvorana Zetra | slika = [[Datoteka:View of Koševo and Zetra.jpg|250px]] | nadimak = | prijašnja_imena = | lokacija = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | cijena_izgradnje = | arhitekt = | otvoren = 1983. | renoviran = 1999. | zatvoren = | srušen = | vlasnik = [[Kanton Sarajevo]] | upravitelj = | korisnici = | kapacitet = 12.000 | teren = }} '''Olimpijska dvorana "Juan Antonio Samaranch"'''<ref name="zetra_Samaranch" /> ili '''Zetra''' jest dvorana u [[Sarajevo|Sarajevu]], [[glavni grad|glavnom gradu]] [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]]. Izgrađena je 1983. za potrebe [[Zimske olimpijske igre 1984.|XIV zimskih olimpijskih igara]], koje su godinu kasnije održane u Sarajevu. Kapaciteta je 12.000 sjedećih mjesta, a može primiti i do 20.000 ljudi ako su u pitanju koncerti i slične manifestacije. Za vrijeme [[Zimske olimpijske igre|Olimpijskih igara]], ali i poslije, ova se dvorana koristila za [[hokej na ledu]] i [[umjetničko klizanje]]. Ovdje je [[28. juli|28. jula]] 1991. održan [[koncert "Yutel za mir"]].<ref>{{cite news|url=http://www.spiegel.de/einestages/jugoslawien-krieg-das-friedenskonzert-1991-in-sarajevo-a-1099958.html|title=Warum bricht ein Krieg aus, den niemand will?|date=28. 6. 2016|work=einestages|publisher=[[Der Spiegel]]|last2=Pfeil|first2=Marcus|agency=[[Axel Springer Verlag]]|language=de|last3=Višević|first3=Danijel|last1=Braun|first1=Carolyn|access-date=2. 7. 2017}}</ref> Za vrijeme [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] 1992. ova dvorana je pogođena projektilima i uništena, ali je 1999. obnovljena inicijativom [[Međunarodni olimpijski komitet|Međunarodnog olimpijskog komiteta]]. Pokraj ove dvorane nalaze se groblja poginulih u ratu od 1992. do 1995. Dvorana Zetra je sastavni dio sarajevskog Olimpijskog centra i nalazi se u blizini [[Stadion "Asim Ferhatović Hase"|stadiona "Asim Ferhatović Hase"]], na kojem je održana ceremonija otvaranja ZOI 1984 a ceremonija zatvaranja ZOI 1984 održana je u Zetri. == Reference == <references> <ref name="zetra_Samaranch">{{Cite web |url=http://www.sportsfeatures.com/olympicsnews/story/47010/sarajevo-olympic-hall-renamed-after-juan-antonio-samaranch |title=Arhivirana kopija |access-date=13. 4. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100725065951/http://www.sportsfeatures.com/olympicsnews/story/47010/sarajevo-olympic-hall-renamed-after-juan-antonio-samaranch |archive-date=25. 7. 2010 |url-status=dead }}</ref> </references> == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Olympic Hall Juan Antonio Samaranch}} * http://vault.sportsillustrated.cnn.com/vault/article/magazine/MAG1004835/2/index.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090211142247/http://vault.sportsillustrated.cnn.com/vault/article/magazine/MAG1004835/2/index.htm |date=11. 2. 2009 }} * http://community.seattletimes.nwsource.com/archive/?date=19930805&slug=1714418 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120924132440/http://community.seattletimes.nwsource.com/archive/?date=19930805&slug=1714418 |date=24. 9. 2012 }} * http://www.nytimes.com/2006/02/05/travel/05web1984.html?_r=1&scp=2&sq=zetra&st=cse&oref=slogin {{Objekti ZOI 1984.}} {{Građevine u Sarajevu}} {{Sarajevo}} [[Kategorija:Sportski objekti u Sarajevu]] [[Kategorija:1983. u arhitekturi]] [[Kategorija:Borilišta na ZOI 1984.]] itr9jg975cqjq78diiu5os77xw9t3c1 0 172890 3665912 3658905 2024-11-15T04:02:40Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665912 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nagrada | ime = Nagrada "Isidora Sekulić" | podnaslov = | trenutne_nagrade = | slika = | veličina_slike = | alt = | opis = | deskripcija = za najbolju knjigu u protekloj godini | sponzor = | datum = | lokacija = | država = [[Srbija]] | organizator = [[Savski venac (općina)|Općina Savski venac]] | voditelj = | preshow_voditelj = | nastupi = | nagrada = Plaketa, povelja i novčani iznos | godina = {{Početni datum i godine|1967|1|1}} | godina2 = | nosilac = [[Aleksandar Jerkov]] (2023) | veb-sajt = | mreža = | dužina_trajanja = | ocjene = | producent = | režiser = | najbolji_film = | najbolji_režiser = | najviše_nagrada = | najviše_nominacija = | slika2 = | slika2veličina = | alt2 = | opis2 = | prethodno = | glavno = | sljedeće = }} '''Nagrada "Isidora Sekulić"''' jugoslavenska je i srbijanska književna nagrada koju dodjeljuje [[beograd]]ska općina [[Savski venac]]. Nagrada se sastoji od plakete, povelje i novčanog iznosa. == Historija == Dobila je ime po književnici [[Isidora Sekulić|Isidori Sekulić]], a dodjeljuje se svakog juna od 1968. za najbolju knjigu objavljenu prethodne godine i ima veliki značaj u srpskoj književnosti. Do sada su proglašena ukupno 72 pobjednika, uključujući 11 žena; Za dva dobitnika napravljen je izuzetak: knjiga [[Rajko Petrov Nogo|Rajka Petrova Noga]] objavljena 1967. dobila je nagradu za treće izdanje 1984, a pripovjetke [[Vidosav Stevanović|Vidosava Stevanovića]] prvi put su objavljene u studentskom časopisu 1967. i kao knjiga 1968.<ref>{{Cite web|url=https://www.savskivenac.rs/o-savskom-vencu|title=О Савском венцу {{!}} Савски венац|website=www.savskivenac.rs|access-date=5. 8. 2024}}</ref> Predsjednici Skupštine "Fonda Isidore Sekulić" bili su [[Milan Orlić]] (2001–2005), [[Vida Ognjenović]] (2006–2008) i [[Ratko Adamović]] (2009–2016). Nakon toga, nijedan drugi predsjednik nije predložen za tu funkciju.<ref>{{Cite web|url=https://www.novosti.rs/vesti/kultura.71.html:666142-Ziri-nagrade-Isidora-Sekulic-Smenili-su-nas-sramno-i-tajno|title=Žiri nagrade "Isidora Sekulić": Smenili su nas sramno i tajno|website=NOVOSTI|access-date=5. 8. 2024}}</ref> Predsjednik žirija bio je [[Petar Arbutina]]<ref>{{Cite web|url=https://gradsubotica.co.rs/desavanje/knjizevne-veceri-sa-djordjem-kuburicem/|title=Književne večeri sa Đorđem Kuburićem|date=29. 9. 2018|website=GradSubotica|access-date=5. 8. 2024}}</ref> od 2017. do 2018, a [[Aleksandar Jerkov]] 2019. i 2021.<ref>[https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ ALEKSANDRU GATALICI KNJIŽEVNA NAGRADA "ISIDORA SEKULIĆ"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Wayback|url=https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} |date=20191012203154 Gradska opština Savski venac} ), Pristupljeno 12. oktobra 2019.</ref> Laureatu za 2004. pripala je i novčana nagrada od 90.000 [[Srpski dinar|dinara]],<ref>{{Cite web|url=http://www.beograd.rs/index.php?kat=beoinfo&lang=cir&sub=534553%3f|title=Награда „Исидора Секулић” Ивани Хаџи-Поповић|website=Град Београд - Званична интернет презентација {{!}} Награда „Исидора Секулић” Ивани Хаџи-Поповић|access-date=5. 8. 2024}}</ref> a laureatu za 2008. to je bio iznos 3.000 [[Euro|eura]] u dinarskoj protuvrijednosti.<ref>{{Cite web|url=https://www.rtv.rs/sr_lat/kultura/bajcu-nagrada-isidora-sekulic-za-roman-hamam-balkanija_134019.html|title=Bajcu nagrada "Isidora Sekulić" za roman "Hamam Balkanija"|last=Vojvodine|first=Javna medijska ustanova JMU Radio-televizija|website=JMU Radio-televizija Vojvodine|access-date=5. 8. 2024}}</ref> Nagradni fond je prvi put smanjen na dodjeli nagrade za 2017. na 120.000 dinara, prethodnih godina pobjednici su dobijali 300.000 dinara (od 2009).<ref>{{Cite web|url=https://www.politika.rs/scc/clanak/405090/Knjizevna-nagrada-Isidora-Sekulic-urucena-Ugljesi-Sajtincu|title=Књижевна награда „Исидора Секулић” уручена Угљеши Шајтинцу|website=Politika Online|access-date=5. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.blic.rs/kultura/vesti/basari-urucena-nagrada-isidora-sekulic/k4dlmd7|title=Basari uručena nagrada "Isidora Sekulić"|last=Blic|date=16. 6. 2016|website=Blic.rs|access-date=5. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rtv.rs/sr_ci/zivot/kultura/bajcu-nagrada-isidora-sekulic-za-roman-hamam-balkanija_134020.html|title=Бајцу награда "Исидора Секулић" за роман "Хамам Балканија"|last=Војводине|first=Јавна медијска установа ЈМУ Радио-телевизија|website=ЈМУ Радио-телевизија Војводине|access-date=5. 8. 2024}}</ref> == Dobitnici == {| class="wikitable sortable" |- ! Godina !! Pisac !! Djelo !Reference |- |2023. |[[Aleksandar Jerkov]] |''Istina (srpske) književnosti'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.rtv.rs/sr_ci/kultura/nagrada-isidora-sekulic-urucena-aleksandru-jerkovu_1549360.html|title=Награда "Исидора Секулић" уручена Александру Јеркову|last=Војводине|first=Јавна медијска установа ЈМУ Радио-телевизија|website=ЈМУ Радио-телевизија Војводине|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- |2022. |[[Dragan Stojanović]] |''Tripl Dablin'' |<ref>{{Cite web|url=https://savskivenac.rs/vesti-i-saopstenja/nagrada-isidora-sekulic-svecano-urucena-u-kuci-kralja-petra-0|title=НАГРАДА „ИСИДОРА СЕКУЛИЋ“ СВЕЧАНО УРУЧЕНА У КУЋИ КРАЉА ПЕТРА {{!}} Савски венац|website=savskivenac.rs|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- |2021. |[[Jovica Aćin]] |''Banja i druge poslednje priče'' |<ref>[https://beogradski.rs/nagrada-isidora-sekulic-svecano-urucena-u-kuci-kralja-petra-prvog/ Nagrada „Isidora Sekulić 2021.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220625222643/https://beogradski.rs/nagrada-isidora-sekulic-svecano-urucena-u-kuci-kralja-petra-prvog/ |date=25. 6. 2022 }}“, Beogradski Portal, 25. јун 2022)</ref> |- |2020. |[[Slobodan Mandić]] |''Panonski palimpsesti'' i ''Duh priče i druga imena'' |<ref>{{Cite web|url=https://nova.rs/kultura/nagrade-isidora-sekulic-nini-savcic-i-slobodanu-mandicu/|title=Nagrade "Isidora Sekulić" Nini Savčić i Slobodanu Mandiću|last=Jovandić|first=Matija|date=27. 6. 2021|website=NOVA portal|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- |2019. |[[Nina Savić]] |''Vlasnik svega našeg'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.danas.rs/kultura/nini-savcic-nagrada-isidora-sekulic/|title=Nini Savčić nagrada “Isidora Sekulić” - Kultura - Dnevni list Danas|date=27. 6. 2021|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.arhipelag.rs/knjige/vlasnik-svega-naseg/|title=Vlasnik svega našeg {{!}} Arhipelag|last=Vučković|first=Igor|date=18. 6. 2019|language=en-US|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2018. || [[Aleksandar Gatalica]] || ''Poslednji argonaut'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.novosti.rs/vesti/kultura.71.html:798854-SENOVITI-PROSTORI-PROSLOSTI-Gatalici-urucena-nagrada-Isidora-Sekulic|title=SENOVITI PROSTORI PROŠLOSTI: Gatalici uručena nagrada "Isidora Sekulić"|website=NOVOSTI|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=perTOpt-H9M|title=- YouTube|website=www.youtube.com|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref name="Вести">{{Cite web|url=https://www.rts.rs/vesti.html|title=Вести|website=РТС|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://medjutim.dnk.org.rs/aleksandar-gatalica-poslednji-argonaut-osvajanje-nezaborava/|title=Александар Гаталица, „Последњи аргонаут“: Освајање незаборава|date=12. 7. 2019|website=Међутим, ДНK|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2017. || [[Uglješa Šajtinac]] || ''Žena iz Huareza'' |<ref name="Вести"/><ref>{{Cite web|url=https://www.politika.rs/scc/clanak/405090/Knjizevna-nagrada-Isidora-Sekulic-urucena-Ugljesi-Sajtincu|title=Књижевна награда „Исидора Секулић” уручена Угљеши Шајтинцу|website=Politika Online|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.telegraf.rs/vesti/kultura/2964944-ugljesi-sajtincu-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic|title=Uglješi Šajtincu književna nagrada "Isidora Sekulić"|last=Pančić|first=Marijana|date=7. 6. 2018|website=Telegraf.rs|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.pressreader.com/serbia/nin/20180503/281599536121226|title=PressReader.com - Digital Newspaper & Magazine Subscriptions|website=www.pressreader.com|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.skd.rs/ugljesa-sajtinac-zena-iz-haureza-2017/|title=Угљеша Шајтинац: Жена из Хуареза, 2017. – Српско Књижевно Друштво|date=8. 2. 2018|language=en-US|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2016. || [[Labud Dragić]] || ''Kukavičja pilad'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.politika.rs/scc/clanak/382748/Isidora-Sekulic-urucena-Labudu-Dragicu|title=„Исидора Секулић” уручена Лабуду Драгићу|last=Р|first=К.|website=Politika Online|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.beograd.rs/index.php?lang=cir&kat=beoinfo&sub=1736404-nagrada-isidora-sekulic-urucena-labudu-dragicu|title=Награда „Исидора Секулић” уручена Лабуду Драгићу|website=Град Београд - Званична интернет презентација {{!}} Награда „Исидора Секулић” уручена Лабуду Драгићу|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2015. || [[Svetislav Basara]] || ''Anđeo atentata: tabloid'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.blic.rs/kultura/vesti/basari-nagrada-isidora-sekulic/fphwwx3|title=Basari nagrada "Isidora Sekulić"|last=Beta|date=2. 6. 2016|website=Blic.rs|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2014. || [[David Albahari]] || ''Životinjsko carstvo'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.blic.rs/kultura/vesti/davidu-albahariju-nagrada-isidora-sekulic/kykvhvj|title=Davidu Albahariju nagrada "Isidora Sekulić"|last=Tanjug|date=25. 11. 2015|website=Blic.rs|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2013. || [[Sonja Veselinović]] || ''Krosfejd'' |<ref name="Вести"/> |- | 2012. || [[Žaneta Đukić Perišić|Žaneta Đukić-Perišić]] || ''Pisac i priča – Stvaralačka biografija [[Ivo Andrić|Ive Andrića]] '' | |- | 2011. || [[Slobodan Vladušić]] || ''[[Miloš Crnjanski|Crnjanski]], megalopolis'' |<ref name="„Исидора Секулић“ Слободану Владушићу">{{cite web|url=http://rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=62971|title=„Исидора Секулић“ Слободану Владушићу|authorlink=|date=6. 6. 2012|work=|publisher=Радио-телевизија Републике Српске|pages=|format=|archive-url=|archive-date=|access-date=7. 6. 2012|quote=}}</ref> |- | 2010. || [[Vladan Matijević]] || ''Vrlo malo svetlosti'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.politika.rs/sr/clanak/178608/%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%83-%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%98%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D1%83-%D0%98%D1%81%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B0-%D0%A1%D0%B5%D0%BA%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%9B|title=Vladanu Matijeviću „Isidora Sekulić”|last=R|first=K.|website=Politika Online|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>[https://www.savskivenac.rs/lat/nagradaurucenavladanumatijevicu/ NAGRADA URUČENA VLADANU MATIJEVIĆU] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191014213330/https://www.savskivenac.rs/lat/nagradaurucenavladanumatijevicu/ |date=14. 10. 2019 }}, Градска општина Савски венац, Pristupljeno 14. 10. 2019.</ref> |- | 2009. || [[Đorđe Milosavljević]] || ''Đavo i mala gospođa'' | |- | 2008. || [[Vladislav Bajac]] || ''Hamam Balkanija'' | |- | 2007. || [[Mirjana Bjelogrlić-Nikolov]] || ''Priče za dosadno popodne'' | |- | 2006. || [[Zoran Živković (pisac)|Zoran Živković]] || ''Most'' | |- | 2005. || [[Ratomir Damjanović]] || ''Džonijev solo'' |<ref>{{Cite web|url=http://www.beograd.rs/index.php?kat=beoinfo&lang=cir&sub=1237779%3f|title=У понедељак додела награде „Исидора Секулић”|website=Град Београд - Званична интернет презентација {{!}} У понедељак додела награде „Исидора Секулић”|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2004. || [[Ivana Hadži-Popović]] || ''Zamka'' | |- | 2003. || [[Vladeta Jerotić]] || ''Putovanja, zapisi, sećanja'' | |- | 2002. || [[Boris Miljković]] || ''Čaj na Zameleku'' | |- | 2001. || [[Milovan Stanković]] || ''Sve o porodici Fuler'' |<ref>[http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2001/06/29/srpski/K01062811.shtml Мирјани Новаковић уручена награда „Исидора Секулић“ http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2002/06/26/srpski/BG02062507.shtml] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220609054825/http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2001/06/29/srpski/K01062811.shtml |date=9. 6. 2022 }} („Глас јавности“, 26. јун 2002).</ref> |- | 2000. || [[Mirjana Novaković]] || ''Strah i njegov sluga'' |<ref>[http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2001/06/29/srpski/K01062811.shtml Мирјани Новаковић уручена награда „Исидора Секулић“] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220609054825/http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2001/06/29/srpski/K01062811.shtml |date=9. 6. 2022 }} („Глас јавности“, 28. јун 2001, Приступљено 13. 4. 2013).</ref> |- | 1999. || [[Zoran Bognar]] || ''Novi čovek'' | |- | 1998. || [[Marica Josimčević]] || ''Put kože'' | |- | 1997. || [[Ratko Adamović]] || ''Besmrtni Kaleb'' |<ref>{{Cite web|url=http://www.laguna.rs/a667_autor_ratko_adamovic_laguna.html|title=Ratko Adamović {{!}} Laguna|website=www.laguna.rs|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 1996. || [[Srba Mitrović]] || ''Snimci za panoramu'' | |- | 1995. || [[Milan Orlić]] || ''Iz polarne noći'' | |- | 1994. || [[Đorđe Trifunović]] || ''za celokupno delo o staroj srpskoj književnosti'' | |- | 1993. || [[Dobroslav Smiljanić]] || ''Vilin kamen'' | |- | 1992. || [[Petar Pijanović]] || ''Proza [[Danilo Kiš|Danila Kiša]]'' |<ref>{{Cite web|url=http://www.uf.bg.ac.rs/uf.bg.ac.rs/nastavnici/PetarPijanovic.htm|title=Učiteljski fakultet Beograd|website=www.uf.bg.ac.rs|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 1991. || [[Miroslav Maksimović]] || ''55 soneta o životnim radostima i teškoćama'' | |- | 1990. || [[Novica Petković]] || ''Ogledi iz srpske poetike'' | |- | 1989. || [[Dušan Ivanić]] || ''Modeli književnoga govora : iz istorije i poetike srpske književnosti'' | |- | 1988. || [[Jovan Radulović]] || ''Dalje od oltara'' | |- | 1987. || [[Ljubiša Jeremić]] || ''Tragički vidovi starijeg srpskog romana : od [[Jakov Ignjatović|Jakova Ignjatovića]] do [[Svetolik Ranković|Svetolika Rankovića]]'' | |- | 1986. || [[Hatidža Dizdarević-Krnjević]] || ''Lirski istočnici: iz istorije i poetike lirske narodne poezije'' | |- | 1985. || [[Danko Popović]] || ''Knjiga o Milutinu'' | |- | 1984. || [[Rajko Petrov Nogo]]|| ''Zimomora'' | |- | 1983. || [[Slobodan Zubanović]] || ''Domaći duh'' | |- | 1982. || [[Lazar Trifunović]] || ''Od impresionizma do enformela'' | |- | 1981. || [[Slobodan Rakitić]] || ''Žudnja za jugom'' | |- | 1981. || [[Nikola Milošević]] || <small> odbio da primi nagradu </small> | |- | 1980. || [[Radoslav Bratić]] || ''Sumnja u biografiju'' | |- | 1979. || [[Milovan Danojlić]] || ''Zmijin svlak'' | |- | 1978. || colspan="2" {{n/a|nije dodjeljena}} | |- | 1977. || colspan="2" {{n/a|nije dodjeljena}} | |- | 1976. || [[Tanja Kragujević]] || ''Mitsko u [[Momcilo Nastasijevic|Nastasijevićevom]] delu'' |<ref>{{cite web|title=Награда "Исидора Секулић"|url=http://www.tanjakragujevic.com/|website=Званичан веб сајт Тање Крагујевић|access-date=4. 2. 2018}}</ref> |- | 1976. || [[Dragomir Brajković]] || ''Krvava svadba u Brzavi'' | |- | 1976. || [[Mirjana Pavlović]] || ''Zajednički imenitelj'' |<ref>{{Cite web|url=http://www.skd.rs/?akcija=pisacPavlovicMirjana|title=Српско Књижевно Друштво - Сајт Српског Књижевног Друштва – репрезентативног удружења у култури|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 1975. || [[Mirko Magarašević]] || ''Senke besmrtnosti'' | |- | 1975. || [[Milenko Vučetić]] || ''Glasovi'' | |- | 1975. || [[Milan Komnenić]] || ''Eros i znak'' | |- | 1974. || [[Đuro Damjanović]] || ''Magla u rukama'' | |- | 1974. || [[Ibrahim Hadžić]] || ''Oformiti jedinstvenu životinju'' | |- | 1974. || [[Čedomir Mirković]]|| ''Eseji i kritike'' | |- | 1973. || [[Milorad Blečić]] || ''Kako se rađala jugoslovenska revolucionarna poezia'' | |- | 1973. || [[Miodrag Stanisavljević]]|| ''Knjiga senki'' | |- | 1973. || [[Mitko Madžunkov]] || ''Ubij govorljivog psa'' | |- | 1972. || [[Marko Nedić]]|| ''Magija poetske proze. Studija o [[Rastko Petrović|Rastku Petroviću]]'' | |- | 1972. || [[Miladin Ćulafić]] || ''Nešto'' | |- | 1971. || [[Svetozar Vlajković]] || ''Neko drugo leto'' |<ref>[http://www.svetozar.vlajkovic.com/romani.htm Романи Светозара Влајковића] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080601000324/http://www.svetozar.vlajkovic.com/romani.htm |date=1. 6. 2008 }}, Pristupljeno 13. 4. 2013.</ref> |- | 1971. || [[Radomir Andrić]] || ''Šumska crkva'' | |- | 1971. || [[Aleksandar Petrov]] || ''Poezija [[Miloš Crnjanski|Crnjanskog]] i srpsko pesništvo'' | |- | 1970. || [[Božidar Milidragović]] || ''Umetnik Zolt'' | |- | 1970. || [[Branislav Petrović]]|| ''O prokleta da si ulico Rige od Fere'' | |- | 1970. || [[Srba Ignjatović]]|| ''Salomina činija'' | |- | 1969. || [[Miroslav Josić Višnjić]] || ''Lepa Jelena'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.politika.rs/scc/clanak/5586/%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%BE-%D1%81%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%98%D0%B5%D0%BD%D0%BE-%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%BE-%D0%B7%D0%B0-%D1%98%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B3-%D1%98%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D0%B0|title=Добро скројено одело за једног јунака|last=Радисављевић|first=Зоран|website=Politika Online|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 1969. || [[Vito Marković]]|| ''Pakao'' | |- | 1969. || [[Bogdan A. Popović]] || ''Eseji i kritike'' | |- | 1968. || [[Jovan Hristić]] || ''Oblici moderne književnosti'' | |- | 1968. || [[Vidosav Stevanović]] || ''Refuz mrtvak'' |<ref name="#1">Југословенски савременици. Ко је ко у Југославији, Хронометар, Београд 1970.</ref> |- | 1967. || [[Ljubomir Simović]]|| ''Šlemovi'' |<ref name="#1"/> |- | 1967. || [[Svetlana Velmar Janković]] || ''Savremenici'' |<ref>Ко је ко u Srbiji: leksikon, Bibliofon,Beograd 1991.</ref> |- | 1967. || [[Živojin Pavlović]] || ''Dve večeri u jesen'' |<ref name="#1"/> |} == Reference == {{Refspisak}} {{Srpska književnost}} [[Kategorija:Jugoslavenske literarne nagrade]] [[Kategorija:Srbijanske literarne nagrade]] [[Kategorija:Nagrada Isidora Sekulić|*]] m7kr7xh3v38j9o6lnhc31hxqmy5flbo 14 175658 3665910 2886070 2024-11-14T23:16:21Z KWiki 9400 3665910 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Films by Fred Zinnemann}} [[Kategorija:Filmovi austrijskih režisera|Zinnemann]] [[Kategorija:Filmovi po režiserima|Zinnemann]] 8f81v5uirnp3lsfq33txu2rmq7hi1lt 10 179515 3665864 2814187 2024-11-14T15:52:29Z KWiki 9400 3665864 wikitext text/x-wiki {{Navkutija |ime = Nogometaši godine po državama - UEFA |naslov = Nogometaši godine po državama – [[UEFA]] |podaciklasa = hlist |podaci1 = * [[Šablon:Albanski nogometaš godine|Albanija]] * [[Šablon:Austrijski nogometaš godine|Austrija]] * [[Šablon:Azerbejdžanski nogometaš godine|Azerbejdžan]] * [[Šablon:Belgijski nogometaš godine|Belgija]] * [[Šablon:Bjeloruski nogometaš godine|Bjelorusija]] * [[Šablon:Idol nacije|Bosna i Hercegovina]] * [[Šablon:Bugarski nogometaš godine|Bugarska]] * [[Šablon:Crnogorski nogometaš godine|Crna Gora]] * [[Šablon:Čehoslovački nogometaš godine|Čehoslovačka]] * Češka ** <small>[[Šablon:Češki nogometaš godine|ČMFS]]</small> ** <small>[[Šablon:Češka Zlatna lopta|KSN]]</small> * [[Šablon:Danski nogometaš godine|Danska]] * Engleska ** <small>[[Šablon:PFA nogometaš godine|PFA]]</small> ** <small>[[Šablon:FWA nogometaš godine|FWA]]</small> * [[Šablon:Estonski nogometaš godine|Estonija]] * [[Šablon:Farski nogometaš godine|Farska Ostrva]] * [[Šablon:Finski nogometaš godine|Finska]] * [[Šablon:Francuski nogometaš godine|Francuska]] * [[Šablon:Grčki nogometaš godine|Grčka]] * [[Šablon:Gruzijski nogometaš godine|Gruzija]] * [[Šablon:Holandski nogometaš godine|Holandija]] * [[Šablon:Hrvatski nogometaš godine|Hrvatska]] * [[Šablon:Irski nogometaš godine|Irska]] * [[Šablon:Islandski nogometaš godine|Island]] * [[Šablon:Istočnonjemački nogometaš godine|Istočna Njemačka]] * [[Šablon:Italijanski nogometaš godine|Italija]] * [[Šablon:Izraelski nogometaš godine|Izrael]] * [[Šablon:Jugoslavenski nogometaš godine|Jugoslavija]] * [[Šablon:Kazahstanski nogometaš godine|Kazahstan]] * [[Šablon:Latvijski nogometaš godine|Latvija]] * [[Šablon:Lihtenštajnski nogometaš godine|Lihtenštajn]] * [[Šablon:Litvanski nogometaš godine|Litvanija]] * [[Šablon:Luksemburški nogometaš godine|Luksemburg]] * [[Šablon:Mađarski nogometaš godine|Mađarska]] * [[Šablon:Makedonski nogometaš godine|Makedonija]] * [[Šablon:Malteški nogometaš godine|Malta]] * [[Šablon:Moldavski nogometaš godine|Moldavija]] * [[Šablon:Kniksenova nagrada|Norveška]] * [[Šablon:Nogometaš godine u Njemačkoj|Njemačka]] * [[Šablon:Poljski nogometaš godine|Poljska]] * Portugal ** <small>[[Šablon:CNID nogometaš godine|CNID]]</small> ** <small>[[Šablon:Portugalska Zlatna lopta|PZL]]</small> * [[Šablon:Rumunski nogometaš godine|Rumunija]] * [[Šablon:Ruski nogometaš godine|Rusija]] * [[Šablon:Sanmarinski nogometaš godine|San Marino]] * Škotska ** <small>[[Šablon:SPFA nogometaš godine|SPFA]]</small> ** <small>[[Šablon:SFWA nogometaš godine|SFWA]]</small> * [[Šablon:Slovački nogometaš godine|Slovačka]] * [[Šablon:Slovenski nogometaš godine|Slovenija]] * [[Šablon:Sovjetski nogometaš godine|Sovjetski Savez]] * [[Šablon:Srbijanski nogometaš godine|Srbija]] * [[Šablon:Španski nogometaš godine|Španija]] * [[Šablon:Švedski nogometaš godine|Švedska]] * [[Šablon:Švicarski nogometaš godine|Švicarska]] * [[Šablon:Turski nogometaš godine|Turska]] * [[Šablon:Ukrajinski nogometaš godine|Ukrajina]] }}<noinclude> [[Kategorija:Šabloni nogometnih nagrada]] </noinclude> qs2iujyhdfwzsycb8pea7zeviwb6082 0 257192 3665866 3635227 2024-11-14T15:55:56Z KWiki 9400 /* Vanjski linkovi */ 3665866 wikitext text/x-wiki {{Nogometaš | imenogometaša = Samir Handanović | slika = Samir Handanović 2015.jpg | punoime = | nadimak = Sarma | datumrođenja = {{Datum rođenja i godine|1984|07|14}} | rodnigrad = [[Ljubljana]] | rodnadržava = [[SFR Jugoslavija]] | datumsmrti = | gradsmrti = | državasmrti = | pozicija = Golman | visina = 193 cm | trenutniklub = [[FC Inter Milano|Inter Milan]] | brojnadresu = 1 | omladinskegodine = <br />2002–2003. | omladinskipogoni = [[Slovan Ljubljana]]<br />[[NK Domžale|Domžale]] | godine = 2003–2004.<br />2003–2004.<br />2004–2012.<br />2005–2006.<br />2006.<br />2006–2007.<br />2012– | klubovi = [[NK Domžale|Domžale]]<br />→ [[NK Zagorje|Zagorje]]<br />[[Udinese Calcio|Udinese]]<br />→ [[ACD Treviso|Treviso]]<br />→ [[SS Lazio|Lazio]]<br />→ [[Rimini FC 1912|Rimini]]<br />[[FC Inter Milano|Inter]] | nastupi(golovi) = 7 (0)<br />11 (0)<br />182 (0)<br />3 (0)<br />1 (0)<br />39 (0)<br />374 (0) | reprezentacija = [[Nogometna reprezentacija Slovenije|Slovenija]] | nacionalnegodine = 2002–2003.<br />2004–2006.<br />2004–2015. | nacionalneekipe = [[Nogometna reprezentacija Slovenije|Slovenija U19]]<br />[[Nogometna reprezentacija Slovenije|Slovenija U21]]<br />[[Nogometna reprezentacija Slovenije|Slovenija]] | nacionalninastupi(golovi) = 6 (0)<br />8 (0)<br />81 (0) | trenergodine = | trenerklubovi = | zadnjiuređaj = 17. 6. 2021 }} '''Samir Handanović''' [[Slovenija|slovenski]] je [[nogomet]]ni golman bosanskohercegovačkog porijekla, koji brani za [[FC Inter Milano|Inter]] iz [[Milano|Milana]]. Mlađi je rođak [[Jasmin Handanović|Jasmina Handanovića]], također golmana. Obojica su branila za [[Nogometna reprezentacija Slovenije|reprezentaciju Slovenije]]. Tokom sezone [[Serie A 2010/2011.|2010/11.]] u [[Serie A|Seriji A]] odbranio je šest penala i izjednačio rekord lige iz sezone 1948/49.<ref>{{Cite web |url=http://www.siol.net/sportal/nogomet/legionarji/2011/05/samir_handanovic_rekorder.aspx |title=Arhivirana kopija |access-date=27. 5. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110510123757/http://www.siol.net/sportal/nogomet/legionarji/2011/05/samir_handanovic_rekorder.aspx |archive-date=10. 5. 2011 |url-status=dead}}</ref> ==Klupska karijera== ===Početak=== Karijeru je počeo u ljubljanskom [[NK Slovan Ljubljana|Slovanu]], a kasnije je prešao u [[NK Domžale|Domžale]], gdje je proveo dvije sezone. Za [[Udinese Calcio|Udinese]] je potpisao u ljeto 2004. s 20 godina. Bio je na posudbi u [[ACD Treviso|Trevisu]] od ljeta 2005, ali je u januaru 2006. razmijenjen s [[Matteo Sereni|Matteom Serenijem]] u [[SS Lazio|Lazio]].<ref>http://www.skysports.com/story/0,19528,11862_2365663,00.html</ref> ===Rimini=== U julu 2006. posuđen je [[Rimini FC 1912|Riminiju]]<ref>http://www.riminicalcio.com/_vti_g1_nwArt.aspx?idnews=1690{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot}}</ref>, a zahvaljujući njegovim odbranama Rimini je bio neporažen u obje prvenstvene utakmice protiv [[Juventus FC|Juventusa]]. Klub je završio sezonu na petom mjestu [[Serie B|Serije B]]. Handanović je proglašen drugim najboljim golmanom Serije B, iza [[Gianluigi Buffon|Gianluigija Buffona]].<ref>http://archiviostorico.gazzetta.it/2008/novembre/15/Udinese_gli_sloveni_alle_porte_ga_10_081115015.shtml</ref> ===Povratak u Udinese=== U ljeto 2007. vratio se u Udinese, gdje je zamijenio [[Morgan De Sanctis|Morgana De Sanctisa]] i potpisao novi, poboljšani ugovor, koji je trajao do 30. juna 2012. Potpisao je ugovor sa saigračima [[Asamoah Gyan|Asamoahom Gyanom]] i [[Fabio Quagliarella|Fabiom Quagliarellom]].<ref>http://sport.repubblica.it/news/sport/calcio-udinese-in-quattro-rinnovano-fino-al/2601922</ref> U maju 2011. odbranio je penal [[Mauro Zarate|Mauru Zarateu]] i izjednačio rekord lige po broju odbranjenih penala (šest), osvojivši nagradu za golmana godine u Seriji A. U augustu 2011. potpisao je produženje ugovora do 2016.<ref>{{Cite web |url=http://udinese.it/script/view.php?id=1416 |title=Arhivirana kopija |access-date=27. 5. 2013 |archive-date=22. 1. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200122114226/https://www.udinese.it/?id=1416 |url-status=dead}}</ref> ===Inter Milan=== Dana 4. jula 2012. trener Udinesea [[Francisco Guidolin]] potvrdio je da je postignut dogovor za transfer Handanovića u [[FC Inter Milano|Inter]].<ref>http://www.goal.com/en/news/10/italy/2012/07/04/3220430/inter-agree-11m-fee-for-handanovic-udinese-confirm</ref> Inter je za njega platio 11 miliona eura. ==Reprezentacija== Handanovič je odigrao preko 60 utakmica za Slovensku nogometnu reprezentaciju.<ref>{{Cite web |url=http://national-football-teams.com/v2/player.php?id=8467 |title=Arhivirana kopija |access-date=27. 5. 2013 |archive-date=10. 11. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121110012011/http://www.national-football-teams.com/v2/player.php?id=8467 |url-status=dead }}</ref> Debitirao je 17. novembra 2004. godine u meču protiv [[Slovačka nogometna reprezentacija|Slovačke]]. Nastupao je na [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2010.|Svjetskom prvenstvu 2010. u Južnoj Africi]].<ref>{{Cite web |url=http://www.inthenews.co.uk/profiles/sport/football/world-cup-2010/slovenia-%2421379411.htm |title=Arhivirana kopija |access-date=27. 5. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100820102011/http://www.inthenews.co.uk/profiles/sport/football/world-cup-2010/slovenia-$21379411.htm |archive-date=20. 8. 2010 |url-status=dead }}</ref> ==Lični život== Roditelji su mu iz [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]]. Njegov stariji rođak je [[Jasmin Handanovič]], također bivši golman [[Nogometna reprezentacija Slovenije|slovenske reprezentacije]]. Bio je u dugogodišnjoj vezi sa Zojom Trobec, bivšom navijačicom [[KK Union Olimpija]], s kojom ima sina Alena, rođenog 19. januara 2011.<ref>http://www.nogomania.com/Evropske-Lige/Ekipa/Udinese/Novica/Handanovic-prvic-ocka.aspx</ref> Par se vjenčao u maju 2012. te je Handanović postao rodbinski vezan s bivšim košarkaškim reprezentativcem [[Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine|Bosne i Hercegovine]] [[Jasmin Hukić|Jasminom Hukićem]], koji je oženjen Zojinom sestrom Irenom.<ref>http://www.rtvslo.si/zabava/druzabna-kronika/samir-handanovic-obljubil-vecno-zvestobo-svoji-zmajcici/283442</ref> ==Reference== {{Refspisak|2}} ==Vanjski linkovi== {{Commonscat|Samir Handanovič}} * [http://www.nzs.si/index.php?t=reprezentancaPortret&id=22775 Profil] na sajtu NZS-a * [http://soccernet.espn.go.com/player/_/id/44323/samir-handanovic?cc=5739 Profil] {{Webarchive|url=https://archive.today/20130102204205/http://soccernet.espn.go.com/player/_/id/44323/samir-handanovic?cc=5739 |date=2. 1. 2013 }} na [[ESPN]]-u * [http://www.transfermarkt.com/en/samir-handanovic/profil/spieler_28021.html Profil] na [[Transfermarkt]]u {{Slovenski nogometaš godine}} {{Golman godine u Seriji A}} {{Sastav Slovenije na SP 2010. u nogometu}} {{DEFAULTSORT:Handanović, Samir}} [[Kategorija:Rođeni 1984.]] [[Kategorija:Biografije, Ljubljana]] [[Kategorija:Živi ljudi]] [[Kategorija:Slovenski nogometaši]] [[Kategorija:Nogometni golmani]] [[Kategorija:Nogometaši Udinesea]] [[Kategorija:Nogometaši Trevisa]] [[Kategorija:Nogometaši Lazija]] [[Kategorija:Nogometaši Inter Milana]] [[Kategorija:Igrači na Svjetskom prvenstvu u nogometu 2010.]] gddpwkzgingr024yj534tmxxapbbcft 3665869 3665866 2024-11-14T16:15:59Z KWiki 9400 3665869 wikitext text/x-wiki {{Nogometaš | imenogometaša = Samir Handanović | slika = Samir Handanović 2015.jpg | punoime = | nadimak = Sarma | datumrođenja = {{Datum rođenja i godine|1984|07|14}} | rodnigrad = [[Ljubljana]] | rodnadržava = [[SFR Jugoslavija]] | datumsmrti = | gradsmrti = | državasmrti = | pozicija = Golman | visina = 193 cm | trenutniklub = | brojnadresu = | omladinskegodine = <br/>2003. | omladinskipogoni = [[Slovan Ljubljana]]<br />[[NK Domžale|Domžale]] | godine = 2003–2004.<br />2003–2004.<br />2004–2012.<br />2005–2006.<br />2006.<br />2006–2007.<br />2012–2023. | klubovi = [[NK Domžale|Domžale]]<br />→ [[NK Zagorje|Zagorje]]<br />[[Udinese Calcio|Udinese]]<br />→ [[ACD Treviso|Treviso]]<br />→ [[SS Lazio|Lazio]]<br />→ [[Rimini FC 1912|Rimini]]<br />[[FC Inter Milano|Inter]] | nastupi(golovi) = 7 (0)<br />11 (0)<br />182 (0)<br />3 (0)<br />1 (0)<br />39 (0)<br />380 (0) | reprezentacija = [[Nogometna reprezentacija Slovenije|Slovenija]] | nacionalnegodine = 2002–2003.<br />2004–2006.<br />2004–2015. | nacionalneekipe = [[Nogometna reprezentacija Slovenije|Slovenija U19]]<br />[[Nogometna reprezentacija Slovenije|Slovenija U21]]<br />[[Nogometna reprezentacija Slovenije|Slovenija]] | nacionalninastupi(golovi) = 6 (0)<br />8 (0)<br />81 (0) | trenergodine = 2024– | trenerklubovi = [[FC Inter Milano Primavera|Inter U-17]] | zadnjiuređaj = 14. 11. 2024 }} '''Samir Handanović''' nekadašnji je [[Slovenija|slovenski]] [[nogomet]]ni golman bosanskohercegovačkog porijekla i trenutni trener [[FC Inter Milano Primavera|omladinskog tima]] [[FC Inter Milano|Intera]] iz [[Milano|Milana]]. Mlađi je rođak [[Jasmin Handanović|Jasmina Handanovića]], također nekadašnjeg golmana. Obojica su branila za [[Nogometna reprezentacija Slovenije|reprezentaciju Slovenije]]. Tokom sezone [[Serie A 2010/2011.|2010/11.]] u [[Serie A|Seriji A]] odbranio je šest penala i izjednačio rekord lige iz sezone 1948/49.<ref>{{Cite web |url=http://www.siol.net/sportal/nogomet/legionarji/2011/05/samir_handanovic_rekorder.aspx |title=Arhivirana kopija |access-date=27. 5. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110510123757/http://www.siol.net/sportal/nogomet/legionarji/2011/05/samir_handanovic_rekorder.aspx |archive-date=10. 5. 2011 |url-status=dead}}</ref> ==Klupska karijera== ===Početak=== Karijeru je počeo u ljubljanskom [[NK Slovan Ljubljana|Slovanu]], a kasnije je prešao u [[NK Domžale|Domžale]], gdje je proveo dvije sezone. Za [[Udinese Calcio|Udinese]] je potpisao u ljeto 2004. s 20 godina. Bio je na posudbi u [[ACD Treviso|Trevisu]] od ljeta 2005, ali je u januaru 2006. razmijenjen s [[Matteo Sereni|Matteom Serenijem]] u [[SS Lazio|Lazio]].<ref>http://www.skysports.com/story/0,19528,11862_2365663,00.html</ref> ===Rimini=== U julu 2006. posuđen je [[Rimini FC 1912|Riminiju]]<ref>http://www.riminicalcio.com/_vti_g1_nwArt.aspx?idnews=1690{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot}}</ref>, a zahvaljujući njegovim odbranama Rimini je bio neporažen u obje prvenstvene utakmice protiv [[Juventus FC|Juventusa]]. Klub je završio sezonu na petom mjestu [[Serie B|Serije B]]. Handanović je proglašen drugim najboljim golmanom Serije B, iza [[Gianluigi Buffon|Gianluigija Buffona]].<ref>http://archiviostorico.gazzetta.it/2008/novembre/15/Udinese_gli_sloveni_alle_porte_ga_10_081115015.shtml</ref> ===Povratak u Udinese=== U ljeto 2007. vratio se u Udinese, gdje je zamijenio [[Morgan De Sanctis|Morgana De Sanctisa]] i potpisao novi, poboljšani ugovor, koji je trajao do 30. juna 2012. Potpisao je ugovor sa saigračima [[Asamoah Gyan|Asamoahom Gyanom]] i [[Fabio Quagliarella|Fabiom Quagliarellom]].<ref>http://sport.repubblica.it/news/sport/calcio-udinese-in-quattro-rinnovano-fino-al/2601922</ref> U maju 2011. odbranio je penal [[Mauro Zarate|Mauru Zarateu]] i izjednačio rekord lige po broju odbranjenih penala (šest), osvojivši nagradu za golmana godine u Seriji A. U augustu 2011. potpisao je produženje ugovora do 2016.<ref>{{Cite web |url=http://udinese.it/script/view.php?id=1416 |title=Arhivirana kopija |access-date=27. 5. 2013 |archive-date=22. 1. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200122114226/https://www.udinese.it/?id=1416 |url-status=dead}}</ref> === Inter === Dana 4. jula 2012. trener Udinesea [[Francisco Guidolin]] potvrdio je da je postignut dogovor za transfer Handanovića u [[FC Inter Milano|Inter]], <ref>http://www.goal.com/en/news/10/italy/2012/07/04/3220430/inter-agree-11m-fee-for-handanovic-udinese-confirm</ref> koji je za njega platio 11 miliona eura. U milanskom klubu ostao je do kraja karijere 2023. ==Reprezentacija== Handanovič je odigrao preko 60 utakmica za Slovensku nogometnu reprezentaciju.<ref>{{Cite web |url=http://national-football-teams.com/v2/player.php?id=8467 |title=Arhivirana kopija |access-date=27. 5. 2013 |archive-date=10. 11. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121110012011/http://www.national-football-teams.com/v2/player.php?id=8467 |url-status=dead }}</ref> Debitirao je 17. novembra 2004. godine u meču protiv [[Slovačka nogometna reprezentacija|Slovačke]]. Nastupao je na [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2010.|Svjetskom prvenstvu 2010. u Južnoj Africi]].<ref>{{Cite web |url=http://www.inthenews.co.uk/profiles/sport/football/world-cup-2010/slovenia-%2421379411.htm |title=Arhivirana kopija |access-date=27. 5. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100820102011/http://www.inthenews.co.uk/profiles/sport/football/world-cup-2010/slovenia-$21379411.htm |archive-date=20. 8. 2010 |url-status=dead}}</ref> ==Lični život== Roditelji su mu iz [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]]. Njegov stariji rođak je [[Jasmin Handanović]], također bivši golman [[Nogometna reprezentacija Slovenije|slovenske reprezentacije]]. Bio je u dugogodišnjoj vezi sa Zojom Trobec, bivšom navijačicom [[KK Union Olimpija]], s kojom ima sina Alena, rođenog 19. januara 2011.<ref>http://www.nogomania.com/Evropske-Lige/Ekipa/Udinese/Novica/Handanovic-prvic-ocka.aspx</ref> Par se vjenčao u maju 2012. te je Handanović postao rodbinski vezan s bivšim košarkaškim reprezentativcem [[Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine|Bosne i Hercegovine]] [[Jasmin Hukić|Jasminom Hukićem]], koji je oženjen Zojinom sestrom Irenom.<ref>http://www.rtvslo.si/zabava/druzabna-kronika/samir-handanovic-obljubil-vecno-zvestobo-svoji-zmajcici/283442</ref> ==Reference== {{Refspisak|2}} ==Vanjski linkovi== {{Commonscat|Samir Handanovič}} * [http://www.nzs.si/index.php?t=reprezentancaPortret&id=22775 Profil] na sajtu NZS-a * [http://soccernet.espn.go.com/player/_/id/44323/samir-handanovic?cc=5739 Profil] {{Webarchive|url=https://archive.today/20130102204205/http://soccernet.espn.go.com/player/_/id/44323/samir-handanovic?cc=5739 |date=2. 1. 2013 }} na [[ESPN]]-u * [http://www.transfermarkt.com/en/samir-handanovic/profil/spieler_28021.html Profil] na [[Transfermarkt]]u {{Slovenski nogometaš godine}} {{Golman godine u Seriji A}} {{Sastav Slovenije na SP 2010. u nogometu}} {{DEFAULTSORT:Handanović, Samir}} [[Kategorija:Rođeni 1984.]] [[Kategorija:Biografije, Ljubljana]] [[Kategorija:Živi ljudi]] [[Kategorija:Slovenski nogometaši]] [[Kategorija:Nogometni golmani]] [[Kategorija:Nogometaši Udinesea]] [[Kategorija:Nogometaši Trevisa]] [[Kategorija:Nogometaši Lazija]] [[Kategorija:Nogometaši Inter Milana]] [[Kategorija:Igrači na Svjetskom prvenstvu u nogometu 2010.]] [[Kategorija:Slovenski nogometni treneri]] chlvgoyocjwvsvelksv7jubuazda06r 0 257418 3665955 3605831 2024-11-15T11:57:56Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665955 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Nedostaje šablon}}</noinclude> {{Glavni|Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 56.594&nbsp;km² 1991. godine u [[Hrvatska|Hrvatskoj]] živjelo je 4.784.265<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=5. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 6.694<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. == Nacionalna pripadnost == {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500"|'''Nacionalna pripadnost, gradsko i seosko stanovništvo'''<ref name="SZS" /> |- |'''style |'''Narod''' |'''style |'''Ukupno''' |'''style |'''Gradsko<br> stanovništvo''' |'''style |'''Seosko<br> stanovništvo''' |- |[[Hrvati]] |align=right|'''3.736.356''' |align=right| 2.006.769 |align=right| 1.729.587 |- |[[Srbi]] |align=right|'''581.663''' |align=right| 281,570 |align=right| 300.093 |- |[[Jugoslaveni]] |align=right|'''106.041''' |align=right| 80.615 |align=right| 25.426 |- |[[Muslimani]] |align=right|'''43.469''' |align=right| 34.686 |align=right| 8783 |- |[[Slovenci]] |align=right|'''22.376''' |align=right| 16.908 |align=right| 5.468 |- |[[Mađari]] |align=right|'''22.355''' |align=right| 8.005 |align=right| 14.350 |- |[[Italijani]] |align=right|'''21.303''' |align=right| 12.884 |align=right| 8.419 |- |[[Česi]] |align=right|'''13.086''' |align=right| 4.658 |align=right| 8428 |- |[[Albanci]] |align=right|'''12.032''' |align=right| 9456 |align=right| 2.576 |- |[[Crnogorci]] |align=right|'''9.724''' |align=right| 8.680 |align=right| 1.044 |- | [[Romi]] |align=right|'''6.695''' |align=right| 3.367 |align=right| 3.328 |- | [[Makedonci]] |align=right|'''6.280''' |align=right| 5.446 |align=right| 834 |- | [[Slovaci]] |align=right|'''5.606''' |align=right| 2.725 |align=right| 2.881 |- | [[Rusini]] |align=right|'''3.253''' |align=right| 1.566 |align=right| 1.687 |- | [[Nijemci]] |align=right|'''2.635''' |align=right| 1.509 |align=right| 1.116 |- | [[Ukrajinci]] |align=right|'''2.494''' |align=right| 1.412 |align=right| 1.082 |- | [[Rumuni]] |align=right|'''810''' |align=right| 587 |align=right| 223 |- | [[Rusi]] |align=right|'''706''' |align=right| 586 |align=right| 120 |- | [[Poljaci]] |align=right|'''679''' |align=right| 487 |align=right| 192 |- | [[Židovi]] |align=right|'''600''' |align=right| 579 |align=right| 21 |- | [[Bugari]] |align=right|'''458''' |align=right| 415 |align=right| 43 |- | [[Turci]] |align=right|'''320''' |align=right| 282 |align=right| 38 |- | [[Grci]] |align=right|'''281''' |align=right| 175 |align=right| 106 |- | [[Austrijanci]] |align=right|'''214''' |align=right| 169 |align=right| 45 |- | [[Vlasi]] |align=right|'''22''' |align=right| 12 |align=right| 7 |- | Ostali |align=right|'''3.012''' |align=right| 1.986 |align=right| 1.026 |- | ''Nacionalno neopredijeljeni'' |align=right|'''73.376''' |align=right| 55.862 |align=right| 17.514 |- | ''Regionalno opredijeljeni'' |align=right|'''45.493''' |align=right| 22.227 |align=right| 23.266 |- | ''Nepoznato'' |align=right|'''62.926''' |align=right| 33.579 |align=right| 29.347 |- |'''style = "background: bgcolor =" #F5DEB3"|'''Ukupno''' |align=right|'''4.784.265''' |align=right| 2.597.205 |align=right| 2.187.060 |} == Abecedni popis po naseljenim mjestima == {{Sadržaj brojevi / stranice}} === Abecedni popis po općinama === {{Proširiti sekciju}} === Legenda === Značenje boja u predstavljanju etničkog sastava stanovništva {| ! ! Width = 50|[[Hrvati]] ! Width = 50|[[Srbi]] |- | Apsolutna većina | {{Legenda|#4169E1|}} | {{Legenda|#FF0000|}} |- | Relativna većina | {{Legenda|#ADD8E6|}} | {{Legenda|#EBC2AF|}} |} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%; float: center;" |- |'''style = "background: bgcolor ="#F5DEB3 "|'''Općina''' |'''style = "background: bgcolor ="#FFFF00 "|'''Ukupno''' |'''style = "background: bgcolor ="#4169E1 "|'''Hrvati''' |'''style = "background: bgcolor ="#FF0000 "|'''Srbi''' |'''style = "background: bgcolor ="#8B008B "|'''Jugosloveni''' |'''style = "background: bgcolor ="#228B22 "|'''Muslimani''' |'''style = "background: bgcolor ="#FF55A3 "|'''Slovenci''' |'''style = "background: bgcolor ="#665D1E "|'''Mađari''' |'''style = "background: bgcolor ="#007FFF "|'''Italijani''' |'''style = "background: bgcolor ="#B94E48 "|'''Česi''' |- | rowspan= "1" style = "background: # E9E9E9;" |'''ukupno''' | style = "background: # E9E9E9;" |'''4.784.265 (100,00%)''' | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "|'''3.736.356 (78,10%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''581.663 (12,16%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''106.041 (2,21%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''43.469 (0,90%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''22.376 (0,46%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''22.355 (0,46%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''21.303 (0,44%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''13.086 (0,27%)'''<ref name="DZS" /> |- | rowspan= "1"|Grad [[Zagreb]] | 933.914 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 803.681 | 49.965 | 16.067 | 13.100 | 7.186 | 1.208 | 290 | 1.175 |- | rowspan= "1"|* Grad [[Zagreb]] (uže područje) | 729.467 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 615.473 | 45.054 | 14.321 | 11.402 | 6.328 | 1.040 | 261 | 988 |- | rowspan= "1"|* [[Velika Gorica]] | 63.494 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 57.095 | 2.352 | 787 | 697 | 144 | 57 | 18 | 61 |- | rowspan= "1"|* [[Zaprešić]] | 42.082 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 38.938 | 829 | 268 | 208 | 273 | 38 | 5 | 27 |- | rowspan= "1"|* [[Samobor]] | 47.743 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 45.086 | 524 | 279 | 149 | 355 | 30 | 1 | 22 |- | rowspan= "1"|* [[Sesvete]] | 51.128 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 47.089 | 1.206 | 412 | 644 | 86 | 43 | 5 | 77 |- | rowspan= "1"|[[Beli Manastir]] | 54.265 | style = "background: bgcolor ="#ADD8E6 "| 22.740 | 13.851 | 4.265 | 160 | 322 | 8.956 | 4 | 15 |- | rowspan= "1"|[[Benkovac]] | 33.378 | 13.553 | style = "background: bgcolor ="#FF0000 "| 18.986 | 154 | 25 | 6 | 5 | 3 | 1 |- | rowspan= "1"|[[Biograd na Moru]] | 17.661 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 16.260 | 679 | 150 | 34 | 39 | 18 | 9 | 3 |- | rowspan= "1"|[[Bjelovar]] | 66.039 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 53.113 | 5.898 | 2.631 | 88 | 142 | 615 | 7 | 309 |- | rowspan= "1"|[[Supetar|Brač]] | 13.824 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 12.985 | 182 | 137 | 61 | 28 | 16 | 2 | 8 |- | rowspan= "1"|[[Buzet]] | 7.439 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 4.419 | 58 | 78 | 108 | 120 | 0 | 205 | 2 |- | rowspan= "1"|[[Buje]] | 23.877 | style = "background: bgcolor ="#ADD8E6 "| 9.422 | 1.000 | 787 | 643 | 754 | 72 | 5.528 | 8 |- | rowspan= "1"|[[Valpovo]] | 33.108 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 30.000 | 947 | 679 | 29 | 31 | 95 | 0 | 7 |- | rowspan= "1"|[[Varaždin]] | 94.373 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 89.728 | 1.055 | 712 | 128 | 581 | 48 | 8 | 14 |- | rowspan= "1"|[[Vinkovci]] | 98.445 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 78.313 | 13.170 | 1.882 | 342 | 91 | 1.644 | 3 | 15 |- | rowspan= "1"|[[Virovitica]] | 46.661 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 35.850 | 7.271 | 1.214 | 79 | 61 | 268 | 12 | 99 |- | rowspan= "1"|[[Vis (grad)|Vis]] | 4.354 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 3.825 | 101 | 140 | 34 | 11 | 11 | 0 | 2 |- | rowspan= "1"|[[Vojnić]] | 8.236 | 116 | style = "background: bgcolor ="#FF0000 "| 7.366 | 158 | 436 | 1 | 2 | 0 | 0 |- | rowspan= "1"|[[Vrbovec]] | 28.074 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 26.397 | 552 | 181 | 41 | 26 | 8 | 3 | 131 |- | rowspan= "1"|[[Vrbovsko]] | 7.528 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 4.274 | 2.594 | 253 | 49 | 38 | 6 | 1 | 2 |- | rowspan= "1"|[[Vrginmost]] | 16.599 | 4.043 | style = "background: bgcolor ="#FF0000 "| 11.729 | 278 | 123 | 9 | 4 | 1 | 2 |- | rowspan= "1"|[[Vrgorac]] | 7.497 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 7.268 | 15 | 42 | 11 | 1 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan= "1"|[[Vukovar]] | 84.189 | style = "background: bgcolor ="#ADD8E6 "| 36.910 | 31.445 | 6.124 | 253 | 90 | 1.375 | 8 | 39 |- | rowspan= "1"|[[Garešnica]] | 18.442 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 14.297 | 2.058 | 556 | 16 | 27 | 317 | 7 | 538 |- | rowspan= "1"|[[Glina (Hrvatska)|Glina]] | 23.040 | 8.041 | style = "background: bgcolor ="#FF0000 "| 13.975 | 473 | 62 | 13 | 2 | 2 | 4 |- | rowspan= "1"|[[Gospić]] | 29.049 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 18.613 | 8.976 | 513 | 76 | 25 | 7 | 3 | 3 |- | rowspan= "1"|[[Gračac (Hrvatska)|Gračac]] | 10.434 | 1.697 | style = "background: bgcolor ="#FF0000 "| 8.371 | 111 | 9 | 4 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan= "1"|[[Grubišno Polje]] | 14.206 | style = "background: bgcolor ="#ADD8E6 "| 6.015 | 4.540 | 636 | 8 | 13 | 498 | 11 | 1.953 |- | rowspan= "1"|[[Daruvar]] | 30.092 | style = "background: bgcolor ="#ADD8E6 "| 10.459 | 10.074 | 1.653 | 62 | 36 | 571 | 55 | 5.572 |- | rowspan= "1"|[[Dvor (Hrvatska)|Dvor]] | 14.555 | 1.395 | style = "background: bgcolor ="#FF0000 "| 12.591 | 311 | 31 | 3 | 3 | 0 | 2 |- | rowspan= "1"|[[Delnice]] | 17.848 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 16.072 | 614 | 241 | 176 | 152 | 7 | 1 | 1 |- | rowspan= "1"|[[Donja Stubica]] | 30.760 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 30.197 | 82 | 76 | 29 | 32 | 7 | 1 | 2 |- | rowspan= "1"|[[Donji Lapac]] | 8.054 | 44 | style = "background: bgcolor ="#FF0000 "| 7.854 | 65 | 22 | 1 | 6 | 0 | 0 |- | rowspan= "1"|[[Donji Miholjac]] | 20.365 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 17.033 | 2.404 | 348 | 10 | 18 | 71 | 2 | 2 |- | rowspan= "1"|[[Drniš]] | 24.169 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 18.732 | 4.974 | 76 | 21 | 8 | 3 | 0 | 3 |- | rowspan= "1"|[[Dubrovnik]] | 71.419 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 58.836 | 4.765 | 1.189 | 2.866 | 179 | 71 | 47 | 28 |- | rowspan= "1"|[[Duga Resa]] | 30.485 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 27.253 | 1.978 | 141 | 39 | 99 | 4 | 1 | 6 |- | rowspan= "1"|[[Dugo Selo]] | 19.693 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 17.342 | 773 | 236 | 172 | 41 | 25 | 4 | 21 |- | rowspan= "1"|[[Đakovo]] | 52.954 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 48.578 | 2.002 | 393 | 43 | 33 | 261 | 17 | 9 |- | rowspan= "1"|[[Đurđevac]] | 40.901 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 39.700 | 204 | 198 | 15 | 20 | 30 | 1 | 1 |- | rowspan= "1"|[[Županja]] | 49.026 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 42.960 | 1.209 | 680 | 2.106 | 36 | 99 | 1 | 8 |- | rowspan= "1"|[[Zabok]] | 36.309 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 35.484 | 99 | 87 | 24 | 52 | 13 | 2 | 4 |- | rowspan= "1"|[[Zadar]] | 136.572 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 113.170 | 14.112 | 1.875 | 418 | 415 | 112 | 89 | 30 |- | rowspan= "1"|[[Zlatar-Bistrica]] | 31.291 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 30.712 | 67 | 62 | 10 | 34 | 6 | 3 | 3 |- | rowspan= "1"|[[Ivanec]] | 41.680 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 40.844 | 99 | 50 | 12 | 124 | 22 | 2 | 1 |- | rowspan= "1"|[[Ivanić-Grad]] | 25.592 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 24.034 | 334 | 354 | 68 | 48 | 19 | 1 | 56 |- | rowspan= "1"|[[Imotski]] | 39.052 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 37.130 | 1.140 | 66 | 12 | 14 | 3 | 2 | 8 |- | rowspan= "1"|[[Jastrebarsko]] | 32.422 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 31.160 | 367 | 176 | 57 | 49 | 11 | 0 | 6 |- | rowspan= "1"|[[Karlovac]] | 81.319 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 51.880 | 21.732 | 2.764 | 486 | 367 | 49 | 17 | 17 |- | rowspan= "1"|[[Kaštela]] | 32.286 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 29.713 | 879 | 256 | 197 | 69 | 21 | 2 | 34 |- | rowspan= "1"|[[Klanjec]] | 10.917 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 10.588 | 43 | 27 | 5 | 117 | 2 | 0 | 2 |- | rowspan= "1"|[[Knin]] | 42.954 | 3.886 | style = "background: bgcolor ="#FF0000 "| 37.888 | 502 | 31 | 49 | 11 | 4 | 2 |- | rowspan= "1"|[[Koprivnica]] | 61.052 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 54.886 | 3.066 | 1.084 | 95 | 128 | 77 | 0 | 22 |- | rowspan= "1"|[[Korčula (grad)|Korčula]] | 19.651 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 18.076 | 206 | 328 | 104 | 45 | 15 | 4 | 8 |- | rowspan= "1"|[[Hrvatska Kostajnica|Kostajnica]] | 14.851 | 4.295 | style = "background: bgcolor ="#FF0000 "| 9.343 | 581 | 119 | 11 | 2 | 1 | 0 |- | rowspan= "1"|[[Krapina]] | 26.382 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 25.963 | 51 | 25 | 7 | 70 | 5 | 0 | 3 |- | rowspan= "1"|[[Križevci]] | 39.248 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 37.112 | 927 | 402 | 30 | 47 | 20 | 3 | 15 |- | rowspan= "1"|[[Krk (grad)|Krk]] | 16.402 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 14.379 | 496 | 302 | 272 | 103 | 18 | 43 | 12 |- | rowspan= "1"|[[Kutina]] | 39.520 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 32.772 | 3.105 | 781 | 161 | 56 | 121 | 176 | 607 |- | rowspan= "1"|[[Labin]] | 25.983 | style = "background: bgcolor ="#ADD8E6 "| 11.545 | 523 | 534 | 2.013 | 245 | 2 | 421 | 4 |- | rowspan= "1"|[[Lastovo (Hrvatska)|Lastovo]] | 1.228 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 991 | 51 | 43 | 25 | 1 | 1 | 5 | 0 |- | rowspan= "1"|[[Ludbreg]] | 21.848 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 21.171 | 168 | 109 | 8 | 28 | 1 | 0 | 4 |- | rowspan= "1"|[[Makarska]] | 21.041 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 18.657 | 418 | 677 | 185 | 52 | 23 | 5 | 22 |- | rowspan= "1"|[[Metković]] | 22.818 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 21.292 | 749 | 160 | 83 | 16 | 4 | 5 | 4 |- | rowspan= "1"|[[Našice]] | 40.829 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 32.891 | 4.486 | 750 | 88 | 33 | 61 | 3 | 7 |- | rowspan= "1"|[[Nova Gradiška]] | 60.749 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 43.692 | 12.572 | 1.810 | 100 | 43 | 25 | 55 | 89 |- | rowspan= "1"|[[Novi Marof]] | 29.254 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 28.826 | 54 | 34 | 7 | 48 | 6 | 5 | 1 |- | rowspan= "1"|[[Novska]] | 24.696 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 16.556 | 5.402 | 675 | 58 | 16 | 63 | 25 | 220 |- | rowspan= "1"|[[Obrovac (Hrvatska)|Obrovac]] | 11.557 | 3.761 | style = "background: bgcolor ="#FF0000 "| 7.572 | 53 | 15 | 5 | 9 | 1 | 2 |- | rowspan= "1"|[[Ogulin]] | 29.095 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 17.566 | 10.113 | 580 | 62 | 31 | 13 | 3 | 5 |- | rowspan= "1"|[[Ozalj]] | 14.787 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 13.908 | 142 | 167 | 4 | 115 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan= "1"|[[Omiš]] | 25.784 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 25.066 | 112 | 77 | 77 | 21 | 14 | 3 | 7 |- | rowspan= "1"|[[Opatija (Hrvatska)|Opatija]] | 29.799 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 23.574 | 1.153 | 825 | 246 | 863 | 94 | 321 | 16 |- | rowspan= "1"|[[Orahovica (Hrvatska)|Orahovica]] | 15.631 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 10.907 | 3.328 | 540 | 38 | 16 | 61 | 1 | 7 |- | rowspan= "1"|[[Osijek]] | 165.253 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 110.934 | 33.146 | 8.351 | 711 | 420 | 3.056 | 18 | 80 |- | rowspan= "1"|[[Otočac]] | 24.992 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 16.355 | 7.781 | 183 | 26 | 10 | 4 | 0 | 5 |- | rowspan= "1" | [[Pag (grad)|Pag]] | 7.612 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 7.259 | 53 | 27 | 17 | 25 | 4 | 1 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Pazin]] | 19.006 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 15.026 | 100 | 192 | 63 | 62 | 2 | 272 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Pakrac]] | 27.589 | 9.896 | style = "background: bgcolor ="#EBC2AF "| 12.813 | 1.346 | 37 | 44 | 273 | 869 | 718 |- | rowspan= "1" | [[Petrinja]] | 35.565 | 15.790 | style = "background: bgcolor ="#EBC2AF "| 15.969 | 1.814 | 424 | 50 | 17 | 13 | 23 |- | rowspan= "1" | [[Ploče]] | 13.008 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 11.091 | 551 | 439 | 221 | 25 | 24 | 1 | 5 |- | rowspan= "1" | [[Slatina (Hrvatska)|Podravska Slatina]] | 31.227 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 17.898 | 11.212 | 1.092 | 47 | 31 | 49 | 2 | 8 |- | rowspan= "1" | [[Poreč]] | 22.988 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 12.535 | 900 | 647 | 281 | 219 | 83 | 1.336 | 13 |- | rowspan= "1" | [[Pregrada]] | 16.939 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 16.509 | 21 | 23 | 11 | 243 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Pula]] | 85.326 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 47.359 | 6.424 | 4.642 | 2.838 | 1.256 | 302 | 5.375 | 55 |- | rowspan= "1" | [[Rab (grad)|Rab]] | 9.562 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 8.861 | 120 | 98 | 51 | 48 | 10 | 11 | 5 |- | rowspan= "1" | [[Rijeka (grad)|Rijeka]] | 206.229 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 148.046 | 21.669 | 8.014 | 5.659 | 3.046 | 401 | 3.330 | 144 |- | rowspan= "1" | [[Rovinj]] | 19.727 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 11.290 | 749 | 421 | 278 | 152 | 119 | 2.169 | 17 |- | rowspan= "1" | [[Sveti Ivan Zelina]] | 17.152 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 16.734 | 80 | 46 | 24 | 11 | 5 | 4 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Senj]] | 9.205 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 8.549 | 207 | 27 | 30 | 19 | 3 | 1 | 3 |- | rowspan= "1" | [[Sinj]] | 60.210 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 55.789 | 2.785 | 332 | 65 | 36 | 11 | 1 | 10 |- | rowspan= "1" | [[Sisak]] | 84.348 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 54.621 | 19.209 | 3.719 | 2.452 | 198 | 54 | 14 | 156 |- | rowspan= "1" | [[Požega (Hrvatska)|Slavonska Požega]] | 71.745 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 57.277 | 9.759 | 1.546 | 90 | 83 | 61 | 31 | 378 |- | rowspan= "1" | [[Slavonski Brod]] | 114.249 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 97.379 | 7.385 | 3.307 | 446 | 205 | 81 | 17 | 63 |- | rowspan= "1" | [[Slunj]] | 18.962 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 12.091 | 5.540 | 239 | 509 | 5 | 4 | 0 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Solin]] | 27.402 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 26.224 | 481 | 117 | 61 | 31 | 6 | 3 | 4 |- | rowspan= "1" | [[Split]] | 207.147 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 181.356 | 8.703 | 5.100 | 1.228 | 1.010 | 213 | 98 | 82 |- | rowspan= "1"|[[Korenica|Titova Korenica]] | 11.393 | 1.996 | style = "background: bgcolor ="#FF0000 "| 8.585 | 385 | 93 | 4 | 3 | 2 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Trogir]] | 22.168 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 20.444 | 278 | 254 | 148 | 54 | 22 | 2 | 6 |- | rowspan= "1" | [[Hvar (grad)|Hvar]] | 11.459 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 10.511 | 207 | 179 | 103 | 29 | 21 | 7 | 22 |- | rowspan= "1" | [[Mali Lošinj|Cres-Lošinj]] | 11.796 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 8.917 | 777 | 469 | 254 | 92 | 41 | 256 | 4 |- | rowspan= "1" | [[Crikvenica]] | 19.154 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 16.288 | 913 | 539 | 284 | 123 | 41 | 9 | 10 |- | rowspan= "1" | [[Čabar (Hrvatska)|Čabar]] | 5.169 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 4.740 | 64 | 40 | 16 | 168 | 4 | 0 | 3 |- | rowspan= "1" | [[Čazma]] | 15.263 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 13.897 | 685 | 234 | 24 | 12 | 21 | 3 | 21 |- | rowspan= "1" | [[Čakovec]] | 119.866 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 112.660 | 421 | 625 | 76 | 855 | 91 | 1 | 17 |- | rowspan= "1" | [[Šibenik]] | 85.002 | style = "background: bgcolor ="#4169E1 "| 71.386 | 8.971 | 1.010 | 278 | 202 | 92 | 18 | 25 |- |} {|border = "1" cellpadding = "7" cellspacing = "0" style = "margin: 10px 0 10px 25px; background: # f9f9f9; border: 1px # AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85 %; float: center; " |- |'''style = "background: bgcolor ="#F5DEB3 "|'''općina''' |'''style = "background: bgcolor ="#4B3621 "|'''Albanci''' |'''style = "background: bgcolor ="#C19A6B "|'''Crnogorci''' |'''style = "background: bgcolor ="#91A3B0 "|'''Romi''' |'''style = "background: bgcolor ="#FF7E00 "|'''Makedonci''' |'''style = "background: bgcolor ="#9966CC "|'''Slovaci''' |'''style = "background: bgcolor ="#00416 "|'''Rusini''' |'''style = "background: bgcolor ="#BDB76B "|'''Nijemci''' |'''style = "background: bgcolor ="#7FFF00 "|'''Ukrajinci''' |'''style = "background: bgcolor ="#08E8DE "|'''Rumuni''' |'''style = "background: bgcolor ="#F400A1 "|'''Rusi''' |'''style = "background: bgcolor ="#800020 "|'''Poljaci''' |- | rowspan= "1" style = "background: # E9E9E9;" |'''ukupno''' | style = "background: # E9E9E9;" |'''12.032 (0,25%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''9.724 (0,20%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''6.695 (0,13%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''6.280 (0,13%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''5.606 (0,11%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''3.253 (0,06%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''2.635 (0,05%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''2.494 (0,05%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''810 (0,01%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''706 (0,01%)'''<ref name="DZS" /> | style = "background: # E9E9E9;" |'''679 (0,01%)'''<ref name="DZS" /> |- | rowspan= "1" | Grad [[Zagreb]] | 2.884 | 2.536 | 1.105 | 1.919 | 252 | 141 | 372 | 309 | 108 | 246 | 153 |- | rowspan= "1" | * Grad [[Zagreb]] (uže područje) | 2.545 | 2.350 | 902 | 1.716 | 204 | 118 | 303 | 260 | 106 | 215 | 129 |- | rowspan= "1" | * [[Velika Gorica]] | 144 | 90 | 80 | 74 | 28 | 10 | 17 | 23 | 1 | 13 | 10 |- | rowspan= "1" | * [[Zaprešić]] | 88 | 33 | 8 | 45 | 9 | 3 | 26 | 7 | 0 | 4 | 5 |- | rowspan= "1" | * [[Samobor]] | 45 | 29 | 23 | 37 | 4 | 9 | 13 | 7 | 0 | 6 | 4 |- | rowspan= "1" | * [[Sesvete]] | 62 | 34 | 92 | 47 | 7 | 1 | 13 | 12 | 1 | 8 | 5 |- | rowspan= "1" | [[Beli Manastir]] | 118 | 240 | 381 | 43 | 50 | 15 | 433 | 12 | 314 | 9 | 15 |- | rowspan= "1" | [[Benkovac]] | 29 | 17 | 0 | 22 | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 | 2 | 3 |- | rowspan= "1" | [[Biograd na Moru]] | 19 | 7 | 2 | 14 | 6 | 0 | 10 | 1 | 1 | 1 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Bjelovar]] | 488 | 80 | 66 | 67 | 11 | 5 | 35 | 4 | 0 | 3 | 6 |- | rowspan= "1" | [[Supetar|Brač]] | 41 | 11 | 0 | 7 | 8 | 1 | 14 | 0 | 0 | 1 | 7 |- | rowspan= "1" | [[Buzet]] | 21 | 2 | 0 | 6 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Buje]] | 274 | 80 | 55 | 30 | 26 | 9 | 17 | 8 | 6 | 6 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Valpovo]] | 50 | 37 | 107 | 23 | 26 | 0 | 37 | 3 | 101 | 2 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Varaždin]] | 140 | 78 | 245 | 64 | 10 | 3 | 12 | 10 | 4 | 12 | 3 |- | rowspan= "1" | [[Vinkovci]] | 209 | 106 | 194 | 103 | 138 | 209 | 81 | 33 | 5 | 11 | 8 |- | rowspan= "1" | [[Virovitica]] | 73 | 52 | 31 | 66 | 6 | 4 | 18 | 1 | 0 | 3 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Vis (grad)|Vis]] | 27 | 17 | 5 | 16 | 8 | 0 | 2 | 2 | 0 | 0 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Vojnić]] | 5 | 2 | 0 | 4 | 0 | 1 | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Vrbovec]] | 72 | 4 | 4 | 9 | 4 | 0 | 3 | 1 | 1 | 1 | 3 |- | rowspan= "1" | [[Vrbovsko]] | 22 | 4 | 0 | 2 | 7 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Vrginmost]] | 6 | 7 | 4 | 2 | 0 | 0 | 6 | 1 | 2 | 0 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Vrgorac]] | 0 | 6 | 0 | 6 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Vukovar]] | 331 | 166 | 45 | 97 | 1.383 | 2.284 | 146 | 793 | 8 | 50 | 46 |- | rowspan= "1" | [[Garešnica]] | 21 | 9 | 9 | 11 | 5 | 1 | 15 | 1 | 0 | 1 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Glina (Hrvatska)|Glina]] | 9 | 3 | 5 | 6 | 3 | 1 | 0 | 0 | 1 | 3 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Gospić]] | 63 | 26 | 26 | 20 | 3 | 0 | 3 | 0 | 0 | 5 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Gračac (Hrvatska)|Gračac]] | 3 | 4 | 22 | 4 | 1 | 0 | 3 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Grubišno Polje]] | 32 | 10 | 22 | 11 | 2 | 1 | 9 | 2 | 5 | 1 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Daruvar]] | 46 | 16 | 36 | 38 | 35 | 5 | 62 | 1 | 3 | 5 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Dvor (Hrvatska)|Dvor]] | 0 | 8 | 0 | 6 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Delnice]] | 41 | 8 | 6 | 9 | 2 | 1 | 3 | 2 | 0 | 2 | 4 |- | rowspan= "1" | [[Donja Stubica]] | 14 | 1 | 0 | 6 | 4 | 0 | 12 | 1 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Donji Lapac]] | 0 | 9 | 1 | 9 | 0 | 0 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Donji Miholjac]] | 32 | 6 | 33 | 16 | 2 | 1 | 9 | 1 | 2 | 0 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Drniš]] | 16 | 8 | 0 | 6 | 1 | 0 | 7 | 0 | 0 | 1 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Dubrovnik]] | 220 | 689 | 3 | 86 | 22 | 15 | 53 | 9 | 5 | 16 | 15 |- | rowspan= "1" | [[Duga Resa]] | 24 | 5 | 0 | 4 | 3 | 0 | 5 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Dugo Selo]] | 102 | 25 | 12 | 32 | 7 | 0 | 2 | 11 | 0 | 3 | 3 |- | rowspan= "1" | [[Đakovo]] | 64 | 28 | 16 | 23 | 775 | 44 | 38 | 3 | 1 | 2 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Đurđevac (Hrvatska)|Đurđevac]] | 49 | 10 | 28 | 11 | 2 | 0 | 6 | 2 | 0 | 1 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Županja]] | 63 | 15 | 26 | 23 | 109 | 136 | 23 | 14 | 1 | 3 | 6 |- | rowspan= "1" | [[Zabok]] | 27 | 4 | 1 | 11 | 7 | 1 | 5 | 0 | 0 | 4 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Zadar]] | 457 | 294 | 5 | 235 | 48 | 21 | 71 | 22 | 11 | 15 | 21 |- | rowspan= "1" | [[Zlatar-Bistrica]] | 18 | 1 | 1 | 15 | 2 | 0 | 8 | 0 | 0 | 5 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Ivanec]] | 6 | 2 | 0 | 7 | 0 | 3 | 8 | 4 | 0 | 1 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Ivanić-Grad]] | 139 | 15 | 0 | 19 | 9 | 0 | 2 | 2 | 1 | 0 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Imotski]] | 15 | 25 | 0 | 2 | 0 | 0 | 12 | 0 | 0 | 1 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Jastrebarsko]] | 24 | 14 | 0 | 27 | 4 | 4 | 6 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Karlovac]] | 168 | 179 | 12 | 171 | 14 | 7 | 15 | 9 | 0 | 12 | 4 |- | rowspan= "1" | [[Kaštela]] | 38 | 46 | 1 | 33 | 12 | 3 | 8 | 1 | 1 | 8 | 11 |- | rowspan= "1" | [[Klanjec]] | 9 | 4 | 0 | 4 | 1 | 0 | 4 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Knin]] | 6 | 49 | 16 | 16 | 6 | 3 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Koprivnica]] | 90 | 47 | 187 | 33 | 7 | 3 | 9 | 2 | 0 | 1 | 5 |- | rowspan= "1" | [[Korčula (grad)|Korčula]] | 57 | 67 | 0 | 27 | 3 | 1 | 11 | 2 | 0 | 2 | 5 |- | rowspan= "1" | [[Hrvatska Kostajnica|Kostajnica]] | 15 | 5 | 5 | 6 | 1 | 1 | 3 | 6 | 0 | 2 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Krapina (grad)|Krapina]] | 14 | 4 | 0 | 8 | 4 | 2 | 1 | 0 | 0 | 3 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Križevci (Hrvatska)|Križevci]] | 31 | 13 | 5 | 27 | 2 | 1 | 2 | 3 | 0 | 2 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Krk (grad)|Krk]] | 98 | 32 | 10 | 22 | 6 | 1 | 13 | 6 | 6 | 1 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Kutina]] | 145 | 27 | 36 | 25 | 126 | 7 | 25 | 35 | 0 | 4 | 18 |- | rowspan= "1" | [[Labin]] | 87 | 36 | 0 | 21 | 5 | 0 | 3 | 1 | 4 | 2 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Lastovo (Hrvatska)|Lastovo]] | 1 | 6 | 0 | 8 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Ludbreg]] | 9 | 4 | 88 | 7 | 0 | 0 | 4 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Makarska]] | 95 | 60 | 0 | 14 | 11 | 4 | 20 | 4 | 1 | 4 | 4 |- | rowspan= "1" | [[Metković]] | 28 | 17 | 2 | 11 | 1 | 2 | 6 | 1 | 5 | 0 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Našice]] | 79 | 27 | 24 | 47 | 1.158 | 1 | 36 | 2 | 1 | 1 | 6 |- | rowspan= "1" | [[Nova Gradiška]] | 82 | 28 | 15 | 36 | 9 | 10 | 15 | 51 | 0 | 2 | 32 |- | rowspan= "1" | [[Novi Marof]] | 22 | 6 | 0 | 7 | 6 | 1 | 3 | 0 | 0 | 0 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Novska]] | 56 | 12 | 157 | 12 | 219 | 9 | 4 | 335 | 0 | 2 | 8 |- | rowspan= "1" | [[Obrovac (Hrvatska)|Obrovac]] | 15 | 23 | 0 | 5 | 0 | 1 | 0 | 2 | 0 | 4 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Ogulin]] | 44 | 4 | 3 | 18 | 2 | 1 | 2 | 0 | 0 | 1 | 3 |- | rowspan= "1" | [[Ozalj]] | 5 | 6 | 1 | 3 | 2 | 5 | 3 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Omiš]] | 34 | 15 | 0 | 18 | 3 | 1 | 13 | 2 | 3 | 0 | 3 |- | rowspan= "1" | [[Opatija (Hrvatska)|Opatija]] | 157 | 94 | 11 | 77 | 11 | 6 | 36 | 0 | 14 | 5 | 6 |- | rowspan= "1" | [[Orahovica (Hrvatska)|Orahovica]] | 33 | 15 | 39 | 26 | 20 | 1 | 4 | 2 | 0 | 1 | 7 |- | rowspan= "1" | [[Osijek]] | 404 | 575 | 221 | 314 | 379 | 105 | 276 | 68 | 37 | 27 | 32 |- | rowspan= "1" | [[Otočac]] | 26 | 5 | 0 | 11 | 1 | 0 | 10 | 2 | 0 | 3 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Pag (grad)|Pag]] | 28 | 2 | 0 | 7 | 1 | 0 | 2 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Pazin]] | 6 | 17 | 2 | 16 | 4 | 0 | 2 | 0 | 4 | 2 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Pakrac]] | 36 | 18 | 0 | 15 | 122 | 1 | 47 | 19 | 0 | 4 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Petrinja]] | 53 | 29 | 17 | 55 | 4 | 1 | 1 | 3 | 1 | 5 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Ploče]] | 51 | 88 | 0 | 44 | 1 | 2 | 8 | 1 | 0 | 1 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Slatina (Hrvatska)|Podravska Slatina]] | 35 | 38 | 0 | 16 | 9 | 6 | 11 | 9 | 0 | 4 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Poreč]] | 356 | 58 | 1 | 61 | 24 | 2 | 15 | 4 | 7 | 3 | 6 |- | rowspan= "1" | [[Pregrada]] | 7 | 1 | 0 | 5 | 0 | 0 | 3 | 0 | 1 | 0 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Pula]] | 494 | 804 | 575 | 385 | 77 | 18 | 40 | 26 | 14 | 19 | 22 |- | rowspan= "1" | [[Rab (grad)|Rab]] | 32 | 13 | 13 | 8 | 0 | 0 | 13 | 1 | 0 | 1 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Rijeka (grad)|Rijeka]] | 937 | 884 | 445 | 468 | 77 | 44 | 66 | 61 | 18 | 47 | 52 |- | rowspan= "1" | [[Rovinj]] | 209 | 44 | 4 | 36 | 26 | 0 | 16 | 3 | 18 | 6 | 3 |- | rowspan= "1" | [[Sveti Ivan Zelina]] | 25 | 4 | 1 | 4 | 0 | 0 | 7 | 1 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Senj]] | 36 | 6 | 0 | 8 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Sinj]] | 69 | 10 | 5 | 30 | 5 | 2 | 17 | 1 | 0 | 2 | 4 |- | rowspan= "1" | [[Sisak]] | 113 | 99 | 91 | 107 | 13 | 6 | 20 | 30 | 19 | 7 | 8 |- | rowspan= "1" | [[Požega (Hrvatska)|Slavonska Požega]] | 71 | 45 | 0 | 80 | 91 | 11 | 39 | 9 | 0 | 9 | 14 |- | rowspan= "1" | [[Slavonski Brod]] | 176 | 107 | 208 | 78 | 34 | 34 | 63 | 477 | 40 | 6 | 38 |- | rowspan= "1" | [[Slunj]] | 3 | 9 | 0 | 4 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Solin]] | 22 | 19 | 0 | 5 | 2 | 6 | 0 | 2 | 0 | 3 | 2 |- | rowspan= "1" | [[Split]] | 335 | 1.050 | 24 | 487 | 47 | 19 | 56 | 28 | 13 | 51 | 18 |- | rowspan= "1" | [[Korenica|Titova Korenica]] | 6 | 5 | 0 | 5 | 0 | 0 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Trogir]] | 63 | 28 | 4 | 10 | 4 | 2 | 10 | 3 | 1 | 0 | 7 |- | rowspan= "1" | [[Hvar (grad)|Hvar]] | 46 | 7 | 0 | 13 | 12 | 2 | 21 | 2 | 0 | 1 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Mali Lošinj|Cres-Lošinj]] | 120 | 29 | 1 | 11 | 13 | 2 | 15 | 1 | 1 | 2 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Crikvenica]] | 139 | 30 | 1 | 23 | 4 | 1 | 25 | 3 | 1 | 1 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Čabar (Hrvatska)|Čabar]] | 14 | 0 | 17 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan= "1" | [[Čazma]] | 21 | 4 | 11 | 4 | 3 | 0 | 2 | 2 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan= "1" | [[Čakovec]] | 104 | 35 | 1.920 | 27 | 11 | 6 | 16 | 10 | 2 | 4 | 6 |- | rowspan= "1" | [[Šibenik]] | 283 | 148 | 26 | 123 | 31 | 6 | 39 | 7 | 17 | 21 | 11 |- |} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 85%; float: center;" |- |'''style = "background: bgcolor ="#F5DEB3 "|'''Općina''' |'''style = "background: bgcolor ="#F0DC82 "|'''Jevreji''' |'''style = "background: bgcolor ="#FF9966 "|'''Bugari''' |'''style = "background: bgcolor ="#006A4E "|'''Turci''' |'''style = "background: bgcolor ="#0087BD "|'''Grci''' |'''style = "background: bgcolor ="#9F8170 "|'''Austrijanci''' |'''style = "background: bgcolor ="#96C8A2 "|'''Vlasi''' |'''style = "background: bgcolor ="#FFBF00 "|'''Ostali''' |'''style = "background: bgcolor ="#C154C1 "|'''Nacionalno<br> neopredijeljeni''' |'''style = "background: bgcolor ="#66424D "|'''Regionalno<br> opredijeljeni''' |'''style = "background: bgcolor ="#A2A2D0 "|'''Nepoznato''' |- | rowspan= "1" style = "background: # E9E9E9;" |'''Ukupno''' | style = "background: # E9E9E9;" |'''600 (0,01%)''' | style = "background: # E9E9E9;" |'''458 (<0,01%)''' | style = "background: # E9E9E9;" |'''320 (<0,01%)''' | style = "background: # E9E9E9;" |'''281 (0,00%)''' | style = "background: # E9E9E9;" |'''214 (<0,01%)''' | style = "background: # E9E9E9;" |'''22 (<0,01%)''' | style = "background: # E9E9E9;" |'''3.012 (0,06%)''' | style = "background: # E9E9E9;" |'''73.376 (1.53%)''' | style = "background: # E9E9E9;" |'''45.493 (0,95%)''' | style = "background: # E9E9E9;" |'''62.926 (1.31%)''' |- | rowspan= "1" | Grad [[Zagreb]] | 399 | 152 | 81 | 79 | 62 | 9 | 731 | 17.023 | 1.490 | 11.191 |- | rowspan= "1" | * Grad [[Zagreb]] (uže područje) | 392 | 145 | 77 | 70 | 56 | 7 | 625 | 14.696 | 1.317 | 8.367 |- | rowspan= "1" | * [[Velika Gorica]] | 4 | 2 | 4 | 7 | 2 | 1 | 33 | 924 | 80 | 736 |- | rowspan= "1" | * [[Zaprešić]] | 2 | 3 | 0 | 0 | 0 | 1 | 29 | 514 | 40 | 679 |- | rowspan= "1" | * [[Samobor]] | 1 | 0 | 0 | 0 | 4 | 0 | 22 | 468 | 25 | 600 |- | rowspan= "1" | * [[Sesvete]] | 0 | 2 | 0 | 2 | 0 | 0 | 22 | 421 | 28 | 809 |- | rowspan= "1" | [[Beli Manastir]] | 0 | 5 | 1 | 1 | 1 | 0 | 48 | 1.498 | 87 | 681 |- | rowspan= "1" | [[Benkovac]] | 0 | 0 | 0 | 10 | 0 | 0 | 22 | 152 | 2 | 384 |- | rowspan= "1" | [[Biograd na Moru]] | 0 | 3 | 0 | 1 | 2 | 0 | 14 | 178 | 16 | 192 |- | rowspan= "1" | [[Bjelovar]] | 4 | 6 | 2 | 5 | 1 | 2 | 17 | 1.338 | 39 | 1.057 |- | rowspan= "1" | [[Supetar|Brač]] | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 10 | 106 | 47 | 151 |- | rowspan= "1" | [[Buzet]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 215 | 2.096 | 105 |- | rowspan= "1" | [[Buje]] | 2 | 5 | 32 | 0 | 5 | 0 | 32 | 913 | 3.894 | 267 |- | rowspan= "1" | [[Valpovo]] | 0 | 8 | 0 | 1 | 0 | 1 | 8 | 416 | 31 | 468 |- | rowspan= "1" | [[Varaždin]] | 2 | 15 | 8 | 2 | 3 | 0 | 17 | 724 | 44 | 703 |- | rowspan= "1" | [[Vinkovci]] | 6 | 3 | 1 | 6 | 3 | 0 | 28 | 877 | 35 | 929 |- | rowspan= "1" | [[Virovitica]] | 2 | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | 25 | 680 | 31 | 811 |- | rowspan= "1" | [[Vis (grad)|Vis]] | 0 | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 11 | 55 | 17 | 66 |- | rowspan= "1" | [[Vojnić]] | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 4 | 36 | 17 | 85 |- | rowspan= "1" | [[Vrbovec]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 | 282 | 8 | 339 |- | rowspan= "1" | [[Vrbovsko]] | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 167 | 12 | 93 |- | rowspan= "1" | [[Vrginmost]] | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 5 | 131 | 3 | 241 |- | rowspan= "1" | [[Vrgorac]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 34 | 53 | 57 |- | rowspan= "1" | [[Vukovar]] | 6 | 10 | 0 | 10 | 0 | 0 | 36 | 1.621 | 73 | 840 |- | rowspan= "1" | [[Garešnica]] | 0 | 0 | 0 | 2 | 1 | 0 | 6 | 307 | 18 | 218 |- | rowspan= "1" | [[Glina (Hrvatska)|Glina]] | 1 | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 | 3 | 239 | 1 | 189 |- | rowspan= "1" | [[Gospić]] | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 | 0 | 27 | 323 | 22 | 313 |- | rowspan= "1" | [[Gračac (Hrvatska)|Gračac]] | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 24 | 0 | 179 |- | rowspan= "1" | [[Grubišno Polje]] | 5 | 1 | 0 | 7 | 0 | 0 | 2 | 274 | 12 | 134 |- | rowspan= "1" | [[Daruvar]] | 9 | 8 | 0 | 3 | 3 | 0 | 13 | 694 | 25 | 606 |- | rowspan= "1" | [[Dvor (Hrvatska)|Dvor]] | 0 | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 | 1 | 87 | 4 | 109 |- | rowspan= "1" | [[Delnice]] | 0 | 4 | 1 | 0 | 0 | 0 | 5 | 300 | 33 | 163 |- | rowspan= "1" | [[Donja Stubica]] | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 11 | 91 | 4 | 188 |- | rowspan= "1" | [[Donji Lapac]] | 0 | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 | 1 | 9 | 1 | 27 |- | rowspan= "1" | [[Donji Miholjac]] | 1 | 0 | 0 | 2 | 0 | 0 | 3 | 164 | 14 | 190 |- | rowspan= "1" | [[Drniš]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 12 | 127 | 1 | 173 |- | rowspan= "1" | [[Dubrovnik]] | 19 | 6 | 1 | 2 | 10 | 0 | 120 | 1.228 | 170 | 749 |- | rowspan= "1" | [[Duga Resa]] | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 51 | 290 | 14 | 566 |- | rowspan= "1" | [[Dugo Selo]] | 0 | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 18 | 210 | 34 | 618 |- | rowspan= "1" | [[Đakovo]] | 0 | 1 | 0 | 2 | 1 | 0 | 15 | 268 | 27 | 309 |- | rowspan= "1" | [[Đurđevac (Hrvatska)|Đurđevac]] | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 | 3 | 198 | 11 | 407 |- | rowspan= "1" | [[Županja]] | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 13 | 302 | 52 | 1.139 |- | rowspan= "1" | [[Zabok]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 | 193 | 10 | 276 |- | rowspan= "1" | [[Zadar]] | 6 | 6 | 4 | 5 | 6 | 0 | 151 | 1.549 | 231 | 3.193 |- | rowspan= "1" | [[Zlatar-Bistrica]] | 0 | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 11 | 76 | 7 | 248 |- | rowspan= "1" | [[Ivanec]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 9 | 89 | 9 | 387 |- | rowspan= "1" | [[Ivanić-Grad]] | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 3 | 243 | 23 | 219 |- | rowspan= "1" | [[Imotski]] | 0 | 0 | 0 | 3 | 1 | 0 | 25 | 87 | 1 | 504 |- | rowspan= "1" | [[Jastrebarsko]] | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 | 0 | 20 | 191 | 7 | 296 |- | rowspan= "1" | [[Karlovac]] | 1 | 6 | 4 | 3 | 5 | 0 | 38 | 1.839 | 76 | 1.444 |- | rowspan= "1" | [[Kaštela]] | 0 | 2 | 0 | 0 | 1 | 0 | 15 | 327 | 44 | 564 |- | rowspan= "1" | [[Klanjec]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 | 25 | 2 | 81 |- | rowspan= "1" | [[Knin]] | 0 | 0 | 0 | 8 | 0 | 0 | 6 | 205 | 5 | 259 |- | rowspan= "1" | [[Koprivnica]] | 4 | 4 | 0 | 1 | 1 | 1 | 10 | 673 | 33 | 583 |- | rowspan= "1" | [[Korčula (grad)|Korčula]] | 1 | 0 | 28 | 1 | 1 | 0 | 37 | 310 | 87 | 225 |- | rowspan= "1" | [[Hrvatska Kostajnica|Kostajnica]] | 0 | 0 | 5 | 5 | 0 | 0 | 2 | 194 | 2 | 245 |- | rowspan= "1" | [[Krapina (grad)|Krapina]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 9 | 62 | 9 | 139 |- | rowspan= "1" | [[Križevci (Hrvatska)|Križevci]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 4 | 318 | 10 | 272 |- | rowspan= "1" | [[Krk (grad)|Krk]] | 0 | 0 | 8 | 0 | 2 | 1 | 13 | 319 | 73 | 164 |- | rowspan= "1" | [[Kutina]] | 0 | 2 | 1 | 0 | 0 | 0 | 6 | 661 | 17 | 606 |- | rowspan= "1" | [[Labin]] | 1 | 1 | 5 | 1 | 2 | 0 | 44 | 722 | 9.324 | 435 |- | rowspan= "1" | [[Lastovo (Hrvatska)|Lastovo]] | 0 | 0 | 6 | 0 | 0 | 0 | 11 | 38 | 11 | 30 |- | rowspan= "1" | [[Ludbreg]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 2 | 114 | 6 | 124 |- | rowspan= "1" | [[Makarska]] | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 | 24 | 325 | 147 | 287 |- | rowspan= "1" | [[Metković]] | 1 | 0 | 0 | 0 | 3 | 0 | 5 | 130 | 23 | 269 |- | rowspan= "1" | [[Našice]] | 1 | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | 17 | 403 | 36 | 668 |- | rowspan= "1" | [[Nova Gradiška]] | 1 | 2 | 0 | 4 | 1 | 0 | 33 | 644 | 46 | 1.352 |- | rowspan= "1" | [[Novi Marof]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 6 | 51 | 3 | 165 |- | rowspan= "1" | [[Novska]] | 1 | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 | 13 | 450 | 11 | 389 |- | rowspan= "1" | [[Obrovac (Hrvatska)|Obrovac]] | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 4 | 43 | 0 | 41 |- | rowspan= "1" | [[Ogulin]] | 0 | 5 | 2 | 1 | 0 | 0 | 10 | 342 | 2 | 282 |- | rowspan= "1" | [[Ozalj]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 12 | 105 | 7 | 300 |- | rowspan= "1" | [[Omiš]] | 0 | 0 | 1 | 0 | 2 | 0 | 14 | 79 | 52 | 167 |- | rowspan= "1" | [[Opatija (Hrvatska)|Opatija]] | 5 | 2 | 17 | 3 | 17 | 0 | 45 | 1.103 | 627 | 471 |- | rowspan= "1" | [[Orahovica (Hrvatska)|Orahovica]] | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 | 0 | 8 | 301 | 31 | 243 |- | rowspan= "1" | [[Osijek]] | 20 | 31 | 5 | 11 | 5 | 1 | 162 | 3.487 | 394 | 1.983 |- | rowspan= "1" | [[Otočac]] | 0 | 0 | 0 | 5 | 0 | 0 | 43 | 185 | 7 | 330 |- | rowspan= "1" | [[Pag (grad)|Pag]] | 1 | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 | 7 | 23 | 1 | 151 |- | rowspan= "1" | [[Pazin]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 12 | 321 | 2.723 | 179 |- | rowspan= "1" | [[Pakrac]] | 1 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 15 | 639 | 12 | 660 |- | rowspan= "1" | [[Petrinja]] | 0 | 5 | 0 | 3 | 1 | 0 | 12 | 876 | 21 | 377 |- | rowspan= "1" | [[Ploče]] | 0 | 0 | 2 | 1 | 0 | 0 | 17 | 196 | 57 | 181 |- | rowspan= "1" | [[Slatina (Hrvatska)|Podravska Slatina]] | 0 | 2 | 1 | 1 | 0 | 1 | 10 | 446 | 42 | 257 |- | rowspan= "1" | [[Poreč]] | 1 | 4 | 5 | 0 | 7 | 0 | 33 | 425 | 5.465 | 497 |- | rowspan= "1" | [[Pregrada]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 29 | 2 | 82 |- | rowspan= "1" | [[Pula]] | 5 | 36 | 3 | 4 | 12 | 0 | 99 | 2.782 | 10.270 | 1.390 |- | rowspan= "1" | [[Rab (grad)|Rab]] | 0 | 0 | 3 | 0 | 1 | 0 | 5 | 114 | 24 | 130 |- | rowspan= "1" | [[Rijeka (grad)|Rijeka]] | 20 | 42 | 18 | 23 | 9 | 1 | 195 | 7.637 | 1.649 | 3.227 |- | rowspan= "1" | [[Rovinj]] | 2 | 1 | 6 | 1 | 7 | 0 | 19 | 636 | 3.255 | 240 |- | rowspan= "1" | [[Sveti Ivan Zelina]] | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 3 | 58 | 6 | 134 |- | rowspan= "1" | [[Senj]] | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 | 0 | 1 | 121 | 10 | 179 |- | rowspan= "1" | [[Sinj]] | 0 | 1 | 1 | 0 | 3 | 0 | 15 | 280 | 42 | 694 |- | rowspan= "1" | [[Sisak]] | 2 | 2 | 1 | 8 | 0 | 0 | 38 | 1.754 | 58 | 1.549 |- | rowspan= "1" | [[Požega (Hrvatska)|Slavonska Požega]] | 1 | 1 | 3 | 2 | 3 | 0 | 21 | 900 | 71 | 1.149 |- | rowspan= "1" | [[Slavonski Brod]] | 2 | 4 | 23 | 4 | 1 | 0 | 31 | 1.444 | 138 | 2.458 |- | rowspan= "1" | [[Slunj]] | 0 | 1 | 0 | 2 | 0 | 0 | 10 | 267 | 2 | 272 |- | rowspan= "1" | [[Solin]] | 0 | 1 | 1 | 0 | 1 | 1 | 6 | 115 | 31 | 258 |- | rowspan= "1" | [[Split]] | 48 | 26 | 12 | 8 | 6 | 1 | 145 | 3.342 | 1.212 | 2.429 |- | rowspan= "1" | [[Korenica|Titova Korenica]] | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 7 | 84 | 3 | 212 |- | rowspan= "1" | [[Trogir]] | 0 | 3 | 11 | 2 | 1 | 0 | 8 | 212 | 128 | 463 |- | rowspan= "1" | [[Hvar (grad)|Hvar]] | 0 | 3 | 1 | 1 | 1 | 0 | 24 | 115 | 34 | 97 |- | rowspan= "1" | [[Mali Lošinj|Cres-Lošinj]] | 2 | 0 | 5 | 0 | 2 | 0 | 21 | 484 | 74 | 202 |- | rowspan= "1" | [[Crikvenica]] | 1 | 5 | 1 | 2 | 3 | 1 | 11 | 403 | 60 | 231 |- | rowspan= "1" | [[Čabar (Hrvatska)|Čabar]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 2 | 36 | 12 | 51 |- | rowspan= "1" | [[Čazma]] | 0 | 7 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 192 | 3 | 116 |- | rowspan= "1" | [[Čakovec]] | 4 | 3 | 1 | 2 | 1 | 0 | 33 | 826 | 103 | 2.006 |- | rowspan= "1" | [[Šibenik]] | 8 | 11 | 3 | 5 | 5 | 0 | 70 | 1.155 | 174 | 877 |- |} == Vjerska pripadnost == [[Datoteka:Croatia-Religion-1991.png|mini|200px|Vjerski sastav stanovništva Hrvatske po naseljima, popis 1991.]] <table> <tr valign="top"> <td> * [[Rimokatolička crkva|rimokatolici]] - 3.666.784 * [[Pravoslavna crkva|pravoslavci]] - 532.141 * [[Islam|muslimani]] - 54.814 * [[Grkokatolička crkva|grkokatolici]] - 12.003 * [[Jehovini svjedoci]] - 4.551 </td> <td> * [[Evangelička crkva|evangelisti]] - 3.469 * [[Adventistička crkva|adventisti]] - 3.291 * [[Baptistička crkva|baptisti]] - 1.141 * [[Starokatolička crkva|starokatolici]] - 937 * [[Pentekostalne crkva|pentekostalci]] - 817 </td> <td> * [[Jevreji]] - 633 * Ostali [[Protestantska crkva|protestanti]] - 7.374 * Ostale vjeroispovijesti i nedeklarisani - 224.981 * [[Ateizam|ateisti]] - 186.161 * Nepoznato - 85.168 </td> </tr> </table> == Jezička pripadnost == [[Datoteka:Croatia-Language-1991.png|mini|200px|Jezički sastav stanovništva Hrvatske po naseljima, popis 1991.]] <table> <tr valign="top"> <td> * [[Hrvatski jezik|hrvatski]] - 3.922.725 * [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatski]] - 288.578 * [[Srpski jezik|srpski]] - 207.300 * [[Srpskohrvatski jezik|hrvatskosrpski]] - 166.837 * [[Italijanski jezik|italijanski]] - 26.580 * [[Mađarski jezik|mađarski]] - 19.684 </td> <td> * [[slovenski]] - 19.341 * [[Albanski jezik|albanski]] - 12.735 * [[Češki jezik|češki]] - 10.378 * [[Romski jezik|romski]] - 7.657 * [[Makedonski jezik|makedonski]] - 5.462 </td> <td> * [[slovački]] - 5.265 * [[Rusinski jezik|rusinski]] - 2.845 * [[Ukrajinski jezik|ukrajinski]] - 1.430 * Ostali jezici -11.480 * Nepoznato -64.415 </td> </tr> </table> == Reference == {{reference}} == Literatura == * CD-ROM: "Naselja i stanovništvo RH od 1857 do 2001. godine ", Izdanje Državnog zavoda za statistiku Republike Hrvatske, Zagreb, 2005. * Knjiga: "Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima, autor: Jakov Gelo, izdavač: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske, 1998., {{ISBN|953-6667-07-X}}, {{ISBN|978-953-6667-07-9}}; za podatke o nacionalnom sastavu stanovništva po općinama i naseljenim mjestima 1991. godine. * [Http://www.dzs.hr/Hrv/censuses/census2011/results/htm/usp_03_HR.htm], Stanovništvo prema narodnosti 1971-2011, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. * [Http://www.dzs.hr/Hrv/censuses/census2011/results/htm/usp_05_HR.htm], Stanovništvo prema jeziku 1991,2001, 2011., Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. * [Http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/publication/2012/SI-1469.pdf], Popis stanovništva 2011. godine, s podacima s ranijih popisa, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. == Također pogledajte == * [[Popis stanovništva u Hrvatskoj 2011.]] == Vanjski linkovi == * [http://www.dzs.hr/ Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske] {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Popisi stanovništva u Hrvatskoj|1991]] [[Kategorija:1991. u Hrvatskoj]] [[Kategorija:1991. u Jugoslaviji]] [[Kategorija:Popisi stanovništva 1991.|Hrvatskoj]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|*]] [[Kategorija:Historija SR Hrvatske]] skp8yect0a4bu42nxmb6pfejbmii8ts 0 257441 3665956 3638750 2024-11-15T11:58:03Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665956 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 640&nbsp;km² 1991. godine u [[Benkovac|Benkovcu]] živjelo je 33.378<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=5. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 53<ref name="DZS" /> naseljena mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''28''')}} {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''25''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Benkovac, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | ''Ostali''''' |- | rowspan="1" | Banjevci |572 |0 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 564 |0 |8 |- | rowspan="1" | '''Benkovac''' |3.776 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 2.780 |749 |73 |174 |- | rowspan="1" | Benkovačko Selo |630 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 620 |5 |2 |3 |- | rowspan="1" | Bila Vlaka |221 |0 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 220 |0 |1 |- | rowspan="1" | Bjelina |652 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 578 |70 |3 |1 |- | rowspan="1" | Brgud |611 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 607 |2 |0 |2 |- | rowspan="1" | Bruška |373 |39 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 334 |0 |0 |- | rowspan="1" | Budak |537 |1 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 484 |0 |52 |- | rowspan="1" | Buković |904 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 895 |0 |1 |8 |- | rowspan="1" | Bulić |251 |23 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 215 |2 |11 |- | rowspan="1" | Crljenik |163 |0 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 163 |0 |0 |- | rowspan="1" | Dobra Voda |171 |0 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 168 |0 |3 |- | rowspan="1" | Dobropoljci |494 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 471 |18 |1 |4 |- | rowspan="1" | Donja Jagodnja |527 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 403 |96 |11 |17 |- | rowspan="1" | Donje Biljane |1,051 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1,020 |3 |8 |20 |- | rowspan="1" | Donje Ceranje |295 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 272 |19 |0 |4 |- | rowspan="1" | Donji Karin |514 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 504 |4 |2 |4 |- | rowspan="1" | Donji Kašić |765 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 757 |2 |2 |4 |- | rowspan="1" | Donji Lepuri |272 |35 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 235 |0 |2 |- | rowspan="1" | Gornja Jagodnja |490 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 474 |9 |0 |7 |- | rowspan="1" | Gornje Biljane |1.056 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.033 |2 |2 |19 |- | rowspan="1" | Gornje Ceranje |316 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 252 |37 |1 |26 |- | rowspan="1" | Islam Grčki |1.139 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 991 |107 |0 |41 |- | rowspan="1" | Kakma |341 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 265 |62 |6 |8 |- | rowspan="1" | Kolarina |440 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 424 |0 |0 |16 |- | rowspan="1" | Korlat |941 |405 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 519 |4 |13 |- | rowspan="1" | Kožlovac |373 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 371 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Kula Atlagić |913 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 855 |43 |11 |4 |- | rowspan="1" | Lisičić |499 |2 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 479 |0 |18 |- | rowspan="1" | Lišane Ostrovičke |892 |0 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 884 |0 |8 |- | rowspan="1" | Lišane Tinjske |375 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 352 |20 |2 |1 |- | rowspan="1" | Miranje |319 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 313 |2 |0 |4 |- | rowspan="1" | Morpolača |407 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 389 |14 |0 |4 |- | rowspan="1" | Nadin |666 |13 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 650 |0 |3 |- | rowspan="1" | Ostrovica |250 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 227 |19 |4 |0 |- | rowspan="1" | Parčić |352 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 352 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Perušić Benkovački |595 |159 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 433 |0 |3 |- | rowspan="1" | Podlug |340 |56 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 283 |0 |1 |- | rowspan="1" | Polača |1.467 |102 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.292 |0 |73 |- | rowspan="1" | Popovići |543 |108 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 430 |0 |5 |- | rowspan="1" | Pristeg |960 |410 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 528 |2 |20 |- | rowspan="1" | Prović |226 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 128 |97 |0 |1 |- | rowspan="1" | Radošinovci |479 |101 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 371 |0 |7 |- | rowspan="1" | Raštević |1,230 |570 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 647 |7 |6 |- | rowspan="1" | Rodaljice |162 |0 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 162 |0 |0 |- | rowspan="1" | Smilčić |641 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 439 |192 |1 |9 |- | rowspan="1" | Stankovci |955 |1 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 941 |0 |13 |- | rowspan="1" | Šopot |531 |148 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 369 |8 |6 |- | rowspan="1" | Tinj |775 |127 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 637 |0 |11 |- | rowspan="1" | Velim |143 |0 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 142 |0 |1 |- | rowspan="1" | Vukšić |810 |122 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 663 |1 |24 |- | rowspan="1" | Zagrad |426 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 260 |162 |0 |4 |- | rowspan="1" | Zapužane |547 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 532 |6 |0 |9 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |33.378 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 18.986 |13.553 |154 |685 |} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} {{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Benkovac]] [[Kategorija:Benkovac]] lyxgzxub5tp0dx621vln33vv29elx7e 0 257443 3665957 3638749 2024-11-15T11:58:06Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665957 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 232&nbsp;km² 1991. godine u [[Biograd na Moru|Biogradu na Moru]] živjelo je 17.661<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=5. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 19<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima. 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''19''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Biograd na Moru. po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | ostali''' |- | rowspan="1" | Banj |256 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 247 |1 |0 |8 |- | rowspan="1" | '''Biograd na Moru''' |5.315 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 4.488 |409 |125 |293 |- | rowspan="1" | Dobropoljana |402 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 394 |0 |1 |7 |- | rowspan="1" | Donje Raštane |537 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 534 |1 |0 |2 |- | rowspan="1" | Drage |758 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 722 |1 |4 |31 |- | rowspan="1" | Gornje Raštane |591 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 591 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Kraj |290 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 282 |1 |2 |5 |- | rowspan="1" | Krmčina |267 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 260 |2 |0 |5 |- | rowspan="1" | Mrljane |311 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 306 |0 |3 |2 |- | rowspan="1" | Neviđane |628 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 624 |1 |0 |3 |- | rowspan="1" | Pakoštane |2.155 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.054 |20 |5 |76 |- | rowspan="1" | Pašman |452 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 442 |2 |1 |7 |- | rowspan="1" | Sikovo |497 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 487 |0 |0 |10 |- | rowspan="1" | Sveti Filip i Jakov |1.645 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.587 |8 |6 |44 |- | rowspan="1" | Tkon |752 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 731 |0 |2 |19 |- | rowspan="1" | Turanj |1.062 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.032 |3 |1 |26 |- | rowspan="1" | Vrana |1.249 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 991 |229 |0 |29 |- | rowspan="1" | Vrgada |236 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 236 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Ždrelac |258 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 252 |1 |0 |5 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |17.661 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 16.260 |679 |150 |572 |} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} {{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Biograd na Moru]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Biograd na Moru]] e9bgrrbfxxo6lu9g0o63ia4ejp5o331 0 257450 3665958 3638759 2024-11-15T11:58:08Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665958 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 395&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Brač (općina)|Brač]] živjelo je 13.824<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=5. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 22<ref name="DZS" /> naseljena mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''22''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Brač, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | ''Ostali''' |- | rowspan="1" | Bobovišća |62 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 62 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Bol |1.478 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.,331 |47 |33 |67 |- | rowspan="1" | Dol |208 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 200 |1 |4 |3 |- | rowspan="1" | Donji Humac |210 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 203 |2 |5 |0 |- | rowspan="1" | Dračevica |103 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 96 |1 |0 |6 |- | rowspan="1" | Gornji Humac |324 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 306 |1 |8 |9 |- | rowspan="1" | Ložišća |181 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 175 |0 |0 |6 |- | rowspan="1" | Milna |875 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 803 |24 |10 |38 |- | rowspan="1" | Mirca |298 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 294 |1 |0 |3 |- | rowspan="1" | Murvica |29 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 25 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Nerežišća |700 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 687 |0 |4 |9 |- | rowspan="1" | Novo Selo |205 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 201 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Postira |1.287 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.,257 |4 |2 |24 |- | rowspan="1" | Povlja |393 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 383 |2 |0 |8 |- | rowspan="1" | Pražnica |363 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 362 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Pučišća |1.706 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.650 |4 |15 |37 |- | rowspan="1" | Selca |1.,117 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.067 |8 |2 |40 |- | rowspan="1" | Splitska |252 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 227 |4 |7 |14 |- | rowspan="1" | Sumartin |618 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 537 |7 |5 |69 |- | rowspan="1" | '''Supetar''' |2.568 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.,331 |66 |35 |136 |- | rowspan="1" | Sutivan |641 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 586 |10 |6 |39 |- | rowspan="1" | Škrip |206 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 202 |0 |1 |3 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |13.824 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 12.985 |182 |137 |520 |} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} {{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Brač (općina)]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Brač]] 6uz1q7kdqojnwjc16ggrn81ah7slf1y 0 257453 3665959 3638748 2024-11-15T11:58:09Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665959 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 513&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Cres - Lošinj]] živjelo je 11.796<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=5. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 39<ref name="DZS" /> naseljena mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima. 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''38''')}} '''bez stanovništva:''' ('''1''') {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Cres - Lošinj. po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | ostali''' |- | rowspan="1" | Belej |72 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 59 |0 |1 |12 |- | rowspan="1" | Beli |38 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 33 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Cres |2.234 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.725 |120 |71 |318 |- | rowspan="1" | Ćunski |136 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 74 |16 |7 |39 |- | rowspan="1" | Dragozetići |19 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 18 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Filozići |8 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 5 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Grmov |8 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 5 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Ilovik |145 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 125 |0 |2 |18 |- | rowspan="1" | Ivanje |9 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 7 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Loznati |37 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 33 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Lubenice |43 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 43 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Male Srakane |1 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | '''Mali Lošinj''' |6.566 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 4.764 |557 |305 |940 |- | rowspan="1" | Mali Podol |5 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 5 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Martinšćica |186 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 162 |5 |4 |15 |- | rowspan="1" | Merag |0 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Miholašćica |23 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 21 |1 |0 |1 |- | rowspan="1" | Nerezine |397 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 303 |5 |14 |75 |- | rowspan="1" | Orlec |148 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 145 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Osor |80 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 57 |4 |0 |19 |- | rowspan="1" | Pernat |19 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 18 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Predošćica |8 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 8 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Punta Križa |81 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 67 |5 |1 |8 |- | rowspan="1" | Stanić |2 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Susak |188 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 166 |4 |6 |12 |- | rowspan="1" | Sveti Jakov |41 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 38 |0 |1 |2 |- | rowspan="1" | Sveti Petar |7 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 7 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Stivan |27 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 27 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Unije |81 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 51 |2 |11 |17 |- | rowspan="1" | Ustrine |34 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 32 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Valun |68 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 59 |3 |0 |6 |- | rowspan="1" | Važminec |8 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 5 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Vele Srakane |9 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 9 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Veli Lošinj |994 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 771 |55 |46 |122 |- | rowspan="1" | Vidović |21 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 21 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Vodice |12 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 11 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Vrana |20 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 19 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Zbičina |17 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 17 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Zbišina |4 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 4 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |11.796 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 8.917 |777 |469 |1.633 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Cres - Lošinj]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Cres - Lošinj]] 1bkmsdmtt05cwz8djyo4mu0bu4zivem 0 257455 3665961 3638745 2024-11-15T11:58:11Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665961 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 840&nbsp;km² 1991. godine u [[Drniš]]u živjelo je 24.169<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=5. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 63<ref name="DZS" /> naseljena mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima. 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''52''')}} {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''11''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Drniš. po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | ''Ostali''''' |- | rowspan="1" | Badanj |418 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 401 |12 |2 |3 |- | rowspan="1" | Baljci |470 |13 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 453 |0 |4 |- | rowspan="1" | Biočić |401 |2 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 378 |11 |10 |- | rowspan="1" | Bobodol |182 |30 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 149 |3 |0 |- | rowspan="1" | Bogatić |104 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 91 |13 |0 |0 |- | rowspan="1" | Bogetić |190 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 190 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Brištane |420 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 411 |2 |0 |7 |- | rowspan="1" | Cera |143 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 143 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Čavoglave |285 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 285 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Čitluk |272 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 272 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Čvrljevo |206 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 206 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Donje Planjane |86 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 86 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Donje Utore |55 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 54 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Donje Vinovo |215 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 215 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Drinovci |471 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 465 |3 |0 |3 |- | rowspan="1" | '''Drniš''' |4.653 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3.447 |1.021 |28 |157 |- | rowspan="1" | Gornje Planjane |277 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 276 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Gornje Utore |159 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 158 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Gornje Vinovo |131 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 131 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Gradac |412 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 396 |8 |0 |8 |- | rowspan="1" | Kadina Glavica |510 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 362 |138 |2 |8 |- | rowspan="1" | Kanjane |233 |20 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 213 |0 |0 |- | rowspan="1" | Kaočine |392 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 387 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Karalić |165 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 161 |1 |0 |3 |- | rowspan="1" | Kljake |509 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 493 |0 |0 |16 |- | rowspan="1" | Ključ |300 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 300 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Koprno |193 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 192 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Kričke |717 |261 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 445 |7 |4 |- | rowspan="1" | Lišnjak |17 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 16 |1 |0 |0 |- | rowspan="1" | Lukar |214 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 199 |10 |1 |4 |- | rowspan="1" | Ljubostinje |170 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 170 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Ljubotić |113 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 112 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Matase |172 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 165 |3 |0 |4 |- | rowspan="1" | Miočić |415 |10 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 402 |2 |1 |- | rowspan="1" | Mirlović Polje |477 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 281 |188 |0 |8 |- | rowspan="1" | Mirlović Zagora |657 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 652 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Moseć |149 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 134 |10 |0 |5 |- | rowspan="1" | Mratovo |204 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 183 |17 |0 |4 |- | rowspan="1" | Nevest |212 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 210 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Nos Kalik |51 |0 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 50 |0 |1 |- | rowspan="1" | Oklaj |485 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 462 |4 |2 |17 |- | rowspan="1" | Ostrogašica |129 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 129 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Otavice |283 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 271 |2 |1 |9 |- | rowspan="1" | Pakovo Selo |329 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 327 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Parčić |258 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 251 |0 |0 |7 |- | rowspan="1" | Podumci |173 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 169 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Pokrovnik |357 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 355 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Puljane |159 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 154 |0 |2 |3 |- | rowspan="1" | Radonić |650 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 645 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Razvođe |507 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 337 |160 |5 |5 |- | rowspan="1" | Ružić |463 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 358 |98 |0 |7 |- | rowspan="1" | Sedramić |391 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 387 |1 |0 |3 |- | rowspan="1" | Siverić |992 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 881 |97 |3 |11 |- | rowspan="1" | Suknovci |162 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 153 |6 |2 |1 |- | rowspan="1" | Širitovci |338 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 338 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Štikovo |360 |30 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 324 |1 |5 |- | rowspan="1" | Tepljuh |433 |64 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 360 |3 |6 |- | rowspan="1" | Trbounje |487 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 482 |1 |0 |4 |- | rowspan="1" | Umljanović |307 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 299 |0 |0 |8 |- | rowspan="1" | Unešić |550 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 547 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Velušić |275 |122 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 147 |1 |5 |- | rowspan="1" | Visoka |151 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 149 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Žitnić |510 |242 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 257 |0 |11 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |24.169 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 18.732 |4.974 |76 |387 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Drniš]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Drniš]] guvzllxs3hkphcljnpadsxs93uq9f40 0 257456 3665962 3638744 2024-11-15T11:58:13Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665962 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 979&nbsp;km² 1991. godine u [[Dubrovnik]]u živjelo je 71.419<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=5. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 115<ref name="DZS" /> naseljena mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima. 