Wikipedia bswiki https://bs.wikipedia.org/wiki/Po%C4%8Detna_strana MediaWiki 1.44.0-wmf.4 first-letter Mediji Posebno Razgovor Korisnik Razgovor s korisnikom Wikipedia Razgovor o Wikipediji Datoteka Razgovor o datoteci MediaWiki Razgovor o MediaWikiju Šablon Razgovor o šablonu Pomoć Razgovor o pomoći Kategorija Razgovor o kategoriji Portal Razgovor o portalu TimedText TimedText talk Modul Razgovor o modulu Topic Njemačka 0 829 3669734 3637352 2024-11-26T07:35:03Z 86.33.74.14 3669734 wikitext text/x-wiki {{Infokutija država | zvanično_ime = Savezna Republika Njemačka | izvorno_ime = {{jezik|de|''Bundesrepublik Deutschland''}} {{de simbol}} | ime_genitiv = Njemačke | zastava = Flag of Germany.svg | grb = Coat of Arms of Germany.svg | uzrečica = Einigkeit und Recht und Freiheit<br />({{bs|Jedinstvo, pravda i sloboda}}) | himna = [[Deutschlandlied]] (Treća strofa){{Center|[[Datoteka:National anthem of Germany - U.S. Army 1st Armored Division Band.ogg]]}} | mapa = EU-Germany.svg | glavni_grad = [[Berlin]] | glavni_grad_kordinati = {{coord|52|52|N|13|37|E|type:city|title=Berlin}} | najveći_grad = [[Berlin]] | službeni_jezik = [[njemački]] | državno_uređenje = [[Savezna republika]] | vrsta_prve_vlasti = [[Predsjednik Njemačke|Predsjednik]] | vladar_prva_vlast = [[Frank-Walter Steinmeier]] | vrsta_druge_vlasti = [[Njemački kancelar|Kancelar]] | vladar_druga_vlast = [[Olaf Scholz]] | vrsta_treće_vlasti = | vladar_treća_vlast = | nezavisnost = [[Njemačko carstvo]] | nezavisnost_priznato = [[18. januar]] [[1871]] | površina = 357.104 | po_površini_na_svijetu = 61. na svijetu | procenat_vode = 2,18% | stanovnika = {{povećanje}} 83.019.200 | stanovnika_godina = Procjena 2018 | po_broju_stanovnika_na_svijetu = 16. na svijetu | gustoća = 225 | po_broju_gustoće_na_svijetu = 37. na svijetu | bdp_ukupno = $4,555 biliona | bdp_godina = Procjena 2019 | po_broju_bdp_na_svijetu = 4. na svijetu | bdp_per_capita = $54.983 | hdi = {{povećanje}} 0.939 | hdi_godina = 2018 | hdi_nivo = <span style="color:#009900;">visok</span> | po_broju_hdi_na_svijetu = 5. na svijetu | gini = {{smanjenje}} 31.1 | gini_godina = 2018 | po_broju_gini_na_svijetu = 26. na svijetu | valuta = [[Euro]] ([[€]]) ([[EUR]]) | vremenska_zona = ([[UTC]]+1) | najveća_tačka_ime = [[Zugspitze]] | najveća_tačka_metara = 2 962 | najveće_jezero_ime = [[Bodensko jezero]] | najveće_jezero_površina = 571,5 | najveća_rijeka_ime = [[Rajna]] | najveća_rijeka_dužina = 865 | nacionalni_dan = [[3. oktobar]] | internetski_nastavak = [[.de]] | pozivni_broj = +49 | komentar = |}} '''Njemačka''' ({{jez-de|Deutschland}}), službeno '''Savezna Republika Njemačka''' ({{audio|De-Bundesrepublik_Deutschland.ogg|pomoć=ne|Bundesrepublik Deutschland}}), jest [[suverena država]] u [[Srednja Evropa|Srednjoj Evropi]]. Na sjeveru graniči sa [[Sjeverno more|Sjevernim morem]], [[Danska|Danskom]] i [[Baltičko more|Baltičkim morem]]; na istoku sa [[Poljska|Poljskom]] i [[Češka|Češkom]]; na jugu sa [[Austrija|Austrijom]] i [[Švicarska|Švicarskom]]; a na zapadu sa [[Francuska|Francuskom]], [[Luksemburg]]om, [[Belgija|Belgijom]] i [[Holandija|Holandijom]]. Teritorija Njemačke zauzima površinu od 357.021 kvadratnih kilometara i ima [[Umjereni pojas|umjerenu sezonsku klimu]]. Sa 82 miliona stanovnika je najnaseljenija država među država članicama [[Evropska unija|Evropsk]]<nowiki/>treća po broju migranata u svijetu.<ref>[http://www.migrationinformation.org/datahub/countrydata/country.cfm Germany: Inflow of foreign population by country of nationality, 1994 to 2003]</ref> Za područje pod imenom Germania u kojoj živi nekoliko [[Germani|germanskih naroda]] se zna i bilježi već od 100. godine n. e. Počevši od 10. vijeka, njemačka područja čine središnji dio [[Sveto rimsko carstvo|Svetog Rimskog Carstva]] koje traje sve do 1806. godine. Tokom 16. vijeka, sjever Njemačke postaje središte [[Reformacija|protestanske reformacije]]. Njemačka se prvi put pojavljuje kao savremena [[nacionalna država]] nakon [[Ujedinjenje Njemačke|Njemačkog ujedinjenja]] tokom [[Francusko-pruski rat|Francusko-pruskog rata]] 1871. godine. Nakon [[Drugi svjetski rat|drugog svjetskog rata]], Njemačka je bila podijeljena u dvije zasebne države: [[Njemačka demokratska republika|Istočnu Njemačku]] i [[Zapadna Njemačka|Zapadnu Njemačku]] u skladu sa granicama savezničkih okupacionih zona.<ref>[[Federalni Ustavni sud Njemačke]] (2 BvF 1/73; BVerfGE 36, 1): [[Njemačko carstvo]] kao država Nijemaca je potpuno identično [[Zapadna Njemačka|Saveznoj republici Njemačkoj]] [jer postoji kao nacionalna država i ''međunarodnopravnni subjektivitet''([[međunarodno javno pravo]]) od 1871]. Godine 1949, nakon podjele na [[Njemačka demokratska republika|istočnu]] i zapadnu Njemačku nije se smatralo za osnivanje nove zapadnonjemačke države niti nasljednice Njemačkog carstva, nego je reorganizovan samo taj dio Njemačke.</ref> Dvije države su ponovno [[Reunifikacija Njemačke|ujedinjene]] 1990. godine. Zapadna Njemačka je 1957. godine postala osnivačka članica Evropske zajednice, koja 1993. godine postaje Evropska unija. Njemačka je dio neograničene [[Šengenski sporazum|Šengenske zone]] i usvojila je evropsku valutu, [[euro]], 1999. godine. Njemačka je [[Federacija|federalna]] [[parlamentarna republika]] sastavljena od [[Njemačke savezne pokrajine|16 saveznih država]]. Glavni i ujedno najveći grad je [[Berlin]]. Njemačka je članica [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]], [[NATO|NATO-a]], [[G8]] i [[Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj|OECD-a]]. Ona je jedna od vodećih industrijskih zemalja u svijetu, sa trećom najvećom privredom po nominalnom [[Bruto domaći proizvod|BDP-u]] i petom po [[Paritet kupovne moći|PKM-u]]. Ona je najveći izvoznik i drugi najveći uvoznik robe. Godišnje alocira drugi najveći iznos međunarodne pomoći u svijetu,<ref>{{cite web|url=http://www.topnews.in/germany-worlds-second-biggest-aid-donor-after-us-229970|title=Germany world's second biggest aid donor after US - TopNews|work=topnews.in|access-date=23. 9. 2015|archive-date=24. 5. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110524095558/http://www.topnews.in/germany-worlds-second-biggest-aid-donor-after-us-229970|url-status=dead}}</ref> dok je šesta u svijetu po vojnim troškovima.<ref>{{cite web | url = http://www.sipri.org/contents/milap/milex/mex_major_spenders.pdf/download | title = The fifteen major spenders in 2006 | access-date=23. 8. 2007 | year=2007 | format = PDF | work = Recent trends in military expenditure | publisher = Stockholm International Peace Research Institute | access-date=5. 2. 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070814224502/http://www.sipri.org/contents/milap/milex/mex_major_spenders.pdf/download | archive-date=14. 8. 2007 | url-status = dead }}</ref> Ona je razvila visoki standard života i uspostavila opsežni sistem [[Socijalna sigurnost|socijalne sigurnosti]]. Igra važnu ulogu u evropskoj politici a održava mnoga bliska partnerstva i na globalnom nivou.<ref>{{cite web|url=http://www.iht.com/articles/2008/04/04/europe/poll.php|archive-url=https://web.archive.org/web/20080404235732/http://www.iht.com/articles/2008/04/04/europe/poll.php|title=The leader of Europe? Answers an ocean apart|archive-date=4. 4. 2008|work=iht.com|access-date=23. 9. 2015|url-status=dead}}</ref> Njemačka je poznata i kao vodeća zemlja u nekoliko naučnih i tehnoloških područja.<ref>{{cite web|url=http://www.innovations-report.de/html/berichte/informationstechnologie/bericht-109339.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20111005051348/http://www.innovations-report.de/html/berichte/informationstechnologie/bericht-109339.html|title=Confidently into the Future with Reliable Technology|author=Idea TV GmbH|archive-date=5. 10. 2011|work=innovations-report.de|access-date=23. 9. 2015|url-status=dead}}</ref> ==Historija== {{glavni|Historija Njemačke}} [[Njemački jezik]] i "germanizam" traju više od hiljadu godina, ali je država po imenu Njemačka formirana kao moderna nacionalna država tek 1871. godine, kada je [[Pruska]] predvodila njemačke države do pobjede nad [[Francuska|Francuskom]]. Tada je nastao drugi njemački ''Reich'' (''rajh''), obično prepoznatljiv kao carstvo. ===Prahistorija=== [[Datoteka:Nebra Scheibe.jpg|thumb|Nebeski disk Nebra]] Otkriće donje vilice [[Mauer 1]] 1907. godine dokazuje postojanje ljudskog života na prostorima današnje Njemačke još prije 600.000 godina.<ref>{{cite web|url=http://www.pnas.org/content/107/46/19726.full|title=Radiometric dating of the type-site for Homo heidelbergensis at Mauer, Germany|work=[[Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|PNAS]]|date=27. 8. 2010|access-date=27. 8. 2010}}</ref> Najstariji komplet lovačko oružja na svijetu koji je ikada pronađen, otkriven je u rudniku uglja u kod [[Schöningen]]a gdje su pronađena koplja dužine 6–7,5 metara starosti oko 380.000 godina.<ref>{{cite web|url=http://archive.archaeology.org/9705/newsbriefs/spears.html|title=World's Oldest Spears|work=archive.archaeology.org|publisher= |date=3. 5. 1997|access-date=27. 8. 2010}}</ref> Dolina Neander je bila prvo mjesto gdje su nađeni ostaci pračovjeka 1856, poznatog kao [[Neandertalac]]. Za Neandertalca 1 poznato je da su njegovi ostaci stari oko 40.000 godina. Također pronađeni su ostaci ''Homo sapiensa'' u Švapskim jurama kod [[Ulm]]a. Pronađeni ostaci također uključuju kosti ptica, kljovu mamuta, što predstavlja najstariji muzički instrument koji je pronađen. Također oko 42.000 godina stara skluptura čovjeka-lava iz [[Ledeno doba|Ledenog doba]] predstvlja najstariju figuru koja je ikada pronađena<ref>{{cite web|url=http://www.theartnewspaper.com/articles/Ice-Age-iLion-Mani-is-worlds-earliest-figurative-sculpture/28595|title=Ice Age Lion Man is world's earliest figurative sculpture|work=[[The Art Newspaper]]|date=31. 1. 2013|access-date=31. 1. 2013|archive-date=15. 2. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150215162121/http://www.theartnewspaper.com/articles/Ice-Age-iLion-Mani-is-worlds-earliest-figurative-sculpture/28595|url-status=dead}}</ref> te [[Venera iz Hohle Felsa]] stara oko 35.000 godina. [[Nebeski disk Nebra]] pronađen je nedaleko od gradića Nebra nedaleko od [[Hale]]a u pokrajini [[Saksonija-Anhalt]]. ===Germani=== {{glavni|Germani}} [[Datoteka:Germanic tribes (750BC-1AD).png|mini|lijevo|Širenje [[Germani|Germanskih plemena]] [[750]]. p. n. e. do [[1]]. n. e.]] Pretpostavlja se da se je etnogeneza Germanskih plemena desila tokom nordijskog [[Bronzano doba|bronzanog doba]], ili najkasnije tokom predrimskog [[Željezno doba|željeznog doba]]. Iz južne [[Skandinavija]] i sjeverne Njemačke, plemena su počela da se šire prema jugu, istoku i zapadu u prvom vijeku p. n. e, te su uspostavili kontakte sa [[Kelti|keltskim plemenima]] iz [[Galija|Galije]] te sa [[Iranski narodi|iranskim]], [[Baltički narodi|baltičkim]] i [[Slaveni|slavenskim]] plemenima [[Istočna Evropa|istočne Evrope]]. Malo se zna o ovom ranom periodu germanske historije izvan tog što je zabilježeno u djelovanjima sa [[Rimsko carstvo|rimskim carstvom]], etimološkim istraživanjima i arheološkim nalazima.<ref name="Claster">Jill N. Claster: ''Medieval Experience: 300–1400''. NYU Press 1982, str. 35. {{ISBN|0-8147-1381-5}}.</ref> Za vrijeme [[Cezar Augustus|Augustusa]], rimski vojskovođa [[Publius Quinctilius Varus]] počinje invaziju Germanije (izraz koji su Rimljani koristili za područje između [[Rajna|Rajne]] i [[Ural]]a), i u ovom vremenu germanska plemena se po prvi put upoznavaju sa rimskom vojnom taktikom dok zadržavaju svoj plemenski identitet. 9. godine n. e, tri rimske legije pod vodstvom Varusa su doživjele poraz od [[Čerusci|čeruskog]] vođe [[Arminius]]a u [[Bitka kod Teutoburške šume|bitci kod Teutoburške šume]]. Tako je savremena Njemačka, sve do Rajne i [[Dunav]]a, ostala van Rimskog carstva. Do 100. godine, doba [[Tacit]]ove "Germanije", Germani su se naselili širom dolina tih rijeka, posjedujući većinu teritorije savremene Njemačke. U 3. vijeku se pojavljuju nekoliko velikih zapadnogermanskih plemena: [[Alemani]], [[Franci]], [[Sasi]] i [[Frizi]] među ostalih. Oko 260, germanski narodi su se probili kroz rimsku granicu na Dunavu i prešli u zemlje pod rimskom vlasti.<ref name="Cambridge ancient history">The Cambridge Ancient History, vol. 12, str. 442. {{ISBN|0-521-30199-8}}.</ref> ===Sveto rimsko carstvo=== {{glavni|Sveto rimsko carstvo}} [[Datoteka:Holy Roman Empire ca.1600.svg|mini|desno|250px|Karta Svetog rimskog carstva]] [[Datoteka:Lucas Cranach (I) workshop - Martin Luther (Uffizi).jpg|thumb|lijevo|Martin Luther]] Njemački jezik i "germanizam" postoje više od hiljadu godina, ali je država po imenu Njemačka formirana kao moderna nacionalna država tek 1871. godine, kada je dominacija nad Pruskom propala. Tada je nastao drugi njemački Reich, u historiografiji obično poznat i kao Carstvo. ''Prvi reich'', poznatiji i kao [[Sveto rimsko carstvo]] njemačke nacije, je potekao od [[Karolinško carstvo|Karolinškog carstva]] (843), koga su osnovali [[Čarlemanci]] 25. decembra 800. godine, a koji je trajao sve do 1806. Tokom ovih hiljadu godina, Nijemci su uspješno proširili svoj uticaj uz pomoć katoličke crkve. Godine 1517. [[Martin Luther]] je objavi svojih ''devedeset pet teza'' u [[Wittenberg]]u, te počinje [[Reformacija|reformaciju]] u Katoličkoj crkvi. [[Luteranizam]] i [[kalvinizam]] postaju službene religije u njemačkim pokrajinama nakon 1530. i 1648. godine. Ova događanja su dovela do [[Tridesetogodišnji rat|Tridesetogodišnjeg rata]] (1618), koji je, kada se završio [[Westfalski mir|Westfalskim mirom]] 1648. godine, učinio da Njemačka postane ekonomski iscrpljena i politički nestabilna.<ref>{{cite journal|last=Philpott|first=Daniel|title=The Religious Roots of Modern International Relations|url=https://archive.org/details/sim_world-politics_2000-01_52_2/page/206|journal=World Politics|date=januar 2000|volume=52|issue=2|pages=206–245|doi=10.1017/S0043887100002604}}</ref> Ovakva situacija je omogućila [[Napoleon]]u da 1806. porazi Njemačku. Poslije toga, [[Francuska]] je postala krvni neprijatelj Njemačke. U [[Francusko-pruski rat|Francusko-pruskom ratu]] 1870, Njemačka se osvetila Francuskoj, kao i u [[Prvi svjetski rat|Prvom svjetskom ratu]] 1914-19, kada je invazija na Francusku bila glavni cilj. [[Sveto rimsko carstvo]] se proširilo tako što je sklopljen savez Njemačke i [[Austrija|Austrije]], gdje je glavnu riječ imala Njemačka. Između 1815. i 1871. Njemačka se sastojala od mnoštva malih država (39), od kojih je napravljen Njemački savez (''Deutscher Bund''). ===Njemačka konfederacija i ujedinjenje Njemačke=== {{glavni|Njemačka konfederacija|Njemačko carstvo}} [[Datoteka:Wernerprokla.jpg|thumb|Osnivanje njemačkog carstva u Versillesu 1871. godine]] [[Datoteka:Deutsches Reich 1871-1918.png|thumb|lijevo|200px|Njemačko carstvo (1871-1918)]] Nakon [[Napoléon Bonaparte|Napoleonovog]] pada saziva se [[Bečki kongres]] 1814, te se osniva [[Njemačka konfederacija]], labavi savez 39 njemačkih država. Neslaganje s restauratorskom politikom je djelimično dovela do pojave liberalnih pokreta, nakon čega slijedi nova mjera represije od strane austrijskog državnika [[Klemens Wenzel von Metternich]]a, poznata kao [[Zollverein]] (''tarifna unija'') je produbila ekonomsko ujedinjenje Njemačke.<ref>{{cite journal |last=Henderson |first=W. O. |title=The Zollverein |journal=History |date=januar 1934 |volume=19 |issue=73 |pages=1–19 |doi=10.1111/j.1468-229X.1934.tb01791.x}}</ref> Nacionalni i liberalni ideali iz [[Francuska revolucija|Francuske revolucije]] dobili su veliku podršku među Nijemcima, naročito kod mlađih generacija. Hambacher Fest je bio glavni događaj u prilog njemačkom jedinstvu, slobodi i demokraciji. Tokom niza revolucija 1848. godine, tokom kojih je uspostavljena republika u Francuskoj, intelektualni i pučki sloj stanovništva je digao revoluciju 1848. u njemačkim državama. Kralj [[Wilhelm I]] imenuje [[Otto von Bismarck|Otta von Bismarcka]] za kancelara Pruske 1862. Bismarck je uspješno poveo [[Drugi šlezvički rat|rat protiv Danske]] 1864, [[Austrijsko-pruski rat]] nakon kojeg je osnovana Sjevernonjemačka konfederacija (Norddeutscher Bund) 1867, te je isključena Austrija iz konfederacijskih odnosa. Nakon poraza Francuza u Francusko-pruskom ratu 1871. proglašeno je Njemačko carstvo u [[Dvorac Versailles|Versaillesu]], te su ujedinjeni svi dijelovi Njemačke, osim Austrije. [[Hoencolerni|Hoencolernški]] kralj je vladao Njemačkom, a glavni grad ujedinjene Njemačke je bio [[Berlin]]. U ''Gründerzeit'' periodu nakon ujedinjenja Njemačke, Bismarck je u vanjskoj politici Njemačkoj osigurao saveznike, izolirao Francusku, te izbjegavao rat. Nakon Berlinske konferecije, Nijemci su tražili nekoliko kolonija uključujući [[Njemačka istočna Afrika|Njemačku istočnu Afriku]], [[Njemačka jugozapadna Afrika|Njemačku jugozapadnu Afriku]], [[Togoland]] i [[Kamerun]].<ref>{{cite book |title=100 maps |year=2005 |publisher=Sterling Publishing |isbn=978-1-4027-2885-3 |editor=Black, John |page=202}}</ref> [[Vilim II, car Njemačke|Wilhelm II]] je težio ka agresivnoj politici i upotrebi vojne sile. Većina saveza unutar kojih je Njemačka bila, nisu obnovljeni, te novi su bili isključeni. [[Sarajevski atentat|Atentat na austrougarskog prijestolonasljednika]] [[Franjo Ferdinand Austrijski|Franju Ferdinanda]] 28. juna 1914. godine označio je povod za [[Prvi svjetski rat|Svjetski rat]]. Njemačka, kao dio [[Centralne sile|Centralnih sila]] je pretrpila poraz od sila [[Antanta|Antante]] u jednom od najkrvavijih sukoba svih vremena. Ukupno je poginulo oko dva miliona njemačkih vojnika tokom Prvog svjetskog rata.<ref>{{cite news |url = http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,530319,00.html |title = Last German World War I Veteran Believed to Have Died |work =Spiegel Online |date=22. 1. 2008 |first =David |last =Crossland |access-date=25. 3. 2011}}</ref> [[Njemačka revolucija]] je izbila u oktobru 1918. godine, kralj Wilhelm II je abdicirao. Primirje je potpisano 11. novembra 1918. godine, Njemačka potpisuje [[Versajski sporazum]] u junu 1919. Nijemci su ovaj sporazum doživjeli kao nepravedan i ponižavajući.<ref> {{Cite book | first1=Manfred F.| last1=Boemeke | first2= Gerald D.| last2= Feldman | author2-link= Gerald Feldman | first3= Elisabeth | last3= Glaser |series=Publications of the German Historical Institute |chapter=Introduction |pages=[https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3/page/1 1]–20 |title=Versailles: A Reassessment after 75 Years | url=https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3|publisher=Cambridge University Press|year=1998 |isbn=978-0-521-62132-8}}</ref><ref> {{Cite book |editor1-first=Manfred F.|editor1-last=Boemeke |editor1-link= |editor2-first= Gerald D.|editor2-last= Feldman |editor2-link= Gerald Feldman |editor3-first= Elisabeth |editor3-last= Glaser |editor3-link= |series=Publications of the German Historical Institute |first1=Fritz|last1=Klein|author-link1 =Fritz Klein (historian)|chapter=Between Compiègne and Versailles: The Germans on the Way from a Misunderstood Defeat to an Unwanted Peace |pages=[https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3/page/203 203]–220 |title=Versailles: A Reassessment after 75 Years |url=https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3|publisher=Cambridge University Press|year=1998 |isbn=978-0-521-62132-8}}</ref><ref> {{Cite book |editor1-first=Manfred F.|editor1-last=Boemeke |editor1-link= |editor2-first= Gerald D.|editor2-last= Feldman |editor2-link= Gerald Feldman |editor3-first= Elisabeth |editor3-last= Glaser |editor3-link= |series=Publications of the German Historical Institute |first1=William R.|last1=Keylor |chapter=Versailles and International Diplomacy |pages=[https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3/page/469 469]–505 |title=Versailles: A Reassessment after 75 Years |url=https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3|publisher=Cambridge University Press|year=1998 |isbn=978-0-521-62132-8}}</ref> {{Clear left}} ===Weimarska republika i Treći reich=== {{Glavni|Weimarska republika|Treći reich}} {{Izbori za Njemačku skupštinu 1932. (juli)}} [[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-S33882, Adolf Hitler retouched.jpg|mini|desno|[[Adolf Hitler]]]] Drugi njemački Reich je okončan [[Prvi svjetski rat|Prvim svjetskim ratom]], kada je njemački car [[Vilim II, car Njemačke|Vilim II]] bio prinuđen da [[Abdikacija|abdicira]]. Poslije [[Njemačka novembarska revolucija|Novembarske revolucije]], konstituirana je demokratska [[Weimarska Republika]]. Velika ekonomska moć Njemačke je ostvarena zahvaljujući rezultatu [[Versajski sporazum|Versajskog mira]] i [[Velika depresija|Velike depresije]], što je dovelo do odbacivanja demokratije od strane i lijevo i desno orijentisanih njemačkih građana. Na dvaput održanim izborima 1932, Nacistička partija [[NSDAP]] je dobila 37,3% glasova u [[Izbori za Njemačku skupštinu 1932. (juli)|julu]], a 33% u [[Izbori za Njemačku skupštinu 1932. (novembar)|novembru]]. 30. januara 1933, [[Adolf Hitler]] je imenovan za [[Njemački kancelar|kancelara Njemačke]], a 23. marta 1933. godine njemački parlament je ukinuo [[ustav Weimarske Republike]]. [[Treći reich]] je trajao od 1933. do 1945. i zasnivao se na [[Nacionalsocijalizam|nacionalsocijalizmu]], odnosno nacizmu. 1934. Hitler je preuzeo apsolutnu kontrolu nad vladom, kada je [[de facto]] postao i predsjednik Njemačke. Nakon [[Anschluss|aneksije Austrije]] (1938), politika anektiranja susjednih teritorija, dovela je do [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], koji je u Evropi otpočeo 1. septembra 1939. kada je Njemačka okupirala [[Poljska|Poljsku]]. Njemačka i njeni saveznici su imali veliku i dobro kontroliranu vojsku, koja je preuzela kontrolu nad gotovo cijelom teritorijom Evrope. Poslije operacije [[Operacija "Barbarossa"|Barbarossa]] (napada na [[Sovjetski Savez]]) 22. juna 1941. otvoren je drugi front na istoku, kao i napada na [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjene Države]], kada je prekršen dogovor o nenapadanju Njemačke na SAD, od strane [[Adolf Hitler|Hitlera]] (11. decembra 1941. godine). Od 1941. do 1945. nacistička Njemačka, uz pomoć susjednih kolaboracionista, sistematski je ubila u [[koncentracioni logor|koncentracionim logorima]] 6 miliona [[Jevreji|Jevreja]] ([[holokaust]]) i 5 miliona uglavnom [[Slaveni|Slavena]] i [[Romi|Roma]] ([[porajmos]]). Režim je isto tako ubijao homoseksualce i mentalno retardirane osobe i druge "nesposobne" ljude, ali i politički nepodobne građane (naročito komuniste i socijaliste, ali i religiozne vođe). 8. maja 1945. godine Njemačka je kapitulirala poslije okupacije Berlina od strane ruske [[Crvena Armija|Crvene Armije]] i Zapadnih sila. Prije ulaska [[Crvena Armija|ruskih trupa]] u [[Berlin]], Hitler je izvršio samoubistvo. === Istočna i Zapadna Njemačka === {{Glavni|Savezna Republika Njemačka|Njemačka demokratska republika}} [[Datoteka:Map-Germany-1945.svg|thumb|left|Okupacijske zone Njemačke]] [[Datoteka:West and East Germans at the Brandenburg Gate in 1989.jpg|thumb|Pad Berlinskog zida 1989.]] Nakon kapitulacije nacističke Njemačke, Njemačka i [[Berlin]] su podijeljeni od strane saveznika na četiri okupacijske zone. Ove zone su zajedno prihvatile oko 6,5 miliona Nijemaca protjeranih iz istočnih dijelova Evrope ([[SSSR]], [[Poljska]], [[Jugoslavija]], [[Čehoslovačka]]). Od zapadnih sektora koji su bili pod kontrolom SAD-a, Velike Britanije i Francuske 23. maja 1949. formirana je [[Zapadna Njemačka|Savezna Republika Njemačka]], a od sovjetskog sektora formirana je 7. oktobra 1949. [[Njemačka demokratska republika]] poznatija i kao Istočna Njemačka. Za glavni grad Zapadne Njemačke odabran je [[Bonn]], a Istočne Berlin. Zapadna Njemačka je osnovana kao federalna parlamentarna republika sa socijalnom tržišnom ekonomijom. Počevši od 1948. Zapadna Njemačka je postala glavni primatelj pomoći za obnovu poznatije kao [[Marshallov plan]], koji je koristila za obnovu industrijske proizvodnje, naročito za proizvodnju uglja.<ref>{{cite book|author=Carlin, Wendy|chapter=West German growth and institutions (1945–90)|editors=Crafts, Nicholas; Toniolo, Gianni|year=1996|title=Economic Growth in Europe Since 1945|publisher=Cambridge University Press|page=464|isbn=0-521-49964-X}}</ref> [[Konrad Adenauer]] je bio izabran za prvog saveznog kancelara (''Bundeskanzelar''), te je tu dužnost obavljao od 1949. do 1963. Pod njegovim i vodstvom [[Ludwig Erhard|Ludwiga Erharda]] BRD je imala dugotrajan privredni rast od 1950-ih koji je poznat kao ''ekonomsko čudo''.<ref>{{cite web|url=http://www.bpb.de/izpb/10131/wirtschaft-in-beiden-deutschen-staaten-teil-1|title=Deutschland in den 50er Jahren: Wirtschaft in beiden deutschen Staaten |trans-title=Economy in both German states|author=Werner Bührer|date=24. 12. 2002||work=Informationen zur Politischen Bildung|issue=256|publisher=Bundeszentrale für politische Bildung}}</ref> Zapadna Njemačka se pridružuje [[NATO]]-u 1955, te je bila jedna od zemalja osivača [[Evropska ekonomska zajednica|Evropske ekonomske zajednice]]. [[DDR|Istočna Njemačka]] je bila zemlja članica [[Varšavski pakt|Varšavskog pakta]] pod političkom i vojnom kontrolom [[SSSR]]-a. Iako se DDR predstavljao kao demokratska zemlja, zapravo vlast u zemlji je vlast imala [[Partija socijalističkog jedinstva Njemačke]], koja je na vlasti opstajala zajvaljujući [[Stasi]]ju, golemom aparatu tajne policije<ref name="spiegel_20080311">{{cite web|url = http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,540771,00.html|title = New Study Finds More Stasi Spooks|author = maw/dpa|date=11. 3. 2008|work = [[Der Spiegel]]|access-date=30. 10. 2011}}</ref> i mnogim drugim organizacijama. Ekonomiju DDR-a je kontrolirao Sovjetski savez, DDR je bio zemlja članica Savjeta za uzajamnu ekonomsku pomoć.<ref name=loc-cs>"Germany (East)", Library of Congress Country Study, [http://memory.loc.gov/frd/cs/germany_east/gx_appnb.html Appendix B: The Council for Mutual Economic Assistance]</ref> Dok je vlast u Istočnoj Njemačkoj koristila propagandu socijalnih programa i potencijalne invazije Zapadne Njemačke, mnogi stanovnici su bježali s istoka na zapad za slobodom i prosperitetom.<ref name="NYT_19890822">{{cite news|url = http://www.nytimes.com/1989/08/22/world/westward-tide-of-east-germans-is-a-popular-no-confidence-vote.html?pagewanted=all&src=pm | title = Westward Tide of East Germans Is a Popular No-Confidence Vote|first = Ferdinand|last = Protzman |date=22. 8. 1989|work = The New York Times | access-date=30. 10. 2011}}</ref> 1961. godine izgrađen je [[Berlinski zid]] s ciljem sprječavanja prebjega stanovnika istočnog u zapadni [[Berlin]], te je postao simbolom [[Hladni rat|Hladnog rata]], zbog čega je njegov pad 1989. godine simbolizira pad [[Komunizam|komunizma]] i kraj Hladnog rata i ponovno ujedinjenje Njemačke. Napetosti između istočne i zapadne Njemačke su smanjene tokom ranih 1970-ih za vrijeme Ostpolitika kancelara [[Willy Brandt]]a. U ljeto 1989. godine [[Mađarska]] je prva srušila [[Željezna zavjesa|željeznu zavjesu]] i otvorila svoje granice prema zapadu, što je dovelo do iseljavanja hiljade Nijemaca iz DDR-a u Zapadnu Njemačku preko Mađarske. ===Ujedinjena Njemačka=== {{glavni|Reunifikacija Njemačke}} Poslije pada komunizma u Evropi, Njemačka se ponovo ujedinila (1990), što je dovelo do ekonomskih problema koji se osjećaju i danas. Berlin je ponovo postao glavni grad. Porodice, koje su bile dugi niz godina rastavljene, ponovo su se spojile. Kao dio postkomunističkog procesa, otvoreni su akti tajne policije. Zajedno sa Francuskom, nova Njemačka igra glavnu ulogu u Evropskoj uniji. Njemačka je država koja se zalaže za zajedničku evropsku politiku, odbranu i sigurnost. Kancelar se redovno poziva na sastanke Vijeća Sigurnosti Ujedinjenih Naroda. == Simboli == === Zastava === [[Zastava Njemačke]] u današnjem obliku prihvaćena je 1919. Ponovno je prihvaćena novim ustavom iz 1949. Zastava se sastoji od 3 jednaka vodoravna polja crne (na vrhu), crvene (u sredini) i zlatne/žute boje (na dnu). === Grb === [[Grb Njemačke]] je crni orao na žutoj (zlatnoj) pozadini, s crvenim kljunom i kandžama. Boje na grbu odgovaraju onima na zastavi Njemačke. === Himna === [[Deutschlandlied|Das Lied der Deutschen]] (''Pjesma Njemaca'') jest [[državna himna]] Njemačke. Ova nacionalna himna je imala ironičnu historiju. Riječi je napisao nacionalista i republikanac August Heinrich Hoffmann von Fallersleben 26. augusta 1841. na ostrvu Helgolandu (u to vrijeme britanski posjed). Muziku je komponovao [[Joseph Haydn]]. Prvobitno je muzika bila komponovana za himnu Austrije na tekst pjesme "Bog čuva cara Franza" (Gott erhalte Franz den Kaiser). == Geografija == {{glavni|Geografija Njemačke}} [[Datoteka:Deutschland topo.jpg|mini|desno|220px|Topografska karta Njemačke]] [[Datoteka:Hintersee.jpg|mini|desno|220px|Alpe]] [[Datoteka:Golden Eagle in flight - 5.jpg|mini|desno|220px|Zlatni orao]] [[Datoteka:Vue aérienne du Rhin à Dusseldorf.jpg|mini|desno|220px|Rajna u [[Düsseldorf]]u]] Njemačka se nalazi u prirodnogeografskom središtu Evrope, ali je zbog privredne razvijenosti i pripadnosti [[EU|Evropskoj uniji]] pribrajamo [[Zapadna Evropa|Zapadnoj Evropi]]. Središnji položaj Njemačke u Evropi prometno je vrlo važan, jer se preko nje spajaju istok i zapad Evrope, te sjever i jug. Prometno je Njemačka u evropskim okvirima gotovo nezaobilazna. Na svom sjeveru, Njemačka izlazi na dva mora, [[Sjeverno more|Sjeverno]] i [[Baltičko more]], koja su spojena umjetno prokopanim [[Kielski kanal|Kielskim kanalom]]. Sjeverno more vrlo je prometno pa se [[Hamburg]] razvio u jednu od najznačajnijih svjetskih luka. Žila kucavica njemačke privrede jeste rijeka [[Rajna]] koja povezuje različite privredno razvijene evropske regije, od [[Alpe|Alpa]] do Sjevernog mora, a povezuje [[Švicarska|Švicarsku]], Njemačku, [[Francuska|Francusku]] i [[Holandija|Holandiju]]. Najvećim dijelom teče kroz Njemačku. ===Reljef=== Reljef Njemačke u osnovi je dosta jednostavan. Njega čine prostrane nizine i, uglavnom, niske planine i pobrđa. Jedino se na jugu zemlje nalaze visoke naborne planine. U geološkoj građi dominiraju stare kristalaste škriljave stijene, eruptivi i metamorfne tvorevine. U reljefu Njemačke mogu se izdvojiti četiri prostrane cjeline: Sjevernonjemačka nizija, oblast Njemačkog sredogorja, Bavarska visoravan i oblast Alpa. Sjevernonjemačka nizija je prostrana nizijska pokrajina koja zauzima najveći dio sjeverne Njemačke. Nizija ima prosječnu visinu od oko 50 metara. Južnije na nizine nastavlja se pojas niskih, starih planina Njemačkog sredogorja. Treću veliku reljefnu cjelinu čine prostori njemačkih visoravni. One se nalaze između Sredogorja na sjeveru i Alpa na jugu. Visoravni su izgrađene od starih paleozojskih stijena, a prosječno su visoke 400 do 500 metara. Na krajnjem jugu Njemačke nalaze se planinski lanac Alpa, koji čine četvrtu reljefnu cjelinu zemlje. ===Klima=== Gotovo čitav teritorij Njemačke ima umjerenu [[kontinentalna klima|kontinentalnu klimu]]. Njemačka je široko otvorena utjecajima zračnih masa sa zapada, istoka i sjevera. Jedino Alpe sprječavaju prodore zračnih masa sa juga, iz oblasti [[Mediteran]]a. Zapadni dio zemlje je pod snažnim klimatskim utjecajem [[Atlantski okean|Atlantika]]. Zbog toga, prostori na zapadu imaju klimu veoma sličnu onoj u zapadnoj Evropi. Obilježja ovoj klimatskoj oblasti daju umjereno topla ljeta i dosta blage zime. Padavine, pretežno kiša, izlučuje se prilično ravnomjerno tokom cijele godine. Količina padavina je umjerena i iznosi oko 700&nbsp;mm godišnje. U pravcu istoka i uopće na istoku Njemačke jako oslabe utjecaji sa Atlantika. Nasuprot tome, ojačaju utjecaji sa kontinenta. Zbog toga su na istoku zemlje ljeta mnogo toplija, ali su, isto tako, i zime osjetno hladnije. Istočni dijelovi Njemačke imaju i mnogo manje padavina (500 do 700&nbsp;mm). Sjeverna Njemačka je pod klimatskim utjecajem [[Sjeverno more|Sjevernog]] i [[Baltičko more|Baltičkog mora]]. Budući da je ona veoma niska, nema prepreka za prodore zračnih masa sa sjevera. Ljeta su zbog toga ovdje prohladna i kratka, a zime, ipak, nešto blaže od onih na istoku. Najveći dio prostora prima oko 600&nbsp;mm padavina. Alpski dio Njemačke ima izrazitu planinsku klimu sa vrlo oštrim i snježnim zimama i kratkim i prohladnim ljetima. Padavine, kiša i snijeg, mnogo su obimnije i premašuju 1.000&nbsp;mm godišnje. ===Vode=== Njemačka ima relativno gustu riječnu mrežu. Gotovo sve njene rijeke teku prema Sjevernom i Baltičkom moru. Najveće pritoke ovih mora su: [[Laba]], [[Odra]], [[Visla]], [[Ems]] i [[Vezer]]. [[Rajna]], koja također pripada ovom području, najvažnija je rijeka Njemačke. Ona teče njenim zapadnim dijelom, a pri ušću pripada [[Holandija|Holandiji]]. [[Dunav]] je najveća rijeka južne Njemačke. On pripada slivu [[Crno more|Crnog mora]]. I Dunav je plovan, te i on ima veliko privredno značenje. Gotovo sve rijeke Njemačke, posebno one koje teku nizinama, međusobno su povezane plovnim kanalima. ===Flora=== Prirodni biljni pokrov je ljudskim djelatnostima jako izmijenjen. Na sjeveru zemlje velika su prostranstva zamočvarena. Uz močvare, u pejzažu sjeverne Njemačke danas doniniraju vještački odgojene livade i pašnjaci. Slične su prilike i na zapadu zemlje, i tamo preovladavaju livade i pašnjaci. U planinama Sredogorja mjestimično ima listopadnih, a u [[Alpe|Alpama]] miješanih i crnogoričnih šuma. ===Urbanizacija=== {{glavni|Spisak gradova u Njemačkoj}} Njemačka ima niz velikih gradova. Postoji 11 službeno priznatih metropolskih regija. Od 2006. godine identificirana su 34 grada koja se mogu nazvati regiopolisima. Najveće [[konurbacija|širenje gradova]] je u Rajnsko-ruhrskoj regiji (11,7 miliona stanovnika u 2008) uključujući i [[Düsseldorf]] (glavni grad pokrajine [[Sjeverna Rajna-Vestfalija]]), [[Köln]], [[Bonn]], [[Dortmund]], [[Essen]], [[Duisburg]] i [[Bochum]].<ref>{{cite web|url=http://www.deutsche-metropolregionen.org/fileadmin/ikm/01_monitoring/IKM_Monitoring2010.pdf|title=Regionales Monitoring 2010 – Daten und Karten zu den Europäischen Metropolregionen in Deutschland|year=2010|publisher=Bundesamt für Bauwesen und Raumordnung|page=10|language=de|access-date=11. 4. 2012|archive-date=12. 7. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120712162917/http://www.deutsche-metropolregionen.org/fileadmin/ikm/01_monitoring/IKM_Monitoring2010.pdf|url-status=dead}}</ref>{{Clear}} {{Najveći gradovi | ime = Najveći gradovi u Njemačkoj po broju stanovnika | ime_države_u_lokativu = Njemačkoj | drž_ref = | list_by_pop = Spisak gradova u Njemačkoj | class = | int_ime = Pokrajine | int_link = | grad_1 = Berlin | int_1 = Berlin | stan_1 = 3.644.826 <small> | img_1 = Cityscape Berlin.jpg | grad_2 = Hamburg | int_2 = Hamburg | stan_2 = 1.841.179 <small> | img_2 = Hamburger Rathaus von St-Petri.jpg | grad_3 = München | int_3 = Bavarska | stan_3 = 1.471.508 <small> | img_3 = Stadtbild München.jpg | grad_4 = Köln | int_4 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_4 = 1.085.664 <small> | img_4 = Köln Panorama.jpg | grad_5 = Frankfurt | int_5 = Hessen | stan_5 = 753.056 <small> | | grad_6 = Stuttgart | int_6 = Baden-Württemberg | stan_6 = 634.830 <small> | | grad_7 = Düsseldorf | int_7 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_7 = 619.294 <small> | | grad_8 = Leipzig | int_8 = Saksonija | stan_8 = 587.857 <small> | | grad_9 = Dortmund | int_9 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_9 = 587.010 <small> | | grad_10 = Essen | int_10 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_10 = 583.109 <small> | | grad_11 = Bremen | int_11 = Bremen (pokrajina) | stan_11 = 569.352 <small> | | grad_12 = Dresden | int_12 = Saksonija | stan_12 = 554.649 <small> | grad_13 = Hannover | int_13 = Donja Saksonija | stan_13 = 538.068 <small> | grad_14 = Nürnberg | int_14 = Bavarska | stan_14 = 518.365 <small> | grad_15 = Duisburg | int_15 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_15 = 498.590 <small> | grad_16 = Bochum | int_16 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_16 = 364.628 <small> | grad_17 = Wuppertal | int_17 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_17 = 354.382 <small> | grad_18 = Bielefeld | int_18 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_18 = 333.786 <small> | grad_19 = Bonn | int_19 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_19 = 327.258 <small> | grad_20 = Münster | int_20 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_20 = 314.319 <small> }} ==Politika== {{glavni|Politika Njemačke}} Njemačka je ustavna savezna republika, čiji se politički sistem zasniva na Ustavu iz 1949. godine (''Grundgesetz'', osnovni zakon). U njoj vlada parlamentarni sistem u kojoj kancelar igra najvažniju ulogu, a koga bira parlament. [[Bundestag]], donji dom njemačkog Parlamenta, u historijskom Reichstagu. === Parlament === {{Glavni|Bundestag}} Njemački parlament (Bundestag) je zakonodavni organ Njemačke sa sjedištem u [[Berlin]]u. U političkoj strukturi Njemačke, Bundestag je jedini ustavni činilac na saveznom nivou, koji se bira direktno od građana Njemačke. Zakonom definisani broj predstavnika je 598, dok je stvarni broj u pravilu veći. Stvarni broj poslanika je veći zbog prelaznih i kompenzacijskih mandata. U trenutnom [[18. saziv Bundestaga|18. sazivu Bundestaga]], 4 mandata su prelazna, a 29 su kompenzacijski mandati, čime je broj predstavnika 631. Legislativni period Bundestaga traje 4 godine. Članovi Bundestaga mogu se priključiti nekoj frakciji ili grupi, čime dobijaju poseban status. Trenutno, Bundestagom predsjedava predsjednik Bundestaga [[Norbert Lammert]] član [[Kršćansko-demokratska unija|CDU]]-a). {{col-begin|width=60%}} {{col-break}} {{Izbori za Njemačku skupštinu 2013.}} {{col-break}} {{Izbori za Njemačku skupštinu 2013. (mandati)}} {{col-end}} [[Datoteka:Composition of the German Bundesrat as a pie chart.svg|mini|desno|Raspodjela mjesta u Bundesratu]] Parlament (''Bundestag''), se bira svake pete godine kombiniranim sistemom neposrednog i proporcionalnog biranja. Pored Bundestaga, drugi zakonodavni organ Njemačke skupštine je ''[[Bundesrat]]'' („Federalno vijeće“). Savezni se zakoni donose u Bundestagu izglasavanjem većine glasova. Spovođenje zakona se potvrđuje izglasavanjem u Bundesratu, a ukoliko se ne uloži zahtjev ra razmatranje u Bundesratu, zakon se usvaja. Promjena zakona je moguća ako se za nju izjasni 2/3 članova Bundestaga. O zakonima pokrajina odlučuju pokrajinske skupštine. Broj predstavnika u Bundesratu se određuje na osnovu broja stanovnika u pokrajini. Šesnaest saveznih pokrajina predstavlja federalni nivo Bundesrata, koji je izazvao mnogo polemika na račun odnosa sa Bundestagom zbog neusglašenosti prilikom donošenja odluka i jednog i drugog tijela, što politički sistem čini vrlo kompliciranim. Na [[Izbori za Njemačku skupštinu 2013.|skupštinskim izborima 2013. godine]] najviše glasova 41,5% osvojila je koalicija [[Kršćansko-demokratska unija|Kršćansko-demokratske unije]] i [[Kršćansko-socijalna unija (Njemačka)|Kršćansko-socijalne unije]] čime je dobila 311 mjesta u Bundestagu. {{raščistiti}} === Predsjednik države === {| class="wikitable" style="text-align:left; float:right; margin-right:9px; margin-left:2px;" |- | style="text-align:left;"| [[Datoteka:Frank-Walter Steinmeier - 2018 (cropped).jpg|175px]] || style="text-align:left;"| [[Datoteka:Sánchez se reunió con el nuevo canciller alemán Olaf Scholz en La Moncloa 20220117 (8) (cropped).jpg|190px]] |- | style="text-align:center;"|[[Frank-Walter Steinmeier]]<br /><small>Predsjednik Njemačke od 2017.</small> | style="text-align:center;"|[[Olaf Scholz]]<br /><small>Kancelar Njemačke od 2021.</small> |} {{Glavni|Predsjednik Njemačke}} Funkcija šefa države je povjerena predsjedniku, kome je ograničena moć odlučivanja na ceremonijalne i reprezentativne dužnosti. Predsjednik je najviša funkcija u njemačkoj politici. Uloga predsjednika je relativno ograničena, te nema obavezu mješanja u dnevnu politiku, mada mu to nije zabranjeno. Obaveze predsjednika su regulisane [[Ustav Njemačke|Ustavom]], a u sprovođenju odluka predsjednik odlučuje samostalno, kao i u iznošenju svog ličnog mišljenja u pojedinim pitanjima. Osim diplomatskog predstavljanja Njemačke, predsjednik posjeduje važne ovlasti u vanrednim situacijama, kod izbora [[Njemački kancelar|kancelara]], raspuštanja [[Bundestag]]a, izbora manjinske [[Vlada Njemačke|Vlade]], te potpisivanja novih zakona, koji tek njegovim potpisom postaju važeći. Predsjednik se bira na mandat od pet godina od ''[[Bundesversammlung]]a''. Bundesversammlung se sastoji od članova Bundestaga i predstavnika pokrajina. Produženje mandata je moguće za samo jedan period. Sjedište predsjednika jest u [[Schloss Bellevue|dvorcu Bellevue]] u [[Berlin]]u i u [[Villa Hammerschmidt|Vili Hammerschmidt]] u [[Bonn]]u. Trenutni predsjednik je [[Frank-Walter Steinmeier]], izabran 2017. godine. === Kancelar === {{Glavni|Njemački kancelar}} Trenutni kancelar je [[Olaf Scholz]] čija je uloga šef vlade, odnosno premijer države, dok se na mjestu predsjednika nalazi [[Frank-Walter Steinmeier]]. === Ustavni sud === Sudsku vlast uključuje Savezni ustavni sud Njemačke (''Bundesverfassungsgericht''), Savezni vrhovni sud i nekoliko saveznih sudova, odgovornih za kontroliranje nižih sudova. Svi niži sudovi su napravljeni od strane saveznih država. === Političke partije === Od 1949. u Njemačkoj dominiraju dvije stranke, [[Kršćansko-demokratska unija]] i [[Socijaldemokratska partija Njemačke]]. Do sada je svaki kancelar Njemačke bio iz jedne od te dvije stranke. Međutim, manja [[Slobodna demokratska partija]] (koja je imala predstavnike u Bundestagu od 1949. do 2013) i [[Savez 90/Zeleni]] koji je parlamentaram od 1983. su također igrali važnu ulogu u njemačkoj politici.<ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/germany/159.htm|title=Christian Democratic Union/Christian Social Union|publisher=U.S. Library of Congress|access-date=26. 3. 2011}}</ref> [[Datoteka:Reichstag building Berlin view from west before sunset.jpg|mini|centar|800px|Zgrada Reichstaga u [[Berlin]]u]] {{raščistiti}} ===Administrativna podjela=== {{Glavni|Njemačke savezne pokrajine}} Po [[Ustav Njemačke|Ustavu]], Njemačka je zemlja federativnog karaktera sastavljena od 16 saveznih pokrajina,<ref>{{cite web|url= http://www.bundesrat.de/static/Web/EN/organisation-en/laender-en/laender-en-node___nnn-true.html|title= The Federal States|publisher= [[Bundesrat of Germany]]|access-date=25. 3. 2015|archive-url= https://web.archive.org/web/20150311161702/http://www.bundesrat.de/static/Web/EN/organisation-en/laender-en/laender-en-node___nnn-true.html|archive-date=11. 3. 2015|url-status= dead}}</ref> koje su podijeljene u 439 distrikta i gradova (2004). Podjela na pokrajine je definirana međunarodnim standardom [[ISO 3166-2:DE]]. Najveće pokrajine su [[Donja Saksonija]] i [[Bavarska]], a najmanje po površini gradovi, [[Bremen (pokrajina)]], [[Hamburg]] i [[Berlin]]. Federativni karakter zemlje sa različitim historijskim tradicijama osjeti se i danas, tako da su nerijetko primjetne razlike u mentalitetu i ponašanju Nijemaca na jugu i sjeveru, odnosno zapadu i istoku. [[Datoteka:Karte Deutsche Bundesländer (nummeriert).svg|thumb|desno|280px|Njemačke pokrajine]] {| class="wikitable" style="font-size:95%" |- !colspan="2"|Pokrajine!! Glavni grad |- |'''1''' || [[Baden-Württemberg]]||[[Stuttgart]] |- |'''2''' || [[Bavarska]]||[[München]] |- |'''3''' || [[Berlin]]||[[Berlin]] |- |'''4''' || [[Brandenburg]]||[[Potsdam]] |- |'''5''' || [[Bremen (pokrajina)|Bremen]]||[[Bremen]] |- |'''6''' || [[Hamburg]]||[[Hamburg]] |- |'''7''' || [[Hessen]]||[[Wiesbaden]] |- |'''8''' || [[Mecklenburg-Zapadno Pomorje]]||[[Schwerin]] |- |'''9''' || [[Donja Saksonija]]||[[Hannover]] |- |'''10''' || [[Sjeverna Rajna-Vestfalija]]||[[Düsseldorf]] |- |'''11''' || [[Porajnje-Falačka]]||[[Mainz]] |- |'''12''' || [[Saarland]]||[[Saarbrücken]] |- |'''13''' || [[Saksonija]]||[[Dresden]] |- |'''14''' || [[Saksonija-Anhalt]]||[[Magdeburg]] |- |'''15''' || [[Schleswig-Holstein]]||[[Kiel]] |- |'''16''' || [[Tiringija]]||[[Erfurt]] |} ===Vanjskopolitički odnosi=== {{glavni|Vanjskopolitički odnosi Njemačke}} Njemačka ima mrežu od 229 diplomatskih misija u inozemstvu<ref>{{cite web|url=http://www.auswaertiges-amt.de/EN/AAmt/Auslandsvertretungen/Uebersicht_node.html|title=German Missions Abroad|publisher=German Federal Foreign Office|access-date=26. 3. 2011}}</ref> i održava odnose sa više od 190 zemalja svijeta.<ref>{{cite web|url=http://www.auswaertiges-amt.de/EN/AAmt/Auslandsvertretungen/Botschaften_node.html|title=The Embassies|publisher=German Federal Foreign Office|access-date=18. 7. 2012}}</ref> Od 2011. Njemačka daje najveći doprinos budžetu [[Evropska unija|Evropske unije]] (20%)<ref>{{cite web | url=http://ec.europa.eu/budget/figures/2011/2011_en.cfm | title=The EU budget 2011 in figures|publisher=[[European Commission]]|access-date=6. 5. 2011}}</ref> i treći najveći doprinos budžetu [[UN]]-a.<ref>{{cite web | url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=ST/ADM/SER.B/824 | title=United Nations regular budget for the year 2011|publisher=UN Committee on Contributions|access-date=6. 5. 2011}}</ref> Njemačka je članica [[NATO]]-a, [[OECD]]-a, [[G8]], [[G20]], [[Svjetska banka|Svjetske banke]] i [[MMF]]-a. Njemačka igra vodeću ulogu u Evropskoj uniji, te je ostala čvrst saveznik [[Francuska|Francuske]] od završetka Drugog svjetskog rata. Njemačka potiče razvijanje jedinstvenog evropskog političkog, odbrambenog i sigurnosnog aparata.<ref>{{cite web|url=http://www.ambafrance-uk.org/Declaration-by-the-Franco-German,4519.html|title=Declaration by the Franco-German Defence and Security Council|publisher=French Embassy UK|date=13. 5. 2004|access-date=19. 3. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20140327015942/http://www.ambafrance-uk.org/Declaration-by-the-Franco-German,4519.html|archive-date=27. 3. 2014|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news | url=http://www.nytimes.com/2008/04/04/world/europe/04iht-poll.4.11666423.html | title = The leader of Europe? Answers an ocean apart | author = Freed, John C. | newspaper = The New York Times | date=4. 4. 2008 | access-date=28. 3. 2011 }}</ref> Politika razvoja Savezne Republike Njemačke je nezavisna od područja njemačke vanjske politike. To je formulisano od strane Saveznog ministarstva za ekonomsku saradnju i razvoj (BMZ). Njemačka vlada razvojnu politiku vidi kao zajedničku odgovornost međunarodne zajednice.<ref>{{cite web|url=http://www.bmz.de/en/index.html|title=Aims of German development policy|publisher=Federal Ministry for Economic Cooperation and Development|date=10. 4. 2008|access-date=26. 3. 2011|archive-date=10. 3. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110310120541/http://www.bmz.de/en/index.html|url-status=dead}}</ref> ===Oružane snage=== {{glavni|Bundeswehr}} [[Datoteka:Eurofighter 9803 1.jpg|thumb|Eurofighter Typhoon Luftwaffea]] [[Datoteka:Fregatte Mecklenburg-Vorpommern F218.jpg|thumb|lijevo|Fregata njemačke mornarice]] Njemačka vojska, ''Bundeswehr'', organizirana je u ''Heer'' („Kopnenu vojsku”), ''Marine'' („ratna mornarica”), ''Luftwaffe'' („ratno zrakoplovstvo”), Zajedničku medicinsku službu i Zajedničku pomoćnu službu. U 2011. godini procijenjena je vojna potrošnja na 1,3% BDP-a, što je nisko u poređenju sa drugim članicama NATO-a. Prema vojnoj potrošnji njemačka vojska je 9. na svijetu.<ref>{{cite web |url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15/the-15-countries-with-the-highest-military-expenditure-in-2011-table/view |title=The 15 countries with the highest military expenditure in 2011 |access-date=7. 4. 2012 |date=septembar 2011 |publisher=Stockholm International Peace Research Institute |archive-date=1. 5. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120501075718/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15/the-15-countries-with-the-highest-military-expenditure-in-2011-table/view |url-status=dead }}</ref> U mirnodopskim uslovima njemačkom vojskom komanduje ministarstvo odbrane, dok u slučaju rata kancelar postaje vrhovni zapovjednik oružanih snaga.<ref>{{cite web |url=http://www.gesetze-im-internet.de/bundesrecht/gg/gesamt.pdf |title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, Artikel 65a,87,115b |publisher=Bundesministerium der Justiz |access-date=19. 3. 2011 |language=de}}</ref> Od marta [[2012.]] godine njemačka vojska broji oko 183.000 profesionalnih vojnika i 17.000 volontera.<ref>{{cite web |url=http://www.bundeswehr.de/portal/a/bwde/!ut/p/c4/DcmxDYAwDATAWVgg7unYAugc8kSWI4OMIesTXXm002D8SeWQy7jRStshc-4p94L0hENCnXEGUvXXSuMKG8FwBd26TD9uIZiT/ |title=Die Stärke der Streitkräfte |access-date=20. 4. 2012|date=23. 3. 2012 |publisher=[[Bundeswehr]]|language=de}}</ref> Njemačka vlada planira smanjiti broj profesionalnih vojnika na 170.000 i broj volontera na 15.000.<ref name="bwzukunft">{{cite web |url=http://www.bundeswehr.de/portal/a/bwde/!ut/p/c4/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP3I5EyrpHK9pPKUVL3ikqLUzJLsosTUtJJUvbzU0vTU4pLEnJLSvHRUuYKcxDygoH5BtqMiAMTJdF8!/ |title=Ausblick: Die Bundeswehr der Zukunft |access-date=5. 6. 2011 |publisher=[[Bundeswehr]]|language=de}}</ref> Prema [[SIPRI]] Njemačka je 4. najveći izvoznik oružja u svijetu u 2014. godini. Tokom iste godine njemačka vlada je najavila strožiju politiku izvoza oružja.<ref>{{cite web|title=Trends in International Arms Transfer, 2014|url=http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=495|website=www.sipri.org|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|access-date=18. 3. 2015|ref=SIPRI Fact Sheet,. 3. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150319023856/http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=495|archive-date=19. 3. 2015|url-status=dead}}</ref> Uloga i zadaća ''Bundeswehra'' je opisana u njemačkom ustavu kao odbrambena. No, nakon presude Ustavnog suda 1994. godine pojam odbrane ne definira samo zaštitu unutar granica zemlje, već i kao reakcije na krize i prevencije sukoba, u širem smislu zaštita sigurnosti Njemačke bilo gdje u svijetu. Od januara 2015. godine njemačka vojska ima oko 2370 vojnika stacioniranih u stranim zemljama kao dio međunarodnih mirovnih misija uključujući i 850 vojnika Bundeswehra u misiji [[ISAF]] u [[Afganistan]]u i u [[Uzbekistan]]u, 670 vojnika na [[Kosovo|Kosovu]], te 120 vojnika u misiji [[UNIFIL]] u [[Libanon]]u.<ref>{{cite web |url=http://www.bundeswehr.de/portal/a/bwde/einsaetze/einsatzzahlen?yw_contentURL=/C1256EF4002AED30/W264VFT2439INFODE/content.jsp |title=Einsatzzahlen&nbsp;– Die Stärke der deutschen Einsatzkontingente |access-date=11. 1. 2015 |publisher=[[Bundeswehr]]|language=de}}</ref> Do 2011. godine u Njemačkoj je bio obavezan vojni rok za muškarce u dobi od 18 godina u trajanju od 6 mjeseci u vojnoj ili civilnoj dužnosti, ili kao 6 godina hitne službe što uključuje vatrogasnu službu i Crveni križ. 1. jula je ukinuto obavezno služenje vojnog roka, te je zamijenjen dobrovoljnom službom. Od 2001. godine žene mogu obavljati sve vojne funkcije, ali nisu bile podvrgnute novačenju. Trenutno se u službi njemačke vojske nalazi oko 17.500 žena. == Privreda == {{glavni|Privreda Njemačke}} [[Datoteka:BASF1.jpg|mini|lijevo|300px|Hemijsko postrojenje BASF blizu [[Ludwigshafen]]a]] [[Datoteka:Mercedes-Benz SLR McLaren 2 cropped.jpg|thumb|Vozilo Mercedes-Benza]] Njemačka privreda je jedna od najrazvijenijh u svijetu, čija se jaka ekonomska moć osjeti i danas u trenucima nedavne svjetske ekonomske krize. Po svom društvenom proizvodu nalazi se na četvrtom mjestu u svijetu. Regionalne razlike osjete se i u ekonomiji, posebno između istočnih i zapadnih saveznih pokrajina. Ne treba zaboraviti da je [[Istočna Njemačka]] blizu 50 godina bila dio socijalističkog sistema, što je podrazumijevalo kolektivno i plansko organiziranje državne imovine. Platežno sredstvo u Njemačkoj kao i u većini zemalja [[Evropska unija|Evropske unije]] je [[euro]], koji je 2001. godine zamijenio [[Njemačka marka|njemačku marku]]. Prema [[OECD]]-u Njemačka ima jedan od najviših nivoa produktivnosti rada na svijetu.<ref>{{cite web|title=Labour productivity levels in the total economy|url=http://stats.oecd.org/Index.aspx?DatasetCode=LEVEL|publisher=OECD|access-date=12. 12. 2014}}</ref> [[Poljoprivreda]], [[stočarstvo]] i [[ratarstvo]], daju samo oko 5% nacionalnog dohotka Njemačke. Stočarstvo daje tri četvrtine vrijednosti ukupne poljoprovredne proizvodnje. U stočarskoj proizvodnji, u proizvodnji mlijeka i mliječnih prerađevina, ostvaruju se značajni tržišni viškovi. U ratarskoj proizvodnji najviše se uzgajaju [[žitarice]] ([[pšenica]], [[raž]] i [[zob]]), zatim [[krompir]], [[šećerna repa]], [[povrće]] i [[voće]]. Ipak, Njemačka je veliki uvoznik hrane. Ona najviše uvozi rano voće i povrće, suptropsko i tropsko voće, kahvu i začine. Rudna bogatstva su skromna. Nešto su veće zalihe [[ugalj|uglja]], [[željezo|željeza]] i obojenih metala. Visoko razvijena industrija zahtijeva uvoz ogromnih količina najraznovrsnijih ruda i sirovina. Njemačka uvozi mnogo nafte i zemnog plina. Industrija Njemačke je mlada i savremena. Najrazvijenije su mašinska industrija i industrija saobraćajnih sredstava, posebno automobila. Njemačka je na trećem mjestu u proizvodnji automobila i brodova. Visoko su razvijene hemijska, elektro i elektronička industrija, metalska, građevinska, tekstilna i prehrambena industrija. Neke od najpoznatijih svjetskih brendova i kompanija dolazi upravo iz Njemačke kao što su: [[Mercedes-Benz]], [[BMW]], [[Volkswagen]], [[SAP AG]], [[Audi]], [[Siemens]], [[Allianz]], [[Adidas]], [[Porsche]] i [[DHL]]. Njemačka je poznata po svojim velikim djelom specijaliziranim malim i srednjim poduzećima na globalnom nivou poznati kao ''Mittelstand''. Na popisu se nalaze najveće njemačke firme po prihodima u 2011. godini:<ref>{{cite news |url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/global500/2010/countries/Germany.html |title=Global 500: Countries&nbsp;– Germany |work=Forbes |date=26. 7. 2010 |access-date=27. 3. 2011}}</ref> [[Datoteka:BlueEurozone.svg|thumb|Njemačka je dio monetarne unije u eurozoni (označena tamnoplavom bojom).]] {| class="wikitable sortable" style="text-align:right;" |- style="background:#efefef;" ! style="text-align:center;"| Pozicija|| style="text-align:center;"| Naziv|| style="text-align:center;"| Sjedište|| style="text-align:center;"| Prihodi<br />(mil.&nbsp;€) || style="text-align:center;"| Ostvareni profit<br />(mil.&nbsp;€) || style="text-align:center;"| Broj zaposlenih<br />(svijet) |- | style="text-align:center;"| {{0}}1. || style="text-align:left;"| [[Volkswagen|Volkswagen AG]] || style="text-align:left;"| [[Wolfsburg]] || 159.000 || 15.800 || 502.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}2. || style="text-align:left;"| [[E.ON|E.ON SE]] || style="text-align:left;"| [[Düsseldorf]] || 113.000 || −1.900 || 79.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}3. || style="text-align:left;"| [[Daimler AG]] || style="text-align:left;"| [[Stuttgart]] || 107.000 || 6.000 || 271.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}4. || style="text-align:left;"| [[Siemens|Siemens AG]] || style="text-align:left;"| [[Berlin]], [[München]] || 74.000 || 6.300 || 360.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}5. || style="text-align:left;"| [[BASF|BASF SE]] || style="text-align:left;"| [[Ludwigshafen am Rhein]] || 73.000 || 6.600 || 111.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}6. || style="text-align:left;"| [[BMW|BMW AG]] || style="text-align:left;"| [[München]] || 69.000 || 4.900 || 100.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}7. || style="text-align:left;"| [[Metro AG]] || style="text-align:left;"| [[Düsseldorf]] || 67.000 || 740 || 288.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}8. || style="text-align:left;"| [[Schwarz Gruppe]] || style="text-align:left;"| [[Neckarsulm]] || 63.000 || N/A || 315.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}9. || style="text-align:left;"| [[Deutsche Telekom|Deutsche Telekom AG]] || style="text-align:left;"| [[Bonn]] || 59.000 || 670 || 235.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}10. || style="text-align:left;"| [[Deutsche Post AG]] || style="text-align:left;"| [[Bonn]] || 53.000 || 1.300 || 471.000 |- | style="text-align:center;"|&nbsp;– || style="text-align:left;"| [[Allianz SE]] || style="text-align:left;"| [[München]] || 104.000 || 2.800 ||141.000 |- | style="text-align:center;"|&nbsp;– || style="text-align:left;"| [[Deutsche Bank|Deutsche Bank AG]] || style="text-align:left;"| [[Frankfurt am Main]] || 21.600 || 4.300 ||101.000 |} ===Infrastruktura=== {{glavni|Saobraćaj u Njemačkoj}} [[Datoteka:Old Lady 0955 3.JPG|mini|desno|350p|Luka u [[Hamburg]]u]] Sa svojim centralnim položajem u [[Evropa|Evropi]] Njemačka predstavlja saobraćajno čvorište za kontinent.<ref>{{cite web | title=Assessment of strategic plans and policy measures on Investment and Maintenance in Transport Infrastructure | url=http://www.internationaltransportforum.org/statistics/investment/Country-responses/Germany.pdf | format=PDF | publisher=[[International Transport Forum]] | year=2012 | access-date=15. 3. 2014 | archive-url=https://www.webcitation.org/6XESdJ2Db?url=http://www.internationaltransportforum.org/statistics/investment/Country-responses/Germany.pdf | archive-date=23. 3. 2015 | url-status=dead }}</ref> Kao i njeni susjedi, Njemačka posjeduje jednu od najgušćih cestovnih mreža na svijetu. Mreža njemačkih [[autoput]]eva (''Autobahn'') po ukupnoj dužini je treća u svijetu, a poznata je po svom nedostatku općeg ograničenja brzine.<ref>{{cite press release |url =http://www.presse.adac.de/standpunkte/Verkehr/Autobahn_Temporegelung.asp?active1=tcm:11-18784-4 |title =Autobahn-Temporegelung |publisher =[[ADAC]] |date =juni 2010 |access-date =19. 3. 2011 |language =de |archive-date =1. 1. 2015 |archive-url =https://web.archive.org/web/20150101021255/https://presse.adac.de/standpunkte/Verkehr/Autobahn_Temporegelung.asp?active1=tcm:11-18784-4 |url-status =dead }}</ref> Njemačka je uspostavila polucentričnu mrežu brzih vozova. [[Intercity-Express]] ili ICE je mreža njemačkih željeznica između većine njemačkih gradova, kao i destinacijama u drugim zemljama brzinom od 300&nbsp;km/h.<ref>{{cite web |url=http://www.db.de/site/bahn/de/unternehmen/investor__relations/finanzberichte/geschaeftsbericht/geschaeftsbericht__2006.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070809140315/http://www.db.de/site/bahn/de/unternehmen/investor__relations/finanzberichte/geschaeftsbericht/geschaeftsbericht__2006.html |archive-date=9. 8. 2007 |title=Geschäftsbericht 2006 |publisher=[[Deutsche Bahn]] |access-date=27. 3. 2011 |language=de}}</ref> Najveći njemački aerodromi su [[Aerodrom Frankfurt]] i [[Aerodrom München]], oba čvorišta [[Lufthansa|Lufthanse]], a [[Air Berlin]] ima čvorišta na [[Aerodrom Berlin Tegel|Aerodromu Berlin Tegel]] i [[Aerodrom Düsseldorf|Aerodromu Düsseldorf]]. Drugi značajni aerodromi su [[Aerodrom Berlin Schönefeld|Berlin Schönefeld]], [[Aerodrom Hamburg|Hamburg]], [[Aerodrom Köln/Bonn|Köln/Bonn]], [[Aerodrom Leipzig/Halle|Leipzig/Halle]]. Luka u [[Hamburg]]u je jedna od deset najvećih kontejnerskih luka u svijetu.<ref>{{cite web|url=http://www.portofhamburg.com/en/content/container-port-throughput-global-comparison|title=Port of Hamburg authority|work=The official website of the Port of Hamburg.|access-date=28. 9. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141019063840/http://www.portofhamburg.com/en/content/container-port-throughput-global-comparison|archive-date=19. 10. 2014|url-status=dead}}</ref> U 2008. godini, Njemačka je bila šesti najveći potrošač energije,<ref>{{cite web| url = http://www.eia.gov/countries/country-data.cfm?fips=GM| title = Overview/Data: Germany| date=30. 6. 2010| publisher = U.S. Energy Information Administration| access-date=19. 4. 2011}}</ref> dok se 60% primarne energije uvozi.<ref>{{cite web|title=Energy imports, net (% of energy use)|url=http://data.worldbank.org/indicator/EG.IMP.CONS.ZS|publisher=The World Bank Group|access-date=18. 4. 2011}}</ref> Njemačka vlada potiče očuvanje energije i proizvodnju energije iz obnovljivih izvora. Energetska učinkovitost je poboljšavana od 1970-ih godina, vlada ima za cilj zadovoljavanje zahtjeva za 40% proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora do 2020. i 100% do 2050. godine.<ref>{{cite news|title=Renewable energy Germany targets switch to 100% renewables for its electricity by 2050|url=http://www.guardian.co.uk/environment/2010/jul/07/germany-renewable-energy-electricity|access-date=18. 4. 2011|newspaper=The Guardian|date=7. 7. 2010|agency=Reuters Berlin}}</ref> U 2014. kao izvori električne energije korišteni su: ulje (35%), [[ugalj]] uključujući i lignit (24,6%), prirodni [[plin]] (20,5%), nuklearna energija (8,1%) te hidroenergetski i obnovljivi izvori energije (11,1%)<ref>{{cite web|url=http://www.ag-energiebilanzen.de/index.php?article_id=29&fileName=ageb_jahresbericht2014.pdf|title= Energieverbrauch in Deutschland im Jahr 2014|publisher=AG Energiebilanzen|last=Ziesing|first=Hans-Joachim|language=de|access-date=10. 3. 2015|page=4}}</ref> U 2000. godini dogovoreno je ukidanje nuklearnih elektrana od 2021. godine. Njemačka se zalaže za [[Protokol iz Kyota]] i nekoliko drugih ugovora koji promiču bioraznolikost, standarde niskih emisija, reciklažu, korištenje obnovljivih izvora energije, te podupire održivi razvoj na globalnom nivou.<ref>{{cite press release |url = http://www.kst.portalu.de/dokumente/Aktuelles/Inventar-Bericht_Treibhausgas_2008.pdf |title = Deutschland erfüllte 2008 seine Klimaschutzverpflichtung nach dem Kyoto-Protokoll |publisher = Umweltbundesamt |date=1. 2. 2010 |access-date=19. 3. 2011 |language = de |archive-url = https://web.archive.org/web/20110427065039/http://www.kst.portalu.de/dokumente/Aktuelles/Inventar-Bericht_Treibhausgas_2008.pdf |archive-date=27. 4. 2011 |url-status = dead }}</ref> === Nauka i tehnologija === {{glavni|Nauka i tehnologija u Njemačkoj}} [[Datoteka:Einstein 1921 by F Schmutzer - restoration.jpg|thumb|Albert Einstein je rođen u njemačkom gradu [[Ulm]]u.]] Nijemci su postigli velika naučna dostignuća koja su od velikog značaja na globalnom nivou. 104 dobitnika [[Nobelova nagrada|Nobelove nagrade]] su bila iz Njemačke.<ref>{{cite web|url=http://nobelprize.org/|title=Nobel Prize|publisher=Nobelprize.org|access-date=27. 3. 2011}}</ref> Njemački naučnici su dobili više Nobelovih nagrada od većine drugih nacija svijeta, naročito u naukama kao što su fizika, hemija i medicina. Poznati njemački fizičari iz perioda prije početka dvadesetog vijeka su bili: [[Hermann von Helmholtz]], [[Joseph von Fraunhofer]], [[Gabriel Daniel Fahrenheit]] i mnogi drugi. [[Albert Einstein]] uvodi 1905. godine hipotezu o kvantima svjetlosti ili fotonima, dok teoriju o gravitaciji objavljuje [[1915.]] [[Max Planck]] uvodi 1910. godine kvantnu teoriju, koji je zajedno sa [[Albert Einstein|Albertom Einsteinom]] uveo [[Kvantna mehanika|kvantnu mehaniku]]. [[Wilhelm Conrad Röntgen]] je otkrio X-zrake. [[Otto Hahn]] je bio pionir u oblasti [[Radiohemija|radiohemije]] i [[Nuklearna fisija|nuklearne fisije]],<ref>{{cite web|title=Otto Hahn|url=http://www.famousscientists.org/otto-hahn|publisher=FamousScientists.org|access-date=15. 12. 2011}}</ref> dok su [[Ferdinand Cohn]] i [[Robert Koch]] bili osnivači mikrobiologije. Brojni matematičari su rođeni u Njemačkoj uključujući [[Carl Friedrich Gauß]]a, [[David Hilbert|Davida Hilberta]], [[Bernhard Riemann|Bernharda Riemanna]], [[Gottfried Wilhelm Leibniz]]a, [[Karl Weierstrass]]a, [[Hermann Weyl|Hermanna Weyla]] i [[Felix Klein|Felixa Kleina]]. Istraživačke institucije u Njemačkoj su [[Institut Max Planck]], [[Društvo Helmholtz]] i [[Zajednica Fraunhofer]]. [[Nagrada Gottfrieda Wilhelma Leibniza]] godišnje se dodijeljuje deset naučnika i akademika. S najviše od 2,5 miliona eura po nagradi predstavlja jednu od nagrada za istraživanje s najvećim iznosom koja se dodijeljuje u svijetu.<ref>{{cite web|url=http://www.dfg.de/en/research_funding/scientific_prizes/gw_leibniz_prize.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20080621091621/http://www.dfg.de/en/research_funding/scientific_prizes/gw_leibniz_prize.html|archive-date=21. 6. 2008|title=Gottfried Wilhelm Leibniz Prize|publisher=DFG|access-date=27. 3. 2011}}</ref> [[Datoteka:Views in the Main Control Room (12052189474).jpg|thumb|left|Centar Evropske svemirske agencije u [[Darmstadt]]u]] Njemačka je domovina mnogih svjetskih poznatih inovatora i inženjera kao što je [[Johannes Gutenberg]], koji je izmislio štampaći stroj, [[Hans Geiger]], izumitelj Gigerovog brojača, [[Konrad Zuse]], izumitelj prvog programski kontroliranog računara<ref>{{cite web|last=Bianchi|first=Luigi|title=The Great Electromechanical Computers|url=http://www.yorku.ca/lbianchi/sts3700b/lecture17a.html|publisher=[[York University]]|access-date=17. 4. 2011}}</ref>. Njemački inženjeri i industrijalci kao što su grof [[Ferdinand von Zeppelin]], [[Otto Lilienthal]], [[Gottlieb Daimler]], [[Rudolf Diesel]], [[Hugo Junkers]] i [[Karl Benz]] su znatno doprinijeli razvoju saobraćaja, automobilizmu i zračnom prijevozu. Njemačke institucije kao što je [[Njemački centar za zračni saobraćaj]] (DLR) su dale najveći doprinos za razvoj [[Evropska svemirska agencija|Evropske svemirske agencije]]. Inženjer [[Wernher von Braun]] je razvio prvu balističku raketu [[V-2]], a kasnije bio istaknuti član [[NASA]]-e i konstruktor rakete [[Saturn V]]. [[Heinrich Rudolf Hertz]] je dao doprinos u polju [[Elektromagnetno zračenje|elektromagnetnog zračenja]], što je bilo ključno za razvoj moderne telekomunikacije.<ref>{{cite web|url=http://www.itu.int/aboutitu/HistoricalFigures.html|title=Historical figures in telecommunications|publisher=International Telecommunication Union|date=14. 1. 2004|access-date=27. 3. 2011}}</ref> === Turizam === {{glavni|Turizam u Njemačkoj}} [[Datoteka:Ramsau (ja).jpg|thumb|Crkva u [[Berchtesgaden]]škoj regiji]] Njemačka je sedma najposjećenija zemlja svijeta<ref name="april11">{{cite journal |url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom11_iu_april_excerpt.pdf |title=Interim Update |journal=UNWTO World Tourism Barometer |access-date=26. 6. 2011 |publisher=UNWTO |date=april 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150101005051/http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom11_iu_april_excerpt.pdf |archive-date=1. 1. 2015 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/final_annual_report_pdf_3.pdf|title=UNWTO Annual Report|work=|publisher=[[World Tourism Organization|UNWTO]]|year=2010|access-date=april 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20140611081149/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/final_annual_report_pdf_3.pdf|archive-date=11. 6. 2014|url-status=dead}}</ref> sa 407,26 miliona noćenja tokom 2012. godine,<ref name="deutschertourismusverband">[http://www.deutschertourismusverband.de/fileadmin/Mediendatenbank/PDFs/Zahlen_Daten_Fakten_2012_aktuell.pdf Zahlen Daten Fakten 2012] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150101015058/http://www.deutschertourismusverband.de/fileadmin/Mediendatenbank/PDFs/Zahlen_Daten_Fakten_2012_aktuell.pdf |date=1. 1. 2015 }} (in German), German National Tourist Board</ref> što uključuje broj od 68.830.000 noćenja stranih turista i posjetioca. U [[2012.]] godini Njemačku je posjetilo više od 30,4 miliona stranih turista. [[Berlin]] je postao treća najposjećenija destinacija u Evropi.<ref>{{cite web |url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_highlights14_en.pdf |title=Tourism Highlights 2014 edition |publisher=UNWTO |access-date=26. 3. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150214004935/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_highlights14_en.pdf |archive-date=14. 2. 2015 |url-status=dead }}</ref>. Pored toga 30% Nijemaca svoj odmor provede u Njemačkoj, naročito u pokrajini [[Mecklenburg-Zapadno Pomorje|Mecklenburg-Vorpommern]]. Domaća i međunarodna putovanja u kombinaciji s turizmom doprinose više od 43,2 milijarde eura njemačkom [[BDP]]-u. Uključujući indirektne i inducirane učinke, industrija ima doprinos od 4,5% njemačkog BDP-a, sa oko 2 miliona zaposlenih (4,8% od ukupne zaposlenosti).<ref>{{cite web |url=http://wttc.org/site_media/uploads/downloads/germany2013_1.pdf |title=2013 Travel & Tourism Economic Impact Report Germany |publisher=WTTC |access-date=26. 11. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131203001157/http://wttc.org/site_media/uploads/downloads/germany2013_1.pdf |archive-date=3. 12. 2013 |url-status=dead }}</ref> Njemačka je poznata po svojim raznolikim turističkim rutama kao što su: Romantična cesta, vinske ceste, Cesta dvoraca i Cesta avenija. Postoji 39 objekata stavljenih na [[UNESCO]] spisak svjetske baštine, uključujući stare gradske jezgre kao što su one u [[Regensburg]]u, [[Bamberg]]u, [[Lübeck]]u, [[Quedlinburg]]u, [[Weimar]]u, [[Stralsund]]u i [[Wismar]]u. Najposjećenije znamenitosti u Njemačkoj su [[Neuschwanstein]], [[Kölnska katedrala]], [[Reichstag]], [[Hofbräuhaus]] u [[München]]u, [[Heidelberški dvorac]], [[Zwinger (Dresden)|Zwinger]], [[Televizijski toranj Berlin]] i [[Aachenska katedrala]]. [[Europa-Park]] kod [[Freiburg]]a je drugi najpopularniji evropski park zabave.<ref>{{cite web|title=Top Tourist Attractions of Germany|url=http://www.germany.travel/en/towns-cities-culture/top-100/germany-travel-attractions.html|publisher=Germany.Travel, official site|access-date=12. 12. 2014}}</ref> == Stanovništvo == {{glavni|Stanovništvo Njemačke|Nijemci}} [[Datoteka:20130906 Volleyball EM 2013 by Olaf Kosinsky (1 von 1).jpg|thumb|270px|[[Nijemci]] ]] Sa stanovništvom od 80.200.000 ljudi prema popisu stanovništva iz 2011. godine,<ref name="File 2013">[https://www.destatis.de/DE/PresseService/Presse/Pressekonferenzen/2013/Zensus2011/bevoelkerung_zensus2011.pdf?__blob=publicationFile ''Zensus 2011: Bevölkerung am 9. Mai 2011'']. Retrieved 1. 6. 2013.</ref> Njemačka je najnaseljenija država [[EU|Evropske unije]], na evropskom kontinentu je druga najnaseljenija zemlja, poslije [[Rusija|Rusije]], te [[Spisak država po stanovništvu|16. najmnogoljudnija zemlja u svijetu.]] Gustoća naseljenosti iznosi 225 stanovnika po kilometru kvadratnom.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryName=Lebanon&countryCode=le&regionCode=me&rank=126 |title=Country Comparison :: Population |publisher=CIA |access-date=26. 6. 2011 |archive-date=6. 1. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120106143620/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryName=Lebanon&countryCode=le&regionCode=me&rank=126 |url-status=dead }}</ref> Životni vijek prosječnog Nijemca iznosi 80,19 godina (77,93 godine muškarci, a žene 82,58 godina). Stopa fertiliteta iznosi 1,41 rođene djece u odnosu na žene (procjene iz 2011) ili 8,33 živo rođene djece na 1000 stanovnika, te je jedna od najnižih u svijetu. Od 1970. u Njemačkoj stopa mortaliteta kontinuirano premašuje stopu nataliteta.<ref>{{cite web | title = Demographic Transition Model | publisher=Barcelona Field Studies Centre | date=27. 9. 2009 | url = http://geographyfieldwork.com/DemographicTransition.htm | access-date=28. 3. 2011}}</ref> Međutim, Njemačka je svjedok povećanja stope nataliteta i migracijske stope od 2010.<ref>{{cite web|url=http://www.thelocal.de/society/20101229-32091.html#.UXUZKEpTv3N|title=Birth rate on the rise in Germany|work=The Local|access-date=28. 9. 2014|archive-date=25. 9. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130925054451/http://www.thelocal.de/society/20101229-32091.html#.UXUZKEpTv3N|url-status=dead}}</ref> Dolazi do povećanja broja obrazovanih imigranata.<ref>{{cite web|url=http://www.spiegel.de/international/germany/elite-young-immigrants-could-provide-future-stability-for-german-economy-a-885647.html|title=The New Guest Workers: A German Dream for Crisis Refugees|date=28. 2. 2013|work=Spiegel Online|access-date=28. 9. 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dw.de/more-skilled-immigrants-find-work-in-germany/a-16696339|title=More skilled immigrants find work in Germany|work=Deutsche Welle|access-date=28. 9. 2014}}</ref> Većina imigranata dolazi iz južne i istočne Evrope, te se naseljavaju u urbanim područjima.<ref>{{cite web|url=http://www.dw.de/german-population-rises-thanks-to-immigration/a-16525083|title=German population rises thanks to immigration|work=Deutsche Welle|access-date=28. 9. 2014}}</ref> Četiri veće grupe naroda imaju status nacionalnih manjina, a to su: [[Danci]], [[Frizijci]], [[Romi]], [[Sinti]] i [[Lužički Srbi]].<ref name="BMI 2010">{{cite web | date=1. 5. 2010 | title = National Minorities in Germany | url = http://www.bmi.bund.de/SharedDocs/Downloads/EN/Broschueren/2010/nat_minderheiten.pdf?__blob=publicationFile | format = PDF | others = | publisher = [[Federal Ministry of the Interior (Germany)]] | pages = | id = Article number: BMI10010 | access-date=23. 6. 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130421151141/http://www.bmi.bund.de/SharedDocs/Downloads/EN/Broschueren/2010/nat_minderheiten.pdf?__blob=publicationFile | archive-date=21. 4. 2013 | url-status = dead }}</ref> Dancska manjina (oko 50.000) pretežno nastanjuje područje pokrajine [[Schleswig-Holstein]]<ref name="BMI 2010"/>. Istočni i sjeverni Frizijci pretežno naseljavaju zapadnu obalu Schleswig-Holsteina, te oblast [[Donja Saksonija|Donje Saksonije]]. Lužički Srbi, [[Slaveni|slavenski narod]] (oko 60.000), pretežno naseljavaju područje Lužica. ===Imigranti=== [[Datoteka:COB data Germany.PNG|thumb|270px|Njemačka je 3. zemlja u svijetu po broju imigranata.]] Po nacionalnom sastavu oko 92,3% stanovništva Njemačke čine Nijemci. 2011. oko 6 miliona stranih državljana je registriranog boravka u Njemačkoj. Po pitanju etničkog porijekla 20% stanovnika ove zemlje stranog ili djelomično stranog porijekla.<ref>{{Cite news | title=20% of Germans have immigrant roots | newspaper=Burlington Free Press | page= 4A | date=15. 7. 2010 }}</ref> U 2010. godini, u 29% porodica sa djecom ispod 18 godina bio je barem jedan roditelj stranog porijekla.<ref name="destatis.de">{{cite web|url=https://www.destatis.de/EN/Publications/STATmagazin/Population/2012_03/2012_03MigrantBackground.html |title=Publikation&nbsp;— STATmagazin&nbsp;— Population&nbsp;— Families with a migrant background: traditional values count&nbsp;— Federal Statistical Office (Destatis) |publisher=Destatis.de |date=13. 3. 2012 |access-date=4. 11. 2012}}</ref> Fond Ujedinjenih Nacija za stanovništvo navodi Njemačku kao 3. zemlju u svijetu po broju primljenih imigranata, što je oko 5% ili 10 miliona od ukupno 191 milion migranata.<ref>{{cite web |url=http://www.un.org/esa/population/publications/2006Migration_Chart/Migration2006.pdf |title=International Migration 2006 |publisher =UN Department of Economic and Social Affairs |access-date=18. 3. 2011}}</ref> Od 2008. najveće grupe imigrana su bili [[Turci]] (oko 2,5 miliona), zatim Italijani (776.000), Poljaci (687.000).<ref>{{cite web |url=http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Bevoelkerung/MigrationIntegration/Migrationshintergrund/Tabellen/Content100/MigrationshintergrundStaatsangehoerigkeit,templateId=renderPrint.psml |title=Bevölkerung nach Migrationshintergrund| access-date=28. 3. 2011|publisher=German Federal Statistical Office|language=de|archive-url=https://web.archive.org/web/20101229095012/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Bevoelkerung/MigrationIntegration/Migrationshintergrund/Tabellen/Content100/MigrationshintergrundStaatsangehoerigkeit,templateId=renderPrint.psml <!--Added by H3llBot-->|archive-date=29. 12. 2010}}</ref> Također prisutni su i [[Bošnjaci]], [[Srbi]] i [[Hrvati]]. Od 1987. oko 3 miliona etničkih Nijemaca imigriralo je u Njemačku iz zemalja istočnog bloka, iskoristivši tako svoje pravo povratka.<ref>{{cite web|url=http://www.migrationpolicy.org/article/fewer-ethnic-germans-immigrating-ancestral-homeland/|title=Fewer Ethnic Germans Immigrating to Ancestral Homeland|publisher=Migration Information Source|date=februar 2004|access-date=19. 7. 2014}}</ref> === Religija === {{glavni|Religija u Njemačkoj}} {{multiple image |align=left |width1=145 |image1=Colognecathedralatnight.JPG |caption1=Katolička katedrala u [[Köln]]u. |width2=128 |image2=Frauenkirche Dresden, 001.jpg |caption2=Evangelistička crkva u [[Dresden]]u }} Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, [[kršćanstvo]] je najraširenija religija u Njemačkoj, 66,8% Nijemaca su katolici, od ukupnog broja stanovnika.<ref name="Egeler">{{Cite web |url=https://www.destatis.de/DE/PresseService/Presse/Pressekonferenzen/2013/Zensus2011/Statement_Egeler_zensus_PDF.pdf?__blob=publicationFile |title=Pressekonferenz „Zensus 2011 – Fakten zur Bevölkerung in Deutschland" am 31. Mai 2013 in Berlin |access-date=20. 5. 2015 |archive-date=10. 10. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171010094954/https://www.destatis.de/DE/PresseService/Presse/Pressekonferenzen/2013/Zensus2011/Statement_Egeler_zensus_PDF.pdf?__blob=publicationFile |url-status=dead }}</ref> 30,8% stanovništva se izjasnilo kao [[Rimokatoličanstvo|rimokatolici]], 30,3% stanovništva se izjasnilo kao [[Protestantizam|protestatima]], dok je evangelista bilo 5,7%.<ref name="Zensus 2011">{{cite web|url=https://www.destatis.de/DE/PresseService/Presse/Pressekonferenzen/2013/Zensus2011/bevoelkerung_zensus2011.pdf?__blob=publicationFile|title=Bevölkerung am 9. Mai 2011 Statistisches Bundesamt Deutschland Bundesrepublik|language=de|work=destatis.de |publisher=[[Federal Statistical Office of Germany]]|page=Zensus 2011 – Page 6|date=9. 5. 2011 |access-date=9. 5. 2011}}</ref> 32-35% stanovništva se izjasnilo da ne pripada niti ijednoj vjerskoj konfesiji, čiji broj je u porastu već nekoliko decenija. Geografski, [[Protestantizam]] preovladava u sjevernim, centralnim i istočnim dijelovima zemlje, uglavnom u sklopu sa evangelističkom crkvom, dok je [[Rimokatoličanstvo]] koncentrisano u južnim i zapadnim dijelovima zemlje. Ateisti i pripadnici drugih religija su koncentrisani pretežno u većim gradovima i u istočnom dijelu Njemačke.<ref name="georgetown1">{{cite web |url=http://berkleycenter.georgetown.edu/resources/germany |title=Germany |publisher=[[Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs]] |access-date=27. 3. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150324170951/http://berkleycenter.georgetown.edu/resources/germany |archive-date=24. 3. 2015 |url-status=dead }}</ref> [[Islam]] je druga najveća religija u Njemačkoj, prema popisu stanovništva iz 2011. godine, samo se 1,9% stanovništva izsjanilo muslimanima, dok se prema drugim izvorima procjenjuje da ih ima 3,8–4,3 miliona (4,6–5,2%). Većina muslimana su [[suniti]] i [[aleviti]] iz [[Turska|Turske]], postoji mali broj [[šijiti|šijita]] i [[Ahmedije|ahmedija]]. Njemački muslimani, koji većinom porijeklo vode iz [[Turska|Turske]] nemaju priznat status državne religije. Ostale religije čine manje od 1% njemačkog stanovništva, a to su [[Budizam]] sa 250.000 pripadnika, [[Judaizam]] sa oko 200.000 vjernika (0,3%). [[Hinduizam]] broji oko 100.000 pripadnika, dok sve ostale religije broje zajedno 50.000 pripadnika. Treća najveća jevrejska populacija u Evropi je ona u Njemačkoj (nakon Velike Britanije i Francuske).<ref>{{cite news | author = Blake, Mariah | url = http://www.csmonitor.com/2006/1110/p25s02-woeu.html | title = In Nazi cradle, Germany marks Jewish renaissance | newspaper = [[Christian Science Monitor]] | date=10. 11. 2006 | access-date=28. 3. 2011}}</ref> Oko 50% budista u Njemačkoj su imigranti iz Azije.<ref>{{cite news |author=Schnabel, U. |date=15. 3. 2007 |url=http://www.zeit.de/2007/12/Buddhismus |title= Buddhismus Eine Religion ohne Gott |newspaper=[[Die Zeit]] |access-date=19. 3. 2011 |language=de}}</ref> ===Jezik=== {{glavni|Njemački jezik}} [[Datoteka:Knowledge of German EU map.svg|thumb|Poznavanje Njemačkog jezika u zemljama EU.]] [[Njemački jezik]] je službeni i jezik s najviše govornika u Njemačkoj, te predstavlja jedan od 24 službena jezika u Evropskoj uniji<ref>{{cite web |url=http://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |title=Official Languages |author=European Commission |access-date=29. 7. 2014}}</ref> i jedan od tri službena jezika u [[Evropska komisija|Evropskoj komisiji]]. Njemački je najgovoreniji jezik u [[Evropska unija|Evropskoj uniji]] s oko 100 miliona govornika.<ref name="Marten">{{cite book |editor1-first= Thomas|editor1-last= Marten|editor2-first= Fritz Joachim|editor2-last= Sauer|title= Länderkunde – Deutschland, Österreich, Schweiz und Liechtenstein im Querschnitt|trans-title=Regional Geography – An Overview of Germany, Austria, Switzerland and Liechtenstein|year=2005|publisher= Inform-Verlag|language= de|isbn= 3-9805843-1-3|page= 7}}</ref> Priznati jezici manjina u Njemačkoj su: [[Danski jezik|danski]], [[Niski njemački jezik|niski njemački]], [[Lužičkosrpski jezici|lužičkosrpski]], [[Romski jezik|romski]], [[Frizijski jezici|frizijski]] koji su službeno zaštićeni [[Evropska povelja o regionalnim ili manjinskim jezicima|Evropskom poveljom o regionalnim ili manjinskim jezicima]]. Jezici doseljenika koji se najviše govore su: [[Turski jezik|turski]], [[Kurdski jezik|kurdski]], [[Poljski jezik|poljski]], [[južnoslavenski jezici]] te [[Ruski jezik|ruski]]. 67% građana Njemačke trdi da može komunicirati na barem jednom stranom jeziku, a 27% grđana na najmanje dva strana jezika, izuzev materinjeg jezika.<ref name="Eurobarometer Languages">{{cite web|title=Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Survey)|publisher=[[Europa (web portal)]] |author=[[European Commission]]|year=2006|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf| access-date=28. 3. 2011}}<br />{{cite web|title=Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Executive Summary)|publisher=[[Europa (web portal)]] |author=[[European Commission]]|year=2006|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_sum_en.pdf |access-date=28. 3. 2011}}</ref> Standardni njemački jezik pripada grupi [[Zapadnogermanski jezici|zapadnogermanskih jezika]], te je usko povezan s [[Engleski jezik|engleskim]], [[Niski njemački jezik|niskim njemačkim]] i [[Holandski jezik|holandskim jezikom]]. Većina vokabulara potječe od germanskoj jezika iz indoevropske grupe jezika.<ref>{{cite web|title=Many tongues, one family. Languages in the European Union|publisher=[[Europa (web portal)]]|author=[[European Commission]]|year=2004|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/move/45/en.pdf|access-date=28. 3. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110430202922/http://ec.europa.eu/publications/booklets/move/45/en.pdf|archive-date=30. 4. 2011|url-status=live}}</ref> Također neke riječi vode porijeklo iz latinskog, starogrčkog ili francuskog i engleskog jezika. Njemački jezik pisan je isključivo latinicom. ===Obrazovanje=== {{glavni|Obrazovanje u Njemačkoj}} [[Datoteka:Heidelberg Universitätsbibliothek 2003.jpg|thumb|Univerzitet u Heidelbergu, snovan 1386. godine, jedan je od najstarijih i najbolje rangiranih univerziteta u Njemačkoj.]] Nadležnost nad obrazovanjem u Njemačkoj je organizovana prvenstveno na nivou saveznih pokrajina. Dječiji vrtić od treće do šeste godine je izboran, nakon čega slijedi obrazovanje koje je obavezno u trajanju od devet godina. Osnovno obrazovanje traje četiri do šest godina. Srednjoškolsko obrazvanje obuhvata tri tradicionalne vrste srednjih škola: ''[[Gimnazija|gimnaziju]]'' koju upisuju najbolji i nadareni učenici, koja priprema učenike za studij, zatim ''[[Realschule]]'' koja je namijenjena srednjim studentima i traje 6 godina i ''[[Hauptschule]]'' koja priprema učenike za strukovno obrazovanje.<ref>{{cite web|url=http://academic.cuesta.edu/intlang/german/education.html |title=The Educational System in Germany |publisher=Cuesta College |date=31. 8. 2002 |access-date=16. 5. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110724024754/http://academic.cuesta.edu/intlang/german/education.html |archive-date=24. 7. 2011}}</ref> Također postoji i ''Gesamtschule'' koja predstavlja sveobuhvatni tip srednje škole. Nakon završene srednje škole pstoje mogućnosti stručne naobrazbe, zatim studija i dvojnog studija. Osnovni uslov za upisivanje na [[univerzitet]] je položen opći ispit zrelosti ili matura. Prema [[Šangajska rang-lista univerziteta|Šangajskoj rang-listi univerziteta]] 2014. godine 4 njemačka univerziteta se nalaze u top 100, te njih 13 u top 200 univerziteta u svijetu.<ref>{{Cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |title=Arhivirana kopija |access-date=4. 6. 2015 |archive-date=19. 1. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150119210953/http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |url-status=dead }}</ref> Neki njemački univerziteti spadaju u najstarije na svijetu, kao što je [[Univerzitet u Heidelbergu]] (osnovan 1386) koji je najstariji univerzitet u Njemačkoj. Zatim Heidelberg slijedi [[Univerzitet u Leipzigu]] (1409), [[Univerzitet u Rostocku]] (1419), [[Univerzitet u Greifswaldu]] (1456), [[Univerzitet u Freiburgu]] (1457) i [[Ludwig-Maximilians-Univerzitet München|Univerzitet u Münchenu]] (1472). ===Zdravstvo=== {{glavni|Zdravstvena zaštita u Njemačkoj}} [[Datoteka:Akkon MD 82-85-07.JPG|thumb|Vozilo hitne pomoći u Njemačkoj.]] Njemačka ima najstariji univerzalni zdravstveni sistem na svijetu, koji još seže iz doba vladavine [[Otto von Bismarck|Otta von Bismarcka]].<ref>{{cite book | title = Health Care Systems in Transition: Germany | url = http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0010/80776/E68952.pdf | access-date = 15. 4. 2011 | year = 2000 | publisher = European Observatory on Health Care Systems | id = AMS 5012667 (DEU) | page = 8 | archive-date = 13. 5. 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110513054407/http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0010/80776/E68952.pdf | url-status = dead }}</ref> Stanovništvo je trenutno obuhvaćeno planom zdravstvene zaštite, što je osigurano statutom uz neke određene kriterije, te uz mogućnostima privatnog zdravstvenog osiguranja kod nekih određenih grupa. Prema podacima iz [[Svjetska zdravstvena organizacija|Svjetske zdravstvene organizacije]] njemački zdravstveni sistem 77% financira Vlada, a 23% privatni sektor u 2005.<ref name=health>{{cite web|url=http://apps.who.int/gho/data/node.country.country-DEU?lang=en|title=Germany statistics summary (2002 - present)|publisher=World Health Organization|access-date=8. 5. 2015}}</ref> U 2005. godini Njemačka je utrošila 11% svojeg BDP-a na zdravstvo. Njemačka zauzima 20. mjesto u svijetu po očekivanoj dužini trajanja života stanovništva, muškarci prosječno dožive 77 godina, a žene 82 godine života. Njemačka ima vrlo nisku stopu smrtnosti dojenčadi (4 na 1000 živorođenih). U 2010. godini glavni uzroci smrtnosti su bili kardiovaskularne bolesti sa 41%, zatim maligna oboljenja sa 26%.<ref>{{cite web|url=http://www.presseportal.de/pm/32102/2117452/2010-herz-kreislauferkrankungen-verursachten-rund-41-aller-todesfaelle|language=de |title=2010: Herz-/Kreislauferkrankungen verursachen 41 % aller Todesfälle|publisher=Destatis.de |access-date=8. 5. 2015}}</ref> U 2008. godini oko 82.000 Nijemaca je bilo zaraženo [[HIV|virusom humane imunodeficijencije]] (HIV/AIDS), od čega je umrlo 26.000 Nijemaca od 1982. godine.<ref name=cp>{{cite web| url = http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Germany.pdf| title = Country Profile Germany|date=april 2008| publisher = [[Library of Congress]] [[Federal Research Division]]| format = PDF| access-date=7. 5. 2011}}</ref> Prema istraživanjima iz 2005. godine, 27% odraslih Nijemaca su pušači.<ref name=cp/> [[Gojaznost]] je navedena kao glavni zdravstveni problem u Njemačkoj. == Kultura == {{glavni|Njemačka kultura}} Njemačka je kao zemlja uveliko pridonijela svjetskoj kulturi. Tu su rođeni veliki kompozitori ozbiljne muzike: [[Ludwig van Beethoven|Beethoven]], [[Johann Sebastian Bach|Bach]], [[Johannes Brahms|Brahms]] i [[Richard Wagner|Wagner]], klasični pjesnici poput [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethea]] i [[Friedrich Schiller|Schiller]], likovni umjetnici poput [[Albrecht Dürer|Duerera]], [[Max Ernst|Ernsta]] i [[Joseph Beuys|Beusa]], a Njemačka je domovina i filozofa, među kojima su najznačajniji: [[Immanuel Kant|Kant]], [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegel]], [[Karl Marx|Marx]] i [[Friedrich Nietzsche|Nietzsche]], te naučnici [[Albert Einstein|Einstein]], [[Max Born|Born]] i [[Max Planck|Plank]]. Njemački jezik, koji se sastoji od nekoliko velikih dijalekata, u 19. vijeku je bio jezik komunikacije u srednjoj, istočnoj i sjevernoj Evropa, a i danas se uči širom svijeta kao jedan od najvažnijih jezika. === Muzika === {{glavni|Njemačka muzika}} [[Datoteka:Beethoven.jpg|thumb|lijevo|[[Ludwig van Beethoven]] (1770–1827)]] Njemačka klasična muzika predstavlja djelo mnogih svjetskih poznatih kompozitora. [[Dietrich Buxtehude]], njemački orguljaš i kompozitor je svojim djelima ostavio znatan uticaj na kasniji rad [[Johann Sebastian Bach|Johanna Sebastiana Bacha]] i [[Georg Friedrich Händel|Georga Friedricha Händela]], koji su bili jedni od najpoznatijih kompozitora iz perioda [[barok]]a. Tokom svog životnog rada, njemački [[Violina|violinist]] i kompozitor [[Leopold Mozart]] je kao mentor znatno utjecao na svog sina i učenika [[Wolfgang Amadeus Mozart|Wolfganga Amadeusa Mozarta]], jednog najvećih muzičara svih vremena. [[Ludwig van Beethoven]] je bio najvažniji kompozitor na prijelazu klasicizma u [[romantizam]]. [[Carl Maria von Weber]] i [[Felix Mendelssohn]] su bili važni kompozitori u ranom romantizmu, dok su [[Robert Schumann]] i [[Johannes Brahms]] obilježili period romantizma. [[Richard Wagner]] je ostao poznat po svojim operama. [[Richard Strauss]] je bio najvažniji kompozitor kasnog romantizma i ranog [[Modernizam|modernizma]]. [[Karlheinz Stockhausen]] i [[Hans Zimmer]] su važni kompzitori 20. i 21. vijeka.<ref>{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1567544/Top-100-living-geniuses.html |title=Top 100 living geniuses |work=The Daily Telegraph |date=30. 10. 2007 |access-date=15. 5. 2015 |location=London}}</ref> Njemačka je drugo najveće muzičko tržište u Evropi i četvrto po veličini u svijetu.<ref>{{cite web | url=http://www.riaj.or.jp/e/issue/pdf/RIAJ2013E.pdf | title=The Recorded Music Industry In Japan | publisher=Recording Industry Association of Japan | format=PDF | page=24 | year=2013 | access-date=8. 2. 2014}}</ref> Njemačka popularna muzika 20. i 21. vijeka uključuje pokrete kao što su: [[Neue Deutsche Welle]] ([[Nena]], [[Trio (bend)|Trio]]), [[Pop muzika|pop]] ([[Boney M.]], [[Alphaville (grupa)|Alphaville]], [[Modern Talking]]), Ostrock ([[City (grupa)|City]], [[Keimzeit]]), [[Metal (muzika)|metal]]/[[rock]] ([[Rammstein]], [[Scorpions]]), [[Punk rock|punk]] ([[Nina Hagen]], [[Die Ärzte]], [[Die Toten Hosen]]), [[pop rock]] ([[Beatsteaks]], [[Tokio Hotel]]), inide rock ([[Tocotronic]]), šlager ([[Ute Lemper]], [[Katja Ebstein]], [[Hildegard Knef]], [[Helene Fischer]]. Njemačka [[elektronska muzika]] je stekla globalni uticaj, uz izvođače kao što su [[Kraftwerk]], [[Tangerine Dream]]. DJ-evi i [[techno]], [[House muzika|house]] umjetnici s njemačke muzičke scene su stekli veliku popularnost ([[Paul van Dyk]], [[Paul Kalkbrenner]] i [[Scooter]]).<ref>{{cite web|last1=Nye|first1=Sean|title=Minimal Understandings: The Berlin Decade, The Minimal Continuum, and Debates on the Legacy of German Techno|url=http://www.academia.edu/3813069/Minimal_Understandings_The_Berlin_Decade_The_Minimal_Continuum_and_Debates_on_the_Legacy_of_German_Techno|publisher=Journal of Popular Music Studies, Volume 25, Issue 2|access-date=12. 12. 2014}}</ref> Pored već navedenih predstavnika elektronske muzike, Njemačka [[Kraut Rock]] scena koja je započela ranih [[1970-e|1970-ih]] imala je svoje najznačajnije predstavnike i osnivače u rock grupama poput [[Can]], [[Amon Düül II]], [[Faust]] i Neu! Za razliku od svojih kolega iz [[Velika Britanija|Velike Britanije]] i [[SAD|SAD-a]] (koji su sve više komponovali pjesme pod utjecajem [[Jazz]]a i klasične muzike), oni su mnogo više koristili sintisajzere, stvarajući pulsirajući zvuk i povezujući u muzičku cjelinu naizgled nepovezane muzičke trake. Takvim pristupom u muzici bili su mnogo bliži [[Avantgardna muzika|avantgardnoj]] muzici nego rock muzici.<ref>http://www.allmusic.com/subgenre/kraut-rock-ma0000002687</ref> === Slikarstvo === {{glavni|Njemačko slikarstvo}} [[Datoteka:Dürer - Selbstbildnis im Pelzrock - Alte Pinakothek.jpg|desno|mini|150p|[[Albrecht Dürer]], Autoportret]] Njemački umjetnici su ostavili velik uticaj na [[Zapadna umjetnost|zapadnu umjetnost]]. [[Albrecht Dürer]], [[Hans Holbein mlađi]], [[Matthias Grünewald]], [[Lucas Cranach stariji]] su važni njemački umjetnici iz perioda [[Renesansa|renesanse]], [[Peter Paul Rubens]], [[Johann Baptist Zimmermann]] su poznati umjetnici iz [[barok]]a, zatim [[Caspar David Friedrich]], [[Carl Spitzweg]] iz [[romantizam|romantizma]], [[Max Liebermann]] iz [[impresionizam|impresionizma]], te [[Max Ernst]] iz [[nadrealizam|nadrealizma]].<ref name=Marzona>Marzona, Daniel. (2005) ''Conceptual Art.'' Cologne: Taschen. Various pages</ref> Njemački kipari kao što su Otto Schmidt-Hofer, Franz Iffland i Julius Schmidt su dali važan doprinos njemačkoj umjetnosti s kraja 19. i početka 20. vijeka.<ref name=Berman>{{cite book|last1=Berman|first1=Harold|title=Bronzes, Sculptors & Founders - Signatures|date=1974|publisher=Abage Publishers|location=Chicago, Illinois|pages=477|edition=2.}}</ref><ref name=Payne>{{cite book|last1=Payne|first1=Christopher|title=Animals in Bronze -- Reference and Price Guide|date=1986|publisher=Antique Collectors' Club Ltd.|location=Woodbridge, Suffolk, England|isbn=0- 90746-245-6|pages=401}}</ref> Tokom dvadesetog vijeka formirano je nekoliko njemačkih umjetničkih društava i grupa kao što su [[Novembarska grupa]], [[Die Brücke]] i [[Plavi jahač]] čiji je vođa bio [[Vasilij Kandinski]] koji je utjecao na razvoj ekspresionizma u Münchenu i Berlinu. Kao reakcija na [[ekspresionizam]] javlja se novi smjer poznat kao [[nova stvarnost]]. Poslijeratni umjetnički smjerovi u Njemačkoj su bili [[neokspresionizam]], [[performans]], [[konceptualna umjetnost]]. Posebno istaknuti neokspresionisti su [[Georg Baselitz]], [[Anselm Kiefer]], [[Jörg Immendorff]], [[A. R. Penck]], [[Markus Lüpertz]], [[Peter Robert Keil]] i [[Rainer Fetting]]. Vdeći njemački konceptualni umjetnici su: [[Bernd i Hilla Becher]], [[Hanne Darboven]], [[Hans-Peter Feldmann]], [[Hans Haacke]], [[Joseph Beuys]], [[HA Schult]], [[Aris Kalaizis]], [[Neo Rauch]] i [[Andreas Gursky]]. Najznačajnije umjetničke izložbe i festivali u Njemačkoj su [[documenta]], [[transmediale]] i [[Art Cologne]].<ref>Marzona, Daniel. (2005) Conceptual Art. Cologne: Taschen.</ref> === Arhitektura === {{glavni|Njemačka arhitektura}} Njemačkim doprinosima arhitekturi mogu se smatrati karolinški i otonski stil. [[Ciglena gotika]] je osebujan srednjevjekovni stil nastao u Njemačkoj. Također u [[Renesansna arhitektura|renesansnoj]] i [[Barokna arhitektura|baroknoj]] arhitekturi, nastali su neki njemački smjerovi kao što su [[Weserska renesansa]] i [[Dresden]]ski barok. Među najpoznatijim [[barok]]nim arhitektama nalaze se [[Matthäus Daniel Pöppelmann]], [[Balthasar Neumann]], [[Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff|Knobelsdorff]] i [[Braća Asam]]. Wessobrunnerška škola je izvršila znatan uticaj, a ponekad je čak i dominirala nad umjetnošću štrokature u južnoj Njemačkoj u 18. vijeku. Gornja švabska barokna ruta nudi barokno tematske turističke rute koje naglašavaju doprinos baroknih umjetnika, kipara, zanatlija kao što su [[Johann Michael Feuchtmayer]], jednog od naistaknutijih članova porodice [[Feuchtmayer]], te braća [[Johann Baptist Zimmermann]] i [[Dominikus Zimmermann]].<ref>Jan Koppmann, "Das Zeitalter des Barock", in M. Thierer (ed.), ''Lust auf Barock: Himmel trifft Erde in Oberschwaben,'' Lindenberg: Kunstverlag Fink, 2002, p. 11f.</ref> Pučanska arhitektura u Njemačkoj je vezan za poludrvenu gradnju uz pomć drvenih greda ([[Njemački jezik|Njem.]] ''Fachwerk''). Njemački ''Fachwerk'' stilovi variraju po regijama. Zakoni planiranja gradnje ovakvih kuća diktirali su da izgled kuće mora biti u skladu sa regionalnim, pa čak i sa specifičnim gradskim stilom gradnje.<ref name="Wilhelm Süvern 1971" >Wilhelm Süvern: 1971. ''Torbögen und Inschriften lippischer Fachwerkhäuser'' in Volume 7 of Heimatland Lippe. Lippe Heimatbund: 1971. 48 pages</ref><ref name="Heinrich Stiewe 2007">Heinrich Stiewe: 2007. ''Fachwerkhäuser in Deutschland: Konstruktion, Gestalt und Nutzung vom Mittelalter bis heute''. Primus Verlag: 2007. {{ISBN|978-3-89678-589-3}}. 160 pages</ref> Kada se industrijalizacija porširila Evropom, u Njermačkoj su se razvili [[klasicizam]] i prepoznatljiv stil [[historicizam]], ponekad se naziva stilom [[Gründerzeit]], s obzirom na ekonomski bum u godinama s kraja 19. vijeka. Regionalni historistički stilovi uključuju [[Hanover]]sku školu arhitekture, nürnberški stil, dresdensku [[Gottfried Semper|Semper]]-[[Georg Hermann Nicolai|Nicolai]] školu. Među najpoznatije njemačke građevine spada dvorac [[Neuschwanstein]] koji predstavlja [[Neoromanika|neoromaniku]]. Njemački umjetnici, pisci, galeristi kao što su [[Siegfried Bing]], [[Georg Hirth]] i [[Bruno Möhring]] su pridonijeli razvoju [[secesija|secesije]], na prijelazu u 20. vijek, što je poznato na njemačkom jeziku kao ''Jugendstil''.<ref name="autogenerated1">{{cite web |url=http://www.huntfor.com/arthistory/c19th/artnouveau.htm |title=Art Nouveau&nbsp;— Art Nouveau Art |publisher=Huntfor.com |access-date=25. 3. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130222070337/http://www.huntfor.com/arthistory/c19th/artnouveau.htm |archive-date=22. 2. 2013 |url-status=dead }}</ref> {{Multiple image | align = center | direction = horizontal | footer = {{Center|[[Arhitektura odmarališta]] na [[Rügen]]u, ''Fachwerk'' kuće u [[Bernkastel-Kues|Bernkastelu]], dvorac [[Neuschwanstein]] i [[Bauhaus]] škola u [[Weimar]]u.}} | image1 = Kurhaus in Binz.jpg | width1 = {{#expr: (145 * 1500 / 1125) round 0}} | image2 = Bernkastel 12 (5486108438).jpg | width2 = {{#expr: (145 * 1410 / 1200) round 0}} | image3 = Castle_Neuschwanstein.jpg | width3 = {{#expr: (135 * 2182 / 1700) round 0}} | image4 =Bauhaus weimar.jpg | width4 = {{#expr: (145 * 1500 / 1125) round 0}} }} [[Ekspresionistička arhitektura]] je razvijena 1910-ih godina u Njemačkoj pod uticajem [[Art Deco]] i drugih modernih stilova s arhitektima kao što su [[Johann Friedrich Höger]], [[Erich Mendelsohn]], [[Dominikus Böhm]] i [[Fritz Schumacher]]. Njemačka je osobito bila važna u ranom [[Moderna arhitektura|modernističkom]] pokretu, kao što su [[Deutscher Werkbund]] kojeg je pokrenuo [[Hermann Muthesius]] i [[Bauhaus]] pokret kojeg je osnovao [[Walter Gropius]]. Slijedom toga, Njemačka se često smatra kolijevkom moderne arhitekture i dizajna. [[Ludwig Mies van der Rohe]] postao je jedan od svjetski najpznatijih arhitekata u drugoj polovici 20. vijeka. ON je zamislio staklene fasade na [[neboder]]ima.<ref>{{cite book|year=2006|title=A Dictionary of Architecture and Landscape Architecture|url=https://archive.org/details/dictionaryofarch00curl_0|publisher=Oxford University Press|page=[https://archive.org/details/dictionaryofarch00curl_0/page/880 880]|isbn=0-19-860678-8}}</ref> === Književnost i filozofija === {{Glavni|Njemačka književnost}} [[Datoteka:Goethe (Stieler 1828).jpg|thumb|lijevo|200px|[[Johann Wolfgang von Goethe]]]] Njemačka književnost može se pratiti unatrag do srednjeg vijeka djelima pisaca kao što su [[Walther von der Vogelweide]] i [[Wolfram von Eschenbach]]. Poznati njemački pisci su [[Johann Wolfgang von Goethe]], [[Friedrich Schiller]], [[Gotthold Ephraim Lessing]] i [[Theodor Fontane]]. [[Braća Grimm]] su stekla slavu skupljajući i objavljivajući zbirke njemačkih bajki. Grimmovi su također skupili i kodificirali regionalne verzije njemačkog jezika, temeljeći svoj rad na historijskim načelima, njihov ''Deutsches Wörterbuch'', ili njemački rječnik, ponekad se naziva Grimm rječnik, što je počelo 1838, a objavljen je 1854.<ref name = DWBhistory>History of the ''Deutsches Wörterbuch'' from the [http://150-grimm.bbaw.de/start.htm DWB 150th Anniversary Exhibition and Symposium], Berlin: Humboldt-Universität, 2004. {{simboli jezika|De}}, retrieved 27. 6. 2012.</ref> Među utjecajnije književnike 20. vijeka ubrajaju se [[Gerhart Hauptmann]], [[Thomas Mann]], [[Hermann Hesse]], [[Heinrich Böll]] i [[Günter Grass]].<ref>{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/articles/espmark/index.html |title=The Nobel Prize in Literature |publisher=Nobelprize.org |date=3. 12. 1999 |author=[[Kjell Espmark|Espmark, Kjell]] |access-date=28. 3. 2011}}</ref> Godišnje se izdaje prosječno oko 700 milina knjiga na njemačkom jeziku, sa oko 80.000 naslova, od čega je 60.000 novih. Njemačka se nalazi na trećem mjestu po broju izdanih knjiga u svijetu, nakon tržišta engleskog i kineskog govornog područja.<ref>{{cite web|url=http://land-der-ideen.matrix.de/CDA/facts_printing,4563,0,,en.html|title=Land of ideas|publisher=Land-der-ideen.matrix.de|access-date=19. 3. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110427081703/http://land-der-ideen.matrix.de/CDA/facts_printing,4563,0,,en.htm|archive-date=27. 4. 2011}}</ref> Frankfurtski sajam knjiga najvažniji je na svijetu po pitanju međunarodnih poslova i trgovine, s tradicijom dugom više od 500 godina,<ref>{{cite book |title =A History of the Frankfurt Book Fair |isbn =978-1-55002-744-0 |first =Peter |last =Weidhaas |first2 =Carolyn |last2 =Gossage |first3 =Wendy A. |last3 =Wright |publisher =Dundurn Press Ltd. |pages =[https://archive.org/details/historyoffrankfu0000weid/page/11 11 ff] |year=2007 |url =https://archive.org/details/historyoffrankfu0000weid/page/11 }}</ref> također Leipziški sajam knjiga zauzima važno mjesto u Evropi.<ref>{{cite web|last1=Chase|first1=Jefferson|title=Leipzig Book Fair: Cultural sideshow with a serious side|url=http://www.dw.de/leipzig-book-fair-cultural-sideshow-with-a-serious-side/a-18313879|publisher=[[Deutsche Welle]]|date=13. 3. 2015|access-date=25. 4. 2015}}</ref> Njemačka filozofija ima velik historijski značaj: doprinos [[Gottfried Wilhelm Leibniz]]a [[Racionalizam|racionalizmu]]; zatim [[Prosvjetiteljstvo|prosvjetiteljska]] filozofija [[Immanuel Kant|Immanuela Kanta]]; njemački idealizam čiji filozofi su bili [[Johann Gottlieb Fichte]], [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel]], [[Friedrich Wilhelm Joseph Schelling]]; iracionalista i filozofski pesimista [[Arthur Schopenhauer]]; ideja [[Socijalizam|socijalizma]] [[Karl Marx]]a i [[Friedrich Engels]]a; doprinos [[Friedrich Nietzsche|Friedricha Nietzschea]] perspektivizmu; [[Gottlob Frege]] da jedoprnos analitičkoj filozofiji; [[Martin Heidegger]] koji je dao velik doprinos [[Egzistencijalizam|egzistencijalizmu]] i ontologiji, značajan uticaj ostavila je [[Frankfurtska škola]] koju su razvijali [[Max Horkheimer]], [[Theodor Adorno]], [[Herbert Marcuse]] i [[Jürgen Habermas]].<ref>{{cite book|author=Searle, John|year=1987|title=The Blackwell Companion to Philosophy|chapter=Introduction|publisher=Wiley-Blackwell}}</ref> ===Mediji=== {{glavni|Mediji u Njemačkoj}} [[Datoteka:Deutsche Welle.jpg|thumb|200px|Sjedište [[Deutsche Welle]]-a u [[Bonn]]u.]] Među najveće medijske kompanije iz Njemačke koje djeluju na međunarodnom tržištu su [[Bertelsmann]], [[Axel Springer SE]] i [[ProSiebenSat.1 Media]]. Također značajnu ulogu ima [[Deutsche Presse-Agentur]]. [[Televizija u Njemačkoj|Njemačko televizijsko tržište]] je najveće u [[Evropa|Evropi]] sa oko 38 miliona domaćinstava sa TV prijemnikom.<ref>{{cite web|title=Distribution of TV in Germany (German)|url=http://www.astra.de/16795168/tv-verbreitung_in_deutschland|publisher=Astra Sat|date=19. 2. 2013|access-date=10. 12. 2014|archive-date=1. 1. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150101012509/http://www.astra.de/16795168/tv-verbreitung_in_deutschland|url-status=dead}}</ref> Oko 90% njemačkih kućanstava ima kablovsku ili satelitsku televiziju, sa raznim javnim i privatnim RTV kanalima.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/country_profiles/1047864.stm |title=Country profile: Germany |work=BBC News |access-date=28. 3. 2011}}</ref> U Njemačkoj postoji više od 500 javnih i privatnih radio stanica, uključujući i [[Deutsche Welle]] koja svoj program emitira na više stranih jezika.<ref>{{cite web|url=http://www.dw.de/1950-1954/a-326253-1|title=Organization 1950-1954|publisher=Deutsche Welle|access-date=15. 5. 2015|archive-date=2. 4. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402113503/http://www.dw.de/1950-1954/a-326253-1|url-status=dead}}</ref> Njemačka nacionalna radio mreža je [[Deutschlandradio]], dok [[ARD]] stanice pokrivaju lokalne servise. Mnoge od najprodavanijih [[Novine|novina]] i [[časopis]]a u Evropi su upravo one iz Njemačke, listovi (i internet portali) sa najvećim tiražom u Njemačkoj su [[Bild]], [[Die Zeit]], [[Süddeutsche Zeitung]], [[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] i [[Die Welt]], dok su najveći njemački magazini [[Der Spiegel]], [[Stern]] i [[Focus (novine)|Focus]].<ref>{{cite web|url=http://dispatch.opac.d-nb.de/LNG=DU/DB=1.1/|title=ZDB OPAC - start/text|work=d-nb.de|access-date=1. 4. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20060714075848/http://dispatch.opac.d-nb.de/LNG=DU/DB=1.1/|archive-date=14. 7. 2006|url-status=dead}}</ref> Njemačko tržište video igara je jedno od najvećih u svijetu.<ref>{{cite web|last=Purchese |first=Robert |url=http://www.eurogamer.net/articles/germany-becomes-europes-top-market |title=Germany's video game market |publisher=Eurogamer.net |date=17. 8. 2009 |access-date=4. 3. 2012}}</ref> [[Gamescom]] u Kölnu je jedan od vodećih svjetskih sajmova video igara. Popularne serije video igara iz Njemačke su [[Turrican]], [[Anno]], [[The Settlers]], [[Gotika (videoigra)|Gotika]], [[SpellForce: The Order of Dawn]], [[FIFA Manager]], [[Far Cry]] i [[Crysis]]. Relevantni izdavači i programeri igara su [[Ubisoft Blue Byte]], [[Crytek]], [[Deep Silver]], [[Kalypso Media]], [[Piranha Bytes]] i [[Yager Development]]. === Kinematografija === {{glavni|Njemačka kinematografija}} Njemačka kinematografija je ostavila velik trag u svjetskoj filmskoj umjetnosti i tehnici. Prvi radovi [[Max Skladanowsky|braće Skladanowsky]] su prikazani 1895. godine. Svjetski poznat [[Babelsberg Studio]] koji se nalazi u [[berlin]]skoj četvrti [[Postdam]] osnovan je 1912. godine, čime je psato prvim velikim filmskim studijem u svijetu. Danas je najveći evropski studio.<ref>[http://www.studiobabelsberg.com/service/filmstudios-ateliers/neue-film-1/ Studio Babelsberg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110818094006/http://www.studiobabelsberg.com/service/filmstudios-ateliers/neue-film-1/ |date=18. 8. 2011 }} – ''Mit der Erschließung des direkt in der Nachbarschaft befindlichen Filmgeländes mit den Studios Neue Film 1 und Neue Film 2 konnte Studio Babelsberg seine Studiokapazitäten verdoppeln und verfügt so über Europas größten zusammenhängenden Studiokomplex.'', retrieved 3. 12. 2013 (German)</ref> Ran njemačko kino je bilo pod uticajem njemačkih ekspresionista kao što su [[Robert Wiene]] i [[F. W. Murnau|Friedrich Wilhelm Murnau]]. Film [[Metropolis (1927)|''Metropolis'']] čiji je redatelj bio [[Fritz Lang]] smatra se prvim naučn-fantastičnim filmom.<ref>{{cite web|url=http://www.scififilmhistory.com/index.php?pageID=metro|title=SciFi Film History – Metropolis (1927)|publisher=|access-date=28. 9. 2014|archive-date=10. 10. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171010074916/http://www.scififilmhistory.com/index.php?pageID=metro|url-status=dead}}</ref> Film redatelja [[Josef von Sternberg]]a [[Plavi anđeo (1930)|''Plavi anđeo'']] u kojem je glumila [[Marlene Dietrich]] smatra se prvim njemačkim zvučnim [[film]]om.<ref>{{Cite book |last= Bordwell |first= David |authorlink= David Bordwell |author2=Thompson, Kristin |title= Film History: An Introduction |url= https://archive.org/details/filmhistoryintro00thom_325 |origyear=1994 |edition= 2. |year=2003 |publisher=McGraw-Hill |isbn= 978-0-07-115141-2 |page= [https://archive.org/details/filmhistoryintro00thom_325/page/n225 204] |chapter= The Introduction of Sound}}</ref> Filmovi [[Leni Riefenstahl]] su postavili nove umjetničke standarde, kao što primjerice dokumentarni film [[''Trijumf volje'']].<ref>{{cite book|last1=Rother|first1=Rainer|title=Leni Riefenstahl: The Seduction of Genius|date=1. 7. 2003|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=1441159010}}</ref> [[Datoteka:Filmstudio Babelsberg Eingang.jpg|thumb|[[Babelsberg Studio]] kod Berlina, prvi veliki filmski studio u svijetu.]] Mnogi od filmova koji su nastali nakon [[1945.]] godine u poslijeratnom periodu mogu se nazvati ''Trümmerfilm'' (bos. film ruševina). Takav film je primjerice ''[[Ubojice među nama]]'' (1946) redatelja [[Wolfgang Staudte|Wolfganga Staudtea]]. Među poznatije [[Istočna Njemačka|istočnonjemačke]] filmove mogu se ubrojati ''[[Der Untertan]]'' (1951), ''[[Podijeljeno nebo]]'' (1964) čiji je redatelj [[Konrad Wolf]], filmska adaptacija književnog djela ''Jakov lažljivac'' kojeg je napisao [[Jurek Becker]], a filmski adaptirao [[Frank Beyer]] ka film ''[[Jakov lažljivac (film)|Jakov lažljivac]]'' (1975), koji je bio jedini istčnonjemački film nominovan za [[Oscar]]a. Filmovi Zapadne Njemačke iz 1950-ih godina mogu se po žanru definirati kao ''[[Heimatfilm]]'' (bos. domoljubni film), ti filmovi prikazuju ljepotu zemlje i moralni integritet ljudi koji žive u njoj.<ref>Stephen Brockmann, ''A Critical History of German Film,'' Camden House, 2010, p. 286. isbn 1571134689</ref> Tokom 1970-ih i 1980-ih, poznati redatelji [[Novi njemački film|novog njemačkog filma]] bili su [[Volker Schlöndorff]], [[Werner Herzog]], [[Wim Wenders]] i [[Rainer Werner Fassbinder]]. Njemački filmovi kao što su ''[[Das Boot]]'' (1981), ''[[Nedovršena priča]]'' (1984), ''[[Good Bye, Lenin!]]'' (2003), ''[[Glavom kroz zid]]'' (2004), ''[[Bijela traka]]'' (2009), ''[[Konferencija životinja]]'' (2010), ''[[Atlas oblaka]]'' (2012) su ostvarili međunarodni uspjeh. [[Oscar za najbolji strani film|Oscara za najbolji strani film]] dobili su njemački filmovi ''[[Limeni bubanj]]'' 1979. godine, ''[[Nigdje u Africi]]'' 2002. godine i ''[[Život drugih]]'' 2007. godine.<ref>{{cite web|url=http://www.imdb.com/title/tt0405094/awards|title=Awards:Das Leben der Anderen|publisher=IMDb|access-date=28. 3. 2011}}</ref> Dodjela [[Evropska filmska nagrada|Evropske filmske nagrade]] se vrši svake godine, od čega svake druge u [[Berlin]]u, domu Evropske filmske akademije. [[Berlinale|Berlinski međunarodni filmski festival]] poznat kao "Berlinale", na kojem se od 1951. za najbolje filmove dodjeluje nagrada "Zlatni medvjed" je jedan od najvažnijih filmskih festivala u Evropi i svijetu. === Kuhinja === {{glavni|Njemačka kuhinja}} [[Datoteka:Black Forest gateau.jpg|thumb|Schwarzwald torta]] Njemačka kuhinja varira zavisno od regije do regije, te često postoje sličnosti između kuhinja nekih njemačkih regija sa regijama susjednih država (npr postoje neke kulinarske sličnosti između kuhinje Južne Bavarske, [[Švabija|Švabije]] sa kuhinjama Švicarske i Austrije). Internacionalno poznata jela kao što su [[pizza]], [[suši]], [[Kineska kuhinja|kineska]], [[Grčka kuhinja|grčka]], [[indijska kuhinja]], [[doner kebab]], također su popularna i lako dostupna u Njemačkoj, zahvaljujući različitim etničkim zajednicama. [[Hljeb|Kruh]] predstavlja značajan dio njemačke kuhinje, njemački pekari proizvode oko 600 vrsta kruha i oko 1.200 različitih vrsta kolača i peciva. Njemački [[sir]]evi predstavljaju trećinu sireva proizvedenih u Evropi.<ref name=IG>[https://books.google.com/books?id=sjW9adVFS2kC&pg=PA113 The Complete Idiot's Guide to Cheeses of the World - Steve Ehlers, Jeanette Hurt<!-- Bot generated title -->]. pp. 113-115.</ref> U 2012. godini oko 99% proizvedenog mesa u Njemačkoj činila je svinjetina, piletina i govedina. Nijemci proizvode svoje poznate kobasice u 1.200 različitih vrsta uključujući [[Bratwurst]], [[Weißwurst]] i [[Currywurst]].<ref>{{cite web | url = http://germanfoods.org/german-food-facts/german-hams-sausages-meats-guide/ | title = Guide to German Hams and Sausages | publisher = German Foods North America | access-date = 26. 3. 2015 | archive-date = 22. 3. 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150322084957/http://germanfoods.org/german-food-facts/german-hams-sausages-meats-guide/ | url-status = dead }}</ref> Tokom 2012. godine, od ukupne prodaje hrane, 3,9% je bilo [[Organska hrana|organske hrane]].<ref>{{cite web | url = https://www.foodwatch.org/de/informieren/bio-lebensmittel/mehr-zum-thema/zahlen-daten-fakten/ | title =Numbers, data, facts about the organic food sector|language=de| publisher= Foodwatch | access-date=4. 6. 2015|quote=Bio-Produkte machen lediglich 3,9 Prozent des gesamten Lebensmittelumsatzes in Deutschland aus (2012).}}</ref> Iako [[vino]] postaje sve više popularno u mnogim dijelovima Njemačke, naročito u njemačkim vinskim regijama,<ref>{{cite web|title=German Wine Statistics|url=http://www.germanwineusa.com/press-trade/statistics.html|publisher=Wines of Germany, Deutsches Weininstitut|access-date=14. 12. 2014|archive-url=https://archive.today/20141214121534/http://www.germanwineusa.com/press-trade/statistics.html|archive-date=14. 12. 2014|url-status=dead}}</ref> ipak nacionalno alkoholno piće je [[pivo]]. Njemačka potrošnja piva po osobi je iznosila 110 litara u 2013, i dalje je među najvišima u svijetu.