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''115''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Dubrovnik. po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Babino Polje |398 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 386 |1 |2 |9 |- | rowspan="1" | Banići |126 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 123 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Blato |77 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 73 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Boljenovići |99 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 98 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Brijesta |130 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 126 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Broce |107 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 106 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Brotnice |34 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 34 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Brsečine |85 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 81 |1 |0 |3 |- | rowspan="1" | Cavtat |1.930 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.498 |151 |81 |200 |- | rowspan="1" | Čepikuće |115 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 115 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Česvinica |87 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 86 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Čilipi |867 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 816 |13 |3 |35 |- | rowspan="1" | Dančanje |44 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 44 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Doli |253 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 253 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Donja Banda |194 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 184 |1 |0 |9 |- | rowspan="1" | Donja Vrućica |65 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 65 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Drače |48 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 45 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Drvenik |77 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 76 |1 |0 |0 |- | rowspan="1" | Duba Konavoska |100 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 100 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Duba Pelješka |67 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 66 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Duba Stonska |38 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 35 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Dubrava |161 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 159 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Dubravica |39 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 39 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Dubravka |313 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 307 |1 |1 |4 |- | rowspan="1" | '''Dubrovnik''' |49.728 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 38.521 |4.342 |1.026 |5.839 |- | rowspan="1" | Dunave |231 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 225 |0 |1 |5 |- | rowspan="1" | Đurinići |166 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 153 |1 |3 |9 |- | rowspan="1" | Gabrili |190 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 188 |2 |0 |0 |- | rowspan="1" | Gornja Vrućica |79 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 76 |1 |0 |2 |- | rowspan="1" | Goveđari |179 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 167 |3 |0 |9 |- | rowspan="1" | Gromača |167 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 165 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Gruda |892 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 837 |21 |1 |33 |- | rowspan="1" | Hodilje |201 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 198 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Imotica |86 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 86 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Janjina |333 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 329 |2 |0 |2 |- | rowspan="1" | Jasenice |38 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 37 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Kliševo |71 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 70 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Koločep |148 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 139 |0 |0 |9 |- | rowspan="1" | Komaji |329 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 319 |1 |2 |7 |- | rowspan="1" | Korita |90 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 87 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Kozarica |32 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 29 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Kuna Konavoska |46 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 46 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Kuna Pelješka |292 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 284 |2 |0 |6 |- | rowspan="1" | Lisac |52 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 52 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Lopud |348 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 323 |7 |2 |16 |- | rowspan="1" | Lovorno |213 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 211 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Luka |159 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 153 |1 |0 |5 |- | rowspan="1" | Ljubač |81 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 81 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Ljuta |214 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 208 |1 |0 |5 |- | rowspan="1" | Majkovi |273 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 273 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Mali Ston |152 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 151 |1 |0 |0 |- | rowspan="1" | Maranovići |60 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 60 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Metohija |176 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 175 |1 |0 |0 |- | rowspan="1" | Mihanići |157 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 153 |2 |0 |2 |- | rowspan="1" | Mikulići |116 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 114 |1 |0 |1 |- | rowspan="1" | Močići |367 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 360 |0 |1 |6 |- | rowspan="1" | Molunat |199 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 195 |2 |0 |2 |- | rowspan="1" | Mravinjac |102 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 102 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Mravnica |57 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 57 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Mrčevo |137 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 136 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Okuklje |16 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 16 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Orašac |515 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 466 |15 |5 |29 |- | rowspan="1" | Oskorušno |185 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 181 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Osobjava |47 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 47 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Osojnik |392 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 388 |1 |0 |3 |- | rowspan="1" | Ošlje |118 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 116 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Palje Brdo |159 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 155 |1 |0 |3 |- | rowspan="1" | Pijavičino |166 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 161 |2 |0 |3 |- | rowspan="1" | Pločice |119 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 117 |2 |0 |0 |- | rowspan="1" | Podgora |33 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 33 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Podimoć |33 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 33 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Podobuče |35 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 34 |0 |1 |0 |- | rowspan="1" | Polače |123 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 118 |1 |2 |2 |- | rowspan="1" | Poljice |90 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 88 |0 |2 |0 |- | rowspan="1" | Pomena |50 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 50 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Popova Luka |56 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 54 |2 |0 |0 |- | rowspan="1" | Popovići |296 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 276 |19 |0 |1 |- | rowspan="1" | Potomje |264 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 253 |0 |2 |9 |- | rowspan="1" | Pridvorje |266 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 245 |8 |0 |13 |- | rowspan="1" | Prožura |78 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 78 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Prožurska Luka |15 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 13 |1 |1 |0 |- | rowspan="1" | Putniković |160 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 150 |1 |2 |7 |- | rowspan="1" | Radovčići |243 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 238 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Ropa |19 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 18 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Saplunara |32 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 30 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Slano |512 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 458 |16 |12 |26 |- | rowspan="1" | Smokovljani |125 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 115 |0 |0 |10 |- | rowspan="1" | Sobra |68 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 65 |0 |3 |0 |- | rowspan="1" | Sparagovići |151 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 146 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Sreser |71 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 59 |2 |3 |7 |- | rowspan="1" | Ston |581 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 558 |4 |6 |13 |- | rowspan="1" | Stravča |71 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 71 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Stupa |95 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 92 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Suđurađ |221 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 214 |2 |0 |5 |- | rowspan="1" | Šilješki |36 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 36 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Šipanska Luka |279 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 250 |0 |4 |25 |- | rowspan="1" | Štedrica |45 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 45 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Točionik |43 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 43 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Tomislavovac |88 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 86 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Topolo |157 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 152 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Trnova |74 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 73 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Trnovica |34 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 34 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Trpanj |660 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 596 |10 |4 |50 |- | rowspan="1" | Trstenik |106 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 100 |2 |0 |4 |- | rowspan="1" | Trsteno |240 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 229 |2 |0 |9 |- | rowspan="1" | Uskoplje |128 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 127 |1 |0 |0 |- | rowspan="1" | Visočani |147 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 141 |0 |0 |6 |- | rowspan="1" | Vitaljina |300 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 281 |2 |3 |14 |- | rowspan="1" | Vodovađa |226 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 222 |0 |2 |2 |- | rowspan="1" | Zabrđe |90 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 89 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Zastolje |142 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 140 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Zaton |707 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 603 |37 |7 |60 |- | rowspan="1" | Zaton Doli |172 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 170 |1 |0 |1 |- | rowspan="1" | Zvekovica |519 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 412 |73 |7 |27 |- | rowspan="1" | Žuljana |206 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 196 |0 |0 |10 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |71.419 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 58.836 |4.765 |1.189 |6.629 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Dubrovnik]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Dubrovnik]] 71vmv4dfokmlxp1yglxi9ygwnzax57i 0 257470 3665966 3157389 2024-11-15T11:58:18Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665966 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 606 km² 1991. godine u općini [[Imotski]] živjelo je 39.052<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=6. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 43<ref name="DZS"></ref> naseljena mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima. 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''43''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Imotski, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | ostali''' |- | rowspan="1" | [[Aržano]] |1.110 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.104 |0 |0 |6 |- | rowspan="1" | [[Biokovsko Selo]] |164 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 163 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | [[Biorine]] |431 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 429 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | [[Cista Provo]] |687 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 665 |0 |0 |22 |- | rowspan="1" | [[Dobranje (Cista Provo)|Dobranje]] |473 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 435 |0 |0 |38 |- | rowspan="1" | [[Dobrinče]] |309 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 296 |0 |0 |13 |- | rowspan="1" | [[Dolića Draga|Dolići Draga]] |637 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 636 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | [[Donji Proložac]] |1.630 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.562 |52 |2 |14 |- | rowspan="1" | [[Donji Vinjani]] |2.056 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.029 |1 |1 |25 |- | rowspan="1" | [[Drum (Podbablje)|Drum]] |702 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 698 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | [[Glavina Donja]] |1.731 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.326 |331 |9 |65 |- | rowspan="1" | [[Glavina Gornja]] |271 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 266 |1 |0 |4 |- | rowspan="1" | [[Podbablje Gornje|Gornje Podbablje]] |731 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 683 |27 |0 |21 |- | rowspan="1" | [[Gornji Proložac]] |553 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 541 |9 |0 |3 |- | rowspan="1" | [[Gornji Vinjani]] |1.500 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.484 |0 |0 |16 |- | rowspan="1" | [[Grubine]] |1.143 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.126 |1 |0 |16 |- | rowspan="1" | [[Hršćevani]] |523 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 520 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | '''[[Imotski]]''' |4.000 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3.699 |152 |24 |125 |- | rowspan="1" | [[Ivanbegovina]] |350 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 346 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | [[Kamenmost]] |780 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 461 |275 |18 |26 |- | rowspan="1" | [[Krivodol (Podbablje)|Krivodol]] |685 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 518 |156 |4 |7 |- | rowspan="1" | [[Krstatice]] |253 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 251 |0 |1 |1 |- | rowspan="1" | [[Lokvičići|Lokvičić]] |773 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 757 |0 |0 |16 |- | rowspan="1" | [[Lovreć]] |1.249 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.230 |0 |0 |19 |- | rowspan="1" | [[Medovdolac]] |382 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 365 |0 |0 |17 |- | rowspan="1" | [[Medvidovića Draga]] |377 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 369 |2 |0 |6 |- | rowspan="1" | [[Opanci (Lovreć)|Opanci]] |671 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 663 |0 |0 |8 |- | rowspan="1" | [[Podosoje (Runovići)|Podosoje]] |73 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 71 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | [[Poljica (Podbablje)|Poljica]] |970 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 962 |0 |0 |8 |- | rowspan="1" | [[Postranje]] |1.577 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.558 |6 |0 |13 |- | rowspan="1" | [[Rastovac (Zagvozd)|Rastovac]] |390 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 389 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | [[Rašćane Gornje]] |91 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 83 |0 |0 |8 |- | rowspan="1" | [[Ričice (Proložac)|Ričice]] |734 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 699 |0 |0 |35 |- | rowspan="1" | [[Runović]] |2.519 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.496 |2 |0 |21 |- | rowspan="1" | [[Slivno (Runovići)|Slivno]] |905 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 878 |1 |0 |26 |- | rowspan="1" | [[Studenci (Lovreć)|Studenci]] |979 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 954 |0 |0 |25 |- | rowspan="1" | [[Svib]] |907 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 885 |11 |0 |11 |- | rowspan="1" | [[Šumet (Proložac)|Šumet]] |307 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 300 |0 |0 |7 |- | rowspan="1" | [[Cista Velika|Velika Cista]] |1.497 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.465 |0 |0 |32 |- | rowspan="1" | [[Zagvozd]] |1.181 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.162 |5 |1 |13 |- | rowspan="1" | [[Zmijavci]] |2.535 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.394 |108 |6 |27 |- | rowspan="1" | [[Župa (Zagvozd)|Župa]] |184 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 181 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | [[Župa Srednja]] |32 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 31 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |39.052 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 37.130 |1.140 |66 |716 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Imotski]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Imotski]] clnfbwbmmcalxpg7v3uarkeirjusb3v 0 257471 3665967 3638626 2024-11-15T11:58:19Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665967 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 253&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Kaštela]] živjelo je 32.286<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=6. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 17<ref name="DZS" /> naseljena mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima. 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''17''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Kaštela, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | ostali''' |- | rowspan="1" | Bogdanović |360 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 360 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Divojevići |99 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 99 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Kaštel Gomilica |3.678 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3.413 |68 |51 |146 |- | rowspan="1" | Kaštel Kambelovac |4.054 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3.752 |70 |32 |200 |- | rowspan="1" | Kaštel Lukšić |4.193 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3.803 |106 |55 |229 |- | rowspan="1" | Kaštel Novi |4.050 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3.722 |57 |33 |238 |- | rowspan="1" | Kaštel Stari |5.354 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 4.934 |133 |40 |247 |- | rowspan="1" | '''Kaštel Sućurac''' |5.825 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 5.293 |295 |27 |210 |- | rowspan="1" | Kaštel Štafilić |2.014 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.841 |38 |15 |120 |- | rowspan="1" | Kladnice |318 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 317 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Labin |173 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 168 |2 |0 |3 |- | rowspan="1" | Lećevica |361 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 277 |77 |3 |4 |- | rowspan="1" | Prgomet |168 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 155 |0 |0 |13 |- | rowspan="1" | Primorski Dolac |999 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 987 |0 |0 |12 |- | rowspan="1" | Radošić |263 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 228 |33 |0 |2 |- | rowspan="1" | Sitno |211 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 204 |0 |0 |7 |- | rowspan="1" | Trolokve |166 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 160 |0 |0 |6 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |32.286 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 29.713 |879 |256 |1,438 |} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} {{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Kaštela]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Kaštela]] 6e8nmhcvkxkg97fxupne8bjftdja6cn 0 257473 3665968 3638063 2024-11-15T11:58:20Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665968 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 1.079&nbsp;km² 1991. godine u [[Knin]]u živjelo je 42.954<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=6. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 42<ref name="DZS" /> naseljena mjesta. Teritorijalnom reorganizacijom u Hrvatskoj stara općina Knin je ukinuta i formirani su: [[Knin|Grad Knin]] (naselja: Golubić, Knin, Kninsko Polje, Kovačić, Ljubač, Oćestovo, Plavno, Polača, Potkonje, Radljevac, Strmica, Vrpolje i Žagrović) i općine: [[Biskupija (Hrvatska)|Biskupija]] (naselja: Biskupija, Markovac, Orlić, Ramljane, Riđane, Uzdolje, Vrbnik i Zvjerinac), [[Civljane]] (naselja: Cetina i Civljane), [[Ervenik]] (naselja: Ervenik, Mokro Polje, Oton, Pađene i Radučić), [[Kijevo (Hrvatska)|Kijevo]] (naselje: Kijevo), [[Kistanje]] (naselja: Biovičino Selo, Đevrske, Gošić, Ivoševci, Kakanj, Kistanje, Kolašac, Krnjeuve, Modrino Selo, Nunić, Smrdelje, Varivode i Zečevo). ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima. 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''39''')}} {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''3''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Knin, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Biovičino Selo |948 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 944 |3 |0 |1 |- | rowspan="1" | Biskupija |953 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 906 |43 |0 |4 |- | rowspan="1" | Cetina |853 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 793 |41 |2 |17 |- | rowspan="1" | Civljane |819 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 790 |14 |2 |13 |- | rowspan="1" | Đevrske |836 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 817 |3 |3 |13 |- | rowspan="1" | Ervenik |1.570 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.526 |32 |3 |9 |- | rowspan="1" | Golubić |1.424 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.389 |17 |1 |17 |- | rowspan="1" | Gošić |107 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 106 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Ivoševci |977 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 956 |1 |3 |17 |- | rowspan="1" | Kakanj |192 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 191 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Kijevo |1.261 |2 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.256 |0 |3 |- | rowspan="1" | Kistanje |2,021 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1,980 |9 |23 |9 |- | rowspan="1" | '''Knin''' |12.331 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 9.867 |1,660 |381 |423 |- | rowspan="1" | Kninsko Polje |408 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 342 |58 |7 |1 |- | rowspan="1" | Kolašac |278 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 276 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Kovačić |1.185 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.025 |115 |14 |31 |- | rowspan="1" | Krnjeuve |245 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 242 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Ljubač |172 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 163 |4 |5 |0 |- | rowspan="1" | Markovac |242 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 241 |1 |0 |0 |- | rowspan="1" | Modrino Selo |337 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 336 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Mokro Polje |803 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 801 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Nunić |298 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 244 |47 |1 |6 |- | rowspan="1" | Oćestovo |351 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 348 |1 |0 |2 |- | rowspan="1" | Orlić |848 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 844 |1 |0 |3 |- | rowspan="1" | Oton |699 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 692 |3 |2 |2 |- | rowspan="1" | Pađene |561 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 553 |1 |0 |7 |- | rowspan="1" | Plavno |1.720 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.708 |0 |3 |9 |- | rowspan="1" | Polača |1.586 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.577 |5 |0 |4 |- | rowspan="1" | Potkonje |198 |31 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 155 |3 |9 |- | rowspan="1" | Radljevac |387 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 384 |2 |1 |0 |- | rowspan="1" | Radučić |482 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 475 |1 |0 |6 |- | rowspan="1" | Ramljane |569 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 559 |2 |5 |3 |- | rowspan="1" | Riđane |362 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 357 |1 |0 |4 |- | rowspan="1" | Smrdelje |530 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 524 |0 |0 |6 |- | rowspan="1" | Strmica |1.334 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.298 |5 |11 |20 |- | rowspan="1" | Uzdolje |767 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 766 |1 |0 |0 |- | rowspan="1" | Varivode |477 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 472 |1 |2 |2 |- | rowspan="1" | Vrbnik |1.332 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.309 |5 |9 |9 |- | rowspan="1" | Vrpolje |536 |174 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 343 |10 |9 |- | rowspan="1" | Zečevo |218 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 217 |0 |1 |0 |- | rowspan="1" | Zvjerinac |344 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 290 |48 |5 |1 |- | rowspan="1" | Žagrović |1.393 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.373 |7 |5 |8 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |42.954 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 37.888 |3.886 |502 |678 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine == Vanjski linkovi == {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}}{{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Knin]] [[Kategorija:Knin]] lkd9kxk8792wnx90s8y6jx1n796mlhb 0 257474 3665969 3638062 2024-11-15T11:58:22Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665969 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 336&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Korčula (grad)|Korčula]] živjelo je 19.651<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=6. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 17<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''16''')}} {{legenda|#CC7722| ostali i nepoznato ('''1''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Korčula, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Blato |4.093 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3.931 |16 |28 |118 |- | rowspan="1" | Čara |797 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 742 |2 |5 |48 |- | rowspan="1" | '''Korčula''' |3.232 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.679 |71 |180 |302 |- | rowspan="1" | Kučište |214 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 181 |5 |0 |28 |- | rowspan="1" | Lovište |242 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 208 |2 |19 |13 |- | rowspan="1" | Lumbarda |1.102 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.053 |3 |7 |39 |- | rowspan="1" | Nakovanj |6 |2 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 4 |- | rowspan="1" | Orebić |1.489 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.301 |46 |15 |127 |- | rowspan="1" | Podgorje |151 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 142 |1 |1 |7 |- | rowspan="1" | Potirna |14 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 14 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Pupnat |488 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 478 |1 |1 |8 |- | rowspan="1" | Račišće |456 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 391 |1 |9 |55 |- | rowspan="1" | Smokvica |1.125 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.078 |4 |5 |38 |- | rowspan="1" | Stanković |181 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 175 |1 |0 |5 |- | rowspan="1" | Vela Luka |4.464 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 4.215 |25 |45 |179 |- | rowspan="1" | Viganj |330 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 305 |6 |0 |19 |- | rowspan="1" | Žrnovo |1.267 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.181 |22 |13 |51 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |19.651 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 18.076 |206 |328 |1.041 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine == Vanjski linkovi == {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}}{{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Korčula (grad)]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Korčula]] ip9ep8ngbnznymh788zjakovphntnv1 0 257485 3665971 3638061 2024-11-15T11:58:25Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665971 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 428&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Krk (grad)|Krk]] živjelo je 16.402<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=7. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 68<ref name="DZS" /> naseljena mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima. 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''63''')}} {{legenda|#228B22|[[Muslimani (narod)|Muslimani]] ('''1''')}} '''Relativna etnička većina:''' {{legenda|#ADD8E6|[[Hrvati]] ('''1''')}} '''bez stanovništva:''' ('''3''') {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Krk, po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#228B22" | Muslimani''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Bajčići |114 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 109 |0 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Barušići |22 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 22 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Baška |816 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 723 |23 |18 |12 |40 |- | rowspan="1" | Batomalj |86 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 66 |4 |7 |0 |9 |- | rowspan="1" | Bogovići |173 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 147 |4 |4 |0 |18 |- | rowspan="1" | Brusići |69 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 66 |0 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Brzac |111 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 104 |1 |2 |0 |4 |- | rowspan="1" | Čižići |78 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 74 |0 |2 |0 |2 |- | rowspan="1" | Dobrinj |122 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 113 |4 |0 |4 |1 |- | rowspan="1" | Dolovo |0 |0 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Draga Bašćanska |305 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 300 |0 |1 |0 |4 |- | rowspan="1" | Gabonjin |199 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 189 |2 |1 |0 |7 |- | rowspan="1" | Garica |157 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 143 |0 |0 |9 |5 |- | rowspan="1" | Gostinjac |82 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 70 |0 |0 |12 |0 |- | rowspan="1" | Hlapa |57 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 55 |1 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Jurandvor |249 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 212 |10 |19 |0 |8 |- | rowspan="1" | Kampelje |4 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 4 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Klanice |48 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 48 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Klimno |100 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 99 |0 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Kornić |250 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 233 |10 |1 |0 |6 |- | rowspan="1" | Kras |189 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 181 |2 |0 |2 |4 |- | rowspan="1" | Kremenići |32 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 32 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | '''Krk''' |3.022 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.487 |142 |95 |50 |248 |- | rowspan="1" | Lakmartin |15 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 15 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Linardići |116 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 115 |1 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Ljutići |20 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 20 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Malinska |999 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 838 |49 |21 |20 |71 |- | rowspan="1" | Maršići |6 |style="background: bgcolor="#ADD8E6"| 3 |0 |0 |1 |2 |- | rowspan="1" | Milčetići |62 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 61 |1 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Milohnići |77 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 75 |1 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Milovčići |51 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 51 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Muraj |10 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 10 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Nenadići |147 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 142 |1 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Njivice |1.169 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 939 |60 |20 |14 |136 |- | rowspan="1" | Omišalj |1.554 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.194 |97 |43 |61 |159 |- | rowspan="1" | Oštrobradić |71 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 69 |0 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Pinezići |96 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 92 |2 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Polje |293 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 239 |0 |1 |44 |9 |- | rowspan="1" | Poljica |65 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 62 |1 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Porat |109 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 101 |0 |4 |0 |4 |- | rowspan="1" | Punat |1.696 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.474 |50 |50 |10 |112 |- | rowspan="1" | Radići |0 |0 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Rasopasno |85 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 80 |2 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Risika |202 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 200 |1 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Rudine |13 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 13 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Sabljići |9 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 9 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Skrbčići |140 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 137 |0 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Soline |34 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 33 |0 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Sršići |0 |0 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Stara Baška |112 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 98 |4 |2 |0 |8 |- | rowspan="1" | Strilčići |9 |3 |0 |0 |style="background: bgcolor="#228B22" | 6 |0 |- | rowspan="1" | Sužan |75 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 74 |0 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Sveti Anton |100 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 92 |2 |0 |0 |6 |- | rowspan="1" | Sveti Ivan |45 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 44 |0 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Sveti Ivan Dobrinjski |42 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 42 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Sveti Vid Dobrinjski |84 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 84 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Sveti Vid Miholjice |255 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 226 |14 |3 |4 |8 |- | rowspan="1" | Šilo |346 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 317 |3 |6 |0 |20 |- | rowspan="1" | Tribulje |56 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 56 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Turčić |24 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 20 |0 |0 |3 |1 |- | rowspan="1" | Vantačići |97 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 92 |0 |1 |1 |3 |- | rowspan="1" | Vrbnik |950 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 931 |3 |0 |5 |11 |- | rowspan="1" | Vrh |733 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 715 |1 |1 |2 |14 |- | rowspan="1" | Zidarići |43 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 43 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Žestilac |4 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3 |0 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Žgaljići |32 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 32 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Žgombići |34 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 25 |0 |0 |9 |0 |- | rowspan="1" | Županje |37 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 33 |0 |0 |3 |1 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |16.402 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 14.379 |496 |302 |272 |953 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine == Vanjski linkovi == {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}}{{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Krk (grad)]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Krk]] fw0lsyj80si8rpfdmfeze0da2d5xzih 0 257486 3665972 3638023 2024-11-15T11:58:26Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665972 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} [[Datoteka:Labin StariGrad veduta.jpg|mini|Labin]] '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 386&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Labin]] živjelo je 25.983<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=7. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 94<ref name="DZS" /> naseljena mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''30''')}} {{legenda|#228B22|[[Muslimani (narod)|Muslimani]] ('''1''')}} {{legenda|#CC7722| ostali i nepoznato ('''50''')}} '''Relativna etnička većina:''' {{legenda|#ADD8E6|[[Hrvati]] ('''5''')}} {{legenda|#FFBF00| ostali i nepoznato ('''8''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Labin. po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#228B22" | Muslimani''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Barbići |84 |26 |14 |3 |0 |style="background: bgcolor="#FFBF00" | 41 |- | rowspan="1" | Bartići |93 |33 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 60 |- | rowspan="1" | Blaškovići |130 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 73 |1 |0 |3 |53 |- | rowspan="1" | Boljevići |111 |51 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 60 |- | rowspan="1" | Breg |41 |11 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 30 |- | rowspan="1" | Brgod |230 |94 |1 |0 |3 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 132 |- | rowspan="1" | Brovinje |82 |17 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 65 |- | rowspan="1" | Cere |32 |7 |0 |3 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 22 |- | rowspan="1" | Crni |11 |5 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 6 |- | rowspan="1" | Čambarelići |142 |34 |14 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 94 |- | rowspan="1" | Diminići |63 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 52 |0 |0 |0 |11 |- | rowspan="1" | Drenje |57 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 35 |0 |0 |0 |22 |- | rowspan="1" | Duga Luka |18 |5 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 13 |- | rowspan="1" | Frančići |52 |16 |1 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 35 |- | rowspan="1" | Gondolić |69 |24 |1 |6 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 38 |- | rowspan="1" | Gora Glušići |37 |15 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 22 |- | rowspan="1" | Grobnik |21 |7 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 14 |- | rowspan="1" | Jakomići |236 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 142 |0 |0 |0 |94 |- | rowspan="1" | Jesenovik |80 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 53 |0 |0 |0 |27 |- | rowspan="1" | Juražini |73 |34 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 39 |- | rowspan="1" | Kapelica |434 |167 |7 |9 |4 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 247 |- | rowspan="1" | Koromačno |269 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 147 |12 |6 |3 |101 |- | rowspan="1" | Kostrčani |54 |23 |4 |0 |0 |style="background: bgcolor="#FFBF00" | 27 |- | rowspan="1" | Kozljak |196 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 126 |1 |0 |0 |69 |- | rowspan="1" | Kraj Draga |41 |1 |0 |0 |4 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 36 |- | rowspan="1" | Kranjci |117 |53 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 64 |- | rowspan="1" | Krapan |231 |29 |style="background: bgcolor="#228B22" | 156 |14 |1 |31 |- | rowspan="1" | Krbune |58 |19 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 39 |- | rowspan="1" | Kršan |221 |style="background: bgcolor="#ADD8E6" | 110 |9 |6 |3 |93 |- | rowspan="1" | Kukurini |192 |76 |0 |1 |1 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 114 |- | rowspan="1" | Kunj |107 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 55 |2 |0 |2 |48 |- | rowspan="1" | '''Labin''' |9.036 |style="background: bgcolor="#ADD8E6"| 4.116 |914 |317 |292 |3.397 |- | rowspan="1" | Lanišće |78 |32 |4 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 42 |- | rowspan="1" | Lazarići |120 |52 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 68 |- | rowspan="1" | Letaj |68 |24 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 44 |- | rowspan="1" | Letajac |56 |24 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 32 |- | rowspan="1" | Mali Golji |117 |33 |0 |0 |1 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 83 |- | rowspan="1" | Mali Turini |59 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 35 |0 |0 |0 |24 |- | rowspan="1" | Marceljani |170 |57 |1 |6 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 106 |- | rowspan="1" | Marići |93 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 52 |4 |3 |0 |34 |- | rowspan="1" | Markoči |90 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 46 |0 |0 |0 |44 |- | rowspan="1" | Martinski |201 |45 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 156 |- | rowspan="1" | Montovani |172 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 91 |9 |2 |0 |70 |- | rowspan="1" | Most - Raša |100 |10 |29 |15 |12 |style="background: bgcolor="#FFBF00" | 34 |- | rowspan="1" | Nedešćina |569 |261 |14 |6 |1 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 287 |- | rowspan="1" | Nova Vas |94 |30 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 64 |- | rowspan="1" | Orič |187 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 108 |0 |0 |0 |79 |- | rowspan="1" | Paradiž |71 |28 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 43 |- | rowspan="1" | Pićan |316 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 257 |11 |9 |0 |39 |- | rowspan="1" | Plomin |137 |style="background: bgcolor="#ADD8E6" | 64 |1 |3 |13 |56 |- | rowspan="1" | Plomin Luka |192 |style="background: bgcolor="#ADD8E6" | 94 |4 |9 |17 |68 |- | rowspan="1" | Podpićan |697 |style="background: bgcolor="#ADD8E6"| 298 |193 |8 |10 |188 |- | rowspan="1" | Polje |19 |4 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 15 |- | rowspan="1" | Polje Čepić |257 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 153 |29 |1 |5 |69 |- | rowspan="1" | Presika |339 |105 |13 |3 |2 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 216 |- | rowspan="1" | Purgarija Čepić |185 |66 |8 |0 |3 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 108 |- | rowspan="1" | Rabac |1.373 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 690 |5 |12 |28 |638 |- | rowspan="1" | Raša |1.970 |701 |316 |37 |79 |style="background: bgcolor="#FFBF00" | 837 |- | rowspan="1" | Ravni |48 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 38 |0 |0 |0 |10 |- | rowspan="1" | Ripenda Kosi |11 |1 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 10 |- | rowspan="1" | Ripenda Kras |106 |33 |3 |2 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 68 |- | rowspan="1" | Ripenda Vrbanci |107 |23 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 84 |- | rowspan="1" | Rogočana |94 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 63 |0 |0 |0 |31 |- | rowspan="1" | Ružići |126 |59 |3 |0 |3 |style="background: bgcolor="#FFBF00" | 61 |- | rowspan="1" | Ržišće |71 |27 |0 |0 |2 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 42 |- | rowspan="1" | Salakovci |51 |17 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 34 |- | rowspan="1" | Santalezi |153 |40 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 113 |- | rowspan="1" | Skitača |23 |9 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 14 |- | rowspan="1" | Skvaranska |4 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3 |0 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Snašići |50 |7 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 43 |- | rowspan="1" | Stanišovi |55 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 28 |0 |0 |0 |27 |- | rowspan="1" | Stepčići |44 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 33 |0 |0 |1 |10 |- | rowspan="1" | Strmac |447 |147 |72 |8 |16 |style="background: bgcolor="#FFBF00" | 204 |- | rowspan="1" | Sveta Katarina |403 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 307 |10 |1 |0 |85 |- | rowspan="1" | Sveta Marina |35 |13 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 22 |- | rowspan="1" | Šumber |524 |239 |3 |3 |2 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 277 |- | rowspan="1" | Šušnjevica |91 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 47 |0 |0 |0 |44 |- | rowspan="1" | Topit |119 |42 |0 |0 |1 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 76 |- | rowspan="1" | Trget |55 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 30 |0 |0 |0 |25 |- | rowspan="1" | Trgetari |64 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 37 |0 |0 |1 |26 |- | rowspan="1" | Tupljak |280 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 176 |0 |0 |0 |104 |- | rowspan="1" | Veli Golji |83 |35 |0 |0 |1 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 47 |- | rowspan="1" | Veli Turini |61 |13 |6 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 42 |- | rowspan="1" | Veljaki |133 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 67 |0 |0 |0 |66 |- | rowspan="1" | Vicani |255 |68 |2 |5 |2 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 178 |- | rowspan="1" | Vinež |1.048 |406 |114 |21 |10 |style="background: bgcolor="#FFBF00" | 497 |- | rowspan="1" | Viškovići |187 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 106 |7 |0 |0 |74 |- | rowspan="1" | Vozilići |243 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 141 |3 |1 |2 |96 |- | rowspan="1" | Vrećari |101 |33 |9 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 59 |- | rowspan="1" | Zagorje |81 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 44 |0 |3 |6 |28 |- | rowspan="1" | Zajci |268 |106 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 162 |- | rowspan="1" | Zankovci |21 |7 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 14 |- | rowspan="1" | Zatka Čepić |49 |15 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 34 |- | rowspan="1" | Županići |144 |69 |3 |0 |0 |style="background: bgcolor="#FFBF00" | 72 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |25.983 |style="background: bgcolor="#ADD8E6"| 11.545 |2.013 |523 |534 |11.368 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine == Vanjski linkovi == {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}}{{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Labin]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Labin]] hpkrayuqtr9o6xv1v8ypi8nea0p6ort 0 257489 3665973 3638022 2024-11-15T11:58:28Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665973 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 53&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Lastovo (općina)|Lastovo]] živjelo je 1.228<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=7. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 8<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''7''')}} {{legenda|#CC7722| ostali i nepoznato ('''1''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Lastovo, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | ostali''' |- | rowspan="1" | Glavat |9 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 6 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | '''Lastovo''' |734 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 688 |4 |8 |34 |- | rowspan="1" | Palagruža |7 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 4 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Pasadur |79 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 59 |1 |1 |18 |- | rowspan="1" | Skrivena Luka |20 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 17 |3 |0 |0 |- | rowspan="1" | Sušac |7 |2 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 5 |- | rowspan="1" | Uble |303 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 152 |42 |33 |76 |- | rowspan="1" | Zaklopatica |69 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 63 |1 |1 |4 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |1,228 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 991 |51 |43 |143 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] == Vanjski linkovi == {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}}{{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Lastovo (općina)]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Lastovo]] nkwlmnmsml85rfc3gnbtjdeyitbzt5b 0 257492 3665974 3638009 2024-11-15T11:58:29Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665974 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 226&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Makarska]] živjelo je 21.041<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=7. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 16<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''16''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Makarska, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | ostali''' |- | rowspan="1" | Bast |158 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 150 |1 |0 |7 |- | rowspan="1" | Baška Voda |1.609 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.428 |40 |43 |98 |- | rowspan="1" | Brela |1.483 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.420 |10 |16 |37 |- | rowspan="1" | Drašnice |331 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 314 |5 |2 |10 |- | rowspan="1" | Drvenik |509 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 478 |9 |3 |19 |- | rowspan="1" | Gornja Brela |201 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 193 |0 |4 |4 |- | rowspan="1" | Gornje Igrane |20 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 18 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Igrane |427 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 407 |5 |5 |10 |- | rowspan="1" | Krvavica |175 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 162 |0 |0 |13 |- | rowspan="1" | '''Makarska''' |11.743 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 10.129 |275 |486 |853 |- | rowspan="1" | Podgora |1.452 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.294 |24 |40 |94 |- | rowspan="1" | Promajna |231 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 196 |3 |16 |16 |- | rowspan="1" | Tučepi |1.760 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.643 |20 |30 |67 |- | rowspan="1" | Veliko Brdo |215 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 201 |0 |4 |10 |- | rowspan="1" | Zaostrog |270 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 232 |9 |14 |15 |- | rowspan="1" | Živogošće |457 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 392 |17 |14 |34 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |21.041 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 18.657 |418 |677 |1.289 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] == Vanjski linkovi == {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}}{{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Makarska]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Makarska]] jjvipq5ucvs0i5spu5y2sq9f19l77pb 0 257494 3665975 2852420 2024-11-15T11:58:30Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665975 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 279 km² 1991. godine u općini [[Metković]] živjelo je 22.818<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=7. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 39<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''35''')}} {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''1''')}} '''Relativna etnička većina:''' {{legenda|#EBC2AF|[[Srbi]] ('''1''')}} '''bez stanovništva:''' ('''2''') {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Metković. po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | ostali''' |- | rowspan="1" | Badžula |94 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 94 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Bijeli Vir |385 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 377 |0 |0 |8 |- | rowspan="1" | Blace |201 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 200 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Borovci |45 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 45 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Brečići |0 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Buk Vlaka |838 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 827 |9 |1 |1 |- | rowspan="1" | Desne |197 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 190 |0 |0 |7 |- | rowspan="1" | Dobranje |15 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 15 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Duboka |36 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 31 |0 |2 |3 |- | rowspan="1" | Dubrave |0 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Dubravica |82 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 81 |1 |0 |0 |- | rowspan="1" | Glušci |97 |3 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 94 |0 |0 |- | rowspan="1" | Klek |87 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 69 |2 |9 |7 |- | rowspan="1" | Kobiljača |348 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 346 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Komarna |42 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 39 |0 |1 |2 |- | rowspan="1" | Krvavac |508 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 497 |0 |0 |11 |- | rowspan="1" | Krvavac II |292 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 288 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Kula Norinska |391 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 379 |2 |0 |10 |- | rowspan="1" | Lovorje |84 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 82 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Mali Prolog |86 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 84 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | '''Metković''' |12.026 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 11.053 |484 |86 |403 |- | rowspan="1" | Mihalj |220 |92 |style="background: bgcolor="#EBC2AF" | 106 |17 |5 |- | rowspan="1" | Mislina |83 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 83 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Mlinište |481 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 476 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Momići |245 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 245 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Nova Sela |66 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 66 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Opuzen |2.778 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.648 |34 |33 |63 |- | rowspan="1" | Otok–Duba |108 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 99 |5 |4 |0 |- | rowspan="1" | Otrić–Seoci |850 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 824 |0 |0 |26 |- | rowspan="1" | Podgradina |382 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 353 |9 |4 |16 |- | rowspan="1" | Podrujnica |122 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 119 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Pozla Gora |110 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 110 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Prud |417 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 408 |0 |0 |9 |- | rowspan="1" | Raba |15 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 13 |2 |0 |0 |- | rowspan="1" | Slivno Ravno |13 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 13 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Trn |228 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 214 |0 |3 |11 |- | rowspan="1" | Tuštevac |91 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 91 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Vid |748 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 731 |1 |0 |16 |- | rowspan="1" | Vidonje |7 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 7 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |22.818 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 21.292 |749 |160 |617 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Metković]] [[Kategorija:Metković]] 8c6vo4sr3mt2l5h163cr3jprftvpq8r 0 257495 3665976 2825621 2024-11-15T11:58:31Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665976 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 509 km² 1991. godine u općini [[Obrovac (Hrvatska)|Obrovac]] živjelo je 11.557<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=7. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 15<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''12''')}} {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''3''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Obrovac. po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Bilišane |857 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 848 |4 |0 |5 |- | rowspan="1" | Bogatnik |470 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 469 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Golubić |478 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 475 |1 |2 |0 |- | rowspan="1" | Gornji Karin |876 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 851 |3 |5 |17 |- | rowspan="1" | Jasenice |1.308 |2 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.280 |0 |26 |- | rowspan="1" | Kaštel Žegarski |480 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 474 |5 |0 |1 |- | rowspan="1" | Komazeci |357 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 357 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Krupa |412 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 410 |1 |0 |1 |- | rowspan="1" | Kruševo |1.674 |107 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.556 |2 |9 |- | rowspan="1" | Medviđa |688 |282 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 395 |0 |11 |- | rowspan="1" | Muškovci |543 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 537 |3 |2 |1 |- | rowspan="1" | Nadvoda |750 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 742 |3 |0 |5 |- | rowspan="1" | '''Obrovac''' |1.660 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.253 |285 |40 |82 |- | rowspan="1" | Zaton Obrovački |492 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 307 |173 |2 |10 |- | rowspan="1" | Zelengrad |512 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 458 |52 |0 |2 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |11.557 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 7.572 |3.761 |53 |171 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Obrovac]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Obrovac]] 29z9vklpviwynlh05b17h1bx8ycfgc2 0 257497 3665977 3157388 2024-11-15T11:58:33Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665977 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 379 km² 1991. godine u općini [[Omiš]] živjelo je 25.784<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=7. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 40<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ===Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.=== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''40''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Omiš, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Blato na Cetini |760 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 758 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Borak |135 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 133 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Čelina |116 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 112 |0 |3 |1 |- | rowspan="1" | Čisla |268 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 262 |0 |0 |6 |- | rowspan="1" | Donji Dolac |492 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 489 |0 |1 |2 |- | rowspan="1" | Dubrava |317 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 312 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Duće |1,345 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1,294 |9 |2 |40 |- | rowspan="1" | Dugi Rat |3.164 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3.071 |13 |20 |60 |- | rowspan="1" | Gata |628 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 624 |1 |0 |3 |- | rowspan="1" | Gornji Dolac |196 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 189 |0 |0 |7 |- | rowspan="1" | Grabovac |694 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 686 |1 |0 |7 |- | rowspan="1" | Jesenice |2.035 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.989 |12 |6 |28 |- | rowspan="1" | Katuni |959 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 953 |0 |0 |6 |- | rowspan="1" | Kostanje |775 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 764 |1 |0 |10 |- | rowspan="1" | Kreševo |485 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 485 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Kučiće |944 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 933 |0 |0 |11 |- | rowspan="1" | Lokva |283 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 275 |2 |1 |5 |- | rowspan="1" | Marušići |107 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 103 |0 |1 |3 |- | rowspan="1" | Mimice |236 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 218 |3 |0 |15 |- | rowspan="1" | Naklice |187 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 187 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Nova Sela |471 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 462 |1 |0 |8 |- | rowspan="1" | '''Omiš''' |6.079 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 5.777 |60 |35 |207 |- | rowspan="1" | Ostrvica |215 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 214 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Pisak |116 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 113 |1 |0 |2 |- | rowspan="1" | Podašpilje |13 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 13 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Podgrađe |332 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 328 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Putišići |69 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 67 |1 |0 |1 |- | rowspan="1" | Seoca |173 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 173 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Slime |361 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 360 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Smolonje |105 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 100 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Srijane |325 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 322 |1 |0 |2 |- | rowspan="1" | Stanići |307 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 288 |1 |4 |14 |- | rowspan="1" | Svinišće |180 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 175 |1 |0 |4 |- | rowspan="1" | Šestanovac |572 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 563 |0 |1 |8 |- | rowspan="1" | Trnbusi |277 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 277 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Tugare |771 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 746 |2 |0 |23 |- | rowspan="1" | Zadvarje |292 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 284 |0 |0 |8 |- | rowspan="1" | Zakučac |159 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 139 |2 |3 |15 |- | rowspan="1" | Zvečanje |233 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 229 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Žeževica |608 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 599 |0 |0 |9 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |25.784 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 25.066 |112 |77 |529 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Omiš]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Omiš]] m8y2wk31juu13yvhkotphmtfkmsofvh 0 257499 3665978 3638010 2024-11-15T11:58:34Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665978 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 285&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Pag (grad)|Pag]] živjelo je 7.612<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=7. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 23<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ===Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.=== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''23''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Pag, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Bošana |21 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 20 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Caska |16 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 16 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Dinjiška |181 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 176 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Gajac |5 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 5 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Gorica |97 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 92 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Kolan |525 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 515 |2 |0 |8 |- | rowspan="1" | Košljun |38 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 37 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Kustići |123 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 121 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Mandre |160 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 158 |1 |0 |1 |- | rowspan="1" | Metajna |272 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 271 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Miškovići |53 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 53 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Novalja |1.912 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.801 |9 |1 |101 |- | rowspan="1" | '''Pag''' |2.421 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.273 |34 |20 |94 |- | rowspan="1" | Potočnica |2 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Povljana |678 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 653 |7 |0 |18 |- | rowspan="1" | Smokvica |59 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 54 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Stara Novalja |234 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 229 |0 |1 |4 |- | rowspan="1" | Stara Vas |101 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 101 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Šimuni |108 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 107 |0 |1 |0 |- | rowspan="1" | Vidalići |3 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Vlašići |315 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 285 |0 |4 |26 |- | rowspan="1" | Vrčići |37 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 37 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Zubovići |251 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 250 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |7.612 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 7.259 |53 |27 |273 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine#_ftn1 Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] == Vanjski linkovi == {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}}{{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Pag]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Pag]] 1btwhrnrq6i29nqiqqlr043q3f57mz5 0 257500 3665981 3638011 2024-11-15T11:58:38Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665981 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 169&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Ploče]] živjelo je 13.008<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=7. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 12<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ===Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.=== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''12''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Ploče. po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Baćina |714 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 586 |23 |32 |73 |- | rowspan="1" | Banja |224 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 221 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Brist |374 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 334 |8 |20 |12 |- | rowspan="1" | Gradac |1.196 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 996 |54 |64 |82 |- | rowspan="1" | Komin |1.546 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.488 |5 |6 |47 |- | rowspan="1" | Peračko Blato |255 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 218 |4 |9 |24 |- | rowspan="1" | Plina Jezero |51 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 49 |0 |2 |0 |- | rowspan="1" | '''Ploče''' |6.332 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 5.013 |438 |288 |593 |- | rowspan="1" | Podaca |218 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 196 |11 |1 |10 |- | rowspan="1" | Rogotin |727 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 713 |1 |1 |12 |- | rowspan="1" | Staševica |1.112 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.038 |4 |10 |60 |- | rowspan="1" | Šarić Struga |259 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 239 |3 |6 |11 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |13.008 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 11.091 |551 |439 |927 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine#_ftn1 Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] == Vanjski linkovi == {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}}{{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Ploče]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Ploče]] 06itex83t1p0u01h6vtvgz59ssrlnon 0 257501 3665983 3638012 2024-11-15T11:58:40Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665983 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 574&nbsp;km² 1991. godine u [[Pula|Puli]] živjelo je 85.326<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=7. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 84<ref name="DZS" /> naseljena mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''71''')}} {{legenda|#CC7722| ostali i nepoznato ('''11''')}} '''Relativna etnička većina:''' {{legenda|#ADD8E6|[[Hrvati]] ('''1''')}} {{legenda|#FFBF00| ostali i nepoznato ('''1''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Pula, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Balići (dio nas. mjesta) |13 |5 |0 |1 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 7 |- | rowspan="1" | Banjole |707 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 433 |26 |33 |215 |- | rowspan="1" | Barban |249 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 161 |1 |5 |82 |- | rowspan="1" | Belavići |23 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 14 |0 |0 |9 |- | rowspan="1" | Bibići |144 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 73 |1 |0 |70 |- | rowspan="1" | Bičići |96 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 67 |0 |0 |29 |- | rowspan="1" | Bokordići |86 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 71 |0 |0 |15 |- | rowspan="1" | Borinići |18 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 18 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Boškari |44 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 37 |1 |0 |6 |- | rowspan="1" | Bratulići |44 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 36 |0 |0 |8 |- | rowspan="1" | Bričanci |50 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 45 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Butkovići |183 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 101 |0 |0 |82 |- | rowspan="1" | Cokuni |63 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 53 |0 |0 |10 |- | rowspan="1" | Cukrići |129 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 68 |0 |2 |59 |- | rowspan="1" | Cvitići |88 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 45 |0 |0 |43 |- | rowspan="1" | Čabrunići |127 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 96 |0 |0 |31 |- | rowspan="1" | Divšići |178 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 149 |0 |4 |25 |- | rowspan="1" | Dolica |57 |21 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 36 |- | rowspan="1" | Draguzeti |94 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 52 |0 |0 |42 |- | rowspan="1" | Fažana |2.716 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.374 |273 |164 |905 |- | rowspan="1" | Filipana |69 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 64 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Foli |70 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 58 |0 |0 |12 |- | rowspan="1" | Gajana |135 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 85 |0 |1 |49 |- | rowspan="1" | Galižana |1.248 |236 |55 |20 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 937 |- | rowspan="1" | Glavani |99 |36 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 63 |- | rowspan="1" | Gorica |114 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 89 |0 |0 |25 |- | rowspan="1" | Grandići |131 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 73 |0 |2 |56 |- | rowspan="1" | Hrboki |193 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 117 |0 |0 |76 |- | rowspan="1" | Hreljići |105 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 75 |0 |0 |30 |- | rowspan="1" | Jadreški |230 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 167 |4 |7 |52 |- | rowspan="1" | Jurićev Kal |84 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 65 |0 |0 |19 |- | rowspan="1" | Juršići |181 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 117 |1 |0 |63 |- | rowspan="1" | Kavran |89 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 49 |0 |0 |40 |- | rowspan="1" | Koromani |46 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 34 |0 |0 |12 |- | rowspan="1" | Kožljani |79 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 46 |0 |0 |33 |- | rowspan="1" | Krančići |64 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 35 |0 |0 |29 |- | rowspan="1" | Krnica |296 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 211 |5 |7 |73 |- | rowspan="1" | Kujići |85 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 61 |0 |1 |23 |- | rowspan="1" | Ližnjan |763 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 547 |13 |41 |162 |- | rowspan="1" | Loborika |395 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 256 |3 |7 |129 |- | rowspan="1" | Mali Vareški |104 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 71 |2 |1 |30 |- | rowspan="1" | Manjadvorci |186 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 107 |0 |3 |76 |- | rowspan="1" | Marčana |1.006 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 743 |13 |8 |242 |- | rowspan="1" | Medančići |26 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 23 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Medulin |1.885 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.285 |105 |81 |414 |- | rowspan="1" | Melnica |192 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 144 |1 |1 |46 |- | rowspan="1" | Muntić |312 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 223 |5 |3 |81 |- | rowspan="1" | Mutvoran |32 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 29 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Orbanići |162 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 144 |0 |0 |18 |- | rowspan="1" | Orihi |122 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 80 |0 |0 |42 |- | rowspan="1" | Pajkovići |87 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 80 |0 |0 |7 |- | rowspan="1" | Pavićini |54 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 50 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Peresiji |43 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 30 |0 |0 |13 |- | rowspan="1" | Peroj |477 |168 |33 |17 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 259 |- | rowspan="1" | Peruški |175 |70 |0 |1 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 104 |- | rowspan="1" | Petehi |99 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 86 |0 |0 |13 |- | rowspan="1" | Pinežići |57 |25 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 32 |- | rowspan="1" | Pomer |241 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 166 |10 |10 |55 |- | rowspan="1" | Premantura |574 |style="background: bgcolor="#4169E1"| 364 |23 |28 |159 |- | rowspan="1" | Prhati |141 |47 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 94 |- | rowspan="1" | Prodol |100 |47 |3 |0 |style="background: bgcolor="#FFBF00" | 50 |- | rowspan="1" | '''Pula''' |62.378 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 33.902 |5.682 |4.076 |18.718 |- | rowspan="1" | Puntera |158 |68 |2 |2 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 86 |- | rowspan="1" | Pusti |47 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 34 |0 |0 |13 |- | rowspan="1" | Rajki |23 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 18 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Rakalj |502 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 366 |4 |0 |132 |- | rowspan="1" | Raponji |74 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 61 |0 |1 |12 |- | rowspan="1" | Rebići |120 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 97 |1 |0 |22 |- | rowspan="1" | Režanci |219 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 179 |0 |0 |40 |- | rowspan="1" | Rojnići |61 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 50 |0 |0 |11 |- | rowspan="1" | Salambati |30 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 21 |0 |3 |6 |- | rowspan="1" | Smoljanci |177 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 146 |1 |4 |26 |- | rowspan="1" | Svetvinčenat |301 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 173 |0 |1 |127 |- | rowspan="1" | Šajini |187 |65 |0 |1 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 121 |- | rowspan="1" | Šarići |87 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 78 |0 |0 |9 |- | rowspan="1" | Šegotići |69 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 58 |1 |0 |10 |- | rowspan="1" | Šišan |525 |208 |11 |8 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 298 |- | rowspan="1" | Štokovci |148 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 109 |0 |0 |39 |- | rowspan="1" | Vadreš |80 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 74 |0 |1 |5 |- | rowspan="1" | Valtura |541 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 418 |7 |17 |99 |- | rowspan="1" | Varoš |60 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 39 |0 |0 |21 |- | rowspan="1" | Veliki Vareški |34 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 29 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Vodnjan |3.678 |style="background: bgcolor="#ADD8E6" | 1.742 |137 |79 |1.720 |- | rowspan="1" | Želiski |167 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 102 |0 |1 |64 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |85.326 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 47.359 |6.424 |4.642 |26.901 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine#_ftn1 Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] == Vanjski linkovi == {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}}{{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Pula]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Pula]] ea7cmbccy30kml0p084w7lvennq0m9y 0 257505 3665984 3638013 2024-11-15T11:58:41Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665984 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 115&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Rab (grad)|Rab]] živjelo je 9.562<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 9<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''9''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Rab, po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Banjol |1.945 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.792 |21 |20 |112 |- | rowspan="1" | Barbat na Rabu |1.055 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.006 |11 |7 |31 |- | rowspan="1" | Kampor |1.178 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.067 |30 |17 |64 |- | rowspan="1" | Lopar |1.215 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.145 |13 |8 |49 |- | rowspan="1" | Lun |357 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 345 |1 |0 |11 |- | rowspan="1" | Mundanije |539 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 496 |5 |2 |36 |- | rowspan="1" | Palit |1.567 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.441 |27 |30 |69 |- | rowspan="1" | '''Rab''' |592 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 511 |2 |7 |72 |- | rowspan="1" | Supetarska Draga |1.114 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.058 |10 |7 |39 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |9.562 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 8.861 |120 |98 |483 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine#_ftn1 Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Rab (grad)]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Rab]] aubr7kxvv2pm70963q7e5ocp3r0zubk 0 257506 3665985 2468870 2024-11-15T11:58:42Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665985 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 291 km² 1991. godine u općini [[Rovinj]] živjelo je 19.727<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 58<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''45''')}} {{legenda|#CC7722| ostali i nepoznato ('''10''')}} '''Relativna etnička većina:''' {{legenda|#FFBF00| ostali i nepoznato ('''1''')}} '''bez etničke većine:''' ('''2''') {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Rovinj, po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Bale |885 |363 |9 |22 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 491 |- | rowspan="1" | Balići I |72 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 46 |0 |0 |26 |- | rowspan="1" | Barat |93 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 57 |0 |0 |36 |- | rowspan="1" | Benčići |148 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 119 |1 |0 |28 |- | rowspan="1" | Brajkovići |84 |37 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 47 |- | rowspan="1" | Bubani |51 |23 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 28 |- | rowspan="1" | Burići |93 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 71 |0 |0 |22 |- | rowspan="1" | Cere |147 |67 |0 |2 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 78 |- | rowspan="1" | Červari |42 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 32 |0 |0 |10 |- | rowspan="1" | Debeljuhi |157 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 90 |0 |0 |67 |- | rowspan="1" | Domijanići |119 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 65 |1 |0 |53 |- | rowspan="1" | Dubravci |13 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 9 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Golaš |103 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 56 |0 |0 |47 |- | rowspan="1" | Gradišće |63 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 39 |0 |0 |24 |- | rowspan="1" | Gržini |154 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 83 |1 |0 |70 |- | rowspan="1" | Jural |12 |style="background: bgcolor="#ADD8E6" | 6 |0 |0 |style="background: bgcolor="#FFBF00" | 6 |- | rowspan="1" | Jurići |118 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 88 |0 |2 |28 |- | rowspan="1" | Kanfanar |535 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 363 |3 |1 |168 |- | rowspan="1" | Karlovići |52 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 33 |1 |2 |16 |- | rowspan="1" | Klimni |94 |32 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 62 |- | rowspan="1" | Korenići |50 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 38 |0 |0 |12 |- | rowspan="1" | Krajcar Breg |52 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 29 |0 |0 |23 |- | rowspan="1" | Krculi |133 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 95 |0 |0 |38 |- | rowspan="1" | Kresini |23 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 16 |0 |0 |7 |- | rowspan="1" | Križanci |130 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 72 |0 |0 |58 |- | rowspan="1" | Krmed |76 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 54 |1 |0 |21 |- | rowspan="1" | Krničari |49 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 36 |0 |0 |13 |- | rowspan="1" | Kršanci |94 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 66 |0 |0 |28 |- | rowspan="1" | Kurili |24 |style="background: bgcolor="#ADD8E6" | 12 |0 |0 |style="background: bgcolor="#FFBF00" | 12 |- | rowspan="1" | Ladići |44 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 27 |0 |0 |17 |- | rowspan="1" | Laginji |118 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 71 |0 |0 |47 |- | rowspan="1" | Marići |131 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 75 |2 |1 |53 |- | rowspan="1" | Maružini |88 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 72 |0 |0 |16 |- | rowspan="1" | Matijaši |58 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 45 |0 |0 |13 |- | rowspan="1" | Matohanci |62 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 39 |0 |0 |23 |- | rowspan="1" | Modrušani |129 |52 |0 |2 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 75 |- | rowspan="1" | Mrgani |49 |15 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 34 |- | rowspan="1" | Mužini |105 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 83 |0 |0 |22 |- | rowspan="1" | Okreti |36 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 24 |1 |0 |11 |- | rowspan="1" | Orbanići |92 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 89 |1 |0 |2 |- | rowspan="1" | Pamići |103 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 79 |0 |0 |24 |- | rowspan="1" | Pifari |35 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 25 |0 |0 |10 |- | rowspan="1" | Prkačini |45 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 34 |0 |0 |11 |- | rowspan="1" | Pucići |43 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 32 |0 |0 |11 |- | rowspan="1" | Putini |40 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 21 |4 |0 |15 |- | rowspan="1" | '''Rovinj''' |12.910 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 7.136 |698 |371 |4.705 |- | rowspan="1" | Rovinjsko Selo |649 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 433 |20 |12 |184 |- | rowspan="1" | Rudani |126 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 107 |0 |0 |19 |- | rowspan="1" | Sošići |57 |16 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 41 |- | rowspan="1" | Šivati |97 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 76 |0 |0 |21 |- | rowspan="1" | Šorići |50 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 31 |0 |0 |19 |- | rowspan="1" | Tomišići |109 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 65 |0 |0 |44 |- | rowspan="1" | Vadediji |49 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 30 |0 |0 |19 |- | rowspan="1" | Vidulini |49 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 34 |0 |1 |14 |- | rowspan="1" | Zeci |44 |20 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 24 |- | rowspan="1" | Žagrići |47 |18 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 29 |- | rowspan="1" | Žminj |676 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 436 |4 |5 |231 |- | rowspan="1" | Žuntići |20 |8 |2 |0 |style="background: bgcolor="#FFBF00" | 10 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |19.727 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 11.290 |749 |421 |7.267 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Rovinj]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Rovinj]] 5nc4saxfdryst4wwhqshq8asasihq79 0 257507 3665986 3638015 2024-11-15T11:58:43Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665986 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 1.077&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Sinj]] živjelo je 60.210<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 75<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''71''')}} {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''3''')}} '''Relativna etnička većina:''' {{legenda|#ADD8E6|[[Hrvati]] ('''1''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Sinj, po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Bajagić |844 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 831 |0 |7 |6 |- | rowspan="1" | Bisko |509 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 499 |0 |0 |10 |- | rowspan="1" | Brnaze |3.097 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3.063 |6 |0 |28 |- | rowspan="1" | Budimir |236 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 228 |0 |0 |8 |- | rowspan="1" | Čačvina |155 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 153 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Čaporice |819 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 791 |1 |2 |25 |- | rowspan="1" | Čitluk |514 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 512 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Dabar |121 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 64 |55 |0 |2 |- | rowspan="1" | Donja Tijarica |342 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 341 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Donji Bitelić |615 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 519 |75 |9 |12 |- | rowspan="1" | Ercegovci |164 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 164 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Gala |1.087 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.076 |1 |0 |10 |- | rowspan="1" | Gardun |156 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 153 |3 |0 |0 |- | rowspan="1" | Garjak |141 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 121 |8 |0 |12 |- | rowspan="1" | Glavice |4.055 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3.965 |2 |14 |74 |- | rowspan="1" | Gljev |562 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 551 |1 |0 |10 |- | rowspan="1" | Gornja Tijarica |497 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 445 |35 |2 |15 |- | rowspan="1" | Gornji Bitelić |323 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 225 |71 |14 |13 |- | rowspan="1" | Grab |795 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 781 |0 |0 |14 |- | rowspan="1" | Hrvace |1.856 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.830 |3 |0 |23 |- | rowspan="1" | Jabuka |355 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 343 |1 |5 |6 |- | rowspan="1" | Jasensko |422 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 406 |1 |0 |15 |- | rowspan="1" | Ježević |585 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 583 |0 |1 |1 |- | rowspan="1" | Kamensko |541 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 530 |0 |0 |11 |- | rowspan="1" | Karakašica |686 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 683 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Koljane |285 |19 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 257 |1 |8 |- | rowspan="1" | Korita |4 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 4 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Kosore |431 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 288 |140 |1 |2 |- | rowspan="1" | Košute |2.122 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.103 |2 |0 |17 |- | rowspan="1" | Kraj |426 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 421 |5 |0 |0 |- | rowspan="1" | Krivodol |11 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 11 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Krušvar |476 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 473 |1 |0 |2 |- | rowspan="1" | Laktac |124 |0 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 100 |0 |24 |- | rowspan="1" | Lučane |720 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 664 |56 |0 |0 |- | rowspan="1" | Ljut |25 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 25 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Maljkovo |153 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 145 |3 |0 |5 |- | rowspan="1" | Maovice |889 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 780 |107 |0 |2 |- | rowspan="1" | Nova Sela |503 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 493 |0 |0 |10 |- | rowspan="1" | Obrovac Sinjski |991 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 978 |2 |0 |11 |- | rowspan="1" | Osoje |280 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 278 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Otišić |1.006 |2 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 996 |6 |2 |- | rowspan="1" | Otok |3.431 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3.381 |1 |0 |49 |- | rowspan="1" | Ovrlje |222 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 220 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Podi |49 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 48 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Podosoje |512 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 368 |137 |1 |6 |- | rowspan="1" | Potravlje |1.006 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.004 |1 |0 |1 |- | rowspan="1" | Prisoje |739 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 728 |7 |0 |4 |- | rowspan="1" | Radošić |605 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 601 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Rože |247 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 243 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Ruda |1.368 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.345 |2 |0 |21 |- | rowspan="1" | Rumin |226 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 211 |6 |3 |6 |- | rowspan="1" | Satrić |622 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 614 |0 |3 |5 |- | rowspan="1" | Sičane |531 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 496 |11 |9 |15 |- | rowspan="1" | '''Sinj''' |11.378 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 10.429 |251 |217 |481 |- | rowspan="1" | Strizirep |220 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 219 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Strmen Dolac |339 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 335 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Suhać |586 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 521 |44 |12 |9 |- | rowspan="1" | Sušci |224 |style="background: bgcolor="#ADD8E6"| 107 |99 |15 |3 |- | rowspan="1" | Trilj |2.118 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.064 |19 |0 |35 |- | rowspan="1" | Turjaci |1.259 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.246 |0 |0 |13 |- | rowspan="1" | Udovičić |462 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 457 |1 |0 |4 |- | rowspan="1" | Ugljane |823 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 804 |5 |0 |14 |- | rowspan="1" | Vedrine |735 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 718 |0 |0 |17 |- | rowspan="1" | Velić |408 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 383 |25 |0 |0 |- | rowspan="1" | Vinalić |438 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 401 |0 |0 |37 |- | rowspan="1" | Vinine |100 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 88 |0 |0 |12 |- | rowspan="1" | Vojnić Sinjski |685 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 664 |0 |1 |20 |- | rowspan="1" | Voštane |313 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 309 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Vrabač |237 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 236 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Vrandolac |229 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 229 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Vrlika |1.334 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 958 |233 |9 |134 |- | rowspan="1" | Vrpolje |325 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 320 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Vučipolje |174 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 174 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Zasiok |76 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 65 |10 |0 |1 |- | rowspan="1" | Zelovo |266 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 262 |1 |0 |3 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |60.210 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 55.789 |2.785 |332 |1.304 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine#_ftn1 Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Sinj]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Sinj]] o1cjz3uj3wpvcu00qz8d8b3ynkr2e9o 0 257508 3665988 3638016 2024-11-15T11:58:46Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665988 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 460&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Solin]] živjelo je 27.402<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 35<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''33''')}} {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''1''')}} '''bez stanovništva:''' ('''1''') {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Solin, po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | ostali''' |- | rowspan="1" | Blaca |0 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Bračević |267 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 266 |0 |1 |0 |- | rowspan="1" | Brštanovo |404 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 373 |25 |0 |6 |- | rowspan="1" | Crivac |472 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 466 |0 |1 |5 |- | rowspan="1" | Donje Ogorje |154 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 154 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Donje Postinje |96 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 96 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Donji Muć |717 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 705 |0 |1 |11 |- | rowspan="1" | Dugobabe |115 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 113 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Dugopolje |2.600 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.565 |1 |0 |34 |- | rowspan="1" | Gizdavac |109 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 109 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Gornje Ogorje |251 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 250 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Gornje Postinje |139 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 139 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Gornji Muć |562 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 560 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Klis |2.320 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.204 |54 |13 |49 |- | rowspan="1" | Konjsko |254 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 253 |0 |1 |0 |- | rowspan="1" | Koprivno |241 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 236 |4 |0 |1 |- | rowspan="1" | Korušce |112 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 111 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Kotlenice |155 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 155 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Kućine |559 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 527 |9 |8 |15 |- | rowspan="1" | Liska |79 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 79 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Mala Milešina |19 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 19 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Mravince |1.117 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.076 |17 |2 |22 |- | rowspan="1" | Neorić |893 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 872 |0 |3 |18 |- | rowspan="1" | Nisko |321 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 321 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Pribude |193 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 190 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Prugovo |434 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 412 |0 |0 |22 |- | rowspan="1" | Radunić |112 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 108 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Ramljane |274 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 272 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | '''Solin''' |12.575 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 11.864 |301 |80 |330 |- | rowspan="1" | Sutina |356 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 354 |1 |1 |0 |- | rowspan="1" | Velika Milešina |35 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 35 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Veliki Broćanac |187 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 153 |31 |2 |1 |- | rowspan="1" | Vranjic |1.159 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.100 |10 |3 |46 |- | rowspan="1" | Vučevica |94 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 85 |8 |1 |0 |- | rowspan="1" | Zelovo Sutinsko |27 |2 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 20 |0 |5 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |27.402 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 26.224 |481 |117 |580 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine#_ftn1 Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Solin]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Solin]] q0xoenjenhh4vb614i6ev2z2ncsa4x4 0 257509 3665989 3271276 2024-11-15T11:58:47Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665989 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 149 km² 1991. godine u općini [[Split]] živjelo je 207.147<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 15<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''15''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Split, po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | [[Donje Selo (Šolta)|Donje Selo]] |229 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 227 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | [[Donje Sitno]] |300 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 291 |0 |0 |9 |- | rowspan="1" | [[Gornje Selo (Šolta)|Gornje Selo]] |252 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 231 |3 |3 |15 |- | rowspan="1" | [[Gornje Sitno]] |297 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 295 |1 |0 |1 |- | rowspan="1" | [[Grohote]] |631 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 540 |3 |6 |82 |- | rowspan="1" | [[Kamen (Split)|Kamen]] |1.462 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.375 |16 |9 |62 |- | rowspan="1" | [[Maslinica]] |69 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 61 |0 |0 |8 |- | rowspan="1" | [[Podstrana]] |5.240 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 4.952 |56 |35 |197 |- | rowspan="1" | [[Slatine|Slatina]] | 798 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 732 |5 |13 |48 |- | rowspan="1" | '''Split''' |189.388 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 164.629 |8.492 |4.975 |11.292 |- | rowspan="1" | [[Srednje Selo (Šolta)|Srednje Selo]] |150 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 139 |1 |3 |7 |- | rowspan="1" | [[Srinjine]] |1.232 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.211 |1 |1 |19 |- | rowspan="1" | [[Stobreč]] |4.708 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 4.494 |68 |25 |121 |- | rowspan="1" | [[Stomorska]] |117 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 106 |1 |6 |4 |- | rowspan="1" | [[Žrnovnica (Split)|Žrnovnica]] |2.274 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.073 |56 |24 |121 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |207.147 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 181.356 |8.703 |5.100 |11.988 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Split]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Split]] [[Kategorija:Historija Splita]] soc4c0vhruk684qc3nixgp08ijjd055 0 257510 3665991 3638017 2024-11-15T11:58:50Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665991 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 250&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Trogir]] živjelo je 22.168<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 26<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''26''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Trogir, po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Arbanija |613 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 558 |16 |1 |38 |- | rowspan="1" | Blizna Donja |355 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 351 |0 |1 |3 |- | rowspan="1" | Blizna Gornja |148 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 148 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Bristivica |534 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 518 |0 |0 |16 |- | rowspan="1" | Divulje |32 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 32 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Drvenik Mali |56 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 56 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Drvenik Veliki |145 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 131 |0 |6 |8 |- | rowspan="1" | Gustirna |694 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 669 |0 |2 |23 |- | rowspan="1" | Ljubitovica |675 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 673 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Marina |879 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 757 |12 |27 |83 |- | rowspan="1" | Mitlo |291 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 287 |1 |0 |3 |- | rowspan="1" | Okrug Donji |126 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 117 |1 |0 |8 |- | rowspan="1" | Okrug Gornji |1.514 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.366 |24 |16 |108 |- | rowspan="1" | Plano |281 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 259 |2 |6 |14 |- | rowspan="1" | Poljica |341 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 308 |2 |2 |29 |- | rowspan="1" | Prapatnica |315 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 310 |0 |1 |4 |- | rowspan="1" | Rastovac |135 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 134 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Seget Donji |2.334 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.199 |18 |22 |95 |- | rowspan="1" | Seget Gornji |177 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 157 |9 |0 |11 |- | rowspan="1" | Sevid |219 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 207 |0 |0 |12 |- |- | rowspan="1" | Svinca |126 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 126 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | '''Trogir''' |10.266 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 9.250 |183 |154 |679 |- | rowspan="1" | Vinišće |765 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 733 |2 |9 |21 |- | rowspan="1" | Vranjica |592 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 556 |7 |5 |24 |- | rowspan="1" | Vrsine |464 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 453 |1 |1 |9 |- | rowspan="1" | Žedno |91 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 89 |0 |1 |1 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |22.168 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 20.444 |278 |254 |1.192 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine#_ftn1 Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] == Vanjski linkovi == {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}}{{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Trogir]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Trogir]] mk1peisbv4oxssmfeva3h089e0je6mg 0 257511 3665992 3638018 2024-11-15T11:58:51Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665992 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 101&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Vis (grad)|Vis]] živjelo je 4.354<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 15<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''14''')}} {{legenda|#CC7722| ostali i nepoznato ('''1''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Vis, po naseljenim mjestima. prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Biševo |14 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 9 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Borovik |17 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 16 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Dračevo Polje |11 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 11 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Komiža |2.032 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.840 |35 |32 |125 |- | rowspan="1" | Marinje Zemlje |39 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 38 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Oključna |11 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 11 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Plisko Polje |21 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 20 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Podhumlje |60 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 56 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | Podselje |31 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 29 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Podstražje |36 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 33 |2 |0 |1 |- | rowspan="1" | Podšpilje |42 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 42 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Rukavac |36 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 28 |0 |3 |5 |- | rowspan="1" | Sveti Andrija |2 |0 |0 |0 |style="background: bgcolor="#CC7722" | 2 |- | rowspan="1" | '''Vis''' |1.932 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.626 |64 |105 |137 |- | rowspan="1" | Žena Glava |70 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 66 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |4.354 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 3.825 |101 |140 |288 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine#_ftn1 Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] == Vanjski linkovi == {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}}{{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Vis (grad)]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Vis]] gtgehoiuzi2oudr7gqj5jh71w6596yw 0 257512 3665995 3638019 2024-11-15T11:58:54Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665995 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 284&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Vrgorac]] živjelo je 7.497<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 25<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''25''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Vrgorac, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | rowspan="1" | Banja |210 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 205 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Donje Rašćane |269 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 266 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | Dragljane |115 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 110 |0 |1 |4 |- | rowspan="1" | Draževitići |177 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 124 |0 |2 |51 |- | rowspan="1" | Duge Njive |145 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 144 |1 |0 |0 |- | rowspan="1" | Dusina |447 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 445 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Gornje Rašćane |47 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 46 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Kljenak |125 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 124 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Kokorić |185 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 182 |1 |0 |2 |- | rowspan="1" | Kotezi |309 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 304 |1 |0 |4 |- | rowspan="1" | Kozica |196 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 196 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Mijaca |163 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 156 |0 |0 |7 |- | rowspan="1" | Orah |290 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 282 |1 |2 |5 |- | rowspan="1" | Poljica Kozička |421 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 408 |0 |0 |13 |- | rowspan="1" | Potprolog |325 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 323 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Prapatnica |228 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 227 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Ravča |178 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 175 |0 |1 |2 |- | rowspan="1" | Stilja |416 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 415 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Umčani |242 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 240 |0 |0 |2 |- | rowspan="1" | Veliki Prolog |514 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 509 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | Vina |187 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 186 |0 |0 |1 |- | rowspan="1" | Višnjica |36 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 36 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | Vlaka |67 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 62 |0 |0 |5 |- | rowspan="1" | '''Vrgorac''' |1.697 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.609 |11 |36 |41 |- | rowspan="1" | Zavojane |508 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 494 |0 |0 |14 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |7.497 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 7.268 |15 |42 |172 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine#_ftn1 Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] == Vanjski linkovi == {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}}{{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Vrgorac]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Vrgorac]] c0cj5nhwmx6x6myv8orl9nz5g3y8b97 0 257513 3665996 2968449 2024-11-15T11:58:56Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665996 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 606 km² 1991. godine u općini [[Vukovar]] živjelo je 84.189<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 29<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''14''')}} {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''10''')}} {{legenda|#7BA05B|[[Rusini]] ('''2''')}} '''Relativna etnička većina:''' {{legenda|#ADD8E6|[[Hrvati]] ('''2''')}} {{legenda|#D4AF37|[[Mađari]] ('''1''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="12" style="background: #F28500; font-size: 110%" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Vukovar, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991. godine''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" | Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00" | Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1" | Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000" | Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#C71585" | Jugoslaveni''' |'''style="background: bgcolor="#7BA05B" | Rusini |'''style="background: bgcolor="#8A2BE2" | Slovaci''' |'''style="background: bgcolor="#CD7F32" | Mađari''' |'''style="background: bgcolor="#CC5500" | Ukrajinci''' |'''style="background: bgcolor="#228B22" | Muslimani''' |'''style="background: bgcolor="#7FFF00" | Nijemci''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722" | Ostali''' |- | [[Bapska]] |1.624 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.478 |33 |16 |5 |28 |5 |0 |0 |25 |34 |- | rowspan="1" | [[Berak]] |926 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 515 |348 |18 |4 |0 |13 |0 |1 |6 |21 |- | rowspan="1" | [[Bobota]] |1.881 |56 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.769 |34 |3 |0 |3 |0 |3 |0 |13 |- | rowspan="1" | [[Bogdanovci]] |1.113 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 914 |19 |7 |3 |0 |13 |1 |1 |3 |152 |- | rowspan="1" | [[Bokšić (Tompojevci)|Bokšić]] |234 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 230 |1 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |3 |- | rowspan="1" | [[Borovo (Hrvatska)|Borovo]] |6.442 |604 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 5.146 |410 |27 |21 |30 |12 |10 |5 |177 |- | rowspan="1" | [[Bršadin]] |1.887 |142 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.465 |121 |10 |5 |25 |2 |6 |0 |111 |- | rowspan="1" | [[Čakovci]] |749 |226 |206 |27 |11 |3 |style="background: bgcolor="#D4AF37" | 256 |1 |0 |0 |19 |- | rowspan="1" | [[Ćelije (Trpinja)|Ćelija]] |164 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 149 |2 |9 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |4 |- | rowspan="1" | [[Grabovo (Tompojevci)|Grabovo]] |192 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 106 |36 |10 |3 |4 |3 |8 |12 |0 |10 |- | rowspan="1" | [[Ilok]] |6.775 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 4.248 |484 |474 |28 |1.157 |105 |1 |10 |5 |263 |- | rowspan="1" | [[Klisa (Osijek)|Klisa]] |419 |55 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 333 |19 |1 |0 |1 |0 |0 |0 |10 |- | rowspan="1" | [[Lipovača (Vukovar)|Lipovača]] |580 |206 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 310 |40 |2 |0 |4 |1 |0 |0 |17 |- | rowspan="1" | [[Lovas]] |1.681 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 1.441 |133 |52 |2 |0 |10 |1 |1 |2 |39 |- | rowspan="1" | [[Ludvinci]] |157 |13 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 123 |21 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |- | rowspan="1" | [[Mikluševci]] |673 |49 |76 |20 |style="background: bgcolor="#7BA05B" | 493 |0 |7 |7 |0 |1 |20 |- | rowspan="1" | [[Mohovo]] |344 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 218 |115 |1 |0 |0 |1 |0 |0 |0 |9 |- | rowspan="1" | [[Negoslavci]] |1.682 |25 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.594 |35 |4 |0 |1 |4 |2 |0 |17 |- | rowspan="1" | [[Opatovac (Lovas)|Opatovac]] |550 |style="background: bgcolor="#ADD8E6" | 238 |144 |26 |3 |1 |116 |0 |1 |1 |20 |- | rowspan="1" | [[Pačetin]] |851 |27 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 753 |59 |0 |0 |0 |0 |4 |0 |8 |- | rowspan="1" | [[Petrovci]] |1.289 |68 |163 |45 |style="background: bgcolor="#7BA05B" | 737 |3 |3 |230 |0 |0 |40 |- | rowspan="1" | [[Sotin]] |1.324 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 789 |372 |68 |14 |0 |44 |3 |1 |0 |33 |- | rowspan="1" | [[Svinjarevci]] |765 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 526 |183 |25 |1 |0 |2 |0 |0 |0 |28 |- | rowspan="1" | [[Šarengrad]] |1.005 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 904 |48 |6 |0 |7 |4 |0 |3 |1 |32 |- | rowspan="1" | [[Tompojevci]] |510 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 402 |27 |31 |0 |0 |24 |3 |0 |2 |21 |- | rowspan="1" | [[Tovarnik]] |3.001 |style="background: bgcolor="#4169E1" | 2.136 |670 |105 |12 |7 |7 |9 |4 |1 |50 |- | rowspan="1" | [[Trpinja]] |2.171 |73 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 1.953 |62 |2 |0 |1 |1 |0 |0 |79 |- | rowspan="1" | [[Vera (Trpinja)|Vera]] |561 |7 |style="background: bgcolor="#FF0000" | 514 |28 |0 |0 |3 |0 |0 |0 |9 |- | rowspan="1" | [[Vukovar]] |44.639 |style="background: bgcolor="#ADD8E6" | 21.065 |14.425 |4.355 |919 |147 |694 |509 |194 |94 |2.237 |- | rowspan="1" | '''ukupno''' |84.189 |style="background: bgcolor="#ADD8E6" | 36.910 |31.445 |6.124 |2.284 |1.383 |1.375 |793 |253 |146 |3.476 |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Vukovar]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Vukovar]] 6e5u6upo191tn53jikl8c6p09n3g5yl 0 257518 3665993 2487522 2024-11-15T11:58:52Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665993 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 236 km² 1991. godine u općini [[Vojnić]] živjelo je 8.236<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 46<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' * {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''44''')}} '''Relativna etnička većina:''' * {{legenda|#EBC2AF|[[Srbi]] ('''1''')}} * {{Legenda|#98FF98|[[Muslimani]] ('''1''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Vojnić, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor=" #F5DEB3 "|''' Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor=" #FFFF00 "|''' Ukupno''' |'''style="background: bgcolor=" #FF0000 "|''' Srbi''' |'''style="background: bgcolor=" #4169E1 "|''' Hrvati''' |'''style="background: bgcolor=" #C71585 "|''' Jugosloveni''' |'''style="background: bgcolor=" #228B22 "|''' Muslimani''' |'''style="background: bgcolor=" #CC7722 "|''' Ostali''' |- | rowspan="1" | [[Brdo Utinjsko]] | 193 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 184 | 2 | 5 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Bukovica Utinjska]] | 203 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 190 | 2 | 10 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Vojišnica]] | 636 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 618 | 4 | 8 | 1 | 5 |- | rowspan="1" |'''[[Vojnić]]''' |'''1.204''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''1.056''' |'''51''' |'''30''' |'''19''' |'''48''' |- | rowspan="1" | [[Gaćeša Selo]] | 111 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 108 | 0 | 0 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Gejkovac]] | 230 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 133 | 1 | 3 | 86 | 7 |- | rowspan="1" | [[Gornja Brusovača]] | 71 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 67 | 1 | 3 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Donja Brusovača]] | 212 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 190 | 0 | 4 | 16 | 2 |- | rowspan="1" | [[Dunjak]] | 138 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 136 | 0 | 0 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Živković Kosa]] | 202 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 177 | 5 | 9 | 0 | 11 |- | rowspan="1" | [[Jagrovac]] | 118 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 113 | 0 | 1 | 4 | 0 |- | rowspan="1" | [[Johovo]] | 88 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 87 | 1 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Jurga (Vojnić) | Jurga]] | 141 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 135 | 1 | 4 | 1 | 0 |- | rowspan="1" | [[Kartalije]] | 90 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 90 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Kestenovac (Vojnić) | Kestenovac]] | 79 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 79 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Klokoč (Vojnić)|Klokoč]] | 332 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 325 | 1 | 0 | 0 | 6 |- | rowspan="1" | [[Klupica]] | 48 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 46 | 0 | 1 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Ključar]] | 120 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 117 | 1 | 2 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Knežević Kosa]] | 172 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 171 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Kokirevo]] | 111 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 110 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Kolarić]] | 250 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 240 | 0 | 8 | 1 | 1 |- | rowspan="1" | [[Krivaja Vojnićka]] | 57 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 56 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Krstinja]] | 166 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 157 | 2 | 0 | 1 | 6 |- | rowspan="1" | [[Kupljensko]] | 518 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 506 | 2 | 4 | 0 | 6 |- | rowspan="1" | [[Kusaja]] | 171 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 170 | 0 | 1 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Lipovac Krstinjski]] | 51 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 51 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Lisine (Vojnić) | Lisine]] | 64 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 64 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Loskunja]] | 108 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 99 | 0 | 4 | 3 | 2 |- | rowspan="1" | [[Malešević Selo]] | 69 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 69 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Mandić Selo]] | 134 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 95 | 19 | 15 | 0 | 5 |- | rowspan="1" | [[Međeđak Utinjski]] | 113 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 108 | 0 | 0 | 1 | 4 |- | rowspan="1" | [[Miholjsko]] | 298 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 295 | 2 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Mracelj]] | 174 | 72 | 11 | 7 |style="background: bgcolor="#98FF98 "| 78 | 6 |- | rowspan="1" | [[Mračaj Krstinjski]] | 30 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 30 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Petrova Poljana]] | 46 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 45 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Podsedlo]] | 149 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 140 | 0 | 8 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Prisjeka]] | 90 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 87 | 0 | 1 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Radmanovac]] | 72 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 72 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Radonja]] | 165 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 161 | 1 | 1 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Rajić Brdo]] | 148 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 147 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Svinica Krstinjska]] | 448 |style="background: bgcolor="#EBC2AF "| 221 | 7 | 12 | 178 | 30 |- | rowspan="1" | [[Selakova Poljana]] | 9 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 9 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Utinja Vrelo]] | 80 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 68 | 1 | 11 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Džaperovac]] | 77 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 76 | 0 | 1 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Široka Rijeka]] | 197 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 147 | 1 | 1 | 47 | 1 |- | rowspan="1" | [[Štakorovica]] | 53 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 49 | 0 | 4 | 0 | 0 |- |style="background: bgcolor="#F5DEB3 "|'''ukupno''' |style="background: bgcolor="#FFFF00 "|'''8.236''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''7.366''' |'''116''' |'''158''' |'''436''' |'''160''' |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Vojnić]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Vojnić]] 42ru8id6jqft0agraplg1az241qpgc3 0 257528 3665994 2494065 2024-11-15T11:58:53Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665994 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 447 km² 1991. godine u općini [[Vrginmost]] živjelo je 16.599<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 40<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina''' * {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''31''')}} * {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''8''')}} '''Relativna etnička većina''' * {{legenda|#ADD8E6|[[Hrvati]] ('''1''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500"|'''Nacionalni sastav stanovništva općine Vrginmost, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor=" #F5DEB3 "|''' Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor=" #FFFF00 "|''' Ukupno''' |'''style="background: bgcolor=" #FF0000 "|''' Srbi''' |'''style="background: bgcolor=" #4169E1 "|''' Hrvati''' |'''style="background: bgcolor=" #C71585 "|''' Jugosloveni''' |'''style="background: bgcolor=" #CC7722 "|''' ostali''' |- | rowspan="1" | [[Batinova Kosa]] | 159 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 149 | 5 | 0 | 5 |- | rowspan="1" | [[Blatuša (Gvozd)|Blatuša]] | 558 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 547 | 0 | 5 | 6 |- | rowspan="1" | [[Bović]] | 313 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 304 | 3 | 0 | 6 |- | rowspan="1" | [[Brnjavac]] | 216 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 208 | 0 | 5 | 3 |- | rowspan="1" | [[Bukovica (Topusko)|Bukovica]] | 81 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 79 | 1 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Velika Vranovina]] | 294 | 8 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 281 | 0 | 5 |- | rowspan="1" | [[Vorkapić]] | 207 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 205 | 1 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" |'''[[Vrginmost]]''' |'''1.570''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''1.403''' |'''47''' |'''42''' |'''78''' |- | rowspan="1" | [[Golinja]] | 270 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 198 | 71 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Gornja Trstenica]] | 299 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 296 | 1 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Gornja Čemernica]] | 437 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 426 | 2 | 3 | 6 |- | rowspan="1" | [[Gređani (Topusko)|Gređani]] | 745 | 160 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 541 | 24 | 20 |- | rowspan="1" | [[Desni Štefanki]] | 481 | 3 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 453 | 12 | 13 |- | rowspan="1" | [[Desno Sredičko]] | 280 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 277 | 2 | 1 |- | rowspan="1" | [[Donja Čemernica]] | 451 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 427 | 3 | 0 | 21 |- | rowspan="1" | [[Dugo Selo Lasinjsko]] | 385 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 351 | 5 | 0 | 29 |- | rowspan="1" | [[Katinovac]] | 349 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 310 | 2 | 3 | 34 |- | rowspan="1" | [[Kirin]] | 320 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 316 | 1 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Kozarac (Gvozd)|Kozarac]] | 291 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 273 | 1 | 1 | 16 |- | rowspan="1" | [[Lasinja]] | 550 | 6 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 516 | 4 | 24 |- | rowspan="1" | [[Mala Vranovina]] | 73 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 71 | 1 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Malička]] | 129 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 126 | 1 | 2 | 0 |- | rowspan="1" | [[Novo Selo Lasinjsko]] | 91 | 8 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 80 | 1 | 2 |- | rowspan="1" | [[Ostrožin]] | 393 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 373 | 3 | 2 | 15 |- | rowspan="1" | [[Perna (Topusko)|Perna]] | 471 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 451 | 1 | 0 | 19 |- | rowspan="1" | [[Pecka (Topusko)|Pecka]] | 237 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 233 | 1 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Pješčanica]] | 661 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 651 | 3 | 4 | 3 |- | rowspan="1" | [[Podgorje (Gvozd)|Podgorje]] | 283 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 270 | 2 | 8 | 3 |- | rowspan="1" | [[Ponikvari]] | 712 | 324 |style="background: bgcolor="#ADD8E6 "| 353 | 12 | 23 |- | rowspan="1" | [[Slavsko Polje]] | 752 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 698 | 8 | 13 | 33 |- | rowspan="1" | [[Staro Selo Topusko]] | 402 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 274 | 119 | 6 | 3 |- | rowspan="1" | [[Stipan]] | 228 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 201 | 5 | 5 | 17 |- | rowspan="1" | [[Topusko]] | 1.587 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 1.014 | 415 | 101 | 57 |- | rowspan="1" | [[Trepča (Gvozd)|Trepča]] | 122 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 121 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Hrvatsko Selo]] | 550 | 21 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 520 | 2 | 7 |- | rowspan="1" | [[Crevarska Strana]] | 425 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 404 | 5 | 9 | 7 |- | rowspan="1" | [[Čremušnica]] | 390 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 361 | 25 | 3 | 1 |- | rowspan="1" | [[Crna Draga]] | 291 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 284 | 6 | 1 |- | rowspan="1" | [[Crni Potok (Topusko)|Crni Potok]] | 377 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 292 | 6 | 1 | 78 |- | rowspan="1" | [[Šljivovac (Gvozd)|Šljivovac]] | 169 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 167 | 0 | 2 | 0 |- |style="background: bgcolor="#F5DEB3 "|'''ukupno''' |style="background: bgcolor="#FFFF00 "|'''16.599''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''11.729''' |'''4.043''' |'''278''' |'''549''' |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Vrginmost]] [[Kategorija:Vrginmost]] kxm6rpok6ygb2oymf77r74pib91ktnv 0 257529 3665964 2490742 2024-11-15T11:58:15Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665964 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 543 km² 1991. godine u općini [[Glina (Hrvatska)|Glina]] živjelo je 23.040<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 69<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina''' {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''35''')}} {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''34''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500"|'''Nacionalni sastav stanovništva općine Glina, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3 "|''' Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor="#FFFF00 "|''' Ukupno''' |'''style="background: bgcolor="#FF0000 "|''' Srbi''' |'''style="background: bgcolor="#4169E1 "|''' Hrvati''' |'''style="background: bgcolor="#C71585 "|''' Jugosloveni''' |'''style="background: bgcolor="#CC7722 "|''' Ostali''' |- | rowspan="1"|[[Balinac (Glina)|Balinac]] | 208 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 203 | 4 | 0 | 1 |- | rowspan="1"|[[Bijele Vode (Glina)|Bijele Vode]] | 371 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 367 | 2 | 0 | 2 |- | rowspan="1"|[[Bišćanovo]] | 55 | 13 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 29 | 8 | 5 |- | rowspan="1"|[[Bojna (Glina)|Bojna]] | 226 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 226 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Borovita]] | 97 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 94 | 0 | 0 | 3 |- | rowspan="1"|[[Baturi|Boturi]] | 25 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 24 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Brezovo Polje (Glina)|Brezovo Polje]] | 296 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 288 | 1 | 6 | 1 |- | rowspan="1"|[[Brestik]] | 421 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 389 | 1 | 0 | 31 |- | rowspan="1"|[[Brnjeuška]] | 213 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 205 | 3 | 2 | 3 |- | rowspan="1"|[[Brubno]] | 175 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 173 | 2 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Buzeta]] | 390 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 385 | 2 | 2 | 1 |- | rowspan="1"|[[Velika Solina]] | 275 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 266 | 6 | 2 |- | rowspan="1"|[[Veliki Gradac]] | 708 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 683 | 3 | 3 | 19 |- | rowspan="1"|[[Veliki Obljaj]] | 399 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 393 | 1 | 0 | 5 |- | rowspan="1"|[[Vlahović]] | 288 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 286 | 0 | 2 | 0 |- | Rowspan = "1" |'''[[Glina (Hrvatska)|Glina]]''' |'''6.933''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''4.831''' |'''1.448''' |'''362''' |'''292''' |- | rowspan="1"|[[Gornja Bučica]] | 395 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 382 | 0 | 12 |- | rowspan="1"|[[Gornje Jame]] | 44 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 24 | 17 | 0 | 3 |- | rowspan="1"|[[Gornje Selište]] | 199 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 189 | 4 | 4 | 2 |- | rowspan="1"|[[Gornje Taborište (Glina)|Gornje Taborište]] | 303 | 50 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 230 | 0 | 23 |- | rowspan="1"|[[Gornji Viduševac]] | 646 | 13 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 625 | 0 | 8 |- | rowspan="1"|[[Gornji Klasnić]] | 294 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 285 | 2 | 3 | 4 |- | rowspan="1"|[[Gornji Selkovac]] | 78 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 75 | 0 | 2 |- | rowspan="1"|[[Gračanica Šišinečka]] | 146 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 141 | 0 | 5 |- | rowspan="1"|[[Dabrina]] | 253 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 248 | 1 | 1 | 3 |- | rowspan="1"|[[Dvorišće (Glina)|Dvorište]] | 185 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 184 | 0 | 1 |- | rowspan="1"|[[Desni Degoj]] | 224 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 220 | 0 | 3 |- | rowspan="1"|[[Dolnjaki]] | 229 | 4 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 220 | 1 | 4 |- | rowspan="1"|[[Donja Bučica]] | 174 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 174 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Donja Trstenica]] | 26 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 26 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Donje Jame]] | 133 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 130 | 0 | 2 |- | rowspan="1"|[[Donje Selište]] | 264 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 260 | 2 | 1 | 1 |- | rowspan="1"|[[Donje Taborište (Glina)|Donje Taborište]] | 120 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 111 | 4 | 4 |- | rowspan="1"|[[Donji Viduševac]] | 329 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 325 | 1 | 2 |- | rowspan="1"|[[Donji Klasnić]] | 410 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 398 | 2 | 3 | 7 |- | rowspan="1"|[[Donji Selkovac]] | 109 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 108 | 0 | 1 |- | rowspan="1"|[[Dragotina]] | 501 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 484 | 10 | 4 | 3 |- | rowspan="1"|[[Drenovac Banski]] | 452 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 438 | 7 | 2 | 5 |- | rowspan="1"|[[Zaloj]] | 92 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 92 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Ilovačak]] | 350 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 348 | 0 | 2 |- | rowspan="1"|[[Joševica]] | 133 | 2 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 126 | 3 | 2 |- | rowspan="1"|[[Kihalac]] | 75 | 2 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 73 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Kozaperovica]] | 156 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 149 | 0 | 0 | 7 |- | rowspan="1"|[[Maja (Glina)|Maja]] | 274 | 6 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 249 | 3 | 16 |- | rowspan="1"|[[Majske Poljane]] | 602 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 576 | 6 | 10 | 10 |- | rowspan="1"|[[Majski Trtnik]] | 166 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 165 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1"|[[Mala Solina]] | 357 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 352 | 0 | 4 |- | rowspan="1"|[[Mali Gradac]] | 391 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 386 | 0 | 1 | 4 |- | rowspan="1"|[[Mali Obljaj]] | 221 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 218 | 2 | 0 | 1 |- | rowspan="1"|[[Marinbrod]] | 171 | 3 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 167 | 0 | 1 |- | rowspan="1"|[[Martinovići (Glina)|Martinovići]] | 290 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 279 | 0 | 0 | 11 |- | rowspan="1"|[[Momčilovića Kosa]] | 76 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 73 | 0 | 2 | 1 |- | rowspan="1"|[[Novo Selo Glinsko]] | 239 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 239 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Prekopa (Glina)|Prekopa]] | 187 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 186 | 0 | 1 |- | rowspan="1"|[[Prijeka]] | 163 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 162 | 0 | 1 |- | rowspan="1"|[[Ravno Rašće]] | 314 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 198 | 105 | 6 | 5 |- | rowspan="1"|[[Roviška]] | 259 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 248 | 9 | 2 | 0 |- | rowspan="1"|[[Svračica]] | 137 | 3 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 134 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Skela (Glina)|Skela]] | 109 | 2 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 95 | 12 | 0 |- | rowspan="1"|[[Slatina Pokupska]] | 254 | 3 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 244 | 3 | 4 |- | rowspan="1"|[[Stankovac]] | 99 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 93 | 0 | 6 |- | rowspan="1"|[[Trnovac Glinski]] | 163 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 158 | 1 | 0 | 4 |- | rowspan="1"|[[Trtnik Glinski]] | 103 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 91 | 3 | 4 | 5 |- | rowspan="1"|[[Turčenica]] | 30 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 30 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Hađer]] | 134 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 133 | 0 | 1 |- | rowspan="1"|[[Hajtić]] | 163 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 149 | 4 | 9 | 1 |- | rowspan="1"|[[Šatornja]] | 434 | 29 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 403 | 1 | 1 |- | rowspan="1"|[[Šaševa]] | 127 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 122 | 2 | 2 | 1 |- | rowspan="1"|[[Šibine]] | 177 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 175 | 1 | 0 | 1 |- |style="background: bgcolor="#F5DEB3 "|'''ukupno''' |style="background: bgcolor="#FFFF00 "|'''23.040''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''13.975''' |'''8.041''' |'''473''' |'''551''' |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Glina (Hrvatska)]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Glina]] 1o3h18ci793gjk5c9awxr1m2d31m29j 0 257530 3665965 2838454 2024-11-15T11:58:17Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665965 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 1.096 km² 1991. godine u općini [[Gračac (Hrvatska)|Gračac]] živjelo je 10.434<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 33<ref name="DZS"></ref> naseljena mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''27''')}} {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''6''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Gračac, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor=" #F5DEB3 "|''' Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor=" #FFFF00 "|''' Ukupno''' |'''style="background: bgcolor=" #FF0000 "|''' Srbi''' |'''style="background: bgcolor=" #4169E1 "|''' Hrvati''' |'''style="background: bgcolor=" #C71585 "|''' Jugosloveni''' |'''style="background: bgcolor=" #228B22 "|''' Muslimani''' |'''style="background: bgcolor=" #CC7722 "|''' Ostali''' |- | rowspan="1" | [[Bruvno]] | 292 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 288 | 0 | 0 | 0 | 4 |- | rowspan="1" | [[Velika Popina]] | 352 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 335 | 0 | 1 | 0 | 16 |- | rowspan="1" | [[Vranik]] | 49 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 48 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Vučipolje (Gračac) | Vučipolje]] | 66 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 64 | 0 | 0 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Glogovo]] | 66 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 65 | 1 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Gornja Ploča | Gornja Ploča]] | 344 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 333 | 5 | 1 | 0 | 5 |- | rowspan="1" | [[Grab (Gračac) | Grab]] | 219 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 217 | 1 | 1 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |'''[[Gračac (Hrvatska) | Gračac]]''' |'''4.101''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''3.906''' |'''61''' |'''60''' |'''7''' |'''67''' |- | rowspan="1" | [[Gubavčevo Polje]] | 59 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 59 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Deringaj]] | 183 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 181 | 0 | 0 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Duboki Dol]] | 32 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 32 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Zrmanja (Gračac) | Zrmanja]] | 69 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 68 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Zrmanja Vrelo]] | 180 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 175 | 0 | 3 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Kijani]] | 222 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 217 | 0 | 1 | 0 | 4 |- | rowspan="1" | [[Kik]] | 126 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 120 | 1 | 2 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Kom (Gračac) | Kom]] | 208 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 202 | 3 | 2 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Ličko Cerje]] | 196 | 2 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 178 | 0 | 0 | 16 |- | rowspan="1" | [[Lovinac (Hrvatska)|Lovinac]] | 533 | 22 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 460 | 11 | 0 | 40 |- | rowspan="1" | [[Mazin]] | 362 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 356 | 0 | 0 | 0 | 6 |- | rowspan="1" | [[Nadvrelo]] | 57 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 57 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Omsica]] | 135 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 131 | 0 | 0 | 0 | 4 |- | rowspan="1" | [[Otrić]] | 142 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 140 | 0 | 0 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Palanka (Gračac) | Palanka]] | 84 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 82 | 0 | 1 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Pribudić]] | 102 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 98 | 0 | 0 | 0 | 4 |- | rowspan="1" | [[Prljevo]] | 168 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 149 | 0 | 0 | 0 | 19 |- | rowspan="1" | [[Rastičevo (Gračac) | Rastičevo]] | 77 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 76 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Ričice (Lovinac) | Ričice]] | 169 | 2 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 160 | 4 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Rudopolje Bruvanjsko]] | 212 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 203 | 6 | 0 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Sveti Rok (Lovinac) | Sveti Rok]] | 654 | 6 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 629 | 2 | 0 | 17 |- | rowspan="1" | [[Smokrić]] | 102 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 101 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Tomingaj]] | 292 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 279 | 0 | 0 | 0 | 13 |- | rowspan="1" | [[Cerovac (Gračac) | Cerovac]] | 36 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 31 | 2 | 3 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Štikada]] | 545 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 475 | 41 | 19 | 2 | 8 |- |style="background: bgcolor="#F5DEB3 "|'''ukupno''' |style="background: bgcolor="#FFFF00 "|'''10.434''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''8.371''' |'''1.697''' |'''111''' |'''9''' |'''246''' |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Gračac (Hrvatska)]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Gračac]] eorldviej5wkmmuwm9thtgkkn9q1zrr 0 257531 3665963 3638747 2024-11-15T11:58:14Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665963 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 505&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Dvor (Hrvatska)|Dvor]] živjelo je 14.555<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 64<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina''' {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] '''(58)'''}} {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] '''(6)'''}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Dvor, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor=" #F5DEB3 "|''' Naseljeno mjesto |'''style="background: bgcolor=" #FFFF00 "|''' Ukupno |'''style="background: bgcolor=" #FF0000 "|''' Srbi |'''style="background: bgcolor=" #4169E1 "|''' Hrvati |'''style="background: bgcolor=" #C71585 "|''' Jugosloveni |'''style="background: bgcolor=" #CC7722 "|''' Ostali |- | Rowspan = "1" | [[Zrinski Brđani|Brđani Šamarički]] | 220 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 219 | 1 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Buinja|Bujinja]] | 73 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 70 | 1 | 2 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Vanići]] | 195 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 179 | 1 | 13 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Volinja]] | 228 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 209 | 8 | 5 | 6 |- | Rowspan = "1" | [[Bansko Vrpolje|Vrpolje Bansko]] | 182 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 173 | 3 | 4 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Gage]] | 146 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 144 | 1 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Gvozdansko]] | 181 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 124 | 41 | 14 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Glavičani]] | 75 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 71 | 0 | 0 | 4 |- | Rowspan = "1" | [[Golubovac Divuški]] | 194 | 23 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 161 | 1 | 9 |- | Rowspan = "1" | [[Gorička]] | 385 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 381 | 2 | 0 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Gornja Oraovica]] | 114 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 112 | 0 | 0 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Gornja Stupnica]] | 134 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 133 | 1 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Gornji Dobretin]] | 158 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 156 | 1 | 1 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Gornji Žirovac]] | 367 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 353 | 0 | 6 | 8 |- | Rowspan = "1" | [[Gornji Javoranj]] | 169 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 169 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Grabovica (Dvor)|Grabovica]] | 63 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 62 | 0 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Grmušani]] | 249 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 241 | 1 | 5 | 2 |- | Rowspan = "1" |[[Dvor (Hrvatska)|Dvor]]''' |2.351 |style="background: bgcolor="#FF0000 "|1.993 |135 |149 |74 |- | Rowspan = "1" | [[Divuša]] | 147 | 48 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 93 | 0 | 6 |- | Rowspan = "1" | [[Donja Oraovica]] | 180 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 177 | 1 | 1 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Donja Stupnica]] | 155 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 153 | 1 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Donji Dobretin]] | 53 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 53 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Donji Žirovac]] | 128 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 124 | 2 | 0 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Donji Javoranj]] | 412 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 394 | 3 | 3 | 12 |- | Rowspan = "1" | [[Zrinska Draga|Draga]] | 99 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 98 | 1 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Draškovac (Dvor)|Draškovac]] | 146 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 144 | 1 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Zakopa]] | 183 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 181 | 0 | 2 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Zamlača (Dvor)|Zamlača]] | 232 | 51 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 161 | 4 | 16 |- | Rowspan = "1" | [[Zrin]] | 64 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 63 | 1 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Zut]] | 145 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 142 | 1 | 1 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Javnica]] | 219 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 216 | 1 | 1 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Javornik (Dvor)|Javornik]] | 210 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 208 | 0 | 1 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Jovac (Dvor)|Jovac]] | 227 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 221 | 3 | 2 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Kepčije]] | 181 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 172 | 0 | 5 | 4 |- | Rowspan = "1" | [[Kobiljak]] | 151 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 146 | 0 | 0 | 5 |- | Rowspan = "1" | [[Kozibrod]] | 147 | 2 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 141 | 1 | 3 |- | Rowspan = "1" | [[Komora (Dvor)|Komora]] | 178 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 171 | 0 | 4 | 3 |- | Rowspan = "1" | [[Kosna]] | 108 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 106 | 0 | 0 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Kotarani]] | 209 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 205 | 0 | 0 | 4 |- | Rowspan = "1" | [[Kuljani (Dvor)|Kuljani]] | 246 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 144 | 92 | 9 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Lotine]] | 132 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 132 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Ljeskovac (Dvor)|Ljeskovac]] | 220 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 212 | 0 | 0 | 8 |- | Rowspan = "1" | [[Ljubina (Dvor)|Ljubina]] | 352 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 348 | 0 | 1 | 3 |- | Rowspan = "1" | [[Majdan (Dvor)|Majdan]] | 98 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 90 | 7 | 1 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Matijevići (Dvor)|Matijevići]] | 844 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 800 | 6 | 17 | 21 |- | Rowspan = "1" | [[Ostojići (Dvor)|Ostojići]] | 214 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 207 | 1 | 4 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Paukovac]] | 109 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 107 | 1 | 1 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Pedalj (Dvor)|Pedalj]] | 195 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 194 | 0 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Buinjski Riječani|Riječani Bujinjski]] | 61 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 59 | 0 | 0 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Rogulje (Dvor)|Rogulje]] | 135 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 134 | 0 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Rudeži]] | 80 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 76 | 0 | 0 | 4 |- | Rowspan = "1" | [[Rujevac (Dvor)|Rujevac]] | 586 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 541 | 7 | 30 | 8 |- | Rowspan = "1" | [[Sočanica (Dvor)|Sočanica]] | 216 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 214 | 0 | 0 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Stanić Polje]] | 19 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 19 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Struga Banska]] | 254 | 8 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 239 | 0 | 7 |- | Rowspan = "1" | [[Trgovi]] | 256 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 246 | 4 | 3 | 3 |- | Rowspan = "1" | [[Ćore]] | 139 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 139 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Udetin]] | 125 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 124 | 0 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Unčani]] | 383 | 91 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 268 | 13 | 11 |- | Rowspan = "1" | [[Hrtić]] | 260 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 250 | 2 | 6 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Čavlovica]] | 122 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 122 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Šakanlije]] | 196 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 194 | 0 | 1 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Švrakarica]] | 121 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 120 | 0 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Šegestin]] | 134 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 133 | 1 | 0 | 0 |- |style="background: bgcolor="#F5DEB3 "|ukupno''' |style="background: bgcolor="#FFFF00 "|14.555 |style="background: bgcolor="#FF0000 "|12.591 |1.395 |'' '311'' ' |'' '258'' ' |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Dvor]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Dvor]] im83dhfft5fx4yhkhiu8eodg3bfwuo0 0 257532 3665960 3638746 2024-11-15T11:58:10Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665960 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 602&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Donji Lapac]] živjelo je 8.054<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 33<ref name="DZS" /> naseljena mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' {{Legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''33''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500"|'''Nacionalni sastav stanovništva općine Donji Lapac, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor=" #F5DEB3 "|''' Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor=" #FFFF00 "|''' Ukupno''' |'''style="background: bgcolor=" #FF0000 "|''' Srbi''' |'''style="background: bgcolor=" #4169E1 "|''' Hrvati''' |'''style="background: bgcolor=" #C71585 "|''' Jugosloveni''' |'''style="background: bgcolor=" #228B22 "|''' Muslimani''' |'''style="background: bgcolor=" #CC7722 "|''' Ostali''' |- | rowspan="1" |[[Begluci (Gračac)|Begluci]] | 235 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 234 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" |[[Birovača]] | 247 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 239 | 0 | 0 | 0 | 8 |- | rowspan="1" |[[Brezovac Dobroselski]] | 101 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 99 | 1 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" |[[Brotnja]] | 125 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 123 | 0 | 1 | 0 | 1 |- | rowspan="1" |[[Bušević]] | 120 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 118 | 2 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |[[Gajine (Donji Lapac)|Gajine]] | 257 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 245 | 2 | 5 | 0 | 5 |- | rowspan="1" |[[Gornja Suvaja (Gračac)|Gornja Suvaja]] | 250 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 246 | 1 | 1 | 0 | 2 |- | rowspan="1" |[[Gornji Lapac]] | 194 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 179 | 6 | 9 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |[[Gornji Srb]] | 356 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 354 | 1 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" |[[Gornji Štrbci]] | 59 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 59 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |[[Dabašnica]] | 69 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 68 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" |[[Dnopolje]] | 249 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 241 | 2 | 1 | 0 | 5 |- | rowspan="1" |[[Dobroselo]] | 234 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 234 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |[[Doljani (Donji Lapac)|Doljani]] | 305 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 303 | 0 | 0 | 0 | 2 |- | rowspan="1" |[[Donja Suvaja (Gračac)|Donja Suvaja]] | 153 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 152 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" |'''[[Donji Lapac]]''' |'''1.791''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''1.742''' |'''14''' |'''22''' |'''6''' |'''7''' |- | rowspan="1" |[[Donji Srb]] | 1.098 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 1.059 | 9 | 6 | 6 | 18 |- | rowspan="1" |[[Donji Štrbci]] | 50 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 47 | 0 | 3 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |[[Drenovac Osredački]] | 72 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 72 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |[[Dugopolje (Gračac)|Dugopolje]] | 68 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 68 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |[[Zaklopac]] | 76 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 76 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |[[Kaldrma (Gračac)|Kaldrma]] | 175 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 173 | 0 | 2 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |[[Kestenovac (Donji Lapac)|Kestenovac]] | 159 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 147 | 0 | 4 | 8 | 0 |- | rowspan="1" |[[Kruge]] | 126 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 123 | 2 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" |[[Kunovac Kupirovački]] | 103 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 101 | 1 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" |[[Kupirovo]] | 130 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 130 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |[[Melinovac]] | 43 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 42 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" |[[Mišljenovac (Donji Lapac)|Mišljenovac]] | 62 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 61 | 0 | 1 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |[[Nebljusi]] | 303 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 287 | 2 | 3 | 1 | 10 |- | rowspan="1" |[[Neteka]] | 237 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 235 | 1 | 1 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |[[Oraovac (Donji Lapac)|Oraovac]] | 303 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 294 | 0 | 6 | 1 | 2 |- | rowspan="1" |[[Osredci (Gračac)|Osredci]] | 190 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 190 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" |[[Tiškovac Lički]] | 114 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 113 | 0 | 0 | 0 | 1 |- |style="background: bgcolor="#F5DEB3 "|'''ukupno''' |style="background: bgcolor="#FFFF00 "|'''8.054''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''7.854''' |'''44''' |'''65''' |'''22''' |'''69''' |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * [https://p-portal.net/graficki-prikaz-narodnosnog-sastava-stanovnistva-hrvatske-od-1880-do-2011-godine Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine] {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Donji Lapac]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Donji Lapac]] h5505tvjed0w248xfec1eok5v9221o3 0 257533 3665990 2592717 2024-11-15T11:58:48Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665990 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 1.148 km² 1991. godine u općini [[Korenica|Titova Korenica]] živjelo je 11.393<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 67<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina:''' * {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''54''')}} * {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''10''')}} * Jedno selo bez stanovnika '''Relativna etnička većina:''' * {{legenda|#ADD8E6| [[Hrvati]] ('''2''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Korenica, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor=" #F5DEB3 "|''' naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor=" #FFFF00 "|''' ukupno''' |'''style="background: bgcolor=" #FF0000 "|''' Srbi''' |'''style="background: bgcolor=" #4169E1 "|''' Hrvati''' |'''style="background: bgcolor=" #C71585 "|''' Jugosloveni''' |'''style="background: bgcolor=" #228B22 "|''' Muslimani''' |'''style="background: bgcolor=" #CC7722 "|''' ostali''' |- | Rowspan = "1" | [[Bjelopolje]] | 163 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 143 | 6 | 6 | 7 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Breštane]] | 46 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 40 | 0 | 4 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Bunić]] | 399 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 368 | 20 | 5 | 0 | 6 |- | Rowspan = "1" | [[Vedašić (Udbina) | Vedašić]] | 40 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 38 | 0 | 2 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Visuć]] | 374 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 365 | 1 | 7 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Vranovača]] | 160 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 159 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Vrelo Koreničko]] | 165 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 163 | 0 | 1 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Vrpile]] | 46 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 46 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Gornji Vaganac]] | 304 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 300 | 0 | 1 | 3 |- | Rowspan = "1" | [[Grabušić]] | 126 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 124 | 0 | 1 | 1 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Gradina Korenička]] | 112 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 100 | 2 | 9 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Debelo Brdo (Udbina) | Debelo Brdo]] | 206 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 206 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Donji Vaganac]] | 184 | 85 |style="background: bgcolor="#ADD8E6 "| 89 | 10 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Donji Mekinjar]] | 274 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 256 | 2 | 2 | 7 | 7 |- | Rowspan = "1" | [[Drakulić Rijeka]] | 10 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 10 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Željava]] | 150 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 125 | 12 | 4 | 1 | 8 |- | Rowspan = "1" | [[Zaklopača (Plitvička Jezera) | Zaklopača]] | 23 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 23 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Jagodnje]] | 48 | 3 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 44 | 0 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Jasikovac (Plitvička Jezera) | Jasikovac]] | 45 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 28 | 0 | 0 | 0 | 17 |- | Rowspan = "1" | [[Jezerce]] | 1.004 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 629 | 153 | 108 | 6 | 108 |- | Rowspan = "1" | [[Jošan]] | 227 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 223 | 2 | 0 | 0 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Kalebovac]] | 58 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 54 | 0 | 2 | 0 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Kapela Korenička]] | 24 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 24 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Klašnjica]] | 18 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 18 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Kozjan]] | 50 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 48 | 2 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Komić]] | 153 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 152 | 0 | 1 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Kompolje Koreničko]] | 112 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 103 | 5 | 1 | 1 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Končarev Kraj]] | 12 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 11 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Korana (Plitvička Jezera) | Korana]] | 64 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 61 | 0 | 0 | 2 |- |Rowspan = "1" | [[Krbava (Udbina) | Krbava]] | 134 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 123 | 9 | 2 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Krbavica (Plitvička Jezera) | Krbavica]] | 152 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 150 | 0 | 1 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Kurjak]] | 134 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 131 | 1 | 0 | 0 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Ličko Petrovo Selo]] | 284 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 255 | 3 | 16 | 7 | 3 |- | Rowspan = "1" | [[Mihaljevac]] | 98 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 93 | 0 | 2 | 0 | 3 |- | Rowspan = "1" | [[Mutilić]] | 84 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 79 | 1 | 1 | 0 | 3 |- | Rowspan = "1" | [[Novo Selo Koreničko]] | 78 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 59 | 19 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Ondić]] | 135 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 135 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Oravac]] | 71 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 69 | 0 | 1 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Pećane]] | 118 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 118 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Plitvica Selo]] | 192 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 139 | 19 | 17 | 0 | 17 |- | Rowspan = "1" | [[Plitvička Jezera (bivše naselje)|Plitvička Jezera]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Plitvički Ljeskovac]] | 74 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 68 | 4 | 2 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Podlapača]] | 205 | 4 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 199 | 0 | 0 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Poljanak]] | 160 | 5 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 145 | 1 | 1 | 8 |- | Rowspan = "1" | [[Poljice (Udbina) | Poljice]] | 45 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 45 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Ponor Korenički]] | 19 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 19 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Prijeboj]] | 28 | 2 |style="background: bgcolor="#ADD8E6 "| 13 | 10 | 1 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Rastovača (Plitvička Jezera) | Rastovača]] | 115 | 5 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 104 | 2 | 0 | 4 |- | Rowspan = "1" | [[Rebić]] | 63 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 63 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Rešetar]] | 190 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 164 | 25 | 0 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Rudanovac]] | 52 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 42 | 2 | 7 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Svračkovo Selo]] | 182 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 176 | 1 | 0 | 0 | 5 |- | Rowspan = "1" | [[Sertić Poljana]] | 38 | 2 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 36 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Smoljanac]] | 256 | 3 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 246 | 0 | 0 | 7 |- | Rowspan = "1" | [[Srednja Gora]] | 115 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 115 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" |'''[[Korenica|Titova Korenica]]''' |'''1.716''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''1.519''' |'''49''' |'''84''' |'''3''' |'''61''' |- | Rowspan = "1" | [[Tolić (Udbina) | Tolić]] | 68 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 52 | 15 | 1 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Trnavac (Plitvička Jezera) | Trnavac]] | 37 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 37 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Tuk Bjelopoljski]] | 87 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 82 | 0 | 3 | 1 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Udbina (Hrvatska)|Udbina]] | 1.162 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 934 | 73 | 71 | 51 | 33 |- | Rowspan = "1" | [[Frkašić]] | 111 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 107 | 0 | 3 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Homoljac]] | 46 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 44 | 0 | 1 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Čanak (Plitvička Jezera) | Čanak]] | 302 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 293 | 0 | 0 | 8 |- | Rowspan = "1" | [[Čojluk]] | 40 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 39 | 0 | 0 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Čujića Krčevina]] | 28 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 26 | 0 | 0 | 1 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Šalamunić]] | 121 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 118 | 0 | 1 | 0 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Šeganovac]] | 56 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 56 | 0 | 0 | 0 | 0 |- |style="background: bgcolor="#F5DEB3 "|'''ukupno''' |style="background: bgcolor="#FFFF00 "|'''11.393''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''8.585''' |'''1.996''' |'''385''' |'''93''' |'''334''' |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Korenica]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Korenica]] gymt9u2y88ejzmh6adfd3ayo29q6cox 0 257534 3665970 2495179 2024-11-15T11:58:23Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665970 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 365 km² 1991. godine u općini [[Hrvatska Kostajnica|Kostajnica]] živjelo je 14.851<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 39<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina''' {{Legenda |#FF0000| [[Srbi]] ('''30''')}} {{Legenda |#4169E1| [[Hrvati]] ('''9''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Kostajnica, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor=" #F5DEB3 "|''' Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor=" #FFFF00 "|''' Ukupno''' |'''style="background: bgcolor=" #FF0000 "|''' Srbi''' |'''style="background: bgcolor=" #4169E1 "|''' Hrvati''' |'''style="background: bgcolor=" #C71585 "|''' Jugosloveni''' |'''style="background: bgcolor=" #CC7722 "|''' Ostali''' |- | Rowspan = "1" | [[Babina Rijeka (Donji Kukuruzari)|Babina Rijeka]] | 250 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 222 | 24 | 0 | 4 |- | Rowspan = "1" | [[Baćin]] | 414 | 6 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 393 | 2 | 13 |- | Rowspan = "1" | [[Borojevići (Donji Kukuruzari) | Borojevići]] | 294 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 288 | 2 | 2 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Veliko Krčevo]] | 154 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 144 | 3 | 6 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Gornja Velešnja]] | 189 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 188 | 0 | 1 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Gornja Meminska]] | 86 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 77 | 3 | 3 | 3 |- | Rowspan = "1" | [[Gornji Bjelovac]] | 141 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 133 | 4 | 4 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Gornji Kukuruzari]] | 119 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 115 | 0 | 4 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Gornji Hrastovac]] | 427 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 392 | 6 | 21 | 8 |- | Rowspan = "1" | [[Gornji Cerovljani]] | 247 | 34 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 210 | 0 | 3 |- | Rowspan = "1" | [[Graboštani]] | 201 | 9 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 177 | 7 | 8 |- | Rowspan = "1" | [[Donja Velešnja]] | 443 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 376 | 48 | 10 | 9 |- | Rowspan = "1" | [[Donji Bjelovac]] | 107 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 107 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Donji Kukuruzari]] | 301 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 249 | 43 | 2 | 7 |- | Rowspan = "1" | [[Donji Cerovljani]] | 265 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 168 | 61 | 15 | 21 |- | Rowspan = "1" | [[Hrvatska Dubica | Dubica]] | 2.062 | 794 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 1.042 | 85 | 141 |- | Rowspan = "1" | [[Živaja]] | 726 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 660 | 14 | 9 | 43 |- | Rowspan = "1" | [[Knezovljani]] | 177 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 171 | 2 | 0 | 4 |- | Rowspan = "1" | [[Komogovina]] | 287 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 276 | 1 | 5 | 5 |- | Rowspan = "1" |'''[[Hrvatska Kostajnica | Kostajnica]]''' |'''3.480''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''1.889''' |'''1.087''' |'''264''' |'''240''' |- | Rowspan = "1" | [[Majur (Hrvatska) | Kostajnički Majur]] | 532 | 50 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 457 | 9 | 16 |- | Rowspan = "1" | [[Kostreši Bjelovački]] | 87 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 84 | 0 | 0 | 3 |- | Rowspan = "1" | [[Kostrići]] | 15 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 15 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Lovča]] | 107 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 106 | 0 | 0 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Malo Krčevo]] | 82 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 82 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Mečenčani]] | 218 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 213 | 1 | 4 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Mračaj (Majur) | Mračaj]] | 171 | 53 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 96 | 17 | 5 |- | Rowspan = "1" | [[Panjani]] | 221 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 175 | 32 | 12 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Prevršac]] | 207 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 194 | 1 | 3 | 9 |- | Rowspan = "1" | [[Rausovac]] | 128 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 117 | 1 | 1 | 9 |- | Rowspan = "1" | [[Rosulje (Hrvatska Kostajnica) | Rosulje]] | 448 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 363 | 39 | 22 | 24 |- | Rowspan = "1" | [[Svinica]] | 436 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 405 | 7 | 8 | 16 |- | Rowspan = "1" | [[Selište Kostajničko]] | 159 | 14 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 142 | 2 | 1 |- | Rowspan = "1" | [[Slabinja]] | 523 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 458 | 12 | 42 | 11 |- | Rowspan = "1" | [[Srednja Meminska]] | 169 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 167 | 0 | 0 | 2 |- | Rowspan = "1" | [[Stubalj]] | 282 | 2 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 272 | 1 | 7 |- | Rowspan = "1" | [[Umetić]] | 136 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 136 | 0 | 0 | 0 |- | Rowspan = "1" | [[Utolica]] | 334 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 216 | 97 | 18 | 3 |- | Rowspan = "1" | [[Čukur]] | 226 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 210 | 3 | 2 | 11 |- |style="background: bgcolor="#F5DEB3 "|'''ukupno''' |style="background: bgcolor="#FFFF00 "|'''14.851''' |style="background: bgcolor="#FF0000 "|'''9.343''' |'''4.295''' |'''581''' |'''632''' |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Hrvatska Kostajnica]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Kostajnica]] 3xh2psswqo82jj285v4uv3xwuzayqyq 0 257535 3665979 2594484 2024-11-15T11:58:35Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665979 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 567 km² 1991. godine u općini [[Pakrac]] živjelo je 27.589<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 68<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina''' {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''46''')}} {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''15''')}} {{legenda|#CC7722|ostali i nepoznato ('''5''')}} '''Relativna etnička većina''' {{legenda|#EBC2AF|[[Srbi]] ('''2''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500"|'''Nacionalni sastav stanovništva općine Pakrac, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor=" #F5DEB3 "|''' naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor=" #FFFF00 "|''' ukupno''' |'''style="background: bgcolor=" #FF0000 "|''' Srbi''' |'''style="background: bgcolor=" #4169E1 "|''' Hrvati''' |'''style="background: bgcolor=" #C71585 "|''' Jugosloveni''' |'''style="background: bgcolor=" #CC7722 "|''' ostali''' |- | rowspan="1" | [[Antunovac (Lipik)|Antunovac]] | 512 | 76 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 300 | 20 | 116 |- | rowspan="1" | [[Badljevina]] | 828 | 25 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 680 | 9 | 114 |- | rowspan="1" | [[Batinjani (Pakrac)|Batinjani]] | 266 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 154 | 55 | 20 | 37 |- | rowspan="1" | [[Bjelajci (Pakrac)|Bjelajci]] | 38 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 38 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Bjelanovac]] | 58 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 40 | 6 | 10 | 2 |- | rowspan="1" | [[Branešci (Pakrac)|Branešci]] | 305 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 296 | 5 | 3 | 1 |- | rowspan="1" | [[Brezine (Lipik)|Brezine]] | 308 | 14 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 257 | 3 | 34 |- | rowspan="1" | [[Brekinska]] | 199 | 22 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 108 | 2 | 67 |- | rowspan="1" | [[Brusnik (Pakrac)|Brusnik]] | 112 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 111 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Bujavica]] | 75 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 67 | 0 | 1 | 7 |- | rowspan="1" | [[Bukovčani]] | 149 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 111 | 32 | 5 | 1 |- | rowspan="1" | [[Bučje (Pakrac)|Bučje]] | 142 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 129 | 10 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Veliki Banovac]] | 183 | 0 | 76 | 0 |style="background: bgcolor="#CC7722 "| 107 |- | rowspan="1" | [[Veliki Budići]] | 55 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 54 | 0 | 1 | 0 |- | rowspan="1" | [[Gaj (Lipik)|Gaj]] | 362 | 23 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 280 | 0 | 59 |- | rowspan="1" | [[Glavica (Pakrac)|Glavica]] | 77 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 77 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Gornja Obrijež]] | 284 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 166 | 34 | 18 | 66 |- | rowspan="1" | [[Gornja Šumetlica]] | 138 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 118 | 0 | 9 | 11 |- | rowspan="1" | [[Gornji Grahovljani]] | 136 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 133 | 0 | 3 | 0 |- | rowspan="1" | [[Gornji Čaglić]] | 71 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 58 | 0 | 1 | 12 |- | rowspan="1" | [[Dereza (Pakrac)|Dereza]] | 128 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 120 | 0 | 8 | 0 |- | rowspan="1" | [[Dobrovac]] | 663 | 187 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 398 | 30 | 48 |- | rowspan="1" | [[Donja Obrijež]] | 321 | 2 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 224 | 2 | 93 |- | rowspan="1" | [[Donja Šumetlica]] | 65 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 57 | 2 | 5 | 1 |- | rowspan="1" | [[Donji Grahovljani]] | 188 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 155 | 22 | 5 | 6 |- | rowspan="1" | [[Donji Čaglić]] | 505 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 270 | 182 | 21 | 32 |- | rowspan="1" | [[Dragović (Pakrac)|Dragović]] | 284 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 257 | 7 | 8 | 12 |- | rowspan="1" | [[Jagma]] | 206 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 198 | 2 | 3 | 3 |- | rowspan="1" | [[Jakovci]] | 39 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 39 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Japaga (Lipik)|Japaga]] | 291 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 265 | 8 | 6 | 12 |- | rowspan="1" | [[Kapetanovo Polje]] | 67 | 20 | 11 | 0 |style="background: bgcolor="#CC7722 "| 36 |- | rowspan="1" | [[Klisa (Lipik)|Klisa]] | 139 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 82 | 47 | 1 | 9 |- | rowspan="1" | [[Kovačevac (Lipik)|Kovačevac]] | 62 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 62 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Korita (Lipik)|Korita]] | 111 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 100 | 1 | 5 | 5 |- | rowspan="1" | [[Koturić]] | 46 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 46 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Kraguj (Pakrac)|Kraguj]] | 176 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 167 | 4 | 4 | 1 |- | rowspan="1" | [[Kričke (Pakrac)|Kričke]] | 90 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 88 | 1 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Kukunjevac]] | 1.082 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 832 | 128 | 44 | 78 |- | rowspan="1" | [[Kusonje (Pakrac)|Kusonje]] | 1.101 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 891 | 99 | 72 | 39 |- | rowspan="1" | [[Livađani]] | 58 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 57 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Lipik]] | 3.725 |style="background: bgcolor="#EBC2AF "| 1.499 | 1.447 | 249 | 530 |- | rowspan="1" | [[Lipovac (Pakrac)|Lipovac]] | 5 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 5 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Mali Banovac]] | 31 | 0 | 15 | 0 |style="background: bgcolor="#CC7722 "| 16 |- | rowspan="1" | [[Mali Budići]] | 19 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 19 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Marino Selo]] | 366 | 3 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 305 | 4 | 54 |- | rowspan="1" | [[Novi Majur]] | 119 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 118 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Španovica|Novo Selo]] | 191 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 177 | 9 | 3 | 2 |- | rowspan="1" | [[Ožegovci]] | 179 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 175 | 1 | 1 | 2 |- | rowspan="1" | [[Omanovac]] | 261 | 42 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 187 | 1 | 31 |- | Rowspan = "1" |'''[[Pakrac]]''' |'''8 .197''' |style="background: bgcolor="#EBC2AF "|'''3 .514''' |'''3 .033''' |'''624''' |'''1 .026''' |- | rowspan="1" | [[Ploštine]] | 224 | 1 | 27 | 0 |style="background: bgcolor="#CC7722 "| 196 |- | rowspan="1" | [[Poljana (Lipik)|Poljana]] | 669 | 27 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 406 | 31 | 205 |- | rowspan="1" | [[Popovci (Pakrac)|Popovci]] | 68 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 67 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Prgomelje (Pakrac)|Prgomelje]] | 65 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 65 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Prekopakra]] | 1.347 | 171 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 925 | 39 | 212 |- | rowspan="1" | [[Ribnjaci]] | 93 | 15 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 55 | 3 | 20 |- | rowspan="1" | [[Rogulje (Pakrac)|Rogulje]] | 61 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 59 | 1 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Skenderovci (Lipik)|Skenderovci]] | 51 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 44 | 4 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Srednji Grahovljani]] | 43 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 36 | 0 | 7 | 0 |- | rowspan="1" | [[Stari Majur]] | 41 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 37 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Strižičevac|Strižićevac]] | 35 | 1 | 9 | 0 |style="background: bgcolor="#CC7722 "| 25 |- | rowspan="1" | [[Subocka]] | 351 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 331 | 6 | 4 | 10 |- | rowspan="1" | [[Tisovac (Pakrac)|Tisovac]] | 73 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 68 | 0 | 3 | 2 |- | rowspan="1" | [[Toranj (Pakrac)|Toranj]] | 292 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 201 | 36 | 11 | 44 |- | rowspan="1" | [[Filipovac]] | 493 | 50 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 283 | 32 | 128 |- | rowspan="1" | [[Cikote (Pakrac)|Cikote]] | 68 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 67 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Cicvare (Pakrac)|Cicvare]] | 14 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 14 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Šeovica]] | 588 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 553 | 13 | 15 | 7 |- |style="background: bgcolor="#F5DEB3 "|'''ukupno''' |style="background: bgcolor="#FFFF00 "|'''27 .589''' |style="background: bgcolor="#EBC2AF "|'''12 .813''' |'''9 .896''' |'''1 .346''' |'''3 .534''' |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Pakrac]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Pakrac]] tudqoz29hc0koegcj2g70k1wtyxorn7 0 257536 3665980 3309924 2024-11-15T11:58:36Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665980 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 390&nbsp;km² 1991. godine u općini [[Petrinja]] živjelo je 35.565<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 57<ref name="DZS" /> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina''' {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''24''')}} {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''30''')}} === Relativna etnička većina === {{legenda|#EBC2AF|[[Srbi]] ('''2''')}} {{legenda|#ADD8E6|[[Hrvati]] ('''1''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500"|'''Nacionalni sastav stanovništva općine Petrinja, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor=" #F5DEB3 "|''' Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor=" #FFFF00 "|''' Ukupno''' |'''style="background: bgcolor=" #FF0000 "|''' Srbi''' |'''style="background: bgcolor=" #4169E1 "|''' Hrvati''' |'''style="background: bgcolor=" #C71585 "|''' Jugosloveni''' |'''style="background: bgcolor=" #CC7722 "|''' ostali''' |- | rowspan="1"|[[Begovići]] | 177 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 176 | 1 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Bijelnik]] | 202 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 188 | 5 | 1 | 8 |- | rowspan="1"|[[Blinja]] | 210 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 205 | 1 | 3 | 1 |- | rowspan="1"|[[Brest Pokupski]] | 357 | 5 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 333 | 9 | 10 |- | rowspan="1"|[[Veliki Šušnjar]] | 455 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 445 | 4 | 3 | 3 |- | rowspan="1"|[[Vratečko]] | 90 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 89 | 1 | 0 |- | rowspan="1"|[[Glinska Poljana]] | 361 | 74 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 277 | 9 | 1 |- | rowspan="1"|[[Gora (Petrinja)|Gora]] | 454 | 8 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 436 | 3 | 7 |- | rowspan="1"|[[Gornja Bačuga]] | 397 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 378 | 6 | 11 | 2 |- | rowspan="1"|[[Gornja Mlinoga]] | 243 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 241 | 1 | 1 | 0 |- | rowspan="1"|[[Gornja Pastuša]] | 146 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 144 | 0 | 0 | 2 |- | rowspan="1"|[[Gornje Mokrice]] | 176 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 174 | 1 | 1 |- | rowspan="1"|[[Graberje]] | 280 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 279 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Grabovac Banski]] | 552 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 486 | 26 | 31 | 9 |- | rowspan="1"|[[Deanovići]] | 87 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 87 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Dodoši (Petrinja)|Dodoši]] | 205 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 201 | 1 | 1 | 2 |- | rowspan="1"|[[Donja Bačuga]] | 553 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 472 | 57 | 18 | 6 |- | rowspan="1"|[[Donja Budičina]] | 344 | 40 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 294 | 2 | 8 |- | rowspan="1"|[[Donja Mlinoga]] | 240 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 195 | 31 | 11 | 3 |- | rowspan="1"|[[Donja Pastuša]] | 61 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 59 | 2 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Donje Mokrice]] | 99 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 99 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Dragotinci (Petrinja)|Dragotinci]] | 160 | 35 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 122 | 0 | 3 |- | rowspan="1"|[[Dumače]] | 88 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 87 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Župić]] | 109 | 6 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 98 | 0 | 5 |- | rowspan="1"|[[Jabukovac (Petrinja)|Jabukovac]] | 325 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 282 | 15 | 21 | 7 |- | rowspan="1"|[[Jošavica (Petrinja)|Jošavica]] | 432 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 425 | 1 | 0 | 6 |- | rowspan="1"|[[Klinac]] | 147 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 146 | 1 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Kraljevčani]] | 151 | 64 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 87 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Križ Hrastovački|Križ Hastovački]] | 230 | 2 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 223 | 5 | 0 |- | rowspan="1"|[[Letovanci]] | 82 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 75 | 1 | 6 |- | rowspan="1"|[[Luščani]] | 670 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 648 | 3 | 5 | 14 |- | rowspan="1"|[[Mala Gorica (Petrinja)|Mala Gorica]] | 427 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 420 | 2 | 4 |- | rowspan="1"|[[Mačkovo Selo]] | 184 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 180 | 0 | 3 | 1 |- | rowspan="1"|[[Madžari (Sisak)|Madžari]] | 332 | 91 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 189 | 34 | 18 |- | rowspan="1"|[[Međurače]] | 73 | 3 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 69 | 0 | 1 |- | rowspan="1"|[[Miočinovići]] | 153 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 147 | 1 | 4 | 1 |- | rowspan="1"|[[Moštanica (Petrinja)|Moštanica]] | 270 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 248 | 3 | 11 | 8 |- | rowspan="1"|[[Moščenica]] | 2.831 | 911 |style="background: bgcolor="#ADD8E6 "| 1.251 | 212 | 457 |- | rowspan="1"|[[Nebojan]] | 360 | 21 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 322 | 2 | 15 |- | rowspan="1"|[[Nova Drenčina]] | 524 | 100 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 384 | 5 | 35 |- | rowspan="1"|[[Novi Farkašić]] | 193 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 193 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Novo Selište]] | 301 | 32 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 251 | 7 | 11 |- | rowspan="1"|[[Petkovac (Petrinja)|Petkovac]] | 82 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 76 | 1 | 3 | 2 |- | Rowspan = "1" |'''[[Petrinja]]''' |'''18.706''' |style="background: bgcolor="#EBC2AF "|'''8.445''' |'''7.662''' |'''1.329''' |'''1.270''' |- | rowspan="1"|[[Pecki]] | 274 | 73 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 193 | 3 | 5 |- | rowspan="1"|[[Prnjavor Čuntićki]] | 224 | 1 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 213 | 5 | 5 |- | rowspan="1"|[[Sibić]] | 127 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 127 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Slana (Petrinja)|Slana]] | 276 | 57 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 197 | 16 | 6 |- | rowspan="1"|[[Srednje Mokrice]] | 46 | 0 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 46 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Čuntić|Srpski Čuntić]] | 107 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 103 | 1 | 2 | 1 |- | rowspan="1"|[[Stražbenica (Petrinja)|Stražbenica]] | 126 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 114 | 4 | 6 | 2 |- | rowspan="1"|[[Strašnik]] | 325 | 3 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 318 | 0 | 4 |- | rowspan="1"|[[Taborište]] | 317 | 28 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 248 | 13 | 28 |- | rowspan="1"|[[Tremušnjak]] | 204 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 201 | 1 | 1 | 1 |- | rowspan="1"|[[Hrastovica (Petrinja)|Hrastovica]] | 584 | 5 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 563 | 5 | 11 |- | rowspan="1"|[[Hrvatski Čuntić]] | 223 | 9 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 208 | 5 | 1 |- | rowspan="1"|[[Cepeliš]] | 213 |style="background: bgcolor="#EBC2AF "| 106 | 97 | 9 | 1 |- |style="background: bgcolor="#F5DEB3 "|'''ukupno''' |style="background: bgcolor="#FFFF00 "|'''35.565''' |style="background: bgcolor="#EBC2AF "|'''15.969''' |'''15.790''' |'''1.814''' |'''1.992''' |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Petrinja]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Petrinja]] f4eocrxbophqd5mi3v61l69w87rb4c0 0 257537 3665987 2829875 2024-11-15T11:58:45Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665987 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 1.052 km² 1991. godine u općini [[Sisak]] živjelo je 84.348<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 105<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''73''')}} {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''30''')}} '''Relativna etnička većina''' {{legenda|#ADD8E6|[[Hrvati]] ('''1''')}} {{legenda|#E0B0FF|[[Jugoslaveni]] ('''1''')}} {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500"|'''Nacionalni sastav stanovništva općine Sisak, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor=" #F5DEB3 "|''' Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor=" #FFFF00 "|''' Ukupno''' |'''style="background: bgcolor=" #4169E1 "|''' Hrvati''' |'''style="background: bgcolor=" #FF0000 "|''' Srbi''' |'''style="background: bgcolor=" #C71585 "|''' Jugosloveni''' |'''style="background: bgcolor=" #CC7722 "|''' ostali''' |- | rowspan="1"|[[Bestrma]] | 290 | 6 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 236 | 37 | 11 |- | rowspan="1"|[[Bistrač]] | 90 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 89 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1"|[[Blinjska Greda]] | 139 | 4 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 124 | 11 | 0 |- | rowspan="1"|[[Blinjski Kut]] | 505 | 193 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 259 | 37 | 16 |- | rowspan="1"|[[Bobovac (Sunja)|Bobovac]] | 750 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 744 | 0 | 1 | 5 |- | rowspan="1"|[[Bok Palanječki]] | 204 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 194 | 0 | 2 | 8 |- | rowspan="1"|[[Brđani Kosa]] | 223 | 8 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 190 | 13 | 12 |- | rowspan="1"|[[Brđani Cesta]] | 303 | 6 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 277 | 10 | 10 |- | rowspan="1"|[[Brežane Lekeničke]] | 299 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 279 | 4 | 1 | 15 |- | rowspan="1"|[[Brkiševina]] | 205 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 198 | 2 | 0 | 5 |- | rowspan="1"|[[Budaševo]] | 1.769 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 1.653 | 34 | 19 | 63 |- | rowspan="1"|[[Vedro Polje (Sunja)|Vedro Polje]] | 161 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 110 | 16 | 16 | 19 |- | rowspan="1"|[[Velika Gradusa]] | 430 | 4 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 414 | 7 | 5 |- | rowspan="1"|[[Veliko Svinjičko]] | 357 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 348 | 0 | 3 | 6 |- | rowspan="1"|[[Vrh Letovanićki]] | 118 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 98 | 7 | 7 | 6 |- | rowspan="1"|[[Vukoševac]] | 129 | 2 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 109 | 10 | 8 |- | rowspan="1"|[[Vurot]] | 84 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 84 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Gornja Letina]] | 106 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 87 | 0 | 0 | 19 |- | rowspan="1"|[[Gornje Komarevo]] | 549 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 461 | 26 | 33 | 29 |- | rowspan="1"|[[Gornji Vukojevac]] | 74 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 74 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Gradusa Posavska]] | 162 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 160 | 2 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Greda (Sisak)|Greda]] | 1.113 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 1.037 | 34 | 6 | 36 |- | rowspan="1"|[[Greda Sunjska]] | 543 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 520 | 3 | 0 | 20 |- | rowspan="1"|[[Gušće]] | 609 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 539 | 1 | 8 | 61 |- | rowspan="1"|[[Desna Martinska Ves]] | 443 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 436 | 1 | 3 | 3 |- | rowspan="1"|[[Desni Dubrovčak]] | 164 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 163 | 1 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Desno Željezno]] | 277 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 273 | 1 | 2 | 1 |- | rowspan="1"|[[Desno Trebarjevo]] | 435 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 431 | 2 | 0 | 2 |- | rowspan="1"|[[Donja Letina]] | 77 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 69 | 0 | 1 | 7 |- | rowspan="1"|[[Donje Komarevo]] | 380 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 353 | 5 | 12 | 10 |- | rowspan="1"|[[Donji Vukojevac]] | 441 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 415 | 3 | 16 | 7 |- | rowspan="1"|[[Donji Hrastovac]] | 440 | 57 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 348 | 21 | 14 |- | rowspan="1"|[[Drljača]] | 538 | 43 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 419 | 37 | 39 |- | rowspan="1"|[[Dužica]] | 447 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 439 | 5 | 2 | 1 |- | rowspan="1"|[[Žabno (Sisak)|Žabno]] | 455 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 419 | 10 | 18 | 8 |- | rowspan="1"|[[Žažina]] | 379 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 361 | 0 | 3 | 15 |- | rowspan="1"|[[Žreme]] | 132 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 126 | 4 | 1 | 1 |- | rowspan="1"|[[Zirčica]] | 153 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 144 | 2 | 2 | 5 |- | rowspan="1"|[[Ivanjski Bok]] | 147 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 134 | 1 | 12 |- | rowspan="1"|[[Jazvenik (Sisak)|Jazvenik]] | 177 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 117 | 0 | 1 | 59 |- | rowspan="1"|[[Jasenovčani]] | 132 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 115 | 4 | 13 |- | rowspan="1"|[[Jezero Posavsko]] | 112 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 112 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Kinjačka]] | 383 | 8 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 346 | 21 | 8 |- | rowspan="1"|[[Kladari (Sunja)|Kladari]] | 63 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 58 | 0 | 5 |- | rowspan="1"|[[Klobučak]] | 120 | 19 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 69 | 12 | 20 |- | rowspan="1"|[[Kostreši Šaški]] | 231 | 5 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 211 | 5 | 10 |- | rowspan="1"|[[Kratečko]] | 282 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 266 | 0 | 1 | 15 |- | rowspan="1"|[[Krivaj Sunjski]] | 156 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 142 | 2 | 3 | 9 |- | rowspan="1"|[[Lekenik]] | 1.652 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 1.547 | 44 | 16 | 45 |- | rowspan="1"|[[Letovanić]] | 568 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 546 | 10 | 7 | 5 |- | rowspan="1"|[[Lijeva Luka]] | 352 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 349 | 0 | 0 | 3 |- | rowspan="1"|[[Lijeva Martinska Ves]] | 455 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 446 | 0 | 0 | 9 |- | rowspan="1"|[[Lijevo Željezno]] | 21 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 20 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1"|[[Lijevo Trebarjevo]] | 89 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 89 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Lonja (Sisak)|Lonja]] | 183 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 175 | 4 | 3 | 1 |- | rowspan="1"|[[Lukavec Posavski]] | 217 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 208 | 0 | 0 | 9 |- | rowspan="1"|[[Ljubljanica (Martinska Ves)|Ljubljanica]] | 46 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 46 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Mala Gradusa]] | 138 | 2 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 129 | 3 | 4 |- | rowspan="1"|[[Mala Paukova]] | 168 | 2 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 161 | 1 | 4 |- | rowspan="1"|[[Mahovo]] | 415 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 407 | 0 | 0 | 8 |- | rowspan="1"|[[Mužilovčica]] | 167 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 159 | 0 | 3 | 5 |- | rowspan="1"|[[Novo Selo Palanječko]] | 585 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 488 | 59 | 4 | 34 |- | rowspan="1"|[[Novoselci (Sunja)|Novoselci]] | 77 | 15 | 27 |style="background: bgcolor="#E0B0FF "| 29 | 6 |- | rowspan="1"|[[Odra Sisačka]] | 1.006 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 929 | 34 | 4 | 39 |- | rowspan="1"|[[Palanjek]] | 320 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 308 | 3 | 2 | 7 |- | rowspan="1"|[[Palanjek Pokupski]] | 40 | 3 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 37 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Papići]] | 173 | 2 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 158 | 6 | 7 |- | rowspan="1"|[[Petrinjci]] | 242 | 6 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 221 | 2 | 13 |- | rowspan="1"|[[Petrovec (Lekenik)|Petrovec]] | 306 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 300 | 3 | 0 | 3 |- | rowspan="1"|[[Pešćenica]] | 840 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 820 | 3 | 2 | 15 |- | rowspan="1"|[[Pobrđani (Sunja)|Pobrđani]] | 112 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 108 | 2 | 1 |- | rowspan="1"|[[Pokupsko Vratečko]] | 43 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 43 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Poljana Lekenička]] | 289 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 269 | 0 | 10 | 10 |- | rowspan="1"|[[Prelošćica]] | 795 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 763 | 3 | 0 | 29 |- | rowspan="1"|[[Pustike (Kravarsko)|Pustike]] | 149 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 147 | 2 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Radonja Luka]] | 108 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 99 | 0 | 9 |- | rowspan="1"|[[Sela (Sisak)|Sela]] | 1.019 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 955 | 12 | 6 | 46 |- | rowspan="1"|[[Selišće Sunjsko]] | 97 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 96 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1"|[[Setuš]] | 236 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 230 | 0 | 1 | 5 |- | Rowspan = "1" |'''[[Sisak]]''' |'''45.792''' |style="background: bgcolor="#4169E1 "|'''26.839''' |'''10.829''' |'''2.884''' |'''5.240''' |- | rowspan="1"|[[Sjeverovac]] | 131 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 113 | 6 | 11 |- | rowspan="1"|[[Slovinci]] | 461 | 36 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 391 | 4 | 30 |- | rowspan="1"|[[Staza]] | 380 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 356 | 4 | 17 | 3 |- | rowspan="1"|[[Stara Drenčina]] | 217 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 211 | 0 | 0 | 6 |- | rowspan="1"|[[Stari Brod (Lekenik)|Stari Brod]] | 160 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 123 | 1 | 1 | 35 |- | rowspan="1"|[[Stari Farkašić]] | 106 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 88 | 2 | 2 | 14 |- | rowspan="1"|[[Staro Pračno]] | 906 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 792 | 37 | 14 | 63 |- | rowspan="1"|[[Staro Selo (Sisak)|Staro Selo]] | 520 | 9 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 499 | 10 | 2 |- | rowspan="1"|[[Strelečko]] | 545 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 394 | 52 | 21 | 78 |- | rowspan="1"|[[Strmen]] | 356 | 4 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 329 | 7 | 16 |- | rowspan="1"|[[Stupno]] | 556 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 505 | 30 | 3 | 18 |- | rowspan="1"|[[Suvoj]] | 54 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 54 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1"|[[Sunja]] | 2.113 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 1.305 | 536 | 109 | 163 |- | rowspan="1"|[[Timarci]] | 366 |style="background: bgcolor="#ADD8E6 "| 176 | 170 | 0 | 20 |- | rowspan="1"|[[Tišina Erdedska]] | 388 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 379 | 4 | 0 | 5 |- | rowspan="1"|[[Tišina Kaptolska]] | 308 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 273 | 10 | 6 | 19 |- | rowspan="1"|[[Topolovac (Sisak)|Topolovac]] | 1.129 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 984 | 43 | 51 | 51 |- | rowspan="1"|[[Hrastelnica]] | 1.006 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 930 | 26 | 22 | 28 |- | rowspan="1"|[[Cerje Letovanićko]] | 177 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 173 | 0 | 0 | 4 |- | rowspan="1"|[[Crkveni Bok]] | 406 | 6 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 387 | 5 | 8 |- | rowspan="1"|[[Čapljani]] | 112 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 106 | 5 | 1 |- | rowspan="1"|[[Četvrtkovac]] | 509 | 17 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 448 | 23 | 21 |- | rowspan="1"|[[Čigoč]] | 127 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 126 | 0 | 1 | 0 |- | rowspan="1"|[[Šaš (Sunja)|Šaš]] | 735 | 79 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 601 | 40 | 15 |- | rowspan="1"|[[Šišinec]] | 104 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 94 | 0 | 0 | 10 |- |style="background: bgcolor="#F5DEB3 "|'''ukupno''' |style="background: bgcolor="#FFFF00 "|'''84.348''' |style="background: bgcolor="#4169E1 "|'''54.621''' |'''19.209''' |'''3.719''' |'''6.799''' |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Sisak]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Sisak]] m1ek79vqi64r7r6njc2zq8u9ch8vqgb 0 257539 3665982 2596863 2024-11-15T11:58:39Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665982 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.}} '''Popis stanovništva u Hrvatskoj''' je izvršen u martu 1991. godine, kao dio [[Popis stanovništva u Jugoslaviji 1991.|Popisa stanovništva u Jugoslaviji]]. Po popisu stanovništva na površini od 1.249 km² 1991. godine u općini [[Požega (Hrvatska)|Požega]] živjelo je 71.745<ref name="SZS">[http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine, za teritorijalnu organizaciju, općine i pripadajuća naseljena mjesta 1991. godine.]</ref><ref name="DZS">{{Cite web |url=http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |title=Stanovništvo Hrvatske, Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske |access-date=8. 6. 2013 |archive-date=21. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921184837/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/05-bind.pdf |url-status=dead }}</ref> stanovnika raspoređenih u 209<ref name="DZS"></ref> naseljenih mjesta. ==Nacionalni sastav po naseljenim mjestima, 1991.== '''Apsolutna etnička većina''' {{legenda|#4169E1|[[Hrvati]] ('''132''')}} {{legenda|#FF0000|[[Srbi]] ('''66''')}} {{legenda|#CC7722|ostali i nepoznato ('''1''')}} '''Relativna etnička većina''' {{legenda|#ADD8E6|[[Hrvati]] ('''3''')}} {{legenda|#EBC2AF|[[Srbi]] ('''4''')}} '''Bez etničke većine''' ('''1''') '''Bez stanovništva''' ('''2''') {| border="1" cellpadding="7" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: center;" |- style="background: #E9E9E9" |colspan ="7" style="background: bgcolor="#F28500" | '''Nacionalni sastav stanovništva općine Slavonska Požega, po naseljenim mjestima, prema popisu iz 1991.''' |- |'''style="background: bgcolor=" #F5DEB3 "|''' Naseljeno mjesto''' |'''style="background: bgcolor=" #FFFF00 "|''' Ukupno''' |'''style="background: bgcolor=" #4169E1 "|''' Hrvati''' |'''style="background: bgcolor=" #FF0000 "|''' Srbi''' |'''style="background: bgcolor=" #C71585 "|''' Jugosloveni''' |'''style="background: bgcolor=" #CC7722 "|''' ostali''' |- | rowspan="1" | [[Alaginci]] | 182 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 175 | 5 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Antunovac (Velika)|Aleksandrovac]] | 212 | 24 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 165 | 17 | 6 |- | rowspan="1" | [[Alilovci]] | 454 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 445 | 0 | 0 | 9 |- | rowspan="1" | [[Amatovci]] | 19 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 17 | 1 | 0 |- | rowspan="1" | [[Ašikovci]] | 88 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 81 | 4 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Bankovci (Požega)|Bankovci]] | 134 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 132 | 0 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Bektež]] | 468 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 456 | 7 | 0 | 5 |- | rowspan="1" | [[Bertelovci]] | 171 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 147 | 13 | 8 | 3 |- | rowspan="1" | [[Bešinci]] | 89 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 88 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Bzenica]] | 154 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 101 | 17 | 13 | 23 |- | rowspan="1" | [[Bilice (Pleternica)|Bilice]] | 179 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 176 | 0 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Biškupci]] | 344 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 333 | 1 | 0 | 10 |- | rowspan="1" | [[Bjeliševac]] | 123 | 41 | 0 | 0 |style="background: bgcolor="#CC7722 "| 82 |- | rowspan="1" | [[Blacko]] | 232 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 220 | 1 | 2 | 9 |- | rowspan="1" | [[Bogdašić (Brestovac)|Bogdašić]] | 9 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 9 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Bolomače]] | 23 | 7 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 16 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Boričevci]] | 113 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 107 | 1 | 4 | 1 |- | rowspan="1" | [[Bratuljevci]] | 34 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 31 | 2 | 1 |- | rowspan="1" | [[Brđani (Pleternica)|Brđani]] | 68 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 67 | 1 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Bresnica (Pleternica)|Bresnica]] | 272 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 213 | 54 | 1 | 4 |- | rowspan="1" | [[Brestovac (Hrvatska)|Brestovac]] | 683 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 601 | 36 | 10 | 36 |- | rowspan="1" | [[Buk]] | 220 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 215 | 2 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Busnovi (Brestovac)|Busnovi]] | 113 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 88 | 15 | 7 | 3 |- | rowspan="1" | [[Bučje (Pleternica)|Bučje]] | 364 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 360 | 0 | 0 | 4 |- | rowspan="1" | [[Vasine Laze]] | 34 | 5 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 29 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Velika (Hrvatska)|Velika]] | 2.084 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 1.888 | 68 | 22 | 106 |- | rowspan="1" | [[Veliki Bilač]] | 59 | 22 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 36 | 1 | 0 |- | rowspan="1" | [[Venje]] | 152 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 148 | 1 | 1 | 2 |- | rowspan="1" | [[Vesela (Pleternica)|Vesela]] | 156 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 154 | 0 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Vetovo]] | 1.035 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 983 | 18 | 14 | 20 |- | rowspan="1" | [[Vidovci]] | 1.774 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 1.559 | 140 | 12 | 63 |- | rowspan="1" | [[Vilić Selo]] | 171 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 144 | 12 | 6 | 9 |- | rowspan="1" | [[Viškovci (Pleternica)|Viškovci]] | 271 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 263 | 0 | 4 | 4 |- | rowspan="1" | [[Vlatkovac]] | 151 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 143 | 0 | 6 | 2 |- | rowspan="1" | [[Vranić (Brestovac)|Vranić]] | 23 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 23 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Vrčin Dol]] | 6 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 6 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Vukojevica]] | 105 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 72 | 33 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Golo Brdo (Kaptol)|Golo Brdo]] | 276 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 266 | 0 | 0 | 10 |- | rowspan="1" | [[Golobrdci]] | 395 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 382 | 1 | 0 | 12 |- | rowspan="1" | [[Gornji Vrhovci]] | 72 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 71 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Gornji Gučani]] | 84 | 31 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 52 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Gornji Emovci]] | 156 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 154 | 0 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Grabarje (Kutjevo)|Grabarje]] | 556 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 527 | 6 | 2 | 21 |- | rowspan="1" | [[Gradac (Pleternica)|Gradac]] | 1.042 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 1.022 | 6 | 2 | 12 |- | rowspan="1" | [[Gradište (Kutjevo)|Gradište]] | 301 | 29 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 264 | 2 | 6 |- | rowspan="1" | [[Gradski Vrhovci]] | 83 | 6 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 70 | 0 | 7 |- | rowspan="1" | [[Granje (Jakšić)|Granje]] | 115 | 18 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 81 | 14 | 2 |- | rowspan="1" | [[Daranovci]] | 158 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 156 | 2 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Darkovac]] | 12 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 10 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Deževci]] | 164 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 132 | 21 | 4 | 7 |- | rowspan="1" | [[Dervišaga]] | 989 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 932 | 26 | 9 | 22 |- | rowspan="1" | [[Djedina Rijeka]] | 165 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 164 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Dobra Voda (Čaglin)|Dobra Voda]] | 29 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 29 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Dobrogošće]] | 19 | 2 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 17 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Dolac (Brestovac)|Dolac]] | 191 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 190 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Doljanovci]] | 231 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 226 | 0 | 0 | 5 |- | rowspan="1" | [[Doljanci]] | 80 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 70 | 5 | 0 | 5 |- | rowspan="1" | [[Donji Gučani]] | 119 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 106 | 11 | 2 | 0 |- | rowspan="1" | [[Donji Emovci]] | 138 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 130 | 0 | 0 | 8 |- | rowspan="1" | [[Draga (Velika)|Draga]] | 245 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 226 | 1 | 0 | 18 |- | rowspan="1" | [[Draganlug]] | 10 | 3 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 6 | 1 | 0 |- | rowspan="1" | [[Brodski Drenovac|Drenovac]] | 905 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 881 | 7 | 1 | 16 |- | rowspan="1" | [[Drškovci]] | 378 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 330 | 27 | 5 | 16 |- | rowspan="1" | [[Duboka (Čaglin)|Duboka]] | 130 | 2 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 117 | 5 | 6 |- | rowspan="1" | [[Eminovci]] | 654 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 534 | 72 | 22 | 26 |- | rowspan="1" | [[Emovački Lug]] | 20 | 7 |style="background: bgcolor="#EBC2AF "| 9 | 0 | 4 |- | rowspan="1" | [[Žigerovci]] | 25 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 19 | 5 | 1 |- | rowspan="1" | [[Završje (Brestovac)|Završje]] | 256 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 215 | 26 | 4 | 11 |- | rowspan="1" | [[Zagrađe (Pleternica)|Zagrađe]] | 556 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 547 | 5 | 0 | 4 |- | rowspan="1" | [[Zakorenje]] | 231 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 225 | 2 | 1 | 3 |- | rowspan="1" | [[Zarilac]] | 241 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 233 | 0 | 0 | 8 |- | rowspan="1" | [[Ivandol (Brestovac)|Ivandol]] | 165 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 161 | 2 | 1 | 1 |- | rowspan="1" | [[Ivanovci (Čaglin)|Ivanovci]] | 37 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 29 | 5 | 2 |- | rowspan="1" | [[Imrijevci]] | 82 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 64 | 3 | 13 | 2 |- | rowspan="1" | [[Jaguplije]] | 205 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 197 | 4 | 1 | 3 |- | rowspan="1" | [[Jakšić (Hrvatska)|Jakšić]] | 1.737 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 1.425 | 211 | 46 | 55 |- | rowspan="1" | [[Jasik (Čaglin)|Jasik]] | 19 | 3 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 15 | 1 | 0 |- | rowspan="1" | [[Jezero (Čaglin)|Jezero]] | 33 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 28 | 0 | 0 | 5 |- | rowspan="1" | [[Jeminovac]] | 66 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 65 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Jurkovac]] | 60 | 7 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 36 | 10 | 7 |- | rowspan="1" | [[Kadanovci]] | 202 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 200 | 0 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Kalinić (Pleternica)|Kalenić]] | 93 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 93 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Kamenska]] | 40 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 37 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Kamenski Vučjak]] | 89 | 5 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 80 | 3 | 1 |- | rowspan="1" | [[Kamenski Šeovci]] | 20 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 19 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Kantrovci]] | 110 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 107 | 2 | 0 |- | rowspan="1" | [[Kaptol (Hrvatska)|Kaptol]] | 1.361 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 1.216 | 7 | 4 | 134 |- | rowspan="1" | [[Klisa (Velika)|Klisa]] | 13 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 13 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Kneževac (Čaglin)|Kneževac]] | 131 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 112 | 0 | 4 | 15 |- | rowspan="1" | [[Knežci]] | 93 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 87 | 0 | 5 | 1 |- | rowspan="1" | [[Komarovci]] | 204 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 183 | 1 | 0 | 20 |- | rowspan="1" | [[Komorica]] | 216 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 202 | 7 | 1 | 6 |- | rowspan="1" | [[Komušina (Požega)|Komušina]] | 92 | 8 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 79 | 1 | 4 |- | rowspan="1" | [[Koprivna (Brestovac)|Koprivna]] | 70 | 3 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 65 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Požeška Koprivnica|Koprivnica]] | 342 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 264 | 43 | 16 | 19 |- | rowspan="1" | [[Krivaj (Požega)|Krivaj]] | 80 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 75 | 0 | 2 | 3 |- | rowspan="1" | [[Kruševo (Brestovac)|Kruševo]] | 17 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 17 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Kuzmica]] | 533 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 511 | 14 | 1 | 7 |- | rowspan="1" | [[Kujnik (Brestovac)|Kujnik]] | 83 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 76 | 5 | 1 |- | rowspan="1" | [[Kula (Kutjevo)|Kula]] | 395 | 17 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 360 | 5 | 13 |- | rowspan="1" | [[Kunovci]] | 79 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 78 | 0 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Kutjevo]] | 2.492 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 2.357 | 34 | 21 | 80 |- | rowspan="1" | [[Laze Prnjavor]] | 27 | 5 |style="background: bgcolor="#EBC2AF "| 10 | 2 |style="background: bgcolor="#FFBF00 "| 10 |- | rowspan="1" | [[Lakušija]] | 95 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 95 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Latinovac]] | 132 | 24 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 89 | 15 | 4 |- | rowspan="1" | [[Lukač (Kutjevo)|Lukač]] | 212 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 202 | 10 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Lučinci]] | 135 | 54 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 76 | 2 | 3 |- | rowspan="1" | [[Mali Bilač]] | 34 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 34 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Marindvor]] | 117 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 106 | 0 | 0 | 11 |- | rowspan="1" | [[Markovac (Velika)|Markovac]] | 29 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 29 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Migalovci]] | 153 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 88 | 61 | 0 | 4 |- | rowspan="1" | [[Mijači (Brestovac)|Mijači]] | 97 | 5 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 76 | 0 | 16 |- | rowspan="1" | [[Milanlug]] | 297 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 236 | 26 | 10 | 25 |- | rowspan="1" | [[Milanovac (Velika)|Milanovac]] | 62 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 62 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Milivojevci]] | 60 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 60 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Mitrovac (Kutjevo)|Mitrovac]] | 214 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 208 | 0 | 0 | 6 |- | rowspan="1" | [[Mihajlije]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Mihaljevići (Pleternica)|Mihaljevići]] | 5 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 5 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Mihaljevci]] | 714 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 636 | 55 | 2 | 21 |- | rowspan="1" | [[Mokreš]] | 38 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 38 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Mrkoplje]] | 4 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 4 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Nova Lipa (Požega)|Nova Lipa]] | 76 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 71 | 0 | 1 | 4 |- | rowspan="1" | [[Nova Lipovica]] | 42 | 4 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 37 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Nova Ljeskovica]] | 575 |style="background: bgcolor="#ADD8E6 "| 251 | 104 | 27 | 193 |- | rowspan="1" | [[Novi Bešinci]] | 80 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 75 | 0 | 0 | 5 |- | rowspan="1" | [[Novi Zdenkovac]] | 19 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 19 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Novi Mihaljevci]] | 341 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 283 | 46 | 0 | 12 |- | rowspan="1" | [[Novi Štitnjak]] | 95 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 88 | 0 | 1 | 6 |- | rowspan="1" | [[Novo Zvečevo]] | 113 |style="background: bgcolor="#ADD8E6 "| 42 | 41 | 22 | 8 |- | rowspan="1" | [[Novo Selo (Požega)|Novo Selo]] | 439 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 386 | 23 | 0 | 30 |- | rowspan="1" | [[Novoselci (Pleternica)|Novoselci]] | 216 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 206 | 5 | 0 | 5 |- | rowspan="1" | [[Nurkovac]] | 206 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 188 | 9 | 5 | 4 |- | rowspan="1" | [[Nježić]] | 23 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 23 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Oblakovac]] | 60 | 6 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 52 | 1 | 1 |- | rowspan="1" | [[Ovčare (Kutjevo)|Ovčare]] | 169 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 151 | 3 | 2 | 13 |- | rowspan="1" | [[Ozdakovci]] | 38 | 3 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 30 | 0 | 5 |- | rowspan="1" | [[Oljasi]] | 104 | 3 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 101 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Orljavac]] | 297 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 190 | 66 | 14 | 27 |- | rowspan="1" | [[Pavlovci (Brestovac)|Pavlovci]] | 172 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 165 | 5 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Paka (Čaglin)|Paka]] | 96 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 65 | 28 | 3 | 0 |- | rowspan="1" | [[Pasikovci]] | 87 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 69 | 6 | 11 |- | rowspan="1" | [[Perenci]] | 78 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 74 | 2 | 1 |- | rowspan="1" | [[Pleternica]] | 3.838 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 3.616 | 89 | 30 | 103 |- | rowspan="1" | [[Pleternički Mihaljevci]] | 31 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 31 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Podgorje (Kaptol)|Podgorje]] | 272 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 269 | 2 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Podsreće]] | 109 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 103 | 2 | 3 |- | Rowspan = "1" |'''[[Požega (Hrvatska)|Požega]]''' |'''21.046''' |style="background: bgcolor="#4169E1 "|'''15.862''' |'''3.130''' |'''870''' |'''1.184''' |- | rowspan="1" | [[Požeški Brđani]] | 73 | 7 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 61 | 1 | 4 |- | rowspan="1" | [[Poloje]] | 74 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 65 | 4 | 0 | 5 |- | rowspan="1" | [[Poljanska]] | 140 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 110 | 17 | 5 | 8 |- | rowspan="1" | [[Poreč (Kutjevo)|Poreč]] | 250 | 8 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 228 | 9 | 5 |- | rowspan="1" | [[Potočani (Velika)|Potočani]] | 194 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 187 | 3 | 1 | 3 |- | rowspan="1" | [[Radnovac]] | 198 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 175 | 0 | 3 | 20 |- | rowspan="1" | [[Radovanci]] | 502 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 490 | 2 | 0 | 10 |- | rowspan="1" | [[Rajsavac]] | 355 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 343 | 2 | 0 | 10 |- | rowspan="1" | [[Ramanovci]] | 219 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 214 | 0 | 0 | 5 |- | rowspan="1" | [[Rasna (Brestovac)|Rasna]] | 65 | 8 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 56 | 1 | 0 |- | rowspan="1" | [[Ratkovica]] | 320 |style="background: bgcolor="#ADD8E6 "| 151 | 129 | 13 | 27 |- | rowspan="1" | [[Resnik (Pleternica)|Resnik]] | 251 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 246 | 0 | 4 | 1 |- | rowspan="1" | [[Ruševac (Brestovac)|Ruševac]] | 44 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 43 | 1 | 0 |- | rowspan="1" | [[Ruševo]] | 320 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 311 | 2 | 0 | 7 |- | rowspan="1" | [[Sažije]] | 118 | 2 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 110 | 1 | 5 |- | rowspan="1" | [[Sapna (Čaglin)|Sapna]] | 139 | 5 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 124 | 8 | 2 |- | rowspan="1" | [[Svetinja (Jakšić)|Svetinja]] | 62 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 54 | 0 | 0 | 8 |- | rowspan="1" | [[Svilna]] | 181 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 177 | 0 | 0 | 4 |- | rowspan="1" | [[Seoci (Požega)|Seoci]] | 108 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 102 | 4 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Sesvete (Pleternica)|Sesvete]] | 137 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 133 | 1 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Sibokovac]] | 62 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 59 | 0 | 3 |- | rowspan="1" | [[Skenderovci (Brestovac)|Skenderovci]] | 215 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 175 | 15 | 19 | 6 |- | rowspan="1" | [[Sloboština (Brestovac)|Sloboština]] | 83 | 11 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 69 | 2 | 1 |- | rowspan="1" | [[Smoljanovci]] | 26 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 25 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Sovski Dol]] | 205 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 204 | 1 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Srednje Selo (Pleternica)|Srednje Selo]] | 261 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 242 | 1 | 0 | 18 |- | rowspan="1" | [[Stara Lipa (Požega)|Stara Lipa]] | 186 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 155 | 29 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Stara Ljeskovica]] | 15 | 4 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 11 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Stari Zdenkovac]] | 63 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 56 | 5 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Stojčinovac]] | 13 | 2 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 9 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Stražeman]] | 250 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 243 | 0 | 0 | 7 |- | rowspan="1" | [[Striježevica (Brestovac)|Striježevica]] | 88 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 88 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Sulkovci]] | 710 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 690 | 10 | 1 | 9 |- | rowspan="1" | [[Tekić]] | 262 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 230 | 15 | 4 | 13 |- | rowspan="1" | [[Tominovac]] | 195 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 144 | 17 | 5 | 29 |- | rowspan="1" | [[Toranj (Velika)|Toranj]] | 197 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 184 | 12 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Trapari]] | 209 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 131 | 67 | 2 | 9 |- | rowspan="1" | [[Trenkovo]] | 823 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 771 | 8 | 9 | 35 |- | rowspan="1" | [[Treštanovci]] | 299 | 130 |style="background: bgcolor="#EBC2AF "| 132 | 22 | 15 |- | rowspan="1" | [[Trnovac (Velika)|Trnovac]] | 324 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 312 | 0 | 1 | 11 |- | rowspan="1" | [[Tulnik]] | 50 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 50 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Turnić]] | 95 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 95 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Ćosine Laze]] | 29 | 2 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 25 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Ćosinac|Ćošinci]] | 74 | 27 |style="background: bgcolor="#EBC2AF "| 30 | 14 | 3 |- | rowspan="1" | [[Ugarci (Požega)|Ugarci]] | 74 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 71 | 2 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Ferovac]] | 142 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 138 | 4 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Frkljevci]] | 400 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 385 | 2 | 9 | 4 |- | rowspan="1" | [[Hrnjevac]] | 207 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 196 | 3 | 0 | 8 |- | rowspan="1" | [[Cerovac (Jakšić)|Cerovac]] | 260 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 245 | 1 | 1 | 13 |- | rowspan="1" | [[Ciglenik (Kutjevo)|Ciglenik]] | 290 | 6 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 276 | 1 | 7 |- | rowspan="1" | [[Crkveni Vrhovci]] | 44 | 2 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 41 | 1 | 0 |- | rowspan="1" | [[Crljenci]] | 50 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 48 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Čaglin]] | 717 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 613 | 45 | 24 | 35 |- | rowspan="1" | [[Čečavac]] | 49 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 49 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Čečavački Vučjak]] | 127 | 0 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 108 | 7 | 12 |- | rowspan="1" | [[Češljakovci]] | 380 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 365 | 1 | 0 | 14 |- | rowspan="1" | [[Šeovci]] | 110 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 110 | 0 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Škrabutnik]] | 62 | 24 |style="background: bgcolor="#EBC2AF "| 29 | 3 | 6 |- | rowspan="1" | [[Šnjegavić]] | 123 | 1 |style="background: bgcolor="#FF0000 "| 121 | 0 | 1 |- | rowspan="1" | [[Štitnjak]] | 60 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 56 | 4 | 0 | 0 |- | rowspan="1" | [[Šumanovci]] | 165 |style="background: bgcolor="#4169E1 "| 163 | 0 | 0 | 2 |- | rowspan="1" | [[Šušnjari (Brestovac)|Šušnjari]] | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |- |style="background: bgcolor="#F5DEB3 "|'''ukupno''' |style="background: bgcolor="#FFFF00 "|'''71.745''' |style="background: bgcolor="#4169E1 "|'''57.277''' |'''9.759''' |'''1.546''' |'''3.163''' |} == Reference == {{reference}} == Literatura == * Izdanje Državnog zavoda za statistiku RH: Narodnosni sastav stanovništva RH od 1880-2001. godine {{Popis stanovništva 1991. u SFRJ po općinama (SR Hrvatska)}} [[Kategorija:Požega (Hrvatska)]] [[Kategorija:Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991.