<ref>{{cite news | url = http://www.ibtimes.co.uk/top-10-heaviest-beer-drinking-countries-czech-republic-germany-sink-most-pints-1475764 | title = Top 10 Heaviest Beer-drinking Countries: Czech Republic and Germany Sink Most Pints | access-date=6. 5. 2015 | author = Samantha Payne | date=20. 11. 2014}}</ref> === Sport === {{glavni|Sport u Njemačkoj}} [[Datoteka:Germany champions 2014 FIFA World Cup.jpg|thumb|lijevo|250px|Nogometna reprezentacija Njemačke je nakon pobjede na [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2014.|svjetskom nogometnom prvenstvu 2014.]] postala po četvrti put svjetski prvak u nogometu.]] Po podacima iz 2009. i 2010. oko 27,8 miliona Nijemaca bilo je organizirano u oko 91.000 sportskih klubova i udruženja.<ref>{{cite web|url=http://www.dosb.de/de/organisation/organisation/|title=Der Deutsche Olympische Sportbund: Wir über uns|author=DOSB|work=dosb.de|access-date=23. 9. 2015}}</ref> Najveći broj sportskih društava je obuhvaćen krovnom organizacijom Njemačkog olimpijskog sportskog saveza (DOSB). Najčešći i najpopularniji sport u Njemačkoj je [[nogomet]]. Po podacima iz 2012. u sklopu Njemačkog nogometnog saveza (DFB) organizirano je 172.000 klubova sa oko 6,8 miliona članova,<ref>{{cite web|url=http://www.dfb.de/index.php?id=11015|title=Mitglieder|work=DFB - Deutscher Fußball-Bund e.V.|access-date=23. 9. 2015}}</ref> a [[nogometna reprezentacija Njemačke]] može se pohvaliti sa četiri titule svjetskih prvaka u nogometu: [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1954.|1954]], 1974, 2006. i [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2014.|2014.]] godine. Njemačka je također i dva puta bila organizator [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1974.|Svjetskog prvenstva 1974.]] i [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2006.|2006]], a oba puta je i postala svjetski prvak. Ona je i jedina država čije su nogometne reprezentacije i u muškoj i u ženskoj konkurenciji bili prvaci svijeta. Najveći stadion, namijenjen za međunarodne susrete, je [[Olimpijski stadion (Berlin)|Olimpijski stadion u Berlinu]] (kapaciteta 74.224 mjesta), dok je [[Westfalenstadion|Signal Iduna Park]] u [[Dortmund]]u najveći nogometni stadion po kapacitetu na nivou Bundeslige sa preko 80.500 mjesta (od čega je 24.454 sjedećih). U motosportu, najveći javni interes Nijemci pokazuju za Formulu 1 i DTM, u kojima su njemački vozači i konstruktori među vodećim. [[Michael Schumacher]] je sedmorostruki svjetski prvak u Formuli 1 i do danas najuspješniji vozač Formule 1 u njenoj historiji, dok je [[Sebastian Vettel]] dosad najmlađi svjetski prvak u historiji ovog takmičenja. Osim toga, popularni su i zimski sportovi u kojima Njemačka ima vrhunske sportiste i olimpijske pobjednike. Među najuspješnijim su i skijaši-skakači [[Sven Hannawald]] i [[Jens Weißflog]] te olimpijska pobjednica klizačica [[Katarina Witt]]. === Moda i dizajn === {{glavni|Njemačka moda}} [[Datoteka:Claudia Schiffer 20091006 Chanel 01.jpg|thumb|200px|[[Claudia Schiffer]], njemački supermodel.]] Njemački dizajneri su lideri modernog dizajna linije proizvoda, [[Bauhaus]]ovi dizajneri poput [[Ludwig Mies van der Rohe|Ludwiga Miesa van der Rohea]], [[Dieter Rams]] iz [[Braun]]a su među najpoznatijima.<ref>{{cite web|title=Bauhaus: The Single Most Influential School of Design|url=http://gizmodo.com/5918142/8-beautiful-things-from-bauhaus-the-single-most-influential-school-of-design|publisher=gizmodo|date=13. 6. 2012|access-date=9. 12. 2014|archive-date=21. 12. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141221015122/http://gizmodo.com/5918142/8-beautiful-things-from-bauhaus-the-single-most-influential-school-of-design|url-status=dead}}</ref> Njemačka je vođeća zemlja u [[moda|modnoj]] industriji. Njemačka tekstilna industrija broji oko 1.300 kompanija sa više od 130.000 uposlenih u 2010. godini, koja je ostvarila prihod od 28 milijardi eura. Gotovo oko 44% proizvoda se izvozi.<ref>{{cite web|url=http://www.bmwi.de/BMWi/Navigation/Wirtschaft/branchenfokus,did=196528.html?view=renderPrint&page=0|title=BMWI Branchenfokus Textil und Bekleidung|publisher=|access-date=28. 9. 2014|archive-url=https://archive.today/20120721161228/http://www.bmwi.de/BMWi/Navigation/Wirtschaft/branchenfokus,did=196528.html?view=renderPrint&page=0|archive-date=21. 7. 2012|url-status=dead}}</ref> [[Berlinska sedmica mode]], modni sajam Bread and Butter održavaju se dva puta godišnje.<ref>{{cite web|title=Berlin as a fashion capital: the improbable rise|url=http://www.fashionunited.co.uk/fashion-news/fashion/germanys-fashion-capital-the-improbable-rise-of-berlin-2012011713844|publisher=Fashion United UK|date=12. 1. 2012|access-date=15. 5. 2015}}</ref> München, Hamburg i Düsseldorf također su važni gradovi po pitanju dizajna i modne industrije. Poznati modni dizajneri iz Njemačke su [[Karl Lagerfeld]], [[Jil Sander]], [[Wolfgang Joop]], [[Philipp Plein]] i [[Michael Michalsky]]. Među važnijim modnim markama su [[Hugo Boss]], [[Escada]], [[Adidas]], [[Puma AG|Puma]], [[Jack Wolfskin]]. Svejtski poznati supermodeli iz Njemačke su [[Claudia Schiffer]], [[Heidi Klum]], [[Tatjana Patitz]], [[Nadja Auermann]], kao i [[Toni Garrn]], [[Julia Stegner]], [[Eva Padberg]] i [[Diane Kruger]]. == Također pogledajte == * [[Alumniportal Deutschland]] * [[Eilenburg]] * [[Glücksburg]] * [[Husum]] * [[Uetersen]] == Reference == {{refspisak|2}} {{Geografska lokacija | Centar = {{ZID|Njemačka}} | Sjever = {{ZID|Danska}} | Sjeveroistok = [[Baltičko more]] | Istok = {{ZID|Poljska}}<br /> {{ZID|Češka}} | Jugoistok = {{ZID|Austrija}} | Jug = {{ZID|Austrija}}<br /> {{ZID|Švicarska}} | Jugozapad = {{ZID|Francuska}} | Zapad = {{ZID|Francuska}}<br /> {{ZID|Holandija}}<br /> {{ZID|Belgija}}<br /> {{ZID|Luksemburg}} | Sjeverozapad = [[Sjeverno more]] }} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Germany}} * [http://www.deutschland.de/en www.deutschland.de] - multimedijalni višejezični portal o Njemačkoj * [http://www.statistikportal.de/ Statistikportal.de] - Službeni statistički podaci * [https://web.archive.org/web/20050125093132/http://www.bundesregierung.de/en Bundesregierung Deutschland] - Službena stranica savezne vlade * [https://web.archive.org/web/20040608011108/http://eng.bundespraesident.de/ Bundespräsident] - Službena stranica predsjednika Njemačke * [http://www.bundestag.de/htdocs_e/ Bundestag] - Službena stranica njemačkog parlamenta * [https://web.archive.org/web/20111111184453/http://www.geografija.hr/novosti.asp?id_novosti=843&id_projekta=0 Urbani sistem Njemačke prije i poslije ujedinjenja] {{Njemački kancelari}} {{Njemačka po temama}} {{EU}} {{Države Evrope}} {{Mediteranska unija}} {{NATO}} {{Vijeće Evrope}} {{Istaknuti članak}} [[Kategorija:Države članice NATO-a]] [[Kategorija:Države svijeta]] [[Kategorija:Njemačka]] [[Kategorija:Države i teritorije osnovane 1871.]] [[Kategorija:Države članice Vijeća Evrope]] hec41up25amroeh9222ey26i8wheqql 3669735 3669734 2024-11-26T07:35:45Z 86.33.74.14 Noko 3669735 wikitext text/x-wiki {{Infokutija država | zvanično_ime = Savezna Republika Njemačka | izvorno_ime = {{jezik|de|''Bundesrepublik Deutschland''}} {{de simbol}} | ime_genitiv = Njemačke | zastava = Flag of Germany.svg | grb = Coat of Arms of Germany.svg | uzrečica = Einigkeit und Recht und Freiheit<br />({{bs|Jedinstvo, pravda i sloboda}}) | himna = [[Deutschlandlied]] (Treća strofa){{Center|[[Datoteka:National anthem of Germany - U.S. Army 1st Armored Division Band.ogg]]}} | mapa = EU-Germany.svg | glavni_grad = [[Berlin]] | glavni_grad_kordinati = {{coord|52|52|N|13|37|E|type:city|title=Berlin}} | najveći_grad = [[Berlin]] | službeni_jezik = [[njemački]] | državno_uređenje = [[Savezna republika]] | vrsta_prve_vlasti = [[Predsjednik Njemačke|Predsjednik]] | vladar_prva_vlast = [[Frank-Walter Steinmeier]] | vrsta_druge_vlasti = [[Njemački kancelar|Kancelar]] | vladar_druga_vlast = [[Olaf Scholz]] | vrsta_treće_vlasti = | vladar_treća_vlast = | nezavisnost = [[Njemačko carstvo]] | nezavisnost_priznato = [[18. januar]] [[1871]] | površina = 357.104 | po_površini_na_svijetu = 61. na svijetu | procenat_vode = 2,18% | stanovnika = {{povećanje}} 83.019.200 | stanovnika_godina = Procjena 2018 | po_broju_stanovnika_na_svijetu = 16. na svijetu | gustoća = 225 | po_broju_gustoće_na_svijetu = 37. na svijetu | bdp_ukupno = $4,555 biliona | bdp_godina = Procjena 2019 | po_broju_bdp_na_svijetu = 4. na svijetu | bdp_per_capita = $54.983 | hdi = {{povećanje}} 0.939 | hdi_godina = 2018 | hdi_nivo = <span style="color:#009900;">visok</span> | po_broju_hdi_na_svijetu = 5. na svijetu | gini = {{smanjenje}} 31.1 | gini_godina = 2018 | po_broju_gini_na_svijetu = 26. na svijetu | valuta = [[Euro]] ([[€]]) ([[EUR]]) | vremenska_zona = ([[UTC]]+1) | najveća_tačka_ime = [[Zugspitze]] | najveća_tačka_metara = 2 962 | najveće_jezero_ime = [[Bodensko jezero]] | najveće_jezero_površina = 571,5 | najveća_rijeka_ime = [[Rajna]] | najveća_rijeka_dužina = 865 | nacionalni_dan = [[3. oktobar]] | internetski_nastavak = [[.de]] | pozivni_broj = +49 | komentar = |}} '''Njemačka''' ({{jez-de|Deutschland}}), službeno '''Savezna Republika Njemačka''' ({{audio|De-Bundesrepublik_Deutschland.ogg|pomoć=ne|Bundesrepublik Deutschland}}), broju migranata u svijetu.<ref>[http://www.migrationinformation.org/datahub/countrydata/country.cfm Germany: Inflow of foreign population by country of nationality, 1994 to 2003]</ref> Za područje pod imenom Germania u kojoj živi nekoliko [[Germani|germanskih naroda]] se zna i bilježi već od 100. godine n. e. Počevši od 10. vijeka, njemačka područja čine središnji dio [[Sveto rimsko carstvo|Svetog Rimskog Carstva]] koje traje sve do 1806. godine. Tokom 16. vijeka, sjever Njemačke postaje središte [[Reformacija|protestanske reformacije]]. Njemačka se prvi put pojavljuje kao savremena [[nacionalna država]] nakon [[Ujedinjenje Njemačke|Njemačkog ujedinjenja]] tokom [[Francusko-pruski rat|Francusko-pruskog rata]] 1871. godine. Nakon [[Drugi svjetski rat|drugog svjetskog rata]], Njemačka je bila podijeljena u dvije zasebne države: [[Njemačka demokratska republika|Istočnu Njemačku]] i [[Zapadna Njemačka|Zapadnu Njemačku]] u skladu sa granicama savezničkih okupacionih zona.<ref>[[Federalni Ustavni sud Njemačke]] (2 BvF 1/73; BVerfGE 36, 1): [[Njemačko carstvo]] kao država Nijemaca je potpuno identično [[Zapadna Njemačka|Saveznoj republici Njemačkoj]] [jer postoji kao nacionalna država i ''međunarodnopravnni subjektivitet''([[međunarodno javno pravo]]) od 1871]. Godine 1949, nakon podjele na [[Njemačka demokratska republika|istočnu]] i zapadnu Njemačku nije se smatralo za osnivanje nove zapadnonjemačke države niti nasljednice Njemačkog carstva, nego je reorganizovan samo taj dio Njemačke.</ref> Dvije države su ponovno [[Reunifikacija Njemačke|ujedinjene]] 1990. godine. Zapadna Njemačka je 1957. godine postala osnivačka članica Evropske zajednice, koja 1993. godine postaje Evropska unija. Njemačka je dio neograničene [[Šengenski sporazum|Šengenske zone]] i usvojila je evropsku valutu, [[euro]], 1999. godine. Njemačka je [[Federacija|federalna]] [[parlamentarna republika]] sastavljena od [[Njemačke savezne pokrajine|16 saveznih država]]. Glavni i ujedno najveći grad je [[Berlin]]. Njemačka je članica [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]], [[NATO|NATO-a]], [[G8]] i [[Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj|OECD-a]]. Ona je jedna od vodećih industrijskih zemalja u svijetu, sa trećom najvećom privredom po nominalnom [[Bruto domaći proizvod|BDP-u]] i petom po [[Paritet kupovne moći|PKM-u]]. Ona je najveći izvoznik i drugi najveći uvoznik robe. Godišnje alocira drugi najveći iznos međunarodne pomoći u svijetu,<ref>{{cite web|url=http://www.topnews.in/germany-worlds-second-biggest-aid-donor-after-us-229970|title=Germany world's second biggest aid donor after US - TopNews|work=topnews.in|access-date=23. 9. 2015|archive-date=24. 5. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110524095558/http://www.topnews.in/germany-worlds-second-biggest-aid-donor-after-us-229970|url-status=dead}}</ref> dok je šesta u svijetu po vojnim troškovima.<ref>{{cite web | url = http://www.sipri.org/contents/milap/milex/mex_major_spenders.pdf/download | title = The fifteen major spenders in 2006 | access-date=23. 8. 2007 | year=2007 | format = PDF | work = Recent trends in military expenditure | publisher = Stockholm International Peace Research Institute | access-date=5. 2. 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070814224502/http://www.sipri.org/contents/milap/milex/mex_major_spenders.pdf/download | archive-date=14. 8. 2007 | url-status = dead }}</ref> Ona je razvila visoki standard života i uspostavila opsežni sistem [[Socijalna sigurnost|socijalne sigurnosti]]. Igra važnu ulogu u evropskoj politici a održava mnoga bliska partnerstva i na globalnom nivou.<ref>{{cite web|url=http://www.iht.com/articles/2008/04/04/europe/poll.php|archive-url=https://web.archive.org/web/20080404235732/http://www.iht.com/articles/2008/04/04/europe/poll.php|title=The leader of Europe? Answers an ocean apart|archive-date=4. 4. 2008|work=iht.com|access-date=23. 9. 2015|url-status=dead}}</ref> Njemačka je poznata i kao vodeća zemlja u nekoliko naučnih i tehnoloških područja.<ref>{{cite web|url=http://www.innovations-report.de/html/berichte/informationstechnologie/bericht-109339.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20111005051348/http://www.innovations-report.de/html/berichte/informationstechnologie/bericht-109339.html|title=Confidently into the Future with Reliable Technology|author=Idea TV GmbH|archive-date=5. 10. 2011|work=innovations-report.de|access-date=23. 9. 2015|url-status=dead}}</ref> ==Historija== {{glavni|Historija Njemačke}} [[Njemački jezik]] i "germanizam" traju više od hiljadu godina, ali je država po imenu Njemačka formirana kao moderna nacionalna država tek 1871. godine, kada je [[Pruska]] predvodila njemačke države do pobjede nad [[Francuska|Francuskom]]. Tada je nastao drugi njemački ''Reich'' (''rajh''), obično prepoznatljiv kao carstvo. ===Prahistorija=== [[Datoteka:Nebra Scheibe.jpg|thumb|Nebeski disk Nebra]] Otkriće donje vilice [[Mauer 1]] 1907. godine dokazuje postojanje ljudskog života na prostorima današnje Njemačke još prije 600.000 godina.<ref>{{cite web|url=http://www.pnas.org/content/107/46/19726.full|title=Radiometric dating of the type-site for Homo heidelbergensis at Mauer, Germany|work=[[Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|PNAS]]|date=27. 8. 2010|access-date=27. 8. 2010}}</ref> Najstariji komplet lovačko oružja na svijetu koji je ikada pronađen, otkriven je u rudniku uglja u kod [[Schöningen]]a gdje su pronađena koplja dužine 6–7,5 metara starosti oko 380.000 godina.<ref>{{cite web|url=http://archive.archaeology.org/9705/newsbriefs/spears.html|title=World's Oldest Spears|work=archive.archaeology.org|publisher= |date=3. 5. 1997|access-date=27. 8. 2010}}</ref> Dolina Neander je bila prvo mjesto gdje su nađeni ostaci pračovjeka 1856, poznatog kao [[Neandertalac]]. Za Neandertalca 1 poznato je da su njegovi ostaci stari oko 40.000 godina. Također pronađeni su ostaci ''Homo sapiensa'' u Švapskim jurama kod [[Ulm]]a. Pronađeni ostaci također uključuju kosti ptica, kljovu mamuta, što predstavlja najstariji muzički instrument koji je pronađen. Također oko 42.000 godina stara skluptura čovjeka-lava iz [[Ledeno doba|Ledenog doba]] predstvlja najstariju figuru koja je ikada pronađena<ref>{{cite web|url=http://www.theartnewspaper.com/articles/Ice-Age-iLion-Mani-is-worlds-earliest-figurative-sculpture/28595|title=Ice Age Lion Man is world's earliest figurative sculpture|work=[[The Art Newspaper]]|date=31. 1. 2013|access-date=31. 1. 2013|archive-date=15. 2. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150215162121/http://www.theartnewspaper.com/articles/Ice-Age-iLion-Mani-is-worlds-earliest-figurative-sculpture/28595|url-status=dead}}</ref> te [[Venera iz Hohle Felsa]] stara oko 35.000 godina. [[Nebeski disk Nebra]] pronađen je nedaleko od gradića Nebra nedaleko od [[Hale]]a u pokrajini [[Saksonija-Anhalt]]. ===Germani=== {{glavni|Germani}} [[Datoteka:Germanic tribes (750BC-1AD).png|mini|lijevo|Širenje [[Germani|Germanskih plemena]] [[750]]. p. n. e. do [[1]]. n. e.]] Pretpostavlja se da se je etnogeneza Germanskih plemena desila tokom nordijskog [[Bronzano doba|bronzanog doba]], ili najkasnije tokom predrimskog [[Željezno doba|željeznog doba]]. Iz južne [[Skandinavija]] i sjeverne Njemačke, plemena su počela da se šire prema jugu, istoku i zapadu u prvom vijeku p. n. e, te su uspostavili kontakte sa [[Kelti|keltskim plemenima]] iz [[Galija|Galije]] te sa [[Iranski narodi|iranskim]], [[Baltički narodi|baltičkim]] i [[Slaveni|slavenskim]] plemenima [[Istočna Evropa|istočne Evrope]]. Malo se zna o ovom ranom periodu germanske historije izvan tog što je zabilježeno u djelovanjima sa [[Rimsko carstvo|rimskim carstvom]], etimološkim istraživanjima i arheološkim nalazima.<ref name="Claster">Jill N. Claster: ''Medieval Experience: 300–1400''. NYU Press 1982, str. 35. {{ISBN|0-8147-1381-5}}.</ref> Za vrijeme [[Cezar Augustus|Augustusa]], rimski vojskovođa [[Publius Quinctilius Varus]] počinje invaziju Germanije (izraz koji su Rimljani koristili za područje između [[Rajna|Rajne]] i [[Ural]]a), i u ovom vremenu germanska plemena se po prvi put upoznavaju sa rimskom vojnom taktikom dok zadržavaju svoj plemenski identitet. 9. godine n. e, tri rimske legije pod vodstvom Varusa su doživjele poraz od [[Čerusci|čeruskog]] vođe [[Arminius]]a u [[Bitka kod Teutoburške šume|bitci kod Teutoburške šume]]. Tako je savremena Njemačka, sve do Rajne i [[Dunav]]a, ostala van Rimskog carstva. Do 100. godine, doba [[Tacit]]ove "Germanije", Germani su se naselili širom dolina tih rijeka, posjedujući većinu teritorije savremene Njemačke. U 3. vijeku se pojavljuju nekoliko velikih zapadnogermanskih plemena: [[Alemani]], [[Franci]], [[Sasi]] i [[Frizi]] među ostalih. Oko 260, germanski narodi su se probili kroz rimsku granicu na Dunavu i prešli u zemlje pod rimskom vlasti.<ref name="Cambridge ancient history">The Cambridge Ancient History, vol. 12, str. 442. {{ISBN|0-521-30199-8}}.</ref> ===Sveto rimsko carstvo=== {{glavni|Sveto rimsko carstvo}} [[Datoteka:Holy Roman Empire ca.1600.svg|mini|desno|250px|Karta Svetog rimskog carstva]] [[Datoteka:Lucas Cranach (I) workshop - Martin Luther (Uffizi).jpg|thumb|lijevo|Martin Luther]] Njemački jezik i "germanizam" postoje više od hiljadu godina, ali je država po imenu Njemačka formirana kao moderna nacionalna država tek 1871. godine, kada je dominacija nad Pruskom propala. Tada je nastao drugi njemački Reich, u historiografiji obično poznat i kao Carstvo. ''Prvi reich'', poznatiji i kao [[Sveto rimsko carstvo]] njemačke nacije, je potekao od [[Karolinško carstvo|Karolinškog carstva]] (843), koga su osnovali [[Čarlemanci]] 25. decembra 800. godine, a koji je trajao sve do 1806. Tokom ovih hiljadu godina, Nijemci su uspješno proširili svoj uticaj uz pomoć katoličke crkve. Godine 1517. [[Martin Luther]] je objavi svojih ''devedeset pet teza'' u [[Wittenberg]]u, te počinje [[Reformacija|reformaciju]] u Katoličkoj crkvi. [[Luteranizam]] i [[kalvinizam]] postaju službene religije u njemačkim pokrajinama nakon 1530. i 1648. godine. Ova događanja su dovela do [[Tridesetogodišnji rat|Tridesetogodišnjeg rata]] (1618), koji je, kada se završio [[Westfalski mir|Westfalskim mirom]] 1648. godine, učinio da Njemačka postane ekonomski iscrpljena i politički nestabilna.<ref>{{cite journal|last=Philpott|first=Daniel|title=The Religious Roots of Modern International Relations|url=https://archive.org/details/sim_world-politics_2000-01_52_2/page/206|journal=World Politics|date=januar 2000|volume=52|issue=2|pages=206–245|doi=10.1017/S0043887100002604}}</ref> Ovakva situacija je omogućila [[Napoleon]]u da 1806. porazi Njemačku. Poslije toga, [[Francuska]] je postala krvni neprijatelj Njemačke. U [[Francusko-pruski rat|Francusko-pruskom ratu]] 1870, Njemačka se osvetila Francuskoj, kao i u [[Prvi svjetski rat|Prvom svjetskom ratu]] 1914-19, kada je invazija na Francusku bila glavni cilj. [[Sveto rimsko carstvo]] se proširilo tako što je sklopljen savez Njemačke i [[Austrija|Austrije]], gdje je glavnu riječ imala Njemačka. Između 1815. i 1871. Njemačka se sastojala od mnoštva malih država (39), od kojih je napravljen Njemački savez (''Deutscher Bund''). ===Njemačka konfederacija i ujedinjenje Njemačke=== {{glavni|Njemačka konfederacija|Njemačko carstvo}} [[Datoteka:Wernerprokla.jpg|thumb|Osnivanje njemačkog carstva u Versillesu 1871. godine]] [[Datoteka:Deutsches Reich 1871-1918.png|thumb|lijevo|200px|Njemačko carstvo (1871-1918)]] Nakon [[Napoléon Bonaparte|Napoleonovog]] pada saziva se [[Bečki kongres]] 1814, te se osniva [[Njemačka konfederacija]], labavi savez 39 njemačkih država. Neslaganje s restauratorskom politikom je djelimično dovela do pojave liberalnih pokreta, nakon čega slijedi nova mjera represije od strane austrijskog državnika [[Klemens Wenzel von Metternich]]a, poznata kao [[Zollverein]] (''tarifna unija'') je produbila ekonomsko ujedinjenje Njemačke.<ref>{{cite journal |last=Henderson |first=W. O. |title=The Zollverein |journal=History |date=januar 1934 |volume=19 |issue=73 |pages=1–19 |doi=10.1111/j.1468-229X.1934.tb01791.x}}</ref> Nacionalni i liberalni ideali iz [[Francuska revolucija|Francuske revolucije]] dobili su veliku podršku među Nijemcima, naročito kod mlađih generacija. Hambacher Fest je bio glavni događaj u prilog njemačkom jedinstvu, slobodi i demokraciji. Tokom niza revolucija 1848. godine, tokom kojih je uspostavljena republika u Francuskoj, intelektualni i pučki sloj stanovništva je digao revoluciju 1848. u njemačkim državama. Kralj [[Wilhelm I]] imenuje [[Otto von Bismarck|Otta von Bismarcka]] za kancelara Pruske 1862. Bismarck je uspješno poveo [[Drugi šlezvički rat|rat protiv Danske]] 1864, [[Austrijsko-pruski rat]] nakon kojeg je osnovana Sjevernonjemačka konfederacija (Norddeutscher Bund) 1867, te je isključena Austrija iz konfederacijskih odnosa. Nakon poraza Francuza u Francusko-pruskom ratu 1871. proglašeno je Njemačko carstvo u [[Dvorac Versailles|Versaillesu]], te su ujedinjeni svi dijelovi Njemačke, osim Austrije. [[Hoencolerni|Hoencolernški]] kralj je vladao Njemačkom, a glavni grad ujedinjene Njemačke je bio [[Berlin]]. U ''Gründerzeit'' periodu nakon ujedinjenja Njemačke, Bismarck je u vanjskoj politici Njemačkoj osigurao saveznike, izolirao Francusku, te izbjegavao rat. Nakon Berlinske konferecije, Nijemci su tražili nekoliko kolonija uključujući [[Njemačka istočna Afrika|Njemačku istočnu Afriku]], [[Njemačka jugozapadna Afrika|Njemačku jugozapadnu Afriku]], [[Togoland]] i [[Kamerun]].<ref>{{cite book |title=100 maps |year=2005 |publisher=Sterling Publishing |isbn=978-1-4027-2885-3 |editor=Black, John |page=202}}</ref> [[Vilim II, car Njemačke|Wilhelm II]] je težio ka agresivnoj politici i upotrebi vojne sile. Većina saveza unutar kojih je Njemačka bila, nisu obnovljeni, te novi su bili isključeni. [[Sarajevski atentat|Atentat na austrougarskog prijestolonasljednika]] [[Franjo Ferdinand Austrijski|Franju Ferdinanda]] 28. juna 1914. godine označio je povod za [[Prvi svjetski rat|Svjetski rat]]. Njemačka, kao dio [[Centralne sile|Centralnih sila]] je pretrpila poraz od sila [[Antanta|Antante]] u jednom od najkrvavijih sukoba svih vremena. Ukupno je poginulo oko dva miliona njemačkih vojnika tokom Prvog svjetskog rata.<ref>{{cite news |url = http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,530319,00.html |title = Last German World War I Veteran Believed to Have Died |work =Spiegel Online |date=22. 1. 2008 |first =David |last =Crossland |access-date=25. 3. 2011}}</ref> [[Njemačka revolucija]] je izbila u oktobru 1918. godine, kralj Wilhelm II je abdicirao. Primirje je potpisano 11. novembra 1918. godine, Njemačka potpisuje [[Versajski sporazum]] u junu 1919. Nijemci su ovaj sporazum doživjeli kao nepravedan i ponižavajući.<ref> {{Cite book | first1=Manfred F.| last1=Boemeke | first2= Gerald D.| last2= Feldman | author2-link= Gerald Feldman | first3= Elisabeth | last3= Glaser |series=Publications of the German Historical Institute |chapter=Introduction |pages=[https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3/page/1 1]–20 |title=Versailles: A Reassessment after 75 Years | url=https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3|publisher=Cambridge University Press|year=1998 |isbn=978-0-521-62132-8}}</ref><ref> {{Cite book |editor1-first=Manfred F.|editor1-last=Boemeke |editor1-link= |editor2-first= Gerald D.|editor2-last= Feldman |editor2-link= Gerald Feldman |editor3-first= Elisabeth |editor3-last= Glaser |editor3-link= |series=Publications of the German Historical Institute |first1=Fritz|last1=Klein|author-link1 =Fritz Klein (historian)|chapter=Between Compiègne and Versailles: The Germans on the Way from a Misunderstood Defeat to an Unwanted Peace |pages=[https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3/page/203 203]–220 |title=Versailles: A Reassessment after 75 Years |url=https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3|publisher=Cambridge University Press|year=1998 |isbn=978-0-521-62132-8}}</ref><ref> {{Cite book |editor1-first=Manfred F.|editor1-last=Boemeke |editor1-link= |editor2-first= Gerald D.|editor2-last= Feldman |editor2-link= Gerald Feldman |editor3-first= Elisabeth |editor3-last= Glaser |editor3-link= |series=Publications of the German Historical Institute |first1=William R.|last1=Keylor |chapter=Versailles and International Diplomacy |pages=[https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3/page/469 469]–505 |title=Versailles: A Reassessment after 75 Years |url=https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3|publisher=Cambridge University Press|year=1998 |isbn=978-0-521-62132-8}}</ref> {{Clear left}} ===Weimarska republika i Treći reich=== {{Glavni|Weimarska republika|Treći reich}} {{Izbori za Njemačku skupštinu 1932. (juli)}} [[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-S33882, Adolf Hitler retouched.jpg|mini|desno|[[Adolf Hitler]]]] Drugi njemački Reich je okončan [[Prvi svjetski rat|Prvim svjetskim ratom]], kada je njemački car [[Vilim II, car Njemačke|Vilim II]] bio prinuđen da [[Abdikacija|abdicira]]. Poslije [[Njemačka novembarska revolucija|Novembarske revolucije]], konstituirana je demokratska [[Weimarska Republika]]. Velika ekonomska moć Njemačke je ostvarena zahvaljujući rezultatu [[Versajski sporazum|Versajskog mira]] i [[Velika depresija|Velike depresije]], što je dovelo do odbacivanja demokratije od strane i lijevo i desno orijentisanih njemačkih građana. Na dvaput održanim izborima 1932, Nacistička partija [[NSDAP]] je dobila 37,3% glasova u [[Izbori za Njemačku skupštinu 1932. (juli)|julu]], a 33% u [[Izbori za Njemačku skupštinu 1932. (novembar)|novembru]]. 30. januara 1933, [[Adolf Hitler]] je imenovan za [[Njemački kancelar|kancelara Njemačke]], a 23. marta 1933. godine njemački parlament je ukinuo [[ustav Weimarske Republike]]. [[Treći reich]] je trajao od 1933. do 1945. i zasnivao se na [[Nacionalsocijalizam|nacionalsocijalizmu]], odnosno nacizmu. 1934. Hitler je preuzeo apsolutnu kontrolu nad vladom, kada je [[de facto]] postao i predsjednik Njemačke. Nakon [[Anschluss|aneksije Austrije]] (1938), politika anektiranja susjednih teritorija, dovela je do [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], koji je u Evropi otpočeo 1. septembra 1939. kada je Njemačka okupirala [[Poljska|Poljsku]]. Njemačka i njeni saveznici su imali veliku i dobro kontroliranu vojsku, koja je preuzela kontrolu nad gotovo cijelom teritorijom Evrope. Poslije operacije [[Operacija "Barbarossa"|Barbarossa]] (napada na [[Sovjetski Savez]]) 22. juna 1941. otvoren je drugi front na istoku, kao i napada na [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjene Države]], kada je prekršen dogovor o nenapadanju Njemačke na SAD, od strane [[Adolf Hitler|Hitlera]] (11. decembra 1941. godine). Od 1941. do 1945. nacistička Njemačka, uz pomoć susjednih kolaboracionista, sistematski je ubila u [[koncentracioni logor|koncentracionim logorima]] 6 miliona [[Jevreji|Jevreja]] ([[holokaust]]) i 5 miliona uglavnom [[Slaveni|Slavena]] i [[Romi|Roma]] ([[porajmos]]). Režim je isto tako ubijao homoseksualce i mentalno retardirane osobe i druge "nesposobne" ljude, ali i politički nepodobne građane (naročito komuniste i socijaliste, ali i religiozne vođe). 8. maja 1945. godine Njemačka je kapitulirala poslije okupacije Berlina od strane ruske [[Crvena Armija|Crvene Armije]] i Zapadnih sila. Prije ulaska [[Crvena Armija|ruskih trupa]] u [[Berlin]], Hitler je izvršio samoubistvo. === Istočna i Zapadna Njemačka === {{Glavni|Savezna Republika Njemačka|Njemačka demokratska republika}} [[Datoteka:Map-Germany-1945.svg|thumb|left|Okupacijske zone Njemačke]] [[Datoteka:West and East Germans at the Brandenburg Gate in 1989.jpg|thumb|Pad Berlinskog zida 1989.]] Nakon kapitulacije nacističke Njemačke, Njemačka i [[Berlin]] su podijeljeni od strane saveznika na četiri okupacijske zone. Ove zone su zajedno prihvatile oko 6,5 miliona Nijemaca protjeranih iz istočnih dijelova Evrope ([[SSSR]], [[Poljska]], [[Jugoslavija]], [[Čehoslovačka]]). Od zapadnih sektora koji su bili pod kontrolom SAD-a, Velike Britanije i Francuske 23. maja 1949. formirana je [[Zapadna Njemačka|Savezna Republika Njemačka]], a od sovjetskog sektora formirana je 7. oktobra 1949. [[Njemačka demokratska republika]] poznatija i kao Istočna Njemačka. Za glavni grad Zapadne Njemačke odabran je [[Bonn]], a Istočne Berlin. Zapadna Njemačka je osnovana kao federalna parlamentarna republika sa socijalnom tržišnom ekonomijom. Počevši od 1948. Zapadna Njemačka je postala glavni primatelj pomoći za obnovu poznatije kao [[Marshallov plan]], koji je koristila za obnovu industrijske proizvodnje, naročito za proizvodnju uglja.<ref>{{cite book|author=Carlin, Wendy|chapter=West German growth and institutions (1945–90)|editors=Crafts, Nicholas; Toniolo, Gianni|year=1996|title=Economic Growth in Europe Since 1945|publisher=Cambridge University Press|page=464|isbn=0-521-49964-X}}</ref> [[Konrad Adenauer]] je bio izabran za prvog saveznog kancelara (''Bundeskanzelar''), te je tu dužnost obavljao od 1949. do 1963. Pod njegovim i vodstvom [[Ludwig Erhard|Ludwiga Erharda]] BRD je imala dugotrajan privredni rast od 1950-ih koji je poznat kao ''ekonomsko čudo''.<ref>{{cite web|url=http://www.bpb.de/izpb/10131/wirtschaft-in-beiden-deutschen-staaten-teil-1|title=Deutschland in den 50er Jahren: Wirtschaft in beiden deutschen Staaten |trans-title=Economy in both German states|author=Werner Bührer|date=24. 12. 2002||work=Informationen zur Politischen Bildung|issue=256|publisher=Bundeszentrale für politische Bildung}}</ref> Zapadna Njemačka se pridružuje [[NATO]]-u 1955, te je bila jedna od zemalja osivača [[Evropska ekonomska zajednica|Evropske ekonomske zajednice]]. [[DDR|Istočna Njemačka]] je bila zemlja članica [[Varšavski pakt|Varšavskog pakta]] pod političkom i vojnom kontrolom [[SSSR]]-a. Iako se DDR predstavljao kao demokratska zemlja, zapravo vlast u zemlji je vlast imala [[Partija socijalističkog jedinstva Njemačke]], koja je na vlasti opstajala zajvaljujući [[Stasi]]ju, golemom aparatu tajne policije<ref name="spiegel_20080311">{{cite web|url = http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,540771,00.html|title = New Study Finds More Stasi Spooks|author = maw/dpa|date=11. 3. 2008|work = [[Der Spiegel]]|access-date=30. 10. 2011}}</ref> i mnogim drugim organizacijama. Ekonomiju DDR-a je kontrolirao Sovjetski savez, DDR je bio zemlja članica Savjeta za uzajamnu ekonomsku pomoć.<ref name=loc-cs>"Germany (East)", Library of Congress Country Study, [http://memory.loc.gov/frd/cs/germany_east/gx_appnb.html Appendix B: The Council for Mutual Economic Assistance]</ref> Dok je vlast u Istočnoj Njemačkoj koristila propagandu socijalnih programa i potencijalne invazije Zapadne Njemačke, mnogi stanovnici su bježali s istoka na zapad za slobodom i prosperitetom.<ref name="NYT_19890822">{{cite news|url = http://www.nytimes.com/1989/08/22/world/westward-tide-of-east-germans-is-a-popular-no-confidence-vote.html?pagewanted=all&src=pm | title = Westward Tide of East Germans Is a Popular No-Confidence Vote|first = Ferdinand|last = Protzman |date=22. 8. 1989|work = The New York Times | access-date=30. 10. 2011}}</ref> 1961. godine izgrađen je [[Berlinski zid]] s ciljem sprječavanja prebjega stanovnika istočnog u zapadni [[Berlin]], te je postao simbolom [[Hladni rat|Hladnog rata]], zbog čega je njegov pad 1989. godine simbolizira pad [[Komunizam|komunizma]] i kraj Hladnog rata i ponovno ujedinjenje Njemačke. Napetosti između istočne i zapadne Njemačke su smanjene tokom ranih 1970-ih za vrijeme Ostpolitika kancelara [[Willy Brandt]]a. U ljeto 1989. godine [[Mađarska]] je prva srušila [[Željezna zavjesa|željeznu zavjesu]] i otvorila svoje granice prema zapadu, što je dovelo do iseljavanja hiljade Nijemaca iz DDR-a u Zapadnu Njemačku preko Mađarske. ===Ujedinjena Njemačka=== {{glavni|Reunifikacija Njemačke}} Poslije pada komunizma u Evropi, Njemačka se ponovo ujedinila (1990), što je dovelo do ekonomskih problema koji se osjećaju i danas. Berlin je ponovo postao glavni grad. Porodice, koje su bile dugi niz godina rastavljene, ponovo su se spojile. Kao dio postkomunističkog procesa, otvoreni su akti tajne policije. Zajedno sa Francuskom, nova Njemačka igra glavnu ulogu u Evropskoj uniji. Njemačka je država koja se zalaže za zajedničku evropsku politiku, odbranu i sigurnost. Kancelar se redovno poziva na sastanke Vijeća Sigurnosti Ujedinjenih Naroda. == Simboli == === Zastava === [[Zastava Njemačke]] u današnjem obliku prihvaćena je 1919. Ponovno je prihvaćena novim ustavom iz 1949. Zastava se sastoji od 3 jednaka vodoravna polja crne (na vrhu), crvene (u sredini) i zlatne/žute boje (na dnu). === Grb === [[Grb Njemačke]] je crni orao na žutoj (zlatnoj) pozadini, s crvenim kljunom i kandžama. Boje na grbu odgovaraju onima na zastavi Njemačke. === Himna === [[Deutschlandlied|Das Lied der Deutschen]] (''Pjesma Njemaca'') jest [[državna himna]] Njemačke. Ova nacionalna himna je imala ironičnu historiju. Riječi je napisao nacionalista i republikanac August Heinrich Hoffmann von Fallersleben 26. augusta 1841. na ostrvu Helgolandu (u to vrijeme britanski posjed). Muziku je komponovao [[Joseph Haydn]]. Prvobitno je muzika bila komponovana za himnu Austrije na tekst pjesme "Bog čuva cara Franza" (Gott erhalte Franz den Kaiser). == Geografija == {{glavni|Geografija Njemačke}} [[Datoteka:Deutschland topo.jpg|mini|desno|220px|Topografska karta Njemačke]] [[Datoteka:Hintersee.jpg|mini|desno|220px|Alpe]] [[Datoteka:Golden Eagle in flight - 5.jpg|mini|desno|220px|Zlatni orao]] [[Datoteka:Vue aérienne du Rhin à Dusseldorf.jpg|mini|desno|220px|Rajna u [[Düsseldorf]]u]] Njemačka se nalazi u prirodnogeografskom središtu Evrope, ali je zbog privredne razvijenosti i pripadnosti [[EU|Evropskoj uniji]] pribrajamo [[Zapadna Evropa|Zapadnoj Evropi]]. Središnji položaj Njemačke u Evropi prometno je vrlo važan, jer se preko nje spajaju istok i zapad Evrope, te sjever i jug. Prometno je Njemačka u evropskim okvirima gotovo nezaobilazna. Na svom sjeveru, Njemačka izlazi na dva mora, [[Sjeverno more|Sjeverno]] i [[Baltičko more]], koja su spojena umjetno prokopanim [[Kielski kanal|Kielskim kanalom]]. Sjeverno more vrlo je prometno pa se [[Hamburg]] razvio u jednu od najznačajnijih svjetskih luka. Žila kucavica njemačke privrede jeste rijeka [[Rajna]] koja povezuje različite privredno razvijene evropske regije, od [[Alpe|Alpa]] do Sjevernog mora, a povezuje [[Švicarska|Švicarsku]], Njemačku, [[Francuska|Francusku]] i [[Holandija|Holandiju]]. Najvećim dijelom teče kroz Njemačku. ===Reljef=== Reljef Njemačke u osnovi je dosta jednostavan. Njega čine prostrane nizine i, uglavnom, niske planine i pobrđa. Jedino se na jugu zemlje nalaze visoke naborne planine. U geološkoj građi dominiraju stare kristalaste škriljave stijene, eruptivi i metamorfne tvorevine. U reljefu Njemačke mogu se izdvojiti četiri prostrane cjeline: Sjevernonjemačka nizija, oblast Njemačkog sredogorja, Bavarska visoravan i oblast Alpa. Sjevernonjemačka nizija je prostrana nizijska pokrajina koja zauzima najveći dio sjeverne Njemačke. Nizija ima prosječnu visinu od oko 50 metara. Južnije na nizine nastavlja se pojas niskih, starih planina Njemačkog sredogorja. Treću veliku reljefnu cjelinu čine prostori njemačkih visoravni. One se nalaze između Sredogorja na sjeveru i Alpa na jugu. Visoravni su izgrađene od starih paleozojskih stijena, a prosječno su visoke 400 do 500 metara. Na krajnjem jugu Njemačke nalaze se planinski lanac Alpa, koji čine četvrtu reljefnu cjelinu zemlje. ===Klima=== Gotovo čitav teritorij Njemačke ima umjerenu [[kontinentalna klima|kontinentalnu klimu]]. Njemačka je široko otvorena utjecajima zračnih masa sa zapada, istoka i sjevera. Jedino Alpe sprječavaju prodore zračnih masa sa juga, iz oblasti [[Mediteran]]a. Zapadni dio zemlje je pod snažnim klimatskim utjecajem [[Atlantski okean|Atlantika]]. Zbog toga, prostori na zapadu imaju klimu veoma sličnu onoj u zapadnoj Evropi. Obilježja ovoj klimatskoj oblasti daju umjereno topla ljeta i dosta blage zime. Padavine, pretežno kiša, izlučuje se prilično ravnomjerno tokom cijele godine. Količina padavina je umjerena i iznosi oko 700&nbsp;mm godišnje. U pravcu istoka i uopće na istoku Njemačke jako oslabe utjecaji sa Atlantika. Nasuprot tome, ojačaju utjecaji sa kontinenta. Zbog toga su na istoku zemlje ljeta mnogo toplija, ali su, isto tako, i zime osjetno hladnije. Istočni dijelovi Njemačke imaju i mnogo manje padavina (500 do 700&nbsp;mm). Sjeverna Njemačka je pod klimatskim utjecajem [[Sjeverno more|Sjevernog]] i [[Baltičko more|Baltičkog mora]]. Budući da je ona veoma niska, nema prepreka za prodore zračnih masa sa sjevera. Ljeta su zbog toga ovdje prohladna i kratka, a zime, ipak, nešto blaže od onih na istoku. Najveći dio prostora prima oko 600&nbsp;mm padavina. Alpski dio Njemačke ima izrazitu planinsku klimu sa vrlo oštrim i snježnim zimama i kratkim i prohladnim ljetima. Padavine, kiša i snijeg, mnogo su obimnije i premašuju 1.000&nbsp;mm godišnje. ===Vode=== Njemačka ima relativno gustu riječnu mrežu. Gotovo sve njene rijeke teku prema Sjevernom i Baltičkom moru. Najveće pritoke ovih mora su: [[Laba]], [[Odra]], [[Visla]], [[Ems]] i [[Vezer]]. [[Rajna]], koja također pripada ovom području, najvažnija je rijeka Njemačke. Ona teče njenim zapadnim dijelom, a pri ušću pripada [[Holandija|Holandiji]]. [[Dunav]] je najveća rijeka južne Njemačke. On pripada slivu [[Crno more|Crnog mora]]. I Dunav je plovan, te i on ima veliko privredno značenje. Gotovo sve rijeke Njemačke, posebno one koje teku nizinama, međusobno su povezane plovnim kanalima. ===Flora=== Prirodni biljni pokrov je ljudskim djelatnostima jako izmijenjen. Na sjeveru zemlje velika su prostranstva zamočvarena. Uz močvare, u pejzažu sjeverne Njemačke danas doniniraju vještački odgojene livade i pašnjaci. Slične su prilike i na zapadu zemlje, i tamo preovladavaju livade i pašnjaci. U planinama Sredogorja mjestimično ima listopadnih, a u [[Alpe|Alpama]] miješanih i crnogoričnih šuma. ===Urbanizacija=== {{glavni|Spisak gradova u Njemačkoj}} Njemačka ima niz velikih gradova. Postoji 11 službeno priznatih metropolskih regija. Od 2006. godine identificirana su 34 grada koja se mogu nazvati regiopolisima. Najveće [[konurbacija|širenje gradova]] je u Rajnsko-ruhrskoj regiji (11,7 miliona stanovnika u 2008) uključujući i [[Düsseldorf]] (glavni grad pokrajine [[Sjeverna Rajna-Vestfalija]]), [[Köln]], [[Bonn]], [[Dortmund]], [[Essen]], [[Duisburg]] i [[Bochum]].<ref>{{cite web|url=http://www.deutsche-metropolregionen.org/fileadmin/ikm/01_monitoring/IKM_Monitoring2010.pdf|title=Regionales Monitoring 2010 – Daten und Karten zu den Europäischen Metropolregionen in Deutschland|year=2010|publisher=Bundesamt für Bauwesen und Raumordnung|page=10|language=de|access-date=11. 4. 2012|archive-date=12. 7. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120712162917/http://www.deutsche-metropolregionen.org/fileadmin/ikm/01_monitoring/IKM_Monitoring2010.pdf|url-status=dead}}</ref>{{Clear}} {{Najveći gradovi | ime = Najveći gradovi u Njemačkoj po broju stanovnika | ime_države_u_lokativu = Njemačkoj | drž_ref = | list_by_pop = Spisak gradova u Njemačkoj | class = | int_ime = Pokrajine | int_link = | grad_1 = Berlin | int_1 = Berlin | stan_1 = 3.644.826 <small> | img_1 = Cityscape Berlin.jpg | grad_2 = Hamburg | int_2 = Hamburg | stan_2 = 1.841.179 <small> | img_2 = Hamburger Rathaus von St-Petri.jpg | grad_3 = München | int_3 = Bavarska | stan_3 = 1.471.508 <small> | img_3 = Stadtbild München.jpg | grad_4 = Köln | int_4 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_4 = 1.085.664 <small> | img_4 = Köln Panorama.jpg | grad_5 = Frankfurt | int_5 = Hessen | stan_5 = 753.056 <small> | | grad_6 = Stuttgart | int_6 = Baden-Württemberg | stan_6 = 634.830 <small> | | grad_7 = Düsseldorf | int_7 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_7 = 619.294 <small> | | grad_8 = Leipzig | int_8 = Saksonija | stan_8 = 587.857 <small> | | grad_9 = Dortmund | int_9 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_9 = 587.010 <small> | | grad_10 = Essen | int_10 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_10 = 583.109 <small> | | grad_11 = Bremen | int_11 = Bremen (pokrajina) | stan_11 = 569.352 <small> | | grad_12 = Dresden | int_12 = Saksonija | stan_12 = 554.649 <small> | grad_13 = Hannover | int_13 = Donja Saksonija | stan_13 = 538.068 <small> | grad_14 = Nürnberg | int_14 = Bavarska | stan_14 = 518.365 <small> | grad_15 = Duisburg | int_15 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_15 = 498.590 <small> | grad_16 = Bochum | int_16 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_16 = 364.628 <small> | grad_17 = Wuppertal | int_17 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_17 = 354.382 <small> | grad_18 = Bielefeld | int_18 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_18 = 333.786 <small> | grad_19 = Bonn | int_19 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_19 = 327.258 <small> | grad_20 = Münster | int_20 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_20 = 314.319 <small> }} ==Politika== {{glavni|Politika Njemačke}} Njemačka je ustavna savezna republika, čiji se politički sistem zasniva na Ustavu iz 1949. godine (''Grundgesetz'', osnovni zakon). U njoj vlada parlamentarni sistem u kojoj kancelar igra najvažniju ulogu, a koga bira parlament. [[Bundestag]], donji dom njemačkog Parlamenta, u historijskom Reichstagu. === Parlament === {{Glavni|Bundestag}} Njemački parlament (Bundestag) je zakonodavni organ Njemačke sa sjedištem u [[Berlin]]u. U političkoj strukturi Njemačke, Bundestag je jedini ustavni činilac na saveznom nivou, koji se bira direktno od građana Njemačke. Zakonom definisani broj predstavnika je 598, dok je stvarni broj u pravilu veći. Stvarni broj poslanika je veći zbog prelaznih i kompenzacijskih mandata. U trenutnom [[18. saziv Bundestaga|18. sazivu Bundestaga]], 4 mandata su prelazna, a 29 su kompenzacijski mandati, čime je broj predstavnika 631. Legislativni period Bundestaga traje 4 godine. Članovi Bundestaga mogu se priključiti nekoj frakciji ili grupi, čime dobijaju poseban status. Trenutno, Bundestagom predsjedava predsjednik Bundestaga [[Norbert Lammert]] član [[Kršćansko-demokratska unija|CDU]]-a). {{col-begin|width=60%}} {{col-break}} {{Izbori za Njemačku skupštinu 2013.}} {{col-break}} {{Izbori za Njemačku skupštinu 2013. (mandati)}} {{col-end}} [[Datoteka:Composition of the German Bundesrat as a pie chart.svg|mini|desno|Raspodjela mjesta u Bundesratu]] Parlament (''Bundestag''), se bira svake pete godine kombiniranim sistemom neposrednog i proporcionalnog biranja. Pored Bundestaga, drugi zakonodavni organ Njemačke skupštine je ''[[Bundesrat]]'' („Federalno vijeće“). Savezni se zakoni donose u Bundestagu izglasavanjem većine glasova. Spovođenje zakona se potvrđuje izglasavanjem u Bundesratu, a ukoliko se ne uloži zahtjev ra razmatranje u Bundesratu, zakon se usvaja. Promjena zakona je moguća ako se za nju izjasni 2/3 članova Bundestaga. O zakonima pokrajina odlučuju pokrajinske skupštine. Broj predstavnika u Bundesratu se određuje na osnovu broja stanovnika u pokrajini. Šesnaest saveznih pokrajina predstavlja federalni nivo Bundesrata, koji je izazvao mnogo polemika na račun odnosa sa Bundestagom zbog neusglašenosti prilikom donošenja odluka i jednog i drugog tijela, što politički sistem čini vrlo kompliciranim. Na [[Izbori za Njemačku skupštinu 2013.|skupštinskim izborima 2013. godine]] najviše glasova 41,5% osvojila je koalicija [[Kršćansko-demokratska unija|Kršćansko-demokratske unije]] i [[Kršćansko-socijalna unija (Njemačka)|Kršćansko-socijalne unije]] čime je dobila 311 mjesta u Bundestagu. {{raščistiti}} === Predsjednik države === {| class="wikitable" style="text-align:left; float:right; margin-right:9px; margin-left:2px;" |- | style="text-align:left;"| [[Datoteka:Frank-Walter Steinmeier - 2018 (cropped).jpg|175px]] || style="text-align:left;"| [[Datoteka:Sánchez se reunió con el nuevo canciller alemán Olaf Scholz en La Moncloa 20220117 (8) (cropped).jpg|190px]] |- | style="text-align:center;"|[[Frank-Walter Steinmeier]]<br /><small>Predsjednik Njemačke od 2017.</small> | style="text-align:center;"|[[Olaf Scholz]]<br /><small>Kancelar Njemačke od 2021.</small> |} {{Glavni|Predsjednik Njemačke}} Funkcija šefa države je povjerena predsjedniku, kome je ograničena moć odlučivanja na ceremonijalne i reprezentativne dužnosti. Predsjednik je najviša funkcija u njemačkoj politici. Uloga predsjednika je relativno ograničena, te nema obavezu mješanja u dnevnu politiku, mada mu to nije zabranjeno. Obaveze predsjednika su regulisane [[Ustav Njemačke|Ustavom]], a u sprovođenju odluka predsjednik odlučuje samostalno, kao i u iznošenju svog ličnog mišljenja u pojedinim pitanjima. Osim diplomatskog predstavljanja Njemačke, predsjednik posjeduje važne ovlasti u vanrednim situacijama, kod izbora [[Njemački kancelar|kancelara]], raspuštanja [[Bundestag]]a, izbora manjinske [[Vlada Njemačke|Vlade]], te potpisivanja novih zakona, koji tek njegovim potpisom postaju važeći. Predsjednik se bira na mandat od pet godina od ''[[Bundesversammlung]]a''. Bundesversammlung se sastoji od članova Bundestaga i predstavnika pokrajina. Produženje mandata je moguće za samo jedan period. Sjedište predsjednika jest u [[Schloss Bellevue|dvorcu Bellevue]] u [[Berlin]]u i u [[Villa Hammerschmidt|Vili Hammerschmidt]] u [[Bonn]]u. Trenutni predsjednik je [[Frank-Walter Steinmeier]], izabran 2017. godine. === Kancelar === {{Glavni|Njemački kancelar}} Trenutni kancelar je [[Olaf Scholz]] čija je uloga šef vlade, odnosno premijer države, dok se na mjestu predsjednika nalazi [[Frank-Walter Steinmeier]]. === Ustavni sud === Sudsku vlast uključuje Savezni ustavni sud Njemačke (''Bundesverfassungsgericht''), Savezni vrhovni sud i nekoliko saveznih sudova, odgovornih za kontroliranje nižih sudova. Svi niži sudovi su napravljeni od strane saveznih država. === Političke partije === Od 1949. u Njemačkoj dominiraju dvije stranke, [[Kršćansko-demokratska unija]] i [[Socijaldemokratska partija Njemačke]]. Do sada je svaki kancelar Njemačke bio iz jedne od te dvije stranke. Međutim, manja [[Slobodna demokratska partija]] (koja je imala predstavnike u Bundestagu od 1949. do 2013) i [[Savez 90/Zeleni]] koji je parlamentaram od 1983. su također igrali važnu ulogu u njemačkoj politici.<ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/germany/159.htm|title=Christian Democratic Union/Christian Social Union|publisher=U.S. Library of Congress|access-date=26. 3. 2011}}</ref> [[Datoteka:Reichstag building Berlin view from west before sunset.jpg|mini|centar|800px|Zgrada Reichstaga u [[Berlin]]u]] {{raščistiti}} ===Administrativna podjela=== {{Glavni|Njemačke savezne pokrajine}} Po [[Ustav Njemačke|Ustavu]], Njemačka je zemlja federativnog karaktera sastavljena od 16 saveznih pokrajina,<ref>{{cite web|url= http://www.bundesrat.de/static/Web/EN/organisation-en/laender-en/laender-en-node___nnn-true.html|title= The Federal States|publisher= [[Bundesrat of Germany]]|access-date=25. 3. 2015|archive-url= https://web.archive.org/web/20150311161702/http://www.bundesrat.de/static/Web/EN/organisation-en/laender-en/laender-en-node___nnn-true.html|archive-date=11. 3. 2015|url-status= dead}}</ref> koje su podijeljene u 439 distrikta i gradova (2004). Podjela na pokrajine je definirana međunarodnim standardom [[ISO 3166-2:DE]]. Najveće pokrajine su [[Donja Saksonija]] i [[Bavarska]], a najmanje po površini gradovi, [[Bremen (pokrajina)]], [[Hamburg]] i [[Berlin]]. Federativni karakter zemlje sa različitim historijskim tradicijama osjeti se i danas, tako da su nerijetko primjetne razlike u mentalitetu i ponašanju Nijemaca na jugu i sjeveru, odnosno zapadu i istoku. [[Datoteka:Karte Deutsche Bundesländer (nummeriert).svg|thumb|desno|280px|Njemačke pokrajine]] {| class="wikitable" style="font-size:95%" |- !colspan="2"|Pokrajine!! Glavni grad |- |'''1''' || [[Baden-Württemberg]]||[[Stuttgart]] |- |'''2''' || [[Bavarska]]||[[München]] |- |'''3''' || [[Berlin]]||[[Berlin]] |- |'''4''' || [[Brandenburg]]||[[Potsdam]] |- |'''5''' || [[Bremen (pokrajina)|Bremen]]||[[Bremen]] |- |'''6''' || [[Hamburg]]||[[Hamburg]] |- |'''7''' || [[Hessen]]||[[Wiesbaden]] |- |'''8''' || [[Mecklenburg-Zapadno Pomorje]]||[[Schwerin]] |- |'''9''' || [[Donja Saksonija]]||[[Hannover]] |- |'''10''' || [[Sjeverna Rajna-Vestfalija]]||[[Düsseldorf]] |- |'''11''' || [[Porajnje-Falačka]]||[[Mainz]] |- |'''12''' || [[Saarland]]||[[Saarbrücken]] |- |'''13''' || [[Saksonija]]||[[Dresden]] |- |'''14''' || [[Saksonija-Anhalt]]||[[Magdeburg]] |- |'''15''' || [[Schleswig-Holstein]]||[[Kiel]] |- |'''16''' || [[Tiringija]]||[[Erfurt]] |} ===Vanjskopolitički odnosi=== {{glavni|Vanjskopolitički odnosi Njemačke}} Njemačka ima mrežu od 229 diplomatskih misija u inozemstvu<ref>{{cite web|url=http://www.auswaertiges-amt.de/EN/AAmt/Auslandsvertretungen/Uebersicht_node.html|title=German Missions Abroad|publisher=German Federal Foreign Office|access-date=26. 3. 2011}}</ref> i održava odnose sa više od 190 zemalja svijeta.<ref>{{cite web|url=http://www.auswaertiges-amt.de/EN/AAmt/Auslandsvertretungen/Botschaften_node.html|title=The Embassies|publisher=German Federal Foreign Office|access-date=18. 7. 2012}}</ref> Od 2011. Njemačka daje najveći doprinos budžetu [[Evropska unija|Evropske unije]] (20%)<ref>{{cite web | url=http://ec.europa.eu/budget/figures/2011/2011_en.cfm | title=The EU budget 2011 in figures|publisher=[[European Commission]]|access-date=6. 5. 2011}}</ref> i treći najveći doprinos budžetu [[UN]]-a.<ref>{{cite web | url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=ST/ADM/SER.B/824 | title=United Nations regular budget for the year 2011|publisher=UN Committee on Contributions|access-date=6. 5. 2011}}</ref> Njemačka je članica [[NATO]]-a, [[OECD]]-a, [[G8]], [[G20]], [[Svjetska banka|Svjetske banke]] i [[MMF]]-a. Njemačka igra vodeću ulogu u Evropskoj uniji, te je ostala čvrst saveznik [[Francuska|Francuske]] od završetka Drugog svjetskog rata. Njemačka potiče razvijanje jedinstvenog evropskog političkog, odbrambenog i sigurnosnog aparata.<ref>{{cite web|url=http://www.ambafrance-uk.org/Declaration-by-the-Franco-German,4519.html|title=Declaration by the Franco-German Defence and Security Council|publisher=French Embassy UK|date=13. 5. 2004|access-date=19. 3. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20140327015942/http://www.ambafrance-uk.org/Declaration-by-the-Franco-German,4519.html|archive-date=27. 3. 2014|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news | url=http://www.nytimes.com/2008/04/04/world/europe/04iht-poll.4.11666423.html | title = The leader of Europe? Answers an ocean apart | author = Freed, John C. | newspaper = The New York Times | date=4. 4. 2008 | access-date=28. 3. 2011 }}</ref> Politika razvoja Savezne Republike Njemačke je nezavisna od područja njemačke vanjske politike. To je formulisano od strane Saveznog ministarstva za ekonomsku saradnju i razvoj (BMZ). Njemačka vlada razvojnu politiku vidi kao zajedničku odgovornost međunarodne zajednice.<ref>{{cite web|url=http://www.bmz.de/en/index.html|title=Aims of German development policy|publisher=Federal Ministry for Economic Cooperation and Development|date=10. 4. 2008|access-date=26. 3. 2011|archive-date=10. 3. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110310120541/http://www.bmz.de/en/index.html|url-status=dead}}</ref> ===Oružane snage=== {{glavni|Bundeswehr}} [[Datoteka:Eurofighter 9803 1.jpg|thumb|Eurofighter Typhoon Luftwaffea]] [[Datoteka:Fregatte Mecklenburg-Vorpommern F218.jpg|thumb|lijevo|Fregata njemačke mornarice]] Njemačka vojska, ''Bundeswehr'', organizirana je u ''Heer'' („Kopnenu vojsku”), ''Marine'' („ratna mornarica”), ''Luftwaffe'' („ratno zrakoplovstvo”), Zajedničku medicinsku službu i Zajedničku pomoćnu službu. U 2011. godini procijenjena je vojna potrošnja na 1,3% BDP-a, što je nisko u poređenju sa drugim članicama NATO-a. Prema vojnoj potrošnji njemačka vojska je 9. na svijetu.<ref>{{cite web |url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15/the-15-countries-with-the-highest-military-expenditure-in-2011-table/view |title=The 15 countries with the highest military expenditure in 2011 |access-date=7. 4. 2012 |date=septembar 2011 |publisher=Stockholm International Peace Research Institute |archive-date=1. 5. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120501075718/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15/the-15-countries-with-the-highest-military-expenditure-in-2011-table/view |url-status=dead }}</ref> U mirnodopskim uslovima njemačkom vojskom komanduje ministarstvo odbrane, dok u slučaju rata kancelar postaje vrhovni zapovjednik oružanih snaga.<ref>{{cite web |url=http://www.gesetze-im-internet.de/bundesrecht/gg/gesamt.pdf |title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, Artikel 65a,87,115b |publisher=Bundesministerium der Justiz |access-date=19. 3. 2011 |language=de}}</ref> Od marta [[2012.]] godine njemačka vojska broji oko 183.000 profesionalnih vojnika i 17.000 volontera.<ref>{{cite web |url=http://www.bundeswehr.de/portal/a/bwde/!ut/p/c4/DcmxDYAwDATAWVgg7unYAugc8kSWI4OMIesTXXm002D8SeWQy7jRStshc-4p94L0hENCnXEGUvXXSuMKG8FwBd26TD9uIZiT/ |title=Die Stärke der Streitkräfte |access-date=20. 4. 2012|date=23. 3. 2012 |publisher=[[Bundeswehr]]|language=de}}</ref> Njemačka vlada planira smanjiti broj profesionalnih vojnika na 170.000 i broj volontera na 15.000.<ref name="bwzukunft">{{cite web |url=http://www.bundeswehr.de/portal/a/bwde/!ut/p/c4/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP3I5EyrpHK9pPKUVL3ikqLUzJLsosTUtJJUvbzU0vTU4pLEnJLSvHRUuYKcxDygoH5BtqMiAMTJdF8!/ |title=Ausblick: Die Bundeswehr der Zukunft |access-date=5. 6. 2011 |publisher=[[Bundeswehr]]|language=de}}</ref> Prema [[SIPRI]] Njemačka je 4. najveći izvoznik oružja u svijetu u 2014. godini. Tokom iste godine njemačka vlada je najavila strožiju politiku izvoza oružja.<ref>{{cite web|title=Trends in International Arms Transfer, 2014|url=http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=495|website=www.sipri.org|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|access-date=18. 3. 2015|ref=SIPRI Fact Sheet,. 3. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150319023856/http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=495|archive-date=19. 3. 2015|url-status=dead}}</ref> Uloga i zadaća ''Bundeswehra'' je opisana u njemačkom ustavu kao odbrambena. No, nakon presude Ustavnog suda 1994. godine pojam odbrane ne definira samo zaštitu unutar granica zemlje, već i kao reakcije na krize i prevencije sukoba, u širem smislu zaštita sigurnosti Njemačke bilo gdje u svijetu. Od januara 2015. godine njemačka vojska ima oko 2370 vojnika stacioniranih u stranim zemljama kao dio međunarodnih mirovnih misija uključujući i 850 vojnika Bundeswehra u misiji [[ISAF]] u [[Afganistan]]u i u [[Uzbekistan]]u, 670 vojnika na [[Kosovo|Kosovu]], te 120 vojnika u misiji [[UNIFIL]] u [[Libanon]]u.<ref>{{cite web |url=http://www.bundeswehr.de/portal/a/bwde/einsaetze/einsatzzahlen?yw_contentURL=/C1256EF4002AED30/W264VFT2439INFODE/content.jsp |title=Einsatzzahlen&nbsp;– Die Stärke der deutschen Einsatzkontingente |access-date=11. 1. 2015 |publisher=[[Bundeswehr]]|language=de}}</ref> Do 2011. godine u Njemačkoj je bio obavezan vojni rok za muškarce u dobi od 18 godina u trajanju od 6 mjeseci u vojnoj ili civilnoj dužnosti, ili kao 6 godina hitne službe što uključuje vatrogasnu službu i Crveni križ. 1. jula je ukinuto obavezno služenje vojnog roka, te je zamijenjen dobrovoljnom službom. Od 2001. godine žene mogu obavljati sve vojne funkcije, ali nisu bile podvrgnute novačenju. Trenutno se u službi njemačke vojske nalazi oko 17.500 žena. == Privreda == {{glavni|Privreda Njemačke}} [[Datoteka:BASF1.jpg|mini|lijevo|300px|Hemijsko postrojenje BASF blizu [[Ludwigshafen]]a]] [[Datoteka:Mercedes-Benz SLR McLaren 2 cropped.jpg|thumb|Vozilo Mercedes-Benza]] Njemačka privreda je jedna od najrazvijenijh u svijetu, čija se jaka ekonomska moć osjeti i danas u trenucima nedavne svjetske ekonomske krize. Po svom društvenom proizvodu nalazi se na četvrtom mjestu u svijetu. Regionalne razlike osjete se i u ekonomiji, posebno između istočnih i zapadnih saveznih pokrajina. Ne treba zaboraviti da je [[Istočna Njemačka]] blizu 50 godina bila dio socijalističkog sistema, što je podrazumijevalo kolektivno i plansko organiziranje državne imovine. Platežno sredstvo u Njemačkoj kao i u većini zemalja [[Evropska unija|Evropske unije]] je [[euro]], koji je 2001. godine zamijenio [[Njemačka marka|njemačku marku]]. Prema [[OECD]]-u Njemačka ima jedan od najviših nivoa produktivnosti rada na svijetu.<ref>{{cite web|title=Labour productivity levels in the total economy|url=http://stats.oecd.org/Index.aspx?DatasetCode=LEVEL|publisher=OECD|access-date=12. 12. 2014}}</ref> [[Poljoprivreda]], [[stočarstvo]] i [[ratarstvo]], daju samo oko 5% nacionalnog dohotka Njemačke. Stočarstvo daje tri četvrtine vrijednosti ukupne poljoprovredne proizvodnje. U stočarskoj proizvodnji, u proizvodnji mlijeka i mliječnih prerađevina, ostvaruju se značajni tržišni viškovi. U ratarskoj proizvodnji najviše se uzgajaju [[žitarice]] ([[pšenica]], [[raž]] i [[zob]]), zatim [[krompir]], [[šećerna repa]], [[povrće]] i [[voće]]. Ipak, Njemačka je veliki uvoznik hrane. Ona najviše uvozi rano voće i povrće, suptropsko i tropsko voće, kahvu i začine. Rudna bogatstva su skromna. Nešto su veće zalihe [[ugalj|uglja]], [[željezo|željeza]] i obojenih metala. Visoko razvijena industrija zahtijeva uvoz ogromnih količina najraznovrsnijih ruda i sirovina. Njemačka uvozi mnogo nafte i zemnog plina. Industrija Njemačke je mlada i savremena. Najrazvijenije su mašinska industrija i industrija saobraćajnih sredstava, posebno automobila. Njemačka je na trećem mjestu u proizvodnji automobila i brodova. Visoko su razvijene hemijska, elektro i elektronička industrija, metalska, građevinska, tekstilna i prehrambena industrija. Neke od najpoznatijih svjetskih brendova i kompanija dolazi upravo iz Njemačke kao što su: [[Mercedes-Benz]], [[BMW]], [[Volkswagen]], [[SAP AG]], [[Audi]], [[Siemens]], [[Allianz]], [[Adidas]], [[Porsche]] i [[DHL]]. Njemačka je poznata po svojim velikim djelom specijaliziranim malim i srednjim poduzećima na globalnom nivou poznati kao ''Mittelstand''. Na popisu se nalaze najveće njemačke firme po prihodima u 2011. godini:<ref>{{cite news |url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/global500/2010/countries/Germany.html |title=Global 500: Countries&nbsp;– Germany |work=Forbes |date=26. 7. 2010 |access-date=27. 3. 2011}}</ref> [[Datoteka:BlueEurozone.svg|thumb|Njemačka je dio monetarne unije u eurozoni (označena tamnoplavom bojom).]] {| class="wikitable sortable" style="text-align:right;" |- style="background:#efefef;" ! style="text-align:center;"| Pozicija|| style="text-align:center;"| Naziv|| style="text-align:center;"| Sjedište|| style="text-align:center;"| Prihodi<br />(mil.&nbsp;€) || style="text-align:center;"| Ostvareni profit<br />(mil.&nbsp;€) || style="text-align:center;"| Broj zaposlenih<br />(svijet) |- | style="text-align:center;"| {{0}}1. || style="text-align:left;"| [[Volkswagen|Volkswagen AG]] || style="text-align:left;"| [[Wolfsburg]] || 159.000 || 15.800 || 502.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}2. || style="text-align:left;"| [[E.ON|E.ON SE]] || style="text-align:left;"| [[Düsseldorf]] || 113.000 || −1.900 || 79.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}3. || style="text-align:left;"| [[Daimler AG]] || style="text-align:left;"| [[Stuttgart]] || 107.000 || 6.000 || 271.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}4. || style="text-align:left;"| [[Siemens|Siemens AG]] || style="text-align:left;"| [[Berlin]], [[München]] || 74.000 || 6.300 || 360.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}5. || style="text-align:left;"| [[BASF|BASF SE]] || style="text-align:left;"| [[Ludwigshafen am Rhein]] || 73.000 || 6.600 || 111.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}6. || style="text-align:left;"| [[BMW|BMW AG]] || style="text-align:left;"| [[München]] || 69.000 || 4.900 || 100.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}7. || style="text-align:left;"| [[Metro AG]] || style="text-align:left;"| [[Düsseldorf]] || 67.000 || 740 || 288.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}8. || style="text-align:left;"| [[Schwarz Gruppe]] || style="text-align:left;"| [[Neckarsulm]] || 63.000 || N/A || 315.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}9. || style="text-align:left;"| [[Deutsche Telekom|Deutsche Telekom AG]] || style="text-align:left;"| [[Bonn]] || 59.000 || 670 || 235.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}10. || style="text-align:left;"| [[Deutsche Post AG]] || style="text-align:left;"| [[Bonn]] || 53.000 || 1.300 || 471.000 |- | style="text-align:center;"|&nbsp;– || style="text-align:left;"| [[Allianz SE]] || style="text-align:left;"| [[München]] || 104.000 || 2.800 ||141.000 |- | style="text-align:center;"|&nbsp;– || style="text-align:left;"| [[Deutsche Bank|Deutsche Bank AG]] || style="text-align:left;"| [[Frankfurt am Main]] || 21.600 || 4.300 ||101.000 |} ===Infrastruktura=== {{glavni|Saobraćaj u Njemačkoj}} [[Datoteka:Old Lady 0955 3.JPG|mini|desno|350p|Luka u [[Hamburg]]u]] Sa svojim centralnim položajem u [[Evropa|Evropi]] Njemačka predstavlja saobraćajno čvorište za kontinent.<ref>{{cite web | title=Assessment of strategic plans and policy measures on Investment and Maintenance in Transport Infrastructure | url=http://www.internationaltransportforum.org/statistics/investment/Country-responses/Germany.pdf | format=PDF | publisher=[[International Transport Forum]] | year=2012 | access-date=15. 3. 2014 | archive-url=https://www.webcitation.org/6XESdJ2Db?url=http://www.internationaltransportforum.org/statistics/investment/Country-responses/Germany.pdf | archive-date=23. 3. 2015 | url-status=dead }}</ref> Kao i njeni susjedi, Njemačka posjeduje jednu od najgušćih cestovnih mreža na svijetu. Mreža njemačkih [[autoput]]eva (''Autobahn'') po ukupnoj dužini je treća u svijetu, a poznata je po svom nedostatku općeg ograničenja brzine.<ref>{{cite press release |url =http://www.presse.adac.de/standpunkte/Verkehr/Autobahn_Temporegelung.asp?active1=tcm:11-18784-4 |title =Autobahn-Temporegelung |publisher =[[ADAC]] |date =juni 2010 |access-date =19. 3. 2011 |language =de |archive-date =1. 1. 2015 |archive-url =https://web.archive.org/web/20150101021255/https://presse.adac.de/standpunkte/Verkehr/Autobahn_Temporegelung.asp?active1=tcm:11-18784-4 |url-status =dead }}</ref> Njemačka je uspostavila polucentričnu mrežu brzih vozova. [[Intercity-Express]] ili ICE je mreža njemačkih željeznica između većine njemačkih gradova, kao i destinacijama u drugim zemljama brzinom od 300&nbsp;km/h.<ref>{{cite web |url=http://www.db.de/site/bahn/de/unternehmen/investor__relations/finanzberichte/geschaeftsbericht/geschaeftsbericht__2006.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070809140315/http://www.db.de/site/bahn/de/unternehmen/investor__relations/finanzberichte/geschaeftsbericht/geschaeftsbericht__2006.html |archive-date=9. 8. 2007 |title=Geschäftsbericht 2006 |publisher=[[Deutsche Bahn]] |access-date=27. 3. 2011 |language=de}}</ref> Najveći njemački aerodromi su [[Aerodrom Frankfurt]] i [[Aerodrom München]], oba čvorišta [[Lufthansa|Lufthanse]], a [[Air Berlin]] ima čvorišta na [[Aerodrom Berlin Tegel|Aerodromu Berlin Tegel]] i [[Aerodrom Düsseldorf|Aerodromu Düsseldorf]]. Drugi značajni aerodromi su [[Aerodrom Berlin Schönefeld|Berlin Schönefeld]], [[Aerodrom Hamburg|Hamburg]], [[Aerodrom Köln/Bonn|Köln/Bonn]], [[Aerodrom Leipzig/Halle|Leipzig/Halle]]. Luka u [[Hamburg]]u je jedna od deset najvećih kontejnerskih luka u svijetu.<ref>{{cite web|url=http://www.portofhamburg.com/en/content/container-port-throughput-global-comparison|title=Port of Hamburg authority|work=The official website of the Port of Hamburg.|access-date=28. 9. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141019063840/http://www.portofhamburg.com/en/content/container-port-throughput-global-comparison|archive-date=19. 10. 2014|url-status=dead}}</ref> U 2008. godini, Njemačka je bila šesti najveći potrošač energije,<ref>{{cite web| url = http://www.eia.gov/countries/country-data.cfm?fips=GM| title = Overview/Data: Germany| date=30. 6. 2010| publisher = U.S. Energy Information Administration| access-date=19. 4. 2011}}</ref> dok se 60% primarne energije uvozi.<ref>{{cite web|title=Energy imports, net (% of energy use)|url=http://data.worldbank.org/indicator/EG.IMP.CONS.ZS|publisher=The World Bank Group|access-date=18. 4. 2011}}</ref> Njemačka vlada potiče očuvanje energije i proizvodnju energije iz obnovljivih izvora. Energetska učinkovitost je poboljšavana od 1970-ih godina, vlada ima za cilj zadovoljavanje zahtjeva za 40% proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora do 2020. i 100% do 2050. godine.<ref>{{cite news|title=Renewable energy Germany targets switch to 100% renewables for its electricity by 2050|url=http://www.guardian.co.uk/environment/2010/jul/07/germany-renewable-energy-electricity|access-date=18. 4. 2011|newspaper=The Guardian|date=7. 7. 2010|agency=Reuters Berlin}}</ref> U 2014. kao izvori električne energije korišteni su: ulje (35%), [[ugalj]] uključujući i lignit (24,6%), prirodni [[plin]] (20,5%), nuklearna energija (8,1%) te hidroenergetski i obnovljivi izvori energije (11,1%)<ref>{{cite web|url=http://www.ag-energiebilanzen.de/index.php?article_id=29&fileName=ageb_jahresbericht2014.pdf|title= Energieverbrauch in Deutschland im Jahr 2014|publisher=AG Energiebilanzen|last=Ziesing|first=Hans-Joachim|language=de|access-date=10. 3. 2015|page=4}}</ref> U 2000. godini dogovoreno je ukidanje nuklearnih elektrana od 2021. godine. Njemačka se zalaže za [[Protokol iz Kyota]] i nekoliko drugih ugovora koji promiču bioraznolikost, standarde niskih emisija, reciklažu, korištenje obnovljivih izvora energije, te podupire održivi razvoj na globalnom nivou.<ref>{{cite press release |url = http://www.kst.portalu.de/dokumente/Aktuelles/Inventar-Bericht_Treibhausgas_2008.pdf |title = Deutschland erfüllte 2008 seine Klimaschutzverpflichtung nach dem Kyoto-Protokoll |publisher = Umweltbundesamt |date=1. 2. 2010 |access-date=19. 3. 2011 |language = de |archive-url = https://web.archive.org/web/20110427065039/http://www.kst.portalu.de/dokumente/Aktuelles/Inventar-Bericht_Treibhausgas_2008.pdf |archive-date=27. 4. 2011 |url-status = dead }}</ref> === Nauka i tehnologija === {{glavni|Nauka i tehnologija u Njemačkoj}} [[Datoteka:Einstein 1921 by F Schmutzer - restoration.jpg|thumb|Albert Einstein je rođen u njemačkom gradu [[Ulm]]u.]] Nijemci su postigli velika naučna dostignuća koja su od velikog značaja na globalnom nivou. 104 dobitnika [[Nobelova nagrada|Nobelove nagrade]] su bila iz Njemačke.<ref>{{cite web|url=http://nobelprize.org/|title=Nobel Prize|publisher=Nobelprize.org|access-date=27. 3. 2011}}</ref> Njemački naučnici su dobili više Nobelovih nagrada od većine drugih nacija svijeta, naročito u naukama kao što su fizika, hemija i medicina. Poznati njemački fizičari iz perioda prije početka dvadesetog vijeka su bili: [[Hermann von Helmholtz]], [[Joseph von Fraunhofer]], [[Gabriel Daniel Fahrenheit]] i mnogi drugi. [[Albert Einstein]] uvodi 1905. godine hipotezu o kvantima svjetlosti ili fotonima, dok teoriju o gravitaciji objavljuje [[1915.]] [[Max Planck]] uvodi 1910. godine kvantnu teoriju, koji je zajedno sa [[Albert Einstein|Albertom Einsteinom]] uveo [[Kvantna mehanika|kvantnu mehaniku]]. [[Wilhelm Conrad Röntgen]] je otkrio X-zrake. [[Otto Hahn]] je bio pionir u oblasti [[Radiohemija|radiohemije]] i [[Nuklearna fisija|nuklearne fisije]],<ref>{{cite web|title=Otto Hahn|url=http://www.famousscientists.org/otto-hahn|publisher=FamousScientists.org|access-date=15. 12. 2011}}</ref> dok su [[Ferdinand Cohn]] i [[Robert Koch]] bili osnivači mikrobiologije. Brojni matematičari su rođeni u Njemačkoj uključujući [[Carl Friedrich Gauß]]a, [[David Hilbert|Davida Hilberta]], [[Bernhard Riemann|Bernharda Riemanna]], [[Gottfried Wilhelm Leibniz]]a, [[Karl Weierstrass]]a, [[Hermann Weyl|Hermanna Weyla]] i [[Felix Klein|Felixa Kleina]]. Istraživačke institucije u Njemačkoj su [[Institut Max Planck]], [[Društvo Helmholtz]] i [[Zajednica Fraunhofer]]. [[Nagrada Gottfrieda Wilhelma Leibniza]] godišnje se dodijeljuje deset naučnika i akademika. S najviše od 2,5 miliona eura po nagradi predstavlja jednu od nagrada za istraživanje s najvećim iznosom koja se dodijeljuje u svijetu.<ref>{{cite web|url=http://www.dfg.de/en/research_funding/scientific_prizes/gw_leibniz_prize.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20080621091621/http://www.dfg.de/en/research_funding/scientific_prizes/gw_leibniz_prize.html|archive-date=21. 6. 2008|title=Gottfried Wilhelm Leibniz Prize|publisher=DFG|access-date=27. 3. 2011}}</ref> [[Datoteka:Views in the Main Control Room (12052189474).jpg|thumb|left|Centar Evropske svemirske agencije u [[Darmstadt]]u]] Njemačka je domovina mnogih svjetskih poznatih inovatora i inženjera kao što je [[Johannes Gutenberg]], koji je izmislio štampaći stroj, [[Hans Geiger]], izumitelj Gigerovog brojača, [[Konrad Zuse]], izumitelj prvog programski kontroliranog računara<ref>{{cite web|last=Bianchi|first=Luigi|title=The Great Electromechanical Computers|url=http://www.yorku.ca/lbianchi/sts3700b/lecture17a.html|publisher=[[York University]]|access-date=17. 4. 2011}}</ref>. Njemački inženjeri i industrijalci kao što su grof [[Ferdinand von Zeppelin]], [[Otto Lilienthal]], [[Gottlieb Daimler]], [[Rudolf Diesel]], [[Hugo Junkers]] i [[Karl Benz]] su znatno doprinijeli razvoju saobraćaja, automobilizmu i zračnom prijevozu. Njemačke institucije kao što je [[Njemački centar za zračni saobraćaj]] (DLR) su dale najveći doprinos za razvoj [[Evropska svemirska agencija|Evropske svemirske agencije]]. Inženjer [[Wernher von Braun]] je razvio prvu balističku raketu [[V-2]], a kasnije bio istaknuti član [[NASA]]-e i konstruktor rakete [[Saturn V]]. [[Heinrich Rudolf Hertz]] je dao doprinos u polju [[Elektromagnetno zračenje|elektromagnetnog zračenja]], što je bilo ključno za razvoj moderne telekomunikacije.<ref>{{cite web|url=http://www.itu.int/aboutitu/HistoricalFigures.html|title=Historical figures in telecommunications|publisher=International Telecommunication Union|date=14. 1. 2004|access-date=27. 3. 2011}}</ref> === Turizam === {{glavni|Turizam u Njemačkoj}} [[Datoteka:Ramsau (ja).jpg|thumb|Crkva u [[Berchtesgaden]]škoj regiji]] Njemačka je sedma najposjećenija zemlja svijeta<ref name="april11">{{cite journal |url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom11_iu_april_excerpt.pdf |title=Interim Update |journal=UNWTO World Tourism Barometer |access-date=26. 6. 2011 |publisher=UNWTO |date=april 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150101005051/http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom11_iu_april_excerpt.pdf |archive-date=1. 1. 2015 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/final_annual_report_pdf_3.pdf|title=UNWTO Annual Report|work=|publisher=[[World Tourism Organization|UNWTO]]|year=2010|access-date=april 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20140611081149/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/final_annual_report_pdf_3.pdf|archive-date=11. 6. 2014|url-status=dead}}</ref> sa 407,26 miliona noćenja tokom 2012. godine,<ref name="deutschertourismusverband">[http://www.deutschertourismusverband.de/fileadmin/Mediendatenbank/PDFs/Zahlen_Daten_Fakten_2012_aktuell.pdf Zahlen Daten Fakten 2012] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150101015058/http://www.deutschertourismusverband.de/fileadmin/Mediendatenbank/PDFs/Zahlen_Daten_Fakten_2012_aktuell.pdf |date=1. 1. 2015 }} (in German), German National Tourist Board</ref> što uključuje broj od 68.830.000 noćenja stranih turista i posjetioca. U [[2012.]] godini Njemačku je posjetilo više od 30,4 miliona stranih turista. [[Berlin]] je postao treća najposjećenija destinacija u Evropi.<ref>{{cite web |url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_highlights14_en.pdf |title=Tourism Highlights 2014 edition |publisher=UNWTO |access-date=26. 3. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150214004935/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_highlights14_en.pdf |archive-date=14. 2. 2015 |url-status=dead }}</ref>. Pored toga 30% Nijemaca svoj odmor provede u Njemačkoj, naročito u pokrajini [[Mecklenburg-Zapadno Pomorje|Mecklenburg-Vorpommern]]. Domaća i međunarodna putovanja u kombinaciji s turizmom doprinose više od 43,2 milijarde eura njemačkom [[BDP]]-u. Uključujući indirektne i inducirane učinke, industrija ima doprinos od 4,5% njemačkog BDP-a, sa oko 2 miliona zaposlenih (4,8% od ukupne zaposlenosti).<ref>{{cite web |url=http://wttc.org/site_media/uploads/downloads/germany2013_1.pdf |title=2013 Travel & Tourism Economic Impact Report Germany |publisher=WTTC |access-date=26. 11. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131203001157/http://wttc.org/site_media/uploads/downloads/germany2013_1.pdf |archive-date=3. 12. 2013 |url-status=dead }}</ref> Njemačka je poznata po svojim raznolikim turističkim rutama kao što su: Romantična cesta, vinske ceste, Cesta dvoraca i Cesta avenija. Postoji 39 objekata stavljenih na [[UNESCO]] spisak svjetske baštine, uključujući stare gradske jezgre kao što su one u [[Regensburg]]u, [[Bamberg]]u, [[Lübeck]]u, [[Quedlinburg]]u, [[Weimar]]u, [[Stralsund]]u i [[Wismar]]u. Najposjećenije znamenitosti u Njemačkoj su [[Neuschwanstein]], [[Kölnska katedrala]], [[Reichstag]], [[Hofbräuhaus]] u [[München]]u, [[Heidelberški dvorac]], [[Zwinger (Dresden)|Zwinger]], [[Televizijski toranj Berlin]] i [[Aachenska katedrala]]. [[Europa-Park]] kod [[Freiburg]]a je drugi najpopularniji evropski park zabave.<ref>{{cite web|title=Top Tourist Attractions of Germany|url=http://www.germany.travel/en/towns-cities-culture/top-100/germany-travel-attractions.html|publisher=Germany.Travel, official site|access-date=12. 12. 2014}}</ref> == Stanovništvo == {{glavni|Stanovništvo Njemačke|Nijemci}} [[Datoteka:20130906 Volleyball EM 2013 by Olaf Kosinsky (1 von 1).jpg|thumb|270px|[[Nijemci]] ]] Sa stanovništvom od 80.200.000 ljudi prema popisu stanovništva iz 2011. godine,<ref name="File 2013">[https://www.destatis.de/DE/PresseService/Presse/Pressekonferenzen/2013/Zensus2011/bevoelkerung_zensus2011.pdf?__blob=publicationFile ''Zensus 2011: Bevölkerung am 9. Mai 2011'']. Retrieved 1. 6. 2013.</ref> Njemačka je najnaseljenija država [[EU|Evropske unije]], na evropskom kontinentu je druga najnaseljenija zemlja, poslije [[Rusija|Rusije]], te [[Spisak država po stanovništvu|16. najmnogoljudnija zemlja u svijetu.]] Gustoća naseljenosti iznosi 225 stanovnika po kilometru kvadratnom.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryName=Lebanon&countryCode=le&regionCode=me&rank=126 |title=Country Comparison :: Population |publisher=CIA |access-date=26. 6. 2011 |archive-date=6. 1. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120106143620/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryName=Lebanon&countryCode=le&regionCode=me&rank=126 |url-status=dead }}</ref> Životni vijek prosječnog Nijemca iznosi 80,19 godina (77,93 godine muškarci, a žene 82,58 godina). Stopa fertiliteta iznosi 1,41 rođene djece u odnosu na žene (procjene iz 2011) ili 8,33 živo rođene djece na 1000 stanovnika, te je jedna od najnižih u svijetu. Od 1970. u Njemačkoj stopa mortaliteta kontinuirano premašuje stopu nataliteta.<ref>{{cite web | title = Demographic Transition Model | publisher=Barcelona Field Studies Centre | date=27. 9. 2009 | url = http://geographyfieldwork.com/DemographicTransition.htm | access-date=28. 3. 2011}}</ref> Međutim, Njemačka je svjedok povećanja stope nataliteta i migracijske stope od 2010.<ref>{{cite web|url=http://www.thelocal.de/society/20101229-32091.html#.UXUZKEpTv3N|title=Birth rate on the rise in Germany|work=The Local|access-date=28. 9. 2014|archive-date=25. 9. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130925054451/http://www.thelocal.de/society/20101229-32091.html#.UXUZKEpTv3N|url-status=dead}}</ref> Dolazi do povećanja broja obrazovanih imigranata.<ref>{{cite web|url=http://www.spiegel.de/international/germany/elite-young-immigrants-could-provide-future-stability-for-german-economy-a-885647.html|title=The New Guest Workers: A German Dream for Crisis Refugees|date=28. 2. 2013|work=Spiegel Online|access-date=28. 9. 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dw.de/more-skilled-immigrants-find-work-in-germany/a-16696339|title=More skilled immigrants find work in Germany|work=Deutsche Welle|access-date=28. 9. 2014}}</ref> Većina imigranata dolazi iz južne i istočne Evrope, te se naseljavaju u urbanim područjima.<ref>{{cite web|url=http://www.dw.de/german-population-rises-thanks-to-immigration/a-16525083|title=German population rises thanks to immigration|work=Deutsche Welle|access-date=28. 9. 2014}}</ref> Četiri veće grupe naroda imaju status nacionalnih manjina, a to su: [[Danci]], [[Frizijci]], [[Romi]], [[Sinti]] i [[Lužički Srbi]].<ref name="BMI 2010">{{cite web | date=1. 5. 2010 | title = National Minorities in Germany | url = http://www.bmi.bund.de/SharedDocs/Downloads/EN/Broschueren/2010/nat_minderheiten.pdf?__blob=publicationFile | format = PDF | others = | publisher = [[Federal Ministry of the Interior (Germany)]] | pages = | id = Article number: BMI10010 | access-date=23. 6. 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130421151141/http://www.bmi.bund.de/SharedDocs/Downloads/EN/Broschueren/2010/nat_minderheiten.pdf?__blob=publicationFile | archive-date=21. 4. 2013 | url-status = dead }}</ref> Dancska manjina (oko 50.000) pretežno nastanjuje područje pokrajine [[Schleswig-Holstein]]<ref name="BMI 2010"/>. Istočni i sjeverni Frizijci pretežno naseljavaju zapadnu obalu Schleswig-Holsteina, te oblast [[Donja Saksonija|Donje Saksonije]]. Lužički Srbi, [[Slaveni|slavenski narod]] (oko 60.000), pretežno naseljavaju područje Lužica. ===Imigranti=== [[Datoteka:COB data Germany.PNG|thumb|270px|Njemačka je 3. zemlja u svijetu po broju imigranata.]] Po nacionalnom sastavu oko 92,3% stanovništva Njemačke čine Nijemci. 2011. oko 6 miliona stranih državljana je registriranog boravka u Njemačkoj. Po pitanju etničkog porijekla 20% stanovnika ove zemlje stranog ili djelomično stranog porijekla.<ref>{{Cite news | title=20% of Germans have immigrant roots | newspaper=Burlington Free Press | page= 4A | date=15. 7. 2010 }}</ref> U 2010. godini, u 29% porodica sa djecom ispod 18 godina bio je barem jedan roditelj stranog porijekla.<ref name="destatis.de">{{cite web|url=https://www.destatis.de/EN/Publications/STATmagazin/Population/2012_03/2012_03MigrantBackground.html |title=Publikation&nbsp;— STATmagazin&nbsp;— Population&nbsp;— Families with a migrant background: traditional values count&nbsp;— Federal Statistical Office (Destatis) |publisher=Destatis.de |date=13. 3. 2012 |access-date=4. 11. 2012}}</ref> Fond Ujedinjenih Nacija za stanovništvo navodi Njemačku kao 3. zemlju u svijetu po broju primljenih imigranata, što je oko 5% ili 10 miliona od ukupno 191 milion migranata.<ref>{{cite web |url=http://www.un.org/esa/population/publications/2006Migration_Chart/Migration2006.pdf |title=International Migration 2006 |publisher =UN Department of Economic and Social Affairs |access-date=18. 3. 2011}}</ref> Od 2008. najveće grupe imigrana su bili [[Turci]] (oko 2,5 miliona), zatim Italijani (776.000), Poljaci (687.000).<ref>{{cite web |url=http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Bevoelkerung/MigrationIntegration/Migrationshintergrund/Tabellen/Content100/MigrationshintergrundStaatsangehoerigkeit,templateId=renderPrint.psml |title=Bevölkerung nach Migrationshintergrund| access-date=28. 3. 2011|publisher=German Federal Statistical Office|language=de|archive-url=https://web.archive.org/web/20101229095012/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Bevoelkerung/MigrationIntegration/Migrationshintergrund/Tabellen/Content100/MigrationshintergrundStaatsangehoerigkeit,templateId=renderPrint.psml <!--Added by H3llBot-->|archive-date=29. 12. 2010}}</ref> Također prisutni su i [[Bošnjaci]], [[Srbi]] i [[Hrvati]]. Od 1987. oko 3 miliona etničkih Nijemaca imigriralo je u Njemačku iz zemalja istočnog bloka, iskoristivši tako svoje pravo povratka.<ref>{{cite web|url=http://www.migrationpolicy.org/article/fewer-ethnic-germans-immigrating-ancestral-homeland/|title=Fewer Ethnic Germans Immigrating to Ancestral Homeland|publisher=Migration Information Source|date=februar 2004|access-date=19. 7. 2014}}</ref> === Religija === {{glavni|Religija u Njemačkoj}} {{multiple image |align=left |width1=145 |image1=Colognecathedralatnight.JPG |caption1=Katolička katedrala u [[Köln]]u. |width2=128 |image2=Frauenkirche Dresden, 001.jpg |caption2=Evangelistička crkva u [[Dresden]]u }} Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, [[kršćanstvo]] je najraširenija religija u Njemačkoj, 66,8% Nijemaca su katolici, od ukupnog broja stanovnika.<ref name="Egeler">{{Cite web |url=https://www.destatis.de/DE/PresseService/Presse/Pressekonferenzen/2013/Zensus2011/Statement_Egeler_zensus_PDF.pdf?__blob=publicationFile |title=Pressekonferenz „Zensus 2011 – Fakten zur Bevölkerung in Deutschland" am 31. Mai 2013 in Berlin |access-date=20. 5. 2015 |archive-date=10. 10. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171010094954/https://www.destatis.de/DE/PresseService/Presse/Pressekonferenzen/2013/Zensus2011/Statement_Egeler_zensus_PDF.pdf?__blob=publicationFile |url-status=dead }}</ref> 30,8% stanovništva se izjasnilo kao [[Rimokatoličanstvo|rimokatolici]], 30,3% stanovništva se izjasnilo kao [[Protestantizam|protestatima]], dok je evangelista bilo 5,7%.<ref name="Zensus 2011">{{cite web|url=https://www.destatis.de/DE/PresseService/Presse/Pressekonferenzen/2013/Zensus2011/bevoelkerung_zensus2011.pdf?__blob=publicationFile|title=Bevölkerung am 9. Mai 2011 Statistisches Bundesamt Deutschland Bundesrepublik|language=de|work=destatis.de |publisher=[[Federal Statistical Office of Germany]]|page=Zensus 2011 – Page 6|date=9. 5. 2011 |access-date=9. 5. 2011}}</ref> 32-35% stanovništva se izjasnilo da ne pripada niti ijednoj vjerskoj konfesiji, čiji broj je u porastu već nekoliko decenija. Geografski, [[Protestantizam]] preovladava u sjevernim, centralnim i istočnim dijelovima zemlje, uglavnom u sklopu sa evangelističkom crkvom, dok je [[Rimokatoličanstvo]] koncentrisano u južnim i zapadnim dijelovima zemlje. Ateisti i pripadnici drugih religija su koncentrisani pretežno u većim gradovima i u istočnom dijelu Njemačke.<ref name="georgetown1">{{cite web |url=http://berkleycenter.georgetown.edu/resources/germany |title=Germany |publisher=[[Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs]] |access-date=27. 3. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150324170951/http://berkleycenter.georgetown.edu/resources/germany |archive-date=24. 3. 2015 |url-status=dead }}</ref> [[Islam]] je druga najveća religija u Njemačkoj, prema popisu stanovništva iz 2011. godine, samo se 1,9% stanovništva izsjanilo muslimanima, dok se prema drugim izvorima procjenjuje da ih ima 3,8–4,3 miliona (4,6–5,2%). Većina muslimana su [[suniti]] i [[aleviti]] iz [[Turska|Turske]], postoji mali broj [[šijiti|šijita]] i [[Ahmedije|ahmedija]]. Njemački muslimani, koji većinom porijeklo vode iz [[Turska|Turske]] nemaju priznat status državne religije. Ostale religije čine manje od 1% njemačkog stanovništva, a to su [[Budizam]] sa 250.000 pripadnika, [[Judaizam]] sa oko 200.000 vjernika (0,3%). [[Hinduizam]] broji oko 100.000 pripadnika, dok sve ostale religije broje zajedno 50.000 pripadnika. Treća najveća jevrejska populacija u Evropi je ona u Njemačkoj (nakon Velike Britanije i Francuske).<ref>{{cite news | author = Blake, Mariah | url = http://www.csmonitor.com/2006/1110/p25s02-woeu.html | title = In Nazi cradle, Germany marks Jewish renaissance | newspaper = [[Christian Science Monitor]] | date=10. 11. 2006 | access-date=28. 3. 2011}}</ref> Oko 50% budista u Njemačkoj su imigranti iz Azije.<ref>{{cite news |author=Schnabel, U. |date=15. 3. 2007 |url=http://www.zeit.de/2007/12/Buddhismus |title= Buddhismus Eine Religion ohne Gott |newspaper=[[Die Zeit]] |access-date=19. 3. 2011 |language=de}}</ref> ===Jezik=== {{glavni|Njemački jezik}} [[Datoteka:Knowledge of German EU map.svg|thumb|Poznavanje Njemačkog jezika u zemljama EU.]] [[Njemački jezik]] je službeni i jezik s najviše govornika u Njemačkoj, te predstavlja jedan od 24 službena jezika u Evropskoj uniji<ref>{{cite web |url=http://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |title=Official Languages |author=European Commission |access-date=29. 7. 2014}}</ref> i jedan od tri službena jezika u [[Evropska komisija|Evropskoj komisiji]]. Njemački je najgovoreniji jezik u [[Evropska unija|Evropskoj uniji]] s oko 100 miliona govornika.<ref name="Marten">{{cite book |editor1-first= Thomas|editor1-last= Marten|editor2-first= Fritz Joachim|editor2-last= Sauer|title= Länderkunde – Deutschland, Österreich, Schweiz und Liechtenstein im Querschnitt|trans-title=Regional Geography – An Overview of Germany, Austria, Switzerland and Liechtenstein|year=2005|publisher= Inform-Verlag|language= de|isbn= 3-9805843-1-3|page= 7}}</ref> Priznati jezici manjina u Njemačkoj su: [[Danski jezik|danski]], [[Niski njemački jezik|niski njemački]], [[Lužičkosrpski jezici|lužičkosrpski]], [[Romski jezik|romski]], [[Frizijski jezici|frizijski]] koji su službeno zaštićeni [[Evropska povelja o regionalnim ili manjinskim jezicima|Evropskom poveljom o regionalnim ili manjinskim jezicima]]. Jezici doseljenika koji se najviše govore su: [[Turski jezik|turski]], [[Kurdski jezik|kurdski]], [[Poljski jezik|poljski]], [[južnoslavenski jezici]] te [[Ruski jezik|ruski]]. 67% građana Njemačke trdi da može komunicirati na barem jednom stranom jeziku, a 27% grđana na najmanje dva strana jezika, izuzev materinjeg jezika.<ref name="Eurobarometer Languages">{{cite web|title=Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Survey)|publisher=[[Europa (web portal)]] |author=[[European Commission]]|year=2006|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf| access-date=28. 3. 2011}}<br />{{cite web|title=Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Executive Summary)|publisher=[[Europa (web portal)]] |author=[[European Commission]]|year=2006|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_sum_en.pdf |access-date=28. 3. 2011}}</ref> Standardni njemački jezik pripada grupi [[Zapadnogermanski jezici|zapadnogermanskih jezika]], te je usko povezan s [[Engleski jezik|engleskim]], [[Niski njemački jezik|niskim njemačkim]] i [[Holandski jezik|holandskim jezikom]]. Većina vokabulara potječe od germanskoj jezika iz indoevropske grupe jezika.<ref>{{cite web|title=Many tongues, one family. Languages in the European Union|publisher=[[Europa (web portal)]]|author=[[European Commission]]|year=2004|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/move/45/en.pdf|access-date=28. 3. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110430202922/http://ec.europa.eu/publications/booklets/move/45/en.pdf|archive-date=30. 4. 2011|url-status=live}}</ref> Također neke riječi vode porijeklo iz latinskog, starogrčkog ili francuskog i engleskog jezika. Njemački jezik pisan je isključivo latinicom. ===Obrazovanje=== {{glavni|Obrazovanje u Njemačkoj}} [[Datoteka:Heidelberg Universitätsbibliothek 2003.jpg|thumb|Univerzitet u Heidelbergu, snovan 1386. godine, jedan je od najstarijih i najbolje rangiranih univerziteta u Njemačkoj.]] Nadležnost nad obrazovanjem u Njemačkoj je organizovana prvenstveno na nivou saveznih pokrajina. Dječiji vrtić od treće do šeste godine je izboran, nakon čega slijedi obrazovanje koje je obavezno u trajanju od devet godina. Osnovno obrazovanje traje četiri do šest godina. Srednjoškolsko obrazvanje obuhvata tri tradicionalne vrste srednjih škola: ''[[Gimnazija|gimnaziju]]'' koju upisuju najbolji i nadareni učenici, koja priprema učenike za studij, zatim ''[[Realschule]]'' koja je namijenjena srednjim studentima i traje 6 godina i ''[[Hauptschule]]'' koja priprema učenike za strukovno obrazovanje.<ref>{{cite web|url=http://academic.cuesta.edu/intlang/german/education.html |title=The Educational System in Germany |publisher=Cuesta College |date=31. 8. 2002 |access-date=16. 5. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110724024754/http://academic.cuesta.edu/intlang/german/education.html |archive-date=24. 7. 2011}}</ref> Također postoji i ''Gesamtschule'' koja predstavlja sveobuhvatni tip srednje škole. Nakon završene srednje škole pstoje mogućnosti stručne naobrazbe, zatim studija i dvojnog studija. Osnovni uslov za upisivanje na [[univerzitet]] je položen opći ispit zrelosti ili matura. Prema [[Šangajska rang-lista univerziteta|Šangajskoj rang-listi univerziteta]] 2014. godine 4 njemačka univerziteta se nalaze u top 100, te njih 13 u top 200 univerziteta u svijetu.<ref>{{Cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |title=Arhivirana kopija |access-date=4. 6. 2015 |archive-date=19. 1. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150119210953/http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |url-status=dead }}</ref> Neki njemački univerziteti spadaju u najstarije na svijetu, kao što je [[Univerzitet u Heidelbergu]] (osnovan 1386) koji je najstariji univerzitet u Njemačkoj. Zatim Heidelberg slijedi [[Univerzitet u Leipzigu]] (1409), [[Univerzitet u Rostocku]] (1419), [[Univerzitet u Greifswaldu]] (1456), [[Univerzitet u Freiburgu]] (1457) i [[Ludwig-Maximilians-Univerzitet München|Univerzitet u Münchenu]] (1472). ===Zdravstvo=== {{glavni|Zdravstvena zaštita u Njemačkoj}} [[Datoteka:Akkon MD 82-85-07.JPG|thumb|Vozilo hitne pomoći u Njemačkoj.]] Njemačka ima najstariji univerzalni zdravstveni sistem na svijetu, koji još seže iz doba vladavine [[Otto von Bismarck|Otta von Bismarcka]].<ref>{{cite book | title = Health Care Systems in Transition: Germany | url = http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0010/80776/E68952.pdf | access-date = 15. 4. 2011 | year = 2000 | publisher = European Observatory on Health Care Systems | id = AMS 5012667 (DEU) | page = 8 | archive-date = 13. 5. 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110513054407/http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0010/80776/E68952.pdf | url-status = dead }}</ref> Stanovništvo je trenutno obuhvaćeno planom zdravstvene zaštite, što je osigurano statutom uz neke određene kriterije, te uz mogućnostima privatnog zdravstvenog osiguranja kod nekih određenih grupa. Prema podacima iz [[Svjetska zdravstvena organizacija|Svjetske zdravstvene organizacije]] njemački zdravstveni sistem 77% financira Vlada, a 23% privatni sektor u 2005.<ref name=health>{{cite web|url=http://apps.who.int/gho/data/node.country.country-DEU?lang=en|title=Germany statistics summary (2002 - present)|publisher=World Health Organization|access-date=8. 5. 2015}}</ref> U 2005. godini Njemačka je utrošila 11% svojeg BDP-a na zdravstvo. Njemačka zauzima 20. mjesto u svijetu po očekivanoj dužini trajanja života stanovništva, muškarci prosječno dožive 77 godina, a žene 82 godine života. Njemačka ima vrlo nisku stopu smrtnosti dojenčadi (4 na 1000 živorođenih). U 2010. godini glavni uzroci smrtnosti su bili kardiovaskularne bolesti sa 41%, zatim maligna oboljenja sa 26%.<ref>{{cite web|url=http://www.presseportal.de/pm/32102/2117452/2010-herz-kreislauferkrankungen-verursachten-rund-41-aller-todesfaelle|language=de |title=2010: Herz-/Kreislauferkrankungen verursachen 41 % aller Todesfälle|publisher=Destatis.de |access-date=8. 5. 2015}}</ref> U 2008. godini oko 82.000 Nijemaca je bilo zaraženo [[HIV|virusom humane imunodeficijencije]] (HIV/AIDS), od čega je umrlo 26.000 Nijemaca od 1982. godine.<ref name=cp>{{cite web| url = http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Germany.pdf| title = Country Profile Germany|date=april 2008| publisher = [[Library of Congress]] [[Federal Research Division]]| format = PDF| access-date=7. 5. 2011}}</ref> Prema istraživanjima iz 2005. godine, 27% odraslih Nijemaca su pušači.<ref name=cp/> [[Gojaznost]] je navedena kao glavni zdravstveni problem u Njemačkoj. == Kultura == {{glavni|Njemačka kultura}} Njemačka je kao zemlja uveliko pridonijela svjetskoj kulturi. Tu su rođeni veliki kompozitori ozbiljne muzike: [[Ludwig van Beethoven|Beethoven]], [[Johann Sebastian Bach|Bach]], [[Johannes Brahms|Brahms]] i [[Richard Wagner|Wagner]], klasični pjesnici poput [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethea]] i [[Friedrich Schiller|Schiller]], likovni umjetnici poput [[Albrecht Dürer|Duerera]], [[Max Ernst|Ernsta]] i [[Joseph Beuys|Beusa]], a Njemačka je domovina i filozofa, među kojima su najznačajniji: [[Immanuel Kant|Kant]], [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegel]], [[Karl Marx|Marx]] i [[Friedrich Nietzsche|Nietzsche]], te naučnici [[Albert Einstein|Einstein]], [[Max Born|Born]] i [[Max Planck|Plank]]. Njemački jezik, koji se sastoji od nekoliko velikih dijalekata, u 19. vijeku je bio jezik komunikacije u srednjoj, istočnoj i sjevernoj Evropa, a i danas se uči širom svijeta kao jedan od najvažnijih jezika. === Muzika === {{glavni|Njemačka muzika}} [[Datoteka:Beethoven.jpg|thumb|lijevo|[[Ludwig van Beethoven]] (1770–1827)]] Njemačka klasična muzika predstavlja djelo mnogih svjetskih poznatih kompozitora. [[Dietrich Buxtehude]], njemački orguljaš i kompozitor je svojim djelima ostavio znatan uticaj na kasniji rad [[Johann Sebastian Bach|Johanna Sebastiana Bacha]] i [[Georg Friedrich Händel|Georga Friedricha Händela]], koji su bili jedni od najpoznatijih kompozitora iz perioda [[barok]]a. Tokom svog životnog rada, njemački [[Violina|violinist]] i kompozitor [[Leopold Mozart]] je kao mentor znatno utjecao na svog sina i učenika [[Wolfgang Amadeus Mozart|Wolfganga Amadeusa Mozarta]], jednog najvećih muzičara svih vremena. [[Ludwig van Beethoven]] je bio najvažniji kompozitor na prijelazu klasicizma u [[romantizam]]. [[Carl Maria von Weber]] i [[Felix Mendelssohn]] su bili važni kompozitori u ranom romantizmu, dok su [[Robert Schumann]] i [[Johannes Brahms]] obilježili period romantizma. [[Richard Wagner]] je ostao poznat po svojim operama. [[Richard Strauss]] je bio najvažniji kompozitor kasnog romantizma i ranog [[Modernizam|modernizma]]. [[Karlheinz Stockhausen]] i [[Hans Zimmer]] su važni kompzitori 20. i 21. vijeka.<ref>{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1567544/Top-100-living-geniuses.html |title=Top 100 living geniuses |work=The Daily Telegraph |date=30. 10. 2007 |access-date=15. 5. 2015 |location=London}}</ref> Njemačka je drugo najveće muzičko tržište u Evropi i četvrto po veličini u svijetu.<ref>{{cite web | url=http://www.riaj.or.jp/e/issue/pdf/RIAJ2013E.pdf | title=The Recorded Music Industry In Japan | publisher=Recording Industry Association of Japan | format=PDF | page=24 | year=2013 | access-date=8. 2. 2014}}</ref> Njemačka popularna muzika 20. i 21. vijeka uključuje pokrete kao što su: [[Neue Deutsche Welle]] ([[Nena]], [[Trio (bend)|Trio]]), [[Pop muzika|pop]] ([[Boney M.]], [[Alphaville (grupa)|Alphaville]], [[Modern Talking]]), Ostrock ([[City (grupa)|City]], [[Keimzeit]]), [[Metal (muzika)|metal]]/[[rock]] ([[Rammstein]], [[Scorpions]]), [[Punk rock|punk]] ([[Nina Hagen]], [[Die Ärzte]], [[Die Toten Hosen]]), [[pop rock]] ([[Beatsteaks]], [[Tokio Hotel]]), inide rock ([[Tocotronic]]), šlager ([[Ute Lemper]], [[Katja Ebstein]], [[Hildegard Knef]], [[Helene Fischer]]. Njemačka [[elektronska muzika]] je stekla globalni uticaj, uz izvođače kao što su [[Kraftwerk]], [[Tangerine Dream]]. DJ-evi i [[techno]], [[House muzika|house]] umjetnici s njemačke muzičke scene su stekli veliku popularnost ([[Paul van Dyk]], [[Paul Kalkbrenner]] i [[Scooter]]).<ref>{{cite web|last1=Nye|first1=Sean|title=Minimal Understandings: The Berlin Decade, The Minimal Continuum, and Debates on the Legacy of German Techno|url=http://www.academia.edu/3813069/Minimal_Understandings_The_Berlin_Decade_The_Minimal_Continuum_and_Debates_on_the_Legacy_of_German_Techno|publisher=Journal of Popular Music Studies, Volume 25, Issue 2|access-date=12. 12. 2014}}</ref> Pored već navedenih predstavnika elektronske muzike, Njemačka [[Kraut Rock]] scena koja je započela ranih [[1970-e|1970-ih]] imala je svoje najznačajnije predstavnike i osnivače u rock grupama poput [[Can]], [[Amon Düül II]], [[Faust]] i Neu! Za razliku od svojih kolega iz [[Velika Britanija|Velike Britanije]] i [[SAD|SAD-a]] (koji su sve više komponovali pjesme pod utjecajem [[Jazz]]a i klasične muzike), oni su mnogo više koristili sintisajzere, stvarajući pulsirajući zvuk i povezujući u muzičku cjelinu naizgled nepovezane muzičke trake. Takvim pristupom u muzici bili su mnogo bliži [[Avantgardna muzika|avantgardnoj]] muzici nego rock muzici.<ref>http://www.allmusic.com/subgenre/kraut-rock-ma0000002687</ref> === Slikarstvo === {{glavni|Njemačko slikarstvo}} [[Datoteka:Dürer - Selbstbildnis im Pelzrock - Alte Pinakothek.jpg|desno|mini|150p|[[Albrecht Dürer]], Autoportret]] Njemački umjetnici su ostavili velik uticaj na [[Zapadna umjetnost|zapadnu umjetnost]]. [[Albrecht Dürer]], [[Hans Holbein mlađi]], [[Matthias Grünewald]], [[Lucas Cranach stariji]] su važni njemački umjetnici iz perioda [[Renesansa|renesanse]], [[Peter Paul Rubens]], [[Johann Baptist Zimmermann]] su poznati umjetnici iz [[barok]]a, zatim [[Caspar David Friedrich]], [[Carl Spitzweg]] iz [[romantizam|romantizma]], [[Max Liebermann]] iz [[impresionizam|impresionizma]], te [[Max Ernst]] iz [[nadrealizam|nadrealizma]].<ref name=Marzona>Marzona, Daniel. (2005) ''Conceptual Art.'' Cologne: Taschen. Various pages</ref> Njemački kipari kao što su Otto Schmidt-Hofer, Franz Iffland i Julius Schmidt su dali važan doprinos njemačkoj umjetnosti s kraja 19. i početka 20. vijeka.<ref name=Berman>{{cite book|last1=Berman|first1=Harold|title=Bronzes, Sculptors & Founders - Signatures|date=1974|publisher=Abage Publishers|location=Chicago, Illinois|pages=477|edition=2.}}</ref><ref name=Payne>{{cite book|last1=Payne|first1=Christopher|title=Animals in Bronze -- Reference and Price Guide|date=1986|publisher=Antique Collectors' Club Ltd.|location=Woodbridge, Suffolk, England|isbn=0- 90746-245-6|pages=401}}</ref> Tokom dvadesetog vijeka formirano je nekoliko njemačkih umjetničkih društava i grupa kao što su [[Novembarska grupa]], [[Die Brücke]] i [[Plavi jahač]] čiji je vođa bio [[Vasilij Kandinski]] koji je utjecao na razvoj ekspresionizma u Münchenu i Berlinu. Kao reakcija na [[ekspresionizam]] javlja se novi smjer poznat kao [[nova stvarnost]]. Poslijeratni umjetnički smjerovi u Njemačkoj su bili [[neokspresionizam]], [[performans]], [[konceptualna umjetnost]]. Posebno istaknuti neokspresionisti su [[Georg Baselitz]], [[Anselm Kiefer]], [[Jörg Immendorff]], [[A. R. Penck]], [[Markus Lüpertz]], [[Peter Robert Keil]] i [[Rainer Fetting]]. Vdeći njemački konceptualni umjetnici su: [[Bernd i Hilla Becher]], [[Hanne Darboven]], [[Hans-Peter Feldmann]], [[Hans Haacke]], [[Joseph Beuys]], [[HA Schult]], [[Aris Kalaizis]], [[Neo Rauch]] i [[Andreas Gursky]]. Najznačajnije umjetničke izložbe i festivali u Njemačkoj su [[documenta]], [[transmediale]] i [[Art Cologne]].<ref>Marzona, Daniel. (2005) Conceptual Art. Cologne: Taschen.</ref> === Arhitektura === {{glavni|Njemačka arhitektura}} Njemačkim doprinosima arhitekturi mogu se smatrati karolinški i otonski stil. [[Ciglena gotika]] je osebujan srednjevjekovni stil nastao u Njemačkoj. Također u [[Renesansna arhitektura|renesansnoj]] i [[Barokna arhitektura|baroknoj]] arhitekturi, nastali su neki njemački smjerovi kao što su [[Weserska renesansa]] i [[Dresden]]ski barok. Među najpoznatijim [[barok]]nim arhitektama nalaze se [[Matthäus Daniel Pöppelmann]], [[Balthasar Neumann]], [[Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff|Knobelsdorff]] i [[Braća Asam]]. Wessobrunnerška škola je izvršila znatan uticaj, a ponekad je čak i dominirala nad umjetnošću štrokature u južnoj Njemačkoj u 18. vijeku. Gornja švabska barokna ruta nudi barokno tematske turističke rute koje naglašavaju doprinos baroknih umjetnika, kipara, zanatlija kao što su [[Johann Michael Feuchtmayer]], jednog od naistaknutijih članova porodice [[Feuchtmayer]], te braća [[Johann Baptist Zimmermann]] i [[Dominikus Zimmermann]].<ref>Jan Koppmann, "Das Zeitalter des Barock", in M. Thierer (ed.), ''Lust auf Barock: Himmel trifft Erde in Oberschwaben,'' Lindenberg: Kunstverlag Fink, 2002, p. 11f.</ref> Pučanska arhitektura u Njemačkoj je vezan za poludrvenu gradnju uz pomć drvenih greda ([[Njemački jezik|Njem.]] ''Fachwerk''). Njemački ''Fachwerk'' stilovi variraju po regijama. Zakoni planiranja gradnje ovakvih kuća diktirali su da izgled kuće mora biti u skladu sa regionalnim, pa čak i sa specifičnim gradskim stilom gradnje.<ref name="Wilhelm Süvern 1971" >Wilhelm Süvern: 1971. ''Torbögen und Inschriften lippischer Fachwerkhäuser'' in Volume 7 of Heimatland Lippe. Lippe Heimatbund: 1971. 48 pages</ref><ref name="Heinrich Stiewe 2007">Heinrich Stiewe: 2007. ''Fachwerkhäuser in Deutschland: Konstruktion, Gestalt und Nutzung vom Mittelalter bis heute''. Primus Verlag: 2007. {{ISBN|978-3-89678-589-3}}. 160 pages</ref> Kada se industrijalizacija porširila Evropom, u Njermačkoj su se razvili [[klasicizam]] i prepoznatljiv stil [[historicizam]], ponekad se naziva stilom [[Gründerzeit]], s obzirom na ekonomski bum u godinama s kraja 19. vijeka. Regionalni historistički stilovi uključuju [[Hanover]]sku školu arhitekture, nürnberški stil, dresdensku [[Gottfried Semper|Semper]]-[[Georg Hermann Nicolai|Nicolai]] školu. Među najpoznatije njemačke građevine spada dvorac [[Neuschwanstein]] koji predstavlja [[Neoromanika|neoromaniku]]. Njemački umjetnici, pisci, galeristi kao što su [[Siegfried Bing]], [[Georg Hirth]] i [[Bruno Möhring]] su pridonijeli razvoju [[secesija|secesije]], na prijelazu u 20. vijek, što je poznato na njemačkom jeziku kao ''Jugendstil''.<ref name="autogenerated1">{{cite web |url=http://www.huntfor.com/arthistory/c19th/artnouveau.htm |title=Art Nouveau&nbsp;— Art Nouveau Art |publisher=Huntfor.com |access-date=25. 3. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130222070337/http://www.huntfor.com/arthistory/c19th/artnouveau.htm |archive-date=22. 2. 2013 |url-status=dead }}</ref> {{Multiple image | align = center | direction = horizontal | footer = {{Center|[[Arhitektura odmarališta]] na [[Rügen]]u, ''Fachwerk'' kuće u [[Bernkastel-Kues|Bernkastelu]], dvorac [[Neuschwanstein]] i [[Bauhaus]] škola u [[Weimar]]u.}} | image1 = Kurhaus in Binz.jpg | width1 = {{#expr: (145 * 1500 / 1125) round 0}} | image2 = Bernkastel 12 (5486108438).jpg | width2 = {{#expr: (145 * 1410 / 1200) round 0}} | image3 = Castle_Neuschwanstein.jpg | width3 = {{#expr: (135 * 2182 / 1700) round 0}} | image4 =Bauhaus weimar.jpg | width4 = {{#expr: (145 * 1500 / 1125) round 0}} }} [[Ekspresionistička arhitektura]] je razvijena 1910-ih godina u Njemačkoj pod uticajem [[Art Deco]] i drugih modernih stilova s arhitektima kao što su [[Johann Friedrich Höger]], [[Erich Mendelsohn]], [[Dominikus Böhm]] i [[Fritz Schumacher]]. Njemačka je osobito bila važna u ranom [[Moderna arhitektura|modernističkom]] pokretu, kao što su [[Deutscher Werkbund]] kojeg je pokrenuo [[Hermann Muthesius]] i [[Bauhaus]] pokret kojeg je osnovao [[Walter Gropius]]. Slijedom toga, Njemačka se često smatra kolijevkom moderne arhitekture i dizajna. [[Ludwig Mies van der Rohe]] postao je jedan od svjetski najpznatijih arhitekata u drugoj polovici 20. vijeka. ON je zamislio staklene fasade na [[neboder]]ima.<ref>{{cite book|year=2006|title=A Dictionary of Architecture and Landscape Architecture|url=https://archive.org/details/dictionaryofarch00curl_0|publisher=Oxford University Press|page=[https://archive.org/details/dictionaryofarch00curl_0/page/880 880]|isbn=0-19-860678-8}}</ref> === Književnost i filozofija === {{Glavni|Njemačka književnost}} [[Datoteka:Goethe (Stieler 1828).jpg|thumb|lijevo|200px|[[Johann Wolfgang von Goethe]]]] Njemačka književnost može se pratiti unatrag do srednjeg vijeka djelima pisaca kao što su [[Walther von der Vogelweide]] i [[Wolfram von Eschenbach]]. Poznati njemački pisci su [[Johann Wolfgang von Goethe]], [[Friedrich Schiller]], [[Gotthold Ephraim Lessing]] i [[Theodor Fontane]]. [[Braća Grimm]] su stekla slavu skupljajući i objavljivajući zbirke njemačkih bajki. Grimmovi su također skupili i kodificirali regionalne verzije njemačkog jezika, temeljeći svoj rad na historijskim načelima, njihov ''Deutsches Wörterbuch'', ili njemački rječnik, ponekad se naziva Grimm rječnik, što je počelo 1838, a objavljen je 1854.<ref name = DWBhistory>History of the ''Deutsches Wörterbuch'' from the [http://150-grimm.bbaw.de/start.htm DWB 150th Anniversary Exhibition and Symposium], Berlin: Humboldt-Universität, 2004. {{simboli jezika|De}}, retrieved 27. 6. 2012.</ref> Među utjecajnije književnike 20. vijeka ubrajaju se [[Gerhart Hauptmann]], [[Thomas Mann]], [[Hermann Hesse]], [[Heinrich Böll]] i [[Günter Grass]].<ref>{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/articles/espmark/index.html |title=The Nobel Prize in Literature |publisher=Nobelprize.org |date=3. 12. 1999 |author=[[Kjell Espmark|Espmark, Kjell]] |access-date=28. 3. 2011}}</ref> Godišnje se izdaje prosječno oko 700 milina knjiga na njemačkom jeziku, sa oko 80.000 naslova, od čega je 60.000 novih. Njemačka se nalazi na trećem mjestu po broju izdanih knjiga u svijetu, nakon tržišta engleskog i kineskog govornog područja.<ref>{{cite web|url=http://land-der-ideen.matrix.de/CDA/facts_printing,4563,0,,en.html|title=Land of ideas|publisher=Land-der-ideen.matrix.de|access-date=19. 3. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110427081703/http://land-der-ideen.matrix.de/CDA/facts_printing,4563,0,,en.htm|archive-date=27. 4. 2011}}</ref> Frankfurtski sajam knjiga najvažniji je na svijetu po pitanju međunarodnih poslova i trgovine, s tradicijom dugom više od 500 godina,<ref>{{cite book |title =A History of the Frankfurt Book Fair |isbn =978-1-55002-744-0 |first =Peter |last =Weidhaas |first2 =Carolyn |last2 =Gossage |first3 =Wendy A. |last3 =Wright |publisher =Dundurn Press Ltd. |pages =[https://archive.org/details/historyoffrankfu0000weid/page/11 11 ff] |year=2007 |url =https://archive.org/details/historyoffrankfu0000weid/page/11 }}</ref> također Leipziški sajam knjiga zauzima važno mjesto u Evropi.<ref>{{cite web|last1=Chase|first1=Jefferson|title=Leipzig Book Fair: Cultural sideshow with a serious side|url=http://www.dw.de/leipzig-book-fair-cultural-sideshow-with-a-serious-side/a-18313879|publisher=[[Deutsche Welle]]|date=13. 3. 2015|access-date=25. 4. 2015}}</ref> Njemačka filozofija ima velik historijski značaj: doprinos [[Gottfried Wilhelm Leibniz]]a [[Racionalizam|racionalizmu]]; zatim [[Prosvjetiteljstvo|prosvjetiteljska]] filozofija [[Immanuel Kant|Immanuela Kanta]]; njemački idealizam čiji filozofi su bili [[Johann Gottlieb Fichte]], [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel]], [[Friedrich Wilhelm Joseph Schelling]]; iracionalista i filozofski pesimista [[Arthur Schopenhauer]]; ideja [[Socijalizam|socijalizma]] [[Karl Marx]]a i [[Friedrich Engels]]a; doprinos [[Friedrich Nietzsche|Friedricha Nietzschea]] perspektivizmu; [[Gottlob Frege]] da jedoprnos analitičkoj filozofiji; [[Martin Heidegger]] koji je dao velik doprinos [[Egzistencijalizam|egzistencijalizmu]] i ontologiji, značajan uticaj ostavila je [[Frankfurtska škola]] koju su razvijali [[Max Horkheimer]], [[Theodor Adorno]], [[Herbert Marcuse]] i [[Jürgen Habermas]].<ref>{{cite book|author=Searle, John|year=1987|title=The Blackwell Companion to Philosophy|chapter=Introduction|publisher=Wiley-Blackwell}}</ref> ===Mediji=== {{glavni|Mediji u Njemačkoj}} [[Datoteka:Deutsche Welle.jpg|thumb|200px|Sjedište [[Deutsche Welle]]-a u [[Bonn]]u.]] Među najveće medijske kompanije iz Njemačke koje djeluju na međunarodnom tržištu su [[Bertelsmann]], [[Axel Springer SE]] i [[ProSiebenSat.1 Media]]. Također značajnu ulogu ima [[Deutsche Presse-Agentur]]. [[Televizija u Njemačkoj|Njemačko televizijsko tržište]] je najveće u [[Evropa|Evropi]] sa oko 38 miliona domaćinstava sa TV prijemnikom.<ref>{{cite web|title=Distribution of TV in Germany (German)|url=http://www.astra.de/16795168/tv-verbreitung_in_deutschland|publisher=Astra Sat|date=19. 2. 2013|access-date=10. 12. 2014|archive-date=1. 1. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150101012509/http://www.astra.de/16795168/tv-verbreitung_in_deutschland|url-status=dead}}</ref> Oko 90% njemačkih kućanstava ima kablovsku ili satelitsku televiziju, sa raznim javnim i privatnim RTV kanalima.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/country_profiles/1047864.stm |title=Country profile: Germany |work=BBC News |access-date=28. 3. 2011}}</ref> U Njemačkoj postoji više od 500 javnih i privatnih radio stanica, uključujući i [[Deutsche Welle]] koja svoj program emitira na više stranih jezika.<ref>{{cite web|url=http://www.dw.de/1950-1954/a-326253-1|title=Organization 1950-1954|publisher=Deutsche Welle|access-date=15. 5. 2015|archive-date=2. 4. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402113503/http://www.dw.de/1950-1954/a-326253-1|url-status=dead}}</ref> Njemačka nacionalna radio mreža je [[Deutschlandradio]], dok [[ARD]] stanice pokrivaju lokalne servise. Mnoge od najprodavanijih [[Novine|novina]] i [[časopis]]a u Evropi su upravo one iz Njemačke, listovi (i internet portali) sa najvećim tiražom u Njemačkoj su [[Bild]], [[Die Zeit]], [[Süddeutsche Zeitung]], [[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] i [[Die Welt]], dok su najveći njemački magazini [[Der Spiegel]], [[Stern]] i [[Focus (novine)|Focus]].<ref>{{cite web|url=http://dispatch.opac.d-nb.de/LNG=DU/DB=1.1/|title=ZDB OPAC - start/text|work=d-nb.de|access-date=1. 4. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20060714075848/http://dispatch.opac.d-nb.de/LNG=DU/DB=1.1/|archive-date=14. 7. 2006|url-status=dead}}</ref> Njemačko tržište video igara je jedno od najvećih u svijetu.<ref>{{cite web|last=Purchese |first=Robert |url=http://www.eurogamer.net/articles/germany-becomes-europes-top-market |title=Germany's video game market |publisher=Eurogamer.net |date=17. 8. 2009 |access-date=4. 3. 2012}}</ref> [[Gamescom]] u Kölnu je jedan od vodećih svjetskih sajmova video igara. Popularne serije video igara iz Njemačke su [[Turrican]], [[Anno]], [[The Settlers]], [[Gotika (videoigra)|Gotika]], [[SpellForce: The Order of Dawn]], [[FIFA Manager]], [[Far Cry]] i [[Crysis]]. Relevantni izdavači i programeri igara su [[Ubisoft Blue Byte]], [[Crytek]], [[Deep Silver]], [[Kalypso Media]], [[Piranha Bytes]] i [[Yager Development]]. === Kinematografija === {{glavni|Njemačka kinematografija}} Njemačka kinematografija je ostavila velik trag u svjetskoj filmskoj umjetnosti i tehnici. Prvi radovi [[Max Skladanowsky|braće Skladanowsky]] su prikazani 1895. godine. Svjetski poznat [[Babelsberg Studio]] koji se nalazi u [[berlin]]skoj četvrti [[Postdam]] osnovan je 1912. godine, čime je psato prvim velikim filmskim studijem u svijetu. Danas je najveći evropski studio.<ref>[http://www.studiobabelsberg.com/service/filmstudios-ateliers/neue-film-1/ Studio Babelsberg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110818094006/http://www.studiobabelsberg.com/service/filmstudios-ateliers/neue-film-1/ |date=18. 8. 2011 }} – ''Mit der Erschließung des direkt in der Nachbarschaft befindlichen Filmgeländes mit den Studios Neue Film 1 und Neue Film 2 konnte Studio Babelsberg seine Studiokapazitäten verdoppeln und verfügt so über Europas größten zusammenhängenden Studiokomplex.'', retrieved 3. 12. 2013 (German)</ref> Ran njemačko kino je bilo pod uticajem njemačkih ekspresionista kao što su [[Robert Wiene]] i [[F. W. Murnau|Friedrich Wilhelm Murnau]]. Film [[Metropolis (1927)|''Metropolis'']] čiji je redatelj bio [[Fritz Lang]] smatra se prvim naučn-fantastičnim filmom.<ref>{{cite web|url=http://www.scififilmhistory.com/index.php?pageID=metro|title=SciFi Film History – Metropolis (1927)|publisher=|access-date=28. 9. 2014|archive-date=10. 10. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171010074916/http://www.scififilmhistory.com/index.php?pageID=metro|url-status=dead}}</ref> Film redatelja [[Josef von Sternberg]]a [[Plavi anđeo (1930)|''Plavi anđeo'']] u kojem je glumila [[Marlene Dietrich]] smatra se prvim njemačkim zvučnim [[film]]om.<ref>{{Cite book |last= Bordwell |first= David |authorlink= David Bordwell |author2=Thompson, Kristin |title= Film History: An Introduction |url= https://archive.org/details/filmhistoryintro00thom_325 |origyear=1994 |edition= 2. |year=2003 |publisher=McGraw-Hill |isbn= 978-0-07-115141-2 |page= [https://archive.org/details/filmhistoryintro00thom_325/page/n225 204] |chapter= The Introduction of Sound}}</ref> Filmovi [[Leni Riefenstahl]] su postavili nove umjetničke standarde, kao što primjerice dokumentarni film [[''Trijumf volje'']].<ref>{{cite book|last1=Rother|first1=Rainer|title=Leni Riefenstahl: The Seduction of Genius|date=1. 7. 2003|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=1441159010}}</ref> [[Datoteka:Filmstudio Babelsberg Eingang.jpg|thumb|[[Babelsberg Studio]] kod Berlina, prvi veliki filmski studio u svijetu.]] Mnogi od filmova koji su nastali nakon [[1945.]] godine u poslijeratnom periodu mogu se nazvati ''Trümmerfilm'' (bos. film ruševina). Takav film je primjerice ''[[Ubojice među nama]]'' (1946) redatelja [[Wolfgang Staudte|Wolfganga Staudtea]]. Među poznatije [[Istočna Njemačka|istočnonjemačke]] filmove mogu se ubrojati ''[[Der Untertan]]'' (1951), ''[[Podijeljeno nebo]]'' (1964) čiji je redatelj [[Konrad Wolf]], filmska adaptacija književnog djela ''Jakov lažljivac'' kojeg je napisao [[Jurek Becker]], a filmski adaptirao [[Frank Beyer]] ka film ''[[Jakov lažljivac (film)|Jakov lažljivac]]'' (1975), koji je bio jedini istčnonjemački film nominovan za [[Oscar]]a. Filmovi Zapadne Njemačke iz 1950-ih godina mogu se po žanru definirati kao ''[[Heimatfilm]]'' (bos. domoljubni film), ti filmovi prikazuju ljepotu zemlje i moralni integritet ljudi koji žive u njoj.<ref>Stephen Brockmann, ''A Critical History of German Film,'' Camden House, 2010, p. 286. isbn 1571134689</ref> Tokom 1970-ih i 1980-ih, poznati redatelji [[Novi njemački film|novog njemačkog filma]] bili su [[Volker Schlöndorff]], [[Werner Herzog]], [[Wim Wenders]] i [[Rainer Werner Fassbinder]]. Njemački filmovi kao što su ''[[Das Boot]]'' (1981), ''[[Nedovršena priča]]'' (1984), ''[[Good Bye, Lenin!]]'' (2003), ''[[Glavom kroz zid]]'' (2004), ''[[Bijela traka]]'' (2009), ''[[Konferencija životinja]]'' (2010), ''[[Atlas oblaka]]'' (2012) su ostvarili međunarodni uspjeh. [[Oscar za najbolji strani film|Oscara za najbolji strani film]] dobili su njemački filmovi ''[[Limeni bubanj]]'' 1979. godine, ''[[Nigdje u Africi]]'' 2002. godine i ''[[Život drugih]]'' 2007. godine.<ref>{{cite web|url=http://www.imdb.com/title/tt0405094/awards|title=Awards:Das Leben der Anderen|publisher=IMDb|access-date=28. 3. 2011}}</ref> Dodjela [[Evropska filmska nagrada|Evropske filmske nagrade]] se vrši svake godine, od čega svake druge u [[Berlin]]u, domu Evropske filmske akademije. [[Berlinale|Berlinski međunarodni filmski festival]] poznat kao "Berlinale", na kojem se od 1951. za najbolje filmove dodjeluje nagrada "Zlatni medvjed" je jedan od najvažnijih filmskih festivala u Evropi i svijetu. === Kuhinja === {{glavni|Njemačka kuhinja}} [[Datoteka:Black Forest gateau.jpg|thumb|Schwarzwald torta]] Njemačka kuhinja varira zavisno od regije do regije, te često postoje sličnosti između kuhinja nekih njemačkih regija sa regijama susjednih država (npr postoje neke kulinarske sličnosti između kuhinje Južne Bavarske, [[Švabija|Švabije]] sa kuhinjama Švicarske i Austrije). Internacionalno poznata jela kao što su [[pizza]], [[suši]], [[Kineska kuhinja|kineska]], [[Grčka kuhinja|grčka]], [[indijska kuhinja]], [[doner kebab]], također su popularna i lako dostupna u Njemačkoj, zahvaljujući različitim etničkim zajednicama. [[Hljeb|Kruh]] predstavlja značajan dio njemačke kuhinje, njemački pekari proizvode oko 600 vrsta kruha i oko 1.200 različitih vrsta kolača i peciva. Njemački [[sir]]evi predstavljaju trećinu sireva proizvedenih u Evropi.<ref name=IG>[https://books.google.com/books?id=sjW9adVFS2kC&pg=PA113 The Complete Idiot's Guide to Cheeses of the World - Steve Ehlers, Jeanette Hurt<!-- Bot generated title -->]. pp. 113-115.</ref> U 2012. godini oko 99% proizvedenog mesa u Njemačkoj činila je svinjetina, piletina i govedina. Nijemci proizvode svoje poznate kobasice u 1.200 različitih vrsta uključujući [[Bratwurst]], [[Weißwurst]] i [[Currywurst]].<ref>{{cite web | url = http://germanfoods.org/german-food-facts/german-hams-sausages-meats-guide/ | title = Guide to German Hams and Sausages | publisher = German Foods North America | access-date = 26. 3. 2015 | archive-date = 22. 3. 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150322084957/http://germanfoods.org/german-food-facts/german-hams-sausages-meats-guide/ | url-status = dead }}</ref> Tokom 2012. godine, od ukupne prodaje hrane, 3,9% je bilo [[Organska hrana|organske hrane]].<ref>{{cite web | url = https://www.foodwatch.org/de/informieren/bio-lebensmittel/mehr-zum-thema/zahlen-daten-fakten/ | title =Numbers, data, facts about the organic food sector|language=de| publisher= Foodwatch | access-date=4. 6. 2015|quote=Bio-Produkte machen lediglich 3,9 Prozent des gesamten Lebensmittelumsatzes in Deutschland aus (2012).}}</ref> Iako [[vino]] postaje sve više popularno u mnogim dijelovima Njemačke, naročito u njemačkim vinskim regijama,<ref>{{cite web|title=German Wine Statistics|url=http://www.germanwineusa.com/press-trade/statistics.html|publisher=Wines of Germany, Deutsches Weininstitut|access-date=14. 12. 2014|archive-url=https://archive.today/20141214121534/http://www.germanwineusa.com/press-trade/statistics.html|archive-date=14. 12. 2014|url-status=dead}}</ref> ipak nacionalno alkoholno piće je [[pivo]]. Njemačka potrošnja piva po osobi je iznosila 110 litara u 2013, i dalje je među najvišima u svijetu.<ref>{{cite news | url = http://www.ibtimes.co.uk/top-10-heaviest-beer-drinking-countries-czech-republic-germany-sink-most-pints-1475764 | title = Top 10 Heaviest Beer-drinking Countries: Czech Republic and Germany Sink Most Pints | access-date=6. 5. 2015 | author = Samantha Payne | date=20. 11. 2014}}</ref> === Sport === {{glavni|Sport u Njemačkoj}} [[Datoteka:Germany champions 2014 FIFA World Cup.jpg|thumb|lijevo|250px|Nogometna reprezentacija Njemačke je nakon pobjede na [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2014.|svjetskom nogometnom prvenstvu 2014.]] postala po četvrti put svjetski prvak u nogometu.]] Po podacima iz 2009. i 2010. oko 27,8 miliona Nijemaca bilo je organizirano u oko 91.000 sportskih klubova i udruženja.<ref>{{cite web|url=http://www.dosb.de/de/organisation/organisation/|title=Der Deutsche Olympische Sportbund: Wir über uns|author=DOSB|work=dosb.de|access-date=23. 9. 2015}}</ref> Najveći broj sportskih društava je obuhvaćen krovnom organizacijom Njemačkog olimpijskog sportskog saveza (DOSB). Najčešći i najpopularniji sport u Njemačkoj je [[nogomet]]. Po podacima iz 2012. u sklopu Njemačkog nogometnog saveza (DFB) organizirano je 172.000 klubova sa oko 6,8 miliona članova,<ref>{{cite web|url=http://www.dfb.de/index.php?id=11015|title=Mitglieder|work=DFB - Deutscher Fußball-Bund e.V.|access-date=23. 9. 2015}}</ref> a [[nogometna reprezentacija Njemačke]] može se pohvaliti sa četiri titule svjetskih prvaka u nogometu: [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1954.|1954]], 1974, 2006. i [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2014.|2014.]] godine. Njemačka je također i dva puta bila organizator [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1974.|Svjetskog prvenstva 1974.]] i [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2006.|2006]], a oba puta je i postala svjetski prvak. Ona je i jedina država čije su nogometne reprezentacije i u muškoj i u ženskoj konkurenciji bili prvaci svijeta. Najveći stadion, namijenjen za međunarodne susrete, je [[Olimpijski stadion (Berlin)|Olimpijski stadion u Berlinu]] (kapaciteta 74.224 mjesta), dok je [[Westfalenstadion|Signal Iduna Park]] u [[Dortmund]]u najveći nogometni stadion po kapacitetu na nivou Bundeslige sa preko 80.500 mjesta (od čega je 24.454 sjedećih). U motosportu, najveći javni interes Nijemci pokazuju za Formulu 1 i DTM, u kojima su njemački vozači i konstruktori među vodećim. [[Michael Schumacher]] je sedmorostruki svjetski prvak u Formuli 1 i do danas najuspješniji vozač Formule 1 u njenoj historiji, dok je [[Sebastian Vettel]] dosad najmlađi svjetski prvak u historiji ovog takmičenja. Osim toga, popularni su i zimski sportovi u kojima Njemačka ima vrhunske sportiste i olimpijske pobjednike. Među najuspješnijim su i skijaši-skakači [[Sven Hannawald]] i [[Jens Weißflog]] te olimpijska pobjednica klizačica [[Katarina Witt]]. === Moda i dizajn === {{glavni|Njemačka moda}} [[Datoteka:Claudia Schiffer 20091006 Chanel 01.jpg|thumb|200px|[[Claudia Schiffer]], njemački supermodel.]] Njemački dizajneri su lideri modernog dizajna linije proizvoda, [[Bauhaus]]ovi dizajneri poput [[Ludwig Mies van der Rohe|Ludwiga Miesa van der Rohea]], [[Dieter Rams]] iz [[Braun]]a su među najpoznatijima.<ref>{{cite web|title=Bauhaus: The Single Most Influential School of Design|url=http://gizmodo.com/5918142/8-beautiful-things-from-bauhaus-the-single-most-influential-school-of-design|publisher=gizmodo|date=13. 6. 2012|access-date=9. 12. 2014|archive-date=21. 12. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141221015122/http://gizmodo.com/5918142/8-beautiful-things-from-bauhaus-the-single-most-influential-school-of-design|url-status=dead}}</ref> Njemačka je vođeća zemlja u [[moda|modnoj]] industriji. Njemačka tekstilna industrija broji oko 1.300 kompanija sa više od 130.000 uposlenih u 2010. godini, koja je ostvarila prihod od 28 milijardi eura. Gotovo oko 44% proizvoda se izvozi.<ref>{{cite web|url=http://www.bmwi.de/BMWi/Navigation/Wirtschaft/branchenfokus,did=196528.html?view=renderPrint&page=0|title=BMWI Branchenfokus Textil und Bekleidung|publisher=|access-date=28. 9. 2014|archive-url=https://archive.today/20120721161228/http://www.bmwi.de/BMWi/Navigation/Wirtschaft/branchenfokus,did=196528.html?view=renderPrint&page=0|archive-date=21. 7. 2012|url-status=dead}}</ref> [[Berlinska sedmica mode]], modni sajam Bread and Butter održavaju se dva puta godišnje.<ref>{{cite web|title=Berlin as a fashion capital: the improbable rise|url=http://www.fashionunited.co.uk/fashion-news/fashion/germanys-fashion-capital-the-improbable-rise-of-berlin-2012011713844|publisher=Fashion United UK|date=12. 1. 2012|access-date=15. 5. 2015}}</ref> München, Hamburg i Düsseldorf također su važni gradovi po pitanju dizajna i modne industrije. Poznati modni dizajneri iz Njemačke su [[Karl Lagerfeld]], [[Jil Sander]], [[Wolfgang Joop]], [[Philipp Plein]] i [[Michael Michalsky]]. Među važnijim modnim markama su [[Hugo Boss]], [[Escada]], [[Adidas]], [[Puma AG|Puma]], [[Jack Wolfskin]]. Svejtski poznati supermodeli iz Njemačke su [[Claudia Schiffer]], [[Heidi Klum]], [[Tatjana Patitz]], [[Nadja Auermann]], kao i [[Toni Garrn]], [[Julia Stegner]], [[Eva Padberg]] i [[Diane Kruger]]. == Također pogledajte == * [[Alumniportal Deutschland]] * [[Eilenburg]] * [[Glücksburg]] * [[Husum]] * [[Uetersen]] == Reference == {{refspisak|2}} {{Geografska lokacija | Centar = {{ZID|Njemačka}} | Sjever = {{ZID|Danska}} | Sjeveroistok = [[Baltičko more]] | Istok = {{ZID|Poljska}}<br /> {{ZID|Češka}} | Jugoistok = {{ZID|Austrija}} | Jug = {{ZID|Austrija}}<br /> {{ZID|Švicarska}} | Jugozapad = {{ZID|Francuska}} | Zapad = {{ZID|Francuska}}<br /> {{ZID|Holandija}}<br /> {{ZID|Belgija}}<br /> {{ZID|Luksemburg}} | Sjeverozapad = [[Sjeverno more]] }} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Germany}} * [http://www.deutschland.de/en www.deutschland.de] - multimedijalni višejezični portal o Njemačkoj * [http://www.statistikportal.de/ Statistikportal.de] - Službeni statistički podaci * [https://web.archive.org/web/20050125093132/http://www.bundesregierung.de/en Bundesregierung Deutschland] - Službena stranica savezne vlade * [https://web.archive.org/web/20040608011108/http://eng.bundespraesident.de/ Bundespräsident] - Službena stranica predsjednika Njemačke * [http://www.bundestag.de/htdocs_e/ Bundestag] - Službena stranica njemačkog parlamenta * [https://web.archive.org/web/20111111184453/http://www.geografija.hr/novosti.asp?id_novosti=843&id_projekta=0 Urbani sistem Njemačke prije i poslije ujedinjenja] {{Njemački kancelari}} {{Njemačka po temama}} {{EU}} {{Države Evrope}} {{Mediteranska unija}} {{NATO}} {{Vijeće Evrope}} {{Istaknuti članak}} [[Kategorija:Države članice NATO-a]] [[Kategorija:Države svijeta]] [[Kategorija:Njemačka]] [[Kategorija:Države i teritorije osnovane 1871.]] [[Kategorija:Države članice Vijeća Evrope]] f3dxa1m36z5h7s0l504wg3mwonkg1tp 3669753 3669735 2024-11-26T09:56:25Z Semso98 54573 Odbijene posljednje 2 izmjene teksta korisnika [[Posebno:Doprinosi/86.33.74.14|86.33.74.14]] i vraćeno na izmjenu 3637352 korisnika Eniisi Lisika 3669753 wikitext text/x-wiki {{Infokutija država | zvanično_ime = Savezna Republika Njemačka | izvorno_ime = {{jezik|de|''Bundesrepublik Deutschland''}} {{de simbol}} | ime_genitiv = Njemačke | zastava = Flag of Germany.svg | grb = Coat of Arms of Germany.svg | uzrečica = Einigkeit und Recht und Freiheit<br />({{bs|Jedinstvo, pravda i sloboda}}) | himna = [[Deutschlandlied]] (Treća strofa){{Center|[[Datoteka:National anthem of Germany - U.S. Army 1st Armored Division Band.ogg]]}} | mapa = EU-Germany.svg | glavni_grad = [[Berlin]] | glavni_grad_kordinati = {{coord|52|52|N|13|37|E|type:city|title=Berlin}} | najveći_grad = [[Berlin]] | službeni_jezik = [[njemački]] | državno_uređenje = [[Savezna republika]] | vrsta_prve_vlasti = [[Predsjednik Njemačke|Predsjednik]] | vladar_prva_vlast = [[Frank-Walter Steinmeier]] | vrsta_druge_vlasti = [[Njemački kancelar|Kancelar]] | vladar_druga_vlast = [[Olaf Scholz]] | vrsta_treće_vlasti = | vladar_treća_vlast = | nezavisnost = [[Njemačko carstvo]] | nezavisnost_priznato = [[18. januar]] [[1871]] | površina = 357.104 | po_površini_na_svijetu = 61. na svijetu | procenat_vode = 2,18% | stanovnika = {{povećanje}} 83.019.200 | stanovnika_godina = Procjena 2018 | po_broju_stanovnika_na_svijetu = 16. na svijetu | gustoća = 225 | po_broju_gustoće_na_svijetu = 37. na svijetu | bdp_ukupno = $4,555 biliona | bdp_godina = Procjena 2019 | po_broju_bdp_na_svijetu = 4. na svijetu | bdp_per_capita = $54.983 | hdi = {{povećanje}} 0.939 | hdi_godina = 2018 | hdi_nivo = <span style="color:#009900;">visok</span> | po_broju_hdi_na_svijetu = 5. na svijetu | gini = {{smanjenje}} 31.1 | gini_godina = 2018 | po_broju_gini_na_svijetu = 26. na svijetu | valuta = [[Euro]] ([[€]]) ([[EUR]]) | vremenska_zona = ([[UTC]]+1) | najveća_tačka_ime = [[Zugspitze]] | najveća_tačka_metara = 2 962 | najveće_jezero_ime = [[Bodensko jezero]] | najveće_jezero_površina = 571,5 | najveća_rijeka_ime = [[Rajna]] | najveća_rijeka_dužina = 865 | nacionalni_dan = [[3. oktobar]] | internetski_nastavak = [[.de]] | pozivni_broj = +49 | komentar = |}} '''Njemačka''' ({{jez-de|Deutschland}}), službeno '''Savezna Republika Njemačka''' ({{audio|De-Bundesrepublik_Deutschland.ogg|pomoć=ne|Bundesrepublik Deutschland}}), jest [[suverena država]] u [[Srednja Evropa|Srednjoj Evropi]]. Na sjeveru graniči sa [[Sjeverno more|Sjevernim morem]], [[Danska|Danskom]] i [[Baltičko more|Baltičkim morem]]; na istoku sa [[Poljska|Poljskom]] i [[Češka|Češkom]]; na jugu sa [[Austrija|Austrijom]] i [[Švicarska|Švicarskom]]; a na zapadu sa [[Francuska|Francuskom]], [[Luksemburg]]om, [[Belgija|Belgijom]] i [[Holandija|Holandijom]]. Teritorija Njemačke zauzima površinu od 357.021 kvadratnih kilometara i ima [[Umjereni pojas|umjerenu sezonsku klimu]]. Sa 82 miliona stanovnika je najnaseljenija država među država članicama [[Evropska unija|Evropske unije]], te treća po broju migranata u svijetu.<ref>[http://www.migrationinformation.org/datahub/countrydata/country.cfm Germany: Inflow of foreign population by country of nationality, 1994 to 2003]</ref> Za područje pod imenom Germania u kojoj živi nekoliko [[Germani|germanskih naroda]] se zna i bilježi već od 100. godine n. e. Počevši od 10. vijeka, njemačka područja čine središnji dio [[Sveto rimsko carstvo|Svetog Rimskog Carstva]] koje traje sve do 1806. godine. Tokom 16. vijeka, sjever Njemačke postaje središte [[Reformacija|protestanske reformacije]]. Njemačka se prvi put pojavljuje kao savremena [[nacionalna država]] nakon [[Ujedinjenje Njemačke|Njemačkog ujedinjenja]] tokom [[Francusko-pruski rat|Francusko-pruskog rata]] 1871. godine. Nakon [[Drugi svjetski rat|drugog svjetskog rata]], Njemačka je bila podijeljena u dvije zasebne države: [[Njemačka demokratska republika|Istočnu Njemačku]] i [[Zapadna Njemačka|Zapadnu Njemačku]] u skladu sa granicama savezničkih okupacionih zona.<ref>[[Federalni Ustavni sud Njemačke]] (2 BvF 1/73; BVerfGE 36, 1): [[Njemačko carstvo]] kao država Nijemaca je potpuno identično [[Zapadna Njemačka|Saveznoj republici Njemačkoj]] [jer postoji kao nacionalna država i ''međunarodnopravnni subjektivitet''([[međunarodno javno pravo]]) od 1871]. Godine 1949, nakon podjele na [[Njemačka demokratska republika|istočnu]] i zapadnu Njemačku nije se smatralo za osnivanje nove zapadnonjemačke države niti nasljednice Njemačkog carstva, nego je reorganizovan samo taj dio Njemačke.</ref> Dvije države su ponovno [[Reunifikacija Njemačke|ujedinjene]] 1990. godine. Zapadna Njemačka je 1957. godine postala osnivačka članica Evropske zajednice, koja 1993. godine postaje Evropska unija. Njemačka je dio neograničene [[Šengenski sporazum|Šengenske zone]] i usvojila je evropsku valutu, [[euro]], 1999. godine. Njemačka je [[Federacija|federalna]] [[parlamentarna republika]] sastavljena od [[Njemačke savezne pokrajine|16 saveznih država]]. Glavni i ujedno najveći grad je [[Berlin]]. Njemačka je članica [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]], [[NATO|NATO-a]], [[G8]] i [[Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj|OECD-a]]. Ona je jedna od vodećih industrijskih zemalja u svijetu, sa trećom najvećom privredom po nominalnom [[Bruto domaći proizvod|BDP-u]] i petom po [[Paritet kupovne moći|PKM-u]]. Ona je najveći izvoznik i drugi najveći uvoznik robe. Godišnje alocira drugi najveći iznos međunarodne pomoći u svijetu,<ref>{{cite web|url=http://www.topnews.in/germany-worlds-second-biggest-aid-donor-after-us-229970|title=Germany world's second biggest aid donor after US - TopNews|work=topnews.in|access-date=23. 9. 2015|archive-date=24. 5. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110524095558/http://www.topnews.in/germany-worlds-second-biggest-aid-donor-after-us-229970|url-status=dead}}</ref> dok je šesta u svijetu po vojnim troškovima.<ref>{{cite web | url = http://www.sipri.org/contents/milap/milex/mex_major_spenders.pdf/download | title = The fifteen major spenders in 2006 | access-date=23. 8. 2007 | year=2007 | format = PDF | work = Recent trends in military expenditure | publisher = Stockholm International Peace Research Institute | access-date=5. 2. 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070814224502/http://www.sipri.org/contents/milap/milex/mex_major_spenders.pdf/download | archive-date=14. 8. 2007 | url-status = dead }}</ref> Ona je razvila visoki standard života i uspostavila opsežni sistem [[Socijalna sigurnost|socijalne sigurnosti]]. Igra važnu ulogu u evropskoj politici a održava mnoga bliska partnerstva i na globalnom nivou.<ref>{{cite web|url=http://www.iht.com/articles/2008/04/04/europe/poll.php|archive-url=https://web.archive.org/web/20080404235732/http://www.iht.com/articles/2008/04/04/europe/poll.php|title=The leader of Europe? Answers an ocean apart|archive-date=4. 4. 2008|work=iht.com|access-date=23. 9. 2015|url-status=dead}}</ref> Njemačka je poznata i kao vodeća zemlja u nekoliko naučnih i tehnoloških područja.<ref>{{cite web|url=http://www.innovations-report.de/html/berichte/informationstechnologie/bericht-109339.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20111005051348/http://www.innovations-report.de/html/berichte/informationstechnologie/bericht-109339.html|title=Confidently into the Future with Reliable Technology|author=Idea TV GmbH|archive-date=5. 10. 2011|work=innovations-report.de|access-date=23. 9. 2015|url-status=dead}}</ref> ==Historija== {{glavni|Historija Njemačke}} [[Njemački jezik]] i "germanizam" traju više od hiljadu godina, ali je država po imenu Njemačka formirana kao moderna nacionalna država tek 1871. godine, kada je [[Pruska]] predvodila njemačke države do pobjede nad [[Francuska|Francuskom]]. Tada je nastao drugi njemački ''Reich'' (''rajh''), obično prepoznatljiv kao carstvo. ===Prahistorija=== [[Datoteka:Nebra Scheibe.jpg|thumb|Nebeski disk Nebra]] Otkriće donje vilice [[Mauer 1]] 1907. godine dokazuje postojanje ljudskog života na prostorima današnje Njemačke još prije 600.000 godina.<ref>{{cite web|url=http://www.pnas.org/content/107/46/19726.full|title=Radiometric dating of the type-site for Homo heidelbergensis at Mauer, Germany|work=[[Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|PNAS]]|date=27. 8. 2010|access-date=27. 8. 2010}}</ref> Najstariji komplet lovačko oružja na svijetu koji je ikada pronađen, otkriven je u rudniku uglja u kod [[Schöningen]]a gdje su pronađena koplja dužine 6–7,5 metara starosti oko 380.000 godina.<ref>{{cite web|url=http://archive.archaeology.org/9705/newsbriefs/spears.html|title=World's Oldest Spears|work=archive.archaeology.org|publisher= |date=3. 5. 1997|access-date=27. 8. 2010}}</ref> Dolina Neander je bila prvo mjesto gdje su nađeni ostaci pračovjeka 1856, poznatog kao [[Neandertalac]]. Za Neandertalca 1 poznato je da su njegovi ostaci stari oko 40.000 godina. Također pronađeni su ostaci ''Homo sapiensa'' u Švapskim jurama kod [[Ulm]]a. Pronađeni ostaci također uključuju kosti ptica, kljovu mamuta, što predstavlja najstariji muzički instrument koji je pronađen. Također oko 42.000 godina stara skluptura čovjeka-lava iz [[Ledeno doba|Ledenog doba]] predstvlja najstariju figuru koja je ikada pronađena<ref>{{cite web|url=http://www.theartnewspaper.com/articles/Ice-Age-iLion-Mani-is-worlds-earliest-figurative-sculpture/28595|title=Ice Age Lion Man is world's earliest figurative sculpture|work=[[The Art Newspaper]]|date=31. 1. 2013|access-date=31. 1. 2013|archive-date=15. 2. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150215162121/http://www.theartnewspaper.com/articles/Ice-Age-iLion-Mani-is-worlds-earliest-figurative-sculpture/28595|url-status=dead}}</ref> te [[Venera iz Hohle Felsa]] stara oko 35.000 godina. [[Nebeski disk Nebra]] pronađen je nedaleko od gradića Nebra nedaleko od [[Hale]]a u pokrajini [[Saksonija-Anhalt]]. ===Germani=== {{glavni|Germani}} [[Datoteka:Germanic tribes (750BC-1AD).png|mini|lijevo|Širenje [[Germani|Germanskih plemena]] [[750]]. p. n. e. do [[1]]. n. e.]] Pretpostavlja se da se je etnogeneza Germanskih plemena desila tokom nordijskog [[Bronzano doba|bronzanog doba]], ili najkasnije tokom predrimskog [[Željezno doba|željeznog doba]]. Iz južne [[Skandinavija]] i sjeverne Njemačke, plemena su počela da se šire prema jugu, istoku i zapadu u prvom vijeku p. n. e, te su uspostavili kontakte sa [[Kelti|keltskim plemenima]] iz [[Galija|Galije]] te sa [[Iranski narodi|iranskim]], [[Baltički narodi|baltičkim]] i [[Slaveni|slavenskim]] plemenima [[Istočna Evropa|istočne Evrope]]. Malo se zna o ovom ranom periodu germanske historije izvan tog što je zabilježeno u djelovanjima sa [[Rimsko carstvo|rimskim carstvom]], etimološkim istraživanjima i arheološkim nalazima.<ref name="Claster">Jill N. Claster: ''Medieval Experience: 300–1400''. NYU Press 1982, str. 35. {{ISBN|0-8147-1381-5}}.</ref> Za vrijeme [[Cezar Augustus|Augustusa]], rimski vojskovođa [[Publius Quinctilius Varus]] počinje invaziju Germanije (izraz koji su Rimljani koristili za područje između [[Rajna|Rajne]] i [[Ural]]a), i u ovom vremenu germanska plemena se po prvi put upoznavaju sa rimskom vojnom taktikom dok zadržavaju svoj plemenski identitet. 9. godine n. e, tri rimske legije pod vodstvom Varusa su doživjele poraz od [[Čerusci|čeruskog]] vođe [[Arminius]]a u [[Bitka kod Teutoburške šume|bitci kod Teutoburške šume]]. Tako je savremena Njemačka, sve do Rajne i [[Dunav]]a, ostala van Rimskog carstva. Do 100. godine, doba [[Tacit]]ove "Germanije", Germani su se naselili širom dolina tih rijeka, posjedujući većinu teritorije savremene Njemačke. U 3. vijeku se pojavljuju nekoliko velikih zapadnogermanskih plemena: [[Alemani]], [[Franci]], [[Sasi]] i [[Frizi]] među ostalih. Oko 260, germanski narodi su se probili kroz rimsku granicu na Dunavu i prešli u zemlje pod rimskom vlasti.<ref name="Cambridge ancient history">The Cambridge Ancient History, vol. 12, str. 442. {{ISBN|0-521-30199-8}}.</ref> ===Sveto rimsko carstvo=== {{glavni|Sveto rimsko carstvo}} [[Datoteka:Holy Roman Empire ca.1600.svg|mini|desno|250px|Karta Svetog rimskog carstva]] [[Datoteka:Lucas Cranach (I) workshop - Martin Luther (Uffizi).jpg|thumb|lijevo|Martin Luther]] Njemački jezik i "germanizam" postoje više od hiljadu godina, ali je država po imenu Njemačka formirana kao moderna nacionalna država tek 1871. godine, kada je dominacija nad Pruskom propala. Tada je nastao drugi njemački Reich, u historiografiji obično poznat i kao Carstvo. ''Prvi reich'', poznatiji i kao [[Sveto rimsko carstvo]] njemačke nacije, je potekao od [[Karolinško carstvo|Karolinškog carstva]] (843), koga su osnovali [[Čarlemanci]] 25. decembra 800. godine, a koji je trajao sve do 1806. Tokom ovih hiljadu godina, Nijemci su uspješno proširili svoj uticaj uz pomoć katoličke crkve. Godine 1517. [[Martin Luther]] je objavi svojih ''devedeset pet teza'' u [[Wittenberg]]u, te počinje [[Reformacija|reformaciju]] u Katoličkoj crkvi. [[Luteranizam]] i [[kalvinizam]] postaju službene religije u njemačkim pokrajinama nakon 1530. i 1648. godine. Ova događanja su dovela do [[Tridesetogodišnji rat|Tridesetogodišnjeg rata]] (1618), koji je, kada se završio [[Westfalski mir|Westfalskim mirom]] 1648. godine, učinio da Njemačka postane ekonomski iscrpljena i politički nestabilna.<ref>{{cite journal|last=Philpott|first=Daniel|title=The Religious Roots of Modern International Relations|url=https://archive.org/details/sim_world-politics_2000-01_52_2/page/206|journal=World Politics|date=januar 2000|volume=52|issue=2|pages=206–245|doi=10.1017/S0043887100002604}}</ref> Ovakva situacija je omogućila [[Napoleon]]u da 1806. porazi Njemačku. Poslije toga, [[Francuska]] je postala krvni neprijatelj Njemačke. U [[Francusko-pruski rat|Francusko-pruskom ratu]] 1870, Njemačka se osvetila Francuskoj, kao i u [[Prvi svjetski rat|Prvom svjetskom ratu]] 1914-19, kada je invazija na Francusku bila glavni cilj. [[Sveto rimsko carstvo]] se proširilo tako što je sklopljen savez Njemačke i [[Austrija|Austrije]], gdje je glavnu riječ imala Njemačka. Između 1815. i 1871. Njemačka se sastojala od mnoštva malih država (39), od kojih je napravljen Njemački savez (''Deutscher Bund''). ===Njemačka konfederacija i ujedinjenje Njemačke=== {{glavni|Njemačka konfederacija|Njemačko carstvo}} [[Datoteka:Wernerprokla.jpg|thumb|Osnivanje njemačkog carstva u Versillesu 1871. godine]] [[Datoteka:Deutsches Reich 1871-1918.png|thumb|lijevo|200px|Njemačko carstvo (1871-1918)]] Nakon [[Napoléon Bonaparte|Napoleonovog]] pada saziva se [[Bečki kongres]] 1814, te se osniva [[Njemačka konfederacija]], labavi savez 39 njemačkih država. Neslaganje s restauratorskom politikom je djelimično dovela do pojave liberalnih pokreta, nakon čega slijedi nova mjera represije od strane austrijskog državnika [[Klemens Wenzel von Metternich]]a, poznata kao [[Zollverein]] (''tarifna unija'') je produbila ekonomsko ujedinjenje Njemačke.<ref>{{cite journal |last=Henderson |first=W. O. |title=The Zollverein |journal=History |date=januar 1934 |volume=19 |issue=73 |pages=1–19 |doi=10.1111/j.1468-229X.1934.tb01791.x}}</ref> Nacionalni i liberalni ideali iz [[Francuska revolucija|Francuske revolucije]] dobili su veliku podršku među Nijemcima, naročito kod mlađih generacija. Hambacher Fest je bio glavni događaj u prilog njemačkom jedinstvu, slobodi i demokraciji. Tokom niza revolucija 1848. godine, tokom kojih je uspostavljena republika u Francuskoj, intelektualni i pučki sloj stanovništva je digao revoluciju 1848. u njemačkim državama. Kralj [[Wilhelm I]] imenuje [[Otto von Bismarck|Otta von Bismarcka]] za kancelara Pruske 1862. Bismarck je uspješno poveo [[Drugi šlezvički rat|rat protiv Danske]] 1864, [[Austrijsko-pruski rat]] nakon kojeg je osnovana Sjevernonjemačka konfederacija (Norddeutscher Bund) 1867, te je isključena Austrija iz konfederacijskih odnosa. Nakon poraza Francuza u Francusko-pruskom ratu 1871. proglašeno je Njemačko carstvo u [[Dvorac Versailles|Versaillesu]], te su ujedinjeni svi dijelovi Njemačke, osim Austrije. [[Hoencolerni|Hoencolernški]] kralj je vladao Njemačkom, a glavni grad ujedinjene Njemačke je bio [[Berlin]]. U ''Gründerzeit'' periodu nakon ujedinjenja Njemačke, Bismarck je u vanjskoj politici Njemačkoj osigurao saveznike, izolirao Francusku, te izbjegavao rat. Nakon Berlinske konferecije, Nijemci su tražili nekoliko kolonija uključujući [[Njemačka istočna Afrika|Njemačku istočnu Afriku]], [[Njemačka jugozapadna Afrika|Njemačku jugozapadnu Afriku]], [[Togoland]] i [[Kamerun]].<ref>{{cite book |title=100 maps |year=2005 |publisher=Sterling Publishing |isbn=978-1-4027-2885-3 |editor=Black, John |page=202}}</ref> [[Vilim II, car Njemačke|Wilhelm II]] je težio ka agresivnoj politici i upotrebi vojne sile. Većina saveza unutar kojih je Njemačka bila, nisu obnovljeni, te novi su bili isključeni. [[Sarajevski atentat|Atentat na austrougarskog prijestolonasljednika]] [[Franjo Ferdinand Austrijski|Franju Ferdinanda]] 28. juna 1914. godine označio je povod za [[Prvi svjetski rat|Svjetski rat]]. Njemačka, kao dio [[Centralne sile|Centralnih sila]] je pretrpila poraz od sila [[Antanta|Antante]] u jednom od najkrvavijih sukoba svih vremena. Ukupno je poginulo oko dva miliona njemačkih vojnika tokom Prvog svjetskog rata.<ref>{{cite news |url = http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,530319,00.html |title = Last German World War I Veteran Believed to Have Died |work =Spiegel Online |date=22. 1. 2008 |first =David |last =Crossland |access-date=25. 3. 2011}}</ref> [[Njemačka revolucija]] je izbila u oktobru 1918. godine, kralj Wilhelm II je abdicirao. Primirje je potpisano 11. novembra 1918. godine, Njemačka potpisuje [[Versajski sporazum]] u junu 1919. Nijemci su ovaj sporazum doživjeli kao nepravedan i ponižavajući.<ref> {{Cite book | first1=Manfred F.| last1=Boemeke | first2= Gerald D.| last2= Feldman | author2-link= Gerald Feldman | first3= Elisabeth | last3= Glaser |series=Publications of the German Historical Institute |chapter=Introduction |pages=[https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3/page/1 1]–20 |title=Versailles: A Reassessment after 75 Years | url=https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3|publisher=Cambridge University Press|year=1998 |isbn=978-0-521-62132-8}}</ref><ref> {{Cite book |editor1-first=Manfred F.|editor1-last=Boemeke |editor1-link= |editor2-first= Gerald D.|editor2-last= Feldman |editor2-link= Gerald Feldman |editor3-first= Elisabeth |editor3-last= Glaser |editor3-link= |series=Publications of the German Historical Institute |first1=Fritz|last1=Klein|author-link1 =Fritz Klein (historian)|chapter=Between Compiègne and Versailles: The Germans on the Way from a Misunderstood Defeat to an Unwanted Peace |pages=[https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3/page/203 203]–220 |title=Versailles: A Reassessment after 75 Years |url=https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3|publisher=Cambridge University Press|year=1998 |isbn=978-0-521-62132-8}}</ref><ref> {{Cite book |editor1-first=Manfred F.|editor1-last=Boemeke |editor1-link= |editor2-first= Gerald D.|editor2-last= Feldman |editor2-link= Gerald Feldman |editor3-first= Elisabeth |editor3-last= Glaser |editor3-link= |series=Publications of the German Historical Institute |first1=William R.|last1=Keylor |chapter=Versailles and International Diplomacy |pages=[https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3/page/469 469]–505 |title=Versailles: A Reassessment after 75 Years |url=https://archive.org/details/treatyofversaill0000unse_x3u3|publisher=Cambridge University Press|year=1998 |isbn=978-0-521-62132-8}}</ref> {{Clear left}} ===Weimarska republika i Treći reich=== {{Glavni|Weimarska republika|Treći reich}} {{Izbori za Njemačku skupštinu 1932. (juli)}} [[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-S33882, Adolf Hitler retouched.jpg|mini|desno|[[Adolf Hitler]]]] Drugi njemački Reich je okončan [[Prvi svjetski rat|Prvim svjetskim ratom]], kada je njemački car [[Vilim II, car Njemačke|Vilim II]] bio prinuđen da [[Abdikacija|abdicira]]. Poslije [[Njemačka novembarska revolucija|Novembarske revolucije]], konstituirana je demokratska [[Weimarska Republika]]. Velika ekonomska moć Njemačke je ostvarena zahvaljujući rezultatu [[Versajski sporazum|Versajskog mira]] i [[Velika depresija|Velike depresije]], što je dovelo do odbacivanja demokratije od strane i lijevo i desno orijentisanih njemačkih građana. Na dvaput održanim izborima 1932, Nacistička partija [[NSDAP]] je dobila 37,3% glasova u [[Izbori za Njemačku skupštinu 1932. (juli)|julu]], a 33% u [[Izbori za Njemačku skupštinu 1932. (novembar)|novembru]]. 30. januara 1933, [[Adolf Hitler]] je imenovan za [[Njemački kancelar|kancelara Njemačke]], a 23. marta 1933. godine njemački parlament je ukinuo [[ustav Weimarske Republike]]. [[Treći reich]] je trajao od 1933. do 1945. i zasnivao se na [[Nacionalsocijalizam|nacionalsocijalizmu]], odnosno nacizmu. 1934. Hitler je preuzeo apsolutnu kontrolu nad vladom, kada je [[de facto]] postao i predsjednik Njemačke. Nakon [[Anschluss|aneksije Austrije]] (1938), politika anektiranja susjednih teritorija, dovela je do [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], koji je u Evropi otpočeo 1. septembra 1939. kada je Njemačka okupirala [[Poljska|Poljsku]]. Njemačka i njeni saveznici su imali veliku i dobro kontroliranu vojsku, koja je preuzela kontrolu nad gotovo cijelom teritorijom Evrope. Poslije operacije [[Operacija "Barbarossa"|Barbarossa]] (napada na [[Sovjetski Savez]]) 22. juna 1941. otvoren je drugi front na istoku, kao i napada na [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjene Države]], kada je prekršen dogovor o nenapadanju Njemačke na SAD, od strane [[Adolf Hitler|Hitlera]] (11. decembra 1941. godine). Od 1941. do 1945. nacistička Njemačka, uz pomoć susjednih kolaboracionista, sistematski je ubila u [[koncentracioni logor|koncentracionim logorima]] 6 miliona [[Jevreji|Jevreja]] ([[holokaust]]) i 5 miliona uglavnom [[Slaveni|Slavena]] i [[Romi|Roma]] ([[porajmos]]). Režim je isto tako ubijao homoseksualce i mentalno retardirane osobe i druge "nesposobne" ljude, ali i politički nepodobne građane (naročito komuniste i socijaliste, ali i religiozne vođe). 8. maja 1945. godine Njemačka je kapitulirala poslije okupacije Berlina od strane ruske [[Crvena Armija|Crvene Armije]] i Zapadnih sila. Prije ulaska [[Crvena Armija|ruskih trupa]] u [[Berlin]], Hitler je izvršio samoubistvo. === Istočna i Zapadna Njemačka === {{Glavni|Savezna Republika Njemačka|Njemačka demokratska republika}} [[Datoteka:Map-Germany-1945.svg|thumb|left|Okupacijske zone Njemačke]] [[Datoteka:West and East Germans at the Brandenburg Gate in 1989.jpg|thumb|Pad Berlinskog zida 1989.]] Nakon kapitulacije nacističke Njemačke, Njemačka i [[Berlin]] su podijeljeni od strane saveznika na četiri okupacijske zone. Ove zone su zajedno prihvatile oko 6,5 miliona Nijemaca protjeranih iz istočnih dijelova Evrope ([[SSSR]], [[Poljska]], [[Jugoslavija]], [[Čehoslovačka]]). Od zapadnih sektora koji su bili pod kontrolom SAD-a, Velike Britanije i Francuske 23. maja 1949. formirana je [[Zapadna Njemačka|Savezna Republika Njemačka]], a od sovjetskog sektora formirana je 7. oktobra 1949. [[Njemačka demokratska republika]] poznatija i kao Istočna Njemačka. Za glavni grad Zapadne Njemačke odabran je [[Bonn]], a Istočne Berlin. Zapadna Njemačka je osnovana kao federalna parlamentarna republika sa socijalnom tržišnom ekonomijom. Počevši od 1948. Zapadna Njemačka je postala glavni primatelj pomoći za obnovu poznatije kao [[Marshallov plan]], koji je koristila za obnovu industrijske proizvodnje, naročito za proizvodnju uglja.<ref>{{cite book|author=Carlin, Wendy|chapter=West German growth and institutions (1945–90)|editors=Crafts, Nicholas; Toniolo, Gianni|year=1996|title=Economic Growth in Europe Since 1945|publisher=Cambridge University Press|page=464|isbn=0-521-49964-X}}</ref> [[Konrad Adenauer]] je bio izabran za prvog saveznog kancelara (''Bundeskanzelar''), te je tu dužnost obavljao od 1949. do 1963. Pod njegovim i vodstvom [[Ludwig Erhard|Ludwiga Erharda]] BRD je imala dugotrajan privredni rast od 1950-ih koji je poznat kao ''ekonomsko čudo''.<ref>{{cite web|url=http://www.bpb.de/izpb/10131/wirtschaft-in-beiden-deutschen-staaten-teil-1|title=Deutschland in den 50er Jahren: Wirtschaft in beiden deutschen Staaten |trans-title=Economy in both German states|author=Werner Bührer|date=24. 12. 2002||work=Informationen zur Politischen Bildung|issue=256|publisher=Bundeszentrale für politische Bildung}}</ref> Zapadna Njemačka se pridružuje [[NATO]]-u 1955, te je bila jedna od zemalja osivača [[Evropska ekonomska zajednica|Evropske ekonomske zajednice]]. [[DDR|Istočna Njemačka]] je bila zemlja članica [[Varšavski pakt|Varšavskog pakta]] pod političkom i vojnom kontrolom [[SSSR]]-a. Iako se DDR predstavljao kao demokratska zemlja, zapravo vlast u zemlji je vlast imala [[Partija socijalističkog jedinstva Njemačke]], koja je na vlasti opstajala zajvaljujući [[Stasi]]ju, golemom aparatu tajne policije<ref name="spiegel_20080311">{{cite web|url = http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,540771,00.html|title = New Study Finds More Stasi Spooks|author = maw/dpa|date=11. 3. 2008|work = [[Der Spiegel]]|access-date=30. 10. 2011}}</ref> i mnogim drugim organizacijama. Ekonomiju DDR-a je kontrolirao Sovjetski savez, DDR je bio zemlja članica Savjeta za uzajamnu ekonomsku pomoć.<ref name=loc-cs>"Germany (East)", Library of Congress Country Study, [http://memory.loc.gov/frd/cs/germany_east/gx_appnb.html Appendix B: The Council for Mutual Economic Assistance]</ref> Dok je vlast u Istočnoj Njemačkoj koristila propagandu socijalnih programa i potencijalne invazije Zapadne Njemačke, mnogi stanovnici su bježali s istoka na zapad za slobodom i prosperitetom.<ref name="NYT_19890822">{{cite news|url = http://www.nytimes.com/1989/08/22/world/westward-tide-of-east-germans-is-a-popular-no-confidence-vote.html?pagewanted=all&src=pm | title = Westward Tide of East Germans Is a Popular No-Confidence Vote|first = Ferdinand|last = Protzman |date=22. 8. 1989|work = The New York Times | access-date=30. 10. 2011}}</ref> 1961. godine izgrađen je [[Berlinski zid]] s ciljem sprječavanja prebjega stanovnika istočnog u zapadni [[Berlin]], te je postao simbolom [[Hladni rat|Hladnog rata]], zbog čega je njegov pad 1989. godine simbolizira pad [[Komunizam|komunizma]] i kraj Hladnog rata i ponovno ujedinjenje Njemačke. Napetosti između istočne i zapadne Njemačke su smanjene tokom ranih 1970-ih za vrijeme Ostpolitika kancelara [[Willy Brandt]]a. U ljeto 1989. godine [[Mađarska]] je prva srušila [[Željezna zavjesa|željeznu zavjesu]] i otvorila svoje granice prema zapadu, što je dovelo do iseljavanja hiljade Nijemaca iz DDR-a u Zapadnu Njemačku preko Mađarske. ===Ujedinjena Njemačka=== {{glavni|Reunifikacija Njemačke}} Poslije pada komunizma u Evropi, Njemačka se ponovo ujedinila (1990), što je dovelo do ekonomskih problema koji se osjećaju i danas. Berlin je ponovo postao glavni grad. Porodice, koje su bile dugi niz godina rastavljene, ponovo su se spojile. Kao dio postkomunističkog procesa, otvoreni su akti tajne policije. Zajedno sa Francuskom, nova Njemačka igra glavnu ulogu u Evropskoj uniji. Njemačka je država koja se zalaže za zajedničku evropsku politiku, odbranu i sigurnost. Kancelar se redovno poziva na sastanke Vijeća Sigurnosti Ujedinjenih Naroda. == Simboli == === Zastava === [[Zastava Njemačke]] u današnjem obliku prihvaćena je 1919. Ponovno je prihvaćena novim ustavom iz 1949. Zastava se sastoji od 3 jednaka vodoravna polja crne (na vrhu), crvene (u sredini) i zlatne/žute boje (na dnu). === Grb === [[Grb Njemačke]] je crni orao na žutoj (zlatnoj) pozadini, s crvenim kljunom i kandžama. Boje na grbu odgovaraju onima na zastavi Njemačke. === Himna === [[Deutschlandlied|Das Lied der Deutschen]] (''Pjesma Njemaca'') jest [[državna himna]] Njemačke. Ova nacionalna himna je imala ironičnu historiju. Riječi je napisao nacionalista i republikanac August Heinrich Hoffmann von Fallersleben 26. augusta 1841. na ostrvu Helgolandu (u to vrijeme britanski posjed). Muziku je komponovao [[Joseph Haydn]]. Prvobitno je muzika bila komponovana za himnu Austrije na tekst pjesme "Bog čuva cara Franza" (Gott erhalte Franz den Kaiser). == Geografija == {{glavni|Geografija Njemačke}} [[Datoteka:Deutschland topo.jpg|mini|desno|220px|Topografska karta Njemačke]] [[Datoteka:Hintersee.jpg|mini|desno|220px|Alpe]] [[Datoteka:Golden Eagle in flight - 5.jpg|mini|desno|220px|Zlatni orao]] [[Datoteka:Vue aérienne du Rhin à Dusseldorf.jpg|mini|desno|220px|Rajna u [[Düsseldorf]]u]] Njemačka se nalazi u prirodnogeografskom središtu Evrope, ali je zbog privredne razvijenosti i pripadnosti [[EU|Evropskoj uniji]] pribrajamo [[Zapadna Evropa|Zapadnoj Evropi]]. Središnji položaj Njemačke u Evropi prometno je vrlo važan, jer se preko nje spajaju istok i zapad Evrope, te sjever i jug. Prometno je Njemačka u evropskim okvirima gotovo nezaobilazna. Na svom sjeveru, Njemačka izlazi na dva mora, [[Sjeverno more|Sjeverno]] i [[Baltičko more]], koja su spojena umjetno prokopanim [[Kielski kanal|Kielskim kanalom]]. Sjeverno more vrlo je prometno pa se [[Hamburg]] razvio u jednu od najznačajnijih svjetskih luka. Žila kucavica njemačke privrede jeste rijeka [[Rajna]] koja povezuje različite privredno razvijene evropske regije, od [[Alpe|Alpa]] do Sjevernog mora, a povezuje [[Švicarska|Švicarsku]], Njemačku, [[Francuska|Francusku]] i [[Holandija|Holandiju]]. Najvećim dijelom teče kroz Njemačku. ===Reljef=== Reljef Njemačke u osnovi je dosta jednostavan. Njega čine prostrane nizine i, uglavnom, niske planine i pobrđa. Jedino se na jugu zemlje nalaze visoke naborne planine. U geološkoj građi dominiraju stare kristalaste škriljave stijene, eruptivi i metamorfne tvorevine. U reljefu Njemačke mogu se izdvojiti četiri prostrane cjeline: Sjevernonjemačka nizija, oblast Njemačkog sredogorja, Bavarska visoravan i oblast Alpa. Sjevernonjemačka nizija je prostrana nizijska pokrajina koja zauzima najveći dio sjeverne Njemačke. Nizija ima prosječnu visinu od oko 50 metara. Južnije na nizine nastavlja se pojas niskih, starih planina Njemačkog sredogorja. Treću veliku reljefnu cjelinu čine prostori njemačkih visoravni. One se nalaze između Sredogorja na sjeveru i Alpa na jugu. Visoravni su izgrađene od starih paleozojskih stijena, a prosječno su visoke 400 do 500 metara. Na krajnjem jugu Njemačke nalaze se planinski lanac Alpa, koji čine četvrtu reljefnu cjelinu zemlje. ===Klima=== Gotovo čitav teritorij Njemačke ima umjerenu [[kontinentalna klima|kontinentalnu klimu]]. Njemačka je široko otvorena utjecajima zračnih masa sa zapada, istoka i sjevera. Jedino Alpe sprječavaju prodore zračnih masa sa juga, iz oblasti [[Mediteran]]a. Zapadni dio zemlje je pod snažnim klimatskim utjecajem [[Atlantski okean|Atlantika]]. Zbog toga, prostori na zapadu imaju klimu veoma sličnu onoj u zapadnoj Evropi. Obilježja ovoj klimatskoj oblasti daju umjereno topla ljeta i dosta blage zime. Padavine, pretežno kiša, izlučuje se prilično ravnomjerno tokom cijele godine. Količina padavina je umjerena i iznosi oko 700&nbsp;mm godišnje. U pravcu istoka i uopće na istoku Njemačke jako oslabe utjecaji sa Atlantika. Nasuprot tome, ojačaju utjecaji sa kontinenta. Zbog toga su na istoku zemlje ljeta mnogo toplija, ali su, isto tako, i zime osjetno hladnije. Istočni dijelovi Njemačke imaju i mnogo manje padavina (500 do 700&nbsp;mm). Sjeverna Njemačka je pod klimatskim utjecajem [[Sjeverno more|Sjevernog]] i [[Baltičko more|Baltičkog mora]]. Budući da je ona veoma niska, nema prepreka za prodore zračnih masa sa sjevera. Ljeta su zbog toga ovdje prohladna i kratka, a zime, ipak, nešto blaže od onih na istoku. Najveći dio prostora prima oko 600&nbsp;mm padavina. Alpski dio Njemačke ima izrazitu planinsku klimu sa vrlo oštrim i snježnim zimama i kratkim i prohladnim ljetima. Padavine, kiša i snijeg, mnogo su obimnije i premašuju 1.000&nbsp;mm godišnje. ===Vode=== Njemačka ima relativno gustu riječnu mrežu. Gotovo sve njene rijeke teku prema Sjevernom i Baltičkom moru. Najveće pritoke ovih mora su: [[Laba]], [[Odra]], [[Visla]], [[Ems]] i [[Vezer]]. [[Rajna]], koja također pripada ovom području, najvažnija je rijeka Njemačke. Ona teče njenim zapadnim dijelom, a pri ušću pripada [[Holandija|Holandiji]]. [[Dunav]] je najveća rijeka južne Njemačke. On pripada slivu [[Crno more|Crnog mora]]. I Dunav je plovan, te i on ima veliko privredno značenje. Gotovo sve rijeke Njemačke, posebno one koje teku nizinama, međusobno su povezane plovnim kanalima. ===Flora=== Prirodni biljni pokrov je ljudskim djelatnostima jako izmijenjen. Na sjeveru zemlje velika su prostranstva zamočvarena. Uz močvare, u pejzažu sjeverne Njemačke danas doniniraju vještački odgojene livade i pašnjaci. Slične su prilike i na zapadu zemlje, i tamo preovladavaju livade i pašnjaci. U planinama Sredogorja mjestimično ima listopadnih, a u [[Alpe|Alpama]] miješanih i crnogoričnih šuma. ===Urbanizacija=== {{glavni|Spisak gradova u Njemačkoj}} Njemačka ima niz velikih gradova. Postoji 11 službeno priznatih metropolskih regija. Od 2006. godine identificirana su 34 grada koja se mogu nazvati regiopolisima. Najveće [[konurbacija|širenje gradova]] je u Rajnsko-ruhrskoj regiji (11,7 miliona stanovnika u 2008) uključujući i [[Düsseldorf]] (glavni grad pokrajine [[Sjeverna Rajna-Vestfalija]]), [[Köln]], [[Bonn]], [[Dortmund]], [[Essen]], [[Duisburg]] i [[Bochum]].<ref>{{cite web|url=http://www.deutsche-metropolregionen.org/fileadmin/ikm/01_monitoring/IKM_Monitoring2010.pdf|title=Regionales Monitoring 2010 – Daten und Karten zu den Europäischen Metropolregionen in Deutschland|year=2010|publisher=Bundesamt für Bauwesen und Raumordnung|page=10|language=de|access-date=11. 4. 2012|archive-date=12. 7. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120712162917/http://www.deutsche-metropolregionen.org/fileadmin/ikm/01_monitoring/IKM_Monitoring2010.pdf|url-status=dead}}</ref>{{Clear}} {{Najveći gradovi | ime = Najveći gradovi u Njemačkoj po broju stanovnika | ime_države_u_lokativu = Njemačkoj | drž_ref = | list_by_pop = Spisak gradova u Njemačkoj | class = | int_ime = Pokrajine | int_link = | grad_1 = Berlin | int_1 = Berlin | stan_1 = 3.644.826 <small> | img_1 = Cityscape Berlin.jpg | grad_2 = Hamburg | int_2 = Hamburg | stan_2 = 1.841.179 <small> | img_2 = Hamburger Rathaus von St-Petri.jpg | grad_3 = München | int_3 = Bavarska | stan_3 = 1.471.508 <small> | img_3 = Stadtbild München.jpg | grad_4 = Köln | int_4 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_4 = 1.085.664 <small> | img_4 = Köln Panorama.jpg | grad_5 = Frankfurt | int_5 = Hessen | stan_5 = 753.056 <small> | | grad_6 = Stuttgart | int_6 = Baden-Württemberg | stan_6 = 634.830 <small> | | grad_7 = Düsseldorf | int_7 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_7 = 619.294 <small> | | grad_8 = Leipzig | int_8 = Saksonija | stan_8 = 587.857 <small> | | grad_9 = Dortmund | int_9 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_9 = 587.010 <small> | | grad_10 = Essen | int_10 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_10 = 583.109 <small> | | grad_11 = Bremen | int_11 = Bremen (pokrajina) | stan_11 = 569.352 <small> | | grad_12 = Dresden | int_12 = Saksonija | stan_12 = 554.649 <small> | grad_13 = Hannover | int_13 = Donja Saksonija | stan_13 = 538.068 <small> | grad_14 = Nürnberg | int_14 = Bavarska | stan_14 = 518.365 <small> | grad_15 = Duisburg | int_15 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_15 = 498.590 <small> | grad_16 = Bochum | int_16 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_16 = 364.628 <small> | grad_17 = Wuppertal | int_17 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_17 = 354.382 <small> | grad_18 = Bielefeld | int_18 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_18 = 333.786 <small> | grad_19 = Bonn | int_19 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_19 = 327.258 <small> | grad_20 = Münster | int_20 = Sjeverna Rajna-Vestfalija | stan_20 = 314.319 <small> }} ==Politika== {{glavni|Politika Njemačke}} Njemačka je ustavna savezna republika, čiji se politički sistem zasniva na Ustavu iz 1949. godine (''Grundgesetz'', osnovni zakon). U njoj vlada parlamentarni sistem u kojoj kancelar igra najvažniju ulogu, a koga bira parlament. [[Bundestag]], donji dom njemačkog Parlamenta, u historijskom Reichstagu. === Parlament === {{Glavni|Bundestag}} Njemački parlament (Bundestag) je zakonodavni organ Njemačke sa sjedištem u [[Berlin]]u. U političkoj strukturi Njemačke, Bundestag je jedini ustavni činilac na saveznom nivou, koji se bira direktno od građana Njemačke. Zakonom definisani broj predstavnika je 598, dok je stvarni broj u pravilu veći. Stvarni broj poslanika je veći zbog prelaznih i kompenzacijskih mandata. U trenutnom [[18. saziv Bundestaga|18. sazivu Bundestaga]], 4 mandata su prelazna, a 29 su kompenzacijski mandati, čime je broj predstavnika 631. Legislativni period Bundestaga traje 4 godine. Članovi Bundestaga mogu se priključiti nekoj frakciji ili grupi, čime dobijaju poseban status. Trenutno, Bundestagom predsjedava predsjednik Bundestaga [[Norbert Lammert]] član [[Kršćansko-demokratska unija|CDU]]-a). {{col-begin|width=60%}} {{col-break}} {{Izbori za Njemačku skupštinu 2013.}} {{col-break}} {{Izbori za Njemačku skupštinu 2013. (mandati)}} {{col-end}} [[Datoteka:Composition of the German Bundesrat as a pie chart.svg|mini|desno|Raspodjela mjesta u Bundesratu]] Parlament (''Bundestag''), se bira svake pete godine kombiniranim sistemom neposrednog i proporcionalnog biranja. Pored Bundestaga, drugi zakonodavni organ Njemačke skupštine je ''[[Bundesrat]]'' („Federalno vijeće“). Savezni se zakoni donose u Bundestagu izglasavanjem većine glasova. Spovođenje zakona se potvrđuje izglasavanjem u Bundesratu, a ukoliko se ne uloži zahtjev ra razmatranje u Bundesratu, zakon se usvaja. Promjena zakona je moguća ako se za nju izjasni 2/3 članova Bundestaga. O zakonima pokrajina odlučuju pokrajinske skupštine. Broj predstavnika u Bundesratu se određuje na osnovu broja stanovnika u pokrajini. Šesnaest saveznih pokrajina predstavlja federalni nivo Bundesrata, koji je izazvao mnogo polemika na račun odnosa sa Bundestagom zbog neusglašenosti prilikom donošenja odluka i jednog i drugog tijela, što politički sistem čini vrlo kompliciranim. Na [[Izbori za Njemačku skupštinu 2013.|skupštinskim izborima 2013. godine]] najviše glasova 41,5% osvojila je koalicija [[Kršćansko-demokratska unija|Kršćansko-demokratske unije]] i [[Kršćansko-socijalna unija (Njemačka)|Kršćansko-socijalne unije]] čime je dobila 311 mjesta u Bundestagu. {{raščistiti}} === Predsjednik države === {| class="wikitable" style="text-align:left; float:right; margin-right:9px; margin-left:2px;" |- | style="text-align:left;"| [[Datoteka:Frank-Walter Steinmeier - 2018 (cropped).jpg|175px]] || style="text-align:left;"| [[Datoteka:Sánchez se reunió con el nuevo canciller alemán Olaf Scholz en La Moncloa 20220117 (8) (cropped).jpg|190px]] |- | style="text-align:center;"|[[Frank-Walter Steinmeier]]<br /><small>Predsjednik Njemačke od 2017.</small> | style="text-align:center;"|[[Olaf Scholz]]<br /><small>Kancelar Njemačke od 2021.</small> |} {{Glavni|Predsjednik Njemačke}} Funkcija šefa države je povjerena predsjedniku, kome je ograničena moć odlučivanja na ceremonijalne i reprezentativne dužnosti. Predsjednik je najviša funkcija u njemačkoj politici. Uloga predsjednika je relativno ograničena, te nema obavezu mješanja u dnevnu politiku, mada mu to nije zabranjeno. Obaveze predsjednika su regulisane [[Ustav Njemačke|Ustavom]], a u sprovođenju odluka predsjednik odlučuje samostalno, kao i u iznošenju svog ličnog mišljenja u pojedinim pitanjima. Osim diplomatskog predstavljanja Njemačke, predsjednik posjeduje važne ovlasti u vanrednim situacijama, kod izbora [[Njemački kancelar|kancelara]], raspuštanja [[Bundestag]]a, izbora manjinske [[Vlada Njemačke|Vlade]], te potpisivanja novih zakona, koji tek njegovim potpisom postaju važeći. Predsjednik se bira na mandat od pet godina od ''[[Bundesversammlung]]a''. Bundesversammlung se sastoji od članova Bundestaga i predstavnika pokrajina. Produženje mandata je moguće za samo jedan period. Sjedište predsjednika jest u [[Schloss Bellevue|dvorcu Bellevue]] u [[Berlin]]u i u [[Villa Hammerschmidt|Vili Hammerschmidt]] u [[Bonn]]u. Trenutni predsjednik je [[Frank-Walter Steinmeier]], izabran 2017. godine. === Kancelar === {{Glavni|Njemački kancelar}} Trenutni kancelar je [[Olaf Scholz]] čija je uloga šef vlade, odnosno premijer države, dok se na mjestu predsjednika nalazi [[Frank-Walter Steinmeier]]. === Ustavni sud === Sudsku vlast uključuje Savezni ustavni sud Njemačke (''Bundesverfassungsgericht''), Savezni vrhovni sud i nekoliko saveznih sudova, odgovornih za kontroliranje nižih sudova. Svi niži sudovi su napravljeni od strane saveznih država. === Političke partije === Od 1949. u Njemačkoj dominiraju dvije stranke, [[Kršćansko-demokratska unija]] i [[Socijaldemokratska partija Njemačke]]. Do sada je svaki kancelar Njemačke bio iz jedne od te dvije stranke. Međutim, manja [[Slobodna demokratska partija]] (koja je imala predstavnike u Bundestagu od 1949. do 2013) i [[Savez 90/Zeleni]] koji je parlamentaram od 1983. su također igrali važnu ulogu u njemačkoj politici.<ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/germany/159.htm|title=Christian Democratic Union/Christian Social Union|publisher=U.S. Library of Congress|access-date=26. 3. 2011}}</ref> [[Datoteka:Reichstag building Berlin view from west before sunset.jpg|mini|centar|800px|Zgrada Reichstaga u [[Berlin]]u]] {{raščistiti}} ===Administrativna podjela=== {{Glavni|Njemačke savezne pokrajine}} Po [[Ustav Njemačke|Ustavu]], Njemačka je zemlja federativnog karaktera sastavljena od 16 saveznih pokrajina,<ref>{{cite web|url= http://www.bundesrat.de/static/Web/EN/organisation-en/laender-en/laender-en-node___nnn-true.html|title= The Federal States|publisher= [[Bundesrat of Germany]]|access-date=25. 3. 2015|archive-url= https://web.archive.org/web/20150311161702/http://www.bundesrat.de/static/Web/EN/organisation-en/laender-en/laender-en-node___nnn-true.html|archive-date=11. 3. 2015|url-status= dead}}</ref> koje su podijeljene u 439 distrikta i gradova (2004). Podjela na pokrajine je definirana međunarodnim standardom [[ISO 3166-2:DE]]. Najveće pokrajine su [[Donja Saksonija]] i [[Bavarska]], a najmanje po površini gradovi, [[Bremen (pokrajina)]], [[Hamburg]] i [[Berlin]]. Federativni karakter zemlje sa različitim historijskim tradicijama osjeti se i danas, tako da su nerijetko primjetne razlike u mentalitetu i ponašanju Nijemaca na jugu i sjeveru, odnosno zapadu i istoku. [[Datoteka:Karte Deutsche Bundesländer (nummeriert).svg|thumb|desno|280px|Njemačke pokrajine]] {| class="wikitable" style="font-size:95%" |- !colspan="2"|Pokrajine!! Glavni grad |- |'''1''' || [[Baden-Württemberg]]||[[Stuttgart]] |- |'''2''' || [[Bavarska]]||[[München]] |- |'''3''' || [[Berlin]]||[[Berlin]] |- |'''4''' || [[Brandenburg]]||[[Potsdam]] |- |'''5''' || [[Bremen (pokrajina)|Bremen]]||[[Bremen]] |- |'''6''' || [[Hamburg]]||[[Hamburg]] |- |'''7''' || [[Hessen]]||[[Wiesbaden]] |- |'''8''' || [[Mecklenburg-Zapadno Pomorje]]||[[Schwerin]] |- |'''9''' || [[Donja Saksonija]]||[[Hannover]] |- |'''10''' || [[Sjeverna Rajna-Vestfalija]]||[[Düsseldorf]] |- |'''11''' || [[Porajnje-Falačka]]||[[Mainz]] |- |'''12''' || [[Saarland]]||[[Saarbrücken]] |- |'''13''' || [[Saksonija]]||[[Dresden]] |- |'''14''' || [[Saksonija-Anhalt]]||[[Magdeburg]] |- |'''15''' || [[Schleswig-Holstein]]||[[Kiel]] |- |'''16''' || [[Tiringija]]||[[Erfurt]] |} ===Vanjskopolitički odnosi=== {{glavni|Vanjskopolitički odnosi Njemačke}} Njemačka ima mrežu od 229 diplomatskih misija u inozemstvu<ref>{{cite web|url=http://www.auswaertiges-amt.de/EN/AAmt/Auslandsvertretungen/Uebersicht_node.html|title=German Missions Abroad|publisher=German Federal Foreign Office|access-date=26. 3. 2011}}</ref> i održava odnose sa više od 190 zemalja svijeta.<ref>{{cite web|url=http://www.auswaertiges-amt.de/EN/AAmt/Auslandsvertretungen/Botschaften_node.html|title=The Embassies|publisher=German Federal Foreign Office|access-date=18. 7. 2012}}</ref> Od 2011. Njemačka daje najveći doprinos budžetu [[Evropska unija|Evropske unije]] (20%)<ref>{{cite web | url=http://ec.europa.eu/budget/figures/2011/2011_en.cfm | title=The EU budget 2011 in figures|publisher=[[European Commission]]|access-date=6. 5. 2011}}</ref> i treći najveći doprinos budžetu [[UN]]-a.<ref>{{cite web | url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=ST/ADM/SER.B/824 | title=United Nations regular budget for the year 2011|publisher=UN Committee on Contributions|access-date=6. 5. 2011}}</ref> Njemačka je članica [[NATO]]-a, [[OECD]]-a, [[G8]], [[G20]], [[Svjetska banka|Svjetske banke]] i [[MMF]]-a. Njemačka igra vodeću ulogu u Evropskoj uniji, te je ostala čvrst saveznik [[Francuska|Francuske]] od završetka Drugog svjetskog rata. Njemačka potiče razvijanje jedinstvenog evropskog političkog, odbrambenog i sigurnosnog aparata.<ref>{{cite web|url=http://www.ambafrance-uk.org/Declaration-by-the-Franco-German,4519.html|title=Declaration by the Franco-German Defence and Security Council|publisher=French Embassy UK|date=13. 5. 2004|access-date=19. 3. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20140327015942/http://www.ambafrance-uk.org/Declaration-by-the-Franco-German,4519.html|archive-date=27. 3. 2014|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news | url=http://www.nytimes.com/2008/04/04/world/europe/04iht-poll.4.11666423.html | title = The leader of Europe? Answers an ocean apart | author = Freed, John C. | newspaper = The New York Times | date=4. 4. 2008 | access-date=28. 3. 2011 }}</ref> Politika razvoja Savezne Republike Njemačke je nezavisna od područja njemačke vanjske politike. To je formulisano od strane Saveznog ministarstva za ekonomsku saradnju i razvoj (BMZ). Njemačka vlada razvojnu politiku vidi kao zajedničku odgovornost međunarodne zajednice.<ref>{{cite web|url=http://www.bmz.de/en/index.html|title=Aims of German development policy|publisher=Federal Ministry for Economic Cooperation and Development|date=10. 4. 2008|access-date=26. 3. 2011|archive-date=10. 3. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110310120541/http://www.bmz.de/en/index.html|url-status=dead}}</ref> ===Oružane snage=== {{glavni|Bundeswehr}} [[Datoteka:Eurofighter 9803 1.jpg|thumb|Eurofighter Typhoon Luftwaffea]] [[Datoteka:Fregatte Mecklenburg-Vorpommern F218.jpg|thumb|lijevo|Fregata njemačke mornarice]] Njemačka vojska, ''Bundeswehr'', organizirana je u ''Heer'' („Kopnenu vojsku”), ''Marine'' („ratna mornarica”), ''Luftwaffe'' („ratno zrakoplovstvo”), Zajedničku medicinsku službu i Zajedničku pomoćnu službu. U 2011. godini procijenjena je vojna potrošnja na 1,3% BDP-a, što je nisko u poređenju sa drugim članicama NATO-a. Prema vojnoj potrošnji njemačka vojska je 9. na svijetu.<ref>{{cite web |url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15/the-15-countries-with-the-highest-military-expenditure-in-2011-table/view |title=The 15 countries with the highest military expenditure in 2011 |access-date=7. 4. 2012 |date=septembar 2011 |publisher=Stockholm International Peace Research Institute |archive-date=1. 5. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120501075718/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15/the-15-countries-with-the-highest-military-expenditure-in-2011-table/view |url-status=dead }}</ref> U mirnodopskim uslovima njemačkom vojskom komanduje ministarstvo odbrane, dok u slučaju rata kancelar postaje vrhovni zapovjednik oružanih snaga.<ref>{{cite web |url=http://www.gesetze-im-internet.de/bundesrecht/gg/gesamt.pdf |title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, Artikel 65a,87,115b |publisher=Bundesministerium der Justiz |access-date=19. 3. 2011 |language=de}}</ref> Od marta [[2012.]] godine njemačka vojska broji oko 183.000 profesionalnih vojnika i 17.000 volontera.<ref>{{cite web |url=http://www.bundeswehr.de/portal/a/bwde/!ut/p/c4/DcmxDYAwDATAWVgg7unYAugc8kSWI4OMIesTXXm002D8SeWQy7jRStshc-4p94L0hENCnXEGUvXXSuMKG8FwBd26TD9uIZiT/ |title=Die Stärke der Streitkräfte |access-date=20. 4. 2012|date=23. 3. 2012 |publisher=[[Bundeswehr]]|language=de}}</ref> Njemačka vlada planira smanjiti broj profesionalnih vojnika na 170.000 i broj volontera na 15.000.<ref name="bwzukunft">{{cite web |url=http://www.bundeswehr.de/portal/a/bwde/!ut/p/c4/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP3I5EyrpHK9pPKUVL3ikqLUzJLsosTUtJJUvbzU0vTU4pLEnJLSvHRUuYKcxDygoH5BtqMiAMTJdF8!/ |title=Ausblick: Die Bundeswehr der Zukunft |access-date=5. 6. 2011 |publisher=[[Bundeswehr]]|language=de}}</ref> Prema [[SIPRI]] Njemačka je 4. najveći izvoznik oružja u svijetu u 2014. godini. Tokom iste godine njemačka vlada je najavila strožiju politiku izvoza oružja.<ref>{{cite web|title=Trends in International Arms Transfer, 2014|url=http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=495|website=www.sipri.org|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|access-date=18. 3. 2015|ref=SIPRI Fact Sheet,. 3. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150319023856/http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=495|archive-date=19. 3. 2015|url-status=dead}}</ref> Uloga i zadaća ''Bundeswehra'' je opisana u njemačkom ustavu kao odbrambena. No, nakon presude Ustavnog suda 1994. godine pojam odbrane ne definira samo zaštitu unutar granica zemlje, već i kao reakcije na krize i prevencije sukoba, u širem smislu zaštita sigurnosti Njemačke bilo gdje u svijetu. Od januara 2015. godine njemačka vojska ima oko 2370 vojnika stacioniranih u stranim zemljama kao dio međunarodnih mirovnih misija uključujući i 850 vojnika Bundeswehra u misiji [[ISAF]] u [[Afganistan]]u i u [[Uzbekistan]]u, 670 vojnika na [[Kosovo|Kosovu]], te 120 vojnika u misiji [[UNIFIL]] u [[Libanon]]u.<ref>{{cite web |url=http://www.bundeswehr.de/portal/a/bwde/einsaetze/einsatzzahlen?yw_contentURL=/C1256EF4002AED30/W264VFT2439INFODE/content.jsp |title=Einsatzzahlen&nbsp;– Die Stärke der deutschen Einsatzkontingente |access-date=11. 1. 2015 |publisher=[[Bundeswehr]]|language=de}}</ref> Do 2011. godine u Njemačkoj je bio obavezan vojni rok za muškarce u dobi od 18 godina u trajanju od 6 mjeseci u vojnoj ili civilnoj dužnosti, ili kao 6 godina hitne službe što uključuje vatrogasnu službu i Crveni križ. 1. jula je ukinuto obavezno služenje vojnog roka, te je zamijenjen dobrovoljnom službom. Od 2001. godine žene mogu obavljati sve vojne funkcije, ali nisu bile podvrgnute novačenju. Trenutno se u službi njemačke vojske nalazi oko 17.500 žena. == Privreda == {{glavni|Privreda Njemačke}} [[Datoteka:BASF1.jpg|mini|lijevo|300px|Hemijsko postrojenje BASF blizu [[Ludwigshafen]]a]] [[Datoteka:Mercedes-Benz SLR McLaren 2 cropped.jpg|thumb|Vozilo Mercedes-Benza]] Njemačka privreda je jedna od najrazvijenijh u svijetu, čija se jaka ekonomska moć osjeti i danas u trenucima nedavne svjetske ekonomske krize. Po svom društvenom proizvodu nalazi se na četvrtom mjestu u svijetu. Regionalne razlike osjete se i u ekonomiji, posebno između istočnih i zapadnih saveznih pokrajina. Ne treba zaboraviti da je [[Istočna Njemačka]] blizu 50 godina bila dio socijalističkog sistema, što je podrazumijevalo kolektivno i plansko organiziranje državne imovine. Platežno sredstvo u Njemačkoj kao i u većini zemalja [[Evropska unija|Evropske unije]] je [[euro]], koji je 2001. godine zamijenio [[Njemačka marka|njemačku marku]]. Prema [[OECD]]-u Njemačka ima jedan od najviših nivoa produktivnosti rada na svijetu.<ref>{{cite web|title=Labour productivity levels in the total economy|url=http://stats.oecd.org/Index.aspx?DatasetCode=LEVEL|publisher=OECD|access-date=12. 12. 2014}}</ref> [[Poljoprivreda]], [[stočarstvo]] i [[ratarstvo]], daju samo oko 5% nacionalnog dohotka Njemačke. Stočarstvo daje tri četvrtine vrijednosti ukupne poljoprovredne proizvodnje. U stočarskoj proizvodnji, u proizvodnji mlijeka i mliječnih prerađevina, ostvaruju se značajni tržišni viškovi. U ratarskoj proizvodnji najviše se uzgajaju [[žitarice]] ([[pšenica]], [[raž]] i [[zob]]), zatim [[krompir]], [[šećerna repa]], [[povrće]] i [[voće]]. Ipak, Njemačka je veliki uvoznik hrane. Ona najviše uvozi rano voće i povrće, suptropsko i tropsko voće, kahvu i začine. Rudna bogatstva su skromna. Nešto su veće zalihe [[ugalj|uglja]], [[željezo|željeza]] i obojenih metala. Visoko razvijena industrija zahtijeva uvoz ogromnih količina najraznovrsnijih ruda i sirovina. Njemačka uvozi mnogo nafte i zemnog plina. Industrija Njemačke je mlada i savremena. Najrazvijenije su mašinska industrija i industrija saobraćajnih sredstava, posebno automobila. Njemačka je na trećem mjestu u proizvodnji automobila i brodova. Visoko su razvijene hemijska, elektro i elektronička industrija, metalska, građevinska, tekstilna i prehrambena industrija. Neke od najpoznatijih svjetskih brendova i kompanija dolazi upravo iz Njemačke kao što su: [[Mercedes-Benz]], [[BMW]], [[Volkswagen]], [[SAP AG]], [[Audi]], [[Siemens]], [[Allianz]], [[Adidas]], [[Porsche]] i [[DHL]]. Njemačka je poznata po svojim velikim djelom specijaliziranim malim i srednjim poduzećima na globalnom nivou poznati kao ''Mittelstand''. Na popisu se nalaze najveće njemačke firme po prihodima u 2011. godini:<ref>{{cite news |url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/global500/2010/countries/Germany.html |title=Global 500: Countries&nbsp;– Germany |work=Forbes |date=26. 7. 2010 |access-date=27. 3. 2011}}</ref> [[Datoteka:BlueEurozone.svg|thumb|Njemačka je dio monetarne unije u eurozoni (označena tamnoplavom bojom).]] {| class="wikitable sortable" style="text-align:right;" |- style="background:#efefef;" ! style="text-align:center;"| Pozicija|| style="text-align:center;"| Naziv|| style="text-align:center;"| Sjedište|| style="text-align:center;"| Prihodi<br />(mil.&nbsp;€) || style="text-align:center;"| Ostvareni profit<br />(mil.&nbsp;€) || style="text-align:center;"| Broj zaposlenih<br />(svijet) |- | style="text-align:center;"| {{0}}1. || style="text-align:left;"| [[Volkswagen|Volkswagen AG]] || style="text-align:left;"| [[Wolfsburg]] || 159.000 || 15.800 || 502.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}2. || style="text-align:left;"| [[E.ON|E.ON SE]] || style="text-align:left;"| [[Düsseldorf]] || 113.000 || −1.900 || 79.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}3. || style="text-align:left;"| [[Daimler AG]] || style="text-align:left;"| [[Stuttgart]] || 107.000 || 6.000 || 271.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}4. || style="text-align:left;"| [[Siemens|Siemens AG]] || style="text-align:left;"| [[Berlin]], [[München]] || 74.000 || 6.300 || 360.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}5. || style="text-align:left;"| [[BASF|BASF SE]] || style="text-align:left;"| [[Ludwigshafen am Rhein]] || 73.000 || 6.600 || 111.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}6. || style="text-align:left;"| [[BMW|BMW AG]] || style="text-align:left;"| [[München]] || 69.000 || 4.900 || 100.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}7. || style="text-align:left;"| [[Metro AG]] || style="text-align:left;"| [[Düsseldorf]] || 67.000 || 740 || 288.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}8. || style="text-align:left;"| [[Schwarz Gruppe]] || style="text-align:left;"| [[Neckarsulm]] || 63.000 || N/A || 315.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}9. || style="text-align:left;"| [[Deutsche Telekom|Deutsche Telekom AG]] || style="text-align:left;"| [[Bonn]] || 59.000 || 670 || 235.000 |- | style="text-align:center;"| {{0}}10. || style="text-align:left;"| [[Deutsche Post AG]] || style="text-align:left;"| [[Bonn]] || 53.000 || 1.300 || 471.000 |- | style="text-align:center;"|&nbsp;– || style="text-align:left;"| [[Allianz SE]] || style="text-align:left;"| [[München]] || 104.000 || 2.800 ||141.000 |- | style="text-align:center;"|&nbsp;– || style="text-align:left;"| [[Deutsche Bank|Deutsche Bank AG]] || style="text-align:left;"| [[Frankfurt am Main]] || 21.600 || 4.300 ||101.000 |} ===Infrastruktura=== {{glavni|Saobraćaj u Njemačkoj}} [[Datoteka:Old Lady 0955 3.JPG|mini|desno|350p|Luka u [[Hamburg]]u]] Sa svojim centralnim položajem u [[Evropa|Evropi]] Njemačka predstavlja saobraćajno čvorište za kontinent.<ref>{{cite web | title=Assessment of strategic plans and policy measures on Investment and Maintenance in Transport Infrastructure | url=http://www.internationaltransportforum.org/statistics/investment/Country-responses/Germany.pdf | format=PDF | publisher=[[International Transport Forum]] | year=2012 | access-date=15. 3. 2014 | archive-url=https://www.webcitation.org/6XESdJ2Db?url=http://www.internationaltransportforum.org/statistics/investment/Country-responses/Germany.pdf | archive-date=23. 3. 2015 | url-status=dead }}</ref> Kao i njeni susjedi, Njemačka posjeduje jednu od najgušćih cestovnih mreža na svijetu. Mreža njemačkih [[autoput]]eva (''Autobahn'') po ukupnoj dužini je treća u svijetu, a poznata je po svom nedostatku općeg ograničenja brzine.<ref>{{cite press release |url =http://www.presse.adac.de/standpunkte/Verkehr/Autobahn_Temporegelung.asp?active1=tcm:11-18784-4 |title =Autobahn-Temporegelung |publisher =[[ADAC]] |date =juni 2010 |access-date =19. 3. 2011 |language =de |archive-date =1. 1. 2015 |archive-url =https://web.archive.org/web/20150101021255/https://presse.adac.de/standpunkte/Verkehr/Autobahn_Temporegelung.asp?active1=tcm:11-18784-4 |url-status =dead }}</ref> Njemačka je uspostavila polucentričnu mrežu brzih vozova. [[Intercity-Express]] ili ICE je mreža njemačkih željeznica između većine njemačkih gradova, kao i destinacijama u drugim zemljama brzinom od 300&nbsp;km/h.<ref>{{cite web |url=http://www.db.de/site/bahn/de/unternehmen/investor__relations/finanzberichte/geschaeftsbericht/geschaeftsbericht__2006.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070809140315/http://www.db.de/site/bahn/de/unternehmen/investor__relations/finanzberichte/geschaeftsbericht/geschaeftsbericht__2006.html |archive-date=9. 8. 2007 |title=Geschäftsbericht 2006 |publisher=[[Deutsche Bahn]] |access-date=27. 3. 2011 |language=de}}</ref> Najveći njemački aerodromi su [[Aerodrom Frankfurt]] i [[Aerodrom München]], oba čvorišta [[Lufthansa|Lufthanse]], a [[Air Berlin]] ima čvorišta na [[Aerodrom Berlin Tegel|Aerodromu Berlin Tegel]] i [[Aerodrom Düsseldorf|Aerodromu Düsseldorf]]. Drugi značajni aerodromi su [[Aerodrom Berlin Schönefeld|Berlin Schönefeld]], [[Aerodrom Hamburg|Hamburg]], [[Aerodrom Köln/Bonn|Köln/Bonn]], [[Aerodrom Leipzig/Halle|Leipzig/Halle]]. Luka u [[Hamburg]]u je jedna od deset najvećih kontejnerskih luka u svijetu.<ref>{{cite web|url=http://www.portofhamburg.com/en/content/container-port-throughput-global-comparison|title=Port of Hamburg authority|work=The official website of the Port of Hamburg.|access-date=28. 9. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141019063840/http://www.portofhamburg.com/en/content/container-port-throughput-global-comparison|archive-date=19. 10. 2014|url-status=dead}}</ref> U 2008. godini, Njemačka je bila šesti najveći potrošač energije,<ref>{{cite web| url = http://www.eia.gov/countries/country-data.cfm?fips=GM| title = Overview/Data: Germany| date=30. 6. 2010| publisher = U.S. Energy Information Administration| access-date=19. 4. 2011}}</ref> dok se 60% primarne energije uvozi.<ref>{{cite web|title=Energy imports, net (% of energy use)|url=http://data.worldbank.org/indicator/EG.IMP.CONS.ZS|publisher=The World Bank Group|access-date=18. 4. 2011}}</ref> Njemačka vlada potiče očuvanje energije i proizvodnju energije iz obnovljivih izvora. Energetska učinkovitost je poboljšavana od 1970-ih godina, vlada ima za cilj zadovoljavanje zahtjeva za 40% proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora do 2020. i 100% do 2050. godine.<ref>{{cite news|title=Renewable energy Germany targets switch to 100% renewables for its electricity by 2050|url=http://www.guardian.co.uk/environment/2010/jul/07/germany-renewable-energy-electricity|access-date=18. 4. 2011|newspaper=The Guardian|date=7. 7. 2010|agency=Reuters Berlin}}</ref> U 2014. kao izvori električne energije korišteni su: ulje (35%), [[ugalj]] uključujući i lignit (24,6%), prirodni [[plin]] (20,5%), nuklearna energija (8,1%) te hidroenergetski i obnovljivi izvori energije (11,1%)<ref>{{cite web|url=http://www.ag-energiebilanzen.de/index.php?article_id=29&fileName=ageb_jahresbericht2014.pdf|title= Energieverbrauch in Deutschland im Jahr 2014|publisher=AG Energiebilanzen|last=Ziesing|first=Hans-Joachim|language=de|access-date=10. 3. 2015|page=4}}</ref> U 2000. godini dogovoreno je ukidanje nuklearnih elektrana od 2021. godine. Njemačka se zalaže za [[Protokol iz Kyota]] i nekoliko drugih ugovora koji promiču bioraznolikost, standarde niskih emisija, reciklažu, korištenje obnovljivih izvora energije, te podupire održivi razvoj na globalnom nivou.<ref>{{cite press release |url = http://www.kst.portalu.de/dokumente/Aktuelles/Inventar-Bericht_Treibhausgas_2008.pdf |title = Deutschland erfüllte 2008 seine Klimaschutzverpflichtung nach dem Kyoto-Protokoll |publisher = Umweltbundesamt |date=1. 2. 2010 |access-date=19. 3. 2011 |language = de |archive-url = https://web.archive.org/web/20110427065039/http://www.kst.portalu.de/dokumente/Aktuelles/Inventar-Bericht_Treibhausgas_2008.pdf |archive-date=27. 4. 2011 |url-status = dead }}</ref> === Nauka i tehnologija === {{glavni|Nauka i tehnologija u Njemačkoj}} [[Datoteka:Einstein 1921 by F Schmutzer - restoration.jpg|thumb|Albert Einstein je rođen u njemačkom gradu [[Ulm]]u.]] Nijemci su postigli velika naučna dostignuća koja su od velikog značaja na globalnom nivou. 104 dobitnika [[Nobelova nagrada|Nobelove nagrade]] su bila iz Njemačke.<ref>{{cite web|url=http://nobelprize.org/|title=Nobel Prize|publisher=Nobelprize.org|access-date=27. 3. 2011}}</ref> Njemački naučnici su dobili više Nobelovih nagrada od većine drugih nacija svijeta, naročito u naukama kao što su fizika, hemija i medicina. Poznati njemački fizičari iz perioda prije početka dvadesetog vijeka su bili: [[Hermann von Helmholtz]], [[Joseph von Fraunhofer]], [[Gabriel Daniel Fahrenheit]] i mnogi drugi. [[Albert Einstein]] uvodi 1905. godine hipotezu o kvantima svjetlosti ili fotonima, dok teoriju o gravitaciji objavljuje [[1915.]] [[Max Planck]] uvodi 1910. godine kvantnu teoriju, koji je zajedno sa [[Albert Einstein|Albertom Einsteinom]] uveo [[Kvantna mehanika|kvantnu mehaniku]]. [[Wilhelm Conrad Röntgen]] je otkrio X-zrake. [[Otto Hahn]] je bio pionir u oblasti [[Radiohemija|radiohemije]] i [[Nuklearna fisija|nuklearne fisije]],<ref>{{cite web|title=Otto Hahn|url=http://www.famousscientists.org/otto-hahn|publisher=FamousScientists.org|access-date=15. 12. 2011}}</ref> dok su [[Ferdinand Cohn]] i [[Robert Koch]] bili osnivači mikrobiologije. Brojni matematičari su rođeni u Njemačkoj uključujući [[Carl Friedrich Gauß]]a, [[David Hilbert|Davida Hilberta]], [[Bernhard Riemann|Bernharda Riemanna]], [[Gottfried Wilhelm Leibniz]]a, [[Karl Weierstrass]]a, [[Hermann Weyl|Hermanna Weyla]] i [[Felix Klein|Felixa Kleina]]. Istraživačke institucije u Njemačkoj su [[Institut Max Planck]], [[Društvo Helmholtz]] i [[Zajednica Fraunhofer]]. [[Nagrada Gottfrieda Wilhelma Leibniza]] godišnje se dodijeljuje deset naučnika i akademika. S najviše od 2,5 miliona eura po nagradi predstavlja jednu od nagrada za istraživanje s najvećim iznosom koja se dodijeljuje u svijetu.<ref>{{cite web|url=http://www.dfg.de/en/research_funding/scientific_prizes/gw_leibniz_prize.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20080621091621/http://www.dfg.de/en/research_funding/scientific_prizes/gw_leibniz_prize.html|archive-date=21. 6. 2008|title=Gottfried Wilhelm Leibniz Prize|publisher=DFG|access-date=27. 3. 2011}}</ref> [[Datoteka:Views in the Main Control Room (12052189474).jpg|thumb|left|Centar Evropske svemirske agencije u [[Darmstadt]]u]] Njemačka je domovina mnogih svjetskih poznatih inovatora i inženjera kao što je [[Johannes Gutenberg]], koji je izmislio štampaći stroj, [[Hans Geiger]], izumitelj Gigerovog brojača, [[Konrad Zuse]], izumitelj prvog programski kontroliranog računara<ref>{{cite web|last=Bianchi|first=Luigi|title=The Great Electromechanical Computers|url=http://www.yorku.ca/lbianchi/sts3700b/lecture17a.html|publisher=[[York University]]|access-date=17. 4. 2011}}</ref>. Njemački inženjeri i industrijalci kao što su grof [[Ferdinand von Zeppelin]], [[Otto Lilienthal]], [[Gottlieb Daimler]], [[Rudolf Diesel]], [[Hugo Junkers]] i [[Karl Benz]] su znatno doprinijeli razvoju saobraćaja, automobilizmu i zračnom prijevozu. Njemačke institucije kao što je [[Njemački centar za zračni saobraćaj]] (DLR) su dale najveći doprinos za razvoj [[Evropska svemirska agencija|Evropske svemirske agencije]]. Inženjer [[Wernher von Braun]] je razvio prvu balističku raketu [[V-2]], a kasnije bio istaknuti član [[NASA]]-e i konstruktor rakete [[Saturn V]]. [[Heinrich Rudolf Hertz]] je dao doprinos u polju [[Elektromagnetno zračenje|elektromagnetnog zračenja]], što je bilo ključno za razvoj moderne telekomunikacije.<ref>{{cite web|url=http://www.itu.int/aboutitu/HistoricalFigures.html|title=Historical figures in telecommunications|publisher=International Telecommunication Union|date=14. 1. 2004|access-date=27. 3. 2011}}</ref> === Turizam === {{glavni|Turizam u Njemačkoj}} [[Datoteka:Ramsau (ja).jpg|thumb|Crkva u [[Berchtesgaden]]škoj regiji]] Njemačka je sedma najposjećenija zemlja svijeta<ref name="april11">{{cite journal |url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom11_iu_april_excerpt.pdf |title=Interim Update |journal=UNWTO World Tourism Barometer |access-date=26. 6. 2011 |publisher=UNWTO |date=april 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150101005051/http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom11_iu_april_excerpt.pdf |archive-date=1. 1. 2015 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/final_annual_report_pdf_3.pdf|title=UNWTO Annual Report|work=|publisher=[[World Tourism Organization|UNWTO]]|year=2010|access-date=april 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20140611081149/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/final_annual_report_pdf_3.pdf|archive-date=11. 6. 2014|url-status=dead}}</ref> sa 407,26 miliona noćenja tokom 2012. godine,<ref name="deutschertourismusverband">[http://www.deutschertourismusverband.de/fileadmin/Mediendatenbank/PDFs/Zahlen_Daten_Fakten_2012_aktuell.pdf Zahlen Daten Fakten 2012] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150101015058/http://www.deutschertourismusverband.de/fileadmin/Mediendatenbank/PDFs/Zahlen_Daten_Fakten_2012_aktuell.pdf |date=1. 1. 2015 }} (in German), German National Tourist Board</ref> što uključuje broj od 68.830.000 noćenja stranih turista i posjetioca. U [[2012.]] godini Njemačku je posjetilo više od 30,4 miliona stranih turista. [[Berlin]] je postao treća najposjećenija destinacija u Evropi.<ref>{{cite web |url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_highlights14_en.pdf |title=Tourism Highlights 2014 edition |publisher=UNWTO |access-date=26. 3. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150214004935/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_highlights14_en.pdf |archive-date=14. 2. 2015 |url-status=dead }}</ref>. Pored toga 30% Nijemaca svoj odmor provede u Njemačkoj, naročito u pokrajini [[Mecklenburg-Zapadno Pomorje|Mecklenburg-Vorpommern]]. Domaća i međunarodna putovanja u kombinaciji s turizmom doprinose više od 43,2 milijarde eura njemačkom [[BDP]]-u. Uključujući indirektne i inducirane učinke, industrija ima doprinos od 4,5% njemačkog BDP-a, sa oko 2 miliona zaposlenih (4,8% od ukupne zaposlenosti).<ref>{{cite web |url=http://wttc.org/site_media/uploads/downloads/germany2013_1.pdf |title=2013 Travel & Tourism Economic Impact Report Germany |publisher=WTTC |access-date=26. 11. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131203001157/http://wttc.org/site_media/uploads/downloads/germany2013_1.pdf |archive-date=3. 12. 2013 |url-status=dead }}</ref> Njemačka je poznata po svojim raznolikim turističkim rutama kao što su: Romantična cesta, vinske ceste, Cesta dvoraca i Cesta avenija. Postoji 39 objekata stavljenih na [[UNESCO]] spisak svjetske baštine, uključujući stare gradske jezgre kao što su one u [[Regensburg]]u, [[Bamberg]]u, [[Lübeck]]u, [[Quedlinburg]]u, [[Weimar]]u, [[Stralsund]]u i [[Wismar]]u. Najposjećenije znamenitosti u Njemačkoj su [[Neuschwanstein]], [[Kölnska katedrala]], [[Reichstag]], [[Hofbräuhaus]] u [[München]]u, [[Heidelberški dvorac]], [[Zwinger (Dresden)|Zwinger]], [[Televizijski toranj Berlin]] i [[Aachenska katedrala]]. [[Europa-Park]] kod [[Freiburg]]a je drugi najpopularniji evropski park zabave.<ref>{{cite web|title=Top Tourist Attractions of Germany|url=http://www.germany.travel/en/towns-cities-culture/top-100/germany-travel-attractions.html|publisher=Germany.Travel, official site|access-date=12. 12. 2014}}</ref> == Stanovništvo == {{glavni|Stanovništvo Njemačke|Nijemci}} [[Datoteka:20130906 Volleyball EM 2013 by Olaf Kosinsky (1 von 1).jpg|thumb|270px|[[Nijemci]] ]] Sa stanovništvom od 80.200.000 ljudi prema popisu stanovništva iz 2011. godine,<ref name="File 2013">[https://www.destatis.de/DE/PresseService/Presse/Pressekonferenzen/2013/Zensus2011/bevoelkerung_zensus2011.pdf?__blob=publicationFile ''Zensus 2011: Bevölkerung am 9. Mai 2011'']. Retrieved 1. 6. 2013.</ref> Njemačka je najnaseljenija država [[EU|Evropske unije]], na evropskom kontinentu je druga najnaseljenija zemlja, poslije [[Rusija|Rusije]], te [[Spisak država po stanovništvu|16. najmnogoljudnija zemlja u svijetu.]] Gustoća naseljenosti iznosi 225 stanovnika po kilometru kvadratnom.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryName=Lebanon&countryCode=le&regionCode=me&rank=126 |title=Country Comparison :: Population |publisher=CIA |access-date=26. 6. 2011 |archive-date=6. 1. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120106143620/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryName=Lebanon&countryCode=le&regionCode=me&rank=126 |url-status=dead }}</ref> Životni vijek prosječnog Nijemca iznosi 80,19 godina (77,93 godine muškarci, a žene 82,58 godina). Stopa fertiliteta iznosi 1,41 rođene djece u odnosu na žene (procjene iz 2011) ili 8,33 živo rođene djece na 1000 stanovnika, te je jedna od najnižih u svijetu. Od 1970. u Njemačkoj stopa mortaliteta kontinuirano premašuje stopu nataliteta.<ref>{{cite web | title = Demographic Transition Model | publisher=Barcelona Field Studies Centre | date=27. 9. 2009 | url = http://geographyfieldwork.com/DemographicTransition.htm | access-date=28. 3. 2011}}</ref> Međutim, Njemačka je svjedok povećanja stope nataliteta i migracijske stope od 2010.<ref>{{cite web|url=http://www.thelocal.de/society/20101229-32091.html#.UXUZKEpTv3N|title=Birth rate on the rise in Germany|work=The Local|access-date=28. 9. 2014|archive-date=25. 9. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130925054451/http://www.thelocal.de/society/20101229-32091.html#.UXUZKEpTv3N|url-status=dead}}</ref> Dolazi do povećanja broja obrazovanih imigranata.<ref>{{cite web|url=http://www.spiegel.de/international/germany/elite-young-immigrants-could-provide-future-stability-for-german-economy-a-885647.html|title=The New Guest Workers: A German Dream for Crisis Refugees|date=28. 2. 2013|work=Spiegel Online|access-date=28. 9. 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dw.de/more-skilled-immigrants-find-work-in-germany/a-16696339|title=More skilled immigrants find work in Germany|work=Deutsche Welle|access-date=28. 9. 2014}}</ref> Većina imigranata dolazi iz južne i istočne Evrope, te se naseljavaju u urbanim područjima.<ref>{{cite web|url=http://www.dw.de/german-population-rises-thanks-to-immigration/a-16525083|title=German population rises thanks to immigration|work=Deutsche Welle|access-date=28. 9. 2014}}</ref> Četiri veće grupe naroda imaju status nacionalnih manjina, a to su: [[Danci]], [[Frizijci]], [[Romi]], [[Sinti]] i [[Lužički Srbi]].<ref name="BMI 2010">{{cite web | date=1. 5. 2010 | title = National Minorities in Germany | url = http://www.bmi.bund.de/SharedDocs/Downloads/EN/Broschueren/2010/nat_minderheiten.pdf?__blob=publicationFile | format = PDF | others = | publisher = [[Federal Ministry of the Interior (Germany)]] | pages = | id = Article number: BMI10010 | access-date=23. 6. 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130421151141/http://www.bmi.bund.de/SharedDocs/Downloads/EN/Broschueren/2010/nat_minderheiten.pdf?__blob=publicationFile | archive-date=21. 4. 2013 | url-status = dead }}</ref> Dancska manjina (oko 50.000) pretežno nastanjuje područje pokrajine [[Schleswig-Holstein]]<ref name="BMI 2010"/>. Istočni i sjeverni Frizijci pretežno naseljavaju zapadnu obalu Schleswig-Holsteina, te oblast [[Donja Saksonija|Donje Saksonije]]. Lužički Srbi, [[Slaveni|slavenski narod]] (oko 60.000), pretežno naseljavaju područje Lužica. ===Imigranti=== [[Datoteka:COB data Germany.PNG|thumb|270px|Njemačka je 3. zemlja u svijetu po broju imigranata.]] Po nacionalnom sastavu oko 92,3% stanovništva Njemačke čine Nijemci. 2011. oko 6 miliona stranih državljana je registriranog boravka u Njemačkoj. Po pitanju etničkog porijekla 20% stanovnika ove zemlje stranog ili djelomično stranog porijekla.<ref>{{Cite news | title=20% of Germans have immigrant roots | newspaper=Burlington Free Press | page= 4A | date=15. 7. 2010 }}</ref> U 2010. godini, u 29% porodica sa djecom ispod 18 godina bio je barem jedan roditelj stranog porijekla.<ref name="destatis.de">{{cite web|url=https://www.destatis.de/EN/Publications/STATmagazin/Population/2012_03/2012_03MigrantBackground.html |title=Publikation&nbsp;— STATmagazin&nbsp;— Population&nbsp;— Families with a migrant background: traditional values count&nbsp;— Federal Statistical Office (Destatis) |publisher=Destatis.de |date=13. 3. 2012 |access-date=4. 11. 2012}}</ref> Fond Ujedinjenih Nacija za stanovništvo navodi Njemačku kao 3. zemlju u svijetu po broju primljenih imigranata, što je oko 5% ili 10 miliona od ukupno 191 milion migranata.<ref>{{cite web |url=http://www.un.org/esa/population/publications/2006Migration_Chart/Migration2006.pdf |title=International Migration 2006 |publisher =UN Department of Economic and Social Affairs |access-date=18. 3. 2011}}</ref> Od 2008. najveće grupe imigrana su bili [[Turci]] (oko 2,5 miliona), zatim Italijani (776.000), Poljaci (687.000).<ref>{{cite web |url=http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Bevoelkerung/MigrationIntegration/Migrationshintergrund/Tabellen/Content100/MigrationshintergrundStaatsangehoerigkeit,templateId=renderPrint.psml |title=Bevölkerung nach Migrationshintergrund| access-date=28. 3. 2011|publisher=German Federal Statistical Office|language=de|archive-url=https://web.archive.org/web/20101229095012/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Bevoelkerung/MigrationIntegration/Migrationshintergrund/Tabellen/Content100/MigrationshintergrundStaatsangehoerigkeit,templateId=renderPrint.psml <!--Added by H3llBot-->|archive-date=29. 12. 2010}}</ref> Također prisutni su i [[Bošnjaci]], [[Srbi]] i [[Hrvati]]. Od 1987. oko 3 miliona etničkih Nijemaca imigriralo je u Njemačku iz zemalja istočnog bloka, iskoristivši tako svoje pravo povratka.<ref>{{cite web|url=http://www.migrationpolicy.org/article/fewer-ethnic-germans-immigrating-ancestral-homeland/|title=Fewer Ethnic Germans Immigrating to Ancestral Homeland|publisher=Migration Information Source|date=februar 2004|access-date=19. 7. 2014}}</ref> === Religija === {{glavni|Religija u Njemačkoj}} {{multiple image |align=left |width1=145 |image1=Colognecathedralatnight.JPG |caption1=Katolička katedrala u [[Köln]]u. |width2=128 |image2=Frauenkirche Dresden, 001.jpg |caption2=Evangelistička crkva u [[Dresden]]u }} Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, [[kršćanstvo]] je najraširenija religija u Njemačkoj, 66,8% Nijemaca su katolici, od ukupnog broja stanovnika.<ref name="Egeler">{{Cite web |url=https://www.destatis.de/DE/PresseService/Presse/Pressekonferenzen/2013/Zensus2011/Statement_Egeler_zensus_PDF.pdf?__blob=publicationFile |title=Pressekonferenz „Zensus 2011 – Fakten zur Bevölkerung in Deutschland" am 31. Mai 2013 in Berlin |access-date=20. 5. 2015 |archive-date=10. 10. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171010094954/https://www.destatis.de/DE/PresseService/Presse/Pressekonferenzen/2013/Zensus2011/Statement_Egeler_zensus_PDF.pdf?__blob=publicationFile |url-status=dead }}</ref> 30,8% stanovništva se izjasnilo kao [[Rimokatoličanstvo|rimokatolici]], 30,3% stanovništva se izjasnilo kao [[Protestantizam|protestatima]], dok je evangelista bilo 5,7%.<ref name="Zensus 2011">{{cite web|url=https://www.destatis.de/DE/PresseService/Presse/Pressekonferenzen/2013/Zensus2011/bevoelkerung_zensus2011.pdf?__blob=publicationFile|title=Bevölkerung am 9. Mai 2011 Statistisches Bundesamt Deutschland Bundesrepublik|language=de|work=destatis.de |publisher=[[Federal Statistical Office of Germany]]|page=Zensus 2011 – Page 6|date=9. 5. 2011 |access-date=9. 5. 2011}}</ref> 32-35% stanovništva se izjasnilo da ne pripada niti ijednoj vjerskoj konfesiji, čiji broj je u porastu već nekoliko decenija. Geografski, [[Protestantizam]] preovladava u sjevernim, centralnim i istočnim dijelovima zemlje, uglavnom u sklopu sa evangelističkom crkvom, dok je [[Rimokatoličanstvo]] koncentrisano u južnim i zapadnim dijelovima zemlje. Ateisti i pripadnici drugih religija su koncentrisani pretežno u većim gradovima i u istočnom dijelu Njemačke.<ref name="georgetown1">{{cite web |url=http://berkleycenter.georgetown.edu/resources/germany |title=Germany |publisher=[[Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs]] |access-date=27. 3. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150324170951/http://berkleycenter.georgetown.edu/resources/germany |archive-date=24. 3. 2015 |url-status=dead }}</ref> [[Islam]] je druga najveća religija u Njemačkoj, prema popisu stanovništva iz 2011. godine, samo se 1,9% stanovništva izsjanilo muslimanima, dok se prema drugim izvorima procjenjuje da ih ima 3,8–4,3 miliona (4,6–5,2%). Većina muslimana su [[suniti]] i [[aleviti]] iz [[Turska|Turske]], postoji mali broj [[šijiti|šijita]] i [[Ahmedije|ahmedija]]. Njemački muslimani, koji većinom porijeklo vode iz [[Turska|Turske]] nemaju priznat status državne religije. Ostale religije čine manje od 1% njemačkog stanovništva, a to su [[Budizam]] sa 250.000 pripadnika, [[Judaizam]] sa oko 200.000 vjernika (0,3%). [[Hinduizam]] broji oko 100.000 pripadnika, dok sve ostale religije broje zajedno 50.000 pripadnika. Treća najveća jevrejska populacija u Evropi je ona u Njemačkoj (nakon Velike Britanije i Francuske).<ref>{{cite news | author = Blake, Mariah | url = http://www.csmonitor.com/2006/1110/p25s02-woeu.html | title = In Nazi cradle, Germany marks Jewish renaissance | newspaper = [[Christian Science Monitor]] | date=10. 11. 2006 | access-date=28. 3. 2011}}</ref> Oko 50% budista u Njemačkoj su imigranti iz Azije.<ref>{{cite news |author=Schnabel, U. |date=15. 3. 2007 |url=http://www.zeit.de/2007/12/Buddhismus |title= Buddhismus Eine Religion ohne Gott |newspaper=[[Die Zeit]] |access-date=19. 3. 2011 |language=de}}</ref> ===Jezik=== {{glavni|Njemački jezik}} [[Datoteka:Knowledge of German EU map.svg|thumb|Poznavanje Njemačkog jezika u zemljama EU.]] [[Njemački jezik]] je službeni i jezik s najviše govornika u Njemačkoj, te predstavlja jedan od 24 službena jezika u Evropskoj uniji<ref>{{cite web |url=http://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |title=Official Languages |author=European Commission |access-date=29. 7. 2014}}</ref> i jedan od tri službena jezika u [[Evropska komisija|Evropskoj komisiji]]. Njemački je najgovoreniji jezik u [[Evropska unija|Evropskoj uniji]] s oko 100 miliona govornika.<ref name="Marten">{{cite book |editor1-first= Thomas|editor1-last= Marten|editor2-first= Fritz Joachim|editor2-last= Sauer|title= Länderkunde – Deutschland, Österreich, Schweiz und Liechtenstein im Querschnitt|trans-title=Regional Geography – An Overview of Germany, Austria, Switzerland and Liechtenstein|year=2005|publisher= Inform-Verlag|language= de|isbn= 3-9805843-1-3|page= 7}}</ref> Priznati jezici manjina u Njemačkoj su: [[Danski jezik|danski]], [[Niski njemački jezik|niski njemački]], [[Lužičkosrpski jezici|lužičkosrpski]], [[Romski jezik|romski]], [[Frizijski jezici|frizijski]] koji su službeno zaštićeni [[Evropska povelja o regionalnim ili manjinskim jezicima|Evropskom poveljom o regionalnim ili manjinskim jezicima]]. Jezici doseljenika koji se najviše govore su: [[Turski jezik|turski]], [[Kurdski jezik|kurdski]], [[Poljski jezik|poljski]], [[južnoslavenski jezici]] te [[Ruski jezik|ruski]]. 67% građana Njemačke trdi da može komunicirati na barem jednom stranom jeziku, a 27% grđana na najmanje dva strana jezika, izuzev materinjeg jezika.<ref name="Eurobarometer Languages">{{cite web|title=Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Survey)|publisher=[[Europa (web portal)]] |author=[[European Commission]]|year=2006|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf| access-date=28. 3. 2011}}<br />{{cite web|title=Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Executive Summary)|publisher=[[Europa (web portal)]] |author=[[European Commission]]|year=2006|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_sum_en.pdf |access-date=28. 3. 2011}}</ref> Standardni njemački jezik pripada grupi [[Zapadnogermanski jezici|zapadnogermanskih jezika]], te je usko povezan s [[Engleski jezik|engleskim]], [[Niski njemački jezik|niskim njemačkim]] i [[Holandski jezik|holandskim jezikom]]. Većina vokabulara potječe od germanskoj jezika iz indoevropske grupe jezika.<ref>{{cite web|title=Many tongues, one family. Languages in the European Union|publisher=[[Europa (web portal)]]|author=[[European Commission]]|year=2004|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/move/45/en.pdf|access-date=28. 3. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110430202922/http://ec.europa.eu/publications/booklets/move/45/en.pdf|archive-date=30. 4. 2011|url-status=live}}</ref> Također neke riječi vode porijeklo iz latinskog, starogrčkog ili francuskog i engleskog jezika. Njemački jezik pisan je isključivo latinicom. ===Obrazovanje=== {{glavni|Obrazovanje u Njemačkoj}} [[Datoteka:Heidelberg Universitätsbibliothek 2003.jpg|thumb|Univerzitet u Heidelbergu, snovan 1386. godine, jedan je od najstarijih i najbolje rangiranih univerziteta u Njemačkoj.]] Nadležnost nad obrazovanjem u Njemačkoj je organizovana prvenstveno na nivou saveznih pokrajina. Dječiji vrtić od treće do šeste godine je izboran, nakon čega slijedi obrazovanje koje je obavezno u trajanju od devet godina. Osnovno obrazovanje traje četiri do šest godina. Srednjoškolsko obrazvanje obuhvata tri tradicionalne vrste srednjih škola: ''[[Gimnazija|gimnaziju]]'' koju upisuju najbolji i nadareni učenici, koja priprema učenike za studij, zatim ''[[Realschule]]'' koja je namijenjena srednjim studentima i traje 6 godina i ''[[Hauptschule]]'' koja priprema učenike za strukovno obrazovanje.<ref>{{cite web|url=http://academic.cuesta.edu/intlang/german/education.html |title=The Educational System in Germany |publisher=Cuesta College |date=31. 8. 2002 |access-date=16. 5. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110724024754/http://academic.cuesta.edu/intlang/german/education.html |archive-date=24. 7. 2011}}</ref> Također postoji i ''Gesamtschule'' koja predstavlja sveobuhvatni tip srednje škole. Nakon završene srednje škole pstoje mogućnosti stručne naobrazbe, zatim studija i dvojnog studija. Osnovni uslov za upisivanje na [[univerzitet]] je položen opći ispit zrelosti ili matura. Prema [[Šangajska rang-lista univerziteta|Šangajskoj rang-listi univerziteta]] 2014. godine 4 njemačka univerziteta se nalaze u top 100, te njih 13 u top 200 univerziteta u svijetu.<ref>{{Cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |title=Arhivirana kopija |access-date=4. 6. 2015 |archive-date=19. 1. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150119210953/http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |url-status=dead }}</ref> Neki njemački univerziteti spadaju u najstarije na svijetu, kao što je [[Univerzitet u Heidelbergu]] (osnovan 1386) koji je najstariji univerzitet u Njemačkoj. Zatim Heidelberg slijedi [[Univerzitet u Leipzigu]] (1409), [[Univerzitet u Rostocku]] (1419), [[Univerzitet u Greifswaldu]] (1456), [[Univerzitet u Freiburgu]] (1457) i [[Ludwig-Maximilians-Univerzitet München|Univerzitet u Münchenu]] (1472). ===Zdravstvo=== {{glavni|Zdravstvena zaštita u Njemačkoj}} [[Datoteka:Akkon MD 82-85-07.JPG|thumb|Vozilo hitne pomoći u Njemačkoj.]] Njemačka ima najstariji univerzalni zdravstveni sistem na svijetu, koji još seže iz doba vladavine [[Otto von Bismarck|Otta von Bismarcka]].<ref>{{cite book | title = Health Care Systems in Transition: Germany | url = http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0010/80776/E68952.pdf | access-date = 15. 4. 2011 | year = 2000 | publisher = European Observatory on Health Care Systems | id = AMS 5012667 (DEU) | page = 8 | archive-date = 13. 5. 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110513054407/http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0010/80776/E68952.pdf | url-status = dead }}</ref> Stanovništvo je trenutno obuhvaćeno planom zdravstvene zaštite, što je osigurano statutom uz neke određene kriterije, te uz mogućnostima privatnog zdravstvenog osiguranja kod nekih određenih grupa. Prema podacima iz [[Svjetska zdravstvena organizacija|Svjetske zdravstvene organizacije]] njemački zdravstveni sistem 77% financira Vlada, a 23% privatni sektor u 2005.<ref name=health>{{cite web|url=http://apps.who.int/gho/data/node.country.country-DEU?lang=en|title=Germany statistics summary (2002 - present)|publisher=World Health Organization|access-date=8. 5. 2015}}</ref> U 2005. godini Njemačka je utrošila 11% svojeg BDP-a na zdravstvo. Njemačka zauzima 20. mjesto u svijetu po očekivanoj dužini trajanja života stanovništva, muškarci prosječno dožive 77 godina, a žene 82 godine života. Njemačka ima vrlo nisku stopu smrtnosti dojenčadi (4 na 1000 živorođenih). U 2010. godini glavni uzroci smrtnosti su bili kardiovaskularne bolesti sa 41%, zatim maligna oboljenja sa 26%.<ref>{{cite web|url=http://www.presseportal.de/pm/32102/2117452/2010-herz-kreislauferkrankungen-verursachten-rund-41-aller-todesfaelle|language=de |title=2010: Herz-/Kreislauferkrankungen verursachen 41 % aller Todesfälle|publisher=Destatis.de |access-date=8. 5. 2015}}</ref> U 2008. godini oko 82.000 Nijemaca je bilo zaraženo [[HIV|virusom humane imunodeficijencije]] (HIV/AIDS), od čega je umrlo 26.000 Nijemaca od 1982. godine.<ref name=cp>{{cite web| url = http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Germany.pdf| title = Country Profile Germany|date=april 2008| publisher = [[Library of Congress]] [[Federal Research Division]]| format = PDF| access-date=7. 5. 2011}}</ref> Prema istraživanjima iz 2005. godine, 27% odraslih Nijemaca su pušači.<ref name=cp/> [[Gojaznost]] je navedena kao glavni zdravstveni problem u Njemačkoj. == Kultura == {{glavni|Njemačka kultura}} Njemačka je kao zemlja uveliko pridonijela svjetskoj kulturi. Tu su rođeni veliki kompozitori ozbiljne muzike: [[Ludwig van Beethoven|Beethoven]], [[Johann Sebastian Bach|Bach]], [[Johannes Brahms|Brahms]] i [[Richard Wagner|Wagner]], klasični pjesnici poput [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethea]] i [[Friedrich Schiller|Schiller]], likovni umjetnici poput [[Albrecht Dürer|Duerera]], [[Max Ernst|Ernsta]] i [[Joseph Beuys|Beusa]], a Njemačka je domovina i filozofa, među kojima su najznačajniji: [[Immanuel Kant|Kant]], [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegel]], [[Karl Marx|Marx]] i [[Friedrich Nietzsche|Nietzsche]], te naučnici [[Albert Einstein|Einstein]], [[Max Born|Born]] i [[Max Planck|Plank]]. Njemački jezik, koji se sastoji od nekoliko velikih dijalekata, u 19. vijeku je bio jezik komunikacije u srednjoj, istočnoj i sjevernoj Evropa, a i danas se uči širom svijeta kao jedan od najvažnijih jezika. === Muzika === {{glavni|Njemačka muzika}} [[Datoteka:Beethoven.jpg|thumb|lijevo|[[Ludwig van Beethoven]] (1770–1827)]] Njemačka klasična muzika predstavlja djelo mnogih svjetskih poznatih kompozitora. [[Dietrich Buxtehude]], njemački orguljaš i kompozitor je svojim djelima ostavio znatan uticaj na kasniji rad [[Johann Sebastian Bach|Johanna Sebastiana Bacha]] i [[Georg Friedrich Händel|Georga Friedricha Händela]], koji su bili jedni od najpoznatijih kompozitora iz perioda [[barok]]a. Tokom svog životnog rada, njemački [[Violina|violinist]] i kompozitor [[Leopold Mozart]] je kao mentor znatno utjecao na svog sina i učenika [[Wolfgang Amadeus Mozart|Wolfganga Amadeusa Mozarta]], jednog najvećih muzičara svih vremena. [[Ludwig van Beethoven]] je bio najvažniji kompozitor na prijelazu klasicizma u [[romantizam]]. [[Carl Maria von Weber]] i [[Felix Mendelssohn]] su bili važni kompozitori u ranom romantizmu, dok su [[Robert Schumann]] i [[Johannes Brahms]] obilježili period romantizma. [[Richard Wagner]] je ostao poznat po svojim operama. [[Richard Strauss]] je bio najvažniji kompozitor kasnog romantizma i ranog [[Modernizam|modernizma]]. [[Karlheinz Stockhausen]] i [[Hans Zimmer]] su važni kompzitori 20. i 21. vijeka.<ref>{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1567544/Top-100-living-geniuses.html |title=Top 100 living geniuses |work=The Daily Telegraph |date=30. 10. 2007 |access-date=15. 5. 2015 |location=London}}</ref> Njemačka je drugo najveće muzičko tržište u Evropi i četvrto po veličini u svijetu.<ref>{{cite web | url=http://www.riaj.or.jp/e/issue/pdf/RIAJ2013E.pdf | title=The Recorded Music Industry In Japan | publisher=Recording Industry Association of Japan | format=PDF | page=24 | year=2013 | access-date=8. 2. 2014}}</ref> Njemačka popularna muzika 20. i 21. vijeka uključuje pokrete kao što su: [[Neue Deutsche Welle]] ([[Nena]], [[Trio (bend)|Trio]]), [[Pop muzika|pop]] ([[Boney M.]], [[Alphaville (grupa)|Alphaville]], [[Modern Talking]]), Ostrock ([[City (grupa)|City]], [[Keimzeit]]), [[Metal (muzika)|metal]]/[[rock]] ([[Rammstein]], [[Scorpions]]), [[Punk rock|punk]] ([[Nina Hagen]], [[Die Ärzte]], [[Die Toten Hosen]]), [[pop rock]] ([[Beatsteaks]], [[Tokio Hotel]]), inide rock ([[Tocotronic]]), šlager ([[Ute Lemper]], [[Katja Ebstein]], [[Hildegard Knef]], [[Helene Fischer]]. Njemačka [[elektronska muzika]] je stekla globalni uticaj, uz izvođače kao što su [[Kraftwerk]], [[Tangerine Dream]]. DJ-evi i [[techno]], [[House muzika|house]] umjetnici s njemačke muzičke scene su stekli veliku popularnost ([[Paul van Dyk]], [[Paul Kalkbrenner]] i [[Scooter]]).<ref>{{cite web|last1=Nye|first1=Sean|title=Minimal Understandings: The Berlin Decade, The Minimal Continuum, and Debates on the Legacy of German Techno|url=http://www.academia.edu/3813069/Minimal_Understandings_The_Berlin_Decade_The_Minimal_Continuum_and_Debates_on_the_Legacy_of_German_Techno|publisher=Journal of Popular Music Studies, Volume 25, Issue 2|access-date=12. 12. 2014}}</ref> Pored već navedenih predstavnika elektronske muzike, Njemačka [[Kraut Rock]] scena koja je započela ranih [[1970-e|1970-ih]] imala je svoje najznačajnije predstavnike i osnivače u rock grupama poput [[Can]], [[Amon Düül II]], [[Faust]] i Neu! Za razliku od svojih kolega iz [[Velika Britanija|Velike Britanije]] i [[SAD|SAD-a]] (koji su sve više komponovali pjesme pod utjecajem [[Jazz]]a i klasične muzike), oni su mnogo više koristili sintisajzere, stvarajući pulsirajući zvuk i povezujući u muzičku cjelinu naizgled nepovezane muzičke trake. Takvim pristupom u muzici bili su mnogo bliži [[Avantgardna muzika|avantgardnoj]] muzici nego rock muzici.<ref>http://www.allmusic.com/subgenre/kraut-rock-ma0000002687</ref> === Slikarstvo === {{glavni|Njemačko slikarstvo}} [[Datoteka:Dürer - Selbstbildnis im Pelzrock - Alte Pinakothek.jpg|desno|mini|150p|[[Albrecht Dürer]], Autoportret]] Njemački umjetnici su ostavili velik uticaj na [[Zapadna umjetnost|zapadnu umjetnost]]. [[Albrecht Dürer]], [[Hans Holbein mlađi]], [[Matthias Grünewald]], [[Lucas Cranach stariji]] su važni njemački umjetnici iz perioda [[Renesansa|renesanse]], [[Peter Paul Rubens]], [[Johann Baptist Zimmermann]] su poznati umjetnici iz [[barok]]a, zatim [[Caspar David Friedrich]], [[Carl Spitzweg]] iz [[romantizam|romantizma]], [[Max Liebermann]] iz [[impresionizam|impresionizma]], te [[Max Ernst]] iz [[nadrealizam|nadrealizma]].<ref name=Marzona>Marzona, Daniel. (2005) ''Conceptual Art.'' Cologne: Taschen. Various pages</ref> Njemački kipari kao što su Otto Schmidt-Hofer, Franz Iffland i Julius Schmidt su dali važan doprinos njemačkoj umjetnosti s kraja 19. i početka 20. vijeka.<ref name=Berman>{{cite book|last1=Berman|first1=Harold|title=Bronzes, Sculptors & Founders - Signatures|date=1974|publisher=Abage Publishers|location=Chicago, Illinois|pages=477|edition=2.}}</ref><ref name=Payne>{{cite book|last1=Payne|first1=Christopher|title=Animals in Bronze -- Reference and Price Guide|date=1986|publisher=Antique Collectors' Club Ltd.|location=Woodbridge, Suffolk, England|isbn=0- 90746-245-6|pages=401}}</ref> Tokom dvadesetog vijeka formirano je nekoliko njemačkih umjetničkih društava i grupa kao što su [[Novembarska grupa]], [[Die Brücke]] i [[Plavi jahač]] čiji je vođa bio [[Vasilij Kandinski]] koji je utjecao na razvoj ekspresionizma u Münchenu i Berlinu. Kao reakcija na [[ekspresionizam]] javlja se novi smjer poznat kao [[nova stvarnost]]. Poslijeratni umjetnički smjerovi u Njemačkoj su bili [[neokspresionizam]], [[performans]], [[konceptualna umjetnost]]. Posebno istaknuti neokspresionisti su [[Georg Baselitz]], [[Anselm Kiefer]], [[Jörg Immendorff]], [[A. R. Penck]], [[Markus Lüpertz]], [[Peter Robert Keil]] i [[Rainer Fetting]]. Vdeći njemački konceptualni umjetnici su: [[Bernd i Hilla Becher]], [[Hanne Darboven]], [[Hans-Peter Feldmann]], [[Hans Haacke]], [[Joseph Beuys]], [[HA Schult]], [[Aris Kalaizis]], [[Neo Rauch]] i [[Andreas Gursky]]. Najznačajnije umjetničke izložbe i festivali u Njemačkoj su [[documenta]], [[transmediale]] i [[Art Cologne]].<ref>Marzona, Daniel. (2005) Conceptual Art. Cologne: Taschen.</ref> === Arhitektura === {{glavni|Njemačka arhitektura}} Njemačkim doprinosima arhitekturi mogu se smatrati karolinški i otonski stil. [[Ciglena gotika]] je osebujan srednjevjekovni stil nastao u Njemačkoj. Također u [[Renesansna arhitektura|renesansnoj]] i [[Barokna arhitektura|baroknoj]] arhitekturi, nastali su neki njemački smjerovi kao što su [[Weserska renesansa]] i [[Dresden]]ski barok. Među najpoznatijim [[barok]]nim arhitektama nalaze se [[Matthäus Daniel Pöppelmann]], [[Balthasar Neumann]], [[Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff|Knobelsdorff]] i [[Braća Asam]]. Wessobrunnerška škola je izvršila znatan uticaj, a ponekad je čak i dominirala nad umjetnošću štrokature u južnoj Njemačkoj u 18. vijeku. Gornja švabska barokna ruta nudi barokno tematske turističke rute koje naglašavaju doprinos baroknih umjetnika, kipara, zanatlija kao što su [[Johann Michael Feuchtmayer]], jednog od naistaknutijih članova porodice [[Feuchtmayer]], te braća [[Johann Baptist Zimmermann]] i [[Dominikus Zimmermann]].<ref>Jan Koppmann, "Das Zeitalter des Barock", in M. Thierer (ed.), ''Lust auf Barock: Himmel trifft Erde in Oberschwaben,'' Lindenberg: Kunstverlag Fink, 2002, p. 11f.</ref> Pučanska arhitektura u Njemačkoj je vezan za poludrvenu gradnju uz pomć drvenih greda ([[Njemački jezik|Njem.]] ''Fachwerk''). Njemački ''Fachwerk'' stilovi variraju po regijama. Zakoni planiranja gradnje ovakvih kuća diktirali su da izgled kuće mora biti u skladu sa regionalnim, pa čak i sa specifičnim gradskim stilom gradnje.<ref name="Wilhelm Süvern 1971" >Wilhelm Süvern: 1971. ''Torbögen und Inschriften lippischer Fachwerkhäuser'' in Volume 7 of Heimatland Lippe. Lippe Heimatbund: 1971. 48 pages</ref><ref name="Heinrich Stiewe 2007">Heinrich Stiewe: 2007. ''Fachwerkhäuser in Deutschland: Konstruktion, Gestalt und Nutzung vom Mittelalter bis heute''. Primus Verlag: 2007. {{ISBN|978-3-89678-589-3}}. 160 pages</ref> Kada se industrijalizacija porširila Evropom, u Njermačkoj su se razvili [[klasicizam]] i prepoznatljiv stil [[historicizam]], ponekad se naziva stilom [[Gründerzeit]], s obzirom na ekonomski bum u godinama s kraja 19. vijeka. Regionalni historistički stilovi uključuju [[Hanover]]sku školu arhitekture, nürnberški stil, dresdensku [[Gottfried Semper|Semper]]-[[Georg Hermann Nicolai|Nicolai]] školu. Među najpoznatije njemačke građevine spada dvorac [[Neuschwanstein]] koji predstavlja [[Neoromanika|neoromaniku]]. Njemački umjetnici, pisci, galeristi kao što su [[Siegfried Bing]], [[Georg Hirth]] i [[Bruno Möhring]] su pridonijeli razvoju [[secesija|secesije]], na prijelazu u 20. vijek, što je poznato na njemačkom jeziku kao ''Jugendstil''.<ref name="autogenerated1">{{cite web |url=http://www.huntfor.com/arthistory/c19th/artnouveau.htm |title=Art Nouveau&nbsp;— Art Nouveau Art |publisher=Huntfor.com |access-date=25. 3. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130222070337/http://www.huntfor.com/arthistory/c19th/artnouveau.htm |archive-date=22. 2. 2013 |url-status=dead }}</ref> {{Multiple image | align = center | direction = horizontal | footer = {{Center|[[Arhitektura odmarališta]] na [[Rügen]]u, ''Fachwerk'' kuće u [[Bernkastel-Kues|Bernkastelu]], dvorac [[Neuschwanstein]] i [[Bauhaus]] škola u [[Weimar]]u.}} | image1 = Kurhaus in Binz.jpg | width1 = {{#expr: (145 * 1500 / 1125) round 0}} | image2 = Bernkastel 12 (5486108438).jpg | width2 = {{#expr: (145 * 1410 / 1200) round 0}} | image3 = Castle_Neuschwanstein.jpg | width3 = {{#expr: (135 * 2182 / 1700) round 0}} | image4 =Bauhaus weimar.jpg | width4 = {{#expr: (145 * 1500 / 1125) round 0}} }} [[Ekspresionistička arhitektura]] je razvijena 1910-ih godina u Njemačkoj pod uticajem [[Art Deco]] i drugih modernih stilova s arhitektima kao što su [[Johann Friedrich Höger]], [[Erich Mendelsohn]], [[Dominikus Böhm]] i [[Fritz Schumacher]]. Njemačka je osobito bila važna u ranom [[Moderna arhitektura|modernističkom]] pokretu, kao što su [[Deutscher Werkbund]] kojeg je pokrenuo [[Hermann Muthesius]] i [[Bauhaus]] pokret kojeg je osnovao [[Walter Gropius]]. Slijedom toga, Njemačka se često smatra kolijevkom moderne arhitekture i dizajna. [[Ludwig Mies van der Rohe]] postao je jedan od svjetski najpznatijih arhitekata u drugoj polovici 20. vijeka. ON je zamislio staklene fasade na [[neboder]]ima.<ref>{{cite book|year=2006|title=A Dictionary of Architecture and Landscape Architecture|url=https://archive.org/details/dictionaryofarch00curl_0|publisher=Oxford University Press|page=[https://archive.org/details/dictionaryofarch00curl_0/page/880 880]|isbn=0-19-860678-8}}</ref> === Književnost i filozofija === {{Glavni|Njemačka književnost}} [[Datoteka:Goethe (Stieler 1828).jpg|thumb|lijevo|200px|[[Johann Wolfgang von Goethe]]]] Njemačka književnost može se pratiti unatrag do srednjeg vijeka djelima pisaca kao što su [[Walther von der Vogelweide]] i [[Wolfram von Eschenbach]]. Poznati njemački pisci su [[Johann Wolfgang von Goethe]], [[Friedrich Schiller]], [[Gotthold Ephraim Lessing]] i [[Theodor Fontane]]. [[Braća Grimm]] su stekla slavu skupljajući i objavljivajući zbirke njemačkih bajki. Grimmovi su također skupili i kodificirali regionalne verzije njemačkog jezika, temeljeći svoj rad na historijskim načelima, njihov ''Deutsches Wörterbuch'', ili njemački rječnik, ponekad se naziva Grimm rječnik, što je počelo 1838, a objavljen je 1854.<ref name = DWBhistory>History of the ''Deutsches Wörterbuch'' from the [http://150-grimm.bbaw.de/start.htm DWB 150th Anniversary Exhibition and Symposium], Berlin: Humboldt-Universität, 2004. {{simboli jezika|De}}, retrieved 27. 6. 2012.</ref> Među utjecajnije književnike 20. vijeka ubrajaju se [[Gerhart Hauptmann]], [[Thomas Mann]], [[Hermann Hesse]], [[Heinrich Böll]] i [[Günter Grass]].<ref>{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/articles/espmark/index.html |title=The Nobel Prize in Literature |publisher=Nobelprize.org |date=3. 12. 1999 |author=[[Kjell Espmark|Espmark, Kjell]] |access-date=28. 3. 2011}}</ref> Godišnje se izdaje prosječno oko 700 milina knjiga na njemačkom jeziku, sa oko 80.000 naslova, od čega je 60.000 novih. Njemačka se nalazi na trećem mjestu po broju izdanih knjiga u svijetu, nakon tržišta engleskog i kineskog govornog područja.<ref>{{cite web|url=http://land-der-ideen.matrix.de/CDA/facts_printing,4563,0,,en.html|title=Land of ideas|publisher=Land-der-ideen.matrix.de|access-date=19. 3. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110427081703/http://land-der-ideen.matrix.de/CDA/facts_printing,4563,0,,en.htm|archive-date=27. 4. 