|Slavonska Požega]] jgjz0frrcjx3hjz06qk5f1hgmg6nia2 0 266208 3665953 3329317 2024-11-15T11:27:02Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665953 wikitext text/x-wiki {{Drugo značenje|Plješevica (čvor)}} {{Infokutija planina | ime = Plješevica | slika = Licka Pljesivica.jpg | slika_opis = Pogled sa Plješevice | država = {{ZID|Hrvatska}} <br> {{ZID|Bosna i Hercegovina}} | lanac = [[Dinaridi]] | visina = 1.657 | karta = Hrvatska | karta_opis = Lokacija u Hrvatskoj | koordinate = {{coord|44|41|56|N|15|49|59|E|display=inline,title}} }} [[Datoteka:Plješevica - pogled iz Korenice.jpg|mini|Pogled na Plješevicu iz [[Korenica|Korenice]]]] '''Plješevica''' je planina koja je prirodna granica [[Hrvatska|Hrvatske]] i [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]]. Prostire se svojom dužinom sjeverozapad-jugoistok. Uglavnom je prekrivena gustom šumom. Najznačajniji vrhovi Plješevice su: * Ozeblin (1657 m)<ref name="dzs.hr/str. 46">[http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/01-bind.pdf dzs.hr/str. 46] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160803172236/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2009/PDF/01-bind.pdf |date=3. 8. 2016 }}; pristupljeno: 27. 10. 2013.</ref>, * Gola Plješevica (1648 m)<ref name="zeljava-lyubi">[http://www.zeljava-lybi.com/Zeljava-RP%20Pljesevicai.html zeljava-lyubi]; pristupljeno: 28. 10. 2013.</ref>, i * Kremen (1591 m). Plješevica pripada Dinarskom planinskom sistemu. U podnožju Plješevice, na bosanskohercegovačkoj strani u blizini [[Bihać]]a nalazi se [[aerodrom Željava]], nekada vojni aerodrom JNA, danas napušten i van upotrebe. Na jednom od vrhova nalazi se telekomunikacijski predajnik i televizijski odašiljač kojeg koristi Hrvatska, te radar koji je bio u sklopu vojnog kompleksa aerodroma Željava<ref name="zeljava-lyubi" />. Do izbijanja ratnih sukoba u tom dijelu [[Hrvatska|Hrvatske]], sa RTV-odašiljača [[Hrvatska radiotelevizija|Radiotelevizije Zagreb]] na Plješevici, program je emitirala i [[Radiotelevizija Bosne i Hercegovine|Radiotelevizija Sarajevo]]. Dana [[29. august|29. augusta]] [[1991]]. godine prekinuto je emitiranje programa HRT-a, a prestanak emitiranja programa RTV BiH sa iste lokacije dogodio se početkom izbijanja ratnih sukoba u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]]. Radio Sarajevo emitirao je program na sljedećim frekvencijama: {| class="wikitable" ! Program ! [[Frekvencija]]<br /><small>(MHz)</small> |- | align="center" | [[BH Radio 1|Radio Sarajevo 1]] | align="right" | '''94,1''' |- | align="center" | [[BH Radio 1|Radio Sarajevo 2/3]] | align="right" | '''95,7''' |} ==Reference== {{reference}} {{Commonscat}} {{Planine u BiH}} [[Kategorija:Planine u Hrvatskoj]] [[Kategorija:Granica između Bosne i Hercegovine i Hrvatske]] op5fmyxdn9uld3afefgs7k87xiz672c 0 364210 3665945 3631905 2024-11-15T10:33:59Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665945 wikitext text/x-wiki {{Geokutija|Savezna država | ime = Pennsylvania | izvorno_ime = | drugo_ime = ''Commonwealth of Pennsylvania'' {{Simboli jezika|en|engleski}} | kategorija = [[Savezne države Sjedinjenih Američkih Država|Savezna država]] | etimologija = | službeni_naziv = | graniči_sa = {{plainlist| * [[New York (savezna država)|New York]] * [[New Jersey]] * [[Delaware]] * [[Maryland]] * [[Zapadna Virginia]] * [[Ohio]] * [[Ontario]] }} | moto = Virtue, Liberty and Independence<br><small>''Vrlina, sloboda i nezavisnost''</small> | nadimak = Coal State; Oil State; State of Independence; Quaker State<br><small>''Zemlja uglja'', ''Zemlja nafte'', ''Zemlja nezavisnosti'', ''Zemlja [[kvekeri|kvekera]]</small> | slika = | opis_slike = | zastava = Flag of Pennsylvania.svg | simbol = Seal of Pennsylvania.svg | simbol_vrsta = Grb | država = Sjedinjene Američke Države | zastava_države = da | glavni_grad = [[Harrisburg (Pennsylvania)|Harrisburg]] | širina_stepeni_glavnog_grada = 40| širina_minuta_glavnog_grada = 16| širina_sekundi_glavnog_grada = 11| širina_SJ_glavnog_grada =N | dužina_stepeni_glavnog_grada = 76| dužina_minuta_glavnog_grada = 52| dužina_sekundi_glavnog_grada = 32| dužina_IZ_glavnog_grada =W | najviši = | najviša_lokacija = Mount Davis | najviša_visina = 979 | najniža = | najniža_lokacija = Rijeka [[Delaware (rijeka)|Delaware]] na ušću u Atlantski okean | najniža_visina = 0 | dužina = 255 | širina = 455 | površina = 119283 | površina_zemlje = | površina_vode = 2,7 | stanovništvo = 12773801 | stanovništvo_datum = procjena 2013 | stanovništvo_gustoća = 110.0 | osnovan = 2. savezna država | datum = 12. decembar 1787. | vlada = | lider = [[Tom Wolf]] | lider_vrsta = Guverner | lider_partija = [[Demokratska stranka (SAD)|D]] | vremenska_zona = [[UTC]]-5/-4 | vremenska_zona_DST = | poštanski_broj = PA | pozivni broj = | kod = US-PA | kod_vrsta = [[ISO 3166-2]] | karta = Pennsylvania_in_United_States.svg | opis_karte = Pennsylvania na karti Sjedinjenih Američkih Država | web_stranica = [http://www.pa.gov www.pa.gov] | bilješka = }} '''Pennsylvania''' ('''PA''', {{Audio|pomoć=ne|en-us-Pennsylvania.ogg|izgovor}}, zvanično ''Commonwealth of Pennsylvania'') jeste [[Savezne države Sjedinjenih Američkih Država|američka savezna država]] na sjeveroistoku [[Sjedinjene Američke Države|SAD]], u području srednjeatlantske regije i [[Velika jezera (regija)|regije Velikih jezera]]. Ona graniči sa saveznim državama [[Delaware]] (na jugoistoku), [[Maryland]] (na jugu), [[Zapadna Virginia|Zapadnom Virginijom]] (na jugozapadu), [[Ohio]]m (na zapadu), jezerom [[Erie]] i kanadskom provincijom [[Ontario]] (na jugozapadu), [[New York (savezna država)|New Yorkom]] (na sjeveru) i [[New Jersey]]em (na istoku). Kroz srednji dio države pružaju se [[Apalačke planine]]. Pennsylvania je 33. po veličini savezna američka država<ref name="timetemp" />, po broju stanovnika je na 6. mjestu, a po gustoći naseljenosti 9. najgušće naseljena među 50 saveznih američkih država. Četiri grada sa najviše stanovnika u Pennsylvaniji su [[Philadelphia]], [[Pittsburgh]], [[Allentown (Pennsylvania)|Allentown]] i [[Erie (Pennsylvania)|Erie]]. Glavni grad joj je [[Harrisburg (Pennsylvania)|Harrisburg]]. Ona ima 82&nbsp;km<ref name="Cr.nps.gov" /> dugu obalnu liniju na jezeru Erie te 92&nbsp;km<ref name="Coastalmanagement" /> dugu obalu duž [[estuarij]]a [[Delaware (rijeka)|rijeke Delaware]]. Pennsylvania je jedna od [[Američke kolonije|13 prvobitnih engleskih kolonija]] koje su formirale današnje SAD. ==Geografija== Teritorija Pennsylvanije se prostire oko 274&nbsp;km u smijeru sjever-jug te 455&nbsp;km u smijeru istok-zapad.<ref name="pageo" /> Od ukupne površine države od 119.282&nbsp;km², 116.075&nbsp;km² je zemljište, na unutrašnje vode otpada 1.269&nbsp;km² dok 1.940² pokriva voda jezera [[Erie (jezero)|Erie]].<ref name="statabs" /> Granice države su [[Mason-Dixon linija]] (39° 43' S) na jugu, [[krug od 12 milja]] na granici sa [[Delaware]]om, [[Delaware (rijeka)|rijeka Delaware]] na istoku, 80° 31' Z na zapadu te 42° S paralela na sjeveru, uz izuzetak kratkog segmenta na zapadnom kraju, gdje se trougao proširuje prema sjeveru do jezera Erie. Pennsylvania ima granicu sa šest drugih država, New Yorkom na sjeveru, [[New Jersey]]em na istoku, [[Delaware]]om na jugoistoku, [[Maryland]]om na jugu, Zapadnom Virginijom na jugozapadu i državom [[Ohio]] na zapadu. Pennsylvania također dijeli vodenu granicu sa [[kanada|kanadskom]] provincijom [[Ontario]] na sjeverozapadu preko jezera Erie. Među 13 historijskih prvobitnih američkih kolonija, Pennsylvania je jedina država koja nema izlaz na [[Atlantski okean]]. U njoj se nalaze gradovi [[Philadelphia]], [[Reading (Pennsylvania)|Reading]], [[Lebanon (Pennsylvania)|Lebanon]] i [[Lancaster (Pennsylvania)|Lancaster]] na jugoistoku države, te [[Pittsburgh]] na jugozapadu. U centralnom istočnom dijelu nalaze se tri grada [[Allentown (Pennsylvania)|Allentown]], [[Bethlehem (Pennsylvania)|Bethlehem]] i [[Easton (Pennsylvania)|Easton]] (poznato kao dolina Lehigh), te tri grada na sjeveroistoku [[Scranton (Pennsylvania)|Scranton]], [[Wilkes-Barre (Pennsylvania)|Wilkes-Barre]] i [[Hazleton (Pennsylvania)|Hazleton]]. Na sjeverozapadu države nalazi se grad [[Erie (Pennsylvania)|Erie]]. [[Williamsport (Pennsylvania)|Williamsport]] služi kao čvor za centralni sjeverni dio države, povezujući [[York (Pennsylvania)|York]] i glavni grad Harrisburg sa rijekom [[Susquehanna (rijeka)|Susquehanna]] u centralnom dijelu države. Država ima 5 regija i to: [[plato Allegheny]], valovito gorje Apalača, [[Atlantska obalna nizija]], [[Piedmont (SAD)|Piedmont]] i zaravan Erie. === Klima === Različitost [[topografija|topografije]] Pennsylvanije također je utjecalo i na raznolikost [[klima]]tskih područja, mada cijela teritorija savezne države ima relativno hladne zime i vlažna, ali ne i pretjerano topla ljeta. Razdijeljena na dva velika područja, veći dio države, uz izuzetak jugoistočnog dijela, ima [[vlažna kontinentalna klima|vlažnu kontitentalnu klimu]] (po [[Köppenova klasifikacija klime|Köppenovoj klasifikaciji]]: ''Dfa''). Šire područje [[Philadelphia|Philadelphije]] ima određene karakteristike vlažne suptropske klime (po Köppenu: ''Cfa''), a koja pokriva i veće dijelove [[Delaware]]a i [[Maryland]]a na jugu. Krećući se prema brdovitoj unutrašnjosti države, zimska klima postaje znatno hladnija, a broj oblačnih dana se povećava, kao i količina sniježnih padavina. Zapadna područja države, naročito područja u blizini [[Jezero Erie|jezera Erie]], ponekad mogu dobiti preko 250&nbsp;cm snijega godišnje, a cijela država dobija veliku količinu padavina tokom cijele godine. Ponekad se javljaju vremenske nepogode počev od proljeća do početka jeseni. Javljaju se i [[tornado|tornada]], nerijetko i u većem broju, kao što je bio slučaj 2011. kada ih se pojavilo 30 tokom godine.<ref name="homefacts" /> == Historija == [[Datoteka:Edward Hicks - Penn's Treaty.jpeg|thumb|lijevo|Slika [[Edward Hicks|Edwarda Hicksa]] ''Pennov sporazum sa Indijancima'']] Prije nego što su teritoriju današnjeg Commonwealtha Pennsylvania naselili Evropljani, ovo područje je bilo dom plemenima [[Lenape|Delaware]] (također poznati i kao Lenni Lenape), [[Susquehannock]], [[Irokezi]], [[Eriez]], [[Shawnee]] i drugim domorodačkim indijancima.<ref name="genealogy" /> Holanđani (kao dio Nove Holandije) i Englezi (kao dio Virginia Company) isticali su pravo na obje strane [[Delaware (rijeka)|rijeke Delaware]], kao dio svojih kolonijalnih posjeda u Americi.<ref name="paullin" /><ref name="swindler" /><ref name="zandt" /> Holanđani su prvi uzeli teritoriju, što je odredilo i tok historije u Pennsylvaniji.<ref name="zandt" /> Od 3. juna 1631. [[Holandija|Holanđani]] su započeli naseljavanje [[poluostrvo Delmarva|poluostrva Delmarva]] osnivajući koloniju Zwaanendael na mjestu današnjeg grada [[Lewes (Delaware)|Lewes]].<ref name="munroe" /> Međutim, Švedska je dodatno pogoršala već zategnute odnose kada je 1638. osnovala koloniju [[Nova Švedska]], sa centrom u utvrdi Fort Christina, gdje se danas nalazi grad [[Wilmington (Delaware)|Wilmington]] u Delawareu. Nova Švedska je imala pretenzije, i većim dijelom kontrolirala područje donjeg toka rijeke Delaware (dijelovi današnjih saveznih država Delaware, New Jersey i Pennsylvania). Međutim, vrlo malo naseljenika je došlo tu živjeti.<ref name="munroe" /><ref name="mccormick" /> [[Karlo II, kralj Engleske|Engleski kralj Karlo II]] dao je 12. marta 1664. [[Jakov II, kralj Engleske|Jakovu, tadašnjem vojvodi od Yorka]] dozvolu da priključi svu zemlju uključujući i prvobitnu Virginia Company kao i druge posjede. Ova dozvola je, ponovno, izazvala konflikt sa holandskim pretenzijama na Novu Holandiju, koja je zahvatala i dijelove današnje Pennsylvanije.<ref name="swindler" /> Vojvoda od Yorka je 24. juna 1664. prodao dio svog velikog posjeda, koji je uključivao i današnji [[New Jersey]], Johnu Berkeleyu i Georgeu Carteretu za vlastitu koloniju. Međutim, ova zemlja tada još uvijek nije bila u britanskom posjedu, ali je prodaja zalazila i u dijelove teritorije Nove Holandije na zapadnoj strani rijeke Delaware. Britansko osvajanje Nove Holandije započelo je 29. augusta 1664. kada je [[Novi Amsterdam]] bio prisiljen da se preda, kada se suočio sa prijetnjom topova na britanskim brodovima u luci New Yorka.<ref name="swindler" /><ref name="zandt" /> Osvajanje Nove Holandije se nastavilo i dovršeno je u oktobru 1664, kada su Britanci osvojili utvrdu Fort Casimir, mjesto gdje se danas nalazi grad [[New Castle (Delaware)|New Castle]]. Mirom sklopljenim u [[Breda|Bredi]] 21. jula 1667.<ref name="farnham" /><ref name="parry" /> između Engleske, Francuske i Holandije, potvrđeno je britansko osvajanje, mada je nakon toga dolazio do povremenih reverzija. Kao dio trećeg anglo-holandskog rata, 12. septembra 1672. Holanđani ponovno osvajaju koloniju New York/[[Novi Amsterdam]], te osnivaju tri suda u okruzima, a kasnije su ti okruzi postali administrativni dijelovi današnjih saveznih država Delaware i Pennsylvania. Jedan od njih koji je kasnije prebaćen u okvire Pennsylvanije bio je i Upland.<ref name="fernow" /> Ovo je djelimično vraćeno u prvobitno stanje 9. februara 1674. kada je [[Sporazum u Westminsteru (1674.)|sporazumom u Westminsteru]] završen Treći anglo-holandski rat, kojim je vraćena cjelokupna politička situacija na predratno stanje. Britanci su zadržali holandske okruge sa njihovim holandskim imenima.<ref name="parry" /> New York je ponovno preuzeo kontrolu nad okolnim kolonijama 11. juna 1674. uključujući i Upland, ali su počeli mijenjati njihova imena u britanska od 11. novembra 1674.<ref name="fernow" /> Upland je podijeljen 12. novembra 1674. dajući općenite konture današnje granice između Pennsylvanije i Delawarea.<ref name="armstrong" /> Dana 28. februara 1681. [[Karlo II, kralj Engleske|kralj Karlo II]] izdao je povelju o darovanju zemlje<ref name="avalon" /> [[William Penn|Williamu Pennu]] na ime vraćanja duga od 16.000 funti<ref name="samuel" /> (u današnjoj vrijednosti od 2,1 milion funti, usklađeno za rast inflacije)<ref name="measuring" /> jer je dugovao Williamovom ocu, admiralu Williamu Pennu. Ovo je bila jedna od najvećih dodjela zemlje nekom pojedincu u historiji.<ref name="quapoly" /> Zemlja je nazvana Pennsylvania. William Penn je želio da je nazove ''Novi Wales'' ili ''Sylvania'', a bio je donekle posramljen zbog tog naziva, bojeći se da će ljudi misliti da je zemlju nazvao po sebi, ali kralj Karlo nije htio promijeniti naziv.<ref name="britannia" /> Penn je osnovao vladu sa dvije karakteristike koje su u znatnoj mjeri kasnije kopirane širom Amerika: okružne komisije i sloboda vjeroispovijesti.<ref name="quapoly" /> Dio koji je nekad pripadao Uplandu, postao je dio Pennsylvanije u blizini granice sa [[Delaware]]om, a preimenovan je u [[Okrug Chester (Pennsylvania)|okrug Chester]] kada je Pennsylvania osnovala svoju kolonijalnu vladu 4. marta 1681.<ref name="swindler" /><ref name="armstrong" /> Vođa [[kvekeri|kvekera]] William Penn potpisao je mirovni sporazum sa [[Tamanend|Tammanijem]], poglavicom plemena Delawarea, otkada je započeo dug period mira i prijateljskih odnosa između kvekera i indijanaca.<ref name="yount" /> Uslijedili su dodatni sporazumi između kvekera i drugih plemena. Sporazum Williama Penna nikad nije bio prekršen.<ref name="sydney" /> === 18. vijek === [[Datoteka:PhiladelphiaPresidentsHouse.jpg|thumb|Predsjednička kuća u Philadelphia. Pennova vila je bila dom guvernera Pennsylvanije početkom 1770tih.]] Između 1730. pa sve dok engleski [[parlament]] nije donio Zakon o valuti 1764. kolonija Pennsylvanija je štampala svoj vlastiti papirni [[novac]] zbog nedostatka pravog srebrenog i zlatnog. Taj papirni novac zvao se kolonijalni skrip (''Colonial Scrip''). Kolonija je izdavala takozvane ''kreditne račune'', koji su se koristili isto kao zlatni i srebreni novčići zbog svog pravnog statusa sredstva razmjene. Pošto je taj novac izdavala vlada a ne bankarska institucija, bio je beskamatni prijedlog, najvećim dijelom pokrivao troškove vlade kao i poreza stanovnika. Također je podržavao opću zaposlenost i razvoj privrede, pošto ga je vlada diskretno izdavala i ne u toliko velikim količinama koje bi pobudile rasta [[inflacija|inflacije]]. [[Benjamin Franklin]] je među zaslužnim osobama koje su kreirale ovu valutu, za koju je rekao da joj korisnost nikad nije bila upitna, a istu je i ''uslovno odobrio'' ekonomista [[Adam Smith]].<ref name="hamilton" /> Nakon Prvog kolonijalnog kongresa 1765, delegat John Dickinson iz Philadelphije napisao je ''deklaraciju prava i nepravde''. Kongres je bio prvo zasijedanje predstavnika Trinaest kolonija, na zahtjev skupštine [[Massachusetts]]a, ali je samo 9 kolonija poslalo delegate.<ref name="memory" /> Zatim je Dickinson napisao ''Pismo od farmera iz Pennsylvanije, stanovnicima britanskih kolonija'', koje je objavljeno u ''Pennsylvania Chronicle'' između 2. decembra 1767. i 15. februara 1768. godine.<ref name="th18century" /> Kada su se ''očevi američke nacije'' sastali u Philadelphiji 1774., dvanaest kolonija je tada poslalo predstavnike na [[Prvi kontinentalni kongres]].<ref name="memory" /> Na [[Drugi kontinentalni kongres|Drugom kontinentalnom kongresu]] također održanom u Philadelphiji (u maju 1775.), napisana je i usvojena "[[Američka deklaracija o nezavisnosti]]",<ref name="locgov" /> ali kada je taj grad osvojila britanska vojska, učesnici kongresa su pobjegli zapadno od Philadelphije te se sastali u sudnici grada [[Lancaster (Pennsylvania)|Lancaster]] u subotu 27. septembra 1777. a poslije toga u [[York (Pennsylvania)|Yorku]]. Tamo su oni zajedno sa prvobitnim autorom deklaracije, Johnom Dickinsonom, napisali ''Članove konfederacije'' kojima je osnovano 13 nezavisnih kolonija povezanih u jedinstvenu novu državu. Kasnije, napisan je i [[Ustav Sjedinjenih Američkih Država|Ustav SAD]], a ponovno je Philadelphia odabrana kao kolijevka nove američke nacije.<ref name="senategov" /> Pennsylvania je postala druga država koja je ratificirala Ustav SAD 12. decembra 1787. godine<ref name="todaydec12" /> pet dana nakon što je to prvi uradio [[Delaware]]. [[Koledž Dickinson]] (''Dickinson College'') u gradu [[Carlisle (Pennsylvania)|Carlisle]] bio je prvi koledž osnovan u SAD-u. Osnovan 1773, koledž je ratificiran pet dana nakon [[Pariski sporazum (1783.)|Pariskog sporazuma]] 9. septembra 1783. godine. Školuje osnovao Benjamin Rush, a dao joj je ime po Johnu Dickinsonu. [[Datoteka:HillsCapitol.jpg|thumb|''The "Hills Capitol"'', korišten od 1821. dok nije spaljen 1897.]] Pola vijeka, generalna zakonodavna skupština Commonwealtha Pennsylvania je održavala sjednice na raznim mjestima u širem području Philadelphije, prije nego što se počela redovno sastajati u Holu nezavisnosti u Philadelphiji naredne 63 godine.<ref name="legiscap" /> Međutim trebalo im je mnogo bolje, centralno mjesto, kao naprimjer nakon masakra nad indijancima 1763. nakon čega su bande zaprijetile čak i Philadelphiji. Tako se generalna skupština preselila 1799. u sudnicu u [[Lancaster (Pennsylvania)|Lancaster]]<ref name="legiscap" /> a nakon toga 1812. u [[Harrisburg (Pennsylvania)|Harrisburg]].<ref name="penncap" /> Skupština je održavala sjednice u staroj sudnici [[Okrug Dauphin (Pennsylvania)|okruga Dauphin]] do decembra 1821. kada je izgrađen ''Hills Capitol'' (Hilov kapitol, dobio ime po svom graditelju Stephenu Hillu, arhitekti iz Lancastera). Kapitol je izgrađen u stilu federalnog kapitola na vrhu brda na površini od četiri akre, u svrhu sjedišta državne vlade.<ref name="angelfire" /> Hillov kapitol je zapaljen 2. februara 1897. tokom jake sniježne oluje, a smatra se da je uzrok požara bio oštećen dimnjak.<ref name="penncap" /> Sve dok novi kapitol nije sagrađen, generalna skupština se sastajala u metodističkoj crkvi u ulici State (koja i danas postoji). Nakon što je završen izbor za arhitektonsko rješenje, za koji su mnogi sumnjali da je ''namješten'', [[Chicago|čikaški]] arhitekt Henry Ives Cobb je ovlašten za dizajn i izgradnju zamjenske zgrade, međutim, vlada je imala malo novčanih sredstava za taj projekat, pa je projekat ugrubo, donekle industrijskog izgleda (Cobbov kapitol). Međutim, generalna skupština je odbila da se useli u novu zgradu. Zbog političkog i javnog ogorčenja, tender je ponovno raspisan 1901. ali je ograničio izbor arhitekte na građane Pennsylvanije. Izabran je Joseph Miller Huston iz Philadelphije da dizajnira današnji Kapitol države Pennsylvanije, koji je uključio raniju Cobbovu zgradu u novu, veličanstvenu zgradu završenu i otvorenu 1907. godine.<ref name="legiscap" /> [[Datoteka:Federal Emergency Relief Administration, FERA camp for unemployed women in Arcola, PA - NARA - 196583.tif|thumb|Rooseveltov FERA kamp za nezaposlene žene, 1934., [[Arcola (Pennsylvania)]]]] Pennsylvanija ima oko 9% ukupnih šumskih površina u SAD. Predsjednik [[Calvin Coolidge]] osnovao je 1923. nacionalnu šumu Allegheny pod zaštitom Zakona o zaštiti donesenog 1911, a zaštićeno je područje u okruzima Elk, Forest, McKean i Warren u svrhu proizvodnje drveta i zaštite vode u slivu [[Allegheny (rijeka)|rijeke Allegheny]]. Allegheny je jedina nacionalna zaštićena šuma u Pennsylvaniji. [[James Buchanan]] iz [[Okrug Franklin (Pennsylvania)|okruga Franklin]], jedini ''bachelor'' među predsjednicima SAD-a,<ref name="jimbo" /> je jedini američki predsjednik rođen u Pennsylvaniji. [[Bitka kod Gettysburga]], jedna od prekretnica Američkog građanskog rata, odigrala se u blizini [[Gettysburg (Pennsylvania)|Gettysburga]] u Pennsylvaniji. Oko 350.000 Pensilvanaca je služilo u vojci Unije zajedno sa 8.600 afroameričkih dobrovoljaca. Pennsylvania je također i mjesto prve komercijalne [[nafta|naftne]] bušotine u SAD. U blizini [[Titusville (Pennsylvania)|Titusvillea]] 1859. Edwin Drake je uspješno načinio prvu bušotinu nafte, što je dovelo do prve velike naftne groznice u historiji SAD. == Stanovništvo == [[Datoteka:PennsylvaniaDemography.svg|thumb|Rast stanovništva države od 1790. do 2000.]] [[Datoteka:Pennsylvania population map 1.png|thumb|Distribucija stanovništva Pennsylvanije]] Prema podacima američkog [[Biro za popis stanovništva SAD|Biroa za popis stanovništa]], procjenjuje se da broj stanovnika Pennsylvanije iznosi 12.773.801 na dan 1. jula 2013, što predstavlja porast od 0,6% u odnosu na podatke sa [[Popis stanovništva u SAD 2010.|popisa iz 2010. godine]]. Prema istoj procjeni, stanovništvo ove savezne države sastojalo se iz 78,8% bijelaca (nešpanskog porijekla), 11,4% crnaca ili afroamerikanaca, 0,3% potomaka indijanaca. 3% azijata, 0,1% havajaca i drugih pacifičkih naroda, 1,7% mješanaca dvije i više rasa i 6,1% latinoamerikanaca.<ref name="PopEstUS" /> Od svih osoba koje žive u Pennsylvaniji, njih 74,5% je rođeno na teritoriji države, 18,4% ih je rođeno u nekoj drugoj saveznoj državi, 1,5% rođenih na [[Portoriko|Portoriku]], ostrvskim teritorijama SAD ili negdje drugdje (ali u američkoj porodici), dok ih je 5,6% bilo rođeno izvan SAD.<ref name="factfinder" /> Podaci po zvaničnom popisu iz 2010., 81,9% stanovništva su bijeli (od čega su 79,2% nešpanskog porijekla), 11,3% su crnci ili afroamerikanci, 0,3% indijanci, 2,9% azijati, 1,9% mješanci (dvije ili više rasa), dok je 5,9% ukupnog stanovništva latinoameričkog porijekla (bilo koje rase).<ref name="quickfacts" /> Po podacima iz 2011. godine, oko 32,1% stanovništva Pennsylvanije mlađeg od godinu dana su pripadnici manjina.<ref name="cleveland" /> Latinoameričko stanovništvo u državi naraslo je za oko 82,6% u periodu od 2000. do 2010. što je najveći porast latinoameričkog stanovništva u historiji Pennsylvanije. Značajan rast ove populacije se desio zbog useljavanja u Pennsylvaniju uglavnom iz Portorika, koji je američka teritorija, a nešto manje iz država poput [[Dominikanska Republika|Dominikanske Republike]], [[Meksiko|Meksika]] i raznih država Srednje i Južne Amerike. Osim useljavanja, veliki val Latinoamerikanaca napustio je New York i New Jersey u potrazi za sigurnijim domom i pristupačnijim standardom. Azijska populacija je također porasla za oko 60%, uglavnom zbog useljavanja Indijaca, Vijetnamaca i Kineza, ali i mnogi azijata koji su se doselili sa područja New Yorka. Veliki rast ove zajednice doprinijeo je da Pennsylvanija postane država sa jednom od najvećih azijatskih zajednica u SAD. Crnačka i afroamerička populacija narasla je za 13% u istom periodu, što je najveći porast te zajednice među saveznim državama sa najvećim crnačkim udjelom (New York, New Jersey, Ohio, Illinois i Michigan). Broj bijelaca je opao za 0,7%, što je početak trenda opadanja njihovog broja. Dvanaest drugih saveznih država su također zabilježile opadanje broja bjelačke populacije.<ref name="census2010" /> [[Centar populacije]] Pennsylvanije nalazi se u okrugu [[Okrug Perry (Pennsylvania)|Perry]], u naselju [[Duncannon (Pennsylvania)|Duncannon]].<ref name="centers2000" /> Prema procjenama iz 2013. Pennsylvania ima 12.773.801 stanovnika, što je porast uza 10.265 stanovnika u odnosu na 2012. i porast od 71.422 stanovnika u odnosu na 2010. godinu. Neto migracije u druge savezne države rezultirale su smanjenjem od 27.718 stanovnika dok je useljavanjem taj broj porastao za 127.007 stanovnika. Neto migracije unutar Pennsylvanije iznosile su 98.289 stanovnika. Migracije rođenih Pensilvanaca rezultirale su smanjenjem od oko 100.000 osoba. U periodu od 2008. do 2012. oko 5,8% stanovništva države bilo je rođeno u inostranstvu.<ref name="quickfacts" /> Procijenjena stopa siromaštva u saveznoj državi u 2005. godini iznosila je oko 12%.<ref name="PAFacts" /> Prema istim procjenama iz 2005, ona također ima i treći najviši udio starih osoba (iznad 65 godina) u stanovništvu.<ref name="PAFacts" /> Pensilvanci rođeni u inostranstvu najvećim dijelom su porijeklom iz Azije (36%), Evrope (35,9%), Latinske Amerike (30,6%), Afrike (5%), Sjeverne Amerike (3,1%) i Okeanije (0,4%). Pennsylvania posljednjih nekoliko godina ima značaj porast latinoameričke populacije, naročito među bijelcima, havajćanima i azijatima.<ref name="annest" /> Hispansko stanovništvo je najbrojnije u gradovima [[Allentown (Pennsylvania)|Allentown]], [[Lancaster (Pennsylvania)|Lancaster]], [[Reading (Pennsylvania)|Reading]], [[Hazleton (Pennsylvania)|Hazleton]] i oko [[Philadelphia|Philadelphije]], gdje je preko 20% hispansko stanovništvo. Nije sasvim jasno koliko se ove promjene reflektiraju na promjene u stanovništvu i koliko se odnose na povećanu želju manjina o samoizjašnjavanju. Prema podacima iz 2010. procjenjuje se da oko 85% ukupnog hispanskog stanovništva u Pennsylvaniji živi u krugu od 150 milja (241&nbsp;km) od Philadelphije, a oko 20% njih živi u samom gradu Philadelphiji. Prema podacima o starosnoj dobi, od ukupnog stanovnika Pennsylivanije djece do 5 godina ima 5,9%, osoba mlađih od 18 godina je 23,8% dok je starih osoba iznad 65 godina 15,6% od ukupnog stanovništva. Žene čine oko 52% stanovništva.<ref name="censusPA" /> Najveće grupe po porijeklu su prikazane ispod, iskazane kao [[postotak]] od ukupnog stanovništva koje je odgovorilo na provedeni popis o porijeklu u periodu 2006-2008.:<ref name="commsurvey" /> {| | width="50%" valign="top" | * 28,5% [[Nijemci]] * 18,2% [[Irci]] * 12,8% [[Italijani]] * 9,6% [[Afroamerikanci]] * 8,5% [[Englezi]] * 7,2% [[Poljaci]] * 4,2% Kanađani [[Francuzi|francuskog porijekla]] * 2,9% [[Portorikanci]]<ref name="census" /> * 2,2% [[Holanđani]] | width="33%" valign="top" | * 2,0% [[Slovaci]] * 2,0% Ulsterski Irci * 1,7% [[Škoti]] * 1,6% [[Rusi]] * 1,5% [[Velšani]] * 1,2% [[Mađari]] * 1,0% Zapadnoindijci * 1,0% [[Ukrajinci]] * 1,0% [[Meksikanci]] |} === Religija === Među svim britanskim kolonijama, samo je [[Rhode Island]] imao tolike vjerske slobode zagarantovane kao što je to imala Pennsylvania, a kao rezultat toga došlo se do raznovrsnog, mulireligijskog društva, koje je i danas prisutno. Stanovništvo Pennsylvanije u 2010. brojalo je 12.702.379 stanovnika. Za njih, 6.838.440 ili 53,8%, procjenjuje se da pripadaju nekoj od religijskih uvjerenja. Prema podacima ARDA-e (''Udruženje arhiva religijskih podataka'') pri Univerzitetu države Pennsylvanije, najbrojnija religija u Pennsylvaniji su pripadnici [[Rimokatoličanstvo|Rimokatoličke crkve]] sa 3.503.028 vjernika, slijede vjernici Ujedinjene metodističke crkve sa 591.734 pripadnika i Evangelističke luteranske crkve sa 501.974 pripadnika. Ostale religije su prezbiterijanci sa oko 250.000 vjernika i 1.011 zajednice, Ujedinjena crkva Krista sa 180.000 članova i 627 zajednica. Pennsylvania je i središte njemačke reformističke denominacije.<ref name="www.thearda.com" /> Ona također ima i znatnu zajednicu [[Amiši|Amiša]].<ref name="webbdesign" /> Iako Pennsylvania duguje svoje postojanje [[kvekeri]]ma, a i mnoga starija obilježja Commonwealtha su u temeljima učenja ''Religijskog društva prijatelja'' (kako su zvanično poznati), kvekeri koji prakticiraju svoje običaje su danas veoma malobrojni. Religijska pripadnost stanovnika Pennsylvanije je sljedeća:<ref name="Pew Religion and Politics" /> * [[kršćanstvo]] – 80% ** [[protestantizam]] – 51% *** protestanti osnovnog usmjerenja – 25% *** evangelistički protestanti – 18% *** ''crni'' protestanti – 7% *** [[Jehovini svjedoci]] – 1% ** [[rimokatoličanstvo]] – 29% ** [[Pravoslavna crkva|pravoslavci]] – 1% * ateisti/agnostici – 13% * [[judaizam]] – 2% * druge religije – 1% * nepoznato/ nisu se izjasnili – 1% Prema istraživanju Gallupovog instituta, oko 40% Pensilvanaca je veoma religiozno, 28% ih je umjereno religiozno, dok ih je 32% nereligiozno.<ref name="gallup" /> == Privreda == [[Datoteka:Carrie Furnace030.jpg|thumb|180px|desno|Pennsylvania je bila sjedište dva najveća proizvođača čelika na svijetu: U.S. Steela sa sjedištem u [[Pittsburgh]]u i [[Bethlehem Steel]]a sa sjedištem u [[Bethlehem (Pennsylvania)|Bethlehemu]].]] Ukupni [[bruto domaći proizvod]] (tačnije ''bruto državni proizvod'', GSP) Pennsylvanije u 2013. godini iznosio je 644 milijarde [[američki dolar|US$]], što je šesti najveći među svim saveznim državama.<ref name="stategdp" /> Kada bi Pennsylvania bila nezavisna država, ona bi ekonomski bila 18. najveća ekonomija svijeta. Na osnovu BDP-a po glavi stanovnika, Pennsylvania ima BDP po glavi stanovnika 47.274 dolara (po vrijednosti dolara iz 2009.), što je svrstava na 26. mjesto među 50 američkih saveznih država.<ref name="stategdp" /> [[Philadelphia]] u jugoistočnom uglu, [[Pittsburgh]] u jugozapadnom, [[Erie]] na sjeverozapadnom, te [[Wyoming Valley|Scranton-Wilkes-Barre]] na sjeveroistočnom i [[Allentown-Bethlehem-Easton]] u istočnom središnjem regionu su glavni gradski proizvodni centri države. Veliki dio Commonwealtha je ruralan. Ova [[dihotomija]] utječe na državnu politiku kao i na njenu ekonomiju.<ref name="phillyburbs" /> Philadelphia je sjedište šest kompanija koje se nalaze među 500 najvećih po magazinu ''Fortune'',<ref name="F500" /> uz još mnoge druge koje se nalaze u njenim predgrađima poput [[King of Prussia (Pennsylvania)|naselja King of Prussia]], gdje se nalazi jedan od najvećih trgovačkih centara u SAD. U Erieu nalazi se sjedište kompanije [[GE Transportation Systems]], koja je najveći proizvođač željezničkih lokomotiva u SAD. Philadelphia je jedan od lidera u finansijskoj<ref name="phlx" /> i osiguravajućoj industriji. Gledajući na nivou cijele SAD i većine saveznih država, najveći privatni poslodavac u Pennsylvaniji je [[Wal-Mart]], nakon kojeg slijedi [[Univerzitet Pennsylvanije]].<ref name="ramos" /> Prema podacima iz juna 2014. stopa [[nezaposlenost]]i u saveznoj državi iznosila je 5,6%.<ref name="blsgov" /> === Poljoprivreda === Pennsylvania je 19. po ukupnoj [[poljoprivreda|poljoprivrednoj]] proizvodnji među američkim saveznim državama.<ref name="ag" /> Najveća oblast poljoprivredne proizvodnje u Pennsylvaniji je uzgajanje [[gljiva]], druga po obimu je proizvodnja [[jabuka]], slijede uzgoj koka nosilja i proizvodnja jaja, božićnih jelki, rasadnička proizvodnja, [[mlijeko]], [[kukuruz]] za silažu i grožđe. U uzgoju domaćih životinja, ona se ističe uzgojem konja. Pennsylvanija je 8. savezna država po proizvodnju [[vino|vina]].<ref name="PAwine" /> === Kockanje === Kockanje u kasinu je legalizirano 2004. godine. Trenutno, postoji devet kasina širom Pennsylvanije, a daljnja tri su u fazi izgradnje ili su planirana. Do 2004. u Pennsylvaniji bila su legalna samo klađenja na konjske trke, slot mašine i elektronske igre, mada je zakon o legalizaciji kockarskih igara bio u proceduri u jesen 2009.<ref name="kyw1060" /> Igre na stolu poput [[poker]]a, [[rulet]]a, [[Black Jack|black jacka (ajnca)]] i slično odobrene su u državnom zakonodavstvu u januaru 2010. a proglasio ih je guverner 7. januara. Međutim sportsko klađenje je i dalje zabranjeno. Bivši guverner [[Ed Rendell]] je 2009. godine razmatrao legaliziranje elektronskih poker mašina u barovima i privatnim klubovima, jer je ranije procijenjeno da širom savezne države postoji oko 17.000 nelegalnih kockarskih aparata.<ref name="postgazette" /> Ovim planom, bilo koje pravno lice ili organizacija koja posjeduje licencu za prodaju alkoholnih pića može imati do 5 mašina za kockanje. Sve mašine bi trebale biti povezane na državni računarski sistem, slično kao i komercijalna kasina. Bio bi uveden [[porez]] od 50% na neto prihode od kockanja, nakon što se igraču isplati dobitak, a ostalih 50% prihoda bi išlo vlasniku pravnog lica. == Politika == {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="4" style="float:right; margin:2em; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:95%;" |+ '''Rezultati Predsjedničkih izbora SAD u Pennsylvaniji'''<ref name="uselectionatlas" /> |- style="background:lightgrey;" ! Godina ! [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanci]] ! [[Demokratska stranka (SAD)|Demokrate]] |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 2016|2016.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''48,40%''' ''2.921.707'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|47,31% ''2.856.017'' |- | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 2012.|2012.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|46,58% ''2.680.434'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|'''51,97%''' ''2.990.274'' |- | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 2008.|2008.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|44,15% ''2.655.885'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|'''54,47%''' ''3.276.363'' |- | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 2004.|2004.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|48,42% ''2.793.847'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|'''50,92%''' ''2.938.095'' |- | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 2000.|2000.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|46,43% ''2.281.127'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|'''50,60%''' ''2.485.967'' |- | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 1996.|1996.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|39,97% ''1.801.169'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|'''49,17%''' ''2.215.819'' |- | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 1992.|1992.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|36,13% ''1.791.841'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|'''45,15%''' ''2.239.164'' |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 1988.|1988.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''50,70%''' ''2.300.087'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|48,39% ''2.194.944'' |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 1984.|1984.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''53,34%''' ''2.584.323'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|45,99% ''2.228.131'' |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 1980.|1980.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''49,59%''' ''2.261.872'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|42,48% ''1.937.540'' |- | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 1976.|1976.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|47,73% ''2.205.604'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|'''50,40%''' ''2.328.677'' |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 1972.|1972.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''59,11%''' ''2.714.521'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|39,13% ''1.796.951'' |- | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 1968.|1968.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|44,02% ''2.090.017'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|'''47,59%''' ''2.259.405'' |- | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 1964.|1964.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|34,70% ''1.673.657'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|'''64,92%''' ''3.130.954'' |- | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|[[Predsjednički izbori u SAD-u 1960.|1960.]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|48,74% ''2.439.956'' | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|'''51,06%''' ''2.556.282'' |} Pennsylvania je kroz svoju historiju kao savezna američka država imala pet [[Ustav]]a:<ref name="jenkinslaw" /> 1776, 1790, 1838, 1874. i [http://sites.state.pa.us/PA_Constitution.html 1968. godine]. Prije toga, provincijom Pennsylvania vijekovima se upravljalo u ''Okvirima vlade'' (''Frame of Government''), od kojih su postojale četiri verzije: 1682, 1683, 1696 i 1701.<ref name="jenkinslaw" /> Glavni grad Pennsylvanije, [[Harrisburg (Pennsylvania)|Harrisburg]], sjedište je zakonodavnog tijela koje zasijeda u državnom Kapitolu. Od 1992. Pennsylvania ima trend glasanja za [[Demokratska stranka (SAD)|demokratske kandidate]] na predsjedničkim izborima (mada su glasači sa metro područja Pittburgha glasali više za [[Republikanska stranka (SAD)|republikance]] na predsjedničkim izborima 2008). Tako su građani Pennsylvanije glasali za Billa Clintona dva puta uz ogromnu razliku prema republikanskim kandidatima, kao i za Al Gora 2000. godine. Na predsjedničkim izborima 2004. senator [[John Kerry]] pobijedio je predsjednika [[George W. Bush|Busha]] u Pennsylvaniji sa 2.938.095 glasova (50,92%) naspram 2.793.847 (48,2%). Na izborima 2008. demokratski kandidat [[Barack Obama]] pobijedio je republikanca [[John McCain|McCaina]] u Pennsylvaniji sa 3.184.778 glasova (54%) prema 2.584.088 (44%). Država učestvuje sa 20 elektorskih glasova na izborima za predsjednika SAD.<ref name="PAFacts" /> Iako je na svim predsjedničkim izborima od 1992. do 2012. Pennsylvania glasala za demokratske kandidate, ona ima dugu historiju glasanja za republikanske senatore. Od 2009. do 2011. državu su predstavljala dva demokratska senatora po prvi put od 1947. godine. Na izborima 2010. republikanci su preuzeli mjesta u Senatu SAD kao i većinu mandata u kongresu savezne države, te kontroliraju oba doma zakonodavne skupštine Pennsylvanije i guvernersku poziciju. Demokratski politički savjetnik James Carville je jednom prilikom pejorativno opisao Pennsyvaniju kao ''Philadelphiju na istoku, Pittsburgh na zapadu i [[Alabama|Alabamu]] u sredini''. === Zakonodavstvo === Pennsylvania ima dvodomnu zakonodavnu skupštinu, zasnovanu na ustavu Commonwealtha iz 1790. godine. Prvobitni ''okvir vlade'' koji je proglasio William Penn propisivao je jednodomnu skupštinu. Skupština uključuje 50 članova Senata<ref name="senatorsalpha" /> i 203 člana Predstavničkog doma.<ref name="representalpha" /> Trenutni predsjednik državnog Senata je Joe Scarnati, vođa većine u Senatu je Dominic Pileggi, a Jay Costa vođa manjine. Predsjednik Predstavničkog doma je Sam Smith, dok su Mike Turzai i Frank Dermody vođe većine i manjine, respektivno. Nakon izbora 2012. Republikanci imaju većinu u Senatu i Predstavničkom domu zakonodavne skupštine Pennsylvanije. === Sudstvo === Pennsylvania je podijeljena na 60 sudskih distrikta,<ref name="courts" /> a većina od njih (uz izuzetak okruga [[Okrug Philadelphia (Pennsylvania)|Philadelphia]]) imaju na čelu glavne okružne sudije, koji učestvuju uglavnom na preliminarnim saslušanjima u predmetima krivičnih i prekršajnih djela, svih manjih kriminalnih dijela i manjih građanskih parnica.<ref name="courts" /> Većina kriminalnih i građanskih parnica započinje na sudovima zajedničkih poslova, koji ujedno služe i kao apelacijski sudovi distriktnim sudijama i za lokalne agencijske odluke.<ref name="courts" /> [[Viši sud Pennsylvanije]] zaprima sve žalbe sa sudova zajedničkih poslova koje nisu decidno naslovljene na Sud Commonwealtha Pennsylvanije ili Vrhovni sud. On također ima i osnovnu jurisdikciju da izdaje naloge za prisluškivanje.<ref name="courts" /> Sud Commonwealtha je ograničen na žalbe na konačne odluka kod određenih slučajevima u vezi državnih agencija i nekih specifičnih slučajevima sa sudova zajedničkih poslova.<ref name="courts" /> Vrhovni sud Pennsylvanije je konačni sud za žalbe. Sve sudije u Pennsylvaniji se biraju; dok se predsjednik suda bira po starosti.<ref name="courts" /> === Porezi === Pennsylvania je 10. savezna država po visini [[porez]]nih opterećenja u SAD.<ref name="taxclimate" /> Procjenjuje se da građani godišnje uplate 83,7 milijarde [[američki dolar|dolara]] državnih i lokalnih poreza odnosno 6.640 dolara po glavi stanovnika. Na stanovništvo otpada oko 76% ukupnih poreskih opterećenja. Mnogi pensilvanski političari pokušavali su da povećaju udio poreza koji se uplaćuju izvan okvira državnih izvora. Predloženi izvori prihoda uključivali su oporezivanje bušenja [[zemni plin|prirodnog gasa]] jer je Pennsylvania jedina savezna država bez poreza na bušenje gasa.<ref name="phillycom" /> Ostali prijedlozi za prikupljanje javnih prihoda uključivali su pokušaje da se postave naplatne rampe na međudržavnim autoputevima; naročito na autoputu [[Interstate 80]] koji koriste prevoznici većinom za tranzit a njegovo održavanje iziskuje visoke troškove.<ref name="toll" /> [[Porez na promet]] donosi oko 39% ukupnih javnih prihoda Pennsylvanije, [[porez na dohodak]] oko 34%, te porez na motorna vozila oko 12% i porez na [[cigareta|cigarete]] i [[alkoholna pića]] oko 5%.<ref name="revenuetax" /> Porez ma dohodak građana iznosi 3,07% i ubire se nezavisno od visine prihoda. Oporezivi prihod svakog stanovnika je zasnovan na sljedećih osam vrsta prihoda: plaća, kamate, dividende, neto profit od poslovnih aktivnosti, zanimanja ili farme, neto zarada ili prihod od izdavanja nekretnina, neto zarada ili prihod od rente, patenata, autorskih i intelektualnih prava, prihodi derivirani kroz nekretnine ili fondove, te prihodi od kockanja i igara na sreću (osim prihoda od Pensilvanijske lutrije).<ref name="portalstatepa" /> == Administrativna podjela == [[Datoteka:Pennsylvania counties map.png|mini|desno|200px|Okruzi Pennsylvanije]] Pennsylvania je podijeljena na [[Okruzi u Pennsylvaniji|67 okruga]].<ref name="PA Manual 6-3" /> Dalje, okruzi su podijeljeni na općine koje su organizirane kao gradovi, ''boroughs'' (doslovno: ''varoš'') ili ''townships'' (dosl. ''gradske općine'').<ref name="PA Manual 6-3" /> Jedan okrug, [[Okrug Philadelphia (Pennsylvania)|Philadelphia]], podudara se sa istoimenim gradom, nakon što je usvojen Zakon o konsolidaciji 1854. godine. Najveći okrug u Pennsylvaniji je Philadelphia, dok je najmanji [[Okrug Cameron (Pennsylvania)|Cameron]] (5.085 stanovnika). U državi postoji ukupno 56 gradova, koji su, u zavisnosti od broja stanovnika, klasificirani kao gradovi ''prve'', ''druge'' ili ''treće'' klase.<ref name="PA Manual 6-3" /> Philadelphia, kao najveći grad Pennsylvanije, ima 1.526.006 stanovnika i jedini je grad ''prve klase''.<ref name="PA Manual 6-3" /> [[Pittsburgh]] (305.704 stanovnika) i [[Scranton (Pennsylvania)|Scranton]] (76.089) su gradovi druge klase, s tim što je Scranton grad druge klase sa oznakom ''A''.<ref name="PA Manual 6-3" /> Svi ostali gradovi, poput trećeg i četvrtog po broju stanovnika: [[Allentown (Pennsylvania)|Allentowna]] (118.032) i [[Erie (Pennsylvania)|Eriea]] (101.786), pa sve do najmanjeg [[Parker (Pennsylvania)|Parkera]] sa samo 840 stanovnika, gradovi su treće klase.<ref name="censussub" /> Na čelu gradova prve i druge klase nalaze se izvršni organi koje čine gradska vijeća i gradonačelnici, dok gradovima treće klase upravlja gradsko vijeće i upravnik (menadžer).<ref name="PA Manual 6-3" /> ''Varoši'' odnosno boroughs su općenito manji od gradova, a većina gradova u Pennsylvaniji su bila organizirana u ''boroughe'' prije nego što su dobili status grada.<ref name="PA Manual 6-3" /> Postoji 958 ''borougha'' u Pennsylvaniji, kojima upravljaju izvršni organi sastavljeni iz vijeća i gradonačelnika.<ref name="PA Manual 6-3" /> Najveći ''borough'' je [[State College (Pennsylvania)|State College]] sa 42.034 stanovnika, a najmanji [[Centralia (Pennsylvania)|Centralia]] (10 stanovnika). ''Townships'' (''općinske zajednice'') su treća vrsta općina u Pennsylvaniji i klasificirani su u dvije klase townshipa: prvu i drugu. Postoji 1.454 općinskih zajednica druge klase i 93 prve klase.<ref name="PA Manual 6-3" /> ''Townships'' druge klase mogu postati prve klase ako njihova gustoća naseljenosti pređe 300 stanovnika po kvadratnoj milji (120/km²) te se na [[referendum]]u izraze svoju podršku takvoj promjeni.<ref name="PA Manual 6-3" /> Najveći ''township'' je [[Upper Darby Township, okrug Delaware (Pennsylvania)|Upper Darby Township]] (82.795 stanovnika), dok je najmanji [[East Keating Township, okrug Clinton (Pennsylvania)|East Keating Township]] (11 stanovnika). Međutim, postoji jedan izuzetak među općinama u Pennsylvaniji. Grad [[Bloomsburg (Pennsylvania)|Bloomsburg]] je inkorporiran kao ''town'' (grad) 1870. godine, te je zvanično jedini ''grad'' sa tim statusom u državi.<ref name="PA Manual 6-3" /> Godine 1975. gradska zajednica McCandless u [[Okrug Allegheny (Pennsylvania)|okrugu Allegheny]] usvojio je na lokalnom nivou povelju kojom se naziva ''Town of McCandless'' (grad McCandless), međutim, zvanično, i dalje je općinska zajednica prve klase.<ref name="title302code" /> Sveukupno postoji 2.562 općine, od čega je 56 gradova (''city''), 958 borougha, 93 ''townshipa'' prve klase, 1.454 druge klase i 1 grad (''town'') Bloomsburg. == Saobraćaj == [[Datoteka:Appalachian Throughway.jpg|thumb|lijevo|Autoput [[U.S. Route 220]] prolazi kroz ''township'' Lamar]] Ministarstvo saobraćaja Pennsylvanije (''PennDOT'') upravlja i održava 64.150&nbsp;km od ukupno 195.970&nbsp;km puteva u saveznoj državi, koji čine peti po veličini državni sistem autoputeva u SAD.<ref name="PennDOT fact 7"/> Zatvoreni sistem autoputeva ''Turnpike'' dug je 861&nbsp;km, čija se osnovna dionica proteže od [[Ohio|Ohia]] do Philadelphije i New Jerseyja.<ref name="PennDOT fact 7"/> Njim upravlja Pensylvanijska Turnpike komisija. Drugi najznačajniji put u smijeru istok-zapad je [[Interstate 80]], koji prolazi najvećim dijelom kroz sjeverne krajeve Pennsylvanije od Ohia prema New Jerseyju do kanjona rijeke Delaware. [[Interstate 90]] jednim kratkim dijelom presijeca Pennsylvaniju u krajnjem sjeverozapadnom dijelu države kroz okrug [[Okrug Erie (Pennsylvania)|Erie]], a pruža se od Ohia prema New Yorku. Osnovni autoputevi u pravcu sjever-jug su [[Interstate 79]] od svog početka u Erie kroz Pittsburgh prema Zapadnoj Virginiji, zatim [[Interstate 81]] od New Yorka kroz [[Scranton (Pennsylvania)|Scranton, okrug Lackawanna]] i Harrisburg prema [[Maryland]]u i [[Interstate 476]] koji počinje 11&nbsp;km sjeverno od granice sa Delawareom u [[Chester (Pennsylvania)|Chesteru, okrug Delaware]] a pruža se 212&nbsp;km do [[Clarks Summit (Pennsylvania)|Clarks Summita, okrug Lackawanna]] gdje se spaja sa I-81. Cjelokupna ruta I-476 osim 32&nbsp;km puta je sjeveroistočni produžetak Pennsylvania Turnpike sistema autoputeva, dok se autoput južno od glavne rute Turnpike autoputa zvanično naziva ''Autoput sjećanja na veterane'', a lokalno stanovništvo ga obično naziva ''plava ruta''. Jugoistočna Pennsylvanijska saobraćajna agencija (SEPTA) je šesta najveća prevoznička agencija u SAD a upravlja gradskim željezničkim saobraćajem, uslugama robnog i putničkog željezničkog saobraćaja i mrežom gradskih autobusa u metropolskom području Philadelphije. Lučka uprava okruga Allegheny je 25. najveća prevoznička agencija i nudi usluge gradskih autobusa i putničkog gradskog željezničkog saobraćaja u i oko Pittsburgha.<ref name="PennDOT fact 7"/> Međugradski željeznički putnički saobraćaj omogućava [[Amtrak]], uz najveći dio saobraćaja na brzom koridoru ''Keystone'' između Harrisburga i Philadelphijine stanice na 30. ulici, prije nego što okrene sjeverno prema New York Cityju. Dnevni voz ''Pennsylvanian'' (također u sistemu Amtrak) slijedi istu rutu od New Yorka do Harrisburga, ali uz produžetak do Pittburgha. Amtrak linija ''Capitol Limited'' također prolazi kroz Pittburgh, kao i kroz [[Connellsville (Pennsylvania)|Connellsville]], na svom putu od Chicaga do [[Washington, D.C.|Washingtona, D.C.]].<ref name="PennDOT fact 7" /> Putnici koji putuju između Chicaga i New York Cityja dnevnim vozom ''Lake Shore Limited'', na svom putu prolaze kroz Erie.<ref name="PennDOT fact 7" /> Postoji 67&nbsp;kratkih linija teretnog željezničkog saobraćaja u Pennsylvaniji, što je najveći broj od svih američkih saveznih država.<ref name="PennDOT fact 7" /> Pennsylvania ima sedam većih [[aerodrom]]a: [[Međunarodni aerodrom Philadelphia]], [[Međunarodni aerodrom Pittsburgh]], [[Međunarodni aerodrom Lehigh Valley]], [[Međunarodni aerodrom Harrisburg|Harrisburg]], [[Međunarodni aerodrom Erie|Erie]], [[aerodrom University Park]] i [[Međunarodni aerodrom Wilkes-Barre/Scranton|Wilkes-Barre/Scranton]]. Ukupno ima 134 manjih javnih aerodroma u državi.<ref name="PennDOT fact 7"/> Luka u Pittburgh je druga najveća riječna luka u SAD i 18. najveća među svim lukama u SAD, dok je luka u Philadelphiji 24. najveća luka u SAD.<ref name="wcsc" /> Jedina luka Pennsylvanije na Velikim jezerima nalazi se u Erie. == Sport == Pennsylvania je dom mnogih profesionalnih sportskih klubova: timovi [[Pittsburgh Steelers]]a i [[Philadelphia Eagles]]a koji igraju u [[NFL]] ligi ([[američki nogomet]]), [[bejzbol]]ski klubovi [[Philadelphia Phillies]] i [[Pittsburgh Pirates]] u [[Major League Baseball|MLB ligi]], [[Philadelphia 76ers]] u košarkaškoj NBA ligi, [[Philadelphia Flyers]] i [[Pittsburgh Penguins]] u NHL ligi (hokej), te [[Philadelphia Union]] u nogometnoj [[Major League Soccer]]. Ovi klubovi, svaki u svom sportu, su osvojili brojne trofeje, između ostalog 7 prvenstava [[World Series]] (Pirates 5, Phillies 2), 16 bejzbolskih prvenstava Nacionalne lige (Pirates 9, Phillies 7), 3 NFL prvenstva prije ere [[Super Bowl]]a (Eagles), 6 [[Super Bowl]] prvenstava (Steelers), 2 NBA prvenstva (76ers) i 5 [[Stanley kup]]ova (Penguins 3, Flyers 2). == Poznate osobe == {{col-start}} {{col-break}} *[[Charles Bronson]] — rođen u [[Ehrenfeld (Pennsylvania)|Ehrenfeldu]] *[[Bill Cosby]] (iz Philadelphije) *[[Richard Gere]] (Philadelphia) *[[Will Smith]] *[[Billie Holiday]] *[[Shanice]] (Pittsburgh) {{col-break}} *[[Gene Kelly]] (Pittsburgh) *[[Sharon Stone]] (Meadville) *[[James Irwin]] *[[Rasheed Wallace]] *[[Sundance Kid]] *[[Christina Aguilera]] {{col-break}} *[[Wiz Khalifa]] *[[Pink]] (Abington Township, okrug Montgomery) *[[Taylor Swift]] *[[James Buchanan]], 15. predsjednik SAD *[[Rashied Ali]] *[[Kobe Bryant]] {{col-end}} == Reference == {{refspisak|3|refs= <ref name="timetemp">{{cite web |url=http://www.timetemperature.com/tzus/pennsylvania_time_zone.shtml |title=Pennsylvania Time Zone |izdavač=Timetemperature.com |access-date=31. 7. 2010 }}</ref> <ref name="Cr.nps.gov">{{cite web |url=http://www.cr.nps.gov/history/online_books/shore/shore8.htm |title=National Park Service: Our Fourth Shore |izdavač=Cr.nps.gov |date=22. 12. 2003 |access-date=31. 7. 2010 }}</ref> <ref name="Coastalmanagement">{{cite web |url=http://coastalmanagement.noaa.gov/mystate/pa.html |title=NOAA Office of Ocean and Coastal Resources |izdavač=Coastalmanagement.noaa.gov |access-date=22. 6. 2012 }}</ref> <ref name="pageo">{{cite web |url=http://www.netstate.com/states/geography/pa_geography.htm |title=Pennsylvania geography |izdavač=Netstate.com |access-date=31. 7. 2010 }}</ref> <ref name="statabs">{{Cite web |url=http://www.census.gov/compendia/statab/tables/06s0347.xls |title=2006 Statistical Abstract: Geography & Environment: Land and Land Use |access-date=26. 8. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061012001139/http://www.census.gov/compendia/statab/tables/06s0347.xls |archive-date=12. 10. 2006 |url-status=dead }}</ref> <ref name="homefacts">{{Cite web |url=http://www.homefacts.com/tornadoes/Pennsylvania.html/ |title=Tornada u Pennsylvaniji |access-date=5. 10. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150517123642/http://www.homefacts.com/tornadoes/Pennsylvania.html/ |archive-date=17. 5. 2015 |url-status=dead }}</ref> <ref name="genealogy">{{cite web |url=http://www.accessgenealogy.com/native/pennsylvania-indian-tribes.htm |title=Pennsylvania Indian tribes |izdavač=Accessgenealogy.com |access-date=5. 10. 2014 }}</ref> <ref name="paullin">{{cite book |last= Paullin, Charles O |first= ur. John K. Wright |title= Atlas of the Historical Geography of the United States|year= 1932|publisher= Carnegie Institution of Washington i American Geographical Society|location= New York, New York i Washington, D.C.: |pages= Plate 42}}</ref> <ref name="swindler">{{cite book |last= Swindler|first= William F., ur.|title= Sources and Documents of United States Constitutions. 10 Volumes |year= 1973–1979|publisher= Oceana Publications |location=Dobbs Ferry, New York | pages= Vol. 10: 17–23}}</ref> <ref name="zandt">{{cite book|last= Van Zandt|first= Franklin K.|title= Boundaries of the United States and the Several States; Geological Survey Professional Paper 909.|url= https://archive.org/details/bub_gb_skxAAAAAIAAJ|year= 1976|publisher= Government Printing Office|location= Washington, D.C.|pages= [https://archive.org/details/bub_gb_skxAAAAAIAAJ/page/n83 74]}}</ref> <ref name="munroe">{{cite book |last= Munroe|first= John A.|title= Colonial Delaware: A History.|url= https://archive.org/details/colonialdelaware0000munr|year= 1978|publisher= KTO Press|location=Millwood, New York | pages= [https://archive.org/details/colonialdelaware0000munr/page/9 9]–12}}</ref> <ref name="mccormick">{{cite book |last= McCormick|first= Richard P.|title= New Jersey from Colony to State, 1609—1789. New Jersey Historical Series, Volume 1.|year= 1964|publisher= D. Van Nostrand Company|location= Princeton, New Jersey | page= 12}}</ref> <ref name="farnham">{{cite book |last=Farnham |first=Mary Frances; |title=Farnham Papers (1603–1688). Volumes 7 and 8 of Documentary History of the State of Maine.|year=1901–1902 |publisher= Collections of the Maine Historical Society, 2. serija. |location=Portland, Maine| pages= Vol. 7: 311, 314}}</ref> <ref name="parry">{{cite book |last=Parry |first=Clive (ur.) |title= Consolidated Treaty Series; 231 Volumes|year= 1969–1981|publisher= Oceana Publications |location=Dobbs Ferry, New York| pages= Volume 10: 231}}</ref> <ref name="fernow">{{cite book |last=Fernow |first=B., ur. |title=Documents Relative to the Colonial History of the State of New York;Volumes 12–15.|year=1853–1887 |location=Albany, New York | pages=Vol 12:507–508}}</ref> <ref name="armstrong">{{cite book |last= Armstrong|first= Edward; ur.|title= Record of the Court at Upland, in Pennsylvania, 1676 to 1681|year= 1860|publisher= Memoirs of the Historical Society of Pennsylvania Volume 7|pages= 119, 198}}</ref> <ref name="avalon">[http://avalon.law.yale.edu/17th_century/pa01.asp Charter for the Province of Pennsylvania-1681]</ref> <ref name="samuel">{{cite book| url=http://books.google.com/?id=4rQBAAAAMAAJ| title=Pennsylvania Society of Colonial Governors, Volume 1, poglavlje: ''Samuel Carpenter''| author=Pennsylvanijsko društvo kolonijalnih guvernera| pages=180–181| year=1916}}</ref> <ref name="measuring">{{cite web |url=http://www.measuringworth.com/ppoweruk/result.php?use%5B%5D=CPI&use%5B%5D=NOMINALEARN&year_early=1681&pound71=16000&shilling71=&pence71=&amount=16000&year_source=1681&year_result=2008 |title=Measuring Worth |izdavač=Measuring Worth |access-date=31. 7. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110714064027/http://www.measuringworth.com/ppoweruk/result.php?use%5B%5D=CPI&use%5B%5D=NOMINALEARN&year_early=1681&pound71=16000&shilling71=&pence71=&amount=16000&year_source=1681&year_result=2008 |archive-date=14. 7. 2011 |url-status=dead }}</ref> <ref name="quapoly">{{cite web |url=http://www.pym.org/exhibit/p078.html |title=Quakers and the political process |publisher=Pym.org |date=28. 3. 2006 |access-date=31. 7. 2010 |archive-date=24. 5. 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080524050103/http://www.pym.org/exhibit/p078.html |url-status=bot: unknown }}</ref> <ref name="britannia">{{cite web |url=http://www.britannia.com/celtic/wales/facts/facts1.html |title=Wales on Britannia: Facts About Wales & the Welsh |izdavač=Britannia.com |access-date=16. 9. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150222003958/http://www.britannia.com/celtic/wales/facts/facts1.html |archive-date=22. 2. 2015 |url-status=dead }}</ref> <ref name="yount">{{Cite book|author=David Yount|year=2007|url=http://books.google.com/books?id=pk7ycUq3cxsC&pg=PA82&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false|title=How the Quakers invented America|publisher=Rowman & Littlefield|page=82|isbn=0-7425-5833-9}}</ref> <ref name="sydney">{{Cite book|author=Sydney G. Fisher|year=2009|url=http://books.google.com/books?id=zKzFgAlx1CkC&pg=PA13&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false|title=The Quaker Colonies|publisher=Echo Library|page=13|isbn=1-4068-5110-8}}</ref> <ref name="hamilton">Hamilton, Alexander and Syrett, Harold C. ''The Papers of Alexander Hamilton''. 1963, str. 240.</ref> <ref name="memory">{{cite web |url=http://memory.loc.gov/ammem/collections/continental/timeline.html |title=Library of Congress timeline 1764–1765 |izdavač=Memory.loc.gov |access-date=31. 7. 2010 }}</ref> <ref name="th18century">{{cite web |url=http://18thcenturyreadingroom.blogspot.com/2005_10_01_18thcenturyreadingroom_archive.html |title=Dickinson Letters |izdavač=18thcenturyreadingroom.blogspot.com |access-date=31. 7. 2010 }}</ref> <ref name="locgov">{{cite web |url=http://www.loc.gov/rr/program/bib/ourdocs/DeclarInd.html |title=Library of Congress: Primary documents – The Declaration of Independence |izdavač=Loc.gov |access-date=31. 7. 2010 }}</ref> <ref name="senategov">{{cite web |url=http://www.senate.gov/reference/reference_item/Nine_Capitals_of_the_United_States.htm |title=Nine Capitals of the United States |izdavač=Senate.gov |access-date=31. 7. 2010 }}</ref> <ref name="todaydec12">{{cite web |url=http://memory.loc.gov/ammem/today/dec12.html |title=Pennsylvania ratifies the Constitution of 1787 |izdavač=Memory.loc.gov |access-date=9. 10. 2014 }}</ref> <ref name="legiscap">{{cite web |url=http://www.legis.state.pa.us/WU01/VC/visitor_info/brown/capitols.htm |title=Pennsylvania's Capitals |izdavač=Legis.state.pa.us |access-date=9. 10. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20000615224551/http://www.legis.state.pa.us/WU01/VC/visitor_info/brown/capitols.htm |archive-date=15. 6. 2000 |url-status=dead }}</ref> <ref name="penncap">{{cite web |url=http://afaofpa.org/archives/pennsylvania-capital/ |title=Pennsylvania's Capital |izdavač=American Family Association of PA |access-date=9. 10. 2014 }}</ref> <ref name="angelfire">{{cite web |url=http://www.angelfire.com/on/Canadiangenealogy/harris.html |title=History of John Harris |izdavač=gđa. Carlyle C. Browne |access-date=9. 10. 2014 }}</ref> <ref name="jimbo">{{cite web |url=http://www.whitehouse.gov/history/presidents/jb15.html |title=James Buchanan White House biography |izdavač=Whitehouse.gov |access-date=31. 7. 2010 |archive-date=6. 3. 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080306180145/http://www.whitehouse.gov/history/presidents/jb15.html |url-status=dead }}</ref> <ref name="PopEstUS">{{cite web|url=http://www.census.gov/popest/data/state/totals/2013/tables/NST-EST2013-01.csv|title=Annual Estimates of the Population for the United States, Regions, States, and Puerto Rico: April 1, 2010 to July 1, 2013|format=CSV|izdavač=United States Census Bureau, Population Division|datum=decembar 2013|access-date=5. 10. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140824084354/http://www.census.gov/popest/data/state/totals/2013/tables/NST-EST2013-01.csv|archive-date=24. 8. 2014|url-status=dead}}</ref> <ref name="factfinder">[http://factfinder2.census.gov/bkmk/table/1.0/en/ACS/10_SF4/DP02/0400000US42 American FactFinder - Results"] Učitano 7. oktobra 2014.</ref> <ref name="quickfacts">{{cite web |url=http://quickfacts.census.gov/qfd/states/42000.html |title=Pennsylvania QuickFacts from the US Census Bureau |izdavač=Quickfacts.census.gov |access-date=5. 10. 2014 |archive-date=6. 10. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006065329/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/42000.html |url-status=dead }}</ref> <ref name="cleveland">"[http://www.cleveland.com/datacentral/index.ssf/2012/06/americas_under_age_1_populatio.html Americans under age 1 now mostly minorities, but not in Ohio: Statistical Snapshot]". ''The Plain Dealer''. 3. juni 2012.</ref> <ref name="census2010">{{cite web |author=2010 Census Data |url=http://2010.census.gov/2010census/data/ |title=2010 Census Data – 2010 Census |izdavač=2010.census.gov |access-date=14. 6. 2012 |archive-date=16. 10. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131016135253/http://2010.census.gov/2010census/data |url-status=dead }}</ref> <ref name="centers2000">{{cite web | title = Population and Population Centers by State – 2000 | izdavač = United States Census Bureau | access-date = 18. 12. 2008 | url = http://www.census.gov/geo/www/cenpop/statecenters.txt | archive-date = 12. 12. 2001 | archive-url = https://web.archive.org/web/20011212170351/http://www.census.gov/geo/www/cenpop/statecenters.txt | url-status = bot: unknown }}</ref> <ref name="PAFacts">{{cite web|url = http://pasdc.hbg.psu.edu/pasdc/whats_new/2007factsfortheweb.pdf|title = Pennsylvania Facts 2007|izdavač = Pennsylvania State Data Center Penn State Harrisburg|year = 2007|access-date = 5. 12. 2007|format = PDF|archive-date = 16. 2. 2008|archive-url = https://web.archive.org/web/20080216015639/http://pasdc.hbg.psu.edu/pasdc/whats_new/2007factsfortheweb.pdf|url-status = dead}}</ref> <ref name=annest>{{cite web |url=http://www.census.gov/popest/data/state/asrh/2004/tables/SC-EST2004-03-42.xls |title=Annual Estimates of the Population |access-date=31. 7. 2010 }}</ref> <ref name="censusPA">http://www.census.gov/prod/2002pubs/c2kprof00-pa.pdf</ref> <ref name="commsurvey">{{cite web |author=American FactFinder, United States Census Bureau |url=http://factfinder2.census.gov/bkmk/table/1.0/en/ACS/08_3YR/DP3YR2/0400000US42 |title=American Community Survey 3-Year Estimates |izdavač=Factfinder.census.gov |access-date=31. 7. 2010 }}</ref> <ref name="census">{{cite web |url=http://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-04.pdf |title=Puerto Ricans in Pennsylvania |access-date=8. 11. 2011 }}</ref> <ref name="www.thearda.com">{{cite web |url=http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/42/rcms2010_42_state_adh_2010.asp |title=The Association of Religion Data Archives &#124; State Membership Report |izdavač=www.thearda.com |access-date=5. 12. 2013 |archive-date=21. 7. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150721175940/http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/42/rcms2010_42_state_adh_2010.asp |url-status=dead }}</ref> <ref name="webbdesign">{{cite web |url=http://www.visitamishcountry.com/ |title=Amish Country &#124; Ohio &#124; Visitor Information |izdavač=Webb Design Inc.; Visitamishcountry.com |access-date=31. 7. 2010 }}</ref> <ref name="Pew Religion and Politics">{{cite web|title = Religion and Politics 2011: Pennsylvania, U.S. Religious Landscape Study|izdavač = The Pew Forum on Religion & Public Life|year = 2011|url = http://religions.pewforum.org/maps|access-date = 15. 1. 2011}}</ref> <ref name="gallup">{{cite web|url=http://www.gallup.com/poll/153479/Mississippi-Religious-State.aspx#2|title=Mississippi Is Most Religious U.S. State|izdavač=Gallup, Inc.|access-date=23. 9. 2012}}</ref> <ref name="stategdp">{{cite web|title=GDP by State|url=http://www.bea.gov/regional/index.htm|access-date=27. 8. 2014}}</ref> <ref name="phillyburbs">[https://web.archive.org/web/20050113215908/http://www.phillyburbs.com/pb-dyn/news/103-11042003-190258.html Appeals court races wrap up with focus on voter mobilization], arhivirano 13. januara 2005.</ref> <ref name="F500">{{cite news |url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune500/2007/states/PA.html |title=Fortune 500 |author=CNN |access-date=31. 7. 2010 }}</ref> <ref name="phlx">{{cite web |url=http://www.phlx.com/ |title=Philadelphia stock exchange |izdavač=Phlx.com |access-date=31. 7. 2010 |archive-date=28. 1. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128201918/http://www.phlx.com/ |url-status=dead }}</ref> <ref name="ramos">{{cite web |autor=Ramos; Stephanie |url=http://thedp.com/index.php/article/2002/10/state_walmart_tops_pa._list_of_largest_private_employers |title=Wal-Mart tops Pa. list of largest private employers |izdavač=Dailypennsylvanian.com |access-date=31. 7. 2010 |archive-date=3. 5. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120503100137/http://thedp.com/index.php/article/2002/10/state_walmart_tops_pa._list_of_largest_private_employers |url-status=bot: unknown }}</ref> <ref name="blsgov">{{cite web |url=http://www.bls.gov/eag/eag.pa.htm |title=Pennsylvania Economy at a Glance |izdavač=bls.gov |access-date=14. 9. 2014 }}</ref> <ref name="ag">[https://web.archive.org/web/20070702220211/http://www.nass.usda.gov/census/census02/profiles/pa/cp99042.PDF Agricultural Census 2002], pristupljeno 12. oktobra 2014.</ref> <ref name="PAwine">{{cite web|url=http://www.pennsylvaniawine.com/Facts.aspx|title=PA Wine facts|izdavač=Pennsylvania Wine & Wineries|access-date=17. 1. 2011|archive-date=17. 1. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120117134011/http://www.pennsylvaniawine.com/Facts.aspx|url-status=bot: unknown}}</ref> <ref name="kyw1060">[https://web.archive.org/web/20091128081600/http://www.kyw1060.com/Pa--Lawmakers-Consider-Table-Games--More-Small-Cas/5763077 Pa. Lawmakers Consider Table Games, More Small Casinos]</ref> <ref name="postgazette">{{cite news |url=http://www.post-gazette.com/pg/09035/946691-85.stm |title=Rendell wants legal video poker |publisher=Post-gazette.com |date=4. 2. 2009 |access-date=31. 7. 2010 |first=Tom |last=Barnes }}</ref> <ref name="uselectionatlas">{{cite web|url=http://www.uselectionatlas.org/RESULTS/compare.php?year=2008&fips=42&f=0&off=0&elect=0&type=state|title=Presidential General Election Results Comparison – Pennsylvania|izdavač=Dave Leip's Atlas of United States Presidential Elections|access-date=7. 7. 2007}}</ref> <ref name="jenkinslaw">{{cite web |author=Jenkins Law Library |url=http://www.jenkinslaw.org/collection/researchguides/publications/ann-constitutions.php |title=23 Pennsylvania Law Weekly 324 (March 27, 2000) |izdavač=Jenkinslaw.org |access-date=31. 7. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100113203057/http://www.jenkinslaw.org/collection/researchguides/publications/ann-constitutions.php |archive-date=13. 1. 2010 |url-status=dead }}</ref> <ref name="senatorsalpha">{{cite web |url=http://www.legis.state.pa.us/cfdocs/legis/home/member_information/senators_alpha.cfm |title=Pennsylvania Senators |izdavač=Legis.state.pa.us |access-date=20. 10. 2014 }}</ref> <ref name="representalpha">{{cite web |url=http://www.legis.state.pa.us/cfdocs/legis/home/member_information/representatives_alpha.cfm |title=Pennsylvania House of Representatives |izdavač=Legis.state.pa.us |access-date=20. 10. 2014 }}</ref> <ref name="courts">{{cite web |url=http://www.aopc.org/T/CommonPleas/listofcounties.htm |title=Judicial districts |izdavač=Aopc.org |access-date=31. 7. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100720213457/http://www.aopc.org/T/CommonPleas/listofcounties.htm |archive-date=20. 7. 2010 |url-status=dead }}</ref> <ref name="taxclimate">{{cite web|url=http://taxfoundation.org/state-tax-climate/pennsylvania|title=The facts on Pennsylvania's Tax Climate|izdavač=Tax Foundation|access-date=22. 8. 2012}}</ref> <ref name="phillycom">{{cite web |url=http://articles.philly.com/2011-07-03/news/29733315_1_shale-tax-extraction-tax-drilling-tax |title=Shale tax comes up dry for 3d year |izdavač=Articles.philly.com |datum=3. 7. 2011 |access-date=19. 9. 2011 |archive-date=4. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304081641/http://articles.philly.com/2011-07-03/news/29733315_1_shale-tax-extraction-tax-drilling-tax |url-status=dead }}</ref> <ref name="toll">{{cite web |url=http://www.tollroadsnews.com/node/4527 |title=Gov Rendell says all of Pennsylvania's transit agencies will get I-80 toll $s |izdavač=TOLLROADSnews |datum=6. 1. 2010 |access-date=19. 9. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120405231239/http://www.tollroadsnews.com/node/4527 |archive-date=5. 4. 2012 |url-status=dead }}</ref> <ref name="revenuetax">[https://web.archive.org/web/20080306054630/http://www.revenue.state.pa.us/revenue/CWP/view.asp?Q=261929&A=208 ''Revenue Department Releases August Collections (09/01/2006)''] {{Simboli jezika|en|engleski}}</ref> <ref name="portalstatepa">{{cite web |url=http://www.portal.state.pa.us/portal/server.pt/community/personal_income_tax/11409 |title=Personal Income Tax |izdavač=Portal.state.pa.us |access-date=31. 7. 2010 }}</ref> <ref name="PA Manual 6-3">{{cite book|editor=Trostle, Sharon|title=The Pennsylvania Manual 119|publisher=Harrisburg: Pennsylvania Department of General Services|year=2009|isbn=0-8182-0334-X|pages=6-3. do 6-46.}}"PA Manual 6-3"</ref> <ref name="censussub">{{cite web |title=Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places in Pennsylvania (web arhiva) |izdavač=Popisni biro SAD |url=http://www.census.gov/popest/cities/tables/SUB-EST2009-04-42.xls |format=XLS |access-date=9. 7. 2011 |archive-date=9. 7. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110709111603/http://www.census.gov/popest/cities/tables/SUB-EST2009-04-42.xls |url-status=bot: unknown }}</ref> <ref name="title302code">{{Cite web |url=http://www.townofmccandless.org/index.asp?SEC=1BAEB4E0-98DD-4A6E-98D8-62A810A66699&Type=B_BASIC |title=Town of McCandless |access-date=22. 10. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140818010218/http://www.townofmccandless.org/index.asp?SEC=1BAEB4E0-98DD-4A6E-98D8-62A810A66699&Type=B_BASIC |archive-date=18. 8. 2014 |url-status=dead }}</ref> <ref name="PennDOT fact 7">[http://www.dot.state.pa.us/PennDOT%20Factbook/index.html "Pennsylvania Department of Transportation Fact Book"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091204015527/http://www.dot.state.pa.us/PennDOT%20Factbook/index.html |date=4. 12. 2009 }}, str. 7 - 10.</ref> <ref name="wcsc">Publikacija [http://www.iwr.usace.army.mil/About/TechnicalCenters/WCSCWaterborneCommerceStatisticsCenter.aspx Waterborne Commerce Statistics Center], str. 5-4.</ref> }} {{Commonscat}} {{Politička podjela Sjedinjenih Američkih Država}} {{Trinaest kolonija}} [[Kategorija:Pennsylvania| ]] [[Kategorija:Savezne države Sjedinjenih Američkih Država]] [[Kategorija:Države i teritorije osnovane 1787.]] jkfqy0qaog9uc5glzlk9edh0khyqv7v 0 364476 3665919 3387574 2024-11-15T07:13:59Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665919 wikitext text/x-wiki {{Infokutija sezona nogometne lige | takmičenje = [[Fußball-Bundesliga]] | sezona = 2014/15. | slika = | pobjednici = [[FC Bayern München|Bayern]] | ispao = [[SC Freiburg|Freiburg]]<br />[[SC Paderborn 07|Paderborn]] | kontinentalni_kup1 = [[UEFA Liga prvaka 2015/16.|Liga prvaka 2015/16.]] | kontinentalni_kup1 kvalifikovani = [[FC Bayern München|Bayern]]<br />[[VfL Wolfsburg]]<br />[[Borussia Mönchengladbach|Borussia M'gladbach]]<br />[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer]] | kontinentalni_kup2 = [[UEFA Evropska liga 2015/16.|Evropska liga 2015/16.]] | kontinentalni_kup2 kvalifikovani = [[FC Augsburg|Augsburg]]<br />[[FC Schalke 04|Schalke 04]]<br />[[Borussia Dortmund]] | najbolji_strijelac = [[Alexander Meier]] (19 golova) | najveća_domaća_pobjeda = [[FC Bayern München|Bayern]] 8-0 Hamburger SV<br /><small>(14. februar 2015)</small> | najveća_gostujuća_pobjeda = [[SC Paderborn 07|Paderborn]] 0-6 [[FC Bayern München|Bayern]]<br /><small>(21. februar 2015)</small> | najviše_golova = [[Eintracht Frankfurt]] 4-5 [[VfB Stuttgart]]<br /><small>(25. oktobar 2014)</small><br />[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer]] 4-5 [[VfL Wolfsburg]]<br /><small>(14. februar 2015)</small> | utakmice = 306 | ukupno_golova = 814 | najduže_pobjede = 8 utakmica - [[FC Bayern München|Bayern]]<ref name="Statistika Bundeslige, espnfc.com">[http://www.espnfc.com/german-bundesliga/10/statistics/performance ''Statistika Bundeslige, espnfc.com'']; pristupljeno: 26. 4. 2015.</ref> | najduže_porazi = 5 utakmica - [[Borussia Dortmund]], [[Hamburger SV]]<ref name="Statistika Bundeslige, espnfc.com"></ref> | najduže_neporažen = 17 utakmica - [[FC Bayern München|Bayern]]<ref name="Statistika Bundeslige, espnfc.com"></ref> | najveća_posjećenost = 80.667<br />[[Borussia Dortmund]] 0-2 [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer]]<br /><small>(23. august 2014)</small><ref name="Statistika Bundeslige, espnfc.com"></ref> | najmanja_posjećenost = 14.401<br />[[SC Paderborn 07|Paderborn]] 0-0 [[TSG 1899 Hoffenheim|Hoffenheim]]<br /><small>(21. mart 2015)</small><ref name="Statistika Bundeslige, espnfc.com"></ref> | prosječna_posjećenost = 43.527<ref name="Statistika Bundeslige, espnfc.com"></ref> | prethodna_sezona = [[Fußball-Bundesliga 2013/2014.|2013/14]]. | sljedeća_sezona = [[Fußball-Bundesliga 2015/2016.|2015/16]]. }} '''Fußball-Bundesliga 2014/2015.''' je bila 52. sezone [[Fußball-Bundesliga|Bundeslige]], prve njemačke nogometne lige. Sezona je počela 22. augusta 2014. a završila 23. maja 2015 sa zimskom pauzom od 21. decembra 2014. do 30. januara 2015. godine. [[FC Bayern München|Bayern]] je matematički osvojio prvenstvo 26. aprila 2015. godine u 30. kolu Bundeslige. [[VfL Wolfsburg]] kao drugoplasirana ekipa i [[Borussia Mönchengladbach|Borussia M'gladbach]] kao trećeplasirana uz prvaka [[FC Bayern München|Bayern]] osigurali su učešće u grupnoj fazi [[UEFA Liga prvaka 2015/16.|Lige prvaka 2015/16.]] dok je četvrtoplasirana ekipa Bundeslige [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer]] osigurao plasman u baraž za [[UEFA Liga prvaka 2015/16.|Ligu prvaka 2015/16.]]<br />[[FC Augsburg|Augsburg]] kao petoplasirana ekipa je osigurala učešće u grupnoj fazi [[UEFA Evropska liga 2015/16.|Evropske lige 2015/16.]], [[FC Schalke 04|Schalke 04]] kao šestoplasirana ekipa osigurao je baraž za [[UEFA Evropska liga 2015/16.|Evropsku ligu 2015/16.]] i [[Borussia Dortmund]] kao sedmoplasirana ekipa Bundeslige je osigurala učešće u trećem krugu kvalifikacija za [[UEFA Evropska liga 2015/16.|Evropsku ligu 2015/16.]]<br />Iz lige su ispali [[SC Freiburg|Freiburg]] i [[SC Paderborn 07|Paderborn]] dok je šesnaestoplasirana ekipa Bundeslige [[Hamburger SV|Hamburger]] morao igrati baraž za opstanak u ligi sa [[Karlsruher SC|Karlsruherom]], trećeplasiranom ekipom druge [[2. Fußball-Bundesliga 2014/2015.|Bundeslige 2014/15]]. Najbolji strijelac Bundeslige 2014/15. je bio [[Alexander Meier]], nogometaš [[Eintracht Frankfurt|Eintrachta]] sa 19 postignutih golova.<ref>[http://www.bundesliga.de/de/liga/torjaeger/ ''Lista strijelaca Bundeslige 2014/15, bundesliga.de''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170606053723/http://www.bundesliga.de/de/liga/torjaeger/ |date=6. 6. 2017 }}; pristupljeno: 25. 5. 2015.</ref> == Ekipe == Ukupno 18 timova učestvuje je u Fußball-Bundesliga 2014/15, uključujući i 15 ekipa iz prethodne sezone [[Fußball-Bundesliga 2013/2014.|2013/14]] i dva prvoplasirana iz prethodne sezone u drugoj [[2. Fußball-Bundesliga 2013/2014.|Bundesligi 2013/14]], te pobjednika baraža između šesnaestoplasirane ekipe iz prve [[Fußball-Bundesliga 2013/2014.|Bundeslige 2013/14]] [[Hamburger SV|Hamburgera]] i trećeplasirane ekipe druge [[2. Fußball-Bundesliga 2013/2014.|Bundeslige 2013/14]]. [[SpVgg Greuther Fürth|Greuther Fürth]]. {| |- style="vertical-align: top;" | {| class="wikitable sortable" border="1" ! align="center" |Poz. ! width="260" |'''Fußball-Bundesliga 2013/14.''' |- style="background: #00FFAA;" |<center>'''16.''' |'''[[Hamburger SV|Hamburger]]''' |- style="background: #FF8888;" |<center>'''17.''' |'''[[1. FC Nürnberg|Nürnberg]]''' |- style="background: #FF8888;" |<center>'''18.''' |'''[[Eintracht Braunschweig]]''' |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%" width=100% |- |width=20px bgcolor=FF8888| ||<small>Ispali iz [[Fußball-Bundesliga 2013/2014.|Bundeslige]]</small> |- |width=20px bgcolor=00FFAA| ||<small>Igraju baraž za opstanak u ''1. Bundesligi''</small> |} <td valign="top"> {| class="wikitable sortable" border="1" ! align="center" |Pos. ! width="260" |'''2 Fußball-Bundesliga 2013/14.''' |- style="background: #00FF7F;" |<center>'''1.''' |'''[[1. FC Köln|Köln]]''' |- style="background: #00FF7F;" |<center>'''2.''' |'''[[SC Paderborn 07|Paderborn 07]]''' |- style="background: #00FFAA;" |<center>'''3.''' |'''[[SpVgg Greuther Fürth|Greuther Fürt]]''' |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%" width=100% |- |width=20px bgcolor=00FF7F| ||<small>Plasirali se u ''1. Bundesligu''</small> |- |width=20px bgcolor=00FFAA| ||<small>Igraju baraž za ulazak u ''1. Bundesligu''</small> |} |} === Baraž === {| style="width:70%;" cellspacing="1" |- !width=25%| !width=10%| !width=25%| ! |- |<small>15. maj 2014.</small> |- style=font-size:90% |align=right|'''[[Hamburger SV|Hamburger]]'''||align=center|'''0 - 0'''||'''[[SpVgg Greuther Fürth|Greuther Fürt]]'''||<small>[[Imtech Arena]], [[Hamburg]]</small> |- |<small>18. maj 2014.</small> |- style=font-size:90% |align=right|'''[[SpVgg Greuther Fürth|Greuther Fürt]]'''||align=center|'''1 - 1'''||'''[[Hamburger SV|Hamburger]]'''||<small>[[Stadion am Laubenweg]], [[Fürth]]</small> |} * [[Hamburger SV|Hamburger]] je sveukupni pobjednik baraža zbog više datih golova u gostima te osigurao učešće u Bundesligi za sezonu 2014/15. === Ekipe i njihove lokacije === [[Datoteka:1. Fussball-Bundesliga Deutschland 2014-2015.png|mini|desno|325px|Lokacije ekipa učesnika Bundeslige 2014/15.]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: left; font-size:85%;" |- ! Ekipa ! Lokacija ! Stadion ! Kapacitet |- |[[FC Augsburg|Augsburg]] |[[Augsburg]] |[[SGL arena]] | style="text-align:center;"| 30.660 |- |[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |[[Leverkusen]] |[[BayArena]] | style="text-align:center;"| 30.210 |- |[[FC Bayern München|Bayern]] |[[München]] |[[Allianz Arena]] | style="text-align:center;"| 71.000 |- |[[Borussia Dortmund]] |[[Dortmund]] |[[Westfalenstadion|Signal Iduna Park]] | style="text-align:center;"| 80.645 |- |[[Borussia Mönchengladbach]] |[[Mönchengladbach]] |[[Borussia-Park]] | style="text-align:center;"| 54.010 |- |[[Eintracht Frankfurt]] |[[Frankfurt]] |[[Commerzbank-Arena]] | style="text-align:center;"| 51.500 |- |[[SC Freiburg|Freiburg]] |[[Freiburg im Breisgau|Freiburg]] |[[Dreisamstadion|MAGE SOLAR Stadion]] | style="text-align:center;"| 24.000 |- |[[Hamburger SV]] |[[Hamburg]] |[[Volksparkstadion|Imtech Arena]] | style="text-align:center;"| 57.000 |- |[[Hannover 96]] |[[Hanover]] |[[HDI-Arena]] | style="text-align:center;"| 49.000 |- |[[Hertha BSC]] |[[Berlin]] |[[Olimpijski stadion (Berlin)|Olimpijski stadion]] | style="text-align:center;"| 74.244 |- |[[TSG 1899 Hoffenheim]] |[[Sinsheim]] |[[Rhein-Neckar Arena]] | style="text-align:center;"| 30.150 |- |[[1. FC Köln]] |[[Köln]] |[[RheinEnergieStadion]] | style="text-align:center;"| 50.000 |- |[[1. FSV Mainz 05|Mainz]] |[[Mainz]] |[[Coface Arena]] | style="text-align:center;"| 34.000 |- |[[SC Paderborn 07|Paderborn 07]] |[[Paderborn]] |[[Benteler Arena]] | style="text-align:center;"| 15.000 |- |[[FC Schalke 04|Schalke 04]] |[[Gelsenkirchen]] |[[Veltins-Arena]] | style="text-align:center;"| 61.973 |- |[[VfB Stuttgart|Stuttgart]] |[[Stuttgart]] |[[Mercedes-Benz Arena]] | style="text-align:center;"| 60.441 |- |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |[[Bremen]] |[[Weserstadion]] | style="text-align:center;"| 42.100 |- |[[VfL Wolfsburg|Wolfsburg]] |[[Wolfsburg]] |[[Volkswagen Arena]] | style="text-align:center;"| 30.000 |} == Tabela == {{Fb cl header}} {{Fb cl team |p= 1.|t=Bayern München |w=25|d=4 |l=5 |gf=80|ga=18|bc=#BBF3BB}} {{Fb cl2 qr |rows=3 |s=2015-16 |c=UCL |r=GS}} {{Fb cl team |p= 2.|t=Wolfsburg |w=20|d=9 |l=5 |gf=72|ga=38|bc=#BBF3BB}} {{Fb cl team |p= 3.|t=Borussia Mönchengladbach |w=19|d=9 |l=6 |gf=53|ga=26|bc=#BBF3BB}} {{Fb cl team |p= 4.|t=Leverkusen |w=17|d=10|l=7 |gf=62|ga=37|bc=#CCF9CC}} {{Fb cl2 qr |s=2015-16 |c=UCL |r=PO}} {{Fb cl team |p= 5.|t=Augsburg |w=15|d=4 |l=15|gf=43|ga=43|bc=#BBF3FF}} {{Fb cl2 qr |s=2015-16 |c=UEL |r=GS}} {{Fb cl team |p= 6.|t=Schalke |w=13|d=9 |l=12|gf=42|ga=40|bc=#CCF9FF}} {{Fb cl2 qr |rows=2 |s=2015-16 |c=UEL |r=QR3}} {{Fb cl team |p= 7.|t=Borussia Dortmund |w=13|d=7 |l=14|gf=47|ga=42|bc=#CCF9FF}} {{Fb cl team |p= 8.|t=Hoffenheim |w=12|d=8 |l=14|gf=49|ga=55}} {{Fb cl team |p= 9.|t=Eintracht Frankfurt |w=11|d=10|l=13|gf=56|ga=62}} {{Fb cl team |p=10.|t=Werder Bremen |w=11|d=10|l=13|gf=50|ga=65}} {{Fb cl team |p=11.|t=Mainz |w=9 |d=13|l=12|gf=45|ga=47}} {{Fb cl team |p=12.|t=Köln |w=9 |d=13|l=12|gf=34|ga=40}} {{Fb cl team |p=13.|t=Hannover |w=9 |d=10|l=15|gf=40|ga=56}} {{Fb cl team |p=14.|t=Stuttgart |w=9 |d=9 |l=16|gf=42|ga=60}} {{Fb cl team |p=15.|t=Hertha BSC |w=9 |d=8 |l=17|gf=36|ga=52}} {{Fb cl team |p=16.|t=Hamburg |w=9 |d=8 |l=17|gf=25|ga=50|bc=#FFCCCC}} {{Fb cl3 qr|rows=1|relegation=y|competition=Igraju baraž za opstanak u ligi}} {{Fb cl team |p=17.|t=Freiburg |w=7 |d=13|l=14|gf=36|ga=47|bc=#FFBBBB}} {{Fb cl3 qr|rows=2|relegation=y|competition=Ispali u [[2. Bundesliga 2015/16.|2. Bundesligu 2015/16.]]}} {{Fb cl team |p=18.|t=Paderborn |w=7 |d=10|l=17|gf=31|ga=65|bc=#FFBBBB}} |} {|style=" {{border-radius|1em}} {{box-shadow|0.1em|0.1em|0.5em|rgba(0,0,0,0.75)}}; background-color: white; border: 1px solid white; padding: 5px; font-size:85%;" width=54% |Ažurirano: 26. maj 2015. |- |Izvor: [http://www.bundesliga.com/en/stats/table/ Bundesliga.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181121094245/https://www.bundesliga.com/en/stats/table/ |date=21. 11. 2018 }} ---- |- |Pravila kvalificiranja:<br /> a) broj bodova;<br /> b) gol-razlika;<br /> c) broj postignutih golova. |} <br /> {| class="float-right" cellspacing="0" cellpadding="0" style="width:280px; font-size:100%" |- | style="width:49%; vertical-align:top; word-break:break-all; word-wrap:break-word" | <center>'''Vodeća ekipa<br /> na tabeli'''</center> <timeline> ImageSize = width:150 height:555#> hier bis auf 560 erhöhen (34. Spieltag), Empfehlung: Spieltag x 16 + 20, maximal 560 <# PlotArea = left:40 right:0 bottom:10 top:10 DateFormat = x.y Period = from:0.5 till:34.5#> hier bis zu 34.5 erweitern (34. Spieltag), Empfehlung: Spieltag + 3.5 <# TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:year increment:1 start:1 Colors = id:mehrfach value:rgb(0.86,0.86,0.86) id:hertha_wap value:rgb(0.00,0.36,0.66)#Wappenfarbe# id:hertha_tri value:rgb(0.00,0.00,1 )#Trikotfarbe# id:dortmund_wap value:rgb(0.99,0.88,0.00) id:dortmund_tri value:rgb(1 ,1 ,0.00) id:bayern_wap value:rgb(0.93,0.07,0.28) id:bayern_tri value:rgb(0.87,0.00,0.00) id:leverkusen_wap value:rgb(0.88,0.00,0.10) id:leverkusen_tri value:rgb(1 ,0.00,0.00) id:paderborn_wap value:rgb(0.00,0.40,0.65) PlotData= bar:Leaders width:25 mark:(line,white) align:left fontsize:S from:0.5 till:1.5 shift:(25,0) color:mehrfach text:Leverkusen/~Hoffenheim from:1.5 till:3.5 shift:(25,-3) color:leverkusen_wap text:Leverkusen from:3.5 till:4.5 shift:(25,-3) color:paderborn_wap text:Paderborn from:4.5 till:34.5 shift:(25,-3) color:bayern_wap text:Bayern~München </timeline> | style="width:49%; vertical-align:top; word-break:break-all; word-wrap:break-word" | <center>'''Posljednja ekipa<br /> na tabeli'''</center> <timeline> ImageSize = width:150 height:555#> hier bis auf 560 erhöhen (34. Spieltag), Empfehlung: Spieltag x 16 + 20, maximal 560 <# PlotArea = left:40 right:0 bottom:10 top:10 DateFormat = x.y Period = from:0.5 till:34.5#> hier bis zu 34.5 erweitern (34. Spieltag), Empfehlung: Spieltag + 3.5 <# TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:year increment:1 start:1 Colors = id:mehrfach value:rgb(0.86,0.86,0.86) id:frankfurt_wap value:rgb(0.80,0.00,0.00)#Wappenfarbe# id:frankfurt_tri value:rgb(1 ,0.00,0.00)#Trikotfarbe# id:augsburg_wap value:rgb(0.73,0.21,0.20) id:augsburg_tri value:rgb(0.75,0.00,0.00) id:hamburg_wap value:rgb(0.04,0.25,0.53) id:hamburg_tri value:rgb(0.00,0.00,1 )#blauer Teil, sonst überwiegend weiß# id:stuttgart_wap value:rgb(0.89,0.13,0.09) id:bremen_wap value:rgb(0.11,0.56,0.32) id:dortmund_wap value:rgb(0.99,0.88,0.00) id:dortmund_tri value:rgb(1 ,1 ,0.00) id:freiburg_wap value:rgb(0.10,0.09,0.11) id:paderborn_wap value:rgb(0.00,0.40,0.65) PlotData= bar:Leaders width:25 mark:(line,white) align:left fontsize:S from:0.5 till:1.5 shift:(25,0) color:mehrfach text:Dortmund/~Augsburg from:1.5 till:2.5 shift:(25,-3) color:augsburg_wap text:Augsburg from:2.5 till:3.5 shift:(25,-3) color:hamburg_wap text:Hamburg from:3.5 till:4.5 shift:(25,-3) color:stuttgart_wap text:Stuttgart from:4.5 till:6.5 shift:(25,-3) color:hamburg_wap text:Hamburg from:6.5 till:10.5 shift:(25,-3) color:bremen_wap text:Bremen from:10.5 till:12.5 shift:(25,-3) color:stuttgart_wap text:Stuttgart from:12.5 till:13.5 shift:(25,-3) color:dortmund_wap text:Dortmund from:13.5 till:15.5 shift:(25,-3) color:stuttgart_wap text:Stuttgart from:15.5 till:16.5 shift:(25,-3) color:bremen_wap text:Bremen from:16.5 till:17.5 shift:(25,-3) color:freiburg_wap text:Freiburg from:17.5 till:19.5 shift:(25,-3) color:dortmund_wap text:Dortmund from:19.5 till:27.5 shift:(25,-3) color:stuttgart_wap text:Stuttgart from:27.5 till:29.5 shift:(25,-3) color:hamburg_wap text:Hamburg from:29.5 till:32.5 shift:(25,-3) color:stuttgart_wap text:Stuttgart from:32.5 till:34.5 shift:(25,-3) color:paderborn_wap text:Paderborn </timeline> |} == Rezultati == {{Fb r header |nt=18 |Augsburg |Leverkusen |Bayern Munich |Borussia Dortmund |Mönchengladbach |Eintracht Frankfurt |Freiburg |Hamburg |Hannover |Hertha BSC |Hoffenheim |Köln |Mainz |Paderborn |Schalke 04 |Stuttgart |Werder Bremen |Wolfsburg}} {{Fb r team |t=Augsburg}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|r=null}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=4}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=3}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=4|ga=2}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} {{Fb r team |t=Leverkusen}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|r=null}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=4|ga=2}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=5|ga=1}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=3|ga=3}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=4|ga=5}} {{Fb r team |t=Bayern Munich}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|r=null}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=8|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=4|ga=1}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=6|ga=0}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} {{Fb r team |t=Borussia Dortmund}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|r=null}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=4|ga=2}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} {{Fb r team |t=Borussia Mönchengladbach}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|r=null}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=4|ga=1}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=4|ga=1}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} {{Fb r team |t=Eintracht Frankfurt}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=4}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|r=null}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=4|ga=4}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=4|ga=5}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=5|ga=2}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} {{Fb r team |t=Freiburg}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=0|ga=3}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=4|ga=1}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|r=null}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=2|ga=3}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=1|ga=4}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} {{Fb r team |t=Hamburg}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|r=null}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=0|ga=3}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} {{Fb r team |t=Hannover}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=3}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=0|ga=3}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r|r=null}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} {{Fb r team |t=Hertha BSC}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|r=null}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=0|ga=5}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} {{Fb r team |t=Hoffenheim}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=1|ga=4}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=3|ga=3}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=4|ga=3}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|r=null}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=3|ga=4}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} {{Fb r team |t=Köln}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=4|ga=2}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} <!-- Köln --> {{Fb r|r=null}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} {{Fb r team |t=Mainz}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=2|ga=3}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Mainz --> {{Fb r|r=null}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=5|ga=0}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} {{Fb r team |t=Paderborn}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=0|ga=3}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=6}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=0|ga=3}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|r=null}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} {{Fb r team |t=Schalke}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=4|ga=1}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Schalke --> {{Fb r|r=null}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} {{Fb r team |t=Stuttgart}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=3|ga=3}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=3}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=0|ga=4}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|r=null}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=4}} {{Fb r team |t=Werder Bremen}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=4}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=3|ga=3}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=0|ga=3}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|r=null}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|gf=3|ga=5}} {{Fb r team |t=Wolfsburg}} <!-- Augsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r|gf=4|ga=1}} <!-- Bayern Munich --> {{Fb r|gf=4|ga=1}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Bor. Mönchengladbach --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!-- Eintracht Frankfurt --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Freiburg --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!-- Köln --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Mainz --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!-- Paderborn --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Schalke --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r|r=null}} {{Fb r footer |s=[http://www.bundesliga.com/en/stats/matchday/ Bundesliga] |u=25. maj 2015 }} ---- {| table width=100% | width=33% valign="top" | {| table width=100% | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''1. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''18. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 22. aug.|| 2-1 ||Bayern München-Wolfsburg|| 1-4|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 30. jan. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=6 | 23. aug.|| 0-2 ||Borussia Dortmund-Bayer Leverkusen|| 0-0|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=4 | 31. jan. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-0 ||1. FC Köln-Hamburger SV|| 2-0 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-0 ||Eintracht Frankfurt-SC Freiburg|| 1-4 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-1 ||Hannover-Schalke 04|| 0-1 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 2-2 ||Hertha BSC-Werder Bremen|| 0-2|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 1. feb. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 2-0 ||Hoffenheim-Augsburg|| 1-3 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 24. aug.|| 1-1 ||Borussia Mönchengladbach-Stuttgart|| 1-0|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=2 | 31. jan. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-2 ||Paderborn-Mainz|| 0-5 |} |} | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''2. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''19. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 29. aug.|| 2-3 ||Augsburg-Borussia Dortmund|| 1-0|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=3 | 4. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=6 | 30. aug.|| 0-3 ||Hamburger SV-Paderborn|| 3-0 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 4-2 ||Bayer Leverkusen-Hertha BSC|| 1-0 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-1 ||Schalke 04-Bayern München|| 1-1|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=1 | 3. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-2 ||Stuttgart-1. FC Köln|| 0-0|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 4. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-1 ||Werder Bremen-Hoffenheim|| 2-1 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-2 ||Wolfsburg-Eintracht Frankfurt|| 1-1|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=3 | 3. feb. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 31. aug.|| 1-1 ||SC Freiburg-Borussia Mönchengladbach|| 0-1 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 0-0 ||Mainz-Hannover|| 1-1 |} |} <br> {| table width=100% | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''3. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''20. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 12. sep.|| 3-3 || Bayer Levekusen-Werder Bremen|| 1-2|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 8. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=6 | 13. sep.|| 2-0 ||Bayern München-Stuttgart|| 2-0|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=2 | 7. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 3-1 ||Borussia Dortmund-SC Freiburg|| 3-0 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 4-1 ||Borussia Mönchengladbach-Schalke 04|| 0-1|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 6. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-3 ||Hertha BSC-Mainz|| 2-0|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=3 | 7. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-1 ||Hoffenheim-Wolfsburg|| 0-3 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-0 ||Paderborn-1. FC Köln|| 0-0 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 14. sep.|| 0-1 ||Eintracht Frankfurt-Augsburg|| 2-2|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 8. feb. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 2-0 ||Hannover-Hamburger SV|| 1-2|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=1 | 7. feb. |} | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''4. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''21. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 19. sep.|| 2-2 ||SC Freiburg-Hertha BSC|| 2-0|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 15. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=6 | 20. sep.|| 0-0 ||Hamburger SV-Bayern München|| 0-8|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=2 | 14. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 4-2 ||Augsburg-Werder Bremen|| 2-3 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-0 ||Mainz-Borussia Dortmund|| 2-4|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 13. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-0 ||Paderborn-Hannover|| 2-1|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 15. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-2 ||Schalke 04-Eintracht Frankfurt|| 0-1|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=4 | 14. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-2 ||Stuttgart-Hoffenheim|| 1-2 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 21. sep.|| 0-0 ||1. FC Köln-Borussia Mönchengladbach|| 0-1 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 4-1 ||Wolfsburg-Bayer Leverkusen|| 5-4 |} |} <br> {| width="100%" table | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''5. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''22. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=4 | 23. sep.|| 4-0 ||Bayern München-Paderborn|| 6-0|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=4 | 21. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-3 ||Werder Bremen-Schalke 04|| 1-1 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-2 ||Eintracht Frankfurt-Mainz|| 1-3 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 3-3 ||Hoffenheim-SC Freiburg|| 1-1 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=5 | 24. sep.|| 2-2 ||Borussia Dortmund-Stuttgart|| 3-2|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 20. feb. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 1-0 ||Hannover-1. FC Köln|| 1-1|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=1 | 21. feb. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 1-0 ||Hertha BSC-Wolfsburg|| 1-2|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 22. feb. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 1-0 ||Bayer Leverkusen-Augsburg|| 2-2|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=1 | 21. feb. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 1-0 ||Borussia Mönchengladbach-Hamburger SV|| 1-1|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 22. feb. |} | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''6. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''23. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 26. sep.|| 0-0 ||Mainz-Hoffenheim|| 0-2|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=1 | 28. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=6 | 27. sep.|| 0-2 ||1. FC Köln-Bayern München|| 1-4|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 27. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-0 ||SC Freiburg-Bayer Leverkusen|| 0-1|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=1 | 28. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-2 ||Paderborn-Borussia Mönchengladbach|| 0-2|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 1. mar. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-1 ||Schalke 04-Borussia Dortmund|| 0-3|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=2 | 28. feb. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-0 ||Stuttgart-Hannover|| 1-1 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-1 ||Wolfsburg-Werder Bremen|| 5-3|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 1. mar. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 28. sep.|| 1-0 ||Augsburg-Hertha BSC|| 0-1|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=2 | 28. feb. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 1-2 ||Hamburger SV-Eintracht Frankfurt|| 1-2 |} |} <br> {| width="100%" table | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''7. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''24. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 3. okt.|| 3-2 ||Hertha BSC-Stuttgart|| 0-0|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 6. mar. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=6 | 4. okt.|| 2-2 ||Bayer Leverkusen-Paderborn|| 3-0|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 8. mar. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 4-0 ||Bayern München-Hannover|| 3-1|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=2 | 7. mar. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-1 ||Borussia Dortmund-Hamburger SV|| 0-0 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 3-2 ||Eintracht Frankfurt-1. FC Köln|| 2-4|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 8. mar. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-1 ||Hoffenheim-Schalke 04|| 1-3|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=4 | 7. mar. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-1 ||Werder Bremen-SC Freiburg|| 1-0 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 5. okt.|| 1-1 ||Borussia Mönchengladbach-Mainz|| 2-2 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 1-0 ||Wolfsburg-Augsburg|| 0-1 |} | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''8. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''25. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=7 | 18. okt.|| 6-0 ||Bayern München-Werder Bremen|| 4-0|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=2 | 14. mar. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 2-1 ||1. FC Köln-Borussia Dortmund|| 0-0 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 1-2 ||SC Freiburg-Wolfsburg|| 0-3|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 15. mar. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 0-3 ||Hannover-Borussia Mönchengladbach|| 0-2 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 2-1 ||Mainz-Augbsurg|| 2-0|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=2 | 14. mar. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 2-0 ||Schalke-Hertha BSC|| 2-2 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 3-3 ||Stuttgart-Bayer Leverkusen|| 0-4|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 13. mar. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 19. okt.|| 1-1 ||Hamburger SV-Hoffenheim|| 0-3|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=2. | 14 mar. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 3-1 ||Paderborn-Eintracht Frankfurt|| 0-4 |} |} <br> {| width="100%" table | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''9. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''26. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 24. okt.|| 0-1 ||Werder Bremen-1. FC Köln|| 1-1|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=5 | 21. mar. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=6 | 25 okt.|| 2-0 ||Augsburg-SC Freiburg|| 0-2 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-0 ||Bayer Leverkusen-Schalke 04|| 1-0 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-1 ||Borussia Dortmund-Hannover|| 3-2 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 4-5 ||Eintracht Frankfurt-Stuttgart|| 1-3 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 3-0 ||Hertha BSC-Hamburger SV|| 1-0|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 20. mar. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-0 ||Hoffenheim-Paderborn|| 0-0|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=1 | 21. mar. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 26. okt.|| 0-0 ||Borussia Mönchengladbach-Bayern München|| 2-0|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 22. mar. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 3-0 ||Wolfsburg-Mainz|| 1-1 |} | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''10. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''27. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 31. okt.|| 1-0 ||Schalke 04-Augsburg|| 0-0|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 5. apr. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=5 | 1. nov.|| 1-0 ||Hamburger SV-Bayer Leverkusen|| 0-4|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=7 | 4. apr. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-1 ||Bayern München-Borussia Dortmund|| 1-0 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-0 ||Hannover-Eintracht Frankfurt|| 2-2 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-2 ||Mainz-Werder Bremen|| 0-0 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-4 ||Stuttgart-Wolfsburg|| 1-3 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=3 | 2. nov.|| 3-1 ||Borussia Mönchengladbach-Hoffenheim|| 4-1 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 0-1 ||1. FC Köln-SC Freiburg|| 0-1 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 3-1 ||Paderborn-Hertha BSC|| 0-2|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 5. apr. |} |} <br> {| width="100%" table | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''11. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''28. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 7. nov.|| 0-2 ||Hertha BSC-Hannover|| 1-1|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 10. apr. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=6 | 8. nov.|| 3-0 ||Augsburg-Paderborn|| 1-2|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=4 | 11. apr. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-0 ||Bayer Leverkusen-Mainz|| 3-2 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-4 ||Eintracht Frankfurt-Bayern München|| 0-3 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-0 ||SC Freiburg-Schalke 04|| 0-0 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 3-4 ||Hoffenheim-1. FC Köln|| 2-3|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 12. apr. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-0 ||Werder Bremen-Stuttgart|| 2-3 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 9. nov.|| 1-0 ||Borussia Dortmund-Borussia Mönchengladbach|| 1-3|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=2 | 11. apr. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 2-0 ||Wolfsburg-Hamburger SV|| 2-0 |} | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''12. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''29. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=7 | 22. nov.|| 4-0 ||Bayern München-Hoffenheim|| 2-0|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=1 | 18. apr. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 1-3 ||Borussia Mönchengladbach-Eintracht Frankfurt|| 0-0 || bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 17. apr. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 1-2 ||1. FC Köln-Hertha BSC|| 0-0|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=4 | 18. apr. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 1-3 ||Hannover-Bayer Leverkusen|| 0-4 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 2-2 ||Mainz-SC Freiburg|| 3-2 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 2-2 ||Paderborn-Borussia Dortmund|| 0-3 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 3-2 ||Schalke 04-Wolfsburg|| 1-1|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 19. apr. |- align=center bgcolor=#FFFFFF |bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 23. nov.|| 2-0 ||Hamburger SV-Werder Bremen|| 0-1 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-1 ||Stuttgart-Augsburg|| 1-2|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=1 | 18. apr. |} |} <br> {| width="100%" table | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''13. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''30. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 28. nov.|| 1-4 ||SC Freiburg-Stuttgart|| 2-2|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=5 | 25. apr. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=6 | 29. nov.|| 3-1 ||Augsburg-Hamburger SV|| 2-3 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 5-1 ||Bayer Leverkusen-1. FC Köln|| 1-1 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-1 ||Hertha BSC-Bayern München|| 0-1 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 4-3 ||Hoffenheim-Hannover|| 2-1 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 4-1 ||Schalke 04-Mainz|| 0-2|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 24. apr. |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 4-0 ||Werder Bremen-Paderborn|| 2-2|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 26. apr. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 30. nov.|| 2-0 ||Eintracht Frankfurt-Borussia Dortmund|| 0-2|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=1 | 25. apr. |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 1-0 ||Wolfsburg-Borussia Mönchengladbach|| 0-1|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 26. apr. |} | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''14. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''31. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 5. dec.|| 1-0 ||Borussia Dortmund-Hoffenheim|| 1-1|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=2 | 2. maj |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=6 | 6. dec.|| 1-0 ||Bayern München-Bayer Leverkusen|| 0-2 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 3-2 ||Borussia Mönchengladbach-Hertha BSC|| 2-1|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 3. maj |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-2 ||1. FC Köln-Augsburg 2. maj|| 0-0|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=4 | 2. maj |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-3 ||Hannover-Wolfsburg|| 2-2 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-1 ||Paderborn-SC Freiburg|| 2-1 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-4 ||Stuttgart-Schalke 04|| 2-3 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 |bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 7. dec.|| 2-1 ||Hamburger SV-Mainz|| 2-1|| bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 3. maj |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 5-2 ||Eintracht Frankfurt-Werder Bremen|| 0-1|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=1 | 2. maj |} |} <br> {| table width=100% | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''15. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''32. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 12. dec.|| 3-2 ||Hoffenheim-Eintracht Frankfurt|| 1-3|| rowspan="2" |9. maj |- align="center" bgcolor="#FFFFFF" | bgcolor=#E0F0FF rowspan=6 | 13. dec.|| 0-4 ||Augsburg-Bayern München|| 1-0 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-0 ||SC Freiburg-Hamburger SV|| 1-1||8. maj |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-0||Hertha BSC-Borussia Dortmund|| 0-2|| rowspan="2" |9. maj |- align="center" bgcolor="#FFFFFF" | 1-1 ||Mainz-Stuttgart|| 0-2 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-2 ||Schalke 04-1. FC Köln|| 0-2||10. maj |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 3-3 ||Werder Bremen-Hannover|| 1-1|| rowspan="2" |9. maj |- align="center" bgcolor="#F5F5F5" | bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 14. dec.|| 1-1 ||Bayer Leverkusen-Borussia Mönchengladbach|| 0-3 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 1-1 ||Wolfsburg-Paderborn|| 3-1||10. maj |} | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''16. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''33. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=4 | 16. dec.|| 0-1 ||Hamburger SV-Stuttgart|| 1-2|| bgcolor=#F0FFFF rowspan=9 | 16. maj |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 2-0 ||Bayern München-SC Freiburg|| 1-2 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 0-0 ||1. FC Köln-Mainz|| 0-2 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 2-0 ||Hannover-Augsburg|| 2-1 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=5 | 17. dec.|| 2-2 ||Borussia Dortmund-Wolfsburg|| 1-2 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 4-1 ||Borussia Mönchengladbach-Werder Bremen|| 2-0 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 4-4 ||Eintracht Frankfurt-Hertha BSC|| 0-0 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-1 ||Hoffenheim-Bayer Leverkusen|| 0-2 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-2 ||Paderborn-Schalke 04|| 0-1 |} |} <br> {| width="100%" table | width=33% valign="top" | {| border=0 cellspacing=0 cellpadding=1 style="font-size: 85%; text-align: center;" width=99% | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''17. kolo''' | bgcolor=#00FF7F | | colspan=2 bgcolor=#90C0FF |'''34. kolo''' |- align=center !width=12% | !width=10% | !width=56% | !width=10% | !width=12% | |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=1 | 19. dec.|| 1-2 ||Mainz-Bayern München||0-2||bgcolor=#F0FFFF rowspan=9 | 23. maj |- align=center bgcolor=#FFFFFF | bgcolor=#E0F0FF rowspan=6 | 20. dec.|| 2-1 ||Augsburg-Borussia Mönchengladbach||3-1 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 1-1 ||Bayer Levekusen-Eintracht Frankfurt||1-2 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-0 ||Schalke 04-Hamburger SV||0-2 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 0-0 ||Stuttgart-Paderborn||2-1 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-1 ||Werder Bremen-Borussia Dortmund||2-3 |- align=center bgcolor=#FFFFFF | 2-1 ||Wolfsburg-1. FC Köln||2-2 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | bgcolor=#E0F0FF rowspan=2 | 21. dec.|| 2-2 ||SC Freiburg-Hannover||1-2 |- align=center bgcolor=#F5F5F5 | 0-5 ||Hertha BSC-Hoffenheim||1-2 |} | width=33% valign="top" | |}{{raščistiti}} == Prikaz tabele po odigranim kolima== [[Datoteka:Platzierungen Bundesliga 2014-2015.svg|800px]] <div style="clear:both"></div> == Statistika == === Lista strijelaca === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! # ! Igrač ! Klub ! Golovi |- | 1. || style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Alexander Meier]] || style="text-align:left" | [[Eintracht Frankfurt]]||19 |- | rowspan=2|2. || style="text-align:left" | {{ZD|POL}} [[Robert Lewandowski]] ||rowspan=2 style="text-align:left" | [[FC Bayern München|Bayern München]]||rowspan=2|17 |- | style="text-align:left" | {{ZD|HOL}} [[Arjen Robben]] |- | rowspan=2|4. || style="text-align:left" | {{ZD|GAB}} [[Pierre-Emerick Aubameyang]] || style="text-align:left" | [[Borussia Dortmund]]||rowspan=2|16 |- | style="text-align:left" | {{ZD|HOL}} [[Bas Dost]] || style="text-align:left" | [[VfL Wolfsburg]] |- | rowspan=2|6. || style="text-align:left" | {{ZD|ARG}} [[Franco Di Santo]] || style="text-align:left" | [[SV Werder Bremen|Werder Bremen]]||rowspan=2|13 |- | style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Thomas Müller (nogometaš)|Thomas Müller]] || style="text-align:left" | [[FC Bayern München|Bayern München]] |- | rowspan=2|8. || style="text-align:left" | {{ZD|JPN}} [[Shinji Okazaki]] || style="text-align:left" | [[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]]||rowspan=2|12 |- | style="text-align:left" | {{ZD|BRA}} [[Raffael Caetano de Araújo|Raffael]] || style="text-align:left" | [[Borussia Mönchengladbach]] |- | rowspan=4|10. || style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Karim Bellarabi]] || style="text-align:left" | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]]||rowspan=4|11 |- | style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Patrick Herrmann]] || rowspan=2 style="text-align:left" | [[Borussia Mönchengladbach]] |- | style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Max Kruse]] |- | style="text-align:left" | {{ZD|JKO}} [[Son Heung-min]] || style="text-align:left" | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |} === Najbolji asistenti === [[Datoteka:Kevin De Bruyne vs USA 1.jpg|mini|desno|200px|[[Kevin De Bruyne]], igrač sa najviše asistencija u Bundesligi 2014/15.]] {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! # ! Igrač ! Klub ! Asistencije |- | 1. || style="text-align:left" | {{ZD|BEL}} [[Kevin De Bruyne]] || style="text-align:left" | [[VfL Wolfsburg]]||20 |- | 2. || style="text-align:left" | {{ZD|AUT}} [[Zlatko Junuzović]] || style="text-align:left" | [[SV Werder Bremen|Werder Bremen]]||12 |- |rowspan=2|3. || style="text-align:left" | {{ZD|BRA}} [[Roberto Firmino]] || style="text-align:left" | [[TSG 1899 Hoffenheim]]||rowspan=2|10 |- | style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Thomas Müller (nogometaš)|Thomas Müller]] || style="text-align:left" | [[FC Bayern München|Bayern München]] |- | 5. || style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Max Kruse]] || style="text-align:left" | [[Borussia Mönchengladbach]] ||9 |- | 6. || style="text-align:left" | {{ZD|FRA}} [[Jonathan Schmid]] || style="text-align:left" | [[SC Freiburg]]||8 |- |rowspan=4|7. || style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Gonzalo Castro]] || style="text-align:left" | [[Bayer Leverkusen]] ||rowspan=4|7 |- | style="text-align:left" | {{ZD|BEL}} [[Thorgan Hazard]] || style="text-align:left" | [[Borussia Mönchengladbach]] |- | style="text-align:left" | {{ZD|FRA}} [[Franck Ribery]] || rowspan=2 style="text-align:left" | [[FC Bayern München|Bayern München]] |- | style="text-align:left" | {{ZD|HOL}} [[Arjen Robben]] |} === Hat-trikovi === {| class="wikitable sortable" !Igrač !Klub !Protiv !align=center|Rezultat !Datum |- |{{ZD|NJE}} [[Thomas Müller (nogometaš)|Thomas Müller]] |[[FC Bayern München|Bayern München]] |[[Eintracht Frankfurt]] |align=center| 4–0 |{{dts|format=dmy|2014|11|8}} |- |{{ZD|HOL}} [[Klaas-Jan Huntelaar]] |[[FC Schalke 04|Schalke 04]] |[[1. FSV Mainz 05]] |align=center| 4–1 |{{dts|format=dmy|2014|11|29}} |- |{{ZD|KAM}} [[Eric Maxim Choupo-Moting]] |Schalke 04 |[[VfB Stuttgart]] |align=center| 4–0 |{{dts|format=dmy|2014|12|6}} |- |{{ZD|NJE}} [[Nils Petersen]] |[[SC Freiburg]] |Eintracht Frankfurt |align=center| 4–1 |{{dts|format=dmy|2015|1|31}} |- |{{ZD|HOL}} [[Bas Dost]]⁴ |[[VfL Wolfsburg]] |[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |align=center| 5–4 |rowspan=2|{{dts|format=dmy|2015|2|14}} |- |{{ZD|JKO}} [[Son Heung-min]] |Bayer Leverkusen |VfL Wolfsburg |align=center| 4–5 |} ⁴ <small>Igrač postigao 4 gola</small> === Sastav prvaka [[FC Bayern München|Bayerna]] === {| class="wikitable" style="width:700px; text-align:center" |- style="background-color:#FF0000" | style="width:75px" |<span style="color:#FFFFFF">'''1.'''</span>|| style="width:625px" |<span style="color:#FFFFFF">'''FC Bayern München'''</span> |- | style="width:75px; background-color:#FFFFFF" | [[Datoteka:Logo FC Bayern München (2002–2017).svg|60px|FC Bayern München]] | style="width:628px; background-color:#E8E8E8; text-align:left" | * '''Golmani''': [[Manuel Neuer]] (32/-); [[Pepe Reina]] (3/-) * '''Odbrana''': [[Juan Bernat]] (31/1); [[Dante Bonfim Costa Santos|Dante]] (27/-); [[Jérôme Boateng]] (27/-); [[Márcio Rafael Ferreira de Souza|Rafinha]] (26/-); [[David Alaba]] (19/2); [[Medhi Benatia]] (15/1); [[Holger Badstuber]] (10/-); [[Javi Martínez]] (1/-) * '''Vezni red''': [[Thomas Müller (nogometaš)|Thomas Müller]] (32/13); [[Mario Götze]] (32/9); [[Xabi Alonso]] (26/2); [[Sebastian Rode]] (23/2); [[Arjen Robben]] (21/17); [[Bastian Schweinsteiger]] (20/5); [[Philipp Lahm]] [[Datoteka:Captain sports.svg|13px|link=kapiten]] (20/2); [[Franck Ribéry]] (15/5); [[Mitchell Weiser]] (13/1); [[Gianluca Gaudino]] (8/-); [[Thiago Alcántara|Thiago]] (7/-); [[Rico Strieder]] (1/-) * '''Napadači''': [[Robert Lewandowski]] (31/17); [[Claudio Pizarro]] (13/-); [[Sinan Kurt]] (1/-); [[Lucas Görtler]] (1/-) * '''Trener''': [[Pep Guardiola]] '''Osoblje''': [[Tom Starke]], [[Ivan Lučić]], [[Lucas Scholl]], [[Patrick Weihrauch]] i [[Leopold Zingerle]] |} ''* [[Xherdan Shaqiri]] (9/1) i [[Pierre Emile Højbjerg]] (8/-) su napustili klub u toku sezone.'' == Također pogledajte == * [[DFB-Pokal 2014/15.]] == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Fußball-Bundesliga 2014/2015}} * {{službeni website|http://www.bundesliga.com}} {{en simbol}} * [http://www.uefa.com/memberassociations/association=ger/domesticleague/ Bundesliga] na [[UEFA]].com {{en simbol}} * [http://www.transfermarkt.de/1-bundesliga/startseite/wettbewerb/L1 Bundesliga] na Transfermarkt.de {{de simbol}} * [http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite.html Bundesliga] na kicker.de {{de simbol}} {{Bundesliga}} {{Prve evropske nogometne lige 2014/15.}} [[Kategorija:Sezone Njemačke nogometne Bundeslige|2014/15.]] llmleqyfdmvzqdzxis8b2thhmf3ulsl 0 364478 3665936 3622158 2024-11-15T08:46:31Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665936 wikitext text/x-wiki {{Infokutija fudbalski klub | Boja1 = #FFFFFF | Boja2 = #EB0000 | Ime kluba = '''Olympiakos FC''' | Puno ime = ΠΑΕ Ολυμπιακός Σύνδεσμος Φιλάθλων Πειραιώς<br>{{small|(Olympiacos Club of {{nowrap|Fans of Piraeus}})}} | Grb = Logo Olympiacos FC.png | Nadimak = ''Τhrylos (Legenda)''<br>''Erythrolefkoi (Crveno-Bijeli)'' | Osnovan = [[10. mart]] [[1925.]] | Raspušten = | Lokacija = {{ZD|GRČ}} [[Grčka]] | Boje = {{colorbox|#EB0000}} {{colorbox|white}} | Federacija = [[Nogometni savez Grčke|HFF]] | Konfederacija = [[UEFA]] | Liga = [[Grčka Superliga|Superliga]] | Stadion = [[Stadion Karaiskakis|Karaiskakis]] <ref>* http://planotatico.com/tag/estadio-karaiskakis/</ref> | Kapacitet = 32.115 | Vlasnik kluba = | Predsjednik kluba = {{ZD|GRČ}} [[Vangelis Marinakis]] | Menadžer = {{ZD|ESP}} [[José Luis Mendilibar]] | Uspjesi = | Evropski kupovi = | Adresa = | Plasman u prethodnoj sezoni = 1. mjesto | Prethodna sezona = [[Grčka Superliga 2021/2022.|2021/22.]] | Webstranica = [http://www.olympiacos.org/ olympiacos.org] | Trenutna sezona = | uzorak_lr1 = _olympiakos1314h | uzorak_t1 = _olympiakos1314h | uzorak_dr1 = _olympiakos1314h | uzorak_š1 = _white_stripes | uzorak_č1 = | lijeva ruka1 = EB0000 | tijelo1 = EB0000 | desna ruka1 = EB0000 | šorc1 = EB0000 | čarape1 = EB0000 | uzorak_lr2 = _olympiakos1314a | uzorak_t2 = _olympiakos1314a | uzorak_dr2 = _olympiakos1314a | uzorak_š2 = _olympiakos1314a | uzorak_č12 = | lijeva ruka2 = 000000 | tijelo2 = 000000 | desna ruka2 = 000000 | šorc2 = 181F36 | čarape2 = 181F36 | uzorak_lr3 = _olympiakos1314t | uzorak_t3 = _olympiakos1314t | uzorak_dr3 = _olympiakos1314t | uzorak_š3 = | uzorak_č13 = | lijeva ruka3 = FFFFFF | tijelo3 = FFFFFF | desna ruka3 = EB0000 | šorc3 = FFFFFF | čarape3 = FFFFFF | }} '''Olympiakos FC''' ([[grčki]]: ΠΑΕ Ολυμπιακός) je profesionalni nogometni klub iz [[Pirej]]a, [[Grčka]]. Takmiči se u grčkoj [[Grčka Superliga|Superligi]]. Domaće utakmice igra na stadionu [[Stadion Karaiskakis|Karaiskakis]]. Smatra se jednim od tri najveća kluba u Grčkoj (pored ''Panatinaikosa'' i ''AEK-a''). Olympiakos je najuspješniji klub u historiji grčkog nogometa, do sada je osvojio 47 nacionalna prvenstva, 28 kupa i 4 superkupa, više titula nego bilo koji drugi klub u Grčkoj. == Historija == Olympiakos je osnovan [[10. mart]]a [[1925.]] godine, u luci [[Pirej]], kada su članovi ''Athlitikos Podosfairikos Syllogos Pireos (Sportski i Fudbalski klub Pireja)'' i ''Omilos Filathlon Pireos (Klub navijača Pireja)'' odlučili tokom historijskog sastanka, da ugase dva kluba u cilju uspostavljanja jedinstvenog novog, s grbom koji prikazuje profil pobjednika Antičkih Olimpijskih Igara. ''Notis Kamberos'' je najavio ime Olympiakos, a ''Mihalis Manouskos'' ga završio i dao mu puno ime, ''Olympiacos Syndesmos Filathlon Pireos (Klub navijača Olimpijakosa iz Pireja)''. Olympiakos je osvojio titulu prvaka Grčke prvi put u sezoni 1930-31. To je bio početak veoma uspješne ere. Do [[1940.]] godine Olympiakos je već osvojio 6 šampionata u jedanaest sezona, a do [[1960.]] su osvojili petnaest šampionata u 23 sezone, također i 6 titula Grčkog kupa, tako su osvojili 6 duplih kruna. Legendarni tim 1950-ih osvojio je titulu šest puta zaredom, od 1954-59 kombinujući sa kupom [[1957]], [[1958]] i [[1959.]] postali su jedini klub u historiji grčkog nogometa koji je uspio da osvoji 3 duple krune zaredom. Olympiakos je daleko najuspješniji klub u historiji Grčkog nogometa. Oni imaju više titula (44) nego njihovi najveći rivali [[Panathinaikos FC|Panathinaikos]] (20) i [[AEK Atina FC|AEK]] (12) zajedno, dok crveno-bijeli imaju sami više titula (41) nego svi drugi krunisani timovi zajedno. Olympiakos također drži pobjednički rekord kupa sa 27 titula i superkupa sa 4 titule, dok je ''Balkanski kup'' koji je osvojen [[1963.]] bio veliki uspjeh u to doba. == Simboli == Grb Olympiakosa je podvrgnut manjim promjenama kroz [[historija|historiju]] kluba. Tradicionala oprema kluba je majica sa crveno-bijelim vertikalnim prugama i crveni ili bijeli šorcevi i čarape. Druga najkorištenija oprema je bila cijela crvena, a sljedeća cijela bijela. Olympiakos je koristio nekoliko drugih boja u toku svoje historije za gostujuće utakmice ili kao treća oprema, od kojih su najviše primjetne crna i siva. == Rivali == Olympiakosaov glavni rival je [[Panathinaikos FC|Panathinaikos]]. Oni igraju tzv. „derbi vječitih neprijatelja“, koji je jedno od najvećih rivalstva ne samo u [[Grčka|Grčkoj]], nego i u svijetu.<ref>* http://edition.cnn.com/2008/SPORT/football/10/22/first11.derbies/index.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141017011443/http://edition.cnn.com/2008/SPORT/football/10/22/first11.derbies/index.html |date=17. 10. 2014 }}</ref> Svaka utakmica između ta dva kluba dijeli [[Atina|Atinu]] i čitavu [[Grčka|Grčku]] na dva dijela. Rivalstvo se zasniva na socijalnom statusu navijača i činjenici da su to najuspješniji klubovi u grčkom nogometu i grčkom sportu u cijelini. Olympiakos je predstavljao radničku klasu, a [[Panathinaikos FC|Panathinaikos]] viši sloj. Sada su navijači oba kluba skoro jednaki po tom pitanju. Mnogo puta su se desili nasilni incidenti između navijača, kao što je smrt ''Mihalisa Filopulosa'', navijača ''Panathinaikosa'', u sukobu huligana koji podržavaju ova dva kluba.<ref>* http://www.goal.com/en/Articolo.aspx?ContenutoId=268759 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170821181506/http://www.goal.com/en/Articolo.aspx?ContenutoId=268759 |date=21. 8. 2017 }}</ref> Ostali veliki rivali Olympiakosa su [[AEK Atina FC|AEK]] i [[PAOK FC|PAOK]]. Još jedan od klasičnih rivala Olympiakosa je [[Ethnikos Pirej FC|Ethnikos Pirej]], drugi najuspešniji klub u Pireju, ali rivalstvo između njih nije mnogo veliko zbog činjenice da ''Etnikos'' zadnjih godina igra u nižim ligama. == Uspjesi == {{col-begin}} {{col-2}} === Grčka === *{{flagicon|GRČ}} '''[[Grčka Superliga|Superliga]]''' **[[Datoteka:Cup Winner.png]] (47) 1931, 1933, 1934, 1936, 1937, 1938, 1947, 1948, 1951, 1954, 1955, 1956, 1957, 1958, 1959, 1966, 1967, 1973, 1974, 1975, 1980, 1981, 1982, 1983, 1987, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2020, 2021, 2022 *{{flagicon|GRČ}} '''[[Kup Grčke u nogometu|Kup]]''' **[[Datoteka:Cup Winner.png]] (28): 1947, 1951, 1952, 1953, 1954, 1957, 1958, 1959, 1960, 1961, 1963, 1965, 1968, 1971, 1973, 1975, 1981, 1990, 1992, 1999, 2005, 2006, 2008, 2009, 2012, 2013, 2015, 2020. *{{flagicon|GRČ}} '''[[Superkup Grčke u nogometu|Superkup]]''' **[[Datoteka:Cup Winner.png]] (4):<ref>http://www.worldfootball.net/winner/gre-supercup/</ref> 1980, 1987, 1992, 2007. === Evropa === *'''[[UEFA Liga prvaka|Liga prvaka]]''' **Četvrtfinale (1): [[UEFA Liga prvaka 1998/1999.|1998/99.]] *'''[[UEFA Kup pobjednika kupova|Kup pobjednika kupova]]''' **Četvrtfinale (1): [[UEFA Kup pobjednika kupova 1992/1993.|1992/93.]] *'''[[UEFA Evropska konferencijska liga|Konferencijska liga]]''' **Pobjednik (1): [[UEFA Evropska konferencijska liga 2023/2024.|2023/24.]] ===Balkan === * [[Datoteka:Cup Winner.png]] Balkan Kup (1x): [[1963]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Olympiacos FC}} * [http://www.olympiacos.org/ Zvanični sajt] * [http://www.uefa.com/teamsandplayers/teams/club=2610/profile/index.html Olympiakos FC] na sajtu [[UEFA]]-e {{Osvajači UEFA Konferencijske lige}} {{EUK}} [[Kategorija:Olympiakos FC|*]] [[Kategorija:Nogometni klubovi u Grčkoj]] [[Kategorija:Nogometni klubovi osnovani 1925.]] [[Kategorija:Sport u Pireju]] 1yhfigsuu3ijeex3s9vnkp2mtm0oyui 0 365510 3665877 3515012 2024-11-14T16:25:24Z 93.138.155.166 3665877 wikitext text/x-wiki {{Taksokvir | boja = pink | naziv = Plavi kit | slika = Bluewhale877.jpg | slika_širina = 240px | slika_opis = Najveća životinja na svijetu ikad | regnum = [[Životinje|Animalia]] | phylum = [[Svitkovci|Chordata]] | classis = [[Sisari|Mammalia]] | subclassis = [[Viši sisari|Eutheria]] | ordo = [[Kitovi|Cetacea]] | subordo = [[Kitovi usani|Mysticeti]] | familia = [[Brazdasti kitovi|''Balaenopteridae'']] | genus = ''[[Balaenoptera]]'' | species = '''''B. musculus''''' | dvoimeno = ''Balaenoptera musculus'' | dvoimeno_autorstvo = [[Carl Linné|Linné]], [[1758]]. | karta_raspon = Cypron-Range Balaenoptera musculus.svg | karta_raspon_širina = 240px | karta_raspon_opis = Areal (rasprostranjenje) plavog kita }} '''Plavi kit''' (lat. ''Balaenoptera musculus'' L. [[1758.]]) je vrsta kitova iz porodice ''Balaenopteridae''. Spada među najveće životinje koja su se ikada pojavile u biosferi.<ref>http://pixelizam.com/koliko-je-velika-najveca-zivotinja-na-svijetu-infografika/</ref> <ref>Grošelj M., Ur. (2002): Životinje – Velika ilustrirana enciklopedija. Mozaik knjiga. Zagreb, {{ISBN|953-196-088-7}}.</ref> <ref>Brown S.G. (1995): Balaenoptera musculus (Linnaeus 1758.) – Blauwal. Handbuch der Säugetiere Europas, Band 6: Meeressäuger, Teil I Wale und Delphine – Cetacea, Teil IB: Ziphidae, Kogiidae, Physeteridae, Balaenidae, Balaenopteridae. Franz Krapp Aula-Verlag,Wiesbaden, {{ISBN|3-89104-560-3}}.</ref><ref>Würtz M., Repetto N. (1998): Wale & Delphine. Biographie der Meeressäuger. Jahr, Hamburg, {{ISBN|3-86132-264-1}}.</ref> == Opis == Plavetni (plavi) kitovi narastu i do oko 30 m, uz tjelesnu masu od oko dva i pol Savarina. Uočeno je da su jedinke iz južnih populacija veće od onih iz sjevernih. Rekord (zabilježenih) dužina ove orijaške životinje drži 33,58 m. Kao i kod ostalih morskih sisara, udovi su mu, nakon konvergentne [[evolucija|evolucijske]] [[metamorfoza|metamorfoze]] postali organi za plivanje ([[peraja]]). Tijelo ovog kita je vitko i hidrodinamično oblikovano, plavo-sivo (sinje). U odnosu na ogromno tijelo, leđna peraja mu sićušna (30-tak cm). U ustima mu je, sa svake strane, po 300-400 usi. Kao i kod ostalih kitova - usana, usi su osobene keratinske zrasline. Crne su, a duge 50–100&nbsp;cm. Služe za filtriranje planktona iz ogromnih količina morske vode koju permanentno uzima da bi obezbijedio egzistencijalnu količinu energije za funkcionisanje ogromnog, ali nikako tromog tijela. == Rasprostranjenje == Plavetni ili plavi kit, se kreće u svim svjetskim morima, uključujući sve [[geografska širina|geografske širine]]. Zimuje u umjerenim i suptropskim morima, a ljeta provodi u polarnim. Nekada je oko 90% svih plavetnih kitova živjelo na [[južna polulopta|južnoj polulopti]]. Smatra se dokazanim da ovi kitovi nikada ne prelaze [[ekvator]] i da [[populacija|populacije]] sa [[sjeverna polulopta|sjeverne]] ostaju uvijek na sjevernoj strani ekvatora. == Zanimljivosti == *Pluća plavetnog kita su zapremine oko 5.000 litara zraka, što je oko 1.000 puta više od prosječnog [[čovjek]]a. *Najglasnija je životinja. Jačina glasa plavetnih kitova dosegne razinu do 188 [[decibel]]a, što je [[glas]]nije od mlaznog [[avion]]a, koji postiže 148, a jaka ljudska vika tek oko 70 decibela. *Mogu se međusobno čuti na udaljenosti do 1.600&nbsp;km. *Izvrsni su i brzi [[plivanje|plivači]], koji dosežu brzinu i do 48,3&nbsp;km/h, a obično 19,3&nbsp;km/h. *Nakon oko godinu dana prenatalnog perioda, mladunče ovog kita može težiti i do 2,7 tona i biti dugo i do 8 m. Nakon rođenja, hrani se samo majčinim [[mlijeko]]m i dnevno dobija oko 90&nbsp;kg. *Tokom ljetne sezone, jedan konzumira nevjerovatnih 3,6 tona (pa i više) račića [[kril (rak)|krīla]] svaki dan. Prema tome, dnevno može pojesti i do 40 miliona krila. *Dnevni [[metabolizam]] plavih kitova troši oko 1.5 milion [[kalorija]]. *Prema podacima iz [[2002]]., procjenjeno je da ih je tada bilo između 5.000 i 12.000. *Također se procjenjuje da mogu živjeti najmanje 80 godina.<ref>http://pixelizam.com/koliko-je-velika-najveca-zivotinja-na-svijetu-infografika/#ixzz3DhFKwOxw.</ref> ==Reference== {{reference}} == Također pogledaj == *[[Kitovi]] *[[Sisari]] [[Kategorija:Kitovi]] f5v4ogf32pqjaiautyrn30vx5aj55e3 3665878 3665877 2024-11-14T16:26:30Z AnToni 2325 Vraćene izmjene korisnika [[Special:Contributions/93.138.155.166|93.138.155.166]] ([[User talk:93.138.155.166|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Srđan|Srđan]] 3188955 wikitext text/x-wiki {{Taksokvir | boja = pink | naziv = Plavi kit | slika = Bluewhale877.jpg | slika_širina = 240px | slika_opis = Najveća životinja na svijetu ikad | regnum = [[Životinje|Animalia]] | phylum = [[Svitkovci|Chordata]] | classis = [[Sisari|Mammalia]] | subclassis = [[Viši sisari|Eutheria]] | ordo = [[Kitovi|Cetacea]] | subordo = [[Kitovi usani|Mysticeti]] | familia = [[Brazdasti kitovi|''Balaenopteridae'']] | genus = ''[[Balaenoptera]]'' | species = '''''B. musculus''''' | dvoimeno = ''Balaenoptera musculus'' | dvoimeno_autorstvo = [[Carl Linné|Linné]], [[1758]]. | karta_raspon = Cypron-Range Balaenoptera musculus.svg | karta_raspon_širina = 240px | karta_raspon_opis = Areal (rasprostranjenje) plavog kita }} '''Plavi kit''' (lat. ''Balaenoptera musculus'' L. [[1758.]]) je vrsta kitova iz porodice ''Balaenopteridae''. Spada među najveće životinje koja su se ikada pojavile u biosferi.<ref>http://pixelizam.com/koliko-je-velika-najveca-zivotinja-na-svijetu-infografika/</ref> <ref>Grošelj M., Ur. (2002): Životinje – Velika ilustrirana enciklopedija. Mozaik knjiga. Zagreb, {{ISBN|953-196-088-7}}.</ref> <ref>Brown S.G. (1995): Balaenoptera musculus (Linnaeus 1758.) – Blauwal. Handbuch der Säugetiere Europas, Band 6: Meeressäuger, Teil I Wale und Delphine – Cetacea, Teil IB: Ziphidae, Kogiidae, Physeteridae, Balaenidae, Balaenopteridae. Franz Krapp Aula-Verlag,Wiesbaden, {{ISBN|3-89104-560-3}}.</ref><ref>Würtz M., Repetto N. (1998): Wale & Delphine. Biographie der Meeressäuger. Jahr, Hamburg, {{ISBN|3-86132-264-1}}.</ref> == Opis == Plavetni (plavi) kitovi narastu i do oko 30 m, uz tjelesnu masu od oko 200 tona. Uočeno je da su jedinke iz južnih populacija veće od onih iz sjevernih. Rekord (zabilježenih) dužina ove orijaške životinje drži 33,58 m. Kao i kod ostalih morskih sisara, udovi su mu, nakon konvergentne [[evolucija|evolucijske]] [[metamorfoza|metamorfoze]] postali organi za plivanje ([[peraja]]). Tijelo ovog kita je vitko i hidrodinamično oblikovano, plavo-sivo (sinje). U odnosu na ogromno tijelo, leđna peraja mu sićušna (30-tak cm). U ustima mu je, sa svake strane, po 300-400 usi. Kao i kod ostalih kitova - usana, usi su osobene keratinske zrasline. Crne su, a duge 50–100&nbsp;cm. Služe za filtriranje planktona iz ogromnih količina morske vode koju permanentno uzima da bi obezbijedio egzistencijalnu količinu energije za funkcionisanje ogromnog, ali nikako tromog tijela. == Rasprostranjenje == Plavetni ili plavi kit, se kreće u svim svjetskim morima, uključujući sve [[geografska širina|geografske širine]]. Zimuje u umjerenim i suptropskim morima, a ljeta provodi u polarnim. Nekada je oko 90% svih plavetnih kitova živjelo na [[južna polulopta|južnoj polulopti]]. Smatra se dokazanim da ovi kitovi nikada ne prelaze [[ekvator]] i da [[populacija|populacije]] sa [[sjeverna polulopta|sjeverne]] ostaju uvijek na sjevernoj strani ekvatora. == Zanimljivosti == *Pluća plavetnog kita su zapremine oko 5.000 litara zraka, što je oko 1.000 puta više od prosječnog [[čovjek]]a. *Najglasnija je životinja. Jačina glasa plavetnih kitova dosegne razinu do 188 [[decibel]]a, što je [[glas]]nije od mlaznog [[avion]]a, koji postiže 148, a jaka ljudska vika tek oko 70 decibela. *Mogu se međusobno čuti na udaljenosti do 1.600&nbsp;km. *Izvrsni su i brzi [[plivanje|plivači]], koji dosežu brzinu i do 48,3&nbsp;km/h, a obično 19,3&nbsp;km/h. *Nakon oko godinu dana prenatalnog perioda, mladunče ovog kita može težiti i do 2,7 tona i biti dugo i do 8 m. Nakon rođenja, hrani se samo majčinim [[mlijeko]]m i dnevno dobija oko 90&nbsp;kg. *Tokom ljetne sezone, jedan konzumira nevjerovatnih 3,6 tona (pa i više) račića [[kril (rak)|krīla]] svaki dan. Prema tome, dnevno može pojesti i do 40 miliona krila. *Dnevni [[metabolizam]] plavih kitova troši oko 1.5 milion [[kalorija]]. *Prema podacima iz [[2002]]., procjenjeno je da ih je tada bilo između 5.000 i 12.000. *Također se procjenjuje da mogu živjeti najmanje 80 godina.<ref>http://pixelizam.com/koliko-je-velika-najveca-zivotinja-na-svijetu-infografika/#ixzz3DhFKwOxw.</ref> ==Reference== {{reference}} == Također pogledaj == *[[Kitovi]] *[[Sisari]] [[Kategorija:Kitovi]] ql4nf7tl9gah3klf16u3qjaiaupuf4c 0 379466 3665924 3503167 2024-11-15T07:55:42Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665924 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u BiH | ime = Nuglašica | vrsta = naselje | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = | slika = | opis_slike = | veličina_slike = | zastava = | grb = | entitet = [[Federacija Bosne i Hercegovine]] | kanton = [[Kanton 10]] | općina = [[Bosansko Grahovo]] | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.106291 | dužina_stepeni = 16.605479 | najveća tačka = | najveća tačka metara = | površina_grada = 15.16 | stanovništvo grad = 83 | stanovništvo godina = 2013 | gustoća = | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 34 | matični broj = 106364<ref>{{Cite web |url=http://fzs.ba/wp-content/uploads/2016/06/nas_mjestaBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini |work=fzs.ba |access-date= 22. 4. 2017}}</ref> | matični broj općine = 10146 | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Nuglašica u Bosni i Hercegovini | web stranice = | bilješka = }} '''Nuglašica''' je [[naseljeno mjesto]] u [[općina|općini]] [[Bosansko Grahovo]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Nuglašica | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 106364 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://fzs.ba/wp-content/uploads/2016/06/nacionalni-sastav-stanovnistva-po-naseljenim-mjestima-bilten-234.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991. (str. 26) |work=fzs.ba |access-date= 22. 4. 2017}}</ref> | g1981_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 22. 4. 2017}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 22. 4. 2017}}</ref> | g1961_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1961/pdf/G19614001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961. |work=stat.gov.rs |access-date= 22. 4. 2017}}</ref> | g2013_ukupno = 83 | g2013_srbi = 81 | g1991_ukupno = 334 | g1991_srbi = 328 | g1991_jugosloveni = 3 | g1981_ukupno = 360 | g1981_srbi = 332 | g1981_jugosloveni = 28 | g1971_ukupno = 456 | g1971_srbi = 456 | g1961_ukupno = 567 | g1961_srbi = 567 }} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Portal Bosna i Hercegovina}} * [http://www.bosanskograhovo.ba Zvanični sajt općine Bosansko Grahovo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210211000809/http://www.bosanskograhovo.ba/ba/ |date=11. 2. 2021 }} {{Općina Bosansko Grahovo}} ppnglt758lyq4oir3r6goocfqdewi3o 0 379467 3665925 3507509 2024-11-15T08:07:51Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665925 wikitext text/x-wiki {{Drugo_značenje|Obljaj (čvor)}} {{Geokutija naselje u BiH | ime = Obljaj | vrsta = naselje | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = | slika = Obljaj u Bos. Grahova (rodiste Gavrila Principa), pravosl. k.jpg | opis_slike = Obljaj, rimokatolička crkva "Sv. Ilija" | veličina_slike = | zastava = | grb = | entitet = [[Federacija Bosne i Hercegovine]] | kanton = [[Kanton 10]] | općina = [[Bosansko Grahovo]] | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.177499 | dužina_stepeni = 16.390861 | najveća tačka = | najveća tačka metara = | površina_grada = 1.55 | stanovništvo grad = 108 | stanovništvo godina = 2013 | gustoća = | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 34 | matični broj = 106372<ref>{{Cite web |url=http://fzs.ba/wp-content/uploads/2016/06/nas_mjestaBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini |work=fzs.ba |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | matični broj općine = 10146 | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Obljaj u Bosni i Hercegovini | web stranice = | bilješka = }} '''Obljaj''' je [[naseljeno mjesto]] u [[općina|općini]] [[Bosansko Grahovo]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Historija == U ovom naselju rođen je [[Gavrilo Princip]]. Historija ovog naselja je, zbog stanovništva različitih vjeroispovjesti, u posljednjih 70 godina puna tragičnih događaja. Za vrijeme ustanka 1941. stradali su mjesni Hrvati. Ustanici su opljačkali i spalili sve hrvatske kuće, a u samom Obljaju su zapalili župni ured i rimokatoličku crkvu sv. Ilije Proroka. U naselju se nalazila rodna kuća [[Gavrilo Princip|Gavrila Principa]] u kojoj je do jula 1995. bio muzej sa eksponatima. Ova kuća prva je spaljena, a onda i ostale od strane pripadnika Vojske Hrvatske prilikom njihovog ulaska u Obljaj u ljeto 1995. Srpsko stanovništvo je izbjeglo. Nakon toga su se vratili i jedni i drugi. Obnovljena je i crkva i rodna kuća 2014. godine, na stogodišnjicu sarajevskog atentata. == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Obljaj | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 106372 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://fzs.ba/wp-content/uploads/2016/06/nacionalni-sastav-stanovnistva-po-naseljenim-mjestima-bilten-234.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991. (str. 26) |work=fzs.ba |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | g1981_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | g1961_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1961/pdf/G19614001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961. |work=stat.gov.rs |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | g2013_ukupno = 108 | g2013_srbi = 55 | g2013_hrvati = 52 | g2013_crnogorci = 1 | g1991_ukupno = 193 | g1991_srbi = 162 | g1991_hrvati = 25 | g1991_jugosloveni = 5 | g1981_ukupno = 214 | g1981_srbi = 162 | g1981_hrvati = 14 | g1981_jugosloveni = 38 | g1971_ukupno = 267 | g1971_srbi = 228 | g1971_hrvati = 36 | g1971_jugosloveni = 3 | g1961_ukupno = 239 | g1961_srbi = 203 | g1961_hrvati = 36 }} == Poznate ličnosti == * [[Gavrilo Princip]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{commonscat|Obljaj}} {{Portal Bosna i Hercegovina}} * [http://www.bosanskograhovo.ba Zvanični sajt općine Bosansko Grahovo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210211000809/http://www.bosanskograhovo.ba/ba/ |date=11. 2. 2021 }} {{Općina Bosansko Grahovo}} ho44h3nbjp7mxurqcebei2mecl210dv 0 379468 3665950 3503195 2024-11-15T10:56:14Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665950 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u BiH | ime = Pečenci | vrsta = naselje | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = | slika = | opis_slike = | veličina_slike = | zastava = | grb = | entitet = [[Federacija Bosne i Hercegovine]] | kanton = [[Kanton 10]] | općina = [[Bosansko Grahovo]] | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.186060 | dužina_stepeni = 16.344904 | najveća tačka = | najveća tačka metara = | površina_grada = 2.73 | stanovništvo grad = 61 | stanovništvo godina = 2013 | gustoća = | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 34 | matični broj = 106399<ref>{{Cite web |url=http://fzs.ba/wp-content/uploads/2016/06/nas_mjestaBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini |work=fzs.ba |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | matični broj općine = 10146 | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Pečenci u Bosni i Hercegovini | web stranice = | bilješka = }} '''Pečenci''' su [[naseljeno mjesto]] u [[općina|općini]] [[Bosansko Grahovo]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Pečenci | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 106399 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://fzs.ba/wp-content/uploads/2016/06/nacionalni-sastav-stanovnistva-po-naseljenim-mjestima-bilten-234.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991. (str. 26) |work=fzs.ba |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | g1981_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | g1961_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1961/pdf/G19614001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961. |work=stat.gov.rs |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | g2013_ukupno = 61 | g2013_srbi = 61 | g1991_ukupno = 220 | g1991_srbi = 216 | g1991_hrvati = 2 | g1991_jugosloveni = 1 | g1981_ukupno = 216 | g1981_srbi = 204 | g1981_jugosloveni = 11 | g1971_ukupno = 258 | g1971_srbi = 253 | g1961_ukupno = 236 | g1961_srbi = 236 }} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Portal Bosna i Hercegovina}} * [http://www.bosanskograhovo.ba Zvanični sajt općine Bosansko Grahovo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210211000809/http://www.bosanskograhovo.ba/ba/ |date=11. 2. 2021 }} {{Općina Bosansko Grahovo}} la7i70zsqwn2eq8hwkj84xah7rd3cdm 0 379469 3665949 3503311 2024-11-15T10:55:58Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665949 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u BiH | ime = Peći | vrsta = naselje | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = | slika = | opis_slike = | veličina_slike = | zastava = | grb = | entitet = [[Federacija Bosne i Hercegovine]] | kanton = [[Kanton 10]] | općina = [[Bosansko Grahovo]] | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.245463 | dužina_stepeni = 16.309088 | najveća tačka = | najveća tačka metara = | površina_grada = 1.35 | stanovništvo grad = 203 | stanovništvo godina = 2013 | gustoća = | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 34 | matični broj = 106402<ref>{{Cite web |url=http://fzs.ba/wp-content/uploads/2016/06/nas_mjestaBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini |work=fzs.ba |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | matični broj općine = 10146 | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Peći u Bosni i Hercegovini | web stranice = | bilješka = }} '''Peći''' su [[naseljeno mjesto]] u [[općina|općini]] [[Bosansko Grahovo]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Geografija == U naselju ima 60 izvora žive vode. Područje općine između Bosanskog Grahova i [[Resanovci]] snabdjeva se vodovodom sa izvora u ovom naselju. Vodovod je izgrađen donacijom vlade Japana. == Historija == U naselju postoji Gradina, rimsko utvrđenje iz kasne antike, nedovoljno istraženo.<ref>IRMA ČREMOŠNIK Topniška 62, YU-61000 Ljubljana - RIMSKA UTVRDENJA U BiH S OSOBITIM OSVRTOM NA UTVRDENJA KASNE ANTIKE</ref> Tu je pronađen i miljokaz uz rimsku cestu koja je išla iz Dalmacije za Sisak.<ref>Ivo Bojanovski, Sarajevo 1974 - DOLABELIN SISTEM CESTA U RIMSKOJ PROVINCIJI DALMACIJI</ref> == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Peći | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 106402 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://fzs.ba/wp-content/uploads/2016/06/nacionalni-sastav-stanovnistva-po-naseljenim-mjestima-bilten-234.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991. (str. 26) |work=fzs.ba |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | g1981_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | g1961_izvor = <ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1961/pdf/G19614001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961. |work=stat.gov.rs |access-date= 23. 4. 2017}}</ref> | g2013_ukupno = 203 | g2013_srbi = 201 | g2013_hrvati = 1 | g2013_nisu_izjasnili = 1 | g1991_ukupno = 256 | g1991_srbi = 240 | g1991_jugosloveni = 16 | g1981_ukupno = 271 | g1981_srbi = 206 | g1981_jugosloveni = 62 | g1971_ukupno = 316 | g1971_srbi = 316 | g1961_ukupno = 424 | g1961_srbi = 422 | g1961_hrvati = 2 }} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Portal Bosna i Hercegovina}} * [http://www.bosanskograhovo.ba Zvanični sajt općine Bosansko Grahovo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210211000809/http://www.bosanskograhovo.ba/ba/ |date=11. 2. 2021 }} {{Općina Bosansko Grahovo}} t7w79qnx7cfhvnboe9d0i47b5jqogtd 0 384358 3665886 3581241 2024-11-14T17:53:09Z AnToni 2325 [[Kategorija:Svjetski kup u biatlonu]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3665886 wikitext text/x-wiki {{Infokutija Svjetski kup (zimski sportovi) | takmičenje = Svjetski kup u biatlonu 2015/2016. <!-- ** Pobjednik ** --> | takmičenje1 = Ukupno: | pobjednik1 = {{m}} {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} <br >{{ž}} {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} | takmičenje2 = [[Biatlon#Discipline|Pojedinačno:]] | pobjednik2 = {{m}} {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} <br >{{ž}} {{flagathlete|[[Dorothea Wierer]]|ITA}} | takmičenje3 = [[Biatlon#Discipline|Sprint:]] | pobjednik3 = {{m}} {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} <br >{{ž}} {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} | takmičenje4 = [[Biatlon#Discipline|Potjera:]] | pobjednik4 = {{m}} {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} <br >{{ž}} {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} | takmičenje5 = [[Biatlon#Discipline|Masovni start:]] | pobjednik5 = {{m}} {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} <br >{{ž}} {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} | takmičenje6 = [[Biatlon#Discipline|Štafete:]] | pobjednik6 = {{m}} {{ZID|Norveška}} <br> {{ž}} {{ZID|Njemačka}} | takmičenje7 = Kup nacija: | pobjednik7 = {{m}} {{ZID|Norveška}} <br> {{ž}} {{ZID|Njemačka}} | takmičenje8 = [[Biatlon#Discipline|Mješovite štafete:]] | pobjednik8 = {{m}}{{ž}} {{ZID|Norveška}} <!-- ** Takmičenje ** --> | mjesto = 10 | pojedinačna_takmičenja = 25 | timska_takmičenja = 5 | otkazana_takmičenja = 1 | zaustavljena_takmičenja = <!-- ** Učesnici ** --> | države = {{m}} 33 <br/> {{ž}} 30 | sportisti = {{m}} 170 <br/> {{ž}} 158 <!-- ** ** --> | posljednja = [[Svjetski kup u biatlonu 2014/2015.|2014/15.]] | sljedeća = [[Svjetski kup u biatlonu 2016/2017.|2016/17.]] }} '''Svjetski kup u biatlonu 2015/16.''' bilo je 39-o po redu takmičenje [[biatlon]]aca za [[Svjetski kup u biatlonu]] u organizaciji [[Međunarodni biatlonski savez|Međunarodnog biatlonskog saveza]] (IBU). Vrhunac takmičenja bilo je [[Svjetsko prvenstvo u biatlonu 2016.]] u [[Norveška|norveškom]] [[Oslo|Oslu]]. Titule pobjednika Svjetskog kupa branio je Francuz [[Martin Fourcade]], a kod žena Bjeloruskinja [[Darja Domračava]], koja u ovoj sezoni zbog [[Infektivna mononukleoza|infektivne mononukleoze]] nije nastupila.<ref>{{Cite web |url=http://www.biathlon-online.de/24438/darya-domracheva-startet-kommende-saison-nicht/ |title=Arhivirana kopija |access-date=30. 11. 2015 |archive-date=9. 12. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151209110945/http://www.biathlon-online.de/24438/darya-domracheva-startet-kommende-saison-nicht |url-status=dead }}</ref> Za vrednovanje i pravo učestvovanja korišteni su rezultati [[IBU kup 2014/15.|IBU kupa 2014/15]]. Nakon petogodišnje pauze, takmičenja će se ponovo održavati u Sjevernoj Americi. Ukupni pobjednici bili su [[Martin Fourcade]], sa 10 pobjeda i Čehinja [[Gabriela Soukalová]], koja je pobijedila u četiri pojedinačne utrke. U utrkama štafeta najbolja je bila muška štafeta Norveške sa tri pobjede, a u ženskoj konkurenciji štafeta Njemačke, koja je osvojila Svjetski kup bez ijedne pobjede. {{col-begin}} {{col-break}} {{Lokacijska karta+|Evropa||width=450|float=right|caption=Mjesta održavanja Svjetskog kupa u biatlonu 2015/16. u Evropi<br />'''Legenda''':<br/>[[Datoteka:Green pog.svg|8px]] u obje konkurencije; <br/>[[Datoteka:Red pog.svg|8px]] Svjetsko prvenstvo;<br/>[[Datoteka:Cercle rouge 100%.svg|8px]] Mjesto održavanja promjenjeno;{{efn|name=OBER|}}|places= {{Lokacijska karta~|Evropa||lat=46.51|long=12.60|label=Antholz|position=left|mark=Green pog.svg}} {{Lokacijska karta~|Evropa||lat=47.28|long=12.37|label=Hochfilzen|position=right|mark=Green pog.svg}} {{Lokacijska karta~|Evropa||lat=46.21|long=14.10|label=Pokljuka|position=bottom|mark=Green pog.svg}} {{Lokacijska karta~|Evropa||lat=63.11|long=14.38|label=Östersund|mark=Green pog.svg}} {{Lokacijska karta~|Evropa||lat=50.42|long=10.44|label=Oberhof|mark=Cercle rouge 100%.svg}} {{Lokacijska karta~|Evropa||lat=59.55|long=10.45|label=Oslo|mark=Red pog.svg}} {{Lokacijska karta~|Evropa||lat=47.46|long=12.39|marksize=2|label=Ruhpolding|position=left|mark=Green pog.svg}} {{Lokacijska karta~|Evropa|lat=61.0|long=69.1|position=bottom|label=Hanti-Mansijsk|mark=Green pog.svg}} }} {{col-break}} {{Lokacijska karta+|Sjeverna Amerika|width=450|float=right|caption=Mjesta održavanja Svjetskog kupa u biatlonu 2015/16. u Sjevernoj Americi<br />'''Legenda''':<br/>[[Datoteka:Green pog.svg|8px]] u obje konkurencije;|places= {{Lokacijska karta~|Sjeverna Amerika|lat=46.41|long=-68.00||position=right|label=Presque Isle|mark=Green pog.svg}} {{Lokacijska karta~|Sjeverna Amerika|lat=51.5|long=-115.22||position=left|label=Canmore|mark=Green pog.svg}} }} {{col-end}} == Startne kvote == Startne kvote po pojedinim državama određivane su na osnovi rezultata iz [[Svjetski kup u biatlonu 2014/2015.|protekle sezone Svjetskog kupa]]. Pet najboljih biatlonskih saveza imaju pravo nastupa sa 6 takmičara u diciplinama 20&nbsp;km i sprint, dok ostali savezi imaju pravo na 5 takmičara ili manje. Broj takmičara uvijek se odnosi na discipline 20&nbsp;km i sprint. Za saveze bez fiksnog mjesta [[IBU]] dodjeljuje 4 [[pozivnica (sport)|pozivnice]] po disciplini. Od ove sezone primjenjuje se nova [[Svjetski kup u biatlonu#Od sezone 2015.2F16|pravila za startne kvote]]. [[Skijaški/Smučarski Savez Bosne i Hercegovine|Bosanskohercegovački biatlonski savez]], ove sezone ima jedno stalno mjesto u ženskoj konkurenciji. ; Muškarci * 6 takmičara: {{ZID|Rusija}}, {{ZID|Norveška}}, {{ZID|Francuska}}, {{ZID|Njemačka}}, {{ZID|Češka}}↑ * 5 takmičara: {{ZID|Austrija}}↓, {{ZID|Švicarska}}↑, {{ZID|Kanada}}↑, {{ZID|Slovenija}}, {{ZID|Ukrajina}} * 4 takmičara: {{ZID|Slovačka}}, {{ZID|Bugarska}}↑, {{ZID|Bjelorusija}}, {{ZID|Italija}}↓, {{ZID|SAD}}, {{ZID|Švedska}}↓, {{ZID|Estonija}}↑ * 3 takmičara: {{ZID|Finska}}, {{ZID|Latvija}}, {{ZID|Kazahstan}}, {{ZID|Litvanija}}↑, {{ZID|Poljska}}↑, {{ZID|Rumunija}}↑ * 2 takmičara: {{ZID|Japan}}↑ {{ZID|UK}} * 1 takmičar: {{ZID|Južna Koreja}}, * 0 takmičara: {{ZID|Srbija}}↓↓, {{ZID|Kina}}↓, {{ZID|Holandija}}↓, {{ZID|Australija}}↓ ; Žene * 6 takmičarki: {{ZID|Njemačka}}, {{ZID|Ukrajina}}, {{ZID|Francuska}}, {{ZID|Češka}}↑, {{ZID|Bjelorusija}}↑ * 5 takmičarki: {{ZID|Poljska}}, {{ZID|Italija}}, {{ZID|Rusija}}↓, {{ZID|Norveška}}↓, {{ZID|Austrija}}↑↑ * 4 takmičarke: {{ZID|Slovačka}}, {{ZID|Švicarska}}, {{ZID|Švedska}}↑, {{ZID|SAD}}, {{ZID|Finska}}, {{ZID|Kanada}}↓, {{ZID|Slovenija}} * 3 takmičarke: {{ZID|Rumunija}}, {{ZID|Estonija}}, {{ZID|Bugarska}}, {{ZID|Kazahstan}}, {{ZID|Japan}}↑, {{ZID|Litvanija}}↑ * 2 takmičarke: {{ZID|Kina}}, {{ZID|Južna Koreja}}↑ * 1 takmičarka: {{ZID|Bosna i Hercegovina}}↑ * 0 takmičarki: {{ZID|Španija}}↓, {{ZID|Latvija}}↓, {{ZID|Holandija}}↓, {{ZID|UK}}↓, {{ZID|Andora}}↓↓ == Kalendar tamičenja == {| class="wikitable" style="font-size: 90%;" |- ! colspan="2" | ! colspan="5" |Muškarci ! colspan="5" |Žene ! colspan="2" |Mješovito |- ! Grad ! Datum ! Pojedinačno |<abbr title="Pojedinačno">Poj.</abbr> ! Sprint|<abbr title="Sprint">Spr.</abbr> ! Potjera|<abbr title="Potjera">Pot.</abbr> ! Masovni start|<abbr title="Masovni start">Mas.</abbr> ! Štafeta|<abbr title="Štafeta">Šta.</abbr> ! Pojedinačno |<abbr title="Pojedinačno">Poj.</abbr> ! Sprint|<abbr title="Sprint">Spr.</abbr> ! Potjera|<abbr title="Potjera">Pot.</abbr> ! Masovni start|<abbr title="Masovni start">Mas.</abbr> ! Štafeta|<abbr title="Štafeta">Šta.</abbr> ! Pojedinačna štafeta|<abbr title="Pojedinačna štafeta">PoŠ.</abbr> ! Štafeta|<abbr title="Štafeta">Šta.</abbr> |- align=center |align=left| {{ZD|ŠVE}} [[Östersund]] <small>([[Svjetski kup u biatlonu 2015/2016 - Östersund|rezultati]])</small> |align=left| 29. novembra–6. decembra | ● | ● | ● | | | ● | ● | ● | | | ● | ● |- align=center |align=left| {{ZD|AUT}} [[Hochfilzen]] <small>([[Svjetski kup u biatlonu 2015/2016 - Hochfilzen|rezultati]])</small> |align=left| 11–13. decembra | | ● | ● | | ● | |● | ● | | ● | | |- align=center |align=left| {{ZD|SLO}} [[Pokljuka]] <small>([[Svjetski kup u biatlonu 2015/2016 - Pokljuka|rezultati]])</small> |align=left| 17–20. decembra | | ● | ● | ● | | |● | ● | ● | | | |- align=center |align=left| {{ZD|NJE}} [[Ruhpolding]]{{efn|name=OBER|}}<small>([[Svjetski kup u biatlonu 2015/2016 - Oberhof|rezultati]])</small> |align=left| 8–10. januara | | ● | ● | ● | | |● | ● | ● | | | |- align=center |align=left| {{ZD|NJE}} [[Ruhpolding]] <small>([[Svjetski kup u biatlonu 2015/2016 - Ruhpolding|rezultati]])</small> |align=left| 13–17. januara | ● | | | ● | ● | ● | | | ● | ● | | |- align=center |align=left| {{ZD|ITA}} [[Rasen-Antholz|Antholz-Anterselva]] <small>([[Svjetski kup u biatlonu 2015/2016 - Rasen-Antholz|rezultati]])</small> |align=left| 21–24. januara | | ● | ● | | ● | | ● | ● | | ● | | |- align=center |align=left| {{ZD|KAN}} [[Canmore (Alberta)|Canmore]] <small>([[Svjetski kup u biatlonu 2015/2016 - Canmor|rezultati]])</small> |align=left| 4–7. februara | | ● | | ● | | | ● | | ● | | ● | ● |- align=center |align=left| {{ZD|SAD}} [[Presque Isle, Maine|Presque Isle]] <small>([[Svjetski kup u biatlonu 2015/2016 - Presque Isle|rezultati]])</small> |align=left| 11–14. februara | | ● | ● | | ● | | ● | ● | | ● | | |- align=center style="background:#FFEBAD" |align=left| {{ZD|NOR}} [[Holmenkollen]] <small>([[Svjetsko prvenstvo u biatlonu 2016.|rezultati]])</small> |align=left| 3–13. marta | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | | ● |- align=center |align=left| {{ZD|RUS}} [[Hanti-Mansijsk]] <small>([[Svjetski kup u biatlonu 2015/2016 - Hanti-Mansijsk|rezultati]])</small> |align=left| 17–20. marta | | ● | ● | ● | | | ● | ● | ● | | | |- align=center ! colspan="2" | Ukupno ! 3 ! 9 ! 8 ! 6 ! 5 ! 3 !9 !8 !6 !5 !2 !3 |} == Bodovanje == Od [[Svjetski kup u biatlonu 2008/2009.|sezone 2008/09.]] koristi se novi sistem bodovanja u kome pobjednik dobija 60 bodova, drugi 54, treći 48 itd.<ref>{{Cite web |url=http://www3.biathlonworld.com/en/history_1979_1994.html |title=Historija Svjetskog kupa od 1979-94. |access-date=28. 11. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141206122654/http://www3.biathlonworld.com/en/history_1979_1994.html |archive-date=6. 12. 2014 |url-status=dead }}</ref> Ovaj sistem je zamijenio sistem od [[Svjetski kup u biatlonu 2007/2008.|sezone 2007/08.]] po kojem je pobjednik dobijao 50 bodova, drugi 48, treći 46 i svaki slijedeći plasman tri, dva ili jedan bod manje.<ref>{{Cite web |url=http://www3.biathlonworld.com/en/history_1973_1978.html |title=Historija Svjetskog kupa od 1973-78. |access-date=28. 11. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141206122658/http://www3.biathlonworld.com/en/history_1973_1978.html |archive-date=6. 12. 2014 |url-status=dead }}</ref> {{Biatlon bodovi 4}} {{Biatlon bodovi masovni start}} {{Biatlon bodovi štafeta}} {{Biatlon bodovi KN}} {{Biatlon bodovi mješovita štafeta}} == Muškarci == === Rezultati === {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=1. takmičenje Svjetskog kupa u [[Östersund]]u {{ZID|Švedska}}, 29. novembar 2015. – 6. decembar 2015.|Rastojanje=1em}} |- | 2. decembar 2015. <small>(srijeda)</small> | Pojedinačno (20&nbsp;km)<ref>[http://services.biathlonresults.com/Results.aspx?RaceId=BT1516SWRLCP01SMIN Rezultati utrke u pojedinačnoj utrci u muškoj konkurenciji (Östersund) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Ole Einar Bjørndalen]]|NOR}} | {{flagathlete|[[Simon Schempp]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Aleksej Anatoljevič Volkov|Aleksej Volkov]]|RUS}} |- | 5. decembar 2015. <small>(subota)</small> | Sprint (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP01SMSP Rezultati utrke u sprintu u muškoj konkurenciji (Östersund) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Arnd Peiffer]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Ole Einar Bjørndalen]]|NOR}} |- | 6. decembar 2015. <small>(nedjelja)</small> | Potjera (12,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP01SMPS Rezultati utrke u potjeri u muškoj konkurenciji (Östersund) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Arnd Peiffer]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Quentin Fillon Maillet]]|FRA}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=2. takmičenje Svjetskog kupa u [[Hochfilzen]]u {{ZID|Austrija}}, 11.–13. decembar 2015.|Rastojanje=1em}} |- | 11. decembar 2015. <small>(petak)</small> | Sprint (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP02SMSP Rezultati utrke u sprintu u muškoj konkurenciji (Hochfilzen) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Simon Schempp]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Tarjei Bø]]|NOR}} |- | 12. decembar 2015. <small>(subota)</small> | Potjera (12,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP02SMPS Rezultati utrke u potjeri u muškoj konkurenciji (Hochfilzen) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Simon Schempp]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Anton Šipuljin]]|RUS}} |- | 13. decembar 2015. <small>(nedjelja)</small> | Štafeta (4 × 7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP02SMRL Rezultati utrke u štafeti u muškoj konkurenciji (Hochfilzen) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{Štafeta|{{ZID|Rusija}}|[[Aleksej Volkov]]|[[Jevgenij Garaničev]]|[[Dmitrij Mališko]]|[[Anton Šipuljin]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Norveška}}|[[Henrik L'Abée-Lund]]|[[Johannes Thingnes Bø]]|[[Tarjei Bø]]|[[Emil Hegle Svendsen]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Francuska}}|[[Simon Fourcade]]|[[Quentin Fillon Maillet]]|[[Simon Desthieux]]|[[Martin Fourcade]]}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=3. takmičenje Svjetskog kupa na [[Pokljuka|Pokljuki]] {{ZID|Slovenija}}, 17–20. decembar 2015.|Rastojanje=1em}} |- | 17. decembar 2015. <small>(četvrtak)</small> | Sprint (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP03SMSP Rezultati utrke u sprintu u muškoj konkurenciji (Pokljuka) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Simon Schempp]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Ole Einar Bjørndalen]]|NOR}} | {{flagathlete|[[Jevgenij Garaničev]]|RUS}} |- | 19. decembar 2015. <small>(subota)</small> | Potjera (12,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP03SMPS Rezultati utrke u potjeri u muškoj konkurenciji (Pokljuka) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Simon Schempp]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Anton Šipuljin]]|RUS}} |- | 20. decembar 2015. <small>(nedjelja)</small> | Masovni start (15&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP03SMMS Rezultati utrke u masovnom startu u muškoj konkurenciji (Pokljuka) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Jean-Guillaume Beatrix]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Emil Hegle Svendsen]]|NOR}} | {{flagathlete|[[Ole Einar Bjørndalen]]|NOR}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=4. takmičenje Svjetskog kupa u [[Ruhpolding]]u{{efn|name=OBER|Zbog nedostatka snijega u Oberhofu, sve tri predviđene utrke održale su se u Ruhpoldingu<ref>[http://www3.biathlonworld.com/en/press_releases.html/do/detail?presse=2675 Relocation of World Cup 4 to Ruhpolding]</ref>}} {{ZID|Njemačka}}, 8–10. januar 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 8. januar 2016. <small>(petak)</small> | Sprint (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP04SMSP Rezultati utrke u sprintu u muškoj konkurenciji (Ruhpolding) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Johannes Thingnes Bø]]|NOR}} | {{flagathlete|[[Tarjei Bø]]|NOR}} | {{flagathlete|[[Emil Hegle Svendsen]]|NOR}} |- | 9. januar 2016. <small>(subota)</small> | Potjera (12,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP04SMPS Rezultati utrke u potjeri u muškoj konkurenciji (Ruhpolding) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Simon Eder]]|AUT}} | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Michal Šlesingr]]|ČEŠ}} |- | 10. januar 2016. <small>(nedjelja)</small> | Masovni start (15&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP04SMMS Rezultati utrke u masovnom startu u muškoj konkurenciji (Ruhpolding) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Ondřej Moravec]]|ČEŠ}} | {{flagathlete|[[Tarjei Bø]]|NOR}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=5. takmičenje Svjetskog kupa u [[Ruhpolding]]u {{ZID|Njemačka}}, 13–17. januar 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 13. januar 2016. <small>(srijeda)</small> | Pojedinačno (20&nbsp;km)<ref>[http://services.biathlonresults.com/Results.aspx?RaceId=BT1516SWRLCP05SMIN Rezultati utrke u pojedinačnoj utrci u muškoj konkurenciji (Ruhpolding) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Simon Eder]]|AUT}} | {{flagathlete|[[Anton Šipuljin]]|RUS}} |- | 15. januar 2016. <small>(petak)</small> | Štafeta (4 × 7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP05SMRL Rezultati utrke u štafeti u muškoj konkurenciji (Ruhpolding) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{Štafeta|{{ZID|Rusija}}|[[Aleksej Volkov]]|[[Jevgenij Garaničev]]|[[Maksim Cvetkov]]|[[Anton Šipuljin]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Norveška}}|[[Ole Einar Bjørndalen]]|[[Johannes Thingnes Bø]]|[[Tarjei Bø]]|[[Emil Hegle Svendsen]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Austrija}}|[[Sven Grossegger]]|[[Julian Eberhard]]|[[Simon Eder]]|[[Dominik Landertinger]]}} |- | 16. januar 2016. <small>(subota)</small> | Masovni start (15&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP05SMMS Rezultati utrke u masovnom startu u muškoj konkurenciji (Ruhpolding) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Erik Lesser]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Jevgenij Garaničev]]|RUS}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=6. takmičenje Svjetskog kupa u [[Rasen-Antholz|Antholzu]] {{ZID|Italija}}, 21–24. januar 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 22. januar 2016. <small>(petak)</small> | Sprint (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP04SMSP Rezultati utrke u sprintu u muškoj konkurenciji (Antholz) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Simon Schempp]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Maksim Cvetkov]]|RUS}} | {{flagathlete|[[Tarjei Bø]]|NOR}} |- | 23. januar 2016. <small>(subota)</small> | Potjera (12,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP06SMPS Rezultati utrke u potjeri u muškoj konkurenciji (Antholz) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Anton Šipuljin]]|RUS}} | {{flagathlete|[[Simon Schempp]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Johannes Thingnes Bø]]|NOR}} |- | 24. januar 2016. <small>(nedjelja)</small> | Štafeta (4 × 7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP06SMRL Rezultati utrke u štafeti u muškoj konkurenciji (Antholz) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{Štafeta|{{ZID|Rusija}}|[[Maksim Cvetkov]]| [[Jevgenij Garaničev]]|[[Dmitri Mališko]]|[[Anton Šipuljin]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Njemačka}}|[[Erik Lesser]]|[[Benedikt Doll]]|[[Arnd Peiffer]]|[[Simon Schempp]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Norveška}}|[[Ole Einar Bjørndalen]]|[[Lars Helge Birkeland]]|[[Johannes Thingnes Bø]]|[[Erlend Bjøntegaard]]}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=7. takmičenje Svjetskog kupa u [[Canmore (Alberta)|Canmoreu]] {{ZID|Kanada}}, 4–7. februar 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 4. februar 2016. <small>(četvrtak)</small> | Sprint (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP07SMSP Rezultati utrke u sprintu u muškoj konkurenciji (Canmore) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Anton Šipuljin]]|RUS}} | {{flagathlete|[[Simon Schempp]]|NJE}} |- | 6. februar 2016. <small>(subota)</small> | Masovni start (15&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP07SMMS Rezultati utrke u masovnom startu u muškoj konkurenciji (Canmore) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Dominik Windisch]]|ITA}} | {{flagathlete|[[Benedikt Doll]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Quentin Fillon Maillet]]|FRA}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=8. takmičenje Svjetskog kupa u [[Presque Isle (Maine)|Presque Isle]] {{ZID|SAD}}, 11–13. februar 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 11. februar 2016. <small>(četvrtak)</small> | Sprint (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP08SMSP Rezultati utrke u sprintu u muškoj konkurenciji (Presque Isle) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Johannes Thingnes Bø ]]|NOR}} | {{flagathlete|[[Anton Šipuljin]]|RUS}} | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} |- | 12. februar 2016. <small>(petak)</small> | Potjera (12,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP08SMPS Rezultati utrke u potjeri u muškoj konkurenciji (Presque Isle) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Johannes Thingnes Bø ]]|NOR}} | {{flagathlete|[[Anton Šipuljin]]|RUS}} |- | 13. februar 2016. <small>(subota)</small> | Štafeta (4 × 7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP08SMRL Rezultati utrke u štafeti u muškoj konkurenciji (Presque Isle) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{Štafeta|{{ZID|Norveška}}|[[Lars Helge Birkeland]]|[[Erlend Bjøntegaard]]|[[Johannes Thingnes Bø]]|[[Tarjei Bø]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Francuska}}|[[Simon Fourcade]]|[[Quentin Fillon Maillet]]|[[Simon Desthieux]]|[[Jean-Guillaume Béatrix]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Njemačka}}|[[Erik Lesser]]|[[Andreas Birnbacher (biatlonac)|Andreas Birnbacher]]|[[Daniel Böhm]]|[[Benedikt Doll]]}} |} {| {{Rezultati takmičenja||Tip=Svjetsko prvenstvo|Naslov=[[Svjetsko prvenstvo u biatlonu 2016.|Svjetsko prvenstvo]] u [[Oslo|Oslu]] {{ZID|Norveška}}, 3–13. mart 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 5. mart 2016. <small>(subota)</small> | Sprint (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP09SMSP Rezultati utrke u sprintu u muškoj konkurenciji (Oslo) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Ole Einar Bjørndalen]]|NOR}} | {{flagathlete|[[Serhij Semenov]]|UKR}} |- | 6. mart 2016. <small>(nedjelja)</small> | Potjera (12,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP09SMPS Rezultati utrke u potjeri u muškoj konkurenciji (Oslo) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Ole Einar Bjørndalen]]|NOR}} | {{flagathlete|[[Emil Hegle Svendsen]]|NOR}} |- | 10. mart 2016. <small>(četvrtak)</small> | Pojedinačno (20&nbsp;km)<ref>[http://services.biathlonresults.com/Results.aspx?RaceId=BT1516SWRLCP09SMIN Rezultati utrke u pojedinačnoj utrci u muškoj konkurenciji (Oslo) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Dominik Landertinger]]|AUT}} | {{flagathlete|[[Simon Eder]]|AUT}} |- | 12. mart 2016. <small>(subota)</small> | Štafeta (4 × 7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP09SMRL Rezultati utrke u štafeti u muškoj konkurenciji (Oslo) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{Štafeta|{{ZID|Norveška}}|[[Ole Einar Bjørndalen]]|[[Tarjei Bø]]|[[Johannes Thingnes Bø]]|[[Emil Hegle Svendsen]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Njemačka}}|[[Erik Lesser]]|[[Benedikt Doll]]|[[Arnd Peiffer]]|[[Simon Schempp]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Kanada}}|[[Christian Gow]]|[[Nathan Smith (biatlonac)|Nathan Smith]]|[[Scott Gow]]|[[Brendan Green]]}} |- | 13. mart 2016. <small>(nedjelja)</small> | Masovni start (15&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP09SMMS Rezultati utrke u masovnom startu u muškoj konkurenciji (Oslo) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Johannes Thingnes Bø]]|NOR}} | {{flagathlete|[[Martin Fourcade]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Ole Einar Bjørndalen]]|NOR}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=9. takmičenje Svjetskog kupa u [[Hanti-Mansijsk]]u {{ZID|Rusija}}, 17–20. mart 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 18. mart 2016. <small>(petak)</small> | Sprint (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP10SMSP Rezultati utrke u sprintu u muškoj konkurenciji (Hanti-Mansijsk) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Julian Eberhard]]|AUT}} | {{flagathlete|[[Simon Schempp]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Arnd Peiffer]]|NJE}} |- | 19. mart 2016. <small>(subota)</small> | Potjera (12,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP10SMPS Rezultati utrke u potjeri u muškoj konkurenciji (Hanti-Mansijsk) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Simon Schempp]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Johannes Thingnes Bø]]|NOR}} | {{flagathlete|[[Erik Lesser]]|NJE}} |- | 20. mart 2016. <small>(nedjelja)</small> | Masovni start (15&nbsp;km) | align="center" colspan="3" | ''Utrka otkazana'' |} === Tabele === {{col-begin}} {{col-3}} {{SKB 2015 ukupno muškarci}} {{col-3}} {{SKB 2015 pojedinačno muškarci}} {{col-3}} {{SKB 2015 sprint muškarci}} {{col-end}} {{col-begin}} {{col-3}} {{SKB 2015 potjera muškarci}} {{col-3}} {{SKB 2015 masovni start muškarci}} {{col-3}} {{SKB 2015 štafeta muškarci}} {{col-end}} {{SKB 2015 Kup nacija muškarci}} === Pojedinačni rezultati === {{Rezultati SKB 2015/16. (muškarci)}} {{Rezultati SKB 2015/16. (štafete muškarci)}} == Žene == === Rezultati === {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=1. takmičenje Svjetskog kupa u [[Östersund]]u {{ZID|Švedska}}, 29. novembar 2015. – 6. decembar 2015.}} |- | 3. decembar 2015. <small>(četvrtak)</small> | Pojedinačno (15&nbsp;km)<ref>[http://services.biathlonresults.com/Results.aspx?RaceId=BT1516SWRLCP01SWIN Rezultati utrke u pojedinačnoj utrci u ženskoj konkurenciji (Östersund) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Dorothea Wierer]]|ITA}} | {{flagathlete|[[Marie Dorin-Habert]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Olena Pidrušna]]|UKR}} |- | 5. decembar 2015. <small>(subota)</small> | Sprint (7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP01SWSP Rezultati utrke u sprintu u ženskoj konkurenciji (Östersund) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Gabriela Soukalova]]|ČEŠ}} | {{flagathlete|[[Federica Sanfilippo]]|ITA}} | {{flagathlete|[[Olena Pidrušna]]|UKR}} |- | 6. decembar 2015. <small>(nedjelja)</small> | Potjera (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP01SWPS Rezultati utrke u potjeri u ženskoj konkurenciji (Östersund) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Kaisa Mäkäräinen]]|FIN}} | {{flagathlete|[[Dorothea Wierer ]]|ITA}} | {{flagathlete|[[Franziska Hildebrand]]|NJE}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=2. takmičenje Svjetskog kupa u [[Hochfilzen]]u {{ZID|Austrija}}, 11–13. decembar 2015.|Rastojanje=1em}} |- | 11. decembar 2015. <small>(petak)</small> | Sprint (7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP02SWSP Rezultati utrke u sprintu u ženskoj konkurenciji (Hochfilzen) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Franziska Hildebrand]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Maren Hammerschmidt]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Miriam Gössner]]|NJE}} |- | 12. decembar 2015. <small>(subota)</small> | Potjera (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP02SWPS Rezultati utrke u potjeri u ženskoj konkurenciji (Hochfilzen) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Laura Dahlmeier]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Maren Hammerschmidt]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} |- | 13. decembar 2015. <small>(nedjelja)</small> | Štafeta (4 × 6&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP02SWRL Rezultati utrke u štafeti u ženskoj konkurenciji (Hochfilzen) na službenoj stranici IBU-a]</ref> |{{Štafeta|{{ZID|Italija}}|[[Lisa Vittozzi]]|[[Karin Oberhofer]]|[[Federica Sanfilippo]]|[[Dorothea Wierer]]}} |{{Štafeta|{{ZID|Njemačka}}|[[Franziska Hildebrand]]|[[Maren Hammerschmidt]]|[[Vanessa Hinz]]|[[Franziska Preuß]]}} |{{Štafeta|{{ZID|Ukrajina}}|[[Julija Džima]]|[[Olga Valerjevna Abramova|Olga Abramova]]|[[Valentina Semerenko]]|[[Olena Pidrušna]]}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=3. takmičenje Svjetskog kupa na [[Pokljuka|Pokljuki]] {{ZID|Slovenija}}, 17–20. decembar 2015.|Rastojanje=1em}} |- | 17. decembar 2015. <small>(četvrtak)</small> | Sprint (7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP03SWSP Rezultati utrke u sprintu u ženskoj konkurenciji (Pokljuka) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Marie Dorin-Habert]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Laura Dahlmeier]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Franziska Hildebrand]]|NJE}} |- | 19. decembar 2015. <small>(subota)</small> | Potjera (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP03SWPS Rezultati utrke u potjeri u ženskoj konkurenciji (Pokljuka) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Laura Dahlmeier]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Marie Dorin-Habert]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Kaisa Mäkäräinen]]|FIN}} |- | 20. decembar 2015. <small>(nedjelja)</small> | Masovni start (12,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP03SWMS Rezultati utrke u masovnom startu u ženskoj konkurenciji (Pokljuka) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Kaisa Mäkäräinen]]|FIN}} | {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} | {{flagathlete|[[Olga Podčufarova]]|RUS}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=4. takmičenje Svjetskog kupa u [[Ruhpolding]]u{{efn|name=OBER|}} {{ZID|Njemačka}}, 8–10. januar 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 8. januar 2016. <small>(petak)</small> | Sprint (7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP04SWSP Rezultati utrke u sprintu u ženskoj konkurenciji (Ruhpolding) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Franziska Hildebrand]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} | {{flagathlete|[[Kaisa Mäkäräinen]]|FIN}} |- | 9. januar 2016. <small>(subota)</small> | Potjera (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP04SWPS Rezultati utrke u potjeri u ženskoj konkurenciji (Pokljuka) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Laura Dahlmeier]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} | {{flagathlete|[[Dorothea Wierer]]|ITA}} |- | 10. januar 2016. <small>(nedjelja)</small> | Masovni start (12,5&nbsp;km)<ref name="biathlonresults.com">[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP05SWMS Rezultati utrke u masovnom startu u ženskoj konkurenciji (Ruhpolding) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Laura Dahlmeier]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Marie Dorin-Habert]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Tiril Eckhoff]]|NOR}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=5. takmičenje Svjetskog kupa u [[Ruhpolding]]u {{ZID|Njemačka}}, 13–17. januar 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 13. januar 2016 <small>(četvrtak)</small> | Pojedinačno (15&nbsp;km)<ref>[http://services.biathlonresults.com/Results.aspx?RaceId=BT1516SWRLCP05SWIN Rezultati utrke u pojedinačnoj utrci u ženskoj konkurenciji (Ruhpolding) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Dorothea Wierer]]|ITA}} | {{flagathlete|[[Kaisa Mäkäräinen]]|FIN}} | {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} |- | 16. januar 2016. <small>(subota)</small> | Masovni start (12,5&nbsp;km)<ref name="biathlonresults.com"/> | {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} | {{flagathlete|[[Franziska Hildebrand]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Laura Dahlmeier]]|NJE}} |- | 17. januar 2016. <small>(nedjelja)</small> | Štafeta (4 × 6&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP05SWRL Rezultati utrke u štafeti u ženskoj konkurenciji (Hochfilzen) na službenoj stranici IBU-a]</ref> |{{Štafeta|{{ZID|Ukrajina}}|[[Irina Vavrinec]]|[[Julija Džima]]|[[Valentina Semerenko]]|[[Olena Pidrušna]]}} |{{Štafeta|{{ZID|Njemačka}}|[[Karolin Horchler]]|[[Miriam Gössner]]|[[Maren Hammerschmidt]]|[[Laura Dahlmeier]]}} |{{Štafeta|{{ZID|Italija}}|[[Lisa Vittozzi]]|[[Karin Oberhofer]]|[[Federica Sanfilippo]]|[[Dorothea Wierer]]}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=6. takmičenje Svjetskog kupa u [[Rasen-Antholz|Antholzu]] {{ZID|Italija}}, 21–24. januar 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 22. januar 2016. <small>(petak)</small> | Sprint (7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP06SWSP Rezultati utrke u sprintu u ženskoj konkurenciji (Antholz) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Olga Podčufarova]]|RUS}} | {{flagathlete|[[Dorothea Wierer]]|ITA}} | {{flagathlete|[[Jekaterina Jurlova]]|RUS}} |- | 23. januar 2016. <small>(subota)</small> | Potjera (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP06SWPS Rezultati utrke u potjeri u ženskoj konkurenciji (Antholz) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Jekaterina Jurlova]]|RUS}} | {{flagathlete|[[Selina Gasparin]]|ŠVI}} | {{flagathlete|[[Dorothea Wierer]]|ITA}} |- | 24. januar 2016. <small>(nedjelja)</small> | Štafeta (4 × 6&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP06SWRL Rezultati utrke u štafeti u ženskoj konkurenciji (Antholz) na službenoj stranici IBU-a]</ref> |{{Štafeta|{{ZID|Francuska}}|[[Justine Braisaz]]|[[Anais Bescond]]|[[Anaïs Chevalier]]|[[Marie Dorin Habert]]}} |{{Štafeta|{{ZID|Češka}}|[[Eva Puskarčíková]]|[[Lucie Charvátová]]|[[Gabriela Soukalová]]|[[Veronika Vítková]]}} |{{Štafeta|{{ZID|Rusija}}|[[Jekaterina Šumilova]]|[[Anastasija Zagorujko]]|[[Jekaterina Jurlova]]|[[Olga Podčufarova]]}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=7. takmičenje Svjetskog kupa u [[Canmore (Alberta)|Canmoreu]] {{ZID|Kanada}}, 4–7. februar 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 5. februar 2016. <small>(petak)</small> | Sprint (7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP07SWSP Rezultati utrke u sprintu u ženskoj konkurenciji (Canmore) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Olena Bilosjuk]]|UKR}} | {{flagathlete|[[Krystyna Guzik]]|POL}} | {{flagathlete|[[Dorothea Wierer]]|ITA}} |- | 6. februar 2016. <small>(subota)</small> | Masovni start (12,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP05SWMS Rezultati utrke u masovnom startu u ženskoj konkurenciji (Canmore) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Dorothea Wierer]]|ITA}} | {{flagathlete|[[Marie Dorin-Habert]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=8. takmičenje Svjetskog kupa u [[Presque Isle (Maine)|Presque Isle]] {{ZID|SAD}}, 11–13. februar 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 11. februar 2016. <small>(četvrtak)</small> | Sprint (7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP08SWSP Rezultati utrke u sprintu u ženskoj konkurenciji (Presque Isle) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} | {{flagathlete|[[Krystyna Guzik]]|POL}} | {{flagathlete|[[Dorothea Wierer]]|ITA}} |- | 12. februar 2016. <small>(petak)</small> | Potjera (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP08SWPS Rezultati utrke u potjeri u ženskoj konkurenciji (Presque Isle) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} | {{flagathlete|[[Kaisa Mäkäräinen]]|FIN}} | {{flagathlete|[[Marie Dorin-Habert]]|FRA}} |- | 13. februar 2016. <small>(subota)</small> | Štafeta (4 × 6&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP08SWRL Rezultati utrke u štafeti u ženskoj konkurenciji (Presque Isle) na službenoj stranici IBU-a]</ref>) |{{Štafeta|{{ZID|Češka}}|[[Eva Puskarčíková]]|[[Lucie Charvátová]]|[[Gabriela Soukalová]]|[[Veronika Vítková]]}} |{{Štafeta|{{ZID|Ukrajina}}|[[Irina Varvinev]]|[[Natalija Burdiha]]|[[Julia Džima]]|[[Olena Bilosjuk]]}} |{{Štafeta|{{ZID|Njemačka}}|[[Franziska Preuß]]|[[Luise Kummer]]|[[Miriam Gössner]]|[[Karolin Horchler]]}} |} {| {{Rezultati takmičenja||Tip=Svjetsko prvenstvo|Naslov=[[Svjetsko prvenstvo u biatlonu 2016.|Svjetsko prvenstvo]] u [[Oslo|Oslu]] {{ZID|Norveška}}, 3–13. mart 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 5. mart 2016. <small>(subota)</small> | Sprint (7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP09SWSP Rezultati utrke u sprintu u ženskoj konkurenciji (Oslo) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Tiril Eckhoff]]|NOR}} | {{flagathlete|[[Marie Dorin Habert]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Laura Dahlmeier]]|NJE}} |- | 6. mart 2016. <small>(nedjelja)</small> | Potjera (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP09SWPS Rezultati utrke u potjeri u ženskoj konkurenciji (Oslo) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Laura Dahlmeier]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Dorothea Wierer]]|ITA}} | {{flagathlete|[[Marie Dorin Habert]]|FRA}} |- | 9. mart 2016. <small>(srijeda)</small> | Pojedinačno (15&nbsp;km)<ref>[http://services.biathlonresults.com/Results.aspx?RaceId=BT1516SWRLCP09SWIN Rezultati utrke u pojedinačnoj utrci u ženskoj konkurenciji (Oslo) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Marie Dorin Habert]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Anaïs Bescond]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Laura Dahlmeier]]|NJE}} |- | 11. mart 2016. <small>(petak)</small> | Štafeta (4 × 6&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP10SWRL Rezultati utrke u štafeti u ženskoj konkurenciji (Oslo) na službenoj stranici IBU-a]</ref>) |{{Štafeta|{{ZID|Norveška}}|[[Synnøve Solemdal]]|[[Fanny Horn Birkeland]]|[[Tiril Eckhoff]]|[[Marte Olsbu]]}} |{{Štafeta|{{ZID|Francuska}}|[[Justine Braisaz]]|[[Anaïs Bescond]]|[[Anaïs Chevalier]]|[[Marie Dorin-Habert]]}} |{{Štafeta|{{ZID|Njemačka}}|[[Franziska Preuß]]|[[Franziska Hildebrand]]|[[Maren Hammerschmidt]]|[[Laura Dahlmeier]]}} |- | 13. mart 2016. <small>(nedjelja)</small> | Masovni start (12,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP09SWMS Rezultati utrke u masovnom startu u ženskoj konkurenciji (Oslo) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Marie Dorin Habert]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Laura Dahlmeier]]|NJE}} | {{flagathlete|[[Kaisa Mäkäräinen]]|FIN}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=9. takmičenje Svjetskog kupa u [[Hanti-Mansijsk]]u {{ZID|Rusija}}, 17–20. mart 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 18. mart 2016. <small>(petak)</small> | Sprint (7,5&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP10SWSP Rezultati utrke u sprintu u ženskoj konkurenciji (Hanti-Mansijsk) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Kaisa Mäkäräinen]]|FIN}} | {{flagathlete|[[Gabriela Soukalová]]|ČEŠ}} | {{flagathlete|[[Marte Olsbu]]|NOR}} |- | 19. mart 2016. <small>(subota)</small> | Potjera (10&nbsp;km)<ref>[http://biathlonresults.com/?RaceId=BT1516SWRLCP10SWPS Rezultati utrke u potjeri u ženskoj konkurenciji (Hanti-Mansijsk) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{flagathlete|[[Kaisa Mäkäräinen]]|FIN}} | {{flagathlete|[[Marie Dorin Habert]]|FRA}} | {{flagathlete|[[Dorothea Wierer]]|ITA}} |- | 20. mart 2016. <small>(nedjelja)</small> | Masovni start (12,5&nbsp;km) | align="center" colspan="3" | ''Utrka otkazana'' |} === Tabele === {{col-begin}} {{col-3}} {{SKB 2015 ukupno žene}} {{col-3}} {{SKB 2015 pojedinačno žene}} {{col-3}} {{SKB 2015 sprint žene}} {{col-end}} {{col-begin}} {{col-3}} {{SKB 2015 potjera žene}} {{col-3}} {{SKB 2015 masovni start žene}} {{col-3}} {{SKB 2015 štafeta žene}} {{col-end}} {{SKB 2015 Kup nacija žene}} === Pojedinačni rezultati === {{Rezultati SKB 2015/16. (žene)}} {{Rezultati SKB 2015/16. (štafete žene)}} == Mješovita štafeta== === Rezultati === {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=1. takmičenje Svjetskog kupa u [[Östersund]]u {{ZID|Švedska}}, 29. novembar 2015. – 6. decembar 2015.|Rastojanje=1em}} |- | 29. novembar 2015. <small>(nedjelja)</small> | Pojedinačna mješovita štafeta (4x3 km + 1,5&nbsp;km)<ref>[http://services.biathlonresults.com/results.aspx?RaceId=BT1516SWRLCP01MXSR Rezultati utrke u pojedinačnoj mješovitoj štafeti (Östersund) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{Štafeta|{{ZID|Norveška}}|[[Kaia Wøien Nicolaisen]]|[[Lars Helge Birkeland]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Kanada}}|[[Rosanna Crawford]]|[[Nathan Smith (biatlonac)|Nathan Smith]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Njemačka}}|[[Maren Hammerschmidt]]|[[Daniel Böhm]]}} |- | 29. novembar 2015. <small>(nedjelja)</small> | Mješovita štafeta (2x6 km + 2x7,5&nbsp;km)<ref>[http://services.biathlonresults.com/results.aspx?RaceId=BT1516SWRLCP01MXRL Rezultati utrke u mješovitoj štafeti (Östersund) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{Štafeta|{{ZID|Norveška}}|[[Fanny Horn Birkeland]]|[[Tiril Eckhoff]]|[[Johannes Thingnes Bø]]|[[Tarjei Bø]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Njemačka}}|[[Franziska Hildebrand]]|[[Vanessa Hinz]]|[[Benedikt Doll]]|[[Simon Schempp]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Češka}}|[[Veronika Vítková]]|[[Gabriela Soukalová]]|[[Michal Šlesingr]]|[[Ondřej Moravec]]}} |} {| {{Rezultati takmičenja|Naslov=7. takmičenje Svjetskog kupa u [[Canmore]]u {{ZID|Kanada}}, 4–7. februar 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 7. februar 2016. <small>(nedjelja)</small> | Pojedinačna mješovita štafeta (4x3 km + 1,5&nbsp;km)<ref>[http://services.biathlonresults.com/results.aspx?RaceId=BT1516SWRLCP07MXSR Rezultati utrke u pojedinačnoj mješovitoj štafeti (Canmore) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{Štafeta|{{ZID|Francuska}}|[[Marie Dorin-Habert]]|[[Martin Fourcade]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Austrija}}|[[Lisa Hauser]]|[[Simon Eder]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Norveška}}|[[Hilde Fenne]]|[[Lars Helge Birkeland]]}} |- | 7. februar 2016. <small>(nedjelja)</small> | Mješovita štafeta (2x6 km + 2x7,5&nbsp;km)<ref>[http://services.biathlonresults.com/results.aspx?RaceId=BT1516SWRLCP07MXRL Rezultati utrke u mješovitoj štafeti (Canmore) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{Štafeta|{{ZID|Njemačka}}|[[Franziska Hildebrand]]|[[Franziska Preuß]]|[[Arnd Peiffer]]|[[Simon Schempp]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Italija}}|[[Dorothea Wierer]]|[[Karin Oberhofer]]|[[Lukas Hofer]]|[[Dominik Windisch]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Norveška}}|[[Marte Olsbu]]|[[Synnøve Solemdal]]|[[Alexander Os]]|[[Håvard Bogetveit]]}} |} {| {{Rezultati takmičenja||Tip=Svjetsko prvenstvo|Naslov=[[Svjetsko prvenstvo u biatlonu 2016.|Svjetsko prvenstvo]] u [[Oslo|Oslu]] {{ZID|Norveška}}, 3–13. mart 2016.|Rastojanje=1em}} |- | 3. mart 2016. <small>(četvrtak)</small> | Mješovita štafeta (2x6 km + 2x7,5&nbsp;km)<ref>[http://services.biathlonresults.com/results.aspx?RaceId=BT1516SWRLCP09MXRL Rezultati utrke u mješovitoj štafeti (Oslo) na službenoj stranici IBU-a]</ref> | {{Štafeta|{{ZID|Francuska}}|[[Anaïs Bescond]]|[[Marie Dorin Habert]]|[[Quentin Fillon Maillet]]|[[Martin Fourcade]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Njemačka}}|[[Franziska Preuß]]|[[Franziska Hildebrand]]|[[Arnd Peiffer]]|[[Simon Schempp]]}} | {{Štafeta|{{ZID|Norveška}}|[[Marte Olsbu]]|[[Tiril Eckhoff]]|[[Johannes Thingnes Bø]]|[[Tarjei Bø]]}} |} === Tabele === {{SKB 2015 mješovite štafete}} === Pojedinačni rezultati === {{Rezultati SKB 2015/16. (mješovite štafete)}} == Povlačenja == == Pobjede u Svjetskom kupu == <center> {{col-begin|width=90%}} {{col-break}} ; Muškarci {{SKB 2015 pobjede muškarci}} {{col-break}} ; Žene {{SKB 2015 pobjede žene}} {{col-end}} </center> == Napomene == {{napspisak}} == Reference == {{reflist|2}} == Vanjski linkovi == {{Biatlon portal}} * [http://biathlonworld.com Službena stranica IBU-a] {{Sezone Svjetskog kupa u biatlonu}} [[Kategorija:2015. u biatlonu]] [[Kategorija:2016. u biatlonu]] [[Kategorija:Svjetski kup u biatlonu 2015/2016.|*]] [[Kategorija:Svjetski kup u biatlonu]] cplju97ni06l1udk4xd27tez11ea37l 0 393340 3665920 3507266 2024-11-15T07:14:07Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665920 wikitext text/x-wiki {{Infokutija sezona nogometne lige | takmičenje = [[Bundesliga]] | sezona = 2015/16. | slika = | pobjednici = [[FC Bayern München|Bayern]] | ispao = [[VfB Stuttgart]]<br/>[[Hannover 96]] | kontinentalni_kup1 = [[UEFA Liga prvaka 2016/17.|Liga prvaka 2016/17.]] | kontinentalni_kup1 kvalifikovani = [[FC Bayern München|Bayern]]<br>[[Borussia Dortmund]]<br>[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]]<br>[[Borussia Mönchengladbach]] | kontinentalni_kup2 = [[UEFA Evropska liga 2016/17.|Evropska liga 2016/17.]] | kontinentalni_kup2 kvalifikovani = [[FC Schalke 04|Schalke 04]]<br>[[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] <br>[[Hertha BSC]] | najbolji_strijelac = [[Robert Lewandowski]]<br>(30 golova) | najveća_domaća_pobjeda = [[VfL Wolfsburg]] 6–0 [[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] | najveća_gostujuća_pobjeda = [[Eintracht Frankfurt]] 1–5 [[Borussia Mönchengladbach]]<br/>[[SV Darmstadt 98]] 0–4 [[Hertha BSC]] | najviše_golova = [[Eintracht Frankfurt]] 6–2 [[1. FC Köln]]<br>[[SV Werder Bremen]] 6–2 [[VfB Stuttgart]] | utakmice = 306 | ukupno_golova = 862 | najduže_pobjede = 10 utakmica<ref name="statistics">{{cite web|title=ESPN FC 2015-16 Bundesliga Statistics|url=http://www.espnfc.com/german-bundesliga/10/statistics/performance?season=2015|website=ESPN FC|access-date=4. 9. 2016}}</ref><br>[[FC Bayern München|Bayern]] | najduže_porazi = 8 utakmica<ref name="statistics"/><br>[[Hannover 96]] | najduže_neporažen = 15 utakmica<ref name="statistics"/><br>[[Borussia Dortmund]] | najduži_niz_bez_pobjede = 9 utakmica<ref name="statistics"/><br>[[VfB Stuttgart]] | najveća_posjećenost = 81.359<ref name="statistics"/><br>[[Borussia Dortmund]] – [[Borussia Mönchengladbach]] | najmanja_posjećenost = 13.500<ref name="statistics"/><br>[[FC Ingolstadt 04|FC Ingolstadt]] – [[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] | prosječna_posjećenost = 43.309 | prethodna_sezona = [[Nogometna Bundesliga 2014/2015.|2014/15]]. | sljedeća_sezona = [[Bundesliga 2016/2017.|2016/17]]. }} '''Fußball-Bundesliga 2015/2016.''' je bila 53. sezona [[Fußball-Bundesliga|Bundeslige]], prve njemačke nogometne lige. Sezona je počela 14. augusta 2015. a završila 14. maja 2016. sa zimskom pauzom od 21. decembra 2015. do 21. januara 2016. godine. [[FC Bayern München|Bayern]] je 26. put u svojoj historiji osvojio šampionsku titulu prvaka Njemačke. [[Borussia Dortmund]] kao drugoplasirana ekipa i [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer]] kao trećeplasirana uz prvaka [[FC Bayern München|Bayern]] osigurali su učešće u grupnoj fazi [[UEFA Liga prvaka 2016/17.|Lige prvaka 2016/17.]] dok je četvrtoplasirana ekipa Bundeslige [[Borussia Mönchengladbach|Borussia M'gladbach]] osigurala plasman u baraž za [[UEFA Liga prvaka 2016/17.|Ligu prvaka 2016/17]]. [[FC Schalke 04|Schalke 04]] kao petoplasirana, te [[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] kao šestoplasirana ekipa osigurali su učešće u grupnoj fazi [[UEFA Evropska liga 2016/17.|Evropske lige 2016/17]]. [[Hertha BSC]] kao sedmoplasirana ekipa Bundeslige je osigurala učešće u trećem krugu kvalifikacija za [[UEFA Evropska liga 2016/17.|Evropsku ligu 2016/17]]. Iz lige su ispali [[VfB Stuttgart]] i [[Hannover 96]] dok je šesnaestoplasirana ekipa Bundeslige [[Eintracht Frankfurt]] morao igrati baraž za opstanak u ligi sa [[1. FC Nürnberg|Nürnbergom]], trećeplasiranom ekipom druge [[2. Fußball-Bundesliga 2015/2016.|Bundeslige 2015/16]]. Najbolji strijelac Bundeslige 2015/16. bio je [[Robert Lewandowski]], nogometaš [[FC Bayern München|Bayerna]] sa 30 postignutih golova. == Ekipe == Ukupno 18 timova učestvovalo je u Fußball-Bundesliga 2015/16, uključujući i 15 ekipa iz prethodne sezone [[Fußball-Bundesliga 2014/2015.|2014/15]]. i dva prvoplasirana iz prethodne sezone u drugoj [[2. Fußball-Bundesliga 2014/2015.|Bundesligi 2014/15]], te pobjednika doigravanja između šesnaestoplasirane ekipe iz prve [[Fußball-Bundesliga 2014/2015.|Bundeslige 2014/15]]. [[Hamburger SV|Hamburgera]] i trećeplasirane ekipe druge [[2. Fußball-Bundesliga 2014/2015.|Bundeslige 2014/15]]. [[Karlsruher SC|Karlsruhera]]. {| |- style="vertical-align: top;" | {| class="wikitable sortable" border="1" ! align="center" |Poz. ! width="260" |'''Fußball-Bundesliga 2014/15.''' |- style="background: #00FFAA;" |<center>'''16.''' |'''[[Hamburger SV|Hamburger]]''' |- style="background: #FF8888;" |<center>'''17.''' |'''[[SC Freiburg|Freiburg]]''' |- style="background: #FF8888;" |<center>'''18.''' |'''[[SC Paderborn 07|Paderborn]]''' |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%" width=100% |- |width=20px bgcolor=FF8888| ||<small>Ispali iz [[Fußball-Bundesliga 2014/2015.|Bundeslige]]</small> |- |width=20px bgcolor=00FFAA| ||<small>Igraju doigravanje za opstanak u ''1. Bundesligi''</small> |} <td valign="top"> {| class="wikitable sortable" border="1" ! align="center" |Poz. ! width="260" |'''2 Fußball-Bundesliga 2014/15.''' |- style="background: #00FF7F;" |<center>'''1.''' |'''[[FC Ingolstadt 04|Ingolstadt 04]]''' |- style="background: #00FF7F;" |<center>'''2.''' |'''[[SV Darmstadt 98|Darmstadt 98]]''' |- style="background: #00FFAA;" |<center>'''3.''' |'''[[Karlsruher SC|Karlsruher]]''' |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%" width=100% |- |width=20px bgcolor=00FF7F| ||<small>Plasirali se u ''1. Bundesligu''</small> |- |width=20px bgcolor=00FFAA| ||<small>Igraju doigravanje za ulazak u ''1. Bundesligu''</small> |} |} === Doigravanje === {| style="width:70%;" cellspacing="1" |- !width=25%| !width=10%| !width=25%| ! |- |<small>28. maj 2015.</small> |- style=font-size:90% |align=right|'''[[Hamburger SV|Hamburger]]'''||align=center|'''1 - 1'''||'''[[Karlsruher SC|Karlsruher]]'''||<small>[[Imtech Arena]], [[Hamburg]]</small> |- |<small>1. juni 2015.</small> |- style=font-size:90% |align=right|'''[[Karlsruher SC|Karlsruher]]'''||align=center|'''1 - 2'''||'''[[Hamburger SV|Hamburger]]'''||<small>[[Wildparkstadion]], [[Karlsruhe]]</small> |} === Ekipe i njihove lokacije === [[Datoteka:1. Fussball-Bundesliga Deutschland 2015-2016.png|mini|desno|260px|Lokacije ekipa učesnika Bundeslige 2015/16.]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: left; font-size:85%;" |- ! Ekipa ! Lokacija ! Stadion ! Kapacitet |- |[[FC Augsburg|Augsburg]] |[[Augsburg]] |[[SGL arena]] | style="text-align:center;"| 30.660 |- |[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |[[Leverkusen]] |[[BayArena]] | style="text-align:center;"| 30.210 |- |[[FC Bayern München|Bayern]] |[[München]] |[[Allianz Arena]] | style="text-align:center;"| 75.000 |- |[[Borussia Dortmund]] |[[Dortmund]] |[[Westfalenstadion|Signal Iduna Park]] | style="text-align:center;"| 81.359 |- |[[Borussia Mönchengladbach]] |[[Mönchengladbach]] |[[Borussia-Park]] | style="text-align:center;"| 54.010 |- |[[SV Darmstadt 98|Darmstadt 98]] |[[Darmstadt]] |[[Merck-Stadion am Böllenfalltor]] | style="text-align:center;"| 17.000 |- |[[Eintracht Frankfurt]] |[[Frankfurt]] |[[Commerzbank-Arena]] | style="text-align:center;"| 51.500 |- |[[Hamburger SV]] |[[Hamburg]] |[[Volksparkstadion|Imtech Arena]] | style="text-align:center;"| 57.000 |- |[[Hannover 96]] |[[Hanover]] |[[HDI-Arena]] | style="text-align:center;"| 49.000 |- |[[Hertha BSC]] |[[Berlin]] |[[Olimpijski stadion (Berlin)|Olimpijski stadion]] | style="text-align:center;"| 74.244 |- |[[TSG 1899 Hoffenheim]] |[[Sinsheim]] |[[Rhein-Neckar Arena]] | style="text-align:center;"| 30.150 |- |[[FC Ingolstadt 04|Ingolstadt 04]] |[[Ingolstadt]] |[[Audi-Sportpark]] | style="text-align:center;"| 15.000 |- |[[1. FC Köln]] |[[Köln]] |[[RheinEnergieStadion]] | style="text-align:center;"| 50.000 |- |[[1. FSV Mainz 05|Mainz]] |[[Mainz]] |[[Coface Arena]] | style="text-align:center;"| 34.000 |- |[[FC Schalke 04|Schalke 04]] |[[Gelsenkirchen]] |[[Veltins-Arena]] | style="text-align:center;"| 62.271 |- |[[VfB Stuttgart|Stuttgart]] |[[Stuttgart]] |[[Mercedes-Benz Arena]] | style="text-align:center;"| 60.441 |- |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |[[Bremen]] |[[Weserstadion]] | style="text-align:center;"| 42.500 |- |[[VfL Wolfsburg|Wolfsburg]] |[[Wolfsburg]] |[[Volkswagen Arena]] | style="text-align:center;"| 30.000 |} == Tabela == {{Fb cl header}} {{Fb cl team |p= 1.|t=Bayern München |w=28|d=4 |l=2 |gf=80|ga=17|bc=#BBF3BB}} {{Fb cl2 qr |rows=3 |s=2016-17 |c=ULP |r=GF}} {{Fb cl team |p= 2.|t=Borussia Dortmund |w=24|d=6 |l=4 |gf=82|ga=34|bc=#BBF3BB}} {{Fb cl team |p= 3.|t=Leverkusen |w=18|d=6 |l=10|gf=56|ga=40|bc=#BBF3BB}} {{Fb cl team |p= 4.|t=Borussia Mönchengladbach |w=17|d=4 |l=13 |gf=67|ga=50|bc=#CCF9CC}} {{Fb cl2 qr |s=2016-17 |c=ULP |r=PO}} {{Fb cl team |p= 5.|t=Schalke |w=15|d=7 |l=12 |gf=51|ga=49|bc=#BBF3FF}} {{Fb cl2 qr |rows=2 |s=2016-17 |c=UEL |r=GF}} {{Fb cl team |p= 6.|t=Mainz |w=14|d=8 |l=12 |gf=46|ga=42|bc=#BBF3FF}} {{Fb cl team |p= 7.|t=Hertha BSC |w=14|d=8 |l=12 |gf=42|ga=42|bc=#CCF9FF}} {{Fb cl2 qr |s=2016-17 |c=UEL |r=KR3 }} {{Fb cl team |p= 8.|t=Wolfsburg |w=12|d=9 |l=13 |gf=47|ga=49}} {{Fb cl3 qr |rows=8}} {{Fb cl team |p= 9.|t=Köln |w=10|d=13 |l=11 |gf=38|ga=42}} {{Fb cl team |p=10.|t=Hamburg |w=11|d=8 |l=15 |gf=40|ga=46}} {{Fb cl team |p=11.|t=Ingolstadt |w=10|d=10 |l=14 |gf=33|ga=42}} {{Fb cl team |p=12.|t=Augsburg |w=9 |d=11 |l=14 |gf=42|ga=52}} {{Fb cl team |p=13.|t=Werder Bremen |w=10|d=8 |l=16 |gf=50|ga=65}} {{Fb cl team |p=14.|t=Darmstadt |w=9 |d=11 |l=14 |gf=38|ga=53}} {{Fb cl team |p=15.|t=Hoffenheim |w=9 |d=10 |l=15 |gf=39|ga=54}} {{Fb cl team |p=16.|t=Eintracht Frankfurt |w=9 |d=9 |l=16 |gf=34|ga=52|bc=#FFCCCC}} {{Fb cl3 qr|rows=1|relegation=y|competition=Baraž za opstanak u ligi}} {{Fb cl team |p=17.|t=Stuttgart |w=9 |d=6 |l=19 |gf=50|ga=75|bc=#FFBBBB}} {{Fb cl3 qr|rows=2|relegation=y|competition=Ispali u [[2. Bundesliga 2016/17.|2. Bundesligu 2016/17.]]}} {{Fb cl team |p=18.|t=Hannover |w=7 |d=4 |l=23 |gf=31|ga=62|bc=#FFBBBB}} |} {|style=" {{border-radius|1em}} {{box-shadow|0.1em|0.1em|0.5em|rgba(0,0,0,0.75)}}; background-color: white; border: 1px solid white; padding: 5px; font-size:85%;" width=54% |Ažurirano: 4. septembar 2016. |- |Izvor: [http://www.bundesliga.com/en/stats/table/ Bundesliga.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181121094245/https://www.bundesliga.com/en/stats/table/ |date=21. 11. 2018 }} ---- |- |Pravila kvalificiranja:<br /> a) broj bodova;<br /> b) gol-razlika;<br /> c) broj postignutih golova. |} == Rezultati == {{Fb r header |nt=18 |Augsburg |Leverkusen |Bayern München |Borussia Dortmund |Mönchengladbach |Darmstadt |Frankfurt |Hamburg |Hannover |Hertha BSC |Hoffenheim |Ingolstadt |Köln |Mainz |Schalke 04 |Stuttgart |Werder Bremen |Wolfsburg }} {{Fb r team|t=Augsburg}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |r=null}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=3|ga=3}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=2|ga=2}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=0|ga=2}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=3|ga=3}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} {{Fb r team|t=Bayer Leverkusen}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |r=null}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=5|ga=0}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=3|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=3|ga=0}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=3|ga=2}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=4|ga=3}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=1|ga=4}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=3|ga=0}} {{Fb r team|t=Bayern München}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=3|ga=0}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |r=null}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=5|ga=1|ma=Der Klassiker}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=5|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=4|ga=0}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=3|ga=0}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=4|ga=0}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=5|ga=0}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=5|ga=1}} {{Fb r team|t=Borussia Dortmund}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=5|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=3|ga=0}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=0|ga=0|ma=Der Klassiker}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |r=null}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=4|ga=0}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=2|ga=2}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=4|ga=1}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=3|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=2|ga=2}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=3|ga=2}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=4|ga=1}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=3|ga=2}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=5|ga=1}} {{Fb r team|t=Mönchengladbach}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=4|ga=2}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |r=null}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=3|ga=2}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=3|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=0|ga=3}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=5|ga=0}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=4|ga=1}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=4|ga=0}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=5|ga=1}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} {{Fb r team|t=Darmstadt}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=2|ga=2}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=0|ga=3}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=0|ga=2}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=0|ga=2}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |r=null}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=2|ga=2}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=0|ga=4}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=2|ga=3}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=0|ga=2}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=2|ga=2}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} {{Fb r team|t=Frankfurt}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=1|ga=5}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |r=null}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=0|ga=2}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=6|ga=2}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=2|ga=4}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=3|ga=2}} {{Fb r team|t=Hamburg}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=3|ga=2}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |r=null}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=3|ga=2}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} {{Fb r team|t=Hannover}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=2|ga=4}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=0|ga=3}} <!-- Hannover --> {{Fb r |r=null}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=4|ga=0}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=0|ga=2}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=0|ga=4}} {{Fb r team|t=Hertha BSC}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=0|ga=2}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=1|ga=4}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=3|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=2|ga=2}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |r=null}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} {{Fb r team|t=Hoffenheim}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=3|ga=3}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=0|ga=2}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |r=null}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=3|ga=2}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=1|ga=4}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=2|ga=2}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} {{Fb r team|t=Ingolstadt}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=0|ga=4}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=2|ga=2}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |r=null}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=3|ga=0}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=3|ga=3}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} {{Fb r team|t=Köln}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=0|ga=2}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=4|ga=1}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r |r=null}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} {{Fb r team|t=Mainz 05}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=4|ga=2}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=0|ga=3}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=0|ga=2}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=3|ga=0}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=2|ga=3}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |r=null}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=0|ga=0}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} {{Fb r team|t=FC Schalke 04}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=2|ga=3}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=2|ga=2}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=3|ga=2}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=0|ga=3}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |r=null}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=3|ga=0}} {{Fb r team|t=Stuttgart}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=0|ga=4}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=0|ga=2}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=0|ga=3}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=1|ga=4}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=5|ga=1}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |r=null}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} {{Fb r team|t=Werder Bremen}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=0|ga=3}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=2|ga=2}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=1|ga=0}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=1|ga=3}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=4|ga=1}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=3|ga=3}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=0|ga=1}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=0|ga=3}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=6|ga=2}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |r=null}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |gf=3|ga=2}} {{Fb r team|t=Wolfsburg}} <!-- Augsburg --> {{Fb r |gf=0|ga=2}} <!-- Bayer Leverkusen --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Bayern München --> {{Fb r |gf=0|ga=2}} <!-- Borussia Dortmund --> {{Fb r |gf=1|ga=2}} <!-- Mönchengladbach --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Darmstadt --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Frankfurt --> {{Fb r |gf=2|ga=1}} <!-- Hamburg --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Hannover --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Hertha BSC --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Hoffenheim --> {{Fb r |gf=4|ga=2}} <!-- Ingolstadt --> {{Fb r |gf=2|ga=0}} <!-- Köln --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- Mainz 05 --> {{Fb r |gf=1|ga=1}} <!-- FC Schalke 04 --> {{Fb r |gf=3|ga=0}} <!-- Stuttgart --> {{Fb r |gf=3|ga=1}} <!-- Werder Bremen --> {{Fb r |gf=6|ga=0}} <!-- Wolfsburg --> {{Fb r |r=null}} {{Fb r footer|s=[http://www.bundesliga.com/en/stats/matchday/ Bundesliga] |u=4. septembar 2016 }} == Prikaz tabele po odigranim kolima== [[Datoteka:Platzierungen Bundesliga 2015-2016.svg|800px]] <div style="clear:both"></div> == Statistika == [[Datoteka:Robert Lewandowski Training FC Bayern München-3.jpg|mini|desno|200px|[[Robert Lewandowski]]]] === Lista strijelaca === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! # ! Igrač ! Klub ! Golovi |- | 1. | style="text-align:left" | {{ZD|POLJ}} [[Robert Lewandowski]] | style="text-align:left" | [[FC Bayern München|Bayern München]] | 30 |- | 2. | style="text-align:left" | {{ZD|GAB}} [[Pierre-Emerick Aubameyang]] | style="text-align:left" | [[Borussia Dortmund]] | 25 |- | 3. | style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Thomas Müller]] | style="text-align:left" | [[FC Bayern München|Bayern München]] | 20 |- | 4. | style="text-align:left" | {{ZD|MEX}} [[Javier Hernández]] | style="text-align:left" | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | 17 |- | 5. | style="text-align:left" | {{ZD|FRA}} [[Anthony Modeste (nogometaš, rođen 1988)|Anthony Modeste]] | style="text-align:left" | [[1. FC Köln]] | 15 |- | rowspan=3|6. | style="text-align:left" | {{ZD|OBS}} [[Salomon Kalou]] | style="text-align:left" | [[Hertha BSC]] | rowspan=3|14 |- | style="text-align:left" | {{ZD|PER}} [[Claudio Pizarro]] | style="text-align:left" | [[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |- | style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Sandro Wagner]] | style="text-align:left" | [[SV Darmstadt 98|Darmstadt 98]] |- | rowspan=2|9. | style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Daniel Didavi]] | style="text-align:left" | [[VfB Stuttgart]] | rowspan=2|13 |- | style="text-align:left" | {{ZD|BRA}} [[Raffael Caetano de Araújo|Raffael]] | style="text-align:left" | [[Borussia Mönchengladbach]] |} === Najbolji asistenti === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! # ! Igrač ! Klub ! Asistencije |- | 1. | style="text-align:left" | {{ZD|ARM}} [[Henrikh Mkhitaryan]] | style="text-align:left" | [[Borussia Dortmund]] | 15 |- | 2. | style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Karim Bellarabi]] | style="text-align:left" | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | 11 |- | rowspan=2|3. | style="text-align:left" | {{ZD|AUT}} [[Zlatko Junuzović]] | style="text-align:left" | [[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] | rowspan=2|10 |- | style="text-align:left" | {{ZD|BRA}} [[Raffael Caetano de Araújo|Raffael]] | style="text-align:left" | [[Borussia Mönchengladbach]] |- | 5. | style="text-align:left" | {{ZD|BRA}} [[Douglas Costa]] | style="text-align:left" | [[FC Bayern München|Bayern München]] | 9 |- | rowspan=2|6. | style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Mahmoud Dahoud]] | style="text-align:left" | [[Borussia Mönchengladbach]] | rowspan=2|8 |- | style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Lars Stindl]] | style="text-align:left" | [[Borussia Mönchengladbach]] |- | rowspan=3|8. | style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Gonzalo Castro]] | style="text-align:left" | [[Borussia Dortmund]] | rowspan=3|7 |- | style="text-align:left" | {{ZD|JPN}} [[Shinji Kagawa]] | style="text-align:left" | [[Borussia Dortmund]] |- | style="text-align:left" | {{ZD|NJE}} [[Kevin Volland]] | style="text-align:left" | [[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] |} === Hat-trikovi === {| class="wikitable sortable" !Igrač !Klub !Protiv !align=center|Rezultat !Datum |- | {{ZD|NJE}} [[Alexander Meier]] | [[Eintracht Frankfurt]] | [[1. FC Köln]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/german-bundesliga/match/427089/eintracht-frankfurt-fc-cologne/report 6–2] | {{dts|format=dmy|2015|9|12}} |- | {{ZD|TUR}} [[Yunus Mallı]] | [[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] | [[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/german-bundesliga/match/427080/mainz-tsg-hoffenheim/report 3–1] | {{dts|format=dmy|2015|9|18}} |- | {{ZD|POLJ}} [[Robert Lewandowski]]⁵ | [[FC Bayern München|Bayern München]] | [[VfL Wolfsburg]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/german-bundesliga/match/427078/bayern-munich-vfl-wolfsburg/report 5–1] | {{dts|format=dmy|2015|9|22}} |- | {{ZD|NJE}} [[Max Kruse]] | [[VfL Wolfsburg]] | [[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/german-bundesliga/match/427044/vfl-wolfsburg-tsg-hoffenheim/report 4–2] | {{dts|format=dmy|2015|10|17}} |- | {{ZD|GAB}} [[Pierre-Emerick Aubameyang]] | [[Borussia Dortmund]] | [[FC Augsburg]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/german-bundesliga/match/427037/borussia-dortmund-fc-augsburg/report 5–1] | {{dts|format=dmy|2015|10|25}} |- | {{ZD|JPN}} [[Yoshinori Muto]] | [[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] | [[FC Augsburg]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/german-bundesliga/match/427026/fc-augsburg-mainz/report 3–3] | {{dts|format=dmy|2015|10|31}} |- | {{ZD|OBS}} [[Salomon Kalou]] | [[Hertha BSC]] | [[Hannover 96]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/german-bundesliga/match/427022/hannover-96-hertha-berlin/report 3–1] | {{dts|format=dmy|2015|11|6}} |- | {{ZD|MEX}} [[Javier Hernández]] | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | [[Borussia Mönchengladbach]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/german-bundesliga/match/426982/bayer-leverkusen-borussia-monchengladbach/report 5–0] | {{dts|format=dmy|2015|12|12}} |- | {{ZD|NJE}} [[Alexander Meier]] | [[Eintracht Frankfurt]] | [[VfL Wolfsburg]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/german-bundesliga/match/426970/eintracht-frankfurt-vfl-wolfsburg/report 3–2] | {{dts|format=dmy|2016|1|24}} |- | {{ZD|NJE}} [[André Schürrle]] | [[VfL Wolfsburg]] | [[Hannover 96]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/german-bundesliga/match/426916/hannover-96-vfl-wolfsburg/report 4–0] | {{dts|format=dmy|2016|3|1}} |- | {{ZD|PER}} [[Claudio Pizarro]] | [[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/german-bundesliga/match/426917/bayer-leverkusen-werder-bremen/report 4–1] | {{dts|format=dmy|2016|3|2}} |- | {{ZD|JKO}} [[Koo Ja-cheol]] | [[FC Augsburg]] | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/german-bundesliga/match/426901/fc-augsburg-bayer-leverkusen/report 3–3] | {{dts|format=dmy|2016|3|5}} |} ⁵ <small>Igrač postigao 5 golova</small> === Igrač mjeseca === {| class="wikitable" ! Mjesec ! Nogometaš ! Tim ! Ref. |- | August | {{ZD|BRA}} [[Douglas Costa]] |[[FC Bayern München|Bayern München]] |<ref>{{cite news|url=http://bundesligafanatic.com/the-bundesliga-fanatic-august-player-of-the-month-douglas-costa/|title=THE BUNDESLIGA FANATIC AUGUST PLAYER OF THE MONTH: DOUGLAS COSTA|publisher=BundesligaFanatic|access-date=5. 9. 2016|archive-date=1. 2. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160201124825/http://bundesligafanatic.com/the-bundesliga-fanatic-august-player-of-the-month-douglas-costa/|url-status=dead}}</ref> |- | Septembar | {{ZD|POLJ}} [[Robert Lewandowski]] | [[FC Bayern München|Bayern München]] | <ref>{{cite news|url=http://www.shoot.co.uk/shoots-bundesliga-player-manager-and-goal-of-the-month/ |title=Awards: Bundesliga (September) |publisher=Shoot.co.uk |access-date=5. 9. 2016}}</ref> |- | Oktobar | {{ZD|GAB}} [[Pierre-Emerick Aubameyang]] | [[Borussia Dortmund]] | <ref>{{cite news|url=http://www.goal.com/en-sg/news/3950/europe/2015/11/05/17002042/bundesliga-player-of-the-month-aubameyang|title=Bundesliga Player of the Month: Aubameyang |publisher=Goal.com |access-date=5. 9. 2016}}</ref> |- | Novembar | {{ZD|MEX}} [[Javier Hernández]] | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | <ref>{{cite news|url=http://www.telesurtv.net/english/news/Chicharito-Named-Bundesliga-Player-of-the-Month-in-November-20151206-0014.html|title=Chicharito Named Bundesliga Player of the Month in November |access-date=5. 9. 2016 |publisher=teleSUR}}</ref> |- | Decembar | {{ZD|MEX}} [[Javier Hernández]] | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | <ref>{{cite news|title=Javier Hernandez again named Bundeslig player of the month|url=http://www.espnfc.com/german-bundesliga/story/2775453/javier-hernandez-again-named-bundesliga-player-of-the-month |website=Bundesliga |publisher=DFL |access-date=5. 9. 2016}}</ref> |- | Januar | {{ZD|MEX}} [[Javier Hernández]] | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | <ref>{{cite news|title=January Player of the Month: Javier 'Chicharito' Hernandez|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/blmd19n-january-player-of-the-month-candidates-chicharito-aubameyang-lewandowski-pizarro.jsp |website=Bundesliga |publisher=DFL |access-date=5. 9. 2016}}</ref> |- | Februar | {{ZD|POLJ}} [[Robert Lewandowski]] | [[FC Bayern München|Bayern München]] | <ref>{{cite news|title=Lewandowski named February Player of the Month|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/noblmd22-february-player-of-the-month-candidates.jsp |website=Bundesliga |publisher=DFL |access-date=5. 9. 2016}}</ref> |- | Mart | {{ZD|NJE}} [[André Schürrle]] | [[VfL Wolfsburg]] | <ref>{{cite news|title=March Player of the Month: Andre Schürrle|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/noblmd27-march-player-of-the-month-the-candidates.jsp |website=Bundesliga |publisher=DFL |access-date=5. 9. 2016}}</ref> |- | April | {{ZD|ARM}} [[Henrikh Mkhitaryan]] | [[Borussia Dortmund]] | <ref>{{cite news|title=April Player of the Month: Henrikh Mkhitaryan|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/noblmd32-april-player-of-the-month-the-candidates.jsp |website=Bundesliga |publisher=DFL |access-date=5. 9. 2016}}</ref> |- | Maj | {{ZD|POLJ}} [[Robert Lewandowski]] | [[FC Bayern München|Bayern München]] | <ref>{{cite news|title=Lewandowski voted May Player of the Month|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/noblmd34-may-player-of-the-month-the-candidates.jsp |website=Bundesliga |publisher=DFL |access-date=5. 9. 2016}}</ref> |} === Sastav prvaka [[FC Bayern München|Bayerna]] === {| class="wikitable" style="width:700px; text-align:center" |- style="background-color:#FF0000" | style="width:75px" |<span style="color:#FFFFFF">'''1.'''</span>|| style="width:625px" |<span style="color:#FFFFFF">'''FC Bayern München'''</span><ref>{{cite web | url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/1-bundesliga/2015-16/bayern-muenchen-14/kader.html | title=1. Bundesliga – Bayern München – Kader | work=kicker.de | access-date=5. 9. 2016}} </ref> |- | style="width:75px; background-color:#FFFFFF" | [[Datoteka:Logo FC Bayern München (2002–2017).svg|60px|FC Bayern München]] | style="width:628px; background-color:#E8E8E8; text-align:left" | * '''Golmani''': [[Manuel Neuer]] (34/-); [[Sven Ulreich]] (1/-) * '''Odbrana''': [[David Alaba]] (30/1); [[Philipp Lahm]] [[Datoteka:Captain sports.svg|13px|link=kapiten]] (26/1); [[Márcio Rafael Ferreira de Souza|Rafinha]] (25/-); [[Jérôme Boateng]] (19/-); [[Javi Martínez]] (16/1); [[Juan Bernat]] (16/-); [[Medhi Benatia]] (14/1); [[Holger Badstuber]] (7/-); [[Serdar Taşçı]] (3/-) * '''Vezni red''': [[Thomas Müller (nogometaš)|Thomas Müller]] (31/20); [[Arturo Vidal]] (30/4); [[Douglas Costa]] (27/4); [[Thiago Alcántara|Thiago]] (27/2); [[Xabi Alonso]] (26/-); [[Kingsley Coman]] (23/4); [[Joshua Kimmich]] (23/-); [[Arjen Robben]] (15/4); [[Sebastian Rode]] (15/1); [[Mario Götze]] (14/3); [[Franck Ribéry]] (13/2) * '''Napadači''': [[Robert Lewandowski]] (32/30), [[Miloš Pantović]] (1/-) * '''Trener''': [[Pep Guardiola]] |} ''* [[Dante Bonfim Costa Santos|Dante]] (1/-) je napustio klub u toku sezone.'' == Također pogledajte == * [[DFB-Pokal 2015/16.]] == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Fußball-Bundesliga 2015/2016}} * {{službeni website|http://www.bundesliga.com}} {{en simbol}} * [http://www.uefa.com/memberassociations/association=ger/domesticleague/ Bundesliga] na [[UEFA]].com {{en simbol}} * [http://www.transfermarkt.de/1-bundesliga/startseite/wettbewerb/L1 Bundesliga] na Transfermarkt.de {{de simbol}} * [http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite.html Bundesliga] na kicker.de {{de simbol}} {{Bundesliga}} {{Prve evropske nogometne lige 2015/16.}} [[Kategorija:Sezone Njemačke nogometne Bundeslige|2015/16.]] k3r1num7clo2jnxoha2ljhkrw7bowgj 0 406236 3665938 3144958 2024-11-15T09:46:37Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 0 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665938 wikitext text/x-wiki {{Infokutija anatomija | Ime= Očno dno<br>Fundus | Latin = | Greek= | GraySubject = | GrayPage = | Image = Fundus of eye normal.jpg | Caption = Ljudsko očno dno | Image2= | Width = | Origin = | Insertion = | Blood = | Nerve = | NerveRoot = | Action = | PhysicalExam = | Antagonist= | MeshName = | MeshNumber= | Dorlands = | DorlandsID = }} {{multiple image | direction = horizontal | width = 200 | footer = Očno dno desnog (lijevo) i lijevog (desno) oka, gledano čeono (kao da je [[nos]] između njih) | image1 = Fundus photograph of normal right eye.jpg | alt1 = | caption1 = | image2 = Fundus photograph of normal left eye.jpg | alt2 = | caption2 = }} '''Očno dno''' je leđna strana [[očna jabučica|očne jabučice]]. Na čeonom snimku kroz zjenicu se razaznaje ta unutrašnja strana očnih ovojnica ([[mrežnjača]], [[krvni sud]]ovi, vidni disk). == Struktura == Dno [[oko]] (''fundus'') je unutrašnja površina oka nasuprot [[očno sočivo|očnom sočivu]]| i uključuje [[mrežnjača|mrežnjaču]], [[optički disk]], [[žuta mrlja|žutu mrlju]], [[Fovea centralis|foveu]] i [[zadnji pol]]. Fundus može biti ispitan pomoću [[oftalmoskop]]a.<ref>Mader S. S. (2000): Human biology. McGraw-Hill, New York, {{ISBN|0-07-290584-0}}; {{ISBN|0-07-117940-2}}.</ref><ref>Borovac I., Ur. (2012): Čovjek - velika ilustrirana enciklopedija. Mozaik knjiga, {{ISBN|978-953-196-999-4}}.</ref><ref>Hall J. E., Guyton A. C. (2006): Textbook of medical physiology, 11th edition. Elsevier Saunders, St. Louis, Mo, {{ISBN|0-7216-0240-1}}.</ref><ref>Warrell D. A., Cox T. M., Firth J. D. (2010)ː [http://otm.oxfordmedicine.com/ The Oxford Textbook of Medicine] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120321002102/http://otm.oxfordmedicine.com/ |date=21 Mart 2012 }} (5th ed.). Oxford University Press</ref> Boja očnog dna varira kako između, tako i unutar vrsta. U jednoj studiji [[primat]]a nađeni su oni s plavim, zelenim, žutim, narandžastim i crvenim dnom. Samo ljudsko dno oko (fundus) (k kod lagano pigmentiranih plavih osoba) bilo je crvene boje. Glavne razlike među navedenim "višim" vrstama primata bile su u veličini i pravilnosti granica makulskog područja, veličini i obliku optičkog diska, očiglednost "teksture" i pigmentacije mrežnjače.<ref name="Cassin">Cassin, B. and Solomon, S. Dictionary of Eye Terminology. Gainesville, Florida: Triad Publishing Company, 1990.</ref><ref>Wolin L. R., Massopust L. C. ( )Characteristics of the ocular fundus in primates. Journ. Anat., 101 (Pt 4)ː 693–699 - [http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=6059819 Free full text in PubMed Central]{{Mrtav link}}</ref> == Klinički značaj == Medicinski interesantni znaci mogu se otkriti posmatranjem očnog dna (uglavnom putem [[funduskopija|funduskopije]]), tj. uočavanjem [[krv]]arenja, [[eksudat]]a, [[vata mjesta]], abnormalnosti [[krvni sud|krvnih sudova]] ([[zavojitost]], [[puls]]acija i novih sudova) i [[pigment]]acije, te suženja arteriola kada se vide kao "srebrena žica ", i uvrnutost sudova kod bolesnika od [[Hipertenzijska retinopatija|hipertenzijske retinopatije]]. Fundus oka je jedini dio ljudskog tijela kod kojeg se direktno može uočiti [[mikrocirkulacija]]. Promjeri krvnih sudova oko optičkih diskova su oko 150 μm, a [[oftalmoskop]] omogućava posmatranje krvnih sudova promjera do 10 μm. == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == {{Commons category|Ocular fundus}} [[Kategorija:Oftalmologija]] [[Kategorija:Oko]] 58t1l3093823jwsdtoo15u4gqasbrco 0 421879 3665921 3452840 2024-11-15T07:16:03Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665921 wikitext text/x-wiki {{Infokutija sezona nogometne lige | takmičenje = [[Bundesliga]] | sezona = 2016/17. | slika = | pobjednici =[[FC Bayern München|FC Bayern]]<br>(26. [[Bundesliga]]ška titula<br>27. titula prvaka Njemačke) | ispao =[[SV Darmstadt 98|Darmstadt 98]]<br>[[FC Ingolstadt 04|FC Ingolstadt]] | kontinentalni_kup1 =[[UEFA Liga prvaka 2017/2018.|UEFA Liga prvaka]] | kontinentalni_kup1 kvalifikovani =[[FC Bayern München|FC Bayern]]<br>[[RB Leipzig]]<br>[[Borussia Dortmund|Dortmund]]<br>[[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] | kontinentalni_kup2 =[[UEFA Evropska liga 2017/2018.|UEFA Evropska liga]] | kontinentalni_kup2 kvalifikovani =[[1. FC Köln|FC Köln]]<br>[[Hertha BSC|Hertha]]<br>[[SC Freiburg]] | najbolji_strijelac = [[Pierre-Emerick Aubameyang]] (31 gol) | najveća_domaća_pobjeda = [[FC Bayern München|FC Bayern]] 8–0 [[Hamburger SV]] | najveća_gostujuća_pobjeda = [[VfL Wolfsburg]] 0–6 [[FC Bayern München|FC Bayern]] | najviše_golova = [[RB Leipzig]] 4–5 [[FC Bayern München|FC Bayern]] | utakmice = 306 | ukupno_golova = 877 | najduže_pobjede = 8 utakmica<ref name="statistics">{{cite web|title=ESPN FC 2015-16 Bundesliga Statistics|url=http://www.espnfc.com/german-bundesliga/10/statistics/performance?season=2016|website=ESPN FC|access-date=29. 8. 2016}}</ref><br>[[RB Leipzig]] | najduže_porazi = 8 utakmica<ref name="statistics"/><br>[[SV Darmstadt 98|Darmstadt 98]] | najduže_neporažen = 17 utakmica<ref name="statistics"/><br>[[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] | najduži_niz_bez_pobjede = 12 utakmica<ref name="statistics"/><br>[[Hamburger SV]] | najveća_posjećenost = 81,360<ref name="statistics"/><br>[[Borussia Dortmund|Dortmund]] - [[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] | najmanja_posjećenost = 13,521<ref name="statistics"/><br>[[FC Ingolstadt 04|FC Ingolstadt]] v [[VfL Wolfsburg]] | prosječna_posjećenost = 41.518 | prethodna_sezona = [[Fußball-Bundesliga 2015/2016.|2015/16]]. | sljedeća_sezona = [[Fußball-Bundesliga 2017/2018.|2017/18]]. |ukupno_gledalaca=12.704.627}} '''Fußball-Bundesliga 2016/2017.''' je bila 54. sezona [[Bundesliga|Bundeslige]], prve njemačke nogometne lige. Sezona je počela 26. augusta 2016., a završila 20. maja 2017. [[FC Bayern München|Bayern]] je odbranio šampionsku titulu prvaka Njemačke, i to je bila njihova 27. titula u historiji.<ref>{{cite web|url= http://www.espn.co.uk/football/report?gameId=456618|title= Bayern Munich seal Bundesliga crown for record fifth straight year|date=1. 5. 2017|work=ESPN|access-date=3. 5. 2017}}</ref><ref>{{citeweb|url= https://www.theguardian.com/football/2017/apr/29/bayern-munich-win-bundesliga-title-wolfsburg-match-report|title= Bayern Munich seal fifth consecutive Bundesliga title with Wolfsburg win|date=1. 5. 2017|work=Guardian|access-date=3. 5. 2017}}</ref> [[RB Leipzig]] kao drugoplasirana ekipa i [[Borussia Dortmund]] kao trećeplasirana ekipa prvenstva su uz prvaka osigurali učešće u grupnoj fazi [[UEFA Liga prvaka 2017/2018.|Lige prvaka 2017/18.]], dok je četvrtoplasirana ekipa [[TSG 1899 Hoffenheim|Hoffenheim]] osigurala plasman u baraž za [[UEFA Liga prvaka 2017/2018.|Ligu prvaka 2017/18.]] [[FC Köln]] i [[Hertha BSC]] su zahvaljujući svojim pozicijama na kraju prvenstva osigurali grupnu fazu [[UEFA Evropska liga 2017/2018.|Evropske liga 2017/18.]], dok je u trećem krugu kvalifikacija za ovo prvenstvo učešće osigurala ekipa [[SC Freiburg]]. Iz lige su ispali [[SV Darmstadt 98]] i [[FC Ingolstadt 04|FC Ingolstadt]], dok je [[VfL Wolfsburg]] za svoj opstanak u ligi morao igrati baraž protiv trećeplasirane ekipe [[2. Bundesliga 2016/2017.|druge Bundeslige]], [[Eintracht Braunschweig]]. Najbolji strijelac lige je bio [[Pierre-Emerick Aubameyang]], sa 31 postignutim golom. == Ekipe == I ove sezone,kao i prethodnih, u [[Fußball-Bundesliga|Bundesligi]] se takmičilo 18 timova. Nakon dugih 39 godina takmičenja u najvišem rangu njemačkog fudbala,[[VfB Stuttgart]] je ispao,a zajedno sa [[VfB Stuttgart|Stuttgartom]] u [[2. Fußball-Bundesliga|Zweitu]] je ispao i [[Hannover 96]].Umjesto njih u [[Fußball-Bundesliga|Bundesligu]] su ušli [[SC Freiburg]] kao šampion [[2. Fußball-Bundesliga|2. Fußball-Bundeslige]] i druoplasirani [[RB Leipzig]].Šesnaestoplasirani [[Eintracht Frankfurt]] je svoj opstanak u ligi izborio nakon baraža koji je odigrao sa [[1. FC Nürnberg|Nürnbergom]], trećeplasiranom ekipom [[2. Fußball-Bundesliga 2015/2016.|2. Bundeslige 2015/16]]. {| | {| class="wikitable sortable" border="1" ! align="center" |Poz. ! width="210" |'''Fußball-Bundesliga 2015/16.''' ! width="50" |Bod. |- style="background: #00FFFF;" |<center>'''16.''' </center> |'''[[Eintracht Frankfurt]]''' |<center>'''36'''</center> |- style="background: #FF8888;" |<center>'''17.''' </center> |'''[[VfB Stuttgart]]''' |<center>'''33'''</center> |- style="background: #FF8888;" |<center>'''18.''' </center> |'''[[Hannover 96]]''' |<center>'''25'''</center> |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%" width="100%" | width="20px" bgcolor="FF8888" | |<small>Ispali iz [[Fußball-Bundesliga 2014/2015.|Bundeslige]]</small> |- | width="20px" bgcolor="00FFFF" | |<small>Igraju doigravanje za opstanak u ''1. Bundesligi''</small> |} | valign="top" | {| class="wikitable sortable" border="1" ! align="center" |Poz. ! width="210" |'''2 Fußball-Bundesliga 2015/16.''' ! width="50" |Bod. |- style="background: #00FF7F;" |<center>'''1.''' </center> |'''[[SC Freiburg]]''' |<center>'''72'''</center> |- style="background: #00FF7F;" |<center>'''2.''' </center> |'''[[RB Leipzig]]''' |<center>'''67'''</center> |- style="background: #00FFFF;" |<center>'''3.'''</center> |'''[[1. FC Nürnberg|Nürnberg]]''' |<center>'''65''' </center> |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%" width="100%" | width="20px" bgcolor="00FF7F" | |<small>Plasirali se u ''1. Bundesligu''</small> |- | width="20px" bgcolor="00FFFF" | |<small>Igraju doigravanje za ulazak u ''1. Bundesligu''</small> |} |} === Doigravanje === {| class="wikitable" |- | '''1''' || 19. maj 2016. || [[Eintracht Frankfurt]] || <center>'''1-1''' </center> || [[1. FC Nürnberg]] || [[Commerzbank-Arena]], [[Frankfurt]] |- | '''2''' || 23. maj 2016. || [[1. FC Nürnberg]] || <center>'''0-1''' </center> || [[Eintracht Frankfurt]] || [[Grundig-Stadion]], [[Nuremberg]] |} {{col-begin}} {{col-2}} === Stadioni i njihovi kapaciteti === {| class="wikitable sortable" style="text-align: left; font-size:85%;" |- ! Ekipa ! Lokacija ! Stadion ! Kapacitet |- |[[FC Augsburg|Augsburg]] |[[Augsburg]] |[[WWK ARENA]] | style="text-align:center;"| 30.660 |- |[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |[[Leverkusen]] |[[BayArena]] | style="text-align:center;"| 30.210 |- |[[FC Bayern München|Bayern]] |[[München]] |[[Allianz Arena]] | style="text-align:center;"| 75.000 |- |[[Borussia Dortmund]] |[[Dortmund]] |[[Westfalenstadion|Signal Iduna Park]] | style="text-align:center;"| 81.359 |- |[[Borussia Mönchengladbach]] |[[Mönchengladbach]] |[[Borussia-Park]] | style="text-align:center;"| 54.010 |- |[[SV Darmstadt 98|Darmstadt 98]] |[[Darmstadt]] |[[Merck-Stadion am Böllenfalltor]] | style="text-align:center;"| 17.000 |- |[[Eintracht Frankfurt]] |[[Frankfurt]] |[[Commerzbank-Arena]] | style="text-align:center;"| 51.500 |- |[[SC Freiburg]] |[[Freiburg im Breisgau]] |[[Schwarzwald-Stadion]] | style="text-align:center;"| 24.000 |- |[[Hamburger SV]] |[[Hamburg]] |[[Volksparkstadion]] | style="text-align:center;"| 57.000 |- |[[Hertha BSC]] |[[Berlin]] |[[Olimpijski stadion (Berlin)|Olympiastadion]] | style="text-align:center;"| 74.475 |- |[[TSG 1899 Hoffenheim]] |[[Sinsheim]] |[[Rhein-Neckar Arena|Wirsol Rhein-Neckar-Arena]] | style="text-align:center;"| 30.150 |- |[[FC Ingolstadt 04|Ingolstadt 04]] |[[Ingolstadt]] |[[Audi-Sportpark]] | style="text-align:center;"| 15.000 |- |[[1. FC Köln]] |[[Köln]] |[[RheinEnergieStadion]] | style="text-align:center;"| 50.374 |- |[[RB Leipzig]] |[[Leipzig]] |[[Red Bull Arena (Leipzig)|Red Bull Arena]] | style="text-align:center;"| 42,959 |- |[[1. FSV Mainz 05|Mainz]] |[[Mainz]] |[[Coface Arena|Opel Arena]] | style="text-align:center;"| 34.000 |- |[[FC Schalke 04|Schalke 04]] |[[Gelsenkirchen]] |[[Veltins-Arena]] | style="text-align:center;"| 62.271 |- |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |[[Bremen]] |[[Weserstadion]] | style="text-align:center;"| 42.100 |- |[[VfL Wolfsburg|Wolfsburg]] |[[Wolfsburg]] |[[Volkswagen Arena]] | style="text-align:center;"| 30.000 |} {{col-2}} === Lokacije ekipa === {{Lokacijska karta+|Njemačka|width=400|float=right|caption=Lokacije ekipa Bundeslige 2016/2017.