2011}}</ref> Frankfurtski sajam knjiga najvažniji je na svijetu po pitanju međunarodnih poslova i trgovine, s tradicijom dugom više od 500 godina,<ref>{{cite book |title =A History of the Frankfurt Book Fair |isbn =978-1-55002-744-0 |first =Peter |last =Weidhaas |first2 =Carolyn |last2 =Gossage |first3 =Wendy A. |last3 =Wright |publisher =Dundurn Press Ltd. |pages =[https://archive.org/details/historyoffrankfu0000weid/page/11 11 ff] |year=2007 |url =https://archive.org/details/historyoffrankfu0000weid/page/11 }}</ref> također Leipziški sajam knjiga zauzima važno mjesto u Evropi.<ref>{{cite web|last1=Chase|first1=Jefferson|title=Leipzig Book Fair: Cultural sideshow with a serious side|url=http://www.dw.de/leipzig-book-fair-cultural-sideshow-with-a-serious-side/a-18313879|publisher=[[Deutsche Welle]]|date=13. 3. 2015|access-date=25. 4. 2015}}</ref> Njemačka filozofija ima velik historijski značaj: doprinos [[Gottfried Wilhelm Leibniz]]a [[Racionalizam|racionalizmu]]; zatim [[Prosvjetiteljstvo|prosvjetiteljska]] filozofija [[Immanuel Kant|Immanuela Kanta]]; njemački idealizam čiji filozofi su bili [[Johann Gottlieb Fichte]], [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel]], [[Friedrich Wilhelm Joseph Schelling]]; iracionalista i filozofski pesimista [[Arthur Schopenhauer]]; ideja [[Socijalizam|socijalizma]] [[Karl Marx]]a i [[Friedrich Engels]]a; doprinos [[Friedrich Nietzsche|Friedricha Nietzschea]] perspektivizmu; [[Gottlob Frege]] da jedoprnos analitičkoj filozofiji; [[Martin Heidegger]] koji je dao velik doprinos [[Egzistencijalizam|egzistencijalizmu]] i ontologiji, značajan uticaj ostavila je [[Frankfurtska škola]] koju su razvijali [[Max Horkheimer]], [[Theodor Adorno]], [[Herbert Marcuse]] i [[Jürgen Habermas]].<ref>{{cite book|author=Searle, John|year=1987|title=The Blackwell Companion to Philosophy|chapter=Introduction|publisher=Wiley-Blackwell}}</ref> ===Mediji=== {{glavni|Mediji u Njemačkoj}} [[Datoteka:Deutsche Welle.jpg|thumb|200px|Sjedište [[Deutsche Welle]]-a u [[Bonn]]u.]] Među najveće medijske kompanije iz Njemačke koje djeluju na međunarodnom tržištu su [[Bertelsmann]], [[Axel Springer SE]] i [[ProSiebenSat.1 Media]]. Također značajnu ulogu ima [[Deutsche Presse-Agentur]]. [[Televizija u Njemačkoj|Njemačko televizijsko tržište]] je najveće u [[Evropa|Evropi]] sa oko 38 miliona domaćinstava sa TV prijemnikom.<ref>{{cite web|title=Distribution of TV in Germany (German)|url=http://www.astra.de/16795168/tv-verbreitung_in_deutschland|publisher=Astra Sat|date=19. 2. 2013|access-date=10. 12. 2014|archive-date=1. 1. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150101012509/http://www.astra.de/16795168/tv-verbreitung_in_deutschland|url-status=dead}}</ref> Oko 90% njemačkih kućanstava ima kablovsku ili satelitsku televiziju, sa raznim javnim i privatnim RTV kanalima.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/country_profiles/1047864.stm |title=Country profile: Germany |work=BBC News |access-date=28. 3. 2011}}</ref> U Njemačkoj postoji više od 500 javnih i privatnih radio stanica, uključujući i [[Deutsche Welle]] koja svoj program emitira na više stranih jezika.<ref>{{cite web|url=http://www.dw.de/1950-1954/a-326253-1|title=Organization 1950-1954|publisher=Deutsche Welle|access-date=15. 5. 2015|archive-date=2. 4. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402113503/http://www.dw.de/1950-1954/a-326253-1|url-status=dead}}</ref> Njemačka nacionalna radio mreža je [[Deutschlandradio]], dok [[ARD]] stanice pokrivaju lokalne servise. Mnoge od najprodavanijih [[Novine|novina]] i [[časopis]]a u Evropi su upravo one iz Njemačke, listovi (i internet portali) sa najvećim tiražom u Njemačkoj su [[Bild]], [[Die Zeit]], [[Süddeutsche Zeitung]], [[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] i [[Die Welt]], dok su najveći njemački magazini [[Der Spiegel]], [[Stern]] i [[Focus (novine)|Focus]].<ref>{{cite web|url=http://dispatch.opac.d-nb.de/LNG=DU/DB=1.1/|title=ZDB OPAC - start/text|work=d-nb.de|access-date=1. 4. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20060714075848/http://dispatch.opac.d-nb.de/LNG=DU/DB=1.1/|archive-date=14. 7. 2006|url-status=dead}}</ref> Njemačko tržište video igara je jedno od najvećih u svijetu.<ref>{{cite web|last=Purchese |first=Robert |url=http://www.eurogamer.net/articles/germany-becomes-europes-top-market |title=Germany's video game market |publisher=Eurogamer.net |date=17. 8. 2009 |access-date=4. 3. 2012}}</ref> [[Gamescom]] u Kölnu je jedan od vodećih svjetskih sajmova video igara. Popularne serije video igara iz Njemačke su [[Turrican]], [[Anno]], [[The Settlers]], [[Gotika (videoigra)|Gotika]], [[SpellForce: The Order of Dawn]], [[FIFA Manager]], [[Far Cry]] i [[Crysis]]. Relevantni izdavači i programeri igara su [[Ubisoft Blue Byte]], [[Crytek]], [[Deep Silver]], [[Kalypso Media]], [[Piranha Bytes]] i [[Yager Development]]. === Kinematografija === {{glavni|Njemačka kinematografija}} Njemačka kinematografija je ostavila velik trag u svjetskoj filmskoj umjetnosti i tehnici. Prvi radovi [[Max Skladanowsky|braće Skladanowsky]] su prikazani 1895. godine. Svjetski poznat [[Babelsberg Studio]] koji se nalazi u [[berlin]]skoj četvrti [[Postdam]] osnovan je 1912. godine, čime je psato prvim velikim filmskim studijem u svijetu. Danas je najveći evropski studio.<ref>[http://www.studiobabelsberg.com/service/filmstudios-ateliers/neue-film-1/ Studio Babelsberg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110818094006/http://www.studiobabelsberg.com/service/filmstudios-ateliers/neue-film-1/ |date=18. 8. 2011 }} – ''Mit der Erschließung des direkt in der Nachbarschaft befindlichen Filmgeländes mit den Studios Neue Film 1 und Neue Film 2 konnte Studio Babelsberg seine Studiokapazitäten verdoppeln und verfügt so über Europas größten zusammenhängenden Studiokomplex.'', retrieved 3. 12. 2013 (German)</ref> Ran njemačko kino je bilo pod uticajem njemačkih ekspresionista kao što su [[Robert Wiene]] i [[F. W. Murnau|Friedrich Wilhelm Murnau]]. Film [[Metropolis (1927)|''Metropolis'']] čiji je redatelj bio [[Fritz Lang]] smatra se prvim naučn-fantastičnim filmom.<ref>{{cite web|url=http://www.scififilmhistory.com/index.php?pageID=metro|title=SciFi Film History – Metropolis (1927)|publisher=|access-date=28. 9. 2014|archive-date=10. 10. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171010074916/http://www.scififilmhistory.com/index.php?pageID=metro|url-status=dead}}</ref> Film redatelja [[Josef von Sternberg]]a [[Plavi anđeo (1930)|''Plavi anđeo'']] u kojem je glumila [[Marlene Dietrich]] smatra se prvim njemačkim zvučnim [[film]]om.<ref>{{Cite book |last= Bordwell |first= David |authorlink= David Bordwell |author2=Thompson, Kristin |title= Film History: An Introduction |url= https://archive.org/details/filmhistoryintro00thom_325 |origyear=1994 |edition= 2. |year=2003 |publisher=McGraw-Hill |isbn= 978-0-07-115141-2 |page= [https://archive.org/details/filmhistoryintro00thom_325/page/n225 204] |chapter= The Introduction of Sound}}</ref> Filmovi [[Leni Riefenstahl]] su postavili nove umjetničke standarde, kao što primjerice dokumentarni film [[''Trijumf volje'']].<ref>{{cite book|last1=Rother|first1=Rainer|title=Leni Riefenstahl: The Seduction of Genius|date=1. 7. 2003|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=1441159010}}</ref> [[Datoteka:Filmstudio Babelsberg Eingang.jpg|thumb|[[Babelsberg Studio]] kod Berlina, prvi veliki filmski studio u svijetu.]] Mnogi od filmova koji su nastali nakon [[1945.]] godine u poslijeratnom periodu mogu se nazvati ''Trümmerfilm'' (bos. film ruševina). Takav film je primjerice ''[[Ubojice među nama]]'' (1946) redatelja [[Wolfgang Staudte|Wolfganga Staudtea]]. Među poznatije [[Istočna Njemačka|istočnonjemačke]] filmove mogu se ubrojati ''[[Der Untertan]]'' (1951), ''[[Podijeljeno nebo]]'' (1964) čiji je redatelj [[Konrad Wolf]], filmska adaptacija književnog djela ''Jakov lažljivac'' kojeg je napisao [[Jurek Becker]], a filmski adaptirao [[Frank Beyer]] ka film ''[[Jakov lažljivac (film)|Jakov lažljivac]]'' (1975), koji je bio jedini istčnonjemački film nominovan za [[Oscar]]a. Filmovi Zapadne Njemačke iz 1950-ih godina mogu se po žanru definirati kao ''[[Heimatfilm]]'' (bos. domoljubni film), ti filmovi prikazuju ljepotu zemlje i moralni integritet ljudi koji žive u njoj.<ref>Stephen Brockmann, ''A Critical History of German Film,'' Camden House, 2010, p. 286. isbn 1571134689</ref> Tokom 1970-ih i 1980-ih, poznati redatelji [[Novi njemački film|novog njemačkog filma]] bili su [[Volker Schlöndorff]], [[Werner Herzog]], [[Wim Wenders]] i [[Rainer Werner Fassbinder]]. Njemački filmovi kao što su ''[[Das Boot]]'' (1981), ''[[Nedovršena priča]]'' (1984), ''[[Good Bye, Lenin!]]'' (2003), ''[[Glavom kroz zid]]'' (2004), ''[[Bijela traka]]'' (2009), ''[[Konferencija životinja]]'' (2010), ''[[Atlas oblaka]]'' (2012) su ostvarili međunarodni uspjeh. [[Oscar za najbolji strani film|Oscara za najbolji strani film]] dobili su njemački filmovi ''[[Limeni bubanj]]'' 1979. godine, ''[[Nigdje u Africi]]'' 2002. godine i ''[[Život drugih]]'' 2007. godine.<ref>{{cite web|url=http://www.imdb.com/title/tt0405094/awards|title=Awards:Das Leben der Anderen|publisher=IMDb|access-date=28. 3. 2011}}</ref> Dodjela [[Evropska filmska nagrada|Evropske filmske nagrade]] se vrši svake godine, od čega svake druge u [[Berlin]]u, domu Evropske filmske akademije. [[Berlinale|Berlinski međunarodni filmski festival]] poznat kao "Berlinale", na kojem se od 1951. za najbolje filmove dodjeluje nagrada "Zlatni medvjed" je jedan od najvažnijih filmskih festivala u Evropi i svijetu. === Kuhinja === {{glavni|Njemačka kuhinja}} [[Datoteka:Black Forest gateau.jpg|thumb|Schwarzwald torta]] Njemačka kuhinja varira zavisno od regije do regije, te često postoje sličnosti između kuhinja nekih njemačkih regija sa regijama susjednih država (npr postoje neke kulinarske sličnosti između kuhinje Južne Bavarske, [[Švabija|Švabije]] sa kuhinjama Švicarske i Austrije). Internacionalno poznata jela kao što su [[pizza]], [[suši]], [[Kineska kuhinja|kineska]], [[Grčka kuhinja|grčka]], [[indijska kuhinja]], [[doner kebab]], također su popularna i lako dostupna u Njemačkoj, zahvaljujući različitim etničkim zajednicama. [[Hljeb|Kruh]] predstavlja značajan dio njemačke kuhinje, njemački pekari proizvode oko 600 vrsta kruha i oko 1.200 različitih vrsta kolača i peciva. Njemački [[sir]]evi predstavljaju trećinu sireva proizvedenih u Evropi.<ref name=IG>[https://books.google.com/books?id=sjW9adVFS2kC&pg=PA113 The Complete Idiot's Guide to Cheeses of the World - Steve Ehlers, Jeanette Hurt<!-- Bot generated title -->]. pp. 113-115.</ref> U 2012. godini oko 99% proizvedenog mesa u Njemačkoj činila je svinjetina, piletina i govedina. Nijemci proizvode svoje poznate kobasice u 1.200 različitih vrsta uključujući [[Bratwurst]], [[Weißwurst]] i [[Currywurst]].<ref>{{cite web | url = http://germanfoods.org/german-food-facts/german-hams-sausages-meats-guide/ | title = Guide to German Hams and Sausages | publisher = German Foods North America | access-date = 26. 3. 2015 | archive-date = 22. 3. 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150322084957/http://germanfoods.org/german-food-facts/german-hams-sausages-meats-guide/ | url-status = dead }}</ref> Tokom 2012. godine, od ukupne prodaje hrane, 3,9% je bilo [[Organska hrana|organske hrane]].<ref>{{cite web | url = https://www.foodwatch.org/de/informieren/bio-lebensmittel/mehr-zum-thema/zahlen-daten-fakten/ | title =Numbers, data, facts about the organic food sector|language=de| publisher= Foodwatch | access-date=4. 6. 2015|quote=Bio-Produkte machen lediglich 3,9 Prozent des gesamten Lebensmittelumsatzes in Deutschland aus (2012).}}</ref> Iako [[vino]] postaje sve više popularno u mnogim dijelovima Njemačke, naročito u njemačkim vinskim regijama,<ref>{{cite web|title=German Wine Statistics|url=http://www.germanwineusa.com/press-trade/statistics.html|publisher=Wines of Germany, Deutsches Weininstitut|access-date=14. 12. 2014|archive-url=https://archive.today/20141214121534/http://www.germanwineusa.com/press-trade/statistics.html|archive-date=14. 12. 2014|url-status=dead}}</ref> ipak nacionalno alkoholno piće je [[pivo]]. Njemačka potrošnja piva po osobi je iznosila 110 litara u 2013, i dalje je među najvišima u svijetu.<ref>{{cite news | url = http://www.ibtimes.co.uk/top-10-heaviest-beer-drinking-countries-czech-republic-germany-sink-most-pints-1475764 | title = Top 10 Heaviest Beer-drinking Countries: Czech Republic and Germany Sink Most Pints | access-date=6. 5. 2015 | author = Samantha Payne | date=20. 11. 2014}}</ref> === Sport === {{glavni|Sport u Njemačkoj}} [[Datoteka:Germany champions 2014 FIFA World Cup.jpg|thumb|lijevo|250px|Nogometna reprezentacija Njemačke je nakon pobjede na [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2014.|svjetskom nogometnom prvenstvu 2014.]] postala po četvrti put svjetski prvak u nogometu.]] Po podacima iz 2009. i 2010. oko 27,8 miliona Nijemaca bilo je organizirano u oko 91.000 sportskih klubova i udruženja.<ref>{{cite web|url=http://www.dosb.de/de/organisation/organisation/|title=Der Deutsche Olympische Sportbund: Wir über uns|author=DOSB|work=dosb.de|access-date=23. 9. 2015}}</ref> Najveći broj sportskih društava je obuhvaćen krovnom organizacijom Njemačkog olimpijskog sportskog saveza (DOSB). Najčešći i najpopularniji sport u Njemačkoj je [[nogomet]]. Po podacima iz 2012. u sklopu Njemačkog nogometnog saveza (DFB) organizirano je 172.000 klubova sa oko 6,8 miliona članova,<ref>{{cite web|url=http://www.dfb.de/index.php?id=11015|title=Mitglieder|work=DFB - Deutscher Fußball-Bund e.V.|access-date=23. 9. 2015}}</ref> a [[nogometna reprezentacija Njemačke]] može se pohvaliti sa četiri titule svjetskih prvaka u nogometu: [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1954.|1954]], 1974, 2006. i [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2014.|2014.]] godine. Njemačka je također i dva puta bila organizator [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1974.|Svjetskog prvenstva 1974.]] i [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2006.|2006]], a oba puta je i postala svjetski prvak. Ona je i jedina država čije su nogometne reprezentacije i u muškoj i u ženskoj konkurenciji bili prvaci svijeta. Najveći stadion, namijenjen za međunarodne susrete, je [[Olimpijski stadion (Berlin)|Olimpijski stadion u Berlinu]] (kapaciteta 74.224 mjesta), dok je [[Westfalenstadion|Signal Iduna Park]] u [[Dortmund]]u najveći nogometni stadion po kapacitetu na nivou Bundeslige sa preko 80.500 mjesta (od čega je 24.454 sjedećih). U motosportu, najveći javni interes Nijemci pokazuju za Formulu 1 i DTM, u kojima su njemački vozači i konstruktori među vodećim. [[Michael Schumacher]] je sedmorostruki svjetski prvak u Formuli 1 i do danas najuspješniji vozač Formule 1 u njenoj historiji, dok je [[Sebastian Vettel]] dosad najmlađi svjetski prvak u historiji ovog takmičenja. Osim toga, popularni su i zimski sportovi u kojima Njemačka ima vrhunske sportiste i olimpijske pobjednike. Među najuspješnijim su i skijaši-skakači [[Sven Hannawald]] i [[Jens Weißflog]] te olimpijska pobjednica klizačica [[Katarina Witt]]. === Moda i dizajn === {{glavni|Njemačka moda}} [[Datoteka:Claudia Schiffer 20091006 Chanel 01.jpg|thumb|200px|[[Claudia Schiffer]], njemački supermodel.]] Njemački dizajneri su lideri modernog dizajna linije proizvoda, [[Bauhaus]]ovi dizajneri poput [[Ludwig Mies van der Rohe|Ludwiga Miesa van der Rohea]], [[Dieter Rams]] iz [[Braun]]a su među najpoznatijima.<ref>{{cite web|title=Bauhaus: The Single Most Influential School of Design|url=http://gizmodo.com/5918142/8-beautiful-things-from-bauhaus-the-single-most-influential-school-of-design|publisher=gizmodo|date=13. 6. 2012|access-date=9. 12. 2014|archive-date=21. 12. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141221015122/http://gizmodo.com/5918142/8-beautiful-things-from-bauhaus-the-single-most-influential-school-of-design|url-status=dead}}</ref> Njemačka je vođeća zemlja u [[moda|modnoj]] industriji. Njemačka tekstilna industrija broji oko 1.300 kompanija sa više od 130.000 uposlenih u 2010. godini, koja je ostvarila prihod od 28 milijardi eura. Gotovo oko 44% proizvoda se izvozi.<ref>{{cite web|url=http://www.bmwi.de/BMWi/Navigation/Wirtschaft/branchenfokus,did=196528.html?view=renderPrint&page=0|title=BMWI Branchenfokus Textil und Bekleidung|publisher=|access-date=28. 9. 2014|archive-url=https://archive.today/20120721161228/http://www.bmwi.de/BMWi/Navigation/Wirtschaft/branchenfokus,did=196528.html?view=renderPrint&page=0|archive-date=21. 7. 2012|url-status=dead}}</ref> [[Berlinska sedmica mode]], modni sajam Bread and Butter održavaju se dva puta godišnje.<ref>{{cite web|title=Berlin as a fashion capital: the improbable rise|url=http://www.fashionunited.co.uk/fashion-news/fashion/germanys-fashion-capital-the-improbable-rise-of-berlin-2012011713844|publisher=Fashion United UK|date=12. 1. 2012|access-date=15. 5. 2015}}</ref> München, Hamburg i Düsseldorf također su važni gradovi po pitanju dizajna i modne industrije. Poznati modni dizajneri iz Njemačke su [[Karl Lagerfeld]], [[Jil Sander]], [[Wolfgang Joop]], [[Philipp Plein]] i [[Michael Michalsky]]. Među važnijim modnim markama su [[Hugo Boss]], [[Escada]], [[Adidas]], [[Puma AG|Puma]], [[Jack Wolfskin]]. Svejtski poznati supermodeli iz Njemačke su [[Claudia Schiffer]], [[Heidi Klum]], [[Tatjana Patitz]], [[Nadja Auermann]], kao i [[Toni Garrn]], [[Julia Stegner]], [[Eva Padberg]] i [[Diane Kruger]]. == Također pogledajte == * [[Alumniportal Deutschland]] * [[Eilenburg]] * [[Glücksburg]] * [[Husum]] * [[Uetersen]] == Reference == {{refspisak|2}} {{Geografska lokacija | Centar = {{ZID|Njemačka}} | Sjever = {{ZID|Danska}} | Sjeveroistok = [[Baltičko more]] | Istok = {{ZID|Poljska}}<br /> {{ZID|Češka}} | Jugoistok = {{ZID|Austrija}} | Jug = {{ZID|Austrija}}<br /> {{ZID|Švicarska}} | Jugozapad = {{ZID|Francuska}} | Zapad = {{ZID|Francuska}}<br /> {{ZID|Holandija}}<br /> {{ZID|Belgija}}<br /> {{ZID|Luksemburg}} | Sjeverozapad = [[Sjeverno more]] }} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Germany}} * [http://www.deutschland.de/en www.deutschland.de] - multimedijalni višejezični portal o Njemačkoj * [http://www.statistikportal.de/ Statistikportal.de] - Službeni statistički podaci * [https://web.archive.org/web/20050125093132/http://www.bundesregierung.de/en Bundesregierung Deutschland] - Službena stranica savezne vlade * [https://web.archive.org/web/20040608011108/http://eng.bundespraesident.de/ Bundespräsident] - Službena stranica predsjednika Njemačke * [http://www.bundestag.de/htdocs_e/ Bundestag] - Službena stranica njemačkog parlamenta * [https://web.archive.org/web/20111111184453/http://www.geografija.hr/novosti.asp?id_novosti=843&id_projekta=0 Urbani sistem Njemačke prije i poslije ujedinjenja] {{Njemački kancelari}} {{Njemačka po temama}} {{EU}} {{Države Evrope}} {{Mediteranska unija}} {{NATO}} {{Vijeće Evrope}} {{Istaknuti članak}} [[Kategorija:Države članice NATO-a]] [[Kategorija:Države svijeta]] [[Kategorija:Njemačka]] [[Kategorija:Države i teritorije osnovane 1871.]] [[Kategorija:Države članice Vijeća Evrope]] q5ew4w9rvnv9qeat1og9bk8k5n8b55n Bosna i Hercegovina 0 830 3669618 3668883 2024-11-25T13:00:56Z Panasko 146730 3669618 wikitext text/x-wiki {{Coord|44|00|00|N|18|00|00|E|region:BA_type:country_scale:2000000|display=title}} {{Infokutija država | zvanično_ime = Bosna i Hercegovina | izvorno_ime = Босна и Херцеговина | ime_genitiv = Bosne i Hercegovine | zastava = Flag of Bosnia and Herzegovina.svg | grb = Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg | uzrečica = | himna = [[Intermezzo (himna)|Intermezzo]]<br/>{{center|[[Datoteka:National Anthem of Bosnia and Herzegovina.ogg]]}} | mapa = Location Bosnia-Herzegovina Europe.png | glavni_grad = [[Sarajevo]] | glavni_grad_koordinate = {{coord|43|51|N|18|22|E|region:BiH_type:city|title=Sarajevo}} | najveći_grad = [[Sarajevo]] | službeni_jezik = [[Bosanski jezik|bosanski]]<br />[[Srpski jezik|srpski]]<br />[[Hrvatski jezik|hrvatski]]<ref>{{Cite web |url=http://www.vijeceministara.gov.ba/osnovne_informacije_o_bih/default.aspx?id=95&langTag=bs-BA |title=Osnovne informacije o BiH |work=vijeceministara.gov.ba |access-date=6. 1. 2015 |archive-date=1. 6. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160601202030/http://www.vijeceministara.gov.ba/osnovne_informacije_o_bih/default.aspx?id=95&langTag=bs-BA |url-status=dead }}</ref><ref>https://web.archive.org/web/20110102211812/http://www.parlament.ba/sadrzaj/1/0/25.html</ref>{{Napomena|U [[Ustav Bosne i Hercegovine|Ustavu Bosne i Hercegovine]] nisu navedeni službeni jezici, ustavi [[Administrativna podjela Bosne i Hercegovine|entiteta i distrikta]] navode [[Jezici Bosne i Hercegovine|tri službena jezika]].}} | sistem_pisanja = {{hlist|[[Latinica]]|[[Ćirilica]]}} | etničke_grupe = 50,11% [[Bošnjaci]]<br />30,78% [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srbi]]<br />15,43% [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvati]]<br />3,68% [["Ostali" u Bosni i Hercegovini|Ostali]]<ref name="RP 2013">{{RP 2013}}</ref> | religija = {{unbulleted list |51% [[Islam u Bosni i Hercegovini|Islam]] |{{Tree list}} * 46% [[Kršćanstvo]] ** 31% [[Pravoslavlje u Bosni i Hercegovini|Pravoslavlje]] ** 15% [[Katoličanstvo u Bosni i Hercegovini|Rimokatoličanstvo]] {{Tree list/end}} |3% [[Religija u Bosni i Hercegovini|Ostali]]<ref>{{Cite web |title=Bosnia and Herzegovina |url=https://www.state.gov/reports/2021-report-on-international-religious-freedom/bosnia-and-herzegovina/ |access-date=20. 10. 2022 |website=United States Department of State |language=en-US}}</ref>}} | demonim = {{hlist|[[Bosanci]]|[[Hercegovci]]}}<ref>{{cite web |title=Bosnia and Herzegovina • Country facts • PopulationData.net |url=https://en.populationdata.net/countries/bosnia-and-herzegovina/ |website=PopulationData.net |access-date=8. 4. 2020 |archive-date=12. 6. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200612065815/https://en.populationdata.net/countries/bosnia-and-herzegovina/ |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Danas se iz Norveške kući vraća 13 državljana BiH, a šta je sa ostalima? |url=https://mojabih.oslobodjenje.ba/vijesti/danas-se-iz-norveske-kuci-vraca-13-drzavljana-bih-a-sta-je-sa-ostalima/2700 |website=MojaBiH |date=5. 4. 2020 |language=bs |access-date=8. 4. 2020 |archive-date=12. 6. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200612065815/https://mojabih.oslobodjenje.ba/vijesti/danas-se-iz-norveske-kuci-vraca-13-drzavljana-bih-a-sta-je-sa-ostalima/2700 |url-status=live }}</ref> | državno_uređenje = [[Federacija|Federalna]] [[Parlamentarni sistem|parlamentarna]] [[Direktorijski sistem|direktorijska]] [[republika]]<ref>{{Citation|title=Bosnia and Herzegovina|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bosnia-and-herzegovina/|publisher=Central Intelligence Agency|date=8. 8. 2023|access-date=15. 8. 2023|language=en}}</ref><ref name="aerodromi u BiH"/><ref>{{Cite web |url=http://www.predsjednistvobih.ba/o-bih/?cid=8143,2,1 |title=Lična karta BiH |access-date=3. 11. 2010 |archive-date=22. 11. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101122083944/http://www.predsjednistvobih.ba/o-bih/?cid=8143,2,1 |url-status=dead }}</ref> | vrsta_prve_vlasti = [[Ured visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu|Visoki predstavnik]] | vladar_prva_vlast = [[Christian Schmidt]]{{Napomena|[[Ured visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu|Visoki predstavnik]] jest međunarodni civilni nadzornik [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]] s ovlaštenjem da smijeni zvaničnike i donese zakone.}} | vrsta_druge_vlasti = [[Predsjedništvo Bosne i Hercegovine|Predsjedništvo]] | vladar_druga_vlast = {{unbulleted list |[[Denis Bećirović]] ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |[[Željka Cvijanović]] ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |[[Željko Komšić]] ([[Demokratska fronta|DF]]) }} | vrsta_treće_vlasti = [[Predsjedavajući Vijeća ministara Bosne i Hercegovine|Predsjedavajuća Vijeća ministara]] | vladar_treća_vlast = [[Borjana Krišto]] ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) | zakonodavstvo = [[Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine|Parlamentarna skupština]] | vrsta_prvog_zakonodavstva = [[Gornji dom]] | naziv_prvog_zakonodavstva = [[Dom naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine|Dom naroda]] | vrsta_drugog_zakonodavstva = [[Donji dom]] | naziv_drugog_zakonodavstva = [[Predstavnički dom Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine|Predstavnički dom]] | tip_suvereniteta = [[Historija Bosne i Hercegovine|Historija]] | događaj1 = [[Bosna (zemlja)|Bosna u ranom srednjem vijeku]] | događaj_datum1 = 9. vijek | događaj2 = [[Bosanska banovina]] | događaj_datum2 = 1154. | događaj3 = [[Povelja Kulina bana]] | događaj_datum3 = 1189. | događaj4 = [[Bosansko Kraljevstvo]] | događaj_datum4 = 1377. | događaj5 = Početak [[Osmansko osvajanje Bosne|osmanskog osvajanja]] | događaj_datum5 = 1451 | događaj6 = [[Bosanski sandžak]] | događaj_datum6 = 1463. | događaj7 = [[Bosanski pašaluk]] | događaj_datum7 = 1580. | događaj8 = [[Bosanski vilajet]] | događaj_datum8 = 1867. | događaj9 = [[Austrougarsko osvajanje Bosne i Hercegovine|Austrougarsko osvajanje]] | događaj_datum9 = 1878. | događaj10 = [[Aneksijska kriza|Austrougarska aneksija]] | događaj_datum10 = 1908. | događaj11 = [[Nastanak Jugoslavije]] | događaj_datum11 = 1. decembar 1918. | događaj12 = [[Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Bosne i Hercegovine|ZAVNOBiH]] | događaj_datum12 = 25. novembar 1943. | događaj13 = [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR BiH]] u sastavu [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]] | događaj_datum13 = 29. novembar 1945. | događaj14 = [[Opći izbori u SR Bosni i Hercegovini 1990.|Prvi slobodni izbori]] | događaj_datum14 = 18. novembar 1990. | događaj15 = [[Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine|Referendum o nezavisnosti]] | događaj_datum15 = 1. mart 1992. | događaj16 = [[Historija Bosne i Hercegovine#Proces osamostaljenja|Deklaracija nezavisnosti]] od [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]] | događaj_datum16 = 3. mart 1992. | događaj17 = Početak [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]] | događaj_datum17 = 6. april 1992. | događaj18 = Odluka [[Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine|Predsjedništva RBiH]] o promjeni imena države u [[Republika Bosna i Hercegovina|Republiku BiH]] | događaj_datum18 = 8. april 1992. | događaj19 = Pristupanje BiH [[Ujedinjene nacije|UN]]-u | događaj_datum19 = 22. maj 1992. | događaj20 = [[Vašingtonski sporazum]] | događaj_datum20 = 18. mart 1994. | događaj21 = Kraj [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]] ([[Dejtonski sporazum]]) | događaj_datum21 = 14. decembar 1995. | događaj22 = [[Proširenje NATO-a|Akcioni plan za članstvo]] u [[NATO]] | događaj_datum22 = 5. decembar 2018. | događaj23 = [[Pristupanje Bosne i Hercegovine Evropskoj uniji|Kandidatski status]] za članstvo u [[Evropska unija|EU]] | događaj_datum23 = 15. decembra 2022. | događaj24 = [[Evropsko vijeće]] odobrilo otvaranje [[Pristupanje Bosne i Hercegovine Evropskoj uniji|pristupnih pregovora]] za članstvo u [[Evropska unija|EU]] | događaj_datum24 = 21. mart 2024. | površina = 51.129<ref name="Parlament">{{Cite web |url=https://www.parlament.ba/Content/Read/233?title=OBosniIHercegovini |title=O Bosni i Hercegovini |work=parlament.ba |access-date=29. 9. 2020}}</ref> | po_površini_na_svijetu = 125. na svijetu | procenat_vode = 1.4% | stanovnika = {{Gubitak}}3.531.159<ref name="RP 2013"/><br /> | stanovnika_godina = 2013 | po_broju_stanovnika_na_svijetu = 135. na svijetu | procjena = {{Gubitak}}3.475.000 | procjena_godina = 2020 | gustoća = 69 | po_broju_gustoće_na_svijetu = | bdp_ukupno = {{Rast}}$67,919 milijardi <ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/02/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=963&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=70&pr.y=18 |title=Bosnia and Herzegovina|publisher=International Monetary Fund|access-date=6. 10. 2010}}</ref> | bdp_godina = Procjena 2023. | po_broju_bdp_na_svijetu = 110. na svijetu | bdp_per_capita = {{Rast}}$19,690<ref name=imf2/> | bdp_per_capita_na_svijetu = 79. na svijetu | bdp_nominalni_ukupno = {{Rast}}$28,497 milijardi<ref name=imfnew>{{Cite web|url=https://www.imf.org/external/datamapper/profile/BIH|title=IMF Data Mapper|website=www.imf.org|access-date=15. 8. 2023}}</ref> | bdp_nominalni_godina = Procjena 2023. | bdp_nominalni_na_svijetu = 113. na svijetu | bdp_nominalni_per_capita = {{Rast}}$8,223<ref name=imfnew/> | bdp_nominalni_per_capita_na_svijetu = 83. na svijetu | hdi = {{Rast}}0.780<ref>{{Cite web|url=https://worldpopulationreview.com/country-rankings/hdi-by-country|title=Human Development Index (HDI) by Country 2023|website=worldpopulationreview.com|access-date=15. 8. 2023}}</ref> | hdi_godina = 2021 | hdi_nivo = <span style="color:#090;">visok</span> | po_broju_hdi_na_svijetu = 74. na svijetu | gini = {{Pozitivan pad}}32,7<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html|title=Distribution of family income – Gini index|work=The World Factbook|publisher=CIA|access-date=1. 9. 2009|archive-date=13. 6. 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070613005439/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html|url-status=dead}}</ref> | gini_godina = 2015 | gini_nivo = <span style="color:#FFA500;">srednje</span> | po_broju_gini_na_svijetu = | valuta = [[Konvertibilna marka]] ([[ISO 4217|BAM]]) | vremenska_zona = [[Koordinirano svjetsko vrijeme|UTC]] [[UTC+01:00|+1]] ([[Istočnoevropsko vrijeme|EET]]) | ljetno_računanje_vremena = [[Koordinirano svjetsko vrijeme|UTC]] [[UTC+02:00|+2]] ([[Istočnoevropsko ljetno vrijeme|EEST]]) | format_datuma = D. M. GGGG. ([[Nova era|NE]]) | najveća_tačka_ime = [[Maglić]] | najveća_tačka_metara = 2386 | najveće_jezero_ime = [[Buško jezero]] | najveće_jezero_površina = 56,7 | najveća_rijeka_ime = [[Sava]] | najveća_rijeka_dužina = 945 | vozacka_strana = desna | pozivni_broj = [[Spisak pozivnih brojeva u Bosni i Hercegovini|+387]] | iso_kod = [[ISO 3166-2:BA|BA]] | internetski_nastavak = [[.ba]] | komentar = }} '''Bosna i Hercegovina''' (skraćeno '''BiH''', neformalno '''Bosna''', [[ćirilica]] '''Босна и Херцеговина''') [[suverena država|suverena]] je [[država]] u [[Jugoistočna Evropa|jugoistočnoj Evropi]], smještena na zapadu [[Balkan|Balkanskog poluostrva]]. Na sjeveru, zapadu i jugozapadu graniči s [[Hrvatska|Hrvatskom]], na istoku sa [[Srbija|Srbijom]], a na jugoistoku s [[Crna Gora|Crnom Gorom]]. Pomorska je država jer na jugu, na teritoriji općine [[Neum]], izlazi na [[Jadransko more]]. [[Glavni grad|Glavni]] i najveći grad države jest [[Sarajevo]]. [[Nezavisnost]] je stekla 1. marta 1992. nakon odluke građana [[Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine|referendumom o samoopredjeljenju]]. Prema rezultatima [[Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 2013.|popisa stanovništva iz 2013]], imala je 3.531.159 stanovnika. Područje Bosne i Hercegovine naseljeno je još od [[paleolit]]a, dok se u neolitskom razdoblju bilježi stalna naseljenost teritorije kada se razvijaju kulture kao što su [[Kakanjska kultura|kakanjska]] i [[Butmirska kultura|butmirska]]. Nakon dolaska prvih [[Indoevropljani|Indoevropljana]] bilježi se više kultura željeznog doba kao što su [[Glasinačka kultura|glasinačka]] i [[srednjobosanska kulturna grupa]]. Te kulture se najviše dovode u vezu s više ilirskih plemena kao što su bili [[Desidijati]], [[Mezeji]], [[Breuci]], [[Dicioni]], [[Autarijati]]. Dolaskom [[Bosna i Hercegovina u Rimskom Carstvu|Rimljana]] većina tih plemena do 6. stoljeća bila je romanizirana. Dolaskom [[Južni Slaveni|slavenskih]] plemena na Balkan, teritoriju Bosne i Hercegovine naseljavaju i razna južnoslavenska plemena. Do 12. stoljeća uspostavljena je [[Bosanska Banovina]],<ref>Paul Mojzes, ''Religion and the war in Bosnia'', Oxford University Press, 2000, str. 22; "Medieval Bosnia was founded as an independent state (Banate) by Ban Kulin (1180–1204)."</ref> koja će krajem 14. stoljeća prerasti u [[Bosansko Kraljevstvo|Kraljevinu Bosnu]]. Za vrijeme vladavine [[Tvrtko I, kralj Bosne|kralja Tvrtko I]] bila je najmoćnija feudalna kraljevina u regionu. Sa smrću Tvrtka I snaga i utjecaj bosanske države polahko opadaju. U to doba [[Osmansko Carstvo]] počinje invaziju na jugoistočnu Evropu, što je bilo velika prijetnja i za Kraljevinu Bosnu. Iscrpljena unutrašnjim sukobima i prepuštena sama sebi, pod vladavinom posljednjeg kralja [[Stjepan Tomašević, kralj Bosne|Stjepana Tomaševića]] Bosna gubi nezavisnost 1463. U sljedećem stoljeću cijelo područje današnje Bosne i Hercegovine ulazi u sastav Osmanlijskog Carstva i postaje njena najzapadnija provincija. [[Pad i modernizacija Osmanskog Carstva|Slabljenjem]] Osmanskog Carstva nakon [[Berlinski kongres|Berlinskog kongresa]] [[Austro-Ugarska]] je [[Austrougarsko osvajanje Bosne i Hercegovine|okupirala]] Bosnu i Hercegovinu, što će potrajati do [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]]. Između dva svjetska rata bila je u sastavu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, odnosno [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevine Jugoslavije]], a potom i u sastavu [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije]] kao jedna od njenih šest republika. [[Raspad Jugoslavije|Raspadom Jugoslavije]] proglašava nezavisnost, usljed čega izbija [[rat u Bosni i Hercegovini]], koji je trajao od 1992. do 1995. Bosna i Hercegovina regionalno je i međunarodno poznata po prirodnim ljepotama i [[Kultura Bosne i Hercegovine|kulturnom naslijeđu]], [[Bosanska kuhinja|kuhinji]], [[Muzika u Bosni i Hercegovini|eklektičnoj i jedinstvenoj muzici]], [[Arhitektura Bosne i Hercegovine|arhitekturi]] i festivalima, od kojih su neki jedni od najvećih i najuglednijih takve vrste u jugoistočnoj Evropi.<ref>{{Cite web |url= http://www.insidefilm.com/europe.html |title= Inside Film Online - Europe Film Festivals|website= insidefilm.com|access-date=29. 3. 2020}}</ref> U Bosni i Hercegovini žive tri konstitutivna naroda, [[Bošnjaci]], [[Srbi]] i [[Hrvati]], a [[Bošnjaci]] su etnička većina.<ref name="RP 2013"/> Osim njih, u državi žive i druge etničke zajednice: [[Albanci]], [[Crnogorci]], [[Jevreji]], [[Makedonci]], [[Romi]], [[Slovenci]], [[Turci]] i drugi. Bez obzira na etničku pripadnost, državljane Bosne i Hercegovine drugi često kolokvijalno identificiraju kao Bosance. Pojmovi ''[[Hercegovci|Hercegovac]]'' i ''[[Bosanci|Bosanac]]'' održavaju se na osnovu regionalne, a ne etničke razlike, pri čemu se granice Hercegovine ne mogu precizno definirati. Osim toga, zemlja se jednostavno nazivala ''Bosna'' sve do [[Bosna i Hercegovina u Austro-Ugarskoj|austrougarske okupacije]] krajem 19. stoljeća.<ref>"The Language Situation in Post-Dayton Bosnia and Herzegovina". Toronto Slavic Quarterly.</ref><ref>{{Cite news |url= http://bhdani.com/arhiva/88/kraj88.htm |title= MOSTAR - GLAVNI GRAD FEDERACIJE? |author= [[Ivan Lovrenović]] |date= 9. 11. 1998 |work= Arhiva [[BH Dani]], br. 88 |quote= Zauzevši Bosnu 1878. godine, Austro-Ugarska je iz svojih razloga uvela, do tada nepoznat, dvočlani sluzbeni naziv zemlje: Bosnien und Herzegowina, ali u stvarnom administrativnom smislu to nije značilo nikakav posebni status Hercegovine. Svi kasniji sustavi samo su mehanički naslijedili taj austrougarski "patent". |access-date= 3. 7. 2019 |archive-date= 22. 5. 2013 |archive-url= https://web.archive.org/web/20130522195429/http://bhdani.com/arhiva/88/kraj88.htm |url-status= bot: unknown }}</ref> Država je s visokim stepenom [[Indeks ljudskog razvoja|indeksa ljudskog razvoja]], s ekonomijom kojom dominiraju [[industrija]] i poljoprivredni sektor i s važnim udjelom [[turizam|turističkog]] i uslužnog sektora. Dana 15. decembra 2022. dobila je [[Pristupanje Bosne i Hercegovine Evropskoj uniji|status kandidata]] za članstvo u [[Evropska unija|Evropskoj uniji]]. Također je kandidat za članstvo u [[NATO]]-u od aprila 2010, kada je potpisala [[Proširenje NATO-a|Akcijski plan za članstvo]] na samitu u [[Tallinn]]u, a članica je i [[Partnerstvo za mir|Partnerstva za mir]]. Osim toga, punopravna je ili pridružena članica mnogih međunarodnih organizacija: [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]] (od 22. maja 1992), [[Vijeće Evrope|Vijeća Evrope]] (od aprila 2002), [[Međunarodna pomorska organizacija|Međunarodne pomorske organizacije]], [[Svjetska turistička organizacija|Svjetske turističke organizacije]], [[Organizacija za evropsku sigurnost i saradnju|Organizacije za evropsku sigurnost i saradnju]] (OSCE), [[G77]], [[CEFTA]]-e, [[Jadranska povelja|Jadranske povelje]], posmatrač u [[Organizacija islamske saradnje|Organizaciji islamske saradnje]] (OIC), posmatrač u [[Pokret nesvrstanih|Pokretu nesvrstanih]], a jedan je od osnivača [[Mediteranska unija|Mediteranske unije]] (2008). == Historija == {{Historija BiH}} {{Glavni|Historija Bosne i Hercegovine}} === Prahistorijsko doba === {{Glavni|Bosna i Hercegovina u paleolitu}} Na području Bosne i Hercegovine materijalnu ostavštinu [[paleolit]]a obilježava najstariji spomenik paleolitske umjetnosti na jugoistoku Evrope – gravura u stijeni [[Badanj (pećina)|pećine Badanj]] kod [[Stolac|Stoca]], nazvana ''Konj napadnut strijelama'', sačuvana fragmentarno, a bila je napravljena oko 12.000. p. n. e. Područje sarajevske, visočke i zeničke kotline današnje Bosne i Hercegovine bilo je jedno od glavnih područja naseljavanja još od prahistorijskih dana. Najstarija dosad poznata kultura iz [[neolit]]a, u srednjoj i sjeveroistočnoj Bosni jest [[Starčevačka kultura]], zastupljena uglavnom na lokalitetima [[Arheološko područje Obre|Obre I]] i Bajraci kod [[Kakanj|Kaknja]] i [[Arheološko područje Gornja Tuzla|Gornje Tuzle]]. Kasnije će [[Kakanjska kultura]] uveliko utjecati na nastanak i razvoj [[Butmirska kultura|Butmirske kulture]], najvažnije neolitske kulture na području Bosne i Hercegovine.<ref>ANALIZA PRAHISTORIJSKIH KERAMIČKIH ULOMAKA SA LOKALITETA DONJE PAPRATNICE – ZAGREBNICE KOD KAKNJA, Edina Kadić, diplomski rad, Sarajevo, 2012.</ref> Butmirska kultura jest kultura mlađeg neolita koja se rasprostirala na teritoriji današnje [[Srednja Bosna|srednje Bosne]], između [[Zavidovići|Zavidovića]] i [[Sarajevo|Sarajeva]]. Ime je dobila po [[Prahistorijsko naselje u Butmiru|prahistorijskom naselju u Butmiru]] u općini [[Ilidža]], koje je najstarije i najpoznatije arheološko nalazište u Bosni i Hercegovini iz kasnog [[Kameno doba|kamenog doba]]. Ostali važniji lokaliteti Butmirske kulture jesu [[Arheološko područje Okolište|Okolište]], [[Arheološko područje Nebo|Nebo]] i [[Arheološko područje Obre|Obre]]. Istovremeno s Butmirskom kulturom u srednjoj Bosni, u istočnoj i sjeveroistočnoj Bosni postoji [[Vinčanska kultura]], dok je u Hercegovini [[Hvarsko-lisičićka kultura|Hvarsko-lisičićka]]. Doba [[Bakarno doba|eneolita]] na [[Balkan]]u je zastupljeno [[Vučedolska kultura|Vučedolskom kulturom]] i njenim podtipovima u Bosni i Hercegovini, zapadnobosanskim i juznobosanskim. Nalazišta su [[Hrustovačka pećina|Hrustovača]], [[Debelo Brdo (Sarajevo)|Debelo Brdo]] (Sarajevo), Varvara kod [[Ramsko jezero|Ramskog jezera]] i [[Arheološki lokalitet Donje Moštre|Moštre]]. === Bronzano i željezno doba (Ilirsko doba) === {{Glavni|Bosna i Hercegovina za vrijeme Ilira}} Tokom [[Bronzano doba|bronzanog doba]] neolitsko stanovništvo koje je naseljavalo područje današnje Bosne i Hercegovine postepeno su zamijenili [[Iliri]], narod koji je govorio zajednički [[Indoevropski jezici|indoevropski jezik]]. Od 8. stoljeće p. n. e. ilirska plemena evoluirala su u kraljevstva. Najstarije zabilježeno kraljevstvo u Iliriji (regiji koja je obuhvatala zapadni dio Balkanskog poluostrva kao što je zabilježeno u klasičnoj antici) bilo je kraljevstvo [[Enhilejci|Enhilejaca]] u 8. stoljeću p. n. e. Poslije Enhilejaca, od 4. stoljeća p. n. e. pojavljuju se i druga ilirska plemena. [[Autarijati]] pod [[Pleurias]]om (od 337. pn.e) osnivaju svoje kraljevstvo a potom i [[Ardijejci]], ilirski narod koji je prvobitno naseljavao područje uz rijeku Neretvu (Narenta) i dio jadranske obale a koje će se održati do 167. p. n. e. i [[Ilirski ratovi|trećeg Ilirskog rata]]. Kraljevstvo Ardijejaca, kojim je vladao [[Agron (kralj)|Agron]] polovinom 3. stoljeća p. n. e., i [[Dardanija|Dardansko]], koje je uspostavio [[Bardilis]] početkom 4. stoljeća p. n. e. najpoznatija su ilirska kraljevstva na zapadnom Balkanu. Tokom ovog perioda područje današnje Bosne i Hercegovine nastanjivalo je nekoliko ilirskih plemena, od kojih se najvažniji bili [[Dalmati]] (od kojih je vjerovatno nastala riječ ''[[Dalmacija]]''), koji su živjeli širom zapadne Bosne, dok su u srednjoj Bosni bili [[Desidijati]], za koje se veže [[srednjobosanska kulturna grupa]] bronzanog i željeznog doba. [[Autarijati]] su naseljavali jugoistočnu Bosnu, [[Podrinje]], sjevernu [[Hercegovina|Hercegovinu]], ali i dijelove zapadne [[Srbija|Srbije]] i sjeverne [[Crna Gora|Crne Gore]]. Bilo je to moćno pleme, za koje se veže kulturni period poznat kao [[Glasinačka kultura]]. Druga poznatija ilirska plemena koja treba spomenuti jesu [[Japodi]], [[Mezeji]] i [[Daorsi]]. Vrlo važnu ulogu u životu Ilira imao je kult mrtvih, što se može primijetiti u njihovim pažljivim izvođenim obredima sahrane, kao i bogato ukrašenim grobnim mjestima. U sjevernim dijelovima područja koje su nastanivali Iliri, postojala je duga tradicija kremiranja i sahranjivanja mrtvih u plitkim grobovima, dok su na jugu mrtve sahranjivali u velikim kamenim ili zemljanim [[Tumuli|tumulima]], koji su u Hercegovini dostizali i monumentalne dimenzije, širine i više od 50 m i 5 m visine. Japodi su bili skloni i ukrašavanju (teške, prevelike ogrlice od žutog, plavog ili bijelog stakla i velike bronzane [[Fibula (broš)|fibule]], kao i spiralne narukvice, dijademe i kacige od bronze). U nekoliko stoljeća ilirske vladavine ovim prostorima nisu zabilježeni upadi drugih naroda sve do 4. stoljeća, kada se spominje invazija [[Kelti|Kelta]]. Kelti su dolaskom na ovo područje donijeli tehniku grnčarskog kola, nove vrste fibula i različite pojaseve od bronze i gvožđa. Tokom migracije iz srednje Evrope ka jugu Balkanskog poluostrva Kelti su se kratko zadržali na prostoru današnje Bosne i Hercegovine, tako da je njihov utjecaj ostao minimalan, ali pohod ovog indoevropskog naroda utjecao je na raseljavanje nekih ilirskih plemena (Autarijati), pri čemu je došlo i do miješanja nekih plemena, kao što su [[Skordisci]], mješovito ilirsko-keltsko pleme koje je naseljavalo sjeveroistočnu Bosnu. O tom periodu postoji malo historijskih dokaza, ali u cjelini se čini da su Kelti okupljali više naroda koji govore različitim jezicima. Na jugu današnje Bosne i Hercegovine, u području delte Neretve zabilježen je znatan utjecaj [[Helenizacija|heleniziranog]] ilirskog plemena [[Daorsi]]. Glavni grad tog plemena bio je [[Daorsoi]] u [[Ošanjići]]ma kod [[Stolac|Stoca]]. Daorson je u 4. stoljeću p. n. e. bio okružen [[megalitim]]a, zidovima visokim i po pet metara (velikih poput onih u grčkoj [[Mikena|Mikeni]]), sastavljenih od velikih kamenih blokova. Daorsi su izrađivali jedinstvene bronzane [[Kovanica|kovanice]] i skulpture. Prvi sukobi Ilira i [[Rimsko Carstvo|Rimskog Carstva]] su se dogodili 229. p. n. e. kada se u historiografiji taj sukob smatra početkom [[Ilirski ratovi|Ilirskih ratova]] koji će potrajati sve do 168. p. n. e. U tom periodu Rimljani su zauzeli veći dio ilirskog područja a potpunu prevlast ostvarit će tek 9. n. e. Upravo je na području današnje Bosne i Hercegovine, Rimsko Carstvo vodilo jednu od najtežih bitaka u svojoj historiji još od vremena [[Punski ratovi|Punskih ratova]], kako je to svojevremeno opisao rimski historičar [[Svetonije]]. Ova rimska vojna kampanja protiv [[Ilirik]]a, tadašnje rimske provincije koja je obuhvatala i današnju Bosnu i Hercegovinu, poznata je kao kampanja gušenja [[Veliki ilirski ustanak|Velikog ilirskog]] ili Batonovog ustanka. Ustanak je podignut 6. n. e, u okolini [[Vareš]]a i [[Vranduk (Zenica)|Vranduka]] (pod vodstvom [[Baton]]a i [[Pines]]a), nakon pokušaja regrutiranja Ilira u rimsku vojsku i trajao je tri godine, kada je ugušen. Za vrijeme cara [[Tiberije|Tiberija]] (9. n. e.) sve ilirske teritorije konačno potpadaju pod rimsku upravu. Tokom vladavine Rima na ovo područje doseljavali su se latinski stanovnici iz cijelog carstva. === Nova era === U prvim stoljećima nove ere, područje današnje [[Bosna|Bosne]] bilo je sastavni dio [[Rimsko Carstvo|Rimskog Carstva]]. Većinom su ga naseljavali [[Iliri]]. Nakon pada carstva, Bosnu su svojatali kako [[Bizantijsko Carstvo]], tako i zapadni nasljednici Rima. [[Slaveni]] se ovdje naseljavaju u 7. stoljeću, zatječući na ovim prostorima dijelove ilirskih i tračkih plemena koja su bila romanizirana, a prilikom dolaska Slavena povlače se uglavnom u planine. Slaveni ih nazivaju Vlasima po starogermanskoj riječi ''Wallach'', što znači "Rimljanin". === Srednji vijek === [[Datoteka:Bobovac.jpg|thumb|225px|Srednjovjekovni kraljevski grad Bobovac.]] {{Glavni|Historija srednjovjekovne Bosne|Bosanska banovina|Bosansko Kraljevstvo}}Historijske i arheološke informacije o ranosrednjovjekovnoj Bosni su oskudne.{{Sfn|Bulić|2013}} Bosna se prvi put spominje u Nikiforovom mirovnom sporazumu iz 803. koji nije sačuvan, ali o kojem govore engleski historičari iz XIX v.<ref>{{Cite book|last=Smith|first=Wiliam|url=https://books.google.ba/books?id=870_AQAAIAAJ&pg=PA1178&lpg=PA1178&dq=nicephorus+charlemagne+treaty+%22bosnia%22&source=bl&ots=iSPplsMmqe&sig=SpJGopyjkF_8Y8CDb9rlPydTlFs&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjN85-oyOnfAhXmqIsKHdhUBnEQ6AEwDnoECAkQAQ#v=onepage&q=bosnia|title=Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology: Entry on Nicephorus, Volume 2|year=1848|location=London|pages=1178}}</ref> Prema bizantskom ''[[O upravljanju carstvom]]'', u Bosni su postajala dva naseljena grada Katera i Desnik.{{Sfn|Moravcsik|1967}}{{Sfn|Bulić|2013}} Utvrđeno je da se srednjovjekovni zemlja Bosna protezala od [[Sarajevo|sarajevskog]] polja na jugu do [[Zenica|zeničkog]] polja na sjeveru, a istočna granica je bila dolina [[Prača (rijeka)|Prače]] prema [[Drina|Drini]], zapadna duž doline [[Lepenica (rijeka u Bosni i Hercegovini)|Lepenice]] i [[Lašva (rijeka)|Lašve]].{{Sfn|Kaimakamova|Salamon|2007}} Prvi imenom poznati vladar Bosne bio je [[ban Borić]], zatim [[Kulin ban]], a poslije krunidbe [[Tvrtko I, kralj Bosne|Bana Tvrtka I Kotromanića]] 1377. u [[Mile (Visoko)|Milima]] vladari Bosne postaju kraljevi. Nezavisnost Bosna zadržava sve do dolaska [[Osmansko Carstvo|Osmanlija]] 1463, kad zvanično postaje dio [[Osmansko Carstvo|Osmanskog Carstva]]. Na jugu [[Humska zemlja]] je opstala do 1483. kada će i ona konačno pasti. === Osmanlijsko doba === {{Glavni|Bosna i Hercegovina u Osmanlijskom carstvu|Bosanski sandžak|Bosanski pašaluk|Hercegovački sandžak}}Tokom osmanlijske vladavine mnogi stanovnici Bosne prelaze na [[islam]]. Određen dio starog bosanskog plemstva prelazi na stranu Osmanlija, tako da su već u prvoj polovini 16. stoljeća mnogi begovi i vojskovođe u osmanlijskoj [[Evropa|Evropi]] porijeklom bili upravo iz Bosne kao što su [[Mehmed-paša Sokolović]], [[Gazi Husrev-beg]], [[Ajas-beg]] i drugi. U 16. i 17. stoljeću Bošnjaci su bili sastavni dio osmanlijske vojske, dok su najvažnije uloge vlade Bosanskog ejaleta najčešće pripadale Bošnjacima. Mnoge od bošnjačkih porodica koje su rano prešle na [[islam]] bile su vrlo moćne, što u Bosni dugo vremena zadržava i [[Feudalizam|feudalne odnose]] između Bošnjaka i drugih naroda. Osmanlijski neuspjesi protiv druge regionalne velesile u ovom dijelu Evrope, [[Austro-Ugarska|Austrije]], pomiču granicu između Osmanskog Carstva i ostatka Evrope, koja sad ponovo stiže pred same kapije Bosne, čime se opća situacija u zemlji pogoršava. Sa konstantnim napadima i ekonomskom krizom širi se nezadovoljstvo, tako da u prvoj polovini 19. stoljeća, [[Sultani Osmanskog Carstva|sultan]] nekoliko puta pokušava izvršiti reforme, ali ovome kapetani u Bosni odgovaraju pobunama. Najčuvenija je od njih pobuna [[Husein-kapetan Gradaščević|Husein-kapetana Gradaščevića]] 1831. Nakon što su poraženi od strane Osmanlija, vojni otpor Bošnjaka se završava, dok carstvo i dalje slabi. === Austrougarsko doba === {{Glavni|Bosna i Hercegovina u Austro-Ugarskoj}} Odlukom [[Berlinski kongres|Berlinskog kongresa]] 1878. [[Austro-Ugarska]] dobija pravo da okupira Bosnu i Hercegovinu kako bi zavela mir, a zemlja i dalje formalno pod vlašću otomanskog sultana. Bosna i Hercegovina nije dobila autonomiju koja je bila predviđena [[Sanstefanski mir|Sanstefanskim mirom]] od 3.8.1878, godine 1908. Austro-Ugarska vrši aneksiju Bosne i Hercegovine što je Turska nakon prvobitnog protivljenja 1909. i prihvatila. Austro-Ugarska je postigla dogovor s Osmanskim Carstvom u kome se obavezala na isplatu 2,5 milijuna turskih funtâ (54 milijuna austro-ugarskih krunâ) u zlatu kao naknadu za aneksiju Bosne i Hercegovine.<ref>{{Cite web|url=https://www.jstor.org/stable/2212637|title=Protocol between Austria-Hungary and Turkey|last=The American Journal of International Law|first=Vol. 3, No. 4, Supplement: Official Documents (Oct., 1909), pp. 286-289|date=1909.|publisher=Cambridge University Press|access-date=22. 7. 2024}}</ref> Paralelno se u susjednim državama razvijaju slavenski nacionalni pokreti, koji su radili na ujedinjenju svih [[Južni Slaveni|Južnih Slavena]] na jugoistoku [[Evropa|Evrope]]. Povod za [[Prvi svjetski rat]] bio je [[sarajevski atentat]], koji je 28. juna 1914. izveo [[Gavrilo Princip]], pripadnik revolucionarnog omladinskog pokreta "[[Mlada Bosna]]". On je pucao na austro-ugarskog prestolonasljednika [[Franjo Ferdinand Austrijski|Franza Ferdinanda]] i njegovu trudnu suprugu, koji su podlegli ranama. === Prvi svjetski rat === {{Glavni|Bosna i Hercegovina u Prvom svjetskom ratu}} Tokom Prvog svjetskog rata mnogo građana Bosne i Hercegovine bilo je regrutirano u austro-ugarsku vojsku i upućeno na granice prema [[Kraljevina Srbija|Kraljevini Srbiji]] i [[Kraljevina Crna Gora|Kraljevini Crnoj Gori]]. Osobito je bila jaka koncentracija uzduž rijeke [[Drina|Drine]]. U početku rata imala je Srbija početne uspjehe, njena vojska je čak prešla Drinu i upala u istočnu Bosnu. Tada je austro-ugarska vojska pod vodstvom dvojice generala Hrvata, [[Stjepan Sarkotić|Stjepana Sarkotića]] i [[Luka Šnjarić|Luke Šnjarića]], potukla [[Vojska Kraljevine Srbije (1914–1918)|Vojsku Kraljevine Srbije]] kod Han-Pijeska i izbacila ih preko Drine. [[Kraljevina Srbija]] i [[Kraljevina Crna Gora]] bile su 1915. vojnički potučene, njihovi državni teritoriji okupirani, a glavnina vojske se preko Albanije i Grčke dokopala solunskog bojišta gdje se uz zapadne saveznike Francusku i Englesku uspjela 1918. s juga vratiti u Srbiju i otud bez otpora ući u Bosnu, Hercegovinu, Hrvatsku, dio južne Ugarske (Bačku, Banat i Baranju) i napokon i u Sloveniju. Srbija je tada, kao jedna od pobjednica u Prvom svjetskom ratu, iako je doživljavala uglavnom poraze, nastojala sve te zemlje samo priključiti Kraljevini Srbiji i tako ostvariti stoljetnu ideju o Velikoj Srbiji i njenom izlazu na Jadransko more. U tim planovima Bosna i Hercegovina je imala središnje mjesto. Te pokrajine i tada oko 40% Srba u njihovom stanovništvu, trebale su biti most prema Srbima u Hrvatskoj, poglavito na području bivše Hrvatsko-slavonske vojne krajine.[[Datoteka:Bruner-Dvorak, Rudolf - Bosna, modlitba (ca 1906).jpg|thumb|225px|desno|Bošnjaci na [[namaz]]u, 1906]] === Kraljevina Jugoslavija === {{Glavni|Bosna i Hercegovina u prvoj Jugoslaviji}} Krajem Prvog svjetskog rata i propašću Austro-Ugarske područja Bosne i Hercegovine ulaze u početku u [[Državu Slovenaca, Hrvata i Srba|Država Slovenaca, Hrvata i Srba]], a potom u novonastalu [[Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca|Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca]], koja se od 1929. zove [[Kraljevina Jugoslavija]]. Nakon pojačane [[Industrijalizacija|industrijalizacije]] i opće ekspanzije bosanskohercegovačkog društva za vrijeme austrougarske epohe, Bosna i Hercegovina tokom prve Jugoslavije ekonomski nazaduje, što stvara osnovu za socijalno nezadovoljstvo i nemire, koji će kasnije uslijediti. Nakon sloma parlamentarne [[demokratija|demokratije]] i zavođenja [[Šestojanuarska diktatura|Šestojanuarske diktature]] 1929. došlo je do novih administrativno-političkih promjena u zemlji. Jugoslavija je dobila devet [[Banovine Kraljevine Jugoslavije|banovina]], čime je Bosna i Hercegovina formalno podijeljena. Površina Bosne i Hercegovine pripala je u svom historijskom obliku četirima različitim banovinama, koje su nazvane po geografskim i historijskim regijama. [[Vrbaska banovina|Vrbaska]], [[Drinska banovina|Drinska]], [[Zetska banovina|Zetska]] i [[Primorska banovina]] trebale su prema prvotnoj ideji tadašnjeg jugoslavenskog [[Aleksandar, kralj Jugoslavije|kralja Aleksandra I]] potisnuti regionalne i nacionalne identitete, a u prvi plan staviti jedinstveni jugoslavenski [[identitet]]. Sporazumom [[Sporazum Cvetković–Maček|Cvetković–Maček]] 1939. formira se [[Banovina Hrvatska]], u koju ulaze i dijelovi Bosne i Hercegovine, i to uglavnom oni koji su već pripadali Primorskoj banovini i dijelovi zemlje na sjeveru, uz [[Sava|Savu]]. === Drugi svjetski rat === {{Glavni|Bosna i Hercegovina tokom Drugog svjetskog rata}} [[Datoteka:Neretva most.jpg|thumb|225px|lijevo|Most kod [[Jablanica|Jablanice]], srušen tokom [[Bitka na Neretvi|Bitke na Neretvi]]]] Početkom [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]] pod vodstvom [[Ante Pavelić]]a osniva se 10. aprila 1941. [[Nezavisna Država Hrvatska]] (NDH), u čiji sastav ulazi cijela Bosna i Hercegovina. Znatan dio bosanskih Hrvata i Bošnjaka učestvuju kao pripadnici vojske NDH ([[ustaše]], [[Hrvatsko domobranstvo|domobrani]]), dok nekolicina Bošnjaka zauzima vodeće pozicije u vlasti kao ministri u vladi NDH (npr., [[Osman Kulenović]] i [[Džafer Kulenović|Džafer-beg Kulenović]]). Dio Srba bori se na strani [[četnici|četnika]] te učestvuju u progonima Hrvata i Bošnjaka. Ustaše progone i ubijaju Srbe, Rome, Jevreje i komuniste. Iz tog perioda poznata je i [[Sarajevska rezolucija]], koju su 12. oktobra 1941. potpisali sarajevski muslimani, a koja osuđuje nasilje vlasti NDH protiv srpskog stanovništva. Jedan dio Bošnjaka, bosanskih Srba i bosanskih Hrvata aktivno učestvuju u antifašističkom pokretu [[Josip Broz Tito|Josipa Broza Tita]], dajući znatan doprinos [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačkoj borbi]] i konačnom oslobođenju cijele zemlje od stranih okupatora. Bosna i Hercegovina je jedna od prvih zemalja antifašističke koalicije u porobljenoj Evropi 1941–1945. Na teritoriji Bosne i Hercegovine vode se neke od najžešćih bitaka ([[Bitka na Neretvi|Neretva]], [[Bitka na Kozari|Kozara]], [[Bitka na Sutjesci|Sutjeska]], [[Desant na Drvar|Drvar]]) Drugog svjetskog rata na području jugoistočne Evrope. U [[Mrkonjić Grad]]u 25. novembra 1943. postavljeni su temelji suvremene Bosne i Hercegovine, na [[ZAVNOBiH#Prvo zasjedanje|Prvom zasjedanju ZAVNOBiH]]-a, dok su u [[Jajce|Jajcu]] 29. novembra iste godine na [[Drugo zasjedanje AVNOJ-a|Drugom zasjedanju AVNOJ-a]] postavljene osnove nove, socijalističke [[SFRJ|Jugoslavije]], u okviru koje je [[SR Bosna i Hercegovina]] bila jedna od šest ravnopravnih republika. === Doba SFRJ === {{Glavni|Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|Raspad SFRJ}} U vremenu od 1945. do početka 1990-ih SR Bosna i Hercegovina doživljava ubrzanu industrijalizaciju, modernizaciju i urbanizaciju, a paralelno s tim osnivaju se i institucije zemlje, koje naglašavaju njenu državnost i institucionalnu nezavisnost. Zbog svog centralnog geografskog položaja unutar jugoslovenske federacije, Bosna i Hercegovina je izabrana kao osnova za razvoj vojno-odbrambene industrije. U tom periodu izgrađeno je mnogo vojnih objekata i tvornica oružja što je doprinijelo velikoj koncentraciji oružja i vojnog osoblja. S obzirom na prirodna bogatstva kojim raspolaže, Bosna i Hercegovina je za vrijeme SFRJ bila centar uglavnom bazične industrije. [[Datoteka:Sarajevo Olympia 1984.JPG|mini|Logo [[Zimske olimpijske igre 1984.|XIV. Zimskih olimpijskih igara]], održanih u Sarajevu 1984.]] U to vrijeme osnivaju se i obrazovne, naučne i kulturne institucije kao što su [[Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine|Akademije nauka i umjetnosti BiH]], univerziteti u [[Univerzitet u Sarajevu|Sarajevu]], [[Univerzitet u Banjoj Luci|Banjoj Luci]], [[Univerzitet u Mostaru|Mostar]]u i [[Univerzitet u Tuzli|Tuzli]], [[Radiotelevizija Sarajevo]]. Godine 1971. dolazi do priznavanja [[Muslimani (narod)|Muslimana]], kao šestog naroda u tadašnjoj zemlji, koji uz [[Srbi|Srbe]] i [[Hrvati|Hrvate]], čine jedan od konstitutivnih naroda SR Bosne i Hercegovine i SFR Jugoslavije. Godine 1984. glavni grad republike, Sarajevo, bio je domaćin [[Zimske olimpijske igre 1984.|14. Zimskih olimpijskih igara]], što je podiglo ugled grada i države u inozemstvu. Tokom 1980-ih Sarajevo i Bosna i Hercegovina bili su centar svojevrsne pop-kulture u [[Jugoslavija|Jugoslaviji]]. Ovdje stvaraju neki od najpopularnijih domaćih filmskih autora ([[Emir Kusturica|Kusturica]], [[Ademir Kenović|Kenović]]), a pop i rock-grupe spadaju u najvažnije u zemlji. U tom periodu i bogata književna tradicija nastavlja se tamo gdje su nekad stali najvažniji bosanskohercegovački autori, kao [[Ivo Andrić]] (dobitnik [[Nobelova nagrada|Nobelove nagrade za književnost]] 1961) i [[Meša Selimović]]. === Samostalnost === {{Glavni|Međunarodno priznanje nezavisnosti Republike Bosne i Hercegovine|Republika Bosna i Hercegovina|Rat u BiH|Historija nezavisne Bosne i Hercegovine}} U oktobru 1991. SR Bosna i Hercegovina izglasava suverenost da bi potom uslijedio i [[Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine|referendum za nezavisnost]] u februaru 1992. Srpsko stanovništvo uglavnom je bojkotovalo referendum. Odmah po proglašavanju nezavisnosti i međunarodnog priznanja zemlje u aprilu 1992, izbija rat u Republici Bosni i Hercegovini. Republika Bosna i Hercegovina primljena je u Ujedinjene nacije 22. maja 1992. Već 1991. hrvatski predsjednik [[Franjo Tuđman]] sklapa dogovor o podjeli Bosne i Hercegovine sa srbijanskim predsjednikom [[Slobodan Milošević|Miloševićem]] na [[Sastanak u Karađorđevu|sastanku u Karađorđevu]]. O podjeli Bosne i Hercegovine danas postoji mnogo dokumentacije, a izdvajaju se [[Stenogrami Franje Tuđmana o podjeli Bosne i Hercegovine|Tuđmanovi stenogrami]], ali i svjedočenja [[Stjepan Mesić|Stjepana Mesića]], nekadašnjeg predsjednika Predsjedništva SFRJ, [[Ante Marković]]a, nekadašnjeg premijera SFRJ, i mnogih drugih svjedoka vremena. Rat traje do 1995, a u njemu stradaju Bošnjaci, Srbi i Hrvati, a nad Bošnjacima Srebrenice počinjen je i [[Genocid u Srebrenici|genocid]]. Sva tri naroda u zemlji rat doživljavaju na različite načine, vidjevši u njemu ugrožavanje vlastitih nacionalnih interesa, tako da se u srpskim medijima koristi izraz "Otadžbinski", a u hrvatskim "Domovinski rat". Početkom 1992. vraća se i historijsko ime Bošnjak kao ime nacije, koje zamjenjuje dotadašnju vjersku oznaku "Musliman". Intervencijom međunarodnih vojnih snaga rat je završen, a Bosna i Hercegovina očuvala je svoj državnopravni i historijski kontinuitet. U američkom gradu [[Dayton (Ohio)|Daytonu]] 21. novembra 1995. sve zaraćene strane potpisuju [[Dejtonski sporazum|mirovni sporazum]], čime je neslužbeno završen rat. Konačni sporazum potpisan je u [[Pariz]]u 14. decembra 1995. [[Dejtonski sporazum]] potvrdio je Bosnu i Hercegovinu kao samostalnu i suverenu državu u Evropi. Prema ugovoru Bosna i Hercegovina sastoji se iz dvije administrativne jedinice: [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacije Bosne i Hercegovine]] i [[Republika Srpska|Republike Srpske]], te [[Brčko distrikt]]a, koji ima poseban status i ne pripada nijednom entitetu. Reintegracija države i njena obnova odvija se sporo i otežano zbog međusobnog nepovjerenja i neprevladanih posljedica rata. Međunarodne snage pod komandom [[NATO]]-a u decembru 2004. zamijenile su snage Evropske unije i partnerskih zemalja (''European Union Force'' – [[EUFOR]]). Na općim izborima održanima početkom 2000-ih ([[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2002.|2002]], [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2006.|2006]], [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2010.|2010]], [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2014.|2014]]) uglavnom su pobjeđivale stranke desnog centra, uz povremene uspjehe socijaldemokratskih stranaka u Federaciji BiH.<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=8918#poglavlje154512|title=Bosna i Hercegovina {{!}} Hrvatska enciklopedija|website=www.enciklopedija.hr|access-date=25. 3. 2020}}</ref> Nastojanja HDZ-a BiH za uvođenjem samouprave na područjima većinski naseljenim Hrvatima bila su 2001. spriječena smjenom [[Ante Jelavić]]a, hrvatskog člana [[Predsjedništvo Bosne i Hercegovine|Predsjedništva BiH]]. U Republici Srpskoj nastavljeno je političko suprotstavljanje jačanju državnosti BiH.<ref name=":3" /> Veći [[Protesti u Bosni i Hercegovini (februar 2014)|socijalni protesti u februaru 2014.]] uzrokovani teškim ekonomskim i društvenim prilikama održani u više gradova Federacije BiH (u manjoj mjeri i u Republici Srpskoj). Nakon izbora u 2014. uspostavljeno je novo Predsjedništvo BiH ([[Dragan Čović]], [[Mladen Ivanić]] i [[Bakir Izetbegović]]). Nakon novih [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2022.|općih izbora u 2022.]] članovi Predsjedništva BiH (od novembra 2022) postali su [[Denis Bećirović]], [[Željka Cvijanović]] i [[Željko Komšić]].<ref name=":3" /> Zaključno sa 2024. godinom, Bosna i Hercegovina je [[Pristupanje Bosne i Hercegovine NATO-u|kandidat za članicu NATO-a]], te [[Pristupanje Bosne i Hercegovine Evropskoj uniji|kandidat za pristupanje Evropskoj Uniji]] nakon što joj je u decembru 2022. godine odobren status kandidata.<ref>{{Cite web|url=https://www.consilium.europa.eu/hr/policies/enlargement/bosnia-herzegovina/|title=Vijeće Evropske unije - Bosna i Hercegovina|access-date=25. 9. 2024}}</ref> Početkom 2020. kao i većinu Evrope, Bosnu i Hercegovinu je zahvatila [[Pandemija COVID-a 19 u Bosni i Hercegovini|pandemija koronavirusa]] kada je po prvi put nakon rata uveden policijski sat u čitavoj državi. == Geografija == [[Datoteka:Neum02450.JPG|mini|desno|[[Neum]]]] [[Datoteka:Igman.jpg|mini|desno|[[Igman]]]] [[Datoteka:Landscape near Ivan mountain.jpg|mini|desno|[[Ivan planina]]]] {{Glavni|Geografija Bosne i Hercegovine}} === Položaj === Smještena je na jugoistoku [[Evropa|Evrope]], u zapadnom dijelu Balkanskog poluostrva, između [[42. paralela (sjever)|42.]] i [[46. paralela (sjever)|46. stepena]] [[Geografska širina|sjeverne geografske širine]] i [[15. meridijan (istok)|15.]] i [[20. meridijan (istok)|20. stepena]] [[Geografska dužina|istočne geografske dužine]]. Površina joj je 51.129&nbsp;km<sup>2</sup><ref name="Parlament"/> (51.209,2&nbsp;km<sup>2</sup> od čega je 51.197&nbsp;km<sup>2</sup> kopno, a 12,2&nbsp;km<sup>2</sup> površina mora).<ref name="Stat"/> Dužina granice sa susjednim državama iznosi 1.538&nbsp;km, a od toga je suhozemna granica duga 774&nbsp;km, riječna 751&nbsp;km, a morska 13&nbsp;km. Graniči s [[Hrvatska|Hrvatskom]] na sjeveru, sjeverozapadu i jugu ([[Granica između Bosne i Hercegovine i Hrvatske|932&nbsp;km]]), [[Srbija|Srbijom]] na istoku ([[Granica između Bosne i Hercegovine i Srbije|357&nbsp;km]]) i [[Crna Gora|Crnom Gorom]] na jugoistoku ([[Granica između Bosne i Hercegovine i Crne Gore|248&nbsp;km]]).<ref name="Stat">{{Cite web |url= http://www.fzs.ba/Statisticki%20godisnjak%202009.pdf |title= Statistički godišnjak Federacije Bosne i Hercegovine iz 2009. |access-date=7. 3. 2010 |archive-url= https://web.archive.org/web/20100307061052/http://www.fzs.ba/Statisticki%20godisnjak%202009.pdf |archive-date=7. 3. 2010 |url-status= dead}}</ref> Na krajnjem jugu, na teritoriji općine [[Neum]], izlazi na [[Jadransko more]] u dužini 20-ak&nbsp;km.<ref>{{cite web |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html# |title= Field Listing – Coastline |work= The World Factbook |access-date= 22. 8. 2006 |archive-date= 15. 3. 2018 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180315193211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html |url-status= dead }}</ref> Granice Bosne i Hercegovine uglavnom su prirodnog porijekla i većinom je čine rijeke [[Drina]], [[Sava]] i [[Una]], te planine, kao [[Dinara]] na jugozapadu. Najviši je vrh [[Maglić]] (2.386 m), u jugoistočnom dijelu, na [[granica|granici]] s Crnom Gorom. Najduža rijeka koja protječe Bosnom i Hercegovinom jest Sava, a od [[Jezero|jezera]] je najveće [[Buško jezero|Buško]], vještačka hidroakumulacija površine 56,7&nbsp;km<sup>2</sup>. === Geografske cjeline === {{Glavni|Regije Bosne i Hercegovine|Geologija Bosne i Hercegovine}} Bosna i Hercegovina sastoji se od dvije geografske i historijske cjeline: većeg bosanskog dijela na sjeveru (otprilike 40.000&nbsp;km<sup>2</sup>) i manjeg hercegovačkog na jugu. Bosna je mahom planinska zemlja, a isto se odnosi i na [[Hercegovina|Hercegovinu]], s tom razlikom da je riječ o različitim tipovima [[tlo|tla]]. Na sjeveru se planinsko područje spušta u brežuljkasto područje Posavine, odnosne dalje pretvara u [[Panonska nizija|Panonsku niziju]]. Dinarski dijelovi Bosne prostiru se od zapada ka istoku. Hercegovinu čine planinska (visoka) i jadranska (niska) Hercegovina, koja užim pojasom između [[Neum]]a i poluostrva [[Klek (poluostrvo)|Klek]] izbija i na Jadransko more. Važna su i polja, odnosno zaravni, koje se pružaju duž najvećih rijeka ([[Una]], [[Vrbas (rijeka)|Vrbas]], [[Bosna (rijeka)|Bosna]], [[Drina]]), od juga ka sjeveru, odnosno, u slučaju [[Neretva|Neretve]], od sjevera ka jugu, a poseban oblik u krajoliku čine prostrana [[kraško polje|kraška polja]] na jugozapadu, jugu i jugoistoku ([[Livanjsko polje|Livanjsko]], [[Duvanjsko polje|Duvanjsko]], [[Popovo polje|Popovo]] i druga). Plodna zemlja čini 13,6% površine Bosne i Hercegovine, a samo 2,96% zemlje upotrebljava se za [[Poljoprivreda|poljoprivredu]], dok je 83,44% zemlje poljoprivredno gotovo neiskorišteno. U [[prirodni resursi|prirodne resurse]] ubrajaju se [[ugalj]], [[željezo]], [[boksit]], [[mangan]], [[bakar]], [[hrom]], [[cink]], te [[drvo (materijal)|drvo]] i znatne [[voda|vodene mase]]. Rijetki [[zemljotres]]i i poplave čine jedinu ozbiljnu prirodnu opasnost u Bosni i Hercegovini. U najvažnije [[ekologija|ekološke]] probleme spadaju [[zagađenost zraka]] iz [[industrija|industrijskih]] postrojenja, opća zagađenost prostora zbog nedostatka opće kulture i ekološke svijesti i intenzivno [[krčenje šume]]. Gotovo je 50% teritorije Bosne i Hercegovine pod [[šuma]]ma. Najveća šumska područja u centralnom su, istočnom i zapadnom dijelu Bosne. [[Klima]] je [[Kontinentalna klima|umjereno kontinentalna]] s toplim [[Ljeto|ljetima]] i hladnim [[zima]]ma. Područja s velikom [[nadmorska visina|nadmorskom visinom]] imaju kratka hladna ljeta i duge, ponekad žestoke zime. U primorju i na jugu zemlje zime su blage i [[kiša|kišovite]]. [[Glavni grad]] je [[Sarajevo]], a ostali veći gradovi jesu [[Banja Luka]], [[Tuzla]], [[Mostar]], [[Zenica]], [[Bihać]], [[Cazin]], [[Prijedor]], [[Brčko]], [[Bijeljina]], [[Travnik]], [[Trebinje]], [[Doboj]], [[Gračanica]] i [[Livno]]. <gallery> Datoteka:Bosnia and Herzegovina topographic map.svg|Topografska karta Datoteka:Map Bih entities.png|Administrativno uređenje </gallery> === Rijeke i jezera === {{Glavni|Hidrografija Bosne i Hercegovine}} Bosna i Hercegovina obiluje [[rijeka]]ma i jezerima. Sve rijeke pripadaju [[Crno more|crnomorskom]] i [[Jadransko more|jadranskom slivu]]. Najduža je Sava, koja formira znatan dio granice s Hrvatskom. Najduža rijeka koja izvire, odnosno nastaje u Bosni i Hercegovini jest [[Drina]], koja je, poput Save, velikim dijelom toka [[pogranična rijeka]] jer formira veći dio granice sa Srbijom. Od dužih rijeka tu su još [[Bosna (rijeka)|Bosna]] (s najvećim unutardržavnim slivom), [[Vrbas]], [[Una]], [[Sana]], [[Ukrina]] i [[Spreča]], koje teku prema sjeveru i pripadaju crnomorskom slivu, dok je na jugu najveća rijeka Neretva, koja je i jedina rijeka s područja Bosne i Hercegovine koja se ulijeva u Jadransko more. S površinom 55,8&nbsp;km<sup>2</sup> najveće je jezero [[Buško jezero|Buško]], koje je na granici općina Livno i [[Tomislavgrad]], na nadmorskoj visini 716 m. Akumulacija jezera iznosi 782 miliona m<sup>3</sup> i po tome je jedno od najvećih jezera u Evropi. Veća jezera još su [[Modrac|Modračko]], [[Ramsko jezero|Ramsko]], [[Bilećko jezero|Bilećko]], [[Jablaničko jezero|Jablaničko]], [[Veliko Plivsko jezero|Plivsko]], [[Blidinje jezero|Blidinje]]. Mnogo je planinskih jezera, uglavnom ledničkog porijekla, a koja posjeduju znatan turistički potencijal, a poznatija su [[Prokoško jezero|Prokoško]] (na [[Vranica|Vranici]]), [[Orlovačko jezero|Orlovačko]], [[Štirinsko jezero|Štirinsko]], [[Bijelo jezero (Zelengora)|Bijelo]] i [[Kladopoljsko jezero]] (na [[Zelengora|Zelengori]]), [[Šatorsko jezero|Šatorsko]] na [[Šator (planina)|istoimenoj]] planini itd. === Nacionalni parkovi i parkovi prirode u Bosni i Hercegovini === [[Datoteka:Perucica.jpg|mini|Prašuma [[Perućica]] u okviru NP Sutjeska]] {{Glavni|Nacionalni parkovi i parkovi prirode u Bosni i Hercegovini}} Ukupna površina zaštićenog područja Bosne i Hercegovine iznosi 57,83 [[hektar]]a, što je 1,13% njene teritorije. U državi postoje četiri [[Nacionalni park|nacionalna parka]] i osam parkova prirode. ===== Nacionalni parkovi ===== {| class="wikitable" !Naziv !Osnovan !Površina (km²) |- |[[Nacionalni park Sutjeska]] |1965. |173 |- |[[Nacionalni park Kozara]] |1967. |34 |- |[[Nacionalni park Una]] |2008. |198 |- |[[Nacionalni park Drina]] |2017. |63 |} ==== Parkovi prirode ==== {| class="wikitable" ! Naziv !! Osnovan !! Površina (km²) |- | align="center"| [[Hutovo blato]] | align="center"|1995. | align="center"|74,11 |- | align="center"| [[Park prirode Blidinje|Blidinje]] | align="center"|1995. | align="center"|6 |- | align="center"| [[Bardača (jezero)|Bardača]] | align="center"|1995. | align="center"|35 |- | align="center"| [[Vrelo Bosne]] | align="center"|2010. | align="center"|6,03 |- | align="center"| [[Trebević]] | align="center"|2004. | align="center"|4 |- | align="center"| [[Miljacka|Kanjon Miljacke]] | align="center"| | align="center"| |- | align="center"|[[Vodopad Skakavac (Sarajevo)|Skakavac]] | align="center"|2002. | align="center"|14,31 |- | align="center"|[[Bijambare]] | align="center"|2010. | align="center"|4,97 |} === Biodiverzitet === {{Glavni|Okoliš Bosne i Hercegovine}} U fitogeografskom smislu, Bosna i Hercegovina pripada [[Holarktičko carstvo|Holarktičkom carstvo]] i dijele je Ilirska provincija [[Cirkumborealna regija|Cirkumborealne regije]] i Jadranska provincija Mediterana. Prema [[Svjetski fond za prirodu|Svjetskom fondu za prirodu]] (WWF), teritorija Bosne i Hercegovine se može podijeliti na četiri ekoregije: balkanske mješovite šume, dinarske mješovite šume, panonske mješovite šume i ilirske listopadne šume. Zemlja je imala prosječnu ocjenu indeksa integriteta šumskog pejzaža 2018. od 5,99/10, što je svrstava na 89. mjesto u svijetu od 172 zemlje. Na teritoriji Bosne i Hercegovine identificirano je 5134 vrsta biljaka, 199 vrsta riba, 20 vrsta vodozemaca, 38 vrsta gmizavaca, 326 vrsta ptica dok je 85 vrsta sisara. Neke od ovih vrsta su ugrožene, ukupno njih 135 vrsta od čega najviše ptica. 39 je endemičnih vrsta a najviše [[endem]]a je registrovano među ribama ukupno 12 koliko je i endemskih vrsta reptila.<ref>{{Cite web |url= https://euinfo.ba/bs/sta-je-biodiverzitet-2/ |title= Eu info - Šta je biodiverzitet?|website= https://euinfo.ba/|access-date=26. 9. 2024}}</ref> == Politika == {{Politika Bosne i Hercegovine}} {{Glavni|Politika Bosne i Hercegovine}} [[Datoteka:Flags of Bosnia and herzegovina.JPG|desno|mini|Zgrada [[Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine|Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine]] u [[Sarajevo|Sarajevu]]]] Bosna i Hercegovina je po svom državnom uređenju jedinstvena u svijetu. Njeno uređenje je republičkog karatera, iako BiH ne funkcioniše niti se definiše kao republika zbog složenosti jedinica na koje se dijeli (entiteti i kantoni). Nezavisnost je stekla 5. aprila 1992, nakon što se referendumom o nezavisnosti odvojila od [[SFRJ]], iz koje su prethodno istupile [[Slovenija]], [[Hrvatska]] i [[Makedonija]]. Vlada se po trenutnom ustavu počela sastavljati od 14. decembra 1995. nakon potpisivanja [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog mirovnog sporazuma]] koji je zaustavio rat. Glavni grad zemlje je [[Sarajevo]]. U Bosni i Hercegovini djeluje i [[Visoki predstavnik Bosne i Hercegovine|visoki predstavnik]], koji je na čelu Ureda Visokog predstavnika ({{jez-en|Office of the High Representative – OHR}}), a koga bira [[Evropski parlament]]. Trenutni visoki predstavnik u Bosni i Hercegovini jest [[Christian Schmidt]] iz [[Njemačka|Njemačke]]. === Predsjedništvo === {{Glavni|Predsjedništvo Bosne i Hercegovine}} Predsjedništvo Bosne i Hercegovine sastoji se od tri člana – po jedan predstavnik svakog konstitutivnog naroda – koji se izmjenjuju na mjestu [[Predsjedavajući Predsjedništva Bosne i Hercegovine|predsjedavajućeg Predsjedništva]] svakih osam mjeseci, odnosno po dvaput tokom jednog mandata. Direktno ih biraju građani na općim izborima, i to tako da se s teritorije [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacije Bosne i Hercegovine]] biraju predstavnici Bošnjaka i Hrvata, a s teritorije [[Republika Srpska|Republike Srpske]] predstavnik Srba. Član Predsjedništva s najviše glasova obično postaje prvi predsjedavajući. Mandat traje četiri godine. Predsjedavajućeg [[Vijeće ministara Bosne i Hercegovine|Vijeća ministara]] imenuje Predsjedništvo, a odobrava ga [[Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine|Parlamentarna skupština]]. Predsjedavajući zatim imenuje ministre. Po rezultatima [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2022.|Općih izbora 2022]], članovi Predsjedništva jesu:<ref name="REZ_F">[http://www.izbori.ba/rezultati_izbora?resId=25&langId=1#/1/1/0/0/701 Utvrđeni rezultati općih izbora u Federaciji BiH na sajtu Centralne izborne komisije Bosne i Hercegovine]</ref><ref name="REZ_RS">[http://www.izbori.ba/rezultati_izbora?resId=25&langId=1#/1/1/0/0/702 Utvrđeni rezultati općih izbora u Republici Srpskoj na stranici Centralne izborne komisije Bosne i Hercegovine]</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="2" |Kandidat !Konstitutivni narod ! colspan="2" |Stranka !Broj glasova ! % |- |[[Datoteka:Denis Bećirović at Palazzo del Quirinale, 2024.jpg|90px]] |[[Denis Bećirović]] |[[Bošnjaci]] | style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};" | |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija]] |330.238 |57,37 |- |[[Datoteka:Željka Cvijanović 2022.jpg|bez okvira|90px]] |[[Željka Cvijanović]] |[[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srbi]] | style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};" | |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |327.720 |51,65 |- |[[Datoteka:Željko Komšić 2023 (cropped).jpg|bez okvira|90px]] |[[Željko Komšić]] |[[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvati]] | style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DF|tamno|BS}};" | |[[Demokratska fronta]] |227.540 |55,80 |} === Parlamentarna skupština === {{Glavni|Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine}} [[Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine|Parlamentarna skupština]] najviše je zakonodavno tijelo države. Sastoji se od dva doma: [[Dom naroda Bosne i Hercegovine|Doma naroda]] i [[Predstavnički dom Bosne i Hercegovine|Predstavničkog doma]]. Dom naroda Bosne i Hercegovine se sastoji od 15 delegata. Njih deset, po pet Bošnjaka i Hrvata, dolazi iz Federacije Bosne i Hercegovine, a imenuje ih Dom naroda Federacije Bosne i Hercegovine. Preostalih pet članova jesu Srbi, koje imenuje [[Narodna skupština Republike Srpske]]. Najmanje devet članova Doma naroda potrebno je za kvorum, s tim da moraju biti najmanje tri bošnjačka, tri srpska i tri hrvatska člana. Dom naroda potvrđuje ili odbacuje usvajanje određenog zakona u parlamentarnoj proceduri koji je već usvojen u Predstavničkom domu, što znači da ima pravo veta. Ovlasti i sastav Doma naroda propisani su tačkama 2 i 3 člana 4 [[Ustav Bosne i Hercegovine|Ustava Bosne i Hercegovine]]. Predstavnički dom čine 42 člana (predstavnika ili zastupnika), koji se biraju direktnim putem na Općim izborima svake četiri godine. Dvadeset osam članova s teritorije je Federacije BiH, a 14 iz Republike Srpske. Na čelu je predsjedavajući s dva zamjenika, s tim da se to rukovodstvo rotira. Članovi rukovodstva (predsjedavajući i zamjenici) moraju biti različite nacionalnosti. Da bi određeni zakon bio usvojen u Predstavničkom domu, za njega trebaju glasati najmanje dvije trećine članova Predstavničkog doma (28 glasova), a kad je riječ o entitetskim članovima, za njega mora glasati barem polovina broja članova iz određenog entiteta (minimalno 14 članova iz Federacije BiH i sedam iz [[Republika Srpska|Republike Srpske]]). Ovakav način glasanja naziva se entitetsko glasanje. === Vijeće ministara === {{Glavni|Vijeće ministara Bosne i Hercegovine}} [[Vijeće ministara Bosne i Hercegovine]] je najviši izvršni organ vlasti u Bosni i Hercegovini, te obavlja dužnosti vlade. Sastoji se od 10 članova: devet ministara i jednog predsjedavajućeg. Predsjedavajućeg vijeća ministara imenuje [[Predsjedništvo Bosne i Hercegovine|Predsjedništvo BiH]] i on predstavlja mandatara, koji onda bira ostale članove Vijeća ministara. Parlamentarna skupština potvrđuje i odobrava Vijeće ministara. Vijeće ministara predlaže zakone Parlamentarnoj skupštini, te provodi njene odluke. Nakon [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2022.|općih izbora 2022]]. izabrani su novi članovi [[Saziv Vijeća ministara Bosne i Hercegovine (Borjana Krišto)|XIV saziva]] Vijeća ministara, a za predsjedavajuću je izabrana [[Borjana Krišto]], članica [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatske demokratske zajednice]] (HDZ BiH).<ref name="VIM">{{Cite web |url=https://vijeceministara.gov.ba/pdf_doc/sazivi%20bos%204-1-2022.pdf |title=Sazivi Vijeća ministara |access-date=25. 1. 2023 }}</ref> === Ustavni sud === {{Glavni|Ustavni sud Bosne i Hercegovine}} [[Ustavni sud Bosne i Hercegovine]] je najviša i konačna instanca u pravnim pitanjima i ima devet članova: četiri se biraju iz Predstavničkog doma Federacije, dva iz Narodne skupštine Republike Srpske, a tri bira predsjednik [[Evropski sud za ljudska prava|Evropskog suda za ljudska prava]] nakon konsultacija s Predsjedništvom države. Državni sud Bosne i Hercegovine ima devet članova, a sastoji se od administrativnog dijela, kriminalističkog dijela i suda za obraćanje javnosti. === Oružane snage === {{Glavni|Oružane snage Bosne i Hercegovine}} {{Multiple image |title = ||total_width= 490 |image1 = AFBIHIR16.jpg |caption1= [[Kopnena vojska Bosne i Hercegovine|Bosanskohercegovačke Kopnene Snage]] tokom vježbe Brzi Odgovor 16. |image2 = Bell Huey II Bosnian Air Force.jpg |caption2= <nowiki>[[Bell] Huey II] (TH-1H) </nowiki>[[Ratno zrakoplovstvo i protivzračna odbrana Bosne i Hercegovine|bosanskohercegovačkih Zračnih snaga]] predstavljen na [[Sarajevo International Airport|Rajlovac Air Force Base]]. }} Oružane snage Bosne i Hercegovine (OSBiH) jedinstvena su vojna sila Bosne i Hercegovine. Osnovane su 1. decembra 2005. ujedinjenjem dotadašnjih entitetskih vojski. Njen civilni zapovjednik jest Predsjedništvo Bosne i Hercegovine, dok su na vrhu zapovjednog lanca Ministarstvo odbrane i Zajednički štab OSBiH. Oružane snage podijeljene su na dva vida: [[Kopnena vojska Bosne i Hercegovine|Kopnenu vojsku]] i [[Ratno zrakoplovstvo i protivzračna odbrana Bosne i Hercegovine|Ratno zrakoplovstvo i protivzračnu odbranu]]. Organizacijski, sastoje se od Operativne komande (unutar koje djeluje pet brigada: tri pješadijske brigade, brigada zračnih snaga i protivzračne odbrane i brigade taktičke podrške) i Komande za podršku (komande za obuku i doktrinu, upravljanje personalom i logistiku). Imaju 9.200 pripadnika u aktivnom i 4.600 u rezervnom sastavu. Zadaci koji su povjereni Oružanim snagama jesu sljedeći:<ref>{{cite web|title=Ministarstvo odbrane BiH – Zadaci Oružanih snaga|url=http://www.mod.gov.ba/OS_BIH/nadleznosti/?id=21874|website=mod.gov.ba|access-date=21. 5. 2018|archive-date=8. 5. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140508021726/http://www.mod.gov.ba/OS_BIH/nadleznosti/?id=21874|url-status=dead}}</ref> * učešće u operacijama kolektivne sigurnosti, u operacijama za podršku miru i samoodbrani, uključujući i borbu protiv terorizma; * pružanje vojne odbrane Bosni i Hercegovini i njenim državljanima u slučaju napada; * pomoć civilnim organima u reagiranju na prirodne i druge katastrofe i nesreće; * protuminsko djelovanje u Bosni i Hercegovini; * ispunjenje međunarodnih obaveza Bosne i Hercegovine. === Vanjska politika i međunarodni odnosi === {{Glavni|Vanjska politika Bosne i Hercegovine|Članstvo Bosne i Hercegovine u međunarodnim organizacijama}} [[Datoteka:Diplomatic relations of Bosnia and Herzegovina.svg|mini|Međunarodni i diplomatski odnosi Bosne i Hercegovine]] Bosna i Hercegovina, kao međunarodno priznata i [[suverena država]], preko svojih nadležnih institucija, nastoji voditi dobrosusjedsku politiku i općenito vanjsku politiku na principima međusobnog uvažavanja i ravnoprvnosti kao i poštivanja suvereniteta država sa kojima nastoji izgraditi dobre međudržavne odnose. U svrhu ostvarivanja takvih univerzalnih načela vanjske politike, Bosna i Hercegovina teži ka saradnji na bilateralnom, regionalnom i globalnom planu. Prema Ustavu Bosne i Hercegovine, vođenje vanjske politike u isključivoj je nadležnosti državnog Predsjedništva. [[Pristupanje Bosne i Hercegovine Evropskoj uniji]], uz [[Pristupanje Bosne i Hercegovine NATO-u|pristupanje NATO-u]], jedan je od glavnih vanjskopolitičkih ciljeva Bosne i Hercegovine što je inicirano stupanjem na snagu [[Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju|Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju]] 1. juna 2015. Državama sa kojima je ratificiran ovaj sporazum ponuđena je mogućnost da, nakon što ispune neophodne uslove, postanu članice Evropske unije. Zbog toga je Bosna i Hercegovina jedan od potencijalni kandidata za pridruživanje EU.<ref>{{cite web|title=Evropska komisija – Kandidati i potencijalni kandidati za članstvo u EU|url=http://ec.europa.eu/enlargement/countries/index_en.htm|website=web.archive.org|access-date=21. 2. 2018|archive-date=26. 8. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110826005112/http://ec.europa.eu/enlargement/countries/index_en.htm|url-status=bot: unknown}}</ref> Bosna i Hercegovina usvojila je [[Akcioni plan za članstvo]] u [[NATO]]-u 23. aprila 2010, što je posljednji korak za puno članstvo u toj vojnoj organizaciji iako postoje oprečni unutardržavni stavovi prema članstvu. === Diskriminacija === [[Ustav Bosne i Hercegovine|Ustavom Bosne i Hercegovine]], a na osnovu odredaba člana IV i V, politički se diskriminiraju pripadnici naroda, koji ne pripadaju trima konstitutivnim narodima (Bošnjacima, Hrvatima i Srbima), time što nemaju pravo izbora u [[Dom naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine|Dom naroda Parlamentarne skupštine]] i [[Predsjedništvo Bosne i Hercegovine]]. Diskriminacija je potvrđena u [[Evropski sud za ljudska prava|Evropskom sudu za ljudska prava]] u [[Strasbourg]]<nowiki/>u presudom ''[[Sejdić i Finci protiv Bosne i Hercegovine]]''. == Administrativna podjela == {{Glavni|Administrativna podjela Bosne i Hercegovine}} [[Datoteka:Bih cantons sh.png|alt=|mini|245x245px|Karta BiH sa naznačenim entitetima, kantonima (FBiH) i Distriktom Brčko.]] Bosna i Hercegovina je nakon završetka rata administrativno podijeljena na dva entiteta i distrikt sa specijalnim statusom. Takvu teritorijalnu podjelu tretira međunarodni standard [[ISO 3166-2:BA]] koji za svaku administrativnu jedinicu unutar države (prva dva nivoa) definira međunarodnu dvodjelnu oznaku. Administrativne jedinice prvog nivoa su [[entitet]]i ([[Republika Srpska]] i [[Federacija Bosne i Hercegovine]]) i [[Brčko distrikt]]. Federacija Bosne i Hercegovine se do formiranja Brčko distrikta prostirala na približno 51% a Republika Srpska na 49% površine Bosne i Hercegovine. Entiteti su nastali [[Dejtonski sporazum|Dejtonskim sporazumom]] iz 1995. zbog ogromnih promjena u etničkoj slici zemlje. U Republici Srpskoj ovo je većinom bilo zbog [[Etničko čišćenje|etničkog čišćenja]] lokalnog bošnjačkog i hrvatskog stanovništva, a u dijelovima Federacije zbog odlaska ili etničkog čišćenja lokalnog srpskog stanovništva. Od 1996. ovlasti vlada oba entiteta u odnosu na državni nivo, odnosno Vijeće ministara znatno su smanjene. Ipak, iako je zemlja na putu ka svom državnom ujedinjeju, entiteti još imaju brojne nadležnosti. Drugi nivo političke podjele jest podjela Federacije Bosne i Hercegovine na [[Kantoni Federacije Bosne i Hercegovine|kantone]], kojih je deset i svi imaju uspostavljenu zakonodavnu, izvršnu i sudsku vlast. Neki su etnički mješoviti, pa su uspostavljeni posebni mehanizmi zaštite interesa konstitutivnih naroda. Najniži nivo političke podjele Bosne i Hercegovine je podjela na [[Općine Bosne i Hercegovine|općine]] i gradove. Bosna i Hercegovina sastoji se od 141 općine (71 u Federaciji Bosne i Hercegovine i 57 u Republici Srpskoj)<ref name="ASBIH">[http://bhas.ba/?option=com_content&view=article&id=52&itemid=80&lang=ba Informacije o Bosni i Hercegovnini na web portalu Agencije za statistiku BiH]</ref> i [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|24 službena grada]]. Općinama i gradovima rukovode općinska i gradska vijeća a dalje se dijele na [[Mjesna zajednica|mjesne zajednice]]. Gradovi Sarajevo i [[Istočno Sarajevo]] su podijeljeni na nekoliko općina. === Gradovi i općine === {{Glavni|Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|Općine Bosne i Hercegovine}}{{Najveći gradovi | ime = Najveći gradovi u Bosni i Hercegovini po broju stanovnika | ime_države_u_lokativu = Bosni i Hercegovini | drž_ref = po popisu stanovništva 2013. (Izvor:<ref>{{cite web |title=Popis 2013 BiH |url=http://www.popis.gov.ba/ |website=www.popis.gov.ba |access-date=29. 3. 2020}}</ref>) | list_by_pop = Spisak gradova u Bosni i Hercegovini | class = | int_ime = Administrativna podjela Bosne i Hercegovine | int_link = Entitet | grad_1 = Sarajevo | int_1 = Federacija BiH | stan_1 = 275.524 | img_1 = Sarajevo City Panorama.JPG | grad_2 = Banja Luka | int_2 = Republika Srpska | stan_2 = 185.042 | img_2 = Црква Свете Тројице Бања Лука.jpg | grad_3 = Tuzla | int_3 = Federacija BiH | stan_3 = 110.979 | img_3 = Tuzla View of Tuzla.jpg | grad_4 = Zenica | int_4 = Federacija BiH | stan_4 = 110.663 | img_4 = Zenica2007.jpg | grad_5 = Bijeljina | int_5 = Republika Srpska | stan_5 = 107.715 | grad_6 = Mostar | int_6 = Federacija BiH | stan_6 = 105.797 | grad_7 = Prijedor | int_7 = Republika Srpska | stan_7 = 89.397 | grad_8 = Brčko | int_8 = Brčko distrikt | stan_8 = 83.516 | grad_9 = Doboj | int_9 = Republika Srpska | stan_9 = 71.441 | grad_10 = Cazin | int_10 = Federacija BiH | stan_10 = 66.149 | grad_11 = Istočno Sarajevo | int_11 = Republika Srpska | stan_11 = 61.516 | grad_12 = Zvornik | int_12 = Republika Srpska | stan_12 = 58.856 | grad_13 = Živinice | int_13 = Federacija BiH | stan_13 = 57.765 | grad_14 = Bihać | int_14 = Federacija BiH | stan_14 = 56.261 | grad_15 = Gradiška | int_15 = Republika Srpska | stan_15 = 51.727 | grad_16 = Gračanica | int_16 = Federacija BiH | stan_16 = 45.220 | grad_17 = Lukavac | int_17 = Federacija BiH | stan_17 = 44.520 | grad_18 = Visoko | int_18 = Federacija BiH | stan_18 = 39.938 | grad_19 = Srebrenik | int_19 = Federacija BiH | stan_19 = 39.678 | grad_20 = Gradačac | int_20 = Federacija BiH | stan_20 = 39.340 | grad_21 = Livno | int_21 = Federacija BiH | stan_21 = 34.133 }} == Privreda == {{Glavni|Privreda Bosne i Hercegovine|Spisak preduzeća u Bosni i Hercegovini}} [[Datoteka:Bosnia and Herzegovina Exports Treemap 2017.svg|mini|284x284piksel|Izvoz Bosne i Hercegovine (2017)]] Uz [[Socijalistička Republika Makedonija|SR Makedoniju]] i [[Socijalistička Republika Crna Gora|SR Crnu Goru]], [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosna i Hercegovina]] se ubrajala u red siromašnijih republika [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavije]]. [[Poljoprivreda]] je uglavnom bila u privatnim rukama, ali posjedi su bili mali i neprofitabilni, dok se hrana uglavnom uvozila. I danas se vide posljedice centralnog planiranja privrede, a glavna je nevolja prevelik broj radnika u industriji. Za vrijeme socijalizma u Bosni i Hercegovini forsirana je teška i vojna industrija, pa je republika imala velik dio jugoslavenskih vojnih postrojenja. Tri i po godine ratovanja uništile su bosanskohercegovačku privredu i infrastrukturu, pa je proizvodnja pala za 80%. Nakon 1995. proizvodnja se malo oporavila (1996–1998), ali rast je znatno usporio 1999. BDP je i dalje duboko ispod nivoa 1990. Nezaposlenost je 2002. iznosila 40%. Teško je tačno ocijeniti stanje privrede jer, iako oba entiteta obavljavaju svoje statistike, statistike za cijelu državu su ograničene. Osim toga, službene statistike ne bave se sivom ekonomijom, koja je vrlo prisutna u cijeloj zemlji i svim segmentima društva. Glavni poljoprivredni proizvodi Bosne i Hercegovine jesu žitarice te razne vrste voća i povrća. Glavne su industrijske grane proizvodnja [[čelik]]a, [[Ugalj|uglja]], [[Željezo|željeza]], automobilska industrija, tekstilna industrija, proizvodnja [[duhan]]a, namještaja i prerada [[Nafta|nafte]]. Prema podacima za 2017, najviše proizvoda iz Bosne i Hercegovine izvezeno je u sljedeće države: [[Njemačka]] (14,25%), [[Hrvatska]] (11,67%), [[Italija]] (10,78%), [[Srbija]] (10%), [[Slovenija]] (8,75%), [[Austrija]] (8,16%) i [[Turska]] (3,67%).<ref name="KomoraBiH">{{cite web |title= Vanjskotrgovinska komora BiH – vanjskotrgovinska razmjena|url=http://komorabih.ba/vanjskotrgovinska-razmjena/?tarifa=Bosna+i+Hercegovina&godina2=2017&po_tarifi=PRIKA%C5%BDI|publisher=Komora BiH|access-date=15. 5. 2018}}</ref> S druge strane, u istom periodu najviše se uvozilo iz Hrvatske (16,05%), Srbije (13,71%), Njemačke (9,46%), Slovenije (9,19%) i Italije (8,76%).<ref name="KomoraBiH" /> Prema tome, najvažniji vanjskotrgovinski partneri Bosne i Hercegovine jesu Njemačka, Italija, Slovenija, Hrvatska i Srbija jer je s njima ostvareno više od polovine ukupne vanjskotrgovinske razmjene. == Infrastruktura == === Energetika === {{Glavni|Spisak elektrana u Bosni i Hercegovini}} {{Energetski izvori BiH}} Zahvaljujući socijalističkom naslijeđu, Bosna i Hercegovina posjeduje znatan broj energetskih objekata, s instaliranim energetskim kapacitetima koji zadovoljavaju potrebe za električnom energijom u državi, dok se viškovi proizvedene električne energije izvoze i čine znatan udio izvoza. S obzirom na hidropotencijal i velike rezerve uglja, najveći udio proizvedene električne energije još se ostvaruje iskorištavanjem bogatog hidropotencijala i sagorijevanjem fosilnih goriva, tj. uglja. Rijeke u Bosni i Hercegovini uglavnom su planinske (pogotovo gornji i srednji tok) i uz znatnu visinsku razliku izvora u odnosu na ušće, što im daje znatnu vrijednost [[Potencijalna energija|potencijalne energije]] idealan su obnovljivi izvor energije. Zahvaljujući tom faktoru i reljefu kroz koji protječu (uske doline i kanjoni), potencijalna energija mnogih vodotoka iskorištena je za proizvodnju električne energije. Gornji tokovi Drine, Neretve, Vrbasa, Une i drugih rijeka obiluju ogromnim hidropotencijalom, usljed čega su upravo na tim mjestima izgrađene najveće hidroelektrane u državi. Neke od takvih hidroelektrana jesu [[Hidroelektrana Salakovac|HE Salakovac]] (210 MW, izgrađena 1981), [[Hidroelektrana Grabovica|HE Grabovica]] (114 MW), [[Hidroelektrana Jablanica|HE Jablanica]] (180 MW, 1955), [[Hidroelektrana Višegrad|HE Višegrad]] (315 MW 1989), [[Hidroelektrana Jajce I|HE Jajce I]], [[Hidroelektrana Jajce II|HE Jajce II]], [[Hidroelektrana Trebinje I|HE Trebinje I]], [[Hidroelektrana Trebinje II|HE Trebinje II]]. === Saobraćaj === {{Glavni|Saobraćaj u Bosni i Hercegovini}} Bosna i Hercegovina ima izgrađenu infrastrukturu za odvijanje cestovnog, željezničkog i zračnog saobraćaja. Također, (gdje postoji nekoliko riječnih luka) moguć je i vodeni saobraćaj Savom, ali u ograničenoj mjeri. ==== Cestovni saobraćaj ==== {{Glavni|Spisak magistralnih puteva u Bosni i Hercegovini|Spisak autoputeva u Bosni i Hercegovini}} Cestovni promet u Bosni i Hercegovini odvija se na dva [[autoput]]a s ukupno 84,1&nbsp;km (''stanje: maj 2014''), 26 magistralnih i nekoliko stotina regionalnih cesta. Najduži autoput jest [[Autoput A1 (Bosna i Hercegovina)|Autoput A1]] ([[Odžak]] – [[Ploče]]), koji je od 2001. u izgradnji i od 340&nbsp;km izgrađeno je 52&nbsp;km, i to dionice [[Kakanj]] – [[Jošanica (Vogošća)|Jošanica]] i [[Kravice (Ljubuški)|Kravice]] – [[Bijača]]. Drugi autoput jest [[Autoput Gradiška–Banja Luka|Autoput Bosanska Gradiška–Banja Luka]], dužine 32,1&nbsp;km, koji povezuje istoimene gradove. Brojevi magistralnih cesta su brojevi iz nomenklature cesta [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavije]] iz 1987.<ref>{{Cite web |url=http://www.putevi-srbije.rs/pdf/Odluka_o_utvrdjivanju_magistralnih_puteva_lat.pdf |title=Odluka o utvrđivanju magistralnih puteva |work= Službeni list SFRJ 39/84 i 4/87 |access-date= 27. 5. 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924083350/http://www.putevi-srbije.rs/pdf/Odluka_o_utvrdjivanju_magistralnih_puteva_lat.pdf |archive-date=24. 9. 2015}}</ref> Odlukom [[Vlada Federacije Bosne i Hercegovine|Vlade Federacije Bosne i Hercegovine]] od 15. novembra 2014. magistralne ceste u Federaciji BiH preimenovane su novom nomenklaturom.<ref>[http://www.wegenwiki.nl/M1.8_%28Bosni%C3%AB-Herzegovina%29 M1.8 na ''wegenwiki.nl'' {{nl simbol}}]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.vladatk.kim.ba/Ministarstva/MTTS/2013/Kategorizacija_cesta_FBiH_11_11_2013.pdf |title=Kategorizacija cesta Federacije Bosne i Hercegovine |access-date=27. 5. 2014 |archive-date=7. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160307181132/http://vladatk.kim.ba/ministarstva/mtts/2013/kategorizacija_cesta_fbih_11_11_2013.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>Odluka o razvrstavanju cesta u autoceste i brze ceste, magistralne ceste i regionalne ceste, Vlada Federacije Bosne i Hercegovine</ref> U planu su još četiri autoputa i četiri brze ceste. Održavanje cesta je podiljeno po entitetima i dodijeljeno javnim preduzećima [[JP Ceste Federacije BIH|JP Ceste FBiH]], [[Autoceste Federacije Bosne i Hercegovine|JP Autoceste FBiH]], [[JP Putevi Republike Srpske]] i [[Autoputevi Republike Srpske|JP Autoputevi Republike Srpske]]. [[Datoteka:Znak-III-131-BIH.svg|x19px]] – Oznake za međunarodne ceste u Bosni i Hercegovini. [[Datoteka:Znak-III-132-BIH.svg|x19px]] – Oznake za autoput u Bosni i Hercegovini. [[Datoteka:Znak-III-133-BIH.svg|x19px]] – Oznake za brze ceste u Bosni i Hercegovini. [[Datoteka:Znak-III-134-BIH.svg|x19px]] – Oznake za magistralne ceste u Bosni i Hercegovini. [[Datoteka:R425-BIH.svg|x19px]] – Oznake za regionalne ceste u Bosni i Hercegovini. ==== Željeznički saobraćaj ==== {{Glavni|Željeznički saobraćaj u Bosni i Hercegovini}} Željeznički saobraćaj u Bosni i Hercegovini obavljaju dva operatora, tj. javna preduzeća: [[Željeznice Federacije Bosne i Hercegovine]], sa sjedištem u Sarajevu, i [[Željeznice Republike Srpske]], sa sjedištem u Doboju.<ref>{{Cite web |url=http://www.zrs-rs.com/index.php/kompanija/o-nama |title=Arhivirana kopija |access-date=30. 5. 2014 |archive-date=13. 6. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140613202712/http://www.zrs-rs.com/index.php/kompanija/o-nama |url-status=dead }}</ref> Za potrebe upravljanja postojećom željezničkom infrastrukturom osnovana je javna korporacija Željeznice Bosne i Hercegovine, sa sjedištem u Doboju. Ukupna dužina željezničkih pruga u državi iznosi 1.031&nbsp;km, od čega je u Federaciji BiH 608,495&nbsp;km. Najvažnije željeznički pravci jesu: * Ploče – Bosanski Šamac, na kojem je [[pruga Šamac – Sarajevo]] (dužina: 239&nbsp;km, izgrađena 1948) pravac je koji se od juga i glavne luke Ploče dolinama Neretve i Bosne pruža prema sjeveru države i dalje prema [[Srednja Evropa|srednjoj Evropi]] i povezuje mnoge privredne centre, kao što su Mostar, Konjic, Sarajevo, Kakanj, Zenica, Maglaj, Doboj) * Bihać – Zvornik (pravac koji povezuje zapadni dio države s istočnim, odnosno preko Srbije povezuje Bosnu i Hercegovinu s istočnom i jugoistočnom Evropom. ==== Zračni saobraćaj ==== {{Glavni|Aviosaobraćaj u Bosni i Hercegovini}} [[Datoteka:Bh air fleet.jpg|thumbnail|right|Pogled na terminal [[Međunarodni aerodrom Sarajevo|međunarodnog aerodroma Sarajevo]]]] Prema podacima iz 2013, u Bosni i Hercegovini postoje 24 [[aerodrom]]a.<ref name="aerodromi u BiH">{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html |title=Arhivirana kopija |access-date=27. 8. 2007 |archive-date=15. 3. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180315193211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html |url-status=dead }}</ref> Od toga je sedam aerodroma s [[asfalt]]iranom pistom sljedećih dužina: * 2.438 do 3.047 m (četiri aerodroma) * 1.524 do 2.437 m (jedan aerodrom) * do 914 m (dva aerodroma) i 17 aerodroma s neasfaltiranom pistom sljedećih dužina: * 1.524 do 2.437 m (jedan aerodrom) * 914 do 1,523 m (pet aerodroma) * do 914 m (11 aerodroma).<ref name="aerodromi u BiH" /> U Bosni i Hercegovini postoje četiri međunarodna aerodroma: {| class="wikitable" |- ! Aerodrom !! Oznaka !! Dužina piste ([[metar|m]]) !! Broj putnika |- | [[Međunarodni aerodrom Banja Luka]] || BNX || 2.500 ||139.886 (2021) |- |[[Međunarodni aerodrom Mostar]] || OMO || 2.400 ||1.374 (2021) |- | [[Međunarodni aerodrom Sarajevo]] || SJJ || 2.700 || 1.131.486 (2022)<ref>{{Cite web|url=https://www.sarajevo-airport.ba/Page/Statistika|title=Statistika - Međunarodni aerodrom Sarajevo|date=29. 10. 2022|website=www.sarajevo-airport.ba|publisher=[[Međunarodni aerodrom Sarajevo]]|access-date=29. 10. 2022}}</ref> |- | [[Međunarodni aerodrom Tuzla]] || TZL || 2.485 || 178.110 (2022)<ref>{{Cite web|url=https://tuzla-airport.ba/en/statistika/|title=Statistika – Međunarodni aerodrom Tuzla|date=29. 10. 2022|website=tuzla-airport.ba|publisher=[[Međunarodni aerodrom Tuzla]]|language=bs-BA|access-date=29. 10. 2022}}</ref> |} Međunarodni aerodrom Sarajevo (IATA: SJJ, ICAO: LQSA), poznat još i kao Aerodrom Butmir, najveći je i najprometniji aerodrom u Bosni i Hercegovini, a smješten je u sarajevskom predgrađu [[Butmir]]. Osim aerodroma, koriste se i [[heliodrom]]i, kojih je u Bosni i Hercegovini u 2013. registrirano šest.<ref name="aerodromi u BiH" /> == Demografija == [[Datoteka:Grafički prikaz stanovništva Bosne i Hercegovine.png|thumb|Grafički prikaz stanovništva Bosne i Hercegovine|204x204piksel]] {{Glavni|Demografija Bosne i Hercegovine}} [[Datoteka:BiH - Etnicki sastav po opstinama 2013 2.gif|thumb|Etnička struktura u BiH 2013.|201x201piksel]] {{Stubičasti dijagram |barwidth=150px|boja_stuba1=#228B22|boja_stuba2=#FF0000|boja_stuba3=#007FFF|cifra_stuba1=50.11|cifra_stuba2=30.78|cifra_stuba3=15.43|desno1=%|float=right|ime_stuba1=[[Bošnjaci]]|ime_stuba2=[[Srbi]]|ime_stuba3=[[Hrvati]]|naslov=Etničke grupe u Bosni i Hercegovini 2013|maks=100|boja_stuba4=#403021|cifra_stuba4=2.73|ime_stuba4=Ostali}} [[Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 2013.|Posljednji popis stanovništva]] proveden je od 1. do 15. oktobra 2013, prema stanju na dan 30. septembra 2013. u 24 sata, što se smatra referentnim datumom popisa.<ref name="Popis_2013">{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/popis.htm#_POPIS2013 |title= Uredbe o Popisu stanovništva u Bosni i Hercegovini 2103 godine |access-date=18. 5. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140111035218/http://fzs.ba/popis.htm#_POPIS2013 |archive-date=11. 1. 2014 |url-status=dead}}</ref> Popis je trebao biti organiziran od 1. do 15. aprila 2013, prema stanju na dan 31. marta 2013, ali je zbog tehničkih nedostataka opaženih tokom probnog popisa provedenog 2012<ref name="T">[http://www.tportal.hr/vijesti/svijet/244889/BiH-priprema-popis-stanovnistva-nejasno-pitanje-o-nacionalnosti.html '''''BiH priprema popis stanovništva, nejasno pitanje o nacionalnosti''''' Članak na ''tportal.hr'' o Popisu 2013.]</ref> kasnije odgođen za oktobar.<ref name="Zakon">{{Cite web |url=http://sllist.ba/glasnik/2012/broj10/Broj10.pdf |title='''''Zakon o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini''''' |access-date=19. 5. 2013 |archive-date=4. 10. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131004215421/http://sllist.ba/glasnik/2012/broj10/Broj10.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.vijeceministara.gov.ba/saopstenja/sjednice/saopstenja_sa_sjednica/default.aspx?id=14233&langTag=hr-HR Odluke 36. sjednice Vijeća ministara Bosne i Hercegovine]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot}}</ref> Prve preliminarne rezultate popisa 5. novembra 2013. objavila je [[Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine]]. Konačni rezultati popisa 2013. objavljeni su 30. juna 2016. Ove rezultate neke političke institucije [[Republika Srpska|Republike Srpske]] smatraju nevažećim zbog nesaglasnosti o metodologiji popisa. U Bosni i Hercegovini 2013. živjelo je 50,11% [[Bošnjaci|Bošnjaka]], 30,78% [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srba]] i 15,43% [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvata]], dok ostali čine 2,73%. Prema podacima američke agencije [[CIA]] iz 2000, u Bosni i Hercegovini živjelo je 48% Bošnjaka, 37,1% Srba, 14,3% Hrvata i 0,6% ostalih. Prema procjenama iste agencije iz 2004, Bosna i Hercegovina je imala 4.007.608 stanovnika. Procjene CIA-e iz 2017. navode da je u julu te godine u Bosni i Hercegovini živio 3.856.181 stanovnik. Prema domaćim procjenama, u [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciji Bosne i Hercegovine]] žive 2.517.972 stanovnika, a u [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]] 1.490.993. Prema popisu iz 1991, Bosna i Hercegovina je imala 43,47% Bošnjaka, 31,21% Srba i 17% Hrvata, dok se 6% ljudi izjasnilo kao [[Jugoslaveni]], a 2% kao ostali. Religijska podjela bila je slična nacionalnoj: 99% Hrvata su katolici, 90% Bošnjaka su muslimani i 95% Srba su pravoslavci. Podaci su se otad znatno promijenili jer je u ratu poginulo između 100.000 i 250.000 ljudi, a gotovo polovina stanovništva zemlje raseljena je. Prema spomenutom popisu, u Bosni i Hercegovini bilo je 40% muslimana, 31% pravoslavaca, 15% katolika, te 14% pripadnika ostalih vjeroispovijesti. 18,9% stanovništva mlađe je od 14 godina, 70,6% je između 15 i 64 godine, a 10,5% stanovnika starije je od 65 godina. Prosječna starost iznosi 35,9 godina. Za muškarce je ona 35,5 a za žene 36,2 godine. Broj stanovnika raste za otprilike 0,45% godišnje. {| class="wikitable" style="float:left; width:300px; font-size: 90%;" ! !! Broj <br>stanovnika<ref name="RP 2013">{{RP 2013}}</ref>!! % |- |'''Bosna i Hercegovina'''|| style="text-align:right;" |'''3.531.159'''|| style="text-align:right;" |'''100,00%''' |- |[[Federacija Bosne i Hercegovine]]|| style="text-align:right;" | 2.219.220 || style="text-align:right;" | 62,84% |- |[[Republika Srpska]]|| style="text-align:right;" | 1.228.423 || style="text-align:right;" | 34,78% |- |[[Brčko distrikt]]|| style="text-align:right;" | 83.516 || style="text-align:right;" | 2,36% |} {{raščistiti}} === Prema nacionalnosti === {{Stanovništvo prema nacionalnosti <!-- *** Gornji dio *** --> | ime naseljenog mjesta = Bosna i Hercegovina | vrsta naseljenog mjesta = država <!-- *** 2013 *** --> | 2013 ukupno = 3531159 | 2013 bosnjaci = 1769592 | 2013 srbi = 1086733 | 2013 hrvati = 544780 | 2013 ostali = 96539 | 2013 bez odgovora = 6460 <!-- *** 1991 *** --> | 1991 ukupno = 4377033 | 1991 muslimani = 1902956 | 1991 srbi = 1366104 | 1991 hrvati = 760852 | 1991 jugosloveni = 242682 | 1991 crnogorci = 10071 | 1991 makedonci = 1596 | 1991 slovenci = 2190 | 1991 albanci = 4295 | 1991 cesi = 590 | 1991 italijani = 732 | 1991 jevreji = 426 | 1991 madari = 893 | 1991 njemci = 470 | 1991 poljaci = 526 | 1991 romi = 8864 | 1991 rumuni = 162 | 1991 rusi = 297 | 1991 rusini = 133 | 1991 slovaci = 297 | 1991 turci = 267 | 1991 ukrajinci = 3929 | 1991 ostali = 17592 | 1991 nisu izjasnili = 14585 | 1991 regionalno = 224 | 1991 nepoznato = 35670 <!-- *** 1981 *** --> | 1981 ukupno = 4124256 | 1981 muslimani = 1630033 | 1981 srbi = 1320738 | 1981 hrvati = 758140 | 1981 jugosloveni = 326316 | 1981 crnogorci = 14114 | 1981 makedonci = 1892 | 1981 slovenci = 2755 | 1981 albanci = 4396 | 1981 cesi = 690 | 1981 italijani = 616 | 1981 zidovi = 343 | 1981 madari = 945 | 1981 njemci = 460 | 1981 poljaci = 609 | 1981 romi = 7251 | 1981 rumuni = 302 | 1981 rusi = 295 | 1981 rusini = 111 | 1981 slovaci = 350 | 1981 turci = 277 | 1981 ukrajinci = 4502 | 1981 ostali = 946 | 1981 nisu izjasnili = 17950 | 1981 regionalno = 3649 | 1981 nepoznato = 26576 <!-- *** 1971 *** --> | 1971 ukupno = 3746111 | 1971 muslimani = 1482430 | 1971 srbi = 1393148 | 1971 hrvati = 772491 | 1971 jugosloveni = 43796 | 1971 crnogorci = 13021 | 1971 makedonci = 1773 | 1971 slovenci = 4053 | 1971 albanci = 3764 | 1971 cesi = 871 | 1971 italijani = 673 | 1971 zidovi = 708 | 1971 madari = 1262 | 1971 njemci = 300 | 1971 poljaci = 757 | 1971 romi = 1456 | 1971 rumuni = 189 | 1971 rusi = 189 | 1971 rusini = 141 | 1971 slovaci = 279 | 1971 turci = 477 | 1971 ukrajinci = 5333 | 1971 ostali = 602 | 1971 nisu izjasnili = 8482 | 1971 regionalno = | 1971 nepoznato = 9598 <!-- *** 1961 *** --> | 1961 ukupno = 3277948 | 1961 muslimani = 842248 | 1961 srbi = 1406057 | 1961 hrvati = 711665 | 1961 jugosloveni = 275883 | 1961 crnogorci = 12828 | 1961 makedonci = 2391 | 1961 slovenci = 5939 | 1961 albanci = 3642 | 1961 cesi = 1083 | 1961 italijani = 717 | 1961 zidovi = 381 | 1961 madari = 1415 | 1961 njemci = 347 | 1961 poljaci = 801 | 1961 romi = 588 | 1961 rumuni = 113 | 1961 rusi = 934 | 1961 rusini ukrajinci = 6136 | 1961 slovaci = 272 | 1961 turci = 1812 | 1961 ostali = 811 | 1961 nisu izjasnili = | 1961 regionalno = | 1961 nepoznato = 1885 <!-- *** 1953 *** --> | 1953 ukupno = 2847459 | 1953 srbi = 1264372 | 1953 hrvati = 654229 | 1953 jugosloveni = 891800 <!-- *** 1948 *** --> | 1948 ukupno = 2564308 | 1948 srbi = 1136116 | 1948 hrvati = 614123 | 1948 neopredje muslimani = 788403 | 1948 rusini ukrajinci = 7883 | 1948 crnogorci = 3094 | 1948 slovenci = 4338 | 1948 siptari = 755 | 1948 makedonci = 675 | 1948 turci = 80 | 1948 madari = 532 | 1948 cesi = 1978 | 1948 rusi = 1316 | 1948 italijani = 964 | 1948 cigani = 442 | 1948 bugari = 94 | 1948 vlasi = 1 | 1948 njemci = 1174 | 1948 rumuni = 71 | 1948 slovaci = 274 | 1948 ostali nepoznato = 2964 <!-- *** 1921 *** --> | 1921 ukupno = 1890440 | 1921 srbi hrvati = 1826657 | 1921 slovenci = 4682 | 1921 cesi slovaci = 6377 | 1921 rusini = 8146 | 1921 poljaci = 3094 | 1921 rusi = 4338 | 1921 madari = 532 | 1921 nijemci = 755 | 1921 arnauti = 675 | 1921 turci = 80 | 1921 rumuni cincari = 71 | 1921 italijani = 964 }} === Religija === Prema popisu stanovništva iz 2013, [[islam]] je većinska religija u Bosni i Hercegovini, koju čini 51% stanovništva. Kršćanima se izjašnjava 46% populacije; od njih, Srpska pravoslavna crkva čini najveću grupu, što čini 31% stanovništva (od kojih većina identificiraju kao Srbi), a Rimokatolička crkva 15% (od kojih je većina identificiraju kao Hrvati). Najmanji skupine čine agnostici 0,3%, 0,8% ateisti, ostali 1,15%, a vjeru nije izjasnilo ili nije bilo odgovora od njih 1,1%. === Prema maternjem jeziku === {{Glavni|Jezici Bosne i Hercegovine}} Službeni jezici Bosne i Hercegovine su [[Bosanski jezik|bosanski]], [[Hrvatski jezik|hrvatski]] i [[Srpski jezik|srpski]]. Na popisu 2013. objavljeno je da bosanski kao maternji koristi 1.866.585 stanovnika (52,9%), srpski koristi 1.086.027 (30,8%), dok hrvatski koristi 515.481 (14,5%) stanovnika. Prema istim podacima, ostale jezike upotrebljava 63.066 stanovnika Bosne i Hercegovine (1,8%). === Prema spolu === {{Stanovništvo prema spolu <!-- *** Gornji dio *** --> | ime naseljenog mjesta = Bosna i Hercegovina | vrsta naseljenog mjesta = država <!-- *** 2013 *** --> | 2013 ukupno = 3531159 | 2013 muskarci = 1732270 | 2013 zene = 1798889 <!-- *** 1991 *** --> | 1991 ukupno = 4377033 | 1991 muskarci = 2183795 | 1991 zene = 2193238 <!-- *** 1981 *** --> | 1981 ukupno = 4124256 | 1981 muskarci = 2050913 | 1981 zene = 2073343 <!-- *** 1971 *** --> | 1971 ukupno = 3746111 | 1971 muskarci = 1834600 | 1971 zene = 1911511 <!-- *** 1961 *** --> | 1961 ukupno = 3277948 | 1961 muskarci = 1599665 | 1961 zene = 1678283 <!-- *** 1953 *** --> | 1953 ukupno = 2847459 | 1953 muskarci = 1385559 | 1953 zene = 1461900 <!-- *** 1948 *** --> | 1948 ukupno = 2564308 | 1948 muskarci = 1236932 | 1948 zene = 1327376 <!-- *** 1931 *** --> | 1931 ukupno = 2323555 | 1931 muskarci = 1185040 | 1931 zene = 1138515 <!-- *** 1921 *** --> | 1921 ukupno = 1890440 | 1921 muskarci = 966209 | 1921 zene = 924231 <!-- *** 1910 *** --> | 1910 ukupno = 1898044 | 1910 muskarci = 994854 | 1910 zene = 903192 <!-- *** 1895 *** --> | 1895 ukupno = 1568092 | 1895 muskarci = 828190 | 1895 zene = 739902 <!-- *** 1885 *** --> | 1885 ukupno = 1336091 | 1885 muskarci = 705025 | 1885 zene = 631066 <!-- *** 1879 *** --> | 1879 ukupno = 1158440 | 1879 muskarci = 607789 | 1879 zene = 550651 }} === Zdravstvo === Zdravstvo je u nadležnosti entiteta, kao i podijeljenoj nadležnosti entiteta i kantona (Federacija BiH), odnosno u nadležnosti Brčko distrikta. U Bosni i Hercegovini trenutno su na snazi tri zakona o zdravstvenoj zaštiti i tri zakona o zdravstvenom osiguranju. Odredbe tih propisa uglavnom su usklađene. U Federaciji BiH postoji Federalno ministarstvo zdravstva i deset kantonalnih ministarstava zdravstva, kao i Zavod za zdravstveno osiguranje i reosiguranje Federacije BiH i kantonalni zavodi. Republika Srpska ima Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite i Fond zdravstvenog osiguranja, dok u Brčko distriktu postoji Odjel za zdravstvo i ostale usluge pri Vladi Distrikta, te Fond zdravstvenog osiguranja distrikta. Na entitetskom nivou uspostavljene su i agencije za akreditaciju u zdravstvu: Agencija za kvalitet i akreditaciju u zdravstvu u Federaciji BiH i Agencija za certifikaciju, akreditaciju i unapređenje kvaliteta zdravstvene zaštite Republike Srpske. Na nivou države postoji Odsjek za zdravstvo pri Ministarstvu civilnih poslova. Najvažniji propis za cijelu Bosnu i Hercegovinu jest Zakon o lijekovima i medicinskim sredstvima.<ref>{{Cite web|url=https://www.researchgate.net/publication/255701082_Sistem_zdravstva_u_Bosni_i_Hercegovini_stanje_i_pravci_moguce_reforme|title=Sistem zdravstva u Bosni i Hercegovini: stanje i pravci moguće reforme|last=Mujkić|first=Ervin|date=|website=|publisher=|access-date=}}</ref> ==Obrazovanje== {{Glavni|Obrazovanje u Bosni i Hercegovini}} [[Datoteka:Visici skola.JPG|mini|243x243piksel|Osnovna škola "Lipanjske zore" u Višićima]] Obrazovanje u Bosni i Hercegovini ima dugu tradiciju. U [[Tolisa (Orašje)|Tolisi]] je 1823. otvorena prva narodna osnovna škola u Bosni i Hercegovini, koju je podigao tadašnji župnik fra [[Ilija Starčević]]. Prvi učitelj bio je [[Ilija Boričić]] iz [[Slavonija|Slavonije]]. Škola je zatvorena nakon 15 godina, a ponovo obnovljena 1843.<ref name="IG">[[Ignacije Gavran]], ''Suputnici bosanske povijesti'', Svjetlo riječi, Sarajevo-Zagreb 2010.</ref> Prva školska ustanova koja je bila preteča visokog obrazovanja u Bosni i Hercegovini jest [[Gazi Husrev-begova medresa]], koja je osnovana 8. januara 1537.<ref>http://www.rijaset.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=81:gazi-husrev-begova-medresa&catid=66&Itemid=223{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot}}</ref> Godine 1887. za vrijeme ''de facto'' [[Bosna i Hercegovina u Austro-Ugarskoj|austrougarske aneksije Bosne i Hercegovine]], osnovana je [[Pravna šerijatska škola]], koja je počela s petogodišnjim programom obrazovanja.<ref>{{Cite web |url=http://www.sarajevo.ba/en/stream.php?kat=145 |title=Arhivirana kopija |access-date=3. 2. 2014 |archive-date=10. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150910081056/http://www.sarajevo.ba/en/stream.php?kat=145 |url-status=dead }}</ref> === Obrazovni sistem === Obrazovni sistem u Bosni i Hercegovini sastoji se iz četiri nivoa obrazovanja:<ref name="obrazovanje u BiH">{{Cite web |url=http://www.mcp.gov.ba/org_jedinice/sektor_obrazovanje/osnovne_inf/?id=2021 |title=Arhivirana kopija |access-date=3. 2. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180919191847/http://www.mcp.gov.ba/org_jedinice/sektor_obrazovanje/osnovne_inf/?id=2021 |archive-date=19. 9. 