|places= {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=48.323056|long=10.885833|label=[[FC&nbsp;Augsburg]]|position=left}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=51.038056|long= 7.001944|label=<div style="position:relative; top:4px; left:2px;">[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer&nbsp;Leverkusen]]</div>|position=right}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=48.218773|long=11.624760|label=[[FC Bayern München]]|position=bottom}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=51.516667|long= 7.466667|label=<div style="position:relative; top:-5px;">[[Borussia&nbsp;Dortmund]]</div>|position=right}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=51.174530|long= 6.385407|label=<div style="position:relative; top:-4px;">[[Borussia&nbsp;Mönchengladbach]]</div>|position=right}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=49.866667|long= 8.672222|label=<div style="position:relative; top:4px;">[[SV Darmstadt 98|Darmstadt&nbsp;98]]</div>|position=bottom}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=50.116667|long= 8.683333|label=[[Eintracht&nbsp;Frankfurt]]|position=right}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=47.988945|long= 7.892947|label=[[SC Freiburg|SC&nbsp;Freiburg]]}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=53.587095|long= 9.898711|label=[[Hamburger&nbsp;SV]]|position=top}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=52.514722|long=13.239444|label=[[Hertha&nbsp;BSC]]|position=top}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=49.238014|long= 8.883333|label=[[TSG 1899 Hoffenheim|1899&nbsp;Hoffenheim]]|position=right}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=48.744642|long=11.483325|label=[[FC Ingolstadt 04|FC&nbsp;Ingolstadt]]|position=right}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=50.933611|long= 6.874697|label=<div style="position:relative; left:-25px;">[[1.&nbsp;FC&nbsp;Köln]]</div>|position=bottom}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=51.345770|long=12.348298|label=[[RB Leipzig|RB&nbsp;Leipzig]]|position=top}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=50.000928|long= 8.245731|label=[[1. FSV Mainz 05|Mainz&nbsp;05]]|position=left}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=51.554498|long= 7.067554|label=<div style="position:relative; left:-30px;">[[FC Schalke 04|Schalke&nbsp;04]]</div>|position=top}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=53.083333|long= 8.837628|label=[[SV Werder Bremen|Werder&nbsp;Bremen]]|position=left}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=52.421923|long=10.784980|label=[[VfL&nbsp;Wolfsburg]]|position=right}} }} {{col-end}} === Osoblje i dresovi === {| class="wikitable sortable" |- ! Tim ! Menadžer ! Kapiten ! Proizvođač dresova ! Sponzor na dresu ! class="unsortable" | Ref. |- | {{sort|Augsburg|[[FC Augsburg]]}} | align="left" | {{sort|Schuster, Dirk|{{ZD|GER}} [[Manuel Baum]]}} | align="left" | {{sort|Verhaegh, Paul|{{ZD|NED}} [[Paul Verhaegh]]}} | [[Nike, Inc.|Nike]] | WWK | <ref name="Schuster">{{cite web|url=http://www.fcaugsburg.de/cms/website.php?sid=506e6c769366bb370409a62e8aef63c0&id=/index/news/allenews/data17184.htm|title=Schuster kommt, Weinzierl geht|publisher=fcaugsburg.de|date=2. 6. 2016|access-date=3. 1. 2022|archive-date=7. 4. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170407084735/http://www.fcaugsburg.de/cms/website.php?sid=506e6c769366bb370409a62e8aef63c0&id=%2Findex%2Fnews%2Fallenews%2Fdata17184.htm|url-status=dead}}</ref><ref name="captains">http://www.rp-online.de/sport/fussball/bundesliga/die-kapitaene-der-18-klubs-bid-1.5285818</ref><ref name="kits and sponsors">{{Cite web |url=http://www.bundesliga.de/de/dfl/fragen-zur-liga/trikotsponsoren/ |title=Arhivirana kopija |access-date=6. 12. 2016 |archive-date=6. 4. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140406092410/http://www.bundesliga.de/de/dfl/fragen-zur-liga/trikotsponsoren/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | align="left" | {{sort|Korkut, Tayfun|{{ZD|TUR}} [[Tayfun Korkut]]}} | align="left" | {{sort|Bender, Lars|{{ZD|GER}} [[Lars Bender]]}} | [[Jako]] | Barmenia Versicherungen | <ref name="captains"/><ref name="kits and sponsors"/><ref name="managers">http://www.rp-online.de/sport/fussball/bundesliga/bundesliga-alle-aktuellen-trainer-und-ihre-vertraege-bid-1.570220</ref><ref>{{cite web |url=http://www.footyheadlines.com/2016/02/jako-bayer-leverkusen-16-17-home-kit.html |title=Jako Bayer Leverkusen 16-17 Home Kit Released |author= |language=English |date=5. 2. 2016 |website=footyheadlines.com |publisher=Footy Headlines |access-date=25. 4. 2016}}</ref> |- | [[FC Bayern München]] | align="left" | {{sort|Ancelotti, Carlo|{{ZD|ITA}} [[Carlo Ancelotti]]}} | align="left" | {{sort|Lahm, Philipp|{{ZD|GER}} [[Philipp Lahm]]}} | [[Adidas]] | [[Deutsche Telekom]] | <ref name="captains"/><ref name="kits and sponsors"/><ref name="Ancelotti">{{cite web|url=http://www.espnfc.com/club/bayern-munich/132/blag/post/2765107/six-things-carlo-ancelotti-needs-to-do-at-bayern-munich|title=Six things Carlo Ancelotti needs to do at Bayern when replacing Guardiola|last1=Lovell|first1=Mark|publisher=[[ESPN FC]]|website=espnfc.com|date=20. 12. 2015|access-date=26. 3. 2016}}</ref> |- | [[Borussia Dortmund]] | align="left" | {{sort|Tuchel, Thomas|{{ZD|GER}} [[Thomas Tuchel]]}} | align="left" | {{sort|Schmelzer, Marcel|{{ZD|GER}} [[Marcel Schmelzer]]}} | [[Puma AG|Puma]] | [[Evonik Industries|Evonik]] | <ref name="kits and sponsors"/><ref name="managers"/><ref>{{cite web|url=https://twitter.com/BVB/status/769135433200594944|title=Borussia Dortmund: Oh captain, our captain. #MS29}}</ref> |- | [[Borussia Mönchengladbach]] | align="left" | {{sort|Hecking, Dieter|{{ZD|GER}} [[Dieter Hecking]]}} | align="left" | {{sort|Stindl, Lars|{{ZD|GER}} [[Lars Stindl]]}} | [[Kappa (company)|Kappa]] | [[Deutsche Postbank|Postbank]] | <ref name="kits and sponsors"/><ref>{{cite web|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/noblmd13-gladbach-name-schubert-permanent-head-coach.jsp|title=Gladbach name Schubert permanent head coach|website=bundesliga.com|date=13 November 2015|access-date=13. 11. 2015|archive-date=14. 2. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170214051657/http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/noblmd13-gladbach-name-schubert-permanent-head-coach.jsp|url-status=dead}}</ref> |- | [[SV Darmstadt 98|Darmstadt 98]] | align="left" | {{sort|Ramon, Berndroth|{{ZD|GER}} [[Ramon Berndroth]]}} | align="left" | {{sort|Sulu, Aytaç|{{ZD|TUR}} [[Aytaç Sulu]]}} | Jako | [[Software AG]] | <ref name="captains"/><ref name="kits and sponsors"/> |- | [[Eintracht Frankfurt]] | align="left" | {{sort|Kovač, Niko|{{ZD|CRO}} [[Niko Kovač]]}} | align="left" | {{sort|Meier, Alexander|{{ZD|GER}} [[Alexander Meier]]}} | Nike | [[Krombacher Brauerei]] | <ref name="captains"/><ref name="kits and sponsors"/><ref>{{cite web|url=http://www.eintracht.de/en/news/article/new-coach-niko-kovac-53986/|title=New Coach Niko Kovac|publisher=eintracht.de|access-date=8. 3. 2016|archive-date=4. 10. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161004150608/http://www.eintracht.de/en/news/article/new-coach-niko-kovac-53986/|url-status=dead}}</ref> |- | [[SC Freiburg]] | align="left" | {{sort|Streich, Christian|{{ZD|GER}} [[Christian Streich]]}} | align="left" | {{sort|Mujdža, Mensur|{{ZD|BIH}} [[Mensur Mujdža]]}} | [[Hummel International|Hummel]] | Schwarzwaldmilch | <ref>{{cite web |url=http://www.footyheadlines.com/2016/05/freiburg-16-17-kit.html |title=Freiburg 16-17 Home Kit Leaked |author= |language=English |date=2. 5. 2016 |website=footyheadlines.com |publisher=Footy Headlines |access-date=3. 5. 2016}}</ref> |- | [[Hamburger SV]] | align="left" | {{sort|Gisdol, Markus|{{ZD|GER}} [[Markus Gisdol]]}} | align="left" | {{sort|Sakai, Gotoku|{{ZD|JPN}} [[Gōtoku Sakai]]}} | Adidas | [[Emirates (airline)|Emirates]] | <ref name="captains"/><ref name="kits and sponsors"/><ref name="managers"/> |- | [[Hertha BSC]] | align="left" | {{sort|Dárdai, Pál|{{ZD|MAĐ}} [[Pál Dárdai]]}} | align="left" | {{sort|Ibišević, Vedad|{{ZD|BIH}} [[Vedad Ibišević]]}} | Nike | [[bet-at-home.com]] | <ref name="captains"/><ref name="kits and sponsors"/><ref name="managers"/> |- | {{sort|Hoffenheim|[[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]]}} | align="left" | {{sort|Nagelsmann, Julian|{{ZD|GER}} [[Julian Nagelsmann]]}} | align="left" | {{sort|Schwegler, Pirmin|{{ZD|SUI}} [[Pirmin Schwegler]]}} | [[Lotto Sport Italia|Lotto]] | [[SAP SE|SAP]] | <ref name="captains"/><ref name="kits and sponsors"/><ref>{{cite web|url=http://www.achtzehn99.de/news/overview/julian-nagelsmann-takes-over-as-first-team-coach/|title=Julian Nagelsmann takes over as first-team coach|website=achtzehn99.de|date=10. 2. 2016|access-date=11. 2. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160215200229/http://www.achtzehn99.de/news/overview/julian-nagelsmann-takes-over-as-first-team-coach/|archive-date=15. 2. 2016|url-status=dead}}</ref> |- | {{sort|Ingolstadt|[[FC Ingolstadt 04|FC Ingolstadt]]}} | align="left" | {{sort|Walpurgis, Maik|{{ZD|GER}} [[Maik Walpurgis]]}} | align="left" | {{sort|Matip, Marvin|{{ZD|KAM}} [[Marvin Matip]]}} | Adidas | [[Media Markt]] | <ref name="captains"/><ref name="kits and sponsors"/><ref name="Hasenhüttl">{{cite web|url=http://www.dfb.de/news/detail/trainerwechsel-beim-fci-hasenhuettl-geht-nach-leipzig-kauczinski-uebernimmt-145478/|title=Trainerwechsel beim FCI: Hasenhüttl geht nach Leipzig, Kauczinski übernimmt|website=dfb.de|date=6. 5. 2016|access-date=6. 5. 2016}}</ref> |- | {{sort|Köln|[[1. FC Köln]]}} | align="left" | {{sort|Stöger, Peter|{{ZD|AUT}} [[Peter Stöger]]}} | align="left" | {{sort|Lehmann, Matthias|{{ZD|GER}} [[Matthias Lehmann]]}} | Erima | [[REWE]] | <ref name="captains"/><ref name="kits and sponsors"/><ref name="managers"/> |- | [[RB Leipzig]] | align="left" | {{sort|Hasenhüttl, Ralph|{{ZD|AUT}} [[Ralph Hasenhüttl]]}} | align="left" | {{sort|Kaiser, Dominik|{{ZD|GER}} [[Dominik Kaiser]]}} | Nike | [[Red Bull]] | <ref name="Hasenhüttl"/> |- | [[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] | align="left" | {{sort|Schmidt, Martin|{{ZD|SUI}} [[Martin Schmidt (football manager)|Martin Schmidt]]}} | align="left" | {{sort|Bell, Stefan|{{ZD|GER}} [[Stefan Bell]]}} | Lotto | Kömmerling | <ref name="kits and sponsors"/><ref name="managers"/> |- | [[FC Schalke 04|Schalke 04]] | align="left" | {{sort|Weinzierl, Markus|{{ZD|GER}} [[Markus Weinzierl]]}} | align="left" | {{sort|Höwedes, Benedikt|{{ZD|GER}} [[Benedikt Höwedes]]}} | Adidas | [[Gazprom]] | <ref name="captains"/><ref name="kits and sponsors"/><ref name="Weinzierl">{{cite news|title=Fix: Markus Weinzierl wird Trainer beim FC Schalkr 04|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/markus-weinzierl-wird-neuer-chaf-trainer-beim-fc-schalke-04-rbc-noblsp.jsp|access-date=2. 6. 2016|archive-date=3. 6. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160603144452/http://www.bundesliga.de/de/liga/news/markus-weinzierl-wird-neuer-chaf-trainer-beim-fc-schalke-04-rbc-noblsp.jsp|url-status=dead}}</ref> |- | [[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] | align="left" | {{sort|Nouri, Alexander|{{ZD|IRN}} [[Alexander Nouri]]}} | align="left" | {{sort|Fritz, Clemens|{{ZD|GER}} [[Clemens Fritz]]}} | Nike | Wiesenhof | <ref name="captains"/><ref name="kits and sponsors"/><ref name="managers"/> |- | {{sort|Wolfsburg|[[VfL Wolfsburg]]}} | align="left" | {{sort|Jonker, Andries|{{ZD|HOL}} [[Andries Jonker]]}} | align="left" | {{sort|Benaglio, Diego|{{ZD|SUI}} [[Diego Benaglio]]}} | Nike | [[Volkswagen]] | <ref name="captains"/><ref name="kits and sponsors"/><ref name="managers"/><ref>{{cite web |url=http://www.footyheadlines.com/2015/10/vfl-wolfsburg-agrees-80m-nike-kit-deal.html |title=VfL Wolfsburg to Announce €80m Nike Kit Deal + 16-17 Kit Info Leaked |author= |language=English |date=30. 4. 2016 |website=footyheadlines.com |publisher=Footy Headlines |access-date=9. 5. 2016}}</ref> |} === Smjene trenera === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! width=100 | Tim ! width=150 | Odlazeći menadžer ! width=15 | Način ! width=100 | Datum odlaska ! width=15 | Pozicija na tabeli ! width=150 | Dolazeći menadžer ! width=100 | Datum dolaska ! width=15 | {{Tooltip|Ref.|References}} |- | [[FC Bayern München|FC Bayern]] | align="left" | {{ZD|ESP}} [[Pep Guardiola]] | Istek ugovora | 30. juni 2016. | Predsezona | align="left" | {{ZD|ITA}} [[Carlo Ancelotti]] | 1. juli 2016. | <ref name="Ancelotti"/><ref>{{cite web|url=http://www.espnfc.com/club/bayern-munich/132/blag/post/2758099/pep-guardiola-heading-to-man-cityman-utd-or-arsenal|title=Will Pep Guardiola end up at Man City, Man United, Chelsea or Arsenal?|last1=Honigstein|first1=Raphael|publisher=[[ESPN FC]]|website=espnfc.com|date=20. 12. 2015|access-date=26. 3. 2016}}</ref> |- | [[FC Ingolstadt 04|FC Ingolstadt]] | align="left" | {{ZD|AUT}} [[Ralph Hasenhüttl]] | Prelazak u [[RB Leipzig]] | 30. juni 2016. | Predsezona | align="left" | {{ZD|GER}} [[Markus Kauczinski]] | 1. juli 2016. | <ref name="Hasenhüttl"/> |- | [[RB Leipzig]] | align="left" | {{ZD|GER}} [[Ralf Rangnick]] | Postavljen za sportskog direktora | 30. juni 2016. | Predsezona | align="left" | {{ZD|AUT}} [[Ralph Hasenhüttl]] | 1. juli 2016. | <ref name="Hasenhüttl"/> |- | [[FC Schalke 04|Schalke 04]] | align="left" | {{ZD|GER}} [[André Breitenreiter]] | Otkaz | 30. juni 2016. | Predsezona | align="left" | {{ZD|GER}} [[Markus Weinzierl]] | 1. juli 2016. | <ref name="Weinzierl"/><ref>{{cite web|url=http://www.schalke04.de/de/aktuell/news/160514_breitenreiter/page/7777--10-213-.html|title=Andre Breitenreiter: Ein emotionaler Tag|publisher=schalke04.de|website=espnfc.com|date=14. 5. 2016|access-date=6. 12. 2016|archive-date=18. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160718124246/http://www.schalke04.de/de/aktuell/news/160514_breitenreiter/page/7777--10-213-.html|url-status=dead}}</ref> |- | [[FC Augsburg]] | align="left" | {{ZD|GER}} [[Markus Weinzierl]] | Sporazumni raskid ugovora | 30. juni 2016. | Predsezona | align="left" | {{ZD|GER}} [[Dirk Schuster]] | 1. juli 2016. | <ref name="Schuster"/><ref>{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/652546/artikel_weinzierl-bestaetigt-trennung-vom-fc-augsburg.html|title=Weinzierl bestätigt Trennung vom FC Augsburgwebsite|publisher=kicker.de|date=24. 5. 2016|access-date=24. 5. 2016}}</ref> |- |[[SV Darmstadt 98|Darmstadt 98]] | align="left" | {{ZD|GER}} [[Dirk Schuster]] | Prelazak u [[FC Augsburg]] | 30. juni 2016. | Predsezona | align="left" | {{ZD|GER}} [[Norbert Meier]] | 1. juli 2016. | <ref name="Schuster"/><ref>{{cite web|url=http://www.dfb.de/news/detail/moenchengladbach-verpflichtet-vestergaard-147864/|title=Norbert Meier neuer Darmstadt-Trainer|publisher=dfb.de|date=10. 6. 2016|access-date=10. 6. 2016}}</ref> |- | [[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] | align="left" | {{ZD|UKR}} [[Viktor Skrypnyk]] | Otkaz | 18. septembar 2016. | 18. | align="left" | {{ZD|IRN}} [[Alexander Nouri]] | 18. septembar 2016. | <ref>{{cite web|url=http://www.werder.de/aktuell/news/profis/20162017/nouri-uebernimmt-fuer-skripnik-18092016/|title=Interims-Coach Nouri übernimmt für Skripnik|website=werder.de|date=18. 9. 2016|access-date=18. 9. 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dfb.de/news/detail/nouri-steigt-zum-werder-cheftrainer-auf-154949/|title=Nouri steigt zum Werder-Cheftrainer auf|website=werder.de|date=2. 10. 2016|access-date=2. 10. 2016}}</ref> |- | [[Hamburger SV]] | align="left" | {{ZD|GER}} [[Bruno Labbadia]] | Otkaz | 25. septembar 2016. | 16. | align="left" | {{ZD|GER}} [[Markus Gisdol]] | 26. septembar 2016. | <ref>{{cite web|url=https://www.hsv.de/news/meldungen/saison-2016-17/september2016/hsv-beurlaubt-trainer-labbadia/|title=HSV beurlaubt Trainer Labbadia|website=hsv.de|date=25. 9. 2016|access-date=25. 9. 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.hsv.de/en/news/meldungen/saison-2016-17/september2016/hsv-verpflichtet-trainer-markus-gisdol/|title=HSV’s head coach is Markus Gisdol|website=hsv.de|date=25. 9. 2016|access-date=25. 9. 2016|archive-date=31. 12. 2016|archive-url=https://archive.today/20161231235128/https://www.hsv.de/en/news/meldungen/saison-2016-17/september2016/hsv-verpflichtet-trainer-markus-gisdol/|url-status=dead}}</ref> |- | [[VfL Wolfsburg]] | align="left" | {{ZD|GER}} [[Dieter Hecking]] | Otkaz | 17. oktobar 2016. | 14. | align="left" | {{ZD|FRA}} [[Valérien Ismaël]] | 17. oktobar 2016. |<ref>{{cite web|url=https://www.vfl-wolfsburg.de/info/aktuelles/detailseite/artikel/einvernehmliche-trennung-44262.html|title=Einvernehmliche Trennung|website=vfl-wolfsburg.de|date=17. 10. 2016|access-date=17. 10. 2016|archive-date=17. 10. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161017165046/https://www.vfl-wolfsburg.de/info/aktuelles/detailseite/artikel/einvernehmliche-trennung-44262.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.spiegel.de/sport/fussball/valerien-ismael-wird-cheftrainer-beim-vfl-wolfsburg-a-1119968.html|title=Ismaël wird Cheftrainer beim VfL Wolfsburg|website=spiegel.de|date=6. 11. 2016|access-date=6. 11. 2016}}</ref> |- | [[FC Ingolstadt 04|FC Ingolstadt]] | align="left" | {{ZD|GER}} [[Markus Kauczinski]] | Otkaz | 6. novembar 2016. | 17. | align="left" | {{ZD|GER}} [[Maik Walpurgis]] | 12. novembar 2016. |<ref>{{cite web |url=http://www.fcingolstadt.de/news/6429-fci-und-trainer-markus-kauczinski-trennen-sich-einvernehmlich/ |title=FCI und Trainer Markus Kauczinski trennen sich einvernehmlich|publisher=fcingolstadt.de |date=6. 11. 2016 |access-date=6. 11. 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.fcingolstadt.de/news/6449-maik-walpurgis-wird-neuer-cheftrainer-der-schanzer/ |title=Maik Walpurgis wird neuer Cheftrainer der Schanzer|publisher=fcingolstadt.de |date=12. 11. 2016 |access-date=6. 11. 2016}}</ref> |- |[[SV Darmstadt 98|Darmstadt 98]] | align="left" | {{ZD|GER}} [[Norbert Meier]] | Otkaz | 5. decembar 2016. | 16. | align="left" | {{ZD|GER}} [[Ramon Berndroth]] (privremeno) | 5. decembar 2016. | <ref>{{cite web|url=http://sv98.de/home/lilien/aktuelles/nachrichten-ansicht/news/sv-98-trennt-sich-von-meier-und-fach/?tx_news_pi1%5Bcontroller%5D=News&tx_news_pi1%5Baction%5D=detail&cHash=487435a816209c5d828aecce4f12b972|title=SV 98 trennt sich von Meier und Fach|publisher=sv98.de|date=5. 12. 2016|access-date=5. 12. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161205230252/https://sv98.de/home/lilien/aktuelles/nachrichten-ansicht/news/sv-98-trennt-sich-von-meier-und-fach/?tx_news_pi1%5Bcontroller%5D=News&tx_news_pi1%5Baction%5D=detail&cHash=487435a816209c5d828aecce4f12b972|archive-date=5. 12. 2016|url-status=dead}}</ref> |- |[[FC Augsburg]] | align="left" | {{ZD|GER}} [[Dirk Schuster]] | Otkaz | 14. decembar 2016. | 13. | align="left" | {{ZD|GER}} [[Manuel Baum]] (privremeno) | 14. decembar 2016. | <ref>{{cite web|url=http://www.dfb.de/news/detail/augsburg-entlaesst-trainer-schuster-159509/|title=Augsburg entlässt Trainer Schuster|publisher=dfb.de|date=14. 12. 2016|access-date=14. 12. 2016}}</ref> |- |[[Borussia Mönchengladbach]] | align="left" | {{ZD|GER}} [[André Schubert]] | Otkaz | 21. decembar 2016. | 14. | align="left" | {{ZD|GER}} [[Dieter Hecking]] | 23. decembar 2016. | <ref>{{cite web|url=https://www.borussia.de/de/aktuelles-termine/news/borussia-news/news-detailansicht.html?tx_ttnews%5Btt_news%5D=20216&cHash=c7042bef6ce48d36fa63a9652351da30|title=Borussia trennt sich von Trainer André Schubert|publisher=borussia.de|date=21. 12. 2016|access-date=21. 12. 2016|archive-date=21. 12. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161221235156/https://www.borussia.de/de/aktuelles-termine/news/borussia-news/news-detailansicht.html?tx_ttnews%5Btt_news%5D=20216&cHash=c7042bef6ce48d36fa63a9652351da30|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dfb.de/news/detail/hecking-neuer-trainer-in-gladbach-159991/|title=Hecking neuer Trainer in Gladbach|publisher=dfb.de|date=22. 12. 2016|access-date=22. 12. 2016}}</ref> |- |[[VfL Wolfsburg]] | align="left" | {{ZD|FRA}} [[Valérien Ismaël]] | Otkaz | 26. februar 2017. | 14. | align="left" | {{ZD|HOL}} [[Andries Jonker]] | 27. februar 2017. | <ref>{{cite web|url=http://www.dfb.de/news/detail/wolfsburg-trennt-sich-von-trainer-ismael-162707/|title=Wolfsburg trennt sich von Trainer Ismael|publisher=dfb.de|date=26. 2. 2017|access-date=26. 2. 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dfb.de/news/detail/andries-jonker-neuer-trainer-in-wolfsburg-162733/|title=Andries Jonker neuer Trainer in Wolfsburg|publisher=dfb.de|date=27. 2. 2017|access-date=27. 2. 2017}}</ref> |- |[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | align="left" | {{ZD|GER}} [[Roger Schmidt (nogometni trener)|Roger Schmidt]] | Otkaz | 5. mart 2017. | 9. | align="left" | {{ZD|TUR}} [[Tayfun Korkut]] | 6. mart 2017. | <ref>{{cite web|url=http://www.dfb.de/news/detail/bayer-trennt-sich-von-coach-schmidt-163121/|title=Leverkusen trennt sich von Coach Schmidt|publisher=dfb.de|date=5. 3. 2017|access-date=5. 3. 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dfb.de/news/detail/korkut-neuer-trainer-in-leverkusen-163183/|title=Korkut neuer Trainer in Leverkusen|publisher=dfb.de|date=6. 3. 2017|access-date=6. 3. 2017}}</ref> |} == Tabela == {{Tabela Njemačke nogometne Bundeslige 2016/17.}} === Prikaz tabele po odigranim kolima === {| style="border: 1px solid #a2a9b1; border-collapse: collapse; border-spacing: 3px; background-color: #f8f9fa; margin: 0.5em 0 0.5em 1em; padding: 0.2em; float: right; clear: right; font-size: 88%; width: 22em;" |- |style="border: 1px solid #a2a9b1; background-color: #FFD700; width: 20px;"| ||style="border: 1px solid #a2a9b1;" |Lider na tabeli i [[UEFA Liga prvaka 2017/2018.#Grupna faza|UEFA Liga prvaka grupna faza]] |- |style="border: 1px solid #a2a9b1; background-color: #BBF3BB; width: 20px;"| ||style="border: 1px solid #a2a9b1;" |[[UEFA Liga prvaka 2017/2018.#Grupna faza|UEFA Liga prvaka grupna faza]] |- |style="border: 1px solid #a2a9b1; background-color: #DDFCDD; width: 20px;"| ||style="border: 1px solid #a2a9b1;" |[[UEFA Liga prvaka 2017/2018.#Baraž|Baraž za UEFA Ligu prvaka]] |- |style="border: 1px solid #a2a9b1; background-color: #BBF3FF; width: 20px;"| ||style="border: 1px solid #a2a9b1;" |[[UEFA Evropska liga 2017/2018.#Grupna faza|UEFA Evropska liga grupna faza]] |- |style="border: 1px solid #a2a9b1; background-color: #DDFCFF; width: 20px;"| ||style="border: 1px solid #a2a9b1;" |[[UEFA Evropska liga 2017/2018.#Treći kvalifikacijski krug|UEFA Evropska liga treći kvalifikacijski krug]] |- |style="border: 1px solid #a2a9b1; background-color: #FFDDDD; width: 20px;"| ||style="border: 1px solid #a2a9b1;" |[[2016–17 Bundesliga#Baraž|Baraž za opstanak]] |- |style="border: 1px solid #a2a9b1; background-color: #FFBBBB; width: 20px;"| ||style="border: 1px solid #a2a9b1;" |Ispadaju u [[2. Fußball-Bundesliga 2017/2018.|2. Bundesliga]] |}{{-}} {| class="wikitable sortable" style="text-align: center; font-size: 80%;" width=100% |- ! rowspan=2| Kolo [[Datoteka:Aiga rightarrow.png|10px]]<br />Ekipa [[Datoteka:Pfeil unten.svg|8px]] !1!!2!!3!!4!!5!!6!!7!!8!!9!!10!!11!!12!!13!!14!!15!!16!!17!!18!!19!!20!!21!!22!!23!!24!!25!!26!!27!!28!!29!!30!!31!!32!!33!!34 |- style="background:#F0F0F0;" !&nbsp;!! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! |- |align=left|[[FC Bayern München|Bayern München]] |bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1 |- |align=left|[[RB Leipzig]] |8||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=d0f0c0|3||bgcolor=DDFCFF|6||7||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=FFD700|1||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2 |- |align=left|[[Borussia Dortmund]] |bgcolor=DDFCDD|4||8||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3BB|3||7||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3 |- |align=left|[[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] |8||13||10||11||9||7||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCDD|4 |- |align=left|[[1. FC Köln|FC Köln]] |bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3FF|5||7||7||7||7||7||7||7||7||7||7||7||7||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=BBF3FF|5||7||7||8||8||7||7||bgcolor=BBF3FF|5 |- |align=left|[[Hertha BSC]] |bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=BBF3BB|2||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCFF|6 |- |align=left|[[SC Freiburg]] |12||bgcolor=DDFCFF|6||12||9||12||10||11||8||8||9||10||11||11||9||10||8||9||8||8||8||9||9||8||8||8||8||7||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCFF|6||7||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCFF|6||7 |- | align="left" |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] | bgcolor="FFBBBB" |18|| bgcolor="FFBBBB" |18|| bgcolor="FFBBBB" |18|| bgcolor="FFBBBB" |18||15||15||13||15||15|| bgcolor="FFDDDD" |16|| bgcolor="FFDDDD" |16|| bgcolor="FFDDDD" |16||14||14||14||15||15||15||15|| bgcolor="FFDDDD" |16||bgcolor="FFDDDD" |16||15||14||15||13||12||11||11||8||7||bgcolor=DDFCFF|6||8||8||8 |- |align=left|[[Borussia Mönchengladbach]] |bgcolor=DDFCDD|4||10||bgcolor=DDFCFF|6||8||bgcolor=DDFCDD|4||9||9||10||11||11||13||13||13||12||13||14||14||13||11||10||11||10||9||9||10||10||9||8||9||10||9||9||9||9 |- |align=left|[[FC Schalke 04|Schalke 04]] |15||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFDDDD|16||14||12||12||11||8||8||10||11||11||10||11||12||11||10||12||13||11||9||9||12||10||11||11||10||10||10||10 |- |align=left|[[Eintracht Frankfurt]] |7||9||7||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3FF|5||8||8||7||7||7||7||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCDD|4||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3BB|3||bgcolor=BBF3FF|5||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCFF|6||bgcolor=DDFCFF|6||7||7||8||9||10||9||11||11||11||11 |- |align=left|[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |12||bgcolor=DDFCFF|6||11||12||10||bgcolor=DDFCFF|6||10||11||10||8||9||10||10||8||9||9||8||9||9||9||8||8||10||10||11||11||10||12||12||12||12||12||12||12 |- | align="left" |[[FC Augsburg]] |bgcolor="FFDDDD"|16||11||13||13||11||12||12||12||13||13||12||12||12||13||12||12||13||12||10||13||13||13||12||13||14||bgcolor="FFDDDD"|16||bgcolor="FFDDDD"|16||bgcolor="FFDDDD"|16||bgcolor="FFDDDD"|16||bgcolor="FFDDDD"|16||13||13||14||13 |- |align=left|[[Hamburger SV]] |10||15||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFDDDD|16||15||15||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFDDDD|16||14||14||13||14||15||bgcolor="FFDDDD"|16||bgcolor="FFDDDD"|16||bgcolor="FFDDDD"|16||14 |- |align=left|[[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] |12||14||9||7||8||11||7||9||9||10||8||9||9||11||8||10||11||10||13||12||12||11||11||12||12||15||15||15||15||13||14||15||13||15 |- | align="left" |[[VfL Wolfsburg]] | bgcolor="BBF3BB" |2|| bgcolor="BBF3BB" |3||8||10||13||13||14||bgcolor="FFDDDD"|16||bgcolor="FFDDDD"|16||14||14||14||15||15||15||13||12||14||14||14||14||14||15||14||15||13||13||14||13||14||15||14||15||bgcolor="FFDDDD"|16 |- |align=left|[[FC Ingolstadt 04|FC Ingolstadt]] |10||bgcolor=FFDDDD|16||15||15||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17||bgcolor=FFBBBB|17 |- |align=left|[[SV Darmstadt 98|Darmstadt 98]] |bgcolor=FFDDDD|16||12||14||14||14||14||15||13||14||15||15||15||bgcolor=FFDDDD|16||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18||bgcolor=FFBBBB|18 |} {{-}} == Rezultati == {{Fb r header |nt=18 |Augsburg|Hertha BSC|Werder Bremen|Darmstadt|Borussia Dortmund|Frankfurt|Freiburg|Hamburg|Hoffenheim|Ingolstadt|Köln|Leverkusen|Mainz 05|Mönchengladbach|Bayern Munich|RB Leipzig|Schalke 04|Wolfsburg}} {{Fb r team |t=Augsburg}} <!--Augsburg --> {{Fb r|r=null}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=2|ga=3}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} {{Fb r team |t=Hertha BSC}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|r=null}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=2|ga=6}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=1|ga=4}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} {{Fb r team |t=Werder Bremen}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|r=null}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} <!--Hamburg --> {{fb r|gf=2|ga=1|ma=Nordderby}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=3|ga=5}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} {{Fb r team |t=Darmstadt}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|r=null}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=1|ga=6}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} {{Fb r team |t=Borussia Dortmund}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=4|ga=3}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=6|ga=0}} <!--Dortmund --> {{Fb r|r=null}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=6|ga=2}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=4|ga=1}} <!--Bayern Munich --> {{fb r|gf=1|ga=0|ma=Der Klassiker}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Schalke 04 --> {{fb r|gf=0|ga=0|ma=Revierderby}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} {{Fb r team |t=Frankfurt}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=3|ga=3}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|r=null}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} {{Fb r team |t=Freiburg}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=2|ga=5}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=0|ga=3}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Freiburg --> {{Fb r|r=null}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=1|ga=4}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=3}} {{Fb r team |t=Hamburg}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Werder Bremen --> {{fb r|gf=2|ga=2|ma=Nordderby}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=5}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=0|ga=3}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!--Hamburg --> {{Fb r|r=null}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=0|ga=4}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} {{Fb r team |t=Hoffenheim}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|r=null}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=5|ga=2}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=5|ga=3}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} {{Fb r team |t=Ingolstadt}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=2|ga=4}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=3|ga=3}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|r=null}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} {{Fb r team |t=Köln}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=4|ga=2}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=4|ga=3}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Köln --> {{Fb r|r=null}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=2|ga=3}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=3}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} {{Fb r team |t=Leverkusen}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=3|ga=2}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=0|ga=3}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|r=null}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=2|ga=3}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=2|ga=3}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=1|ga=4}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=3|ga=3}} {{Fb r team |t=Mainz 05}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=4|ga=2}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=4|ga=2}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=4|ga=4}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=2|ga=3}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|r=null}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} {{Fb r team |t=Borussia Mönchengladbach}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=4|ga=1}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=2|ga=3}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|r=null}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=4|ga=2}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} {{Fb r team |t=Bayern Munich}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=6|ga=0}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=6|ga=0}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Dortmund --> {{fb r|gf=4|ga=1|ma=Der Klassiker}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=4|ga=1}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=8|ga=0}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=2|ga=2}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|r=null}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=5|ga=0}} {{Fb r team |t=RB Leipzig}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=0|ga=3}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=4|ga=5}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|r=null}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} {{Fb r team |t=Schalke 04}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=2|ga=0}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=3|ga=1}} <!--Dortmund --> {{fb r|gf=1|ga=1|ma=Revierderby}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=1|ga=3}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=4|ga=0}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=2}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|r=null}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|gf=4|ga=1}} {{Fb r team |t=Wolfsburg}} <!--Augsburg --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Hertha BSC --> {{Fb r|gf=2|ga=3}} <!--Werder Bremen --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Darmstadt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Dortmund --> {{Fb r|gf=1|ga=5}} <!--Frankfurt --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Freiburg --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!--Hamburg --> {{Fb r|gf=1|ga=0}} <!--Hoffenheim --> {{Fb r|gf=2|ga=1}} <!--Ingolstadt --> {{Fb r|gf=3|ga=0}} <!--Köln --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Leverkusen --> {{Fb r|gf=1|ga=2}} <!--Mainz 05 --> {{Fb r|gf=0|ga=0}} <!--Mönchengladbach--> {{Fb r|gf=1|ga=1}} <!--Bayern Munich --> {{Fb r|gf=0|ga=6}} <!--RB Leipzig --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!--Schalke 04 --> {{Fb r|gf=0|ga=1}} <!--Wolfsburg --> {{Fb r|r=null}} {{Fb r footer|s=[http://www.dfb.de/bundesliga/spieltagtabelle/ DFB]|u=20. maj 2017.}} ==Baraž== {{Sklopiva nogometna kutija |runda = 1 |datum = 25. maj 2017. |vrijeme = 20:30 |tim1 = <big>[[VfL Wolfsburg]]</big> |rezultat = <big>1-0</big> |izvještaj = [http://www.dfb.de/bundesliga/relegation/?spieledb_path=%2Fmatches%2F2246987 izvještaj] |tim2 = '''[[Eintracht Braunschweig]] |golovi1 =M. Gomez pen. 35' {{gol}} <br> J. Guilavogui 52' {{Žuti karton}} <br> L. Gustavo 88' {{Žuti karton}} |golovi2 ={{Žuti karton}} K. Reichel 14' <br> {{Žuti karton}} G. Valsvik 34' <br> {{Žuti karton}} M. Sauer 43' |stadion = [[Volkswagen Arena]], [[Wolfsburg]] |gledalaca =29.100 |sudac =[[Sascha Stegemann]] }} {{Sklopiva nogometna kutija |runda = 2 |datum = 29. maj 2017. |vrijeme = 20:30 |tim1 = '''[[Eintracht Braunschweig]] |rezultat = <big>0-1</big> |izvještaj = [http://www.dfb.de/bundesliga/relegation/?spieledb_path=%2Fmatches%2F2246988 izvještaj] |tim2 = <big>[[VfL Wolfsburg]]</big> |golovi1 =S. Kerla 10', 82' {{crveni karton|1}} |golovi2 ={{Žuti karton}} M. Gomez 36' <br> {{gol}} Vieirinha 49' <br> {{Žuti karton}} D. Didavi 75' |stadion =[[Eintracht-Stadion]], [[Braunschweig]] |gledalaca =23.000 |sudac =[[Tobias Stieler]] }} == Statistika == === Najbolji strijelci === ''Posljednja izmjena:20. maj 2017.''<ref>{{cite web |url=http://www.bundesliga.de/de/liga/scorer/ |title=Scorer |website=[[Bundesliga]] |publisher=[[Deutsche Fußball Liga]] |access-date=17. 9. 2016 |language=German |archive-date=6. 6. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170606025312/http://www.bundesliga.de/de/liga/scorer/ |url-status=dead }}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! Poz ! Igrač ! Klub ! Golovi |- |1 | align="left" |{{ZD|GAB}} [[Pierre-Emerick Aubameyang]] | align="left" |[[Borussia Dortmund]] |31 |- |2 | align="left" |{{ZD|POL}} [[Robert Lewandowski]] | align="left" |[[FC Bayern München|Bayern München]] |30 |- |3 | align="left" |{{ZD|FRA}} [[Anthony Modeste]] | align="left" |[[1. FC Köln]] |25 |- |4 | align="left"|{{ZD|GER}} [[Timo Werner]] | align="left"|[[RB Leipzig]] |21 |- |5 | align="left" |{{ZD|GER}} [[Mario Gomez]] | align="left" |[[VfL Wolfsburg]] |16 |- | rowspan="2" |6 | align="left" |{{ZD|HRV}} [[Andrej Kramarić]] | align="left" |[[TSG 1899 Hoffenheim|TSG Hoffenheim]] | rowspan="2" |15 |- | align="left" |{{ZD|GER}}[[Max Kruse]] | align="left" |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |- |8 | align="left" |{{ZD|NED}}[[Arjen Robben]] | align="left" |[[FC Bayern München|Bayern München]] |13 |- |9 | align="left" |{{ZD|BIH}} [[Vedad Ibišević]] | align="left" |[[Hertha BSC]] |12 |- | rowspan="5" |10 | align="left" |{{ZD|GER}} [[Sandro Wagner]] | align="left" |[[TSG 1899 Hoffenheim|TSG Hoffenheim]] | rowspan="5" |11 |- | align="left" |{{ZD|GER}}[[Lars Stindl]] | align="left" |[[Borussia Mönchengladbach]] |- | align="left" |{{ZD|GER}} [[Serge Gnabry]] | align="left" |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |- | align="left" |{{ZD|GER}} [[Florian Niederlechner]] | align="left" |[[SC Freiburg]] |- | align="left" |{{ZD|MEX}} [[Javier Hernández]] | align="left" |[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |} === Het-trikovi === ''Posljednja izmjena:22. april 2017.'' {| class="wikitable" ! Igrač ! Klub ! Protiv ! align="center" | Rezultat ! Datum |- | {{ZD|POL}} [[Robert Lewandowski]] | [[FC Bayern München|Bayern München]] | [[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/report?gameId=456895 6–0] | {{dts|format=dmy|2016|8|26}} |- | {{ZD|FIN}} [[Joel Pohjanpalo]] | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | [[Hamburger SV]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/report?gameId=456885 3–1] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160923131047/http://www.espnfc.com/report?gameId=456885 |date=23. 9. 2016 }} | {{dts|format=dmy|2016|9|10}} |- | {{ZD|MEX}} [[Javier Hernández]] | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | [[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/report?gameId=456851 3–2] | {{dts|format=dmy|2016|9|24}} |- | {{ZD|FRA}} [[Anthony Modeste (footballer, born 1988)|Anthony Modeste]] | [[1. FC Köln]] | [[Hamburger SV]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/report?gameId=456820 3–0] | {{dts|format=dmy|2016|10|30}} |- | {{ZD|OBS}} [[Salomon Kalou]] | [[Hertha BSC]] | [[Borussia Mönchengladbach]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/report?gameId=456810 3–0] | {{dts|format=dmy|2016|11|4}} |- | {{ZD|GAB}} [[Pierre-Emerick Aubameyang]]⁴ | [[Borussia Dortmund]] | [[Hamburger SV]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/report?gameId=456809 5–2] | {{dts|format=dmy|2016|11|5}} |- | {{ZD|GER}} [[Danny Latza]] | [[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] | [[Hamburger SV]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/report?gameId=456767 3-1] | {{dts|format=dmy|2016|12|17}} |- | {{ZD|FRA}} [[Anthony Modeste (footballer, born 1988)|Anthony Modeste]] | [[1. FC Köln]] | [[Hertha BSC]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/report?gameId=456676 4–2] | {{dts|format=dmy|2017|3|18}} |- |{{ZD|POL}} [[Robert Lewandowski]] |[[FC Bayern München|Bayern München]] |[[FC Augsburg]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/report?gameId=456667 6–0] |{{dts|format=dmy|2017|4|1}} |- |{{ZD|DAN}}[[Thomas Delaney]] |[[SV Werder Bremen]] |[[SC Freiburg]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/report?gameId=456670 5–2] |{{dts|format=dmy|2017|4|1}} |- |{{ZD|GER}}[[Mario Gómez]] |[[VfL Wolfsburg]] |[[Bayer 04 Leverkusen]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/report?gameId=456669 3–3] |{{dts|format=dmy|2017|4|2}} |- |{{ZD|GER}}[[Max Kruse]]⁴ |[[SV Werder Bremen]] |[[FC Ingolstadt 04]] | align="center" | [http://www.espnfc.com/report?gameId=456634 4–2] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170423065943/http://www.espnfc.com/report?gameId=456634 |date=23. 4. 2017 }} |{{dts|format=dmy|2017|4|22}} |} ⁴ <small>Igrač postigao 4 gola</small> === Najbolji asistenti === ''Posljednja izmjena:20. maj 2017.''<ref>{{cite web |url=http://www.worldfootball.net/assists/bundesliga-2016-2017/ |title=Assists |website=[[worldfootball]] |publisher= |access-date=17. 9. 2016 |language=English}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! Poz ! Igrač ! Klub ! Asistencije |- |1 | align="left" |{{ZD|ŠVE}} [[Emil Forsberg]] | align="left" |[[RB Leipzig]] |21 |- |2 | align="left" |{{ZD|GER}} [[Thomas Müller]] | align="left" |[[FC Bayern München|Bayern München]] |13 |- |3 | align="left" |{{ZD|FRA}} [[Ousmane Dembélé]] | align="left" |[[Borussia Dortmund]] |12 |- | rowspan="3" |4 | align="left" |{{ZD|FRA}}[[Franck Ribéry]] | align="left" |[[FC Bayern München|Bayern München]] | rowspan="3" |11 |- | align="left" |{{ZD|ITA}} [[Vincenzo Grifo]] | align="left" |[[SC Freiburg]] |- | align="left" |{{ZD|NED}}[[Arjen Robben]] | align="left" |[[FC Bayern München|Bayern München]] |- | rowspan="5" |7 | align="left" |{{ZD|GER}}[[Sebastian Rudy]] | align="left" |[[TSG 1899 Hoffenheim|TSG Hoffenheim]] | rowspan="5" |9 |- | align="left" |{{ZD|GER}} [[Fin Bartels]] | align="left" |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |- | align="left" |{{ZD|GER}} [[Kerem Demirbay]] | align="left" |[[TSG 1899 Hoffenheim|TSG Hoffenheim]] |- | align="left" |{{ZD|TUR}} [[Julian Brandt]] | align="left" |[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |- | align="left" |{{ZD|HRV}}[[Andrej Kramarić]] | align="left" |[[TSG 1899 Hoffenheim|TSG Hoffenheim]] |} === Utakmica bez primljenog gola === ''Posljednja izmjena:20. ''maj'' 2017.''<ref>{{cite web |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/torhueter/1-bundesliga/2016-17/torhueter.html |title=1. Bundesliga: Die weiße Weste. Der Torwart-Award. |trans-title=Bundesliga: The white kit. The goalkeeper award. |website=kicker.de |publisher=[[Kicker (sports magazine)|kicker]] |access-date=1. 10. 2016 |language=German}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! Poz. ! Igrač ! Klub ! Utakmica bez<br>primljenog gola |- | 1 | align="left"|{{ZD|GER}} [[Manuel Neuer]] | align="left"|[[FC Bayern München|Bayern München]] |14 |- |2 | align="left" |{{ZD|GER}} [[Oliver Baumann]] | align="left" |[[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] |12 |- |3 | align="left" |{{ZD|NOR}} [[Rune Jarstein]] | align="left" |[[Hertha BSC]] |11 |- | rowspan="2" |4 | align="left" |{{ZD|FIN}} [[Lukas Hradecky]] | align="left" |[[Eintracht Frankfurt]] | rowspan="2" |10 |- | align="left" |{{ZD|SUI}} [[Yann Sommer]] | align="left" |[[Borussia Mönchengladbach]] |- | rowspan="2" |6 | align="left" |{{ZD|SUI}}[[Roman Bürki]] | align="left" |[[Borussia Dortmund]] | rowspan="2" |9 |- | align="left" |{{ZD|MAĐ}} [[Péter Gulácsi]] | align="left" |[[RB Leipzig]] |- | rowspan="2" |8 | align="left" |{{ZD|GER}} [[Ralf Fährmann]] | align="left" |[[FC Schalke 04|Schalke 04]] | rowspan="2" |8 |- | align="left" |{{ZD|BEL}} [[Koen Casteels]] | align="left" |[[VfL Wolfsburg]] |- |10 | align="left" |{{ZD|SUI}} [[Marwin Hitz]] | align="left" |[[FC Augsburg]] |7 |} === Igrač mjeseca === ''Posljednja izmjena:01. maj 2017.'' {| class="wikitable" ! Mjesec ! Igrač ! Klub ! Ref. |- | Septembar | {{ZD|MEX}} [[Javier Hernández]] | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | <ref>{{cite news|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/blmd6v-september-player-of-the-month-vote.jsp|title=Chicharito voted September Player of the Month! |publisher=bundesliga.com |access-date=28. 9. 2016}}</ref> |- | Oktobar | {{ZD|POLJ}} [[Robert Lewandowski]] | [[FC Bayern München|Bayern München]] | <ref>{{cite news|url=http://www.bundesliga.com/en/bundesliga-tv/noblmd10-fc-bayern-muenchen-robert-lewandowski-october-player-of-the-month-419360.jsp|title=Lewandowski voted October Player of the Month|publisher=bundesliga.com|access-date=2. 11. 2016|archive-date=12. 11. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161112101643/http://www.bundesliga.com/en/bundesliga-tv/noblmd10-fc-bayern-muenchen-robert-lewandowski-october-player-of-the-month-419360.jsp|url-status=dead}}</ref> |- | Novembar | {{ZD|GAB}} [[Pierre-Emerick Aubameyang]] | [[Borussia Dortmund]] | <ref>{{cite news|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/blmd12n-vote-now-for-your-november-bundesliga-player-of-the-month-425263.jsp|title=Aubameyang wins November Player of the Month! |access-date=28. 11. 2016 |publisher=bundesliga.com}}</ref> |- |Decembar |{{ZD|FRA}}[[Ousmane Dembélé]] |[[Borussia Dortmund]] | <ref>{{cite news|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/blmd16n-vote-now-for-your-december-bundesliga-player-of-the-month-428828.jsp|title=Dembele voted December Player of the Month!|last=|first=|date=|work=|publisher=bundesliga.com|via=|access-date=5. 1. 2017}}</ref> |- |Januar |{{ZD|JAP}}[[Yuya Osako]] |[[1. FC Köln]] | <ref>{{cite news|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/blmd18n-osako-voted-january-bundesliga-player-of-the-month-431741.jsp|title=Köln's Yuya Osako voted January Player of the Month!|last=|first=|date=|work=|publisher=bundesliga.com|via=|access-date=2. 2. 2017}}</ref> |- | Februar | {{ZD|MEX}} [[Javier Hernández]] | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | <ref>{{cite news|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/blmd22n-chicharito-lewandowski-aubameyang-piszczek-vote-for-february-bundesliga-player-of-the-month-435097.jsp |title=Leverkusen's Chicharito voted February Player of the Month! |access-date=28. 2. 2017 |publisher=bundesliga.com}}</ref> |- | Mart | {{ZD|GAB}} [[Pierre-Emerick Aubameyang]] | [[Borussia Dortmund]] | <ref>{{cite news|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/blmd25n-mueller-lewandowski-aubameyang-modeste-vote-for-march-bundesliga-player-of-the-month-437991.jsp |title=Dortmund's Aubameyang voted March Player of the Month! |access-date=26. 3. 2017 |publisher=bundesliga.com}}</ref> |- |April |{{ZD|POLJ}} [[Robert Lewandowski]] |[[FC Bayern München|Bayern München]] |<ref>{{Cite news|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/blmd31n-lewandowski-keita-kruse-kramaric-vote-for-your-april-bundesliga-player-of-the-month-442691.jsp|title=Bayern's Lewandowski voted April Player of the Month! |access-date=2. 5. 2017 |publisher=bundesliga.com}}</ref> |- |Maj | {{ZD|GAB}} [[Pierre-Emerick Aubameyang]] | [[Borussia Dortmund]] |<ref>{{Cite news|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/aubameyang-gomez-robben-werner-vote-for-your-may-bundesliga-player-of-the-month-445694.jsp|title=Pierre-Emerick Aubameyang voted YOUR Bundesliga Player of the Month for May! |access-date=2. 6. 2017 |publisher=bundesliga.com}}</ref> |} === Tim Sezone === {| class="wikitable" !Poz. !Igrač !Klub |- |[[Nogometni golman|GK]] |{{ZD|NJE}} [[Manuel Neuer]] |[[FC Bayern München|Bayern München]] |- |[[Odbrambeni igrač (nogomet)|CB]] |{{ZD|NJE}} [[Mats Hummels]] |[[FC Bayern München|Bayern München]] |- |[[Odbrambeni igrač (nogomet)|CB]] |{{ZD|NJE}} [[Niklas Süle]] |[[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] |- |[[Odbrambeni igrač (nogomet)|RB]] |{{ZD|POLJ}} [[Lukas Piszczek]] |[[Borussia Dortmund]] |- |[[Odbrambeni igrač (nogomet)|LB]] |{{ZD|BIH}} [[Sead Kolašinac]] |[[FC Schalke 04|Schalke 04]] |- |[[Vezni igrač|CM]] |{{ZD|ŠPA}} [[Thiago Alcantara]] |[[FC Bayern München|Bayern München]] |- |[[Vezni igrač|CM]] |{{ZD|GVI}} [[Naby Keita]] |[[RB Leipzig]] |- |[[Vezni igrač|LM]] |{{ZD|ŠVE}} [[Emil Forsberg]] |[[RB Leipzig]] |- |[[Vezni igrač|RM]] |{{ZD|FRA}} [[Ousmane Dembele]] |[[Borussia Dortmund]] |- |[[Napadač|ST]] |{{ZD|POLJ}} [[Robert Lewandowski]] |[[FC Bayern München|Bayern München]] |- |[[Napadač|ST]] |{{ZD|GAB}} [[Pierre-Emerick Aubameyang]] |[[Borussia Dortmund]] |} Izvor:<ref>{{Cite web|url=http://www.bundesliga.com/en/tots/|title=Team of the Season|last=|first=|date=26. 5. 2017|website=bundesliga.com|publisher=bundesliga|access-date=26. 5. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170529015413/http://www.bundesliga.com/en/tots/|archive-date=29. 5. 2017|url-status=dead}}</ref> === Broj ekipa po pokrajinama === {| class="wikitable" ! Poz ! [[Njemačke savezne pokrajine|Pokrajine]] ! Broj ekipa ! Klubovi |- | align="center"|1 | [[Datoteka:Flag of North Rhine-Westphalia.svg|Flag of North Rhine-Westphalia|20px]] [[Sjeverna Rajna-Vestfalija]] | align="center"|5 | align="center"|[[1. FC Köln]], [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]], [[Borussia Dortmund]], [[Borussia Mönchengladbach]], and [[FC Schalke 04|Schalke 04]] |- | align="center"|2 | [[Datoteka:Flag of Bavaria (lozengy).svg|Flag of Bavaria (lozengy)|20px]] [[Bavarska]] | align="center"|3 | align="center"|[[FC Augsburg]], [[FC Bayern München|Bayern München]], and [[FC Ingolstadt 04|FC Ingolstadt]] |- | align="center" rowspan=2|3 | [[File:Flag of Baden-Württemberg.svg|Flag of Baden-Württemberg|20px]] [[Baden-Württemberg]] | align="center" rowspan=2|2 | align="center"|[[SC Freiburg]] and [[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] |- | [[Datoteka:Flag of Hesse.svg|Flag of Hesse|20px]] [[Hessen]] | align="center"|[[SV Darmstadt 98|Darmstadt 98]] and [[Eintracht Frankfurt]] |- | align="center" rowspan=6|5 | [[Datoteka:Flag of Berlin.svg|Flag of Berlin|20px]] [[Berlin]] | align="center" rowspan=6|1 | align="center"|[[Hertha BSC]] |- | [[Datoteka:Flag of Bremen.svg|Flag of Bremen|20px]] [[Bremen (pokrajina)|Bremen]] | align="center"|[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |- | [[Datoteka:Flag of Hamburg.svg|Flag of Hamburg|20px]] [[Hamburg]] | align="center"|[[Hamburger SV]] |- | [[Datoteka:Flag of Lower Saxony.svg|Flag of Lower Saxony|20px]] [[Donja Saksonija]] | align="center"|[[VfL Wolfsburg]] |- | [[Datoteka:Flag of Rhineland-Palatinate.svg|Flag of Rhineland-Palatinate|20px]] [[Porajnje-Falačka]] | align="center"|[[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] |- | [[Datoteka:Flag of Saxony.svg|Flag of Saxony|20px]] [[Saksonija]] | align="center"|[[RB Leipzig]] |} == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Fußball-Bundesliga 2016/2017}} * {{službeni website|http://www.bundesliga.com}} {{en simbol}} * [http://www.uefa.com/memberassociations/association=ger/domesticleague/ Bundesliga] na [[UEFA]].com {{en simbol}} * [http://www.transfermarkt.de/1-bundesliga/startseite/wettbewerb/L1 Bundesliga] na Transfermarkt.de {{de simbol}} * [http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite.html Bundesliga] na kicker.de {{de simbol}} {{Bundesliga}} {{Prve evropske nogometne lige 2016/17.}} [[Kategorija:Sezone Njemačke nogometne Bundeslige|2016/17.]] 4rjup1x74op05yj9gljptp0vfeolb1f 0 422773 3665931 3606211 2024-11-15T08:34:10Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665931 wikitext text/x-wiki {{Infokutija anatomija |Ime = Oligodendrocit | Latinski = ''Oligodendrocytus'' | Greek = | GraySubject = | GrayPage = | Image = | Caption = Oligodendrocit | Width = | Image2 = Neuron with oligodendrocyte and myelin sheath.svg | Caption2 = Oligodendrociti stvaraju električnu izolaciju oko aksona nervnih ćelija [[CNS|centralnog nervnog sistema]] (CNS). | ImageMap = | MapCaption = | Precursor = | System = | Artery = | Vein = | Nerve = | Lymph = | MeshName = | MeshNumber = | Code = {{TerminologiaHistologica|2|00|06.2.01018}} | Dorlands = | DorlandsID = }} '''Oligodendrociti''' ([[Grčki jezik|grč.]] = ὀλίγος - ''olígos'' = malo, nekoliko + κύτος - ''kytos'' = ćelija; [[ćelije (biologija)|ćelije]] sa nekoliko grana) ili '''oligodendroglija''' (= malo drvno ljepilo),<ref name="Ragheb_14">{{Harv|Ragheb|1999|p=14}}.</ref> su vrsta [[neuroglija|neuroglije]]. Njihove glavne funkcije su pružanje podrške i izolacije [[akson]]ima [[neuron]]a u [[CNS|centralnom nervnom sistemu]] nekih [[kičmenjak]]a, što je ekvivalent funkciji koju obavljaju [[Schwannove ćelije]] u [[PNS|perifernom nervnom sistemu]]. Oligodendrociti to čine stvaranjem [[mijelinska ovojnica|mijelinskih ovojnica]], koje sadrže 80% [[Lipidi|lipida]] i 20% proteina.<ref name="CarlsonPhysiology">Carlson, Physiology of Behavior, 2010</ref> Jednostruki oligodendrocit može rastegnuti svoje nastavke na 50 aksona,<ref>{{Cite journal|last=Baumann|first=Nicole|last2=Pham-Dinh|first2=Danielle|date=1. 4. 2001|title=Biology of Oligodendrocyte and Myelin in the Mammalian Central Nervous System|url=http://physrev.physiology.org/content/81/2/871|journal=Physiological Reviews|language=en|volume=81|issue=2|pages=871–927|issn=0031-9333|pmid=11274346|access-date=21. 12. 2016|archive-date=6. 12. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171206162051/http://physrev.physiology.org/content/81/2/871|url-status=dead}}</ref> omotavajući oko 1&nbsp;μm mijelinskog omotača oko svakog aksona. Schwannove ćelije, s druge strane, mogu omotati skoro samo jedan akson. Svaki oligodendrocit stvara jedan segment mijelina za nekoliko susjednih aksona.<ref name="CarlsonPhysiology" /> == Porijeklo == Oligodendroglija je vrsta [[glija|glijinih ćelija]] koje nastaju tokom razvoja [[prekursorna ćelija oligodendrocita|prekursornih ćelija olihodendrocita]],<ref>{{cite journal|last=Cameron-Curry|first=Patrizia|author2=Le Douarin, Nicole M.|title=Oligodendrocyte precursors originate from both the dorsal and the ventral parts of the spinal cord|journal=Neuron|date= 1995|volume=15|issue=6|pages=1299–1310|doi=10.1016/0896-6273(95)90009-8|pmid=8845154}}</ref> koje se mogu prepoznati po ispoljavanom broju [[antigen]]a, uključujući i [[gangliozid]] GD3,<ref>Curtis et al., 1988; LeVine and Goldman, 1988; Hardy and Reynolds, 1991</ref> [[CSPG4|NG2 hondroitin-sulfat proteoglikan]] i [[PDGFRA|receptorsku podjedinicu trombocidno izvedenog faktora]] (PDGF-alphaR).<ref name="Pringle1992">{{cite journal|last=Pringle|first=NP|author2=Mudhar, HS |author3=Collarini, EJ |author4= Richardson, WD |title=PDGF receptors in the rat CNS: during late neurogenesis, PDGF alpha-receptor expression appears to be restricted to glial cells of the oligodendrocyte lineage.|journal=Development (Cambridge, England)|date=1992|volume=115|issue=2|pages=535–51|pmid=1425339|url=http://dev.biologists.org/content/115/2/535.full.pdf}}</ref> Većina oligodendrocita razvija se tokom [[embriogeneza|embriogeneze]] i ranog postnatalnog života od ograničene klicine periventrikularne regije.<ref>Vallstedt et al., 2004</ref> Oligodendrociti se nalaze samo u središnjem nervnom sistemu koji se sastoji od [[Mozak|mozga]] i [[Kičmena moždina|kičmene moždine]]. Za ove ćelije se prvobitno mislilo da se proizvode u središnjem dijelu nervne cijevi. Međutim, istraživanja sada pokazuju da oligodendrociti potiču iz trbušne ventrikularne zone embrionalne kičmene moždine, a možda i imaju izvjesnu koncentraciju u prednjem mozgu.<ref>{{cite journal|last=Richardson|first=WD|author2=Kessaris, N |author3=Pringle, N |title=Oligodendrocyte wars.|journal=Nature reviews. Neuroscience|date=2006|volume=7|issue=1|pages=11–8|doi=10.1038/nrn1826|pmid=16371946}}</ref> One pripadaju tipu ćelija koji se posljednji generira u [[CNS]]-u.<ref>{{cite journal|last=Thomas|first=JL|author2=Spassky, N|author3=Perez Villegas, EM|author4=Olivier, C|author5=Cobos, I|author6=Goujet-Zalc, C|author7=Martínez, S|author8=Zalc, B|title=Spatiotemporal development of oligodendrocytes in the embryonic brain|journal=Journal of neuroscience research|date= 2000|volume=59|issue=4|pages=471–6|doi=10.1002/(SICI)1097-4547(20000215)59:4<471::AID-JNR1>3.0.CO;2-3|pmid=10679785}}</ref> Mijelinizacija prevladava u mozgu djeteta pri rođenju i nastavlja se u odrasloj dobi. Čitav proces nije završen do dobi od oko 25-30.<ref name="Fields">Fields, 2008</ref> Nastanak oligodendrocita u mozgu odraslih povezano je sa glijom ograničenih [[predačka ćelija|predačkih ćelija]], poznatih kao predačke ćelije oligodendrocita (OPC).<ref name="Menn2006">{{cite journal|last=Menn|first=B|author2=Garcia-Verdugo, JM |author3=Yaschine, C |author4=Gonzalez-Perez, O |author5=Rowitch, D |author6= Alvarez-Buylla, A |title=Origin of oligodendrocytes in the subventricular zone of the adult brain.|journal=The Journal of neuroscience : the official journal of the Society for Neuroscience|date= 2006|volume=26|issue=30|pages=7907–18|doi=10.1523/JNEUROSCI.1299-06.2006|pmid=16870736}}</ref> Ćelije [[Subventrikulska zona|subventrikulske zone]] prelaze u [[klicin sloj]],<ref name="Menn2006" /> i naseljavaju razvijajuću [[bijela masa|bijelu]] i [[siva masa|sivu masu]], gdje postaju zrela oligodendroglija koja stvara [[mijelin]].<ref>Hardy and Reynolds, 1991; Levison and Goldman, 1993</ref> Međutim, nije jasno da li sve oligodendroglijine predačke ćelije prolaze kroz ovaj slijed događaja. Pretpostavlja se da neke dožive [[apoptoza|apoptozu]],<ref>Barres et al., 1992</ref> a druge ne prelaze u zrelu oligodendrogliju već i dalje i kod odraslih osoba postoje kao oligodendroglijini preci.<ref>Wren et al., 1992</ref> Neobično je da skupine oligodendrocita nastaju u potkomornoj zoni, gdje se može dramatično proširiti administriranje [[epidermni faktor rasta|epidermnog faktora rasta]] (EGF).<ref name="Gonzalez-Perez2009">{{cite journal|last=Gonzalez-Perez, O |first=B|author2=Romero-Rodriguez, R |author3=Soriano-Navarro, M |author4=Garcia-Verdugo, JM |author5=Alvarez-Buylla, A |title=Epidermal growth factor induces the progeny of subventricular zone type B cells to migrate and differentiate into oligodendrocytes|journal=Stem Cells |date= 2009|volume=27|issue=8|pages=2032–43|doi= 10.1002/stem.119|pmid=19544429 |pmc=3346259}}</ref><ref name="Gonzalez-Perez2011">{{cite journal|last=Gonzalez-Perez, O |first=B|author2=Alvarez-Buylla, A |title=Oligodendrogenesis in the subventricular zone and the role of epidermal growth factor|journal=Brain Research Reviews |date= 2011|volume=67|issue=1–2|pages=147–56|doi=10.1016/j.brainresrev.2011.01.001|pmid=21236296 |pmc=3109119}}</ref> == Funkcija == [[Datoteka:Oligodendrocyte illustration.png|thumb|Oligodendrocit sa nekoliko [[mijelin]]iziranih aksonsa.]] Kao dio [[CNS|nervog sistema]], oligodendrociti su blisko srodni sa [[neuron|nervnim ćelijama]]. Kao i sve ostale [[glija|ćelije glije]] pružaju potporu neuronima, kao i podršku ishrani pri proizvodnji neurotrofnog faktora (GDNF) izvedenog iz ćelija glije, neurotrofnog faktora (BDNF) koji je izveden iz moždanog tkiva ili [[insulin]]u sličnog faktora rasta-1 (IGF-1).<ref>{{cite journal | pmc = 2799635 | pmid=19847447 | doi=10.1007/s00401-009-0601-5 | volume=119 | title=Oligodendrocytes: biology and pathology | year=2010 | journal=Acta Neuropathol. | pages=37–53| last1 = Bradl | quote = ...oligodendrocytes can provide trophic support for neurons by the production of glial cell line-derived neurotrophic factor (GDNF), brain-derived neurotrophic factor (BDNF), or insulin-like growth factor-1 (IGF-1). }}</ref> Osim toga, [[nervni sistem]] sisara presudno zavisi od mijelinske ovojnice, koja smanjuje curenje iona i kapacitet [[ćelijska membrana|ćelijske membrane]].<ref>Sokol, 2009</ref> Mijelin također povećava brzinu [[impuls]]a, kao [[preskočno provođenje|preskočno širenje]] [[akcijski potencijal|akcijskog potencijala]] koje se javlja u [[Ranvierov čvor|Ranvijerovim čvorovima]] između [[Schwannove ćelije|Schwannovih ćelija]] ([[PNS|perifernog nervnog sistema]] (PNS) i oligodendrocita ([[CNS|centralnog nervnog sistema]]|CNS]]). Osim toga, brzina impulsa mijelinskih aksona raste linearno sa njihovim promjerom, a brzine impulsa nemijelinziiranih ćelija raste samo uz kvadratni korijen promjera. Izolacija mora biti srazmjerna unutrašnjem dijametru vlakna. Optimalna stopa dijametra aksona je tolika da kada se unutrašnji dijametar podijeli ukupnim (koji uključuje i mijelin) iznosi 0,6.<ref name="Fields" /> Nasuprot tome, satelitski oligodendrociti se funkcijski razlikuju od drugih oligodendrocita. Oni nisu priključeni na neurone i prema tome, nemaju izolacijsku ulogu. Oni ostaju u apoziciji na neuronima i reguliraju vanćelijske tečnosti.<ref>Baumann and Pham-Dinh 2001</ref> Za satelitske oligodendrocite se smatra da su dio sive mase, dok su mijelinizirani oligodendrociti dio bijele mase. Mijelinizacija je važna komponenta inteligencije. Neurolog Vincent J. Schmithorst predlaže postojanje međupovezanosti količine bijele mase i inteligencije. Ljudi s većomm bijelom masom imaju veći IQ.<ref name="Fields" /> A study done with rats by Janice M. Juraska showed that rats that were raised in an enriched environment had more myelination in their corpus callosum.<ref>{{cite journal | author = Juraska J. M. | author2 = Kopcik J. R. | year = 1988 | title = Sex and environmental influences on the size and ultrastructure of the rat corpus callosum | url = | journal = Brain Research | volume = 450 | issue = 1–2| pages = 1–8 | doi = 10.1016/0006-8993(88)91538-7 | pmid = 3401704 | ref = harv }}</ref> [[Datoteka:Oligodendendrocytes in rat brain.tif|thumb|Oligodendrociti u [[cerebellum]]u pacova, obojeni antitijelima za [[mijelinski bazni protein]] (crveno) i [[DNK]] (plavo).<br> Dva ćelijska tijela oligodendrocita su jasno vidljiva, kao i nekoliko mijelinskih aksona. To su šuplje cijevi i tako se pojavljuju kao "tragovi" u ovoj konfokalnoj slici. <br>Većina DNK je u jedrima granula malog mozga, koje su mali [[interneuron]]i. <br>Slika i boja antitijela prema ''EnCor Biotechnology Inc''.]] == Patologija == Bolesti koje dovode do povreda oligodendroglijinih ćelija uključuju demijelinizacijske bolesti kao što su [[multipla skleroza]] i razne [[leukodistrofija|leukodistrofije]]. Tjelesne traume, kao npr. povrede kičmene moždine, mogu dovesti do demijelinizacije. [[Cerebralna paraliza]], (ponekad i razvoj [[periventrikularna leukomalacija|periventrikularne leukomalacije]]), u velikoj mjeri je urođena i uzrokovana novim oštećenjima u nastalom mozgu. Cerebralna paraliza, povrede kičmene moždine, [[moždani udar]], a možda i multipla skleroze, kako se smatra, mogu biti posljedica oštećenja oligodendrocita i prekomjernog oslobađanja [[neurotransmiter]]a [[glutamat]]a.<ref name="Karadottiret">Káradóttir et al., 2007</ref> Pokazalo se da oštećenja mogu biti posredovana i putem [[N-metil-D-aspartat receptor]]a.<ref name="Karadottiret" /> Poremećena funkcija oligodendrocita također može podrazumijevati [[patofiziologija|patofiziološka stanja]] [[shizofrenija|shizofremije]] i [[bipolarni poremećaj|bipolarnog poremećaja]].<ref>Tkachev et al., 2003</ref> Oligodendroglija je podložna infekcijama [[JC virus]]a, što dovodi do [[progresivna multifokalna leukoencefalopatija|progresivne multifokalne leukoencefalopatije]] (PML), stanja koje posebno pogađa bijelu masu, obično u [[imunosupresija|imunokompromitiranih]] pacijenata. [[Tumor]]i oligodendroglije nazivaju se [[oligodendrogliom]]i. Hemoterapijski agens [[Fluorouracil|fluorouracil (5-FU)]] uzrokuje oštećenja oligodendrocita kod miševa, što dovodi do akutnog oštećenja [[CNS|centralnog nervnog sistema]] (CNS) i progresivnog pogoršanja kasnije degeneracije CNS.<ref>[http://www.urmc.rochester.edu/biomedical-genetics/faculty/chemotherapy-induced-damage-to-cns.cfm "Chemotherapy-induced Damage to the CNS as a Precursor Cell Disease"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111227061529/http://www.urmc.rochester.edu/biomedical-genetics/faculty/chemotherapy-induced-damage-to-cns.cfm |date=27. 12. 2011 }} by Dr. Mark D. Noble, University of Rochester</ref><ref>{{Cite journal|pmc=2397490|year=2008|author1=Han|first1=R|title=Systemic 5-fluorouracil treatment causes a syndrome of delayed myelin destruction in the central nervous system|journal=Journal of Biology|volume=7|issue=4|page=12|last2=Yang|first2=Y. M.|last3=Dietrich|first3=J|last4=Luebke|first4=A|last5=Mayer-Pröschel|first5=M|last6=Noble|first6=M|doi=10.1186/jbiol69|pmid=18430259}}</ref> == Također pogledajte == *[[Glija]] *[[Bijela masa]] *[[Siva masa]] == Reference == {{Refspisak|2}} == Dopunska literatura == {{refbegin}} *{{Cite journal|last1=Baumann|first1=Nicole|surname2=Pham-Dinh|given2=Danielle|year=2001|title=Biology of Oligodendrocyte and Myelin in the Mammalian Central Nervous System|journal=Physiological Reviews|volume=81|issue=2|pages=871–927|url=http://physrev.physiology.org/cgi/content/full/81/2/871|access-date=13. 7. 2007|pmid=11274346|ref=harv|archive-date=26. 5. 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070526174852/http://physrev.physiology.org/cgi/content/full/81/2/871|url-status=dead}} {{refend}} {{refbegin}} *{{Cite journal|last1=Ragheb|first=Fadi|year=1999|title=The M3 Muscarinic Acetylcholine Receptor Mediates p42^mapk Activation and c-fos mRNA Expression in Oligodendrocyte Progenitors|place=Ottawa|publisher=National Library of Canada|url=http://www.collectionscanada.ca/obj/s4/f2/dsk1/tape9/PQDD_0025/MQ50862.pdf|access-date=7. 3. 2006|ref=harv|archive-date=16. 5. 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20060516071928/http://www.collectionscanada.ca/obj/s4/f2/dsk1/tape9/PQDD_0025/MQ50862.pdf|url-status=dead}} {{refend}} {{refbegin}} *Raine, C.S. (1991). Oligodendrocytes and central nervous system myelin. In Textbook of Neuropathology, second edition, R.L. Davis and D.M. Robertson, eds. (Baltimore, Maryland: Williams and Wilkins), pp.&nbsp;115–141. {{refend}} {{refbegin}} *{{cite journal | pmid = 13678875 | doi=10.1016/S0140-6736(03)14289-4 | volume=362 | issue=9386 | title=Oligodendrocyte dysfunction in schizophrenia and bipolar disorder |date=septembar 2003 |authors=Tkachev D, Mimmack ML, Ryan MM | journal=Lancet | pages=798–805 | ref = harv | display-authors=etal }} {{refend}} {{refbegin}} *{{cite journal|last=Káradóttir|first=R.|author2=D. Attwell|title=Neurotransmiter receptors in the life and death of oligodendrocytes|journal=Neuroscience|date=14. 4. 2007|volume=145|issue=4|pages=1426–1438|pmid=17049173|pmc=2173944|doi=10.1016/j.neuroscience.2006.08.070|ref=harv}} {{refend}} {{refbegin}} *{{cite book|last=Carlson|first=Neil|title=Physiology of Behavior|url=https://archive.org/details/physiologyofbeha0000carl_u3v4|year=2010|publisher=Allyn & Bacon|location=Boston, MA|isbn=0-205-66627-2|pages=[https://archive.org/details/physiologyofbeha0000carl_u3v4/page/38 38]–39}} {{refend}} {{refbegin}} *{{cite web|last=Sokol|first=Stacey|title=The Physiology and Pathophysiology of Multiple Sclerosis|url=http://mylifehealthandprosperity.com/index.php?option=com_content&view=article&id=65&Itemid=160|work=Multiple Sclerosis: Physiological Tutorial|access-date=29. 4. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120716052115/http://mylifehealthandprosperity.com/index.php?option=com_content&view=article&id=65&Itemid=160|archive-date=16. 7. 2012|url-status=dead}} {{refend}} {{refbegin}} *{{cite journal|last=Fields|first=Douglas|title=White Matter Matters|journal=Scientific American|date=18. 2. 2008|issue=March 2008|pages=54–61|url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=white-matter-matters|access-date=29. 4. 2012|bibcode=2008SciAm.298c..54D|volume=298|doi=10.1038/scientificamerican0308-54|ref=harv}} {{refend}} {{refbegin}} *{{cite journal|last=Menn|first=Benedicte|author2=Oscar Gonzalez-Perez|title=Origin of Oligodendrocytes in the Subventricular Zone of the Adult Brain|journal=The Journal of Neuroscience|date=26. 7. 2006|volume=26|issue=30|pages=7907–7918|doi=10.1523/JNEUROSCI.1299-06.2006|url=http://www.jneurosci.org/content/26/30/7907.full|access-date=29. 4. 2012|pmid=16870736|ref=harv}} {{refend}} *{{cite journal|last=Gonzalez-Perez, O |first=B|author2=Romero-Rodriguez, R |author3=Soriano-Navarro, M |author4=Garcia-Verdugo, JM |author5=Alvarez-Buylla, A |title=Epidermal growth factor induces the progeny of subventricular zone type B cells to migrate and differentiate into oligodendrocytes.|journal=Stem Cells |date=2009|volume=27|issue=8|pages=2032–43|doi= 10.1002/stem.119|pmid=19544429|pmc=3346259|ref=harv}} {{refend}} {{refbegin}} *{{cite journal|last=Vallstedt|first=A|author2=Klos JM|author3=Ericson F|title=Multiple dorsoventral origins of oligodendrocyte generation in the spinal cord and hindbrain|journal=Neuron|date=6. 1. 2005|volume=45|series=1|pages=55–67|pmid=15629702|doi=10.1016/j.neuron.2004.12.026|issue=1|ref=harv}} {{refend}} {{refbegin}} *{{cite journal|last=Thomas|first=JL|author2=Spassky N|author3=Perez Villegas EM|author4=Olivier C|author5=Cobos I|author6=Goujet-Zalc C|author7=Martínez S|author8=Zalc B.|title=Spatiotemporal development of oligodendrocytes in the embryonic brain|journal=Journal of Neuroscience Research|date=15. 2. 2000|volume=59|issue=4|pages=471–476|pmid=10679785|doi=10.1002/(SICI)1097-4547(20000215)59:4<471::AID-JNR1>3.0.CO;2-3|ref=harv}} {{refend}} {{refbegin}} *{{cite journal|last=Richardson|first=WD|author2=Kessaris, N|author3=Pringle, N|title=Oligodendrocyte wars|journal=Nature Neuroscience Reviews|year=2006|volume=7|series=1|pages=11–18|ref=harv|doi=10.1038/nrn1826|pmid=16371946|issue=1}} {{refend}} == Vanjski linkovi == * {{Commonscat|Oligodendrocyte}} * [https://www.neuinfo.org/mynif/search.php?q=%22Oligodendrocyte%22&t=data&s=cover&b=0&r=20 NIF Search - Oligodendrocyte] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130703152425/https://www.neuinfo.org/mynif/search.php?q=%22Oligodendrocyte%22&t=data&s=cover&b=0&r=20 |date=3. 7. 2013 }} via the Neuroscience Information Framework {{Nervno tkivo}} {{Tipovi ljudskih ćelija pretežno ektodermnog porijekla}} [[Kategorija:Glijine ćelije]] [[Kategorija:Ćelije]] [[Kategorija:Biologija bipolarnog poremećaja]] jl9n8dsdtm13o4uxzfnqr8dkcijvwup 10 424105 3665879 3395472 2024-11-14T16:34:13Z KWiki 9400 3665879 wikitext text/x-wiki {{Sastav nogometne reprezentacije | ime = Sastav Slovenije na SP 2010. u nogometu | bg = #ffffff | fg = #006400 | bordercolor = #0088FF | država = Slovenija | država_genitiv = Slovenije | flagvar = | ekipa link = Nogometna reprezentacija Slovenije | naslov = Sastav Slovenije | takmič = SP 2010. | takmič link = Svjetsko prvenstvo u nogometu 2010. | pol = | p1 = [[Samir Handanović|S.&nbsp;Handanović]] | p2 = [[Mišo Brečko|Brečko]] | p3 = [[Elvedin Džinić|Džinić]] | p4 = [[Marko Šuler|Šuler]] | p5 = [[Boštjan Cesar|Cesar]] | p6 = [[Branko Ilić|Ilić]] | p7 = [[Nejc Pečnik|Pečnik]] | p8 = [[Robert Koren|Koren]]&nbsp;{{kapiten}} | p9 = [[Zlatan Ljubijankić|Ljubijankić]] | p10 = [[Valter Birsa|Birsa]] | p11 = [[Milivoje Novaković|Novaković]] | p12 = [[Jasmin Handanović|J.&nbsp;Handanović]] | p13 = [[Bojan Jokić|Jokić]] | p14 = [[Zlatko Dedić|Dedić]] | p15 = [[Rene Krhin|Krhin]] | p16 = [[Aleksander Šeliga|Šeliga]] | p17 = [[Andraž Kirm|Kirm]] | p18 = [[Aleksandar Radosavljević (nogometaš, 1979)|Radosavljević]] | p19 = [[Suad Fileković|Fileković]] | p20 = [[Andrej Komac|Komac]] | p21 = [[Dalibor Stevanović|Stevanović]] | p22 = [[Matej Mavrič|Mavrič]] | p23 = [[Tim Matavž|Matavž]] | selektor = [[Matjaž Kek]] | bilješke = }}<noinclude> [[Kategorija:Navkutije sastava Slovenije na svjetskim prvenstvima u nogometu|2010.]] [[Kategorija:Navkutije sastava na Svjetskom prvenstvu u nogometu 2010.|Slovenija]] </noinclude> onnwfdncqnmdci17libw0hc1xo4dpbh 10 424106 3665880 3395471 2024-11-14T16:39:06Z KWiki 9400 3665880 wikitext text/x-wiki {{Sastav nogometne reprezentacije | ime = Sastav Slovenije na SP 2002. u nogometu | bg = #ffffff | fg = #006400 | bordercolor = #0088FF | država = Slovenija | država_genitiv = Slovenije | flagvar = | ekipa link = Nogometna reprezentacija Slovenije | naslov = Sastav Slovenije | takmič = SP 2002. | takmič link = Svjetsko prvenstvo u nogometu 2002. | pol = | p1 = [[Marko Simeunovič|Simeunovič]] | p2 = [[Goran Sankovič|Sankovič]] | p3 = [[Željko Milinovič|Milinovič]] | p4 = [[Muamer Vugdalić|Vugdalić]] | p5 = [[Marinko Galič|Galič]] | p6 = [[Aleksander Knavs|Knavs]] | p7 = [[Džoni Novak|Novak]] | p8 = [[Aleš Čeh|A.&nbsp;Čeh]]&nbsp;{{kapiten}} | p9 = [[Milan Osterc|Osterc]] | p10 = [[Zlatko Zahović|Zahović]] | p11 = [[Miran Pavlin|Pavlin]] | p12 = [[Mladen Dabanovič|Dabanovič]] | p13 = [[Mladen Rudonja|Rudonja]] | p14 = [[Saša Gajser|Gajser]] | p15 = [[Rajko Tavčar|Tavčar]] | p16 = [[Senad Tiganj|Tiganj]] | p17 = [[Zoran Pavlović|Pavlović]] | p18 = [[Milenko Aćimović|Aćimović]] | p19 = [[Amir Karić|Karić]] | p20 = [[Nastja Čeh|N.&nbsp;Čeh]] | p21 = [[Sebastjan Cimirotič|Cimirotič]] | p22 = [[Dejan Nemec|Nemec]] | p23 = [[Spasoje Bulajić|Bulajić]] | selektor = [[Srečko Katanec|Katanec]] | bilješke = }}<noinclude> [[Kategorija:Navkutije sastava Slovenije na svjetskim prvenstvima u nogometu|2002.]] [[Kategorija:Navkutije sastava na Svjetskom prvenstvu u nogometu 2002.|Slovenija]] </noinclude> 9jjgaveyhkj71y5w69i1lk0ilhotoyw 3665882 3665880 2024-11-14T16:42:26Z KWiki 9400 3665882 wikitext text/x-wiki {{Sastav nogometne reprezentacije | ime = Sastav Slovenije na SP 2002. u nogometu | bg = #ffffff | fg = #006400 | bordercolor = #0088FF | država = Slovenija | država_genitiv = Slovenije | flagvar = | ekipa link = Nogometna reprezentacija Slovenije | naslov = Sastav Slovenije | takmič = SP 2002. | takmič link = Svjetsko prvenstvo u nogometu 2002. | pol = | p1 = [[Marko Simeunovič|Simeunovič]] | p2 = [[Goran Sankovič|Sankovič]] | p3 = [[Željko Milinovič|Milinovič]] | p4 = [[Muamer Vugdalić|Vugdalić]] | p5 = [[Marinko Galič|Galič]] | p6 = [[Aleksander Knavs|Knavs]] | p7 = [[Džoni Novak|Novak]] | p8 = [[Aleš Čeh|A.&nbsp;Čeh]]&nbsp;{{kapiten}} | p9 = [[Milan Osterc|Osterc]] | p10 = [[Zlatko Zahović|Zahović]] | p11 = [[Miran Pavlin|Pavlin]] | p12 = [[Mladen Dabanovič|Dabanovič]] | p13 = [[Mladen Rudonja|Rudonja]] | p14 = [[Saša Gajser|Gajser]] | p15 = [[Rajko Tavčar|Tavčar]] | p16 = [[Senad Tiganj|Tiganj]] | p17 = [[Zoran Pavlović|Pavlović]] | p18 = [[Milenko Aćimović|Aćimović]] | p19 = [[Amir Karić|Karić]] | p20 = [[Nastja Čeh|N.&nbsp;Čeh]] | p21 = [[Sebastjan Cimirotič|Cimirotič]] | p22 = [[Dejan Nemec|Nemec]] | p23 = [[Spasoje Bulajič|Bulajič]] | selektor = [[Srečko Katanec|Katanec]] | bilješke = }}<noinclude> [[Kategorija:Navkutije sastava Slovenije na svjetskim prvenstvima u nogometu|2002.]] [[Kategorija:Navkutije sastava na Svjetskom prvenstvu u nogometu 2002.|Slovenija]] </noinclude> 9ztiy7jz8ayd7zwj4ctbl64rl5zzkhn 10 425743 3665881 3566443 2024-11-14T16:41:55Z KWiki 9400 3665881 wikitext text/x-wiki {{Sastav nogometne reprezentacije | ime = Sastav Slovenije na EP 2000. u nogometu | bg = #ffffff | fg = #006400 | bordercolor = #0088FF | država = Slovenija | država_genitiv = Slovenije | flagvar = | ekipa link = Nogometna reprezentacija Slovenije | naslov = Sastav Slovenije | takmič = EP 2000. | takmič link = Evropsko prvenstvo u nogometu 2000. | pol = | p1 = [[Marko Simeunovič|Simeunovič]] | p2 = [[Spasoje Bulajič|Bulajič]] | p3 = [[Željko Milinovič|Milinovič]] | p4 = [[Darko Milanič|Milanič]] {{kapiten}} | p5 = [[Marinko Galič|Galič]] | p6 = [[Aleksander Knavs|Knavs]] | p7 = [[Džoni Novak|Novak]] | p8 = [[Aleš Čeh|Čeh]] | p9 = [[Sašo Udovič|Udovič]] | p10 = [[Zlatko Zahović|Zahović]] | p11 = [[Miran Pavlin|Pavlin]] | p12 = [[Mladen Dabanovič|Dabanovič]] | p13 = [[Mladen Rudonja|Rudonja]] | p14 = [[Saša Gajser|Gajser]] | p15 = [[Rudi Istenič|Istenič]] | p16 = [[Anton Žlogar|Žlogar]] | p17 = [[Ermin Šiljak|Šiljak]] | p18 = [[Milenko Aćimović|Aćimović]] | p19 = [[Amir Karić|Karić]] | p20 = [[Milan Osterc|Osterc]] | p21 = [[Zoran Pavlović|Pavlović]] | p22 = [[Dejan Nemec|Nemec]] | selektor = [[Srečko Katanec|Katanec]] | bilješke = }}<noinclude> [[Kategorija:Navkutije sastava Slovenije na evropskim prvenstvima u nogometu|2000.]] [[Kategorija:Navkutije sastava na Evropskom prvenstvu u nogometu 2000.|Slovenija]] </noinclude> piw2ngqwf02a11vsyvnqulxandwtqvj 0 428620 3665861 3556210 2024-11-14T15:25:03Z Makenzis 98619 3665861 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometni klub | Boja1 = #FFFFFF | Boja2 = #000000 | Ime kluba = '''Sogndal Fotball''' | Puno ime = Sogndal Fotball | Grb = Sogndal IL (grb).png | Nadimak = | Osnovan = [[1926.]] | Raspušten = | Lokacija = [[Sogndal]]<br>[[Norveška]] | Boje = {{colorbox|black}} {{colorbox|white}} | Federacija = [[Nogometni savez Norveške|NFF]] | Konfederacija = | Liga = [[Prva nogometna divizija Norveške|OBOS-ligaen]] | Stadion = [[Fosshaugane Campus]] | Kapacitet = 5.539<ref>{{Cite news|url=http://www.fosshauganecampus.no/|title=Fosshaugane Campus|access-date=24. 3. 2017}}</ref> | Vlasnik kluba = | Predsjednik kluba = | Menadžer = | Uspjesi = | Nacionalni kupovi = | Evropski kupovi = | Adresa = | Plasman u prethodnoj sezoni = 13. mjesto (1. divisjon) | Prethodna sezona = 2024. | Webstranica = [http://www.sogndalfotball.no/ sogndalfotball.no] | Trenutna sezona = | uzorak_lr1 = | uzorak_t1 = _sogndal1617h | uzorak_dr1 = | uzorak_š1 = | uzorak_č1 = | lijeva ruka1 = FFFFFF | tijelo1 = FFFFFF | desna ruka1 = FFFFFF | šorc1 = 000000 | čarape1 = 000000 | uzorak_lr2 = | uzorak_t2 = _sogndal1617a | uzorak_dr2 = | uzorak_š2 = | uzorak_č2 = | lijeva ruka2 = 000000 | tijelo2 = 000000 | desna ruka2 = 000000 | šorc2 = FFFFFF | čarape2 = FFFFFF | }} '''Sogndal Fotball''' je profesionalni nogometni klub iz [[Sogndal]]a, [[Norveška]]. Takmiči se u [[Prva nogometna divizija Norveške|OBOS-ligaen]], DRUGOM rangu nogometa u Norveškoj. Klub je osnovan 1926. godine. ećinu svog postojanja je proveo u nižim ligama. 1976. godine je igrao finale nacionalnog kupa u kojem je poražen sa 2-1 od [[SK Brann|Branna]]. Tradicionalne boje kluba sucrna i bijela. Domaće utakmice igra na stadionu [[Fosshaugane Campus]]. ==Uspjesi== *'''[[Kup Norveške u nogometu|Nacionalni kup]]:''' **'''[[Datoteka:Cup Finalist.png]] (1):''' 1976 == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * [http://www.sogndalfotball.no/ Službena stranica] [[Kategorija:Nogometni klubovi u Norveškoj]] [[Kategorija:Nogometni klubovi osnovani 1926.]] ceb6x2k3e3yb0ttl9qw0szims6kfe8d 0 428773 3665868 3074029 2024-11-14T16:11:34Z Makenzis 98619 3665868 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometni klub | Boja1 = #FFFFFF | Boja2 = #000050 | Ime kluba = '''Stabæk Fotball''' | Puno ime = Stabæk Fotball | Grb = Stabaek IF (grb).png | Nadimak = ''De Blaa'' | Osnovan = [[1912.]] | Raspušten = | Lokacija = [[Bærum]]<br>[[Norveška]] | Boje = {{colorbox|blue}} {{colorbox|white}} | Federacija = [[Nogometni savez Norveške|NFF]] | Konfederacija = | Liga = 1. divisjon (II) | Stadion = [[Nadderud Stadion|Nadderud]]<ref>{{Cite news|url=http://stadiumdb.com/stadiums/nor/nadderud_stadion|title=Fosshaugane Campus|access-date=30. 3. 2017}}</ref> | Kapacitet = 7.000 | Vlasnik kluba = | Predsjednik kluba = | Menadžer = | Uspjesi = | Nacionalni kupovi = | Evropski kupovi = | Adresa = | Plasman u prethodnoj sezoni = 7. mjesto | Prethodna sezona = 2024. | Webstranica = [http://www.stabak.no/ stabak.no] | Trenutna sezona = | uzorak_lr1 = _stabaek1617h | uzorak_t1 = _stabaek1617h | uzorak_dr1 = _stabaek1617h | uzorak_š1 = | uzorak_č1 = | lijeva ruka1 = 000050 | tijelo1 = 000050 | desna ruka1 = 000050 | šorc1 = 000050 | čarape1 = 000050 | uzorak_lr2 = _stabaek1617a | uzorak_t2 = _stabaek1617a | uzorak_dr2 = _stabaek1617a | uzorak_š2 = | uzorak_č2 = | lijeva ruka2 = FFFFFF | tijelo2 = FFFFFF | desna ruka2 = FFFFFF | šorc2 = FFFFFF | čarape2 = FFFFFF | }} '''Stabæk Fotball''' je profesionalni nogometni klub iz [[Bærum]]a, [[Norveška]]. Takmiči se u [[Eliteserien (nogomet)|Eliteserien]], navišem rangu nogometa u Norveškoj. ==Historija== Klub je osnovan 1912. godine. 2008. godine osvaja [[Eliteserien (nogomet)|Prvu ligu]]. Nacionalni kup je osvojio 1998. godine. Tradicionalne boje kluba su crna i bijela. Domaće utakmice igra na stadionu [[Nadderud Stadion|Nadderud]]. ==Uspjesi== *'''[[Eliteserien (nogomet)|Prva liga]]:''' **'''[[Datoteka:Cup Winner.png]] (1):''' 2008. **'''[[Datoteka:Cup Finalist.png]] (1):''' 2007. *'''[[Kup Norveške u nogometu|Kup Norveške]]:''' **'''[[Datoteka:Cup Winner.png]] (1):''' 1998. **'''[[Datoteka:Cup Finalist.png]] (1):''' 2008. == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * [http://www.stabak.no/ Službena stranica] [[Kategorija:Nogometni klubovi u Norveškoj]] [[Kategorija:Nogometni klubovi osnovani 1912.]] e7k0naotsv6uc4tmnz2rohqoi42perj 0 430567 3665922 3639046 2024-11-15T07:17:38Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665922 wikitext text/x-wiki {{Infokutija sezona nogometne lige |takmičenje=[[Bundesliga]] |sezona=2017/18. |slika= |pobjednici=[[FC Bayern Munchen|Bayern Munchen]] |ispao=[[Hamburger SV]]<br>[[1. FC Köln]] |kontinentalni_kup1= [[UEFA Liga prvaka 2017/2018.|UEFA Liga prvaka]] |kontinentalni_kup1 kvalifikovani=[[FC Schalke 04]]<br>[[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]]<br>[[Borussia Dortmund]] |kontinentalni_kup2= [[UEFA Evropska liga 2017/2018.]] |kontinentalni_kup2 kvalifikovani=[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]]<br>[[Eintracht Frankfurt]]<br>[[RB Leipzig]] |najbolji_strijelac= [[Robert Lewandowski]] (29 golova) |najveća_domaća_pobjeda= [[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] 6–0 [[1. FC Köln]]<br>[[FC Bayern Munchen|Bayern Munchen]] 6–0 [[Hamburger SV]]<br>[[FC Bayern Munchen|Bayern Munchen]] 6–0 [[Borussia Dortmund]]<ref name=Statistics>[http://www.espnfc.com/german-bundesliga/10/statistics/performance?season=2017 Statistics]</ref> |najveća_gostujuća_pobjeda= [[Borussia Mönchengladbach]] 1–5 [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]]<br>[[SC Freiburg]] 0–4 [[FC Bayern Munchen|Bayern Munchen]]<br>[[Hertha BSC]] 2–6 [[RB Leipzig]]<ref name=Statistics /> |najviše_golova= [[Borussia Dortmund]] 4-4 [[FC Schalke 04]]<br>[[Hannover 96]] 4-4 [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]]<br>[[Hertha BSC]] 2–6 [[RB Leipzig]]<ref name=Statistics /> |utakmice= 306 |ukupno_golova= 855 |najduže_pobjede= 10 utakmice<ref name=Statistics /><br>[[FC Bayern Munchen|Bayern Munchen]] |najduže_porazi= 5 games<ref name=Statistics /><br>[[1. FC Köln]] |najduže_neporažen= 13 games<ref name=Statistics /><br>[[FC Bayern Munchen|Bayern Munchen]] |najduži_niz_bez_pobjede= 16 games<ref name=Statistics /><br>[[1. FC Köln]] |najveća_posjećenost= 81,360<ref name=Statistics /><br>[[Borussia Dortmund]] v [[Borussia Mönchengladbach]]<br>[[Borussia Dortmund]] v [[FC Bayern Munchen|Bayern Munchen]]<br>[[Borussia Dortmund]] v [[SC Freiburg]]<br>[[Borussia Dortmund]] v [[Hamburger SV]] |najmanja_posjećenost= 22,827<ref name=Statistics /><br>[[VfL Wolfsburg]] v [[RB Leipzig]] |ukupno_gledalaca= 13.663.294 |prosječna_posjećenost= 44.651 |prethodna_sezona=[[Nogometna Bundesliga 2016/2017.|2016/17]]. |sljedeća_sezona=[[Nogometna Bundesliga 2018/2019.|2018/19]]. }} '''Fußball-Bundesliga 2017/2018.''' je bila 55. sezona [[Fußball-Bundesliga|Bundeslige]], prve njemačke nogometne lige. Sezona je počela 18. augusta 2017 i trajala do 12. maja 2018.<ref>{{cite news|url=http://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/agmd13-bundesliga-dates-2017-18-season-425732.jsp|title=Bundesliga reveals dates for your diary 2017/18|website=Bundesliga.com|publisher=[[Deutsche Fußball Liga|DFL Deutsche Fußball Liga GmbH]]|date=2. 12. 2016|access-date=13. 3. 2017|archive-date=6. 11. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201106223200/https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/agmd13-bundesliga-dates-2017-18-season-425732.jsp|url-status=dead}}</ref> [[FC Bayern München|Bayern]] je odbranio šampionsku titulu prvaka Njemačke osvojivši svoju 28. titulu. To je bila njihova rekordna šesta uzastopna titula.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/43674934|title=Bayern Munich wrap up sixth Bundesliga title in a row with win over Augsburg|publisher=BBC Sport|date=7. 4. 2018|access-date=7. 4. 2018}}</ref><ref name="champions">{{cite news|title=Bayern Munich seal sixth consecutive Bundesliga title with win over Augsburg|url=https://www.theguardian.com/football/2018/apr/07/bayern-munich-seal-sixth-bundesliga-title-in-a-row-after-seeing-off-augsburg|access-date=8. 4. 2018|work=The Guardian|agency=Reuters|date=7. 4. 2018}}</ref> [[FC Schalke 04|Schalke 04]], [[TSG 1899 Hoffenheim|Hoffenheim]] i [[Borussia Dortmund]] su osigurali plasman u grupnu fazu [[UEFA Liga prvaka 2018/2019.|Lige prvaka 2018/19.]]. [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] kao petoplasirana ekipa ide u grupnu fazu [[UEFA Evropska liga 2018/2019.|Evropske liga 2018/19.]], kao i osvajač [[DFB-Pokal|kupa]] [[Eintracht Frankfurt]]. [[RB Leipzig]] će takmičenje početi u trećem krugu kvalifikacija. Iz lige su ispali [[1. FC Köln]] i [[Hamburger SV]] koji je tako izgubio status najdugovječnijeg člana [[Bundesliga|Bundeslige]], a [[VfL Wolfsburg]] je za svoj opstanak u ligi morao igrati baraž protiv trećeplasirane ekipe [[2. Bundesliga 2017/2018.|druge Bundeslige]], [[Holstein Kiel]]. Najbolji strijelac lige je bio [[Robert Lewandowski]], sa 29 postignutih golova. == Ekipe == I ove sezone,kao i prethodnih, u [[Fußball-Bundesliga|Bundesligi]] se takmičilo 18 timova. Nakon jedne sezone provedene u drugom po rangu takmičenju njemačkog fudbala,[[VfB Stuttgart]] i [[Hannover 96]] su se vratili u najviši rang. Umjesto njih u [[2. Fußball-Bundesliga|Zweitu]] su ispali [[FC Ingolstadt]] i [[SV Darmstadt 98]]. Šesnaestoplasirani [[VfL Wolfsburg]] je svoj opstanak u ligi izborio nakon baraža koji je odigrao sa [[Eintracht Braunschweig]]om, trećeplasiranom ekipom [[2. Fußball-Bundesliga 2016/2017.|2. Bundeslige 2016/17]]. {| | {| class="wikitable sortable" border="1" ! align="center" |Poz. ! width="210" |'''Bundesliga 2016/17.''' ! width="50" |Bod. |- style="background: #00FFFF;" |<center>'''16.''' </center> |'''[[VfL Wolfsburg]]''' |<center>'''37'''</center> |- style="background: #FF8888;" |<center>'''17.''' </center> |'''[[FC Ingolstadt 04]]''' |<center>'''32'''</center> |- style="background: #FF8888;" |<center>'''18.''' </center> |[[SV Darmstadt 98|'''Darmstadt 98''']] |<center>'''25'''</center> |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%" width="100%" | width="20px" bgcolor="FF8888" | |<small>Ispali iz [[Fußball-Bundesliga 2014/2015.|Bundeslige]]</small> |- | width="20px" bgcolor="00FFFF" | |<small>Igraju doigravanje za opstanak u ''1. Bundesligi''</small> |} | valign="top" | {| class="wikitable sortable" border="1" ! align="center" |Poz. ! width="210" |'''2 Bundesliga 2016/17.''' ! width="50" |Bod. |- style="background: #00FF7F;" |<center>'''1.''' </center> |'''[[VfB Stuttgart]]''' |<center>'''69'''</center> |- style="background: #00FF7F;" |<center>'''2.''' </center> |'''[[Hannover 96]]''' |<center>'''67'''</center> |- style="background: #00FFFF;" |<center>'''3.'''</center> |'''[[Eintracht Braunschweig]]''' |<center>'''66''' </center> |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%" width="100%" | width="20px" bgcolor="00FF7F" | |<small>Plasirali se u ''1. Bundesligu''</small> |- | width="20px" bgcolor="00FFFF" | |<small>Igraju doigravanje za ulazak u ''1. Bundesligu''</small> |} |} === Doigravanje === {| class="wikitable" | '''1.''' | 25. maj 2016. |[[VfL Wolfsburg]] | <center>'''1−0''' </center> |[[Eintracht Braunschweig]] | [[Volkswagen Arena]], [[Wolfsburg]] |- | '''2.''' | 29. maj 2016. |[[Eintracht Braunschweig]] | <center>'''0−1''' </center> |[[VfL Wolfsburg]] | [[Eintracht-Stadion]], [[Braunschweig]] |} {{col-begin}} {{col-2}} === Stadioni i njihovi kapaciteti === {| class="wikitable sortable" style="text-align: left; font-size:85%;" |- ! Ekipa ! Lokacija ! Stadion ! Kapacitet |- |[[FC Augsburg|Augsburg]] |[[Augsburg]] |[[WWK ARENA]] | style="text-align:center;"| 30.660 |- |[[Hertha BSC]] |[[Berlin]] |[[Olimpijski stadion (Berlin)|Olympiastadion]] | style="text-align:center;"| 74.475 |- |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |[[Bremen]] |[[Weserstadion]] | style="text-align:center;"| 42.100 |- |[[Borussia Dortmund]] |[[Dortmund]] |[[Westfalenstadion|Signal Iduna Park]] | style="text-align:center;"| 81.359 |- |[[Eintracht Frankfurt]] |[[Frankfurt]] |[[Commerzbank-Arena]] | style="text-align:center;"| 51.500 |- |[[SC Freiburg]] |[[Freiburg im Breisgau]] |[[Schwarzwald-Stadion]] | style="text-align:center;"| 24.000 |- |[[Hamburger SV]] |[[Hamburg]] |[[Volksparkstadion]] | style="text-align:center;"| 57.000 |- |[[Hannover 96]] |[[Hannover]] |[[HDI-Arena]] | style="text-align:center;"| 49.000 |- |[[TSG 1899 Hoffenheim]] |[[Sinsheim]] |[[Rhein-Neckar Arena|Wirsol Rhein-Neckar-Arena]] | style="text-align:center;"| 30.150 |- |[[1. FC Köln]] |[[Köln]] |[[RheinEnergieStadion]] | style="text-align:center;"| 50.374 |- |[[RB Leipzig]] |[[Leipzig]] |[[Red Bull Arena (Leipzig)|Red Bull Arena]] | style="text-align:center;"| 42,959 |- |[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |[[Leverkusen]] |[[BayArena]] | style="text-align:center;"| 30.210 |- |[[1. FSV Mainz 05|Mainz]] |[[Mainz]] |[[Coface Arena|Opel Arena]] | style="text-align:center;"| 34.000 |- |[[Borussia Mönchengladbach]] |[[Mönchengladbach]] |[[Borussia-Park]] | style="text-align:center;"| 54.010 |- |[[FC Bayern München|Bayern]] |[[München]] |[[Allianz Arena]] | style="text-align:center;"| 75.000 |- |[[FC Schalke 04|Schalke 04]] |[[Gelsenkirchen]] |[[Veltins-Arena]] | style="text-align:center;"| 62.271 |- |[[VfB Stuttgart]] |[[Stuttgart]] |[[Mercedes-Benz Arena]] | style="text-align:center;"| 60.449 |- |[[VfL Wolfsburg|Wolfsburg]] |[[Wolfsburg]] |[[Volkswagen Arena]] | style="text-align:center;"| 30.000 |} {{col-2}} === Lokacije ekipa === {{Lokacijska karta+|Njemačka|width=400|float=right|caption=Lokacije ekipa Bundeslige 2017/2018.|places={{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=48.323056|long=10.885833|label=[[FC&nbsp;Augsburg]]|position=left}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=52.514722|long=13.239444|label=[[Hertha&nbsp;BSC]]|position=top}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=53.083333|long= 8.837628|label=[[SV Werder Bremen|Werder&nbsp;Bremen]]|position=left}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=51.516667|long= 7.466667|label=<div style="position:relative; top:-5px;">[[Borussia&nbsp;Dortmund]]</div>|position=right}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=50.116667|long= 8.683333|label=[[Eintracht&nbsp;Frankfurt]]|position=right}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=47.988945|long= 7.892947|label=[[SC Freiburg|SC&nbsp;Freiburg]]}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=53.587095|long= 9.898711|label=[[Hamburger&nbsp;SV]]|position=top}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=52.360771|long=9.730700|label=[[Hannover&nbsp;96]]|position=left}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=49.238014|long= 8.883333|label=[[TSG 1899 Hoffenheim|1899&nbsp;Hoffenheim]]|position=right}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=50.933611|long= 6.874697|label=<div style="position:relative; left:-25px;">[[1.&nbsp;FC&nbsp;Köln]]</div>|position=bottom}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=51.345770|long=12.348298|label=[[RB Leipzig|RB&nbsp;Leipzig]]|position=top}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=51.038056|long= 7.001944|label=<div style="position:relative; top:4px; left:2px;">[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer&nbsp;Leverkusen]]</div>|position=right}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=50.000928|long= 8.245731|label=[[1. FSV Mainz 05|Mainz&nbsp;05]]|position=left}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=51.174530|long= 6.385407|label=<div style="position:relative; top:-4px;">[[Borussia&nbsp;Mönchengladbach]]</div>|position=right}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=48.218773|long=11.624760|label=[[FC Bayern München]]|position=bottom}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=51.554498|long= 7.067554|label=<div style="position:relative; left:-30px;">[[FC Schalke 04|Schalke&nbsp;04]]</div>|position=top}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=48.792295|long= 9.232141|label=[[VfB&nbsp;Stuttgart]]|position=left}} {{Lokacijska karta~|Njemačka|lat=52.421923|long=10.784980|label=[[VfL&nbsp;Wolfsburg]]|position=right}}}} {{col-end}} === Osoblje i dresovi === {| class="wikitable sortable" ! Tim ! Menadžer ! Kapiten ! Proizvođač dresova ! Sponzor na dresu |- | {{sort|Augsburg|[[FC Augsburg]]}} | align="left" | {{sort|Schuster, Dirk|{{ZD|NJE}} [[Manuel Baum]]}} | align="left" | {{sort|Baier, Daniel|{{ZD|NJE}} [[Daniel Baier]]}} | [[Nike, Inc.|Nike]] | WWK |- | [[Hertha BSC]] | {{sort|Dárdai, Pál|{{ZD|MAĐ}} [[Pál Dárdai]]}} | {{sort|Ibišević, Vedad|{{ZD|BIH}} [[Vedad Ibišević]]}} | Nike | bet-at-home.com |- | [[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] | align="left" | {{sort|Kohfeldt, Florian|{{ZD|NJE}} [[Florian Kohfeldt]]}} | align="left" | {{sort|Junuzović, Zlatko|{{ZD|AUT}} [[Zlatko Junuzović]]}} | Nike | Wiesenhof |- | [[Borussia Dortmund]] | {{sort|Stöger, Peter|{{ZD|AUT}} [[Peter Stöger]]}} | {{sort|Schmelzer, Marcel|{{ZD|NJE}} [[Marcel Schmelzer]]}} | [[Puma AG|Puma]] | Evonik |- | [[Eintracht Frankfurt]] | {{sort|Kovač, Niko|{{ZD|HRV}} [[Niko Kovač]]}} | {{sort|Meier, Alexander|{{ZD|NJE}} [[Alexander Meier]]}} | Nike | Krombacher Brauerei |- | [[SC Freiburg]] | {{sort|Streich, Christian|{{ZD|NJE}} [[Christian Streich]]}} | {{sort|Schuster, Julian|{{ZD|NJE}} [[Julian Schuster]]}} | [[Hummel International|Hummel]] | Schwarzwaldmilch |- | [[Hamburger SV]] | align="left" | {{sort|Titz, Christian|{{ZD|NJE}} [[Christian Titz]]}} | align="left" | {{sort|Sakai, Gotoku|{{ZD|JAP}} [[Gōtoku Sakai]]}} | [[Adidas]] | Emirates |- | [[Hannover 96]] | align="left" | {{sort|Breitenreiter, André|{{ZD|NJE}} [[André Breitenreiter]]}} | align="left" | {{sort|Prib, Edgar|{{ZD|RUS}} [[Edgar Prib]]}} | [[Jako]] | Heinz von Heiden |- | {{sort|Hoffenheim|[[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]]}} | {{sort|Nagelsmann, Julian|{{ZD|NJE}} [[Julian Nagelsmann]]}} | {{sort|Polanski, Eugen|{{ZD|POL}} [[Eugen Polanski]]}} | [[Lotto Sport Italia|Lotto]] | SAP |- | {{sort|Köln|[[1. FC Köln]]}} | {{sort|Ruthenbeck, Stefan|{{ZD|NJE}} [[Stefan Ruthenbeck]]}} | {{sort|Lehmann, Matthias|{{ZD|NJE}} [[Matthias Lehmann]]}} | Erima | REWE |- | [[RB Leipzig]] | {{sort|Hasenhüttl, Ralph|{{ZD|AUT}} [[Ralph Hasenhüttl]]}} | {{sort|Kaiser, Dominik|{{ZD|NJE}} [[Dominik Kaiser]]}} | Nike | Red Bull |- | [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | align="left" |{{sort|Herrlich, Heiko |{{ZD|NJE}} [[Heiko Herrlich]]}} | align="left" | {{sort|Bender, Lars|{{ZD|NJE}} [[Lars Bender]]}} | [[Jako]] | Barmenia Versicherungen |- | [[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] | align="left" |{{sort|Schwarz, Sandro |{{ZD|NJE}} [[Sandro Schwarz]]}} | align="left" | {{sort|Bell, Stefan|{{ZD|NJE}} [[Stefan Bell]]}} | Lotto | Kömmerling |- | [[Borussia Mönchengladbach]] | align="left" | {{sort|Hecking, Dieter|{{ZD|NJE}} [[Dieter Hecking]]}} | align="left" | {{sort|Stindl, Lars|{{ZD|NJE}} [[Lars Stindl]]}} | [[Kappa (kompanija)|Kappa]] | Postbank |- | [[FC Bayern München]] | align="left" |{{sort|Heynckes, Jupp|{{ZD|NJE}} [[Jupp Heynckes]]}} | align="left" | {{sort|Neuer, Manuel|{{ZD|NJE}} [[Manuel Neuer]]}} | Adidas | Deutsche Telekom |- | [[FC Schalke 04|Schalke 04]] | align="left" | {{sort|Tedesco, Domenico |{{ZD|NJE}} [[Domenico Tedesco]]}} | align="left" | {{sort|Fährmann, Ralf|{{ZD|NJE}} [[Ralf Fährmann]]}} | Adidas | Gazprom |- | [[VfB Stuttgart]] | align="left" | {{sort|Korkut, Tayfun|{{ZD|TUR}} [[Tayfun Korkut]]}} | align="left" | {{sort|Gentner, Christian|{{ZD|NJE}} [[Christian Gentner]]}} | Puma | Mercedes-Benz Bank |- | {{sort|Wolfsburg|[[VfL Wolfsburg]]}} | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Bruno Labbadia]] | align="left" | {{sort|Camacho, Ignacio|{{ZD|NJE}} [[Ignacio Camacho]]}} | Nike | [[Volkswagen]] |} === Smjene trenera === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! width="100" | Tim ! width="150" | Odlazeći menadžer ! width="15" | Način ! width="130" | Datum odlaska ! width="15" | Pozicija na tabeli ! width="150" | Dolazeći menadžer ! width="130" | Datum dolaska ! width="15" | {{Tooltip|Ref.|References}} |- |[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | align="left" | {{ZD|TUR}} [[Tayfun Korkut]] | Istek ugovora | rowspan="4" | 30. juni 2017. | rowspan="4" | Predsezona | align="left" |{{ZD|NJE}} [[Heiko Herrlich]] | rowspan="4" |1. juli 2017. |<ref>{{cite web|url=http://www.espnfc.com/bayer-leverkusen/story/3125643/bayer-leverkusen-will-part-ways-with-tayfun-korkut-at-end-of-season|title=Bayer Leverkusen will part ways with Tayfun Korkut at end of season|date=13. 5. 2017|website=espnfc.com|publisher=|access-date=|last1=|first1=|access-date=16. 5. 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/679788/artikel_offiziell_herrlich-wird-neuer-trainer-in-leverkusen.html|title=Offiziell: Herrlich wird neuer Trainer in Leverkusen|last=|first=|date=9. 6. 2017|website=kicker.de|publisher=|access-date=9. 6. 2017}}</ref> |- | [[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] | align="left" |{{ZD|ŠVI}} [[Martin Schmidt]] | rowspan="5" | Otkaz | align="left" |{{ZD|NJE}} [[Sandro Schwarz]] | <ref name="Hasenhüttl">{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/678648/artikel_fsv-coach-schmidt-geht---gute-chancen-fuer-schwarz.html|title=FSV-Coach Schmidt geht - Gute Chancen für Schwarz|last=|first=|date=22. 5. 2017|website=kicker.de|publisher=|access-date=|access-date=22. 5. 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mainz05.de/mainz05/en/aktuell/news/news-detail/article/schwarz-neuer-trainer-von-mainz-05.html|title=Schwarz appointed as Mainz 05’s new manager|date=31. 5. 2017|website=mainz05.de|publisher=|access-date=31. 5. 2017|last1=|first1=|archive-date=4. 7. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170704090854/http://www.mainz05.de/mainz05/en/aktuell/news/news-detail/article/schwarz-neuer-trainer-von-mainz-05.html|url-status=dead}}</ref> |- | [[FC Schalke 04]] | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Markus Weinzierl]] | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Domenico Tedesco]] |<ref>{{Cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/706433/artikel_vertrag-bis-2019_schmidt-neuer-trainer-in-wolfsburg.html|title=Vertrag bis 2019: Schmidt neuer Trainer in Wolfsburg|last=|first=|date=18. 9. 2017|website=kicker.de|publisher=|access-date=18. 9. 2017}}</ref> |- | [[Borussia Dortmund]] | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Thomas Tuchel]] | align="left" | {{ZD|HOL}} [[Peter Bosz]] |<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/football/2017/may/30/borussia-dortmund-sack-manager-thomas-tuchel-two-days-after-german-cup-win|title=Borussia Dortmund part company with Thomas Tuchel days after German Cup win|last=|first=|date=30. 5. 2017|website=theguardian.com|publisher=|access-date=30. 5. 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/football/2017/jun/06/borussia-dortmund-appoint-peter-bosz-as-new-head-coach|title=Borussia Dortmund appoint Peter Bosz as new head coach on two-year deal|last=|first=|date=6. 6. 2017|website=theguardian.com|publisher=|access-date=6. 6. 2017}}</ref> |- |[[Hamburger SV]] | align="left" | {{ZD|HOL}} [[Andries Jonker]] |18. septembar 2017. |14. | align="left" | {{ZD|ŠVI}} [[Martin Schmidt]] |18. septembar 2017. |<ref>{{Cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/706433/artikel_vertrag-bis-2019_schmidt-neuer-trainer-in-wolfsburg.html|title=Vertrag bis 2019: Schmidt neuer Trainer in Wolfsburg|last=|first=|date=18. 9. 2017|website=kicker.de|publisher=|access-date=18. 9. 2017}}</ref> |- |[[FC Bayern München]] | align="left" | {{ZD|ITA}} [[Carlo Ancelotti]] |28. septembar 2017. |3. | align="left" | {{ZD|FRA}} [[Willy Sagnol]] (privremeno) |28. septembar 2017. |<ref>{{Cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/707227/artikel_bestaetigt_fc-bayern-trennt-sich-von-carlo-ancelotti.html|title=Bestätigt: FC Bayern trennt sich von Carlo Ancelotti|last=|first=|date=28. 9. 2017|website=kicker.de|publisher=|access-date=28. 9. 2017}}</ref> |- |[[FC Bayern München]] | align="left" | {{ZD|FRA}} [[Willy Sagnol]] (privremeno) |Kraj privremenog preuzimanja |6. oktobar 2017. |2. | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Jupp Heynckes]] |6. oktobar 2017. |<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/712714/artikel_borussia-dortmund-trennt-sich-von-trainer-bosz.html|title=Borussia Dortmund trennt sich von Trainer Bosz|last=|first=|date=3. 12. 2017|website=kicker.de|publisher=|access-date=3. 12. 2017}}</ref> |- |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Alexander Nouri]] | rowspan="4" | Otkaz | 30. oktobar 2017. | 17. | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Florian Kohfeldt]] | 30. oktobar 2017. |<ref>{{Cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/708505/artikel_werder-bremen-trennt-sich-von-trainer-nouri.html|title=Werder Bremen trennt sich von Trainer Nouri|last=|first=|date=30. 10. 2017|website=kicker.de|publisher=|access-date=30. 10. 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/710419/artikel_kohfeldt-bleibt-werder-trainer.html|title=Kohfeldt bleibt Werder-Trainer|last=|first=|date=10. 11. 2017|website=kicker.de|publisher=|access-date=10. 11. 2017}}</ref> |- |[[1. FC Köln]] | align="left" | {{ZD|AUT}} [[Peter Stöger]] | 3. decembar 2017. | 18. | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Stefan Ruthenbeck]] | 3. decembar 2017. |<ref>{{Cite web|url=https://fc.de/fc-info/news/detailseite/details/fc-und-stoeger-trennen-sich/|title=FC UND STÖGER TRENNEN SICH|last=|first=|date=3. 12. 2017|website=fc.de|publisher=|access-date=3. 12. 2017|archive-date=14. 2. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190214212456/https://fc.de/fc-info/news/detailseite/details/fc-und-stoeger-trennen-sich/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Hamburger SV]] | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Markus Gisdol]] | 21. januar 2018. | 17. | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Bernd Hollerbach]] | 22. januar 2018. |<ref>{{Cite web|url=https://www.hsv.de/news/meldungen/saison-2017-18/januar2018/hsv-stellt-trainer-gisdol-frei/|title=HSV STELLT TRAINER GISDOL FREI|last=|first=|date=21. 1. 2018|website=kicker.de|publisher=|access-date=21. 1. 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/715485/artikel_bis-2019_hollerbach-hat-beim-hsv-unterschrieben.html|title=Bis 2019: Hollerbach hat beim HSV unterschrieben|last=|first=|date=22. 1. 2018|website=kicker.de|publisher=|access-date=22. 1. 2018}}</ref> |- |[[VfB Stuttgart]] | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Hannes Wolf]] | 28. januar 2018. | 15. | align="left" | {{ZD|TUR}} [[Tayfun Korkut]] | 29. januar 2018. |<ref>{{Cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/716032/artikel_vfb-stuttgart-trennt-sich-von-trainer-wolf.html|title=VfB Stuttgart trennt sich von Trainer Wolf|last=|first=|date=28. 1. 2018|website=kicker.de|publisher=|access-date=28. 1. 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/716135/artikel_korkut-wird-vfb-coach.html|title=Korkut wird neuer VfB-Coach|last=|first=|date=29. 1. 2018|website=kicker.de|publisher=|access-date=29. 1. 2018}}</ref> |- |[[VfL Wolfsburg]] | align="left" | {{ZD|ŠVI}} [[Martin Schmidt]] | Ostavka | 19. februar 2018. | 14. | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Bruno Labbadia]] | 20. februar 2018. |<ref>{{Cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/717710/artikel_schmidt-wirft-in-wolfsburg-hin.html|title=Schmidt wirft in Wolfsburg hin|last=|first=|date=19. 2. 2018|website=kicker.de|publisher=|access-date=19. 2. 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/717752/artikel_labbadia-uebernimmt-beim-vfl-wolfsburg.html|title=Labbadia übernimmt beim VfL Wolfsburg|last=|first=|date=20. 2. 2018|website=kicker.de|publisher=|access-date=20. 2. 2018}}</ref> |- |[[Hamburger SV]] | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Bernd Hollerbach]] | Otkaz | 12. mart 2018. | 17. | align="left" | {{ZD|NJE}} [[Christian Titz]] | 12. mart 2018. |<ref>{{Cite web|url=https://www.hsv.de/news/meldungen/saison-2017-18/maerz2018/christian-titz-uebernimmt-den-posten-von-bernd-hollerbach/|title=CHRISTIAN TITZ ÜBERNIMMT DEN POSTEN VON BERND HOLLERBACH|last=|first=|date=12. 3. 2018|website=kicker.de|publisher=|access-date=12. 3. 2018}}</ref> |} == Tabela == {{Tabela Njemačke nogometne Bundeslige 2017/18.}} == Rezultati == {{#invoke:sports results|main | source = [https://www.dfb.de/bundesliga/spieltagtabelle/ DFB] | update = 25. 2. 2018 | matches_style = FBR | a_note = yes | team1= AUG | team2= BSC | team3= BRE | team4= DOR | team5= FRA | team6= FRE | team7= HAM | team8= HAN | team9= HOF | team10= KÖL | team11= LEI | team12= LEV | team13= MAI | team14= MÖN | team15= MUN | team16= SCH | team17= STU | team18= WOL |name_AUG = [[FC Augsburg]] |name_BSC = [[Hertha BSC]] |name_BRE = [[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |name_DOR = [[Borussia Dortmund]] |name_FRA = [[Eintracht Frankfurt]] |name_FRE = [[SC Freiburg]] |name_HAM = [[Hamburger SV]] |name_HAN = [[Hannover 96]] |name_HOF = [[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] |name_KÖL = [[1. FC Köln]] |name_LEI = [[RB Leipzig|Red Bull Leipzig]] |name_LEV = [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |name_MAI = [[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] |name_MÖN = [[Borussia Mönchengladbach]] |name_MUN = [[FC Bayern München|Bayern München]] |name_SCH = [[FC Schalke 04|Schalke 04]] |name_STU = [[VfB Stuttgart]] |name_WOL = [[VfL Wolfsburg]] | match_AUG_BSC = 1–1 | match_AUG_BRE = 1–3 | match_AUG_DOR = 1–2 | match_AUG_FRA = 3–0 | match_AUG_FRE = 3–3 | match_AUG_HAM = 1–0 | match_AUG_HAN = 1–2 | match_AUG_HOF = 0–2 | match_AUG_KÖL = 3–0 | match_AUG_LEI = 1–0 | match_AUG_LEV = 1–1 | match_AUG_MAI = 2–0 | match_AUG_MÖN = 2–2 | match_AUG_MUN = 1–4 | match_AUG_SCH = 1–2 | match_AUG_STU = 0–1 | match_AUG_WOL = 2–1 | match_BSC_AUG = 2–2 | match_BSC_BRE = 1–1 | match_BSC_DOR = 1–1 | match_BSC_FRA = 1–2 | match_BSC_FRE = 0–0 | match_BSC_HAM = 2–1 | match_BSC_HAN = 3–1 | match_BSC_HOF = 1–1 | match_BSC_KÖL = 2–1 | match_BSC_LEI = 2–6 | match_BSC_LEV = 2–1 | match_BSC_MAI = 0–2 | match_BSC_MÖN = 2–4 | match_BSC_MUN = 2–2 | match_BSC_SCH = 0–2 | match_BSC_STU = 2–0 | match_BSC_WOL = 0–0 | match_BRE_AUG = 0–3 | match_BRE_BSC = 0–0 | match_BRE_DOR = 1–1 | match_BRE_FRA = 2–1 | match_BRE_FRE = 0–0 | match_BRE_HAM = 1–0 | match_BRE_HAN = 4–0 | match_BRE_HOF = 1–1 | match_BRE_KÖL = 3–1 | match_BRE_LEI = 1–1 | match_BRE_LEV = 0–0 | match_BRE_MAI = 2–2 | match_BRE_MÖN = 0–2 | match_BRE_MUN = 0–2 | match_BRE_SCH = 1–2 | match_BRE_STU = 1–0 | match_BRE_WOL = 3–1 | match_DOR_AUG = 1–1 | match_DOR_BSC = 2–0 | match_DOR_BRE = 1–2 | match_DOR_FRA = 3–2 | match_DOR_FRE = 2–2 | match_DOR_HAM = 2–0 | match_DOR_HAN = 1–0 | match_DOR_HOF = 2–1 | match_DOR_KÖL = 5–0 | match_DOR_LEI = 2–3 | match_DOR_LEV = 4–0 | match_DOR_MAI = 1–2 | match_DOR_MÖN = 6–1 | match_DOR_MUN = 1–3 | match_DOR_SCH = 4–4 | match_DOR_STU = 3–0 | match_DOR_WOL = 0–0 | match_FRA_AUG = 1–2 | match_FRA_BSC = 0–3 | match_FRA_BRE = 2–1 | match_FRA_DOR = 2–2 | match_FRA_FRE = 1–1 | match_FRA_HAM = 3–0 | match_FRA_HAN = 1–0 | match_FRA_HOF = 1–1 | match_FRA_KÖL = 4–2 | match_FRA_LEI = 2–1 | match_FRA_LEV = 0–1 | match_FRA_MAI = 3–0 | match_FRA_MÖN = 2–0 | match_FRA_MUN = 0–1 | match_FRA_SCH = 2–2 | match_FRA_STU = 2–1 | match_FRA_WOL = 0–1 | match_FRE_AUG = 2–0 | match_FRE_BSC = 1–1 | match_FRE_BRE = 1–0 | match_FRE_DOR = 0–0 | match_FRE_FRA = 0–0 | match_FRE_HAM = 0–0 | match_FRE_HAN = 1–1 | match_FRE_HOF = 3–2 | match_FRE_KÖL = 3–2 | match_FRE_LEI = 2–1 | match_FRE_LEV = 0–0 | match_FRE_MAI = 2–1 | match_FRE_MÖN = 1–0 | match_FRE_MUN = 0–4 | match_FRE_SCH = 0–1 | match_FRE_STU = 1–2 | match_FRE_WOL = 0–2 | match_HAM_AUG = 1–0 | match_HAM_BSC = 1–2 | match_HAM_BRE = 0–0 | match_HAM_DOR = 0–3 | match_HAM_FRA = 1–2 | match_HAM_FRE = 1–0 | match_HAM_HAN = 1–1 | match_HAM_HOF = 3–0 | match_HAM_KÖL = 0–2 | match_HAM_LEI = 0–2 | match_HAM_LEV = 1–2 | match_HAM_MAI = 0–0 | match_HAM_MÖN = 2–1 | match_HAM_MUN = 0–1 | match_HAM_SCH = 3–2 | match_HAM_STU = 3–1 | match_HAM_WOL = 0–0 | match_HAN_AUG = 1–3 | match_HAN_BSC = 3–1 | match_HAN_BRE = 2–1 | match_HAN_DOR = 4–2 | match_HAN_FRA = 1–2 | match_HAN_FRE = 2–1 | match_HAN_HAM = 2–0 | match_HAN_HOF = 2–0 | match_HAN_KÖL = 0–0 | match_HAN_LEI = 2–3 | match_HAN_LEV = 4–4 | match_HAN_MAI = 3–2 | match_HAN_MÖN = 0–1 | match_HAN_MUN = 0–3 | match_HAN_SCH = 1–0 | match_HAN_STU = 1–1 | match_HAN_WOL = 0–1 | match_HOF_AUG = 2–2 | match_HOF_BSC = 1–1 | match_HOF_BRE = 1–0 | match_HOF_DOR = 3–1 | match_HOF_FRA = 1–1 | match_HOF_FRE = 1–1 | match_HOF_HAM = 2–0 | match_HOF_HAN = 3–1 | match_HOF_KÖL = 6–0 | match_HOF_LEI = 4–0 | match_HOF_LEV = 1–4 | match_HOF_MAI = 4–2 | match_HOF_MÖN = 1–3 | match_HOF_MUN = 2–0 | match_HOF_SCH = 2–0 | match_HOF_STU = 1–0 | match_HOF_WOL = 3–0 | match_KÖL_AUG = 1–1 | match_KÖL_BSC = 0–2 | match_KÖL_BRE = 0–0 | match_KÖL_DOR = 2–3 | match_KÖL_FRA = 0–1 | match_KÖL_FRE = 3–4 | match_KÖL_HAM = 1–3 | match_KÖL_HAN = 1–1 | match_KÖL_HOF = 0–3 | match_KÖL_LEI = 1–2 | match_KÖL_LEV = 2–0 | match_KÖL_MAI = 1–1 | match_KÖL_MÖN = 2–1 | match_KÖL_MUN = 1–3 | match_KÖL_SCH = 2–2 | match_KÖL_STU = 2–3 | match_KÖL_WOL = 1–0 | match_LEI_AUG = 2–0 | match_LEI_BSC = 2–3 | match_LEI_BRE = 2–0 | match_LEI_DOR = 1–1 | match_LEI_FRA = 2–1 | match_LEI_FRE = 4–1 | match_LEI_HAM = 1–1 | match_LEI_HAN = 2–1 | match_LEI_HOF = 2–5 | match_LEI_KÖL = 1–2 | match_LEI_LEV = 1–4 | match_LEI_MAI = 2–2 | match_LEI_MÖN = 2–2 | match_LEI_MUN = 2–1 | match_LEI_SCH = 3–1 | match_LEI_STU = 1–0 | match_LEI_WOL = 4–1 | match_LEV_AUG = 0–0 | match_LEV_BSC = 0–2 | match_LEV_BRE = 1–0 | match_LEV_DOR = 1–1 | match_LEV_FRA = 4–1 | match_LEV_FRE = 4–0 | match_LEV_HAM = 3–0 | match_LEV_HAN = 3–2 | match_LEV_HOF = 2–2 | match_LEV_KÖL = 2–1 | match_LEV_LEI = 2–2 | match_LEV_MAI = 2–0 | match_LEV_MÖN = 2–0 | match_LEV_MUN = 1–3 | match_LEV_SCH = 0–2 | match_LEV_STU = 0–1 | match_LEV_WOL = 2–2 | match_MAI_AUG = 1–3 | match_MAI_BSC = 1–0 | match_MAI_BRE = 1–2 | match_MAI_DOR = 0–2 | match_MAI_FRA = 1–1 | match_MAI_FRE = 2–0 | match_MAI_HAM = 3–2 | match_MAI_HAN = 0–1 | match_MAI_HOF = 2–3 | match_MAI_KÖL = 1–0 | match_MAI_LEI = 3–0 | match_MAI_LEV = 3–1 | match_MAI_MÖN = 0–0 | match_MAI_MUN = 0–2 | match_MAI_SCH = 0–1 | match_MAI_STU = 3–2 | match_MAI_WOL = 1–1 | match_MÖN_AUG = 2–0 | match_MÖN_BSC = 2–1 | match_MÖN_BRE = 2–2 | match_MÖN_DOR = 0–1 | match_MÖN_FRA = 0–1 | match_MÖN_FRE = 3–1 | match_MÖN_HAM = 3–1 | match_MÖN_HAN = 2–1 | match_MÖN_HOF = 3–3 | match_MÖN_KÖL = 1–0 | match_MÖN_LEI = 0–1 | match_MÖN_LEV = 1–5 | match_MÖN_MAI = 1–1 | match_MÖN_MUN = 2–1 | match_MÖN_SCH = 1–1 | match_MÖN_STU = 2–0 | match_MÖN_WOL = 3–0 | match_MUN_AUG = 3–0 | match_MUN_BSC = 0–0 | match_MUN_BRE = 4–2 | match_MUN_DOR = 6–0 | match_MUN_FRA = 4–1 | match_MUN_FRE = 5–0 | match_MUN_HAM = 6–0 | match_MUN_HAN = 3–1 | match_MUN_HOF = 5–2 | match_MUN_KÖL = 1–0 | match_MUN_LEI = 2–0 | match_MUN_LEV = 3–1 | match_MUN_MAI = 4–0 | match_MUN_MÖN = 5–1 | match_MUN_SCH = 2–1 | match_MUN_STU = 1–4 | match_MUN_WOL = 2–2 | match_SCH_AUG = 3–2 | match_SCH_BSC = 1–0 | match_SCH_BRE = 1–2 | match_SCH_DOR = 2–0 | match_SCH_FRA = 1–0 | match_SCH_FRE = 2–0 | match_SCH_HAM = 2–0 | match_SCH_HAN = 1–1 | match_SCH_HOF = 2–1 | match_SCH_KÖL = 2–2 | match_SCH_LEI = 2–0 | match_SCH_LEV = 1–1 | match_SCH_MAI = 2–0 | match_SCH_MÖN = 1–1 | match_SCH_MUN = 0–3 | match_SCH_STU = 3–1 | match_SCH_WOL = 1–1 | match_STU_AUG = 0–0 | match_STU_BSC = 1–0 | match_STU_BRE = 2–0 | match_STU_DOR = 2–1 | match_STU_FRA = 1–0 | match_STU_FRE = 3–0 | match_STU_HAM = 1–1 | match_STU_HAN = 1–1 | match_STU_HOF = 2–0 | match_STU_KÖL = 2–1 | match_STU_LEI = 0–0 | match_STU_LEV = 0–2 | match_STU_MAI = 1–0 | match_STU_MÖN = 1–0 | match_STU_MUN = 0–1 | match_STU_SCH = 0–2 | match_STU_WOL = 1–0 | match_WOL_AUG = 0–0 | match_WOL_BSC = 3–3 | match_WOL_BRE = 1–1 | match_WOL_DOR = 0–3 | match_WOL_FRA = 1–3 | match_WOL_FRE = 3–1 | match_WOL_HAM = 1–3 | match_WOL_HAN = 1–1 | match_WOL_HOF = 1–1 | match_WOL_KÖL = 4–1 | match_WOL_LEI = 1–1 | match_WOL_LEV = 1–2 | match_WOL_MAI = 1–1 | match_WOL_MÖN = 3–0 | match_WOL_MUN = 1–2 | match_WOL_SCH = 0–1 | match_WOL_STU = 1–1 }} ==Statistika== ===Lista strijelaca=== ''Posljednja izmjena:12. maj 2018.''<ref>{{cite web |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/torjaeger/1-bundesliga/2017-18/torjaeger-der-saison.html|title=Goalscorers|website=kicker.de |access-date=19. 8. 2017 |language=German}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! Poz ! Igrač ! Klub ! Golovi |- |1 | align="left" |{{ZD|POL}} [[Robert Lewandowski]] | align="left" |[[FC Bayern Munchen|Bayern Munchen]] |29 |- |2 | align="left" |{{ZD|NJE}} [[Nils Petersen]] | align="left" |[[SC Freiburg]] |15 |- | rowspan="3" |3 | align="left" |{{ZD|NJE}} [[Kevin Volland]] | align="left" |[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | rowspan="3" |14 |- | align="left" |{{ZD|NJE}} [[Mark Uth]] | align="left" |[[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] |- | align="left" |{{ZD|ISL}} [[Niclas Füllkrug]] | align="left" |[[Hannover 96]] |- | rowspan="4" |6 | align="left" |{{ZD|GAB}} [[Pierre-Emerick Aubameyang]]{{efn|Aubameyang je otišao iz Dortmunda u Arsenal za vrijeme zimskog transfer perioda.}} | align="left" |[[Borussia Dortmund]] | rowspan="4" |13 |- | align="left"|{{ZD|NJE}} [[Timo Werner]] | align="left"|[[RB Leipzig]] |- | align="left" |{{ZD|AUT}} [[Michael Gregoritsch]] | align="left" |[[FC Augsburg]] |- | align="left" |{{ZD|HRV}} [[Andrej Kramarić]] | align="left" |[[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] |- | rowspan="3" |10 | align="left" |{{ZD|ISL}} [[Alfreð Finnbogason]] | align="left" |[[FC Augsburg]] | rowspan="3" |12 |- | align="left" |{{ZD|OBS}} [[Salomon Kalou]] | align="left" |[[Hertha BSC]] |- | align="left" |{{ZD|NJE}} [[Sandro Wagner]]{{efn|Wagner je otišao iz Hoffenheima u Bayern za vrijeme zimskog transfer perioda.}} | align="left" |[[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]]<br>[[FC Bayern Munchen|Bayern Munchen]] |} {{notelist}} ===Het-trikovi=== {| class="wikitable" ! Igrač ! Klub ! Protiv ! align="center" | Rezultat ! Datum |- | {{ZD|ISL}} [[Alfreð Finnbogason]] | [[FC Augsburg]] | [[1. FC Köln]] | align="center"|[http://www.espnfc.com/report?gameId=487232 3–0] | {{dts|format=dmy|2017|9|9}} |- | {{ZD|GAB}} [[Pierre-Emerick Aubameyang]] | [[Borussia Dortmund]] | [[Borussia Mönchengladbach]] | align="center"|[http://www.espnfc.com/report?gameId=487206 6–1] | {{dts|format=dmy|2017|9|23}} |- | {{ZD|NJE}} [[Max Kruse]] | [[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] | [[Hannover 96]] | align="center"|[http://www.espnfc.com/report?gameId=487157 4–0] | {{dts|format=dmy|2017|11|19}} |- | {{ZD|NJE}} [[Nils Petersen]] | [[SC Freiburg]] | [[1. FC Köln]] | align="center"|[http://www.espn.com/soccer/match?gameId=487130 4–3] | {{dts|format=dmy|2017|12|10}} |- | {{ZD|ISL}} [[Alfreð Finnbogason]] | [[FC Augsburg]] | [[SC Freiburg]] | align="center"|[http://www.espn.com/soccer/match?gameId=487113 3–3] | {{dts|format=dmy|2017|12|16}} |- | {{ZD|NJE}} [[Niclas Füllkrug]] | [[Hannover 96]] | [[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] | align="center"|[http://www.espn.com/soccer/match?gameId=487097 3–2] | {{dts|format=dmy|2018|1|13}} |- | {{ZD|POL}} [[Robert Lewandowski]] | [[FC Bayern Munchen|Bayern Munchen]] | [[Hamburger SV]] | align="center"|[http://www.espn.com/soccer/match?gameId=487030 6–0] | {{dts|format=dmy|2018|3|10}} |- | {{ZD|NJE}} [[Robert Lewandowski]] | [[FC Bayern Munchen|Bayern Munchen]] | [[Borussia Dortmund]] | align="center"|[http://www.espn.com/soccer/match?gameId=487008 6–0] | {{dts|format=dmy|2018|3|31}} |- | {{ZD|NJE}} [[Kevin Volland]] | [[Bayer Leverkusen]] | [[Eintracht Frankfurt]] | align="center"|[http://www.espn.com/soccer/match?gameId=486992 4–1] | {{dts|format=dmy|2018|4|14}} |- | {{ZD|HRV}} [[Andrej Kramarić]] | [[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] | [[Hannover 96]] | align="center"|[http://www.espn.com/soccer/match?gameId=486977 3–1] | {{dts|format=dmy|2018|4|27}} |} ===Utakmica bez primljenog gola=== ''Posljednja izmjena:12. maj 2018.''<ref>{{cite web |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/torhueter/1-bundesliga/2017-18/torhueter.html |title=1. Bundesliga: Die weiße Weste. Der Torwart-Award. |trans-title=Bundesliga: The white kit. The goalkeeper award. |website=kicker.de |publisher=[[Kicker (sports magazine)|kicker]] |access-date=19. 8. 2017 |language=German}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! Poz ! Igrač ! Klub ! Utakmica bez primljenog gola |- | rowspan="4" |1 | align="left"|{{ZD|ŠVI}} [[Roman Bürki]] | align="left"|[[Borussia Dortmund]] | rowspan="4" |12 |- | align="left" |{{ZD|NJE}} [[Ralf Fährmann]] | align="left" |[[FC Schalke 04|Schalke 04]] |- | align="left" |{{ZD|NJE}} [[Ron-Robert Zieler]] | align="left" |[[VfB Stuttgart]] |- | align="left" |{{ZD|NJE}} [[Sven Ulreich]] | align="left" |[[FC Bayern Munchen|Bayern Munchen]] |- | rowspan="2" |5 | align="left" |{{ZD|NJE}} [[Bernd Leno]] | align="left" |[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] | rowspan="2" |10 |- | align="left" |{{ZD|NJE}} [[Oliver Baumann]] | align="left" |[[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] |- | rowspan="2" |7 | align="left" |{{ZD|ŠVI}} [[Marwin Hitz]] | align="left" |[[FC Augsburg]] | rowspan="2" |9 |- | align="left" |{{ZD|NJE}} [[Alexander Schwolow]] | align="left" |[[SC Freiburg]] |- | rowspan="2" |9 | align="left" |{{ZD|ČEŠ}} [[Jiří Pavlenka]] | align="left" |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] | rowspan="2" |8 |- | align="left" |{{ZD|BEL}} [[Koen Casteels]] | align="left" |[[VfL Wolfsburg]] |} === Broj ekipa po pokrajinama === {| class="wikitable" ! Poz ! [[Njemačke savezne pokrajine|Pokrajine]] ! Broj ekipa ! Klubovi |- | align="center" |1 | [[Datoteka:Flag_of_North_Rhine-Westphalia.svg|20x20piksel|Flag of North Rhine-Westphalia]] [[Sjeverna Rajna-Vestfalija]] | align="center" |5 | align="center" |[[1. FC Köln]], [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]], [[Borussia Dortmund]], [[Borussia Mönchengladbach]], and [[FC Schalke 04|Schalke 04]] |- | align="center" |2 | [[Datoteka:Flag_of_Baden-Württemberg.svg|20x20piksel|Flag of Baden-Württemberg]] [[Baden-Württemberg]] | align="center" |3 | align="center" |[[SC Freiburg]], [[TSG 1899 Hoffenheim|1899 Hoffenheim]] i [[VfB Stuttgart]] |- | rowspan="2" align="center" |3 | [[Datoteka:Flag_of_Bavaria_(lozengy).svg|20x20piksel|Flag of Bavaria (lozengy)]] [[Bavarska]] | rowspan="2" align="center" |2 | align="center" |[[FC Augsburg]] i [[FC Bayern München|Bayern München]] |- | [[Datoteka:Flag_of_Lower_Saxony.svg|20x20piksel|Flag of Lower Saxony]] [[Donja Saksonija]] | align="center" |[[VfL Wolfsburg]] i [[Hannover 96]] |- | rowspan="6" align="center" |5 | [[Datoteka:Flag_of_Hesse.svg|20x20piksel|Flag of Hesse]] [[Hessen]] | rowspan="6" align="center" |1 | align="center" |[[Eintracht Frankfurt]] |- | [[Datoteka:Flag_of_Berlin.svg|20x20piksel|Flag of Berlin]] [[Berlin]] | align="center" |[[Hertha BSC]] |- | [[Datoteka:Flag_of_Bremen.svg|20x20piksel|Flag of Bremen]] [[Bremen (pokrajina)|Bremen]] | align="center" |[[SV Werder Bremen|Werder Bremen]] |- | [[Datoteka:Flag_of_Hamburg.svg|20x20piksel|Flag of Hamburg]] [[Hamburg]] | align="center" |[[Hamburger SV]] |- | [[Datoteka:Flag_of_Rhineland-Palatinate.svg|20x20piksel|Flag of Rhineland-Palatinate]] [[Porajnje-Falačka]] | align="center" |[[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]] |- | [[Datoteka:Flag_of_Saxony.svg|20x20piksel|Flag of Saxony]] [[Saksonija]] | align="center" |[[RB Leipzig]] |} == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Fußball-Bundesliga 2016/2017}} * {{službeni website|http://www.bundesliga.com}} {{en simbol}} * [http://www.uefa.com/memberassociations/association=ger/domesticleague/ Bundesliga] na [[UEFA]].com {{en simbol}} * [http://www.transfermarkt.de/1-bundesliga/startseite/wettbewerb/L1 Bundesliga] na Transfermarkt.de {{de simbol}} * [http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite.html Bundesliga] na kicker.de {{de simbol}} {{Bundesliga}} {{Prve evropske nogometne lige 2017/18.