2018 |url-status=dead }}</ref> * predškolski odgoj i obrazovanje * osnovno obrazovanje * srednje obrazovanje * visoko obrazovanje. Sistem obrazovanja u BiH je u velikoj mjeri decentralizovan i uglavnom je u nadležnosti entiteta i kantona. Međutim, unutar državnog ministarstva za civilne poslove postoji sektor za obrazovanje. Kao rezultat reformi u oblasti obrazovanja, na nivou BiH usvojeno je pet strategija iz ove oblasti a to su:<ref name="obrazovanje u BiH" /> * Strateški pravci razvoja predškolskog odgoja i obrazovanja u Bosni i Hercegovini; * Strategija razvoja stručnog obrazovanja i obuke u BiH za period 2007–2013; * Strateški pravci razvoja obrazovanja u BiH, sa planom sprovođenja istog programa za vrijeme 2008–2015; * Mapa puta i plan aktivnosti za uključivanje BiH u EU programe za cjeloživotno učenje i * Mladi u akciji. Osim toga, usvojeno je i sedam osnovnih strategija i smjernica za provođenje [[Bolonjska deklaracija|bolonjskog]] procesa:<ref name="obrazovanje u BiH" /> * Okvir za visokoškolske kvalifikacije u Bosni i Hercegovini; * Provođenje okvira za visokoškolske kvalifikacije u Bosni i Hercegovini; * Standardi i smjernice za osiguranje kvaliteta u visokom obrazovanju u Bosni i Hercegovini; * Preporuke za provođenje osiguranja kvaliteta u visokom obrazovanju u Bosni i Hercegovini; * Državni akcioni plan za priznavanje kvalifikacija u Bosni i Hercegovini; * Model dodatka diplomi za Bosnu i Hercegovinu * Priručnik za korisnike za model dodatka diplomi za Bosnu i Hercegovinu. === Visoko obrazovanje === Visokoškolsko obrazovanje u Bosni i Hercegovini se odvija preko nekoliko [[Javni univerzitet|javnih]] i [[Privatni univerzitet|privatnih univerziteta]] i samostalnih visokoškolskih ustanova različitog tipa. Najstariji i ujedno i najveći univerzitet u državi je [[Univerzitet u Sarajevu]]. === Segregacija === U nekim osnovnim školama prisutna je [[segregacija]] djece, nazvana [[Dvije škole pod jednim krovom]], gdje hrvatska i bošnjačka djeca u istoj zgradi pohađaju nastavu, ali s odvojenim ulazima i drugim nastavnim planom i programom. Segregacija djelomično postoji i u srednjim školama. == Dokumenti == [[Datoteka:Bosnia and Herzegovina Passport.png|mini|260x260piksel|Izgled korica [[Pasoš Bosne i Hercegovine|pasoša Bosne i Hercegovine]].]] === Pasoš === {{Glavni|Pasoš Bosne i Hercegovine}} [[Pasoš Bosne i Hercegovine]] jest putna isprava koja se izdaje državljanima Bosne i Hercegovine. Osim uobičajenog pasoša, za državljane Bosne i Hercegovine se izdaju i sljedeće specifične verzije ove putne isprave: diplomatski pasoš, službeni pasoš i zajednički pasoš. Institucije nadležne za izdavanje pasoša su Ministarstva unutrašnjih poslova izuzev diplomatskih koje izdaje [[Ministarstvo vanjskih poslova Bosne i Hercegovine|Ministarstvo vanjskih poslova]] i službenih pasoša koje izdaje [[Ministarstvo civilnih poslova Bosne i Hercegovine]]. === Lična karta === [[Datoteka:BH ID Card front.jpg|mini|182x182piksel|Izgled prednje strane [[Lična karta Bosne i Hercegovine|lične karte Bosne i Hercegovine]].]] {{Glavni|Lična karta Bosne i Hercegovine}}[[Lična karta Bosne i Hercegovine]] jest obavezni [[identifikacioni dokument]], odnosno javna isprava kojom se dokazuje identitet, činjenica mjesta i datuma rođenja, prebivališta odnosno boravišta za raseljeno lice i [[Državljanstvo Bosne i Hercegovine|državljanstva]] Bosne i Hercegovine. Pravo podnošenja zahtjeva za izdavanje lične karte imaju svi državljani Bosne i Hercegovine koji su rezidenti države i stariji od 15 godina, međutim obavezni su je posjedovati svi državljani stariji od 18 godina.<ref name=":02">{{Cite web|url=https://www.iddeea.gov.ba/bs/licna-karta-2-2/|title=Lična karta – IDDEEA|language=bs-BA|access-date=12. 6. 2024}}</ref> Izdaje se sa rokom važenja od 10 godina za punoljetne osobe, 2 godine za maloljetne osobe i trajno za osobe starije od 60 godina. Izdavanje, poništavanje i zamjenu ličnih karata, u okviru svoje nadležnosti, u [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciji Bosne i Hercegovine]] vrše [[Kantoni Federacije Bosne i Hercegovine|kantonalna]] ministarstva unutarnjih poslova, u [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]] [[Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srpske|Ministarstvo unutarnjih poslova RS]]-a i u [[Brčko distrikt]]u Odjeljenje za javni registar.<ref name=":02" /> == Međunarodne integracije == Bosna i Hercegovina od ponovnog stjecanja nezavisnosti 1992. postala je članica mnogih međunarodnih organizacija i u kontinuiranom je procesu integriranja u sve važnije međunarodne organizacije. Kao najvažniji ciljevi vanjske politike navode se pristupanje Evropskoj uniji i NATO-u. U okviru Vijeća ministara Bosne i Hercegovine uspotavljena je i [[Direkcija za evropske integracije]] kao stalno, samostalno i stručno tijelo, čija je glavna uloga koordiniranje procesa evropskih integracija na nivou države. === Pristupanje Evropskoj uniji === {{Glavni|Pristupanje Bosne i Hercegovine Evropskoj uniji}} Dana 20. juna 2018. [[Evropska komisija]] poslala je 655 pitanja u Upitniku. Tadašnji predsjedavajući Predsjedništva Bosne i Hercegovine [[Milorad Dodik]] predao je odgovore na dodatna pitanja 5. marta 2019. U maju 2019. Evropska komisija objavila je Mišljenje o prijemu Bosne i Hercegovine. Dana [[15. decembar|15. decembra]] 2022. godine Bosna i Hercegovina dobija službeni status kandidata. === Integracija u NATO === {{Glavni|Pristupanje Bosne i Hercegovine NATO-u}} Iako još nije završen proces registriranja nepokretne vojne imovine Bosne i Hercegovine i njeno definiranje kao vlasništva države Bosne i Hercegovine, NATO je odobrio aktiviranje Akcijskog plana za članstvo Bosne i Hercegovine u toj organizaciji i pozvao Bosnu i Hercegovinu da dostavi Godišnji nacionalni program 5. decembra 2018. Zamjenik američkog državnog sekretara [[John Sullivan]] izjavio je{{izvor}} 17. decembra da [[SAD]] podržava napore Bosne i Hercegovine za priključenje NATO-u i odbacio prigovore nekih političkih partija, rekavši pri tome da će ''Washington snažno reagirati na svaku prijetnju stabilnosti države''. Od jula 2019. Bosna i Hercegovina nije dostavila svoj Godišnji nacionalni program zbog [[Veto|veta]] od strane [[Milorad Dodik|Milorada Dodika]], člana predsjedništva iz srpskog naroda. Pitanje je spriječilo i formiranje vlasti nakon [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2018.|općih izbora 2018.]] Ipak, 19 novembra 2019. Dodik je pristao na slanje ANP-a (Programa reformi), čime je odblokirano formiranje vlasti u državi. == Kultura == {{Glavni|Kultura Bosne i Hercegovine}} Bosna i Hercegovina ima bogatu kulturu koja je imala veliki utjecaj na ostale zemlje [[Balkan]]a i Evrope. Ona se ispoljavala na raznim područjima ljudske djelatnosti, a uključivala je muziku, književnost, film, likovnu i primijenjenu umjetnost, te dizajn i savremene medije. Iz Bosne i Hercegovine su porijeklom dvojica dobitnika [[Nobelova nagrada|Nobelove nagrade]]: [[Vladimir Prelog]] dobio ju je za hemiju, a [[Ivo Andrić]] za književnost. Glavni grad [[Sarajevo]] je bio domaćin [[Zimske olimpijske igre 1984.|14. Zimskih olimpijskih igara]]. === Arhitektura === [[Datoteka:VijećnicaSarajevo (3).JPG|thumb|right|187x187px|[[Sarajevska vijećnica|Vijećnica]] – [[Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine]] u Sarajevu, izgrađena 1894. u [[pseudomaurski stil|pseudomaurskom stilu]]]] {{Glavni|Arhitektura Bosne i Hercegovine}} Tokom hiljadugodišnjeg postojanja Bosna i Hercegovina našla se pod utjecajem različitih kultura i civilizacija te je dugo bila svojevrsna granica između zapadnog i istočnog (orijentalnog) utjecaja, poprimajući i zadržavajući specifičnosti s obje strane, što je rezultiralo raznovrsnom arhitekturom, koja je važno naslijeđe te države. === Muzika === [[Datoteka:Sargija.svg|mini|[[Šargija]] – koriste je [[Bosanci]] u izvođenju izvorne bosanske muzike]] {{Glavni|Muzika u Bosni i Hercegovini}}Bosna i Hercegovina pripada krugu zemalja u kojem [[muzika]] ima dugu i vrijednu tradiciju koja se i danas njeguje. Narodna muzika Bosne i Hercegovine je mješavina raznih balkanskih utjecaja, u kojoj se susreću najrazličitiji motivi i žanrovi. Znatan utjecaj na bosanskohercegovačku narodnu muzičku tradiciju je imala orijentalna islamska civilizacija kroz Osmanlije. Proces akulturacije je trajao intenzivno gotovo četiri stoljeća, a tragovi su jasno vidljivi i danas kroz razne oblike izražavanja narodne muzike. To se prvenstveno odnosi na korištenje nekih vrsta [[Puhački instrumenti|puhačkih]] i žičanih instrumenata s dugim vratom u obliku lutnje, u narodu poznatih pod zajedničkim imenom [[tambura]]. Poznate su i pjesme koje su se pjevale uz istovremeno okretanje tepsije (tepsijanje), vjenčane pjesme koje se odnose na običaj "knivanja" mlade, gradske ljubavne pjesme – [[Sevdalinka|sevdalinke]], [[Sefardi|sefardske]] romanse na [[ladino]] jeziku, kao i melodijsko-poetske oblike islamske, katoličke i pravoslavne duhovne muzike. Tokom [[Austro-Ugarska|austrougarske]] vladavine (1878–1914) dat je evropski pečat i duh zapadne civilizacije orijentalnom načinu života - kulturnim obrascima nastalim kao mješavina između srednjovjekovne bosanske tradicije i orijentalne islamske civilizacije. Rezultat tih "susreta" vidljiv je u arhitekturi i drugim umjetnostima, koje čine temelj modernog bosanskohercegovačkog društva. Uporedo s narodnom muzikom, posljednjih decenija u Bosni i Hercegovini razvili su se i novi žanrovi ([[pop]], [[šlager]], [[šansona]], [[džez]], [[rokenrol]], [[heavy metal]], [[Hip-hop muzika|hip-hop]], [[House muzika|house]], [[techno]]). === Književnost === {{Glavni|Bosanskohercegovačka književnost}} [[Bosanskohercegovačka književnost|Bosanskohercegovačku književnost]] čine mnoga poznata djela, pisana perima napoznatijih književnika Bosne i Hercegovine. [[Ivo Andrić]] je najvažniji predstavnik domaće književnosti i dobitnik [[Nobelova nagrada za književnost|Nobelove nagrade za književnost]] 1961. za "''kompletan književni opus o historiji jednog naroda''". Vrhunac tog rada je bio roman ''[[Na Drini ćuprija]]''. Tokom osmanlijskog doba mnogi pisci iz Bosne i Hercegovine bili su poznati u orijentalnom svijetu, a u samoj Bosni razvija se [[alhamijado književnost]]. === Film === {{Glavni|Bosanskohercegovački film|Spisak bosanskohercegovačkih filmova}} Važan dio kulturnog stvaralaštva Bosne i Hercegovine čini [[Spisak bosanskohercegovačkih filmova|bosanskohercegovačka kinematografija]]. [[Spisak bosanskohercegovačkih producenata|Filmovi iz Bosne i Hercegovine]] u prve dvije decenije nakon [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]] obrađivali su mahom teme iz narodne revolucije i rata, uključujući i poznate bitke partizana protiv stranih okupatora i domaćih izdajnika: filmovi ''[[Kozara (film)|Kozara]]'', ''[[Bitka na Sutjesci (film)|Sutjeska]]'', ''[[Bitka na Neretvi (film)|Bitka na Neretvi]]'', ''[[Valter brani Sarajevo]]''. Prvi uspjesi domaćeg filma desili su se tokom kasnih 1970-ih i 1980-ih, kad je stvoren i poseban bosanskohercegovački filmski izraz. Filmovi su mahom obrađivali socijalne teme, nerijetko i kao socijanu kritiku na račun socijalističkog društva, a povremeno bi se našlo mjesto i za savremene, urbane teme, na koje su ipak uglavnom obrađivali autori iz drugih centara. Nagradu [[Akademija filmskih umjetnosti i nauka|Američke filmske akademije]] ''[[Oscar]]'' u kategoriji za [[Oscar za najbolji strani film|najbolji strani film]] 2002. dobila je ''[[Ničija zemlja (film)|Ničija zemlja]]'' u režiji [[Danis Tanović|Danisa Tanovića]]. Film ''[[Remake (film)|Remake]]'' iz 2003. u režiji [[Dino Mustafić|Dine Mustafića]], rađen po scenariju [[Zlatko Topčić|Zlatka Topčića]], na međunarodnim filmskim festivalima dobio je nekoliko nagrada i postigao veliku gledanost. Uspjeh je imao i film [[Pjer Žalica|Pjera Žalice]] ''[[Gori vatra]]'', kao i njegov sljedeći projekt, ''[[Kod amidže Idriza]]''. U kategoriji kratkog filma ''[[10 minuta]]'' režisera [[Ahmed Imamović|Ahmeda Imamovića]] dobitnik je nagrade "Najbolji kratki film Evrope" 2002. Posebnu pažnju dobio je film ''[[Grbavica (film)|Grbavica]]'' režiserke [[Jasmila Žbanić|Jasmile Žbanić]], koji je nagrađen [[Zlatni medvjed|Zlatnim medvjedom]] na festivalu [[Berlinale]] 2006. Film ''[[Ostavljeni]]'' iz 2010. režisera [[Adis Bakrač|Adisa Bakrača]] i scenarista [[Zlatko Topčić|Zlatka Topčića]] osvaja nagrade na filmskim festivalima širom svijeta, između ostalog, Zlatnu arenu za najbolju glavnu mušku ulogu, Nagradu za režiju u [[Pariz]]u i tri nagrade na Filmskom festivalu u [[Hollywood]]u. === Gastronomija === {{Glavni|Bosanska kuhinja}} [[Datoteka:Sarajevo Ćevapi (1).JPG|mini|207x207piksel|[[Ćevapi]]|alt=]] [[Bosanska kuhinja]] je, pored svojih specifičnosti, poprimila u znatnoj mjeri utjecaj pojedinih [[Sredozemlje|mediteranskih]] i zapadnoevropskih kuhinja. Jela bosanske kuhinje su slična jelima [[Turska|turske]], [[Grčka|grčke]] i drugih sličnih kuhinja. Zbog dugotrajne [[Austro-Ugarska|austrougarske]] uprave, u njoj se osjete i utjecaji [[Centralna Evropa|centralne Evrope]]. Bosanska kuhinja koristi mnogo začina, obično u malim količinama. Većina jela su blaga, kuhana s malo vode. Sosovi su gotovo u potpunosti prirodni. Tipični sastojci jela bosanske kuhinje su [[paradajz]], [[krompir]], [[crveni luk|luk]], [[bijeli luk]], [[paprika]], [[Krastavac|krastavci]], [[mrkva]], [[kupus]], [[gljive]], [[špinat]], tikvice i [[grah]]. Od začina najčešće se koristi mljevena [[paprika]], [[biber]], [[peršun]], [[Lovor|lovorov list]] i [[celer]]. Kao dodatak jelima u bosanskoj kuhinji često se koriste [[mlijeko]], [[kajmak]] i [[pavlaka]]. Slatkim jelima se dodaju [[cimet]] i [[klinčić]]. Jela od mesa su od [[Piletina|piletine]], govedine ili janjetine. Za bosansku kuhinju specifično je pripremanje jela ispod [[sač]]a (peke), pri čemu se pripremljene namirnice, poklopljene metalnim zvonom, spremaju u žaru. Region [[Hercegovina|Hercegovine]] je pogodan za uzgajanje [[vino]]ve loze i proizvodnju vina, dok se u [[Bosna|Bosni]] [[rakija]] dobija od [[šljiva]] i [[jabuka]]. [[Kahva]] se pije iz [[fildžan]]a, uz [[rahatlokum]]. Tradicionalna jela su [[baklava]], [[Hurmašica|hurmašice]], [[Tufahija|tufahije]], [[sarma]], [[ćevapi]], [[halva]], [[burek]], [[Tulumba|tulumbe]], [[Pita|pite]] ([[sirnica]], [[zeljanica]], [[krompiruša]]. Danas se tradicionalna jela najčešće spremaju za praznike. === Religija === {{Glavni|Religija u Bosni i Hercegovini}} [[Datoteka:Sarajevo Kaisermoschee.JPG|mini|[[Careva džamija (Sarajevo)|Careva džamija]]]] Prisutnost tri [[religija|religije]] u Bosni i Hercegovini imala je utjecaj na kulturni razvoj zemlje. Najvažniji eksponat [[Zemaljski muzej Bosne i Hercegovine|Zemaljskog muzeja]] u Sarajevu jest [[Sarajevska hagada]], tradicionalna [[Jevreji|jevrejska]] knjiga koju su [[Sefardi]] donijeli u [[Sarajevo]] po svom progonu iz [[Španija|Španije]]. Orijentalno naslijeđe Bosne i Hercegovine vidi se i u brojnim impresivnim primjerima orjentalne, sakralne i svjetovne arhitekture iako je dio objekata srušen ili uništen tokom vremena, posljednji put u rata 1992–1995. Među najpoznatije objekte iz osmanlijskog perioda spadaju [[Begova džamija|Begova]] i [[Careva džamija (Sarajevo)|Careva džamija]] u Sarajevu, [[Aladža džamija]] u Foči, džamija [[Ferhat-pašina džamija|Ferhadija]] u Banjoj Luci te džamije u [[Mostar]]u, [[Travnik]]u i [[Livno|Livnu]]. Bosna i Hercegovina posebno je poznata i po mostovima iz osmanlijskog perioda, gdje posebno treba izdvojiti [[Stari most]] u [[Mostar]]u, [[Most Mehmed-paše Sokolovića]] u [[Višegrad]]u, [[Arslanagića most]] u [[Trebinje|Trebinju]] te repliku Starog mosta u Mostaru u umanjenoj verziji na [[Bistrica (Plovuča)|Bistrici]] u [[Livno|Livnu]].{{cn}} [[Datoteka:Fojnica.PNG|mini|lijevo|[[Franjevački samostan u Fojnici]]]] [[Datoteka:Visegrad bridge by Klackalica.jpg|mini|[[Most Mehmed-paše Sokolovića]]]] Crkvena arhitektura Bosne i Hercegovine sastoji se od nekoliko stilova, ovisno od vremena u kojem je građena, odnosno kojem crkvenom krugu pripada. Tako bosanske katoličke crkve u gotovo cijeloj zemlji njeguju neki posebni "bosanski" stil vitkih zvonika sa visokim, kosim krovovima i tako se harmonično uklapaju u gradski ili seoski krajolik. Najpoznatije rimokatoličke crkve u Bosni izgrađene su u Sarajevu, Travniku, Bugojnu, Livnu, Jajcu i Bihaću, dok su najvažniji samostani [[Franjevci|franjevačke provincije Bosna srebrena]] u Fojnici, Visokom, Kreševu, Kaknju i Livnu. Sakralni objekti rimokatoličke crkve u Hercegovini imaju uglavnom primorsko-mediteranski karakter (baš kao i pravoslavne crkve i objekti), građeni su od bijelog kamena, a odlikuje ih gotovo minimalistički stil, koji se u novijoj arhitekturi dijelom naslanja i na kubizam i savremene tokove crkvene arhitekture u svijetu. Ovdje su poznate Duvanjska bazilika u Tomislavgradu, te crkve i samostani u Širokom Brijegu, Čapljini i Mostaru.{{cn}} Pravoslavne crkve, manastiri i objekti u sjevernijim dijelovima zemlje, pogotovo uz rijeku Drinu ne razlikuju se previše od sličnih crkvenih objekata u Srbiji, što upućuje na činjenicu da su ih gradili isti majstori. Ovi su se pak u dijelu srpske-crkvene arhitekture vodili principima crkvene gradnje na zapadnom Mediteranu, tako da pravoslavne crkve u Bosni imaju uvijek iznova slične motive, koji podsjećaju na gradnju u [[Italija|Italiji]], [[Francuska|Francuskoj]] i [[Dalmacija|Dalmaciji]]. Najpoznatije pravoslavne crkve izgrađene u [[Sarajevo|Sarajevu]], [[Banja Luka|Banjoj Luci]], [[Mostar]]u, [[Tuzla|Tuzli]], [[Trebinje|Trebinju]], [[Livno|Livnu]] i [[Bosanska Krupa|Bosanskoj Krupi]]. Novovjeki pravoslavni crkveni objekti po mnogim gradovima, pogotovo u Republici Srpskoj, danas nalikuju kopijama Sopoćana, Mileševa ili Gračanice ili su u skladu sa bizantskim stilom, tako da bosanskoj urbanoj arhitekturi daju novi pečat. Primjer je [[Crkva svetog Vasilija Ostroškog (Istočno Sarajevo)|Crkva svetog Vasilija Ostroškog]] u Istočnom Sarajevu.{{cn}} === Mediji === {{Glavni|Mediji u Bosni i Hercegovini|Televizija u Bosni i Hercegovini|Spisak radiostanica u Bosni i Hercegovini}} U Bosni i Hercegovini trenutno izlazi nekoliko dnevnih listova. Nakon nekoliko decenija primat najtiražnijeg i najutjecajnijeg dnevnog lista u državi od najstarijih dnevnih novina ''[[Oslobođenje|Oslobođenja]]'' preuzeo je sarajevski ''[[Dnevni avaz]]''. Nakon neuspjele privatizacije i decenija izlaženja 2000-tih ugašene su sarajevske ''Večernje novine'', čiji je dnevni tiraž 1980-ih prelazio 100.000 primjeraka, po čemu su u tom periodu bile pete dnevne novine po tiražu u tadašnjoj Jugoslaviji.<ref>{{cite web |title=Večernje novine: List kojeg nigdje nema – crni jubilej 2000–2015 |url=https://depo.ba/clanak/131042/vecernje-novine-list-kojeg-nigdje-nema-crni-jubilej-2000-2015 |website=depo.ba/ |access-date=10. 7. 2020}}</ref> Od ostalih dnevnih listova tu su još banjalučke ''[[Nezavisne novine]]''. Osim dnevnih novina, u Bosni i Hercegovini objavljuje se i sedmična i periodična štampa, časopisi i magazini koji uglavnom obrađuju političke, ali i sve druge aktualne teme. Najpoznatiji politički magazini jesu ''[[Dani (časopis)|BH Dani]]'', ''[[Slobodna Bosna]]'', ''[[Ljiljan (magazin)|Ljiljan]]'', ''[[Start (magazin)|Start]]'' i drugi. U vremenu interneta sve više novina ukida printana izdanja, zadržavajući samo internetska. U Bosni i Hercegovini uspostavljen je javni radio-televizijski sistem, koji se sastoji od tri zasebne radio-televizije i to državne [[Bosanskohercegovačka radio-televizija|Radiotelevizije Bosne i Hercegovine]] ([[BHTV]] 1 i [[BH Radio 1]]) te entitetskih emitera RTVFBiH ([[Federalna televizija|FTV]] i [[Radio Federacije Bosne i Hercegovine|Radio FBiH]]) i [[Radiotelevizija Republike Srpske]] (RTRS). Medijsku sliku u zemlji upotpunjuje i nekoliko privatnih televizija: [[OBN (TV-kanal)|OBN]], [[NTV Hayat]] i [[Nova BH]], čiji zemaljski signal pokriva najveći dio teritorije BiH kao i nekoliko regionalnih radiotelevizija čiji je program namijenjen stanovništvu određenih regija ili kantona. Bosna i Hercegovina jedna je od država s gustom mrežom državnih, entitetskih, kantonalnih, regionalnih i gradskih radiostanica. Ipak, specijalizirane radijske stanice sa specijaliziranim sadržajima još su u manjoj mjeri zastupljene u odnosu na konvencionalne i tradicionalne. === Filatelija === {{Glavni|Filatelija u Bosni i Hercegovini}} U BiH postoje tri pošte koje izdaju marke u zajedničkoj valuti [[Konvertibilna marka|konvertibilnoj marki]] (KM) ili BAM i koje vrijede u cijeloj Bosni i Hercegovini. Još jedna specifičnost poštanskog saobraćaja u nekim gradovima BiH su postojanje dvije pošte udaljene manje od kilometra u kojima se mogu kupiti dvije vrste poštanskih markica ([[Sarajevo]], [[Vitez (općina)|Vitez]], [[Mostar]], [[Novi Travnik]], [[Gornji Vakuf]] itd). U Bosni i Hercegovini postoje tri nezavisna poštanska operatera sa samostalnim poštanskim izdanjima: * [[BH pošta]] sa sjedištem u Sarajevu * [[Hrvatska pošta Mostar]], sa sjedištem u Mostaru * [[Pošte Srpske]] sa sjedištem u Banjoj Luci. Ove pošte izdaju povremeno zajednička izdanja, kao i izdanja međunarodne filatelističke organizacije pod nazivom ''EUROPA''. <gallery mode="packed" heights="140px"> Datoteka:Kaktusi marka bh poste.jpg|Marka BH pošte s motivom kaktusa Datoteka:Europa2005 marka srpskih posta.jpg|Marka s tradicionalnim jelima iz BiH, Pošte Republike Srpske Datoteka:Ptice marka hrvatskih posta.jpg|Ptice, marke Hrvatskih pošta Mostar </gallery> [[Datoteka:Stari Most September 2004 3.jpg|mini|229x229piksel|Pogled na Stari most u Mostaru, koji je na [[UNESCO]]-ovom spisku svjetske baštine]] == Turizam == {{Glavni|Turizam u Bosni i Hercegovini}} Prema projekcijama [[Svjetska turistička organizacija|Svjetske turističke organizacije]], Bosna i Hercegovina će u periodu između 1995. i 2020. imati treću najveću stopu rasta turizma u svijetu. U 2012. Bosnu i Hercegovinu posjetilo je 747.827 turista, što je porast za 9%, uz ostvarenih 1.645.521 noćenja, što je rast za 9,4% u odnosu na prethodnu godinu. Od toga je 58,6% stranih turista.<ref>{{cite web |url=http://www.bhas.ba/saopstenja/2013/TUR_2012M12_001_01-bos.pdf |title=Statistika Turizma |trans-title=Tourism Statistics |publisher=Agency for statistics of Bosnia and Herzegovina |orig-year=2012 |access-date=4. 7. 2015 |type=pdf |archive-date=23. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923184502/http://www.bhas.ba/saopstenja/2013/TUR_2012M12_001_01-bos.pdf |url-status=dead }}</ref> Kada je [[Lonely Planet]] rangirao najbolje gradove na svijetu 2006, rangirao je Sarajevo na 43. mjesto, ispred [[Dubrovnik]]a (59. mjesto), [[Ljubljana|Ljubljane]] (84), [[Bled]]a (90), [[Beograd]]a (113) i [[Zagreb]]a (135).<ref>{{cite web |url=http://www.bosniatravel.net/news/2006/lonely-planet-on-sarajevo.html |publisher=Bosnia Travel |title=Lonely Planet: Sarajevo {{sic|43|th|nolink=yes}} Best City in the World |archive-url=https://web.archive.org/web/20070223094909/http://www.bosniatravel.net/news/2006/lonely-planet-on-sarajevo.html |archive-date=23. 2. 2007}}</ref> Turizam u Sarajevu uglavnom je fokusiran na historijske, vjerske i kulturne aspekte. "Best in Travel" Lonely Planeta 2010. nominirao je Sarajevo 2010. među deset gradova koje treba posjetiti.<ref>{{cite web |url=http://www.lonelyplanet.com/press-centre/press-release.cfm?press_release_id=444 |title=Press Centre & Lonely Planet Reveals Its Best Destinations, Journeys & Experiences for 2010 |publisher= Lonely Planet |date=2. 11. 2009 |access-date=4. 1. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101106185953/http://www.lonelyplanet.com/press-centre/press-release.cfm?press_release_id=444 |archive-date=6. 11. 2010 |url-status=dead }}</ref>[[Datoteka:Stecci - na Blidinji je nekolik skupin techto nahrobku z 14..jpg|mini|195x195piksel|[[Nekropola Dugo Polje]]]]Međugorje je postalo jedno od najpopularnijih mjesta kršćanskog hodočašća i preraslo u treće najvažnije vjersko mjesto u Evropi, koje svake godine posjeti više od milion ljudi.<ref>[http://www.romereports.com/palio/Visionaries-of-Medjugorje-may-appear-before-the-Vatican-english-2441.html RomeReports: Visionaries of Medjugorje may appear before the Vatican.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130505053250/http://www.romereports.com/palio/Visionaries-of-Medjugorje-may-appear-before-the-Vatican-english-2441.html |date=5. 5. 2013 }}</ref> == Svjetska baština == {{Glavni|Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine}} Bosna i Hercegovina je članica [[UNESCO]]-a od 12. jula 1993. Na spisku [[Svjetska baština|Svjetske baštine]] [[Spisak Svjetske baštine u Bosni i Hercegovini|sa područja Bosne i Hercegovine]] nalaze se četiri spomenika: [[Most Mehmed-paše Sokolovića]] u [[Višegrad]]u, [[Stari most]] u [[Mostar]]u, [[Prašuma Јanj]] kod [[Šipovo|Šipova]] i [[Stećci (svjetska baština UNESCO-a)|Stećci]] koji se nalaze na 20 lokacija u Bosni i Hercegovini.[[Datoteka:20150331 2026 AUT BIH 2177 Edin Džeko.jpg|mini|173x173px|[[Edin Džeko]]]] == Sport == {{Glavni|Sport u Bosni i Hercegovini|Bosna i Hercegovina na Olimpijskim igrama}} Najvrjedniji sportski rezultati u ekipnim takmičenjima bili su sljedeći: [[Banja Luka|banjalučki]] [[rukomet]]ni klub [[RK Borac Banja Luka|RK Borac]] postao je [[Kup europskih prvaka u rukometu 1975/76.|evropski prvak u rukometu 1976]], [[KK Bosna]] je postala [[Kup evropskih prvaka u košarci 1978/79.|prvak Evrope u košarci 1979.]] u muškoj konkurenciji, [[ŽKK Jedinstvo Tuzla|ŽKK Jedinstvo-Aida]], [[Kup evropskih prvaka u košarci za žene 1988/89.|prvakinje Evrope 1989.]] Poznatiji nogometni klubovi jesu [[FK Sarajevo]], [[FK Željezničar Sarajevo|FK Željezničar]], [[FK Velež Mostar|FK Velež]], [[HŠK Zrinjski]] i [[NK Široki Brijeg]]. Važniji bosanskohercegovački sportisti jesu [[Edin Džeko]], [[Abas Arslanagić]], [[Asim Ferhatović]], [[Ivica Osim]], [[Mirza Delibašić]], [[Safet Sušić]], [[Dušan Bajević]], [[Sergej Barbarez]], [[Hasan Salihamidžić]], [[Nenad Marković]], [[Svetlana Kitić]], [[Razija Mujanović]] i [[Mirza Teletović]]. == Simboli == [[Datoteka:Flag of Bosnia and Herzegovina.svg|mini|[[Zastava Bosne i Hercegovine]]]]{{Glavni|Simboli Bosne i Hercegovine}} === Zastava === {{Glavni|Zastava Bosne i Hercegovine}} [[Zastava Bosne i Hercegovine]] predstavlja državni simbol Bosne i Hercegovine. Proglašena je 4. februara 1998, a [[Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine]] usvojila ju je 2001. Prvobitna svijetlo plava boja na zastavi bila je plava boja [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]]. Međutim, izabrana je tamno plava, koja korespondira sa plavom bojom [[Zastava Evropske unije|zastave Evropske unije]]. [[Datoteka:Bosnia and Herzegovina Coats of Arms.png|mini|178x178piksel|[[Grb Bosne i Hercegovine]]]] === Grb === {{Glavni|Grb Bosne i Hercegovine}} [[Grb Bosne i Hercegovine]] je [[Heraldika|heraldički]] simbol novijeg datuma i kao takav nema uporište u [[Historija|historijskoj]] tradiciji Bosne i Hercegovine kao njeni prethodni [[grb]]ovi. Grb je sastavni dio [[Zastava Bosne i Hercegovine|zastave Bosne i Hercegovine]] i simbol njenog historijskog i državnog kontinuiteta i u novim, promijenjenim društvenim okolnostima. Kao državni simbol stupio je na snagu 18. maja 1998. Današnji bosanskohercegovački grb je karakterističnog oblika sa gornjom, ravnom stranom i donjim, izduženim dijelom ovalne forme, koji se završava u za grbove karakterističnom šiljku, a sastoji se iz dva dijela sa žutom i plavom plohom. === Himna === {{Glavni|Intermezzo (himna)}} "[[Intermezzo (himna)|Intermezzo]]" (Intermeco) naslov je [[Muzika|muzičke]] podloge nacionalne [[Himna|himne]] Bosne i Hercegovine. Muzička podloga nove himne je usvojena 10. februara 1998. zajedno s novom [[Zastava Bosne i Hercegovine|zastavom]]. Usvojenu muzičku podlogu komponovao je [[Dušan Šestić]]. === Ordeni, odlikovanja i medalje === {{Glavni|Ordeni, odlikovanja i medalje Bosne i Hercegovine}} [[Ordeni, odlikovanja i medalje Bosne i Hercegovine]] društveno su i javno priznanje, koje se dodjeljuju za poseban doprinos u ostvarivanju ljudskih prava i sloboda, za izgradnju demokratskih odnosa, mira i stabilizacije, razvoj međunarodne saradnje Bosne i Hercegovine sa ostalim zemljama i sa međunarodnim organizacijama i za kulturni, ekonomski i svaki drugi napredak ljudi i građana Bosne i Hercegovine. Sistem počasti Bosne i Hercegovine uspostavljen je nakon završetka [[Bošnjačko-hrvatski sukob|hrvatsko-bošnjačkog sukoba]] 1994, a promijenjen je u maju 2003. Svi državljani Bosne i Hercegovine, privredna društva, državne institucije i druga pravna lica i nevladine organizacije pogodni su za primanje odlikovanja Bosne i Hercegovine. Pogodni su i strani državljani, strane i međunarodne organizacije i institucije. Moguće je dobiti nagradu i poshumno. Jedina ovlaštena institucija za dodjelu ordena, odlikovanja i medalja Bosne i Hercegovine je [[Predsjedništvo Bosne i Hercegovine]]. == Praznici i blagdani == {{Glavni|Praznici i blagdani u Bosni i Hercegovini}} === Državni praznici === Bosna i Hercegovina nema usvojen zakon o praznicima.<ref>{{Cite web|url=https://www.dnevnik.ba/vijesti/bih-jos-nema-zakon-o-praznicima-i-dok-se-ne-usvoji-cini-se-da-ce-svatko-slaviti-sto-god-zeli|title=BiH još nema Zakon o praznicima i dok se ne usvoji, čini se da će svatko slaviti što god želi|website=dnevnik.ba|access-date=25. 9. 2019|archive-date=26. 9. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190926085429/https://www.dnevnik.ba/vijesti/bih-jos-nema-zakon-o-praznicima-i-dok-se-ne-usvoji-cini-se-da-ce-svatko-slaviti-sto-god-zeli|url-status=dead}}</ref> U tabelama ispod su prikazani praznici koji se slave na nivou [[Upravna jedinica|entiteta]] i distrikta, kao i vjerski praznici.<ref>{{Cite web|url=https://neradni-dani.com/kalendari-praznici-bosna-hercegovina.html|title=BiH : Neradni dani i državni Praznici u Bosni i Hercegovini 2019 2020 2021|website=neradni-dani.com|access-date=25. 9. 2019}}</ref> === Entitetski nivo === Iako Bosna i Hercegovina nema usvojen zakon o praznicima, entiteti [[Federacija Bosne i Hercegovine]] i [[Republika Srpska]], zajedno sa [[Brčko distrikt]]om, imaju svoje zakone koji važe samo na nivou te [[Administrativna podjela Bosne i Hercegovine|administrativne teritorije]]. ==== Federacija Bosne i Hercegovine==== {| class="wikitable" !Datum !Naziv !Napomena |- |[[1. januar|1.]] i [[2. januar]] |[[Nova godina]] | |- |[[1. maj|1.]] i [[2. maj]] |[[Međunarodni praznik rada|Praznik rada]] | |- |[[1. mart]] |[[Dan nezavisnosti Bosne i Hercegovine]] | |- |[[25. novembar|25. novemar]] |[[Dan državnosti Bosne i Hercegovine]] | |- |[[9. maj]] |[[Dan pobjede nad fašizmom]] |praznuje se radno<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.paragraf.ba/neradni-dani-fbih.html|title=Neradni dani u Federaciji Bosne i Hercegovine|website=www.paragraf.ba|access-date=5. 10. 2019}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=http://fmrsp.gov.ba/s/index.php?option=com_content&task=view&id=88|title=Zakonom o praznicima (“Službeni list R BiH”, broj 2/92 i 13/94)|last=|first=|date=|website=fmrsp.gov.ba|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20190128142154/http://fmrsp.gov.ba/s/index.php?option=com_content&task=view&id=88|archive-date=28. 1. 2019|url-status=dead|access-date=}}</ref> |} Osim praznika koji se u [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciji Bosne i Hercegovine]] proslavljaju kao državni praznici, Zakonom o radu (“Službene novine Federacije BiH”, br. 43/99, 32/00 i 29/03) utvrđeno je pravo zaposlenika da odsustvuje s posla četiri radna dana tokom kalendarske godine radi zadovoljavanja njihovih vjerskih, odnosno tradicijskih potreba, s tim da se odsustvo od dva dana koristi uz naknadu plaće, tj. kao plaćeno odsustvo, a dva dana kao neplaćeno.<ref name=":0" /><ref name=":2" /> ==== Republika Srpska ==== {| class="wikitable" !Datum !Naziv !Napomena |- |[[1. januar|1.]] i [[2. januar]] |[[Nova godina]] | |- |[[1. maj|1.]] i [[2. maj]] |[[Međunarodni praznik rada|Praznik rada]] | |- |[[9. januar]] |[[Dan Republike Srpske|Dan Republike]] |[[Ustavni sud Bosne i Hercegovine|Ustavni sud BiH]] datum proglasio neustavnim<ref>{{Cite web|url=https://www.dw.com/hr/9-sije%C4%8Dnja-kao-dan-rs-a-progla%C5%A1en-neustavnim/a-48118881|title=9. siječnja kao Dan RS-a proglašen neustavnim {{!}} DW {{!}} 29.03.2019|last=Welle (www.dw.com)|first=Deutsche|website=DW.COM|language=hr-HR|access-date=5. 10. 2019}}</ref> |- |[[21. novembar]] |Dan uspostavljanja [[Dejtonski sporazum|Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini]] | |- |[[9. maj]] |[[Dan pobjede nad fašizmom]] |praznuje se radno |} Građani imaju pravo na plaćeno odsustvo s posla, po vlastitom izboru, do dva dana u toku kalendarske godine, na dane svojih vjerskih praznika.<ref>{{Cite web|url=https://www.paragraf.ba/neradni-dani-republike-srpske.html|title=Neradni dani u Republici Srpskoj|website=www.paragraf.ba|access-date=5. 10. 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/muls/OMin/Documents/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%20%D0%BE%20%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0%20%D1%83%20%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B8%20%D0%A1%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%98.pdf|title=Zakon o praznicima Republike Srpske|date=27. 7. 2005|website=vladars.net|publisher=[[Vlada Republike Srpske]]|access-date=20. 6. 2024}}</ref> ==== Brčko distrikt ==== {| class="wikitable" !Datum !Naziv |- |[[1. januar|1.]] i [[2. januar]] |[[Nova godina]] |- |[[1. maj|1.]] i [[2. maj]] |[[Međunarodni praznik rada|Praznik rada]] |- |[[9. mart]] |Dan uspostavljanja Brčko distrikta<ref>{{Cite web|url=https://www.paragraf.ba/neradni-dani-brcko.html|title=Neradni dani u Brčko distriktu za 2019. godinu|website=www.paragraf.ba|access-date=5. 10. 2019}}</ref> |} Građani imaju pravo na plaćeno odsustvo s posla do dva dana na dane svojih vjerskih praznika.<ref>{{Cite web|url=https://skupstinabd.ba/3-zakon/ba/Zakon%20o%20praznicima%20Brc--ko%20Distrikta%20BiH/000%2019-02%20Zakon%20o%20praznicima%20Brc--ko%20Distrikta%20BiH.pdf|title=Zakon o praznicima Brčko Distrikta BiH|last=|first=|date=29. 11. 2002|website=skupstinabd.ba|publisher=[[Skupština Brčko distrikta]]|access-date=20. 6. 2024}}</ref> === Vjerski praznici === {| class="wikitable" !Datum !Naziv !Praznuju |- |1. [[ševval]] |[[Ramazanski bajram]] | rowspan="2" |[[musliman]]i |- |10. [[zul-hidždže]]<br>(2 [[Islamski kalendar|mjeseca]] i 10 dana po završetku [[ramazan]]a) |[[Kurban-bajram]] |- |[[24. decembar|24.]] i [[25. decembar]] |Badnji dan i katolički [[Božić]] | rowspan="2" |[[Rimokatoličanstvo|katolici]] |- |Promjenjiv (v. [[Računanje datuma Uskrsa|računanje]]) |[[Uskrs]] |- |[[6. januar|6.]] i [[7. januar]] |Badnji dan i pravoslavni [[Božić]] | rowspan="2" |[[Pravoslavlje|pravoslavci]] po [[Julijanski kalendar|Julijanskom kalendaru]] |- |Promjenjiv (v. [[Računanje datuma Uskrsa|računanje]]) |[[Uskrs|Vaskrs]] |} == Također pogledajte == {{BiHPortal}} {{Div col|cols=3}} * [[Bosanskohercegovački gradovi po broju stanovnika]] * [[Regije Bosne i Hercegovine]] * [[Saobraćaj u Bosni i Hercegovini]] * [[Spisak predsjednika Bosne i Hercegovine]] * [[Oružane snage Bosne i Hercegovine]] * [[Zastava Bosne i Hercegovine]] * [[Grb Bosne i Hercegovine]] * [[Grb Bosne i Hercegovine|Grbovi i zastave Bosne i Hercegovine kroz historiju]] * [[Spisak naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini, 1991.]] * [[Spisak naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini, 1991. (abecedno)]] * [[Pristupanje Bosne i Hercegovine Evropskoj uniji]] * [[Bosanska imena]] * [[Registarske oznake za vozila u Bosni i Hercegovini]] {{Div col end}} == Reference == {{Refspisak}} == Napomene == {{Napomene}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Bosnia and Herzegovina}} {{Wikicitat|Bosna i Hercegovina}} {{Wikiatlas|Bosnia and Herzegovina}} {{Wikivijesti|:Kategorija:Bosna i Hercegovina|Bosna i Hercegovina}} * {{CIA World Factbook link|bk|Bosna i Hercegovina}} {{en simbol}} * [http://www.bhtourism.ba/ BHtourism.ba] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110222233804/http://bhtourism.ba/ |date=22. 2. 2011 }} {{en simbol}} * [https://web.archive.org/web/20190513224335/https://www.cbbh.ba/?lang=bs Centralna Banka Bosne i Hercegovine] {{bs simbol}} * [http://www.mvp.gov.ba/ Ministarstvo vanjskih poslova Bosne i Hercegovine] {{bs simbol}} * [https://www.oscebih.org/ OSCE Misija u Bosni i Hercegovini] {{bs simbol}} * [http://www.ohr.int/?lang=bs Ured visokog predstavnika] {{bs simbol}} * [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=BA Bosna i Hercegovina] na "International Futures" {{en simbol}} * [http://www.bbc.com/news/world-europe-17211415 Bosna i Hercegovina] na [[BBC|BBC News]] {{en simbol}} * "Bosna i Hercegovina", serijal ''Putnici'', [[Al Jazeera]]: [https://www.youtube.com/watch?v=o9KmL5K9lzo prvi dio] (4. 5. 2022), [https://www.youtube.com/watch?v=vTFGbJuGzwA drugi dio] (11. 5. 2022), [https://www.youtube.com/watch?v=Tx4YLvuga1U treći dio] (18. 5. 2022), [https://www.youtube.com/watch?v=-__2GQgcCfg četvrti dio] (25. 5. 2022) ([[YouTube]]) {{Geografska lokacija | Centar = {{ZID|Bosna i Hercegovina}} | Sjever = {{ZID|Hrvatska}} | Sjeveroistok = {{ZID|Hrvatska}} | Istok = {{ZID|Srbija}} | Jugoistok = {{ZID|Crna Gora}} | Jug = {{ZID|Hrvatska}}/{{ZID|Crna Gora}} | Jugozapad = [[Jadransko more]] | Zapad = {{ZID|Hrvatska}} | Sjeverozapad = {{ZID|Hrvatska}} }} {{Istaknuti članak}} {{Administrativna podjela Bosne i Hercegovine}} {{Države Evrope}} {{Evropska unija}} {{Jugoslavenska hronologija}} {{Mediteranska unija}} {{Navkutija teme o BiH}} {{OIK}} {{Vijeće Evrope}} [[Kategorija:Bosna i Hercegovina| ]] [[Kategorija:Države svijeta]] [[Kategorija:Mediteranske države]] [[Kategorija:Države članice Vijeća Evrope]] [[Kategorija:Države članice Ujedinjenih nacija]] [[Kategorija:Države i teritorije osnovane 1992.|BiH]] 97y9uxhdebz30ruz4kj0ey76tswuh23 Dino Merlin 0 1401 3669631 3665514 2024-11-25T14:22:13Z Nerko65 55647 3669631 wikitext text/x-wiki {{Infokutija muzičar | ime = Dino Merlin | žanr = [[Ethno jazz|etno-pop]], [[pop music|pop]], [[pop-rock]], [[disco]], [[World muzika|world]] | background = solo izvođač | slika = Dino Merlin (2011).jpg | ime_po_rođenju = Edin Dervišhalidović | porijeklo = Sarajevo | karijera = 1983–danas | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1962|09|12}} | mjesto_rođenja = [[Sarajevo]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|FNRJ]] | instrument = Vokal, gitara, bas-gitara, klavir | izdavač = [[Magaza]], [[Croatia Records]] | povezani_umjetnici = [[Merlin]], [[Cat Stevens]], [[Yoad Nevo]], [[Richard Niles]], [[Mustafa Sandal]], [[Goran Bregović]], [[Željko Joksimović]], [[Zdravko Čolić]], [[Vesna Zmijanac]], [[Ivana Banfić]], [[Nina Badrić]], [[Emina Jahovic]], [[Hari Mata Hari]] | URL = {{URL|dinomerlin.com}} }} '''Edin Dervišhalidović''' ([[Sarajevo]],12. septembra 1962), poznatiji kao '''Dino Merlin''', jest [[Bosna i Hercegovina|bosanskohercegovački]] kantautor, [[tekstopisac]] i producent, te jedan od uspješnijih muzičkih stvaralaca na prostoru bivše [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavije]].<ref>{{Cite web|url=https://balkans.aljazeera.net/news/culture/2017/3/19/sredinom-ekranizirana-zivotna-prica-dine-merlina|title=Sredinom, ekranizirana životna priča Dine Merlina|website=balkans.aljazeera.net}}</ref><ref name="auto1">{{Cite web|url=https://www.dailysabah.com/arts-culture/2014/07/09/dino-merlin-enters-top-world-albums-chart|title=Dino Merlin enters top world albums chart|date=9. 7. 2014|website=Daily Sabah}}</ref> Poznat kao osnivač i idejni vođa grupe [[Merlin (grupa)|Merlin]], Dino je autor 11 albuma, od kojih su neki uvršteni u [[Sjedinjene Američke Države|američkom]] muzičkom časopisu ''[[Billboard]]'', koji redovno prati ljestvice popularnosti na Zapadu. <ref>{{Cite web|url=https://www.billboard.com/music/dino-merlin/chart-history/world-albums/song/849798|title=Dino Merlin|website=Billboard}}</ref> Po prodaji nosača zvuka i posjećenosti koncertnih turneja jedan je od značajnijih izvođača u historiji muzičke industrije na prostorima bivše Jugoslavije. Tako je uspio da četiri puta zaredom napuni [[stadion "Asim Ferhatović Hase"]] u Sarajevu svojim solističkim koncertima, a 2011. koncertom u [[Beograd]]u uspio je tri noći zaredom svirati u punoj koncertnoj dvorani Arena.<ref>{{Cite web |url=https://naslovi.net/2011-11-28/vesti-online/merlin-oborio-rekord-beogradske-arene/2988599 |title=Arhivirana kopija |access-date=11. 2. 2020 |archive-date=31. 12. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111231193821/http://www.naslovi.net/2011-11-28/vesti-online/merlin-oborio-rekord-beogradske-arene/2988599 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://24sata.info/tv-vodic/tv-novosti/78960-FOTO-EKSKLUZIVNO-Dino-Merlin-veceras-Dnevniku-TV1.html |title=Arhivirana kopija |access-date=11. 2. 2020 |archive-date=14. 7. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180714223423/http://24sata.info/tv-vodic/tv-novosti/78960-FOTO-EKSKLUZIVNO-Dino-Merlin-veceras-Dnevniku-TV1.html |url-status=dead }}</ref> Neke od njegovih pjesama se danas smatraju [[evergreen]]om.<ref>{{Cite web|url=https://www.zagrebarena.hr/default.aspx?id=1596|title=Arena Zagreb, Zagreb Arena - Dino Merlin|website=www.zagrebarena.hr|language=hr|access-date=6. 5. 2024}}</ref> Prije početka [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] bio je politički aktivan, a prema izjavi jednog od veterana [[Stranka demokratske akcije|SDA]] [[Osman Brko|Osmana Brke]] ime Edina Dervišhalidovića bilo je na spisku osnivača stranke [[Alija Izetbegović|Alije Izetbegovića]], pod brojem 42.<ref>{{Cite web|url= https://ravnododna.com/kako-je-dino-merlin-napravio-veci-biznis-od-gorana-bregovica/|title= ''Kako je Dino Merlin napravio veći biznis od Gorana Bregovića''|work= ravnododna.com|access-date= 5. 4. 2024}}</ref> Iz tog perioda političkog aktivizma potječe i njegovo pisanje teksta "[[Jedna si jedina]]" zasnovane na narodnoj pjesmi "[[S one strane Plive]]", koja je bila prva i zvanična himna [[Republika Bosna i Hercegovina|Republike Bosne i Hercegovine]] od 1992. do 1998.<ref>{{Cite web |url=http://www.todayszaman.com/newsDetail_getNewsById.action?load=detay&link=141190 |title=Arhivirana kopija |access-date=17. 9. 2013 |archive-date=5. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305024715/http://www.todayszaman.com/newsDetail_getNewsById.action?load=detay&link=141190 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.dinomerlin.net/dino-merlin |title=Arhivirana kopija |access-date=17. 9. 2013 |archive-date=3. 2. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140203091124/http://www.dinomerlin.net/dino-merlin |url-status=dead }}</ref> Tri puta je predstavljao Bosnu i Hercegovinu na [[Eurosong]]u i to jednom kao autor, a dva puta kao autor i izvođač. Sarađivao je s [[Goran Bregović|Goranom Bregovićem]], [[Zdravko Čolić|Zdravkom Čolićem]], [[Željko Joksimović|Željkom Joksimovićem]] te je dijelio binu s [[Ray Charles|Rayem Charlesom]], [[Cat Stevens|Catom Stevensom]] i [[Khaled]]om.<ref>{{Cite web|url=http://dinomerlin.com/biografija|title=Biografija - Dino Merlin Official Website|website=dinomerlin.com}}</ref> Dobitnik je umjetničkih nagrada [[Indexi (nagrada)|Indexi]] (nekadašnje nagrade Davorin), [[Porin (nagrada)|Porin]]a,<ref>{{Cite web|url=http://arhiva.porin.info/dobitnici-po-godinama/2001-112|title=Porin • 2001 - O Porinu|website=arhiva.porin.info}}</ref> te zlatnih, dijamantnih i platinum tiraža u svim zemljama bivše Jugoslavije.<ref>{{Cite web|url=https://www.radiodalmacija.hr/dino-merlin-osvojio-tri-diskografska-priznanja/|title=Dino Merlin osvojio tri diskografska priznanja!|date=8. 11. 2016}}</ref> Album [[Hotel Nacional (Dino Merlin)|''Hotel Nacional'']] jedini je album iz jugoistočnog [[Balkan]]a koji je dospio na američku ljestvicu Billboard World Albums.<ref name="auto1"/> Dobitnik je Šestoparilske nagrade grada Sarajeva – najvećeg sarajevskog priznanja.<ref>{{Cite web |url=http://ba.n1info.com/a147440/Vijesti/Vijesti/Dino-merlin-dobitnik-Sestoaprilske-nagrade.html |title=Arhivirana kopija |access-date=11. 2. 2020 |archive-date=14. 7. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180714193317/http://ba.n1info.com/a147440/Vijesti/Vijesti/Dino-merlin-dobitnik-Sestoaprilske-nagrade.html |url-status=dead }}</ref> Osim navedenog, vršio je i funkciju prvog predsjednika skupštine Udruženja AMUS (Asocijacija kompozitora-muzičkih stvaralaca) iz Sarajeva.<ref name=":0">{{Cite book|last=Nirha Efendić|first=Ibrahim Krzović, Merima Čaušević, Almedina Čengić, Lejla Kodrić Zaimović|url=https://www.worldcat.org/oclc/1110676343|title=Kratka historija kulture Bošnjaka|date=2018|isbn=9791234567896|location=Sarajevo|oclc=1110676343}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.dinomerlin.com/biografija|title=BIOGRAFIJA Dino Merlin}}</ref> ==Biografija== Rođen je 12. septembra 1962. u [[Sarajevo|Sarajevu]] u naselju [[Alifakovac]], kraj [[Bistrik]]a. Dinin otac Abid, po zanimanju stolar, jedini je iz porodice doselio u Sarajevo te su prilikom prijave u opštini greškom upisali pogrešno prezime. Majka, Fatima Činjarević, bila je rođena Sarajka i bila je po zanimanju [[bula]].<ref>{{Cite web |url=http://playboy.hr/2015/01/20-pitanja-dino-merlin/ |title=Arhivirana kopija |access-date=11. 2. 2020 |archive-date=10. 1. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200110003654/http://playboy.hr/2015/01/20-pitanja-dino-merlin/ |url-status=dead }}</ref> Razveli su se kad je Dini bilo sedam godina. Kao dijete razvedenih roditelja Dino odrasta sa majkom u Sarajevu. Otac ih je napustio kad je njemu bilo sedam, a sestri Amini pet godina. Pohađao je Osnovnu školu "Moris Moco Salom“ (danas "[[Edhem Mulabdić]]“), koja se nalazi između [[Careva džamija (Sarajevo)|Careve džamije]], [[Konak na Bistriku|Konaka na Bistriku]] i Hotela "Nacional"- tri zgrade koje su odredile njegov život. U Carevoj džamiji je u najranijoj mladosti mujezinio, u Konaku je organizovao promociju albuma [[Burek (Dino Merlin)|Burek]], a po Hotelu "Nacional“ je nazvao album iz 2014. godine. Dino je u djetinjstvu trenirao u [[FK Sarajevo]] na mjestu lijevog krila i do danas je poznat kao navijač FK Sarajevo. [[Datoteka:Bosnia and Herzegovina at ESC 2011.jpg|lijevo|mini|230x230piksel|Dino Merlin na [[Eurosong|Euroviziji]] 2011.]] Nakon osnovne škole, na majčin nagovor, a suprotno vlastitoj želji da upiše muzičku školu upisao je i završio Srednju mašinsku tehničku školu.<ref name="auto">{{Cite web|url=https://www.blic.rs/zabava/vesti/ispovest-dina-merlina-rastao-sam-bez-oca-kao-ptica-bez-jednog-krila/mgrlkzh|title=Ispovest Dina Merlina: "Rastao sam bez oca kao ptica bez jednog krila"|last=Milojković|first=Simonida|website=Blic.rs}}</ref> U Srednjoj školi je sa prijateljem iz djetinjstva, Mirsadom Lutvicom, kasnijim klavijaturistom grupe Merlin, osnovao prvu muzičku grupu. Međutim, rad ove grupe prekida njegov odlazak na odsluženje vojnog roka u [[JNA]]. Po povratku iz vojske upisao je Saobraćajni fakultet, ali ga je napustio još u toku prve godine kako bi se posvetio muzici. Da dobije prvu gitaru Dino je morao skupljati novac radeći sitne poslove (noseći ugalj, radeći kao tašnar, u građevini i kao dostavljač), sve dok za jedan [[Bajram]] majka nije dodala potrebnu sumu novca. Iako je tako (bar posredno) podržala njegovu muzičku karijeru, nikada se nije pomirila s tim da to bude njegovo životno opredjeljenje. U želji da je odobrovolji, Dino je pokušao da nađe neki stalni posao. Početkom 1980-ih radio je u fabrici u [[Vogošća|Vogošći]] skupljajući novac kako bi finansirao snimanje muzičkog albuma. Nešto kasnije odlučio se da napusti posao i počne graditi muzičku karijeru. ===Muzička karijera=== ====S grupom ''Merlin''==== Godine 1983. Dino osniva muzičku grupu "[[Merlin (grupa)|Merlin]]" za koju piše tekstove i muziku, i gdje pjeva. Sa grupom Merlin snima 5 studijskih albuma: ''[[Kokuzna vremena (Merlin)|Kokuzna vremena]]'' (1985), ''[[Teško meni sa tobom, a još teže bez tebe (Merlin)|Teško meni sa tobom a još teže bez tebe]]'' (1986), ''[[Merlin (Merlin)|Merlin]]'' (1987), ''[[Nešto lijepo treba da se desi (Merlin)|Nešto lijepo treba da se desi]]'' (1989) i ''[[Peta strana svijeta (Merlin)|Peta strana svijeta]]'' (1990). ====Solo karijera==== [[Datoteka:Dino Merlin.jpg|desno|mini|desno|260px|Dino Merlin na nastupu u [[Beč]]u 2008.]] Svoju solo karijeru Dervišhalidović započinje 1991. godine pod scenskim imenom "Dino Merlin". Tekstovi za masovnu publiku, proizašli iz ličnog iskustva, jedan su od glavnih razloga njegovog uspjeha na bosanskohercegovačkoj i regionalnoj muzičkoj sceni. U pjesmama sve češće upotrebljava instrumente orijentalne, etnomuzike, usklađene s novim zvucima elektronske muzike. Primjer za to je pjesma "Sam" s albuma ''[[Sredinom (Dino Merlin)|Sredinom]]''. Od 1991. snimio je nekoliko albuma, od kojih je nekoliko kompilacija i jedan koncertni. Pritom je ''Sredinom'' (2000) bio jedan od najprodavanijih albuma u jugoistočnoj Evropi početkom 2000-ih. Po izlasku tog albuma organizirao je koncert u Sarajevu, na koji je došlo više od 80.000 ljubitelja njegove muzike, a ostvaruje i dva učešća za nacionalnim izborima za Pjesmu [[Eurosong|Evrovizije]]. Godine 1999. odnosi i pobjedu, te predstavlja Bosnu i Hercegovinu na eurovizijskom finalu u [[Jerusalem]]u, osvojivši sedmo mjesto. Dino Merlin je na 56. takmičenju za pjesmu Evrovizije održanom u Njemačkoj Bosnu i Hercegovinu predstavljao sa pjesmom pod nazivom "Love in Rewind".<ref>{{Cite web |url=http://www.esctoday.com/news/read/16293 |title=Arhivirana kopija |access-date=17. 9. 2013 |archive-date=4. 12. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101204093749/http://www.esctoday.com/news/read/16293 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://eurovisiontimes.wordpress.com/2010/12/02/dino-merlin-for-bosnia-herzegovina/|title=Dino Merlin for Bosnia-Herzegovina|work=The Eurovision Times|access-date=3. 4. 2016}}</ref> Pjesma je premijerno izvedena na BH Eurosong showu koji je emitiran uživo na [[BHRT]]-u. Prvi put Dino je jednu pjesmu otpjevao na [[Engleski jezik|engleskom jeziku]]. Osvojio je šesto mjesto te nadmašio svoj plasman iz 1999. u [[Jerusalem]]u, te postigao drugi najbolji plasman Bosne i Hercegovine na ovom takmičenju. S uspjehom učestvuje i na nekoliko međunarodnih festivala ([[Danska]], [[Turska]] itd.). Dana 30. maja 2014. godine je objavljena pjesma "[[Ruža (Svako ima nekoga da mu ruke pruža)|Ruža (svako ima nekoga da mu ruke pruža)]]" koja je ujedno i prva pjesma sa njegovog 11. albuma. Druga pjesma sa albuma [[Hotel Nacional (Dino Merlin)|''Hotel Nacional'']], "[[Školjka (pjesma)|Školjka]]", izdata je 15. juna 2014. godine na službenom [[YouTube]] kanalu Dine Merlina. Svoju premijeru je doživjela i na državnoj televiziji Bosne i Hercegovine BHT u 23:30, tačno pred utakmicu reprezentacije [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] sa [[Argentina|Argentinom]] na [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2014.|Svjetskom prvenstvu u nogometu u Brazilu]]. Album "Hotel Nacional" se u junu 2014. našao na Billboard-ovoj svjetskoj top-listi na 8. mjestu.<ref>{{Cite web |url=http://www.billboard.com/files/index/artistindex_07_05_2014.pdf |title=Arhivirana kopija |access-date=3. 9. 2014 |archive-date=6. 7. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140706230704/http://www.billboard.com/files/index/artistindex_07_05_2014.pdf |url-status=dead }}</ref> Dana 25. jula 2015. godine, Dino Merlin je nastupao na stadionu [[Stadion "Asim Ferhatović Hase"|Asim Ferhatović Hase]] na Koševu gdje ga je gledalo 70.000 ljudi u okviru turneje ''"Hotel Nacional"''. Drugog aprila (2. 4.) 2016. godine u zeničkoj "Areni" priredio je koncert ispred 12.000 ljudi, prvi koncert u [[Zenica|Zenici]] nakon 7 godina.<ref>{{cite web|url=http://www.avaz.ba/clanak/228548/pred-vise-od-12-000-posjetilaca-dino-merlin-u-zenickoj-areni-priredio-spektakl-za-pamcenje|title=PRED VIŠE OD 12.000 POSJETILACA Dino Merlin u zeničkoj "Areni" priredio spektakl za pamćenje|work=www.avaz.ba|access-date=3. 4. 2016|archive-date=5. 4. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160405025830/http://www.avaz.ba/clanak/228548/pred-vise-od-12-000-posjetilaca-dino-merlin-u-zenickoj-areni-priredio-spektakl-za-pamcenje|url-status=dead}}</ref> Novogodišnjem koncertu održanom u Sarajevu 31. 12. 2016. održanom na ''Trgu Bosne i Hercegovine'' je prisustvovalo 100.000 posjetilaca.<ref>{{Cite web|url=https://radiosarajevo.ba/metromahala/teme/na-sibirskoj-hladnoci-razglas-otkazao-ali-dino-merlin-i-publika-nastavili-dalje/249408|title=Na sibirskoj hladnoći razglas otkazao, ali Dino Merlin i publika nastavili dalje|date=2. 1. 2017|website=radiosarajevo.ba|access-date=6. 5. 2024}}</ref> ==Festivali== *"[[Eurosong 1993.]]" (Irska, autor muzike i koautor teksta pjesme ''Sva bol svijeta''<ref name=":0" /><ref name=":1" />) *"Kopenhagen 1996." *"Turkovision 1997." *"[[Eurosong 1999.]]" (kao izvođač) *"[[Eurosong 2011.]]" (kao izvođač) ==Nagrade== *"Davorin 2005" *Najbolja muzička produkcija albuma ("Burek") *Najuspješnija internacionalna muzička saradnja (Dino Merlin i [[Nina Badrić]], pjesma "Ti si mene") *Pop pjesma godine (Dino Merlin i [[Željko Joksimović]], pjesma "Supermen") *Pop izvođač godine *Pop album godine ("Burek") *Album godine ("Burek") *Nagrada za "Koncertni projekt godine" za Koševski koncert održan 31. jula 2004. u Sarajevu ==Diskografija== ===S grupom "Merlin"=== *''[[Kokuzna vremena (Merlin)|Kokuzna vremena]]'' (1985) *''[[Teško meni sa tobom, a još teže bez tebe (Merlin)|Teško meni sa tobom (a još teže bez tebe)]]'' (1986) *''[[Merlin (Merlin)|Merlin]]'' (1987) *''[[Nešto lijepo treba da se desi (Merlin)|Nešto lijepo treba da se desi]]'' (1989) *''[[Peta strana svijeta (Merlin)|Peta strana svijeta]]'' (1990) ===Solo albumi=== *''[[Moja bogda sna (Dino Merlin)|Moja bogda sna]]'' (1993) *''[[Svjedok (Dino Merlin)|Svjedok]]'' (1993) *''[[Fotografija (Dino Merlin)|Fotografija]]'' (1995) *''[[Sredinom (Dino Merlin)|Sredinom]]'' (2000) *''[[Burek (Dino Merlin)|Burek]]'' (2004) *''[[Ispočetka (Dino Merlin)|Ispočetka]]'' (2008) *''[[Hotel Nacional (Dino Merlin)|Hotel Nacional]]'' (2014) *''Mir svim dobrim ljudima Show MMXX/MMXXI'' (2021) ===Koncertni albumi=== *''[[Live Vječna vatra (Dino Merlin)|Live Vječna vatra]]'' (1999) *''[[Live Koševo 2004 (Dino Merlin)|Live Koševo 2004]]'' (2005) *''[[Live Koševo 2008 (Dino Merlin)|Live Koševo 2008]]'' (2009) *''[[Beograd 2011 (Dino Merlin)|Beograd 2011]]'' (2016) *''[[Hotel Nacional - Koševo 2015 (Dino Merlin)|Koševo 2015]]'' (2016) *''[[Arena Zagreb]]'' (2018) ===Kompilacije=== *''[[Balade (Dino Merlin)|Balade]]'' (1995) *''[[Najljepše pjesme (Merlin)|Najljepše pjesme]]'' (1995) *''[[The Rest of the Best]]'' (1998) *''[[The Best of Dino Merlin]]'' (2001) *''[[Platinum collection (Merlin)|Platinum collection]]'' (2006) ===Box-setovi=== *"[[Merlin 5 CD Box]]" (2003) ===Singlovi=== *"[[Jednom kad sve ovo bude jučer]]" (1995) *"[[Putnici (Dino Merlin)|Putnici]]" (s [[Béatrice Poulot]]) (nastup na [[Eurosong 1999.|Eurosongu 1999]]) (1999) *"[[Tako prazan]]" (duet s [[Adi Lukovac|Adijem Lukovcem]]) (2001) *"[[Pustite me]]" (duet s [[Osman Hadžić|Osmanom Hadžićem]]) (2002) *"[[Otkrit ću ti tajnu]] (2007) *"[[Med (pjesma)|Med]]" (duet s [[Emina Jahović|Eminom Jahović]]) (2009) *"[[Love in Rewind]]" (nastup na [[Eurosong 2011.|Eurosongu 2011]]) (2011) *"[[Ruža (Svako ima nekoga da mu ruke pruža)]]" (2014) *"[[Mi (Dino Merlin)|Mi]]" (2020) *"[[Dođi]]" (duet sa [[Senidah]]) (2020) *"[[Jedan dan, jedna noć]]" (2021) *"[[Kako da ti kažem]]" (2022) *"[[Krive karte]]" (2022) *"[[Ne radujemo se]]" (duet s [[Marko Louis|Markom Louisom]]) (2023) *"[[Skoro će zima]]" (2023) ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== {{Commonscat|Dino Merlin}} * [http://www.dinomerlin.com/ Zvanični sajt Dine Merlina] * [https://www.youtube.com/watch?v=EEc4ONjSdN0 ''Sredinom''], biografski [[dokumentarni film]] o Dini Merlinu, [[Al Jazeera Balkans]], 19. 3. 2017. ([[YouTube]]) {{Dino Merlin}} {{Bosna i Hercegovina na Eurosongu}} {{Normativna kontrola}} {{DEFAULTSORT:Merlin, Dino}} [[Kategorija:Dino Merlin| ]] [[Kategorija:Rođeni 1962.]] [[Kategorija:Živi ljudi]] [[Kategorija:Biografije, Sarajevo]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački kantautori]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pjevači]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački predstavnici na Euroviziji]] [[Kategorija:Predstavnici na Eurosongu 1999.]] [[Kategorija:Predstavnici na Eurosongu 2011.]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] 7zlslupx1qxxc6e9wt0ohj596mu0bx1 Spisak džamija u Bosni i Hercegovini 0 3775 3669630 3665777 2024-11-25T14:15:46Z 2A02:27B0:5307:A830:7CCC:4845:9EFD:BE9B /* Goražde */ 3669630 wikitext text/x-wiki Ovo je spisak svih [[džamija]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]], sortiranih po općinama i pripadajućim medžlisima [[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini|Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini]], kako postojećih, tako i onih, kojih više nema. == Banovići == Na području općine [[Banovići]] nalazi se 14 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Banovići, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://mizbanovici.ba/dzemati/|title=Džemati|website=Medžlis Banovići|language=bs-BA|access-date=7. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Banovići |[[Banovići]] – Centar |{{coord|44.406340|18.525319}} |1992. |U sklopu kompleksa Islamske zajednice Banovići |- |Džamija Banovići Selo – centar |[[Banovići Selo]] |{{coord|44.403856|18.446706}} |1984. |Srušena stara džamija 1952. |- |Džamija Brezovača |[[Ćatići (Banovići)|Ćatići]] |{{coord|44.353458|18.407866}} |1891. |Nova džamija svečano otvorena 2022.<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvotz.ba/banovici-otvorena-dzamija-u-dzematu-brezovaca/|title=Banovići: Otvorena džamija u džematu Brezovača|last=AĐ|date=22. 6. 2022|website=Muftijstvo tuzlansko|language=bs-BA|access-date=20. 5. 2024}}</ref> |- |Gradska džamija |[[Banovići]] |{{coord|44.406329|18.527516}} |1939. |Srušena stara džamija 1953, džemat ponovo formiran 1992. |- |Džamija Grivice |[[Grivice]] |{{coord|44.423408|18.502409}} |1990. | |- |Džamija Mrdići |[[Grivice]] – Mrdići |{{coord|44.440886|18.505182}} |1999. | |- |Džamija Omazići |[[Omazići]] |{{coord|44.429001|18.544154}} |1975. | |- |Džamija Pribitkovići |[[Pribitkovići]] |{{coord|44.423788|18.415437}} |2006. | |- |Džamija Podgorje |[[Podgorje (Banovići)|Podgorje]] |{{coord|44.404232|18.495278}} |1989. | |- |Džamija Repnik<br>(Džamija Hrvati) |[[Repnik]] |{{coord|44.392352|18.537042}} |1970. | |- |Džamija Šeherzana |[[Seona (Banovići)|Seona]] |{{coord|44.441151|18.369178}} |1950. stara džamija |Nova džamija izgrađena 2007. |- |Džamija Tulovići-Brigići |[[Tulovići]] |{{coord|44.432518|18.479176}} |2004. | |- |Džamija Tulovići |[[Tulovići]] |{{coord|44.434750 |18.484150}} |2000. | |- |Džamija Treštenica |[[Treštenica Donja|Treštenica]] |{{coord|44.437093|18.459374}} |1939. |Obnovljena 2022. |} ==Banja Luka== Na području općine [[Banja Luka]] nalazi se 16 džamija, koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Banja Luka, [[Banjalučko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://medzlis-bl.ba/dzamije/|title=DŽAMIJE {{!}} Medžlis Islamske zajednice Banja Luka|language=en-US|access-date=7. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" ! Naziv !! Mjesto !! Koordinate !! Izgrađena !!width="300px"| Napomene |- | [[Arnaudija džamija (Banja Luka)|Arnaudija]]<br>(Džamija Hasana defterdara ili Defterdarija) || [[Banja Luka]] – Bulevar || {{coord|44.769996|17.181940}} || 1594. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 7. maja 1993, obnovljena 2017–2024. |- | [[Behram-efendijina džamija]]<br>(Behrem-begova džamija) || [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.736277|17.158244}} || 1560. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 26. maja 1993, obnovljena 2005. |- | [[Ferhadija džamija (Banja Luka)|Ferhad-pašina džamija]]<br>(Ferhadija) || [[Banja Luka]] – Bulevar || {{coord|44.767418|17.187272}} || 1579. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 7. maja 1993, obnovljena 2001–2016. |- | [[Gazanferija džamija]]<br>(Gazanfer-begova džamija) || [[Banja Luka]] – [[Obilićevo]] || {{coord|44.762718|17.188797}} || krajem 16. stoljeća || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 4. jula 1993, obnovljena 2016. |- | [[Grapska džamija]]<br>(Hadži-Begzadova džamija) || [[Banja Luka]] – [[Srpske Toplice]] || {{coord|44.749651|17.154902}} || 1528. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 14. jula 1993, obnovljena 2008. |- | [[Hadži Kurd džamija]]<br>(Hadži-Kurtova džamija) || [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.736470|17.155312}} || 17. stoljeće || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 14. jula 1993, obnovljena 2009. |- | [[Hadži Mustaj-paše Sokolovića džamija]]|| [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.739617|17.156727}} || 1570. || Srušena 14. jula 1993. |- | [[Hadži Omerova džamija]]<br>(Dolačka džamija) || [[Banja Luka]] – Centar || {{coord|44.767219|17.193868}} || 1686. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 3. septembra 1993, obnovljena 2007. |- | [[Jama džamija]]<br>(Sofi Mehmed-pašina džamija) || [[Banja Luka]] – [[Srpske Toplice]] || {{coord|44.750491|17.161376}} || 1554. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 4. jula 1993, obnovljena 2001–2006. |- | [[Mehdi-bega Imamovića džamija]]<br>(Mahdibegija ili Hisečka džamija) || [[Banja Luka]] – Kočićev Vijenac || {{coord|44.756284|17.177237}} || 1630. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 4. jula 1993, obnovljena 2000. |- | [[Potočka džamija (Banja Luka)|Potočka džamija]]<br>(Hadži-Pervizova džamija) || [[Banja Luka]] – [[Obilićevo]] || {{coord|44.758373|17.189786}} || 1630. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 6. septembra 1993, obnovljena 2011. |- | [[Potpećinska džamija]]<br>(Sefer-begova džamija) || [[Banja Luka]] – Bulevar || {{coord|44.765797|17.178027}} || 1618. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 9. aprila 1993, obnovljena 2004. |- | [[Stupnička džamija]]<br>(Džamija hadži Saliha) || [[Banja Luka]] – [[Stupnica (Banja Luka)|Stupnica]]|| {{coord|44.758845|17.184234}} || 1595. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 9. septembra 1993, obnovljena 2008. |- | [[Talih džamija]]<br>(Hadži Osmanbega džamija) || [[Banja Luka]] – Pobrđe || {{coord|44.770014|17.178961}} || 1580. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 8. septembra 1993, obnovljena. |- | [[Tulekova džamija]]<br>(Hadži-Zulfikarova džamija) || [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.738593|17.154118}} || 1760. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 17. maja 1993, obnovljena 2003–2007. |- | [[Vrbanjska džamija]] || [[Banja Luka]] – [[Vrbanja (Banja Luka)|Vrbanja]] || {{coord|44.764052|17.247276}} || 17. stoljeće || Srušena 11. maja 1993, obnovljena 2003. |} ===Džamije u historiji=== * [[Sitarska džamija]] (prenesena u 19. vijeku u Bronzani Majdan) * [[Herića džamija]] (srušena 1918)<ref name="Kubad">{{cite web|url=https://senzor.ba/kubad-agina-dzamija-u-tabacima-dzamija-na-stijeni/|title=Kubad-agina džamija u Tabacima: Džamija na stijeni|access-date=9. 11. 2023}}</ref> * [[Tabačka džamija]] (srušena 1919)<ref name="Kubad" /> * [[Kalenderija džamija]] (srušena 1923) * [[Džamija Mehmeda Trećeg]] (srušena)<ref>{{cite web|url=https://mojinfo.ba/banjaluka-da-li-ste-znali-da-se-u-kastelu-nalazila-dzamija/|title=Banjaluka: Da li ste znali da se u Kastelu nalazila džamija?|access-date=9. 11. 2023}}</ref> * [[Pašića džamija]] (srušena 1924)<ref name="Kubad" /> *[[Džafer-agina džamija]] (srušena 1928)<ref name="Kubad" /> * [[Apardi-pašina džamija]] (srušena 1928)<ref name="Kubad" /> * [[Kubad-agina džamija]] (srušena 1930)<ref name="Kubad" /> * [[Sijamija džamija]] (Šehova džamija, srušena 1931)<ref>{{cite web|url=https://stav.ba/vijest/stanivukovic-gradi-novi-palas-na-temeljima-sijamija-dzamije-vakuf-je-za-gradnju-tog-hotela-vracao-kredit-20-godina/17382|title=Stanivuković gradi novi „Palas“ na temeljima Sijamija džamije; vakuf je za gradnju tog hotela vraćao kredit 20 godina|access-date=9. 11. 2023}}</ref> * [[Džamija na Ilidži]] (Mahmut čelebi džamija, srušena 1950) * [[Careva džamija (Banja Luka)|Careva džamija]] (srušena 1957) * [[Musala (Banja Luka)|Musala]] (srušena 1957) * [[Osman-šahova džamija]] (srušena 1959) ==Berkovići== Na području općine Berkovići nalazi se jedna džamija, koja pripada Medžlisu Islamske zajednice Stolac, [[Mostarsko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/component/content/article?id=14703:u-dabrici-otvorena-obnovljena-sefer-begova-dzamija|title=U Dabrici otvorena obnovljena džamija Sefer-age Begovića|last=administrator|date=9. 7. 2012|website=Islamska zajednica|language=bs-ba|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Sefer-age Begovića]]<br>(Džamija u Dabrici) |[[Dabrica]] |{{coord|43.167409|18.003256}} |1610–1611. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnovljena 2012. |} ==Bihać== Na području općine Bihać nalazi se 36 džamija, koje pripadaju Medžlisu Islamske Zajednice Bihać, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/index.php/adresar/muftijstva/muftijstvo-bihacko/215-adresar/medlisi/8001-medlis-iz-biha|title=Medžlis IZ Bihać|date=11. 1. 2010|website=Islamska zajednica|language=bs-ba|access-date=10. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Bajrići |[[Bajrići (Bihać)|Bajrići]] |{{coord|44.877373|15.881906}} | | |- |Džamija Bakšaiš |[[Bihać]] – Bakšaiš |{{coord|44.825833|15.867244}} | | |- |Džamija Brekovica |[[Brekovica]] |{{coord|44.881794|15.888265}} | | |- |Džamija Čavkići |[[Bihać]] – Čavkići |{{coord|44.840087|15.890898}} | | |- |Džamija Čekrlije |[[Bihać]] – Čekrlije |{{coord|44.820039|15.915831}} | | |- |Džamija Ćukovi |[[Ćukovi]] |{{coord|44.660931|16.063162}} | | |- |Džamija Duljci |[[Orašac (Bihać)|Orašac]] – Duljci |{{coord|44.652576|16.069849}} | | |- |[[Fethija džamija (Bihać)|Džamija Fethija]] |[[Bihać]] – Centar |{{coord|44.816099|15.869942}} |1266. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Gata |[[Bihać]] – Gata |{{coord|44.916941|15.818562}} | | |- |Džamija Golubić |[[Bihać]] – Golubić |{{coord|44.787010|15.922658}} | |Džamija je srušena, obnovljena |- |[[Džamija Ić-Hisar]]<br>(Harmanska džamija) |[[Bihać]] – Harmani |{{coord|44.813312|15.867171}} |1797. |Obnovljena 1967. i 2002. |- |Hatinačka džamija |[[Bihać]] – Hatinac |{{coord|44.820055|15.873314}} | | |- |Džamija Izačić |[[Izačić]] |{{coord|44.871679|15.781322}} | | |- |Džamija Ribić - Orljani |[[Jezero (Bihać)|Jezero]] |{{coord|44.808265|15.887233}} | | |- |Džamija Kamenica-Muslići |[[Bihać]] – Kamenica |{{coord|44.850433|15.818740}} | | |- |Džamija Klisa |[[Klisa (Bihać)|Klisa]] |{{coord|44.589677|16.071182}} | | |- |Klokotska džamija |[[Klokot (Bihać)|Klokot]] |{{coord|44.835665|15.810452}} | | |- |Sultan Ahmedova džamija (Bihać) |[[Kulen Vakuf]] |{{coord|44.561181|16.088942}} | | |- |Džamija Mala Peć |[[Mala Peća]] |{{coord|44.912619|15.785560}} | | |- |Džamija Mali Lug |[[Bihać]] – Mali Lug |{{coord|44.825000|15.889204}} | | |- |Džamija Orašac |[[Orašac (Bihać)|Orašac]] |{{coord|44.627756|16.071724}} | | |- |Džamija Papari |[[Papari]] |{{coord|44.847755|15.801420}} | | |- |Džamija Pokoj |[[Bihać]] – Pokoj |{{coord|44.854434|15.878524}} | | |- |Džamija Prekounje |[[Bihać]] – Gornje Prekounje |{{coord|44.814961|15.878781}} | | |- |Džamija Pritoka |[[Pritoka (Bihać)|Pritoka]] |{{coord|44.791169|15.927280}} | | |- |Džamija Ribić |[[Bihać]] – Ribić |{{coord|44.808429|15.886896}} | | |- |Džamija Ripač |[[Ripač]] |{{coord|44.763801|15.955839}} | | |- |Džamija Ružica |[[Bihać]] – Ružica |{{coord|44.813544|15.897994}} | | |- |Džamija Sokolac |[[Bihać]] – Sokolac |{{coord|44.787174|15.896484}} | |Srušena tokom rata, ponovo otvorena 31. jula 2000. |- |Džamija Spahići |[[Spahići (Bihać)|Spahići]] |{{coord|44.878755|15.908866}} | | |- |Džamija Gornji Srbljani |[[Srbljani]] |{{coord|44.897840|15.948224}} | | |- |Džamija Turija–Vrsta |[[Turija (Bihać)|Turija]]–[[Vrsta (Bihać)|Vrsta]] |{{coord|44.885348|15.830033}} | | |- |Džamija "Ebu Bekra" Veliki Lug |[[Bihać]] – Veliki Lug |{{coord|44.836471|15.875866}} | | |- |Džamija Vikići |[[Vikići]] |{{coord|44.893301|15.786210}} | | |- |Džamija Vinica |[[Bihać]] – Vinica |{{coord|44.823271|15.904913}} | | |- |Džamija Veliko Založje |[[Bihać]] – Veliko Založje |{{coord|44.829741|15.911353}} | | |} ==Bijeljina== Na području općine [[Bijeljina]] nalazi se 10 džamija (6 aktivnih), u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Bijeljina, [[Tuzlansko muftijstvo]]. {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Ahmed-age Krpića džamija]] |[[Bijeljina]] |{{coord|44.751816|19.219200}} |krajem 18. stoljeća |Srušena 13. marta 1993, obnovljena, svečano otvorenje 21. jula 2024. |- |[[Ahmed-bega Salihbegovića džamija]] |[[Bijeljina]] |{{coord|44.760542|19.217728}} |1875/76. |Minirana i srušena 13. marta 1993, u fazi obnove |- |[[Atik džamija]]<br>(Sultan Sulejmanova, Stara ili Carska džamija) |[[Bijeljina]] |{{coord|44.756707|19.217102}} |između 1520. i 1566. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 13. marta 1993, obnovljena 2002–2014. |- |Džedid džamija<br>(Atik džamija) |[[Janja]] |{{coord|44.666180|19.234809}} | | |- |Preljubovića Dašnica džamija |[[Bijeljina]] |{{coord|44.760272|19.212898}} |1905. |Srušena 13. marta 1993, u fazi obnove |- |Palutinska džamija |[[Janja]] |{{coord|44.667060|19.246786}} | | |} ===Džamije u historiji=== * Mehmed Salih Vedžihi pašina (Janjica džamija; izgrađena 1836-1838, srušena 1960-ih, dimenzije 18x10m) ==Bileća== Na području općine [[Bileća]] nalaze se 4 džamije, koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Bileća, [[Mostarsko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvo-mostarsko.ba/index.php/bileca|title=Medžlis Islamske zajednice Bileća|last=Urednik|date=21. 2. 2019|website=Muftijstvo Mostarsko|language=bs-ba|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Avdića džamija u Planoj|Avdića džamija]] |[[Plana (Bileća)|Plana]] |{{coord|42.961602|18.403643}} |1617. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena tri puta i obnovljena 1795, 1964, 2013. |- |Bajramovića džamija |[[Orahovice (Bileća)|Orahovice]] |{{coord|43.010879|18.358979}} |1934. | |- |[[Careva džamija (Bileća)|Careva džamija]]<br>(Gradska ili Obradovića džamija) |[[Bileća]] |{{coord|42.879808|18.430442}} |1895. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnovljena 2011. |- |[[Džamija Hasan-paše Predojevića]] |[[Bileća]] |{{coord|42.877409|18.419886}} |1572. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Obnovljena 1906, srušena 1941, nije više obnavljana. |} ==Bosanska Krupa== Na području općine [[Bosanska Krupa]] nalaze se 24 džamije, u sklopu Medžlisa islamske zajednice Bosanska Krupa, [[Bihaćko muftijstvo|Bihaćko Muftijstvo]].<ref name="Muftijstvo bihaćko">{{Cite web |url=http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-bihacko |title=Muftijstvo bihaćko |work=[[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini]] |access-date=14. 2. 2017 |archive-date=2. 5. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170502164021/http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-bihacko |url-status=dead }}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Arapuša |[[Arapuša]] |{{coord|44.879110|16.258509}} | | |- |Džamija Baštra |[[Baštra]] |{{coord|44.994151|16.158153}} | | |- |Džamija Bešići |[[Bosanska Otoka]] |{{coord|44.958110|16.176181}} | | |- |Gradska džamija Bosanska Otoka |[[Bosanska Otoka]] |{{coord|44.957566|16.179232}} | | |- |Džamija Dijelovi |[[Jezerski]] |{{coord|44.981983|16.085641}} | | |- |Džamija Hafizovići |[[Jezerski]] – Hafizovići |{{coord|44.990796|16.099579}} | | |- |Džamija Stari Grad |[[Jezerski]] |{{coord|44.978333|16.099310}} | | |- |[[Tvrđava Jezerski|Džamija u starom gradu Jezerskom]] |[[Jezerski]] |{{coord|44.979034|16.098611}} |19. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>kao dio graditeljske cjeline [[Tvrđava Jezerski|stari grad Jezerski]] |- |Džamija Krčana |[[Bosanska Krupa]] – Krčana |{{coord|44.891122|16.138986}} | | |- |Gradska džamija Bosanska Krupa |[[Bosanska Krupa]] |{{coord|44.884973|16.156362}} | | |- |Gradska džamija Krupa II Centar |[[Bosanska Krupa]] |{{coord|44.886845|16.148628}} |2004. | |- |Džamija Krušnica |[[Bosanska Krupa]] |{{coord|44.880257|16.166806}} | | |- |Džamija Ljusina |[[Ljusina]] |{{coord|44.939731|16.151667}} | | |- |Džamija Mahmić Most |[[Mahmić Selo]] |{{coord|45.026093|16.072222}} | | |- |Džamija Mahmić Selo |[[Mahmić Selo]] |{{coord|44.996406|16.062997}} | | |- |Džamija Mali Badić |[[Mali Badić]] |{{coord|44.898962|16.213599}} | | |- |Džamija Muslimanska Jasenica |[[Jasenica (Bosanska Krupa)|Jasenica]] |{{coord|44.834144|16.257821}} | | |- |Džamija Oraščani |[[Pištaline]] – Oraščani |{{coord|44.957443|16.071345}} | | |- |Džamija Ostrožnica |[[Ostrožnica]] |{{coord|44.886331|16.181869}} | | |- |Džamija Selimovo brdo |[[Mahmić Selo]] |{{coord|45.000642|16.061396}} |1997. | |- |Džamija Šabići |[[Veliki Badić]] – Šabići |{{coord|44.920050|16.179966}} | | |- |Džamija Tromeđa |[[Mahmić Selo]] |{{coord|44.978475|16.049129}} |2004. | |- |Džamija Mustelji |[[Veliki Badić]] – Mustelji |{{coord|44.907885|16.196466}} | | |- |Džamija Veliki Dubovik |[[Veliki Dubovik (Bosanska Krupa)|Veliki Dubovik]] |{{coord|44.845264|16.290520}} | | |- |Džamija Voloder |[[Voloder (Bosanska Krupa)|Voloder]] |{{coord|44.962367|16.176668}} | | |} ==Bosanski Petrovac== Na području općine [[Bosanski Petrovac]], nalazi se 5 džamija, u sklopu medžlisa Islamske zajednice Bosanski Petrovac, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvobihacko.ba/medzlisi-muftijstva-bihackog/|title=Medžlisi Muftijstva bihaćkog – Muftijstvo bihaćko|last=admin|date=12. 8. 2022|language=en-US|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Bjelaj |[[Bjelaj]] |{{coord|44.584582|16.193853}} | | |- |Džamija Donji Bišćani |[[Bosanski Petrovac]] |{{coord|44.547280|16.364578}} | | |- |Gradska džamija |[[Bosanski Petrovac]] |{{coord|44.554044|16.368780}} |2003. |Obnovljena 2010. |- |Džamija Rašinovac |[[Rašinovac]] |{{coord|44.573801|16.353622}} | | |- |Džamija Srednji Bišćani |[[Bosanski Petrovac]] |{{coord|44.550322|16.364202}} | | |} ==Bratunac== Na području općine [[Bratunac]] nalazi se 8 džamija (aktivnih 6 džemata), koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Bratunac, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvotz.ba/miz-bratunac-obiljezen-dan-dzamija/|title=MIZ Bratunac: Obilježen Dan džamija|last=AĐ|date=8. 5. 2024|website=Muftijstvo tuzlansko|language=bs-BA|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Čaršijska džamija |[[Bratunac]] |{{coord|44.185956|19.332791}} | | |- |Džamija Glogova |[[Glogova (Bratunac)|Glogova]] |{{coord|44.209267|19.264072}} | | |- |Džamija Hrnčići |[[Hrnčići]] |{{coord|44.231476|19.135943}} | | |- |Džamija Jagodnja–Joševa |[[Jagodnja (Bratunac)|Jagodnja]] - [[Joševa (Bratunac)|Joševa]] | |polovinom 18. stoljeća |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata]], obnovljena 2022. |- |Džamija Konjević Polje |[[Konjevići (Bratunac)|Konjevići]] |{{coord|44.251235|19.109562}} | | |- |Džamija Pobuđe |[[Pobuđe]] |{{coord|44.217762|19.125789}} | | |- |Džamija Zapolje |[[Zapolje (Bratunac)|Zapolje]] | | |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata]], obnovljena 2023. |} ==Brčko== Na području općine [[Brčko]] nalazi se 27 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Brčko, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvotz.ba/medzlis-islamske-zajednice-brcko/|title=Medžlis Islamske zajednice Brčko|last=AĐ|date=5. 3. 2018|website=Muftijstvo tuzlansko|language=bs-BA|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Azizija džamija (Brčko)|Azizija džamija]] |[[Brezovo Polje (Brčko)|Brezovo Polje]] |{{coord|44.847397|18.955935}} |1862. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Minirana i srušena 21. maja 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena. |- |[[Begova džamija (Brčko)|Begova džamija]] |[[Brezovo Polje (Brčko)|Brezovo Polje]] |{{coord|44.847527|18.951233}} |1750. |Srušena 21. maja 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]<ref>{{Cite web|url=http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1463|title=dzamije.info - Bosanske džamije|date=1. 7. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 5. 2024|archive-date=1. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701212134/http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1463|url-status=bot: unknown}}</ref> |- |[[Bijela džamija (Brčko)|Bijela džamija]]<br>(Džedid džamija) |[[Brčko]] – Kolobara |{{coord|44.879492|18.804179}} |1881. |Srušena 17. jula 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], Obnavljana 1893, 1962 i 2005. |- |Džamija Brka Nova |[[Brka (Brčko)|Brka]] |{{coord|44.829518|18.724607}} |1898/1899. | |- |Brod džamija |[[Brod (Brčko)|Brod]] |{{coord|44.855422|18.765704}} |početkom 19. stoljeća | |- |Džamija Brka Stara |[[Brka (Brčko)|Brka]] |{{coord|44.828613|18.726669}} |krajem 17. stoljeća | |- |Čande džamija |[[Čande]] |{{coord|44.787689|18.680282}} |1930. |Obnovljena i rekonstruisana 1970. i 2004. |- |[[Ćoseti džamija]] |[[Čoseta|Ćoseti]] |{{coord|44.789596|18.669913}} |1963. |Obnovljena 2014. |- |Džamija Dizdaruša |[[Dizdaruša (Brčko)|Dizdaruša]] |{{coord|44.856162|18.803851}} |1991. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena |- |Džamija Gornji Rahić |[[Gornji Rahić]] |{{coord|44.781166|18.692343}} |1747. |Srušena 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 1998. |- |Hadži-Pašina džamija |[[Brčko]] |{{coord|44.877548|18.800044}} |početkom 19. stoljeća |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]<ref>{{Cite web|url=http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1461|title=dzamije.info - Bosanske džamije|date=1. 7. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 5. 2024|archive-date=1. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701222103/http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1461|url-status=bot: unknown}}</ref> |- |Džamija Ivici |[[Ivici (Brčko)|Ivici]] |{{coord|44.875092|18.789174}} |1894. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] |- |Džamija Klanac |[[Brčko]] |{{coord|44.871189|18.799248}} |2010. | |- |Maoča Nova<br>(Nova džamija) |[[Maoča (Brčko)|Maoča]] |{{coord|44.767817|18.656438}} |1937. | |- |Maoča stara<br>(Stara džamija) |[[Maoča (Brčko)|Maoča]] |{{coord|44.764359|18.655393}} |1794. | |- |Nožinagina džamija |[[Maoča (Brčko)|Maoča]] |{{coord|44.764568|18.657321}} |19. stoljeće | |- |Džamija Omerbegovača |[[Omerbegovača]] |{{coord|44.839430|18.791182}} |krajem 19. stoljeća | |- |Džamija Ograđenovac |[[Ograđenovac]] |{{coord|44.791791|18.698803}} |1910. | |- |Džamija Palanka |[[Palanka (Brčko)|Palanka]] |{{coord|44.798669|18.728702}} |1991. (nova džamija) | |- |Džamija Prutače |[[Gornji Rahić]] – Prutače |{{coord|44.779740|18.669715}} |2000. | |- |Džamija Rašljani |[[Rašljani]] |{{coord|44.871189|18.799248}} |1938. | |- |Džamija Rijeke |[[Rijeke (Brčko)|Rijeke]] |{{coord|44.865754|18.796279}} |1990. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 2000. |- |[[Savska (Atik) džamija|Savska džamija]]<br>(Atik ili Carska džamija) |[[Brčko]] – Centar |{{coord|44.879530|18.808562}} |1650. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 17. jula 1992.<ref>{{Cite web|url=http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1462|title=dzamije.info - Bosanske džamije|date=1. 7. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 5. 2024|archive-date=1. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701111745/http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1462|url-status=bot: unknown}}</ref>, obnovljena 2006. |- |Džamija Šatorovići |[[Šatorovići (Brčko)|Šatorovići]] |{{coord|44.770452|18.768659}} |krajem 18. stoljeća |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]<br>Obnavljana 1935, 1978 i 1997. |} ==Breza== Na području općine [[Breza (općina)|Breza]] nalazi se 21 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Breza, [[Zeničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/215-adresar/medlisi/8028-medlis-iz-breza|title=Islamska zajednica u BiH|website=Islamskazajednica.ba|language=bs-ba|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Gradska džamija (Breza)|Gradska džamija]] |[[Breza (općina)|Breza]] |{{coord|44.019970|18.260404}} | | |- |[[Stara džamija (Breza)|Stara džamija]] |[[Breza (općina)|Breza]] |{{coord|44.006696|18.257535}} | | |- |Džamija Banjevac |[[Banjevac (Breza)|Banjevac]] |{{coord|44.022617|18.249757}} | | |- |Džamija Bukovik |[[Bukovik (Breza)|Bukovik]] |{{coord|44.060428|18.236864}} | | |- |Džamija Bulbušići |[[Bulbušići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Gornja Breza |[[Gornja Breza]] |{{coord|44.035784|18.245722}} | | |- |Džamija Izbod |[[Izbod]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kahve |[[Kahve (Breza)|Kahve]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kamenice |[[Kamenice (Breza)|Kamenice]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Koritnik |[[Koritnik (Breza)|Koritnik]] |{{coord|44.011110|18.280873}} | | |- |Džamija Mahala |Breza - [[Mahala (Breza)|Mahala]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Mahmutović Rijeka |[[Mahmutovića Rijeka|Mahmutović Rijeka]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |[[Stara džamija (Breza)|Stara džamija]] |[[Podgora (Breza)|Podgora]] |{{coord|43.994721|18.287472}} |oko 1960. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Stara džamija |[[Potkraj (Breza)|Potkraj]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Prhinje |[[Prhinje (Breza)|Prhinje]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Slivno |[[Slivno (Breza)|Slivno]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Stara džamija |[[Trtorići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vardište |[[Vardište]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vijesolići |[[Vijesolići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vrbovik |[[Vrbovik]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Župča |[[Župča]] |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Brod== Na području općine [[Brod (općina)|Brod]] nalaze se 3 džamije, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Bosanski Brod, [[Banjalučko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://www.medzlisbbrod.com/o-medzlisu/|title=O Medžlisu – Medžlis Islamske Zajednice Bosanski Brod|language=bs-BA|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Gornje Kolibe|Džamije Gornje Kolibe]] |[[Gornje Kolibe]] |{{coord|45.086031|18.028347}} |19. stoljeće |Srušena 1992, obnovljena 2008. |- |[[Husein-begova džamija u Brodu|Husein-begova džamija]] |[[Brod (općina)|Brod]] |{{coord|45.147583|17.999453}} |1909. premještena i nova izgrađena |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena u oktobru 1992, obnovljena |- |Džamija Sijekovac |[[Sijekovac]] |{{coord|45.119151|17.976336}} |19. stoljeće |Srušena 1992, obnovljena |} ==Bugojno== Na području općine [[Bugojno]] nalaze se 22 džamije, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Bugojno, [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://bug.ba/dvije-decenije-dzamije-i-kulturnog-centra-princeze-dzevhera-bugojno.html|title=Dvije decenije Džamije i Kulturnog centra Princeze Dževhera Bugojno|last=Redakcija|date=28. 2. 2021|website=Bug.ba - Info portal Bugojno|language=bs-BA|access-date=20. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Drvetine |[[Drvetine]] |{{coord|44.103464|17.452699}} |krajem 19. stoljeća | |- |[[Džamija princeze Dževhere]] |[[Bugojno]] |{{coord|44.051487|17.444899}} |2001. |Kompleks Islamski centar princeze Dževhere sa džamijom |- |Džamija Gaj |[[Bugojno]] – Gaj |{{coord|44.062629|17.441669}} |2006. | |- |[[Gradska džamija (Bugojno)|Gradska džamija]]<br>(Sultan Ahmedova džamija) |[[Bugojno]] – Centar |{{coord|44.055792|17.450172}} |1693. | |- |Džamija Gromile |[[Gromile (Bugojno)|Gromile]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Karadže |[[Karadže]] |{{coord|44.070718|17.435038}} |1997. | |- |Džamije Karalinka |[[Alibegovići]] |{{coord|44.057919|17.420525}} |2018. | |- |Džamija Kopčić |[[Kopčić]] |{{coord|44.108958|17.420056}} |1990. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 1998. |- |Džamija Kula |[[Kula (Bugojno)|Kula]] |{{coord|44.065654|17.463243}} |2008. | |- |Džamija Odžak |[[Odžak (Bugojno)|Odžak]] |{{coord|44.014908|17.510221}} |početak 18. stoljeća | |- |Džamija Pirići |[[Drvetine]] |<!--{{coord|}}--> |1945. | |- |Džamija Podripci |[[Drvetine]] |<!--{{coord|}}--> |1989. | |- |Džamija Poljice |[[Bugojno]] – Poljice |{{coord|44.048465|17.434717}} |2000. | |- |Džamija Poriče |[[Poriče]] |{{coord|44.057346|17.402486}} |1979. |Obnovljena 2004. |- |Džamija Rovna |[[Rovna]] |<!--{{coord|}}--> |1968. | |- |Džamija Sultanovići |[[Bugojno]] – Sultanovići |{{coord|44.045863|17.440074}} |2019. | |- |Džamija Vesela |[[Vesela (Bugojno)|Vesela]] |{{coord|44.033052|17.423295}} |1981. (nova džamija) |Stara džamija srušena 1974. |- |Džamija Vileši |[[Vileši]] |{{coord|44.057431|17.504509}} | | |- |Džamija Voznik |[[Bugojno]] – Voznik |{{coord|44.063835|17.453922}} |2008. | |- |Džamija Vrbanja |[[Vrbanja (Bugojno)|Vrbanja]] |{{coord|44.029593|17.459013}} |1965. | |- |Džamija Zanesovići |[[Zanesovići]] |{{coord|44.009378|17.519400}} |1968. | |- |Džamija Zlavast |[[Zlavast]] |{{coord|44.009836|17.483553}} |2017. | |} ==Busovača== Na području općine [[Busovača]] nalazi se 8 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Busovača, [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://mizbusovaca.ba/|title=Medžlis Islamske zajednice Busovača|last=Codingest|website=mizbusovaca.ba|language=en|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Bijela Džamija<br>(Nova džamija Bukovci) |[[Bukovci (Busovača)|Bukovci]] |{{coord|44.054000|17.963629}} |2016. | |- |Džamija Bukovci |[[Bukovci (Busovača)|Bukovci]] |{{coord|44.045483|17.956725}} |1962. |Obnovljena 2000. |- |Džamija Gornja Rovna |[[Gornja Rovna]] |{{coord|44.120626|17.820898}} |1954. stara džamija |2017. nova džamija otvorena |- |Džamija Kaćuni |[[Kaćuni (Busovača)|Kaćuni]] |{{coord|44.066899|17.938692}} |1968. stara džamija |2022. nova džamija otvorena |- |Džamija Lugovi |[[Krvavičići|Krvavičio]] |{{coord|44.084043|17.946584}} |1600. |Obnavljana 1990. i 1995. |- |Džamija Merdani |[[Putiš]] – Gavrine Kuće |{{coord|44.135887|17.897965}} |2016. | |- |Džamija Putiš |[[Putiš]] |{{coord|44.144193|17.894445}} |1700. |Obnovljena 2004. |- |[[Sulejman-begova džamija (Busovača)|Sulejman-begova džamija]] |[[Busovača]] – Centar |{{coord|44.098189|17.877421}} |16. stoljeće |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 2002. |} ==Bužim== Na području općine [[Bužim]] nalazi se 19 džamija, u sklopu Medžlisa islamske zajednice Bužim, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref name="Muftijstvo bihaćko" /> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgradnja !Napomena |- |[[Bijela džamija (Bužim)|Bijela džamija]] |[[Bužim]] |{{coord|45.089724|16.016136}} | | |- |Džamija Brigovi |[[Brigovi (Bužim)|Brigovi]] |{{coord|45.042992|16.048098}} | | |- |Džamija Bućevci - centar |[[Bužim]] |{{coord|45.099674|16.072097}} | | |- |Džamija Bućevci |[[Bućevci]] |{{coord|45.096043|16.077783}} | | |- |Džamija Bužim |[[Bužim]] |{{coord|45.061204|16.032168}} | | |- |[[Stara drvena džamija u Bužimu|Stara drvena džamija]] |[[Bužim]] |{{coord|45.047008|16.029478}} |19. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Obnovljena 1938. i 2003. |- |Džamija Čava |[[Čava (Bužim)|Čava]] |{{coord|45.024204|16.093943}} | | |- |Džamija Donja Lubarda |[[Donja Lubarda]] |{{coord|45.092613|15.996322}} | | |- |Džamija Elkasova Rijeka |[[Elkasova Rijeka]] |{{coord|45.047522|15.993538}} | | |- |Džamija Jusufovići |[[Jusufovići]] |{{coord|45.050876|15.971281}} | | |- |Džamija Konjodor I |[[Konjodor (Bužim)|Konjodor]] |{{coord|45.014287|16.027406}} | | |- |Džamija Konjodor II |[[Konjodor (Bužim)|Konjodor]] |{{coord|44.995796|16.031550}} | | |- |Džamija Lubarda |[[Lubarda]] |{{coord|45.011906|16.024098}} | | |- |Džamija Mrazovac |[[Mrazovac]] |{{coord|45.079646|16.005391}} | | |- |Džamija Prokop |[[Prokop (Bužim)|Prokop]] |{{coord|45.049202|16.077827}} | | |- |Džamija Radoč |[[Radoč (Bužim)|Radoč]] |{{coord|45.069027|16.102941}} | | |- |Džamija Šehidija |[[Šehidija]] |{{coord|45.075457|16.016354}} | | |- |Džamija Zaradostovo |[[Zaradostovo]] |{{coord|45.070223|16.038917}} | | |} ==Cazin== Na području grada [[Cazin]]a nalazi se 10 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Cazin, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/index.php/adresar/muftijstva/muftijstvo-bihacko/215-adresar/medlisi/8034-medlis-iz-cazin|title=Medžlis IZ Cazin|date=14. 1. 2010|website=Islamska zajednica|language=bs-ba|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Stari grad Bijela Stijena|Džamija Bijela Stijena]] |[[Ostrožac (tvrđava)|Ostrožac]] |<!--{{coord|}}--> |17. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Stara džamija Ostrožac |[[Ostrožac (Cazin)|Ostrožac]] |{{coord|44.906782|15.938622}} | | |- |Gradska džamija |[[Cazin]] |{{coord|44.968775|15.943217}} | | |- |Stara džamija Gnjilavac |[[Cazin]] – [[Polje (Cazin)|Polje]] |{{coord|44.955241|15.949340}} | | |- |Nova džamija Gnjilavac |[[Cazin]] – [[Polje (Cazin)|Polje]] |{{coord|44.954457|15.950186}} | | |- |Džamija Mala Lisa |[[Cazin]] – Slatina |{{coord|44.969045|15.914421}} | | |- |Džamija Slatina |[[Cazin]] – Slatina |{{coord|44.959673|15.907726}} | | |- |Džamija Čizmići |[[Čizmići]] |{{coord|44.955689|15.894042}} | | |- |Džamija Horozovići |[[Ćoralići]] |{{coord|44.984641|15.880111}} | | |- |Džamija Pjanići |[[Pjanići]] |{{coord|44.977246|15.821139}} | | |} ==Čajniče== Na području općine [[Čajniče]] nalaze se 4 džamije, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Čajniče, [[Goraždansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://mizcajnice.blogspot.com/|title=MEDŽLIS ISLAMSKE ZAJEDNICE ČAJNIČE|website=mizcajnice.blogspot.com|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija u Đakovićima]] |[[Đakovići (Čajniče)|Đakovići]] |{{coord|43.554131|19.203712}} |18. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<ref>{{Cite web|url=http://old.kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=3745|title=Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika|website=old.kons.gov.ba|access-date=16. 5. 2024|archive-date=16. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240516222659/http://old.kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=3745|url-status=dead}}</ref><br>Srušena 1992, obnovljena 2018. |- |[[Mir Muhamedova džamija]] |[[Čajniče]] |{{coord|43.561208|19.066677}} |krajem 16. stoljeća |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnovljena 1967. i 2012. |- |[[Džamija u Međurječju|Džamija Međurječje]] |[[Međurječje]] |{{coord|43.650795|19.086057}} |oko 1763. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1943. i 17. jula 1992, obnovljena 2011. |- |[[Sinan-begova džamija]] |[[Čajniče]] |{{coord|43.561208|19.066677}} |1570. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, u fazi obnove |} ==Čapljina== Na području općine [[Čapljina]] nalaze se 8 džamija (7 aktivnih džemata), u sklopu Medžlisa Islamske zajednice [[Čapljina]], [[Mostarsko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://miz-capljina.ba/dzemati/|title=Džemati – Medžlis Islamske Zajednice|language=bs-BA|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Bivolje Brdo |[[Bivolje Brdo]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Crnići |[[Crnići (Čapljina)|Crnići]] |<!--{{coord|}}--> |1965. |Srušena tokom rata u Bosni i Hercegovini 1993, obnovljena 2008. |- |[[Hadži-Alijina džamija]]<br>(Šišman Ibrahim-pašina džamija) |[[Čapljina]] – [[Počitelj]] |<!--{{coord|}}--> |1562–1963. |Srušena u potpunosti od strane [[Hrvatsko vijeće odbrane|HVO]] 1993, obnovljena 2003. |- |Džamija Lokve |[[Lokve (Čapljina)|Lokve]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Oplićići |[[Opličići|Oplićići]] |<!--{{coord|}}--> |1966. |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] 1993, obnovljena 2007.<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/364804|title=Obnovljena džamija simbol povratka|last=d.o.o|first=OliveBH|website=infobiro.ba|access-date=20. 5. 2024}}</ref> |- |Džamija Rečice |Rečice |<!--{{coord|}}--> |1895. (stara džamija) |Nova džamija izgrađena 1927.<br>Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena |- |Džamija Višići |[[Višići]] |<!--{{coord|}}--> |1978. |Srušena tokom rata u Bosni i Hercegovini, u fazi obnove |} ==Čelić== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Čaršija Čelić |[[Čelić]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Brdo |[[Čelić]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Džihani |[[Čelić]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Čaršija Koraj |[[Koraj]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kovačevići |[[Koraj]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Ratkovići |[[Ratkovići (Čelić)|Ratkovići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Brnjik |[[Brnjik]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vražići |[[Vražići (Čelić)|Vražići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Velino Selo |[[Velino Selo (Čelić)|Velino Selo]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Nahvioci |[[Nahvioci (Čelić)|Nahvioci]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Donji Humci |[[Humci|Donji Humci]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Gornji Humci |[[Humci|Gornji Humci]] |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Čelinac== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Careva džamija |[[Čelinac]] |{{coord|44.725990|17.309108}} | | |- |Čaršijska džamija |[[Čelinac]] |{{coord|44.726747|17.316935}} | | |} ==Čitluk== ===Džamije u historiji=== * Džamija kod Ploča u Polju, 500 metara niže [[Čitluk]]a (dimenzije 6 x 6 m). Srušena poslije [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]]. * Džamija na lokalitetu Pločno (srušena poslije drugog svjetskog rata).<ref>{{Cite web|url=https://www.preporod.com/index.php/sve-vijesti/drustvo/teme/item/2977-otkud-bosnjaci-u-citluku-od-marginalizacije-do-zaborava|title=Otkud Bošnjaci u Čitluku: Od marginalizacije do zaborava|last=Eminović|first=Hasan|website=www.preporod.com|language=bs-ba|access-date=20. 5. 2024}}</ref> == Derventa == {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Donjačka džamija]] |[[Derventa]] |{{coord|44.977234|17.907880}} |Između 1570. i 1600. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 31. maja 1992, obnovljana 1970 i 2017. |- |Gornjačka džamija |[[Derventa]] |{{coord|44.981795|17.891739}} | |Srušena 1992, obnovljena 2018. |- |[[Gradska džamija (Derventa)|Gradska džamija]]<br>(Ali-agina džamija) |[[Derventa]] |{{coord|44.976009|17.907385}} |1570. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnavljana 1895, 2011. |- |Džamija Potočani |[[Derventa]] - Potočani |{{coord|44.975207|17.899325}} | | |} ==Doboj== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Selimija |[[Doboj]] |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Doboj Istok== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Brijesnica Velika |[[Brijesnica Velika]] |{{coord|44.726542|18.209819}} |u 19. stoljeću |Renovirana 1930. i 1986. |- |Džamija Hadžići |[[Brijesnica Mala]] |{{coord|44.733589|18.227886}} |1938. |Rekonstruisana 1989–1990. |- |Džamija Klokotnica–Polje |[[Klokotnica]] |{{coord|44.725542|18.184393}} |2009. | |- |Nova džamija Lukavica Rijeka |[[Lukavica Rijeka (Doboj Istok)|Lukavica Rijeka]] |{{coord|44.766794|18.163496}} |2012. | |- |Stara džamija Lukavica Rijeka |[[Lukavica Rijeka (Doboj Istok)|Lukavica Rijeka]] |{{coord|44.769070|18.163739}} |1980. |Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], renovirana 1999. |- |Nova džamija Stanić Rijeka |[[Stanić Rijeka (Doboj Istok)|Stanić Rijeka]] |{{coord|44.737426|18.141124}} |2004. | |- |Stara džamija Stanić Rijeka |[[Stanić Rijeka (Doboj Istok)|Stanić Rijeka]] |{{coord|44.725206|18.140438}} | | |- |Džamija Škrebe |[[Brijesnica Mala]] |{{coord|44.724644|18.224916}} |1999. | |} ==Doboj Jug== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Kuvajtska džamija |[[Matuzići]] |{{coord|44.694876|18.050550}} |2013. | |- |Nova džamija Mravići |[[Mravići]] |{{coord|44.672243|18.058800}} |2011. | |- |Stara džamija Mravići |[[Mravići]] |{{coord|44.665080|18.049903}} | |Zvanično otvorena 2002. |- |Salihija džamija |[[Matuzići]] |{{coord|44.687652|18.048585}} |1940. |Porušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 1997. |} ==Donji Vakuf== Na području općine [[Donji Vakuf]] nalazi se 12 džamija koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Donji Vakuf, [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=http://mizdonjivakuf.ba/dzemati/|title=Medžlis Islamske zajednice Donji Vakuf}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Baš džamija |[[Donji Vakuf]] - centar | | | |- |Džamija Torlakovac |[[Torlakovac]] | | | |- |Džamija Brdo Prusac |[[Prusac]] | | | |- |Džamija Doganovci |[[Doganovci]] | | | |- |Duzića džamija |[[Donji Vakuf]] | | | |- |Džamija Oborci |[[Oborci]] | | | |- |Džamija Kutanja |[[Kutanja (Donji Vakuf)|Kutanja]] | | | |- |Džamija Londža |[[Londža]] | | | |- |[[Handanija džamija u Pruscu|Hajdar Ćehajina džamija]] (Handanagina - Handanije) |[[Prusac]] | |1617. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Oborci Šeherdik |[[Oborci]] | | | |- |[[Pruščakova džamija u Pruscu|Džamija Hasana Kafije Pruščaka]] |[[Prusac]] | |1607. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Hadži-Jusufa |[[Donji Vakuf]] | | | |- |Džamija Novo Naselje Prusac |[[Prusac]] | | | |} ==Foča== Na području općine [[Foča (Republika Srpska)|Foča]] nalazi se 6 džamija (17 kroz historiju<ref>{{Cite web|url=https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/06/sedamnaest-focanskih-dzamija-foto/|title=SEDAMNAEST FOČANSKIH DŽAMIJA (FOTO)|date=6. 11. 2016|website=focanskidani|language=bs-BA|access-date=5. 10. 2024}}</ref>), u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Foča, [[Goraždansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/index.php/adresar/muftijstva/muftijstvo-gorazdansko/215-adresar/medlisi/8040-medlis-iz-foa|title=Medžlis IZ Foča|last=Čaušević|first=Armin|date=14. 1. 2010|website=Islamskazajednica.ba|language=bs-ba|access-date=5. 10. 2024}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Aladža džamija]] (''Šarena džamija, Hasana Nezira)'' |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |{{coord|43.505400|18.779700}} |1549. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' Srušena tokom rata 1992. od strane [[Vojska Republike Srpske|VRS]], obnovljena 2019. |- |[[Careva džamija (Foča)|Careva džamija]] (Sultan Bajezida Valije II. džamija) |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |{{coord|43.504431|18.776320}} |1500/1501. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' Srušena tokom rata 1992. od strane VRS, obnovljena 2016. |- |[[Musluk džamija]] (Atik Ali-pašina džamija) |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |{{coord|43.511979|18.779759}} |1564. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' Srušena tokom rata 1992. od strane VRS, obnovljena 2007. |- |Džamija Kozarevac |[[Kozarevac]], [[Tjentište]] |{{coord|43.373959|18.706449}} |2007. |Svečano otvorena 2008.<ref>Dnevni Avaz 12.7.2008.</ref> |- |[[Turhan Emin-begova džamija]] |[[Foča (Federacija Bosne i Hercegovine)|Ustikolina, Foča (FBiH)]] |{{coord|43.583346|18.791351}} |oko 1448. |Srušena tokom rata 1992. od strane VRS, obnovljena 2007. |- |Džamija Zebina Šuma |[[Zebina Šuma]] |{{coord|43.598491|18.838142}} |2022. | |} === Džamije u historiji === * [[Džamija i medresa Mehmed-paše Kukavice]] (zgrada džamije je minirana 28. maja 1992, a zapaljeni su [[medresa]], [[abdesthana]] i stan [[muderis]]a). * Džaferbegova ili Džafer Čelebijina džamija * Mustafa-pašina džamija * Sultanije Fatime džamija * Džamija Defterdara Memišahbega ili Nazorova džamija * Kadi Osman-efendijina ili Šehova džamija * Hadži Mustafin mesdžid ili Pilavska džamija * Hadži Osman-begova džamija ili Čečova džamija * Dev Sulejmanbegova džamija * Ali Čohodareva džamija ==Fojnica== * Centralna džamija Fojnica * Hadžimuharemova džamija Fojnica * Džamija Ragale * Džamija Ostružnica ==Gacko== * [[Džamija Omer-paše Kazanca]] * [[Džamija u Pridvorici (Gacko)|Džamija u Pridvorici]] * [[Džamija u Gacku]] * [[Džamija u Havtovcu]] * [[Džamija u Velikoj Gračanici]] * [[Džamija u Ključu]] * [[Džamija u Fazlagići Kuli]] ==Glamoč== * [[Džamija u Biličiću]] ==Goražde== * Džamija Stara čaršija Goražde * Džamija Bin Hamis * Džamija Obarak * Džamija Kajserija * Džamija Vranići Goražde *Sinan-Begova džamiija *Džamija Bare *Džamija Laleta/Budići *Džamija Bačći ==Gornji Vakuf-Uskoplje== * [[Kriva munara u Pridvorcima]] ==Gračanica== * [[Donja džamija u Lukavici]] – Sa pripadajućim haremom proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Lipanjska džamija]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Stara džamija Soko u Sokolu]] – zajedno sa pripadajućim haremom proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Šarena džamija (Gračanica)|Šarena džamija u Gračanici]] ==Gradačac== * [[Husejnija džamija]] * [[Sviračka džamija]] * [[Reuf-Begova džamija]] * [[Bukvara džamija]] * [[Kamberi džamija]] ==Gradiška== * [[Azizija (Gradiška)|Azizija]], izgrađena 1863.<ref name="rijaset.ba1">{{Cite web |url=http://test.rijaset.ba/index.php?id=1081&option=com_content&task=view |title=Arhivirana kopija |access-date=9. 8. 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070606150553/http://test.rijaset.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1081 |archive-date=6. 6. 2007 |url-status=dead }}</ref> (džemat Orahova), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2">http://test.rijaset.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1470{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> * [[Čatrnjska džamija]], mesdžid izgrađen 1975.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Čatrnja), srušena 11.aprila 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Čikulska džamija]], izgrađena 1787.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Čikule), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Dubravačka I džamija]], izgrađena 1870.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Dubrave I), srušena 27. marta 1993. (subota)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Dubravačka II džamija]], izgrađena 1720.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Dubrave II), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Haluška džamija]], izgrađena 1892, (džemat Orahova), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Jusufagina džamija]], izgrađena 1869.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Orahova), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Liskovačka džamija]], izgrađena 1890.<ref name="rijaset.ba1"/>(džemat Liskovac), srušena 1. februara 1993. (ponedjeljak) u 04:00 ujutro<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Selmija džamija]], izgrađena 1627.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Obradovac), srušena 25. marta 1993. (četvrtak) u 20:20<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Šibić begova džamija]], izgrađena 1891.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Rovine), srušena 11. novembra 1992.<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Tekijska džamija]] (džemat Tekija), srušena 25. marta 1993. (četvrtak ) u 22:55<ref name="rijaset.ba2"/> ==Ilidža== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Butmir (srušena)]] |[[Ilidža]] – [[Butmir]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |[[Džamija Butmir II]] |[[Ilidža]] – [[Butmir]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |} ==Ilijaš== * [[Džamija u Podlugovima]]<ref>{{cite web|url=http://vakuf.ba/aktuelnosti/svecano-otvaranje-dzamije-u-podlugovima-ilijas/404|title=Svečano otvaranje džamije u Podlugovima, Ilijaš|publisher=|access-date=6. 5. 2016|archive-date=5. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305031713/http://vakuf.ba/aktuelnosti/svecano-otvaranje-dzamije-u-podlugovima-ilijas/404|url-status=dead}}</ref> * "[[Egipatska džamija Ilijaš|Egipatska džamija]]" Ilijaš * [[Centralna džamija Ilijaš|Centralna džamija]], Ilijaš * [[Džamija Crna Rijeka]] * [[Džamija Misoča]] * [[Džamija Mrakovo]] * [[Džamija Srednje]] * [[Džamija Rakova Noga]] * [[Džamija Dragoradi]] * [[Džamija Donji Ivančići]] ==Jajce== * [[Hadadan džamija]] (izgrađena 1630, potpuno devastirana 1992, obnovljena 2000) * [[Sinan - begova džamija]] (izgrađena prije 1660, srušena 1992, obnovljena 2003) * [[Dizdareva džamija]] (izgrađena 1870, srušena 1992, obnovljena 2002) * [[Džamija Esme Sultanije]] (izgrađena u periodu između 1753. i 1773, srušena 1992, završena obnova 2008) * [[Ibrahim-begova džamija]] (izgrađena prije 1660. srušena 1992) * [[Šamića džamija]] (izgrađena prije 1660, srušena 1992) * [[Sultan Bajazidova džamija]], (Torlak Alijina džamija, građena u periodu od 1512. do 1524, srušena 1992, obnovljena 1998) * [[Pšenička džamija]] (izgrađena 1840, srušena 1992, obnovljena 2001) * [[Kruščička džamija]] (izgrađena 1989, srušena 1992, obnovljena 2000) * [[Divičanska džamija]] (izgrađena za vrijeme Gazi Husrev-bega, srušena 1992, obnovljena 1997) * [[Vakfijja džamija]] (izgrađena 1948, srušena 1992, obnovljena 2002) * [[Lendićka džamija]] (izgrađena 2004) * [[Lupnička džamija]] (izgrađena 1988, potpuno devastirana 1992, obnovljena 1999) * [[Bešpeljska džamija]] (izgrađena prije 1700, srušena 1992, obnovljena 2002) * [[Vlasinjska džamija]] (izgrađena 1891, srušena 1992, u toku je obnova) * [[Šipovačka džamija]] (izgrađena 1707, srušena 28. 8. 1992, obnovljena 2005) * [[Volarska džamija]](izgrađena 1750, srušena 1941, obnovljena 2006) * [[Bešnjevska džamija]] (izgrađena 1750, srušena 28. 8. 1992, u toku je obnova) * [[Plivska džamija]] (izgrađena 1780, srušena 28. 8. 1992) * [[Džamija Šehidija u Šibenici]] (izgrađena 2002) * [[Barevska džamija]] (izgrađena 1780, srušena 1992, u toku je obnova) * [[Ipotska džamija]] (izgrađena 1991, potpuno devastirana 1992, obnovljena 1996) * [[Biokovska džamija]] (izgrađena 1830, srušena 1992, obnovljena 2005) * [[Bešnjevska džamija]] (izgrađena 1750, srušena 28. 8. 1992, obnovljena 2007) * [[Barevska džamija]] (izgrađena 1780, srušena 1992, obnova u toku) ===Džamije u historiji=== * [[Ramadan-begova džamija]] (srušena 1933, nije obnavljana) * [[Fethija-Sulejman-hanova džamija]] (kao džamija služila je od 1530. do 1833. kada je izgorjela i više nije obnavljana) ==Kakanj== * [[Džamija Gora]] u [[Gora (Kakanj)|Gori]] (izgrađena 2014) * [[Džamija Lučani]] - Izradnja džamije je počela 2007, a otvorena je 9. augusta 2008.<ref name="auto">Avaz 21.7.2008.</ref> Džamija ima glavnu [[kupola|kupolu]] i [[minaret]] sa dva [[šerefe]]ta. Nalazi se u istoimenom naselju [[Gornji Lučani]]. <!--{{coord|44.138291|17.993875}}--> * [[Džamija Modrinje]] u [[Modrinje|Modrinju]] (izgrađena 2010) <!--{{coord|44.127509|18.015777}}--> * [[Džamija Sopotnica]] u [[Sopotnica (Kakanj)|Sopotnici]] (izgrađena 1980) <!--{{coord|44.117672|18.001078}}--> ==Kladanj== * [[Kuršumlija džamija]] - Još poznata i kao hadži Bali-begova džamija, izgrađena je 1545, a 2005. je proglašena nacionalnim spomenikom<ref>{{cite web|url=http://kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=2536|title=Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika|publisher=|access-date=6. 5. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150925095956/http://kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=2536|archive-date=25. 9. 2015|url-status=dead}}</ref> * [[Hadim Ali-pašina džamija]] * [[Tehvil-agina džamija]] * [[Stara drvena džamija u Tuholju]] ==Konjic== * [[Čaršijska džamija u Konjicu|Čaršijska džamija]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Džamija Gornje Polje]] – Otvorena 20. 7. 2008. Gradnja džamije trajala je četiri godine<ref name="auto"/>. Ima glavnu [[kupola|kupolu]], i više manjih. Munara ima dva [[šerefe]]ta. * [[Repovačka džamija]] * [[Stara džamija u Gornjoj Mahali (Seonica)|Stara džamija u Gornjoj Mahali]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Tekijska džamija u Konjicu|Tekijska džamija]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. ==Kotor-Varoš== *[[Kotorska džamija]] *Careva džamija *Džamija u Donjem Varošu *Džamija u Vrbanjcima *Džamija u Hrvačanima *Džamija u Hanifćima *Džamija u Garićima *Džamija u Hadrovcima *Džamija u Šipragama *Džamija u Večićima - Trzna *Stara džamija u Većičima *Džamija u Vraniću *Džamija Ravne *Džamija Doljani ==Kostajnica== * [[Azizija džamija (Kostajnica)|Azizija]] ==Kozarska Dubica== * [[Čaršijska džamija (Kozarska Dubica)|Čaršijska džamija]] * [[Gradska džamija]] * [[Džamija u naselju Jošik]] * [[Puhalska džamija]] ==Ljubuški== * [[Džamija Gožulj]] * [[Džamija Pobrišće]] ===Džamije u historiji=== * [[Džamija u tvrđavi Ljubuški]] (srušena 1929) ==Maglaj== * [[Jusuf-pašina "Kuršumlija" džamija]] * [[Nova gradska džamija (Vali Redžep Jezidžoglu)]] * [[Džamija Sukija]] * [[Džamija Liješnica]] * [[Džamija Misurići]] * [[Fazli-pašina]] * [[Džamija Bijela Ploča]] * [[Džamija Čobe]] * [[Džamija Domislica]] * [[Džamija Kopice]] * [[Džamija Krušik]] * [[Džamija Donja Kosova]] * [[Džamija Gornja Kosova]] * [[Džamija Gornja Liješnica]] * [[Džamija Jablanica]] * [[Muharem-pašina džamija]] * [[Džamija Ravna]] * [[Džamija Strupina]] * [[Džamija Ulišnjak]] ==Milići== * [[Musa-pašina džamija (Nova Kasaba)]] ==Modriča== * [[Donja džamija (Modriča)]] ==Mostar== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Sultan Sulejmanova džamija (Blagaj)|Sultan Sulejmanova džamija]]<br>(Careva džamija) |[[Blagaj (Mostar)|Blagaj]] |{{coord|43.257005|17.894865}} |1519/20. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |} * [[Sinan pašina ili Atik đžamija]] na Mejdanu (izgrađena 1474, porušena 1948, ponovno renovirana 2017) * [[Mesdžid sultana Selima Javuza|Sultan Selimov mesdžid]] u Hendeku kod Starog mosta (pod zaštitom) * [[Karađoz-begova džamija]] (izgrađena 1557–1558) * [[Ćejvan Čehajina]] sagrađena 1553, u narodu poznata i kao Inat džamija, jer je jedina džamija u Mostaru kod koje se munara nalazi na lijevoj strani od ulaza u džamiju * [[Vučjakovića džamija|Nesuh Age Vučjakovića džamija]] (poznata kao džamija pod lipom) * [[Džamija Hadži Kurtova ili Tabačica]] * [[Džamija u Podhumu|Derviš Age Bajezidagića džamija]] u Podhumu (izgrađena 1592) * [[Nezir Agina džamija]] na Spili iznad Jusovine na Šemovcu * [[Babe Beširova džamija]] na Balinovcu * [[Sevri Hadži Hasanova džamija]] u Donjoj mahali * [[Jahja Esfelovov mesdžid]] u Donjoj mahali * [[Hadži Husein Kotle mesdžid]] na Luci, zapušten mada pod spomeničkom zaštitom * Milavića mesdžid na Ogradi * [[Lakišića džamija]] na Ričini (Korzo) izgrađena 1650–1651. * [[Hadži Memijina džamija u Mostaru|Hadži-Memijina džamija]] u Cernici * [[Čose Jahja hodžina džamija]] na Musali * [[Berićet džamija]] (u Jasenici izgrađena 1975) * [[Koski Mehmed-pašina džamija]] sagrađena 1619. * [[Muslibegovića mesdžid]] u Malom Brankovcu * [[Džamija "Bosanski mudžahidi"]] u Zaliku (Sjeverni logor), izgrađena 1996. * [[Džamija hadži Tere Jahje]] na Carini * [[Roznamedžijina džamija]] u Fejićevoj ulici * [[Džamija Ali-bega Lafe]] na Pijesku * [[Ali-havadžina džamija]] na Vakufima uz lijevi rukavac rjeke Radobolje (davno srušena). Radobolja se naviše račva u dva pravca i pravi tzv.Zelića adu. * [[Šarića Ibrahim-age džamija]] * [[Milavića mesdžid]] na Ogradi kraj Lučkog mosta * [[Džamija u Vrapčićima]] * [[Džamija u Kočinama]] * Džamija Livač * Karađoz-begova džamija Potoci * Džamija Humilišani * Džamija Podgorani * Džamija Emel u Željuši ===Džamije u historiji=== * [[Džamija u tvrđavi Blagaj]] (napuštena 1835) * [[Memi hodžina džamija]] na Carini (srušena) * [[Mehmed Čertodanova džamija]] na Carini sjeverno od hotela Neretva (srušena) * [[Hadži Balina džamija]] koju zovu i Ćumurijinom džamijom, također, na Malom Brankovcu (davno srušena) * [[Dušića mesdžid]] u Gornjem Brankovcu (davno srušen) * [[Fatima-kadune džamija]] kod higijenskog zavoda, jedina džamija sa kvadratnom munarom, danas ne postoji * [[Kamber-agina džamija]] u Podgradskoj čaršiji (zapravo najstarija džamija u Mostaru, ali je ona pri gradnji Lučkog mosta 1910. porušena) * [[Ćelebića džamija]] na južnoj periferiji grada,koja je kroz vijekove važila kao hadžijska džamija (srušena) * [[Čevrina džamija]] u Oručluku (to je već posljednja mahala na jugu grada-veže s Čekrkom, tj. posljednjom južnom tačkom uže kotline Mostarske, davno porušena) ==Mrkonjić Grad== * [[Hamidija džamija|Rička džamija]] (džemat Hamidija) * [[Kizlaragina džamija]] (džemat Hamidija) * [[Džamija u Baljvinama]] (džemat Baljvine) ==Neum== {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Tucakovića džamija |[[Rabrani]] | |17. vijek |Srušena više puta, obnovljena i svečano otvorena 2023. |} === Džamije u historiji === * [[Neumska džamija]] (srušena) ==Nevesinje== * [[Careva džamija (Nevesinje)|Careva džamija]] * [[Dugalića džamija u Nevesinju|Dugalića džamija]] * [[Čaršijska džamija u Nevesinju|Čaršijska džamija]] * [[Ljubovića džamija u Odžaku (Nevesinje)|Ljubovića džamija u Odžaku]] * [[Čelebića džamija u Donjoj Bijenji]] * Džamija u Borovčićima * Džamija u Kljunima * Džamija u Sopiljima * Džamija u Hruštima * Džamija u Laktu * Džamija u Kruševljanima * Džamija u Presjeki * * ==Novi Grad== * [[Čaršijska džamija (Novi Grad)]] * [[Vidorijska džamija]] * [[Urijanska džamija]] * [[Prekosanjska džamija]] * [[Buljučka džamija]] * [[Blagajska džamija]] (dvije) * [[Suhačka džamija]] (dvije) * [[Hozićka džamija]] * [[Džamija u Donjim Agićima]] * [[Džamija u Gornjim Agićima]] ==Odžak== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Atmadža džamija]] |[[Atmačići]] | | | |- |[[Hadži-Džanina džamija]] |[[Janjari]] | | | |- |[[Azizija džamija (Glinje)|Azizija džamija]] |[[Glinje (Ugljevik)|Glinje]] | | | |- |[[Hajrija džamija]] |[[Srednja Trnova]] | | | |} ==Olovo== * Džamija u Bukov Dolu * Džamija u Žinovoj * [[Džamija u Gornjem Olovu]] * [[Stara džamija u Solunu]] * [[Nova džamija u Solunu]] * [[Stara džamija na Rijeci]] * [[Nova džamija u Carevoj Ćupriji]] * [[Džamija u Kamensko]] * [[Džamija u Ćuništima]] * [[Džamija u Milankovićima]] * [[Džamija u Jelaškama]] * [[Džamija u Nevačkoj]] * [[Miljevićka džamija]] * [[Džamija u Petrovićima]] * [[Džamija u Glavično]] * [[Džamija Irnis Ćatić]] * [[Džamija u Kolakovićima]] ==Prijedor== * [[Čaršijska džamija u Prijedoru|Čaršijska džamija ili Salih-begova u mahali Čaršija]] (Prijedor) * [[Zagradska džamija u Zagradu]] * [[Gradska džamija (Prijedor)|Sultan Ahmedova ili Mahmudija ili gradska džamija u Starom gradu]] * [[Džamija Dolnja Puharska]] * [[Džamija Gornja Puharska]] * [[Džamija Turska Gomjenica]] * [[Džamija Čejreci]] * [[Džamija Čarakovo]] * [[Džamija Rizvanovići]] * [[Džamija Zecovi]] * [[Džamija Ćela]] * [[Džamija Bastaši]] * [[Džamija Majkovača]] (srušena oko 1900) * [[Džamija Bišćani]] * [[Džamija Rakovčani]] * [[Džamija Brezičani]] * [[Džamija Donja Ljubija]] / Ljubija islam * [[Džamija Dera]] * [[Džamija Kozaruša]] * [[Džamija Kalata]] * [[Džamija Brđani]] * [[Džamija Ališići]] * [[Džamija Mutnik Kozarac]] * [[Džamija Kozarac - stari grad]] * [[Džamija Mujkanovići]] * [[Džamija Trnopolje]] * [[Džamija Kamičani]] * [[Džamija Hambarine]] * [[Džamija Kevljani]] * [[Džamija Srednji Jakupovići]] * [[Džamija Hadžići]] * [[Džamija Alići - Softići]] * [[Džamija Hrnići]] ==Prnjavor== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Babanovci]] |[[Babanovci]] |{{coord|44.878086|17.689998}} | | |- |[[Gradska džamija (Prnjavor)|Gradska džamija]] |[[Prnjavor]] |{{coord|44.867892|17.661901}} |1800. |Harem džamije je '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Džamija Konjuhovci]] |[[Konjuhovci]] |{{coord|44.879842|17.655482}} | | |} ==Prozor-Rama== Na području općine [[Prozor-Rama]] nalazi se 14 džamija. Medžlis islamske zajednice Prozor spada pod Muftijstvo Mostarsko.