}} [[Kategorija:Sezone Njemačke nogometne Bundeslige|2016/17.]] fombaatgptayrl1qwvnj635wwwgtbjk 14 439874 3665839 2893345 2024-11-14T12:15:38Z Panasko 146730 3665839 wikitext text/x-wiki {{Godine po državama3|201|0|200|202|21|Haitiju|Haiti|Sjevernoj Americi}} [[Kategorija:2010. na Karibima|Haiti]] 75nwvthtwxyyoifnq5w7vwhm73r1nmr 14 440083 3665889 2891143 2024-11-14T18:02:07Z نوفاك اتشمان 16322 [[Kategorija:2017. u Ujedinjenom Kraljevstvu]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3665889 wikitext text/x-wiki {{Godine po državama|201|7|200|202|21|Engleskoj|England|Evropi}} [[Kategorija:2017. u Ujedinjenom Kraljevstvu|Engleska]] 99wq5e988jcxyn13ta5gmsgcbrmdx7c 0 449230 3665901 3629385 2024-11-14T22:21:48Z Haisollokopas 143737 3665901 wikitext text/x-wiki {{Infokutija stranka | ime_bosanski = Savez komunista - Pokret za Jugoslaviju | izvorno_ime = Savez komunista - Pokret za Jugoslaviju | logo = Flag of the League of Communists – Movement for Yugoslavia.svg | predsjednik = [[Stevan Mirković]] | sekretar = [[Veljko Kadijević]], [[Branko Mamula]] | godina osnivanja = [[4. novembar]] 1990. | raspuštena = [[23. juli]] 1994. | broj članova = 250.000 (1990) | sjedište = [[Beograd]] | ideologija = [[komunizam]], [[titoizam]], [[marksizam-lenjinizam]], [[radničko samoupravljanje]], [[Jugosloveni|jugoslavizam]], [[Pokret nesvrstanih|nesvrstanost]], [[Jednopartijska država|ideologija jednopartijske države]] | boje = [[crvena]], [[žuta]] | skupština1 = [[Savezna skupština Savezne Republike Jugoslavije]] | broj_mandata1 = {{Infokutija stranka/mandati|2|82|boja}} | skupština2 = | broj_mandata2 = | skupština3 = | broj_mandata3 = | veb-sajt = }} '''Savez komunista - Pokret za Jugoslaviju''' (SK-PJ) bila je politička stranka osnovana 90-tih godina u bivšoj SFRJ. Nastala je u kontekstu višestranačkih izbora. Ovisno od izvora kao pokretači i osnivači stranke navode se: generali [[Veljko Kadijević]] i [[Stevan Mirković]] kao i admiral [[Branko Mamula]]. Uglavnom se radi o ličnostima koje su, na čelu Jugoslovenske narodne armije ([[Jugoslavenska narodna armija|JNA]]), obavljale visoke dužnosti.<ref>{{cite web|last1=Radaković|first1=Ilija|title=SLOVENAČKI PENZIONISANI GENERALI I SSNO (1988-1990)|url=http://www.znaci.net/00001/23_3_6.htm|website=znaci.net|access-date=14. 10. 2018|archive-date=9. 11. 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181109224330/http://znaci.net/00001/23_3_6.htm|url-status=dead}}</ref> Prema Mirkoviću, SK-PJ se smatrala nasljednikom [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] (SKJ).<ref name="vn">{{cite news|title=DA LI JE SAVEZ KOMUNISTA - POKRET ZA JUGOSLAVIJU REALNA POLITIČKA SNAGA ILI PARTIJA PENZIONISANIH GENERALA|page=8|agency=[[Večernje Novosti]]|date=25. 5. 1992}}</ref> Kako smatra magistar [[Mesud Šadinlija]] sa [[Univerzitet u Sarajevu|Univerziteta Sarajevo]] SK-PJ nije uspio, izuzev naredbodavnog profesionalnog vojnog prostora, steći širu podršku biračkog tijela.<ref>{{Harv|Šadinlija|str. 115}}</ref> Kasnije će Kadijević navesti da je osnivanje SK-PJ bila greška, te je za neuspjeh stranke optužio [[Mirjana Marković|Mirjanu Marković]] i Branka Mamulu.<ref>{{cite news |last1=Jovićević |first1=Olivera|title=Čovek sa crvene liste|work=Upitnik|publisher=[[Radiotelevizija Srbije|RTS]]|date=19. 11. 2007 |language=sr}}</ref> Prema mišljenju [[Zoran Čičak|Zorana Čička]], bivšeg potpredsjednika stranke, SK-PJ je bio rezervni plan vojske da bi se JNA, u [[Sjednica Vrhovne komande OS SFRJ mart 1991.|slučaju vojnog udara]], mogla samostalno politički artikulisati.<ref name="vreme562">{{cite news|last1=Švarm|first1=Filip|last2=Skrozza|first2=Tamara|last3=Vasić|first3=Biljana|title=Jugoslovenska narodna armija 1989–1992 - kratka istorija sloma|url=http://www.vreme.com/cms/view.php?id=298989|access-date=14. 10. 2018|work=[[Vreme (novine)|Vreme]]|date=11. 10. 2001|language=sr|archive-date=9. 8. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200809001704/https://www.vreme.com/cms/view.php?id=298989|url-status=dead}}</ref> ==Historija== Na [[Četrnaesti kongres SKJ|Četrnaestom (vanrednom) kongresu SKJ]], održanog 24. januara 1990., izlazi [[Socijalistička Republika Slovenija|slovenska]] [[Savez komunista Slovenije|delegacija]].<ref>{{Harv|Mijalkovski, Radović|str. 4}}</ref> Rukovodstvo JNA namjeravalo je, osnivanjem SK-PJ, zamijeniti postojeći SKJ iako je Kadijević (Savezni ministar odbrane) u prisustvu vojnog rukovodstva u Domu garde u [[Topčider]]<nowiki/>u 1990. saopštio da JNA ''nikada neće napustiti SKJ''.<ref>{{Harv|Mijalkovski, Radović|str. 9}}</ref> Potrebno je navesti da su u sklopu SKJ bili 6 republičkih, 2 pokrajinska saveza i [[Organizacija Saveza komunista u JNA]] (OSKJ).<ref>{{Harv|Mijalkovski, Radović|str. 5}}</ref> Osnivačka promocija SK-PJ održana je, prema [[Ilija Radaković|Iliji Radakoviću]] bivšem načelniku Generalštaba, 19. novembra 1990 u centru "Sava" mada je 8. oktobra Kadijević potpisao naredbu o zabrani svakog političkog djelovanja.<ref>{{cite web |last1=Radaković |first1=Ilija |title=O ČEMU SE GOVORI, ŠTA SE IZOSTAVLJA I ZAOBILAZI U KNJIZI VELJKA KADIJEVIĆA “MOJE VIĐENJE RASPADA – VOJSKA BEZ DRŽAVE” |url=http://www.znaci.net/00001/23_3_1.htm |website=znaci.net |access-date=14. 10. 2018 |archive-date=13. 10. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181013161433/http://znaci.net/00001/23_3_1.htm |url-status=dead }}</ref> Prema Mirkoviću zgrada bivšeg [[Centralni komitet Saveza komunista Jugoslavije|Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije]] (CK SKJ) podijeljena je između SK-PJ i [[Socijalistička partija Srbije|Socijalističke partije Srbije]] (SPS). Preuzeta je i imovina ''Odbora za obnovu SKJ''<ref>{{Cite news|url=https://www.vreme.com/arhiva_html/449/8.html|title=Tri "generalske stranke"|last=Ćirić|first=Aleksandar|date=14. 8. 1999|work=|publisher=[[Vreme (novine)|Vreme]]|language=sr|access-date=14. 10. 2018|via=|archive-date=24. 9. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200924090337/https://www.vreme.com/arhiva_html/449/8.html|url-status=dead}}</ref> odnosno imovina SKJ.<ref>{{cite news |title=Junaci naseg doba |url=http://www.nin.co.rs/arhiva/2452/1.html |access-date=13. 2. 2019 |work=NIN-ova arhiva |agency=[[Nedjeljne informativne novine]] |issue=Broj 2452 |date=25. 12. 1997 |language=sr |quote=Kod njega (Tita) preovladjuju minusi; konacno, kada se delila imovina bivseg Saveza komunista Jugoslavije, SK-PJ je zadrzao kapital, a Kitanovicu su ostavili Marksa. |archive-date=19. 2. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190219124339/http://www.nin.co.rs/arhiva/2452/1.html |url-status=dead }}</ref> Savezi u drugim republikama, tačnije [[Savez komunista Bosne i Hercegovine|Savez komunista Bosne i Hercgovine]] (SK BiH) i [[Savez komunista Makedonije]] (SK Makedonije) isplaćeni su, prema Mirkoviću u [[Jugoslavenski dinar|dinarima]], dok [[Savez komunista Slovenije|SK Slovenije]] i [[Savez komunista Hrvatske|SK Hrvatske]] nisu dobili nikakvu nadoknadu. Osnovano je i preduzeće "Komet trejd" čiji su prihodi išli djelimično za potrebe SK-PJ. Pored toga kao izvor finansiranja služila je članarina. Prema Mirkoviću broj članova je prije [[Desetodnevni rat u Sloveniji|izbijanja sukoba]] u Sloveniji narastao na 250.000, a do toga je bilo oko 70.000 vojnih lica. Zabilježen je i kolektivan prelazak OSKJ u SK-PJ. Najveći broj članova zabilježen je tada na području Bosne i Hercegovine.<ref name="vn"/> Časopisi "Delo" i "Vjesnik" će 31. januara 1991 prenije saopštenje Političke uprave [[Savezni sekretarij narodne odbrane|Saveznog sekretarija narodne odbrane]] (PU SSNO) da je cilj osnivanja SK-PJ da naraste u ključnog političkog faktora na području SFRJ. Ovim je, kao smatra Radaković, JNA trebala postati samostalan politički faktor.<ref>{{cite web |last1=Radaković |first1=Ilija |title=INFORMACIJA POLITIČKE UPRAVE SSNO (1991)*) |url=http://www.znaci.net/00001/23_3_7.htm |website=znaci.net |access-date=14. 10. 2018 |archive-date=9. 11. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181109230910/http://znaci.net/00001/23_3_7.htm |url-status=dead }}</ref> Mirković će, nakon sukoba s Mirjanom Marković, u 1994-oj napustiti stranku.<ref>{{Cite web|url=http://www.aimpress.ch/dyn/pubs/archive/data/199407/40718-003-pubs-beo.htm|title=NOVA POLITIKA SUPRUZNICKOG PARA|last=Igrić|first=Gordana|date=18. 7. 1994|website=AIM|publisher=|access-date=14. 10. 2018|archive-date=29. 9. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929170248/http://www.aimpress.ch/dyn/pubs/archive/data/199407/40718-003-pubs-beo.htm|url-status=dead}}</ref> ==Izborni rezultati== Na izborima 1992. na području [[Savezna republika Jugoslavija|Savezne republike Jugoslavije]] (SRJ), tačnije na izbornoj listi za Crnu Goru, SK-PJ će u Vijeću Savezne skupštine osvojiti 2 mjesta (14.205 glasova; 6,1%)<ref>{{cite web |last1=Goati |first1=Vladimir |title=Izbori u SRJ od 1990 do 1998 |url=http://www.cesid.rs/images/IZBORI%20U%20SRJ%20OD%201990_%20DO%201998.pdf |website=cesid.rs |publisher=Centar za slobodne izbore i demokratiju |access-date=14. 10. 2018 |location=Beograd |page=213|language=sr|date=2001}}</ref> ==Literatura== *{{cite book|last1=Šadinlija|first1=Mesud|title=Teritorijalna odbrana Bosne i Hercegovine 1986-1992|date=2012|publisher=Univerzitet u Sarajevu, Insitut za iztraživanje zločina protiv čovječnosti|location=Sarajevo|isbn=978-9958-740-89-3|ref=harv}} *{{cite journal|last1=Mijalkovski|first1=Milan|last2=Radović|first2=Vesela|title=Istine i zablude o Jugoslovenskoj narodnoj armiji u raspadu Jugoslavije|url=|journal=Kultura polisa VIII|date=2011|volume=4|page=1-26|doi=|language=sr|access-date=|ref=harv}} ==Reference== {{reference}} == Vanjski linkovi == {{SFRJ portal}} * [https://www.vreme.com/cms/view.php?id=298990 Intervju za Vreme broj 562 - Zoran Čičak, potpredsednik SKPJ za Srbiju do 1993] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210124130449/https://www.vreme.com/cms/view.php?id=298990 |date=24. 1. 2021 }} [[Kategorija:Političke stranke osnovane 1990.]] [[Kategorija:Savez komunista Jugoslavije]] [[Kategorija:Jugoslavenska narodna armija]] [[Kategorija:Političke stranke u Jugoslaviji]] [[Kategorija:Komunističke partije u Evropi]] [[Kategorija:Politika SFRJ]] fc9vroc15wwe6je537qi3dxhbxk3gwp 0 454921 3665930 3643760 2024-11-15T08:25:42Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665930 wikitext text/x-wiki {{Infokutija | naziv = Offline TV | naslov = Offline TV | slika = [[Datoteka:Offline TV Logo.png|200px]] | zaglavljestil = background-color:#B60000; color:white; | zaglavlje1 = Informacije o kanalu na Youtubeu | oznaka2 = Kanal | podaci2 = {{URL|https://www.youtube.com/channel/UCDK9qD5DAQML-pzrtA7A4oA|Offline TV}} | oznaka3 = Lokacija | podaci3 = [[Beverly Hills]], [[Kalifornija]], [[SAD]] | oznaka4 = Osnivači | podaci4 = {{plainlist|William 'Scarra' Li<ref Name="OfflineTV">{{cite news |title=[A Deep Discussion With Scarra] Scarra Reveals His Thoughts on DL vs qt, Harry Potter, and OfflineTV. |url=https://www.invenglobal.com/articles/6205/a-deep-discussion-with-scarra-scarra-reveals-his-thoughts-on-dl-vs-qt-harry-potter-and-offlinetv |access-date=26. 1. 2019 |work=Invenglobal.com |date=25. 9. 2018}}</ref> <br> Chris Chan<ref name=OTVshow>{{cite web |last1=Tolkin |first1=Alex |title=I'm Watching the Future of Reality TV |url=https://medium.com/@alextolkin/im-watching-the-future-of-reality-tv-e5c4f8f62ad3|date=15. 3. 2018 }}</ref> }} | oznaka5 = Godine aktivnosti | podaci5 = 2017–danas | oznaka6 = Žanr | podaci6 = {{plainlist| * [[Zabava]] * [[Videoigra|Gaming]] * [[Komedija]] }} | oznaka7 = Pretplatnika | podaci7 = 748 hiljada (19. 9. 2019) | oznaka8 = Ukupno pregleda | podaci8 = 85 miliona (19. 9. 2019) }} '''Offline TV'''<ref>https://www.youtube.com/channel/UCDK9qD5DAQML-pzrtA7A4oA</ref> je društvena online grupa zabavnih sadržaja sastavljena od kreatora sadržaja sa sjedištem u [[Los Angeles]]u, [[Kalifornija|Kaliforniji]].<ref name="Poki">{{Cite web|url=https://www.riftherald.com/interviews/2017/7/14/15966098/pokimane-offline-tv-interview-lol|title=Pokimane on Offline TV, trying new things and why Scarra is most like Zilean|last=Lee|first=Julia|date=14. 7. 2017|website=[[Polygon (website)|The Rift Herald]]|access-date=2. 8. 2018}}</ref> Proizvode širok spektar sadržaja, od šaljivih videozapisa do vlogova do kućnih članova koji zajedno igraju mnoge igre.<ref name="TwitchCon 2018">{{Cite news|url=https://www.digitaltrends.com/gaming/scarra-streamer-profile-twitchcon-2018/|title=Twitch personality Scarra talks about his streaming career at TwitchCon 2018|date=30. 10. 2018|work=[[Digital Trends]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://shortyawards.com/10th/pokimanelol|title=FROM THE 10TH ANNUAL SHORTY AWARDS POKIMANE Winner in TWITCH STREAMER|website=[[Shorty Awards]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.twitchcon.com/schedule/poki-podcast/|title=Poki Podcast – TwitchCon 2018|website=[[TwitchCon]]|access-date=26. 1. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190212070618/https://www.twitchcon.com/schedule/poki-podcast/|archive-date=12. 2. 2019|url-status=dead}}</ref> Grupa održava veliki broj pratitelja na svim svojim platformama.<ref>{{Cite news|url=https://www.dailyesports.gg/twitch-rivals-league-tournament-teams/|title=Twitch Rivals’ League tournament, teams announced|date=9. 1. 2019|work=dailyesports.gg|access-date=26. 1. 2019|archive-date=12. 2. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190212011945/https://www.dailyesports.gg/twitch-rivals-league-tournament-teams/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.reddit.com/r/offlineTV/|title=r/offlineTV|website=[[Reddit]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://comicbook.com/gaming/2019/01/16/league-of-legends-beyond-the-rift-finished/|title=Popular 'League of Legends' Talk Show 'Beyond the Rift' Is Finished|work=Comicbook.com|issue=January 16, 2019|access-date=27. 1. 2019}}</ref> == Članovi == {{Legenda|#d0f0c0|Kućni član}} {| class="wikitable" ! Nadimak ! Uloga ! Bilješka |- ! scope="row" style="background:#b6fcb6;" | [[Pokimane]]<ref>{{Cite web|url=https://www.thegamer.com/twitch-streamers-top-worth/|title=20 Top Twitch Streamers (And How Much They Are Worth)|website=thegamer.com|access-date=26. 1. 2019}}</ref><ref name="Offline TV Members">{{Cite news|url=https://www.dexerto.com/news/popular-streamer-pokimanes-emotional-response-to-hitting-a-huge-milestone-on-twitch/47046|title=Popular Streamer Pokimane's Emotional Response to Hitting a Huge Milestone on Twitch|date=28. 3. 2018|work=Dexerto.com|access-date=26. 1. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190428070658/https://www.dexerto.com/news/popular-streamer-pokimanes-emotional-response-to-hitting-a-huge-milestone-on-twitch/47046|archive-date=28. 4. 2019|url-status=dead}}</ref> | Ličnost<ref name="OTVMembersInfo"/> | |- ! scope="row" style="background:#b6fcb6;" | Scarra<ref name="TwitchCon 2018"/><ref name="Offline TV Members" /> | Ličnost<ref name="OTVMembersInfo" /> | bivši igrač ''League of Legends-a'' |- ! scope="row" style="background:#b6fcb6;" | LilyPichu<ref name="Lily">{{Cite news|url=https://www.riftherald.com/culture/2018/1/4/16215566/league-players-lol-pets-ranked|title=League players ranked ... by how good their pets are|date=4. 1. 2018|work=[[Polygon (website)|The Rift Herald]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref><ref name="Sina">{{Cite news|url=http://games.sina.com.cn/g/p/2018-06-07/hcscwwz8244137.shtml|title=LOL北美第一瑞文晒女仆装 梦想很不简单|date=7. 6. 2018|publisher=[[Sina Corp]]|language=zh|quote=Grateful to the guests LilyPichu, THEalbertchang, Fedmyster and many more.|access-date=27. 1. 2019}}</ref> | Ličnost<ref name="OTVMembersInfo" /> | |- ! scope="row" style="background:#b6fcb6;" | Disguised Toast<ref name="Offline TV Members" /><ref>{{Cite news|url=https://www.dexerto.com/entertainment/twitch-streamers-discover-fans-stalking-them-through-discord-159379|title=Twitch Streamers Discover fans Stalking them through Discord|work=Dexerto.com|access-date=26. 1. 2019}}</ref> | Ličnost<ref name="OTVMembersInfo" /> | |- ! scope="row" style="background:#b6fcb6;" | Fedmyster<ref name="Offline TV Members" /><ref name="Sina" /> | Ličnost<ref name="OTVMembersInfo" /> | Bivši urednik |- ! scope="row" style="background:#b6fcb6;" | Sleightlymusical<ref name="Sina" /><ref name="Albert">{{Cite news|url=https://www.digitaltrends.com/gaming/sleightlymusical-streamer-profile-twitchcon-2018/|title=YouTuber Sleightlymusical weaves melodies with magic|work=[[Digital Trends]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref> | Proizvodnja / ličnost<ref name="OTVMembersInfo" /> | aka Albert Chang |- ! scope="row" style="background:#b6fcb6;" | Yvonnie | Menadžment / ličnost<ref name="OTVMembersInfo" /> | |- | Xell (Josh) | Proizvodnja / menadžment<ref name="OTVMembersInfo" /> | |- | MarkZ | Proizvodnja / menadžment<ref name="OTVMembersInfo" /> | Analitičar za LCS |- | Sean | Proizvodnja <ref>{{Cite web|url=https://clips.twitch.tv/FunnyLittleDragonfruitWutFace|title=Sean added as personnel}}</ref> | |- |} == Pozadina == === Pokimane === '''Imane Anys'''<ref>https://twitter.com/pokimanelol</ref> ({{jez-ar|إيمان أنيس}}; rođena [[14. maj]]a [[1996]]) bolje poznata po svojim pseudonimima '''[[Pokimane]]''' ili skraćeno '''Poki''', je [[Marokanski Kanađani|marokansko-kanadska]] [[Twitch.tv|Twitch-streamerka]], [[YouTube|Youtuberka]] i [[Videoigra|gejmerka]]. Poki je najbolje poznata po svojim [[Streaming|live streamovima]] na gaming platformi [[Twitch.tv|Twitch]], gdje ona pokazuje svoje iskustvo u [[videoigra]]ma, ponajviše sa igrama ''League of Legends'', ''Teamfight Tactics, Minecraft i'' ''[[Fortnite]]''. Njeno ime ''Pokimane'' je sastavljeno od dvije riječi: Poki što simbolizira igru [[Pokémon]] i Imane ({{jez-ar|إيمان}}; vjera, vjerovanje) što simbolizira njeno prvo ime.<ref>{{Citation|url=https://www.youtube.com/watch?v=G5e4h8C-IO0|title=Q&A #1 - #AskPoki {{!}} Pokimane|language=bs|access-date=15. 9. 2019}}</ref> Uz svoje streamovanje na platformi Twitch, Imane ima i dva [[YouTube]] kanala: ''Pokimane''<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/channel/UChXKjLEzAB1K7EZQey7Fm1Q|title=Pokimane|website=YouTube|language=bs|access-date=15. 9. 2019}}</ref> i ''Poki ASMR''<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/channel/UCy2if-N3KVswQF2KjiqWx9Q|title=Poki ASMR|website=YouTube|language=bs|access-date=15. 9. 2019}}</ref>. Njen glavni kanal ''Pokimane'' temelji se na gamingu i vlogovima, dok drugi sporedni kanal se temelji na ''Autonomnom senzornom meridijanskom odgovoru ili ASMR-u''. === Scarra === '''William Li'''<ref>https://twitter.com/scarra</ref> (rođen [[25. novembar|25. novembra]] [[1989]]) poznatiji po svom pseudonimu '''Scarra''', američki je bivši profesionalni igrač igre ''League of Legends''<ref>{{Cite news|url=http://www.espn.in/video/clip?id=21177992|title=Scarra previews League of Legends Worlds 2017 semi-finals|publisher=[[ESPN]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref><ref name="dbltab">{{Cite web|url=https://www.dbltap.com/posts/6068848-looking-back-on-team-dignitas-in-the-lcs|title=Looking Back on Team Dignitas in the LCS|last=Tonner|first=Kathleen|date=23. 5. 2018|publisher=DBLTAP|archive-url=https://web.archive.org/web/20180907221454/https://www.dbltap.com/posts/6068848-looking-back-on-team-dignitas-in-the-lcs|archive-date=7. 9. 2018|url-status=live|access-date=3. 9. 2018}}</ref> [[Twitch.tv|Twitch streamer]],<ref>{{Cite web|url=https://www.riftherald.com/2017/6/2/15730480/dyrus-qtpie-scarra-echo-fox-challenger|title=Imaqtpie, Dyrus and Scarra join Echo Fox's streamer-filled Challenger roster|last=Goslin|first=Austen|date=2. 6. 2017|website=[[The Rift Herald]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20170615124745/http://www.riftherald.com/2017/6/2/15730480/dyrus-qtpie-scarra-echo-fox-challenger|archive-date=15. 6. 2017|url-status=live|access-date=4. 9. 2018}}</ref> i "jungler" za Meme Stream Dream Team.<ref>{{Cite web|url=https://dotesports.com/league-of-legends/news/delta-fox-meme-stream-dream-team-streaming-every-week-17062|title=The Delta Fox Meme Stream Dream Team isn't done yet–they’ll be streaming together every week|last=Mickunas|first=Aaron|website=DOT ESPORTS}}</ref> Najpoznatiji je po tome što je igrao sredinu ekipe Team Dignitas.<ref>{{Cite web|url=http://team-dignitas.net/articles/news/League-of-Legends/5963/Scarra-to-step-down-as-Coach|title=Scarra to step down as Coach|website=team-dignitas.net|access-date=26. 1. 2019|archive-date=7. 2. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190207174843/http://team-dignitas.net/articles/news/League-of-Legends/5963/Scarra-to-step-down-as-Coach|url-status=dead}}</ref> Scarra je suosnivač Offline TV-a, zajedno s Chris Chanom. {{Citat2| Mislio sam samo da želim živjeti sa prijateljima. Tako je sve počelo. Želio sam živjeti s ljudima i praviti cool stvari sa drugima. Ja i moj menadžer Chris pokrenuli smo ovu ideju. | Scarra o početcima Offline TV-a. }} === Disguised Toast === '''Jeremy Wang'''<ref>https://twitter.com/DisguisedToast</ref> (rođen [[25. novembar|25. novembra]] [[1991]]) poznatiji po svom pseudonimu '''Disguised Toast''', je [[tajvan]]sko-[[Kanada|kanadski]] [[Twitch.tv|Twitch streamer]] koji se uspio proslaviti igrajući igru ''Hearthstone.''<ref>{{Cite web|url=https://www.kotaku.com.au/2017/06/zero-to-legend-hearthstone-player-banned-for-using-free-win-priest-exploit/|title='Zero To Legend' Hearthstone Player Banned For Using Free Win Priest Exploit|last=Booker|first=Logan|date=10. 6. 2017|website=kotaku.com.au|dead-url=|access-date=28. 11. 2018|archive-date=31. 12. 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221231065833/https://www.kotaku.com.au/2017/06/zero-to-legend-hearthstone-player-banned-for-using-free-win-priest-exploit/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/insertcoin/2017/06/09/hearthstone-streamer-suspended-after-discovering-and-showcasing-auto-win-exploit/|title='Hearthstone' Streamer Suspended After Discovering And Showcasing Auto-Win Exploit|last=Tassi|first=Paul|date=9. 6. 2017|website=Forbes|dead-url=|access-date=28. 11. 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.pcgamer.com/disguised-toast-on-hearthstones-new-expansion-pubg-marathons-with-reynad-and-being-banned-by-blizzard/2/|title=Disguised Toast on Hearthstone's new expansion, PUBG marathons with Reynad, and being banned by Blizzard|last=Clark|first=Tim|date=8. 7. 2017|website=pcgamer.com|dead-url=|access-date=28. 11. 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://sports.yahoo.com/freshly-baked-how-disguisedtoast-brought-fun-to-the-onog-pax-east-hearthstone-major-204635689.html|title=Freshly Baked: How DisguisedToast brought fun to the ONOG PAX East Hearthstone Major|last=Mejia|first=Ozzie|date=13. 3. 2017|publisher=Yahoo!|dead-url=|access-date=28. 11. 2018}}</ref> Jeremy je započeo svoju aktivnost u zajednici Hearthstone-a izrađujući infografike i YouTube videozapise neobičnih interakcija s kartama koje je dijelio na Redditu.<ref>{{Cite web|url=https://www.gosugamers.net/hearthstone/features/42155-disguised-toast-the-developers-asked-me-could-you-please-be-nicer-to-us-we-re-trying-our-best|title=Talking to the man behind the mask – An interview with Disguised Toast|last=Matthiesen|first=Tom|date=14. 11. 2016|website=gosugamers.net|dead-url=|access-date=28. 11. 2018|archive-date=17. 11. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161117203923/http://www.gosugamers.net/hearthstone/features/42155-disguised-toast-the-developers-asked-me-could-you-please-be-nicer-to-us-we-re-trying-our-best|url-status=dead}}</ref> Jeremy je prekrio lice kartonskom maskom u obliku tosta sa sunčanim naočalama kada je počeo da streamuje sve dok nije greškom otkrio svoje lice u oktobru 2016.<ref>{{Cite web|url=https://www.player.one/hearthstone-disguised-toast-interview-player-streamer-memelord-591150|title='Hearthstone' Disguised Toast Interview: Player, Streamer, Memelord|last=Asarch|first=Steven|date=26. 3. 2017|website=player.one|dead-url=|access-date=28. 11. 2018}}</ref> U oktobru 2017. godine, Jeremy se pridružio Offline TV-u.<ref name="Joining offline tv">{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=gvVvObqF0LI&t=292s|title=Joining Offline TV|dead-url=|access-date=28. 11. 2018}}</ref> === LilyPichu === '''Lily Ki'''<ref>https://twitter.com/Lilypichu</ref> (rođena [[20. novembar|20. novembra]] [[1991.]]) bolje poznata po svom pseudonimu '''LilyPichu''' je [[Sjedinjene Američke Države|američka]] [[Twitch.tv|Twitch streamerka]],<ref name="Lily2">{{cite news|url=https://www.riftherald.com/culture/2018/1/4/16215566/league-players-lol-pets-ranked|title=League players ranked ... by how good their pets are|date=4. 1. 2018|work=[[Polygon (website)|The Rift Herald]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref> [[Muzičar]]ka<ref name="HPmusic">{{cite web|url=https://www.wqxr.org/story/harry-potter-medley-perfect-way-wrap-oscar-weekend/|title=This 'Harry Potter' Medley is the Perfect Way to End Awards Season|website=[[WQXR-FM]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref><ref name="Albert2">{{cite news|url=https://www.digitaltrends.com/gaming/sleightlymusical-streamer-profile-twitchcon-2018/|title=YouTuber Sleightlymusical weaves melodies with magic|work=[[Digital Trends]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref> i [[YouTube|Youtuberka]] [[Južna Koreja|korejskog]] porijekla. Lily je stekla popularnost u 2011. kada je izdala svoju pjesmu "Ill Quit LoL," koja je prikupila preko 6.3&nbsp;miliona pregleda na YouTube-u.<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=FQphkQBYNBs|title=Lilpichu's song "Ill quit LoL"|access-date=9. 1. 2019}}</ref> Njen YouTube kanal se sastoji od mnogih animacija, vlogova, pjesmi i klavijaturne muzike dok njen Twitch kanal se sastoji od gameplay-a igre League of Legends,<ref name="Lily2" /><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Gnsq2lseMk0|title=What is League of Legends? Told by LilyPichu|publisher=[[Riot Games]]|via=YouTube}}</ref> IRL ''(In Real Life - u stvarnom životu)'' kontenta.<ref name="Lily2" /> umjetnosti i muzike. Ona također ima i drugi kanal, LilyRaichu.<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/user/LilyRaichu/about|title=Youtube}}</ref> U septembru 2018., Riot Games je pokrenuo novu seriju oglasa na YouTube-u za ''League of Legends,'' uključujući jednu u kojoj se nalaze Lily i član Offline TV-a sleightlymusical,<ref name="LilyAlbertads">{{Cite news|url=https://www.riftherald.com/culture/2018/9/6/17828468/its-on-league-ads-cinematic|title=New League ads celebrate your average player|work=[[The Rift Herald]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref> Pod nazivom "LilyPichu & sleightlymusical: Duo".<ref name="LilyAlbertYTads">{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=CSnUmaXQS30|title=LilyPichu & sleightlymusical: Duo – League of Legends|publisher=[[Riot Games]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref> === Fedmyster === '''Federico M. Gaytan'''<ref>https://twitter.com/Fedmyster</ref> (rođen [[7. august]]a [[1995.]]), poznatiji po svom pseudonimu '''FEDMYSTER''', [[Meksikanci|meksičko]]-[[Sjedinjene Američke Države|američki]] je [[Twitch.tv|Twitch streamer]] i [[YouTube]]r, koji je poznat po svojim IRL streamovima.<ref name="Fed">{{Cite news|url=https://kotaku.com/you-likely-never-saw-twitchs-most-popular-emote-1825898916|title=You Likely Never Saw Twitch's 'Most Popular' Emote|work=[[Kotaku]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref> Fed je započeo svoju streaming karijeru početkom januara 2018. godine, a prije toga bio je stalni uređivač video sadržaja za kreatora sadržaja Christiana "IWDominate" Rivera, bivšeg poluprofesionalnog (Semi-pro) igrača Team Liquid-a. Fed je pozvan da se pridruži grupi kao urednik u junu 2017. godine. 8. jula 2017., Fed je objavio svoj prvi video na YouTube-u s Offline TV-jem, gdje je formalno predstavljen kao urednik grupe.<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_-c2DPfQfSE|title=MEET THE OFFLINE TV HOUSE}}</ref> Nakon ovoga, Fed je nastavio da pravi mnogo video zapisa sa Offline TV-om, prikupivši milione pregleda za kanal. Fed je postao popularan među Offline TV fanbase-om i zvanično je proglašen dijelom talenta u januaru 2018. godine. U 2018. godini Fedov [[Twitch.tv#Emote-si|Twitch emote]] pod nazivom "Fed7" korišten je prijavljenih 431 milion puta u tri mjeseca, što ga čini najpopularnijim emotom na veb sajtu u to vrijeme.<ref name="Fed"/> === Albert Chang === '''Albert Chang'''<ref>https://www.instagram.com/sleightlymusical/</ref> (rođen [[15. novembar|15. novembra]] [[1991.]]), također poznat kao '''sleightlymusical''', je [[Twitch.tv|twitch streamer]], [[YouTube]]r, [[Violina|violinista]], [[Muzika|glazbenik]]<ref name="HPmusic"/> i mađioničar, koji je poznat po svojoj instrumentalnoj muzici i magičnim trikovima.<ref name="Albert"/><ref name="HPmusic"/> Albert također streamuje igre kao što je igra ''League of Legends''<ref name="LilyAlbertads"/> i obavlja IRL streamove uz live muziku i magične trikove. U Offline TV-u radi i u produkciji i kao aktivna ličnost.<ref name="OTVMembersInfo"/> 3. novembra 2017., Albert je uživo nastupio na 2017 League of Legends World Championship, na svečanom otvaranju finala.<ref>{{Cite web|url=https://comicbook.com/gaming/2017/10/17/league-of-legends-music-live-world-championship/|title=Hear Your Favorite League of Legends Music Performed Live During the Worlds Championship|website=Comicbook.com|access-date=26. 1. 2019}}</ref> === MarkZ === '''Mark Zimmerman'''<ref>https://twitter.com/TheeMarkZ</ref> (rođen 29. juna 1991.), poznatiji po pseudonimu '''MarkZ''',<ref name="MarkZ">{{Cite news|url=http://www.espn.in/esports/story/_/id/24855025/league-legends-world-championship-tyler1-road-league-legends-redemption|title=Tyler1's road to League of Legends redemption|publisher=[[ESPN]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref> je američki sportski komentator igre ''League of Legends''<ref>{{Cite news|url=https://www.dailymail.co.uk/sport/esports/article-5592039/NA-LCS-Spring-finals-LIVE-Team-Liquid-100-Thieves-Miami-crown-brand-new-champs.html|title=NA LCS Spring finals result: Relive the action as Team Liquid make short work of 100 Thieves to lift their first trophy|work=[[Daily Mail]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://dotesports.com/league-of-legends/news/tf-blade-hands-locodoco-scarra-and-boxbox-the-first-loss-of-twitch-rivals|title=TF Blade hands Locodoco, Scarra, and Boxbox the first loss of Twitch Rivals|website=dotesports.com|access-date=26. 1. 2019}}</ref> najpoznatiji kao analitičar za North American League of Legends Championship Series<ref name="MarkZ2">{{cite news|url=http://www.espn.in/esports/story/_/id/24855025/league-legends-world-championship-tyler1-road-league-legends-redemption|title=Tyler1's road to League of Legends redemption|publisher=[[ESPN]]|access-date=26. 1. 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://cybersport.com/post/2018-world-championship-on-air-team-revealed|title=2018 World Championship On-Air Team Revealed|work=cybersport.com|access-date=26. 1. 2019|archive-date=12. 2. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190212070603/https://cybersport.com/post/2018-world-championship-on-air-team-revealed|url-status=dead}}</ref> i bivši glavni analitičar i pomoćni trener za Team Liquid. On je objavljen kao član Offline TV-a u julu 2017. godine, gdje je radio u produkciji. Početkom 2018. Zimmerman je privremeno napustio grupu navodeći razlike u upravi. Kasnije se vratio u julu 2018. godine, gdje od tada radi i u proizvodnji i u menadžmentu.<ref name="OTVMembersInfo">{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=133EtE5FSv0|title=OfflineTV Changes & Updates|date=6. 7. 2018}}</ref> == Bivši članovi == {| class="wikitable mw-collapsible" ! Nadimak ! Uloga |- | Pecca<ref name="OTVMembersInfo"/> | Menadžment / Ličnost |- | Chris Chan<ref name="OTVMembersInfo" /> | Menadžer |- | PokeLawls<ref name="OTVMembersInfo" /> | Ličnost |- | BasedYoona<ref name="OTVMembersInfo" /> | Ličnost |- | AriaSaki<ref name="OTVMembersInfo" /> | Kućni kuhar / Ličnost |- | Edison Park<ref name="OTVMembersInfo" /> | Menadžer / Ličnost |- |} === Edison Park === '''Edison Park'''<ref>https://twitter.com/edisonparklive</ref> (rođen [[22. novembar|22. novembra]] [[1988.]]), poznat i kao '''edisonparklive''', [[Sjedinjene Američke Države|američki]] je [[Twitch.tv|Twitch streamer]] i bivši menadžer Offline TV-a. Menadžersku poziciju preuzeo je u julu 2018. godine nakon odlaska Chrisa Chana.<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=LeuDZbr_vmo&feature=youtu.be&t=811}}</ref> Prije nego što se pridružio Offline TV-u, Park je prethodno radio u [[Microsoft|Microsoft-u]]. Edison trenutno drži svjetski rekord u najviše sati streamovanih na Twitch-u u periodu od 30 dana. Pokušaj je trajao od 8. marta 2019. do 7. aprila 2019. godine. U ovom vremenskom periodu Edison je streamao prosječno 17 sati dnevno, što bi akumuliralo ukupno 541 sat. Prethodni rekord postavio je kolega Twitch streamer Zizaran, koji je tokom 30 dana strujao 506,5 sati.<ref name="Goodling">{{Cite web|url=https://dotesports.com/streaming/news/streamer-sets-the-record-for-most-hours-streamed-in-a-single-month-on-twitch|title=Streamer sets the record for most hours streamed in a single month on Twitch|last=Goodling|first=Luke|website=DOT ESPORTS|access-date=8. 4. 2019}}</ref> Edison je trenutno u vezi sa Twitch streamerkom '''Leslie Fu''', poznatiju po svom pseudonimu, '''fuslie'''. Edison je zaprosio Leslie na streamu nakon završetka njegovog pokušaja za svjetski rekord.<ref name="Goodling"/> 23. aprila 2019. godine Edison je putem [[Twitter|Twitter-a]] objavio da će odstupiti s rukovodećeg položaja kako bi se usredotočio na svoju streaming karijeru.<ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/edisonparklive/status/1120791073528279040|last=Park|first=Edison|website=Twitter}}</ref> == Također pogledajte == * ''[[Pokimane]]'' == Reference == [[Kategorija:YouTube ličnost]] icpiw48qdu0envs5mczrmw57l72cjz2 0 461294 3665940 3567979 2024-11-15T10:07:03Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665940 wikitext text/x-wiki {{Infokutija pandemija | ime = Pandemija COVID-a 19 | image = {{Photomontage | photo1a = 13981210000546637185832350425406 بخش ویژه «بیماران کرونا» بیمارستان امام خمینی.jpg | photo2a = 蔡總統視導33化學兵群 02.jpg | photo2b = | position = center | size = 300 | color = #F5F5F5 | border = 0 | color_border = white | text = {{Centar|(u smjeru kazaljke na satu){{flatlist| * Hospitalizirani pacijenti u [[Teheran]]u, Iran * Dezinfekcijska vozila u [[Taipei]]u * Italijanska radna grupa protiv širenja bolesti}} }} | spacing = 3 | foot_montage = }} | map1 = [[Datoteka:COVID-19 Outbreak World Map Total Deaths per Capita.svg|300px]] | legend1 = Potvrđene smrti na 100.000 stanovnika od 19. maja 2023 | map2 = | legend2 = | bolest = COVID-19 | virusni_soj = [[SARS-CoV-2|Teški akutni respiratorni sindrom<br />koronavirus 2]] (SARS-CoV-2) | lokacija = Svijet | prvi_slučaj = 17. novembar 2019. | arrival_date = | porijeklo = [[Wuhan]], [[Hubei]], [[Kina]]<br />{{coord|30|35|14|N|114|17|17|E|type:adm2nd_region:CN-42}} | potvrđenih_slučajeva = 767 miliona | oporavljeni = | smrti = 6,9 miliona (potvrđeno)<br />16,9–30 miliona (procjena) | teritorije = | sumnjivi_slučajevi = | ukupno = | veb-sajt = }}'''Pandemija COVID-a 19''' (koronavirus{{Efn|Mnogi mediji koji pišu na bosanskom jeziku navode i oblik "korona virus"|naziv=|grupa=napomena}}) jest trenutna svjetska pandemija [[COVID-19|koronavirusne bolesti 2019]] (COVID-19) koju uzrokuje [[SARS-CoV-2|teški akutni respiratorni sindrom koronavirus 2]] (SARS-CoV-2). Virus se prvi put pojavio u [[Kina|kineskom]] gradu [[Wuhan]] u decembru 2019. Pokušaji da se tamo obuzda nisu uspjeli, pa se virus proširio na druga područja u Aziji, a kasnije i širom svijeta. Dana 30. januara 2020. [[Svjetska zdravstvena organizacija]] (SZO) proglasila je epidemiju [[Javna zdravstvena prijetnja od međunarodnog značaja|javnom zdravstvenom prijetnjom od međunarodnog značaja]] (USPPI), a 11. marta 2020. ju je počela klasificirati kao pandemiju. SZO je 5. maja 2023. prestala sa proglašivanjem USPPI, ali je od 2. juna 2023.<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/multi-media/details/who-press-conference-on-global-health-issues---2-june-2023|title=WHO press conference on global health issues - 2 June 2023|website=www.who.int|language=en|access-date=6. 7. 2023}}</ref> još uvijek proglašava kao pandemiju. Prije ovoga, neke zemlje su počele tretirati COVID-19 kao endemsku bolest.<ref>{{Cite web|url=https://www.euronews.com/2022/01/18/spain-to-move-from-treating-covid-19-as-a-pandemic-to-an-endemic|title=Spain to treat COVID-19 as an endemic illness instead of pandemic|date=18. 1. 2022|website=euronews|language=en|access-date=6. 7. 2023}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.koreatimes.co.kr/www/nation/2023/07/119_338813.html|title=Koreans move out of pandemic's shadow after nearly 3 years of battling COVID-19|date=4. 11. 2022|website=koreatimes|language=en|access-date=6. 7. 2023}}</ref><ref>{{Cite news|title=WHO declares end to COVID global health emergency|url=https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/covid-is-no-longer-global-health-emergency-who-2023-05-05/|newspaper=Reuters|date=8. 5. 2023|access-date=6. 7. 2023|language=en|first=Jennifer|last=Rigby|first2=Bhanvi|last2=Satija|first3=Jennifer|last3=Rigby|first4=Bhanvi|last4=Satija}}</ref> Do 5. jula 2023, pandemija je rezultirala sa 767.517.959 slučajeva i 6.949.179 smrti,<ref>{{Cite journal|last=Mathieu|first=Edouard|last2=Ritchie|first2=Hannah|last3=Rodés-Guirao|first3=Lucas|last4=Appel|first4=Cameron|last5=Giattino|first5=Charlie|last6=Hasell|first6=Joe|last7=Macdonald|first7=Bobbie|last8=Dattani|first8=Saloni|last9=Beltekian|first9=Diana|date=5. 3. 2020|title=Coronavirus Pandemic (COVID-19)|url=https://ourworldindata.org/coronavirus|journal=Our World in Data}}</ref> što je čini petom najsmrtonosnijom pandemijom u historiji. Simptomi COVID-19 variraju od asimptomatskih do smrtonosnih, ali najčešće uključuju [[Groznica|groznicu]], noćni kašalj i [[umor]]. Prenošenje COVID-19 se često odvija vazdušnim putem. Mutacije su proizvele mnoge sojeve (varijante) sa različitim stepenom infektivnosti i [[Virulencija|virulencije]].<ref>{{Cite web|url=https://stacks.cdc.gov/view/cdc/89817|title=Clinical questions about COVID-19 : questions and answers|website=stacks.cdc.gov|access-date=6. 7. 2023}}</ref> Raspoređivanje vakcina protiv COVID-19 dogodilo se u raznim zemljama od decembra 2020. Tretmani uključuju nove antivirusne lijekove i kontrolu simptoma. Uobičajene mjere ublažavanja javnog zdravlja tokom vanredne faze uključivale su ograničenja putovanja, ograničenja poslovanja i zatvaranja, kontrolu opasnosti na radnom mjestu, obavezno nošenje maski, karantine, sisteme testiranja i praćenje kontakata zaraženih, što je, zajedno sa tretmanima, služilo za kontrolu pandemije. Pandemija je izazvala ozbiljne društvene i ekonomske poremećaje širom svijeta, uključujući najveću globalnu recesiju od [[Velika depresija|Velike depresije]].<ref>{{Cite web|url=https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2020/04/14/blog-weo-the-great-lockdown-worst-economic-downturn-since-the-great-depression|title=The Great Lockdown: Worst Economic Downturn Since the Great Depression|date=14. 4. 2020|website=IMF|language=en|access-date=6. 7. 2023}}</ref> Široko rasprostranjene nestašice u opskrbi, uključujući nestašicu hrane, uzrokovane su prekidima u lancu snabdijevanja i paničnom kupovinom. Smanjena ljudska aktivnost dovela je do neviđenog smanjenja zagađenja. Obrazovne institucije i javne površine su djelimično ili potpuno zatvorene u mnogim jurisdikcijama, a događaji su otkazani ili odgođeni tokom 2020. i 2021. Mnogi službenici su počeli da rade od kuće. Dezinformacije su kružile društvenim mrežama i masovnim medijima, a političke tenzije su se pojačale. Pandemija je pokrenula pitanja rasne i geografske diskriminacije, zdravstvene jednakosti i ravnoteže između imperativa javnog zdravlja i individualnih prava. == Epidemiologija == [[Datoteka:COVID-19-outbreak-timeline.gif|mini|Animirana{{Mrtav link}} mapa svijeta i tok širenja bolesti]]O grupi slučajeva upale pluća nepoznatog uzroka u Wuhanu prvi put se saznalo 31. decembra 2019. Većina slučajeva povezivana su sa pijacom životinja, stoga se vjeruje da je virus zoonoza. Virus je kasnije identifikovan kao SARS-CoV-2, blizak koronavirusu šišmiša<ref name="LancetNowcasting">{{cite journal|last=Perlman|first=S.|date=februar 2020|title=Another Decade, Another Coronavirus|journal=[[The New England Journal of Medicine]]|volume=382|issue=8|pages=760–762|doi=10.1056/NEJMe2001126|pmid=31978944}}</ref> i [[SARS-CoV]]. Od rane grupe zaraženih dvije trećine njih je imalo veze sa pijacom na kojoj se između ostalog prodaju divlje životinje, iako prva osoba koja je imala simptome, prijavljena 1. decembra 2019, nije imala nikakve veze sa pijacom. Do 26. februara 2020. novi slučajevi u Kini su polako opadali, ali su naglo skočili u Italiji, Iranu i Južnoj Koreji, i pretekli broj ukupnih potvrđenih slučajeva u Kini. Službeni izvori iz Njemačke i Ujedinjenog Kraljevstva smatraju da će biti potrebno 60–70% zaraženih ljudi da se postigne kolektivni imunitet.<ref>{{Cite web|url=https://www.independent.co.uk/news/health/coronavirus-herd-immunity-uk-nhs-outbreak-pandemic-government-a9399101.html|title=60% of UK population need to get coronavirus so country can build 'herd immunity', chief scientist says|date=13. 3. 2020|website=The Independent|language=en|access-date=20. 3. 2020}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-51835856|title=Up to 70% of Germany could contract virus - Merkel|work=BBC News|date=11. 3. 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.spiegel.de/wissenschaft/medizin/coronavirus-wie-sieht-die-zukunft-nach-dem-ausbruch-aus-a-4f1f91c6-eb02-4423-acbf-06fa25987914|title=Infektiologe zur Corona-Pandemie: Wie sieht die Zukunft nach dem Ausbruch aus? - DER SPIEGEL - Wissenschaft}}</ref> U martu 2020.godine, kompanije koje pripadaju sistemu izdvojile su oko 1 milijardu rubalja za borbu protiv koronavirusa, od kojih je većina potrošena na razvoj testova za otkrivanje infekcije, kao i na proizvodnju zaštitne opreme i antiseptika.<ref>https://www.cnews.ru/articles/2023-04-13_evtushenkov_vladimir_biznes_na_blago</ref><ref>https://raexpert.ru/database/person/evtushenkov_vladimir_petrovich/</ref><ref>https://www.tadviser.ru/index.php/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BE%D0%BD%D0%B0:%D0%95%D0%B2%D1%82%D1%83%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87</ref> === Dijagrami === {{clear}} <gallery mode="nolines" widths="300" heights="300"> File:Total-confirmed-cases-of-covid-19-per-million-people.png|Ukupno potvrđenih slučajeva COVID-19 na milion ljudi, 26. mart 2020. File:World map of total confirmed COVID-19 deaths per million people by country.svg|Ukupno potvrđenih smrtnih slučajeva zbog COVID-19 na milion ljudi, 25 mart 2020. File:2020 coronavirus cases by date of report.svg|Epidemiološka kriva bolesti COVID-19 File:Time series of active COVID-19 cases, most affected countries.svg|Države najviše pogođene poslije izbijanja u Kini File:Covid-19-total-confirmed-cases-vs-total-confirmed-deaths.png|Postotak smrtnosti po državama </gallery> == Uzrok == [[Datoteka:Novel Coronavirus SARS-CoV-2.jpg|mini|Mikroskopska slika koja pokazuje SARS-CoV-2, vrstu [[koronavirus]]a koja je izazvala pandemiju.]] === Virologija === {{Glavni|SARS-CoV-2}} [[Virus (biologija)|Virus]] [[SARS-CoV-2]] za koji se smatra da je [[Zoonoze|životinjskog]] porijekla uzročnik je COVID-19 bolesti.<ref>{{cite journal|date=23. 1. 2020|title=Discovery of a novel coronavirus associated with the recent pneumonia outbreak in humans and its potential bat origin|url=https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.01.22.914952v2|journal=bioRxiv|language=en|pages=2020.01.22.914952|doi=10.1101/2020.01.22.914952|archive-url=https://web.archive.org/web/20200124223105/https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.01.22.914952v2|archive-date=24. 1. 2020|access-date=5. 2. 2020|vauthors=Zhou P, Yang XL, Wang XG, Hu B, Zhang L, Zhang W, etal}}</ref> Epidemiološka studija prvih 72.314 slučajeva ustanovila je mogućnost "kontinuiranog zajedničkog izvora" izbijanja epidemije u decembru 2019. koji se najčešće veže za veliku pijacu u Wuhanu gdje se prodaju razne vrste životinja. === Simptomi i prevencija === {{Glavni|COVID-19}} Kao i kod drugih respiratornih bolesti, infekcija virusom SARS-CoV-2 može izazvati blage simptome, uključujući curenje iz nosa, grlobolju, kašalj i povišenu temperaturu. Kod nekih osoba može izazvati teži oblik bolesti, poput upale pluća ili otežanog disanja. Rijeđe, bolest može biti fatalna. Povišeni rizik postoji kod starijih osoba i ljudi s postojećim hroničnim oboljenjima (poput dijabetesa i srčanih bolesti).<ref>{{Cite web|url=https://www.zzjzfbih.ba/11993-2/|title=Novi koronavirus- pitanja i odgovori sa preporukama|last=Kojovic|first=Maja|website=ZZJZ FBiH|language=en-US|access-date=25. 2. 2020|archive-date=25. 2. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200225205547/https://www.zzjzfbih.ba/11993-2/|url-status=dead}}</ref> === Prenos === [[File:Sneeze.JPG|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Sneeze.JPG|alt=Cough/Sneeze{{Mrtav link}} droplets visualized in dark background using Tyndall scattering|mini|Respiratorne kapljice, posljedica kihanja.]] Zaključno s 27. martom Svjetska zdravstvena organizacija i Centra za kontrolu bolesti imaju stav da se bolest širi prilikom bliskog kontakta i preko [[Respiratorne kapljice|respiratornih kapljica]] koji su rezultat [[Kašalj|kašlja]] ili kihanja. Respiratorne kapljice mogu biti proizvedene i prilikom izdisaja, što uključuje i razgovor, ali se smatra da virus ne može opstati u zraku. Bolest se najčešće širi sa osoba koje pokazuju simptome bolesti. Po dosadašnjim dokazima virus se širi lako, iako svi detalji nisu poznati, procjenjuje se da jedna osoba inficira barem dvije ili tri druge osobe.<ref name="ECDCQA2">{{Cite web|url=https://www.ecdc.europa.eu/en/novel-coronavirus-china/questions-answers|title=Q & A on COVID-19|website=European Centre for Disease Prevention and Control|language=en|access-date=23. 3. 2020}}</ref> Virus može ostati infektivan satima ili danima na površinama.<ref>{{cite journal|last1=Moriyama|first1=M|last2=Hugentobler|first2=WJ|last3=Iwasaki|first3=A|date=20. 3. 2020|title=Seasonality of Respiratory Viral Infections.|journal=Annual review of virology|doi=10.1146/annurev-virology-012420-022445|pmid=32196426}}</ref> Površine se mogu dekontaminirati s mnogim vrstama rastvora, uključujući 62–71% [[etanol]], 50–100% [[izopropanol]], 0,1% [[natrijum hipohlorit]], 0.5% [[vodik-peroksid]], i 0.2–7.5% povidon-jod. Drugi rastvori kao što su [[benzalkonijum hlorid]] i [[hlorheksidin]] su manje efikasni. == Hronologija == === Decembar 2019. === Prvi prijavljeni slučajevi bili su od ljudi koji rade na pijaci morskih plodova u Wuhanu. Kineski naučnici su potom izolirali, preslikali i stavili na raspolaganje njegov genetski niz. Patogen je virus porodice [[Koronavirus|korona]] čija je genetska sekvenca je slična u 80% virusu SARS-u. Prvi simptomi virusa su se pojavili 8. decembra. === Januar 2020. === [[Hong Kong]] i [[Makao]] proglašavaju prve slučajeve 22. januara. Početkom februara, broj umrlih u Kini premašio je broj epidemije [[SARS]]-a. Dana 30. januara, Italija je imala dva slučaja oboljelih od virusa, dvojica [[Kinezi|kineskih]] turista za koje se pretpostavlja da su prvo stigli u [[Milano]], a zatim otišli u [[Rim]] kada su se pojavili prvi simptomi bolesti. Vlada je proglasila vanredno stanje na šest mjeseci i obustavila letove do Kine i iz nje. Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) proglasila je izbijanje epidemije vanrednim stanjem za međunardono javno zdravstvo 30. januara. === Februar 2020. === SZO je objavio 26. februara da su novi slučajevi oboljevanja u Kini prestali rasti, ali su naglo povećani u Iranu, Italiji i Južnoj Koreji. Do 26. februara zabilježeno je jako malo slučajeva kod djece, a oni ispod 19 godina čine samo 2,4% oboljelih u svijetu.<ref>Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) (Report). World Health Organization. 2020. https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/who-china-joint-mission-on-covid-19-final-report.pdf</ref> === Mart 2020. === [[File:Epidemic_curve_update_18_march_20.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Epidemic_curve_update_18_march_20.png|mini|Slučajevi{{Mrtav link}} po državama na logaritmičkoj skali]] Do 2. marta 2020. potvrđeno je preko 126.00 slučajeva, od kojih su 8.000 bili ozbiljni slučajevi. Preko 45.000 ljudi uspjelo se oporaviti, dok je bolest izazvala najmanje 2.900 smrtnih slučajeva.<ref>{{Cite web|url=https://bnonews.com/index.php/2020/02/the-latest-coronavirus-cases/|title=Tracking coronavirus: Map, data and timeline|last=News|first=B. N. O.|date=18. 2. 2020|website=BNO News|language=en-US|access-date=29. 2. 2020}}</ref> Italija je 9. marta nametnula stroge mjere [[Karantena|karantene]] širom zemlje, ograničavajući putovanje osim u nužnim, poslovnim i zdravstvenim okolnostima. Ubrzo nakon toga su izbili neredi u zatvorima i velike gužve u tržnim centrima.<ref>{{cite web|url=https://www.channelnewsasia.com/news/world/covid-19-coronavirus-all-of-italy-to-be-placed-under-lockdown-12520536|title=COVID-19: All of Italy to be placed under lockdown, says PM|date=10. 3. 2020|website=CNA|access-date=12. 3. 2020|archive-date=25. 3. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200325153846/https://www.channelnewsasia.com/news/world/covid-19-coronavirus-all-of-italy-to-be-placed-under-lockdown-12520536|url-status=dead}}</ref> Virus se brzo proširio i u ostale zemlje i teritorije. Do 10. marta 2020. svaka država u Evropi osim Crne Gore i Kosova ima barem jedan slučaj bolesti COVID-19. Svjetska zdravstvena organizacija proglasila je 11. marta 2020. [[Pandemija|pandemiju]] bolesti COVID-19 uzrokovanu novim koronavirusom SARS-CoV-2. U [[Pandemija koronavirusa u Bosni i Hercegovini 2020.|Bosni i Hercegovini]] zatvorene sve škole te zabranjen ulazak za strane državljane u državu koji dolaze iz područja s intenzivnom transmisijom koronavirusa.<ref>{{Cite web|url=https://www.dw.com/hr/koronavirus-u-bih-zatvaraju-se-%C5%A1kole-prodavaonice-prazne/a-52719614|title=Koronavirus u BiH: Zatvaraju se škole, prodavaonice prazne {{!}} DW {{!}} 11.03.2020|last=Welle (www.dw.com)|first=Deutsche|website=DW.COM|language=hr-HR|access-date=13. 3. 2020}}</ref> Predsjednik [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]-a [[Donald Trump]] proglasio 13. marta vanredno stanje, dodijelivši 50 milijardi [[Američki dolar|$]] za pružanje pomoći.<ref>{{Cite web|url=https://bhrt.ba/trump-zbog-koronavirusa-u-zemlji-proglasio-vanredno-stanje/1113326/|title=Trump zbog koronavirusa u zemlji proglasio vanredno stanje|date=13. 3. 2020|website=BHRT|language=bs-BA|access-date=14. 3. 2020|archive-date=14. 3. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200314165838/https://bhrt.ba/trump-zbog-koronavirusa-u-zemlji-proglasio-vanredno-stanje/1113326/|url-status=dead}}</ref> Dana 19. marta 2020. Kina nije zabilježila nijedan domaći slučaj transmisije, po prvi put nakon izbijanja epidemije. U isto vrijeme broj smrtnih slučajeva u Italiji premašio broj u Kini.<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-51964307|title=Coronavirus: Italy's death toll overtakes China's|date=19. 3. 2020|work=BBC}}</ref> Zaključno sa 22. martom potvrđeno je 337.000 slučajeva u svijetu i 14.400 smrtnih ishoda, te 96.000 oporavljenih.<ref name="JHU CSSE">{{cite web|url=https://www.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6|title=Coronavirus COVID-19 Global Cases|publisher=[[Johns Hopkins University]]|access-date=20. 3. 2020}}</ref> Zaključno sa 27. martom 2020, preko 576.000 slučajeva je potvrđeno u više od 190 zemalja i teritorija. Preko 26.400 ljudi je umrlo, dok se preko 129.000 oporavilo. [[Pandemija koronavirusa u Sjedinjenim Američkim Državama 2020.|Sjedinjene Američke Države]] su 27. marta imale preko 100.000 potvrđenih slučajeva, i tako pretekli [[Pandemija koronavirusa u Kini 2019/2020.|Kinu]] i [[Pandemija koronavirusa u Italiji 2020.|Italiju]], i u isto vrijeme postala epicentar svjetske pandemije zajedno s Italijom i [[Pandemija koronavirusa u Španiji 2020.|Španijom]].<ref>{{Cite web|url=https://ba.voanews.com/a/sad-italija-i-spanija-svjetski-epicentri-korona-virusa/5346879.html|title=SAD, Italija i Španija svjetski epicentri korona virusa|website=Radio Slobodna Evropa|language=bs|access-date=27. 3. 2020}}</ref> Dana 27. marta 2020. šefica Međunarodnog monetarnog fonda Kristalina Georgieva izjavila je da je svjetska ekonomija oficijelno u [[Recesija|recesiji]].<ref>{{Cite web|url=https://www.biznisinfo.ba/svijet-zvanicno-u-recesiji/|title=Svijet zvanično u recesiji|date=27. 3. 2020|website=Biznis Info|language=bs-BA|access-date=27. 3. 2020}}</ref> <br /> == Prevencija == [[Datoteka:FlattenTheCurveCDC.gif|mini|Cilj društvenih mjera protiv širenja bolesti jest ublažavanje posljedica izbijanja epidemije tako što se vrhunac epidemije odlaže. Time se smanjuje pritisak na javno zdravstvo.|alt=|granica|300x300piksel]] [[Datoteka:Covid-19-Transmission-graphic-01-bs.gif|mini|Dijagram koji pokazuje bitnost društvenog udaljavanja|alt=|300x300piksel]] Preventivne mjere uključuju održavanje lične higijene s posebnim naglaskom na [[pranje ruku]], izbjegavanje dodirivanja očiju, nosa i usta sa neopranim rukama, bacanje korištenih maramica u smeće, te nošenje hirurških maski za one koji već imaju [[Zarazna bolest|zarazu]]. Mjere socijalnog distanciranja su također preporučene.<ref>{{cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/community/index.html|title=Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)|last=CDC|date=11. 2. 2020|work=CDC.gov|publisher=Centers for Disease Control and Prevention|access-date=4. 3. 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=https://publichealthmatters.blog.gov.uk/2020/03/04/coronavirus-covid-19-5-things-you-can-do-to-protect-yourself-and-your-community/|title=Coronavirus (COVID-19) – 5 things you can do to protect yourself and your community|work=Blog: Public Health Matters|publisher=[[Public Health England]], Government of the United Kingdom|access-date=4. 3. 2020}}</ref> Zdravstvena tijela preporučuju pojedincima da pokrivaju usta i nos maramicom tokom kašljanja ili kihanja (koju bi trebalo odmah odložiti), ili rukavom ako maramica nije dostupna.<ref name="who.int">https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public</ref><ref name="Home">{{cite web|url=https://www.hpsc.ie/a-z/respiratory/coronavirus/novelcoronavirus/|title=Novel Coronavirus|date=|publisher=Health Protection Surveillance Centre|access-date=27. 2. 2020|author=Home}}</ref><ref name="Advice for public">{{cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public|title=Advice for public|publisher=[[World Health Organization]] (WHO)|access-date=8. 2. 2020}}</ref> Za one koji sumnjaju da imaju bolest, preporučuje se samoizolacija, te da se udaljavaju od svojih bližnjih, posebno starijih i hronično bolesnih. Neke od zabluda kako spriječiti infekciju su ispiranje nosa, ispiranje grla sa vodicom za usta i konzumiranje [[Bijeli luk|bijelog luka]]. === Pranje ruku === Centri za kontrolu i prevenciju bolesti preporučuju redovno pranje ruku sapunom najmanje 20 sekundi posebno nakon odlaska u toalet, prije jela, i nakon istresanja nosa, kašljanja ili kihanja. Ako sapun nije dostupan, onda se preporučuje bilo koje sredstvo za pranje ruku s najmanje 60% alkohola. === Respiratorna higijena === Zdravstvena tijela preporučuju pojedincima da pokrivaju usta i nos maramicom tokom kašljanja ili kihanja (koju bi trebalo odmah odložiti), ili rukavom ako maramica nije dostupna.<ref name="who.int"/><ref name="Home"/><ref name="Advice for public"/> Pojedincima koji mogu biti zaraženi savjetuje se nošenje hirurške maske.<ref>{{cite web|url=https://www.chp.gov.hk/en/features/102465.html|title=Severe Respiratory Disease associated with a Novel Infectious Agent|publisher=Centre for Health Protection, Department of Health|location=Hong Kong|access-date=1. 2. 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.moh.gov.sg/2019-ncov-wuhan|title=Updates on Wuhan Coronavirus (2019-nCoV) Local Situation|publisher=Ministry of Health|location=Singapore|access-date=1. 2. 2020|archive-date=12. 7. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200712180651/https://www.moh.gov.sg/covid-19|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/when-and-how-to-use-masks|title=Advice on the use of masks the community, during home care and in health care settings in the context of the novel coronavirus (2019-nCoV) outbreak|publisher=[[World Health Organization]]|access-date=21. 2. 2020}}</ref> Maske za lice mogu ograničiti jačinu i put putovanja kapi koje se raspršuju tokom razgovora, kihanja i kašljanja. [[Svjetska zdravstvena organizacija]] je izdala najbolje prakse za upotrebu maski:<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/when-and-how-to-use-masks|title=When and how to use masks|website=www.who.int|language=en|access-date=29. 2. 2020}}</ref> * Pažljivo stavite masku da prekrije usta i nos i vodite računa da ne postoje praznine između vašeg lica i maske. * Izbegavajte dodirivanje maske dok je koristite; ako to radite, očistite ruke trljanjem ruku ili sapunom na bazi alkohola. * Zamijenite masku novom ako je vlažna i ne koristite maske za jednokratnu upotrebu. * Skinite masku sa stražnje strane (ne dodirujte prednju stranu maske); odbacite odmah u zatvoreni kantu; očistite ruke trljanjem ruku ili sapunom na bazi alkohola. === Društveno udaljavanje === Društveno udaljavanje jesu mjere kontrole infekcije koje imaju namjenu da uspore širenje bolesti minimiziranjem bliskog kontakta među osobama. Metode mogu uključivati karantenu, zabrane putovanja, zatvaranje škola, firmi, stadiona, tržnih centara itd. Pojedinačne metode za osobe mogu uključivati ostajanje kući, smanjenje putovanja, izbjegavanje mjesta većih okupljanja, izbjegavanja pozdrava poput rukovanja itd. Starije osobe i one s već postojećim medicinskim stanjima poput dijabetesa, srčanih bolesti, disajnih bolesti, i narušenog imunog sistema suočeni su povišenim rizikom i mogućim komplikacijama.<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/indonesia/news/detail/08-03-2020-knowing-the-risk-for-covid-19|title=Media Statement: Knowing the risks for COVID-19|website=www.who.int|language=en|access-date=4. 4. 2020}}</ref> === Samoizolacija === Samoizolacija kod kuće je preporučena za one dijagnosticirane s COVID-19 bolešću i za one koji sumnjaju na to.<ref name="PWea7">{{cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/if-you-are-sick/steps-when-sick.html|title=What To Do if You Are Sick with COVID-19|date=11. 2. 2020|website=Centers for Disease Control and Prevention|url-status=live|access-date=17. 3. 2020}}</ref><ref name="0DNOZ">{{cite web|url=https://www.gov.uk/government/publications/covid-19-stay-at-home-guidance/stay-at-home-guidance-for-households-with-possible-coronavirus-covid-19-infection|title=Stay at home: guidance for households with possible coronavirus (COVID-19) infection|publisher=Government of the United Kingdom|access-date=20. 3. 2020}}</ref> == Upravljanje pandemijom == === Kapacitet zdravstvenih ustanova === Svjetska zdravstvena organizacija je opisala kapacitet i prilagođavanje zdravstvene njege kao jednu od osnovnih mjera za upravljanje pandemijom.<ref name="WHOEuropeResponse">{{Cite web|url=http://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19/novel-coronavirus-2019-ncov-technical-guidance/coronavirus-disease-covid-19-outbreak-technical-guidance-europe/hospital-readiness-checklist-for-covid-19|title=Hospital readiness checklist for COVID-19|date=25. 3. 2020|website=www.euro.who.int|language=en|access-date=27. 3. 2020|archive-date=23. 4. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200423195520/http://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19/novel-coronavirus-2019-ncov-technical-guidance/coronavirus-disease-covid-19-outbreak-technical-guidance-europe/hospital-readiness-checklist-for-covid-19|url-status=dead}}</ref> Izdata su uputstva za bolnice koje naglašavaju [[COVID-19 testiranje|testiranje na COVID-19]], izolaciju pacijenata, trening i osposobljavanje uposlenika za intenzivnu njegu, i povećanje broja dostupnih [[respirator]]a i kreveta.<ref name="WHOEuropeResponse" /><ref name="ECDCresponse">{{Cite report|url=https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/checklist-hospitals-preparing-reception-and-care-coronavirus-2019-covid-19|title=Checklist for hospitals preparing for the reception and care of coronavirus 2019 (COVID-19) patients|date=26. 2. 2020|website=European Centre for Disease Prevention and Control|language=en|access-date=27. 3. 2020}}</ref> =====[[Vakcina protiv bolesti COVID-19|Vakcina protiv COVID-19]]===== Vakcina protiv bolesti COVID-19 jeste hipotetička vakcina protiv [[COVID-19|koronavirusne bolesti 2019.]] (COVID-19). Iako ni za jednu vakcinu nije završeno [[Klinička ispitivanja|kliničko ispitivanje]], u toku je više pokušaja razvoja takve vakcine. Krajem februara 2020. [[Svjetska zdravstvena organizacija]] (WHO) saopćila je da ne očekuje da će vakcina protiv virusa uzročnika [[SARS-CoV-2]] postati dostupna za manje od 18 mjeseci.<ref>{{Cite web|url=https://www.sciencealert.com/who-says-a-coronavirus-vaccine-is-18-months-away|title=Here's Why It's Taking So Long to Develop a Vaccine for the New Coronavirus|last=Grenfell|first=Rob|last2=Drew|first2=Trevor|date=17. 2. 2020|website=ScienceAlert|archive-url=https://web.archive.org/web/20200228010631/https://www.sciencealert.com/who-says-a-coronavirus-vaccine-is-18-months-away|archive-date=28. 2. 2020|url-status=live|access-date=26. 2. 2020}}</ref> Do kraja marta 2020. razvijalo se oko 40 kandidata za vakcinu.<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/blueprint/priority-diseases/key-action/novel-coronavirus-landscape-ncov.pdf|title=landscape of COVID-19 candidate vaccines|date=20. 3. 2020|publisher=WHO}}</ref> == Posljedice == === Društveno-ekonomske posljedice === [[File:Ntuc_super_store,_Singapore_(49505410793).jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Ntuc_super_store,_Singapore_(49505410793).jpg|mini|Strah{{Mrtav link}} od koronavirusa natjerala je mnoge da panično kupuju osnovne namirnice.]] Epidemija novog koronavirusa je uzrokovala niz društveno-ekonomskih posljedica kao što su nestašice raznih vrsta robe, djelomično zbog paničnog kupovanja, ali i poremećaja u fabrikama i logistici.<ref>{{Cite web|url=https://www.fda.gov/news-events/press-announcements/coronavirus-covid-19-supply-chain-update|title=Coronavirus (COVID-19) Supply Chain Update|date=27. 2. 2020|publisher=US Food and Drug Administration|access-date=7. 3. 2020}}</ref> Nekoliko država kao što su Sjedinjene Američke Države,<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/money/2020/02/28/coronavirus-2020-preparation-more-supply-shortages-expected/4903322002/|title=Coronavirus fears empty store shelves of toilet paper, bottled water, masks as shoppers stock up|last=Tkyo|first=Kelly|date=29. 2. 2020|website=USA Today|url-status=live}}</ref> Italija i Hong Kong, su posebno pogođene masovnim pražnjenjem polica u tržnim centrima, posebno kada je riječ o hrani, toaletnom papiru i flaširanoj vodi. Saudijska Arabija je privremeno zabranila strancima ulazak u [[Mekka|Mekku]] i [[Medina|Medinu]] kako bi osujetila širenje novog koronavirusa.<ref>{{cite news|title=Coronavirus: Saudi Arabia suspends entry for pilgrims visiting holy sites|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-51658061|publisher=BBC News|date=27. 2. 2020}}</ref> Turizam je jedna od najpogođenijih grana ekonomije, što je pogodilo i brojne avio prevoznike.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/business-51746564|title=Collapsed Flybe: 'Do not travel to the airport'|date=5. 3. 2020|publisher=BBC}}</ref> Neki analizatori smatraju da bi ekonomske posljedice mogle daleko prevazići one koje su se desile u izbijanju epidemije SARS-a. Iako su sjeverna Italija i Wuhan bili posebno pogođeni, nijedna regija nije imala akutnu oskudicu prehrambenim proizvodima zahvaljujući mjerama protiv prekomjernog kupovanja kritičnih proizvoda. Dana 27. februara nekoliko berzanskih indeksa, uključujući [[NASDAQ-100]], [[S&P 500 Index]] i [[Dow Jones Industrial Average]], zabilježili su najveći pad od 2008.<ref>{{cite news|url=https://www.cnn.com/2020/02/27/investing/dow-stock-market-selloff/index.html|title=Dow falls 1,191 points – the most in history|last=Tappe|first=Anneken|publisher=[[CNN.com|CNN]]|access-date=28. 2. 2020}}</ref> Sva tri indeksa su završili sedmicu sa gubitkom od 10%.<ref>{{cite news|last=Oh|first=Sunny|url=https://www.marketwatch.com/story/stocks-record-worst-week-since-financial-crisis-as-coronavirus-concerns-heat-up-2020-02-28|title=Stocks record worst week since financial crisis as coronavirus concerns heat up|date=28. 2. 2020|work=[[Market Watch]]|access-date=28. 2. 2020}}</ref> Mnogi predviđaju ekonomsku recesiju.<ref>{{cite web|url=https://www.axios.com/coronavirus-recession-warnings-9eb743aa-2fd2-47ac-9e85-19ff54a07d3c.html|title=Economists now say the coronavirus could cause a recession|last=Rabouin|first=Dion|date=28. 2. 2020|work=Axios|access-date=16. 3. 2020}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/02/29/upshot/coronavirus-recession-US.html|title=Why a Coronavirus Recession Would Be So Hard to Contain|first=Neil|last=Irwin|date=2. 3. 2020|work=[[The New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/business/2020/03/01/fear-markets-economy/|title=Recession fears grow as Wall Street investors brace for a wild week for stocks|first1=Heather|last1=Long|first2=Jena|last2=McGregor|work=[[The Washington Post]]|date=1. 3. 2020|access-date=7. 3. 2020}}</ref> === Edukacija === Zaključno sa 20. martom 2020. oko 960 miliona djece i omladine ne prisustvuje nastavi u [[škola]]ma zbog privremenih zatvaranja u nastojanju da se spriječi širenje bolesti.<ref name="UNESCO20203">{{cite web|url=https://en.unesco.org/themes/education-emergencies/coronavirus-school-closures|title=Coronavirus impacts education|date=4. 3. 2020|website=UNESCO|language=en|access-date=7. 3. 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://news.un.org/en/story/2020/03/1058791|title=Coronavirus update: 290 million students now stuck at home|date=5. 3. 2020|website=UN News|language=en|access-date=7. 3. 2020}}</ref> 105 država u svijetu je zatvorilo škole u potpunosti, a 15 je implementiralo djelomična lokalizirana zatvaranja što je uticalo na dodatnih 640 miliona djece i omladine.<ref name=":1">{{cite web|url=https://en.unesco.org/news/290-million-students-out-school-due-covid-19-unesco-releases-first-global-numbers-and-mobilizes|title=290&nbsp;million students out of school due to COVID-19: UNESCO releases first global numbers and mobilizes response|date=4. 3. 2020|publisher=[[UNESCO]]|access-date=6. 3. 2020}}</ref> === Životna sredina === Povodom izbijanja pandemije i smanjenog kretanja i ekonomskih aktivnosti mnoge regije zabilježile su pad u [[Zagađenje zraka|zagađenju zraka]]. Tako je zabilježeno smanjenje emisije [[Staklenički plinovi|stakleničkih plinova]] od 25% u Kini.<ref>{{cite web|url=https://www.carbonbrief.org/analysis-coronavirus-has-temporarily-reduced-chinas-co2-emissions-by-a-quarter|title=Analysis: Coronavirus has temporarily reduced China's CO2 emissions by a quarter|last=Myllyvirta|first=Lauri|date=19. 2. 2020|work=CarbonBrief|access-date=16. 3. 2020}}</ref><ref name="mcmahon2">{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/jeffmcmahon/2020/03/16/coronavirus-lockdown-may-have-saved-77000-lives-in-china-just-from-pollution-reduction/|title=Study: Coronavirus Lockdown Likely Saved 77,000 Lives In China Just By Reducing Pollution|last=McMahon|first=Jeff|date=16. 3. 2020|work=[[Forbes]]|access-date=16. 3. 2020}}</ref> Između 1. januara i 11. marta 2020, [[Evropska svemirska agencija]] je zabilježila pad emisija [[dušik-suboksid]]a iz automobila, elektrana i fabrika u dolini Poa u sjevernoj Italiji.<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-italy-pollution/air-pollution-clears-in-northern-italy-after-coronavirus-lockdown-satellite-shows-idUSKBN2102X4|title=Air pollution clears in northern Italy after coronavirus lockdown, satellite shows|last=Green|first=Matthew|date=13. 3. 2020|work=Reuters|access-date=16. 3. 2020}}</ref> Unatoč privremenom smanjenju emisija ugljenika [[Međunarodna agencija za energiju]] upozorava da će ekonomske posljedice izazvane pandemijom koronavirusa spriječiti dalja ulaganja u [[Održiva energija|održivu energiju]].<ref>{{cite news|url=https://www.cnbc.com/2020/03/13/coronavirus-could-weaken-climate-change-action-hit-clean-energy.html|title=Coronavirus could weaken climate change action and hit clean energy investment, researchers warn|author=Newburger, Emma|work=[[CNBC]]|date=13. 3. 2020|access-date=16. 3. 2020}}</ref> Produžene mjere karantene su pojačala usvajanje politike rada na daljinu, time smanjujući potrebu za korištenjem automobila i drugih prevoznih sredstava.<ref>{{Cite news|url=https://fortune.com/2020/03/10/coronavirus-remote-flexible-work-from-home/|title=Commentary: Coronavirus may finally force businesses to adopt workplaces of the future|website=[[Fortune (magazine)|Fortune]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/02/26/business/coronavirus-businesses.html|title=1,000 Workers, Go Home: Companies Act to Ward Off Coronavirus|first=David|last=Yaffe-Bellany|date=26. 2. 2020|work=[[The New York Times]]}}</ref> === Kultura === Jedna od glavnih posljedica pandemije je otkazivanje velike većine događaja u sportu, filmskoj industriji, kao i drugim industrijama, između ostalog muzički festivali i koncerti, tehnološke konferencije i sl.<ref>{{cite web|url=https://www.businessinsider.com/major-events-cancelled-or-postponed-due-to-the-coronavirus-2020|title=Over 20,000 people have signed a petition to cancel SXSW over coronavirus worries. Here's a list of all the major event cancellations due to the outbreak so far.|last=Hadden|first=Joey|date=2. 3. 2020|work=Business Insider|access-date=3. 3. 2020}}</ref> Mnoga sportska takmičenja su zaustavljena ili se odigravaju bez publike. [[NBA]] je zaustavio odigravanje svih utakmica nakon što je [[Utah Jazz]] obavijestio ligu da je 11. marta njihov centar [[Rudy Gobert]] bio pozitivan na COVID-19. [[McLaren]] je povukao svoju ekipu s prve [[Formula 1 – sezona 2020.|ovogodišnje utrke]] [[Formula 1|Formule 1]] u [[Velika nagrada Australije|Australiji]],<ref>{{Cite web|url=https://sportsport.ba/auto-moto/mclaren-se-povukao-s-vn-australije/354811|title=McLaren se povukao s VN Australije|website=SportSport.ba|language=bs-BA|access-date=12. 3. 2020}}</ref> nakon čega je otkazana i utrka. Pandemija je uzrokovala poremećaj u sportskim aktivnostima nezabilježen od [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]]. Glavna sportska takmičenja su otkazana ili odgođena, uključujući [[UEFA Liga prvaka|UEFA Ligu Prvaka]],<ref>{{Cite web|url=https://www.uefa.com/insideuefa/news/newsid=2641054.html|title=All of this week's UEFA matches postponed {{!}} Inside UEFA|last=UEFA.com|date=15. 3. 2020|website=UEFA.com|language=en|access-date=27. 3. 2020}}</ref> englesku Premier Leauge, [[UEFA Euro 2020]], [[National Hockey League|NHL]],<ref>{{Cite web|url=https://www.nhl.com/news/nhl-coronavirus-status/c-316155530|title=NHL statement on coronavirus|website=NHL.com|language=en-US|access-date=27. 3. 2020}}</ref> te [[Olimpijske igre 2020.|Olimpijske igre u Tokyu]] koje su se trebale održati krajem jula 2020.<ref>{{Cite news|title=Tokyo 2020: Olympic and Paralympic Games postponed because of coronavirus|url=https://www.bbc.com/sport/olympics/52020134|newspaper=BBC Sport|date=24. 3. 2020|access-date=27. 3. 2020|language=en-GB}}</ref> === Politika === Pojedini su kritikovali [[Evropska unija|Evropsku uniju]] zbog manjka solidarnosti sa teško pogođenom Italijom.<ref>{{cite news|title=The EU Is Abandoning Italy in Its Hour of Need|url=https://foreignpolicy.com/2020/03/14/coronavirus-eu-abandoning-italy-china-aid/|work=[[Foreign Policy]]|date=14. 3. 2020}}</ref><ref>{{cite news|title=Italy criticises EU for being slow to help over coronavirus epidemic|url=https://www.theguardian.com/world/2020/mar/11/italy-criticises-eu-being-slow-help-coronavirus-epidemic|work=[[The Guardian]]|date=11. 3. 2020}}</ref><ref>{{cite news|title=Italy wonders where Europe's solidarity is as coronavirus strains show|url=https://www.ft.com/content/d3bc25ea-652c-11ea-b3f3-fe4680ea68b5|work=Financial Times|date=13. 3. 2020}}</ref><ref>{{cite news|title=Italy criticizes EU for not responding its call for help, 'only China responded bilaterally'|url=https://news.cgtn.com/news/2020-03-12/Italy-calls-for-extra-help-for-COVID-19-only-China-responded--ONp6w2rmvu/index.html|work=CGTN News|publisher=[[China Global Television Network]]|date=12. 3. 2020}}</ref> [[Diplomatija|Diplomatski]] odnosi Japana i Južne Koreje su se pogoršali nakon što je Južna Koreja kritikovala Japan zbog pasivnih napora u uspostavljanju efektivnog karantena.<ref>{{cite news|title=Coronavirus quarantine plans ignite row between South Korea and Japan|url=https://www.theguardian.com/world/2020/mar/06/coronavirus-quarantine-plans-ignite-row-between-south-korea-and-japan|work=The Guardian|date=6. 3. 2020}}</ref><ref>{{cite news|title=Japan and Korea Won't Let A Pandemic Stop Them Fighting|url=https://foreignpolicy.com/2020/03/12/japan-and-korea-wont-let-a-pandemic-stop-them-fighting/|work=[[Foreign Policy]]|date=12. 3. 2020}}</ref> == Također pogledajte == * [[SARS-CoV-2]] * [[COVID-19]] * [[Koronavirus]] *[[SARS]] ===Pandemije po teritorijama=== * [[Pandemija koronavirusa u Bosni i Hercegovini 2020.]] *[[Pandemija koronavirusa u Hrvatskoj 2020.]] * [[Pandemija koronavirusa u Italiji 2020.]] *[[Pandemija koronavirusa u Njemačkoj 2020.]] * == Reference == {{Refspisak|}} == Napomene == <references group="lower-alpha" /> == Vanjski linkovi == * [https://vlada.ks.gov.ba/aktuelnosti/novosti/preporuke-za-ponasanje-stanovnistva-s-ciljem Preporuke za ponašanje stanovništva s ciljem prevencije infekcije novim koronavirusom] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200229100222/https://vlada.ks.gov.ba/aktuelnosti/novosti/preporuke-za-ponasanje-stanovnistva-s-ciljem |date=29. 2. 2020 }} * [http://who.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/ead3c6475654481ca51c248d52ab9c61 Interaktivna mapa širenja zaraze za Evropske države] *[https://raskrinkavanje.ba/analiza/uzivo-pracenje-dezinformacija-tokom-pandemije-covid-19 Praćenje dezinformacija tokom pandemije COVID-19] [[Kategorija:Pandemije]] [[Kategorija:Trenutni događaji]] [[Kategorija:Pandemija koronavirusa 2019/2020.]] [[Kategorija:COVID-19]] 8dsfgn78p1eemv74tkkgtnntiug289r 0 472996 3665895 3662390 2024-11-14T20:00:41Z 109.175.80.233 bitku sam napisao 3665895 wikitext text/x-wiki {{Infokutija vojna jedinica | ime = Crni labudovi | slika = | veličina_slike = | opis_slike = | aktivan = 1992–1998 | osnovana = | država = {{ZD|Bosna i Hercegovina|1992}} [[Republika Bosna i Hercegovina]] | grana = | vrsta = Specijalne snage | dio = | glavno_sjedište = [[Konjic]], (Republika) Bosna i Hercegovina | nadimak = | moto = Selam ti je hadžija | boje = {{Color box|Black|border=darkgray}} | oprema = | bitke = *[[Rat u Bosni i Hercegovini]] *[[Bitka za Vozuću]] *[[Operacija Sana '95]] *[[Opsada Sarajeva]] | veb-sajt = | komandir1_oznaka = | komandir1 = [[Mehdin Hodžić]]<ref>[http://www.heroji.ba/mehdin-hodzic/ Mehdin-Senad Hodžić]</ref> | komandir2_oznaka = | komandir2 = [[Hajrudin Mešić]] | komandir3_oznaka = | komandir3 = Hase Tirić | komandir4_oznaka = | komandir4 = }} '''Crni labudovi''' ("120. lahka brigada GŠ Armije R BiH Crni labudovi") bili su specijalna jedinica unutar [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]].<ref>[https://documents.tips/documents/nedzad-latic-zehrudin-isakovic-armija-bosne-i-hercegovine.html Documents.tips] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210216093607/https://pdfslide.tips/documents/nedzad-latic-zehrudin-isakovic-armija-bosne-i-hercegovine.html |date=16. 2. 2021 }} Armija BiH. Pripremili Nedžad Latić i Zehrudin Isaković. Hase Tirić: '' 'Crni labudovi'' su endemska vrsta'', str. 57-60. NIPP Ljiljan. (pristupljeno 10. februara 2020.)''</ref> Bila je to jedinica [[Patriotska liga|Patriotske lige]] formirana 1992. godine u [[Nezuk (Sapna)|Nezuku]], pod [[Drugi korpus Armije Republike Bosne i Hercegovine|2. korpusom]] (kasnije u [[Prvi korpus Armije Republike Bosne i Hercegovine|1. korpusu]]) koja je eventualno brojala 800 ljudi. Imala je reputaciju za hrabrost na ratištu. Prvi komandant, [[Mehdin Hodžić]] zvani Kapetan Senad, bio je član Specijalne antiterorističke jedinice u Ministarstvu unutarnjih poslova SFRJ. Kada je preuzeo komandu nad Crnim labudovima, dobio je nadimak "Kapetan Labud". Kapetan [[Hajrudin Mešić]] je kasnije preuzeo komandujuću poziciju privremeno. Najuspješniji i najdugotrajniji komandant bio je brigadir [[Hase Tirić]]. Glavno područje djelovanja Crnih labudova bili su [[Konjic]], [[Igman]] i [[Jablanica]], a jedinica se borila i na ostalim ratištima u Bosni i Hercegovini, u zoni odgovornosti svih korpusa Armije Republike Bosne i Hercegovine.<ref name="nkp">[https://www.nkp.ba/kalesijski-crni-labudovi-najsvjetliji-primjeri-borbe-za-odbranu-domovine/ Nezavisni Kalesijski Portal] ''Kalesijski “Crni labudovi“ – najsvjetliji primjeri borbe za odbranu domovine'' 15. juli 2018. (pristupljeno 10. februara 2020.)</ref> Učestvovala je u brojnim bitkama. U ratu u BiH imala je 79 poginulih te 414 teže i lakše ranjenih.<ref>[https://stav.ba/hamze-i-gazije-kod-crnih-labudova/ Stav] ''Hamze” i “Gazije” kod “Crnih labudova”'', 8. april 2018. (pristupljeno 10. februara 2020.)</ref> Crni labudovi su nosili crne ili šumske maskirne uniforme (bosanskog, američkog, ili komercijalnog porijekla) sa oznakom jedinice na desnom rukavu i oznakom [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]] na lijevom rukavu. Ipak, neki članovi su nosili oznaku Crnih labudova na lijevom rukavu, na jednom od džepova na prsima ili čak na prsluku. Također, civilna odjeća (majice kratkih rukava, patike, kape) bila je veoma česta. Nošen je čitav niz beretki, šalova, traka za glavu, crnih kapa, maskirnih kapa i civilnih kapa (kape za kamionete u crnoj ili crno-bijeloj boji bile su uobičajene). Zelene trake za glavu sa [[šehadet]]om ispisanim arapskim pismom mogle su se također vidjeti. US surplus M1 kacige u kompletu s ERDL uzorkom ili M81 [[U.S. Woodland]] kacige bile su također česte. Dosta boraca jedinice se borilo bez ikakve kacige. Prsluci su uglavnom bili iz ARBiH. Korišteni su i različiti tipovi civilnih ili vojnih crnih ili taktičkih prsluka. Ostala oprema je obično bila od bivše JNA, NATO-a ili komercijalnog porijekla. Nasuprot uniformiranom i taktičkom izgledu poslijeratnog udruženja Crni labudovi, ratni Crni labudovi bili su jedinica koja je nabavljala uniforme i opremu svugdje gdje su je mogli pronaći, slično kao i ostatak bosanskih oružanih snaga.Jedna od bitaka je bila Spicasta stijena u kojoj su crni labudovi imali 2 poginula borca Izbor naoružanja koje je jedinica koristila: [[Zastava M70]], [[Heckler & Koch MP5]], [[Heckler & Koch G3]], [[FN FAL]], [[AKM]], [[FAMAS]], [[Milkor MGL]]. == Reference == {{Reflist}} hpdah0nm98e5uba365nc1w6zyrv2b68 3665897 3665895 2024-11-14T20:12:52Z AnToni 2325 Vraćene izmjene korisnika [[Special:Contributions/109.175.80.233|109.175.80.233]] ([[User talk:109.175.80.233|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Eldin Mujcinovic|Eldin Mujcinovic]] 3662390 wikitext text/x-wiki {{Infokutija vojna jedinica | ime = Crni labudovi | slika = | veličina_slike = | opis_slike = | aktivan = 1992–1998 | osnovana = | država = {{ZD|Bosna i Hercegovina|1992}} [[Republika Bosna i Hercegovina]] | grana = | vrsta = Specijalne snage | dio = | glavno_sjedište = [[Konjic]], (Republika) Bosna i Hercegovina | nadimak = | moto = Selam ti je hadžija | boje = {{Color box|Black|border=darkgray}} | oprema = | bitke = *[[Rat u Bosni i Hercegovini]] *[[Bitka za Vozuću]] *[[Operacija Sana '95]] *[[Opsada Sarajeva]] | veb-sajt = | komandir1_oznaka = | komandir1 = [[Mehdin Hodžić]]<ref>[http://www.heroji.ba/mehdin-hodzic/ Mehdin-Senad Hodžić]</ref> | komandir2_oznaka = | komandir2 = [[Hajrudin Mešić]] | komandir3_oznaka = | komandir3 = Hase Tirić | komandir4_oznaka = | komandir4 = }} '''Crni labudovi''' ("120. lahka brigada GŠ Armije R BiH Crni labudovi") bili su specijalna jedinica unutar [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]].<ref>[https://documents.tips/documents/nedzad-latic-zehrudin-isakovic-armija-bosne-i-hercegovine.html Documents.tips] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210216093607/https://pdfslide.tips/documents/nedzad-latic-zehrudin-isakovic-armija-bosne-i-hercegovine.html |date=16. 2. 2021 }} Armija BiH. Pripremili Nedžad Latić i Zehrudin Isaković. Hase Tirić: '' 'Crni labudovi'' su endemska vrsta'', str. 57-60. NIPP Ljiljan. (pristupljeno 10. februara 2020.)''</ref> Bila je to jedinica [[Patriotska liga|Patriotske lige]] formirana 1992. godine u [[Nezuk (Sapna)|Nezuku]], pod [[Drugi korpus Armije Republike Bosne i Hercegovine|2. korpusom]] (kasnije u [[Prvi korpus Armije Republike Bosne i Hercegovine|1. korpusu]]) koja je eventualno brojala 800 ljudi. Imala je reputaciju za hrabrost na ratištu. Prvi komandant, [[Mehdin Hodžić]] zvani Kapetan Senad, bio je član Specijalne antiterorističke jedinice u Ministarstvu unutarnjih poslova SFRJ. Kada je preuzeo komandu nad Crnim labudovima, dobio je nadimak "Kapetan Labud". Kapetan [[Hajrudin Mešić]] je kasnije preuzeo komandujuću poziciju privremeno. Najuspješniji i najdugotrajniji komandant bio je brigadir [[Hase Tirić]]. Glavno područje djelovanja Crnih labudova bili su [[Konjic]], [[Igman]] i [[Jablanica]], a jedinica se borila i na ostalim ratištima u Bosni i Hercegovini, u zoni odgovornosti svih korpusa Armije Republike Bosne i Hercegovine.<ref name="nkp">[https://www.nkp.ba/kalesijski-crni-labudovi-najsvjetliji-primjeri-borbe-za-odbranu-domovine/ Nezavisni Kalesijski Portal] ''Kalesijski “Crni labudovi“ – najsvjetliji primjeri borbe za odbranu domovine'' 15. juli 2018. (pristupljeno 10. februara 2020.)</ref> Učestvovala je u brojnim bitkama. U ratu u BiH imala je 79 poginulih te 414 teže i lakše ranjenih.<ref>[https://stav.ba/hamze-i-gazije-kod-crnih-labudova/ Stav] ''Hamze” i “Gazije” kod “Crnih labudova”'', 8. april 2018. (pristupljeno 10. februara 2020.)</ref> Crni labudovi su nosili crne ili šumske maskirne uniforme (bosanskog, američkog, ili komercijalnog porijekla) sa oznakom jedinice na desnom rukavu i oznakom [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]] na lijevom rukavu. Ipak, neki članovi su nosili oznaku Crnih labudova na lijevom rukavu, na jednom od džepova na prsima ili čak na prsluku. Također, civilna odjeća (majice kratkih rukava, patike, kape) bila je veoma česta. Nošen je čitav niz beretki, šalova, traka za glavu, crnih kapa, maskirnih kapa i civilnih kapa (kape za kamionete u crnoj ili crno-bijeloj boji bile su uobičajene). Zelene trake za glavu sa [[šehadet]]om ispisanim arapskim pismom mogle su se također vidjeti. US surplus M1 kacige u kompletu s ERDL uzorkom ili M81 [[U.S. Woodland]] kacige bile su također česte. Dosta boraca jedinice se borilo bez ikakve kacige. Prsluci su uglavnom bili iz ARBiH. Korišteni su i različiti tipovi civilnih ili vojnih crnih ili taktičkih prsluka. Ostala oprema je obično bila od bivše JNA, NATO-a ili komercijalnog porijekla. Nasuprot uniformiranom i taktičkom izgledu poslijeratnog udruženja Crni labudovi, ratni Crni labudovi bili su jedinica koja je nabavljala uniforme i opremu svugdje gdje su je mogli pronaći, slično kao i ostatak bosanskih oružanih snaga. Izbor naoružanja koje je jedinica koristila: [[Zastava M70]], [[Heckler & Koch MP5]], [[Heckler & Koch G3]], [[FN FAL]], [[AKM]], [[FAMAS]], [[Milkor MGL]]. == Reference == {{Reflist}} lw956atqhse6q06njqdtf6hkyqfdnk5 0 475678 3665923 3426851 2024-11-15T07:55:11Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665923 wikitext text/x-wiki {{Infokutija film }} [[Datoteka:Girl zombie eating her victim Night of the Living Dead bw.jpg|mini|Djevojčica zombi jede svoju žrtvu u filmu ''Noć živih mrtvaca (1968)'']] '''''Noć živih mrtvaca''''' ({{Jez-en|Night of the Living Dead}}) američki je nezavisni horor film iz 1968. godine, koji je napisao, režirao, snimio i montirao [[George A. Romero]], zajedno s Johnom Russom. Glavne uloge tumače Duane Jones i Judith O'Dea. Priča prati sedam ljudi koji su zarobljeni u seoskoj seoskoj kući u zapadnoj Pennsylvaniji, koju napada rastuća grupom kanibalističkih, nemrtvih tzv. "ghoula", predaka modernog [[zombi]]ja.<ref>{{Citation|title=Night of the Living Dead|url=https://www.imdb.com/title/tt0100258/|publisher=21st Century Film Corporation, Columbia Pictures|date=19. 10. 1990|access-date=20. 4. 2021|first=Tom|last=Savini|first2=Patricia|last2=Tallman|first3=Tom|last3=Towles}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/why-night-living-dead-is-more-relevant-ever-1145708|title=The Lingering Horror of 'Night of the Living Dead'|date=28. 9. 2018|website=The Hollywood Reporter|language=en|access-date=20. 4. 2021}}</ref> Noć živih mrtvaca često se spominje kao prvi moderni zombi film i značajana prekretnica za razvoj žanra horor filma uopće. Retrospektivna naučna analiza usredotočila se na njegov odraz društvenih i kulturnih promjena u Sjedinjenim Državama tokom 1960-ih, s posebnom pažnjom usmjerenom na kasting Duanea Jonesa, Afroamerikanca, za glavnu ulogu.<ref>{{Cite web|url=https://www.criterion.com/current/posts/5390-night-of-the-living-dead-mere-anarchy-is-loosed|title=Night of the Living Dead: Mere Anarchy Is Loosed|last=Klawans|first=Stuart|website=The Criterion Collection|language=en|access-date=20. 4. 2021}}</ref> Godine 1999. američka Library of Congress film je proglasila "kulturno, historijski ili estetski značajnim" i odabrala za čuvanje u Nacionalnom filmskom registru <ref>{{Cite web|url=http://edition.cnn.com/SHOWBIZ/Movies/9911/16/natl.film.registry/|title=CNN - U.S. film registry adds 25 new titles - November 16, 1999|website=edition.cnn.com|access-date=20. 4. 2021|archive-date=3. 7. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210703174505/http://edition.cnn.com/SHOWBIZ/Movies/9911/16/natl.film.registry/|url-status=dead}}</ref><ref name="web.archive.org">{{Cite web|url=https://popmatters.com/column/159439-legacy-of-the-living-dead/|title=The Zombification Family Tree: Legacy of the Living Dead {{!}} PopMatters|date=3. 7. 2017|website=web.archive.org|access-date=20. 4. 2021|archive-date=3. 7. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170703220514/https://popmatters.com/column/159439-legacy-of-the-living-dead/|url-status=bot: unknown}}</ref>. Noć živih mrtvaca iznjedrila je franšizu koja se sastoji iz pet oficijalnih nastavaka objavljenih između 1978. i 2009., također u Romerovoj režiji. Zahvaljujući činjenici da je u javnoj domeni, ovaj film nadahnuo je nekoliko remake-a, od kojih je najpoznatiji film Toma Savinija iz 1990. godine.<ref name="web.archive.org"/><ref>[https://s22.q4cdn.com/959853165/files/doc_downloads/2020/02/0220_Netflix_EnvironmentalSocialGovernanceReport_FINAL.pdf] Environmental Social Governance (PDF). Netflix.</ref> == Uloge<ref>{{Citation|title=Night of the Living Dead|url=https://www.imdb.com/title/tt0063350/|publisher=Image Ten|date=4. 10. 1968|access-date=20. 4. 2021|first=George A.|last=Romero|first2=Judith|last2=O'Dea|first3=Karl|last3=Hardman}}</ref> == * [[Duane Jones]] kao Ben * [[Judith O'Dea]] kao Barbra * [[Karl Hardman]] kao Harry Cooper * [[Marilyn Eastman]] kao Helen Cooper * [[Keith Wayne]] kao Tom * [[Judith Ridley]] kao Judy * [[Kyra Schon]] kao Karen Cooper * [[Charles Craig]] kao Novinar/Ghoul * [[Bill Hinzman]] kao Ghoul * [[George Kosana]] kao Sheriff McClelland * [[Russell Streiner]] kao Johnny * [[Bill Cardille]] kao WIIC-TV Channel 11 reporter, on sam == Reference == {{refspisak}} [[Kategorija:Filmovi iz 1968.]] [[Kategorija:Filmovi na engleskom jeziku]] [[Kategorija:Američki filmovi]] [[Kategorija:Američki nezavisni filmovi]] [[Kategorija:Američki horori]] i83lz65w7e7f5wr4iwzoiazwpz3kmco 0 490844 3665947 3412394 2024-11-15T10:42:48Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665947 wikitext text/x-wiki {{Infokutija vodopad | ime = Peričnik | drugo_ime = | slika = BurgerPericnikPoleti.jpg | veličina_slike = 250px | opis_slike = | lokacija = [[Nacionalni park Triglav]], [[Slovenija]] | širina_stepeni = 46 | širina_minuta = 26 | širina_sekundi = 24 | širina_SJ = S | dužina_stepeni = 13 | dužina_minuta = 51 | dužina_sekundi = 11 | dužina_IZ = I | vrsta = | nadmorska_visina = 795 | visina = 52 | broj_padova = | najveći_pad = | širina = | prosječna_širina = | vodotok = Potok Peričnik | protok = | svjetski_rang = | karta = Slovenija | karta_veličina = | karta_opis = }} '''Peričnik''' je [[vodopad]] u [[Nacionalni park Triglav|Nacionalnom parku Triglav]] u [[Slovenija|Sloveniji]].<ref name="Ramovš">{{cite encyclopedia |last= Ramovš |first= Anton |title= Peričnik |encyclopedia= Enciklopedija Slovenije |year= 1994 |volume= 8 |page= 302 |publisher= [[Mladinska knjiga]] |location= [[Ljubljana]]}}</ref> == Geografija == Jedan je od najpoznatijih vodopada u Sloveniji. Obrušava se iz [[viseća dolina|viseće doline]] u [[lednik|ledničku]] [[dolina|dolinu]] Vrata, gdje se [[potok]] Peričnik ulijeva u [[Triglavska Bistrica|Triglavsku Bistricu]]. Zapravo, postoje dva vodopada: Gornji Peričnik (16 m) i Donji (52 m). Potonji se obično naziva samo Peričnik. Pogled na oba vodopada moguć je nakon prelaska preko Triglavske Bistrice i uspona uz siparsku padinu od nekoliko desetaka metara. == Ime == Ime ''Peričnik'' (u lokalnom [[dijalekt]]u ''Perečnik'') potječe od [[glagoli|glagola]] ''prati'', koji je prvobitno značio ''udarati, tući''. Također se odnosi na vodu koja pada preko strme litice (up. i [[Peračica]]). U standardnom [[slovenski jezik|slovenskom jeziku]] taj glagol dobio je i značenje čišćenja odjeće ("udarati odjeću", tj. prati udaranjem).<ref>{{cite book |last1= Snoj |first1= Marko |title= Etimološki slovar slovenskih zemljepisnih imen |year= 2009 |publisher= Modrijan |location= Ljubljana |page= 304}}</ref> == Galerija == <gallery> Datoteka:SlapPericnik-01.JPG Datoteka:SlapPericnik-02.JPG Datoteka:SlapPericnik-04.JPG Datoteka:SlapPericnik-05.JPG Datoteka:Peričnik waterfall 2016.jpg </gallery> == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Peričnik Falls}} * [http://www.geopedia.si/#T105_F1173:67180_x416235.917_y143718.87_s15_b4 Peričnik] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170729183600/http://www.geopedia.si/#T105_F1173:67180_x416235.917_y143718.87_s15_b4 |date=29. 7. 2017 }} na ''geopedia.si'' * [https://www.burger.si/Slapovi/Mojstrana/Pericnik/uvod_ENG.html Fotografije okoline], ''burger.si'' {{Hidrografija Slovenije}} [[Kategorija:Kranjska Gora]] [[Kategorija:Nacionalni park Triglav]] [[Kategorija:Sliv Save]] [[Kategorija:Vodopadi u Sloveniji]] 2h3ym9r15x4lodx3jff1zxf3qveora4 10 492867 3665863 3568100 2024-11-14T15:40:53Z KWiki 9400 3665863 wikitext text/x-wiki {{Navkutija |ime = UEFA sudije prve kategorije |naslov = [[UEFA]] [[Nogometni sudija|sudije]] prve kategorije |podaciklasa = hlist |naslovstil = background:#bfd7ff; |nowrapitems = yes |podaci1 = * {{ZD|AZE|veličina=18px}}&nbsp;[[Əliyar Ağayev]] * {{ZD|ŠVE|veličina=18px}}&nbsp;[[Mohammed Al-Hakim]] * {{ZD|UKR|veličina=18px}}&nbsp;[[Mikula Balakin]] * {{ZD|ŠKO|veličina=18px}}&nbsp;[[John Beaton]] * {{ZD|ČEŠ|veličina=18px}}&nbsp;[[Ondrej Berka]] * {{ZD|MAĐ|veličina=18px}}&nbsp;[[Balázs Berke]] * {{ZD|MAĐ|veličina=18px}}&nbsp;[[Tamás Bognár]] * {{ZD|POR|veličina=18px}}&nbsp;[[Luís Branco Godinho]] * {{ZD|FRA|veličina=18px}}&nbsp;[[Jérôme Brisard]] * {{ZD|ENG|veličina=18px}}&nbsp;[[John Brooks (nogometni sudija)|John Brooks]] * {{ZD|CG|veličina=18px}}&nbsp;[[Nikola Dabanović]] * {{ZD|ŠPA|veličina=18px}}&nbsp;[[Ricardo de Burgos Bengoetxea]] * {{ZD|FRA|veličina=18px}}&nbsp;[[Willy Delajod]] * {{ZD|ITA|veličina=18px}}&nbsp;[[Marco Di Bello]] * {{ZD|ŠVE|veličina=18px}}&nbsp;[[Andreas Ekberg]] * {{ZD|RUM|veličina=18px}}&nbsp;[[Horațiu Feșnic]] * {{ZD|POLJ|veličina=18px}}&nbsp;[[Bartosz Frankowski]] * {{ZD|FRA|veličina=18px}}&nbsp;[[Stéphanie Frappart]] * {{ZD|IZR|veličina=18px}}&nbsp;[[Yigal Frid]] * {{ZD|AUT|veličina=18px}}&nbsp;[[Sebastian Gishammer]] * {{ZD|SLK|veličina=18px}}&nbsp;[[Filip Glova]] * {{ZD|RUS|veličina=18px}}&nbsp;[[Sergej Ivanov (nogometni sudija)|Sergej Ivanov]] * {{ZD|NJE|veličina=18px}}&nbsp;[[Sven Jablonski]] * {{ZD|ALB|veličina=18px}}&nbsp;[[Enea Jorgji]] * {{ZD|SLO|veličina=18px}}&nbsp;[[Matej Jug]] * {{ZD|BUG|veličina=18px}}&nbsp;[[Georgi Kabakov]] * {{ZD|ENG|veličina=18px}}&nbsp;[[Chris Kavanagh (nogometni sudija)|Chris Kavanagh]] * {{ZD|DAN|veličina=18px}}&nbsp;[[Jakob Kehlet]] * {{ZD|DAN|veličina=18px}}&nbsp;[[Morten Krogh]] * {{ZD|GRU|veličina=18px}}&nbsp;[[Giorgi Kruašvili]] * {{ZD|BEL|veličina=18px}}&nbsp;[[Erik Lambrechts]] * {{ZD|AUT|veličina=18px}}&nbsp;[[Harald Lechner]] * {{ZD|NIZ|veličina=18px}}&nbsp;[[Allard Lindhout]] * {{ZD|LIT|veličina=18px}}&nbsp;[[Manfredas Lukjančukas]] * {{ZD|ITA|veličina=18px}}&nbsp;[[Maurizio Mariani]] * {{ZD|ŠPA|veličina=18px}}&nbsp;[[Juan Martínez Munuera]] * {{ZD|SRB|veličina=18px}}&nbsp;[[Nenad Minaković]] * {{ZD|POR|veličina=18px}}&nbsp;[[António Nobre]] * {{nowrap|{{ZD|SLO|veličina=18px}}&nbsp;[[Rade Obrenović]]}} * {{ZD|NJE|veličina=18px}}&nbsp;[[Harm Osmers]] * {{ZD|HRV|veličina=18px}}&nbsp;[[Igor Pajač]] * {{ZD|GRČ|veličina=18px}}&nbsp;[[Anastasios Papapetrou]] * {{ZD|ENG|veličina=18px}}&nbsp;[[Craig Pawson]] * {{ZD|RUM|veličina=18px}}&nbsp;[[Radu Petrescu (nogometni sudija, 1982)|Radu Petrescu]] * {{ZD|POR|veličina=18px}}&nbsp;[[João Pinheiro (nogometni sudija)|João Pinheiro]] * {{ZD|POLJ|veličina=18px}}&nbsp;[[Paweł Raczkowski]] * {{ZD|IZR|veličina=18px}}&nbsp;[[Roi Reinshreiber]] * {{ZD|LIT|veličina=18px}}&nbsp;[[Donatas Rumšas]] * {{ZD|NOR|veličina=18px}}&nbsp;[[Rohit Saggi]] * {{ZD|ŠVI|veličina=18px}}&nbsp;[[Urs Schnyder]] * {{ZD|ITA|veličina=18px}}&nbsp;[[Simone Sozza]] * {{ZD|SMK|veličina=18px}}&nbsp;[[Aleksandar Stavrev]] * {{ZD|NJE|veličina=18px}}&nbsp;[[Sascha Stegemann]] * {{ZD|HRV|veličina=18px}}&nbsp;[[Duje Strukan]] * {{ZD|POLJ|veličina=18px}}&nbsp;[[Damian Sylwestrzak]] * {{ZD|EST|veličina=18px}}&nbsp;[[Kristo Tohver]] * {{ZD|LAT|veličina=18px}}&nbsp;[[Andris Treimanis]] * {{ZD|BEL|veličina=18px}}&nbsp;[[Lawrence Visser]] * {{ZD|ŠKO|veličina=18px}}&nbsp;[[Nick Walsh (nogometni sudija)|Nick Walsh]] * {{ZD|AUT|veličina=18px}}&nbsp;[[Julian Weinberger]] * {{ZD|ALB|veličina=18px}}&nbsp;[[Juxhin Xhaja]] |ispod = (zaključno s 1. 7. 2024) }}<noinclude> [[Kategorija:Nogometne sudije|τ]] </noinclude> a3hvt4u6j2ucem5vll8xv4uc8k4kyxf 10 492914 3665862 3633753 2024-11-14T15:30:34Z KWiki 9400 3665862 wikitext text/x-wiki {{Navkutija |ime = UEFA elitne sudije |naslov = [[UEFA]]-ine elitne [[nogometni sudija|sudije]] |podaciklasa = hlist |naslovstil = background:#bfd7ff; |nowrapitems = yes |grupa1 = Trenutne |podaci1 = * {{ZD|FRA|veličina=18px}}&nbsp;[[Benoît Bastien]] * {{ZD|NOR|veličina=18px}}&nbsp;[[Espen Eskås]] * {{ZD|ŠPA|veličina=18px}}&nbsp;[[Jesús Gil Manzano]] * {{ZD|NIZ|veličina=18px}}&nbsp;[[Serdar Gözübüyük]] * {{ZD|IZR|veličina=18px}}&nbsp;[[Orel Grinfeld]] * {{ZD|ITA|veličina=18px}}&nbsp;[[Marco Guida]] * {{ZD|RUM|veličina=18px}}&nbsp;[[Ovidiu Hațegan]] * {{ZD|ŠPA|veličina=18px}}&nbsp;[[Alejandro Hernández Hernández]] * {{ZD|SRB|veličina=18px}}&nbsp;[[Srđan Jovanović (nogometni sudija)|Srđan Jovanović]] * {{ZD|RUS|veličina=18px}}&nbsp;[[Sergej Karasjov]] * {{ZD|RUM|veličina=18px}}&nbsp;[[István Kovács (nogometni sudija)|István Kovács]] * {{ZD|SLK|veličina=18px}}&nbsp;[[Ivan Kružliak]] * {{ZD|BJE|veličina=18px}}&nbsp;[[Aleksej Kulbakov]] * {{ZD|FRA|veličina=18px}}&nbsp;[[François Letexier]] * {{ZD|NIZ|veličina=18px}}&nbsp;[[Danny Makkelie]] * {{ZD|POLJ|veličina=18px}}&nbsp;[[Szymon Marciniak]] * {{ZD|ITA|veličina=18px}}&nbsp;[[Davide Massa]] * {{ZD|TUR|veličina=18px}}&nbsp;[[Halil Umut Meler]] * {{ZD|ŠVE|veličina=18px}}&nbsp;[[Glenn Nyberg]] * {{ZD|ENG|veličina=18px}}&nbsp;[[Michael Oliver (nogometni sudija)|Michael Oliver]] * {{ZD|BIH|veličina=18px}}&nbsp;[[Irfan Peljto]] * {{ZD|ŠPA|veličina=18px}}&nbsp;[[José María Sánchez Martínez]] * {{ZD|ŠVI|veličina=18px}}&nbsp;[[Sandro Schärer]] * {{ZD|GRČ|veličina=18px}}&nbsp;[[Anastasios Sidiropoulos]] * {{ZD|NJE|veličina=18px}}&nbsp;[[Daniel Siebert (nogometni sudija)|Daniel Siebert]] * {{ZD|POR|veličina=18px}}&nbsp;[[Artur Soares Dias]] * {{ZD|NJE|veličina=18px}}&nbsp;[[Tobias Stieler]] * {{nowrap|{{ZD|ENG|veličina=18px}}&nbsp;[[Anthony Taylor (nogometni sudija)|Anthony Taylor]]}} * {{ZD|FRA|veličina=18px}}&nbsp;[[Clément Turpin]] * {{ZD|SLO|veličina=18px}}&nbsp;[[Slavko Vinčić]] * {{ZD|NJE|veličina=18px}}&nbsp;[[Felix Zwayer]] |grupa2 = Bivše |podaci2 = * {{ZD|ENG|veličina=18px}}&nbsp;[[Martin Atkinson]] * {{ZD|POR|veličina=18px}}&nbsp;[[Olegário Benquerença]] * {{ZD|NJE|veličina=18px}}&nbsp;[[Felix Brych]] * {{ZD|ŠVI|veličina=18px}}&nbsp;[[Massimo Busacca]] * {{ZD|TUR|veličina=18px}}&nbsp;[[Cüneyt Çakır]] * {{ZD|ENG|veličina=18px}}&nbsp;[[Mark Clattenburg]] * {{ZD|ITA|veličina=18px}}&nbsp;[[Pierluigi Collina]] * {{ZD|ŠKO|veličina=18px}}&nbsp;[[Willie Collum]] * {{ZD|POR|veličina=18px}}&nbsp;[[Lucílio Batista]] * {{ZD|BEL|veličina=18px}}&nbsp;[[Frank De Bleeckere]] * {{ZD|ŠPA|veličina=18px}}&nbsp;[[Carlos del Cerro Grande]] * {{ZD|ŠVE|veličina=18px}}&nbsp;[[Jonas Eriksson (nogometni sudija)|Jonas Eriksson]] * {{ZD|NJE|veličina=18px}}&nbsp;[[Herbert Fandel]] * {{ZD|ŠVE|veličina=18px}}&nbsp;[[Anders Frisk]] * {{ZD|ŠVE|veličina=18px}}&nbsp;[[Peter Fröjdfeldt]] * {{ZD|ŠVE|veličina=18px}}&nbsp;[[Martin Hansson]] * {{ZD|NOR|veličina=18px}}&nbsp;[[Terje Hauge]] * {{ZD|RUS|veličina=18px}}&nbsp;[[Valentin Ivanov (nogometni sudija)|Valentin Ivanov]] * {{ZD|MAĐ|veličina=18px}}&nbsp;[[Viktor Kassai]] * {{ZD|NIZ|veličina=18px}}&nbsp;[[Björn Kuipers]] * {{ZD|FRA|veličina=18px}}&nbsp;[[Stéphane Lannoy]] * {{ZD|ŠPA|veličina=18px}}&nbsp;[[Antonio Mateu Lahoz]] * {{ZD|SRB|veličina=18px}}&nbsp;[[Milorad Mažić]] * {{ZD|ŠPA|veličina=18px}}&nbsp;[[Luis Medina Cantalejo]] * {{ZD|ŠVI|veličina=18px}}&nbsp;[[Urs Meier]] * {{ZD|ŠPA|veličina=18px}}&nbsp;[[Manuel Enrique Mejuto González]] * {{ZD|NJE|veličina=18px}}&nbsp;[[Markus Merk]] * {{ZD|SVK|veličina=18px}}&nbsp;[[Ľuboš Micheľ]] * {{ZD|DAN|veličina=18px}}&nbsp;[[Kim Milton Nielsen]] * {{ZD|ITA|veličina=18px}}&nbsp;[[Daniele Orsato]] * {{ZD|NOR|veličina=18px}}&nbsp;[[Tom Henning Øvrebø]] * {{ZD|AUT|veličina=18px}}&nbsp;[[Konrad Plautz]] * {{ZD|ENG|veličina=18px}}&nbsp;[[Graham Poll]] * {{ZD|FRA|veličina=18px}}&nbsp;[[Éric Poulat]] * {{ZD|POR|veličina=18px}}&nbsp;[[Pedro Proença]] * {{ZD|ENG|veličina=18px}}&nbsp;[[Mike Riley (nogometni sudija)|Mike Riley]] * {{ZD|ITA|veličina=18px}}&nbsp;[[Nicola Rizzoli]] * {{ZD|ITA|veličina=18px}}&nbsp;[[Gianluca Rocchi]] * {{ZD|ITA|veličina=18px}}&nbsp;[[Roberto Rosetti]] * {{ZD|SLO|veličina=18px}}&nbsp;[[Damir Skomina]] * {{ZD|NJE|veličina=18px}}&nbsp;[[Wolfgang Stark]] * {{ZD|ŠKO|veličina=18px}}&nbsp;[[Craig Thomson (nogometni sudija)|Craig Thomson]] * {{ZD|ŠPA|veličina=18px}}&nbsp;[[Alberto Undiano Mallenco]] * {{ZD|GRČ|veličina=18px}}&nbsp;[[Kyros Vassaras]] * {{ZD|FRA|veličina=18px}}&nbsp;[[Gilles Veissière]] * {{ZD|ŠPA|veličina=18px}}&nbsp;[[Carlos Velasco Carballo]] * {{ZD|NIZ|veličina=18px}}&nbsp;[[Pieter Vink]] * {{ZD|ENG|veličina=18px}}&nbsp;[[Howard Webb]] }}<noinclude> [[Kategorija:Nogometne sudije|τ]] </noinclude> 0bzlfwxf8ziqp4276nnizsfchxw2ehw 0 493323 3665915 3558854 2024-11-15T06:47:34Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3665915 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:PurkinjeCell.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/PurkinjeCell.jpg/260px-PurkinjeCell.jpg|desno|mini|304x304piksel| Nacrt Santiaga Ramóna y Cajal (1899) [[neuron]]a u malom mozgu goluba]] {{Biologija sidebar}} '''Neuronauka''' je [[Nauka|naučna studija]] [[Nervni sistem|nervnog sistema]] ( [[mozak]], [[kičmena moždina]] i [[periferni nervni sistem]] ) i njegovih funkcija.<ref name="Merriam">{{Cite web|url=http://www.merriam-webster.com/medlineplus/neuroscience|title=Neuroscience|website=Merriam-Webster Medical Dictionary}}</ref> To je [[Multidisciplinarni pristup|multidisciplinarna]] nauka koja kombinuje [[Fiziologija|fiziologiju]], [[Anatomija|anatomiju]], [[Molekularna biologija|molekularnu biologiju]], [[Razvojna biologija|razvojnu biologiju]], [[Citologija|citologiju]], [[Psihologija|psihologiju]], [[Fizika|fiziku]], [[Računarska nauka|informatiku]], [[Hemija|hemiju]], [[Medicina|medicinu]], [[Statistika|statistiku]] i [[matematičko modeliranje]] kako bi se razumjela osnovna i pojavna svojstva [[neuron]]a, [[Glija|glije]] i [[Neuronska mreža|neuronskih kola]].<ref>{{Cite book|last=Kandel|first=Eric R.|title=Principles of Neural Science, Fifth Edition|url=https://archive.org/details/principlesofneur0000unse_a2f8|publisher=McGraw-Hill Education|year=2012|isbn=978-0071390118|pages=I. Overall perspective}}</ref><ref>{{Cite book|last=Ayd|first=Frank J., Jr.|url=https://books.google.com/books?id=ea_QVG2BFy8C&q=neuroscience+multidisciplinary&pg=PA688|title=Lexicon of Psychiatry, Neurology and the Neurosciences|date=2000|publisher=Lippincott, Williams & Wilkins|isbn=978-0781724685|page=688}}</ref><ref>{{Cite book|last=Shulman|first=Robert G.|title=Brain Imaging: What it Can (and Cannot) Tell Us About Consciousness|date=2013|publisher=Oxford University Press|isbn=9780199838721|page=59|chapter=Neuroscience: A Multidisciplinary, Multilevel Field|chapter-url=https://books.google.com/books?id=xfSVcBL7CSMC&q=neuroscience+multidisciplinary&pg=PA59}}</ref><ref>{{Cite book|last=Ogawa|first=Hiroto|url=https://books.google.com/books?id=3CK4BAAAQBAJ&q=neuroscience+multidisciplinary&pg=PR5|title=Methods in Neuroethological Research|last2=Oka|first2=Kotaro|date=2013|publisher=Springer|isbn=9784431543305|page=v}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Tanner|first=Kimberly D.|date=1. 1. 2006|title=Issues in Neuroscience Education: Making Connections|journal=CBE: Life Sciences Education|volume=5|issue=2|page=85|doi=10.1187/cbe.06-04-0156|issn=1931-7913|pmc=1618510}}</ref> Razumijevanje biološke osnove [[Učenje|učenja]], [[Memorija (biologija)|pamćenja]], [[Ponašanje|ponašanja]], [[Percepcija|percepcije]] i [[svijest]]i [[Eric Kandel]] je opisao kao "epski izazov" [[Biologija|bioloških nauka]] .<ref>{{Cite book|last=Kandel|first=Eric R.|title=Principles of Neural Science, Fifth Edition|url=https://archive.org/details/principlesofneur0000unse_a2f8|publisher=McGraw-Hill Education|year=2012|isbn=978-0071390118|page=[https://archive.org/details/principlesofneur0000unse_a2f8/page/5 5]|quote=The last frontier of the biological sciences – their ultimate challenge – is to understand the biological basis of consciousness and the mental processes by which we perceive, act, learn, and remember.}}</ref> Opseg neuronauke se vremenom proširio i uključio različite pristupe koji se koriste za proučavanje nervnog sistema na različitim razmjerima. Tehnike koje koriste [[Neuroscientist|neuroznanstvenici]] su se enormno proširile, od [[Molekularna biologija|molekularnih]] i [[Citologija|staničnih]] studija pojedinačnih neurona do [[Neuroimaging|snimanja]] [[Senzorni neuron|senzornih]], [[Motorni neuron|motoričkih]] i [[Spoznaja|kognitivnih]] zadataka u [[Mozak|mozgu]]. Tokom 20. vijeka, neuronauka je počela da se priznaje kao posebna akademska disciplina sama po sebi, a ne kao proučavanje nervnog sistema u okviru drugih disciplina. [[Eric Kandel]] i saradnici su naveli [[David Rioch|Davida Riocha]], [[Francis O. Schmitt|Francisa O. Schmitta]] i [[Stephen Kuffler|Stephena Kufflera]] kao ključne uloge u uspostavljanju polja.<ref name="Rioch">{{Cite journal|last=Cowan|first=W.M.|last2=Harter|first2=D.H.|last3=Kandel|first3=E.R.|date=2000|title=The emergence of modern neuroscience: Some implications for neurology and psychiatry|url=https://archive.org/details/sim_annual-review-of-neuroscience_2000_23/page/345|journal=Annual Review of Neuroscience|volume=23|pages=345–346|doi=10.1146/annurev.neuro.23.1.343|pmid=10845068}}</ref> Rioch je započeo integraciju osnovnih anatomskih i fizioloških istraživanja sa kliničkom psihijatrijom na [[Walter Reed Army Institute of Research|Institutu za istraživanje vojske Walter Reed]], počevši od 1950-ih. Tokom istog perioda, Schmitt je uspostavio istraživački program neuronauke u okviru Odsjeka za biologiju na [[Masačusetski institut za tehnologiju|Massachusetts Institute of Technology]], koji je spojio biologiju, hemiju, fiziku i matematiku. Prvi samostojeći odjel za neuronauku (tada se zvao Psihobiologija) osnovao je [[James McGaugh|James L. McGaugh 1964. godine na Kalifornijskom univerzitetu u Irvineu]] .<ref>{{Cite book|last=Squire|first=Larry R.|title=The history of neuroscience in autobiography|date=1996|work=Volume|publisher=Society for Neuroscience|isbn=0916110516|volume=4|location=Washington DC|page=410|chapter=James McGaugh|oclc=36433905|chapter-url=https://www.sfn.org/~/media/SfN/Documents/TheHistoryofNeuroscience/Volume%204/c11.ashx}}</ref> Potom je uslijedio [[Odsjek za neurobiologiju, Harvard Medical School|Odsjek za neurobiologiju]] na [[Harvard Medical School]], koji je 1966. osnovao Stephen Kuffler.<ref>{{Cite web|url=http://neuro.hms.harvard.edu/about-us/history|title=History - Department of Neurobiology|archive-url=https://web.archive.org/web/20190927180721/https://neuro.hms.harvard.edu/about-us/history|archive-date=27. 9. 2019|url-status=dead|access-date=17. 10. 2017}}</ref> Kao rezultat sve većeg interesovanja za nervni sistem, formirano je nekoliko istaknutih neuronaučnih organizacija koje pružaju forum svim neuronaučnicima tokom 20. vijeka. Na primjer, [[Međunarodna organizacija za istraživanje mozga]] osnovana je 1961,<ref>{{Cite web|url=https://ibro.org/history/|title=History of IBRO|date=2010|website=International Brain Research Organization}}</ref> [[Međunarodno društvo za neurohemiju]] 1963,<ref>[http://www.neurochemistry.org/Information/History/TheBeginning.aspx The Beginning] {{Webarchive}}, International Society for Neurochemistry</ref> [[Evropsko društvo za mozak i ponašanje]] 1968,<ref>{{Cite web|url=http://www.ebbs-science.org/cms/general/about-ebbs.html|title=About EBBS|date=2009|website=European Brain and Behaviour Society|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303235558/http://www.ebbs-science.org/cms/general/about-ebbs.html|archive-date=3. 3. 2016|url-status=dead}}</ref> i [[Društvo za neuronauku]] 1969.<ref>{{Cite web|url=http://www.sfn.org/index.aspx?pagename=about_sfn|title=About SfN|website=Society for Neuroscience}}</ref> Nedavno je primjena rezultata istraživanja neuronauke dovela i do [[primijenjena nauka|primijenjenih disciplina]] kao što su [[neuroekonomija]],<ref>{{Cite journal|title=How can neuroscience inform economics?|url=http://www.columbia.edu/~md3405/Working_Paper_15.pdf|journal=Current Opinion in Behavioral Sciences|access-date=24. 9. 2022|archive-date=9. 3. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170309072403/http://www.columbia.edu/~md3405/Working_Paper_15.pdf|url-status=dead}}</ref> [[Obrazovna neuroznanost|neuroedukacija]],<ref>Zull, J. (2002). ''The art of changing the brain: Enriching the practice of teaching by exploring the biology of learning''. Sterling, Virginia: Stylus Publishing, LLC</ref> [[neuroetika]],<ref>{{Cite web|url=https://www.neuroethicssociety.org/what-is-neuroethics|title=What is Neuroethics?|website=www.neuroethicssociety.org|access-date=22. 2. 2019|archive-date=5. 4. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190405041911/https://www.neuroethicssociety.org/what-is-neuroethics|url-status=dead}}</ref> i [[Neurolaw|neuropravo]].<ref>{{Cite journal|last=Petoft|first=Arian|date=5. 1. 2015|title=Neurolaw: A brief introduction|journal=Iranian Journal of Neurology|volume=14|issue=1|pages=53–58|issn=2008-384X|pmc=4395810|pmid=25874060}}</ref> Tokom vremena, istraživanje mozga je prošlo kroz filozofsku, eksperimentalnu i teorijsku fazu, a rad na neuralnim implantatima i simulaciji mozga za koje se predviđa da će biti važni u budućnosti.<ref>{{Cite journal|last=Fan|first=Xue|last2=Markram|first2=Henry|date=7. 5. 2019|title=A Brief History of Simulation Neuroscience|journal=Frontiers in Neuroinformatics|volume=13|page=32|doi=10.3389/fninf.2019.00032|issn=1662-5196|pmc=6513977|pmid=31133838}}</ref> [[Datoteka:Nervous_system_diagram-en.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Nervous_system_diagram-en.svg/290px-Nervous_system_diagram-en.svg.png|mini| Ljudski nervni sistem]] [[Naučna metoda|Naučno proučavanje]] nervnog sistema značajno je poraslo tokom druge polovine dvadesetog vijeka, uglavnom zbog napretka u [[Molekularna biologija|molekularnoj biologiji]], [[Elektrofiziologija|elektrofiziologiji]] i [[Računarska neuroznanost|kompjuterskoj neuronauci]] . To je omogućilo neuronaučnicima da proučavaju [[nervni sistem]] u svim njegovim aspektima: kako je strukturiran, kako radi, kako se razvija, kako kvari i kako se može promijeniti. == Reference == {{refspisak}} {{Nervni sistem}} {{Biologija}} {{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Neurofiziologija]] [[Kategorija:Nervni sistem]] [[Kategorija:Neurologija]] [[Kategorija:Neuronauka]] ejl6naqy5hbi0h9eba5hk24pv4iaioe 0 495903 3665851 3634927 2024-11-14T13:01:08Z 109.175.89.221 Proširio sam sekciju o backlinkovima, detaljno objasnio kako funkcionisu 3665851 wikitext text/x-wiki '''Optimizacija web stranice''' ({{jez-en| Search engine optimization (SEO]}})) za internet pretraživače predstavlja niz operacija pri kreiranju web stranice sa ciljem što višeg pozicioniranja na pretraživačima ([[Google]], [[Bing search|Bing]] i sl). Sve operacije se odnose na praćenje određenih standarda koje pretraživač zahtjeva kako bi sadržaj web stranice označio kao relevantan za iskustvo čitaoca. Optimizacija internet pretraživača može biti unutrašnja i vanjska. == Unutrašnja optimizacija internet pretraživača ({{jez-en|on-page SEO}}) == Unutrašnja optimizacija je optimizacija svih parametara sa strane web stranice, a koje možete uraditi u njenoj unutrašnjoj strukturi ili u [[HTML]] kodu. Ukoliko se za razvoj web stranice koriste [[Content management system|CMS]] sistemi poput [[WordPress|Wordpress]]-a, postoje već spremni alati u vidu takozvanih plugina ([[Yoast SEO]],[[Rank Math]] i slično) koji vam pomažu pri postavljanju parametara dajući vašoj stranici određeni broj bodova. Sastavni dijelovi unutrašnje SEO optimizacije su: naziv domene, URL struktura, naslov stranice, podnaslovi stranice, kreiranje sadržaja. ALT opisi slika te povezivanje linkova. === Naziv domene === Kako bi internet pretraživač označio vašu domenu kao relevantnu za polje pretrage, ona mora odgovarati niši koju nudite. Najbolji nazivi domena su oni do 11 karaktera dužine usmjereni prema odgovarajućoj ključnoj riječi pretrage. === URL struktura === Struktura URL-a odnosno link-a, poželjno je da bude podijeljena na kategorije, odnosno u više podlinkova na primjer: <nowiki>https://primjer.com/naziv_kategorije/naziv_članka</nowiki>. Na taj način internet pretraživači prepoznaju hijerarhiju sadržaja u unutrašnjoj strukturi stranice. === SEO naslov === Naslov stranice treba biti deskriptivan i uključivati osnovnu ključnu riječ pretrage. Uz pomoć SEO naslova, stranica rangira na određenu ključnu riječ na kojoj želite poboljšati poziciju na pretraživaču. === Podnaslovi stranice === Podnaslovi stranice (Heading 2, Heading 3, Heading 4...) moraju pratiti hijerarhiju sadržaja stranice i obavezan su segment unutrašnjeg SEO-a. === Kreiranje sadržaja === Kreiranje sadržaja ili pisanje članaka, doprinosi boljem rangiranju stranice na internet pretraživaču. Ovo posebno važi ukoliko je sadržaj koji je napisan, usmjeren prema SEO strukturi odnosno optimizovan za tražilice u odnosu na ključne riječi pretrage. Sadržaj koji se kreira na web stranicama mora biti relevantan za ključne riječi i za iskustvo čitaoca, u suprotnom neće ostvariti dobro rangiranje na pretraživaču. Važno je napomenuti da sadržaj mora biti originalan, bez dupliciranja te najpoželjnije, pisan prirodnim tonom. Jedna od najosnovnijih stavki SEO ili optimizacije internet pretraživača jeste '''pisanje članaka''' na sve teme iz niše vašeg biznisa.<ref>{{Cite web |title=SEO usluge {{!}} Optimizacija internet pretraživača |url=https://digismundo.com/bs/seo-usluge-optimizacija-internet-pretrazivaca/ |access-date=16. 1. 2023 |language=bs-BA}}</ref> === ALT opisi slika === ALT opis slike je alternativni naziv slike u slučaju da ona ne može biti prikazana uslijed loše konekcije ili neispravnog izvora. ALT opisi pružaju deskriptivan opis slike. === Povezivanje linkova === Sadržaj web stranice mora biti povezan u unutrašnjoj strukturi, a poželjno je da stranica posjeduje linkove prema unutrašnjim i vanjskim izvorima. == Vanjska optimizacija internet pretraživača ({{jez-en|off-page SEO}}) == Vanjska optimizacija je optimizacija web stranice, ali ne u njenoj strukturi nego sa aspekta izvora koji upućuju na nju. Pojmovi koji se odnose na vanjsku optimizaciju su: DR ili Rating domene, Backlinkovi (povratni linkovi) i Anchor text kod povratnih linkova. === Rating domene (DR) === Rating ili ocjena domene jeste sveukupna ocjena web stranice, a koja uključuje broj povratnih linkova i njihovu kvalitetu. Ovaj pojam označava koliko je vjerovatno da će se sadržaj web stranice pojaviti na stranicama pretrage internet pretraživača ([[Search engine results page|SERP]]). Ova ocjena je u direkntoj vezi sa kvalitetom web stranice. === Šta je Backlink (guest post) === Prije svega definišimo termine, šta je to guest post? "Guest post" znači pisanje i objavljivanje članka na drugom web sajtu ili blogu. Međutim prije nego što započnete pisati članke, vaš prvi zadatak je odlučiti što je vaš cilj za guest postovanje. Poznavanje ovog cilja prije početka pisanja je ključno u određivanju pravih vrsta blogova i web sajtova za slanje vaših guest postova. Obično postoje tri glavna cilja za guest postove: 1. Pozicioniranje kao autoritet i poznato ime u industriji. 2. Dobivanje prometa natrag na web stranicu. 3. Povratni linkovi na web stranicu. Sa pravom vrstom sadržaja na najposjećenijim blogovima, možete učiniti sve tri od ovih stvari. Ako pokušavate ostvariti samo prvu ili drugu, onda pokušajte pronaći blogove koji imaju mnogobrojnu i angažiranu publiku. Ako samo pokušavate postići treći cilj sa liste, morate odrediti blogove sa jakim autoritetom svoje domene. Uglavnom, poznavanje vaših ciljeva unaprijed pomoći će vam u određivanju koji će blogovi biti najbolji za vas da pošaljete svoj guest post. Blogeri su zainteresirani za objavljivanje visokokvalitetnih sadržaja na svojim blogovima koje mogu koristiti za privlačenje novih čitatelja, kao i za dijeljenje sa svojom trenutnom publikom. To čini guest postove velikim dobitkom za vlasnike obje web stranice koji se žele rangirati bolje na tražilicama (i trebaju linkove za to) i blogere koji su zainteresirani za privlačenje više čitatelja na svoj blog. === Naziv povratnog linka (Anchor text) === Anchor text ili naziv povratnog linka treba da upućuje na sadržaj u skladu sa ključnim riječima za bolje pozicioniranje na pretraživaču. == References == <!-- Inline citations added to your article will automatically display here. See en.wikipedia.org/wiki/WP:REFB for instructions on how to add citations. --> {{reflist}} [http://www.google.com/support/webmasters/bin/answer.py?hl=en&answer=35769 Google Search Essentials] * [https://digismundo.com/bs/seo-usluge-optimizacija-internet-pretrazivaca/ SEO usluge - Optimizacija internet pretraživača] * [https://accessibility.huit.harvard.edu/images-and-media Images and Media - Harvard University] [[Kategorija:Optimizacija veb-sajta| ]] [[Kategorija:Digitalni marketing]] [[Kategorija:Veb-analitika]] [[Kategorija:Internetska terminologija]] [[Kategorija:Internetsko reklamiranje]] [[Kategorija:Promocija i marketinška komunikacija]] ekqdcdbndnqs4vkd2zd1lv0oqzgihka 3665852 3665851 2024-11-14T13:05:14Z Webmajstor.ba 165989 3665852 wikitext text/x-wiki '''Optimizacija web stranice''' ({{jez-en| Search engine optimization (SEO]}})) za internet pretraživače predstavlja niz operacija pri kreiranju web stranice sa ciljem što višeg pozicioniranja na pretraživačima ([[Google]], [[Bing search|Bing]] i sl). Sve operacije se odnose na praćenje određenih standarda koje pretraživač zahtjeva kako bi sadržaj web stranice označio kao relevantan za iskustvo čitaoca. Optimizacija internet pretraživača može biti unutrašnja i vanjska. == Unutrašnja optimizacija internet pretraživača ({{jez-en|on-page SEO}}) == Unutrašnja optimizacija je optimizacija svih parametara sa strane web stranice, a koje možete uraditi u njenoj unutrašnjoj strukturi ili u [[HTML]] kodu. Ukoliko se za razvoj web stranice koriste [[Content management system|CMS]] sistemi poput [[WordPress|Wordpress]]-a, postoje već spremni alati u vidu takozvanih plugina ([[Yoast SEO]],[[Rank Math]] i slično) koji vam pomažu pri postavljanju parametara dajući vašoj stranici određeni broj bodova. Sastavni dijelovi unutrašnje SEO optimizacije su: naziv domene, URL struktura, naslov stranice, podnaslovi stranice, kreiranje sadržaja. ALT opisi slika te povezivanje linkova. === Naziv domene === Kako bi internet pretraživač označio vašu domenu kao relevantnu za polje pretrage, ona mora odgovarati niši koju nudite. Najbolji nazivi domena su oni do 11 karaktera dužine usmjereni prema odgovarajućoj ključnoj riječi pretrage. === URL struktura === Struktura URL-a odnosno link-a, poželjno je da bude podijeljena na kategorije, odnosno u više podlinkova na primjer: <nowiki>https://primjer.com/naziv_kategorije/naziv_članka</nowiki>. Na taj način internet pretraživači prepoznaju hijerarhiju sadržaja u unutrašnjoj strukturi stranice. === SEO naslov === Naslov stranice treba biti deskriptivan i uključivati osnovnu ključnu riječ pretrage. Uz pomoć SEO naslova, stranica rangira na određenu ključnu riječ na kojoj želite poboljšati poziciju na pretraživaču. === Podnaslovi stranice === Podnaslovi stranice (Heading 2, Heading 3, Heading 4...) moraju pratiti hijerarhiju sadržaja stranice i obavezan su segment unutrašnjeg SEO-a. === Kreiranje sadržaja === Kreiranje sadržaja ili pisanje članaka, doprinosi boljem rangiranju stranice na internet pretraživaču. Ovo posebno važi ukoliko je sadržaj koji je napisan, usmjeren prema SEO strukturi odnosno optimizovan za tražilice u odnosu na ključne riječi pretrage. Sadržaj koji se kreira na web stranicama mora biti relevantan za ključne riječi i za iskustvo čitaoca, u suprotnom neće ostvariti dobro rangiranje na pretraživaču. Važno je napomenuti da sadržaj mora biti originalan, bez dupliciranja te najpoželjnije, pisan prirodnim tonom. Jedna od najosnovnijih stavki SEO ili optimizacije internet pretraživača jeste '''pisanje članaka''' na sve teme iz niše vašeg biznisa.