<ref name="Muftijstvo Mostarsko">{{Cite web |url=http://www.muftijstvo-mostarsko.ba/index.php/muftijstvo/administrativno-uredenje |title=Medžlisi Muftijstva mostarskog |work=muftijstvo-mostarsko.ba |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170408170023/http://muftijstvo-mostarsko.ba/index.php/muftijstvo/administrativno-uredenje |archive-date=8. 4. 2017 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije |title=Džamije u Prozoru |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104150742/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> Na području općine Prozor nalazilo se nekoliko džamija kojih više nema: Hadži Nesuhova (Mahalska) džamija, Sultan Bajezid veli hanova (Careva) džamija, Zaimovića (Hajrulah-agina) džamija, te mekteb Ibtidaija i Musala.<ref>{{Cite web |url=http://preporod.com/index.php/sve-vijesti/islamska-zajednica/medzlisi/item/1370-vjerski-objekti-u-prozoru-kojih-odavno-vise-nema |title=Vjerski objekti u Prozoru kojih odavno više nema |work=[[Preporod (novine)|preporod]].com |access-date=26. 2. 2017}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Čaršijska (Nuhefendića) džamija<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/carsijska-dzamija |title=Čaršijska (Nuhefendića) džamija u Prozoru |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151319/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/carsijska-dzamija |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Prozor-Rama]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Duge<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-dugama |title=Džamija na Dugama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104150551/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-dugama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Duge (Prozor-Rama)|Duge]] |{{coord|43.801775|17.643933}} | | |- |Džamija Grevići<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-grevicima |title=Džamija u Grevićima |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205216/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-grevicima |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Grevići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Hadži Nesuhova (Mahalska) džamija<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/mahalska-dzamija |title=Hadži Nesuhova (Mahalska) džamija u Prozoru |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205611/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/mahalska-dzamija |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Prozor-Rama]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Here<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-herama |title=Džamija u Herama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205000/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-herama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Here]] |{{coord|43.822055|17.690198}} | | |- |Džamija Klek<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-kleku |title=Džamija na Kleku |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151224/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-kleku |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Klek (Prozor-Rama)|Klek]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kovačevo Polje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kovacevom-polju |title=Džamija u Kovačevom Polju |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205151/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kovacevom-polju |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Kovačevo Polje]] |{{coord|43.790158|17.556465}} | | |- |Džamija Kute<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kutama |title=Džamija u Kutama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151615/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kutama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Kute (Prozor-Rama)|Kute]] |{{coord|43.819762|17.724520}} | | |- |Džamija Lizoperci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/145-dzamija-u-lizopercima |title=Džamija u Lizopercima |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170416231813/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/145-dzamija-u-lizopercima |archive-date=16. 4. 2017 |url-status=dead }}</ref> |[[Lizoperci]] |{{coord|43.718805|17.731316}} | | |- |Džamija Lug<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-lugu |title=Džamija na Lugu |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205200/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-lugu |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Lug (Prozor-Rama)|Lug]] |{{coord|43.797235|17.629413}} | | |- |Džamija Skrobućani<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-skrobucanima |title=Džamija na Škrobućanima |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205618/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-skrobucanima |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Skrobućani]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Šćipe<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-scipama |title=Džamija u Šćipama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151950/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-scipama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Šćipe]] |{{coord|43.823657|17.744277}} | | |- |Džamija Tošćanica<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-toscanici |title=Džamija u Tošćanici |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104150436/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-toscanici |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Tošćanica]] |{{coord|43.717702|17.744050}} | | |- |Džamija Varvara<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-varvari |title=Džamija u Varvari |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104154111/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-varvari |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Varvara (Prozor-Rama)|Varvara]] |{{coord|43.819259|17.489313}} | | |} ==Rudo== * [[Bajrakli džamija (Rudo)]] - obnovljena i otvorena 19. 7. 2008.<ref>Avaz 20.7.2008.</ref> ==Sanski Most== Na području općine [[Sanski Most]] nalazi se 29 džamija. Medžlis islamske zajednice Sanski Most spada pod [[Bihaćko muftijstvo]].<ref name="Muftijstvo bihaćko" /> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Čaplje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/aplje.html |title=Džemat Čaplje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073809/http://www.medzlis.info/aplje.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Čaplje (Sanski Most)|Čaplje]] |{{coord|44.728614|16.691416}} | | |- |Džamija Čirkići<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/irkii.html |title=Džemat Čirkići |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073840/http://www.medzlis.info/irkii.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Čirkići]] |{{coord|44.829164|16.510638}} | | |- |Džamija Demiševci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/demievci.html |title=Džemat Demiševci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074105/http://www.medzlis.info/demievci.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Demiševci]] |{{coord|44.784807|16.618743}} | | |- |Džamija sultan Mehmeda Fatiha 1463<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/donji-kamengrad.html |title=Džemat Donji Kamengrad |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074119/http://www.medzlis.info/donji-kamengrad.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Donji Kamengrad]] |{{coord|44.786280|16.574595}} | | |- |Nova džamija Donji Kamengrad<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/donji-kamengrad/nova-damija.html |title=Džemat Donji Kamengrad - Nova džamija |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 }}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |[[Donji Kamengrad]] |{{coord|44.789570|16.569023}} | | |- |Džamija Došci–Gornji Kamengrad<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/doci-gornji-kamengrad.html |title=Džemat Došci - Gornji Kamengrad |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201707/http://www.medzlis.info/doci-gornji-kamengrad.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Došci–[[Gornji Kamengrad]] |{{coord|44.800960|16.538057}} | | |- |Džamija generala Mehmeda Alagića<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/fajtovci.html |title=Džemat Fajtovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201711/http://www.medzlis.info/fajtovci.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Fajtovci]] |{{coord|44.790031|16.513228}} | | |- |Džamija Gorice<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/gorice.html |title=Džemat Gorice |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201716/http://www.medzlis.info/gorice.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Gorice (Sanski Most)|Gorice]] |{{coord|44.781896|16.481894}} | | |- |Džamija Gornje Hrustovo<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/gornje-hrustovo-kerani.html |title=Džemat Gornje Hrustovo |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130620182526/http://www.medzlis.info/gornje-hrustovo-kerani.html |archive-date=20. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Hrustovo (Sanski Most)|Gornje Hrustovo]] |{{coord|44.665067|16.715631}} | | |- |[[Hamza-begova džamija (Sanski Most)|Hamza-begova džamija]]<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/gradski-demat.html |title=Džemat Sanski Most (grad) |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201721/http://www.medzlis.info/gradski-demat.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Sanski Most]] |{{coord|44.763794|16.664811}} | | |- |Džamija Hrustovo<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/hrustovo.html |title=Džemat Hrustovo |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074125/http://www.medzlis.info/hrustovo.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Hrustovo (Sanski Most)|Hrustovo]] |{{coord|44.675563|16.717762}} | | |- |Džamija Husimovci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/husimovci.html |title=Džemat Husimovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073823/http://www.medzlis.info/husimovci.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Husimovci]] |{{coord|44.782108|16.609395}} | | |- |Džamija Kijevo<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/kijevo.html |title=Džemat Kijevo |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130619233613/http://www.medzlis.info/kijevo.html |archive-date=19. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Kijevo (Sanski Most)|Kijevo]] |{{coord|44.732325|16.735268}} | | |- |Džamija Bosanskih muhadžira<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/kruhari-jezernice.html |title=Džemat Kruhari-Jezernice |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201726/http://www.medzlis.info/kruhari-jezernice.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Kruhari]]–Jezernice |{{coord|44.759415|16.680209}} | | |- |Džamija Lukavice<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/lukavice.html |title=Džemat Lukavice |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201732/http://www.medzlis.info/lukavice.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Lukavice]] |{{coord|44.814893|16.491588}} | | |- |Džamija Modra<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/modra.html |title=Džemat Modra |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201737/http://www.medzlis.info/modra.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Modra]] |{{coord|44.827250|16.469845}} | | |- |Džamija Naprelje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/naprelje.html |title=Džemat Naprelje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074142/http://www.medzlis.info/naprelje.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Naprelje]] |{{coord|44.782774|16.511752}} | | |- |Džamija Novo Naselje–Bartikovci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/novo-naselje-bartikovci.html |title=Džemat Novo Naselje - Bartikovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201744/http://www.medzlis.info/novo-naselje-bartikovci.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Novo Naselje–Bartikovci |{{coord|44.795103|16.626042}} | | |- |Džamija Okreč<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/okre.html |title=Džemat Okreč |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201748/http://www.medzlis.info/okre.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Okreč]] |{{coord|44.814406|16.527276}} | | |- |Džamija Podbriježje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/pobrijeje.html |title=Džemat Podbriježje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201753/http://www.medzlis.info/pobrijeje.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Podbriježje]] |{{coord|44.773533|16.641771}} | | |- |Džamija Skucani Vakuf (desna obala)<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-desna-obala.html |title=Džemat Skucani Vakuf - desna obala |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201759/http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-desna-obala.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Skucani Vakuf]] |{{coord|44.784164|16.458858}} | | |- |Džamija Skucani Vakuf (lijeva obala)<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-lijeva-obala.html |title=Džemat Skucani Vakuf - lijeva obala |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201803/http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-lijeva-obala.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Skucani Vakuf]] |{{coord|44.790377|16.468696}} | | |- |Džamija Stari Majdan<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/stari-majdan.html |title=Džemat Stari Majdan |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201816/http://www.medzlis.info/stari-majdan.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Stari Majdan]] |{{coord|44.828486|16.606076}} | | |- |Džamija Šehovci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/ehovci.html |title=Džemat Šehovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073816/http://www.medzlis.info/ehovci.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Šehovci (Sanski Most)|Šehovci]] |{{coord|44.778087|16.676558}} | | |- |Džamija Tomina<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/tomina.html |title=Džemat Tomina |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201817/http://www.medzlis.info/tomina.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Tomina]] |{{coord|44.702771|16.733910}} | | |- |[[Trnavska džamija]]<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/trnova.html |title=Džemat Trnova |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201822/http://www.medzlis.info/trnova.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Trnova (Sanski Most)|Trnova]] |{{coord|44.802572|16.668295}} | | |- |Džamija Vrhpolje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/vrhpolje.html |title=Džemat Vrhpolje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074208/http://www.medzlis.info/vrhpolje.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Vrhpolje (Sanski Most)|Vrhpolje]] |{{coord|44.672921|16.746775}} | | |- |Džamija Vrše<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/vre.html |title=Džemat Vrše |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073841/http://www.medzlis.info/vre.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Vrše |{{coord|44.814613|16.551478}} | | |- |Džamija Zdena<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/zdena.html |title=Džemat Zdena |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201955/http://www.medzlis.info/zdena.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Zdena |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Sarajevo== Na području [[Sarajevo|Sarajevskih]] općina [[Centar (Sarajevo)|Centar,]] [[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]], [[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad Sarajevo,]] [[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] nalaze se 123 džamije. Medžlis Islamske zajednice u Sarajevu pripada [[Sarajevsko muftijstvo|Sarajevskom muftijstvu]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvosarajevsko.ba/medzlisi/|title=Medžlisi Muftijstva sarajevskog|website=Muftijstvo sarajevsko|language=bs-BA|access-date=13. 9. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Ali-pašina džamija]] |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] |{{coord|43.857923|18.412789}} |1560/61. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Ašikovac<br>(Džamija Uskudar Ahmed Čelebi) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Bardakčije]] |{{coord|43.866291|18.424284}} |1528. | |- |Džamija Stara Breka<br>(Džamija Pačadži hadži Nesuh,<br>Džamija Bardakčije) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Bardakčije]] |{{coord|43.869124|18.422715}} |krajem 16. vijeka | |- |Džamija Bjelave<br>(Džamija Nabrdilo hadži Ali) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Bjelave |{{coord|43.865792|18.420373}} |1531. | |- |Džamija Provare<br>(Hadži Džaferova džamija) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Bjelave |{{coord|43.864333|18.417291}} |1540. | |- |Malezijska džamija |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Breka |{{coord|43.870908|18.416685}} |2001. | |- |Džamija Ciglane |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Ciglane |{{coord|43.865178|18.410108}} |2008–2016. | |- |Džamija Čekaluša<br>(Džamija Kulin hadži Bali) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Džidžikovac |{{coord|43.862291|18.416352}} |1565. | |- |Džamija Gorica<br>(Džamija Dajanli hadži Ibrahima) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Gorica |{{coord|43.859696|18.410714}} | | |- |Džamija Panjina Kula |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Hrastovi |{{coord|43.876512|18.420835}} |2003. | |- |Džamija Jezero |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Koševo (Sarajevo)|Koševo]] |{{coord|43.874161|18.412676}} | | |- |Džamija Koševsko Brdo |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Koševsko Brdo |{{coord|43.866237|18.405635}} |2014. | |- |[[Džamija šejha Magribije]]<br>(Magribija džamija) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Marijin Dvor]] |{{coord|43.857155|18.409259}} |sredinom 16. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Gornja Saračeva<br>(Džamija Sarač hadži Hajdar) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Mejtaš]] |{{coord|43.863311|18.422493}} |sredinom 16. vijeka | |- |Kasim Katibova džamija<br>(Džamija Pehlivanuša) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Mejtaš]] |{{coord|43.862613|18.424176}} |prije 1562. | |- |Sarač Ismailova džamija |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Mejtaš]] |{{coord|43.861713|18.423062}} |prije 1515. | |- |Džamija Nahorevo |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Nahorevo]] |{{coord|43.909616|18.410380}} |1965. |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 2005. |- |[[Čobanija (džamija)|Džamija Čobanija]]<br>(Čoban Hasan-vojvode džamija) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Skenderija (naselje)|Skenderija]] |{{coord|43.855271|18.420936}} |sredinom 16. vijeka, prije 1565. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Hadži Turhanova džamija<br>(Džamija Soukbunar) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Soukbunar |{{coord|43.852651|18.414987}} |1558. | |- |Džamija Gornji Soukbunar |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Soukbunar |{{coord|43.849321|18.414988}} |2007–2015. | |- |Džamija Šip |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Šip |{{coord|43.881274|18.394466}} |2007. | |- |Džamija Ahatovići |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Ahatovići |{{coord|43.888455|18.278858}} |1973. |Srušena 3. juna 1992, obnovljena nakon rata |- |Džamija Hak Nur |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Alipašin Most]] |{{coord|43.852498|18.349754}} | | |- |Bosanska džamija |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Alipašino Polje]] |{{coord|43.841198|18.351921}} |2019. | |- |[[Džamija kralja Fahda (Sarajevo)|Džamija kralja Fahda]] |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Alipašino Polje]] |{{coord|43.839767|18.343243}} |2000. | |- |Džamija Aneks |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Aneks]] |{{coord|43.843086|18.371543}} |1994. | |- |Džamija Boljakov Potok |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Boljakov Potok |{{coord|43.857059|18.346048}} |1969–1970. | |- |Džamija Takwa |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Boljakov Potok |{{coord|43.854542|18.349553}} |2018. | |- |Džamija Bojnik |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Bojnik (Novi Grad, Sarajevo)|Bojnik]] |{{coord|43.872132|18.280939}} |2006. | |- |Džamija Briješće Brdo |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Briješće (Sarajevo)|Briješće]] |{{coord|43.864920|18.331148}} | | |- |Džamija Bulbulistan |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Briješće (Sarajevo)|Briješće]] |{{coord|43.858776|18.332864}} |2010. | |- |Džamija Teftedarin Do |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Briješće (Sarajevo)|Briješće]] |{{coord|43.861176|18.322304}} |2008. | |- |Džamija Buća Potok |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Buća Potok |{{coord|43.860297|18.363159}} | | |- |Džamija Hatidže r.a. |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Buća Potok |{{coord|43.862389|18.369420}} | | |- |Džamija u ulici Sulje Jahića |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Buća Potok |{{coord|43.863997|18.359852}} | | |- |Džamija Dobrinja 1-C5 |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] |{{coord|43.826610|18.349306}} |2015. | |- |Džamija Dobrinja 3B |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] |{{coord|43.829090|18.352070}} | | |- |Džamija Nedžarići<br>(Džamija Dobrinjskih gazija) |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] |{{coord|43.831557|18.341599}} | | |- |[[Istiklal džamija (Sarajevo)|Istiklal džamija]] |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Otoka (Sarajevo)|Otoka]] |{{coord|43.846298|18.360694}} |2001. | |- |Džamija Mesudija |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Rječica |{{coord|43.891983|18.305144}} |2021. | |- |Džamija Heroja Sokolje |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Sokolje |{{coord|43.866929|18.318039}} |2014. | |- |Šehidska džamija Sokolje |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Sokolje |{{coord|43.868371|18.321375}} | | |- |Džamija Šehadet |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Švrakino Selo |{{coord|43.839897|18.356214}} |2012. | |- |Džamija Švrakino Selo |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Švrakino Selo |{{coord|43.842744|18.365257}} |1974. | |- |Džamija Vitkovac |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Vitkovac |{{coord|43.858533|18.343419}} |1998. | |- |Džamija Zabrđe |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Zabrđe |{{coord|43.872833|18.320403}} | | |- |Kuvajtska džamija |[[Novo Sarajevo]] – [[Čengić Vila]] |{{coord|43.851185|18.373384}} |2006. | |- |Džamija Grbavica 1<br>(Jordanska džamija) |[[Novo Sarajevo]] – [[Grbavica (Sarajevo)|Grbavica]] |{{coord|43.852414|18.397974}} |2002. | |- |Džamija Grbavica 2<br>(Džamija Ummu Arif Zabadne) |[[Novo Sarajevo]] – [[Grbavica (Sarajevo)|Grbavica]] |{{coord|43.850470|18.389491}} |2008. | |- |Džamija Hrasno<br>(Hadži Idrizova džamija) |[[Novo Sarajevo]] – [[Hrasno (Novo Sarajevo)|Hrasno]] |{{coord|43.849964|18.379816}} |1931. | |- |Džamija Hrasno Brdo – Milinkladska<br>(Šehidska džamija) |[[Novo Sarajevo]] – Hrasno Brdo |{{coord|43.842962|18.378748}} |2002. | |- |Džamija Muhammed Salih el-Hanna |[[Novo Sarajevo]] – Hrasno Brdo |{{coord|43.841422|18.384330}} |2014. | |- |Džamija Šanac |[[Novo Sarajevo]] – Hrasno Brdo |{{coord|43.845258|18.385620}} |2009. | |- |Džamija Bakarevac |[[Novo Sarajevo]] – [[Pofalići]] |{{coord|43.861470|18.394068}} |2000. | |- |Džamija Pofalići |[[Novo Sarajevo]] – [[Pofalići]] |{{coord|43.861013|18.383518}} |1999. | |- |Džamija Donji Velešići |[[Novo Sarajevo]] – [[Velešići]] |{{coord|43.871319|18.401516}} |2013. | |- |Džamija Gornji Velešići |[[Novo Sarajevo]] – [[Velešići]] |{{coord|43.867655|18.397120}} |1980. | |- |Džamija Čeljigovići<br>(Timurhan Nezirova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Babića Bašča]] |{{coord|43.856704|18.437954}} |prije 1562. | |- |[[Hadžijska džamija]]<br>(Vekil Haračova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Babića Bašča]] ([[Alifakovac]]) |{{coord|43.858463|18.434804}} |između 1541. i 1561. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Jakub-pašina džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Babića Bašča]] ([[Alifakovac]]) |{{coord|43.856134|18.436235}} |1491. |Srušena 1936, obnovljena 2008. |- |[[Baščaršijska džamija]]<br>(Džamija Havadže Duraka) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Baščaršija]] |{{coord|43.859135|18.431265}} |1528. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Gazi Husrev-begova džamija]]<br>(Begova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Baščaršija]] |{{coord|43.859166|18.429116}} |1531. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Tabački mesdžid]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Baščaršija]] |{{coord|43.858468|18.431026}} |1591. | |- |[[Bakarevića džamija]]<br>(Bakareva ili Kekeki-Sinanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.855061|18.431159}} |početkom 16. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Careva džamija (Sarajevo)|Careva džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.857350|18.430724}} |1462. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Čokadži hadži Sulejmana |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.855718|18.429511}} | | |- |Džamija Gazi Mehmed-bega Isakovića<br>(Džamija Bistrik) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.853334|18.431179}} |1520. | |- |Džamija Hrvatin<br>(Ivlakovali hadži Mehmedova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.854936|18.434226}} |1558. | |- |Džamija Podtakiša |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.854530|18.435756}} |1598. | |- |Džamija Faletići<br>(Egipatska džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Faletići (Stari Grad)|Faletići]] |{{coord|43.882466|18.472273}} |1934. |Srušena u junu 1992, nova izgrađena 2001. |- |[[Džamija Muslihudina Čekrekčije]]<br>(Čekrekčijina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Ferhadija (naselje)|Ferhadija]] |{{coord|43.859880|18.431917}} |1526. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Ferhadija džamija (Sarajevo)|Ferhadija džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Ferhadija (naselje)|Ferhadija]] |{{coord|43.858904|18.427128}} |1561/1562. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Sagr hadži Ali<br>(Džamija Hrid) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Hrid-Jarčedoli|Hrid]] |{{coord|43.853760|18.438904}} |1549. |Rekonstruisana 2013–2014. |- |Džamija Jarčedoli |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Hrid-Jarčedoli|Jarčedoli]] |{{coord|43.853738|18.446822}} |1989. | |- |Džinina džamija<br>(Džamija Peltek Husamedin) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.862067|18.433707}} | | |- |[[Mišćina džamija]]<br>(Kebkebir hadži Ahmedova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.862559|18.435533}} |1543. ili 1557. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Nadmlini<br>(Kučuk Katib Muhjiddinova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.860115|18.434991}} |prije 1516. | |- |Džamija Potok<br>(Tabak hadži Sulejmanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.863869|18.432649}} | | |- |[[Šejh-Feruhova džamija]]<br>(Abdesthana) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.861571|18.432882}} |prije 1516. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Bakijska džamija<br>(Mesdžid Duradžik hadži Ahmeda) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.860986|18.431395}} | | |- |Ćurčića džamija<br>(Jahja-pašina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.861616|18.429365}} |1482–1483. | |- |Džamija Donja Logavina<br>(Buzadži hadži Hasanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.861202|18.427877}} | | |- |Džamija Golobrdica<br>(Džamija Mimar Sinan) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.864016|18.428401}} |prije 1528. | |- |Džamija Karpuzova<br>(Džamija Arebi Džedid) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.862537|18.427247}} |između 1540. i 1570. | |- |Džamija Nateguša<br>(Džamija Mimar-zade Davud Čelebija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.863445|18.426490}} |1540. | |- |[[Sarač Alijina džamija]]<br>(Džamija Vrbanjuša) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.865603|18.429209}} |početkom 16. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Huremuša<br>(Hadži Sejidina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mahmutovac |{{coord|43.851965|18.432960}} | | |- |Džamija Paje<br>(Džamija Hitri Sulejman) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mahmutovac |{{coord|43.849926|18.433418}} |1578. | |- |Džamija Budakovići<br>(Džamija Abdi Halife) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.868598|18.428014}} |oko 1562. | |- |Džamija Grličića Brdo<br>(Džamija Ismail bin Ali el-Imadi) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.870982|18.437907}} |2009. | |- |Hubijar-agina džamija<br>(Džamija Medreseta) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.867695|18.432147}} |krajem 16. vijeka | |- |Džamija Kjose Sinan<br>(Džamija Lučevica) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.865496|18.432836}} | | |- |Džamija Nova Mahala<br>(Buzadži hadži Jahjina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.867088|18.434736}} |krajem 15. vijeka | |- |[[Bakr-babina džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mjedenica ([[Atmejdan]]) |{{coord|43.856911|18.427308}} |1544. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>kao dio arheološkog područja [[Atmejdan]] |- |Džamija Mjedenica<br>(Nedžar Ibrahimova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mjedenica |{{coord|43.855466|18.425117}} | | |- |Džamija Hladivode |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mošćanica |{{coord|43.876299|18.453194}} | | |- |Džamija Obhodža |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mošćanica |{{coord|43.863960|18.453726}} | | |- |Džamija Sedrenik |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Sedrenik]] |{{coord|43.872577|18.432834}} |1998–2002. | |- |Arapova džamija<br>(Arabi Atik džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.864709|18.434677}} | | |- |Šejh Muslihudinova džamija<br>(Džamija na Ploči) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.863754|18.437247}} | | |- |Džamija Sumbuluša<br>(Bali-zade hadži Mehmeda džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.865049|18.436380}} | | |- |Džamija Rogo Zade<br>(Džamija Vinograd) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.867881|18.436972}} |1660. | |- |[[Brdo džamija]]<br>(Džamija Kadi Hasan-efendija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.854103|18.427947}} |1560. | |- |Džamija Donja Širokača<br>(Karaferhadova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.854835|18.426903}} | | |- |Džamija Goloderica<br>(Džamija Sinan Halife Voloder) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.851195|18.426236}} |1528. | |- |Džamija Gornja Širokača<br>(Džamija Gazgani hadži Ali) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.852669|18.425947}} |1561. | |- |Džamija Komatin<br>(Džamija Komatin haždi Memi) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.848887|18.425227}} |1482–1483. | |- |Terzibašina džamija |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.852746|18.427905}} |1524. | |- |[[Džamija Žagrići]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.853172|18.423774}} |1544. | |- |[[Džamija Bali-bega Malkočevića]]<br>(Džamija Balibegovica) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Toka–Džeka |{{coord|43.852890|18.428930}} |druga polovina 15. vijeka | |- |Džamija Toka<br>(Ašik Memi džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Toka–Džeka |{{coord|43.850370|18.430895}} |1551. | |- |Džamija Velika Berkuša<br>(Timurhanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Toka–Džeka |{{coord|43.850505|18.428405}} |1560. | |- |[[Bijela džamija (Sarajevo)|Bijela džamija]]<br>(Džamija Divan katiba Hajdara) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.861092|18.440459}} |između 1536. i 1545. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Carina<br>(Kasap-zade hadži Ibrahimova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.862117|18.444349}} |1515. | |- |Hadži Mahmud Hendek džamija |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.860165|18.441284}} |između 1562. i 1604. | |- |Džamija Iplidžik Sinana<br>(Džamija Jekovac) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.861947|18.438863}} |prije 1565. | |- |Lubina džamija<br>(Topal-zade hadži Inhan-age džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.862801|18.439407}} |između 1528. i 1557. | |- |Mokro-zade Sinan Vojvode džamija<br>(Džamija Ćebedžije) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.863092|18.444173}} |između 1540. i 1602. | |- |Musluk džamija<br>(Havadže-zade hadži Mustafe džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.863512|18.441155}} |1587. | |- |Než-zade hadži Hasana džamija |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.860996|18.443083}} |1570. | |- |Porčina džamija<br>(Džamija Vojvode hatun Sinana) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.862588|18.442104}} |1522. | |- |[[Sagrakči hadži Mahmudova džamija]]<br>(Džamija Ulomljenica) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.863346|18.430464}} |oko 1530. | |- |Džamija Strošići<br>(Gerdeni hadži Husejinova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.864045|18.439116}} |1473. | |} ===Džamije u historiji=== * [[Abdulhalim-agin mesdžid]] (Skenderćehajin mesdžid; izgrađen 1504) * [[Čemaluševa džamija]] (Džamija Havadže Kemaludina; izgrađena 1515, srušena 1940) * [[Haradži hadži Mustafin mesdžid]] * Kalin hadži Alijina džamija (Čejirdžik džamija; izgrađena 1535, srušena 1947) * [[Skender-pašina džamija]] (izgrađena 1518, srušena 1935) ==Sokolac== * [[Sultan Selimova džamija]] * Džamija u Novoseocima, srušena 22. septembra 1992. ==Srebrenica== * [[Bijela džamija (Srebrenica)]] * [[Čaršijska džamija (Srebrenica)]] * [[Đozića džamija (Srebrenica)]] * [[Džamija u Petriči]] * [[Begića džamija (Srebrenica)]] ==Srebrenik== Na području općine Srebrenik nalaze se 40 džamija. Medžlis islamske zajednice Srebrenik spada pod Muftijstvo Tuzlansko.<ref name="Muftijstvo tuzlansko">{{Cite web |url=http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-tuzlansko |title=Muftijstvo tuzlansko |work=[[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini]] |access-date=19. 4. 2017 |archive-date=30. 4. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170430231522/http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-tuzlansko |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.medzlisizsrebrenik.com/dzemati/ |title=Džemati MIZ Srebrenik |access-date=19. 4. 2017}}</ref> * [[Babunovići]] * Bare (prigradski džemat) * [[Behrami]] * Bjelave * [[Brda (Srebrenik)|Brda]] * [[Brezik (Srebrenik)|Brezik]] * [[Brnjičani]] * [[Cage (Srebrenik)|Cage]] * [[Čekanići]] * [[Ćehaje]] * [[Ćojluk (Srebrenik)|Ćojluk]] * [[Donji Srebrenik]] * Dedići ([[Seona (Srebrenik)|Seona]]) * [[Donji Moranjci]] * [[Duboki Potok (Srebrenik)|Duboki Potok]] * [[Falešići]] * Gazijska džamija ([[Kiseljak (Srebrenik)|Kiseljak]]) * [[Gornji Moranjci]] * [[Gornji Srebrenik]] * Hrvati ([[Sladna]]) * [[Huremi]] * [[Ježinac]] * [[Kuge (Srebrenik)|Kuge]] * Kurtići * [[Lisovići (Srebrenik)|Lisovići]] * [[Luka (Srebrenik)|Luka]] * Lušnica * [[Ljenobud]] * Murati * Omerbašići * [[Podorašje]] * Potpeć * [[Rapatnica]] * [[Seona (Srebrenik)|Seona]] * [[Srebrenik]] * Špionica * Tinja * [[Tutnjevac (Srebrenik)|Tutnjevac]] * [[Uroža]] * [[Zahirovići]] ==Stolac== * [[Sultan Selimova džamija|Sultan Selimova]] ili Careva džamija (izgrađena 1519, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Ismail Kapetana Šarića]] ili Šarića džamija (izgrađena 1741, srušio HVO 1993, obnovljena 2005) * [[Podgorska džamija]] (izgrađena 1774, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Ćuprijska džamija]] (izgrađena 1736, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Džamija na Ošanjićima]] (stara oko 350 godina) * [[Džamija u Bitunji]] (izgrađena oko 1896, srušio HVO 1993, obnovljena 2011) * [[Džamija u Ljubinju]] (izgrađena 1592, srušena 1948. i 1993, obnovljena 2013) * [[Džamija Pješivac]] (izgrađena 1926, minirao HVO 1993, obnovljena 2005) * [[Džamija Aladinići]] (izgrađena 1938, srušio HVO HVO 1993, obnovljena 2008) * [[Džamija Rotimlja]] (izgrađena krajem 16. vijeka, srušio HVO 1993, obnovljena 2004) * [[Džamija Borojevići]] (izgrađena 1969, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Džamija Dabrica]] (izgrađena 1611. srušio HVO 1993, obnovljena 2012)<ref>{{Cite web|url=https://miz-stolac.ba/o-nama/|title=O nama – Medžlis Islamske zajednice Stolac|language=bs-BA|access-date=22. 4. 2024}}</ref> ===Džamije u historiji=== * [[Džamija u tvrđavi Stolac]] (srušena 1888. prilikom preseljenja u novosagrađenu tvrđavu) * [[Veli-dedina džamija]] (srušeo HVO i postavljen križ od njenih ostataka) ==Šamac== * [[Azizija džamija (Šamac)]] ==Teočak== * [[Fethija džamija (Teočak)]] (u upotrebi je od 1548) ==Tešanj== Na području općine [[Tešanj]] nalazi se 17 džamija. Medžlis islamske zajednice Tešanj spada pod [[Zeničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://www.miztesanj.ba/sections/78|title=O Medžlisu - Medžlis Islamske zajednice Tešanj|website=www.miztesanj.ba|access-date=8. 10. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Avdi-pašina džamija<br>(Drvena džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.616722|17.991620}} |prije 1640. |Obnavljana 1781, 1990. i 2006. |- |Dibekhana džamija<br>(Riječka džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.612304|17.986216}} |1750. |Obnavljana 1967, 1999. i 2007. |- |[[Gazi Ferhad-begova džamija u Tešnju|Gazi Ferhad-begova džamija]]<br>(Čaršijska džamija, Ferhadija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.614435|17.987277}} |1564. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Hamza-begova džamija<br>(Ženska džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.612806|17.985496}} |1639. | |- |Harman džamija<br>(Sejjid Sulejmanova džamija, Guvanjska džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.617477|17.990895}} |1863. | |- |Kutahya džamija<br>(Plava džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.623230|17.981491}} |2012. | |- |Džamija Bobare–Drinčići |[[Bobare (Tešanj)|Bobare]] |{{coord|44.663274|17.914771}} |1984. |Obnovljena 2004. |- |Džamija Bukva |[[Bukva (Tešanj)|Bukva]] |{{coord|44.620907|17.994278}} |1986. |Stara džamija izgrađena u doba osmanske vladavine, renovirana 1906. i srušena 1965. Nova džamija obnovljena 1997. |- |Sulejmanija džamija |[[Jelah (Tešanj)|Jelah]] |{{coord|44.652643|17.961304}} |1971. |Rekonstruisana 2006–2013. |- |Džamija Jelah-Polje |[[Jelah-Polje]] |{{coord|44.663785|17.948182}} | | |- |Džamija Kotlanice |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Dobropolje |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Raduša |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Oraš Planje |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Džemilić Planje |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Tešanjka |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Medakovo |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |} ==Tomislavgrad== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Čaršijska džamija u Tomislavgradu|Čaršijska džamija]]<br>(Džudža Džaferova džamija) |[[Tomislavgrad]] |{{coord|43.717811|17.225214}} |prije 1615. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' 1997. u džamiju je postavljena eksplozivna naprava. |- |Džamija Dilaveri–Mandino Selo |[[Mandino Selo]] |{{coord|43.683224|17.308613}} |2022. | |- |Džamija "Merjem Seid eš-Šamsi"<br>(Džamija Oplećani) |[[Oplećani]] |{{coord|43.716917|17.277910}} |2019. | |- |Džamija Mokronoge |[[Mokronoge (Tomislavgrad)|Mokronoge]] |{{coord|43.764917|17.226991}} | | |- |Džamija Omerovići |[[Omerovići (Tomislavgrad)|Omerovići]] |{{coord|43.658549|17.209220}} | | |- |Džamija Stipanjići |[[Stipanjići]] |{{coord|43.710175|17.162797}} | | |- |Džamija Šuica |[[Šuica (Tomislavgrad)|Šuica]] |{{coord|43.838418|17.190022}} | | |} ==Travnik== Na području općine [[Travnik]] nalazi se 15 džamija. Medžlis islamske zajednice Travnik spada pod [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://www.muftiluk-tr.ba/medzlisi/adresar.html|title=Adresar - Muftijstvo travničko|website=www.muftiluk-tr.ba|access-date=9. 10. 2024}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Nova džamija Bandol |[[Bandol]] |{{coord|44.226689|17.723142}} |1996. | |- |Stara džamija Bandol |[[Bandol]] |{{coord|44.226971 |17.722639 }} |početkom 18. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].<ref>{{Cite web|url=http://miztravnik.com.ba/arhiva/stara-dzamija-bandol-dobila-status-nacionalnog-spomenika/|title=Stara džamija Bandol dobila status nacionalnog spomenika – Medžlis Islamske zajednice Travnik|language=bs-BA|access-date=16. 10. 2024}}</ref>''' Zapaljena 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], nije obnovljena, koristi se nova džamija u neposrednoj blizini. |- |Džamija Bijelo Bučje |[[Bijelo Bučje (Travnik)|Bijelo Bučje]] | |1946. |Prva džamija izgrađena tokom osmanlijskog doba, nakon rušenja druga 1946, a trenutna 1987. |- |Džamija Brajić |[[Brajići (Travnik)|Brajići]] | |1968. |Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], 1993, a obnovljena u periodu od 1996 - 2003. |- |Džamija Čukle |[[Čukle]] | |1981. | |- |Džamija Dolac na Lašvi (Novo Naselje) |[[Dolac na Lašvi]] | |2007. | |- |Džamija Dub |[[Dub (Travnik)|Dub]] | |1936. | |- |Džamija Gluha Bukovica |[[Gluha Bukovica (Travnik)|Gluha Bukovica]] | |1966. | |- |Džamija Goleš |[[Goleš (Travnik)|Goleš]] | |15. vijek |Srušena 1992, od strane [[Vojska Republike Srpske|VRS]], nova podignuta 2000. |- |[[Hadži-Alibegova džamija|Hadži Ali-begova džamija]] (Mehmed-paše Kukavice) |[[Travnik]] - centar | |1757/58. |U sklopu džamije nalazi se [[sahat-kula]], harem i česma što si proglašeni za '''[[nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''.<ref name="alibeg">{{cite web|url=http://www.bhtourism.ba/loc/whattoseeanddo.wbsp?wbf_mjesto=;30;|title=BH Turizam - Šta vidjeti i raditi|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160315100556/http://bhtourism.ba/loc/whattoseeanddo.wbsp?wbf_mjesto=;30;|archive-date=15. 3. 2016|url-status=dead|access-date=6. 5. 2016}}</ref> Izgorjela u požaru 1856, temeljito obnovljena 1865. |- |Džamija Han Bila |[[Han Bila]] | |1983. | |- |[[Jeni džamija]] (Hasan-agina) |[[Travnik]] - centar | |1549. |Oštećena 1903. i tokom [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], u svom sklopu ima i [[Tekija|tekiju]]. [[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|'''Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.''']]<ref name="alibeg" /> |- |Džamija Jezerci |[[Jezerci]] | |19. vijek |Na mjestu prve džamije, druga sagrađena 1963, koja je 1993. oštećena od [[Hrvatsko vijeće odbrane|HVO-a]]. Obnovljena. |- |Džamija Kalibunar |[[Travnik]] - Kalibunar | |2005. | |- |[[Šarena džamija (Travnik)|Šarena džamija]] (Sulejmanija) |[[Travnik]] - centar |{{coord|44.226561|17.669805}} |16. vijek |Izgorjela u požaru 1815, 1903, u [[Drugi svjetski rat|Drugom svjetskom ratu]]. Obnovljena temeljito 1980-tih i 2019. |- |[[Lukačka džamija]] |[[Travnik]] - Luke | |krajem 18. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' Zapaljena 1903, u funkciji džamije od 1992. |} ==Trebinje== * [[Dživar džamija]] * [[Džamija u Mostaćima]] * [[Osman-pašina džamija]] (Resulbegovića) 1726. * [[Džamija u Kotezima|Džamija Muje Kotezlije]] u Kotezima * [[Careva džamija (Trebinje)|Sultan Ahmedova ili Careva džamija (stara)]] (1719.)<ref name="medzlis">{{Cite web |url=http://www.medzlis-trebinje.ba/web/index.php?option=com_content&view=article&id=42&Itemid=126 |title=Arhivirana kopija |access-date=21. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140422082141/http://www.medzlis-trebinje.ba/web/index.php?option=com_content&view=article&id=42&Itemid=126 |archive-date=22. 4. 2014 |url-status=dead }}</ref> ==Trnovo== * [[Džamija u Umoljanima]] ==Tuzla== Na području grada [[Tuzla]] nalaze se 42 džamije (i tri mesdžida) koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Tuzla, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://medzlistuzla.ba/dzamije/|title=Džamije|website=Medžlis Islamske zajednice Tuzla|language=bs-BA|access-date=5. 6. 2024}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Amber-hatun džamija (Tušanjska) |[[Tuzla]] - Tušanj |{{coord|44.543571|18.664465}} |2013. |U sklopu džamije nalazi se Islamski centar. |- |[[Džamija kralja Abdullaha]] |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.527895|18.694724}} |2000. |Predstavlja centralnu džamiju na nivou Medžlisa Islamske zajednice Tuzla. Preimenovana 2014. iz Prinčeva džamija u Džamija kralja Abdullaha. |- |[[Arslanagina (Vikaljska) džamija|Arslanagina džamija]] (Vikaljska) |[[Tuzla]] |{{coord|44.534334|18.660944}} |1645. |Nova izgrađena i otvorena 2002. |- |[[Atik Behram-begova (Šarena) džamija|Atik džamija]] (Behram-begova - Šarena) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.540004|18.673335}} |prije 1548. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' U fazi temeljite rekonstrukcije. |- |Džamija Avdibašići |Avdibašići |{{coord|44.622547|18.620904}} |1970. |Obnavljana 1997, 2006 i svečano otvorena 11. augusta 2007. |- |[[Džamija Behram-begove medrese]] |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.538131|18.653899}} |1999. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''', skupa sa [[Behram-begova medresa|Behram-begovom medresom]]. Obnovljena 2005, 2012. |- |[[Bijela džamija (Tuzla)|Bijela džamija u Slavinovićima]] |[[Tuzla]] - Slavinovići |{{coord|44.525658|18.722765}} |1997. |Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]. |- |[[Gazi Turali-begova (Poljska) džamija|Gazi Turali-begova džamija]] (Poljska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.536426|18.679331}} |1572. |[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|'''Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.''']] Obnavljana 1890, 2007. i ponovo svečano otvorena 14. septembra 2014. |- |[[Husein Čauša džamija]] (Džindijska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.540965|18.678361}} |1701. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' Obnovljena 1990. |- |Svijetla džamija Hukići |[[Tuzla]] - Slavinovići |{{coord|44.522321|18.712798}} |2012. | |- |[[Džamija Cerik]] |[[Cerik (Tuzla)|Cerik]] |{{coord|44.506918|18.606952}} |1974. |Rekonstruisana 2005. |- |[[Stara džamija Dobrnja]] |[[Dobrnja (Tuzla)|Dobrnja]] |{{coord|44.580489|18.578289}} |1937. do 1939. |Rekonstruisana 1964, koristi se novoizgrađena džamija od 1990. |- |Džamija Dobrnja |[[Dobrnja (Tuzla)|Dobrnja]] |{{coord|44.578994|18.585656}} |1990. | |- |Džamija Donji Čaklovići |[[Čaklovići Donji|Donji Člakovići]] |{{coord|44.518325|18.739396}} |1973. |Obnovljena 1996. |- |Džamija Grabovica |[[Grabovica Donja|Grabovica]] |{{coord|44.542280|18.706869}} |16. vijek |U fazi obnove.<ref>{{Cite web|url=https://medzlistuzla.ba/aktivnosti-dzemata-grabovica-na-poboljsanju-vjerske-infrastrukture/|title=Aktivnosti džemata Grabovica na poboljšanju vjerske infrastrukture|last=Administrator|date=12. 4. 2017|website=Medžlis Islamske zajednice Tuzla|language=bs-BA|access-date=6. 10. 2024}}</ref> |- |[[Hadži Hasanova (Čaršijska) džamija|Hadži Hasanova džamija]] (Čaršijska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.538806|18.675629}} |1548. |Obnavljana 1871, 1873/74. |- |Hadžijska džamija |[[Tuzla]] - Novo Naselje Solina |{{coord|44.551256|18.692259}} |1997. | |- |Kethode-Arapčića džamija (Brđanska ili Osman-Čehaja) |[[Tuzla]] |{{coord|44.536092|18.671003}} |prije 1600. |Obnovljena 2018.<ref>{{Cite web|url=https://medzlistuzla.ba/dzamija-u-dzematu-brdo-kethode/|title=Brdo (Kethode) džamija|last=adminmedzlis|date=26. 7. 2013|website=Medžlis Islamske zajednice Tuzla|language=bs-BA|access-date=5. 6. 2024}}</ref> |- |Džamija Krojčica |Tuzla - Krojčica |{{coord|44.525394|18.652103}} |1997. | |- |Džamija Lipnica |[[Lipnica (Tuzla)|Lipnica]] |{{coord|44.578598|18.618662}} |1968. |Temeljito renovirana 1998. |- |[[Mehmedagina (Jalska) džamija|Mehmedagina džamija]] (Jalska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.537311|18.673157}} |16. vijek |[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|'''Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.''']] Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]] od strane [[Vojska Republike Srpske|VRS]], 1992. Obnovljena 1878 i 1890. |- |Džamija Milešići |[[Milešići]] |{{coord|44.566975|18.566529}} |1990. |Izgrađena prvobitno kao mesdžid, da bi 1998. dobila osobine džamije. Dimenzije džamije su 7,5x8,5m. s ulaznim trijemom dimenzija 7,5x2,25m. Visina munare je 10 m sa [[mahfil]]a džamije.<ref>{{Cite web|url=http://www.rijaset.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=637&Itemid=264|title=Arhivirana kopija|archive-url=https://web.archive.org/web/20110823062710/http://www.rijaset.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=637&Itemid=264|archive-date=23. 8. 2011|url-status=dead|access-date=7. 2. 2009}}</ref> |- |Džamija Mihatovići |[[Mihatovići (Tuzla)|Mihatovići]] |{{coord|44.540764|18.570336}} |1980. |[[Munara]] je podignuta 2005. Dimenzije [[džamija|džamije]] su 8x7,5 m, a visina [[Munara|munare]] je 23m. |- |Džamija Momanov |Momanovo |{{coord|44.520457|18.725847}} |2019. | |- |Džamija Moluhe |[[Tuzla]] - Moluhe |{{coord|44.538268|18.640934}} |1997. | |- |Džamija Mramor |[[Mramor (Tuzla)|Mramor]] |{{coord|44.578923|18.562996}} |2014. | |- |Džamija Donja Obodnica |Donja Obodnica |{{coord|44.611176|18.638937}} |1900. |Obnovljena 1961, srušena 2000, da bi 2003. svečano otvorena nova džamija na istoj lokaciji. |- |Džamija Osoje |[[Osoje (Tuzla)|Osoje]] |{{coord|44.614443|18.597844}} |2014. | |- |Džamija Pasci |[[Pasci Donji|Pasci]] |{{coord|44.491716|18.649877}} |1973. |Obnovljena 2003. |- |Džamija Plane |[[Plane (Tuzla)|Plane]] |{{coord|44.529327|18.583409}} |1999. | |- |[[Džamija Sepetari]] |[[Tuzla]] - Sepetari |{{coord|44.536849|18.718489}} |2010. | |- |Džamija Dolovi stara Solina |Solina |{{coord|44.565929|18.693865}} |2009. | |- |Šehidska džamija Petrovice |[[Petrovice Gornje]] |{{coord|44.492642|18.635859}} |Poslije 2000. | |- |Džamija Šerifa i El-Avadi (Džamija Šabani) |Šabani |{{coord|44.599651|18.651562}} |2017. | |- |[[Džamija Ševar]] |[[Kiseljak (Tuzla)|Kiseljak]] |{{coord|44.499547|18.577049}} |1943. |Temeljito obnovljena 1976, da bi 2003. svečano se otvorila nova džamija. |- |Džamija Šići |[[Šići (Tuzla)|Šići]] |{{coord|44.516374|18.579060}} |1996. |1980. sagrađen Mesdžid na čijem mjestu poslije izgrađena džamija. |- |Džamija Tewba |[[Čaklovići Gornji|Gornji Čaklovići]] |{{coord|44.513873|18.772615}} |2013. | |- |[[Vaiz Mehmed Ali-efendijina (Mejdanska) džamija|Vaiz Mehmed Ali-efendijina džamija]] (Mejdanska) |[[Tuzla]] |{{coord|44.536805|18.667969}} |1644. |Rekonstruisana 2006/2007. |- |Džamija Vasići |Vasići |{{coord|44.517718|18.771951}} |2013. | |- |Džamija Vrapče |Vrapče |{{coord|44.527944|18.679223}} |1997. |Rekonstruisana 2007.<ref>{{Cite web|url=http://bhstring.net/tuzlauslikama/tuzlarije/viewnewnews.php?id=40009|title=Tuzlarije net|website=bhstring.net|access-date=6. 10. 2024}}</ref> |- |Džamija Zlatnih ljiljana (Simin Han) |[[Simin Han]] |{{coord|44.526800|18.745219}} |2006. | |} ==Velika Kladuša== * [[Džamija Zagrad]] * [[Džamija u Šabićima (Velika Kladuša)|Džamija u Šabićima]] * [[Gradska džamija u Velikoj Kladuši|Gradska džamija]] * [[Džamija Rajnovac]] * [[Džamija Podzvizd (Grad)]] * [[Džamija Podzvozd (Kose)]] ==Visoko== * [[Džamija u Arnautovićima]] (izgrađena 1980, munara 1998, na mjestu gdje je bio mesdžid iz 1937) * [[Šerefudinova Bijela Džamija|Šerefuddin-Bijela džamija (Gradska)]] (izgrađena prvi put 1477, današnji izgled je dobila ponovnom gradnjom 1970-1980.) * [[Alauddin Sagir džamija]] (izgrađena 1620, današnji izgled dobila ponovnom gradnjom 1981) * [[Džamija u Donjem Moštru]] (izgrađena 1968, rekonstrukcija 2000/01, obnovljena 2011. * [[Džamija Donji Kralupi]] (izgrađena 1973, potpuno devastirana u ratu 1992-95, rekonstrukcija 1997. * [[Džamija Džindići]] (izgrađena prije 1895, današnji izgled dobila ponovnom gradnjom 1997-2007) * [[Stara džamija sa haremom u Goduši|Stara džamija (Goduša)]] (izgrađena prije 1565, oštećena u ratu 1992-95, rekonstrukcija u toku) * [[Nova džamija (Goduša)]] (izgrađena 1990, munara 2004/05) * [[Džamija Gornji Kralupi]] (izgrađena 1997, munara 2005/06) * [[Džamija Grajani]] (početak gradnje 2000, munara 2005) * [[Džamija Kalići]] (sagrađena 1950. Na istom mjestu izgrađena nova 1974. Temeljna rekonstrukcija 2003) * [[Džamija Koložići]] (izgrađena 2000-2003) * [[Džamija Dol]] (izgrađena 2005) * [[Hadži Muruvetova džamija]] ( izgrađena u 17. vijeku, današnji izgled je dobila ponovnom gradnjom 1986) * [[Džamija Liješeva]] (izgrađena 1962, izgradnja nove džamije počela 2007) * [[Džamija Maurovići]] (prvobitno izgrađena u 17. vijeku, ponovo izgrađena 1936; porušena 1987, današnji izgled je dobila gradnjom 1980-1991. na novoj-današnjoj lokaciji) * [[Džamija Mokronozi]] (prvobitno izgrađena u turskom vaktu, ponovo izgrađena 1964, današnji izgled dobila gradnjom na istoj lokaciji 2000) * [[Jeni-Ber džamija]] (izgrađena u 18, vijeku ponovo izgrađena 1981, nakon ratnih oštećena rekonstrukcija 1996) * [[Džamija Orašac]] (izgrađena 1961, rekonstrukcija 1999) * [[Džamija Luke]] (izgrađena 2000-2005) * [[Hadži Ibrahimova džamija]] (izgrađena u 16. vijeku oštećena u ratu 92-95, rekonstrukcija 1996) * [[Džamija Rosulje]] (izgrađena oko 1770, stara džamija srušena 1975, današnji izgled je dobila gradnjom 1976, nakon ratnih oštećena rekonstrukcija 2007) * [[Hadži Hasanova džamija – Saračica]] (izgrađena u 17. vijeku, oštećena u ratu 92-95, rekonstrukcija 2000) * [[Džamija Seoča]] (prvobitno izgrađena u 17. vijeku, zatim 1900, današnji izgled dobila ponovnom gradnjom 2001-2004) * [[Džamija Srhinje]] (bila u turskom vaktu, današnja izgrađena 1974) * [[Džamija Muhašinovići]] (u izgradnji, početak gradnje 2005) * [[Alauddin Kebir džamija - Šadrvan]] (izgrađena prije 1556, izgorjela 1911. u velikom požaru u Visokom. Pretrpjela velika oštećenja u ratu 92-95. Obnovljena 1996) * [[Džamija i islamski centar Šareni Hanovi]] (u izgradnji) * [[Tabačka džamija u Visokom|Tabačka džamija]] (nacionalni spomenik, izgrađena oko 1871, u toku rata oštećena, temeljna rekonstrukcija 2006/07) * [[Džamija Tušnjići]] (izgrađena 1960. gdje je bila stara džamija iz turskog vremena * [[Džamija Vratnica]] (izgrađena 1948, stara porušena zbog velikih oštećenja u ratu na 92-95, nova izgrađena 1997-2007) * [[Džamija Zbilje]] (izgradnja 1982-1988, munara 2006) * [[Džamija Donja Zimča]] (u izgradnji) * [[Džamija Ozrakovići]] (izgrađena 1999, munara dograđena 2016) ==Vitez== * [[Ahmed-agina džamija]] (izgrađena 1589/1590) * Džamija Počulica ==Vogošća== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Adil-begova džamija]] |[[Kobilja Glava (Vogošća)|Kobilja Glava]] |{{coord|43.883838|18.384642}} |1989. | |- |[[Džamija Kobilja Glava]] |[[Kobilja Glava (Vogošća)|Kobilja Glava]] |<!--{{coord|}}--> | |Srušena |} ==Zavidovići== * [[Gradska džamija u Zavidovićima|Gradska džamija]] * [[Čaršijska džamija u Zavidovićima|Čaršijska džamija]] * [[Stara džamija u Rujnici]] (nacionalni spomenik BiH) * [[Džamija u Činovićima]] * [[Džamija u Garama (Vozuća)]] * [[Džamija u Hajderovićima]] * [[Džamija u Imamovićima]] * [[Džamija u Livadama]] * [[Džamija u Junuzovićima]] * [[Džamija u Krivaji]] * [[Džamija u Perovićima]] * [[Džamija u Osječanima]] * [[Džamija u Ribnici]] * [[Džamija u Borovnici]] * [[Džamija u Džebama]] * [[Džamija u Bajvatima]] (izgrađena 1938, popravka 1998/99)<ref>{{Cite web|url=https://www.zdici.info/vjerski-objekti-u-zavidovicima-za-vijeme-austro-ugarske-uprave|title=Zdici.info {{!}} Vjerski objekti u Zavidovićima za vijeme austro-ugarske uprave|website=www.zdici.info|language=en|access-date=8. 11. 2023}}</ref> * [[Džamija u Gostovićima]] * [[Džamija u Mustajbašićima]] * [[Džamija u Dubravici]] * [[Džamija u Vozućoj]] ==Zenica== Na području grada [[Zenica]] nalazi se 79 džamija koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Zenica, [[Zeničko muftijstvo]].<ref>{{cite web |title=DŽEMATI – MIZZenica |url=https://mizzenica.ba/medzlis/dzemati/ |publisher=Medžlis Islamske zajednice Zenica |access-date=3. 5. 2024 |date=8. 10. 2015}}</ref> {| class="wikitable" ! Naziv !! Mjesto !! Koordinate !! Izgrađena !!width="300px"| Napomene |- | Džamija Al-Amin || [[Donji Čajdraš]] ||| {{coord|44.189379|17.873279}} || 2011. || |- | Džamija Arnauti || [[Arnauti (Zenica)|Arnauti]] ||| {{coord|44.201032|18.055513}} || 1982. || Rekonstruisana i obnovljena 2002–2008. |- | Džamija Babići || [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.329492|17.844119}} || 1974. || |- | Babinska džamija || [[Drugavci]] || {{coord|44.238225|18.007640}} || 1961. || Srušena 2012, nova izgrađena 2014. |- | [[Bijela džamija (Novo Radakovo)|Bijela džamija Radakovo]]|| [[Zenica]] – Novo Radakovo || {{coord|44.194471|17.932173}} || 2008. || |- | Bijela džamija || [[Putovići]] || {{coord|44.161018|17.972007}} || 2001. || |- | Džamija Bistrica || [[Bistrica (Zenica)|Bistrica]] || {{coord|44.357212|17.902318}} || 1976. || |- | [[Džamija Blatuša]] || [[Zenica]] – Blatuša || {{coord|44.210489|17.914955}} || 2000. || |- | [[Džamija Bosna]] || [[Zenica]] – Bilino Polje || {{coord|44.207197|17.908235}} || 2014. || |- | Džamija Briznik || [[Briznik]] || {{coord|44.204029|18.031723}} || 2012. || |- | [[Džamija Broda]]<br>(Džamija Mala Broda) | [[Zenica]] – Mala Broda || {{coord|44.195022|17.892446}} || 2008. || Mesdžid sagrađen 1995. na mjestu današnje džamije |- | Džamija na Dobriljenu || [[Dobriljevo]] || {{coord|44.177014|17.880579}} || 1972. || |- | Džamija Donja Gračanica<br>(Gračanička džamija) || [[Donja Gračanica (Zenica)|Donja Gračanica]] || {{coord|44.233363|17.909746}} || 1980. || |- | Džamija Donja Vraca<br>(Vratačka džamija) || [[Donja Vraca]] || {{coord|44.256986|17.892382}} || 1969. || |- | Džamija Drivuša || [[Drivuša]]|| {{coord|44.175086|17.970703}} || 2016. || |- | [[Ensar džamija]] || [[Zenica]] – Babina Rijeka || {{coord|44.20147|17.92516}} || 1998. || |- | Džamija Gladovići || [[Gladovići (Zenica)|Gladovići]] || {{coord|44.300834|17.932615}} || 1966. || |- | Džamija Gnjusi || [[Gnjusi (Zenica)|Gnjusi]] || {{coord|44.180626|17.947390}} || 1984. || |- | Gorička džamija || [[Gorica (Zenica)|Gorica]] || {{coord|44.151596|17.970571}} || 1986. || |- | Džamija Gornja Mahala || [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.331959|17.846798}} || 1970. || |- | Džamija Gornja Zenica || [[Gornja Zenica]] || {{coord|44.175151|17.908901}} || 1971. || |- | Džamija Gradišće || [[Gradišće (Zenica)|Gradišće]] || {{coord|44.240277|17.876565}} || 1937. || |- | Džamija Grm || [[Grm (Zenica)|Grm]] || {{coord|44.201439|17.870917}} || 2002. || |- | [[Jalijska džamija]] || [[Zenica]] – Jalija || {{coord|44.19854|17.91751}} || 1600. || Obnavljana 1966, 1999. i 2014. |- | Džamija Jastrebac || [[Jastrebac (Zenica)|Jastrebac]] || {{coord|44.344334|17.829245}} || 1990. || |- | Džamija Kasapovići || [[Kasapovići (Zenica)|Kasapovići]] || {{coord|44.223916|17.971034}} || 2005. || |- | Džamija Klopče || [[Zenica]] – Klopče || {{coord|44.196729|17.954923}} || 1977. || |- | [[Kočevska džamija]] || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.19964|17.90769}} || 1557. (stara džamija) || Nova džamija izgrađena 1990. |- | Džamija Kolići || [[Kolići]] || {{coord|44.361382|17.892621}} || 1989. || |- | Džamija Koprivna || [[Koprivna (Zenica)|Koprivna]] || {{coord|44.288774|17.920989}} || 2003. || |- | Džamija Kozarci || [[Kozarci]] || {{coord|44.214568|17.863248}} || 1996. || |- | Džamija Lašva || [[Lašva (Zenica)|Lašva]] || {{coord|44.125481|17.942984}} || 1996. || |- | Džamija Lokvine || [[Lokvine]] || {{coord|44.204681|17.853771}} || 1935. || |- | Džamija Lokvine–Luke<br>(Centralna džamija Lokvine) || [[Lokvine]] || {{coord|44.205127|17.857308}} || 2009. || |- | Džamija Lukovo Polje || [[Zenica]] – Lukovo Polje|| {{coord|44.190436|17.945205}} || 2004. || |- | Malezijska džamija<br>(As-Sahabah) || [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.329646|17.858906}} || 2010. || |- | Džamija Moščanica || [[Mošćanica]] || {{coord|44.166236|18.017356}} || 2007. || |- | Nemilska džamija || [[Nemila]] || {{coord|44.330932|17.912272}} || 1938. || |- |Nova džamija Nemila |[[Nemila]] |{{coord|44.328953|17.912280}} |2024. |U sklopu džamije nalazi se Islamski centar Nemila. |- | Džamija Nur || Zenica - Perin Han (Nur Han) || {{coord|44.187083|17.963626}} || 2004. || |- | Džamija Obrenovci || [[Obrenovci]] || {{coord|44.216029|17.857352}} || 2001. || |- | [[Orahovička džamija]]<br>(Džamija Kovačevići) || [[Nemila]] - [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.330543|17.852370}} || 1936. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Renovirana 1979.<br>Ne koristi se od 2010. |- | Džamija Orahovička rijeka || [[Nemila]] || {{coord|44.333530|17.895731}} || 2010. || |- | [[Osman-agina džamija]]<br>(Janjička džamija) || [[Janjići (Zenica)|Janjići]] || {{coord|44.155180|17.961679}} || 1626. || |- | [[Osman-čelebijina džamija (Zenica)|Osman-čelebijina džamija]]<br>(Potočka džamija) || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.19798|17.90972}} || krajem 15. stoljeća || Obnovljena 2004. sa istim izgledom |- | Džamija Pehare || [[Zenica]] – Pehare || {{coord|44.220221|17.916402}} || 2004. || |- | Džamija Pepelari || [[Pepelari]] || {{coord|44.303912|18.037665}} || 1976. || |- | Džamija Peševići || [[Peševići]] || {{coord|44.233457|17.970274}} || 1980. || |- | Džamija Poca || [[Poca]] || {{coord|44.233668|17.984860}} || 2012. || |- | Džamija Pojske || [[Pojske]] || {{coord|44.243472|17.820398}} || 1967. || |- | Džamija Poljice || Zenica - Poljice|| {{coord|44.186720|17.946076}} || 1997. || |- | Džamija Ponirak || [[Ponirak]] || {{coord|44.279723|17.912899}} || 1986. || |- | Džamija Pridražići || [[Tetovo (Zenica)|Tetovo]] – Pridražići|| {{coord|44.239849|17.889735}} || 2012. || |- | Džamija Puhovac || [[Puhovac (Zenica)|Puhovac]] || {{coord|44.214114|18.049349}} || 2000. || |- | Džamija Radinovići || [[Radinovići (Zenica)|Radinovići]] || {{coord|44.225606|18.065327}} || 1968. || |- | [[Džamija Safija]] || [[Zenica]] – Brist || {{coord|44.20387|17.90102}} || 2016. || |- | [[Sejmenska džamija (Zenica)|Sejmenska džamija]] || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.195978|17.916883}} || početkom 16. stoljeća || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' Obnavljana 1976. i 2002. |- | Džamija Seoci || [[Vrhpolje (Zenica)|Vrhpolje]] || {{coord|44.233441|18.047149}} || nepoznato || |- | Džamija Smajići || [[Smajići]] || {{coord|44.351068|17.882562}} || 2003. || |- | Džamija Stara Nemila || [[Nemila]] || {{coord|44.330312|17.919708}} || 1998. || |- | Džamija Starina || [[Starina]] || {{coord|44.367888|17.914483}} || 1962. || Nova džamija izgrađena 2009. |- | Džamija Stranjani || [[Stranjani]] || {{coord|44.230980|17.837861}} || 1934. || |- | [[Sultan Ahmedova džamija (Zenica)|Sultan Ahmedova džamija]]<br>(Čaršijska džamija) || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.199360|17.912719}} || prije 1506. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Obnavljana 1506, 1872, 1914, 1986–1987, te 1996.<br>Rekonstruisana 2011–2015. |- | [[Džamija sultana Mehmeda II el-Fatiha]]<br>(Vrandučka džamija) || [[Vranduk (Zenica)|Vranduk]] || {{coord|44.291775|17.904241}} || 1460. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' kao dio graditeljske cjeline [[Tvrđava Vranduk|starog grada Vranduka]] |- | Džamija Šehida<br>(Ričička džamija) || [[Zenica]] – Ričice || {{coord|44.222395|17.919602}} || 2004. || |- | Džamija Šehidi Vrselja || [[Pojske]] || {{coord|44.248544|17.825008}} || 1989. || Rekonstruisana 2005. |- | Džamija Šerići || [[Šerići (Zenica)|Šerići]] || {{coord|44.357719|17.814057}} || 2003. || |- | Džamija Talami || [[Zenica]] – Crkvice || {{coord|44.208761|17.930093}} || 1981. || |- | Džamija Tetovo || [[Tetovo (Zenica)|Tetovo]]|| {{coord|44.229599|17.886636}} || 1964. || |- | Džamija Tišina || [[Tišina (Zenica)|Tišina]] || {{coord|44.165385|17.983663}} || 1971. || |- | Džamija Topčić Polje || [[Topčić Polje]] || {{coord|44.356247|17.932083}} || 1974. || |- | Džamija Trešnjeva Glava || [[Trešnjeva Glava]] || {{coord|44.258236|18.023552}} || 2009. || |- | [[Džamija Trgovišće]] || [[Zenica]] – Trgovišće || {{coord|44.190350|17.908080}} || 2007. || |- | Džamija Vakifa || [[Gornja Gračanica]] – Čekote || {{coord|44.267609|17.957595}} || 1936. || |- | Džamija Varda || [[Briznik]] || {{coord|44.211665|18.028622}} || 1986. || |- | Džamija Varošište || [[Ponirak]] || {{coord|44.281643|17.915326}} || 2017. || |- | Džamija Vukotići || [[Nemila]] – [[Vukotići (Zenica)|Vukotići]] || {{coord|44.341093|17.821088}} || 1990. || |- | Džamija Zahići || [[Zahići]] || {{coord|44.241924|18.050058}} || 2007. || |- | Džamija Zapoda || [[Tetovo (Zenica)|Tetovo]] – [[Gradišće (Zenica)|Gradišće]] || {{coord|44.241312|17.884894}} || 2005. || |} ==Zvornik== * [[Hadžijina džamija]] ([[Kula Grad]]) * [[Džamija Begsuja]] ([[Zvornik]]) * [[Džamija Divič]] ([[Divič]]) * [[Džamija Donja Kamenica]] ([[Donja Kamenica (Zvornik)|Donja Kamenica]]) * [[Džamija Drinjača]] ([[Drinjača (Zvornik)|Drinjača]]) * [[Džamija Dugi Dio]] ([[Dugi Dio]]) * [[Džamija Đulići]] ([[Đulići (Zvornik)|Đulići]]) * [[Džamija Glumina]] ([[Glumina (Zvornik)|Glumina]]) * [[Džamija Gornja Kamenica]] ([[Gornja Kamenica (Zvornik)|Gornja Kamenica]]) * [[Džamija Gornji Šepak]] ([[Gornji Šepak]]) * [[Džamija Grbavci]] ([[Grbavci Donji]]) * [[Džamija Hasići]] ([[Snagovo]]) * [[Džamija Jošanica]] ([[Jošanica (Zvornik)|Jošanica]]) * [[Džamija Karakaj]] ([[Karakaj]]) * [[Džamija Klisa]] ([[Klisa (Zvornik)|Klisa]]) * [[Džamija Križevići]] ([[Križevići]]) * [[Džamija Kula Grad]] ([[Kula Grad]]) * [[Džamija Kušlat]] ([[Paljevići]]) * [[Džamija Lupe]] ([[Kučić Kula]]) * [[Džamija Novo Selo]] ([[Novo Selo (Zvornik)|Novo Selo]]) * [[Džamija Redžići]] ([[Glodi]]) * [[Džamija Skočić]] ([[Skočić]]) * [[Džamija Snagovo]] ([[Gornje Snagovo]]) * [[Džamija Sultanovići]] ([[Sultanovići (Zvornik)|Sultanovići]]) * [[Džamija Zamlaz]] ([[Zvornik]]) * [[Mehmed Čelebijina džamija u Kozluku|Mehmed Čelebijina džamija]] ([[Kozluk]]) * [[Riječka džamija]] ([[Zvornik]]) ==Žepče== * [[Gornjomahalska džamija]] * [[Priječka džamija]] * [[Stara džamija (Žepče)]] * [[Ferhatpašina džamija (Žepče)]] (napravljena 1568) * [[Trzanska džamija|Alibegova džamija]] (obnovljena 2017) == Kulturne baštine Bosne i Hercegovine == Spisak [[džamija]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] izgrađenih od [[15. vijek]]a do danas zaštićenih kao spomenici kulturne baštine Bosne i Hercegovine: * [[Aladža džamija]], [[Foča (Republika Srpska)|Foča]] * [[Alaudinova (Šadrvanska) džamija]], [[Visoko]] * [[Arnaudija džamija (Banja Luka)|Arnaudija džamija]], [[Banja Luka]] * [[Azizija džamija (Šamac)|Azizija džamija]], [[Šamac]] * [[Gazi Husrev-begova džamija|Begova džamija]], [[Sarajevo]] * [[Careva džamija (Sarajevo)]], [[Sarajevo]] * [[Balaguša džamija|Čaršijska džamija,]] [[Livno]] * [[Čaršijska džamija u Konjicu]], [[Konjic]] * [[Čaršijska džamija u Tomislavgradu|Čaršijska džamija]], [[Tomislavgrad]] * [[Čelebića džamija u Donjoj Bijenji]], [[Nevesinje]] * [[Dizdareva džamija]], [[Jajce]] * [[Džamija u Umoljanima]], [[Trnovo (Federacija Bosne i Hercegovine)|Trnovo (FBiH)]] * [[Džamija Esme sultanije]], [[Jajce]] * [[Ferhadija džamija (Banja Luka)|Ferhat-pašina džamija]] (Ferhadija), [[Banja Luka]] * [[Fethija džamija (Bihać)]], [[Bihać]] * [[Husejnija džamija]], [[Gradačac]] * [[Karađoz-begova džamija]], [[Mostar]] * [[Ljubovića džamija u Odžaku (Nevesinje)]], [[Nevesinje]] * [[Jeni džamija]], [[Travnik]] * [[Jusuf-pašina "Kuršumlija" džamija]], [[Maglaj]] * [[Musa-pašina džamija (Nova Kasaba)]], [[Milići]] * [[Osman-pašina džamija]], [[Trebinje]] * [[Repovačka džamija]], [[Konjic]] * [[Sejmenska džamija (Zenica)]] * [[Stara drvena džamija u Tuholju]], Kladanj * [[Sultan Sulejmanova džamija (Blagaj)]], [[Mostar]] * [[Sultan Selimova džamija]], [[Knežina]], [[Sokolac]] * [[Šarena džamija (Travnik)|Šarena džamija]] (Sulejmanija), [[Travnik]] * [[Šišman Ibrahim-pašina džamija]], [[Počitelj]] * [[Tabačka džamija u Visokom]], [[Visoko]] - Restaurirana, drveni minaret * [[Veli-dedina džamija]], [[Stolac]] == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [http://www.islamskazajednica.ba Zvanični sajt Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini] {{Spisak džamija u Evropi}} [[Kategorija:Spiskovi|Džamija]] [[Kategorija:Džamije u Bosni i Hercegovini|*]] [[Kategorija:Spiskovi džamija po državama|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Džamije u Evropi]] [[Kategorija:Spisak religijskih objekata u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Spiskovi vezani za Bosnu i Hercegovinu|Džamije u Bosni i Hercegovini]] rjeemqyqlvcrclk2ozjt80mhfv74g6i 3669672 3669630 2024-11-25T18:38:30Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 2 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669672 wikitext text/x-wiki Ovo je spisak svih [[džamija]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]], sortiranih po općinama i pripadajućim medžlisima [[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini|Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini]], kako postojećih, tako i onih, kojih više nema. == Banovići == Na području općine [[Banovići]] nalazi se 14 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Banovići, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://mizbanovici.ba/dzemati/|title=Džemati|website=Medžlis Banovići|language=bs-BA|access-date=7. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Banovići |[[Banovići]] – Centar |{{coord|44.406340|18.525319}} |1992. |U sklopu kompleksa Islamske zajednice Banovići |- |Džamija Banovići Selo – centar |[[Banovići Selo]] |{{coord|44.403856|18.446706}} |1984. |Srušena stara džamija 1952. |- |Džamija Brezovača |[[Ćatići (Banovići)|Ćatići]] |{{coord|44.353458|18.407866}} |1891. |Nova džamija svečano otvorena 2022.<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvotz.ba/banovici-otvorena-dzamija-u-dzematu-brezovaca/|title=Banovići: Otvorena džamija u džematu Brezovača|last=AĐ|date=22. 6. 2022|website=Muftijstvo tuzlansko|language=bs-BA|access-date=20. 5. 2024}}</ref> |- |Gradska džamija |[[Banovići]] |{{coord|44.406329|18.527516}} |1939. |Srušena stara džamija 1953, džemat ponovo formiran 1992. |- |Džamija Grivice |[[Grivice]] |{{coord|44.423408|18.502409}} |1990. | |- |Džamija Mrdići |[[Grivice]] – Mrdići |{{coord|44.440886|18.505182}} |1999. | |- |Džamija Omazići |[[Omazići]] |{{coord|44.429001|18.544154}} |1975. | |- |Džamija Pribitkovići |[[Pribitkovići]] |{{coord|44.423788|18.415437}} |2006. | |- |Džamija Podgorje |[[Podgorje (Banovići)|Podgorje]] |{{coord|44.404232|18.495278}} |1989. | |- |Džamija Repnik<br>(Džamija Hrvati) |[[Repnik]] |{{coord|44.392352|18.537042}} |1970. | |- |Džamija Šeherzana |[[Seona (Banovići)|Seona]] |{{coord|44.441151|18.369178}} |1950. stara džamija |Nova džamija izgrađena 2007. |- |Džamija Tulovići-Brigići |[[Tulovići]] |{{coord|44.432518|18.479176}} |2004. | |- |Džamija Tulovići |[[Tulovići]] |{{coord|44.434750 |18.484150}} |2000. | |- |Džamija Treštenica |[[Treštenica Donja|Treštenica]] |{{coord|44.437093|18.459374}} |1939. |Obnovljena 2022. |} ==Banja Luka== Na području općine [[Banja Luka]] nalazi se 16 džamija, koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Banja Luka, [[Banjalučko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://medzlis-bl.ba/dzamije/|title=DŽAMIJE {{!}} Medžlis Islamske zajednice Banja Luka|language=en-US|access-date=7. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" ! Naziv !! Mjesto !! Koordinate !! Izgrađena !!width="300px"| Napomene |- | [[Arnaudija džamija (Banja Luka)|Arnaudija]]<br>(Džamija Hasana defterdara ili Defterdarija) || [[Banja Luka]] – Bulevar || {{coord|44.769996|17.181940}} || 1594. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 7. maja 1993, obnovljena 2017–2024. |- | [[Behram-efendijina džamija]]<br>(Behrem-begova džamija) || [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.736277|17.158244}} || 1560. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 26. maja 1993, obnovljena 2005. |- | [[Ferhadija džamija (Banja Luka)|Ferhad-pašina džamija]]<br>(Ferhadija) || [[Banja Luka]] – Bulevar || {{coord|44.767418|17.187272}} || 1579. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 7. maja 1993, obnovljena 2001–2016. |- | [[Gazanferija džamija]]<br>(Gazanfer-begova džamija) || [[Banja Luka]] – [[Obilićevo]] || {{coord|44.762718|17.188797}} || krajem 16. stoljeća || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 4. jula 1993, obnovljena 2016. |- | [[Grapska džamija]]<br>(Hadži-Begzadova džamija) || [[Banja Luka]] – [[Srpske Toplice]] || {{coord|44.749651|17.154902}} || 1528. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 14. jula 1993, obnovljena 2008. |- | [[Hadži Kurd džamija]]<br>(Hadži-Kurtova džamija) || [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.736470|17.155312}} || 17. stoljeće || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 14. jula 1993, obnovljena 2009. |- | [[Hadži Mustaj-paše Sokolovića džamija]]|| [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.739617|17.156727}} || 1570. || Srušena 14. jula 1993. |- | [[Hadži Omerova džamija]]<br>(Dolačka džamija) || [[Banja Luka]] – Centar || {{coord|44.767219|17.193868}} || 1686. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 3. septembra 1993, obnovljena 2007. |- | [[Jama džamija]]<br>(Sofi Mehmed-pašina džamija) || [[Banja Luka]] – [[Srpske Toplice]] || {{coord|44.750491|17.161376}} || 1554. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 4. jula 1993, obnovljena 2001–2006. |- | [[Mehdi-bega Imamovića džamija]]<br>(Mahdibegija ili Hisečka džamija) || [[Banja Luka]] – Kočićev Vijenac || {{coord|44.756284|17.177237}} || 1630. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 4. jula 1993, obnovljena 2000. |- | [[Potočka džamija (Banja Luka)|Potočka džamija]]<br>(Hadži-Pervizova džamija) || [[Banja Luka]] – [[Obilićevo]] || {{coord|44.758373|17.189786}} || 1630. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 6. septembra 1993, obnovljena 2011. |- | [[Potpećinska džamija]]<br>(Sefer-begova džamija) || [[Banja Luka]] – Bulevar || {{coord|44.765797|17.178027}} || 1618. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 9. aprila 1993, obnovljena 2004. |- | [[Stupnička džamija]]<br>(Džamija hadži Saliha) || [[Banja Luka]] – [[Stupnica (Banja Luka)|Stupnica]]|| {{coord|44.758845|17.184234}} || 1595. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 9. septembra 1993, obnovljena 2008. |- | [[Talih džamija]]<br>(Hadži Osmanbega džamija) || [[Banja Luka]] – Pobrđe || {{coord|44.770014|17.178961}} || 1580. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 8. septembra 1993, obnovljena. |- | [[Tulekova džamija]]<br>(Hadži-Zulfikarova džamija) || [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.738593|17.154118}} || 1760. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 17. maja 1993, obnovljena 2003–2007. |- | [[Vrbanjska džamija]] || [[Banja Luka]] – [[Vrbanja (Banja Luka)|Vrbanja]] || {{coord|44.764052|17.247276}} || 17. stoljeće || Srušena 11. maja 1993, obnovljena 2003. |} ===Džamije u historiji=== * [[Sitarska džamija]] (prenesena u 19. vijeku u Bronzani Majdan) * [[Herića džamija]] (srušena 1918)<ref name="Kubad">{{cite web|url=https://senzor.ba/kubad-agina-dzamija-u-tabacima-dzamija-na-stijeni/|title=Kubad-agina džamija u Tabacima: Džamija na stijeni|access-date=9. 11. 2023}}</ref> * [[Tabačka džamija]] (srušena 1919)<ref name="Kubad" /> * [[Kalenderija džamija]] (srušena 1923) * [[Džamija Mehmeda Trećeg]] (srušena)<ref>{{cite web|url=https://mojinfo.ba/banjaluka-da-li-ste-znali-da-se-u-kastelu-nalazila-dzamija/|title=Banjaluka: Da li ste znali da se u Kastelu nalazila džamija?|access-date=9. 11. 2023}}</ref> * [[Pašića džamija]] (srušena 1924)<ref name="Kubad" /> *[[Džafer-agina džamija]] (srušena 1928)<ref name="Kubad" /> * [[Apardi-pašina džamija]] (srušena 1928)<ref name="Kubad" /> * [[Kubad-agina džamija]] (srušena 1930)<ref name="Kubad" /> * [[Sijamija džamija]] (Šehova džamija, srušena 1931)<ref>{{cite web|url=https://stav.ba/vijest/stanivukovic-gradi-novi-palas-na-temeljima-sijamija-dzamije-vakuf-je-za-gradnju-tog-hotela-vracao-kredit-20-godina/17382|title=Stanivuković gradi novi „Palas“ na temeljima Sijamija džamije; vakuf je za gradnju tog hotela vraćao kredit 20 godina|access-date=9. 11. 2023}}</ref> * [[Džamija na Ilidži]] (Mahmut čelebi džamija, srušena 1950) * [[Careva džamija (Banja Luka)|Careva džamija]] (srušena 1957) * [[Musala (Banja Luka)|Musala]] (srušena 1957) * [[Osman-šahova džamija]] (srušena 1959) ==Berkovići== Na području općine Berkovići nalazi se jedna džamija, koja pripada Medžlisu Islamske zajednice Stolac, [[Mostarsko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/component/content/article?id=14703:u-dabrici-otvorena-obnovljena-sefer-begova-dzamija|title=U Dabrici otvorena obnovljena džamija Sefer-age Begovića|last=administrator|date=9. 7. 2012|website=Islamska zajednica|language=bs-ba|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Sefer-age Begovića]]<br>(Džamija u Dabrici) |[[Dabrica]] |{{coord|43.167409|18.003256}} |1610–1611. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnovljena 2012. |} ==Bihać== Na području općine Bihać nalazi se 36 džamija, koje pripadaju Medžlisu Islamske Zajednice Bihać, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/index.php/adresar/muftijstva/muftijstvo-bihacko/215-adresar/medlisi/8001-medlis-iz-biha|title=Medžlis IZ Bihać|date=11. 1. 2010|website=Islamska zajednica|language=bs-ba|access-date=10. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Bajrići |[[Bajrići (Bihać)|Bajrići]] |{{coord|44.877373|15.881906}} | | |- |Džamija Bakšaiš |[[Bihać]] – Bakšaiš |{{coord|44.825833|15.867244}} | | |- |Džamija Brekovica |[[Brekovica]] |{{coord|44.881794|15.888265}} | | |- |Džamija Čavkići |[[Bihać]] – Čavkići |{{coord|44.840087|15.890898}} | | |- |Džamija Čekrlije |[[Bihać]] – Čekrlije |{{coord|44.820039|15.915831}} | | |- |Džamija Ćukovi |[[Ćukovi]] |{{coord|44.660931|16.063162}} | | |- |Džamija Duljci |[[Orašac (Bihać)|Orašac]] – Duljci |{{coord|44.652576|16.069849}} | | |- |[[Fethija džamija (Bihać)|Džamija Fethija]] |[[Bihać]] – Centar |{{coord|44.816099|15.869942}} |1266. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Gata |[[Bihać]] – Gata |{{coord|44.916941|15.818562}} | | |- |Džamija Golubić |[[Bihać]] – Golubić |{{coord|44.787010|15.922658}} | |Džamija je srušena, obnovljena |- |[[Džamija Ić-Hisar]]<br>(Harmanska džamija) |[[Bihać]] – Harmani |{{coord|44.813312|15.867171}} |1797. |Obnovljena 1967. i 2002. |- |Hatinačka džamija |[[Bihać]] – Hatinac |{{coord|44.820055|15.873314}} | | |- |Džamija Izačić |[[Izačić]] |{{coord|44.871679|15.781322}} | | |- |Džamija Ribić - Orljani |[[Jezero (Bihać)|Jezero]] |{{coord|44.808265|15.887233}} | | |- |Džamija Kamenica-Muslići |[[Bihać]] – Kamenica |{{coord|44.850433|15.818740}} | | |- |Džamija Klisa |[[Klisa (Bihać)|Klisa]] |{{coord|44.589677|16.071182}} | | |- |Klokotska džamija |[[Klokot (Bihać)|Klokot]] |{{coord|44.835665|15.810452}} | | |- |Sultan Ahmedova džamija (Bihać) |[[Kulen Vakuf]] |{{coord|44.561181|16.088942}} | | |- |Džamija Mala Peć |[[Mala Peća]] |{{coord|44.912619|15.785560}} | | |- |Džamija Mali Lug |[[Bihać]] – Mali Lug |{{coord|44.825000|15.889204}} | | |- |Džamija Orašac |[[Orašac (Bihać)|Orašac]] |{{coord|44.627756|16.071724}} | | |- |Džamija Papari |[[Papari]] |{{coord|44.847755|15.801420}} | | |- |Džamija Pokoj |[[Bihać]] – Pokoj |{{coord|44.854434|15.878524}} | | |- |Džamija Prekounje |[[Bihać]] – Gornje Prekounje |{{coord|44.814961|15.878781}} | | |- |Džamija Pritoka |[[Pritoka (Bihać)|Pritoka]] |{{coord|44.791169|15.927280}} | | |- |Džamija Ribić |[[Bihać]] – Ribić |{{coord|44.808429|15.886896}} | | |- |Džamija Ripač |[[Ripač]] |{{coord|44.763801|15.955839}} | | |- |Džamija Ružica |[[Bihać]] – Ružica |{{coord|44.813544|15.897994}} | | |- |Džamija Sokolac |[[Bihać]] – Sokolac |{{coord|44.787174|15.896484}} | |Srušena tokom rata, ponovo otvorena 31. jula 2000. |- |Džamija Spahići |[[Spahići (Bihać)|Spahići]] |{{coord|44.878755|15.908866}} | | |- |Džamija Gornji Srbljani |[[Srbljani]] |{{coord|44.897840|15.948224}} | | |- |Džamija Turija–Vrsta |[[Turija (Bihać)|Turija]]–[[Vrsta (Bihać)|Vrsta]] |{{coord|44.885348|15.830033}} | | |- |Džamija "Ebu Bekra" Veliki Lug |[[Bihać]] – Veliki Lug |{{coord|44.836471|15.875866}} | | |- |Džamija Vikići |[[Vikići]] |{{coord|44.893301|15.786210}} | | |- |Džamija Vinica |[[Bihać]] – Vinica |{{coord|44.823271|15.904913}} | | |- |Džamija Veliko Založje |[[Bihać]] – Veliko Založje |{{coord|44.829741|15.911353}} | | |} ==Bijeljina== Na području općine [[Bijeljina]] nalazi se 10 džamija (6 aktivnih), u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Bijeljina, [[Tuzlansko muftijstvo]]. {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Ahmed-age Krpića džamija]] |[[Bijeljina]] |{{coord|44.751816|19.219200}} |krajem 18. stoljeća |Srušena 13. marta 1993, obnovljena, svečano otvorenje 21. jula 2024. |- |[[Ahmed-bega Salihbegovića džamija]] |[[Bijeljina]] |{{coord|44.760542|19.217728}} |1875/76. |Minirana i srušena 13. marta 1993, u fazi obnove |- |[[Atik džamija]]<br>(Sultan Sulejmanova, Stara ili Carska džamija) |[[Bijeljina]] |{{coord|44.756707|19.217102}} |između 1520. i 1566. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 13. marta 1993, obnovljena 2002–2014. |- |Džedid džamija<br>(Atik džamija) |[[Janja]] |{{coord|44.666180|19.234809}} | | |- |Preljubovića Dašnica džamija |[[Bijeljina]] |{{coord|44.760272|19.212898}} |1905. |Srušena 13. marta 1993, u fazi obnove |- |Palutinska džamija |[[Janja]] |{{coord|44.667060|19.246786}} | | |} ===Džamije u historiji=== * Mehmed Salih Vedžihi pašina (Janjica džamija; izgrađena 1836-1838, srušena 1960-ih, dimenzije 18x10m) ==Bileća== Na području općine [[Bileća]] nalaze se 4 džamije, koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Bileća, [[Mostarsko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvo-mostarsko.ba/index.php/bileca|title=Medžlis Islamske zajednice Bileća|last=Urednik|date=21. 2. 2019|website=Muftijstvo Mostarsko|language=bs-ba|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Avdića džamija u Planoj|Avdića džamija]] |[[Plana (Bileća)|Plana]] |{{coord|42.961602|18.403643}} |1617. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena tri puta i obnovljena 1795, 1964, 2013. |- |Bajramovića džamija |[[Orahovice (Bileća)|Orahovice]] |{{coord|43.010879|18.358979}} |1934. | |- |[[Careva džamija (Bileća)|Careva džamija]]<br>(Gradska ili Obradovića džamija) |[[Bileća]] |{{coord|42.879808|18.430442}} |1895. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnovljena 2011. |- |[[Džamija Hasan-paše Predojevića]] |[[Bileća]] |{{coord|42.877409|18.419886}} |1572. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Obnovljena 1906, srušena 1941, nije više obnavljana. |} ==Bosanska Krupa== Na području općine [[Bosanska Krupa]] nalaze se 24 džamije, u sklopu Medžlisa islamske zajednice Bosanska Krupa, [[Bihaćko muftijstvo|Bihaćko Muftijstvo]].<ref name="Muftijstvo bihaćko">{{Cite web |url=http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-bihacko |title=Muftijstvo bihaćko |work=[[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini]] |access-date=14. 2. 2017 |archive-date=2. 5. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170502164021/http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-bihacko |url-status=dead }}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Arapuša |[[Arapuša]] |{{coord|44.879110|16.258509}} | | |- |Džamija Baštra |[[Baštra]] |{{coord|44.994151|16.158153}} | | |- |Džamija Bešići |[[Bosanska Otoka]] |{{coord|44.958110|16.176181}} | | |- |Gradska džamija Bosanska Otoka |[[Bosanska Otoka]] |{{coord|44.957566|16.179232}} | | |- |Džamija Dijelovi |[[Jezerski]] |{{coord|44.981983|16.085641}} | | |- |Džamija Hafizovići |[[Jezerski]] – Hafizovići |{{coord|44.990796|16.099579}} | | |- |Džamija Stari Grad |[[Jezerski]] |{{coord|44.978333|16.099310}} | | |- |[[Tvrđava Jezerski|Džamija u starom gradu Jezerskom]] |[[Jezerski]] |{{coord|44.979034|16.098611}} |19. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>kao dio graditeljske cjeline [[Tvrđava Jezerski|stari grad Jezerski]] |- |Džamija Krčana |[[Bosanska Krupa]] – Krčana |{{coord|44.891122|16.138986}} | | |- |Gradska džamija Bosanska Krupa |[[Bosanska Krupa]] |{{coord|44.884973|16.156362}} | | |- |Gradska džamija Krupa II Centar |[[Bosanska Krupa]] |{{coord|44.886845|16.148628}} |2004. | |- |Džamija Krušnica |[[Bosanska Krupa]] |{{coord|44.880257|16.166806}} | | |- |Džamija Ljusina |[[Ljusina]] |{{coord|44.939731|16.151667}} | | |- |Džamija Mahmić Most |[[Mahmić Selo]] |{{coord|45.026093|16.072222}} | | |- |Džamija Mahmić Selo |[[Mahmić Selo]] |{{coord|44.996406|16.062997}} | | |- |Džamija Mali Badić |[[Mali Badić]] |{{coord|44.898962|16.213599}} | | |- |Džamija Muslimanska Jasenica |[[Jasenica (Bosanska Krupa)|Jasenica]] |{{coord|44.834144|16.257821}} | | |- |Džamija Oraščani |[[Pištaline]] – Oraščani |{{coord|44.957443|16.071345}} | | |- |Džamija Ostrožnica |[[Ostrožnica]] |{{coord|44.886331|16.181869}} | | |- |Džamija Selimovo brdo |[[Mahmić Selo]] |{{coord|45.000642|16.061396}} |1997. | |- |Džamija Šabići |[[Veliki Badić]] – Šabići |{{coord|44.920050|16.179966}} | | |- |Džamija Tromeđa |[[Mahmić Selo]] |{{coord|44.978475|16.049129}} |2004. | |- |Džamija Mustelji |[[Veliki Badić]] – Mustelji |{{coord|44.907885|16.196466}} | | |- |Džamija Veliki Dubovik |[[Veliki Dubovik (Bosanska Krupa)|Veliki Dubovik]] |{{coord|44.845264|16.290520}} | | |- |Džamija Voloder |[[Voloder (Bosanska Krupa)|Voloder]] |{{coord|44.962367|16.176668}} | | |} ==Bosanski Petrovac== Na području općine [[Bosanski Petrovac]], nalazi se 5 džamija, u sklopu medžlisa Islamske zajednice Bosanski Petrovac, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvobihacko.ba/medzlisi-muftijstva-bihackog/|title=Medžlisi Muftijstva bihaćkog – Muftijstvo bihaćko|last=admin|date=12. 8. 2022|language=en-US|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Bjelaj |[[Bjelaj]] |{{coord|44.584582|16.193853}} | | |- |Džamija Donji Bišćani |[[Bosanski Petrovac]] |{{coord|44.547280|16.364578}} | | |- |Gradska džamija |[[Bosanski Petrovac]] |{{coord|44.554044|16.368780}} |2003. |Obnovljena 2010. |- |Džamija Rašinovac |[[Rašinovac]] |{{coord|44.573801|16.353622}} | | |- |Džamija Srednji Bišćani |[[Bosanski Petrovac]] |{{coord|44.550322|16.364202}} | | |} ==Bratunac== Na području općine [[Bratunac]] nalazi se 8 džamija (aktivnih 6 džemata), koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Bratunac, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvotz.ba/miz-bratunac-obiljezen-dan-dzamija/|title=MIZ Bratunac: Obilježen Dan džamija|last=AĐ|date=8. 5. 2024|website=Muftijstvo tuzlansko|language=bs-BA|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Čaršijska džamija |[[Bratunac]] |{{coord|44.185956|19.332791}} | | |- |Džamija Glogova |[[Glogova (Bratunac)|Glogova]] |{{coord|44.209267|19.264072}} | | |- |Džamija Hrnčići |[[Hrnčići]] |{{coord|44.231476|19.135943}} | | |- |Džamija Jagodnja–Joševa |[[Jagodnja (Bratunac)|Jagodnja]] - [[Joševa (Bratunac)|Joševa]] | |polovinom 18. stoljeća |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata]], obnovljena 2022. |- |Džamija Konjević Polje |[[Konjevići (Bratunac)|Konjevići]] |{{coord|44.251235|19.109562}} | | |- |Džamija Pobuđe |[[Pobuđe]] |{{coord|44.217762|19.125789}} | | |- |Džamija Zapolje |[[Zapolje (Bratunac)|Zapolje]] | | |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata]], obnovljena 2023. |} ==Brčko== Na području općine [[Brčko]] nalazi se 27 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Brčko, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvotz.ba/medzlis-islamske-zajednice-brcko/|title=Medžlis Islamske zajednice Brčko|last=AĐ|date=5. 3. 2018|website=Muftijstvo tuzlansko|language=bs-BA|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Azizija džamija (Brčko)|Azizija džamija]] |[[Brezovo Polje (Brčko)|Brezovo Polje]] |{{coord|44.847397|18.955935}} |1862. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Minirana i srušena 21. maja 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena. |- |[[Begova džamija (Brčko)|Begova džamija]] |[[Brezovo Polje (Brčko)|Brezovo Polje]] |{{coord|44.847527|18.951233}} |1750. |Srušena 21. maja 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]<ref>{{Cite web|url=http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1463|title=dzamije.info - Bosanske džamije|date=1. 7. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 5. 2024|archive-date=1. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701212134/http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1463|url-status=bot: unknown}}</ref> |- |[[Bijela džamija (Brčko)|Bijela džamija]]<br>(Džedid džamija) |[[Brčko]] – Kolobara |{{coord|44.879492|18.804179}} |1881. |Srušena 17. jula 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], Obnavljana 1893, 1962 i 2005. |- |Džamija Brka Nova |[[Brka (Brčko)|Brka]] |{{coord|44.829518|18.724607}} |1898/1899. | |- |Brod džamija |[[Brod (Brčko)|Brod]] |{{coord|44.855422|18.765704}} |početkom 19. stoljeća | |- |Džamija Brka Stara |[[Brka (Brčko)|Brka]] |{{coord|44.828613|18.726669}} |krajem 17. stoljeća | |- |Čande džamija |[[Čande]] |{{coord|44.787689|18.680282}} |1930. |Obnovljena i rekonstruisana 1970. i 2004. |- |[[Ćoseti džamija]] |[[Čoseta|Ćoseti]] |{{coord|44.789596|18.669913}} |1963. |Obnovljena 2014. |- |Džamija Dizdaruša |[[Dizdaruša (Brčko)|Dizdaruša]] |{{coord|44.856162|18.803851}} |1991. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena |- |Džamija Gornji Rahić |[[Gornji Rahić]] |{{coord|44.781166|18.692343}} |1747. |Srušena 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 1998. |- |Hadži-Pašina džamija |[[Brčko]] |{{coord|44.877548|18.800044}} |početkom 19. stoljeća |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]<ref>{{Cite web|url=http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1461|title=dzamije.info - Bosanske džamije|date=1. 7. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 5. 2024|archive-date=1. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701222103/http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1461|url-status=bot: unknown}}</ref> |- |Džamija Ivici |[[Ivici (Brčko)|Ivici]] |{{coord|44.875092|18.789174}} |1894. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] |- |Džamija Klanac |[[Brčko]] |{{coord|44.871189|18.799248}} |2010. | |- |Maoča Nova<br>(Nova džamija) |[[Maoča (Brčko)|Maoča]] |{{coord|44.767817|18.656438}} |1937. | |- |Maoča stara<br>(Stara džamija) |[[Maoča (Brčko)|Maoča]] |{{coord|44.764359|18.655393}} |1794. | |- |Nožinagina džamija |[[Maoča (Brčko)|Maoča]] |{{coord|44.764568|18.657321}} |19. stoljeće | |- |Džamija Omerbegovača |[[Omerbegovača]] |{{coord|44.839430|18.791182}} |krajem 19. stoljeća | |- |Džamija Ograđenovac |[[Ograđenovac]] |{{coord|44.791791|18.698803}} |1910. | |- |Džamija Palanka |[[Palanka (Brčko)|Palanka]] |{{coord|44.798669|18.728702}} |1991. (nova džamija) | |- |Džamija Prutače |[[Gornji Rahić]] – Prutače |{{coord|44.779740|18.669715}} |2000. | |- |Džamija Rašljani |[[Rašljani]] |{{coord|44.871189|18.799248}} |1938. | |- |Džamija Rijeke |[[Rijeke (Brčko)|Rijeke]] |{{coord|44.865754|18.796279}} |1990. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 2000. |- |[[Savska (Atik) džamija|Savska džamija]]<br>(Atik ili Carska džamija) |[[Brčko]] – Centar |{{coord|44.879530|18.808562}} |1650. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 17. jula 1992.<ref>{{Cite web|url=http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1462|title=dzamije.info - Bosanske džamije|date=1. 7. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 5. 2024|archive-date=1. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701111745/http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1462|url-status=bot: unknown}}</ref>, obnovljena 2006. |- |Džamija Šatorovići |[[Šatorovići (Brčko)|Šatorovići]] |{{coord|44.770452|18.768659}} |krajem 18. stoljeća |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]<br>Obnavljana 1935, 1978 i 1997. |} ==Breza== Na području općine [[Breza (općina)|Breza]] nalazi se 21 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Breza, [[Zeničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/215-adresar/medlisi/8028-medlis-iz-breza|title=Islamska zajednica u BiH|website=Islamskazajednica.ba|language=bs-ba|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Gradska džamija (Breza)|Gradska džamija]] |[[Breza (općina)|Breza]] |{{coord|44.019970|18.260404}} | | |- |[[Stara džamija (Breza)|Stara džamija]] |[[Breza (općina)|Breza]] |{{coord|44.006696|18.257535}} | | |- |Džamija Banjevac |[[Banjevac (Breza)|Banjevac]] |{{coord|44.022617|18.249757}} | | |- |Džamija Bukovik |[[Bukovik (Breza)|Bukovik]] |{{coord|44.060428|18.236864}} | | |- |Džamija Bulbušići |[[Bulbušići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Gornja Breza |[[Gornja Breza]] |{{coord|44.035784|18.245722}} | | |- |Džamija Izbod |[[Izbod]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kahve |[[Kahve (Breza)|Kahve]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kamenice |[[Kamenice (Breza)|Kamenice]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Koritnik |[[Koritnik (Breza)|Koritnik]] |{{coord|44.011110|18.280873}} | | |- |Džamija Mahala |Breza - [[Mahala (Breza)|Mahala]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Mahmutović Rijeka |[[Mahmutovića Rijeka|Mahmutović Rijeka]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |[[Stara džamija (Breza)|Stara džamija]] |[[Podgora (Breza)|Podgora]] |{{coord|43.994721|18.287472}} |oko 1960. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Stara džamija |[[Potkraj (Breza)|Potkraj]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Prhinje |[[Prhinje (Breza)|Prhinje]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Slivno |[[Slivno (Breza)|Slivno]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Stara džamija |[[Trtorići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vardište |[[Vardište]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vijesolići |[[Vijesolići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vrbovik |[[Vrbovik]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Župča |[[Župča]] |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Brod== Na području općine [[Brod (općina)|Brod]] nalaze se 3 džamije, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Bosanski Brod, [[Banjalučko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://www.medzlisbbrod.com/o-medzlisu/|title=O Medžlisu – Medžlis Islamske Zajednice Bosanski Brod|language=bs-BA|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Gornje Kolibe|Džamije Gornje Kolibe]] |[[Gornje Kolibe]] |{{coord|45.086031|18.028347}} |19. stoljeće |Srušena 1992, obnovljena 2008. |- |[[Husein-begova džamija u Brodu|Husein-begova džamija]] |[[Brod (općina)|Brod]] |{{coord|45.147583|17.999453}} |1909. premještena i nova izgrađena |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena u oktobru 1992, obnovljena |- |Džamija Sijekovac |[[Sijekovac]] |{{coord|45.119151|17.976336}} |19. stoljeće |Srušena 1992, obnovljena |} ==Bugojno== Na području općine [[Bugojno]] nalaze se 22 džamije, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Bugojno, [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://bug.ba/dvije-decenije-dzamije-i-kulturnog-centra-princeze-dzevhera-bugojno.html|title=Dvije decenije Džamije i Kulturnog centra Princeze Dževhera Bugojno|last=Redakcija|date=28. 2. 2021|website=Bug.ba - Info portal Bugojno|language=bs-BA|access-date=20. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Drvetine |[[Drvetine]] |{{coord|44.103464|17.452699}} |krajem 19. stoljeća | |- |[[Džamija princeze Dževhere]] |[[Bugojno]] |{{coord|44.051487|17.444899}} |2001. |Kompleks Islamski centar princeze Dževhere sa džamijom |- |Džamija Gaj |[[Bugojno]] – Gaj |{{coord|44.062629|17.441669}} |2006. | |- |[[Gradska džamija (Bugojno)|Gradska džamija]]<br>(Sultan Ahmedova džamija) |[[Bugojno]] – Centar |{{coord|44.055792|17.450172}} |1693. | |- |Džamija Gromile |[[Gromile (Bugojno)|Gromile]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Karadže |[[Karadže]] |{{coord|44.070718|17.435038}} |1997. | |- |Džamije Karalinka |[[Alibegovići]] |{{coord|44.057919|17.420525}} |2018. | |- |Džamija Kopčić |[[Kopčić]] |{{coord|44.108958|17.420056}} |1990. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 1998. |- |Džamija Kula |[[Kula (Bugojno)|Kula]] |{{coord|44.065654|17.463243}} |2008. | |- |Džamija Odžak |[[Odžak (Bugojno)|Odžak]] |{{coord|44.014908|17.510221}} |početak 18. stoljeća | |- |Džamija Pirići |[[Drvetine]] |<!--{{coord|}}--> |1945. | |- |Džamija Podripci |[[Drvetine]] |<!--{{coord|}}--> |1989. | |- |Džamija Poljice |[[Bugojno]] – Poljice |{{coord|44.048465|17.434717}} |2000. | |- |Džamija Poriče |[[Poriče]] |{{coord|44.057346|17.402486}} |1979. |Obnovljena 2004. |- |Džamija Rovna |[[Rovna]] |<!--{{coord|}}--> |1968. | |- |Džamija Sultanovići |[[Bugojno]] – Sultanovići |{{coord|44.045863|17.440074}} |2019. | |- |Džamija Vesela |[[Vesela (Bugojno)|Vesela]] |{{coord|44.033052|17.423295}} |1981. (nova džamija) |Stara džamija srušena 1974. |- |Džamija Vileši |[[Vileši]] |{{coord|44.057431|17.504509}} | | |- |Džamija Voznik |[[Bugojno]] – Voznik |{{coord|44.063835|17.453922}} |2008. | |- |Džamija Vrbanja |[[Vrbanja (Bugojno)|Vrbanja]] |{{coord|44.029593|17.459013}} |1965. | |- |Džamija Zanesovići |[[Zanesovići]] |{{coord|44.009378|17.519400}} |1968. | |- |Džamija Zlavast |[[Zlavast]] |{{coord|44.009836|17.483553}} |2017. | |} ==Busovača== Na području općine [[Busovača]] nalazi se 8 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Busovača, [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://mizbusovaca.ba/|title=Medžlis Islamske zajednice Busovača|last=Codingest|website=mizbusovaca.ba|language=en|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Bijela Džamija<br>(Nova džamija Bukovci) |[[Bukovci (Busovača)|Bukovci]] |{{coord|44.054000|17.963629}} |2016. | |- |Džamija Bukovci |[[Bukovci (Busovača)|Bukovci]] |{{coord|44.045483|17.956725}} |1962. |Obnovljena 2000. |- |Džamija Gornja Rovna |[[Gornja Rovna]] |{{coord|44.120626|17.820898}} |1954. stara džamija |2017. nova džamija otvorena |- |Džamija Kaćuni |[[Kaćuni (Busovača)|Kaćuni]] |{{coord|44.066899|17.938692}} |1968. stara džamija |2022. nova džamija otvorena |- |Džamija Lugovi |[[Krvavičići|Krvavičio]] |{{coord|44.084043|17.946584}} |1600. |Obnavljana 1990. i 1995. |- |Džamija Merdani |[[Putiš]] – Gavrine Kuće |{{coord|44.135887|17.897965}} |2016. | |- |Džamija Putiš |[[Putiš]] |{{coord|44.144193|17.894445}} |1700. |Obnovljena 2004. |- |[[Sulejman-begova džamija (Busovača)|Sulejman-begova džamija]] |[[Busovača]] – Centar |{{coord|44.098189|17.877421}} |16. stoljeće |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 2002. |} ==Bužim== Na području općine [[Bužim]] nalazi se 19 džamija, u sklopu Medžlisa islamske zajednice Bužim, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref name="Muftijstvo bihaćko" /> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgradnja !Napomena |- |[[Bijela džamija (Bužim)|Bijela džamija]] |[[Bužim]] |{{coord|45.089724|16.016136}} | | |- |Džamija Brigovi |[[Brigovi (Bužim)|Brigovi]] |{{coord|45.042992|16.048098}} | | |- |Džamija Bućevci - centar |[[Bužim]] |{{coord|45.099674|16.072097}} | | |- |Džamija Bućevci |[[Bućevci]] |{{coord|45.096043|16.077783}} | | |- |Džamija Bužim |[[Bužim]] |{{coord|45.061204|16.032168}} | | |- |[[Stara drvena džamija u Bužimu|Stara drvena džamija]] |[[Bužim]] |{{coord|45.047008|16.029478}} |19. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Obnovljena 1938. i 2003. |- |Džamija Čava |[[Čava (Bužim)|Čava]] |{{coord|45.024204|16.093943}} | | |- |Džamija Donja Lubarda |[[Donja Lubarda]] |{{coord|45.092613|15.996322}} | | |- |Džamija Elkasova Rijeka |[[Elkasova Rijeka]] |{{coord|45.047522|15.993538}} | | |- |Džamija Jusufovići |[[Jusufovići]] |{{coord|45.050876|15.971281}} | | |- |Džamija Konjodor I |[[Konjodor (Bužim)|Konjodor]] |{{coord|45.014287|16.027406}} | | |- |Džamija Konjodor II |[[Konjodor (Bužim)|Konjodor]] |{{coord|44.995796|16.031550}} | | |- |Džamija Lubarda |[[Lubarda]] |{{coord|45.011906|16.024098}} | | |- |Džamija Mrazovac |[[Mrazovac]] |{{coord|45.079646|16.005391}} | | |- |Džamija Prokop |[[Prokop (Bužim)|Prokop]] |{{coord|45.049202|16.077827}} | | |- |Džamija Radoč |[[Radoč (Bužim)|Radoč]] |{{coord|45.069027|16.102941}} | | |- |Džamija Šehidija |[[Šehidija]] |{{coord|45.075457|16.016354}} | | |- |Džamija Zaradostovo |[[Zaradostovo]] |{{coord|45.070223|16.038917}} | | |} ==Cazin== Na području grada [[Cazin]]a nalazi se 10 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Cazin, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/index.php/adresar/muftijstva/muftijstvo-bihacko/215-adresar/medlisi/8034-medlis-iz-cazin|title=Medžlis IZ Cazin|date=14. 1. 2010|website=Islamska zajednica|language=bs-ba|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Stari grad Bijela Stijena|Džamija Bijela Stijena]] |[[Ostrožac (tvrđava)|Ostrožac]] |<!--{{coord|}}--> |17. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Stara džamija Ostrožac |[[Ostrožac (Cazin)|Ostrožac]] |{{coord|44.906782|15.938622}} | | |- |Gradska džamija |[[Cazin]] |{{coord|44.968775|15.943217}} | | |- |Stara džamija Gnjilavac |[[Cazin]] – [[Polje (Cazin)|Polje]] |{{coord|44.955241|15.949340}} | | |- |Nova džamija Gnjilavac |[[Cazin]] – [[Polje (Cazin)|Polje]] |{{coord|44.954457|15.950186}} | | |- |Džamija Mala Lisa |[[Cazin]] – Slatina |{{coord|44.969045|15.914421}} | | |- |Džamija Slatina |[[Cazin]] – Slatina |{{coord|44.959673|15.907726}} | | |- |Džamija Čizmići |[[Čizmići]] |{{coord|44.955689|15.894042}} | | |- |Džamija Horozovići |[[Ćoralići]] |{{coord|44.984641|15.880111}} | | |- |Džamija Pjanići |[[Pjanići]] |{{coord|44.977246|15.821139}} | | |} ==Čajniče== Na području općine [[Čajniče]] nalaze se 4 džamije, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Čajniče, [[Goraždansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://mizcajnice.blogspot.com/|title=MEDŽLIS ISLAMSKE ZAJEDNICE ČAJNIČE|website=mizcajnice.blogspot.com|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija u Đakovićima]] |[[Đakovići (Čajniče)|Đakovići]] |{{coord|43.554131|19.203712}} |18. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<ref>{{Cite web|url=http://old.kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=3745|title=Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika|website=old.kons.gov.ba|access-date=16. 5. 2024|archive-date=16. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240516222659/http://old.kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=3745|url-status=dead}}</ref><br>Srušena 1992, obnovljena 2018. |- |[[Mir Muhamedova džamija]] |[[Čajniče]] |{{coord|43.561208|19.066677}} |krajem 16. stoljeća |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnovljena 1967. i 2012. |- |[[Džamija u Međurječju|Džamija Međurječje]] |[[Međurječje]] |{{coord|43.650795|19.086057}} |oko 1763. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1943. i 17. jula 1992, obnovljena 2011. |- |[[Sinan-begova džamija]] |[[Čajniče]] |{{coord|43.561208|19.066677}} |1570. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, u fazi obnove |} ==Čapljina== Na području općine [[Čapljina]] nalaze se 8 džamija (7 aktivnih džemata), u sklopu Medžlisa Islamske zajednice [[Čapljina]], [[Mostarsko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://miz-capljina.ba/dzemati/|title=Džemati – Medžlis Islamske Zajednice|language=bs-BA|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Bivolje Brdo |[[Bivolje Brdo]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Crnići |[[Crnići (Čapljina)|Crnići]] |<!--{{coord|}}--> |1965. |Srušena tokom rata u Bosni i Hercegovini 1993, obnovljena 2008. |- |[[Hadži-Alijina džamija]]<br>(Šišman Ibrahim-pašina džamija) |[[Čapljina]] – [[Počitelj]] |<!--{{coord|}}--> |1562–1963. |Srušena u potpunosti od strane [[Hrvatsko vijeće odbrane|HVO]] 1993, obnovljena 2003. |- |Džamija Lokve |[[Lokve (Čapljina)|Lokve]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Oplićići |[[Opličići|Oplićići]] |<!--{{coord|}}--> |1966. |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] 1993, obnovljena 2007.<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/364804|title=Obnovljena džamija simbol povratka|last=d.o.o|first=OliveBH|website=infobiro.ba|access-date=20. 5. 2024|archive-date=20. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240520130547/http://www.infobiro.ba/article/364804|url-status=dead}}</ref> |- |Džamija Rečice |Rečice |<!--{{coord|}}--> |1895. (stara džamija) |Nova džamija izgrađena 1927.<br>Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena |- |Džamija Višići |[[Višići]] |<!--{{coord|}}--> |1978. |Srušena tokom rata u Bosni i Hercegovini, u fazi obnove |} ==Čelić== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Čaršija Čelić |[[Čelić]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Brdo |[[Čelić]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Džihani |[[Čelić]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Čaršija Koraj |[[Koraj]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kovačevići |[[Koraj]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Ratkovići |[[Ratkovići (Čelić)|Ratkovići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Brnjik |[[Brnjik]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vražići |[[Vražići (Čelić)|Vražići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Velino Selo |[[Velino Selo (Čelić)|Velino Selo]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Nahvioci |[[Nahvioci (Čelić)|Nahvioci]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Donji Humci |[[Humci|Donji Humci]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Gornji Humci |[[Humci|Gornji Humci]] |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Čelinac== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Careva džamija |[[Čelinac]] |{{coord|44.725990|17.309108}} | | |- |Čaršijska džamija |[[Čelinac]] |{{coord|44.726747|17.316935}} | | |} ==Čitluk== ===Džamije u historiji=== * Džamija kod Ploča u Polju, 500 metara niže [[Čitluk]]a (dimenzije 6 x 6 m). Srušena poslije [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]]. * Džamija na lokalitetu Pločno (srušena poslije drugog svjetskog rata).<ref>{{Cite web|url=https://www.preporod.com/index.php/sve-vijesti/drustvo/teme/item/2977-otkud-bosnjaci-u-citluku-od-marginalizacije-do-zaborava|title=Otkud Bošnjaci u Čitluku: Od marginalizacije do zaborava|last=Eminović|first=Hasan|website=www.preporod.com|language=bs-ba|access-date=20. 5. 2024}}</ref> == Derventa == {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Donjačka džamija]] |[[Derventa]] |{{coord|44.977234|17.907880}} |Između 1570. i 1600. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 31. maja 1992, obnovljana 1970 i 2017. |- |Gornjačka džamija |[[Derventa]] |{{coord|44.981795|17.891739}} | |Srušena 1992, obnovljena 2018. |- |[[Gradska džamija (Derventa)|Gradska džamija]]<br>(Ali-agina džamija) |[[Derventa]] |{{coord|44.976009|17.907385}} |1570. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnavljana 1895, 2011. |- |Džamija Potočani |[[Derventa]] - Potočani |{{coord|44.975207|17.899325}} | | |} ==Doboj== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Selimija |[[Doboj]] |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Doboj Istok== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Brijesnica Velika |[[Brijesnica Velika]] |{{coord|44.726542|18.209819}} |u 19. stoljeću |Renovirana 1930. i 1986. |- |Džamija Hadžići |[[Brijesnica Mala]] |{{coord|44.733589|18.227886}} |1938. |Rekonstruisana 1989–1990. |- |Džamija Klokotnica–Polje |[[Klokotnica]] |{{coord|44.725542|18.184393}} |2009. | |- |Nova džamija Lukavica Rijeka |[[Lukavica Rijeka (Doboj Istok)|Lukavica Rijeka]] |{{coord|44.766794|18.163496}} |2012. | |- |Stara džamija Lukavica Rijeka |[[Lukavica Rijeka (Doboj Istok)|Lukavica Rijeka]] |{{coord|44.769070|18.163739}} |1980. |Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], renovirana 1999. |- |Nova džamija Stanić Rijeka |[[Stanić Rijeka (Doboj Istok)|Stanić Rijeka]] |{{coord|44.737426|18.141124}} |2004. | |- |Stara džamija Stanić Rijeka |[[Stanić Rijeka (Doboj Istok)|Stanić Rijeka]] |{{coord|44.725206|18.140438}} | | |- |Džamija Škrebe |[[Brijesnica Mala]] |{{coord|44.724644|18.224916}} |1999. | |} ==Doboj Jug== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Kuvajtska džamija |[[Matuzići]] |{{coord|44.694876|18.050550}} |2013. | |- |Nova džamija Mravići |[[Mravići]] |{{coord|44.672243|18.058800}} |2011. | |- |Stara džamija Mravići |[[Mravići]] |{{coord|44.665080|18.049903}} | |Zvanično otvorena 2002. |- |Salihija džamija |[[Matuzići]] |{{coord|44.687652|18.048585}} |1940. |Porušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 1997. |} ==Donji Vakuf== Na području općine [[Donji Vakuf]] nalazi se 12 džamija koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Donji Vakuf, [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=http://mizdonjivakuf.ba/dzemati/|title=Medžlis Islamske zajednice Donji Vakuf|access-date=6. 6. 2024|archive-date=23. 6. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240623201348/http://mizdonjivakuf.ba/dzemati/|url-status=dead}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Baš džamija |[[Donji Vakuf]] - centar | | | |- |Džamija Torlakovac |[[Torlakovac]] | | | |- |Džamija Brdo Prusac |[[Prusac]] | | | |- |Džamija Doganovci |[[Doganovci]] | | | |- |Duzića džamija |[[Donji Vakuf]] | | | |- |Džamija Oborci |[[Oborci]] | | | |- |Džamija Kutanja |[[Kutanja (Donji Vakuf)|Kutanja]] | | | |- |Džamija Londža |[[Londža]] | | | |- |[[Handanija džamija u Pruscu|Hajdar Ćehajina džamija]] (Handanagina - Handanije) |[[Prusac]] | |1617. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Oborci Šeherdik |[[Oborci]] | | | |- |[[Pruščakova džamija u Pruscu|Džamija Hasana Kafije Pruščaka]] |[[Prusac]] | |1607. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Hadži-Jusufa |[[Donji Vakuf]] | | | |- |Džamija Novo Naselje Prusac |[[Prusac]] | | | |} ==Foča== Na području općine [[Foča (Republika Srpska)|Foča]] nalazi se 6 džamija (17 kroz historiju<ref>{{Cite web|url=https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/06/sedamnaest-focanskih-dzamija-foto/|title=SEDAMNAEST FOČANSKIH DŽAMIJA (FOTO)|date=6. 11. 2016|website=focanskidani|language=bs-BA|access-date=5. 10. 2024}}</ref>), u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Foča, [[Goraždansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/index.php/adresar/muftijstva/muftijstvo-gorazdansko/215-adresar/medlisi/8040-medlis-iz-foa|title=Medžlis IZ Foča|last=Čaušević|first=Armin|date=14. 1. 2010|website=Islamskazajednica.ba|language=bs-ba|access-date=5. 10. 