<ref>{{Cite web |title=SEO usluge {{!}} Optimizacija internet pretraživača |url=https://digismundo.com/bs/seo-usluge-optimizacija-internet-pretrazivaca/ |access-date=16. 1. 2023 |language=bs-BA}}</ref> === ALT opisi slika === ALT opis slike je alternativni naziv slike u slučaju da ona ne može biti prikazana uslijed loše konekcije ili neispravnog izvora. ALT opisi pružaju deskriptivan opis slike. === Povezivanje linkova === Sadržaj web stranice mora biti povezan u unutrašnjoj strukturi, a poželjno je da stranica posjeduje linkove prema unutrašnjim i vanjskim izvorima. == Vanjska optimizacija internet pretraživača ({{jez-en|off-page SEO}}) == Vanjska optimizacija je optimizacija web stranice, ali ne u njenoj strukturi nego sa aspekta izvora koji upućuju na nju. Pojmovi koji se odnose na vanjsku optimizaciju su: DR ili Rating domene, Backlinkovi (povratni linkovi) i Anchor text kod povratnih linkova. === Rating domene (DR) === Rating ili ocjena domene jeste sveukupna ocjena web stranice, a koja uključuje broj povratnih linkova i njihovu kvalitetu. Ovaj pojam označava koliko je vjerovatno da će se sadržaj web stranice pojaviti na stranicama pretrage internet pretraživača ([[Search engine results page|SERP]]). Ova ocjena je u direkntoj vezi sa kvalitetom web stranice. === Šta je Backlink (guest post) === Prije svega definišimo termine, šta je to guest post? "Guest post" znači pisanje i objavljivanje članka na drugom web sajtu ili blogu. Međutim prije nego što započnete pisati članke, vaš prvi zadatak je odlučiti što je vaš cilj za guest postovanje. Poznavanje ovog cilja prije početka pisanja je ključno u određivanju pravih vrsta blogova i web sajtova za slanje vaših guest postova. Obično postoje tri glavna cilja za guest postove: 1. Pozicioniranje kao autoritet i poznato ime u industriji. 2. Dobivanje prometa natrag na web stranicu. 3. Povratni linkovi na web stranicu. Sa pravom vrstom sadržaja na najposjećenijim blogovima, možete učiniti sve tri od ovih stvari. Ako pokušavate ostvariti samo prvu ili drugu, onda pokušajte pronaći blogove koji imaju mnogobrojnu i angažiranu publiku. Ako samo pokušavate postići treći cilj sa liste, morate odrediti blogove sa jakim autoritetom svoje domene. Uglavnom, poznavanje vaših ciljeva unaprijed pomoći će vam u određivanju koji će blogovi biti najbolji za vas da pošaljete svoj guest post. Blogeri su zainteresirani za objavljivanje visokokvalitetnih sadržaja na svojim blogovima koje mogu koristiti za privlačenje novih čitatelja, kao i za dijeljenje sa svojom trenutnom publikom. To čini guest postove velikim dobitkom za vlasnike obje web stranice koji se žele rangirati bolje na tražilicama (i trebaju linkove za to) i blogere koji su zainteresirani za privlačenje više čitatelja na svoj blog. === Naziv povratnog linka (Anchor text) === Anchor text ili naziv povratnog linka treba da upućuje na sadržaj u skladu sa ključnim riječima za bolje pozicioniranje na pretraživaču. == References == <!-- Inline citations added to your article will automatically display here. See en.wikipedia.org/wiki/WP:REFB for instructions on how to add citations. --> {{reflist}} [http://www.google.com/support/webmasters/bin/answer.py?hl=en&answer=35769 Google Search Essentials] * [https://webmajstor.ba/seo-optimizacija-za-pretrazivace/ SEO agencija - SEO optimizacija za pretraživače] * [https://digismundo.com/bs/seo-usluge-optimizacija-internet-pretrazivaca/ SEO usluge - Optimizacija internet pretraživača] * [https://accessibility.huit.harvard.edu/images-and-media Images and Media - Harvard University] [[Kategorija:Optimizacija veb-sajta| ]] [[Kategorija:Digitalni marketing]] [[Kategorija:Veb-analitika]] [[Kategorija:Internetska terminologija]] [[Kategorija:Internetsko reklamiranje]] [[Kategorija:Promocija i marketinška komunikacija]] 9429nhvldomfkjw9sslrmun2pwhg883 3665853 3665852 2024-11-14T13:06:39Z AnToni 2325 Vraćene izmjene korisnika [[Special:Contributions/Webmajstor.ba|Webmajstor.ba]] ([[User talk:Webmajstor.ba|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:109.175.89.221|109.175.89.221]] 3665851 wikitext text/x-wiki '''Optimizacija web stranice''' ({{jez-en| Search engine optimization (SEO]}})) za internet pretraživače predstavlja niz operacija pri kreiranju web stranice sa ciljem što višeg pozicioniranja na pretraživačima ([[Google]], [[Bing search|Bing]] i sl). Sve operacije se odnose na praćenje određenih standarda koje pretraživač zahtjeva kako bi sadržaj web stranice označio kao relevantan za iskustvo čitaoca. Optimizacija internet pretraživača može biti unutrašnja i vanjska. == Unutrašnja optimizacija internet pretraživača ({{jez-en|on-page SEO}}) == Unutrašnja optimizacija je optimizacija svih parametara sa strane web stranice, a koje možete uraditi u njenoj unutrašnjoj strukturi ili u [[HTML]] kodu. Ukoliko se za razvoj web stranice koriste [[Content management system|CMS]] sistemi poput [[WordPress|Wordpress]]-a, postoje već spremni alati u vidu takozvanih plugina ([[Yoast SEO]],[[Rank Math]] i slično) koji vam pomažu pri postavljanju parametara dajući vašoj stranici određeni broj bodova. Sastavni dijelovi unutrašnje SEO optimizacije su: naziv domene, URL struktura, naslov stranice, podnaslovi stranice, kreiranje sadržaja. ALT opisi slika te povezivanje linkova. === Naziv domene === Kako bi internet pretraživač označio vašu domenu kao relevantnu za polje pretrage, ona mora odgovarati niši koju nudite. Najbolji nazivi domena su oni do 11 karaktera dužine usmjereni prema odgovarajućoj ključnoj riječi pretrage. === URL struktura === Struktura URL-a odnosno link-a, poželjno je da bude podijeljena na kategorije, odnosno u više podlinkova na primjer: <nowiki>https://primjer.com/naziv_kategorije/naziv_članka</nowiki>. Na taj način internet pretraživači prepoznaju hijerarhiju sadržaja u unutrašnjoj strukturi stranice. === SEO naslov === Naslov stranice treba biti deskriptivan i uključivati osnovnu ključnu riječ pretrage. Uz pomoć SEO naslova, stranica rangira na određenu ključnu riječ na kojoj želite poboljšati poziciju na pretraživaču. === Podnaslovi stranice === Podnaslovi stranice (Heading 2, Heading 3, Heading 4...) moraju pratiti hijerarhiju sadržaja stranice i obavezan su segment unutrašnjeg SEO-a. === Kreiranje sadržaja === Kreiranje sadržaja ili pisanje članaka, doprinosi boljem rangiranju stranice na internet pretraživaču. Ovo posebno važi ukoliko je sadržaj koji je napisan, usmjeren prema SEO strukturi odnosno optimizovan za tražilice u odnosu na ključne riječi pretrage. Sadržaj koji se kreira na web stranicama mora biti relevantan za ključne riječi i za iskustvo čitaoca, u suprotnom neće ostvariti dobro rangiranje na pretraživaču. Važno je napomenuti da sadržaj mora biti originalan, bez dupliciranja te najpoželjnije, pisan prirodnim tonom. Jedna od najosnovnijih stavki SEO ili optimizacije internet pretraživača jeste '''pisanje članaka''' na sve teme iz niše vašeg biznisa.<ref>{{Cite web |title=SEO usluge {{!}} Optimizacija internet pretraživača |url=https://digismundo.com/bs/seo-usluge-optimizacija-internet-pretrazivaca/ |access-date=16. 1. 2023 |language=bs-BA}}</ref> === ALT opisi slika === ALT opis slike je alternativni naziv slike u slučaju da ona ne može biti prikazana uslijed loše konekcije ili neispravnog izvora. ALT opisi pružaju deskriptivan opis slike. === Povezivanje linkova === Sadržaj web stranice mora biti povezan u unutrašnjoj strukturi, a poželjno je da stranica posjeduje linkove prema unutrašnjim i vanjskim izvorima. == Vanjska optimizacija internet pretraživača ({{jez-en|off-page SEO}}) == Vanjska optimizacija je optimizacija web stranice, ali ne u njenoj strukturi nego sa aspekta izvora koji upućuju na nju. Pojmovi koji se odnose na vanjsku optimizaciju su: DR ili Rating domene, Backlinkovi (povratni linkovi) i Anchor text kod povratnih linkova. === Rating domene (DR) === Rating ili ocjena domene jeste sveukupna ocjena web stranice, a koja uključuje broj povratnih linkova i njihovu kvalitetu. Ovaj pojam označava koliko je vjerovatno da će se sadržaj web stranice pojaviti na stranicama pretrage internet pretraživača ([[Search engine results page|SERP]]). Ova ocjena je u direkntoj vezi sa kvalitetom web stranice. === Šta je Backlink (guest post) === Prije svega definišimo termine, šta je to guest post? "Guest post" znači pisanje i objavljivanje članka na drugom web sajtu ili blogu. Međutim prije nego što započnete pisati članke, vaš prvi zadatak je odlučiti što je vaš cilj za guest postovanje. Poznavanje ovog cilja prije početka pisanja je ključno u određivanju pravih vrsta blogova i web sajtova za slanje vaših guest postova. Obično postoje tri glavna cilja za guest postove: 1. Pozicioniranje kao autoritet i poznato ime u industriji. 2. Dobivanje prometa natrag na web stranicu. 3. Povratni linkovi na web stranicu. Sa pravom vrstom sadržaja na najposjećenijim blogovima, možete učiniti sve tri od ovih stvari. Ako pokušavate ostvariti samo prvu ili drugu, onda pokušajte pronaći blogove koji imaju mnogobrojnu i angažiranu publiku. Ako samo pokušavate postići treći cilj sa liste, morate odrediti blogove sa jakim autoritetom svoje domene. Uglavnom, poznavanje vaših ciljeva unaprijed pomoći će vam u određivanju koji će blogovi biti najbolji za vas da pošaljete svoj guest post. Blogeri su zainteresirani za objavljivanje visokokvalitetnih sadržaja na svojim blogovima koje mogu koristiti za privlačenje novih čitatelja, kao i za dijeljenje sa svojom trenutnom publikom. To čini guest postove velikim dobitkom za vlasnike obje web stranice koji se žele rangirati bolje na tražilicama (i trebaju linkove za to) i blogere koji su zainteresirani za privlačenje više čitatelja na svoj blog. === Naziv povratnog linka (Anchor text) === Anchor text ili naziv povratnog linka treba da upućuje na sadržaj u skladu sa ključnim riječima za bolje pozicioniranje na pretraživaču. == References == <!-- Inline citations added to your article will automatically display here. See en.wikipedia.org/wiki/WP:REFB for instructions on how to add citations. --> {{reflist}} [http://www.google.com/support/webmasters/bin/answer.py?hl=en&answer=35769 Google Search Essentials] * [https://digismundo.com/bs/seo-usluge-optimizacija-internet-pretrazivaca/ SEO usluge - Optimizacija internet pretraživača] * [https://accessibility.huit.harvard.edu/images-and-media Images and Media - Harvard University] [[Kategorija:Optimizacija veb-sajta| ]] [[Kategorija:Digitalni marketing]] [[Kategorija:Veb-analitika]] [[Kategorija:Internetska terminologija]] [[Kategorija:Internetsko reklamiranje]] [[Kategorija:Promocija i marketinška komunikacija]] ekqdcdbndnqs4vkd2zd1lv0oqzgihka 3665854 3665853 2024-11-14T13:07:35Z AnToni 2325 /* References */ 3665854 wikitext text/x-wiki '''Optimizacija web stranice''' ({{jez-en| Search engine optimization (SEO]}})) za internet pretraživače predstavlja niz operacija pri kreiranju web stranice sa ciljem što višeg pozicioniranja na pretraživačima ([[Google]], [[Bing search|Bing]] i sl). Sve operacije se odnose na praćenje određenih standarda koje pretraživač zahtjeva kako bi sadržaj web stranice označio kao relevantan za iskustvo čitaoca. Optimizacija internet pretraživača može biti unutrašnja i vanjska. == Unutrašnja optimizacija internet pretraživača ({{jez-en|on-page SEO}}) == Unutrašnja optimizacija je optimizacija svih parametara sa strane web stranice, a koje možete uraditi u njenoj unutrašnjoj strukturi ili u [[HTML]] kodu. Ukoliko se za razvoj web stranice koriste [[Content management system|CMS]] sistemi poput [[WordPress|Wordpress]]-a, postoje već spremni alati u vidu takozvanih plugina ([[Yoast SEO]],[[Rank Math]] i slično) koji vam pomažu pri postavljanju parametara dajući vašoj stranici određeni broj bodova. Sastavni dijelovi unutrašnje SEO optimizacije su: naziv domene, URL struktura, naslov stranice, podnaslovi stranice, kreiranje sadržaja. ALT opisi slika te povezivanje linkova. === Naziv domene === Kako bi internet pretraživač označio vašu domenu kao relevantnu za polje pretrage, ona mora odgovarati niši koju nudite. Najbolji nazivi domena su oni do 11 karaktera dužine usmjereni prema odgovarajućoj ključnoj riječi pretrage. === URL struktura === Struktura URL-a odnosno link-a, poželjno je da bude podijeljena na kategorije, odnosno u više podlinkova na primjer: <nowiki>https://primjer.com/naziv_kategorije/naziv_članka</nowiki>. Na taj način internet pretraživači prepoznaju hijerarhiju sadržaja u unutrašnjoj strukturi stranice. === SEO naslov === Naslov stranice treba biti deskriptivan i uključivati osnovnu ključnu riječ pretrage. Uz pomoć SEO naslova, stranica rangira na određenu ključnu riječ na kojoj želite poboljšati poziciju na pretraživaču. === Podnaslovi stranice === Podnaslovi stranice (Heading 2, Heading 3, Heading 4...) moraju pratiti hijerarhiju sadržaja stranice i obavezan su segment unutrašnjeg SEO-a. === Kreiranje sadržaja === Kreiranje sadržaja ili pisanje članaka, doprinosi boljem rangiranju stranice na internet pretraživaču. Ovo posebno važi ukoliko je sadržaj koji je napisan, usmjeren prema SEO strukturi odnosno optimizovan za tražilice u odnosu na ključne riječi pretrage. Sadržaj koji se kreira na web stranicama mora biti relevantan za ključne riječi i za iskustvo čitaoca, u suprotnom neće ostvariti dobro rangiranje na pretraživaču. Važno je napomenuti da sadržaj mora biti originalan, bez dupliciranja te najpoželjnije, pisan prirodnim tonom. Jedna od najosnovnijih stavki SEO ili optimizacije internet pretraživača jeste '''pisanje članaka''' na sve teme iz niše vašeg biznisa.<ref>{{Cite web |title=SEO usluge {{!}} Optimizacija internet pretraživača |url=https://digismundo.com/bs/seo-usluge-optimizacija-internet-pretrazivaca/ |access-date=16. 1. 2023 |language=bs-BA}}</ref> === ALT opisi slika === ALT opis slike je alternativni naziv slike u slučaju da ona ne može biti prikazana uslijed loše konekcije ili neispravnog izvora. ALT opisi pružaju deskriptivan opis slike. === Povezivanje linkova === Sadržaj web stranice mora biti povezan u unutrašnjoj strukturi, a poželjno je da stranica posjeduje linkove prema unutrašnjim i vanjskim izvorima. == Vanjska optimizacija internet pretraživača ({{jez-en|off-page SEO}}) == Vanjska optimizacija je optimizacija web stranice, ali ne u njenoj strukturi nego sa aspekta izvora koji upućuju na nju. Pojmovi koji se odnose na vanjsku optimizaciju su: DR ili Rating domene, Backlinkovi (povratni linkovi) i Anchor text kod povratnih linkova. === Rating domene (DR) === Rating ili ocjena domene jeste sveukupna ocjena web stranice, a koja uključuje broj povratnih linkova i njihovu kvalitetu. Ovaj pojam označava koliko je vjerovatno da će se sadržaj web stranice pojaviti na stranicama pretrage internet pretraživača ([[Search engine results page|SERP]]). Ova ocjena je u direkntoj vezi sa kvalitetom web stranice. === Šta je Backlink (guest post) === Prije svega definišimo termine, šta je to guest post? "Guest post" znači pisanje i objavljivanje članka na drugom web sajtu ili blogu. Međutim prije nego što započnete pisati članke, vaš prvi zadatak je odlučiti što je vaš cilj za guest postovanje. Poznavanje ovog cilja prije početka pisanja je ključno u određivanju pravih vrsta blogova i web sajtova za slanje vaših guest postova. Obično postoje tri glavna cilja za guest postove: 1. Pozicioniranje kao autoritet i poznato ime u industriji. 2. Dobivanje prometa natrag na web stranicu. 3. Povratni linkovi na web stranicu. Sa pravom vrstom sadržaja na najposjećenijim blogovima, možete učiniti sve tri od ovih stvari. Ako pokušavate ostvariti samo prvu ili drugu, onda pokušajte pronaći blogove koji imaju mnogobrojnu i angažiranu publiku. Ako samo pokušavate postići treći cilj sa liste, morate odrediti blogove sa jakim autoritetom svoje domene. Uglavnom, poznavanje vaših ciljeva unaprijed pomoći će vam u određivanju koji će blogovi biti najbolji za vas da pošaljete svoj guest post. Blogeri su zainteresirani za objavljivanje visokokvalitetnih sadržaja na svojim blogovima koje mogu koristiti za privlačenje novih čitatelja, kao i za dijeljenje sa svojom trenutnom publikom. To čini guest postove velikim dobitkom za vlasnike obje web stranice koji se žele rangirati bolje na tražilicama (i trebaju linkove za to) i blogere koji su zainteresirani za privlačenje više čitatelja na svoj blog. === Naziv povratnog linka (Anchor text) === Anchor text ili naziv povratnog linka treba da upućuje na sadržaj u skladu sa ključnim riječima za bolje pozicioniranje na pretraživaču. == References == <!-- Inline citations added to your article will automatically display here. See en.wikipedia.org/wiki/WP:REFB for instructions on how to add citations. --> {{reflist}} [http://www.google.com/support/webmasters/bin/answer.py?hl=en&answer=35769 Google Search Essentials] * [https://accessibility.huit.harvard.edu/images-and-media Images and Media - Harvard University] [[Kategorija:Optimizacija veb-sajta| ]] [[Kategorija:Digitalni marketing]] [[Kategorija:Veb-analitika]] [[Kategorija:Internetska terminologija]] [[Kategorija:Internetsko reklamiranje]] [[Kategorija:Promocija i marketinška komunikacija]] cy5gnk6mszpu3ulomwyfi9xi5fqn5h6 3665855 3665854 2024-11-14T13:08:15Z AnToni 2325 Poništena izmjena [[Special:Diff/3665851|3665851]] korisnika/-ce [[Special:Contributions/109.175.89.221|109.175.89.221]] ([[User talk:109.175.89.221|razgovor]]) 3665855 wikitext text/x-wiki '''Optimizacija web stranice''' ({{jez-en| Search engine optimization (SEO]}})) za internet pretraživače predstavlja niz operacija pri kreiranju web stranice sa ciljem što višeg pozicioniranja na pretraživačima ([[Google]], [[Bing search|Bing]] i sl). Sve operacije se odnose na praćenje određenih standarda koje pretraživač zahtjeva kako bi sadržaj web stranice označio kao relevantan za iskustvo čitaoca. Optimizacija internet pretraživača može biti unutrašnja i vanjska. == Unutrašnja optimizacija internet pretraživača ({{jez-en|on-page SEO}}) == Unutrašnja optimizacija je optimizacija svih parametara sa strane web stranice, a koje možete uraditi u njenoj unutrašnjoj strukturi ili u [[HTML]] kodu. Ukoliko se za razvoj web stranice koriste [[Content management system|CMS]] sistemi poput [[WordPress|Wordpress]]-a, postoje već spremni alati u vidu takozvanih plugina ([[Yoast SEO]],[[Rank Math]] i slično) koji vam pomažu pri postavljanju parametara dajući vašoj stranici određeni broj bodova. Sastavni dijelovi unutrašnje SEO optimizacije su: naziv domene, URL struktura, naslov stranice, podnaslovi stranice, kreiranje sadržaja. ALT opisi slika te povezivanje linkova. === Naziv domene === Kako bi internet pretraživač označio vašu domenu kao relevantnu za polje pretrage, ona mora odgovarati niši koju nudite. Najbolji nazivi domena su oni do 11 karaktera dužine usmjereni prema odgovarajućoj ključnoj riječi pretrage. === URL struktura === Struktura URL-a odnosno link-a, poželjno je da bude podijeljena na kategorije, odnosno u više podlinkova na primjer: <nowiki>https://primjer.com/naziv_kategorije/naziv_članka</nowiki>. Na taj način internet pretraživači prepoznaju hijerarhiju sadržaja u unutrašnjoj strukturi stranice. === SEO naslov === Naslov stranice treba biti deskriptivan i uključivati osnovnu ključnu riječ pretrage. Uz pomoć SEO naslova, stranica rangira na određenu ključnu riječ na kojoj želite poboljšati poziciju na pretraživaču. === Podnaslovi stranice === Podnaslovi stranice (Heading 2, Heading 3, Heading 4...) moraju pratiti hijerarhiju sadržaja stranice i obavezan su segment unutrašnjeg SEO-a. === Kreiranje sadržaja === Kreiranje sadržaja ili pisanje članaka, doprinosi boljem rangiranju stranice na internet pretraživaču. Ovo posebno važi ukoliko je sadržaj koji je napisan, usmjeren prema SEO strukturi odnosno optimizovan za tražilice u odnosu na ključne riječi pretrage. Sadržaj koji se kreira na web stranicama mora biti relevantan za ključne riječi i za iskustvo čitaoca, u suprotnom neće ostvariti dobro rangiranje na pretraživaču. Važno je napomenuti da sadržaj mora biti originalan, bez dupliciranja te najpoželjnije, pisan prirodnim tonom. Jedna od najosnovnijih stavki SEO ili optimizacije internet pretraživača jeste '''pisanje članaka''' na sve teme iz niše vašeg biznisa.<ref>{{Cite web |title=SEO usluge {{!}} Optimizacija internet pretraživača |url=https://digismundo.com/bs/seo-usluge-optimizacija-internet-pretrazivaca/ |access-date=16. 1. 2023 |language=bs-BA}}</ref> === ALT opisi slika === ALT opis slike je alternativni naziv slike u slučaju da ona ne može biti prikazana uslijed loše konekcije ili neispravnog izvora. ALT opisi pružaju deskriptivan opis slike. === Povezivanje linkova === Sadržaj web stranice mora biti povezan u unutrašnjoj strukturi, a poželjno je da stranica posjeduje linkove prema unutrašnjim i vanjskim izvorima. == Vanjska optimizacija internet pretraživača ({{jez-en|off-page SEO}}) == Vanjska optimizacija je optimizacija web stranice, ali ne u njenoj strukturi nego sa aspekta izvora koji upućuju na nju. Pojmovi koji se odnose na vanjsku optimizaciju su: DR ili Rating domene, Backlinkovi (povratni linkovi) i Anchor text kod povratnih linkova. === Rating domene (DR) === Rating ili ocjena domene jeste sveukupna ocjena web stranice, a koja uključuje broj povratnih linkova i njihovu kvalitetu. Ovaj pojam označava koliko je vjerovatno da će se sadržaj web stranice pojaviti na stranicama pretrage internet pretraživača ([[Search engine results page|SERP]]). Ova ocjena je u direkntoj vezi sa kvalitetom web stranice. === Povratni linkovi (Backlink) === Povratni linkovi su svi linkovi koji upućuju na sadržaj vaše web stranice sa "do-follow" oznakom. Kod uspostave backlink profila vrlo je važno da kvalitetan sadržaj upućuje na vašu stranicu, te da je stranica koja upućuje na vas dobro ocjenjena (sa visokom ocjenom DR-a). Važno je napomenuti da postizanje backlink profila ne radite koristeći spam metodologiju na člancima drugih web stranica obzirom da zbog toga, vaša stranica može dobiti visok spam score (ocjenu za spam). === Naziv povratnog linka (Anchor text) === Anchor text ili naziv povratnog linka treba da upućuje na sadržaj u skladu sa ključnim riječima za bolje pozicioniranje na pretraživaču. == References == <!-- Inline citations added to your article will automatically display here. See en.wikipedia.org/wiki/WP:REFB for instructions on how to add citations. --> {{reflist}} [http://www.google.com/support/webmasters/bin/answer.py?hl=en&answer=35769 Google Search Essentials] * [https://accessibility.huit.harvard.edu/images-and-media Images and Media - Harvard University] [[Kategorija:Optimizacija veb-sajta| ]] [[Kategorija:Digitalni marketing]] [[Kategorija:Veb-analitika]] [[Kategorija:Internetska terminologija]] [[Kategorija:Internetsko reklamiranje]] [[Kategorija:Promocija i marketinška komunikacija]] tgu2q8n7ove9prxgdaq67omm5qdo6zu 3665856 3665855 2024-11-14T13:15:26Z AnToni 2325 /* References */ 3665856 wikitext text/x-wiki '''Optimizacija web stranice''' ({{jez-en| Search engine optimization (SEO]}})) za internet pretraživače predstavlja niz operacija pri kreiranju web stranice sa ciljem što višeg pozicioniranja na pretraživačima ([[Google]], [[Bing search|Bing]] i sl). Sve operacije se odnose na praćenje određenih standarda koje pretraživač zahtjeva kako bi sadržaj web stranice označio kao relevantan za iskustvo čitaoca. Optimizacija internet pretraživača može biti unutrašnja i vanjska. == Unutrašnja optimizacija internet pretraživača ({{jez-en|on-page SEO}}) == Unutrašnja optimizacija je optimizacija svih parametara sa strane web stranice, a koje možete uraditi u njenoj unutrašnjoj strukturi ili u [[HTML]] kodu. Ukoliko se za razvoj web stranice koriste [[Content management system|CMS]] sistemi poput [[WordPress|Wordpress]]-a, postoje već spremni alati u vidu takozvanih plugina ([[Yoast SEO]],[[Rank Math]] i slično) koji vam pomažu pri postavljanju parametara dajući vašoj stranici određeni broj bodova. Sastavni dijelovi unutrašnje SEO optimizacije su: naziv domene, URL struktura, naslov stranice, podnaslovi stranice, kreiranje sadržaja. ALT opisi slika te povezivanje linkova. === Naziv domene === Kako bi internet pretraživač označio vašu domenu kao relevantnu za polje pretrage, ona mora odgovarati niši koju nudite. Najbolji nazivi domena su oni do 11 karaktera dužine usmjereni prema odgovarajućoj ključnoj riječi pretrage. === URL struktura === Struktura URL-a odnosno link-a, poželjno je da bude podijeljena na kategorije, odnosno u više podlinkova na primjer: <nowiki>https://primjer.com/naziv_kategorije/naziv_članka</nowiki>. Na taj način internet pretraživači prepoznaju hijerarhiju sadržaja u unutrašnjoj strukturi stranice. === SEO naslov === Naslov stranice treba biti deskriptivan i uključivati osnovnu ključnu riječ pretrage. Uz pomoć SEO naslova, stranica rangira na određenu ključnu riječ na kojoj želite poboljšati poziciju na pretraživaču. === Podnaslovi stranice === Podnaslovi stranice (Heading 2, Heading 3, Heading 4...) moraju pratiti hijerarhiju sadržaja stranice i obavezan su segment unutrašnjeg SEO-a. === Kreiranje sadržaja === Kreiranje sadržaja ili pisanje članaka, doprinosi boljem rangiranju stranice na internet pretraživaču. Ovo posebno važi ukoliko je sadržaj koji je napisan, usmjeren prema SEO strukturi odnosno optimizovan za tražilice u odnosu na ključne riječi pretrage. Sadržaj koji se kreira na web stranicama mora biti relevantan za ključne riječi i za iskustvo čitaoca, u suprotnom neće ostvariti dobro rangiranje na pretraživaču. Važno je napomenuti da sadržaj mora biti originalan, bez dupliciranja te najpoželjnije, pisan prirodnim tonom. Jedna od najosnovnijih stavki SEO ili optimizacije internet pretraživača jeste '''pisanje članaka''' na sve teme iz niše vašeg biznisa.<ref>{{Cite web |title=SEO usluge {{!}} Optimizacija internet pretraživača |url=https://digismundo.com/bs/seo-usluge-optimizacija-internet-pretrazivaca/ |access-date=16. 1. 2023 |language=bs-BA}}</ref> === ALT opisi slika === ALT opis slike je alternativni naziv slike u slučaju da ona ne može biti prikazana uslijed loše konekcije ili neispravnog izvora. ALT opisi pružaju deskriptivan opis slike. === Povezivanje linkova === Sadržaj web stranice mora biti povezan u unutrašnjoj strukturi, a poželjno je da stranica posjeduje linkove prema unutrašnjim i vanjskim izvorima. == Vanjska optimizacija internet pretraživača ({{jez-en|off-page SEO}}) == Vanjska optimizacija je optimizacija web stranice, ali ne u njenoj strukturi nego sa aspekta izvora koji upućuju na nju. Pojmovi koji se odnose na vanjsku optimizaciju su: DR ili Rating domene, Backlinkovi (povratni linkovi) i Anchor text kod povratnih linkova. === Rating domene (DR) === Rating ili ocjena domene jeste sveukupna ocjena web stranice, a koja uključuje broj povratnih linkova i njihovu kvalitetu. Ovaj pojam označava koliko je vjerovatno da će se sadržaj web stranice pojaviti na stranicama pretrage internet pretraživača ([[Search engine results page|SERP]]). Ova ocjena je u direkntoj vezi sa kvalitetom web stranice. === Povratni linkovi (Backlink) === Povratni linkovi su svi linkovi koji upućuju na sadržaj vaše web stranice sa "do-follow" oznakom. Kod uspostave backlink profila vrlo je važno da kvalitetan sadržaj upućuje na vašu stranicu, te da je stranica koja upućuje na vas dobro ocjenjena (sa visokom ocjenom DR-a). Važno je napomenuti da postizanje backlink profila ne radite koristeći spam metodologiju na člancima drugih web stranica obzirom da zbog toga, vaša stranica može dobiti visok spam score (ocjenu za spam). === Naziv povratnog linka (Anchor text) === Anchor text ili naziv povratnog linka treba da upućuje na sadržaj u skladu sa ključnim riječima za bolje pozicioniranje na pretraživaču. == References == <!-- Inline citations added to your article will automatically display here. See en.wikipedia.org/wiki/WP:REFB for instructions on how to add citations. --> {{reflist}} * [http://www.google.com/support/webmasters/bin/answer.py?hl=en&answer=35769 Google Search Essentials] * [https://accessibility.huit.harvard.edu/images-and-media Images and Media - Harvard University] [[Kategorija:Optimizacija veb-sajta| ]] [[Kategorija:Digitalni marketing]] [[Kategorija:Veb-analitika]] [[Kategorija:Internetska terminologija]] [[Kategorija:Internetsko reklamiranje]] [[Kategorija:Promocija i marketinška komunikacija]] 45gv4jjrftvu7785in6cc4au7qhml61 0 496800 3665914 3591127 2024-11-15T06:30:51Z Stephan1000000 115208 broj_sezona = 5 | broj_serijala = | broj_epizoda = 45 3665914 wikitext text/x-wiki {{Infokutija TV-emisija | ime = Zvjezdane staze: Donje palube | slika = Star Trek LD logo.svg | veličina_slike = | slika_alt = | opis_slike = | originalni_naslov = Star Trek: Lower Decks | ime2 = | žanr = | format = [[Naučna fantastika]] | autor = {{Plainlist| * [[Akiva Goldsman]] * [[Michael Chabon]] * [[Kirsten Beyer]] * [[Alex Kurtzman]] }} | bazirano_na = [[Zvjezdane staze: Originalna serija]] od [[Gene Roddenberry]] | razvoj = | pisac = | scenarij = | priča = | režiser = | stvaralački_režiseri = | predstavlja = | glumci = | suci = | glasovi = {{Plainlist| * [[Tawny Newsome]] * [[Jack Quaid]] * [[Noël Wells]] * [[Eugene Cordero]] * [[Dawnn Lewis]] * [[Jerry O'Connell]] * [[Fred Tatasciore]] * [[Gillian Vigman]] }} | pripovjedač = | kompozitor_muzičke_teme = | uvodna_tema = | završna_tema = | kompozitori = [[Chris Westlake]] | država = [[Sjedinjene Američke Države|SAD]] | jezik = [[Engleski jezik|Engleski]] | broj_sezona = 5 | broj_serijala = | broj_epizoda = 45 | spisak_epizoda = | izvršni_producenti = {{Plainlist| * [[Alex Kurtzman]] * [[Heather Kadin]] * [[Rod Roddenberry]] * Trevor Roth * Katie Krentz * Mike McMahan }} | producenti = | montaža = | lokacija = | kinematografija = | kamerman = | trajanje = 25 minuta | produkcijska_kompanija = {{Plainlist| * {{nowrap|[[CBS Eye Animation Productions]]}} * [[Secret Hideout]] * Important Science * [[Roddenberry Entertainment]] * [[Titmouse, Inc.]] }} | distributer = [[Paramount Global Distribution Group]]<ref name="AmazonRelease">{{Cite web |last=Ritman |first=Alex |date=17. 12. 2020 |title=Amazon Beams Up 'Star Trek: Lower Decks' Animated Series for Multiple Territories |url=https://www.hollywoodreporter.com/news/amazon-beams-up-star-trek-lower-decks-animated-series-for-multiple-territories |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201218073553/https://www.hollywoodreporter.com/news/amazon-beams-up-star-trek-lower-decks-animated-series-for-multiple-territories |archive-date=18. 12. 2020 |access-date=18. 12. 2020 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> | budžet = | kanal = {{Plainlist| * [[CBS All Access]] (season 1) * [[Paramount+]] (season 2–) }} | format_slike = | format_tona = | prvo_prikazano_u = | prvo_emitiranje = {{Start date|2020|8|6}} | zadnje_emitiranje = danas | u_BiH = | prethodno = ''[[Zvjezdane staze: Picard]]'' | sljedeće = ''[[Zvjezdane staze: Prodigy]]'' | povezano = [[Zvjezdane staze]] | web_stranica = | naslov_web_stranice = | web_stranica_produkcije = | naslov_web_stranica_produkcije = | imdb = }} '''Zvjezdane staze: Donje palube''' jest [[SAD|američka]] [[Animirani film|animirana]] [[Naučna fantastika|naučno-fantastična]] [[TV]] serija koju je kreirao [[Mike McMahan]] za streaming servis [[CBS All Access]] (kasnije rebrendiran u [[Paramount+]]). Deveta je u serijalu ''[[Zvjezdane staze|Zvjezdanih staza]]'' i pokrenuta je 2020. kao dio Kurtzmanovog proširenog svemira Zvjezdanih staza. Donje palube je prva animirana serija franšize od [[Zvjezdane staze: Animirana serija|Animirane serije]] iz 1970-ih i njena prva komedija. Prati niskorangiranu posadu za podršku zvjezdanog broda [[Cerritos]] počevši od 2380. godine. [[Tawny Newsome]], [[Jack Quaid]], [[Noël Wells]] i [[Eugene Cordero]] daju glas mlađim članovima posade "donjih paluba" Cerritosa, dok [[Dawnn Lewis]], [[Jerry O'Connell]], [[Fred Tatasciore]] i [[Gillian Vigman]] daju glasove višim oficirima broda. Rad na animiranoj seriji [[Zvjezdane staze|Zvjezdanih staza]] počeo je u junu 2018. [[Mike McMahan|McMahan]] se pridružio kao kreator tog oktobra, kada je All Access naručio dvije sezone serije Donje palube. Seriju producira [[CBS Eye Animation Productions]] u saradnji sa [[Secret Hideout]], [[Important Science]], [[Roddenberry Entertainment]] i animacijskim studijom [[Titmouse]] koji je počeo sa radom u februaru 2019. Glavna glumačka postava najavljena je tog jula. Produkcija prve dvije sezone urađena je na daljinu u martu 2020. zbog pandemije [[COVID-19]]. Serija sadrži mnoge veze i reference na prošle serije [[Zvjezdane staze|Zvjezdanih staza]]. Donje palube je premijerno prikazan na CBS All Access 6. augusta 2020, a njegova prva sezona od 10 epizoda trajala je do oktobra 2020. Druga sezona je emitovana na Paramount+ od augusta do oktobra 2021, a treća sezona premijerno je prikazana u augustu 2022. Očekuje se da će četvrta sezona biti prikazan 2023. Serija je dobila uglavnom pozitivne kritike od kritičara, posebno kako su sezone napredovale, kao i nekoliko priznanja, uključujući nominaciju za Primetime [[Nagrada Emmy|Emmy nagradu]]. == Premisa == Radnja Donje palube smještena je u kasni 24. vijek u svemir [[Zvjezdane staze|Zvjezdanih staza]], u kojem je Zemlja dio [[Ujedinjena federacija planeta|Ujedinjene federacije planeta]] sa više vrsta. Vojno i istraživačko odjeljenje Federacije, [[Zvjezdana flota]], upravlja flotom zvjezdanih brodova koji putuju galaksijom uspostavljajući kontakt sa vanzemaljskim rasama; Donje palube se fokusira na jedan od najmanje važnih brodova Zvjezdane flote, [[USS Cerritos]].<ref name="ComicCon2019">{{Cite web|url=http://www.thefutoncritic.com/news/2019/07/20/star-trek-lower-decks-voice-cast-and-animated-characters-unveiled-at-san-diego-comic-con-643214/20190720cbs02/|title="Star Trek: Lower Decks" Voice Cast and Animated Characters Unveiled at San Diego Comic-Con(R)|date=20. 7. 2019|website=[[The Futon Critic]]|archive-url=https://archive.today/20220208065819/http://www.thefutoncritic.com/news/2019/07/20/star-trek-lower-decks-voice-cast-and-animated-characters-unveiled-at-san-diego-comic-con-643214/20190720cbs02/|archive-date=8. 2. 2022|url-status=live|access-date=19. 1. 2020}}</ref> Za razliku od prethodnih serijala [[Zvjezdane staze|Zvjezdanih staza]], čiji su glavni likovi obično kapetani zvjezdanih brodova ili drugi viši oficiri, Donje palube se fokusira na misije i avanture "nižih paluba", nižerangiranih oficira sa sitnim poslovima, dok se kapetan i drugo više osoblje pojavljuju kao sporedni likovi.<ref name="DigitalFixReview">{{Cite web|url=https://www.thedigitalfix.com/television/review/star-trek-lower-decks-season-one-review/|title=Star Trek: Lower Decks - Season One Review|last=Turnbull|first=Robert|date=24. 1. 2021|website=The Digital Fix|archive-url=https://web.archive.org/web/20210125210755/https://www.thedigitalfix.com/television/review/star-trek-lower-decks-season-one-review/|archive-date=25. 1. 2021|url-status=live|access-date=21. 2. 2021}}</ref> == Uloge i likovi == * [[Tawny Newsome]] kao [[Beckett Mariner]] - Ljudska zastavnica na [[USS Cerritos]] i kćerka kapetanice [[Carol Freeman|Freeman]].<ref name="ComicCon2019" /><ref name="MarinerFreeman">{{Cite web|url=https://www.cbr.com/star-trek-lower-decks-ensign-mariner-explainer/|title=Star Trek: Lower Decks: Who Is Ensign Mariner?|last=Cardona|first=Ian|date=12. 8. 2020|website=[[Comic Book Resources]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20200814215403/https://www.cbr.com/star-trek-lower-decks-ensign-mariner-explainer/|archive-date=14. 8. 2020|url-status=live|access-date=15. 8. 2020}}</ref> Newsome je opisao Mariner kao nepoštenu kršiocu pravila koji je nekoliko puta degradirana, iako je ona zapravo "vrlo dobra u svim stvarima [[Zvjezdana flota|Zvjezdane flote]]".<ref name="ComicCon2019Panel">{{Cite web|url=https://trekmovie.com/2019/07/22/sdcc19-lower-decks-panel-unveils-an-animated-comedy-by-and-for-star-trek-fans/|title=SDCC19: 'Lower Decks' Panel Unveils An Animated Comedy By And For Star Trek Fans|last=Pascale|first=Anthony|date=22. 7. 2019|website=[[TrekMovie.com]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20190723121354/https://trekmovie.com/2019/07/22/sdcc19-lower-decks-panel-unveils-an-animated-comedy-by-and-for-star-trek-fans/|archive-date=23. 7. 2019|url-status=live|access-date=19. 1. 2020}}</ref> Lik je dobio ime po sestri showrunnera [[Mikea McMahana]], ''Beckett Mariner McMahan''.<ref name="BelowDecksFinale">{{Cite web|url=https://intl.startrek.com/news/below-deck-with-lower-decks-mike-mcmahan-breaks-down-season-one|title=Below Deck With Lower Decks: Mike McMahan Breaks Down Season One|last=<!-- StarTrek.com Staff -->|date=9. 10. 2020|website=[[StarTrek.com]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20201101112358/https://intl.startrek.com/news/below-deck-with-lower-decks-mike-mcmahan-breaks-down-season-one|archive-date=1. 11. 2020|url-status=live|access-date=29. 12. 2020}}</ref> * [[Jack Quaid]] kao [[Brad Boimler]] - Ljudski zastavnik na brodu [[USS Cerritos]],<ref name="ComicCon2019" /> Boimler se drži pravila i moraće naučiti improvizirati ako jednog dana želi postati kapetan.<ref name="ComicCon2019Characters">{{Cite web|url=https://trekmovie.com/2019/07/20/comic-con-2019-star-trek-lower-decks-characters-and-voice-cast-revealed/|title=Comic-Con 2019: 'Star Trek: Lower Decks' Characters and Voice Cast Revealed|last=<!-- TrekMovie.com Staff -->|date=20. 7. 2019|website=[[TrekMovie.com]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20190721001300/https://trekmovie.com/2019/07/20/comic-con-2019-star-trek-lower-decks-characters-and-voice-cast-revealed/|archive-date=21. 7. 2019|url-status=live|access-date=19. 1. 2020}}</ref> Quaid je rekao da će ovaj lik "zakucati pisani dio vozačkog ispita, ali kada bi zaista došao do toga da je u autu, to bi bila potpuna katastrofa".<ref name="ComicCon2019" /> * [[Noël Wells]] kao [[D'Vana Tendi]] - Orionac, zastavnica u medicinskom odelu na brodu [[USS Cerritos]],<ref name="ComicCon2019Characters" /><ref name="TendiName">{{Cite tweet|number=1288217671738093568|user=StarTrek|title=Meet Ensign Tendi when #StarTrekLowerDecks beams in August 6th 👋 #StarTrek|author=Star Trek|author-link=Star Trek|date=27. 7. 2020|access-date=31. 7. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200728221626/https://twitter.com/StarTrek/status/1288217671738093568|archive-date=28. 7. 2020|url-status=live}}</ref> Tendi je velika obožavateljica [[Zvjezdana flota|Zvjezdane flote]],<ref name="ComicCon2019Characters" /> i oduševljena je što je na zvjezdanom brodu. Ona je nova na bodu na početku serije i pomaže publici da upozna postavku i likove. McMahan je rekao da bi se ponašao kao Tendi ako bi ikada radio na zvjezdanom brodu.<ref name="ComicCon2019Panel" /> * [[Eugene Cordero]] kao [[Sam Rutherford]] - Ljudski zastavnik na brodu USS Cerritos,<ref name="ComicCon2019" /><ref name="RutherfordName">{{Cite tweet|number=1287855699997990918|user=StarTrek|title=Ensign Sam Rutherford reporting for duty. Star Trek: Lower Decks beams in August 6th 🖖 #StarTrekLowerDecks|author=Star Trek|author-link=Star Trek|date=27. 7. 2020|access-date=31. 7. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200727210208/https://twitter.com/StarTrek/status/1287855699997990918|archive-date=27. 7. 2020|url-status=live}}</ref> Rutherford se prilagođava svom novom kiborg implantu.<ref name="ComicCon2019Characters" /> McMahan je uporedio Rutherforda sa likom [[Zvjezdane staze: Slijedeća generacija|Sljedeće generacije]] [[Geordi La Forge]], rekavši da su oboje "nevjerovatni u inženjerskim stvarima", ali Rutherford ne rješava uvijek problem kao Geordi jer on još uvijek uči.<ref name="ComicCon2019Panel" /> * [[Dawn Lewis]] kao [[Carol Freeman]] - Ljudska kapetanica [[USS Cerritosa]].<ref name="ComicCon2019" /> McMahan ju je opisao kao sposobnog kapetana [[Zvjezdana flota|Zvjezdane flote]] čiji zvjezdani brod nije previše važan.<ref name="STLV2019">{{Cite web|url=https://trekmovie.com/2019/08/06/stlv19-star-trek-lower-decks-panel-talks-second-contacts-cleaning-holodecks-and-canon/|title=STLV19: 'Star Trek: Lower Decks' Panel Talks Second Contacts, Cleaning Holodecks, And Canon|last=Drew|first=Brian|date=6. 8. 2019|website=[[TrekMovie.com]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20190808184620/https://trekmovie.com/2019/08/06/stlv19-star-trek-lower-decks-panel-talks-second-contacts-cleaning-holodecks-and-canon/|archive-date=8. 8. 2019|url-status=live|access-date=19. 1. 2020}}</ref> Freeman ne želi da njena kćerka Mariner bude na [[USS Cerritos]]u i traži razlog da je prebaci na drugi brod.<ref name="MarinerFreeman"/> * [[Jerry O'Connell]] kao [[Jack Ransom]] - Ljudski prvi oficir [[USS Cerritos]]a kojeg je McMahan uporedio sa [[William T. Riker|Williamom Rikerom]] iz [[William T. Riker|Sljedeće generacije]], ako je bio na spidu i imao manje srama.<ref name="ComicCon2019" /><ref name="ComicCon2019Panel" /> * [[Fred Tatasciore]] kao [[Shaxs]] - [[Bajor (Zvjezdane staze)|bajoranski]] taktički oficir na brodu [[USS Cerritos]].<ref name="ComicCon2019" /><ref name="ComicCon2019Panel" /> Na kraju prve sezone, [[Shaxs]] umire žrtvujući se za [[Sam Rutherford|Rutherforda]]<ref name="LowerDecksFinaleSpecial">{{Cite AV media|url=https://www.facebook.com/StarTrek/videos/392059688483232|title=The Ready Room – Star Trek: Lower Decks Finale Special|date=8. 10. 2020|publisher=[[Star Trek]]|access-date=29. 12. 2020|website=[[Facebook]]}}</ref>, ali se vraća u drugoj sezoni u priči koja se poigrava sa načinima na koje su likovi vaskrsli u prethodnim serijama [[Zvjezdane staze|Zvjezdanih staza]].<ref name="ShaxsS2">{{Cite web|url=https://www.inverse.com/entertainment/star-trek-lower-decks-canon-plot-hole-fixed|title='Lower Decks' just fixed Star Trek's biggest canon plot hole|last=Britt|first=Ryan|date=27. 8. 2021|website=[[Inverse (website)|Inverse]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20210827074531/https://www.inverse.com/entertainment/star-trek-lower-decks-canon-plot-hole-fixed|archive-date=27. 8. 2021|url-status=live|access-date=27. 8. 2021}}</ref> * [[Gillian Vigman]] kao [[T'Ana]] - Kaitijanski doktor i šef medicine na brodu [[USS Cerritos]].<ref name="ComicCon2019" /> McMahan ju je opisao kao "dobrog doktora, ali ona je neugodna mačka". Uključivanje Caitiana u seriju je referenca na Animiranu seriju u kojoj se također pojavljuje pripadnik te vrste, M'Ress.<ref name="STLV2019" /> == Produkcija == === Razvoj === U junu 2018. godine, nakon što je postao jedini voditelj serije Discovery, Alex Kurtzman je potpisao petogodišnji ugovor sa [[CBS Television Studios]] da proširi franšizu Zvjezdanih staza izvan Discoveryja na nekoliko novih serija, mini serija i animiranih serija<ref name="KurtzmanDeal">{{Cite web |last=Otterson |first=Joe |date=19. 6. 2018 |title=Alex Kurtzman Sets Five-Year CBS TV Studios Pact, Will Oversee Expanded 'Star Trek' Universe |url=https://variety.com/2018/tv/news/star-trek-tv-shows-cbs-discovery-alex-kurtzman-1202842335/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180712051151/https://variety.com/2018/tv/news/star-trek-tv-shows-cbs-discovery-alex-kurtzman-1202842335/ |archive-date=12. 7. 2018 |access-date=21. 7. 2018 |website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> [[Aaron Baiers]] iz Kurtzmanove produkcijske kuće [[Secret Hideout]] doveo je [[Mikea McMahana]] – glavnog scenarista popularne animirane komedije [[Rick i Morty]] – na sastanak o animaciji u Zvjezdanim stazama. Baiers i McMahan su zajedno bili televizijski asistenti kada je McMahan vodio nalog obožavatelja na Twitteru @TNG_S8, sugerišući priče za teorijsku osmu sezonu [[Zvjezdane staze: Sljedeća generacija|Sljedeće generacije]]. McMahana su pitali šta će biti serijal Zvjezdanih staza iz snova<ref name="McMahanN&BAug2020">{{Cite web |last=Knupper |first=Brittany |date=6. 8. 2020 |title=Interview: 'Star Trek: Lower Decks' Creator Mike McMahan Talks About The Joys of Painting with the Palette of Trek [Exclusive] |url=https://www.nerdsandbeyond.com/2020/08/06/exclusive-interview-star-trek-lower-decks-creator-mike-mcmahan-talks-about-the-joys-of-painting-with-the-palette-of-trek/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200807091545/https://www.nerdsandbeyond.com/2020/08/06/exclusive-interview-star-trek-lower-decks-creator-mike-mcmahan-talks-about-the-joys-of-painting-with-the-palette-of-trek/ |archive-date=7. 8. 2020 |access-date=2. 5. 2022 |website=Nerds & Beyond}}</ref> i predstavio je seriju kao "ljudi koji su stavili žuti uložak u replikator hrane kako bi banana mogla izaći na drugom kraju".<ref name="SeriesOrder">{{Cite web |last=Goldberg |first=Lesley |date=25. 10. 2018 |title='Star Trek' Animated Comedy a Go With 2-Season Order at CBS All Access |url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/star-trek-animated-comedy-a-go-2-season-order-at-cbs-all-access-1154934 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181025221227/https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/star-trek-animated-comedy-a-go-2-season-order-at-cbs-all-access-1154934 |archive-date=25. 10. 2018 |access-date=25. 10. 2018 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> [[File:Mike McMahan, Heather Kadin & Alex Kurtzman (48443834351).jpg|thumb|right|Kreator i showrunner [[Mike McMahan]] promoviše Donje palube na Comic-Conu u [[San Diego|San Diegu]] 2019. s izvršnim producentima [[Heather Kadin]] i [[Alex Kurtzman|Alexom Kurtzmanom]]]] Nakon što je svojim početnim nastupom osvojio rukovodioce, Secret Hideout je krenuo naprijed sa McMahanovom serijom.<ref name="McMahanN&BAug2020" /> Reklamiran je na različitim platformama i mrežama prije nego što ga je preuzeo [[CBS All Access]], streaming servis koji je izdavao Discovery, koji je službeno naručio dvije sezone 25. oktobra 2018. Pod nazivom Zvjezdane staze: Donje palube, bila je to prva originalna animirana serija mreže i prva animirana serija Zvjezdanih staza od serije [[Zvjezdane staze: Animirana serija|Animirane serije]] 1973–74. McMahan je trebao kreirati, pisati i izvršno producirati Donje palube zajedno s Kurtzmanom, [[Heder Kadin]] iz Secret Hideouta, [[Rod Roddenberry|Rodom Roddenberryjem]] (sinom tvorca Zvjezdanih staza [[Gene Roddenberry|Genea Roddenberryja]]) i [[Trevor Roth|Trevorom Rothom]] iz Roddenberry Entertainmenta, te veteranom animacije koja je postala izvršna producentica novoformiranog CBS Eye Animation Productions Katie Krentz.<ref name="SeriesOrder" /> U januaru 2019. Kurtzman je rekao da serija neće biti "Rik i Morti u svijetu Zvezdanih staza" i da će imati svoj ton, ali da će "malo naginjati odraslim".<ref name="KurtzmanNotR&M">{{Cite web |last=<!-- TrekMovie.com Staff --> |date=9. 1. 2019 |title=Alex Kurtzman Talks 'Discovery' Season 2 Arc, Klingon Hair, And Taking Star Trek To New Places |url=https://trekmovie.com/2019/01/09/alex-kurtzman-talks-discovery-season-2-arc-klingon-hair-and-taking-star-trek-to-new-places/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190128072022/https://trekmovie.com/2019/01/09/alex-kurtzman-talks-discovery-season-2-arc-klingon-hair-and-taking-star-trek-to-new-places/ |archive-date=28. 1. 2019 |access-date=1. 4. 2019 |website=[[TrekMovie.com]]}}</ref> Tog jula, McMahan je najavio da će se prva sezona sastojati od 10 epizoda i da će biti objavljena 2020. godine.<ref name="ComicCon2019" /> Do kraja marta 2020, rad na seriji se odvijao na daljinu zbog [[Pandemija COVID-a 19|pandemije COVID-19]] koja je primorala osoblje da radi od kuće.<ref name="WFHMar2020">{{Cite web |last=Pascale |first=Anthony |date=24. 3. 2020 |title='Star Trek: Discovery' And 'Lower Decks' Work Continues By Remote |url=https://trekmovie.com/2020/03/24/star-trek-discovery-and-lower-decks-work-continues-by-remote/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200328020754/https://trekmovie.com/2020/03/24/star-trek-discovery-and-lower-decks-work-continues-by-remote/ |archive-date=28. 3. 2020 |access-date=25. 3. 2020 |website=[[TrekMovie.com]]}}</ref> U maju je McMahan rekao da je animacija "jedinstveno prikladna za ovaj trenutak" jer animatori serije mogu nastaviti rad na seriji od kuće.<ref name="McMahanMay2020">{{Cite web |last=Kleinman |first=Jake |date=8. 5. 2020 |title=Rick and Morty's Secret Weapon is Building a "Weird" Sci-Fi Empire |url=https://www.inverse.com/entertainment/rick-and-morty-mike-mcmahan-solar-opposites-interview |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200511030627/https://www.inverse.com/entertainment/rick-and-morty-mike-mcmahan-solar-opposites-interview |archive-date=11. 5. 2020 |access-date=15. 5. 2020 |website=[[Inverse (website)|Inverse]]}}</ref> U julu, [[All Access]] je zakazao premijeru serije za august 2020. godine.<ref name="PremiereDate">{{Cite web |last=Petski |first=Denise |date=1. 7. 2020 |title='Star Trek: Lower Decks' Gets August Premiere Date On CBS All Access; Teaser Art Unveiled |url=https://deadline.com/2020/07/star-trek-lower-decks-august-premiere-date-cbs-all-access-teaser-art-1202975062/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200701183729/https://deadline.com/2020/07/star-trek-lower-decks-august-premiere-date-cbs-all-access-teaser-art-1202975062/ |archive-date=1. 7. 2020 |access-date=2. 7. 2020 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> Treća sezona je naručena u aprilu 2021. za rebrendirani [[Paramount+]], prije premijere druge sezone u augustu 2021. godine.<ref name="S3Order">{{Cite web |last=Del Rosario |first=Alexandra |date=5. 4. 2021 |title='Star Trek: Lower Decks' Renewed For Season 3 As Second Season Gets Teaser & Premiere Date On Paramount+ |url=https://deadline.com/2021/04/star-trek-lower-decks-renewed-season-three-paramount-season-2-teaser-1234727912/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210405224423/https://deadline.com/2021/04/star-trek-lower-decks-renewed-season-three-paramount-season-2-teaser-1234727912/ |archive-date=5. 4. 2021 |access-date=5. 4. 2021 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> Treća sezona je potvrđena krajem 2022. kada je četvrta sezona naručena u januaru 2022. godine.<ref name="STUJan2022">{{Cite web |last=Andreeva |first=Nellie |date=18. 1. 2022 |title='Star Trek' Universe News: 'Discovery', 'Strange New Worlds' & 'Lower Decks' Renewed, 'Picard' Gets Season 2 Premiere Date |url=https://deadline.com/2022/01/star-trek-discovery-season-5-strange-new-worlds-lower-decks-renewed-picard-season-3-premiere-date-1234914648/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220119000127/https://deadline.com/2022/01/star-trek-discovery-season-5-strange-new-worlds-lower-decks-renewed-picard-season-3-premiere-date-1234914648/ |archive-date=19. 1. 2022 |access-date=19. 1. 2022 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref><ref name="STUJan2022TC">{{Cite web |last=<!-- TrekCore.com Staff --> |date=18. 1. 2022 |title=Paramount+ Sets Star Trek Spring Slate: Picard and Strange New Worlds Dates, Plus Disco, SNW, and Lower Decks Renewals |url=https://blog.trekcore.com/2022/01/star-trek-spring-schedule-picard-strange-new-worlds-discovery-lower-decks-renewals/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220119085602/https://blog.trekcore.com/2022/01/star-trek-spring-schedule-picard-strange-new-worlds-discovery-lower-decks-renewals/ |archive-date=19. 1. 2022 |access-date=20. 1. 2022 |website=TrekCore.com}}</ref> Četvrta sezona je potvrđena sredinom 2023. kada je naručena peta sezona u martu 2023. godine.<ref name="S5Order">{{Cite web |last=Otterson |first=Joe |date=28. 3. 2023 |title='Star Trek: Strange New Worlds,' 'Lower Decks' Renewed at Paramount+, Set Summer Premieres |url=https://variety.com/2023/tv/news/star-trek-strange-new-worlds-lower-decks-renewed-season-3-season-5-paramount-premiere-date-1235566885/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230328193124/https://variety.com/2023/tv/news/star-trek-strange-new-worlds-lower-decks-renewed-season-3-season-5-paramount-premiere-date-1235566885/ |archive-date=28. 3. 2023 |access-date=22. 4. 2023 |website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> === Pisanje scenarija === Radnja serije smještena je u 2380, godinu dana nakon filma [[Zvjezdane staze: Nemesis|Nemesis]] (2002),<ref name="ComicCon2019Characters" /> i, za razliku od tipične serije Zvjezdanih staza, fokusira se na pomoćnu posadu zvjezdanog broda, a ne na posadu glavnog mosta.<ref name="SeriesOrder" /> McMahan je postavio seriju ubrzo nakon Nemesisa, posljednjeg filma Zvjezdanih staza u eri Sljedeće generacije, zbog njegove ljubavi prema njoj.<ref name="ComicCon2019Panel" /> Serija je dobila ime po istoimenoj epizodi Sljedeće generacije, koja se također fokusira na živote niže rangiranog osoblja zvjezdanih brodova i za koju je McMahan rekao da je njegova omiljena epizoda u bilo kojoj seriji Zvjezdanih staza; epizoda je bila prva stvar koju je McMahan pokazao piscima Donje palube kada su počeli raditi na seriji.<ref name="STLV2019" /> McMahan je bio inspirisan društvenim sporednim pričama u epizodama Sljedeće generacije,<ref name="ComicCon2019Panel" /> s Kurtzmanom koji je objasnio da će se "Priča" tipične epizode Zvjezdanih staza odvijati u pozadini svake epizode Donjih paluba, tako "ogromna , luda, luda sranja se dešavaju u pozadini i to je super periferno u odnosu na priču na koju se zapravo fokusirate." Kurtzman je smatrao da ovo čini seriju jedinstvenim dodatkom franšizi.<ref name="KurtzmanJun2019Updates">{{Cite web |last=Wright |first=Matt |date=18. 6. 2019 |title=Alex Kurtzman Gives Updates On CBS Star Trek TV Franchise |url=https://trekmovie.com/2019/06/18/alex-kurtzman-gives-updates-on-cbs-star-trek-tv-franchise/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190619161012/https://trekmovie.com/2019/06/18/alex-kurtzman-gives-updates-on-cbs-star-trek-tv-franchise/ |archive-date=19. 6. 2019 |access-date=19. 1. 2020 |website=[[TrekMovie.com]]}}</ref> Počevši od kraja 2019. godine, astrofizičarka [[Erin Macdonald]] pridružila se franšizi Zvjezdanih staza kao naučna savjetnica.<ref name="ScienceAdvisorMacdonald">{{Cite web |last=Shurley |first=Neil |date=31. 3. 2020 |title=Interview: Star Trek's New Science Advisor Dr. Erin Macdonald On Putting The Sci In Sci-Fi |url=https://trekmovie.com/2020/03/31/interview-star-treks-new-science-advisor-dr-erin-macdonald-on-putting-the-sci-in-sci-fi/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200401201846/https://trekmovie.com/2020/03/31/interview-star-treks-new-science-advisor-dr-erin-macdonald-on-putting-the-sci-in-sci-fi/ |archive-date=1. 4. 2020 |access-date=2. 4. 2020 |website=[[TrekMovie.com]]}}</ref> Macdonald je rekla da je svaka serija na "spektru od nauke do fantastike" i da su pisci Donjih paluba pristupili nauci iz perspektive "možemo se izvući sa mnogo više" od serije uživo, tako da je njena uloga uglavnom bila da popravi male greške u dijalogu kako bi se osiguralo da se koriste ispravni izrazi.<ref name="MacdonaldJul2022">{{Cite web |last=Miller |first=Melissa T. |date=28. 7. 2022 |title=Star Trek's Science Advisor Works on All the Franchise's Current Shows |url=https://nerdist.com/article/star-treks-science-advisor-interview-erin-macdonald/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220728150944/https://nerdist.com/article/star-treks-science-advisor-interview-erin-macdonald/ |archive-date=28. 7. 2022 |access-date=31. 8. 2022 |website=[[Nerdist]]}}</ref> Glavna radnja serije je zvjezdani brod [[USS Cerritos]], brod klase "Kalifornija". Ova klasa brodova, kreirana za Donje palube, je klasa pomoćnih zvjezdanih brodova koji rade s većim zvjezdanim brodovima poput onih koji smo vidjeli u franšizi,<ref name="ComicCon2019Panel" /> ali nisu "dovoljno važni" da bi se ranije pojavili na ekranu. McMahan je opisao misiju Cerritosa kao "Drugi kontakt": nakon što je Zvjezdana flota uspostavila prvi kontakt s novom vanzemaljskom civilizacijom i pozvala je da se pridruži Federaciji, posada pomoćnih brodova poput Cerritosa stiže da pronađe "sva dobra mjesta za jelo, [i postaviti] stvari za komunikaciju.<ref name="STLV2019" /> McMahan je želio da brodovi klase Kalifornija dobiju imena po kalifornijskim gradovima, a izabrao je grad Cerritos jer ga je inače znao samo po oglasima lokalnih autosalona Cerritos Auto Square. Želio je gradu dati "još jednu stvar osim da bude samo dom Auto trga".<ref name="McMahanBriefTake">{{Cite web |last=Heilbronn |first=Leora |date=6. 8. 2020 |title=Interview: Star Trek: Lower Decks' Mike McMahan |url=https://brieftake.com/interview-star-trek-lower-decks-mike-mcmahan/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923161404/https://brieftake.com/interview-star-trek-lower-decks-mike-mcmahan/ |archive-date=23. 9. 2020 |access-date=2. 5. 2022 |website=Brief Take}}</ref> McMahan nije želio da humor "udara na Staze" i fokusirao se na pričanje priča o Zvjezdanim stazama gdje su likovi smiješni.<ref name="ComicCon2019Panel" /> Angažovani su pisci različitih komičarskih pozadina i sa različitim nivoima interesovanja za Zvezdane staze.<ref name="STLV2019" /> Kurtzman je Donje palube opisao kao ljubavno pismo Zvjezdanim stazama,<ref name="KurtzmanJun2019Updates" /> i ono je puno referenci na druge serije u franšizi. McMahan je rekao da su oni tu da "stvore bogat, živahan, zabavan izraz svijeta Zvjezdanih staza u toj eri", a ne da budu samo uskršnja jaja za obožavatelje. Timu je bilo važno da oni ne odvlače pažnju od emotivnog pripovijedanja i da se uklapaju u ustaljeni kanon,<ref name="McMahanTCAug2020">{{Cite web |last=Reilly |first=Ken |date=15. 8. 2020 |title=Interview: Mike McMahan on Star Trek: Lower Decks' Animation Design, Balancing Canon and Creativity, and "Good People Doing Good Things" in Starfleet |url=https://blog.trekcore.com/2020/08/interview-star-trek-lower-decks-mike-mcmahan/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200820034831/https://blog.trekcore.com/2020/08/interview-star-trek-lower-decks-mike-mcmahan/ |archive-date=20. 8. 2020 |access-date=25. 4. 2022 |website=TrekCore.com}}</ref> s tim da je autor Zvjezdanih staza [[David Mack]] bio konsultant kako bi osigurao da se erija uklopi u franšizu.<ref name="STLV2019" /><ref name="MackConsultant">{{Cite web |last=<!-- TrekMovie.com Staff --> |date=9. 7. 2019 |title=Star Trek Author David Mack Is Consulting On 'Lower Decks' And Something "Classified" |url=https://trekmovie.com/2019/07/09/star-trek-author-david-mack-is-consulting-on-lower-decks-and-something-classified/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191218144148/https://trekmovie.com/2019/07/09/star-trek-author-david-mack-is-consulting-on-lower-decks-and-something-classified/ |archive-date=18. 12. 2019 |access-date=19. 1. 2020 |website=[[TrekMovie.com]]}}</ref> McMahan se nadao da će je reference na animiranu seriju posebno proslaviti kao prvu animiranu seriju u franšizi.<ref name="STLV2019" /> Likovi često koriste stvarne naslove prošlih epizoda Zvjezdanih staza kada spominju te događaje, pri čemu McMahan objašnjava da se ličnim zapisnicima poznatih likova daju slični naslovi u svemiru kao i epizode iz kojih dolaze. Franšiza je utvrdila da "likovi iz Zvjezdanih staza gledaju Zvjezdane staze" u finalu serije [[Zvjezdane staze: Enterprise|Enterprise]], gdje su događaji iz ranije misije rekreirani hologramom,<ref name="WatchingStarTrek">{{Cite web |last=Britt |first=Ryan |date=30. 9. 2021 |title=Do Star Trek Characters Watch Star Trek? |url=https://www.denofgeek.com/tv/do-star-trek-characters-watch-star-trek/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210930172240/https://www.denofgeek.com/tv/do-star-trek-characters-watch-star-trek/ |archive-date=30. 9. 2021 |access-date=2. 5. 2022 |website=[[Den of Geek]]}}</ref><ref name="McMahanInverseOct2020">{{Cite web |last=Britt |first=Ryan |date=11. 10. 2020 |title=Star Trek's newest showrunner explains how Trek canon REALLY works |url=https://www.inverse.com/entertainment/lower-decks-season-2-mike-mcmahan-interview |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201016225708/https://www.inverse.com/entertainment/lower-decks-season-2-mike-mcmahan-interview |archive-date=16. 10. 2020 |access-date=2. 5. 2022 |website=[[Inverse (website)|Inverse]]}}</ref> i McMahan je smatrao da će mnogi događaji iz prošlih serija biti opštepoznati unutar [[Zvjezdana flota|Zvjezdane flote]]. Priznanje ovoga omogućilo je glavnim likovima da budu "štreberi za Zvjezdane staze", što je omogućilo Donjim palubama da budu "Rosetta Stone" koji povezuje sve prethodne projekte Zvjezdanih staza.<ref name="McMahanInverseOct2020" /> Pisanje za petu sezonu počelo je u martu 2023. godine.<ref name="McMahanS5Writing">{{Cite tweet |number=1640801085299511296 |user=MikeMcMahanTM |title=Season 4 this summer! Season 5 being written now! |author-link=Mike McMahan |date=28. 3. 2023 |access-date=22. 4. 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230328211522/https://twitter.com/MikeMcMahanTM/status/1640801085299511296 |archive-date=28. 3. 2023 |url-status=live |last=McMahan |first=Mike}}</ref> == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * {{Official website|https://startrek.com/shows/star-trek-lower-decks}} * [https://www.paramountplus.com/shows/star-trek-lower-decks/ ''Zvjezdane staze: Donje palube''] na [[Paramount+]] [[Kategorija:Zvjezdane staze]] [[Kategorija:Animirane TV-serije iz 2020-ih]] [[Kategorija:Američke naučnofantastične serije iz 2020-ih]] [[Kategorija:Američke TV-serije sa početkom prikazivanja 2020.]] [[Kategorija:Američke dječije animirane serije iz 2020-ih]] [[Kategorija:TV-emisije na engleskom jeziku]] [[Kategorija:Zvjezdane staze (TV-serije)]] tddtjdo8gnomum1dwpkhrvek7q1c97n 0 497649 3665900 3492844 2024-11-14T21:44:28Z Nocceta 165995 neslužbeni naziv i vrlo malo korišten. 3665900 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Tarifa SPOT 1165.jpg|mini|desno|Punta de Tarifa iz [[svemir]]a]] '''Punta de Tarifa''' (''Tačka Tarifa'') [[Krajnje tačke Španije|najjužnija je tačka]] [[Pirenejsko poluostrvo|Pirenejskog poluostrva]] i [[Kontinentalna Evropa|kontinentalne Evrope]]. Smještena je u [[Pokrajine Španije|pokrajini]] [[Cádiz (pokrajina)|Cádiz]] i [[Španske autonomne zajednice|autonomnoj zajednici]] [[Andaluzija|Andaluziji]] na [[Atlantski okean|atlantskoj]] strani [[Gibraltarski moreuz|Gibraltarskog moreuza]].<ref>{{cite web |url= http://www.britannica.com/EBchecked/topic/87935/Cadiz |title= Cádiz |work= [[Encyclopædia Britannica]] |access-date= 17. 4. 2012}}</ref> [[Obala]] [[Maroko|Maroka]] može se vidjeti s ove tačke. Riječ je o jugoistočnom vrhu nekadašnjeg [[Ostrvo|ostrva]], poznatog kao ''Isla de Tarifa'' (''Ostrvo Tarifa'') ili ''[[Isla de Las Palomas]]'' (''Golubije ostrvo''), smještenog blizu obale, a od 1808. nasipom povezanog s kopnom. Na ostrvu je bila vojna instalacija od 1930-ih do 2001.<ref>{{cite web |url= http://www.todotarifa.com/index.php?format=html&Itemid=299&option=com_content&view=article&catid=100&id=65&lang=en |title= The armed forces in Tarifa |website= TodoTarifa |access-date= 21. 4. 2012 |archive-date= 11. 10. 2018 |archive-url= https://web.archive.org/web/20181011214558/https://www.todotarifa.com/index.php?format=html&Itemid=299&option=com_content&view=article&catid=100&id=65&lang=en |url-status= dead }}</ref> Ime ''Tarifa'' potječe od [[Tarif ibn Malik|Tarifa ibn Malika]], koji je 711. odavde počeo [[muslimansko osvajanje Pirenejskog poluostrva]]. == Također pogledajte == * [[Krajnje tačke Evrope]] == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == {{commonscat|Punta de Tarifa}} * X. Ferrer-Gallardo, A. Albet-Mas, K. Espiñeira, "The borderscape of Punta Tarifa: concurrent invisibilisation practices at Europe’s ultimate peninsula", ''Cultural Geographies'', 2014 ([https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/1474474014547336 link]) {{en simbol}} {{Coord|36|00|15|N|5|36|37|W|region:ES_type:landmark|display=title}} [[Kategorija:Tarifa (Cádiz)]] [[Kategorija:Rtovi u Španiji]] [[Kategorija:Turizam u Španiji]] [[Kategorija:Cádiz (pokrajina)]] [[Kategorija:Krajnje tačke Španije]] [[Kategorija:Oblici reljefa u Andaluziji]] dgxs8hbux3g1lhe9c5kjdqxwrkebsyk 14 511076 3665888 3652553 2024-11-14T17:56:49Z نوفاك اتشمان 16322 [[Kategorija:2017. u Ujedinjenom Kraljevstvu]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3665888 wikitext text/x-wiki {{Godine po državama|201|7|200|202|21|Velsu|Wales|Evropi}} [[Kategorija:2017. u Ujedinjenom Kraljevstvu|Vels]] 7s9hvmnluh4mcxgeu5jwi406zq1bjdp 5 514073 3665948 3665733 2024-11-15T10:47:32Z Panasko 146730 3665948 wikitext text/x-wiki U nastavku je prijedlog članaka koji se mogu dopuniti u sklopu Azijskog mjeseca 2024 a koji se nalaze na spisku [[Korisnik:Semso98/1000 članaka po veličini - 1. dio|1000 članaka koje bi svaka Wikipedija trebala imati]] i koji se koristi za rangiranje Wikipedija. == Kina == * [[San u crvenom paviljonu]] - [{{PAGESIZE:San u crvenom paviljonu}}] * [[Lao Tse]] - [{{PAGESIZE:Lao Tse}}] * [[Qin Shi Huang]] - [{{PAGESIZE:Qin Shi Huang}}] * [[Sima Qian]] - [{{PAGESIZE:Sima Qian}}] * [[Li Po]] - [{{PAGESIZE:Li Po}}] * [[Mao Zedong]] - [{{PAGESIZE:Mao Zedong}}] * [[Dinastija Qing]] - [{{PAGESIZE:Dinastija Qing }}] * [[Konfucije]] - [{{PAGESIZE:Konfucije}}] * [[Dinastija Ming]] - [{{PAGESIZE:Dinastija Ming}}] * [[Dinastija Tang]] - [{{PAGESIZE:Dinastija Tang}}] * [[Umijeće ratovanja (knjiga)]] - [{{PAGESIZE:Umijeće ratovanja (knjiga)}}] * [[Si Ču]] - [{{PAGESIZE:Si Ču}}] == Indija == * [[Satyajit Ray]] - [{{PAGESIZE:Satyajit Ray}}] * [[Brahmagupta]] - [{{PAGESIZE:Brahmagupta}}] * [[Čanakja]] - [{{PAGESIZE:Tanzanija}}] * [[Ašoka Veliki]] - [{{PAGESIZE:Ašoka Veliki}}] == Japan == * [[Revolucija Meiji]] - [{{PAGESIZE:Revolucija Meiji}}] * [[Akira Kurosawa]] - [{{PAGESIZE:Akira Kurosawa}}] * [[Genji Monogatari]] - [{{PAGESIZE:Genji Monogatari}}] * [[Matsuo Basho]] - [{{PAGESIZE:Matsuo Basho}}] == Države i gradovi == * [[Šangaj]] - [{{PAGESIZE:Šangaj}}] * [[Mongolsko Carstvo]] - [{{PAGESIZE:Mongolsko Carstvo}}] * [[Singapur]] - [{{PAGESIZE:Singapur}}] * [[Sumer]] - [{{PAGESIZE:Sumer}}] * [[Peking]] - [{{PAGESIZE:Peking}}] * [[Karachi]] - [{{PAGESIZE:Karachi }}] * [[Gupta Carstvo]] - [{{PAGESIZE:Gupta Carstvo}}] * [[Delhi]] - [{{PAGESIZE:Delhi}}] * [[Filipini]] - [{{PAGESIZE:Filipini}}] * [[Izrael]] - [{{PAGESIZE:Izrael}}] * [[Japan]] - [{{PAGESIZE:Japan}}] * [[Teheran]] - [{{PAGESIZE:Teheran}}] * [[Rimsko Carstvo]] - [{{PAGESIZE:Rimsko Carstvo}}] == Religija i srodne teme== * [[Mojsije]] - [{{PAGESIZE:Mojsije}}] * [[Trimurti]] - [{{PAGESIZE:Trimurti}}] * [[Šintoizam]] - [{{PAGESIZE:Šintoizam}}] * [[Budizam]] - [{{PAGESIZE:Budizam}}] * [[Isus]] - [{{PAGESIZE:Isus}}] * [[Angkor Vat]] - [{{PAGESIZE:Angkor Vat}}] * [[Nagarđuna]] - [{{PAGESIZE:Nagarđuna}}] * [[Judaizam]] - [{{PAGESIZE:Judaizam}}] * [[Sikizam]] - [{{PAGESIZE:Sikizam}}] * [[Taoizam]] - [{{PAGESIZE:Taoizam}}] * [[Džainizam]] - [{{PAGESIZE:Džainizam}}] * [[Zoroastrizam]] - [{{PAGESIZE:Zoroastrizam}}] * [[Buda]] - [{{PAGESIZE:Buda}}] * [[Konfucijanizam]] - [{{PAGESIZE:Konfucijanizam}}] * [[Reinkarnacija]] - [{{PAGESIZE:Reinkarnacija}}] * [[Hinduizam]] - [{{PAGESIZE:Hinduizam}}] == Jezici i pisma == * [[Kineski jezik]] - [{{PAGESIZE:Kineski jezik}}] * [[Hindski jezik]] - [{{PAGESIZE:Hindski jezik}}] * [[Japanski jezik]] - [{{PAGESIZE:Japanski jezik}}] * [[Korejski jezik]] - [{{PAGESIZE:Korejski jezik}}] * [[Bengalski jezik]] - [{{PAGESIZE:Bengalski jezik}}] * [[Perzijski jezik]] - [{{PAGESIZE:Perzijski jezik}}] * [[Kaligrafija]] - [{{PAGESIZE:Kaligrafija}}] * [[Arapski alfabet]] - [{{PAGESIZE:Arapski alfabet}}] * [[Kinesko pismo]] - [{{PAGESIZE:Kinesko pismo}}] * [[Arapski jezik]] - [{{PAGESIZE:Arapski jezik}}] * [[Turski jezik]] - [{{PAGESIZE:Turski jezik}}] == Muslimanske zemlje i teme == * [[Šahname]] - [{{PAGESIZE:Šahname}}] * [[OPEC]] - [{{PAGESIZE:OPEC }}] * [[Timur Lenk]] - [{{PAGESIZE:Timur Lenk}}] * [[Hiljadu i jedna noć]] - [{{PAGESIZE:Hiljadu i jedna noć}}] * [[Nekropola u Gizi]] - [{{PAGESIZE:Nekropola u Gizi}}] * [[Umm Kulthum]] - [{{PAGESIZE:Umm Kulthum}}] * [[Ibn-Batuta]] - [{{PAGESIZE:Ibn-Batuta}}] * [[Nagib Mahfuz]] - [{{PAGESIZE:Nagib Mahfuz}}] * [[Abu Nuvas]] - [{{PAGESIZE:Abu Nuvas}}] == Razno == * [[Bajkalsko jezero]] - [{{PAGESIZE:Bajkalsko jezero}}] * [[Vijetnamski rat]] - [{{PAGESIZE:Vijetnamski rat}}] * [[Ep o Gilgamešu]] - [{{PAGESIZE:Ep o Gilgamešu}}] * [[Džingis-kan]] - [{{PAGESIZE:Džingis-kan}}] 6otomi47w37wj0inomv2lof1ocub23q 14 514257 3665890 3665660 2024-11-14T18:02:53Z نوفاك اتشمان 16322 [[Kategorija:2010. u Ujedinjenom Kraljevstvu]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3665890 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|22|1|Engleskoj|England|Evropi}} [[Kategorija:2010. u Ujedinjenom Kraljevstvu|Engleska]] nqzrsmndlgd1x4b5q28lak9olu58i32 3665891 3665890 2024-11-14T18:04:43Z نوفاك اتشمان 16322 [[Kategorija:2010. u Ujedinjenom Kraljevstvu]] uklonjena; [[Kategorija:2010-e u Ujedinjenom Kraljevstvu]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3665891 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|22|1|Engleskoj|England|Evropi}} [[Kategorija:2010-e u Ujedinjenom Kraljevstvu|Engleska]] kbz5zzyq7dpa732biwh6yea9ln51phh 14 514296 3665840 2024-11-14T12:17:00Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Zimbabveu|Zimbabwe|Africi}} 3665840 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Zimbabveu|Zimbabwe|Africi}} 6w2cfuhwy3r4ouzrifqrtnclp2vukty 14 514297 3665841 2024-11-14T12:17:38Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Togu|Togo|Africi}} 3665841 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Togu|Togo|Africi}} 6hmk09zqsku34zjilpwmu1tq89om0er 14 514298 3665842 2024-11-14T12:18:03Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Vijetnamu|Vietnam|Aziji}} 3665842 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Vijetnamu|Vietnam|Aziji}} kymjclzu10o1hn2e71svii2cs2madjv 14 514299 3665843 2024-11-14T12:19:39Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Venecueli|Venezuela|Južnoj Americi}} 3665843 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Venecueli|Venezuela|Južnoj Americi}} qlyedaxkpo3y07diqn14gokp2mo7zav 14 514300 3665844 2024-11-14T12:19:53Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Velsu|Wales|Evropi}} 3665844 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Velsu|Wales|Evropi}} 8jp43dk2vzswwmgduwvifsdh6ippb6k 3665887 3665844 2024-11-14T17:56:35Z نوفاك اتشمان 16322 [[Kategorija:2010-e u Ujedinjenom Kraljevstvu]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3665887 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Velsu|Wales|Evropi}} [[Kategorija:2010-e u Ujedinjenom Kraljevstvu|Vels]] 9rsotdgaoutxni0azu3aotuu332twak 14 514301 3665845 2024-11-14T12:20:21Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Ukrajini|Ukraine|Evropi}} 3665845 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Ukrajini|Ukraine|Evropi}} japx88gsjfnkjlrajbpk2k9hqgnk59w 14 514302 3665846 2024-11-14T12:20:43Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Ujedinjenom Kraljevstvu|United Kingdom|Evropi}} 3665846 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Ujedinjenom Kraljevstvu|United Kingdom|Evropi}} tsaztcf4p7hhq6d4dykag3nn2el04bt 14 514303 3665847 2024-11-14T12:21:16Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Ujedinjenom Arapskim Emiratima|United Arab Emirates|Aziji}} 3665847 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Ujedinjenom Arapskim Emiratima|United Arab Emirates|Aziji}} tg3csdgwj1tekodiwg5badcl8rfw3nu 14 514304 3665848 2024-11-14T12:21:29Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Turskoj|Turkey|Evropi}} 3665848 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Turskoj|Turkey|Evropi}} 90w4inlg8kzvybr2s5hsiq6uo4vq9ww 3665849 3665848 2024-11-14T12:21:37Z Panasko 146730 [[Kategorija:2010-e u Aziji]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3665849 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Turskoj|Turkey|Evropi}} [[Kategorija:2010-e u Aziji]] ci9uy5zi0efq625lp3zpl5397pw48pf 14 514305 3665850 2024-11-14T12:22:20Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Istočnom Timoru|East Timor|Aziji}} 3665850 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|19|20|21|21|1|Istočnom Timoru|East Timor|Aziji}} 7rj0xa94s34fnyf7uc69p3r4db4r4pi 10 514306 3665865 2024-11-14T15:52:48Z KWiki 9400 Nova stranica: {{Navkutija |ime = Slovenski nogometaš godine |naslov = [[Slovenski nogometaš godine|<span style="color:#02583E;">Slovenski nogometaš godine</span>]] |podaciklasa = hlist |naslovstil = background: white; color: #02583E; border:1px solid #005CE5; <!-- help prevent overflow outside of the Navbox --> |podaci1 = * 2008:&nbsp;[[Milivoje Novaković|Novaković]] * 2009:&nbsp;[[Samir Handanović|Handanović]] * 2010:&nbsp;[[Valter Birsa|Birsa]] * 2011–2012:&nbsp... 3665865 wikitext text/x-wiki {{Navkutija |ime = Slovenski nogometaš godine |naslov = [[Slovenski nogometaš godine|<span style="color:#02583E;">Slovenski nogometaš godine</span>]] |podaciklasa = hlist |naslovstil = background: white; color: #02583E; border:1px solid #005CE5; <!-- help prevent overflow outside of the Navbox --> |podaci1 = * 2008:&nbsp;[[Milivoje Novaković|Novaković]] * 2009:&nbsp;[[Samir Handanović|Handanović]] * 2010:&nbsp;[[Valter Birsa|Birsa]] * 2011–2012:&nbsp;[[Samir Handanović|Handanović]] * 2013–2014:&nbsp;[[Kevin Kampl|Kampl]] * 2015–2018:&nbsp;[[Jan Oblak|Oblak]] * 2019:&nbsp;[[Josip Iličić|Iličić]] * 2020–2021:&nbsp;[[Jan Oblak|Oblak]] * 2022:&nbsp;[[Benjamin Šeško|Šeško]] * 2023:&nbsp;[[Jan Oblak|Oblak]] }} <noinclude> {{Nogometaši godine po državama - UEFA}} [[Kategorija:Šabloni nogometnih nagrada|Slovenski nogometaš godine]] </noinclude> 48znerszhczf0a3zid508cm0fnpoppp 0 514307 3665867 2024-11-14T16:03:07Z Amir.beg 53884 Nova stranica: {{Infobox film | name = Velika hajka | image = The Big Heat (1953 poster).jpg | alt = | caption = Theatrical release poster | producer = [[Robert Arthur (film producer)|Robert Arthur]] | director = [[Fritz Lang]] | screenplay = [[Sydney Boehm]] | based_on = {{based on|the ''[[Saturday Evening Post]]'' serial and 1953 novel|[[William P. McGivern]]}} | starring = {{Unbulleted list|[[Glenn Ford]]<br>Gloria Grah... 3665867 wikitext text/x-wiki {{Infobox film | name = Velika hajka | image = The Big Heat (1953 poster).jpg | alt = | caption = Theatrical release poster | producer = [[Robert Arthur (film producer)|Robert Arthur]] | director = [[Fritz Lang]] | screenplay = [[Sydney Boehm]] | based_on = {{based on|the ''[[Saturday Evening Post]]'' serial and 1953 novel|[[William P. McGivern]]}} | starring = {{Unbulleted list|[[Glenn Ford]]<br>[[Gloria Grahame]]<br>[[Jocelyn Brando]]<ref>{{cite web|last= Ebert |first= Roger |author-link= Roger Ebert |title= The Big Heat |date= 2004-06-06 |access-date= 2016-06-24 |url= https://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-the-big-heat-1953 |website= [[The Great Movies]]}}</ref>}} | cinematography = [[Charles Lang]] | editing = Charles Nelson | color_process = [[Black and white]] | studio = Columbia Pictures | distributor = [[Columbia Pictures]] | released = {{Film date|1953|10|14|New York City}} | runtime = 90 minutes | country = United States | language = English | budget = | gross = $1.25 million (US)<ref>'The Top Box Office Hits of 1953', ''Variety'', January 13, 1954</ref> }} ''''Velika hajka'''' američki je [[film noir]] snimljen 1953. godine u režiji [[Fritz Lang|Fritza Langa]] u kojem glavne uloge tumače [[Glenn Ford]], [[Gloria Grahame]], i [[Jocelyn Brando]]<ref name="Paste">{{cite web|url= https://www.pastemagazine.com/movies/film-noir/the-best-noirs-of-all-time |title=The 100 Best Film Noirs of All Time |date=November 3, 2023|access-date=November 27, 2023 |work=Paste}}</ref>Film je priča o policajcu koji se bori protiv mafije koja kontroliše grad, kao i svojim korumpiranim nadređenima dok istražuje ubistvo. Scenarij je zasnovan na seriji novinskih članaka [[William P. McGivern]]a objavljenih u magazinu ''[[The Saturday Evening Post]]'', koji su 1953. objavljeni kao roman, koji je napisao bivši kriminalistički reporter [[Sydney Boehm]]. 2011. godine film je odabran na čuvanje u [[Nacionalni filmski registar|Nacionalnom filmskom registru]] [[Kongresna biblioteka|Kongresne biblioteke]] 2011. godine.<ref>{{Cite web|title=Complete National Film Registry Listing |url=https://www.loc.gov/programs/national-film-preservation-board/film-registry/complete-national-film-registry-listing/|access-date=2020-09-17 |publisher=Library of Congress}}</ref><ref>{{Cite web|title=2011 National Film Registry More Than a Box of Chocolates |url=https://www.loc.gov/item/prn-11-240/2011-national-film-registry-more-than-a-box-of-chocolates/2011-12-28/|access-date=2020-09-17|publisher=Library of Congress}}</ref> == Radnja == Detektiv za ubistva, narednik Dave Bannion, iz policijske uprave Kenport, pozvan je da istraži samoubistvo kolege policajca, Toma Duncana. Duncan ostavlja za sobom pismo naslovljeno na okružnog tužioca. Njegova žena, Berta, pronalazi kovertu i zaključava je u svom sefu. Ona kaže Bannionu da je njen muž bio depresivan jer je bio lošeg zdravlja. Ljubavnica pokojnog policajca, Lucy Chapman, protivrječi gospođi Duncan, govoreći naredniku Bannionu da Tom Duncan nije bio lošeg zdravlja i nije imao razloga da se ubije, ali je nedavno pristao na razvod sa suprugom. Sljedećeg dana, [[poručnik (policijski čin)|poručnik]] Ted Wilks je pod pritiskom "odozgo" da zatvori slučaj i naređuje Banionu da odustane od istrage. Lucy Chapman pronađena je zadavljena, njeno tijelo prekriveno opekotinama od cigareta. Bannion prima prijeteće pozive u svojoj kući. Suočava se s Mikeom Laganom, mafijaškim bosom koji upravlja gradom, i otkriva da su ljudi previše uplašeni da bi se suprotstavili kriminalnoj organizaciji. Kada Bannion ignoriše upozorenja da odustane, pod njegov automobil je podmetnut dinamit. Auto-bomba ubija njegovu ženu, Katie. Optužujući svoje nadređene za korupciju, Bannion vrijeđa korumpiranog policijskog komesara Higginsa, optužujući ga da je poslušao naređenja Lagane. Higgins odmah suspenduje Banniona i naređuje mu da preda svoju značku. Odlučan da pronađe odgovorne za ubistvo svoje žene, Bannion nastavlja istragu. On se nada da će otkriti trag u noćnom klubu pod nazivom "The Retreat". Kada Laganin drugi pomoćnik, Vince Stone, kažnjava jednu ženu u klubu, oprživši je opuškom cigare, Bannion se suprotstavlja njemu i njegovim nasilnicima. Ovo impresionira Stoneovu djevojku, Debby Marsh. Njih dvoje su se dogovorili i odvezli taksijem do hotela u kojem on sada živi. Kada Debby slučajno podsjeti Banniona na njegovu pokojnu ženu, on joj kaže da ode. Debby se nevoljko vraća u Stoneov penthouse. Optužuje je da je razgovarala s Bannionom o njegovim aktivnostima i baca joj džezvu kipuće kafe u lice. Higins, koji je tamo igrao poker sa Stoneom i njegovom grupom, vodi je u bolnicu. Debby se sklanja kod Banniona u njegovom hotelu; lijeva strana njenog lica jako opečena i prekrivena zavojima. Radi zaštite, smješta je u hotelsku sobu blizu njegove. Debby identificira čovjeka koji je organizirao postavljanje auto-bombe kao Larryja Gordona, jednog od Stoneovih saradnika. Ona mu također kaže gdje je Gordon odsjeo. Bannion prisiljava Gordona da prizna bombaški napad na automobil i otkrije da Duncanova udovica ucjenjuje Stonea i Laganu inkriminirajućim dokumentima. Bannion pošteđuje život Gordonu, ali obećava da će proširiti vijest da je on progovorio. Nakon toga, Stoneovi ljudi ubijaju Gordona. Bannion se tada suprotstavlja gospođi Duncan, optužujući je da je izdala Lucy Chapman i zaštitila Laganu i Stonea. Držeći ruke na njenom grlu, Bannion govori gospođi Duncan da će, ako bude ubijena, biti otkriveni dokazi koje ima protiv Lagane. Prije nego što je Bannion uspio ispuniti svoje prijetnje, stižu policajci koje je poslao Lagana i on je prisiljen otići. Bannion ide da se obračuna sa Stoneom kada Wilks stigne, sada spreman da se suprotstavi mafiji i svom korumpiranom šefu. Debby odlazi do gospođe Duncan i počinje pričati o njihovoj povezanosti s gangsterima. Kada gospođa Duncan pokuša nazvati Stonea za pomoć, Debby je ubija iz pištolja. Bannion prati Stonea, koji se vraća u svoj penthouse gdje ga čeka Debby. Ona mu baca kipuću kafu u lice u znak osvete. Stone uzvraća tako što je upuca. Nakon kratke borbe, Bannion hvata Stonea. Dok Debby umire na podu, priznaje da je pucala u gospođu Duncan. Stone je uhapšen zbog ubistva i osuđujućih dokaza policajca Duncana koje je ostavio u poruci za državnog tužioca što je sad sve javno objavljeno. Lagana i Higgins su optuženi, a Bannion je vraćen na posao detektiva za ubistva. == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == {{wikiquote}} * {{AFI film}} * {{IMDb title}} * {{AllMovie title}} * {{Rotten-tomatoes}} * [http://www.filmsite.org/bigh.html ''The Big Heat''] sa vebsajta Greatest Film [[Kategorija:Filmovi iz 1953.]] [[Kategorija:Američki kriminalistički trileri]] [[Kategorija:Američki crno-bijeli filmovi]] [[Kategorija:Film noir]] [[Kategorija:Filmovi "Columbia Picturesa"]] [[Kategorija:Filmovi u režiji Fritza Langa]] [[Kategorija:Filmovi u Nacionalnom filmskom registru Sjedinjenih Američkih Država]] [[Kategorija:Američki filmovi]] [[Kategorija:Filmovi na engleskom jeziku]] pusx3g0xu1h46y2t7rpkqtmpl02mim9 3665883 3665867 2024-11-14T17:46:40Z AnToni 2325 Dovoljno je i ovako 3665883 wikitext text/x-wiki {{Infokutija film | slika = The Big Heat (1953 poster).jpg }} '''''Velika hajka''''' američki je [[film noir]] snimljen 1953. godine u režiji [[Fritz Lang|Fritza Langa]] u kojem glavne uloge tumače [[Glenn Ford]], [[Gloria Grahame]], i [[Jocelyn Brando]]<ref name="Paste">{{cite web|url= https://www.pastemagazine.com/movies/film-noir/the-best-noirs-of-all-time |title=The 100 Best Film Noirs of All Time |date=November 3, 2023|access-date=November 27, 2023 |work=Paste}}</ref>Film je priča o policajcu koji se bori protiv mafije koja kontroliše grad, kao i svojim korumpiranim nadređenima dok istražuje ubistvo. Scenarij je zasnovan na seriji novinskih članaka [[William P. McGivern]]a objavljenih u magazinu ''[[The Saturday Evening Post]]'', koji su 1953. objavljeni kao roman, koji je napisao bivši kriminalistički reporter [[Sydney Boehm]]. 2011. godine film je odabran na čuvanje u [[Nacionalni filmski registar|Nacionalnom filmskom registru]] [[Kongresna biblioteka|Kongresne biblioteke]] 2011. godine.<ref>{{Cite web|title=Complete National Film Registry Listing |url=https://www.loc.gov/programs/national-film-preservation-board/film-registry/complete-national-film-registry-listing/|access-date=2020-09-17 |publisher=Library of Congress}}</ref><ref>{{Cite web|title=2011 National Film Registry More Than a Box of Chocolates |url=https://www.loc.gov/item/prn-11-240/2011-national-film-registry-more-than-a-box-of-chocolates/2011-12-28/|access-date=2020-09-17|publisher=Library of Congress}}</ref> == Radnja == Detektiv za ubistva, narednik Dave Bannion, iz policijske uprave Kenport, pozvan je da istraži samoubistvo kolege policajca, Toma Duncana. Duncan ostavlja za sobom pismo naslovljeno na okružnog tužioca. Njegova žena, Berta, pronalazi kovertu i zaključava je u svom sefu. Ona kaže Bannionu da je njen muž bio depresivan jer je bio lošeg zdravlja. Ljubavnica pokojnog policajca, Lucy Chapman, protivrječi gospođi Duncan, govoreći naredniku Bannionu da Tom Duncan nije bio lošeg zdravlja i nije imao razloga da se ubije, ali je nedavno pristao na razvod sa suprugom. Sljedećeg dana, [[poručnik (policijski čin)|poručnik]] Ted Wilks je pod pritiskom "odozgo" da zatvori slučaj i naređuje Banionu da odustane od istrage. Lucy Chapman pronađena je zadavljena, njeno tijelo prekriveno opekotinama od cigareta. Bannion prima prijeteće pozive u svojoj kući. Suočava se s Mikeom Laganom, mafijaškim bosom koji upravlja gradom, i otkriva da su ljudi previše uplašeni da bi se suprotstavili kriminalnoj organizaciji. Kada Bannion ignoriše upozorenja da odustane, pod njegov automobil je podmetnut dinamit. Auto-bomba ubija njegovu ženu, Katie. Optužujući svoje nadređene za korupciju, Bannion vrijeđa korumpiranog policijskog komesara Higginsa, optužujući ga da je poslušao naređenja Lagane. Higgins odmah suspenduje Banniona i naređuje mu da preda svoju značku. Odlučan da pronađe odgovorne za ubistvo svoje žene, Bannion nastavlja istragu. On se nada da će otkriti trag u noćnom klubu pod nazivom "The Retreat". Kada Laganin drugi pomoćnik, Vince Stone, kažnjava jednu ženu u klubu, oprživši je opuškom cigare, Bannion se suprotstavlja njemu i njegovim nasilnicima. Ovo impresionira Stoneovu djevojku, Debby Marsh. Njih dvoje su se dogovorili i odvezli taksijem do hotela u kojem on sada živi. Kada Debby slučajno podsjeti Banniona na njegovu pokojnu ženu, on joj kaže da ode. Debby se nevoljko vraća u Stoneov penthouse. Optužuje je da je razgovarala s Bannionom o njegovim aktivnostima i baca joj džezvu kipuće kafe u lice. Higins, koji je tamo igrao poker sa Stoneom i njegovom grupom, vodi je u bolnicu. Debby se sklanja kod Banniona u njegovom hotelu; lijeva strana njenog lica jako opečena i prekrivena zavojima. Radi zaštite, smješta je u hotelsku sobu blizu njegove. Debby identificira čovjeka koji je organizirao postavljanje auto-bombe kao Larryja Gordona, jednog od Stoneovih saradnika. Ona mu također kaže gdje je Gordon odsjeo. Bannion prisiljava Gordona da prizna bombaški napad na automobil i otkrije da Duncanova udovica ucjenjuje Stonea i Laganu inkriminirajućim dokumentima. Bannion pošteđuje život Gordonu, ali obećava da će proširiti vijest da je on progovorio. Nakon toga, Stoneovi ljudi ubijaju Gordona. Bannion se tada suprotstavlja gospođi Duncan, optužujući je da je izdala Lucy Chapman i zaštitila Laganu i Stonea. Držeći ruke na njenom grlu, Bannion govori gospođi Duncan da će, ako bude ubijena, biti otkriveni dokazi koje ima protiv Lagane. Prije nego što je Bannion uspio ispuniti svoje prijetnje, stižu policajci koje je poslao Lagana i on je prisiljen otići. Bannion ide da se obračuna sa Stoneom kada Wilks stigne, sada spreman da se suprotstavi mafiji i svom korumpiranom šefu. Debby odlazi do gospođe Duncan i počinje pričati o njihovoj povezanosti s gangsterima. Kada gospođa Duncan pokuša nazvati Stonea za pomoć, Debby je ubija iz pištolja. Bannion prati Stonea, koji se vraća u svoj penthouse gdje ga čeka Debby. Ona mu baca kipuću kafu u lice u znak osvete. Stone uzvraća tako što je upuca. Nakon kratke borbe, Bannion hvata Stonea. Dok Debby umire na podu, priznaje da je pucala u gospođu Duncan. Stone je uhapšen zbog ubistva i osuđujućih dokaza policajca Duncana koje je ostavio u poruci za državnog tužioca što je sad sve javno objavljeno. Lagana i Higgins su optuženi, a Bannion je vraćen na posao detektiva za ubistva. == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == {{wikiquote}} * {{AFI film}} * {{IMDb title}} * {{AllMovie title}} * {{Rotten-tomatoes}} * [http://www.filmsite.org/bigh.html ''The Big Heat''] sa vebsajta Greatest Film [[Kategorija:Filmovi iz 1953.]] [[Kategorija:Američki kriminalistički trileri]] [[Kategorija:Američki crno-bijeli filmovi]] [[Kategorija:Film noir]] [[Kategorija:Filmovi "Columbia Picturesa"]] [[Kategorija:Filmovi u režiji Fritza Langa]] [[Kategorija:Filmovi u Nacionalnom filmskom registru Sjedinjenih Američkih Država]] [[Kategorija:Američki filmovi]] [[Kategorija:Filmovi na engleskom jeziku]] 106f6cs2t3ivsgqjdzbf5ua4tmtgrxk 3665884 3665883 2024-11-14T17:47:59Z AnToni 2325 3665884 wikitext text/x-wiki {{Infokutija film | slika = The Big Heat (1953 poster).jpg }} '''''Velika hajka''''' američki je [[film noir]] snimljen 1953. godine u režiji [[Fritz Lang|Fritza Langa]] u kojem glavne uloge tumače [[Glenn Ford]], [[Gloria Grahame]], i [[Jocelyn Brando]].<ref name="Paste">{{cite web|url= https://www.pastemagazine.com/movies/film-noir/the-best-noirs-of-all-time |title=The 100 Best Film Noirs of All Time |date=November 3, 2023|access-date=November 27, 2023 |work=Paste}}</ref> Film je priča o policajcu koji se bori protiv mafije koja kontroliše grad, kao i svojim korumpiranim nadređenima dok istražuje ubistvo. Scenarij je zasnovan na seriji novinskih članaka [[William P. McGivern]]a objavljenih u magazinu ''[[The Saturday Evening Post]]'', koji su 1953. objavljeni kao roman, koji je napisao bivši kriminalistički reporter [[Sydney Boehm]]. 2011. godine film je odabran na čuvanje u [[Nacionalni filmski registar|Nacionalnom filmskom registru]] [[Kongresna biblioteka|Kongresne biblioteke]] 2011. godine.<ref>{{Cite web|title=Complete National Film Registry Listing |url=https://www.loc.gov/programs/national-film-preservation-board/film-registry/complete-national-film-registry-listing/|access-date=2020-09-17 |publisher=Library of Congress}}</ref><ref>{{Cite web|title=2011 National Film Registry More Than a Box of Chocolates |url=https://www.loc.gov/item/prn-11-240/2011-national-film-registry-more-than-a-box-of-chocolates/2011-12-28/|access-date=2020-09-17|publisher=Library of Congress}}</ref> == Radnja == Detektiv za ubistva, narednik Dave Bannion, iz policijske uprave Kenport, pozvan je da istraži samoubistvo kolege policajca, Toma Duncana. Duncan ostavlja za sobom pismo naslovljeno na okružnog tužioca. Njegova žena, Berta, pronalazi kovertu i zaključava je u svom sefu. Ona kaže Bannionu da je njen muž bio depresivan jer je bio lošeg zdravlja. Ljubavnica pokojnog policajca, Lucy Chapman, protivrječi gospođi Duncan, govoreći naredniku Bannionu da Tom Duncan nije bio lošeg zdravlja i nije imao razloga da se ubije, ali je nedavno pristao na razvod sa suprugom. Sljedećeg dana, [[poručnik (policijski čin)|poručnik]] Ted Wilks je pod pritiskom "odozgo" da zatvori slučaj i naređuje Banionu da odustane od istrage. Lucy Chapman pronađena je zadavljena, njeno tijelo prekriveno opekotinama od cigareta. Bannion prima prijeteće pozive u svojoj kući. Suočava se s Mikeom Laganom, mafijaškim bosom koji upravlja gradom, i otkriva da su ljudi previše uplašeni da bi se suprotstavili kriminalnoj organizaciji. Kada Bannion ignoriše upozorenja da odustane, pod njegov automobil je podmetnut dinamit. Auto-bomba ubija njegovu ženu, Katie. Optužujući svoje nadređene za korupciju, Bannion vrijeđa korumpiranog policijskog komesara Higginsa, optužujući ga da je poslušao naređenja Lagane. Higgins odmah suspenduje Banniona i naređuje mu da preda svoju značku. Odlučan da pronađe odgovorne za ubistvo svoje žene, Bannion nastavlja istragu. On se nada da će otkriti trag u noćnom klubu pod nazivom "The Retreat". Kada Laganin drugi pomoćnik, Vince Stone, kažnjava jednu ženu u klubu, oprživši je opuškom cigare, Bannion se suprotstavlja njemu i njegovim nasilnicima. Ovo impresionira Stoneovu djevojku, Debby Marsh. Njih dvoje su se dogovorili i odvezli taksijem do hotela u kojem on sada živi. Kada Debby slučajno podsjeti Banniona na njegovu pokojnu ženu, on joj kaže da ode. Debby se nevoljko vraća u Stoneov penthouse. Optužuje je da je razgovarala s Bannionom o njegovim aktivnostima i baca joj džezvu kipuće kafe u lice. Higins, koji je tamo igrao poker sa Stoneom i njegovom grupom, vodi je u bolnicu. Debby se sklanja kod Banniona u njegovom hotelu; lijeva strana njenog lica jako opečena i prekrivena zavojima. Radi zaštite, smješta je u hotelsku sobu blizu njegove. Debby identificira čovjeka koji je organizirao postavljanje auto-bombe kao Larryja Gordona, jednog od Stoneovih saradnika. Ona mu također kaže gdje je Gordon odsjeo. Bannion prisiljava Gordona da prizna bombaški napad na automobil i otkrije da Duncanova udovica ucjenjuje Stonea i Laganu inkriminirajućim dokumentima. Bannion pošteđuje život Gordonu, ali obećava da će proširiti vijest da je on progovorio. Nakon toga, Stoneovi ljudi ubijaju Gordona. Bannion se tada suprotstavlja gospođi Duncan, optužujući je da je izdala Lucy Chapman i zaštitila Laganu i Stonea. Držeći ruke na njenom grlu, Bannion govori gospođi Duncan da će, ako bude ubijena, biti otkriveni dokazi koje ima protiv Lagane. Prije nego što je Bannion uspio ispuniti svoje prijetnje, stižu policajci koje je poslao Lagana i on je prisiljen otići. Bannion ide da se obračuna sa Stoneom kada Wilks stigne, sada spreman da se suprotstavi mafiji i svom korumpiranom šefu. Debby odlazi do gospođe Duncan i počinje pričati o njihovoj povezanosti s gangsterima. Kada gospođa Duncan pokuša nazvati Stonea za pomoć, Debby je ubija iz pištolja. Bannion prati Stonea, koji se vraća u svoj penthouse gdje ga čeka Debby. Ona mu baca kipuću kafu u lice u znak osvete. Stone uzvraća tako što je upuca. Nakon kratke borbe, Bannion hvata Stonea. Dok Debby umire na podu, priznaje da je pucala u gospođu Duncan. Stone je uhapšen zbog ubistva i osuđujućih dokaza policajca Duncana koje je ostavio u poruci za državnog tužioca što je sad sve javno objavljeno. Lagana i Higgins su optuženi, a Bannion je vraćen na posao detektiva za ubistva. == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == {{wikiquote}} * {{AFI film}} * {{IMDb title}} * {{AllMovie title}} * {{Rotten-tomatoes}} * [http://www.filmsite.org/bigh.html ''The Big Heat''] sa vebsajta Greatest Film [[Kategorija:Filmovi iz 1953.]] [[Kategorija:Američki kriminalistički trileri]] [[Kategorija:Američki crno-bijeli filmovi]] [[Kategorija:Film noir]] [[Kategorija:Filmovi "Columbia Picturesa"]] [[Kategorija:Filmovi u režiji Fritza Langa]] [[Kategorija:Filmovi u Nacionalnom filmskom registru Sjedinjenih Američkih Država]] [[Kategorija:Američki filmovi]] [[Kategorija:Filmovi na engleskom jeziku]] d0t4gdzppvsah1jr9m2lsmdg0l481yc 3665885 3665884 2024-11-14T17:48:16Z AnToni 2325 [[Kategorija:Američki kriminalistički trileri]] uklonjena (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3665885 wikitext text/x-wiki {{Infokutija film | slika = The Big Heat (1953 poster).jpg }} '''''Velika hajka''''' američki je [[film noir]] snimljen 1953. godine u režiji [[Fritz Lang|Fritza Langa]] u kojem glavne uloge tumače [[Glenn Ford]], [[Gloria Grahame]], i [[Jocelyn Brando]].<ref name="Paste">{{cite web|url= https://www.pastemagazine.com/movies/film-noir/the-best-noirs-of-all-time |title=The 100 Best Film Noirs of All Time |date=November 3, 2023|access-date=November 27, 2023 |work=Paste}}</ref> Film je priča o policajcu koji se bori protiv mafije koja kontroliše grad, kao i svojim korumpiranim nadređenima dok istražuje ubistvo. Scenarij je zasnovan na seriji novinskih članaka [[William P. McGivern]]a objavljenih u magazinu ''[[The Saturday Evening Post]]'', koji su 1953. objavljeni kao roman, koji je napisao bivši kriminalistički reporter [[Sydney Boehm]]. 2011. godine film je odabran na čuvanje u [[Nacionalni filmski registar|Nacionalnom filmskom registru]] [[Kongresna biblioteka|Kongresne biblioteke]] 2011. godine.<ref>{{Cite web|title=Complete National Film Registry Listing |url=https://www.loc.gov/programs/national-film-preservation-board/film-registry/complete-national-film-registry-listing/|access-date=2020-09-17 |publisher=Library of Congress}}</ref><ref>{{Cite web|title=2011 National Film Registry More Than a Box of Chocolates |url=https://www.loc.gov/item/prn-11-240/2011-national-film-registry-more-than-a-box-of-chocolates/2011-12-28/|access-date=2020-09-17|publisher=Library of Congress}}</ref> == Radnja == Detektiv za ubistva, narednik Dave Bannion, iz policijske uprave Kenport, pozvan je da istraži samoubistvo kolege policajca, Toma Duncana. Duncan ostavlja za sobom pismo naslovljeno na okružnog tužioca. Njegova žena, Berta, pronalazi kovertu i zaključava je u svom sefu. Ona kaže Bannionu da je njen muž bio depresivan jer je bio lošeg zdravlja. Ljubavnica pokojnog policajca, Lucy Chapman, protivrječi gospođi Duncan, govoreći naredniku Bannionu da Tom Duncan nije bio lošeg zdravlja i nije imao razloga da se ubije, ali je nedavno pristao na razvod sa suprugom. Sljedećeg dana, [[poručnik (policijski čin)|poručnik]] Ted Wilks je pod pritiskom "odozgo" da zatvori slučaj i naređuje Banionu da odustane od istrage. Lucy Chapman pronađena je zadavljena, njeno tijelo prekriveno opekotinama od cigareta. Bannion prima prijeteće pozive u svojoj kući. Suočava se s Mikeom Laganom, mafijaškim bosom koji upravlja gradom, i otkriva da su ljudi previše uplašeni da bi se suprotstavili kriminalnoj organizaciji. Kada Bannion ignoriše upozorenja da odustane, pod njegov automobil je podmetnut dinamit. Auto-bomba ubija njegovu ženu, Katie. Optužujući svoje nadređene za korupciju, Bannion vrijeđa korumpiranog policijskog komesara Higginsa, optužujući ga da je poslušao naređenja Lagane. Higgins odmah suspenduje Banniona i naređuje mu da preda svoju značku. Odlučan da pronađe odgovorne za ubistvo svoje žene, Bannion nastavlja istragu. On se nada da će otkriti trag u noćnom klubu pod nazivom "The Retreat". Kada Laganin drugi pomoćnik, Vince Stone, kažnjava jednu ženu u klubu, oprživši je opuškom cigare, Bannion se suprotstavlja njemu i njegovim nasilnicima. Ovo impresionira Stoneovu djevojku, Debby Marsh. Njih dvoje su se dogovorili i odvezli taksijem do hotela u kojem on sada živi. Kada Debby slučajno podsjeti Banniona na njegovu pokojnu ženu, on joj kaže da ode. Debby se nevoljko vraća u Stoneov penthouse. Optužuje je da je razgovarala s Bannionom o njegovim aktivnostima i baca joj džezvu kipuće kafe u lice. Higins, koji je tamo igrao poker sa Stoneom i njegovom grupom, vodi je u bolnicu. Debby se sklanja kod Banniona u njegovom hotelu; lijeva strana njenog lica jako opečena i prekrivena zavojima. Radi zaštite, smješta je u hotelsku sobu blizu njegove. Debby identificira čovjeka koji je organizirao postavljanje auto-bombe kao Larryja Gordona, jednog od Stoneovih saradnika. Ona mu također kaže gdje je Gordon odsjeo. Bannion prisiljava Gordona da prizna bombaški napad na automobil i otkrije da Duncanova udovica ucjenjuje Stonea i Laganu inkriminirajućim dokumentima. Bannion pošteđuje život Gordonu, ali obećava da će proširiti vijest da je on progovorio. Nakon toga, Stoneovi ljudi ubijaju Gordona. Bannion se tada suprotstavlja gospođi Duncan, optužujući je da je izdala Lucy Chapman i zaštitila Laganu i Stonea. Držeći ruke na njenom grlu, Bannion govori gospođi Duncan da će, ako bude ubijena, biti otkriveni dokazi koje ima protiv Lagane. Prije nego što je Bannion uspio ispuniti svoje prijetnje, stižu policajci koje je poslao Lagana i on je prisiljen otići. Bannion ide da se obračuna sa Stoneom kada Wilks stigne, sada spreman da se suprotstavi mafiji i svom korumpiranom šefu. Debby odlazi do gospođe Duncan i počinje pričati o njihovoj povezanosti s gangsterima. Kada gospođa Duncan pokuša nazvati Stonea za pomoć, Debby je ubija iz pištolja. Bannion prati Stonea, koji se vraća u svoj penthouse gdje ga čeka Debby. Ona mu baca kipuću kafu u lice u znak osvete. Stone uzvraća tako što je upuca. Nakon kratke borbe, Bannion hvata Stonea. Dok Debby umire na podu, priznaje da je pucala u gospođu Duncan. Stone je uhapšen zbog ubistva i osuđujućih dokaza policajca Duncana koje je ostavio u poruci za državnog tužioca što je sad sve javno objavljeno. Lagana i Higgins su optuženi, a Bannion je vraćen na posao detektiva za ubistva. == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == {{wikiquote}} * {{AFI film}} * {{IMDb title}} * {{AllMovie title}} * {{Rotten-tomatoes}} * [http://www.filmsite.org/bigh.html ''The Big Heat''] sa vebsajta Greatest Film [[Kategorija:Filmovi iz 1953.]] [[Kategorija:Američki crno-bijeli filmovi]] [[Kategorija:Film noir]] [[Kategorija:Filmovi "Columbia Picturesa"]] [[Kategorija:Filmovi u režiji Fritza Langa]] [[Kategorija:Filmovi u Nacionalnom filmskom registru Sjedinjenih Američkih Država]] [[Kategorija:Američki filmovi]] [[Kategorija:Filmovi na engleskom jeziku]] ihdn0cdw4msnx5rbc6mq3m83bd22453 3665907 3665885 2024-11-14T23:13:18Z KWiki 9400 +[[Kategorija:Američki kriminalistički trileri]]; +[[Kategorija:Filmovi zasnovani na romanu]] (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3665907 wikitext text/x-wiki {{Infokutija film | slika = The Big Heat (1953 poster).jpg }} '''''Velika hajka''''' američki je [[film noir]] snimljen 1953. godine u režiji [[Fritz Lang|Fritza Langa]] u kojem glavne uloge tumače [[Glenn Ford]], [[Gloria Grahame]], i [[Jocelyn Brando]].<ref name="Paste">{{cite web|url= https://www.pastemagazine.com/movies/film-noir/the-best-noirs-of-all-time |title=The 100 Best Film Noirs of All Time |date=November 3, 2023|access-date=November 27, 2023 |work=Paste}}</ref> Film je priča o policajcu koji se bori protiv mafije koja kontroliše grad, kao i svojim korumpiranim nadređenima dok istražuje ubistvo. Scenarij je zasnovan na seriji novinskih članaka [[William P. McGivern]]a objavljenih u magazinu ''[[The Saturday Evening Post]]'', koji su 1953. objavljeni kao roman, koji je napisao bivši kriminalistički reporter [[Sydney Boehm]]. 2011. godine film je odabran na čuvanje u [[Nacionalni filmski registar|Nacionalnom filmskom registru]] [[Kongresna biblioteka|Kongresne biblioteke]] 2011. godine.<ref>{{Cite web|title=Complete National Film Registry Listing |url=https://www.loc.gov/programs/national-film-preservation-board/film-registry/complete-national-film-registry-listing/|access-date=2020-09-17 |publisher=Library of Congress}}</ref><ref>{{Cite web|title=2011 National Film Registry More Than a Box of Chocolates |url=https://www.loc.gov/item/prn-11-240/2011-national-film-registry-more-than-a-box-of-chocolates/2011-12-28/|access-date=2020-09-17|publisher=Library of Congress}}</ref> == Radnja == Detektiv za ubistva, narednik Dave Bannion, iz policijske uprave Kenport, pozvan je da istraži samoubistvo kolege policajca, Toma Duncana. Duncan ostavlja za sobom pismo naslovljeno na okružnog tužioca. Njegova žena, Berta, pronalazi kovertu i zaključava je u svom sefu. Ona kaže Bannionu da je njen muž bio depresivan jer je bio lošeg zdravlja. Ljubavnica pokojnog policajca, Lucy Chapman, protivrječi gospođi Duncan, govoreći naredniku Bannionu da Tom Duncan nije bio lošeg zdravlja i nije imao razloga da se ubije, ali je nedavno pristao na razvod sa suprugom. Sljedećeg dana, [[poručnik (policijski čin)|poručnik]] Ted Wilks je pod pritiskom "odozgo" da zatvori slučaj i naređuje Banionu da odustane od istrage. Lucy Chapman pronađena je zadavljena, njeno tijelo prekriveno opekotinama od cigareta. Bannion prima prijeteće pozive u svojoj kući. Suočava se s Mikeom Laganom, mafijaškim bosom koji upravlja gradom, i otkriva da su ljudi previše uplašeni da bi se suprotstavili kriminalnoj organizaciji. Kada Bannion ignoriše upozorenja da odustane, pod njegov automobil je podmetnut dinamit. Auto-bomba ubija njegovu ženu, Katie. Optužujući svoje nadređene za korupciju, Bannion vrijeđa korumpiranog policijskog komesara Higginsa, optužujući ga da je poslušao naređenja Lagane. Higgins odmah suspenduje Banniona i naređuje mu da preda svoju značku. Odlučan da pronađe odgovorne za ubistvo svoje žene, Bannion nastavlja istragu. On se nada da će otkriti trag u noćnom klubu pod nazivom "The Retreat". Kada Laganin drugi pomoćnik, Vince Stone, kažnjava jednu ženu u klubu, oprživši je opuškom cigare, Bannion se suprotstavlja njemu i njegovim nasilnicima. Ovo impresionira Stoneovu djevojku, Debby Marsh. Njih dvoje su se dogovorili i odvezli taksijem do hotela u kojem on sada živi. Kada Debby slučajno podsjeti Banniona na njegovu pokojnu ženu, on joj kaže da ode. Debby se nevoljko vraća u Stoneov penthouse. Optužuje je da je razgovarala s Bannionom o njegovim aktivnostima i baca joj džezvu kipuće kafe u lice. Higins, koji je tamo igrao poker sa Stoneom i njegovom grupom, vodi je u bolnicu. Debby se sklanja kod Banniona u njegovom hotelu; lijeva strana njenog lica jako opečena i prekrivena zavojima. Radi zaštite, smješta je u hotelsku sobu blizu njegove. Debby identificira čovjeka koji je organizirao postavljanje auto-bombe kao Larryja Gordona, jednog od Stoneovih saradnika. Ona mu također kaže gdje je Gordon odsjeo. Bannion prisiljava Gordona da prizna bombaški napad na automobil i otkrije da Duncanova udovica ucjenjuje Stonea i Laganu inkriminirajućim dokumentima. Bannion pošteđuje život Gordonu, ali obećava da će proširiti vijest da je on progovorio. Nakon toga, Stoneovi ljudi ubijaju Gordona. Bannion se tada suprotstavlja gospođi Duncan, optužujući je da je izdala Lucy Chapman i zaštitila Laganu i Stonea. Držeći ruke na njenom grlu, Bannion govori gospođi Duncan da će, ako bude ubijena, biti otkriveni dokazi koje ima protiv Lagane. Prije nego što je Bannion uspio ispuniti svoje prijetnje, stižu policajci koje je poslao Lagana i on je prisiljen otići. Bannion ide da se obračuna sa Stoneom kada Wilks stigne, sada spreman da se suprotstavi mafiji i svom korumpiranom šefu. Debby odlazi do gospođe Duncan i počinje pričati o njihovoj povezanosti s gangsterima. Kada gospođa Duncan pokuša nazvati Stonea za pomoć, Debby je ubija iz pištolja. Bannion prati Stonea, koji se vraća u svoj penthouse gdje ga čeka Debby. Ona mu baca kipuću kafu u lice u znak osvete. Stone uzvraća tako što je upuca. Nakon kratke borbe, Bannion hvata Stonea. Dok Debby umire na podu, priznaje da je pucala u gospođu Duncan. Stone je uhapšen zbog ubistva i osuđujućih dokaza policajca Duncana koje je ostavio u poruci za državnog tužioca što je sad sve javno objavljeno. Lagana i Higgins su optuženi, a Bannion je vraćen na posao detektiva za ubistva. == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == {{wikiquote}} * {{AFI film}} * {{IMDb title}} * {{AllMovie title}} * {{Rotten-tomatoes}} * [http://www.filmsite.org/bigh.html ''The Big Heat''] sa sajta ''Greatest Film'' [[Kategorija:Filmovi iz 1953.]] [[Kategorija:Filmovi na engleskom jeziku]] [[Kategorija:Američki filmovi]] [[Kategorija:Američki crno-bijeli filmovi]] [[Kategorija:Američki kriminalistički trileri]] [[Kategorija:Filmovi u režiji Fritza Langa]] [[Kategorija:Film noir]] [[Kategorija:Filmovi zasnovani na romanu]] [[Kategorija:Filmovi "Columbia Picturesa"]] [[Kategorija:Filmovi u Nacionalnom filmskom registru Sjedinjenih Američkih Država]] pwlryygnw45l6gxh3fpl18hlglp7utj 14 514308 3665870 2024-11-14T16:18:04Z KWiki 9400 Nova stranica: {{Commonscat|Association football coaches from Slovenia}} {{Nogometni treneri po državama|Slovenski|Sloveniji}} 3665870 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Association football coaches from Slovenia}} {{Nogometni treneri po državama|Slovenski|Sloveniji}} cxbbaqfo1b3wdneq5qntzjqjyeijznv 14 514309 3665875 2024-11-14T16:21:00Z KWiki 9400 Nova stranica: {{Commonscat|Sports coaches from Slovenia}} {{Treneri po državama|Slovenija|Sloveniji}} 3665875 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Sports coaches from Slovenia}} {{Treneri po državama|Slovenija|Sloveniji}} su6hz8z8u8k1cklo0ohr82l3q7xwl6a 0 514310 3665892 2024-11-14T18:18:27Z Nerko65 55647 Nova stranica: {{Infokutija album | naziv = Golubice sa Baščaršije | vrsta = Studijski album | pozadina = studio | izvođač_gen = [[Aprilke|Aprilki]] | Cover = | Izdat = 1985. | Produciran = 1985. | Žanr = [[Pop-muzika|Pop]], balada | Dužina = | Kuća = [[Diskoton]] | Producent(i) = [[Fadil Redžić]] i [[Miroslav Maraus]] | Ton majstor = | Snimatelj = [[Antun Marković]], [[Mufid Kosović]] i ... 3665892 wikitext text/x-wiki {{Infokutija album | naziv = Golubice sa Baščaršije | vrsta = Studijski album | pozadina = studio | izvođač_gen = [[Aprilke|Aprilki]] | Cover = | Izdat = 1985. | Produciran = 1985. | Žanr = [[Pop-muzika|Pop]], balada | Dužina = | Kuća = [[Diskoton]] | Producent(i) = [[Fadil Redžić]] i [[Miroslav Maraus]] | Ton majstor = | Snimatelj = [[Antun Marković]], [[Mufid Kosović]] i [[Rajko Bartula]] | Fotografija = | Dizajn = | Kritike = | Prošli album = ''[[Pozdrav X Kongresu SSO BiH]]''<br />(1982) | Ovaj album = '''''Golubice sa Baščaršije'''''<br />(1985) | Sljedeći album = }} '''Golubice sa Baščaršije''' drugi je studijski album [[Sarajevo|sarajevskog]] ženskog [[hor]]a [[Aprilke]], a snimljen je u Studiju 1 Radiotelevizije Sarajevo. Objavila ga je diskografska kuća [[Diskoton]] 1985. Na albumu se nalazi 11 pjesama koje je komponirao [[Suad Arnautović]] kao i tekstove zajedno sa [[Nusret Voloder|Nusretom Voloderom]], [[Duško Trifunović|Duškom Trifunovićem]] ("Golubica"). Arnautović je ujedno i autor aranžmana, dok je orkestraciju uradio [[Julio Marić]]. Pjevanje hora Aprilke pratio je Revijski orkestar [[Radiotelevizija Sarajevo|Radiotelevizije Sarajevo]] uz dirigentsku palicu [[Andrija Pavlič|Andrije Pavliča]]. Na ovom muzičkom projektu posvećenom gradu Sarajevu povodom 550. rođendana, kao gosti pjevali su: [[Kemal Monteno]] ("Pada snijeg"), [[Davorin Popović]] ("Grad šarenih krovova"), [[Sokrat Kajević]] ("Preko Igmana"), [[Gordana Ivandić]] ("Tebi grade"), [[Jasna Gospić]] ("Saraj-ovasi"), [[Branka Likić|Branka]] i [[Brano Likić]] (" Nigdje nema Baščaršije"), [[Branko Ličen]]. Producenti su bili [[Fadil Redžić]] i [[Miroslav Maraus]], a snimatelji [[Antun Marković]], [[Mufid Kosović]] i [[Rajko Bartula]]. <ref>{{Cite web|url= https://www.discogs.com/release/23768072-Aprilke-Golubice-Sa-Ba%C5%A1%C4%8Dar%C5%A1ije?srsltid=AfmBOoqcH8md9MwNFerkv1B-xGTePQfnIkX0baorquvXRkXZ3c83YkVq|title= ''Golubice sa Baščaršije''|website= discogs.com|access-date= 14. 11. 2024}}</ref> == Spisak pjesama == {{tracklist |headline= Prva strana |total_length= 21:24 |title1= Aprilko glice |length1= 5:05 |lyrics1= |music1= |title2= Preko Igmana |length2= 3:28 |lyrics2= |music2= |title3= Tebi grade |length3= 3:20 |lyrics3= |music3= |title4= Nigdje nema Baščaršije |length4= 3:38 |lyrics4= |music4= |title5= Sarajevo spava |length5= 2:13 |lyrics5= |music5= |title6= Golubica |length6= 3:40 |lyrics6= |music6= }} {{tracklist |headline=Druga strana |total_length= 21:57 |title1= Pjesma Sarajevu |length1= 4:43 |lyrics1= |music1= |title2= Sedam šuma |length2= 3:49 |lyrics2= |music2= |title3= Saraj-ovasi |length3= 4:41 |lyrics3= |music3= |title4= Pada snijeg |length4= 3:45 |lyrics4= |music4= |title5= Grad šarenih krovova |length5= 4:59 |lyrics5= |music5= }} == Reference == {{Refspisak}} [[Kategorija:Albumi iz 1985.]] [[Kategorija:Albumi u izdanju Diskotona]] r5etrk05it6naeill4n5ubjhk5qmlt9 3665893 3665892 2024-11-14T18:23:15Z Nerko65 55647 3665893 wikitext text/x-wiki {{Infokutija album | naziv = Golubice sa Baščaršije | vrsta = Studijski album | pozadina = studio | izvođač_gen = [[Aprilke|Aprilki]] | Cover = | Izdat = 1985. | Produciran = 1985. | Žanr = [[Pop-muzika|Pop]], balada | Dužina = | Kuća = [[Diskoton]] | Producent(i) = [[Fadil Redžić]] i [[Miroslav Maraus]] | Ton majstor = | Snimatelj = [[Antun Marković]], [[Mufid Kosović]] i [[Rajko Bartula]] | Fotografija = | Dizajn = | Kritike = | Prošli album = ''[[Pozdrav X Kongresu SSO BiH]]''<br />(1982) | Ovaj album = '''''Golubice sa Baščaršije'''''<br />(1985) | Sljedeći album = }} '''Golubice sa Baščaršije''' drugi je studijski album [[Sarajevo|sarajevskog]] ženskog [[hor]]a [[Aprilke]], a snimljen je u Studiju 1 Radiotelevizije Sarajevo. Objavila ga je na [[Long play|LP]] diskografska kuća [[Diskoton]] 1985. Na albumu se nalazi 11 pjesama koje je komponirao [[Suad Arnautović]] kao i tekstove zajedno sa [[Nusret Voloder|Nusretom Voloderom]], [[Duško Trifunović|Duškom Trifunovićem]] ("Golubica"). Arnautović je ujedno i autor aranžmana, dok je orkestraciju uradio [[Julio Marić]]. Pjevanje hora Aprilke pratio je Revijski orkestar [[Radiotelevizija Sarajevo|Radiotelevizije Sarajevo]] uz dirigentsku palicu [[Andrija Pavlič|Andrije Pavliča]]. Na ovom muzičkom projektu posvećenom gradu Sarajevu povodom 550. rođendana, kao gosti pjevali su: [[Kemal Monteno]] ("Pada snijeg"), [[Davorin Popović]] ("Grad šarenih krovova"), [[Sokrat Kajević]] ("Preko Igmana"), [[Gordana Ivandić]] ("Tebi grade"), [[Jasna Gospić]] ("Saraj-ovasi"), [[Branka Likić|Branka]] i [[Brano Likić]] (" Nigdje nema Baščaršije"), [[Branko Ličen]]. Producenti su bili [[Fadil Redžić]] i [[Miroslav Maraus]], a snimatelji [[Antun Marković]], [[Mufid Kosović]] i [[Rajko Bartula]]. <ref>{{Cite web|url= https://www.discogs.com/release/23768072-Aprilke-Golubice-Sa-Ba%C5%A1%C4%8Dar%C5%A1ije?srsltid=AfmBOoqcH8md9MwNFerkv1B-xGTePQfnIkX0baorquvXRkXZ3c83YkVq|title= ''Golubice sa Baščaršije''|website= discogs.com|access-date= 14. 11. 2024}}</ref> == Spisak pjesama == {{tracklist |headline= Prva strana |total_length= 21:24 |title1= Aprilko glice |length1= 5:05 |lyrics1= |music1= |title2= Preko Igmana |length2= 3:28 |lyrics2= |music2= |title3= Tebi grade |length3= 3:20 |lyrics3= |music3= |title4= Nigdje nema Baščaršije |length4= 3:38 |lyrics4= |music4= |title5= Sarajevo spava |length5= 2:13 |lyrics5= |music5= |title6= Golubica |length6= 3:40 |lyrics6= |music6= }} {{tracklist |headline=Druga strana |total_length= 21:57 |title1= Pjesma Sarajevu |length1= 4:43 |lyrics1= |music1= |title2= Sedam šuma |length2= 3:49 |lyrics2= |music2= |title3= Saraj-ovasi |length3= 4:41 |lyrics3= |music3= |title4= Pada snijeg |length4= 3:45 |lyrics4= |music4= |title5= Grad šarenih krovova |length5= 4:59 |lyrics5= |music5= }} == Reference == {{Refspisak}} [[Kategorija:Albumi iz 1985.]] [[Kategorija:Albumi u izdanju Diskotona]] oclgerpxpnzgzdi9oxajqhods8q6clp 3665896 3665893 2024-11-14T20:10:02Z AnToni 2325 /* Spisak pjesama */ 3665896 wikitext text/x-wiki {{Infokutija album | naziv = Golubice sa Baščaršije | vrsta = Studijski album | pozadina = studio | izvođač_gen = [[Aprilke|Aprilki]] | Cover = | Izdat = 1985. | Produciran = 1985. | Žanr = [[Pop-muzika|Pop]], balada | Dužina = | Kuća = [[Diskoton]] | Producent(i) = [[Fadil Redžić]] i [[Miroslav Maraus]] | Ton majstor = | Snimatelj = [[Antun Marković]], [[Mufid Kosović]] i [[Rajko Bartula]] | Fotografija = | Dizajn = | Kritike = | Prošli album = ''[[Pozdrav X Kongresu SSO BiH]]''<br />(1982) | Ovaj album = '''''Golubice sa Baščaršije'''''<br />(1985) | Sljedeći album = }} '''Golubice sa Baščaršije''' drugi je studijski album [[Sarajevo|sarajevskog]] ženskog [[hor]]a [[Aprilke]], a snimljen je u Studiju 1 Radiotelevizije Sarajevo. Objavila ga je na [[Long play|LP]] diskografska kuća [[Diskoton]] 1985. Na albumu se nalazi 11 pjesama koje je komponirao [[Suad Arnautović]] kao i tekstove zajedno sa [[Nusret Voloder|Nusretom Voloderom]], [[Duško Trifunović|Duškom Trifunovićem]] ("Golubica"). Arnautović je ujedno i autor aranžmana, dok je orkestraciju uradio [[Julio Marić]]. Pjevanje hora Aprilke pratio je Revijski orkestar [[Radiotelevizija Sarajevo|Radiotelevizije Sarajevo]] uz dirigentsku palicu [[Andrija Pavlič|Andrije Pavliča]]. Na ovom muzičkom projektu posvećenom gradu Sarajevu povodom 550. rođendana, kao gosti pjevali su: [[Kemal Monteno]] ("Pada snijeg"), [[Davorin Popović]] ("Grad šarenih krovova"), [[Sokrat Kajević]] ("Preko Igmana"), [[Gordana Ivandić]] ("Tebi grade"), [[Jasna Gospić]] ("Saraj-ovasi"), [[Branka Likić|Branka]] i [[Brano Likić]] (" Nigdje nema Baščaršije"), [[Branko Ličen]]. Producenti su bili [[Fadil Redžić]] i [[Miroslav Maraus]], a snimatelji [[Antun Marković]], [[Mufid Kosović]] i [[Rajko Bartula]]. <ref>{{Cite web|url= https://www.discogs.com/release/23768072-Aprilke-Golubice-Sa-Ba%C5%A1%C4%8Dar%C5%A1ije?srsltid=AfmBOoqcH8md9MwNFerkv1B-xGTePQfnIkX0baorquvXRkXZ3c83YkVq|title= ''Golubice sa Baščaršije''|website= discogs.com|access-date= 14. 11. 2024}}</ref> == Spisak pjesama == {{tracklist |headline= Prva strana |total_length= 21:24 |title1= Aprilko grlice |length1= 5:05 |lyrics1= |music1= |title2= Preko Igmana |length2= 3:28 |lyrics2= |music2= |title3= Tebi grade |length3= 3:20 |lyrics3= |music3= |title4= Nigdje nema Baščaršije |length4= 3:38 |lyrics4= |music4= |title5= Sarajevo spava |length5= 2:13 |lyrics5= |music5= |title6= Golubica |length6= 3:40 |lyrics6= |music6= }} {{tracklist |headline=Druga strana |total_length= 21:57 |title1= Pjesma Sarajevu |length1= 4:43 |lyrics1= |music1= |title2= Sedam šuma |length2= 3:49 |lyrics2= |music2= |title3= Saraj-ovasi |length3= 4:41 |lyrics3= |music3= |title4= Pada snijeg |length4= 3:45 |lyrics4= |music4= |title5= Grad šarenih krovova |length5= 4:59 |lyrics5= |music5= }} == Reference == {{Refspisak}} [[Kategorija:Albumi iz 1985.]] [[Kategorija:Albumi u izdanju Diskotona]] ksjhc1j9r7sadgbj18tqzla1w65dz7h 14 514311 3665898 2024-11-14T20:57:20Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama2|19|20|21|22|1|Bahamima|Bahamas|Sjevernoj Americi}} 3665898 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama2|19|20|21|22|1|Bahamima|Bahamas|Sjevernoj Americi}} 5mhe3chq2so6f1eufs2rhdi2o301qcg 14 514312 3665899 2024-11-14T21:01:11Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama2|19|20|21|22|1|Filipinima|Philippines|Aziji}} 3665899 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama2|19|20|21|22|1|Filipinima|Philippines|Aziji}} 21mza19irdrnzkhxm1xwvlotdk1w8e0 3 514313 3665904 2024-11-14T23:06:32Z KWiki 9400 Nova stranica: {{Dobrodošlica}} 3665904 wikitext text/x-wiki {{Dobrodošlica}} gyjoyp37v3u06w731wtwzjdah9c91ny 3 514314 3665905 2024-11-14T23:06:49Z KWiki 9400 Nova stranica: {{Dobrodošlica}} 3665905 wikitext text/x-wiki {{Dobrodošlica}} gyjoyp37v3u06w731wtwzjdah9c91ny 14 514315 3665908 2024-11-14T23:14:33Z KWiki 9400 Nova stranica: [[Kategorija:Filmovi austrijskih režisera|Lang]] [[Kategorija:Filmovi američkih režisera|Lang]] [[Kategorija:Filmovi po režiserima|Lang]] 3665908 wikitext text/x-wiki [[Kategorija:Filmovi austrijskih režisera|Lang]] [[Kategorija:Filmovi američkih režisera|Lang]] [[Kategorija:Filmovi po režiserima|Lang]] qcmaxyim7rlemopretupnqzm72s0z11 3665909 3665908 2024-11-14T23:15:35Z KWiki 9400 3665909 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Films by Fritz Lang}} [[Kategorija:Filmovi austrijskih režisera|Lang]] [[Kategorija:Filmovi američkih režisera|Lang]] [[Kategorija:Filmovi po režiserima|Lang]] cgd1wcnxojesw2nzvov0zvwde37cx5d 6 514316 3665917 2024-11-15T06:56:09Z SatelliteChange 161228 Uploading a piece of non-free cover art using [[Wikipedia:Čarobnjak_za_postavljanje_datoteka|File Upload Wizard]] 3665917 wikitext text/x-wiki ==Sažetak== {{Non-free use rationale 2 |Description = Album cover of Croatian pop band Magazin from 1996 |Source = Internet |Date = 1996 |Author = Magazin |Article = Album |Purpose = to serve as the primary means of visual identification at the top of the article dedicated to the work in question. |Replaceability = n.a. |Minimality = Koristenje u svrhu wiki stranice nebo boje moje ljubavi |Commercial = n.a. }} ==Licenciranje== {{Neslobodni omot albuma}} hr23uvoohrys9xfr9aajf2hvag6xht4