2024}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Aladža džamija]] (''Šarena džamija, Hasana Nezira)'' |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |{{coord|43.505400|18.779700}} |1549. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' Srušena tokom rata 1992. od strane [[Vojska Republike Srpske|VRS]], obnovljena 2019. |- |[[Careva džamija (Foča)|Careva džamija]] (Sultan Bajezida Valije II. džamija) |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |{{coord|43.504431|18.776320}} |1500/1501. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' Srušena tokom rata 1992. od strane VRS, obnovljena 2016. |- |[[Musluk džamija]] (Atik Ali-pašina džamija) |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |{{coord|43.511979|18.779759}} |1564. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' Srušena tokom rata 1992. od strane VRS, obnovljena 2007. |- |Džamija Kozarevac |[[Kozarevac]], [[Tjentište]] |{{coord|43.373959|18.706449}} |2007. |Svečano otvorena 2008.<ref>Dnevni Avaz 12.7.2008.</ref> |- |[[Turhan Emin-begova džamija]] |[[Foča (Federacija Bosne i Hercegovine)|Ustikolina, Foča (FBiH)]] |{{coord|43.583346|18.791351}} |oko 1448. |Srušena tokom rata 1992. od strane VRS, obnovljena 2007. |- |Džamija Zebina Šuma |[[Zebina Šuma]] |{{coord|43.598491|18.838142}} |2022. | |} === Džamije u historiji === * [[Džamija i medresa Mehmed-paše Kukavice]] (zgrada džamije je minirana 28. maja 1992, a zapaljeni su [[medresa]], [[abdesthana]] i stan [[muderis]]a). * Džaferbegova ili Džafer Čelebijina džamija * Mustafa-pašina džamija * Sultanije Fatime džamija * Džamija Defterdara Memišahbega ili Nazorova džamija * Kadi Osman-efendijina ili Šehova džamija * Hadži Mustafin mesdžid ili Pilavska džamija * Hadži Osman-begova džamija ili Čečova džamija * Dev Sulejmanbegova džamija * Ali Čohodareva džamija ==Fojnica== * Centralna džamija Fojnica * Hadžimuharemova džamija Fojnica * Džamija Ragale * Džamija Ostružnica ==Gacko== * [[Džamija Omer-paše Kazanca]] * [[Džamija u Pridvorici (Gacko)|Džamija u Pridvorici]] * [[Džamija u Gacku]] * [[Džamija u Havtovcu]] * [[Džamija u Velikoj Gračanici]] * [[Džamija u Ključu]] * [[Džamija u Fazlagići Kuli]] ==Glamoč== * [[Džamija u Biličiću]] ==Goražde== * Džamija Stara čaršija Goražde * Džamija Bin Hamis * Džamija Obarak * Džamija Kajserija * Džamija Vranići Goražde *Sinan-Begova džamiija *Džamija Bare *Džamija Laleta/Budići *Džamija Bačći ==Gornji Vakuf-Uskoplje== * [[Kriva munara u Pridvorcima]] ==Gračanica== * [[Donja džamija u Lukavici]] – Sa pripadajućim haremom proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Lipanjska džamija]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Stara džamija Soko u Sokolu]] – zajedno sa pripadajućim haremom proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Šarena džamija (Gračanica)|Šarena džamija u Gračanici]] ==Gradačac== * [[Husejnija džamija]] * [[Sviračka džamija]] * [[Reuf-Begova džamija]] * [[Bukvara džamija]] * [[Kamberi džamija]] ==Gradiška== * [[Azizija (Gradiška)|Azizija]], izgrađena 1863.<ref name="rijaset.ba1">{{Cite web |url=http://test.rijaset.ba/index.php?id=1081&option=com_content&task=view |title=Arhivirana kopija |access-date=9. 8. 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070606150553/http://test.rijaset.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1081 |archive-date=6. 6. 2007 |url-status=dead }}</ref> (džemat Orahova), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2">http://test.rijaset.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1470{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> * [[Čatrnjska džamija]], mesdžid izgrađen 1975.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Čatrnja), srušena 11.aprila 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Čikulska džamija]], izgrađena 1787.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Čikule), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Dubravačka I džamija]], izgrađena 1870.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Dubrave I), srušena 27. marta 1993. (subota)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Dubravačka II džamija]], izgrađena 1720.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Dubrave II), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Haluška džamija]], izgrađena 1892, (džemat Orahova), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Jusufagina džamija]], izgrađena 1869.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Orahova), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Liskovačka džamija]], izgrađena 1890.<ref name="rijaset.ba1"/>(džemat Liskovac), srušena 1. februara 1993. (ponedjeljak) u 04:00 ujutro<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Selmija džamija]], izgrađena 1627.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Obradovac), srušena 25. marta 1993. (četvrtak) u 20:20<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Šibić begova džamija]], izgrađena 1891.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Rovine), srušena 11. novembra 1992.<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Tekijska džamija]] (džemat Tekija), srušena 25. marta 1993. (četvrtak ) u 22:55<ref name="rijaset.ba2"/> ==Ilidža== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Butmir (srušena)]] |[[Ilidža]] – [[Butmir]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |[[Džamija Butmir II]] |[[Ilidža]] – [[Butmir]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |} ==Ilijaš== * [[Džamija u Podlugovima]]<ref>{{cite web|url=http://vakuf.ba/aktuelnosti/svecano-otvaranje-dzamije-u-podlugovima-ilijas/404|title=Svečano otvaranje džamije u Podlugovima, Ilijaš|publisher=|access-date=6. 5. 2016|archive-date=5. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305031713/http://vakuf.ba/aktuelnosti/svecano-otvaranje-dzamije-u-podlugovima-ilijas/404|url-status=dead}}</ref> * "[[Egipatska džamija Ilijaš|Egipatska džamija]]" Ilijaš * [[Centralna džamija Ilijaš|Centralna džamija]], Ilijaš * [[Džamija Crna Rijeka]] * [[Džamija Misoča]] * [[Džamija Mrakovo]] * [[Džamija Srednje]] * [[Džamija Rakova Noga]] * [[Džamija Dragoradi]] * [[Džamija Donji Ivančići]] ==Jajce== * [[Hadadan džamija]] (izgrađena 1630, potpuno devastirana 1992, obnovljena 2000) * [[Sinan - begova džamija]] (izgrađena prije 1660, srušena 1992, obnovljena 2003) * [[Dizdareva džamija]] (izgrađena 1870, srušena 1992, obnovljena 2002) * [[Džamija Esme Sultanije]] (izgrađena u periodu između 1753. i 1773, srušena 1992, završena obnova 2008) * [[Ibrahim-begova džamija]] (izgrađena prije 1660. srušena 1992) * [[Šamića džamija]] (izgrađena prije 1660, srušena 1992) * [[Sultan Bajazidova džamija]], (Torlak Alijina džamija, građena u periodu od 1512. do 1524, srušena 1992, obnovljena 1998) * [[Pšenička džamija]] (izgrađena 1840, srušena 1992, obnovljena 2001) * [[Kruščička džamija]] (izgrađena 1989, srušena 1992, obnovljena 2000) * [[Divičanska džamija]] (izgrađena za vrijeme Gazi Husrev-bega, srušena 1992, obnovljena 1997) * [[Vakfijja džamija]] (izgrađena 1948, srušena 1992, obnovljena 2002) * [[Lendićka džamija]] (izgrađena 2004) * [[Lupnička džamija]] (izgrađena 1988, potpuno devastirana 1992, obnovljena 1999) * [[Bešpeljska džamija]] (izgrađena prije 1700, srušena 1992, obnovljena 2002) * [[Vlasinjska džamija]] (izgrađena 1891, srušena 1992, u toku je obnova) * [[Šipovačka džamija]] (izgrađena 1707, srušena 28. 8. 1992, obnovljena 2005) * [[Volarska džamija]](izgrađena 1750, srušena 1941, obnovljena 2006) * [[Bešnjevska džamija]] (izgrađena 1750, srušena 28. 8. 1992, u toku je obnova) * [[Plivska džamija]] (izgrađena 1780, srušena 28. 8. 1992) * [[Džamija Šehidija u Šibenici]] (izgrađena 2002) * [[Barevska džamija]] (izgrađena 1780, srušena 1992, u toku je obnova) * [[Ipotska džamija]] (izgrađena 1991, potpuno devastirana 1992, obnovljena 1996) * [[Biokovska džamija]] (izgrađena 1830, srušena 1992, obnovljena 2005) * [[Bešnjevska džamija]] (izgrađena 1750, srušena 28. 8. 1992, obnovljena 2007) * [[Barevska džamija]] (izgrađena 1780, srušena 1992, obnova u toku) ===Džamije u historiji=== * [[Ramadan-begova džamija]] (srušena 1933, nije obnavljana) * [[Fethija-Sulejman-hanova džamija]] (kao džamija služila je od 1530. do 1833. kada je izgorjela i više nije obnavljana) ==Kakanj== * [[Džamija Gora]] u [[Gora (Kakanj)|Gori]] (izgrađena 2014) * [[Džamija Lučani]] - Izradnja džamije je počela 2007, a otvorena je 9. augusta 2008.<ref name="auto">Avaz 21.7.2008.</ref> Džamija ima glavnu [[kupola|kupolu]] i [[minaret]] sa dva [[šerefe]]ta. Nalazi se u istoimenom naselju [[Gornji Lučani]]. <!--{{coord|44.138291|17.993875}}--> * [[Džamija Modrinje]] u [[Modrinje|Modrinju]] (izgrađena 2010) <!--{{coord|44.127509|18.015777}}--> * [[Džamija Sopotnica]] u [[Sopotnica (Kakanj)|Sopotnici]] (izgrađena 1980) <!--{{coord|44.117672|18.001078}}--> ==Kladanj== * [[Kuršumlija džamija]] - Još poznata i kao hadži Bali-begova džamija, izgrađena je 1545, a 2005. je proglašena nacionalnim spomenikom<ref>{{cite web|url=http://kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=2536|title=Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika|publisher=|access-date=6. 5. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150925095956/http://kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=2536|archive-date=25. 9. 2015|url-status=dead}}</ref> * [[Hadim Ali-pašina džamija]] * [[Tehvil-agina džamija]] * [[Stara drvena džamija u Tuholju]] ==Konjic== * [[Čaršijska džamija u Konjicu|Čaršijska džamija]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Džamija Gornje Polje]] – Otvorena 20. 7. 2008. Gradnja džamije trajala je četiri godine<ref name="auto"/>. Ima glavnu [[kupola|kupolu]], i više manjih. Munara ima dva [[šerefe]]ta. * [[Repovačka džamija]] * [[Stara džamija u Gornjoj Mahali (Seonica)|Stara džamija u Gornjoj Mahali]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Tekijska džamija u Konjicu|Tekijska džamija]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. ==Kotor-Varoš== *[[Kotorska džamija]] *Careva džamija *Džamija u Donjem Varošu *Džamija u Vrbanjcima *Džamija u Hrvačanima *Džamija u Hanifćima *Džamija u Garićima *Džamija u Hadrovcima *Džamija u Šipragama *Džamija u Večićima - Trzna *Stara džamija u Većičima *Džamija u Vraniću *Džamija Ravne *Džamija Doljani ==Kostajnica== * [[Azizija džamija (Kostajnica)|Azizija]] ==Kozarska Dubica== * [[Čaršijska džamija (Kozarska Dubica)|Čaršijska džamija]] * [[Gradska džamija]] * [[Džamija u naselju Jošik]] * [[Puhalska džamija]] ==Ljubuški== * [[Džamija Gožulj]] * [[Džamija Pobrišće]] ===Džamije u historiji=== * [[Džamija u tvrđavi Ljubuški]] (srušena 1929) ==Maglaj== * [[Jusuf-pašina "Kuršumlija" džamija]] * [[Nova gradska džamija (Vali Redžep Jezidžoglu)]] * [[Džamija Sukija]] * [[Džamija Liješnica]] * [[Džamija Misurići]] * [[Fazli-pašina]] * [[Džamija Bijela Ploča]] * [[Džamija Čobe]] * [[Džamija Domislica]] * [[Džamija Kopice]] * [[Džamija Krušik]] * [[Džamija Donja Kosova]] * [[Džamija Gornja Kosova]] * [[Džamija Gornja Liješnica]] * [[Džamija Jablanica]] * [[Muharem-pašina džamija]] * [[Džamija Ravna]] * [[Džamija Strupina]] * [[Džamija Ulišnjak]] ==Milići== * [[Musa-pašina džamija (Nova Kasaba)]] ==Modriča== * [[Donja džamija (Modriča)]] ==Mostar== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Sultan Sulejmanova džamija (Blagaj)|Sultan Sulejmanova džamija]]<br>(Careva džamija) |[[Blagaj (Mostar)|Blagaj]] |{{coord|43.257005|17.894865}} |1519/20. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |} * [[Sinan pašina ili Atik đžamija]] na Mejdanu (izgrađena 1474, porušena 1948, ponovno renovirana 2017) * [[Mesdžid sultana Selima Javuza|Sultan Selimov mesdžid]] u Hendeku kod Starog mosta (pod zaštitom) * [[Karađoz-begova džamija]] (izgrađena 1557–1558) * [[Ćejvan Čehajina]] sagrađena 1553, u narodu poznata i kao Inat džamija, jer je jedina džamija u Mostaru kod koje se munara nalazi na lijevoj strani od ulaza u džamiju * [[Vučjakovića džamija|Nesuh Age Vučjakovića džamija]] (poznata kao džamija pod lipom) * [[Džamija Hadži Kurtova ili Tabačica]] * [[Džamija u Podhumu|Derviš Age Bajezidagića džamija]] u Podhumu (izgrađena 1592) * [[Nezir Agina džamija]] na Spili iznad Jusovine na Šemovcu * [[Babe Beširova džamija]] na Balinovcu * [[Sevri Hadži Hasanova džamija]] u Donjoj mahali * [[Jahja Esfelovov mesdžid]] u Donjoj mahali * [[Hadži Husein Kotle mesdžid]] na Luci, zapušten mada pod spomeničkom zaštitom * Milavića mesdžid na Ogradi * [[Lakišića džamija]] na Ričini (Korzo) izgrađena 1650–1651. * [[Hadži Memijina džamija u Mostaru|Hadži-Memijina džamija]] u Cernici * [[Čose Jahja hodžina džamija]] na Musali * [[Berićet džamija]] (u Jasenici izgrađena 1975) * [[Koski Mehmed-pašina džamija]] sagrađena 1619. * [[Muslibegovića mesdžid]] u Malom Brankovcu * [[Džamija "Bosanski mudžahidi"]] u Zaliku (Sjeverni logor), izgrađena 1996. * [[Džamija hadži Tere Jahje]] na Carini * [[Roznamedžijina džamija]] u Fejićevoj ulici * [[Džamija Ali-bega Lafe]] na Pijesku * [[Ali-havadžina džamija]] na Vakufima uz lijevi rukavac rjeke Radobolje (davno srušena). Radobolja se naviše račva u dva pravca i pravi tzv.Zelića adu. * [[Šarića Ibrahim-age džamija]] * [[Milavića mesdžid]] na Ogradi kraj Lučkog mosta * [[Džamija u Vrapčićima]] * [[Džamija u Kočinama]] * Džamija Livač * Karađoz-begova džamija Potoci * Džamija Humilišani * Džamija Podgorani * Džamija Emel u Željuši ===Džamije u historiji=== * [[Džamija u tvrđavi Blagaj]] (napuštena 1835) * [[Memi hodžina džamija]] na Carini (srušena) * [[Mehmed Čertodanova džamija]] na Carini sjeverno od hotela Neretva (srušena) * [[Hadži Balina džamija]] koju zovu i Ćumurijinom džamijom, također, na Malom Brankovcu (davno srušena) * [[Dušića mesdžid]] u Gornjem Brankovcu (davno srušen) * [[Fatima-kadune džamija]] kod higijenskog zavoda, jedina džamija sa kvadratnom munarom, danas ne postoji * [[Kamber-agina džamija]] u Podgradskoj čaršiji (zapravo najstarija džamija u Mostaru, ali je ona pri gradnji Lučkog mosta 1910. porušena) * [[Ćelebića džamija]] na južnoj periferiji grada,koja je kroz vijekove važila kao hadžijska džamija (srušena) * [[Čevrina džamija]] u Oručluku (to je već posljednja mahala na jugu grada-veže s Čekrkom, tj. posljednjom južnom tačkom uže kotline Mostarske, davno porušena) ==Mrkonjić Grad== * [[Hamidija džamija|Rička džamija]] (džemat Hamidija) * [[Kizlaragina džamija]] (džemat Hamidija) * [[Džamija u Baljvinama]] (džemat Baljvine) ==Neum== {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Tucakovića džamija |[[Rabrani]] | |17. vijek |Srušena više puta, obnovljena i svečano otvorena 2023. |} === Džamije u historiji === * [[Neumska džamija]] (srušena) ==Nevesinje== * [[Careva džamija (Nevesinje)|Careva džamija]] * [[Dugalića džamija u Nevesinju|Dugalića džamija]] * [[Čaršijska džamija u Nevesinju|Čaršijska džamija]] * [[Ljubovića džamija u Odžaku (Nevesinje)|Ljubovića džamija u Odžaku]] * [[Čelebića džamija u Donjoj Bijenji]] * Džamija u Borovčićima * Džamija u Kljunima * Džamija u Sopiljima * Džamija u Hruštima * Džamija u Laktu * Džamija u Kruševljanima * Džamija u Presjeki * * ==Novi Grad== * [[Čaršijska džamija (Novi Grad)]] * [[Vidorijska džamija]] * [[Urijanska džamija]] * [[Prekosanjska džamija]] * [[Buljučka džamija]] * [[Blagajska džamija]] (dvije) * [[Suhačka džamija]] (dvije) * [[Hozićka džamija]] * [[Džamija u Donjim Agićima]] * [[Džamija u Gornjim Agićima]] ==Odžak== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Atmadža džamija]] |[[Atmačići]] | | | |- |[[Hadži-Džanina džamija]] |[[Janjari]] | | | |- |[[Azizija džamija (Glinje)|Azizija džamija]] |[[Glinje (Ugljevik)|Glinje]] | | | |- |[[Hajrija džamija]] |[[Srednja Trnova]] | | | |} ==Olovo== * Džamija u Bukov Dolu * Džamija u Žinovoj * [[Džamija u Gornjem Olovu]] * [[Stara džamija u Solunu]] * [[Nova džamija u Solunu]] * [[Stara džamija na Rijeci]] * [[Nova džamija u Carevoj Ćupriji]] * [[Džamija u Kamensko]] * [[Džamija u Ćuništima]] * [[Džamija u Milankovićima]] * [[Džamija u Jelaškama]] * [[Džamija u Nevačkoj]] * [[Miljevićka džamija]] * [[Džamija u Petrovićima]] * [[Džamija u Glavično]] * [[Džamija Irnis Ćatić]] * [[Džamija u Kolakovićima]] ==Prijedor== * [[Čaršijska džamija u Prijedoru|Čaršijska džamija ili Salih-begova u mahali Čaršija]] (Prijedor) * [[Zagradska džamija u Zagradu]] * [[Gradska džamija (Prijedor)|Sultan Ahmedova ili Mahmudija ili gradska džamija u Starom gradu]] * [[Džamija Dolnja Puharska]] * [[Džamija Gornja Puharska]] * [[Džamija Turska Gomjenica]] * [[Džamija Čejreci]] * [[Džamija Čarakovo]] * [[Džamija Rizvanovići]] * [[Džamija Zecovi]] * [[Džamija Ćela]] * [[Džamija Bastaši]] * [[Džamija Majkovača]] (srušena oko 1900) * [[Džamija Bišćani]] * [[Džamija Rakovčani]] * [[Džamija Brezičani]] * [[Džamija Donja Ljubija]] / Ljubija islam * [[Džamija Dera]] * [[Džamija Kozaruša]] * [[Džamija Kalata]] * [[Džamija Brđani]] * [[Džamija Ališići]] * [[Džamija Mutnik Kozarac]] * [[Džamija Kozarac - stari grad]] * [[Džamija Mujkanovići]] * [[Džamija Trnopolje]] * [[Džamija Kamičani]] * [[Džamija Hambarine]] * [[Džamija Kevljani]] * [[Džamija Srednji Jakupovići]] * [[Džamija Hadžići]] * [[Džamija Alići - Softići]] * [[Džamija Hrnići]] ==Prnjavor== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Babanovci]] |[[Babanovci]] |{{coord|44.878086|17.689998}} | | |- |[[Gradska džamija (Prnjavor)|Gradska džamija]] |[[Prnjavor]] |{{coord|44.867892|17.661901}} |1800. |Harem džamije je '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Džamija Konjuhovci]] |[[Konjuhovci]] |{{coord|44.879842|17.655482}} | | |} ==Prozor-Rama== Na području općine [[Prozor-Rama]] nalazi se 14 džamija. Medžlis islamske zajednice Prozor spada pod Muftijstvo Mostarsko.<ref name="Muftijstvo Mostarsko">{{Cite web |url=http://www.muftijstvo-mostarsko.ba/index.php/muftijstvo/administrativno-uredenje |title=Medžlisi Muftijstva mostarskog |work=muftijstvo-mostarsko.ba |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170408170023/http://muftijstvo-mostarsko.ba/index.php/muftijstvo/administrativno-uredenje |archive-date=8. 4. 2017 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije |title=Džamije u Prozoru |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104150742/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> Na području općine Prozor nalazilo se nekoliko džamija kojih više nema: Hadži Nesuhova (Mahalska) džamija, Sultan Bajezid veli hanova (Careva) džamija, Zaimovića (Hajrulah-agina) džamija, te mekteb Ibtidaija i Musala.<ref>{{Cite web |url=http://preporod.com/index.php/sve-vijesti/islamska-zajednica/medzlisi/item/1370-vjerski-objekti-u-prozoru-kojih-odavno-vise-nema |title=Vjerski objekti u Prozoru kojih odavno više nema |work=[[Preporod (novine)|preporod]].com |access-date=26. 2. 2017}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Čaršijska (Nuhefendića) džamija<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/carsijska-dzamija |title=Čaršijska (Nuhefendića) džamija u Prozoru |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151319/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/carsijska-dzamija |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Prozor-Rama]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Duge<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-dugama |title=Džamija na Dugama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104150551/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-dugama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Duge (Prozor-Rama)|Duge]] |{{coord|43.801775|17.643933}} | | |- |Džamija Grevići<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-grevicima |title=Džamija u Grevićima |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205216/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-grevicima |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Grevići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Hadži Nesuhova (Mahalska) džamija<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/mahalska-dzamija |title=Hadži Nesuhova (Mahalska) džamija u Prozoru |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205611/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/mahalska-dzamija |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Prozor-Rama]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Here<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-herama |title=Džamija u Herama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205000/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-herama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Here]] |{{coord|43.822055|17.690198}} | | |- |Džamija Klek<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-kleku |title=Džamija na Kleku |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151224/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-kleku |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Klek (Prozor-Rama)|Klek]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kovačevo Polje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kovacevom-polju |title=Džamija u Kovačevom Polju |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205151/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kovacevom-polju |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Kovačevo Polje]] |{{coord|43.790158|17.556465}} | | |- |Džamija Kute<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kutama |title=Džamija u Kutama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151615/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kutama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Kute (Prozor-Rama)|Kute]] |{{coord|43.819762|17.724520}} | | |- |Džamija Lizoperci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/145-dzamija-u-lizopercima |title=Džamija u Lizopercima |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170416231813/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/145-dzamija-u-lizopercima |archive-date=16. 4. 2017 |url-status=dead }}</ref> |[[Lizoperci]] |{{coord|43.718805|17.731316}} | | |- |Džamija Lug<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-lugu |title=Džamija na Lugu |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205200/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-lugu |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Lug (Prozor-Rama)|Lug]] |{{coord|43.797235|17.629413}} | | |- |Džamija Skrobućani<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-skrobucanima |title=Džamija na Škrobućanima |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205618/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-skrobucanima |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Skrobućani]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Šćipe<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-scipama |title=Džamija u Šćipama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151950/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-scipama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Šćipe]] |{{coord|43.823657|17.744277}} | | |- |Džamija Tošćanica<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-toscanici |title=Džamija u Tošćanici |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104150436/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-toscanici |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Tošćanica]] |{{coord|43.717702|17.744050}} | | |- |Džamija Varvara<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-varvari |title=Džamija u Varvari |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104154111/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-varvari |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Varvara (Prozor-Rama)|Varvara]] |{{coord|43.819259|17.489313}} | | |} ==Rudo== * [[Bajrakli džamija (Rudo)]] - obnovljena i otvorena 19. 7. 2008.<ref>Avaz 20.7.2008.</ref> ==Sanski Most== Na području općine [[Sanski Most]] nalazi se 29 džamija. Medžlis islamske zajednice Sanski Most spada pod [[Bihaćko muftijstvo]].<ref name="Muftijstvo bihaćko" /> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Čaplje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/aplje.html |title=Džemat Čaplje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073809/http://www.medzlis.info/aplje.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Čaplje (Sanski Most)|Čaplje]] |{{coord|44.728614|16.691416}} | | |- |Džamija Čirkići<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/irkii.html |title=Džemat Čirkići |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073840/http://www.medzlis.info/irkii.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Čirkići]] |{{coord|44.829164|16.510638}} | | |- |Džamija Demiševci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/demievci.html |title=Džemat Demiševci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074105/http://www.medzlis.info/demievci.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Demiševci]] |{{coord|44.784807|16.618743}} | | |- |Džamija sultan Mehmeda Fatiha 1463<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/donji-kamengrad.html |title=Džemat Donji Kamengrad |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074119/http://www.medzlis.info/donji-kamengrad.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Donji Kamengrad]] |{{coord|44.786280|16.574595}} | | |- |Nova džamija Donji Kamengrad<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/donji-kamengrad/nova-damija.html |title=Džemat Donji Kamengrad - Nova džamija |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 }}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |[[Donji Kamengrad]] |{{coord|44.789570|16.569023}} | | |- |Džamija Došci–Gornji Kamengrad<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/doci-gornji-kamengrad.html |title=Džemat Došci - Gornji Kamengrad |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201707/http://www.medzlis.info/doci-gornji-kamengrad.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Došci–[[Gornji Kamengrad]] |{{coord|44.800960|16.538057}} | | |- |Džamija generala Mehmeda Alagića<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/fajtovci.html |title=Džemat Fajtovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201711/http://www.medzlis.info/fajtovci.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Fajtovci]] |{{coord|44.790031|16.513228}} | | |- |Džamija Gorice<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/gorice.html |title=Džemat Gorice |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201716/http://www.medzlis.info/gorice.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Gorice (Sanski Most)|Gorice]] |{{coord|44.781896|16.481894}} | | |- |Džamija Gornje Hrustovo<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/gornje-hrustovo-kerani.html |title=Džemat Gornje Hrustovo |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130620182526/http://www.medzlis.info/gornje-hrustovo-kerani.html |archive-date=20. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Hrustovo (Sanski Most)|Gornje Hrustovo]] |{{coord|44.665067|16.715631}} | | |- |[[Hamza-begova džamija (Sanski Most)|Hamza-begova džamija]]<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/gradski-demat.html |title=Džemat Sanski Most (grad) |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201721/http://www.medzlis.info/gradski-demat.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Sanski Most]] |{{coord|44.763794|16.664811}} | | |- |Džamija Hrustovo<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/hrustovo.html |title=Džemat Hrustovo |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074125/http://www.medzlis.info/hrustovo.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Hrustovo (Sanski Most)|Hrustovo]] |{{coord|44.675563|16.717762}} | | |- |Džamija Husimovci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/husimovci.html |title=Džemat Husimovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073823/http://www.medzlis.info/husimovci.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Husimovci]] |{{coord|44.782108|16.609395}} | | |- |Džamija Kijevo<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/kijevo.html |title=Džemat Kijevo |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130619233613/http://www.medzlis.info/kijevo.html |archive-date=19. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Kijevo (Sanski Most)|Kijevo]] |{{coord|44.732325|16.735268}} | | |- |Džamija Bosanskih muhadžira<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/kruhari-jezernice.html |title=Džemat Kruhari-Jezernice |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201726/http://www.medzlis.info/kruhari-jezernice.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Kruhari]]–Jezernice |{{coord|44.759415|16.680209}} | | |- |Džamija Lukavice<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/lukavice.html |title=Džemat Lukavice |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201732/http://www.medzlis.info/lukavice.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Lukavice]] |{{coord|44.814893|16.491588}} | | |- |Džamija Modra<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/modra.html |title=Džemat Modra |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201737/http://www.medzlis.info/modra.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Modra]] |{{coord|44.827250|16.469845}} | | |- |Džamija Naprelje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/naprelje.html |title=Džemat Naprelje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074142/http://www.medzlis.info/naprelje.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Naprelje]] |{{coord|44.782774|16.511752}} | | |- |Džamija Novo Naselje–Bartikovci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/novo-naselje-bartikovci.html |title=Džemat Novo Naselje - Bartikovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201744/http://www.medzlis.info/novo-naselje-bartikovci.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Novo Naselje–Bartikovci |{{coord|44.795103|16.626042}} | | |- |Džamija Okreč<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/okre.html |title=Džemat Okreč |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201748/http://www.medzlis.info/okre.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Okreč]] |{{coord|44.814406|16.527276}} | | |- |Džamija Podbriježje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/pobrijeje.html |title=Džemat Podbriježje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201753/http://www.medzlis.info/pobrijeje.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Podbriježje]] |{{coord|44.773533|16.641771}} | | |- |Džamija Skucani Vakuf (desna obala)<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-desna-obala.html |title=Džemat Skucani Vakuf - desna obala |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201759/http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-desna-obala.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Skucani Vakuf]] |{{coord|44.784164|16.458858}} | | |- |Džamija Skucani Vakuf (lijeva obala)<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-lijeva-obala.html |title=Džemat Skucani Vakuf - lijeva obala |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201803/http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-lijeva-obala.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Skucani Vakuf]] |{{coord|44.790377|16.468696}} | | |- |Džamija Stari Majdan<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/stari-majdan.html |title=Džemat Stari Majdan |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201816/http://www.medzlis.info/stari-majdan.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Stari Majdan]] |{{coord|44.828486|16.606076}} | | |- |Džamija Šehovci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/ehovci.html |title=Džemat Šehovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073816/http://www.medzlis.info/ehovci.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Šehovci (Sanski Most)|Šehovci]] |{{coord|44.778087|16.676558}} | | |- |Džamija Tomina<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/tomina.html |title=Džemat Tomina |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201817/http://www.medzlis.info/tomina.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Tomina]] |{{coord|44.702771|16.733910}} | | |- |[[Trnavska džamija]]<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/trnova.html |title=Džemat Trnova |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201822/http://www.medzlis.info/trnova.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Trnova (Sanski Most)|Trnova]] |{{coord|44.802572|16.668295}} | | |- |Džamija Vrhpolje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/vrhpolje.html |title=Džemat Vrhpolje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074208/http://www.medzlis.info/vrhpolje.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Vrhpolje (Sanski Most)|Vrhpolje]] |{{coord|44.672921|16.746775}} | | |- |Džamija Vrše<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/vre.html |title=Džemat Vrše |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073841/http://www.medzlis.info/vre.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Vrše |{{coord|44.814613|16.551478}} | | |- |Džamija Zdena<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/zdena.html |title=Džemat Zdena |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201955/http://www.medzlis.info/zdena.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Zdena |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Sarajevo== Na području [[Sarajevo|Sarajevskih]] općina [[Centar (Sarajevo)|Centar,]] [[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]], [[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad Sarajevo,]] [[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] nalaze se 123 džamije. Medžlis Islamske zajednice u Sarajevu pripada [[Sarajevsko muftijstvo|Sarajevskom muftijstvu]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvosarajevsko.ba/medzlisi/|title=Medžlisi Muftijstva sarajevskog|website=Muftijstvo sarajevsko|language=bs-BA|access-date=13. 9. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Ali-pašina džamija]] |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] |{{coord|43.857923|18.412789}} |1560/61. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Ašikovac<br>(Džamija Uskudar Ahmed Čelebi) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Bardakčije]] |{{coord|43.866291|18.424284}} |1528. | |- |Džamija Stara Breka<br>(Džamija Pačadži hadži Nesuh,<br>Džamija Bardakčije) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Bardakčije]] |{{coord|43.869124|18.422715}} |krajem 16. vijeka | |- |Džamija Bjelave<br>(Džamija Nabrdilo hadži Ali) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Bjelave |{{coord|43.865792|18.420373}} |1531. | |- |Džamija Provare<br>(Hadži Džaferova džamija) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Bjelave |{{coord|43.864333|18.417291}} |1540. | |- |Malezijska džamija |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Breka |{{coord|43.870908|18.416685}} |2001. | |- |Džamija Ciglane |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Ciglane |{{coord|43.865178|18.410108}} |2008–2016. | |- |Džamija Čekaluša<br>(Džamija Kulin hadži Bali) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Džidžikovac |{{coord|43.862291|18.416352}} |1565. | |- |Džamija Gorica<br>(Džamija Dajanli hadži Ibrahima) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Gorica |{{coord|43.859696|18.410714}} | | |- |Džamija Panjina Kula |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Hrastovi |{{coord|43.876512|18.420835}} |2003. | |- |Džamija Jezero |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Koševo (Sarajevo)|Koševo]] |{{coord|43.874161|18.412676}} | | |- |Džamija Koševsko Brdo |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Koševsko Brdo |{{coord|43.866237|18.405635}} |2014. | |- |[[Džamija šejha Magribije]]<br>(Magribija džamija) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Marijin Dvor]] |{{coord|43.857155|18.409259}} |sredinom 16. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Gornja Saračeva<br>(Džamija Sarač hadži Hajdar) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Mejtaš]] |{{coord|43.863311|18.422493}} |sredinom 16. vijeka | |- |Kasim Katibova džamija<br>(Džamija Pehlivanuša) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Mejtaš]] |{{coord|43.862613|18.424176}} |prije 1562. | |- |Sarač Ismailova džamija |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Mejtaš]] |{{coord|43.861713|18.423062}} |prije 1515. | |- |Džamija Nahorevo |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Nahorevo]] |{{coord|43.909616|18.410380}} |1965. |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 2005. |- |[[Čobanija (džamija)|Džamija Čobanija]]<br>(Čoban Hasan-vojvode džamija) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Skenderija (naselje)|Skenderija]] |{{coord|43.855271|18.420936}} |sredinom 16. vijeka, prije 1565. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Hadži Turhanova džamija<br>(Džamija Soukbunar) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Soukbunar |{{coord|43.852651|18.414987}} |1558. | |- |Džamija Gornji Soukbunar |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Soukbunar |{{coord|43.849321|18.414988}} |2007–2015. | |- |Džamija Šip |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Šip |{{coord|43.881274|18.394466}} |2007. | |- |Džamija Ahatovići |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Ahatovići |{{coord|43.888455|18.278858}} |1973. |Srušena 3. juna 1992, obnovljena nakon rata |- |Džamija Hak Nur |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Alipašin Most]] |{{coord|43.852498|18.349754}} | | |- |Bosanska džamija |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Alipašino Polje]] |{{coord|43.841198|18.351921}} |2019. | |- |[[Džamija kralja Fahda (Sarajevo)|Džamija kralja Fahda]] |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Alipašino Polje]] |{{coord|43.839767|18.343243}} |2000. | |- |Džamija Aneks |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Aneks]] |{{coord|43.843086|18.371543}} |1994. | |- |Džamija Boljakov Potok |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Boljakov Potok |{{coord|43.857059|18.346048}} |1969–1970. | |- |Džamija Takwa |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Boljakov Potok |{{coord|43.854542|18.349553}} |2018. | |- |Džamija Bojnik |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Bojnik (Novi Grad, Sarajevo)|Bojnik]] |{{coord|43.872132|18.280939}} |2006. | |- |Džamija Briješće Brdo |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Briješće (Sarajevo)|Briješće]] |{{coord|43.864920|18.331148}} | | |- |Džamija Bulbulistan |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Briješće (Sarajevo)|Briješće]] |{{coord|43.858776|18.332864}} |2010. | |- |Džamija Teftedarin Do |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Briješće (Sarajevo)|Briješće]] |{{coord|43.861176|18.322304}} |2008. | |- |Džamija Buća Potok |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Buća Potok |{{coord|43.860297|18.363159}} | | |- |Džamija Hatidže r.a. |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Buća Potok |{{coord|43.862389|18.369420}} | | |- |Džamija u ulici Sulje Jahića |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Buća Potok |{{coord|43.863997|18.359852}} | | |- |Džamija Dobrinja 1-C5 |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] |{{coord|43.826610|18.349306}} |2015. | |- |Džamija Dobrinja 3B |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] |{{coord|43.829090|18.352070}} | | |- |Džamija Nedžarići<br>(Džamija Dobrinjskih gazija) |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] |{{coord|43.831557|18.341599}} | | |- |[[Istiklal džamija (Sarajevo)|Istiklal džamija]] |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Otoka (Sarajevo)|Otoka]] |{{coord|43.846298|18.360694}} |2001. | |- |Džamija Mesudija |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Rječica |{{coord|43.891983|18.305144}} |2021. | |- |Džamija Heroja Sokolje |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Sokolje |{{coord|43.866929|18.318039}} |2014. | |- |Šehidska džamija Sokolje |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Sokolje |{{coord|43.868371|18.321375}} | | |- |Džamija Šehadet |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Švrakino Selo |{{coord|43.839897|18.356214}} |2012. | |- |Džamija Švrakino Selo |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Švrakino Selo |{{coord|43.842744|18.365257}} |1974. | |- |Džamija Vitkovac |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Vitkovac |{{coord|43.858533|18.343419}} |1998. | |- |Džamija Zabrđe |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Zabrđe |{{coord|43.872833|18.320403}} | | |- |Kuvajtska džamija |[[Novo Sarajevo]] – [[Čengić Vila]] |{{coord|43.851185|18.373384}} |2006. | |- |Džamija Grbavica 1<br>(Jordanska džamija) |[[Novo Sarajevo]] – [[Grbavica (Sarajevo)|Grbavica]] |{{coord|43.852414|18.397974}} |2002. | |- |Džamija Grbavica 2<br>(Džamija Ummu Arif Zabadne) |[[Novo Sarajevo]] – [[Grbavica (Sarajevo)|Grbavica]] |{{coord|43.850470|18.389491}} |2008. | |- |Džamija Hrasno<br>(Hadži Idrizova džamija) |[[Novo Sarajevo]] – [[Hrasno (Novo Sarajevo)|Hrasno]] |{{coord|43.849964|18.379816}} |1931. | |- |Džamija Hrasno Brdo – Milinkladska<br>(Šehidska džamija) |[[Novo Sarajevo]] – Hrasno Brdo |{{coord|43.842962|18.378748}} |2002. | |- |Džamija Muhammed Salih el-Hanna |[[Novo Sarajevo]] – Hrasno Brdo |{{coord|43.841422|18.384330}} |2014. | |- |Džamija Šanac |[[Novo Sarajevo]] – Hrasno Brdo |{{coord|43.845258|18.385620}} |2009. | |- |Džamija Bakarevac |[[Novo Sarajevo]] – [[Pofalići]] |{{coord|43.861470|18.394068}} |2000. | |- |Džamija Pofalići |[[Novo Sarajevo]] – [[Pofalići]] |{{coord|43.861013|18.383518}} |1999. | |- |Džamija Donji Velešići |[[Novo Sarajevo]] – [[Velešići]] |{{coord|43.871319|18.401516}} |2013. | |- |Džamija Gornji Velešići |[[Novo Sarajevo]] – [[Velešići]] |{{coord|43.867655|18.397120}} |1980. | |- |Džamija Čeljigovići<br>(Timurhan Nezirova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Babića Bašča]] |{{coord|43.856704|18.437954}} |prije 1562. | |- |[[Hadžijska džamija]]<br>(Vekil Haračova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Babića Bašča]] ([[Alifakovac]]) |{{coord|43.858463|18.434804}} |između 1541. i 1561. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Jakub-pašina džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Babića Bašča]] ([[Alifakovac]]) |{{coord|43.856134|18.436235}} |1491. |Srušena 1936, obnovljena 2008. |- |[[Baščaršijska džamija]]<br>(Džamija Havadže Duraka) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Baščaršija]] |{{coord|43.859135|18.431265}} |1528. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Gazi Husrev-begova džamija]]<br>(Begova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Baščaršija]] |{{coord|43.859166|18.429116}} |1531. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Tabački mesdžid]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Baščaršija]] |{{coord|43.858468|18.431026}} |1591. | |- |[[Bakarevića džamija]]<br>(Bakareva ili Kekeki-Sinanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.855061|18.431159}} |početkom 16. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Careva džamija (Sarajevo)|Careva džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.857350|18.430724}} |1462. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Čokadži hadži Sulejmana |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.855718|18.429511}} | | |- |Džamija Gazi Mehmed-bega Isakovića<br>(Džamija Bistrik) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.853334|18.431179}} |1520. | |- |Džamija Hrvatin<br>(Ivlakovali hadži Mehmedova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.854936|18.434226}} |1558. | |- |Džamija Podtakiša |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.854530|18.435756}} |1598. | |- |Džamija Faletići<br>(Egipatska džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Faletići (Stari Grad)|Faletići]] |{{coord|43.882466|18.472273}} |1934. |Srušena u junu 1992, nova izgrađena 2001. |- |[[Džamija Muslihudina Čekrekčije]]<br>(Čekrekčijina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Ferhadija (naselje)|Ferhadija]] |{{coord|43.859880|18.431917}} |1526. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Ferhadija džamija (Sarajevo)|Ferhadija džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Ferhadija (naselje)|Ferhadija]] |{{coord|43.858904|18.427128}} |1561/1562. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Sagr hadži Ali<br>(Džamija Hrid) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Hrid-Jarčedoli|Hrid]] |{{coord|43.853760|18.438904}} |1549. |Rekonstruisana 2013–2014. |- |Džamija Jarčedoli |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Hrid-Jarčedoli|Jarčedoli]] |{{coord|43.853738|18.446822}} |1989. | |- |Džinina džamija<br>(Džamija Peltek Husamedin) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.862067|18.433707}} | | |- |[[Mišćina džamija]]<br>(Kebkebir hadži Ahmedova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.862559|18.435533}} |1543. ili 1557. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Nadmlini<br>(Kučuk Katib Muhjiddinova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.860115|18.434991}} |prije 1516. | |- |Džamija Potok<br>(Tabak hadži Sulejmanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.863869|18.432649}} | | |- |[[Šejh-Feruhova džamija]]<br>(Abdesthana) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.861571|18.432882}} |prije 1516. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Bakijska džamija<br>(Mesdžid Duradžik hadži Ahmeda) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.860986|18.431395}} | | |- |Ćurčića džamija<br>(Jahja-pašina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.861616|18.429365}} |1482–1483. | |- |Džamija Donja Logavina<br>(Buzadži hadži Hasanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.861202|18.427877}} | | |- |Džamija Golobrdica<br>(Džamija Mimar Sinan) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.864016|18.428401}} |prije 1528. | |- |Džamija Karpuzova<br>(Džamija Arebi Džedid) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.862537|18.427247}} |između 1540. i 1570. | |- |Džamija Nateguša<br>(Džamija Mimar-zade Davud Čelebija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.863445|18.426490}} |1540. | |- |[[Sarač Alijina džamija]]<br>(Džamija Vrbanjuša) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.865603|18.429209}} |početkom 16. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Huremuša<br>(Hadži Sejidina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mahmutovac |{{coord|43.851965|18.432960}} | | |- |Džamija Paje<br>(Džamija Hitri Sulejman) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mahmutovac |{{coord|43.849926|18.433418}} |1578. | |- |Džamija Budakovići<br>(Džamija Abdi Halife) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.868598|18.428014}} |oko 1562. | |- |Džamija Grličića Brdo<br>(Džamija Ismail bin Ali el-Imadi) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.870982|18.437907}} |2009. | |- |Hubijar-agina džamija<br>(Džamija Medreseta) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.867695|18.432147}} |krajem 16. vijeka | |- |Džamija Kjose Sinan<br>(Džamija Lučevica) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.865496|18.432836}} | | |- |Džamija Nova Mahala<br>(Buzadži hadži Jahjina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.867088|18.434736}} |krajem 15. vijeka | |- |[[Bakr-babina džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mjedenica ([[Atmejdan]]) |{{coord|43.856911|18.427308}} |1544. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>kao dio arheološkog područja [[Atmejdan]] |- |Džamija Mjedenica<br>(Nedžar Ibrahimova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mjedenica |{{coord|43.855466|18.425117}} | | |- |Džamija Hladivode |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mošćanica |{{coord|43.876299|18.453194}} | | |- |Džamija Obhodža |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mošćanica |{{coord|43.863960|18.453726}} | | |- |Džamija Sedrenik |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Sedrenik]] |{{coord|43.872577|18.432834}} |1998–2002. | |- |Arapova džamija<br>(Arabi Atik džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.864709|18.434677}} | | |- |Šejh Muslihudinova džamija<br>(Džamija na Ploči) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.863754|18.437247}} | | |- |Džamija Sumbuluša<br>(Bali-zade hadži Mehmeda džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.865049|18.436380}} | | |- |Džamija Rogo Zade<br>(Džamija Vinograd) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.867881|18.436972}} |1660. | |- |[[Brdo džamija]]<br>(Džamija Kadi Hasan-efendija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.854103|18.427947}} |1560. | |- |Džamija Donja Širokača<br>(Karaferhadova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.854835|18.426903}} | | |- |Džamija Goloderica<br>(Džamija Sinan Halife Voloder) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.851195|18.426236}} |1528. | |- |Džamija Gornja Širokača<br>(Džamija Gazgani hadži Ali) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.852669|18.425947}} |1561. | |- |Džamija Komatin<br>(Džamija Komatin haždi Memi) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.848887|18.425227}} |1482–1483. | |- |Terzibašina džamija |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.852746|18.427905}} |1524. | |- |[[Džamija Žagrići]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.853172|18.423774}} |1544. | |- |[[Džamija Bali-bega Malkočevića]]<br>(Džamija Balibegovica) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Toka–Džeka |{{coord|43.852890|18.428930}} |druga polovina 15. vijeka | |- |Džamija Toka<br>(Ašik Memi džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Toka–Džeka |{{coord|43.850370|18.430895}} |1551. | |- |Džamija Velika Berkuša<br>(Timurhanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Toka–Džeka |{{coord|43.850505|18.428405}} |1560. | |- |[[Bijela džamija (Sarajevo)|Bijela džamija]]<br>(Džamija Divan katiba Hajdara) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.861092|18.440459}} |između 1536. i 1545. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Carina<br>(Kasap-zade hadži Ibrahimova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.862117|18.444349}} |1515. | |- |Hadži Mahmud Hendek džamija |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.860165|18.441284}} |između 1562. i 1604. | |- |Džamija Iplidžik Sinana<br>(Džamija Jekovac) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.861947|18.438863}} |prije 1565. | |- |Lubina džamija<br>(Topal-zade hadži Inhan-age džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.862801|18.439407}} |između 1528. i 1557. | |- |Mokro-zade Sinan Vojvode džamija<br>(Džamija Ćebedžije) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.863092|18.444173}} |između 1540. i 1602. | |- |Musluk džamija<br>(Havadže-zade hadži Mustafe džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.863512|18.441155}} |1587. | |- |Než-zade hadži Hasana džamija |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.860996|18.443083}} |1570. | |- |Porčina džamija<br>(Džamija Vojvode hatun Sinana) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.862588|18.442104}} |1522. | |- |[[Sagrakči hadži Mahmudova džamija]]<br>(Džamija Ulomljenica) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.863346|18.430464}} |oko 1530. | |- |Džamija Strošići<br>(Gerdeni hadži Husejinova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.864045|18.439116}} |1473. | |} ===Džamije u historiji=== * [[Abdulhalim-agin mesdžid]] (Skenderćehajin mesdžid; izgrađen 1504) * [[Čemaluševa džamija]] (Džamija Havadže Kemaludina; izgrađena 1515, srušena 1940) * [[Haradži hadži Mustafin mesdžid]] * Kalin hadži Alijina džamija (Čejirdžik džamija; izgrađena 1535, srušena 1947) * [[Skender-pašina džamija]] (izgrađena 1518, srušena 1935) ==Sokolac== * [[Sultan Selimova džamija]] * Džamija u Novoseocima, srušena 22. septembra 1992. ==Srebrenica== * [[Bijela džamija (Srebrenica)]] * [[Čaršijska džamija (Srebrenica)]] * [[Đozića džamija (Srebrenica)]] * [[Džamija u Petriči]] * [[Begića džamija (Srebrenica)]] ==Srebrenik== Na području općine Srebrenik nalaze se 40 džamija. Medžlis islamske zajednice Srebrenik spada pod Muftijstvo Tuzlansko.<ref name="Muftijstvo tuzlansko">{{Cite web |url=http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-tuzlansko |title=Muftijstvo tuzlansko |work=[[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini]] |access-date=19. 4. 2017 |archive-date=30. 4. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170430231522/http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-tuzlansko |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.medzlisizsrebrenik.com/dzemati/ |title=Džemati MIZ Srebrenik |access-date=19. 4. 2017}}</ref> * [[Babunovići]] * Bare (prigradski džemat) * [[Behrami]] * Bjelave * [[Brda (Srebrenik)|Brda]] * [[Brezik (Srebrenik)|Brezik]] * [[Brnjičani]] * [[Cage (Srebrenik)|Cage]] * [[Čekanići]] * [[Ćehaje]] * [[Ćojluk (Srebrenik)|Ćojluk]] * [[Donji Srebrenik]] * Dedići ([[Seona (Srebrenik)|Seona]]) * [[Donji Moranjci]] * [[Duboki Potok (Srebrenik)|Duboki Potok]] * [[Falešići]] * Gazijska džamija ([[Kiseljak (Srebrenik)|Kiseljak]]) * [[Gornji Moranjci]] * [[Gornji Srebrenik]] * Hrvati ([[Sladna]]) * [[Huremi]] * [[Ježinac]] * [[Kuge (Srebrenik)|Kuge]] * Kurtići * [[Lisovići (Srebrenik)|Lisovići]] * [[Luka (Srebrenik)|Luka]] * Lušnica * [[Ljenobud]] * Murati * Omerbašići * [[Podorašje]] * Potpeć * [[Rapatnica]] * [[Seona (Srebrenik)|Seona]] * [[Srebrenik]] * Špionica * Tinja * [[Tutnjevac (Srebrenik)|Tutnjevac]] * [[Uroža]] * [[Zahirovići]] ==Stolac== * [[Sultan Selimova džamija|Sultan Selimova]] ili Careva džamija (izgrađena 1519, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Ismail Kapetana Šarića]] ili Šarića džamija (izgrađena 1741, srušio HVO 1993, obnovljena 2005) * [[Podgorska džamija]] (izgrađena 1774, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Ćuprijska džamija]] (izgrađena 1736, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Džamija na Ošanjićima]] (stara oko 350 godina) * [[Džamija u Bitunji]] (izgrađena oko 1896, srušio HVO 1993, obnovljena 2011) * [[Džamija u Ljubinju]] (izgrađena 1592, srušena 1948. i 1993, obnovljena 2013) * [[Džamija Pješivac]] (izgrađena 1926, minirao HVO 1993, obnovljena 2005) * [[Džamija Aladinići]] (izgrađena 1938, srušio HVO HVO 1993, obnovljena 2008) * [[Džamija Rotimlja]] (izgrađena krajem 16. vijeka, srušio HVO 1993, obnovljena 2004) * [[Džamija Borojevići]] (izgrađena 1969, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Džamija Dabrica]] (izgrađena 1611. srušio HVO 1993, obnovljena 2012)<ref>{{Cite web|url=https://miz-stolac.ba/o-nama/|title=O nama – Medžlis Islamske zajednice Stolac|language=bs-BA|access-date=22. 4. 2024}}</ref> ===Džamije u historiji=== * [[Džamija u tvrđavi Stolac]] (srušena 1888. prilikom preseljenja u novosagrađenu tvrđavu) * [[Veli-dedina džamija]] (srušeo HVO i postavljen križ od njenih ostataka) ==Šamac== * [[Azizija džamija (Šamac)]] ==Teočak== * [[Fethija džamija (Teočak)]] (u upotrebi je od 1548) ==Tešanj== Na području općine [[Tešanj]] nalazi se 17 džamija. Medžlis islamske zajednice Tešanj spada pod [[Zeničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://www.miztesanj.ba/sections/78|title=O Medžlisu - Medžlis Islamske zajednice Tešanj|website=www.miztesanj.ba|access-date=8. 10. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Avdi-pašina džamija<br>(Drvena džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.616722|17.991620}} |prije 1640. |Obnavljana 1781, 1990. i 2006. |- |Dibekhana džamija<br>(Riječka džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.612304|17.986216}} |1750. |Obnavljana 1967, 1999. i 2007. |- |[[Gazi Ferhad-begova džamija u Tešnju|Gazi Ferhad-begova džamija]]<br>(Čaršijska džamija, Ferhadija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.614435|17.987277}} |1564. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Hamza-begova džamija<br>(Ženska džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.612806|17.985496}} |1639. | |- |Harman džamija<br>(Sejjid Sulejmanova džamija, Guvanjska džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.617477|17.990895}} |1863. | |- |Kutahya džamija<br>(Plava džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.623230|17.981491}} |2012. | |- |Džamija Bobare–Drinčići |[[Bobare (Tešanj)|Bobare]] |{{coord|44.663274|17.914771}} |1984. |Obnovljena 2004. |- |Džamija Bukva |[[Bukva (Tešanj)|Bukva]] |{{coord|44.620907|17.994278}} |1986. |Stara džamija izgrađena u doba osmanske vladavine, renovirana 1906. i srušena 1965. Nova džamija obnovljena 1997. |- |Sulejmanija džamija |[[Jelah (Tešanj)|Jelah]] |{{coord|44.652643|17.961304}} |1971. |Rekonstruisana 2006–2013. |- |Džamija Jelah-Polje |[[Jelah-Polje]] |{{coord|44.663785|17.948182}} | | |- |Džamija Kotlanice |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Dobropolje |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Raduša |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Oraš Planje |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Džemilić Planje |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Tešanjka |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Medakovo |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |} ==Tomislavgrad== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Čaršijska džamija u Tomislavgradu|Čaršijska džamija]]<br>(Džudža Džaferova džamija) |[[Tomislavgrad]] |{{coord|43.717811|17.225214}} |prije 1615. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' 1997. u džamiju je postavljena eksplozivna naprava. |- |Džamija Dilaveri–Mandino Selo |[[Mandino Selo]] |{{coord|43.683224|17.308613}} |2022. | |- |Džamija "Merjem Seid eš-Šamsi"<br>(Džamija Oplećani) |[[Oplećani]] |{{coord|43.716917|17.277910}} |2019. | |- |Džamija Mokronoge |[[Mokronoge (Tomislavgrad)|Mokronoge]] |{{coord|43.764917|17.226991}} | | |- |Džamija Omerovići |[[Omerovići (Tomislavgrad)|Omerovići]] |{{coord|43.658549|17.209220}} | | |- |Džamija Stipanjići |[[Stipanjići]] |{{coord|43.710175|17.162797}} | | |- |Džamija Šuica |[[Šuica (Tomislavgrad)|Šuica]] |{{coord|43.838418|17.190022}} | | |} ==Travnik== Na području općine [[Travnik]] nalazi se 15 džamija. Medžlis islamske zajednice Travnik spada pod [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://www.muftiluk-tr.ba/medzlisi/adresar.html|title=Adresar - Muftijstvo travničko|website=www.muftiluk-tr.ba|access-date=9. 10. 2024}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Nova džamija Bandol |[[Bandol]] |{{coord|44.226689|17.723142}} |1996. | |- |Stara džamija Bandol |[[Bandol]] |{{coord|44.226971 |17.722639 }} |početkom 18. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].<ref>{{Cite web|url=http://miztravnik.com.ba/arhiva/stara-dzamija-bandol-dobila-status-nacionalnog-spomenika/|title=Stara džamija Bandol dobila status nacionalnog spomenika – Medžlis Islamske zajednice Travnik|language=bs-BA|access-date=16. 10. 2024}}</ref>''' Zapaljena 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], nije obnovljena, koristi se nova džamija u neposrednoj blizini. |- |Džamija Bijelo Bučje |[[Bijelo Bučje (Travnik)|Bijelo Bučje]] | |1946. |Prva džamija izgrađena tokom osmanlijskog doba, nakon rušenja druga 1946, a trenutna 1987. |- |Džamija Brajić |[[Brajići (Travnik)|Brajići]] | |1968. |Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], 1993, a obnovljena u periodu od 1996 - 2003. |- |Džamija Čukle |[[Čukle]] | |1981. | |- |Džamija Dolac na Lašvi (Novo Naselje) |[[Dolac na Lašvi]] | |2007. | |- |Džamija Dub |[[Dub (Travnik)|Dub]] | |1936. | |- |Džamija Gluha Bukovica |[[Gluha Bukovica (Travnik)|Gluha Bukovica]] | |1966. | |- |Džamija Goleš |[[Goleš (Travnik)|Goleš]] | |15. vijek |Srušena 1992, od strane [[Vojska Republike Srpske|VRS]], nova podignuta 2000. |- |[[Hadži-Alibegova džamija|Hadži Ali-begova džamija]] (Mehmed-paše Kukavice) |[[Travnik]] - centar | |1757/58. |U sklopu džamije nalazi se [[sahat-kula]], harem i česma što si proglašeni za '''[[nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''.<ref name="alibeg">{{cite web|url=http://www.bhtourism.ba/loc/whattoseeanddo.wbsp?wbf_mjesto=;30;|title=BH Turizam - Šta vidjeti i raditi|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160315100556/http://bhtourism.ba/loc/whattoseeanddo.wbsp?wbf_mjesto=;30;|archive-date=15. 3. 2016|url-status=dead|access-date=6. 5. 2016}}</ref> Izgorjela u požaru 1856, temeljito obnovljena 1865. |- |Džamija Han Bila |[[Han Bila]] | |1983. | |- |[[Jeni džamija]] (Hasan-agina) |[[Travnik]] - centar | |1549. |Oštećena 1903. i tokom [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], u svom sklopu ima i [[Tekija|tekiju]]. [[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|'''Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.''']]<ref name="alibeg" /> |- |Džamija Jezerci |[[Jezerci]] | |19. vijek |Na mjestu prve džamije, druga sagrađena 1963, koja je 1993. oštećena od [[Hrvatsko vijeće odbrane|HVO-a]]. Obnovljena. |- |Džamija Kalibunar |[[Travnik]] - Kalibunar | |2005. | |- |[[Šarena džamija (Travnik)|Šarena džamija]] (Sulejmanija) |[[Travnik]] - centar |{{coord|44.226561|17.669805}} |16. vijek |Izgorjela u požaru 1815, 1903, u [[Drugi svjetski rat|Drugom svjetskom ratu]]. Obnovljena temeljito 1980-tih i 2019. |- |[[Lukačka džamija]] |[[Travnik]] - Luke | |krajem 18. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' Zapaljena 1903, u funkciji džamije od 1992. |} ==Trebinje== * [[Dživar džamija]] * [[Džamija u Mostaćima]] * [[Osman-pašina džamija]] (Resulbegovića) 1726. * [[Džamija u Kotezima|Džamija Muje Kotezlije]] u Kotezima * [[Careva džamija (Trebinje)|Sultan Ahmedova ili Careva džamija (stara)]] (1719.)<ref name="medzlis">{{Cite web |url=http://www.medzlis-trebinje.ba/web/index.php?option=com_content&view=article&id=42&Itemid=126 |title=Arhivirana kopija |access-date=21. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140422082141/http://www.medzlis-trebinje.ba/web/index.php?option=com_content&view=article&id=42&Itemid=126 |archive-date=22. 4. 2014 |url-status=dead }}</ref> ==Trnovo== * [[Džamija u Umoljanima]] ==Tuzla== Na području grada [[Tuzla]] nalaze se 42 džamije (i tri mesdžida) koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Tuzla, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://medzlistuzla.ba/dzamije/|title=Džamije|website=Medžlis Islamske zajednice Tuzla|language=bs-BA|access-date=5. 6. 2024}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Amber-hatun džamija (Tušanjska) |[[Tuzla]] - Tušanj |{{coord|44.543571|18.664465}} |2013. |U sklopu džamije nalazi se Islamski centar. |- |[[Džamija kralja Abdullaha]] |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.527895|18.694724}} |2000. |Predstavlja centralnu džamiju na nivou Medžlisa Islamske zajednice Tuzla. Preimenovana 2014. iz Prinčeva džamija u Džamija kralja Abdullaha. |- |[[Arslanagina (Vikaljska) džamija|Arslanagina džamija]] (Vikaljska) |[[Tuzla]] |{{coord|44.534334|18.660944}} |1645. |Nova izgrađena i otvorena 2002. |- |[[Atik Behram-begova (Šarena) džamija|Atik džamija]] (Behram-begova - Šarena) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.540004|18.673335}} |prije 1548. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' U fazi temeljite rekonstrukcije. |- |Džamija Avdibašići |Avdibašići |{{coord|44.622547|18.620904}} |1970. |Obnavljana 1997, 2006 i svečano otvorena 11. augusta 2007. |- |[[Džamija Behram-begove medrese]] |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.538131|18.653899}} |1999. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''', skupa sa [[Behram-begova medresa|Behram-begovom medresom]]. Obnovljena 2005, 2012. |- |[[Bijela džamija (Tuzla)|Bijela džamija u Slavinovićima]] |[[Tuzla]] - Slavinovići |{{coord|44.525658|18.722765}} |1997. |Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]. |- |[[Gazi Turali-begova (Poljska) džamija|Gazi Turali-begova džamija]] (Poljska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.536426|18.679331}} |1572. |[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|'''Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.''']] Obnavljana 1890, 2007. i ponovo svečano otvorena 14. septembra 2014. |- |[[Husein Čauša džamija]] (Džindijska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.540965|18.678361}} |1701. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' Obnovljena 1990. |- |Svijetla džamija Hukići |[[Tuzla]] - Slavinovići |{{coord|44.522321|18.712798}} |2012. | |- |[[Džamija Cerik]] |[[Cerik (Tuzla)|Cerik]] |{{coord|44.506918|18.606952}} |1974. |Rekonstruisana 2005. |- |[[Stara džamija Dobrnja]] |[[Dobrnja (Tuzla)|Dobrnja]] |{{coord|44.580489|18.578289}} |1937. do 1939. |Rekonstruisana 1964, koristi se novoizgrađena džamija od 1990. |- |Džamija Dobrnja |[[Dobrnja (Tuzla)|Dobrnja]] |{{coord|44.578994|18.585656}} |1990. | |- |Džamija Donji Čaklovići |[[Čaklovići Donji|Donji Člakovići]] |{{coord|44.518325|18.739396}} |1973. |Obnovljena 1996. |- |Džamija Grabovica |[[Grabovica Donja|Grabovica]] |{{coord|44.542280|18.706869}} |16. vijek |U fazi obnove.<ref>{{Cite web|url=https://medzlistuzla.ba/aktivnosti-dzemata-grabovica-na-poboljsanju-vjerske-infrastrukture/|title=Aktivnosti džemata Grabovica na poboljšanju vjerske infrastrukture|last=Administrator|date=12. 4. 2017|website=Medžlis Islamske zajednice Tuzla|language=bs-BA|access-date=6. 10. 2024}}</ref> |- |[[Hadži Hasanova (Čaršijska) džamija|Hadži Hasanova džamija]] (Čaršijska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.538806|18.675629}} |1548. |Obnavljana 1871, 1873/74. |- |Hadžijska džamija |[[Tuzla]] - Novo Naselje Solina |{{coord|44.551256|18.692259}} |1997. | |- |Kethode-Arapčića džamija (Brđanska ili Osman-Čehaja) |[[Tuzla]] |{{coord|44.536092|18.671003}} |prije 1600. |Obnovljena 2018.<ref>{{Cite web|url=https://medzlistuzla.ba/dzamija-u-dzematu-brdo-kethode/|title=Brdo (Kethode) džamija|last=adminmedzlis|date=26. 7. 2013|website=Medžlis Islamske zajednice Tuzla|language=bs-BA|access-date=5. 6. 2024}}</ref> |- |Džamija Krojčica |Tuzla - Krojčica |{{coord|44.525394|18.652103}} |1997. | |- |Džamija Lipnica |[[Lipnica (Tuzla)|Lipnica]] |{{coord|44.578598|18.618662}} |1968. |Temeljito renovirana 1998. |- |[[Mehmedagina (Jalska) džamija|Mehmedagina džamija]] (Jalska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.537311|18.673157}} |16. vijek |[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|'''Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.''']] Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]] od strane [[Vojska Republike Srpske|VRS]], 1992. Obnovljena 1878 i 1890. |- |Džamija Milešići |[[Milešići]] |{{coord|44.566975|18.566529}} |1990. |Izgrađena prvobitno kao mesdžid, da bi 1998. dobila osobine džamije. Dimenzije džamije su 7,5x8,5m. s ulaznim trijemom dimenzija 7,5x2,25m. Visina munare je 10 m sa [[mahfil]]a džamije.<ref>{{Cite web|url=http://www.rijaset.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=637&Itemid=264|title=Arhivirana kopija|archive-url=https://web.archive.org/web/20110823062710/http://www.rijaset.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=637&Itemid=264|archive-date=23. 8. 2011|url-status=dead|access-date=7. 2. 2009}}</ref> |- |Džamija Mihatovići |[[Mihatovići (Tuzla)|Mihatovići]] |{{coord|44.540764|18.570336}} |1980. |[[Munara]] je podignuta 2005. Dimenzije [[džamija|džamije]] su 8x7,5 m, a visina [[Munara|munare]] je 23m. |- |Džamija Momanov |Momanovo |{{coord|44.520457|18.725847}} |2019. | |- |Džamija Moluhe |[[Tuzla]] - Moluhe |{{coord|44.538268|18.640934}} |1997. | |- |Džamija Mramor |[[Mramor (Tuzla)|Mramor]] |{{coord|44.578923|18.562996}} |2014. | |- |Džamija Donja Obodnica |Donja Obodnica |{{coord|44.611176|18.638937}} |1900. |Obnovljena 1961, srušena 2000, da bi 2003. svečano otvorena nova džamija na istoj lokaciji. |- |Džamija Osoje |[[Osoje (Tuzla)|Osoje]] |{{coord|44.614443|18.597844}} |2014. | |- |Džamija Pasci |[[Pasci Donji|Pasci]] |{{coord|44.491716|18.649877}} |1973. |Obnovljena 2003. |- |Džamija Plane |[[Plane (Tuzla)|Plane]] |{{coord|44.529327|18.583409}} |1999. | |- |[[Džamija Sepetari]] |[[Tuzla]] - Sepetari |{{coord|44.536849|18.718489}} |2010. | |- |Džamija Dolovi stara Solina |Solina |{{coord|44.565929|18.693865}} |2009. | |- |Šehidska džamija Petrovice |[[Petrovice Gornje]] |{{coord|44.492642|18.635859}} |Poslije 2000. | |- |Džamija Šerifa i El-Avadi (Džamija Šabani) |Šabani |{{coord|44.599651|18.651562}} |2017. | |- |[[Džamija Ševar]] |[[Kiseljak (Tuzla)|Kiseljak]] |{{coord|44.499547|18.577049}} |1943. |Temeljito obnovljena 1976, da bi 2003. svečano se otvorila nova džamija. |- |Džamija Šići |[[Šići (Tuzla)|Šići]] |{{coord|44.516374|18.579060}} |1996. |1980. sagrađen Mesdžid na čijem mjestu poslije izgrađena džamija. |- |Džamija Tewba |[[Čaklovići Gornji|Gornji Čaklovići]] |{{coord|44.513873|18.772615}} |2013. | |- |[[Vaiz Mehmed Ali-efendijina (Mejdanska) džamija|Vaiz Mehmed Ali-efendijina džamija]] (Mejdanska) |[[Tuzla]] |{{coord|44.536805|18.667969}} |1644. |Rekonstruisana 2006/2007. |- |Džamija Vasići |Vasići |{{coord|44.517718|18.771951}} |2013. | |- |Džamija Vrapče |Vrapče |{{coord|44.527944|18.679223}} |1997. |Rekonstruisana 2007.<ref>{{Cite web|url=http://bhstring.net/tuzlauslikama/tuzlarije/viewnewnews.php?id=40009|title=Tuzlarije net|website=bhstring.net|access-date=6. 10. 2024}}</ref> |- |Džamija Zlatnih ljiljana (Simin Han) |[[Simin Han]] |{{coord|44.526800|18.745219}} |2006. | |} ==Velika Kladuša== * [[Džamija Zagrad]] * [[Džamija u Šabićima (Velika Kladuša)|Džamija u Šabićima]] * [[Gradska džamija u Velikoj Kladuši|Gradska džamija]] * [[Džamija Rajnovac]] * [[Džamija Podzvizd (Grad)]] * [[Džamija Podzvozd (Kose)]] ==Visoko== * [[Džamija u Arnautovićima]] (izgrađena 1980, munara 1998, na mjestu gdje je bio mesdžid iz 1937) * [[Šerefudinova Bijela Džamija|Šerefuddin-Bijela džamija (Gradska)]] (izgrađena prvi put 1477, današnji izgled je dobila ponovnom gradnjom 1970-1980.) * [[Alauddin Sagir džamija]] (izgrađena 1620, današnji izgled dobila ponovnom gradnjom 1981) * [[Džamija u Donjem Moštru]] (izgrađena 1968, rekonstrukcija 2000/01, obnovljena 2011. * [[Džamija Donji Kralupi]] (izgrađena 1973, potpuno devastirana u ratu 1992-95, rekonstrukcija 1997. * [[Džamija Džindići]] (izgrađena prije 1895, današnji izgled dobila ponovnom gradnjom 1997-2007) * [[Stara džamija sa haremom u Goduši|Stara džamija (Goduša)]] (izgrađena prije 1565, oštećena u ratu 1992-95, rekonstrukcija u toku) * [[Nova džamija (Goduša)]] (izgrađena 1990, munara 2004/05) * [[Džamija Gornji Kralupi]] (izgrađena 1997, munara 2005/06) * [[Džamija Grajani]] (početak gradnje 2000, munara 2005) * [[Džamija Kalići]] (sagrađena 1950. Na istom mjestu izgrađena nova 1974. Temeljna rekonstrukcija 2003) * [[Džamija Koložići]] (izgrađena 2000-2003) * [[Džamija Dol]] (izgrađena 2005) * [[Hadži Muruvetova džamija]] ( izgrađena u 17. vijeku, današnji izgled je dobila ponovnom gradnjom 1986) * [[Džamija Liješeva]] (izgrađena 1962, izgradnja nove džamije počela 2007) * [[Džamija Maurovići]] (prvobitno izgrađena u 17. vijeku, ponovo izgrađena 1936; porušena 1987, današnji izgled je dobila gradnjom 1980-1991. na novoj-današnjoj lokaciji) * [[Džamija Mokronozi]] (prvobitno izgrađena u turskom vaktu, ponovo izgrađena 1964, današnji izgled dobila gradnjom na istoj lokaciji 2000) * [[Jeni-Ber džamija]] (izgrađena u 18, vijeku ponovo izgrađena 1981, nakon ratnih oštećena rekonstrukcija 1996) * [[Džamija Orašac]] (izgrađena 1961, rekonstrukcija 1999) * [[Džamija Luke]] (izgrađena 2000-2005) * [[Hadži Ibrahimova džamija]] (izgrađena u 16. vijeku oštećena u ratu 92-95, rekonstrukcija 1996) * [[Džamija Rosulje]] (izgrađena oko 1770, stara džamija srušena 1975, današnji izgled je dobila gradnjom 1976, nakon ratnih oštećena rekonstrukcija 2007) * [[Hadži Hasanova džamija – Saračica]] (izgrađena u 17. vijeku, oštećena u ratu 92-95, rekonstrukcija 2000) * [[Džamija Seoča]] (prvobitno izgrađena u 17. vijeku, zatim 1900, današnji izgled dobila ponovnom gradnjom 2001-2004) * [[Džamija Srhinje]] (bila u turskom vaktu, današnja izgrađena 1974) * [[Džamija Muhašinovići]] (u izgradnji, početak gradnje 2005) * [[Alauddin Kebir džamija - Šadrvan]] (izgrađena prije 1556, izgorjela 1911. u velikom požaru u Visokom. Pretrpjela velika oštećenja u ratu 92-95. Obnovljena 1996) * [[Džamija i islamski centar Šareni Hanovi]] (u izgradnji) * [[Tabačka džamija u Visokom|Tabačka džamija]] (nacionalni spomenik, izgrađena oko 1871, u toku rata oštećena, temeljna rekonstrukcija 2006/07) * [[Džamija Tušnjići]] (izgrađena 1960. gdje je bila stara džamija iz turskog vremena * [[Džamija Vratnica]] (izgrađena 1948, stara porušena zbog velikih oštećenja u ratu na 92-95, nova izgrađena 1997-2007) * [[Džamija Zbilje]] (izgradnja 1982-1988, munara 2006) * [[Džamija Donja Zimča]] (u izgradnji) * [[Džamija Ozrakovići]] (izgrađena 1999, munara dograđena 2016) ==Vitez== * [[Ahmed-agina džamija]] (izgrađena 1589/1590) * Džamija Počulica ==Vogošća== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Adil-begova džamija]] |[[Kobilja Glava (Vogošća)|Kobilja Glava]] |{{coord|43.883838|18.384642}} |1989. | |- |[[Džamija Kobilja Glava]] |[[Kobilja Glava (Vogošća)|Kobilja Glava]] |<!--{{coord|}}--> | |Srušena |} ==Zavidovići== * [[Gradska džamija u Zavidovićima|Gradska džamija]] * [[Čaršijska džamija u Zavidovićima|Čaršijska džamija]] * [[Stara džamija u Rujnici]] (nacionalni spomenik BiH) * [[Džamija u Činovićima]] * [[Džamija u Garama (Vozuća)]] * [[Džamija u Hajderovićima]] * [[Džamija u Imamovićima]] * [[Džamija u Livadama]] * [[Džamija u Junuzovićima]] * [[Džamija u Krivaji]] * [[Džamija u Perovićima]] * [[Džamija u Osječanima]] * [[Džamija u Ribnici]] * [[Džamija u Borovnici]] * [[Džamija u Džebama]] * [[Džamija u Bajvatima]] (izgrađena 1938, popravka 1998/99)<ref>{{Cite web|url=https://www.zdici.info/vjerski-objekti-u-zavidovicima-za-vijeme-austro-ugarske-uprave|title=Zdici.info {{!}} Vjerski objekti u Zavidovićima za vijeme austro-ugarske uprave|website=www.zdici.info|language=en|access-date=8. 11. 2023}}</ref> * [[Džamija u Gostovićima]] * [[Džamija u Mustajbašićima]] * [[Džamija u Dubravici]] * [[Džamija u Vozućoj]] ==Zenica== Na području grada [[Zenica]] nalazi se 79 džamija koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Zenica, [[Zeničko muftijstvo]].<ref>{{cite web |title=DŽEMATI – MIZZenica |url=https://mizzenica.ba/medzlis/dzemati/ |publisher=Medžlis Islamske zajednice Zenica |access-date=3. 5. 2024 |date=8. 10. 2015}}</ref> {| class="wikitable" ! Naziv !! Mjesto !! Koordinate !! Izgrađena !!width="300px"| Napomene |- | Džamija Al-Amin || [[Donji Čajdraš]] ||| {{coord|44.189379|17.873279}} || 2011. || |- | Džamija Arnauti || [[Arnauti (Zenica)|Arnauti]] ||| {{coord|44.201032|18.055513}} || 1982. || Rekonstruisana i obnovljena 2002–2008. |- | Džamija Babići || [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.329492|17.844119}} || 1974. || |- | Babinska džamija || [[Drugavci]] || {{coord|44.238225|18.007640}} || 1961. || Srušena 2012, nova izgrađena 2014. |- | [[Bijela džamija (Novo Radakovo)|Bijela džamija Radakovo]]|| [[Zenica]] – Novo Radakovo || {{coord|44.194471|17.932173}} || 2008. || |- | Bijela džamija || [[Putovići]] || {{coord|44.161018|17.972007}} || 2001. || |- | Džamija Bistrica || [[Bistrica (Zenica)|Bistrica]] || {{coord|44.357212|17.902318}} || 1976. || |- | [[Džamija Blatuša]] || [[Zenica]] – Blatuša || {{coord|44.210489|17.914955}} || 2000. || |- | [[Džamija Bosna]] || [[Zenica]] – Bilino Polje || {{coord|44.207197|17.908235}} || 2014. || |- | Džamija Briznik || [[Briznik]] || {{coord|44.204029|18.031723}} || 2012. || |- | [[Džamija Broda]]<br>(Džamija Mala Broda) | [[Zenica]] – Mala Broda || {{coord|44.195022|17.892446}} || 2008. || Mesdžid sagrađen 1995. na mjestu današnje džamije |- | Džamija na Dobriljenu || [[Dobriljevo]] || {{coord|44.177014|17.880579}} || 1972. || |- | Džamija Donja Gračanica<br>(Gračanička džamija) || [[Donja Gračanica (Zenica)|Donja Gračanica]] || {{coord|44.233363|17.909746}} || 1980. || |- | Džamija Donja Vraca<br>(Vratačka džamija) || [[Donja Vraca]] || {{coord|44.256986|17.892382}} || 1969. || |- | Džamija Drivuša || [[Drivuša]]|| {{coord|44.175086|17.970703}} || 2016. || |- | [[Ensar džamija]] || [[Zenica]] – Babina Rijeka || {{coord|44.20147|17.92516}} || 1998. || |- | Džamija Gladovići || [[Gladovići (Zenica)|Gladovići]] || {{coord|44.300834|17.932615}} || 1966. || |- | Džamija Gnjusi || [[Gnjusi (Zenica)|Gnjusi]] || {{coord|44.180626|17.947390}} || 1984. || |- | Gorička džamija || [[Gorica (Zenica)|Gorica]] || {{coord|44.151596|17.970571}} || 1986. || |- | Džamija Gornja Mahala || [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.331959|17.846798}} || 1970. || |- | Džamija Gornja Zenica || [[Gornja Zenica]] || {{coord|44.175151|17.908901}} || 1971. || |- | Džamija Gradišće || [[Gradišće (Zenica)|Gradišće]] || {{coord|44.240277|17.876565}} || 1937. || |- | Džamija Grm || [[Grm (Zenica)|Grm]] || {{coord|44.201439|17.870917}} || 2002. || |- | [[Jalijska džamija]] || [[Zenica]] – Jalija || {{coord|44.19854|17.91751}} || 1600. || Obnavljana 1966, 1999. i 2014. |- | Džamija Jastrebac || [[Jastrebac (Zenica)|Jastrebac]] || {{coord|44.344334|17.829245}} || 1990. || |- | Džamija Kasapovići || [[Kasapovići (Zenica)|Kasapovići]] || {{coord|44.223916|17.971034}} || 2005. || |- | Džamija Klopče || [[Zenica]] – Klopče || {{coord|44.196729|17.954923}} || 1977. || |- | [[Kočevska džamija]] || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.19964|17.90769}} || 1557. (stara džamija) || Nova džamija izgrađena 1990. |- | Džamija Kolići || [[Kolići]] || {{coord|44.361382|17.892621}} || 1989. || |- | Džamija Koprivna || [[Koprivna (Zenica)|Koprivna]] || {{coord|44.288774|17.920989}} || 2003. || |- | Džamija Kozarci || [[Kozarci]] || {{coord|44.214568|17.863248}} || 1996. || |- | Džamija Lašva || [[Lašva (Zenica)|Lašva]] || {{coord|44.125481|17.942984}} || 1996. || |- | Džamija Lokvine || [[Lokvine]] || {{coord|44.204681|17.853771}} || 1935. || |- | Džamija Lokvine–Luke<br>(Centralna džamija Lokvine) || [[Lokvine]] || {{coord|44.205127|17.857308}} || 2009. || |- | Džamija Lukovo Polje || [[Zenica]] – Lukovo Polje|| {{coord|44.190436|17.945205}} || 2004. || |- | Malezijska džamija<br>(As-Sahabah) || [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.329646|17.858906}} || 2010. || |- | Džamija Moščanica || [[Mošćanica]] || {{coord|44.166236|18.017356}} || 2007. || |- | Nemilska džamija || [[Nemila]] || {{coord|44.330932|17.912272}} || 1938. || |- |Nova džamija Nemila |[[Nemila]] |{{coord|44.328953|17.912280}} |2024. |U sklopu džamije nalazi se Islamski centar Nemila. |- | Džamija Nur || Zenica - Perin Han (Nur Han) || {{coord|44.187083|17.963626}} || 2004. || |- | Džamija Obrenovci || [[Obrenovci]] || {{coord|44.216029|17.857352}} || 2001. || |- | [[Orahovička džamija]]<br>(Džamija Kovačevići) || [[Nemila]] - [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.330543|17.852370}} || 1936. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Renovirana 1979.<br>Ne koristi se od 2010. |- | Džamija Orahovička rijeka || [[Nemila]] || {{coord|44.333530|17.895731}} || 2010. || |- | [[Osman-agina džamija]]<br>(Janjička džamija) || [[Janjići (Zenica)|Janjići]] || {{coord|44.155180|17.961679}} || 1626. || |- | [[Osman-čelebijina džamija (Zenica)|Osman-čelebijina džamija]]<br>(Potočka džamija) || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.19798|17.90972}} || krajem 15. stoljeća || Obnovljena 2004. sa istim izgledom |- | Džamija Pehare || [[Zenica]] – Pehare || {{coord|44.220221|17.916402}} || 2004. || |- | Džamija Pepelari || [[Pepelari]] || {{coord|44.303912|18.037665}} || 1976. || |- | Džamija Peševići || [[Peševići]] || {{coord|44.233457|17.970274}} || 1980. || |- | Džamija Poca || [[Poca]] || {{coord|44.233668|17.984860}} || 2012. || |- | Džamija Pojske || [[Pojske]] || {{coord|44.243472|17.820398}} || 1967. || |- | Džamija Poljice || Zenica - Poljice|| {{coord|44.186720|17.946076}} || 1997. || |- | Džamija Ponirak || [[Ponirak]] || {{coord|44.279723|17.912899}} || 1986. || |- | Džamija Pridražići || [[Tetovo (Zenica)|Tetovo]] – Pridražići|| {{coord|44.239849|17.889735}} || 2012. || |- | Džamija Puhovac || [[Puhovac (Zenica)|Puhovac]] || {{coord|44.214114|18.049349}} || 2000. || |- | Džamija Radinovići || [[Radinovići (Zenica)|Radinovići]] || {{coord|44.225606|18.065327}} || 1968. || |- | [[Džamija Safija]] || [[Zenica]] – Brist || {{coord|44.20387|17.90102}} || 2016. || |- | [[Sejmenska džamija (Zenica)|Sejmenska džamija]] || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.195978|17.916883}} || početkom 16. stoljeća || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' Obnavljana 1976. i 2002. |- | Džamija Seoci || [[Vrhpolje (Zenica)|Vrhpolje]] || {{coord|44.233441|18.047149}} || nepoznato || |- | Džamija Smajići || [[Smajići]] || {{coord|44.351068|17.882562}} || 2003. || |- | Džamija Stara Nemila || [[Nemila]] || {{coord|44.330312|17.919708}} || 1998. || |- | Džamija Starina || [[Starina]] || {{coord|44.367888|17.914483}} || 1962. || Nova džamija izgrađena 2009. |- | Džamija Stranjani || [[Stranjani]] || {{coord|44.230980|17.837861}} || 1934. || |- | [[Sultan Ahmedova džamija (Zenica)|Sultan Ahmedova džamija]]<br>(Čaršijska džamija) || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.199360|17.912719}} || prije 1506. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Obnavljana 1506, 1872, 1914, 1986–1987, te 1996.<br>Rekonstruisana 2011–2015. |- | [[Džamija sultana Mehmeda II el-Fatiha]]<br>(Vrandučka džamija) || [[Vranduk (Zenica)|Vranduk]] || {{coord|44.291775|17.904241}} || 1460. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' kao dio graditeljske cjeline [[Tvrđava Vranduk|starog grada Vranduka]] |- | Džamija Šehida<br>(Ričička džamija) || [[Zenica]] – Ričice || {{coord|44.222395|17.919602}} || 2004. || |- | Džamija Šehidi Vrselja || [[Pojske]] || {{coord|44.248544|17.825008}} || 1989. || Rekonstruisana 2005. |- | Džamija Šerići || [[Šerići (Zenica)|Šerići]] || {{coord|44.357719|17.814057}} || 2003. || |- | Džamija Talami || [[Zenica]] – Crkvice || {{coord|44.208761|17.930093}} || 1981. || |- | Džamija Tetovo || [[Tetovo (Zenica)|Tetovo]]|| {{coord|44.229599|17.886636}} || 1964. || |- | Džamija Tišina || [[Tišina (Zenica)|Tišina]] || {{coord|44.165385|17.983663}} || 1971. || |- | Džamija Topčić Polje || [[Topčić Polje]] || {{coord|44.356247|17.932083}} || 1974. || |- | Džamija Trešnjeva Glava || [[Trešnjeva Glava]] || {{coord|44.258236|18.023552}} || 2009. || |- | [[Džamija Trgovišće]] || [[Zenica]] – Trgovišće || {{coord|44.190350|17.908080}} || 2007. || |- | Džamija Vakifa || [[Gornja Gračanica]] – Čekote || {{coord|44.267609|17.957595}} || 1936. || |- | Džamija Varda || [[Briznik]] || {{coord|44.211665|18.028622}} || 1986. || |- | Džamija Varošište || [[Ponirak]] || {{coord|44.281643|17.915326}} || 2017. || |- | Džamija Vukotići || [[Nemila]] – [[Vukotići (Zenica)|Vukotići]] || {{coord|44.341093|17.821088}} || 1990. || |- | Džamija Zahići || [[Zahići]] || {{coord|44.241924|18.050058}} || 2007. || |- | Džamija Zapoda || [[Tetovo (Zenica)|Tetovo]] – [[Gradišće (Zenica)|Gradišće]] || {{coord|44.241312|17.884894}} || 2005. || |} ==Zvornik== * [[Hadžijina džamija]] ([[Kula Grad]]) * [[Džamija Begsuja]] ([[Zvornik]]) * [[Džamija Divič]] ([[Divič]]) * [[Džamija Donja Kamenica]] ([[Donja Kamenica (Zvornik)|Donja Kamenica]]) * [[Džamija Drinjača]] ([[Drinjača (Zvornik)|Drinjača]]) * [[Džamija Dugi Dio]] ([[Dugi Dio]]) * [[Džamija Đulići]] ([[Đulići (Zvornik)|Đulići]]) * [[Džamija Glumina]] ([[Glumina (Zvornik)|Glumina]]) * [[Džamija Gornja Kamenica]] ([[Gornja Kamenica (Zvornik)|Gornja Kamenica]]) * [[Džamija Gornji Šepak]] ([[Gornji Šepak]]) * [[Džamija Grbavci]] ([[Grbavci Donji]]) * [[Džamija Hasići]] ([[Snagovo]]) * [[Džamija Jošanica]] ([[Jošanica (Zvornik)|Jošanica]]) * [[Džamija Karakaj]] ([[Karakaj]]) * [[Džamija Klisa]] ([[Klisa (Zvornik)|Klisa]]) * [[Džamija Križevići]] ([[Križevići]]) * [[Džamija Kula Grad]] ([[Kula Grad]]) * [[Džamija Kušlat]] ([[Paljevići]]) * [[Džamija Lupe]] ([[Kučić Kula]]) * [[Džamija Novo Selo]] ([[Novo Selo (Zvornik)|Novo Selo]]) * [[Džamija Redžići]] ([[Glodi]]) * [[Džamija Skočić]] ([[Skočić]]) * [[Džamija Snagovo]] ([[Gornje Snagovo]]) * [[Džamija Sultanovići]] ([[Sultanovići (Zvornik)|Sultanovići]]) * [[Džamija Zamlaz]] ([[Zvornik]]) * [[Mehmed Čelebijina džamija u Kozluku|Mehmed Čelebijina džamija]] ([[Kozluk]]) * [[Riječka džamija]] ([[Zvornik]]) ==Žepče== * [[Gornjomahalska džamija]] * [[Priječka džamija]] * [[Stara džamija (Žepče)]] * [[Ferhatpašina džamija (Žepče)]] (napravljena 1568) * [[Trzanska džamija|Alibegova džamija]] (obnovljena 2017) == Kulturne baštine Bosne i Hercegovine == Spisak [[džamija]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] izgrađenih od [[15. vijek]]a do danas zaštićenih kao spomenici kulturne baštine Bosne i Hercegovine: * [[Aladža džamija]], [[Foča (Republika Srpska)|Foča]] * [[Alaudinova (Šadrvanska) džamija]], [[Visoko]] * [[Arnaudija džamija (Banja Luka)|Arnaudija džamija]], [[Banja Luka]] * [[Azizija džamija (Šamac)|Azizija džamija]], [[Šamac]] * [[Gazi Husrev-begova džamija|Begova džamija]], [[Sarajevo]] * [[Careva džamija (Sarajevo)]], [[Sarajevo]] * [[Balaguša džamija|Čaršijska džamija,]] [[Livno]] * [[Čaršijska džamija u Konjicu]], [[Konjic]] * [[Čaršijska džamija u Tomislavgradu|Čaršijska džamija]], [[Tomislavgrad]] * [[Čelebića džamija u Donjoj Bijenji]], [[Nevesinje]] * [[Dizdareva džamija]], [[Jajce]] * [[Džamija u Umoljanima]], [[Trnovo (Federacija Bosne i Hercegovine)|Trnovo (FBiH)]] * [[Džamija Esme sultanije]], [[Jajce]] * [[Ferhadija džamija (Banja Luka)|Ferhat-pašina džamija]] (Ferhadija), [[Banja Luka]] * [[Fethija džamija (Bihać)]], [[Bihać]] * [[Husejnija džamija]], [[Gradačac]] * [[Karađoz-begova džamija]], [[Mostar]] * [[Ljubovića džamija u Odžaku (Nevesinje)]], [[Nevesinje]] * [[Jeni džamija]], [[Travnik]] * [[Jusuf-pašina "Kuršumlija" džamija]], [[Maglaj]] * [[Musa-pašina džamija (Nova Kasaba)]], [[Milići]] * [[Osman-pašina džamija]], [[Trebinje]] * [[Repovačka džamija]], [[Konjic]] * [[Sejmenska džamija (Zenica)]] * [[Stara drvena džamija u Tuholju]], Kladanj * [[Sultan Sulejmanova džamija (Blagaj)]], [[Mostar]] * [[Sultan Selimova džamija]], [[Knežina]], [[Sokolac]] * [[Šarena džamija (Travnik)|Šarena džamija]] (Sulejmanija), [[Travnik]] * [[Šišman Ibrahim-pašina džamija]], [[Počitelj]] * [[Tabačka džamija u Visokom]], [[Visoko]] - Restaurirana, drveni minaret * [[Veli-dedina džamija]], [[Stolac]] == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [http://www.islamskazajednica.ba Zvanični sajt Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini] {{Spisak džamija u Evropi}} [[Kategorija:Spiskovi|Džamija]] [[Kategorija:Džamije u Bosni i Hercegovini|*]] [[Kategorija:Spiskovi džamija po državama|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Džamije u Evropi]] [[Kategorija:Spisak religijskih objekata u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Spiskovi vezani za Bosnu i Hercegovinu|Džamije u Bosni i Hercegovini]] ccq26o78t6h8mo5r8rejl2eqfyk0zt5 3669685 3669672 2024-11-25T20:24:59Z Semso98 54573 /* Bratunac */ 3669685 wikitext text/x-wiki Ovo je spisak svih [[džamija]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]], sortiranih po općinama i pripadajućim medžlisima [[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini|Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini]], kako postojećih, tako i onih, kojih više nema. == Banovići == Na području općine [[Banovići]] nalazi se 14 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Banovići, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://mizbanovici.ba/dzemati/|title=Džemati|website=Medžlis Banovići|language=bs-BA|access-date=7. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Banovići |[[Banovići]] – Centar |{{coord|44.406340|18.525319}} |1992. |U sklopu kompleksa Islamske zajednice Banovići |- |Džamija Banovići Selo – centar |[[Banovići Selo]] |{{coord|44.403856|18.446706}} |1984. |Srušena stara džamija 1952. |- |Džamija Brezovača |[[Ćatići (Banovići)|Ćatići]] |{{coord|44.353458|18.407866}} |1891. |Nova džamija svečano otvorena 2022.<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvotz.ba/banovici-otvorena-dzamija-u-dzematu-brezovaca/|title=Banovići: Otvorena džamija u džematu Brezovača|last=AĐ|date=22. 6. 2022|website=Muftijstvo tuzlansko|language=bs-BA|access-date=20. 5. 2024}}</ref> |- |Gradska džamija |[[Banovići]] |{{coord|44.406329|18.527516}} |1939. |Srušena stara džamija 1953, džemat ponovo formiran 1992. |- |Džamija Grivice |[[Grivice]] |{{coord|44.423408|18.502409}} |1990. | |- |Džamija Mrdići |[[Grivice]] – Mrdići |{{coord|44.440886|18.505182}} |1999. | |- |Džamija Omazići |[[Omazići]] |{{coord|44.429001|18.544154}} |1975. | |- |Džamija Pribitkovići |[[Pribitkovići]] |{{coord|44.423788|18.415437}} |2006. | |- |Džamija Podgorje |[[Podgorje (Banovići)|Podgorje]] |{{coord|44.404232|18.495278}} |1989. | |- |Džamija Repnik<br>(Džamija Hrvati) |[[Repnik]] |{{coord|44.392352|18.537042}} |1970. | |- |Džamija Šeherzana |[[Seona (Banovići)|Seona]] |{{coord|44.441151|18.369178}} |1950. stara džamija |Nova džamija izgrađena 2007. |- |Džamija Tulovići-Brigići |[[Tulovići]] |{{coord|44.432518|18.479176}} |2004. | |- |Džamija Tulovići |[[Tulovići]] |{{coord|44.434750 |18.484150}} |2000. | |- |Džamija Treštenica |[[Treštenica Donja|Treštenica]] |{{coord|44.437093|18.459374}} |1939. |Obnovljena 2022. |} ==Banja Luka== Na području općine [[Banja Luka]] nalazi se 16 džamija, koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Banja Luka, [[Banjalučko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://medzlis-bl.ba/dzamije/|title=DŽAMIJE {{!}} Medžlis Islamske zajednice Banja Luka|language=en-US|access-date=7. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" ! Naziv !! Mjesto !! Koordinate !! Izgrađena !!width="300px"| Napomene |- | [[Arnaudija džamija (Banja Luka)|Arnaudija]]<br>(Džamija Hasana defterdara ili Defterdarija) || [[Banja Luka]] – Bulevar || {{coord|44.769996|17.181940}} || 1594. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 7. maja 1993, obnovljena 2017–2024. |- | [[Behram-efendijina džamija]]<br>(Behrem-begova džamija) || [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.736277|17.158244}} || 1560. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 26. maja 1993, obnovljena 2005. |- | [[Ferhadija džamija (Banja Luka)|Ferhad-pašina džamija]]<br>(Ferhadija) || [[Banja Luka]] – Bulevar || {{coord|44.767418|17.187272}} || 1579. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 7. maja 1993, obnovljena 2001–2016. |- | [[Gazanferija džamija]]<br>(Gazanfer-begova džamija) || [[Banja Luka]] – [[Obilićevo]] || {{coord|44.762718|17.188797}} || krajem 16. stoljeća || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 4. jula 1993, obnovljena 2016. |- | [[Grapska džamija]]<br>(Hadži-Begzadova džamija) || [[Banja Luka]] – [[Srpske Toplice]] || {{coord|44.749651|17.154902}} || 1528. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 14. jula 1993, obnovljena 2008. |- | [[Hadži Kurd džamija]]<br>(Hadži-Kurtova džamija) || [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.736470|17.155312}} || 17. stoljeće || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 14. jula 1993, obnovljena 2009. |- | [[Hadži Mustaj-paše Sokolovića džamija]]|| [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.739617|17.156727}} || 1570. || Srušena 14. jula 1993. |- | [[Hadži Omerova džamija]]<br>(Dolačka džamija) || [[Banja Luka]] – Centar || {{coord|44.767219|17.193868}} || 1686. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 3. septembra 1993, obnovljena 2007. |- | [[Jama džamija]]<br>(Sofi Mehmed-pašina džamija) || [[Banja Luka]] – [[Srpske Toplice]] || {{coord|44.750491|17.161376}} || 1554. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 4. jula 1993, obnovljena 2001–2006. |- | [[Mehdi-bega Imamovića džamija]]<br>(Mahdibegija ili Hisečka džamija) || [[Banja Luka]] – Kočićev Vijenac || {{coord|44.756284|17.177237}} || 1630. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 4. jula 1993, obnovljena 2000. |- | [[Potočka džamija (Banja Luka)|Potočka džamija]]<br>(Hadži-Pervizova džamija) || [[Banja Luka]] – [[Obilićevo]] || {{coord|44.758373|17.189786}} || 1630. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 6. septembra 1993, obnovljena 2011. |- | [[Potpećinska džamija]]<br>(Sefer-begova džamija) || [[Banja Luka]] – Bulevar || {{coord|44.765797|17.178027}} || 1618. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 9. aprila 1993, obnovljena 2004. |- | [[Stupnička džamija]]<br>(Džamija hadži Saliha) || [[Banja Luka]] – [[Stupnica (Banja Luka)|Stupnica]]|| {{coord|44.758845|17.184234}} || 1595. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 9. septembra 1993, obnovljena 2008. |- | [[Talih džamija]]<br>(Hadži Osmanbega džamija) || [[Banja Luka]] – Pobrđe || {{coord|44.770014|17.178961}} || 1580. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 8. septembra 1993, obnovljena. |- | [[Tulekova džamija]]<br>(Hadži-Zulfikarova džamija) || [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.738593|17.154118}} || 1760. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 17. maja 1993, obnovljena 2003–2007. |- | [[Vrbanjska džamija]] || [[Banja Luka]] – [[Vrbanja (Banja Luka)|Vrbanja]] || {{coord|44.764052|17.247276}} || 17. stoljeće || Srušena 11. maja 1993, obnovljena 2003. |} ===Džamije u historiji=== * [[Sitarska džamija]] (prenesena u 19. vijeku u Bronzani Majdan) * [[Herića džamija]] (srušena 1918)<ref name="Kubad">{{cite web|url=https://senzor.ba/kubad-agina-dzamija-u-tabacima-dzamija-na-stijeni/|title=Kubad-agina džamija u Tabacima: Džamija na stijeni|access-date=9. 11. 2023}}</ref> * [[Tabačka džamija]] (srušena 1919)<ref name="Kubad" /> * [[Kalenderija džamija]] (srušena 1923) * [[Džamija Mehmeda Trećeg]] (srušena)<ref>{{cite web|url=https://mojinfo.ba/banjaluka-da-li-ste-znali-da-se-u-kastelu-nalazila-dzamija/|title=Banjaluka: Da li ste znali da se u Kastelu nalazila džamija?|access-date=9. 11. 2023}}</ref> * [[Pašića džamija]] (srušena 1924)<ref name="Kubad" /> *[[Džafer-agina džamija]] (srušena 1928)<ref name="Kubad" /> * [[Apardi-pašina džamija]] (srušena 1928)<ref name="Kubad" /> * [[Kubad-agina džamija]] (srušena 1930)<ref name="Kubad" /> * [[Sijamija džamija]] (Šehova džamija, srušena 1931)<ref>{{cite web|url=https://stav.ba/vijest/stanivukovic-gradi-novi-palas-na-temeljima-sijamija-dzamije-vakuf-je-za-gradnju-tog-hotela-vracao-kredit-20-godina/17382|title=Stanivuković gradi novi „Palas“ na temeljima Sijamija džamije; vakuf je za gradnju tog hotela vraćao kredit 20 godina|access-date=9. 11. 2023}}</ref> * [[Džamija na Ilidži]] (Mahmut čelebi džamija, srušena 1950) * [[Careva džamija (Banja Luka)|Careva džamija]] (srušena 1957) * [[Musala (Banja Luka)|Musala]] (srušena 1957) * [[Osman-šahova džamija]] (srušena 1959) ==Berkovići== Na području općine Berkovići nalazi se jedna džamija, koja pripada Medžlisu Islamske zajednice Stolac, [[Mostarsko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/component/content/article?id=14703:u-dabrici-otvorena-obnovljena-sefer-begova-dzamija|title=U Dabrici otvorena obnovljena džamija Sefer-age Begovića|last=administrator|date=9. 7. 2012|website=Islamska zajednica|language=bs-ba|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Sefer-age Begovića]]<br>(Džamija u Dabrici) |[[Dabrica]] |{{coord|43.167409|18.003256}} |1610–1611. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnovljena 2012. |} ==Bihać== Na području općine Bihać nalazi se 36 džamija, koje pripadaju Medžlisu Islamske Zajednice Bihać, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/index.php/adresar/muftijstva/muftijstvo-bihacko/215-adresar/medlisi/8001-medlis-iz-biha|title=Medžlis IZ Bihać|date=11. 1. 2010|website=Islamska zajednica|language=bs-ba|access-date=10. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Bajrići |[[Bajrići (Bihać)|Bajrići]] |{{coord|44.877373|15.881906}} | | |- |Džamija Bakšaiš |[[Bihać]] – Bakšaiš |{{coord|44.825833|15.867244}} | | |- |Džamija Brekovica |[[Brekovica]] |{{coord|44.881794|15.888265}} | | |- |Džamija Čavkići |[[Bihać]] – Čavkići |{{coord|44.840087|15.890898}} | | |- |Džamija Čekrlije |[[Bihać]] – Čekrlije |{{coord|44.820039|15.915831}} | | |- |Džamija Ćukovi |[[Ćukovi]] |{{coord|44.660931|16.063162}} | | |- |Džamija Duljci |[[Orašac (Bihać)|Orašac]] – Duljci |{{coord|44.652576|16.069849}} | | |- |[[Fethija džamija (Bihać)|Džamija Fethija]] |[[Bihać]] – Centar |{{coord|44.816099|15.869942}} |1266. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Gata |[[Bihać]] – Gata |{{coord|44.916941|15.818562}} | | |- |Džamija Golubić |[[Bihać]] – Golubić |{{coord|44.787010|15.922658}} | |Džamija je srušena, obnovljena |- |[[Džamija Ić-Hisar]]<br>(Harmanska džamija) |[[Bihać]] – Harmani |{{coord|44.813312|15.867171}} |1797. |Obnovljena 1967. i 2002. |- |Hatinačka džamija |[[Bihać]] – Hatinac |{{coord|44.820055|15.873314}} | | |- |Džamija Izačić |[[Izačić]] |{{coord|44.871679|15.781322}} | | |- |Džamija Ribić - Orljani |[[Jezero (Bihać)|Jezero]] |{{coord|44.808265|15.887233}} | | |- |Džamija Kamenica-Muslići |[[Bihać]] – Kamenica |{{coord|44.850433|15.818740}} | | |- |Džamija Klisa |[[Klisa (Bihać)|Klisa]] |{{coord|44.589677|16.071182}} | | |- |Klokotska džamija |[[Klokot (Bihać)|Klokot]] |{{coord|44.835665|15.810452}} | | |- |Sultan Ahmedova džamija (Bihać) |[[Kulen Vakuf]] |{{coord|44.561181|16.088942}} | | |- |Džamija Mala Peć |[[Mala Peća]] |{{coord|44.912619|15.785560}} | | |- |Džamija Mali Lug |[[Bihać]] – Mali Lug |{{coord|44.825000|15.889204}} | | |- |Džamija Orašac |[[Orašac (Bihać)|Orašac]] |{{coord|44.627756|16.071724}} | | |- |Džamija Papari |[[Papari]] |{{coord|44.847755|15.801420}} | | |- |Džamija Pokoj |[[Bihać]] – Pokoj |{{coord|44.854434|15.878524}} | | |- |Džamija Prekounje |[[Bihać]] – Gornje Prekounje |{{coord|44.814961|15.878781}} | | |- |Džamija Pritoka |[[Pritoka (Bihać)|Pritoka]] |{{coord|44.791169|15.927280}} | | |- |Džamija Ribić |[[Bihać]] – Ribić |{{coord|44.808429|15.886896}} | | |- |Džamija Ripač |[[Ripač]] |{{coord|44.763801|15.955839}} | | |- |Džamija Ružica |[[Bihać]] – Ružica |{{coord|44.813544|15.897994}} | | |- |Džamija Sokolac |[[Bihać]] – Sokolac |{{coord|44.787174|15.896484}} | |Srušena tokom rata, ponovo otvorena 31. jula 2000. |- |Džamija Spahići |[[Spahići (Bihać)|Spahići]] |{{coord|44.878755|15.908866}} | | |- |Džamija Gornji Srbljani |[[Srbljani]] |{{coord|44.897840|15.948224}} | | |- |Džamija Turija–Vrsta |[[Turija (Bihać)|Turija]]–[[Vrsta (Bihać)|Vrsta]] |{{coord|44.885348|15.830033}} | | |- |Džamija "Ebu Bekra" Veliki Lug |[[Bihać]] – Veliki Lug |{{coord|44.836471|15.875866}} | | |- |Džamija Vikići |[[Vikići]] |{{coord|44.893301|15.786210}} | | |- |Džamija Vinica |[[Bihać]] – Vinica |{{coord|44.823271|15.904913}} | | |- |Džamija Veliko Založje |[[Bihać]] – Veliko Založje |{{coord|44.829741|15.911353}} | | |} ==Bijeljina== Na području općine [[Bijeljina]] nalazi se 10 džamija (6 aktivnih), u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Bijeljina, [[Tuzlansko muftijstvo]]. {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Ahmed-age Krpića džamija]] |[[Bijeljina]] |{{coord|44.751816|19.219200}} |krajem 18. stoljeća |Srušena 13. marta 1993, obnovljena, svečano otvorenje 21. jula 2024. |- |[[Ahmed-bega Salihbegovića džamija]] |[[Bijeljina]] |{{coord|44.760542|19.217728}} |1875/76. |Minirana i srušena 13. marta 1993, u fazi obnove |- |[[Atik džamija]]<br>(Sultan Sulejmanova, Stara ili Carska džamija) |[[Bijeljina]] |{{coord|44.756707|19.217102}} |između 1520. i 1566. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 13. marta 1993, obnovljena 2002–2014. |- |Džedid džamija<br>(Atik džamija) |[[Janja]] |{{coord|44.666180|19.234809}} | | |- |Preljubovića Dašnica džamija |[[Bijeljina]] |{{coord|44.760272|19.212898}} |1905. |Srušena 13. marta 1993, u fazi obnove |- |Palutinska džamija |[[Janja]] |{{coord|44.667060|19.246786}} | | |} ===Džamije u historiji=== * Mehmed Salih Vedžihi pašina (Janjica džamija; izgrađena 1836-1838, srušena 1960-ih, dimenzije 18x10m) ==Bileća== Na području općine [[Bileća]] nalaze se 4 džamije, koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Bileća, [[Mostarsko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvo-mostarsko.ba/index.php/bileca|title=Medžlis Islamske zajednice Bileća|last=Urednik|date=21. 2. 2019|website=Muftijstvo Mostarsko|language=bs-ba|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Avdića džamija u Planoj|Avdića džamija]] |[[Plana (Bileća)|Plana]] |{{coord|42.961602|18.403643}} |1617. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena tri puta i obnovljena 1795, 1964, 2013. |- |Bajramovića džamija |[[Orahovice (Bileća)|Orahovice]] |{{coord|43.010879|18.358979}} |1934. | |- |[[Careva džamija (Bileća)|Careva džamija]]<br>(Gradska ili Obradovića džamija) |[[Bileća]] |{{coord|42.879808|18.430442}} |1895. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnovljena 2011. |- |[[Džamija Hasan-paše Predojevića]] |[[Bileća]] |{{coord|42.877409|18.419886}} |1572. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Obnovljena 1906, srušena 1941, nije više obnavljana. |} ==Bosanska Krupa== Na području općine [[Bosanska Krupa]] nalaze se 24 džamije, u sklopu Medžlisa islamske zajednice Bosanska Krupa, [[Bihaćko muftijstvo|Bihaćko Muftijstvo]].<ref name="Muftijstvo bihaćko">{{Cite web |url=http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-bihacko |title=Muftijstvo bihaćko |work=[[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini]] |access-date=14. 2. 2017 |archive-date=2. 5. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170502164021/http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-bihacko |url-status=dead }}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Arapuša |[[Arapuša]] |{{coord|44.879110|16.258509}} | | |- |Džamija Baštra |[[Baštra]] |{{coord|44.994151|16.158153}} | | |- |Džamija Bešići |[[Bosanska Otoka]] |{{coord|44.958110|16.176181}} | | |- |Gradska džamija Bosanska Otoka |[[Bosanska Otoka]] |{{coord|44.957566|16.179232}} | | |- |Džamija Dijelovi |[[Jezerski]] |{{coord|44.981983|16.085641}} | | |- |Džamija Hafizovići |[[Jezerski]] – Hafizovići |{{coord|44.990796|16.099579}} | | |- |Džamija Stari Grad |[[Jezerski]] |{{coord|44.978333|16.099310}} | | |- |[[Tvrđava Jezerski|Džamija u starom gradu Jezerskom]] |[[Jezerski]] |{{coord|44.979034|16.098611}} |19. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>kao dio graditeljske cjeline [[Tvrđava Jezerski|stari grad Jezerski]] |- |Džamija Krčana |[[Bosanska Krupa]] – Krčana |{{coord|44.891122|16.138986}} | | |- |Gradska džamija Bosanska Krupa |[[Bosanska Krupa]] |{{coord|44.884973|16.156362}} | | |- |Gradska džamija Krupa II Centar |[[Bosanska Krupa]] |{{coord|44.886845|16.148628}} |2004. | |- |Džamija Krušnica |[[Bosanska Krupa]] |{{coord|44.880257|16.166806}} | | |- |Džamija Ljusina |[[Ljusina]] |{{coord|44.939731|16.151667}} | | |- |Džamija Mahmić Most |[[Mahmić Selo]] |{{coord|45.026093|16.072222}} | | |- |Džamija Mahmić Selo |[[Mahmić Selo]] |{{coord|44.996406|16.062997}} | | |- |Džamija Mali Badić |[[Mali Badić]] |{{coord|44.898962|16.213599}} | | |- |Džamija Muslimanska Jasenica |[[Jasenica (Bosanska Krupa)|Jasenica]] |{{coord|44.834144|16.257821}} | | |- |Džamija Oraščani |[[Pištaline]] – Oraščani |{{coord|44.957443|16.071345}} | | |- |Džamija Ostrožnica |[[Ostrožnica]] |{{coord|44.886331|16.181869}} | | |- |Džamija Selimovo brdo |[[Mahmić Selo]] |{{coord|45.000642|16.061396}} |1997. | |- |Džamija Šabići |[[Veliki Badić]] – Šabići |{{coord|44.920050|16.179966}} | | |- |Džamija Tromeđa |[[Mahmić Selo]] |{{coord|44.978475|16.049129}} |2004. | |- |Džamija Mustelji |[[Veliki Badić]] – Mustelji |{{coord|44.907885|16.196466}} | | |- |Džamija Veliki Dubovik |[[Veliki Dubovik (Bosanska Krupa)|Veliki Dubovik]] |{{coord|44.845264|16.290520}} | | |- |Džamija Voloder |[[Voloder (Bosanska Krupa)|Voloder]] |{{coord|44.962367|16.176668}} | | |} ==Bosanski Petrovac== Na području općine [[Bosanski Petrovac]], nalazi se 5 džamija, u sklopu medžlisa Islamske zajednice Bosanski Petrovac, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvobihacko.ba/medzlisi-muftijstva-bihackog/|title=Medžlisi Muftijstva bihaćkog – Muftijstvo bihaćko|last=admin|date=12. 8. 2022|language=en-US|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Bjelaj |[[Bjelaj]] |{{coord|44.584582|16.193853}} | | |- |Džamija Donji Bišćani |[[Bosanski Petrovac]] |{{coord|44.547280|16.364578}} | | |- |Gradska džamija |[[Bosanski Petrovac]] |{{coord|44.554044|16.368780}} |2003. |Obnovljena 2010. |- |Džamija Rašinovac |[[Rašinovac]] |{{coord|44.573801|16.353622}} | | |- |Džamija Srednji Bišćani |[[Bosanski Petrovac]] |{{coord|44.550322|16.364202}} | | |} ==Bratunac== Na području općine [[Bratunac]] nalazi se 8 džamija (aktivnih 6 džemata), koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Bratunac, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvotz.ba/miz-bratunac-obiljezen-dan-dzamija/|title=MIZ Bratunac: Obilježen Dan džamija|last=AĐ|date=8. 5. 2024|website=Muftijstvo tuzlansko|language=bs-BA|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Čaršijska džamija |[[Bratunac]] |{{coord|44.185956|19.332791}} | | |- |Džamija Glogova |[[Glogova (Bratunac)|Glogova]] |{{coord|44.209267|19.264072}} | | |- |Džamija Hrnčići |[[Hrnčići]] |{{coord|44.231476|19.135943}} | | |- |Džamija Jagodnja–Joševa |[[Jagodnja (Bratunac)|Jagodnja]] - [[Joševa (Bratunac)|Joševa]] |{{coord|44.046847|19.508598}} |polovinom 18. stoljeća |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata]], obnovljena 2022. |- |Džamija Konjević Polje |[[Konjevići (Bratunac)|Konjevići]] |{{coord|44.251235|19.109562}} | | |- |Džamija Pobuđe |[[Pobuđe]] |{{coord|44.217762|19.125789}} | | |- |Džamija Zapolje |[[Zapolje (Bratunac)|Zapolje]] |{{coord|44.119707|19.451102}} | |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata]], obnovljena 2023. |} ==Brčko== Na području općine [[Brčko]] nalazi se 27 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Brčko, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvotz.ba/medzlis-islamske-zajednice-brcko/|title=Medžlis Islamske zajednice Brčko|last=AĐ|date=5. 3. 2018|website=Muftijstvo tuzlansko|language=bs-BA|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Azizija džamija (Brčko)|Azizija džamija]] |[[Brezovo Polje (Brčko)|Brezovo Polje]] |{{coord|44.847397|18.955935}} |1862. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Minirana i srušena 21. maja 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena. |- |[[Begova džamija (Brčko)|Begova džamija]] |[[Brezovo Polje (Brčko)|Brezovo Polje]] |{{coord|44.847527|18.951233}} |1750. |Srušena 21. maja 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]<ref>{{Cite web|url=http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1463|title=dzamije.info - Bosanske džamije|date=1. 7. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 5. 2024|archive-date=1. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701212134/http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1463|url-status=bot: unknown}}</ref> |- |[[Bijela džamija (Brčko)|Bijela džamija]]<br>(Džedid džamija) |[[Brčko]] – Kolobara |{{coord|44.879492|18.804179}} |1881. |Srušena 17. jula 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], Obnavljana 1893, 1962 i 2005. |- |Džamija Brka Nova |[[Brka (Brčko)|Brka]] |{{coord|44.829518|18.724607}} |1898/1899. | |- |Brod džamija |[[Brod (Brčko)|Brod]] |{{coord|44.855422|18.765704}} |početkom 19. stoljeća | |- |Džamija Brka Stara |[[Brka (Brčko)|Brka]] |{{coord|44.828613|18.726669}} |krajem 17. stoljeća | |- |Čande džamija |[[Čande]] |{{coord|44.787689|18.680282}} |1930. |Obnovljena i rekonstruisana 1970. i 2004. |- |[[Ćoseti džamija]] |[[Čoseta|Ćoseti]] |{{coord|44.789596|18.669913}} |1963. |Obnovljena 2014. |- |Džamija Dizdaruša |[[Dizdaruša (Brčko)|Dizdaruša]] |{{coord|44.856162|18.803851}} |1991. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena |- |Džamija Gornji Rahić |[[Gornji Rahić]] |{{coord|44.781166|18.692343}} |1747. |Srušena 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 1998. |- |Hadži-Pašina džamija |[[Brčko]] |{{coord|44.877548|18.800044}} |početkom 19. stoljeća |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]<ref>{{Cite web|url=http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1461|title=dzamije.info - Bosanske džamije|date=1. 7. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 5. 2024|archive-date=1. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701222103/http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1461|url-status=bot: unknown}}</ref> |- |Džamija Ivici |[[Ivici (Brčko)|Ivici]] |{{coord|44.875092|18.789174}} |1894. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] |- |Džamija Klanac |[[Brčko]] |{{coord|44.871189|18.799248}} |2010. | |- |Maoča Nova<br>(Nova džamija) |[[Maoča (Brčko)|Maoča]] |{{coord|44.767817|18.656438}} |1937. | |- |Maoča stara<br>(Stara džamija) |[[Maoča (Brčko)|Maoča]] |{{coord|44.764359|18.655393}} |1794. | |- |Nožinagina džamija |[[Maoča (Brčko)|Maoča]] |{{coord|44.764568|18.657321}} |19. stoljeće | |- |Džamija Omerbegovača |[[Omerbegovača]] |{{coord|44.839430|18.791182}} |krajem 19. stoljeća | |- |Džamija Ograđenovac |[[Ograđenovac]] |{{coord|44.791791|18.698803}} |1910. | |- |Džamija Palanka |[[Palanka (Brčko)|Palanka]] |{{coord|44.798669|18.728702}} |1991. (nova džamija) | |- |Džamija Prutače |[[Gornji Rahić]] – Prutače |{{coord|44.779740|18.669715}} |2000. | |- |Džamija Rašljani |[[Rašljani]] |{{coord|44.871189|18.799248}} |1938. | |- |Džamija Rijeke |[[Rijeke (Brčko)|Rijeke]] |{{coord|44.865754|18.796279}} |1990. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 2000. |- |[[Savska (Atik) džamija|Savska džamija]]<br>(Atik ili Carska džamija) |[[Brčko]] – Centar |{{coord|44.879530|18.808562}} |1650. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 17. jula 1992.<ref>{{Cite web|url=http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1462|title=dzamije.info - Bosanske džamije|date=1. 7. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 5. 2024|archive-date=1. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701111745/http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1462|url-status=bot: unknown}}</ref>, obnovljena 2006. |- |Džamija Šatorovići |[[Šatorovići (Brčko)|Šatorovići]] |{{coord|44.770452|18.768659}} |krajem 18. stoljeća |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]<br>Obnavljana 1935, 1978 i 1997. |} ==Breza== Na području općine [[Breza (općina)|Breza]] nalazi se 21 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Breza, [[Zeničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/215-adresar/medlisi/8028-medlis-iz-breza|title=Islamska zajednica u BiH|website=Islamskazajednica.ba|language=bs-ba|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Gradska džamija (Breza)|Gradska džamija]] |[[Breza (općina)|Breza]] |{{coord|44.019970|18.260404}} | | |- |[[Stara džamija (Breza)|Stara džamija]] |[[Breza (općina)|Breza]] |{{coord|44.006696|18.257535}} | | |- |Džamija Banjevac |[[Banjevac (Breza)|Banjevac]] |{{coord|44.022617|18.249757}} | | |- |Džamija Bukovik |[[Bukovik (Breza)|Bukovik]] |{{coord|44.060428|18.236864}} | | |- |Džamija Bulbušići |[[Bulbušići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Gornja Breza |[[Gornja Breza]] |{{coord|44.035784|18.245722}} | | |- |Džamija Izbod |[[Izbod]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kahve |[[Kahve (Breza)|Kahve]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kamenice |[[Kamenice (Breza)|Kamenice]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Koritnik |[[Koritnik (Breza)|Koritnik]] |{{coord|44.011110|18.280873}} | | |- |Džamija Mahala |Breza - [[Mahala (Breza)|Mahala]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Mahmutović Rijeka |[[Mahmutovića Rijeka|Mahmutović Rijeka]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |[[Stara džamija (Breza)|Stara džamija]] |[[Podgora (Breza)|Podgora]] |{{coord|43.994721|18.287472}} |oko 1960. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Stara džamija |[[Potkraj (Breza)|Potkraj]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Prhinje |[[Prhinje (Breza)|Prhinje]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Slivno |[[Slivno (Breza)|Slivno]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Stara džamija |[[Trtorići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vardište |[[Vardište]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vijesolići |[[Vijesolići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vrbovik |[[Vrbovik]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Župča |[[Župča]] |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Brod== Na području općine [[Brod (općina)|Brod]] nalaze se 3 džamije, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Bosanski Brod, [[Banjalučko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://www.medzlisbbrod.com/o-medzlisu/|title=O Medžlisu – Medžlis Islamske Zajednice Bosanski Brod|language=bs-BA|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Gornje Kolibe|Džamije Gornje Kolibe]] |[[Gornje Kolibe]] |{{coord|45.086031|18.028347}} |19. stoljeće |Srušena 1992, obnovljena 2008. |- |[[Husein-begova džamija u Brodu|Husein-begova džamija]] |[[Brod (općina)|Brod]] |{{coord|45.147583|17.999453}} |1909. premještena i nova izgrađena |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena u oktobru 1992, obnovljena |- |Džamija Sijekovac |[[Sijekovac]] |{{coord|45.119151|17.976336}} |19. stoljeće |Srušena 1992, obnovljena |} ==Bugojno== Na području općine [[Bugojno]] nalaze se 22 džamije, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Bugojno, [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://bug.ba/dvije-decenije-dzamije-i-kulturnog-centra-princeze-dzevhera-bugojno.html|title=Dvije decenije Džamije i Kulturnog centra Princeze Dževhera Bugojno|last=Redakcija|date=28. 2. 2021|website=Bug.ba - Info portal Bugojno|language=bs-BA|access-date=20. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Drvetine |[[Drvetine]] |{{coord|44.103464|17.452699}} |krajem 19. stoljeća | |- |[[Džamija princeze Dževhere]] |[[Bugojno]] |{{coord|44.051487|17.444899}} |2001. |Kompleks Islamski centar princeze Dževhere sa džamijom |- |Džamija Gaj |[[Bugojno]] – Gaj |{{coord|44.062629|17.441669}} |2006. | |- |[[Gradska džamija (Bugojno)|Gradska džamija]]<br>(Sultan Ahmedova džamija) |[[Bugojno]] – Centar |{{coord|44.055792|17.450172}} |1693. | |- |Džamija Gromile |[[Gromile (Bugojno)|Gromile]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Karadže |[[Karadže]] |{{coord|44.070718|17.435038}} |1997. | |- |Džamije Karalinka |[[Alibegovići]] |{{coord|44.057919|17.420525}} |2018. | |- |Džamija Kopčić |[[Kopčić]] |{{coord|44.108958|17.420056}} |1990. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 1998. |- |Džamija Kula |[[Kula (Bugojno)|Kula]] |{{coord|44.065654|17.463243}} |2008. | |- |Džamija Odžak |[[Odžak (Bugojno)|Odžak]] |{{coord|44.014908|17.510221}} |početak 18. stoljeća | |- |Džamija Pirići |[[Drvetine]] |<!--{{coord|}}--> |1945. | |- |Džamija Podripci |[[Drvetine]] |<!--{{coord|}}--> |1989. | |- |Džamija Poljice |[[Bugojno]] – Poljice |{{coord|44.048465|17.434717}} |2000. | |- |Džamija Poriče |[[Poriče]] |{{coord|44.057346|17.402486}} |1979. |Obnovljena 2004. |- |Džamija Rovna |[[Rovna]] |<!--{{coord|}}--> |1968. | |- |Džamija Sultanovići |[[Bugojno]] – Sultanovići |{{coord|44.045863|17.440074}} |2019. | |- |Džamija Vesela |[[Vesela (Bugojno)|Vesela]] |{{coord|44.033052|17.423295}} |1981. (nova džamija) |Stara džamija srušena 1974. |- |Džamija Vileši |[[Vileši]] |{{coord|44.057431|17.504509}} | | |- |Džamija Voznik |[[Bugojno]] – Voznik |{{coord|44.063835|17.453922}} |2008. | |- |Džamija Vrbanja |[[Vrbanja (Bugojno)|Vrbanja]] |{{coord|44.029593|17.459013}} |1965. | |- |Džamija Zanesovići |[[Zanesovići]] |{{coord|44.009378|17.519400}} |1968. | |- |Džamija Zlavast |[[Zlavast]] |{{coord|44.009836|17.483553}} |2017. | |} ==Busovača== Na području općine [[Busovača]] nalazi se 8 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Busovača, [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://mizbusovaca.ba/|title=Medžlis Islamske zajednice Busovača|last=Codingest|website=mizbusovaca.ba|language=en|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Bijela Džamija<br>(Nova džamija Bukovci) |[[Bukovci (Busovača)|Bukovci]] |{{coord|44.054000|17.963629}} |2016. | |- |Džamija Bukovci |[[Bukovci (Busovača)|Bukovci]] |{{coord|44.045483|17.956725}} |1962. |Obnovljena 2000. |- |Džamija Gornja Rovna |[[Gornja Rovna]] |{{coord|44.120626|17.820898}} |1954. stara džamija |2017. nova džamija otvorena |- |Džamija Kaćuni |[[Kaćuni (Busovača)|Kaćuni]] |{{coord|44.066899|17.938692}} |1968. stara džamija |2022. nova džamija otvorena |- |Džamija Lugovi |[[Krvavičići|Krvavičio]] |{{coord|44.084043|17.946584}} |1600. |Obnavljana 1990. i 1995. |- |Džamija Merdani |[[Putiš]] – Gavrine Kuće |{{coord|44.135887|17.897965}} |2016. | |- |Džamija Putiš |[[Putiš]] |{{coord|44.144193|17.894445}} |1700. |Obnovljena 2004. |- |[[Sulejman-begova džamija (Busovača)|Sulejman-begova džamija]] |[[Busovača]] – Centar |{{coord|44.098189|17.877421}} |16. stoljeće |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 2002. |} ==Bužim== Na području općine [[Bužim]] nalazi se 19 džamija, u sklopu Medžlisa islamske zajednice Bužim, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref name="Muftijstvo bihaćko" /> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgradnja !Napomena |- |[[Bijela džamija (Bužim)|Bijela džamija]] |[[Bužim]] |{{coord|45.089724|16.016136}} | | |- |Džamija Brigovi |[[Brigovi (Bužim)|Brigovi]] |{{coord|45.042992|16.048098}} | | |- |Džamija Bućevci - centar |[[Bužim]] |{{coord|45.099674|16.072097}} | | |- |Džamija Bućevci |[[Bućevci]] |{{coord|45.096043|16.077783}} | | |- |Džamija Bužim |[[Bužim]] |{{coord|45.061204|16.032168}} | | |- |[[Stara drvena džamija u Bužimu|Stara drvena džamija]] |[[Bužim]] |{{coord|45.047008|16.029478}} |19. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Obnovljena 1938. i 2003. |- |Džamija Čava |[[Čava (Bužim)|Čava]] |{{coord|45.024204|16.093943}} | | |- |Džamija Donja Lubarda |[[Donja Lubarda]] |{{coord|45.092613|15.996322}} | | |- |Džamija Elkasova Rijeka |[[Elkasova Rijeka]] |{{coord|45.047522|15.993538}} | | |- |Džamija Jusufovići |[[Jusufovići]] |{{coord|45.050876|15.971281}} | | |- |Džamija Konjodor I |[[Konjodor (Bužim)|Konjodor]] |{{coord|45.014287|16.027406}} | | |- |Džamija Konjodor II |[[Konjodor (Bužim)|Konjodor]] |{{coord|44.995796|16.031550}} | | |- |Džamija Lubarda |[[Lubarda]] |{{coord|45.011906|16.024098}} | | |- |Džamija Mrazovac |[[Mrazovac]] |{{coord|45.079646|16.005391}} | | |- |Džamija Prokop |[[Prokop (Bužim)|Prokop]] |{{coord|45.049202|16.077827}} | | |- |Džamija Radoč |[[Radoč (Bužim)|Radoč]] |{{coord|45.069027|16.102941}} | | |- |Džamija Šehidija |[[Šehidija]] |{{coord|45.075457|16.016354}} | | |- |Džamija Zaradostovo |[[Zaradostovo]] |{{coord|45.070223|16.038917}} | | |} ==Cazin== Na području grada [[Cazin]]a nalazi se 10 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Cazin, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/index.php/adresar/muftijstva/muftijstvo-bihacko/215-adresar/medlisi/8034-medlis-iz-cazin|title=Medžlis IZ Cazin|date=14. 1. 2010|website=Islamska zajednica|language=bs-ba|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Stari grad Bijela Stijena|Džamija Bijela Stijena]] |[[Ostrožac (tvrđava)|Ostrožac]] |<!--{{coord|}}--> |17. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Stara džamija Ostrožac |[[Ostrožac (Cazin)|Ostrožac]] |{{coord|44.906782|15.938622}} | | |- |Gradska džamija |[[Cazin]] |{{coord|44.968775|15.943217}} | | |- |Stara džamija Gnjilavac |[[Cazin]] – [[Polje (Cazin)|Polje]] |{{coord|44.955241|15.949340}} | | |- |Nova džamija Gnjilavac |[[Cazin]] – [[Polje (Cazin)|Polje]] |{{coord|44.954457|15.950186}} | | |- |Džamija Mala Lisa |[[Cazin]] – Slatina |{{coord|44.969045|15.914421}} | | |- |Džamija Slatina |[[Cazin]] – Slatina |{{coord|44.959673|15.907726}} | | |- |Džamija Čizmići |[[Čizmići]] |{{coord|44.955689|15.894042}} | | |- |Džamija Horozovići |[[Ćoralići]] |{{coord|44.984641|15.880111}} | | |- |Džamija Pjanići |[[Pjanići]] |{{coord|44.977246|15.821139}} | | |} ==Čajniče== Na području općine [[Čajniče]] nalaze se 4 džamije, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Čajniče, [[Goraždansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://mizcajnice.blogspot.com/|title=MEDŽLIS ISLAMSKE ZAJEDNICE ČAJNIČE|website=mizcajnice.blogspot.com|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija u Đakovićima]] |[[Đakovići (Čajniče)|Đakovići]] |{{coord|43.554131|19.203712}} |18. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<ref>{{Cite web|url=http://old.kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=3745|title=Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika|website=old.kons.gov.ba|access-date=16. 5. 2024|archive-date=16. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240516222659/http://old.kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=3745|url-status=dead}}</ref><br>Srušena 1992, obnovljena 2018. |- |[[Mir Muhamedova džamija]] |[[Čajniče]] |{{coord|43.561208|19.066677}} |krajem 16. stoljeća |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnovljena 1967. i 2012. |- |[[Džamija u Međurječju|Džamija Međurječje]] |[[Međurječje]] |{{coord|43.650795|19.086057}} |oko 1763. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1943. i 17. jula 1992, obnovljena 2011. |- |[[Sinan-begova džamija]] |[[Čajniče]] |{{coord|43.561208|19.066677}} |1570. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, u fazi obnove |} ==Čapljina== Na području općine [[Čapljina]] nalaze se 8 džamija (7 aktivnih džemata), u sklopu Medžlisa Islamske zajednice [[Čapljina]], [[Mostarsko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://miz-capljina.ba/dzemati/|title=Džemati – Medžlis Islamske Zajednice|language=bs-BA|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Bivolje Brdo |[[Bivolje Brdo]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Crnići |[[Crnići (Čapljina)|Crnići]] |<!--{{coord|}}--> |1965. |Srušena tokom rata u Bosni i Hercegovini 1993, obnovljena 2008. |- |[[Hadži-Alijina džamija]]<br>(Šišman Ibrahim-pašina džamija) |[[Čapljina]] – [[Počitelj]] |<!--{{coord|}}--> |1562–1963. |Srušena u potpunosti od strane [[Hrvatsko vijeće odbrane|HVO]] 1993, obnovljena 2003. |- |Džamija Lokve |[[Lokve (Čapljina)|Lokve]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Oplićići |[[Opličići|Oplićići]] |<!--{{coord|}}--> |1966. |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] 1993, obnovljena 2007.<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/364804|title=Obnovljena džamija simbol povratka|last=d.o.o|first=OliveBH|website=infobiro.ba|access-date=20. 5. 2024|archive-date=20. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240520130547/http://www.infobiro.ba/article/364804|url-status=dead}}</ref> |- |Džamija Rečice |Rečice |<!--{{coord|}}--> |1895. (stara džamija) |Nova džamija izgrađena 1927.<br>Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena |- |Džamija Višići |[[Višići]] |<!--{{coord|}}--> |1978. |Srušena tokom rata u Bosni i Hercegovini, u fazi obnove |} ==Čelić== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Čaršija Čelić |[[Čelić]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Brdo |[[Čelić]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Džihani |[[Čelić]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Čaršija Koraj |[[Koraj]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kovačevići |[[Koraj]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Ratkovići |[[Ratkovići (Čelić)|Ratkovići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Brnjik |[[Brnjik]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vražići |[[Vražići (Čelić)|Vražići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Velino Selo |[[Velino Selo (Čelić)|Velino Selo]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Nahvioci |[[Nahvioci (Čelić)|Nahvioci]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Donji Humci |[[Humci|Donji Humci]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Gornji Humci |[[Humci|Gornji Humci]] |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Čelinac== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Careva džamija |[[Čelinac]] |{{coord|44.725990|17.309108}} | | |- |Čaršijska džamija |[[Čelinac]] |{{coord|44.726747|17.316935}} | | |} ==Čitluk== ===Džamije u historiji=== * Džamija kod Ploča u Polju, 500 metara niže [[Čitluk]]a (dimenzije 6 x 6 m). Srušena poslije [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]]. * Džamija na lokalitetu Pločno (srušena poslije drugog svjetskog rata).<ref>{{Cite web|url=https://www.preporod.com/index.php/sve-vijesti/drustvo/teme/item/2977-otkud-bosnjaci-u-citluku-od-marginalizacije-do-zaborava|title=Otkud Bošnjaci u Čitluku: Od marginalizacije do zaborava|last=Eminović|first=Hasan|website=www.preporod.com|language=bs-ba|access-date=20. 5. 2024}}</ref> == Derventa == {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Donjačka džamija]] |[[Derventa]] |{{coord|44.977234|17.907880}} |Između 1570. i 1600. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 31. maja 1992, obnovljana 1970 i 2017. |- |Gornjačka džamija |[[Derventa]] |{{coord|44.981795|17.891739}} | |Srušena 1992, obnovljena 2018. |- |[[Gradska džamija (Derventa)|Gradska džamija]]<br>(Ali-agina džamija) |[[Derventa]] |{{coord|44.976009|17.907385}} |1570. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnavljana 1895, 2011. |- |Džamija Potočani |[[Derventa]] - Potočani |{{coord|44.975207|17.899325}} | | |} ==Doboj== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Selimija |[[Doboj]] |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Doboj Istok== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Brijesnica Velika |[[Brijesnica Velika]] |{{coord|44.726542|18.209819}} |u 19. stoljeću |Renovirana 1930. i 1986. |- |Džamija Hadžići |[[Brijesnica Mala]] |{{coord|44.733589|18.227886}} |1938. |Rekonstruisana 1989–1990. |- |Džamija Klokotnica–Polje |[[Klokotnica]] |{{coord|44.725542|18.184393}} |2009. | |- |Nova džamija Lukavica Rijeka |[[Lukavica Rijeka (Doboj Istok)|Lukavica Rijeka]] |{{coord|44.766794|18.163496}} |2012. | |- |Stara džamija Lukavica Rijeka |[[Lukavica Rijeka (Doboj Istok)|Lukavica Rijeka]] |{{coord|44.769070|18.163739}} |1980. |Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], renovirana 1999. |- |Nova džamija Stanić Rijeka |[[Stanić Rijeka (Doboj Istok)|Stanić Rijeka]] |{{coord|44.737426|18.141124}} |2004. | |- |Stara džamija Stanić Rijeka |[[Stanić Rijeka (Doboj Istok)|Stanić Rijeka]] |{{coord|44.725206|18.140438}} | | |- |Džamija Škrebe |[[Brijesnica Mala]] |{{coord|44.724644|18.224916}} |1999. | |} ==Doboj Jug== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Kuvajtska džamija |[[Matuzići]] |{{coord|44.694876|18.050550}} |2013. | |- |Nova džamija Mravići |[[Mravići]] |{{coord|44.672243|18.058800}} |2011. | |- |Stara džamija Mravići |[[Mravići]] |{{coord|44.665080|18.049903}} | |Zvanično otvorena 2002. |- |Salihija džamija |[[Matuzići]] |{{coord|44.687652|18.048585}} |1940. |Porušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 1997. |} ==Donji Vakuf== Na području općine [[Donji Vakuf]] nalazi se 12 džamija koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Donji Vakuf, [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=http://mizdonjivakuf.ba/dzemati/|title=Medžlis Islamske zajednice Donji Vakuf|access-date=6. 6. 2024|archive-date=23. 6. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240623201348/http://mizdonjivakuf.ba/dzemati/|url-status=dead}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Baš džamija |[[Donji Vakuf]] - centar | | | |- |Džamija Torlakovac |[[Torlakovac]] | | | |- |Džamija Brdo Prusac |[[Prusac]] | | | |- |Džamija Doganovci |[[Doganovci]] | | | |- |Duzića džamija |[[Donji Vakuf]] | | | |- |Džamija Oborci |[[Oborci]] | | | |- |Džamija Kutanja |[[Kutanja (Donji Vakuf)|Kutanja]] | | | |- |Džamija Londža |[[Londža]] | | | |- |[[Handanija džamija u Pruscu|Hajdar Ćehajina džamija]] (Handanagina - Handanije) |[[Prusac]] | |1617. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Oborci Šeherdik |[[Oborci]] | | | |- |[[Pruščakova džamija u Pruscu|Džamija Hasana Kafije Pruščaka]] |[[Prusac]] | |1607. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Hadži-Jusufa |[[Donji Vakuf]] | | | |- |Džamija Novo Naselje Prusac |[[Prusac]] | | | |} ==Foča== Na području općine [[Foča (Republika Srpska)|Foča]] nalazi se 6 džamija (17 kroz historiju<ref>{{Cite web|url=https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/06/sedamnaest-focanskih-dzamija-foto/|title=SEDAMNAEST FOČANSKIH DŽAMIJA (FOTO)|date=6. 11. 2016|website=focanskidani|language=bs-BA|access-date=5. 10. 2024}}</ref>), u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Foča, [[Goraždansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/index.php/adresar/muftijstva/muftijstvo-gorazdansko/215-adresar/medlisi/8040-medlis-iz-foa|title=Medžlis IZ Foča|last=Čaušević|first=Armin|date=14. 1. 2010|website=Islamskazajednica.ba|language=bs-ba|access-date=5. 10. 2024}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Aladža džamija]] (''Šarena džamija, Hasana Nezira)'' |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |{{coord|43.505400|18.779700}} |1549. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' Srušena tokom rata 1992. od strane [[Vojska Republike Srpske|VRS]], obnovljena 2019. |- |[[Careva džamija (Foča)|Careva džamija]] (Sultan Bajezida Valije II. džamija) |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |{{coord|43.504431|18.776320}} |1500/1501. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' Srušena tokom rata 1992. od strane VRS, obnovljena 2016. |- |[[Musluk džamija]] (Atik Ali-pašina džamija) |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |{{coord|43.511979|18.779759}} |1564. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' Srušena tokom rata 1992. od strane VRS, obnovljena 2007. |- |Džamija Kozarevac |[[Kozarevac]], [[Tjentište]] |{{coord|43.373959|18.706449}} |2007. |Svečano otvorena 2008.<ref>Dnevni Avaz 12.7.2008.</ref> |- |[[Turhan Emin-begova džamija]] |[[Foča (Federacija Bosne i Hercegovine)|Ustikolina, Foča (FBiH)]] |{{coord|43.583346|18.791351}} |oko 1448. |Srušena tokom rata 1992. od strane VRS, obnovljena 2007. |- |Džamija Zebina Šuma |[[Zebina Šuma]] |{{coord|43.598491|18.838142}} |2022. | |} === Džamije u historiji === * [[Džamija i medresa Mehmed-paše Kukavice]] (zgrada džamije je minirana 28. maja 1992, a zapaljeni su [[medresa]], [[abdesthana]] i stan [[muderis]]a). * Džaferbegova ili Džafer Čelebijina džamija * Mustafa-pašina džamija * Sultanije Fatime džamija * Džamija Defterdara Memišahbega ili Nazorova džamija * Kadi Osman-efendijina ili Šehova džamija * Hadži Mustafin mesdžid ili Pilavska džamija * Hadži Osman-begova džamija ili Čečova džamija * Dev Sulejmanbegova džamija * Ali Čohodareva džamija ==Fojnica== * Centralna džamija Fojnica * Hadžimuharemova džamija Fojnica * Džamija Ragale * Džamija Ostružnica ==Gacko== * [[Džamija Omer-paše Kazanca]] * [[Džamija u Pridvorici (Gacko)|Džamija u Pridvorici]] * [[Džamija u Gacku]] * [[Džamija u Havtovcu]] * [[Džamija u Velikoj Gračanici]] * [[Džamija u Ključu]] * [[Džamija u Fazlagići Kuli]] ==Glamoč== * [[Džamija u Biličiću]] ==Goražde== * Džamija Stara čaršija Goražde * Džamija Bin Hamis * Džamija Obarak * Džamija Kajserija * Džamija Vranići Goražde *Sinan-Begova džamiija *Džamija Bare *Džamija Laleta/Budići *Džamija Bačći ==Gornji Vakuf-Uskoplje== * [[Kriva munara u Pridvorcima]] ==Gračanica== * [[Donja džamija u Lukavici]] – Sa pripadajućim haremom proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Lipanjska džamija]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Stara džamija Soko u Sokolu]] – zajedno sa pripadajućim haremom proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Šarena džamija (Gračanica)|Šarena džamija u Gračanici]] ==Gradačac== * [[Husejnija džamija]] * [[Sviračka džamija]] * [[Reuf-Begova džamija]] * [[Bukvara džamija]] * [[Kamberi džamija]] ==Gradiška== * [[Azizija (Gradiška)|Azizija]], izgrađena 1863.<ref name="rijaset.ba1">{{Cite web |url=http://test.rijaset.ba/index.php?id=1081&option=com_content&task=view |title=Arhivirana kopija |access-date=9. 8. 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070606150553/http://test.rijaset.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1081 |archive-date=6. 6. 2007 |url-status=dead }}</ref> (džemat Orahova), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2">http://test.rijaset.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1470{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> * [[Čatrnjska džamija]], mesdžid izgrađen 1975.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Čatrnja), srušena 11.aprila 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Čikulska džamija]], izgrađena 1787.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Čikule), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Dubravačka I džamija]], izgrađena 1870.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Dubrave I), srušena 27. marta 1993. (subota)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Dubravačka II džamija]], izgrađena 1720.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Dubrave II), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Haluška džamija]], izgrađena 1892, (džemat Orahova), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Jusufagina džamija]], izgrađena 1869.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Orahova), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Liskovačka džamija]], izgrađena 1890.<ref name="rijaset.ba1"/>(džemat Liskovac), srušena 1. februara 1993. (ponedjeljak) u 04:00 ujutro<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Selmija džamija]], izgrađena 1627.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Obradovac), srušena 25. marta 1993. (četvrtak) u 20:20<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Šibić begova džamija]], izgrađena 1891.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Rovine), srušena 11. novembra 1992.<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Tekijska džamija]] (džemat Tekija), srušena 25. marta 1993. (četvrtak ) u 22:55<ref name="rijaset.ba2"/> ==Ilidža== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Butmir (srušena)]] |[[Ilidža]] – [[Butmir]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |[[Džamija Butmir II]] |[[Ilidža]] – [[Butmir]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |} ==Ilijaš== * [[Džamija u Podlugovima]]<ref>{{cite web|url=http://vakuf.ba/aktuelnosti/svecano-otvaranje-dzamije-u-podlugovima-ilijas/404|title=Svečano otvaranje džamije u Podlugovima, Ilijaš|publisher=|access-date=6. 5. 2016|archive-date=5. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305031713/http://vakuf.ba/aktuelnosti/svecano-otvaranje-dzamije-u-podlugovima-ilijas/404|url-status=dead}}</ref> * "[[Egipatska džamija Ilijaš|Egipatska džamija]]" Ilijaš * [[Centralna džamija Ilijaš|Centralna džamija]], Ilijaš * [[Džamija Crna Rijeka]] * [[Džamija Misoča]] * [[Džamija Mrakovo]] * [[Džamija Srednje]] * [[Džamija Rakova Noga]] * [[Džamija Dragoradi]] * [[Džamija Donji Ivančići]] ==Jajce== * [[Hadadan džamija]] (izgrađena 1630, potpuno devastirana 1992, obnovljena 2000) * [[Sinan - begova džamija]] (izgrađena prije 1660, srušena 1992, obnovljena 2003) * [[Dizdareva džamija]] (izgrađena 1870, srušena 1992, obnovljena 2002) * [[Džamija Esme Sultanije]] (izgrađena u periodu između 1753. i 1773, srušena 1992, završena obnova 2008) * [[Ibrahim-begova džamija]] (izgrađena prije 1660. srušena 1992) * [[Šamića džamija]] (izgrađena prije 1660, srušena 1992) * [[Sultan Bajazidova džamija]], (Torlak Alijina džamija, građena u periodu od 1512. do 1524, srušena 1992, obnovljena 1998) * [[Pšenička džamija]] (izgrađena 1840, srušena 1992, obnovljena 2001) * [[Kruščička džamija]] (izgrađena 1989, srušena 1992, obnovljena 2000) * [[Divičanska džamija]] (izgrađena za vrijeme Gazi Husrev-bega, srušena 1992, obnovljena 1997) * [[Vakfijja džamija]] (izgrađena 1948, srušena 1992, obnovljena 2002) * [[Lendićka džamija]] (izgrađena 2004) * [[Lupnička džamija]] (izgrađena 1988, potpuno devastirana 1992, obnovljena 1999) * [[Bešpeljska džamija]] (izgrađena prije 1700, srušena 1992, obnovljena 2002) * [[Vlasinjska džamija]] (izgrađena 1891, srušena 1992, u toku je obnova) * [[Šipovačka džamija]] (izgrađena 1707, srušena 28. 8. 1992, obnovljena 2005) * [[Volarska džamija]](izgrađena 1750, srušena 1941, obnovljena 2006) * [[Bešnjevska džamija]] (izgrađena 1750, srušena 28. 8. 1992, u toku je obnova) * [[Plivska džamija]] (izgrađena 1780, srušena 28. 8. 1992) * [[Džamija Šehidija u Šibenici]] (izgrađena 2002) * [[Barevska džamija]] (izgrađena 1780, srušena 1992, u toku je obnova) * [[Ipotska džamija]] (izgrađena 1991, potpuno devastirana 1992, obnovljena 1996) * [[Biokovska džamija]] (izgrađena 1830, srušena 1992, obnovljena 2005) * [[Bešnjevska džamija]] (izgrađena 1750, srušena 28. 8. 1992, obnovljena 2007) * [[Barevska džamija]] (izgrađena 1780, srušena 1992, obnova u toku) ===Džamije u historiji=== * [[Ramadan-begova džamija]] (srušena 1933, nije obnavljana) * [[Fethija-Sulejman-hanova džamija]] (kao džamija služila je od 1530. do 1833. kada je izgorjela i više nije obnavljana) ==Kakanj== * [[Džamija Gora]] u [[Gora (Kakanj)|Gori]] (izgrađena 2014) * [[Džamija Lučani]] - Izradnja džamije je počela 2007, a otvorena je 9. augusta 2008.<ref name="auto">Avaz 21.7.2008.</ref> Džamija ima glavnu [[kupola|kupolu]] i [[minaret]] sa dva [[šerefe]]ta. Nalazi se u istoimenom naselju [[Gornji Lučani]]. <!--{{coord|44.138291|17.993875}}--> * [[Džamija Modrinje]] u [[Modrinje|Modrinju]] (izgrađena 2010) <!--{{coord|44.127509|18.015777}}--> * [[Džamija Sopotnica]] u [[Sopotnica (Kakanj)|Sopotnici]] (izgrađena 1980) <!--{{coord|44.117672|18.001078}}--> ==Kladanj== * [[Kuršumlija džamija]] - Još poznata i kao hadži Bali-begova džamija, izgrađena je 1545, a 2005. je proglašena nacionalnim spomenikom<ref>{{cite web|url=http://kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=2536|title=Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika|publisher=|access-date=6. 5. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150925095956/http://kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=2536|archive-date=25. 9. 2015|url-status=dead}}</ref> * [[Hadim Ali-pašina džamija]] * [[Tehvil-agina džamija]] * [[Stara drvena džamija u Tuholju]] ==Konjic== * [[Čaršijska džamija u Konjicu|Čaršijska džamija]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Džamija Gornje Polje]] – Otvorena 20. 7. 2008. Gradnja džamije trajala je četiri godine<ref name="auto"/>. Ima glavnu [[kupola|kupolu]], i više manjih. Munara ima dva [[šerefe]]ta. * [[Repovačka džamija]] * [[Stara džamija u Gornjoj Mahali (Seonica)|Stara džamija u Gornjoj Mahali]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Tekijska džamija u Konjicu|Tekijska džamija]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. ==Kotor-Varoš== *[[Kotorska džamija]] *Careva džamija *Džamija u Donjem Varošu *Džamija u Vrbanjcima *Džamija u Hrvačanima *Džamija u Hanifćima *Džamija u Garićima *Džamija u Hadrovcima *Džamija u Šipragama *Džamija u Večićima - Trzna *Stara džamija u Većičima *Džamija u Vraniću *Džamija Ravne *Džamija Doljani ==Kostajnica== * [[Azizija džamija (Kostajnica)|Azizija]] ==Kozarska Dubica== * [[Čaršijska džamija (Kozarska Dubica)|Čaršijska džamija]] * [[Gradska džamija]] * [[Džamija u naselju Jošik]] * [[Puhalska džamija]] ==Ljubuški== * [[Džamija Gožulj]] * [[Džamija Pobrišće]] ===Džamije u historiji=== * [[Džamija u tvrđavi Ljubuški]] (srušena 1929) ==Maglaj== * [[Jusuf-pašina "Kuršumlija" džamija]] * [[Nova gradska džamija (Vali Redžep Jezidžoglu)]] * [[Džamija Sukija]] * [[Džamija Liješnica]] * [[Džamija Misurići]] * [[Fazli-pašina]] * [[Džamija Bijela Ploča]] * [[Džamija Čobe]] * [[Džamija Domislica]] * [[Džamija Kopice]] * [[Džamija Krušik]] * [[Džamija Donja Kosova]] * [[Džamija Gornja Kosova]] * [[Džamija Gornja Liješnica]] * [[Džamija Jablanica]] * [[Muharem-pašina džamija]] * [[Džamija Ravna]] * [[Džamija Strupina]] * [[Džamija Ulišnjak]] ==Milići== * [[Musa-pašina džamija (Nova Kasaba)]] ==Modriča== * [[Donja džamija (Modriča)]] ==Mostar== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Sultan Sulejmanova džamija (Blagaj)|Sultan Sulejmanova džamija]]<br>(Careva džamija) |[[Blagaj (Mostar)|Blagaj]] |{{coord|43.257005|17.894865}} |1519/20. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |} * [[Sinan pašina ili Atik đžamija]] na Mejdanu (izgrađena 1474, porušena 1948, ponovno renovirana 2017) * [[Mesdžid sultana Selima Javuza|Sultan Selimov mesdžid]] u Hendeku kod Starog mosta (pod zaštitom) * [[Karađoz-begova džamija]] (izgrađena 1557–1558) * [[Ćejvan Čehajina]] sagrađena 1553, u narodu poznata i kao Inat džamija, jer je jedina džamija u Mostaru kod koje se munara nalazi na lijevoj strani od ulaza u džamiju * [[Vučjakovića džamija|Nesuh Age Vučjakovića džamija]] (poznata kao džamija pod lipom) * [[Džamija Hadži Kurtova ili Tabačica]] * [[Džamija u Podhumu|Derviš Age Bajezidagića džamija]] u Podhumu (izgrađena 1592) * [[Nezir Agina džamija]] na Spili iznad Jusovine na Šemovcu * [[Babe Beširova džamija]] na Balinovcu * [[Sevri Hadži Hasanova džamija]] u Donjoj mahali * [[Jahja Esfelovov mesdžid]] u Donjoj mahali * [[Hadži Husein Kotle mesdžid]] na Luci, zapušten mada pod spomeničkom zaštitom * Milavića mesdžid na Ogradi * [[Lakišića džamija]] na Ričini (Korzo) izgrađena 1650–1651. * [[Hadži Memijina džamija u Mostaru|Hadži-Memijina džamija]] u Cernici * [[Čose Jahja hodžina džamija]] na Musali * [[Berićet džamija]] (u Jasenici izgrađena 1975) * [[Koski Mehmed-pašina džamija]] sagrađena 1619. * [[Muslibegovića mesdžid]] u Malom Brankovcu * [[Džamija "Bosanski mudžahidi"]] u Zaliku (Sjeverni logor), izgrađena 1996. * [[Džamija hadži Tere Jahje]] na Carini * [[Roznamedžijina džamija]] u Fejićevoj ulici * [[Džamija Ali-bega Lafe]] na Pijesku * [[Ali-havadžina džamija]] na Vakufima uz lijevi rukavac rjeke Radobolje (davno srušena). Radobolja se naviše račva u dva pravca i pravi tzv.Zelića adu. * [[Šarića Ibrahim-age džamija]] * [[Milavića mesdžid]] na Ogradi kraj Lučkog mosta * [[Džamija u Vrapčićima]] * [[Džamija u Kočinama]] * Džamija Livač * Karađoz-begova džamija Potoci * Džamija Humilišani * Džamija Podgorani * Džamija Emel u Željuši ===Džamije u historiji=== * [[Džamija u tvrđavi Blagaj]] (napuštena 1835) * [[Memi hodžina džamija]] na Carini (srušena) * [[Mehmed Čertodanova džamija]] na Carini sjeverno od hotela Neretva (srušena) * [[Hadži Balina džamija]] koju zovu i Ćumurijinom džamijom, također, na Malom Brankovcu (davno srušena) * [[Dušića mesdžid]] u Gornjem Brankovcu (davno srušen) * [[Fatima-kadune džamija]] kod higijenskog zavoda, jedina džamija sa kvadratnom munarom, danas ne postoji * [[Kamber-agina džamija]] u Podgradskoj čaršiji (zapravo najstarija džamija u Mostaru, ali je ona pri gradnji Lučkog mosta 1910. porušena) * [[Ćelebića džamija]] na južnoj periferiji grada,koja je kroz vijekove važila kao hadžijska džamija (srušena) * [[Čevrina džamija]] u Oručluku (to je već posljednja mahala na jugu grada-veže s Čekrkom, tj. posljednjom južnom tačkom uže kotline Mostarske, davno porušena) ==Mrkonjić Grad== * [[Hamidija džamija|Rička džamija]] (džemat Hamidija) * [[Kizlaragina džamija]] (džemat Hamidija) * [[Džamija u Baljvinama]] (džemat Baljvine) ==Neum== {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Tucakovića džamija |[[Rabrani]] | |17. vijek |Srušena više puta, obnovljena i svečano otvorena 2023. |} === Džamije u historiji === * [[Neumska džamija]] (srušena) ==Nevesinje== * [[Careva džamija (Nevesinje)|Careva džamija]] * [[Dugalića džamija u Nevesinju|Dugalića džamija]] * [[Čaršijska džamija u Nevesinju|Čaršijska džamija]] * [[Ljubovića džamija u Odžaku (Nevesinje)|Ljubovića džamija u Odžaku]] * [[Čelebića džamija u Donjoj Bijenji]] * Džamija u Borovčićima * Džamija u Kljunima * Džamija u Sopiljima * Džamija u Hruštima * Džamija u Laktu * Džamija u Kruševljanima * Džamija u Presjeki * * ==Novi Grad== * [[Čaršijska džamija (Novi Grad)]] * [[Vidorijska džamija]] * [[Urijanska džamija]] * [[Prekosanjska džamija]] * [[Buljučka džamija]] * [[Blagajska džamija]] (dvije) * [[Suhačka džamija]] (dvije) * [[Hozićka džamija]] * [[Džamija u Donjim Agićima]] * [[Džamija u Gornjim Agićima]] ==Odžak== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Atmadža džamija]] |[[Atmačići]] | | | |- |[[Hadži-Džanina džamija]] |[[Janjari]] | | | |- |[[Azizija džamija (Glinje)|Azizija džamija]] |[[Glinje (Ugljevik)|Glinje]] | | | |- |[[Hajrija džamija]] |[[Srednja Trnova]] | | | |} ==Olovo== * Džamija u Bukov Dolu * Džamija u Žinovoj * [[Džamija u Gornjem Olovu]] * [[Stara džamija u Solunu]] * [[Nova džamija u Solunu]] * [[Stara džamija na Rijeci]] * [[Nova džamija u Carevoj Ćupriji]] * [[Džamija u Kamensko]] * [[Džamija u Ćuništima]] * [[Džamija u Milankovićima]] * [[Džamija u Jelaškama]] * [[Džamija u Nevačkoj]] * [[Miljevićka džamija]] * [[Džamija u Petrovićima]] * [[Džamija u Glavično]] * [[Džamija Irnis Ćatić]] * [[Džamija u Kolakovićima]] ==Prijedor== * [[Čaršijska džamija u Prijedoru|Čaršijska džamija ili Salih-begova u mahali Čaršija]] (Prijedor) * [[Zagradska džamija u Zagradu]] * [[Gradska džamija (Prijedor)|Sultan Ahmedova ili Mahmudija ili gradska džamija u Starom gradu]] * [[Džamija Dolnja Puharska]] * [[Džamija Gornja Puharska]] * [[Džamija Turska Gomjenica]] * [[Džamija Čejreci]] * [[Džamija Čarakovo]] * [[Džamija Rizvanovići]] * [[Džamija Zecovi]] * [[Džamija Ćela]] * [[Džamija Bastaši]] * [[Džamija Majkovača]] (srušena oko 1900) * [[Džamija Bišćani]] * [[Džamija Rakovčani]] * [[Džamija Brezičani]] * [[Džamija Donja Ljubija]] / Ljubija islam * [[Džamija Dera]] * [[Džamija Kozaruša]] * [[Džamija Kalata]] * [[Džamija Brđani]] * [[Džamija Ališići]] * [[Džamija Mutnik Kozarac]] * [[Džamija Kozarac - stari grad]] * [[Džamija Mujkanovići]] * [[Džamija Trnopolje]] * [[Džamija Kamičani]] * [[Džamija Hambarine]] * [[Džamija Kevljani]] * [[Džamija Srednji Jakupovići]] * [[Džamija Hadžići]] * [[Džamija Alići - Softići]] * [[Džamija Hrnići]] ==Prnjavor== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Babanovci]] |[[Babanovci]] |{{coord|44.878086|17.689998}} | | |- |[[Gradska džamija (Prnjavor)|Gradska džamija]] |[[Prnjavor]] |{{coord|44.867892|17.661901}} |1800. |Harem džamije je '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Džamija Konjuhovci]] |[[Konjuhovci]] |{{coord|44.879842|17.655482}} | | |} ==Prozor-Rama== Na području općine [[Prozor-Rama]] nalazi se 14 džamija. Medžlis islamske zajednice Prozor spada pod Muftijstvo Mostarsko.<ref name="Muftijstvo Mostarsko">{{Cite web |url=http://www.muftijstvo-mostarsko.ba/index.php/muftijstvo/administrativno-uredenje |title=Medžlisi Muftijstva mostarskog |work=muftijstvo-mostarsko.ba |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170408170023/http://muftijstvo-mostarsko.ba/index.php/muftijstvo/administrativno-uredenje |archive-date=8. 4. 2017 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije |title=Džamije u Prozoru |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104150742/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> Na području općine Prozor nalazilo se nekoliko džamija kojih više nema: Hadži Nesuhova (Mahalska) džamija, Sultan Bajezid veli hanova (Careva) džamija, Zaimovića (Hajrulah-agina) džamija, te mekteb Ibtidaija i Musala.<ref>{{Cite web |url=http://preporod.com/index.php/sve-vijesti/islamska-zajednica/medzlisi/item/1370-vjerski-objekti-u-prozoru-kojih-odavno-vise-nema |title=Vjerski objekti u Prozoru kojih odavno više nema |work=[[Preporod (novine)|preporod]].com |access-date=26. 2. 2017}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Čaršijska (Nuhefendića) džamija<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/carsijska-dzamija |title=Čaršijska (Nuhefendića) džamija u Prozoru |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151319/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/carsijska-dzamija |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Prozor-Rama]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Duge<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-dugama |title=Džamija na Dugama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104150551/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-dugama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Duge (Prozor-Rama)|Duge]] |{{coord|43.801775|17.643933}} | | |- |Džamija Grevići<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-grevicima |title=Džamija u Grevićima |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205216/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-grevicima |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Grevići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Hadži Nesuhova (Mahalska) džamija<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/mahalska-dzamija |title=Hadži Nesuhova (Mahalska) džamija u Prozoru |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205611/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/mahalska-dzamija |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Prozor-Rama]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Here<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-herama |title=Džamija u Herama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205000/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-herama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Here]] |{{coord|43.822055|17.690198}} | | |- |Džamija Klek<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-kleku |title=Džamija na Kleku |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151224/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-kleku |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Klek (Prozor-Rama)|Klek]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kovačevo Polje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kovacevom-polju |title=Džamija u Kovačevom Polju |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205151/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kovacevom-polju |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Kovačevo Polje]] |{{coord|43.790158|17.556465}} | | |- |Džamija Kute<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kutama |title=Džamija u Kutama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151615/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kutama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Kute (Prozor-Rama)|Kute]] |{{coord|43.819762|17.724520}} | | |- |Džamija Lizoperci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/145-dzamija-u-lizopercima |title=Džamija u Lizopercima |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170416231813/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/145-dzamija-u-lizopercima |archive-date=16. 4. 2017 |url-status=dead }}</ref> |[[Lizoperci]] |{{coord|43.718805|17.731316}} | | |- |Džamija Lug<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-lugu |title=Džamija na Lugu |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205200/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-lugu |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Lug (Prozor-Rama)|Lug]] |{{coord|43.797235|17.629413}} | | |- |Džamija Skrobućani<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-skrobucanima |title=Džamija na Škrobućanima |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205618/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-skrobucanima |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Skrobućani]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Šćipe<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-scipama |title=Džamija u Šćipama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151950/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-scipama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Šćipe]] |{{coord|43.823657|17.744277}} | | |- |Džamija Tošćanica<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-toscanici |title=Džamija u Tošćanici |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104150436/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-toscanici |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Tošćanica]] |{{coord|43.717702|17.744050}} | | |- |Džamija Varvara<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-varvari |title=Džamija u Varvari |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104154111/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-varvari |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Varvara (Prozor-Rama)|Varvara]] |{{coord|43.819259|17.489313}} | | |} ==Rudo== * [[Bajrakli džamija (Rudo)]] - obnovljena i otvorena 19. 7. 2008.<ref>Avaz 20.7.2008.</ref> ==Sanski Most== Na području općine [[Sanski Most]] nalazi se 29 džamija. Medžlis islamske zajednice Sanski Most spada pod [[Bihaćko muftijstvo]].<ref name="Muftijstvo bihaćko" /> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Čaplje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/aplje.html |title=Džemat Čaplje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073809/http://www.medzlis.info/aplje.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Čaplje (Sanski Most)|Čaplje]] |{{coord|44.728614|16.691416}} | | |- |Džamija Čirkići<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/irkii.html |title=Džemat Čirkići |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073840/http://www.medzlis.info/irkii.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Čirkići]] |{{coord|44.829164|16.510638}} | | |- |Džamija Demiševci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/demievci.html |title=Džemat Demiševci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074105/http://www.medzlis.info/demievci.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Demiševci]] |{{coord|44.784807|16.618743}} | | |- |Džamija sultan Mehmeda Fatiha 1463<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/donji-kamengrad.html |title=Džemat Donji Kamengrad |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074119/http://www.medzlis.info/donji-kamengrad.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Donji Kamengrad]] |{{coord|44.786280|16.574595}} | | |- |Nova džamija Donji Kamengrad<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/donji-kamengrad/nova-damija.html |title=Džemat Donji Kamengrad - Nova džamija |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 }}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |[[Donji Kamengrad]] |{{coord|44.789570|16.569023}} | | |- |Džamija Došci–Gornji Kamengrad<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/doci-gornji-kamengrad.html |title=Džemat Došci - Gornji Kamengrad |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201707/http://www.medzlis.info/doci-gornji-kamengrad.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Došci–[[Gornji Kamengrad]] |{{coord|44.800960|16.538057}} | | |- |Džamija generala Mehmeda Alagića<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/fajtovci.html |title=Džemat Fajtovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201711/http://www.medzlis.info/fajtovci.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Fajtovci]] |{{coord|44.790031|16.513228}} | | |- |Džamija Gorice<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/gorice.html |title=Džemat Gorice |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201716/http://www.medzlis.info/gorice.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Gorice (Sanski Most)|Gorice]] |{{coord|44.781896|16.481894}} | | |- |Džamija Gornje Hrustovo<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/gornje-hrustovo-kerani.html |title=Džemat Gornje Hrustovo |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130620182526/http://www.medzlis.info/gornje-hrustovo-kerani.html |archive-date=20. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Hrustovo (Sanski Most)|Gornje Hrustovo]] |{{coord|44.665067|16.715631}} | | |- |[[Hamza-begova džamija (Sanski Most)|Hamza-begova džamija]]<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/gradski-demat.html |title=Džemat Sanski Most (grad) |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201721/http://www.medzlis.info/gradski-demat.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Sanski Most]] |{{coord|44.763794|16.664811}} | | |- |Džamija Hrustovo<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/hrustovo.html |title=Džemat Hrustovo |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074125/http://www.medzlis.info/hrustovo.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Hrustovo (Sanski Most)|Hrustovo]] |{{coord|44.675563|16.717762}} | | |- |Džamija Husimovci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/husimovci.html |title=Džemat Husimovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073823/http://www.medzlis.info/husimovci.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Husimovci]] |{{coord|44.782108|16.609395}} | | |- |Džamija Kijevo<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/kijevo.html |title=Džemat Kijevo |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130619233613/http://www.medzlis.info/kijevo.html |archive-date=19. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Kijevo (Sanski Most)|Kijevo]] |{{coord|44.732325|16.735268}} | | |- |Džamija Bosanskih muhadžira<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/kruhari-jezernice.html |title=Džemat Kruhari-Jezernice |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201726/http://www.medzlis.info/kruhari-jezernice.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Kruhari]]–Jezernice |{{coord|44.759415|16.680209}} | | |- |Džamija Lukavice<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/lukavice.html |title=Džemat Lukavice |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201732/http://www.medzlis.info/lukavice.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Lukavice]] |{{coord|44.814893|16.491588}} | | |- |Džamija Modra<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/modra.html |title=Džemat Modra |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201737/http://www.medzlis.info/modra.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Modra]] |{{coord|44.827250|16.469845}} | | |- |Džamija Naprelje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/naprelje.html |title=Džemat Naprelje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074142/http://www.medzlis.info/naprelje.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Naprelje]] |{{coord|44.782774|16.511752}} | | |- |Džamija Novo Naselje–Bartikovci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/novo-naselje-bartikovci.html |title=Džemat Novo Naselje - Bartikovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201744/http://www.medzlis.info/novo-naselje-bartikovci.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Novo Naselje–Bartikovci |{{coord|44.795103|16.626042}} | | |- |Džamija Okreč<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/okre.html |title=Džemat Okreč |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201748/http://www.medzlis.info/okre.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Okreč]] |{{coord|44.814406|16.527276}} | | |- |Džamija Podbriježje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/pobrijeje.html |title=Džemat Podbriježje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201753/http://www.medzlis.info/pobrijeje.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Podbriježje]] |{{coord|44.773533|16.641771}} | | |- |Džamija Skucani Vakuf (desna obala)<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-desna-obala.html |title=Džemat Skucani Vakuf - desna obala |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201759/http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-desna-obala.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Skucani Vakuf]] |{{coord|44.784164|16.458858}} | | |- |Džamija Skucani Vakuf (lijeva obala)<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-lijeva-obala.html |title=Džemat Skucani Vakuf - lijeva obala |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201803/http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-lijeva-obala.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Skucani Vakuf]] |{{coord|44.790377|16.468696}} | | |- |Džamija Stari Majdan<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/stari-majdan.html |title=Džemat Stari Majdan |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201816/http://www.medzlis.info/stari-majdan.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Stari Majdan]] |{{coord|44.828486|16.606076}} | | |- |Džamija Šehovci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/ehovci.html |title=Džemat Šehovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073816/http://www.medzlis.info/ehovci.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Šehovci (Sanski Most)|Šehovci]] |{{coord|44.778087|16.676558}} | | |- |Džamija Tomina<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/tomina.html |title=Džemat Tomina |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201817/http://www.medzlis.info/tomina.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Tomina]] |{{coord|44.702771|16.733910}} | | |- |[[Trnavska džamija]]<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/trnova.html |title=Džemat Trnova |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201822/http://www.medzlis.info/trnova.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Trnova (Sanski Most)|Trnova]] |{{coord|44.802572|16.668295}} | | |- |Džamija Vrhpolje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/vrhpolje.html |title=Džemat Vrhpolje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074208/http://www.medzlis.info/vrhpolje.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Vrhpolje (Sanski Most)|Vrhpolje]] |{{coord|44.672921|16.746775}} | | |- |Džamija Vrše<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/vre.html |title=Džemat Vrše |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073841/http://www.medzlis.info/vre.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Vrše |{{coord|44.814613|16.551478}} | | |- |Džamija Zdena<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/zdena.html |title=Džemat Zdena |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201955/http://www.medzlis.info/zdena.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Zdena |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Sarajevo== Na području [[Sarajevo|Sarajevskih]] općina [[Centar (Sarajevo)|Centar,]] [[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]], [[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad Sarajevo,]] [[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] nalaze se 123 džamije. Medžlis Islamske zajednice u Sarajevu pripada [[Sarajevsko muftijstvo|Sarajevskom muftijstvu]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvosarajevsko.ba/medzlisi/|title=Medžlisi Muftijstva sarajevskog|website=Muftijstvo sarajevsko|language=bs-BA|access-date=13. 9. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Ali-pašina džamija]] |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] |{{coord|43.857923|18.412789}} |1560/61. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Ašikovac<br>(Džamija Uskudar Ahmed Čelebi) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Bardakčije]] |{{coord|43.866291|18.424284}} |1528. | |- |Džamija Stara Breka<br>(Džamija Pačadži hadži Nesuh,<br>Džamija Bardakčije) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Bardakčije]] |{{coord|43.869124|18.422715}} |krajem 16. vijeka | |- |Džamija Bjelave<br>(Džamija Nabrdilo hadži Ali) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Bjelave |{{coord|43.865792|18.420373}} |1531. | |- |Džamija Provare<br>(Hadži Džaferova džamija) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Bjelave |{{coord|43.864333|18.417291}} |1540. | |- |Malezijska džamija |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Breka |{{coord|43.870908|18.416685}} |2001. | |- |Džamija Ciglane |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Ciglane |{{coord|43.865178|18.410108}} |2008–2016. | |- |Džamija Čekaluša<br>(Džamija Kulin hadži Bali) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Džidžikovac |{{coord|43.862291|18.416352}} |1565. | |- |Džamija Gorica<br>(Džamija Dajanli hadži Ibrahima) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Gorica |{{coord|43.859696|18.410714}} | | |- |Džamija Panjina Kula |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Hrastovi |{{coord|43.876512|18.420835}} |2003. | |- |Džamija Jezero |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Koševo (Sarajevo)|Koševo]] |{{coord|43.874161|18.412676}} | | |- |Džamija Koševsko Brdo |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Koševsko Brdo |{{coord|43.866237|18.405635}} |2014. | |- |[[Džamija šejha Magribije]]<br>(Magribija džamija) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Marijin Dvor]] |{{coord|43.857155|18.409259}} |sredinom 16. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Gornja Saračeva<br>(Džamija Sarač hadži Hajdar) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Mejtaš]] |{{coord|43.863311|18.422493}} |sredinom 16. vijeka | |- |Kasim Katibova džamija<br>(Džamija Pehlivanuša) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Mejtaš]] |{{coord|43.862613|18.424176}} |prije 1562. | |- |Sarač Ismailova džamija |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Mejtaš]] |{{coord|43.861713|18.423062}} |prije 1515. | |- |Džamija Nahorevo |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Nahorevo]] |{{coord|43.909616|18.410380}} |1965. |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 2005. |- |[[Čobanija (džamija)|Džamija Čobanija]]<br>(Čoban Hasan-vojvode džamija) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Skenderija (naselje)|Skenderija]] |{{coord|43.855271|18.420936}} |sredinom 16. vijeka, prije 1565. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Hadži Turhanova džamija<br>(Džamija Soukbunar) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Soukbunar |{{coord|43.852651|18.414987}} |1558. | |- |Džamija Gornji Soukbunar |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Soukbunar |{{coord|43.849321|18.414988}} |2007–2015. | |- |Džamija Šip |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Šip |{{coord|43.881274|18.394466}} |2007. | |- |Džamija Ahatovići |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Ahatovići |{{coord|43.888455|18.278858}} |1973. |Srušena 3. juna 1992, obnovljena nakon rata |- |Džamija Hak Nur |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Alipašin Most]] |{{coord|43.852498|18.349754}} | | |- |Bosanska džamija |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Alipašino Polje]] |{{coord|43.841198|18.351921}} |2019. | |- |[[Džamija kralja Fahda (Sarajevo)|Džamija kralja Fahda]] |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Alipašino Polje]] |{{coord|43.839767|18.343243}} |2000. | |- |Džamija Aneks |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Aneks]] |{{coord|43.843086|18.371543}} |1994. | |- |Džamija Boljakov Potok |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Boljakov Potok |{{coord|43.857059|18.346048}} |1969–1970. | |- |Džamija Takwa |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Boljakov Potok |{{coord|43.854542|18.349553}} |2018. | |- |Džamija Bojnik |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Bojnik (Novi Grad, Sarajevo)|Bojnik]] |{{coord|43.872132|18.280939}} |2006. | |- |Džamija Briješće Brdo |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Briješće (Sarajevo)|Briješće]] |{{coord|43.864920|18.331148}} | | |- |Džamija Bulbulistan |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Briješće (Sarajevo)|Briješće]] |{{coord|43.858776|18.332864}} |2010. | |- |Džamija Teftedarin Do |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Briješće (Sarajevo)|Briješće]] |{{coord|43.861176|18.322304}} |2008. | |- |Džamija Buća Potok |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Buća Potok |{{coord|43.860297|18.363159}} | | |- |Džamija Hatidže r.a. |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Buća Potok |{{coord|43.862389|18.369420}} | | |- |Džamija u ulici Sulje Jahića |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Buća Potok |{{coord|43.863997|18.359852}} | | |- |Džamija Dobrinja 1-C5 |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] |{{coord|43.826610|18.349306}} |2015. | |- |Džamija Dobrinja 3B |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] |{{coord|43.829090|18.352070}} | | |- |Džamija Nedžarići<br>(Džamija Dobrinjskih gazija) |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] |{{coord|43.831557|18.341599}} | | |- |[[Istiklal džamija (Sarajevo)|Istiklal džamija]] |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Otoka (Sarajevo)|Otoka]] |{{coord|43.846298|18.360694}} |2001. | |- |Džamija Mesudija |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Rječica |{{coord|43.891983|18.305144}} |2021. | |- |Džamija Heroja Sokolje |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Sokolje |{{coord|43.866929|18.318039}} |2014. | |- |Šehidska džamija Sokolje |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Sokolje |{{coord|43.868371|18.321375}} | | |- |Džamija Šehadet |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Švrakino Selo |{{coord|43.839897|18.356214}} |2012. | |- |Džamija Švrakino Selo |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Švrakino Selo |{{coord|43.842744|18.365257}} |1974. | |- |Džamija Vitkovac |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Vitkovac |{{coord|43.858533|18.343419}} |1998. | |- |Džamija Zabrđe |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Zabrđe |{{coord|43.872833|18.320403}} | | |- |Kuvajtska džamija |[[Novo Sarajevo]] – [[Čengić Vila]] |{{coord|43.851185|18.373384}} |2006. | |- |Džamija Grbavica 1<br>(Jordanska džamija) |[[Novo Sarajevo]] – [[Grbavica (Sarajevo)|Grbavica]] |{{coord|43.852414|18.397974}} |2002. | |- |Džamija Grbavica 2<br>(Džamija Ummu Arif Zabadne) |[[Novo Sarajevo]] – [[Grbavica (Sarajevo)|Grbavica]] |{{coord|43.850470|18.389491}} |2008. | |- |Džamija Hrasno<br>(Hadži Idrizova džamija) |[[Novo Sarajevo]] – [[Hrasno (Novo Sarajevo)|Hrasno]] |{{coord|43.849964|18.379816}} |1931. | |- |Džamija Hrasno Brdo – Milinkladska<br>(Šehidska džamija) |[[Novo Sarajevo]] – Hrasno Brdo |{{coord|43.842962|18.378748}} |2002. | |- |Džamija Muhammed Salih el-Hanna |[[Novo Sarajevo]] – Hrasno Brdo |{{coord|43.841422|18.384330}} |2014. | |- |Džamija Šanac |[[Novo Sarajevo]] – Hrasno Brdo |{{coord|43.845258|18.385620}} |2009. | |- |Džamija Bakarevac |[[Novo Sarajevo]] – [[Pofalići]] |{{coord|43.861470|18.394068}} |2000. | |- |Džamija Pofalići |[[Novo Sarajevo]] – [[Pofalići]] |{{coord|43.861013|18.383518}} |1999. | |- |Džamija Donji Velešići |[[Novo Sarajevo]] – [[Velešići]] |{{coord|43.871319|18.401516}} |2013. | |- |Džamija Gornji Velešići |[[Novo Sarajevo]] – [[Velešići]] |{{coord|43.867655|18.397120}} |1980. | |- |Džamija Čeljigovići<br>(Timurhan Nezirova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Babića Bašča]] |{{coord|43.856704|18.437954}} |prije 1562. | |- |[[Hadžijska džamija]]<br>(Vekil Haračova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Babića Bašča]] ([[Alifakovac]]) |{{coord|43.858463|18.434804}} |između 1541. i 1561. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Jakub-pašina džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Babića Bašča]] ([[Alifakovac]]) |{{coord|43.856134|18.436235}} |1491. |Srušena 1936, obnovljena 2008. |- |[[Baščaršijska džamija]]<br>(Džamija Havadže Duraka) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Baščaršija]] |{{coord|43.859135|18.431265}} |1528. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Gazi Husrev-begova džamija]]<br>(Begova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Baščaršija]] |{{coord|43.859166|18.429116}} |1531. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Tabački mesdžid]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Baščaršija]] |{{coord|43.858468|18.431026}} |1591. | |- |[[Bakarevića džamija]]<br>(Bakareva ili Kekeki-Sinanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.855061|18.431159}} |početkom 16. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Careva džamija (Sarajevo)|Careva džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.857350|18.430724}} |1462. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Čokadži hadži Sulejmana |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.855718|18.429511}} | | |- |Džamija Gazi Mehmed-bega Isakovića<br>(Džamija Bistrik) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.853334|18.431179}} |1520. | |- |Džamija Hrvatin<br>(Ivlakovali hadži Mehmedova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.854936|18.434226}} |1558. | |- |Džamija Podtakiša |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.854530|18.435756}} |1598. | |- |Džamija Faletići<br>(Egipatska džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Faletići (Stari Grad)|Faletići]] |{{coord|43.882466|18.472273}} |1934. |Srušena u junu 1992, nova izgrađena 2001. |- |[[Džamija Muslihudina Čekrekčije]]<br>(Čekrekčijina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Ferhadija (naselje)|Ferhadija]] |{{coord|43.859880|18.431917}} |1526. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Ferhadija džamija (Sarajevo)|Ferhadija džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Ferhadija (naselje)|Ferhadija]] |{{coord|43.858904|18.427128}} |1561/1562. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Sagr hadži Ali<br>(Džamija Hrid) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Hrid-Jarčedoli|Hrid]] |{{coord|43.853760|18.438904}} |1549. |Rekonstruisana 2013–2014. |- |Džamija Jarčedoli |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Hrid-Jarčedoli|Jarčedoli]] |{{coord|43.853738|18.446822}} |1989. | |- |Džinina džamija<br>(Džamija Peltek Husamedin) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.862067|18.433707}} | | |- |[[Mišćina džamija]]<br>(Kebkebir hadži Ahmedova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.862559|18.435533}} |1543. ili 1557. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Nadmlini<br>(Kučuk Katib Muhjiddinova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.860115|18.434991}} |prije 1516. | |- |Džamija Potok<br>(Tabak hadži Sulejmanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.863869|18.432649}} | | |- |[[Šejh-Feruhova džamija]]<br>(Abdesthana) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.861571|18.432882}} |prije 1516. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Bakijska džamija<br>(Mesdžid Duradžik hadži Ahmeda) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.860986|18.431395}} | | |- |Ćurčića džamija<br>(Jahja-pašina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.861616|18.429365}} |1482–1483. | |- |Džamija Donja Logavina<br>(Buzadži hadži Hasanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.861202|18.427877}} | | |- |Džamija Golobrdica<br>(Džamija Mimar Sinan) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.864016|18.428401}} |prije 1528. | |- |Džamija Karpuzova<br>(Džamija Arebi Džedid) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.862537|18.427247}} |između 1540. i 1570. | |- |Džamija Nateguša<br>(Džamija Mimar-zade Davud Čelebija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.863445|18.426490}} |1540. | |- |[[Sarač Alijina džamija]]<br>(Džamija Vrbanjuša) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.865603|18.429209}} |početkom 16. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Huremuša<br>(Hadži Sejidina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mahmutovac |{{coord|43.851965|18.432960}} | | |- |Džamija Paje<br>(Džamija Hitri Sulejman) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mahmutovac |{{coord|43.849926|18.433418}} |1578. | |- |Džamija Budakovići<br>(Džamija Abdi Halife) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.868598|18.428014}} |oko 1562. | |- |Džamija Grličića Brdo<br>(Džamija Ismail bin Ali el-Imadi) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.870982|18.437907}} |2009. | |- |Hubijar-agina džamija<br>(Džamija Medreseta) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.867695|18.432147}} |krajem 16. vijeka | |- |Džamija Kjose Sinan<br>(Džamija Lučevica) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.865496|18.432836}} | | |- |Džamija Nova Mahala<br>(Buzadži hadži Jahjina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.867088|18.434736}} |krajem 15. vijeka | |- |[[Bakr-babina džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mjedenica ([[Atmejdan]]) |{{coord|43.856911|18.427308}} |1544. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>kao dio arheološkog područja [[Atmejdan]] |- |Džamija Mjedenica<br>(Nedžar Ibrahimova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mjedenica |{{coord|43.855466|18.425117}} | | |- |Džamija Hladivode |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mošćanica |{{coord|43.876299|18.453194}} | | |- |Džamija Obhodža |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mošćanica |{{coord|43.863960|18.453726}} | | |- |Džamija Sedrenik |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Sedrenik]] |{{coord|43.872577|18.432834}} |1998–2002. | |- |Arapova džamija<br>(Arabi Atik džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.864709|18.434677}} | | |- |Šejh Muslihudinova džamija<br>(Džamija na Ploči) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.863754|18.437247}} | | |- |Džamija Sumbuluša<br>(Bali-zade hadži Mehmeda džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.865049|18.436380}} | | |- |Džamija Rogo Zade<br>(Džamija Vinograd) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.867881|18.436972}} |1660. | |- |[[Brdo džamija]]<br>(Džamija Kadi Hasan-efendija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.854103|18.427947}} |1560. | |- |Džamija Donja Širokača<br>(Karaferhadova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.854835|18.426903}} | | |- |Džamija Goloderica<br>(Džamija Sinan Halife Voloder) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.851195|18.426236}} |1528. | |- |Džamija Gornja Širokača<br>(Džamija Gazgani hadži Ali) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.852669|18.425947}} |1561. | |- |Džamija Komatin<br>(Džamija Komatin haždi Memi) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.848887|18.425227}} |1482–1483. | |- |Terzibašina džamija |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.852746|18.427905}} |1524. | |- |[[Džamija Žagrići]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.853172|18.423774}} |1544. | |- |[[Džamija Bali-bega Malkočevića]]<br>(Džamija Balibegovica) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Toka–Džeka |{{coord|43.852890|18.428930}} |druga polovina 15. vijeka | |- |Džamija Toka<br>(Ašik Memi džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Toka–Džeka |{{coord|43.850370|18.430895}} |1551. | |- |Džamija Velika Berkuša<br>(Timurhanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Toka–Džeka |{{coord|43.850505|18.428405}} |1560. | |- |[[Bijela džamija (Sarajevo)|Bijela džamija]]<br>(Džamija Divan katiba Hajdara) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.861092|18.440459}} |između 1536. i 1545. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Carina<br>(Kasap-zade hadži Ibrahimova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.862117|18.444349}} |1515. | |- |Hadži Mahmud Hendek džamija |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.860165|18.441284}} |između 1562. i 1604. | |- |Džamija Iplidžik Sinana<br>(Džamija Jekovac) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.861947|18.438863}} |prije 1565. | |- |Lubina džamija<br>(Topal-zade hadži Inhan-age džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.862801|18.439407}} |između 1528. i 1557. | |- |Mokro-zade Sinan Vojvode džamija<br>(Džamija Ćebedžije) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.863092|18.444173}} |između 1540. i 1602. | |- |Musluk džamija<br>(Havadže-zade hadži Mustafe džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.863512|18.441155}} |1587. | |- |Než-zade hadži Hasana džamija |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.860996|18.443083}} |1570. | |- |Porčina džamija<br>(Džamija Vojvode hatun Sinana) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.862588|18.442104}} |1522. | |- |[[Sagrakči hadži Mahmudova džamija]]<br>(Džamija Ulomljenica) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.863346|18.430464}} |oko 1530. | |- |Džamija Strošići<br>(Gerdeni hadži Husejinova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.864045|18.439116}} |1473. | |} ===Džamije u historiji=== * [[Abdulhalim-agin mesdžid]] (Skenderćehajin mesdžid; izgrađen 1504) * [[Čemaluševa džamija]] (Džamija Havadže Kemaludina; izgrađena 1515, srušena 1940) * [[Haradži hadži Mustafin mesdžid]] * Kalin hadži Alijina džamija (Čejirdžik džamija; izgrađena 1535, srušena 1947) * [[Skender-pašina džamija]] (izgrađena 1518, srušena 1935) ==Sokolac== * [[Sultan Selimova džamija]] * Džamija u Novoseocima, srušena 22. septembra 1992. ==Srebrenica== * [[Bijela džamija (Srebrenica)]] * [[Čaršijska džamija (Srebrenica)]] * [[Đozića džamija (Srebrenica)]] * [[Džamija u Petriči]] * [[Begića džamija (Srebrenica)]] ==Srebrenik== Na području općine Srebrenik nalaze se 40 džamija. Medžlis islamske zajednice Srebrenik spada pod Muftijstvo Tuzlansko.<ref name="Muftijstvo tuzlansko">{{Cite web |url=http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-tuzlansko |title=Muftijstvo tuzlansko |work=[[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini]] |access-date=19. 4. 2017 |archive-date=30. 4. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170430231522/http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-tuzlansko |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.medzlisizsrebrenik.com/dzemati/ |title=Džemati MIZ Srebrenik |access-date=19. 4. 2017}}</ref> * [[Babunovići]] * Bare (prigradski džemat) * [[Behrami]] * Bjelave * [[Brda (Srebrenik)|Brda]] * [[Brezik (Srebrenik)|Brezik]] * [[Brnjičani]] * [[Cage (Srebrenik)|Cage]] * [[Čekanići]] * [[Ćehaje]] * [[Ćojluk (Srebrenik)|Ćojluk]] * [[Donji Srebrenik]] * Dedići ([[Seona (Srebrenik)|Seona]]) * [[Donji Moranjci]] * [[Duboki Potok (Srebrenik)|Duboki Potok]] * [[Falešići]] * Gazijska džamija ([[Kiseljak (Srebrenik)|Kiseljak]]) * [[Gornji Moranjci]] * [[Gornji Srebrenik]] * Hrvati ([[Sladna]]) * [[Huremi]] * [[Ježinac]] * [[Kuge (Srebrenik)|Kuge]] * Kurtići * [[Lisovići (Srebrenik)|Lisovići]] * [[Luka (Srebrenik)|Luka]] * Lušnica * [[Ljenobud]] * Murati * Omerbašići * [[Podorašje]] * Potpeć * [[Rapatnica]] * [[Seona (Srebrenik)|Seona]] * [[Srebrenik]] * Špionica * Tinja * [[Tutnjevac (Srebrenik)|Tutnjevac]] * [[Uroža]] * [[Zahirovići]] ==Stolac== * [[Sultan Selimova džamija|Sultan Selimova]] ili Careva džamija (izgrađena 1519, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Ismail Kapetana Šarića]] ili Šarića džamija (izgrađena 1741, srušio HVO 1993, obnovljena 2005) * [[Podgorska džamija]] (izgrađena 1774, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Ćuprijska džamija]] (izgrađena 1736, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Džamija na Ošanjićima]] (stara oko 350 godina) * [[Džamija u Bitunji]] (izgrađena oko 1896, srušio HVO 1993, obnovljena 2011) * [[Džamija u Ljubinju]] (izgrađena 1592, srušena 1948. i 1993, obnovljena 2013) * [[Džamija Pješivac]] (izgrađena 1926, minirao HVO 1993, obnovljena 2005) * [[Džamija Aladinići]] (izgrađena 1938, srušio HVO HVO 1993, obnovljena 2008) * [[Džamija Rotimlja]] (izgrađena krajem 16. vijeka, srušio HVO 1993, obnovljena 2004) * [[Džamija Borojevići]] (izgrađena 1969, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Džamija Dabrica]] (izgrađena 1611. srušio HVO 1993, obnovljena 2012)<ref>{{Cite web|url=https://miz-stolac.ba/o-nama/|title=O nama – Medžlis Islamske zajednice Stolac|language=bs-BA|access-date=22. 4. 2024}}</ref> ===Džamije u historiji=== * [[Džamija u tvrđavi Stolac]] (srušena 1888. prilikom preseljenja u novosagrađenu tvrđavu) * [[Veli-dedina džamija]] (srušeo HVO i postavljen križ od njenih ostataka) ==Šamac== * [[Azizija džamija (Šamac)]] ==Teočak== * [[Fethija džamija (Teočak)]] (u upotrebi je od 1548) ==Tešanj== Na području općine [[Tešanj]] nalazi se 17 džamija. Medžlis islamske zajednice Tešanj spada pod [[Zeničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://www.miztesanj.ba/sections/78|title=O Medžlisu - Medžlis Islamske zajednice Tešanj|website=www.miztesanj.ba|access-date=8. 10. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Avdi-pašina džamija<br>(Drvena džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.616722|17.991620}} |prije 1640. |Obnavljana 1781, 1990. i 2006. |- |Dibekhana džamija<br>(Riječka džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.612304|17.986216}} |1750. |Obnavljana 1967, 1999. i 2007. |- |[[Gazi Ferhad-begova džamija u Tešnju|Gazi Ferhad-begova džamija]]<br>(Čaršijska džamija, Ferhadija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.614435|17.987277}} |1564. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Hamza-begova džamija<br>(Ženska džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.612806|17.985496}} |1639. | |- |Harman džamija<br>(Sejjid Sulejmanova džamija, Guvanjska džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.617477|17.990895}} |1863. | |- |Kutahya džamija<br>(Plava džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.623230|17.981491}} |2012. | |- |Džamija Bobare–Drinčići |[[Bobare (Tešanj)|Bobare]] |{{coord|44.663274|17.914771}} |1984. |Obnovljena 2004. |- |Džamija Bukva |[[Bukva (Tešanj)|Bukva]] |{{coord|44.620907|17.994278}} |1986. |Stara džamija izgrađena u doba osmanske vladavine, renovirana 1906. i srušena 1965. Nova džamija obnovljena 1997. |- |Sulejmanija džamija |[[Jelah (Tešanj)|Jelah]] |{{coord|44.652643|17.961304}} |1971. |Rekonstruisana 2006–2013. |- |Džamija Jelah-Polje |[[Jelah-Polje]] |{{coord|44.663785|17.948182}} | | |- |Džamija Kotlanice |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Dobropolje |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Raduša |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Oraš Planje |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Džemilić Planje |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Tešanjka |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Medakovo |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |} ==Tomislavgrad== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Čaršijska džamija u Tomislavgradu|Čaršijska džamija]]<br>(Džudža Džaferova džamija) |[[Tomislavgrad]] |{{coord|43.717811|17.225214}} |prije 1615. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' 1997. u džamiju je postavljena eksplozivna naprava. |- |Džamija Dilaveri–Mandino Selo |[[Mandino Selo]] |{{coord|43.683224|17.308613}} |2022. | |- |Džamija "Merjem Seid eš-Šamsi"<br>(Džamija Oplećani) |[[Oplećani]] |{{coord|43.716917|17.277910}} |2019. | |- |Džamija Mokronoge |[[Mokronoge (Tomislavgrad)|Mokronoge]] |{{coord|43.764917|17.226991}} | | |- |Džamija Omerovići |[[Omerovići (Tomislavgrad)|Omerovići]] |{{coord|43.658549|17.209220}} | | |- |Džamija Stipanjići |[[Stipanjići]] |{{coord|43.710175|17.162797}} | | |- |Džamija Šuica |[[Šuica (Tomislavgrad)|Šuica]] |{{coord|43.838418|17.190022}} | | |} ==Travnik== Na području općine [[Travnik]] nalazi se 15 džamija. Medžlis islamske zajednice Travnik spada pod [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://www.muftiluk-tr.ba/medzlisi/adresar.html|title=Adresar - Muftijstvo travničko|website=www.muftiluk-tr.ba|access-date=9. 10. 2024}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Nova džamija Bandol |[[Bandol]] |{{coord|44.226689|17.723142}} |1996. | |- |Stara džamija Bandol |[[Bandol]] |{{coord|44.226971 |17.722639 }} |početkom 18. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].<ref>{{Cite web|url=http://miztravnik.com.ba/arhiva/stara-dzamija-bandol-dobila-status-nacionalnog-spomenika/|title=Stara džamija Bandol dobila status nacionalnog spomenika – Medžlis Islamske zajednice Travnik|language=bs-BA|access-date=16. 10. 2024}}</ref>''' Zapaljena 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], nije obnovljena, koristi se nova džamija u neposrednoj blizini. |- |Džamija Bijelo Bučje |[[Bijelo Bučje (Travnik)|Bijelo Bučje]] | |1946. |Prva džamija izgrađena tokom osmanlijskog doba, nakon rušenja druga 1946, a trenutna 1987. |- |Džamija Brajić |[[Brajići (Travnik)|Brajići]] | |1968. |Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], 1993, a obnovljena u periodu od 1996 - 2003. |- |Džamija Čukle |[[Čukle]] | |1981. | |- |Džamija Dolac na Lašvi (Novo Naselje) |[[Dolac na Lašvi]] | |2007. | |- |Džamija Dub |[[Dub (Travnik)|Dub]] | |1936. | |- |Džamija Gluha Bukovica |[[Gluha Bukovica (Travnik)|Gluha Bukovica]] | |1966. | |- |Džamija Goleš |[[Goleš (Travnik)|Goleš]] | |15. vijek |Srušena 1992, od strane [[Vojska Republike Srpske|VRS]], nova podignuta 2000. |- |[[Hadži-Alibegova džamija|Hadži Ali-begova džamija]] (Mehmed-paše Kukavice) |[[Travnik]] - centar | |1757/58. |U sklopu džamije nalazi se [[sahat-kula]], harem i česma što si proglašeni za '''[[nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''.<ref name="alibeg">{{cite web|url=http://www.bhtourism.ba/loc/whattoseeanddo.wbsp?wbf_mjesto=;30;|title=BH Turizam - Šta vidjeti i raditi|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160315100556/http://bhtourism.ba/loc/whattoseeanddo.wbsp?wbf_mjesto=;30;|archive-date=15. 3. 2016|url-status=dead|access-date=6. 5. 2016}}</ref> Izgorjela u požaru 1856, temeljito obnovljena 1865. |- |Džamija Han Bila |[[Han Bila]] | |1983. | |- |[[Jeni džamija]] (Hasan-agina) |[[Travnik]] - centar | |1549. |Oštećena 1903. i tokom [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], u svom sklopu ima i [[Tekija|tekiju]]. [[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|'''Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.''']]<ref name="alibeg" /> |- |Džamija Jezerci |[[Jezerci]] | |19. vijek |Na mjestu prve džamije, druga sagrađena 1963, koja je 1993. oštećena od [[Hrvatsko vijeće odbrane|HVO-a]]. Obnovljena. |- |Džamija Kalibunar |[[Travnik]] - Kalibunar | |2005. | |- |[[Šarena džamija (Travnik)|Šarena džamija]] (Sulejmanija) |[[Travnik]] - centar |{{coord|44.226561|17.669805}} |16. vijek |Izgorjela u požaru 1815, 1903, u [[Drugi svjetski rat|Drugom svjetskom ratu]]. Obnovljena temeljito 1980-tih i 2019. |- |[[Lukačka džamija]] |[[Travnik]] - Luke | |krajem 18. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' Zapaljena 1903, u funkciji džamije od 1992. |} ==Trebinje== * [[Dživar džamija]] * [[Džamija u Mostaćima]] * [[Osman-pašina džamija]] (Resulbegovića) 1726. * [[Džamija u Kotezima|Džamija Muje Kotezlije]] u Kotezima * [[Careva džamija (Trebinje)|Sultan Ahmedova ili Careva džamija (stara)]] (1719.)<ref name="medzlis">{{Cite web |url=http://www.medzlis-trebinje.ba/web/index.php?option=com_content&view=article&id=42&Itemid=126 |title=Arhivirana kopija |access-date=21. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140422082141/http://www.medzlis-trebinje.ba/web/index.php?option=com_content&view=article&id=42&Itemid=126 |archive-date=22. 4. 2014 |url-status=dead }}</ref> ==Trnovo== * [[Džamija u Umoljanima]] ==Tuzla== Na području grada [[Tuzla]] nalaze se 42 džamije (i tri mesdžida) koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Tuzla, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://medzlistuzla.ba/dzamije/|title=Džamije|website=Medžlis Islamske zajednice Tuzla|language=bs-BA|access-date=5. 6. 2024}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Amber-hatun džamija (Tušanjska) |[[Tuzla]] - Tušanj |{{coord|44.543571|18.664465}} |2013. |U sklopu džamije nalazi se Islamski centar. |- |[[Džamija kralja Abdullaha]] |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.527895|18.694724}} |2000. |Predstavlja centralnu džamiju na nivou Medžlisa Islamske zajednice Tuzla. Preimenovana 2014. iz Prinčeva džamija u Džamija kralja Abdullaha. |- |[[Arslanagina (Vikaljska) džamija|Arslanagina džamija]] (Vikaljska) |[[Tuzla]] |{{coord|44.534334|18.660944}} |1645. |Nova izgrađena i otvorena 2002. |- |[[Atik Behram-begova (Šarena) džamija|Atik džamija]] (Behram-begova - Šarena) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.540004|18.673335}} |prije 1548. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' U fazi temeljite rekonstrukcije. |- |Džamija Avdibašići |Avdibašići |{{coord|44.622547|18.620904}} |1970. |Obnavljana 1997, 2006 i svečano otvorena 11. augusta 2007. |- |[[Džamija Behram-begove medrese]] |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.538131|18.653899}} |1999. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''', skupa sa [[Behram-begova medresa|Behram-begovom medresom]]. Obnovljena 2005, 2012. |- |[[Bijela džamija (Tuzla)|Bijela džamija u Slavinovićima]] |[[Tuzla]] - Slavinovići |{{coord|44.525658|18.722765}} |1997. |Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]. |- |[[Gazi Turali-begova (Poljska) džamija|Gazi Turali-begova džamija]] (Poljska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.536426|18.679331}} |1572. |[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|'''Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.''']] Obnavljana 1890, 2007. i ponovo svečano otvorena 14. septembra 2014. |- |[[Husein Čauša džamija]] (Džindijska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.540965|18.678361}} |1701. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' Obnovljena 1990. |- |Svijetla džamija Hukići |[[Tuzla]] - Slavinovići |{{coord|44.522321|18.712798}} |2012. | |- |[[Džamija Cerik]] |[[Cerik (Tuzla)|Cerik]] |{{coord|44.506918|18.606952}} |1974. |Rekonstruisana 2005. |- |[[Stara džamija Dobrnja]] |[[Dobrnja (Tuzla)|Dobrnja]] |{{coord|44.580489|18.578289}} |1937. do 1939. |Rekonstruisana 1964, koristi se novoizgrađena džamija od 1990. |- |Džamija Dobrnja |[[Dobrnja (Tuzla)|Dobrnja]] |{{coord|44.578994|18.585656}} |1990. | |- |Džamija Donji Čaklovići |[[Čaklovići Donji|Donji Člakovići]] |{{coord|44.518325|18.739396}} |1973. |Obnovljena 1996. |- |Džamija Grabovica |[[Grabovica Donja|Grabovica]] |{{coord|44.542280|18.706869}} |16. vijek |U fazi obnove.<ref>{{Cite web|url=https://medzlistuzla.ba/aktivnosti-dzemata-grabovica-na-poboljsanju-vjerske-infrastrukture/|title=Aktivnosti džemata Grabovica na poboljšanju vjerske infrastrukture|last=Administrator|date=12. 4. 2017|website=Medžlis Islamske zajednice Tuzla|language=bs-BA|access-date=6. 10. 2024}}</ref> |- |[[Hadži Hasanova (Čaršijska) džamija|Hadži Hasanova džamija]] (Čaršijska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.538806|18.675629}} |1548. |Obnavljana 1871, 1873/74. |- |Hadžijska džamija |[[Tuzla]] - Novo Naselje Solina |{{coord|44.551256|18.692259}} |1997. | |- |Kethode-Arapčića džamija (Brđanska ili Osman-Čehaja) |[[Tuzla]] |{{coord|44.536092|18.671003}} |prije 1600. |Obnovljena 2018.<ref>{{Cite web|url=https://medzlistuzla.ba/dzamija-u-dzematu-brdo-kethode/|title=Brdo (Kethode) džamija|last=adminmedzlis|date=26. 7. 2013|website=Medžlis Islamske zajednice Tuzla|language=bs-BA|access-date=5. 6. 2024}}</ref> |- |Džamija Krojčica |Tuzla - Krojčica |{{coord|44.525394|18.652103}} |1997. | |- |Džamija Lipnica |[[Lipnica (Tuzla)|Lipnica]] |{{coord|44.578598|18.618662}} |1968. |Temeljito renovirana 1998. |- |[[Mehmedagina (Jalska) džamija|Mehmedagina džamija]] (Jalska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.537311|18.673157}} |16. vijek |[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|'''Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.''']] Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]] od strane [[Vojska Republike Srpske|VRS]], 1992. Obnovljena 1878 i 1890. |- |Džamija Milešići |[[Milešići]] |{{coord|44.566975|18.566529}} |1990. |Izgrađena prvobitno kao mesdžid, da bi 1998. dobila osobine džamije. Dimenzije džamije su 7,5x8,5m. s ulaznim trijemom dimenzija 7,5x2,25m. Visina munare je 10 m sa [[mahfil]]a džamije.<ref>{{Cite web|url=http://www.rijaset.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=637&Itemid=264|title=Arhivirana kopija|archive-url=https://web.archive.org/web/20110823062710/http://www.rijaset.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=637&Itemid=264|archive-date=23. 8. 2011|url-status=dead|access-date=7. 2. 2009}}</ref> |- |Džamija Mihatovići |[[Mihatovići (Tuzla)|Mihatovići]] |{{coord|44.540764|18.570336}} |1980. |[[Munara]] je podignuta 2005. Dimenzije [[džamija|džamije]] su 8x7,5 m, a visina [[Munara|munare]] je 23m. |- |Džamija Momanov |Momanovo |{{coord|44.520457|18.725847}} |2019. | |- |Džamija Moluhe |[[Tuzla]] - Moluhe |{{coord|44.538268|18.640934}} |1997. | |- |Džamija Mramor |[[Mramor (Tuzla)|Mramor]] |{{coord|44.578923|18.562996}} |2014. | |- |Džamija Donja Obodnica |Donja Obodnica |{{coord|44.611176|18.638937}} |1900. |Obnovljena 1961, srušena 2000, da bi 2003. svečano otvorena nova džamija na istoj lokaciji. |- |Džamija Osoje |[[Osoje (Tuzla)|Osoje]] |{{coord|44.614443|18.597844}} |2014. | |- |Džamija Pasci |[[Pasci Donji|Pasci]] |{{coord|44.491716|18.649877}} |1973. |Obnovljena 2003. |- |Džamija Plane |[[Plane (Tuzla)|Plane]] |{{coord|44.529327|18.583409}} |1999. | |- |[[Džamija Sepetari]] |[[Tuzla]] - Sepetari |{{coord|44.536849|18.718489}} |2010. | |- |Džamija Dolovi stara Solina |Solina |{{coord|44.565929|18.693865}} |2009. | |- |Šehidska džamija Petrovice |[[Petrovice Gornje]] |{{coord|44.492642|18.635859}} |Poslije 2000. | |- |Džamija Šerifa i El-Avadi (Džamija Šabani) |Šabani |{{coord|44.599651|18.651562}} |2017. | |- |[[Džamija Ševar]] |[[Kiseljak (Tuzla)|Kiseljak]] |{{coord|44.499547|18.577049}} |1943. |Temeljito obnovljena 1976, da bi 2003. svečano se otvorila nova džamija. |- |Džamija Šići |[[Šići (Tuzla)|Šići]] |{{coord|44.516374|18.579060}} |1996. |1980. sagrađen Mesdžid na čijem mjestu poslije izgrađena džamija. |- |Džamija Tewba |[[Čaklovići Gornji|Gornji Čaklovići]] |{{coord|44.513873|18.772615}} |2013. | |- |[[Vaiz Mehmed Ali-efendijina (Mejdanska) džamija|Vaiz Mehmed Ali-efendijina džamija]] (Mejdanska) |[[Tuzla]] |{{coord|44.536805|18.667969}} |1644. |Rekonstruisana 2006/2007. |- |Džamija Vasići |Vasići |{{coord|44.517718|18.771951}} |2013. | |- |Džamija Vrapče |Vrapče |{{coord|44.527944|18.679223}} |1997. |Rekonstruisana 2007.<ref>{{Cite web|url=http://bhstring.net/tuzlauslikama/tuzlarije/viewnewnews.php?id=40009|title=Tuzlarije net|website=bhstring.net|access-date=6. 10. 2024}}</ref> |- |Džamija Zlatnih ljiljana (Simin Han) |[[Simin Han]] |{{coord|44.526800|18.745219}} |2006. | |} ==Velika Kladuša== * [[Džamija Zagrad]] * [[Džamija u Šabićima (Velika Kladuša)|Džamija u Šabićima]] * [[Gradska džamija u Velikoj Kladuši|Gradska džamija]] * [[Džamija Rajnovac]] * [[Džamija Podzvizd (Grad)]] * [[Džamija Podzvozd (Kose)]] ==Visoko== * [[Džamija u Arnautovićima]] (izgrađena 1980, munara 1998, na mjestu gdje je bio mesdžid iz 1937) * [[Šerefudinova Bijela Džamija|Šerefuddin-Bijela džamija (Gradska)]] (izgrađena prvi put 1477, današnji izgled je dobila ponovnom gradnjom 1970-1980.) * [[Alauddin Sagir džamija]] (izgrađena 1620, današnji izgled dobila ponovnom gradnjom 1981) * [[Džamija u Donjem Moštru]] (izgrađena 1968, rekonstrukcija 2000/01, obnovljena 2011. * [[Džamija Donji Kralupi]] (izgrađena 1973, potpuno devastirana u ratu 1992-95, rekonstrukcija 1997. * [[Džamija Džindići]] (izgrađena prije 1895, današnji izgled dobila ponovnom gradnjom 1997-2007) * [[Stara džamija sa haremom u Goduši|Stara džamija (Goduša)]] (izgrađena prije 1565, oštećena u ratu 1992-95, rekonstrukcija u toku) * [[Nova džamija (Goduša)]] (izgrađena 1990, munara 2004/05) * [[Džamija Gornji Kralupi]] (izgrađena 1997, munara 2005/06) * [[Džamija Grajani]] (početak gradnje 2000, munara 2005) * [[Džamija Kalići]] (sagrađena 1950. Na istom mjestu izgrađena nova 1974. Temeljna rekonstrukcija 2003) * [[Džamija Koložići]] (izgrađena 2000-2003) * [[Džamija Dol]] (izgrađena 2005) * [[Hadži Muruvetova džamija]] ( izgrađena u 17. vijeku, današnji izgled je dobila ponovnom gradnjom 1986) * [[Džamija Liješeva]] (izgrađena 1962, izgradnja nove džamije počela 2007) * [[Džamija Maurovići]] (prvobitno izgrađena u 17. vijeku, ponovo izgrađena 1936; porušena 1987, današnji izgled je dobila gradnjom 1980-1991. na novoj-današnjoj lokaciji) * [[Džamija Mokronozi]] (prvobitno izgrađena u turskom vaktu, ponovo izgrađena 1964, današnji izgled dobila gradnjom na istoj lokaciji 2000) * [[Jeni-Ber džamija]] (izgrađena u 18, vijeku ponovo izgrađena 1981, nakon ratnih oštećena rekonstrukcija 1996) * [[Džamija Orašac]] (izgrađena 1961, rekonstrukcija 1999) * [[Džamija Luke]] (izgrađena 2000-2005) * [[Hadži Ibrahimova džamija]] (izgrađena u 16. vijeku oštećena u ratu 92-95, rekonstrukcija 1996) * [[Džamija Rosulje]] (izgrađena oko 1770, stara džamija srušena 1975, današnji izgled je dobila gradnjom 1976, nakon ratnih oštećena rekonstrukcija 2007) * [[Hadži Hasanova džamija – Saračica]] (izgrađena u 17. vijeku, oštećena u ratu 92-95, rekonstrukcija 2000) * [[Džamija Seoča]] (prvobitno izgrađena u 17. vijeku, zatim 1900, današnji izgled dobila ponovnom gradnjom 2001-2004) * [[Džamija Srhinje]] (bila u turskom vaktu, današnja izgrađena 1974) * [[Džamija Muhašinovići]] (u izgradnji, početak gradnje 2005) * [[Alauddin Kebir džamija - Šadrvan]] (izgrađena prije 1556, izgorjela 1911. u velikom požaru u Visokom. Pretrpjela velika oštećenja u ratu 92-95. Obnovljena 1996) * [[Džamija i islamski centar Šareni Hanovi]] (u izgradnji) * [[Tabačka džamija u Visokom|Tabačka džamija]] (nacionalni spomenik, izgrađena oko 1871, u toku rata oštećena, temeljna rekonstrukcija 2006/07) * [[Džamija Tušnjići]] (izgrađena 1960. gdje je bila stara džamija iz turskog vremena * [[Džamija Vratnica]] (izgrađena 1948, stara porušena zbog velikih oštećenja u ratu na 92-95, nova izgrađena 1997-2007) * [[Džamija Zbilje]] (izgradnja 1982-1988, munara 2006) * [[Džamija Donja Zimča]] (u izgradnji) * [[Džamija Ozrakovići]] (izgrađena 1999, munara dograđena 2016) ==Vitez== * [[Ahmed-agina džamija]] (izgrađena 1589/1590) * Džamija Počulica ==Vogošća== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Adil-begova džamija]] |[[Kobilja Glava (Vogošća)|Kobilja Glava]] |{{coord|43.883838|18.384642}} |1989. | |- |[[Džamija Kobilja Glava]] |[[Kobilja Glava (Vogošća)|Kobilja Glava]] |<!--{{coord|}}--> | |Srušena |} ==Zavidovići== * [[Gradska džamija u Zavidovićima|Gradska džamija]] * [[Čaršijska džamija u Zavidovićima|Čaršijska džamija]] * [[Stara džamija u Rujnici]] (nacionalni spomenik BiH) * [[Džamija u Činovićima]] * [[Džamija u Garama (Vozuća)]] * [[Džamija u Hajderovićima]] * [[Džamija u Imamovićima]] * [[Džamija u Livadama]] * [[Džamija u Junuzovićima]] * [[Džamija u Krivaji]] * [[Džamija u Perovićima]] * [[Džamija u Osječanima]] * [[Džamija u Ribnici]] * [[Džamija u Borovnici]] * [[Džamija u Džebama]] * [[Džamija u Bajvatima]] (izgrađena 1938, popravka 1998/99)<ref>{{Cite web|url=https://www.zdici.info/vjerski-objekti-u-zavidovicima-za-vijeme-austro-ugarske-uprave|title=Zdici.info {{!}} Vjerski objekti u Zavidovićima za vijeme austro-ugarske uprave|website=www.zdici.info|language=en|access-date=8. 11. 2023}}</ref> * [[Džamija u Gostovićima]] * [[Džamija u Mustajbašićima]] * [[Džamija u Dubravici]] * [[Džamija u Vozućoj]] ==Zenica== Na području grada [[Zenica]] nalazi se 79 džamija koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Zenica, [[Zeničko muftijstvo]].<ref>{{cite web |title=DŽEMATI – MIZZenica |url=https://mizzenica.ba/medzlis/dzemati/ |publisher=Medžlis Islamske zajednice Zenica |access-date=3. 5. 2024 |date=8. 10. 2015}}</ref> {| class="wikitable" ! Naziv !! Mjesto !! Koordinate !! Izgrađena !!width="300px"| Napomene |- | Džamija Al-Amin || [[Donji Čajdraš]] ||| {{coord|44.189379|17.873279}} || 2011. || |- | Džamija Arnauti || [[Arnauti (Zenica)|Arnauti]] ||| {{coord|44.201032|18.055513}} || 1982. || Rekonstruisana i obnovljena 2002–2008. |- | Džamija Babići || [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.329492|17.844119}} || 1974. || |- | Babinska džamija || [[Drugavci]] || {{coord|44.238225|18.007640}} || 1961. || Srušena 2012, nova izgrađena 2014. |- | [[Bijela džamija (Novo Radakovo)|Bijela džamija Radakovo]]|| [[Zenica]] – Novo Radakovo || {{coord|44.194471|17.932173}} || 2008. || |- | Bijela džamija || [[Putovići]] || {{coord|44.161018|17.972007}} || 2001. || |- | Džamija Bistrica || [[Bistrica (Zenica)|Bistrica]] || {{coord|44.357212|17.902318}} || 1976. || |- | [[Džamija Blatuša]] || [[Zenica]] – Blatuša || {{coord|44.210489|17.914955}} || 2000. || |- | [[Džamija Bosna]] || [[Zenica]] – Bilino Polje || {{coord|44.207197|17.908235}} || 2014. || |- | Džamija Briznik || [[Briznik]] || {{coord|44.204029|18.031723}} || 2012. || |- | [[Džamija Broda]]<br>(Džamija Mala Broda) | [[Zenica]] – Mala Broda || {{coord|44.195022|17.892446}} || 2008. || Mesdžid sagrađen 1995. na mjestu današnje džamije |- | Džamija na Dobriljenu || [[Dobriljevo]] || {{coord|44.177014|17.880579}} || 1972. || |- | Džamija Donja Gračanica<br>(Gračanička džamija) || [[Donja Gračanica (Zenica)|Donja Gračanica]] || {{coord|44.233363|17.909746}} || 1980. || |- | Džamija Donja Vraca<br>(Vratačka džamija) || [[Donja Vraca]] || {{coord|44.256986|17.892382}} || 1969. || |- | Džamija Drivuša || [[Drivuša]]|| {{coord|44.175086|17.970703}} || 2016. || |- | [[Ensar džamija]] || [[Zenica]] – Babina Rijeka || {{coord|44.20147|17.92516}} || 1998. || |- | Džamija Gladovići || [[Gladovići (Zenica)|Gladovići]] || {{coord|44.300834|17.932615}} || 1966. || |- | Džamija Gnjusi || [[Gnjusi (Zenica)|Gnjusi]] || {{coord|44.180626|17.947390}} || 1984. || |- | Gorička džamija || [[Gorica (Zenica)|Gorica]] || {{coord|44.151596|17.970571}} || 1986. || |- | Džamija Gornja Mahala || [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.331959|17.846798}} || 1970. || |- | Džamija Gornja Zenica || [[Gornja Zenica]] || {{coord|44.175151|17.908901}} || 1971. || |- | Džamija Gradišće || [[Gradišće (Zenica)|Gradišće]] || {{coord|44.240277|17.876565}} || 1937. || |- | Džamija Grm || [[Grm (Zenica)|Grm]] || {{coord|44.201439|17.870917}} || 2002. || |- | [[Jalijska džamija]] || [[Zenica]] – Jalija || {{coord|44.19854|17.91751}} || 1600. || Obnavljana 1966, 1999. i 2014. |- | Džamija Jastrebac || [[Jastrebac (Zenica)|Jastrebac]] || {{coord|44.344334|17.829245}} || 1990. || |- | Džamija Kasapovići || [[Kasapovići (Zenica)|Kasapovići]] || {{coord|44.223916|17.971034}} || 2005. || |- | Džamija Klopče || [[Zenica]] – Klopče || {{coord|44.196729|17.954923}} || 1977. || |- | [[Kočevska džamija]] || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.19964|17.90769}} || 1557. (stara džamija) || Nova džamija izgrađena 1990. |- | Džamija Kolići || [[Kolići]] || {{coord|44.361382|17.892621}} || 1989. || |- | Džamija Koprivna || [[Koprivna (Zenica)|Koprivna]] || {{coord|44.288774|17.920989}} || 2003. || |- | Džamija Kozarci || [[Kozarci]] || {{coord|44.214568|17.863248}} || 1996. || |- | Džamija Lašva || [[Lašva (Zenica)|Lašva]] || {{coord|44.125481|17.942984}} || 1996. || |- | Džamija Lokvine || [[Lokvine]] || {{coord|44.204681|17.853771}} || 1935. || |- | Džamija Lokvine–Luke<br>(Centralna džamija Lokvine) || [[Lokvine]] || {{coord|44.205127|17.857308}} || 2009. || |- | Džamija Lukovo Polje || [[Zenica]] – Lukovo Polje|| {{coord|44.190436|17.945205}} || 2004. || |- | Malezijska džamija<br>(As-Sahabah) || [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.329646|17.858906}} || 2010. || |- | Džamija Moščanica || [[Mošćanica]] || {{coord|44.166236|18.017356}} || 2007. || |- | Nemilska džamija || [[Nemila]] || {{coord|44.330932|17.912272}} || 1938. || |- |Nova džamija Nemila |[[Nemila]] |{{coord|44.328953|17.912280}} |2024. |U sklopu džamije nalazi se Islamski centar Nemila. |- | Džamija Nur || Zenica - Perin Han (Nur Han) || {{coord|44.187083|17.963626}} || 2004. || |- | Džamija Obrenovci || [[Obrenovci]] || {{coord|44.216029|17.857352}} || 2001. || |- | [[Orahovička džamija]]<br>(Džamija Kovačevići) || [[Nemila]] - [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.330543|17.852370}} || 1936. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Renovirana 1979.<br>Ne koristi se od 2010. |- | Džamija Orahovička rijeka || [[Nemila]] || {{coord|44.333530|17.895731}} || 2010. || |- | [[Osman-agina džamija]]<br>(Janjička džamija) || [[Janjići (Zenica)|Janjići]] || {{coord|44.155180|17.961679}} || 1626. || |- | [[Osman-čelebijina džamija (Zenica)|Osman-čelebijina džamija]]<br>(Potočka džamija) || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.19798|17.90972}} || krajem 15. stoljeća || Obnovljena 2004. sa istim izgledom |- | Džamija Pehare || [[Zenica]] – Pehare || {{coord|44.220221|17.916402}} || 2004. || |- | Džamija Pepelari || [[Pepelari]] || {{coord|44.303912|18.037665}} || 1976. || |- | Džamija Peševići || [[Peševići]] || {{coord|44.233457|17.970274}} || 1980. || |- | Džamija Poca || [[Poca]] || {{coord|44.233668|17.984860}} || 2012. || |- | Džamija Pojske || [[Pojske]] || {{coord|44.243472|17.820398}} || 1967. || |- | Džamija Poljice || Zenica - Poljice|| {{coord|44.186720|17.946076}} || 1997. || |- | Džamija Ponirak || [[Ponirak]] || {{coord|44.279723|17.912899}} || 1986. || |- | Džamija Pridražići || [[Tetovo (Zenica)|Tetovo]] – Pridražići|| {{coord|44.239849|17.889735}} || 2012. || |- | Džamija Puhovac || [[Puhovac (Zenica)|Puhovac]] || {{coord|44.214114|18.049349}} || 2000. || |- | Džamija Radinovići || [[Radinovići (Zenica)|Radinovići]] || {{coord|44.225606|18.065327}} || 1968. || |- | [[Džamija Safija]] || [[Zenica]] – Brist || {{coord|44.20387|17.90102}} || 2016. || |- | [[Sejmenska džamija (Zenica)|Sejmenska džamija]] || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.195978|17.916883}} || početkom 16. stoljeća || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' Obnavljana 1976. i 2002. |- | Džamija Seoci || [[Vrhpolje (Zenica)|Vrhpolje]] || {{coord|44.233441|18.047149}} || nepoznato || |- | Džamija Smajići || [[Smajići]] || {{coord|44.351068|17.882562}} || 2003. || |- | Džamija Stara Nemila || [[Nemila]] || {{coord|44.330312|17.919708}} || 1998. || |- | Džamija Starina || [[Starina]] || {{coord|44.367888|17.914483}} || 1962. || Nova džamija izgrađena 2009. |- | Džamija Stranjani || [[Stranjani]] || {{coord|44.230980|17.837861}} || 1934. || |- | [[Sultan Ahmedova džamija (Zenica)|Sultan Ahmedova džamija]]<br>(Čaršijska džamija) || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.199360|17.912719}} || prije 1506. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Obnavljana 1506, 1872, 1914, 1986–1987, te 1996.<br>Rekonstruisana 2011–2015. |- | [[Džamija sultana Mehmeda II el-Fatiha]]<br>(Vrandučka džamija) || [[Vranduk (Zenica)|Vranduk]] || {{coord|44.291775|17.904241}} || 1460. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' kao dio graditeljske cjeline [[Tvrđava Vranduk|starog grada Vranduka]] |- | Džamija Šehida<br>(Ričička džamija) || [[Zenica]] – Ričice || {{coord|44.222395|17.919602}} || 2004. || |- | Džamija Šehidi Vrselja || [[Pojske]] || {{coord|44.248544|17.825008}} || 1989. || Rekonstruisana 2005. |- | Džamija Šerići || [[Šerići (Zenica)|Šerići]] || {{coord|44.357719|17.814057}} || 2003. || |- | Džamija Talami || [[Zenica]] – Crkvice || {{coord|44.208761|17.930093}} || 1981. || |- | Džamija Tetovo || [[Tetovo (Zenica)|Tetovo]]|| {{coord|44.229599|17.886636}} || 1964. || |- | Džamija Tišina || [[Tišina (Zenica)|Tišina]] || {{coord|44.165385|17.983663}} || 1971. || |- | Džamija Topčić Polje || [[Topčić Polje]] || {{coord|44.356247|17.932083}} || 1974. || |- | Džamija Trešnjeva Glava || [[Trešnjeva Glava]] || {{coord|44.258236|18.023552}} || 2009. || |- | [[Džamija Trgovišće]] || [[Zenica]] – Trgovišće || {{coord|44.190350|17.908080}} || 2007. || |- | Džamija Vakifa || [[Gornja Gračanica]] – Čekote || {{coord|44.267609|17.957595}} || 1936. || |- | Džamija Varda || [[Briznik]] || {{coord|44.211665|18.028622}} || 1986. || |- | Džamija Varošište || [[Ponirak]] || {{coord|44.281643|17.915326}} || 2017. || |- | Džamija Vukotići || [[Nemila]] – [[Vukotići (Zenica)|Vukotići]] || {{coord|44.341093|17.821088}} || 1990. || |- | Džamija Zahići || [[Zahići]] || {{coord|44.241924|18.050058}} || 2007. || |- | Džamija Zapoda || [[Tetovo (Zenica)|Tetovo]] – [[Gradišće (Zenica)|Gradišće]] || {{coord|44.241312|17.884894}} || 2005. || |} ==Zvornik== * [[Hadžijina džamija]] ([[Kula Grad]]) * [[Džamija Begsuja]] ([[Zvornik]]) * [[Džamija Divič]] ([[Divič]]) * [[Džamija Donja Kamenica]] ([[Donja Kamenica (Zvornik)|Donja Kamenica]]) * [[Džamija Drinjača]] ([[Drinjača (Zvornik)|Drinjača]]) * [[Džamija Dugi Dio]] ([[Dugi Dio]]) * [[Džamija Đulići]] ([[Đulići (Zvornik)|Đulići]]) * [[Džamija Glumina]] ([[Glumina (Zvornik)|Glumina]]) * [[Džamija Gornja Kamenica]] ([[Gornja Kamenica (Zvornik)|Gornja Kamenica]]) * [[Džamija Gornji Šepak]] ([[Gornji Šepak]]) * [[Džamija Grbavci]] ([[Grbavci Donji]]) * [[Džamija Hasići]] ([[Snagovo]]) * [[Džamija Jošanica]] ([[Jošanica (Zvornik)|Jošanica]]) * [[Džamija Karakaj]] ([[Karakaj]]) * [[Džamija Klisa]] ([[Klisa (Zvornik)|Klisa]]) * [[Džamija Križevići]] ([[Križevići]]) * [[Džamija Kula Grad]] ([[Kula Grad]]) * [[Džamija Kušlat]] ([[Paljevići]]) * [[Džamija Lupe]] ([[Kučić Kula]]) * [[Džamija Novo Selo]] ([[Novo Selo (Zvornik)|Novo Selo]]) * [[Džamija Redžići]] ([[Glodi]]) * [[Džamija Skočić]] ([[Skočić]]) * [[Džamija Snagovo]] ([[Gornje Snagovo]]) * [[Džamija Sultanovići]] ([[Sultanovići (Zvornik)|Sultanovići]]) * [[Džamija Zamlaz]] ([[Zvornik]]) * [[Mehmed Čelebijina džamija u Kozluku|Mehmed Čelebijina džamija]] ([[Kozluk]]) * [[Riječka džamija]] ([[Zvornik]]) ==Žepče== * [[Gornjomahalska džamija]] * [[Priječka džamija]] * [[Stara džamija (Žepče)]] * [[Ferhatpašina džamija (Žepče)]] (napravljena 1568) * [[Trzanska džamija|Alibegova džamija]] (obnovljena 2017) == Kulturne baštine Bosne i Hercegovine == Spisak [[džamija]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] izgrađenih od [[15. vijek]]a do danas zaštićenih kao spomenici kulturne baštine Bosne i Hercegovine: * [[Aladža džamija]], [[Foča (Republika Srpska)|Foča]] * [[Alaudinova (Šadrvanska) džamija]], [[Visoko]] * [[Arnaudija džamija (Banja Luka)|Arnaudija džamija]], [[Banja Luka]] * [[Azizija džamija (Šamac)|Azizija džamija]], [[Šamac]] * [[Gazi Husrev-begova džamija|Begova džamija]], [[Sarajevo]] * [[Careva džamija (Sarajevo)]], [[Sarajevo]] * [[Balaguša džamija|Čaršijska džamija,]] [[Livno]] * [[Čaršijska džamija u Konjicu]], [[Konjic]] * [[Čaršijska džamija u Tomislavgradu|Čaršijska džamija]], [[Tomislavgrad]] * [[Čelebića džamija u Donjoj Bijenji]], [[Nevesinje]] * [[Dizdareva džamija]], [[Jajce]] * [[Džamija u Umoljanima]], [[Trnovo (Federacija Bosne i Hercegovine)|Trnovo (FBiH)]] * [[Džamija Esme sultanije]], [[Jajce]] * [[Ferhadija džamija (Banja Luka)|Ferhat-pašina džamija]] (Ferhadija), [[Banja Luka]] * [[Fethija džamija (Bihać)]], [[Bihać]] * [[Husejnija džamija]], [[Gradačac]] * [[Karađoz-begova džamija]], [[Mostar]] * [[Ljubovića džamija u Odžaku (Nevesinje)]], [[Nevesinje]] * [[Jeni džamija]], [[Travnik]] * [[Jusuf-pašina "Kuršumlija" džamija]], [[Maglaj]] * [[Musa-pašina džamija (Nova Kasaba)]], [[Milići]] * [[Osman-pašina džamija]], [[Trebinje]] * [[Repovačka džamija]], [[Konjic]] * [[Sejmenska džamija (Zenica)]] * [[Stara drvena džamija u Tuholju]], Kladanj * [[Sultan Sulejmanova džamija (Blagaj)]], [[Mostar]] * [[Sultan Selimova džamija]], [[Knežina]], [[Sokolac]] * [[Šarena džamija (Travnik)|Šarena džamija]] (Sulejmanija), [[Travnik]] * [[Šišman Ibrahim-pašina džamija]], [[Počitelj]] * [[Tabačka džamija u Visokom]], [[Visoko]] - Restaurirana, drveni minaret * [[Veli-dedina džamija]], [[Stolac]] == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [http://www.islamskazajednica.ba Zvanični sajt Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini] {{Spisak džamija u Evropi}} [[Kategorija:Spiskovi|Džamija]] [[Kategorija:Džamije u Bosni i Hercegovini|*]] [[Kategorija:Spiskovi džamija po državama|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Džamije u Evropi]] [[Kategorija:Spisak religijskih objekata u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Spiskovi vezani za Bosnu i Hercegovinu|Džamije u Bosni i Hercegovini]] dlos4mb094wbqqovuwwqrt9p6j81teu 3669686 3669685 2024-11-25T20:28:47Z Semso98 54573 /* Sarajevo */ 3669686 wikitext text/x-wiki Ovo je spisak svih [[džamija]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]], sortiranih po općinama i pripadajućim medžlisima [[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini|Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini]], kako postojećih, tako i onih, kojih više nema. == Banovići == Na području općine [[Banovići]] nalazi se 14 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Banovići, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://mizbanovici.ba/dzemati/|title=Džemati|website=Medžlis Banovići|language=bs-BA|access-date=7. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Banovići |[[Banovići]] – Centar |{{coord|44.406340|18.525319}} |1992. |U sklopu kompleksa Islamske zajednice Banovići |- |Džamija Banovići Selo – centar |[[Banovići Selo]] |{{coord|44.403856|18.446706}} |1984. |Srušena stara džamija 1952. |- |Džamija Brezovača |[[Ćatići (Banovići)|Ćatići]] |{{coord|44.353458|18.407866}} |1891. |Nova džamija svečano otvorena 2022.<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvotz.ba/banovici-otvorena-dzamija-u-dzematu-brezovaca/|title=Banovići: Otvorena džamija u džematu Brezovača|last=AĐ|date=22. 6. 2022|website=Muftijstvo tuzlansko|language=bs-BA|access-date=20. 5. 2024}}</ref> |- |Gradska džamija |[[Banovići]] |{{coord|44.406329|18.527516}} |1939. |Srušena stara džamija 1953, džemat ponovo formiran 1992. |- |Džamija Grivice |[[Grivice]] |{{coord|44.423408|18.502409}} |1990. | |- |Džamija Mrdići |[[Grivice]] – Mrdići |{{coord|44.440886|18.505182}} |1999. | |- |Džamija Omazići |[[Omazići]] |{{coord|44.429001|18.544154}} |1975. | |- |Džamija Pribitkovići |[[Pribitkovići]] |{{coord|44.423788|18.415437}} |2006. | |- |Džamija Podgorje |[[Podgorje (Banovići)|Podgorje]] |{{coord|44.404232|18.495278}} |1989. | |- |Džamija Repnik<br>(Džamija Hrvati) |[[Repnik]] |{{coord|44.392352|18.537042}} |1970. | |- |Džamija Šeherzana |[[Seona (Banovići)|Seona]] |{{coord|44.441151|18.369178}} |1950. stara džamija |Nova džamija izgrađena 2007. |- |Džamija Tulovići-Brigići |[[Tulovići]] |{{coord|44.432518|18.479176}} |2004. | |- |Džamija Tulovići |[[Tulovići]] |{{coord|44.434750 |18.484150}} |2000. | |- |Džamija Treštenica |[[Treštenica Donja|Treštenica]] |{{coord|44.437093|18.459374}} |1939. |Obnovljena 2022. |} ==Banja Luka== Na području općine [[Banja Luka]] nalazi se 16 džamija, koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Banja Luka, [[Banjalučko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://medzlis-bl.ba/dzamije/|title=DŽAMIJE {{!}} Medžlis Islamske zajednice Banja Luka|language=en-US|access-date=7. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" ! Naziv !! Mjesto !! Koordinate !! Izgrađena !!width="300px"| Napomene |- | [[Arnaudija džamija (Banja Luka)|Arnaudija]]<br>(Džamija Hasana defterdara ili Defterdarija) || [[Banja Luka]] – Bulevar || {{coord|44.769996|17.181940}} || 1594. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 7. maja 1993, obnovljena 2017–2024. |- | [[Behram-efendijina džamija]]<br>(Behrem-begova džamija) || [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.736277|17.158244}} || 1560. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 26. maja 1993, obnovljena 2005. |- | [[Ferhadija džamija (Banja Luka)|Ferhad-pašina džamija]]<br>(Ferhadija) || [[Banja Luka]] – Bulevar || {{coord|44.767418|17.187272}} || 1579. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 7. maja 1993, obnovljena 2001–2016. |- | [[Gazanferija džamija]]<br>(Gazanfer-begova džamija) || [[Banja Luka]] – [[Obilićevo]] || {{coord|44.762718|17.188797}} || krajem 16. stoljeća || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 4. jula 1993, obnovljena 2016. |- | [[Grapska džamija]]<br>(Hadži-Begzadova džamija) || [[Banja Luka]] – [[Srpske Toplice]] || {{coord|44.749651|17.154902}} || 1528. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 14. jula 1993, obnovljena 2008. |- | [[Hadži Kurd džamija]]<br>(Hadži-Kurtova džamija) || [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.736470|17.155312}} || 17. stoljeće || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 14. jula 1993, obnovljena 2009. |- | [[Hadži Mustaj-paše Sokolovića džamija]]|| [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.739617|17.156727}} || 1570. || Srušena 14. jula 1993. |- | [[Hadži Omerova džamija]]<br>(Dolačka džamija) || [[Banja Luka]] – Centar || {{coord|44.767219|17.193868}} || 1686. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 3. septembra 1993, obnovljena 2007. |- | [[Jama džamija]]<br>(Sofi Mehmed-pašina džamija) || [[Banja Luka]] – [[Srpske Toplice]] || {{coord|44.750491|17.161376}} || 1554. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 4. jula 1993, obnovljena 2001–2006. |- | [[Mehdi-bega Imamovića džamija]]<br>(Mahdibegija ili Hisečka džamija) || [[Banja Luka]] – Kočićev Vijenac || {{coord|44.756284|17.177237}} || 1630. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 4. jula 1993, obnovljena 2000. |- | [[Potočka džamija (Banja Luka)|Potočka džamija]]<br>(Hadži-Pervizova džamija) || [[Banja Luka]] – [[Obilićevo]] || {{coord|44.758373|17.189786}} || 1630. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 6. septembra 1993, obnovljena 2011. |- | [[Potpećinska džamija]]<br>(Sefer-begova džamija) || [[Banja Luka]] – Bulevar || {{coord|44.765797|17.178027}} || 1618. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 9. aprila 1993, obnovljena 2004. |- | [[Stupnička džamija]]<br>(Džamija hadži Saliha) || [[Banja Luka]] – [[Stupnica (Banja Luka)|Stupnica]]|| {{coord|44.758845|17.184234}} || 1595. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 9. septembra 1993, obnovljena 2008. |- | [[Talih džamija]]<br>(Hadži Osmanbega džamija) || [[Banja Luka]] – Pobrđe || {{coord|44.770014|17.178961}} || 1580. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 8. septembra 1993, obnovljena. |- | [[Tulekova džamija]]<br>(Hadži-Zulfikarova džamija) || [[Banja Luka]] – Novoselija || {{coord|44.738593|17.154118}} || 1760. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 17. maja 1993, obnovljena 2003–2007. |- | [[Vrbanjska džamija]] || [[Banja Luka]] – [[Vrbanja (Banja Luka)|Vrbanja]] || {{coord|44.764052|17.247276}} || 17. stoljeće || Srušena 11. maja 1993, obnovljena 2003. |} ===Džamije u historiji=== * [[Sitarska džamija]] (prenesena u 19. vijeku u Bronzani Majdan) * [[Herića džamija]] (srušena 1918)<ref name="Kubad">{{cite web|url=https://senzor.ba/kubad-agina-dzamija-u-tabacima-dzamija-na-stijeni/|title=Kubad-agina džamija u Tabacima: Džamija na stijeni|access-date=9. 11. 2023}}</ref> * [[Tabačka džamija]] (srušena 1919)<ref name="Kubad" /> * [[Kalenderija džamija]] (srušena 1923) * [[Džamija Mehmeda Trećeg]] (srušena)<ref>{{cite web|url=https://mojinfo.ba/banjaluka-da-li-ste-znali-da-se-u-kastelu-nalazila-dzamija/|title=Banjaluka: Da li ste znali da se u Kastelu nalazila džamija?|access-date=9. 11. 2023}}</ref> * [[Pašića džamija]] (srušena 1924)<ref name="Kubad" /> *[[Džafer-agina džamija]] (srušena 1928)<ref name="Kubad" /> * [[Apardi-pašina džamija]] (srušena 1928)<ref name="Kubad" /> * [[Kubad-agina džamija]] (srušena 1930)<ref name="Kubad" /> * [[Sijamija džamija]] (Šehova džamija, srušena 1931)<ref>{{cite web|url=https://stav.ba/vijest/stanivukovic-gradi-novi-palas-na-temeljima-sijamija-dzamije-vakuf-je-za-gradnju-tog-hotela-vracao-kredit-20-godina/17382|title=Stanivuković gradi novi „Palas“ na temeljima Sijamija džamije; vakuf je za gradnju tog hotela vraćao kredit 20 godina|access-date=9. 11. 2023}}</ref> * [[Džamija na Ilidži]] (Mahmut čelebi džamija, srušena 1950) * [[Careva džamija (Banja Luka)|Careva džamija]] (srušena 1957) * [[Musala (Banja Luka)|Musala]] (srušena 1957) * [[Osman-šahova džamija]] (srušena 1959) ==Berkovići== Na području općine Berkovići nalazi se jedna džamija, koja pripada Medžlisu Islamske zajednice Stolac, [[Mostarsko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/component/content/article?id=14703:u-dabrici-otvorena-obnovljena-sefer-begova-dzamija|title=U Dabrici otvorena obnovljena džamija Sefer-age Begovića|last=administrator|date=9. 7. 2012|website=Islamska zajednica|language=bs-ba|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Sefer-age Begovića]]<br>(Džamija u Dabrici) |[[Dabrica]] |{{coord|43.167409|18.003256}} |1610–1611. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnovljena 2012. |} ==Bihać== Na području općine Bihać nalazi se 36 džamija, koje pripadaju Medžlisu Islamske Zajednice Bihać, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/index.php/adresar/muftijstva/muftijstvo-bihacko/215-adresar/medlisi/8001-medlis-iz-biha|title=Medžlis IZ Bihać|date=11. 1. 2010|website=Islamska zajednica|language=bs-ba|access-date=10. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Bajrići |[[Bajrići (Bihać)|Bajrići]] |{{coord|44.877373|15.881906}} | | |- |Džamija Bakšaiš |[[Bihać]] – Bakšaiš |{{coord|44.825833|15.867244}} | | |- |Džamija Brekovica |[[Brekovica]] |{{coord|44.881794|15.888265}} | | |- |Džamija Čavkići |[[Bihać]] – Čavkići |{{coord|44.840087|15.890898}} | | |- |Džamija Čekrlije |[[Bihać]] – Čekrlije |{{coord|44.820039|15.915831}} | | |- |Džamija Ćukovi |[[Ćukovi]] |{{coord|44.660931|16.063162}} | | |- |Džamija Duljci |[[Orašac (Bihać)|Orašac]] – Duljci |{{coord|44.652576|16.069849}} | | |- |[[Fethija džamija (Bihać)|Džamija Fethija]] |[[Bihać]] – Centar |{{coord|44.816099|15.869942}} |1266. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Gata |[[Bihać]] – Gata |{{coord|44.916941|15.818562}} | | |- |Džamija Golubić |[[Bihać]] – Golubić |{{coord|44.787010|15.922658}} | |Džamija je srušena, obnovljena |- |[[Džamija Ić-Hisar]]<br>(Harmanska džamija) |[[Bihać]] – Harmani |{{coord|44.813312|15.867171}} |1797. |Obnovljena 1967. i 2002. |- |Hatinačka džamija |[[Bihać]] – Hatinac |{{coord|44.820055|15.873314}} | | |- |Džamija Izačić |[[Izačić]] |{{coord|44.871679|15.781322}} | | |- |Džamija Ribić - Orljani |[[Jezero (Bihać)|Jezero]] |{{coord|44.808265|15.887233}} | | |- |Džamija Kamenica-Muslići |[[Bihać]] – Kamenica |{{coord|44.850433|15.818740}} | | |- |Džamija Klisa |[[Klisa (Bihać)|Klisa]] |{{coord|44.589677|16.071182}} | | |- |Klokotska džamija |[[Klokot (Bihać)|Klokot]] |{{coord|44.835665|15.810452}} | | |- |Sultan Ahmedova džamija (Bihać) |[[Kulen Vakuf]] |{{coord|44.561181|16.088942}} | | |- |Džamija Mala Peć |[[Mala Peća]] |{{coord|44.912619|15.785560}} | | |- |Džamija Mali Lug |[[Bihać]] – Mali Lug |{{coord|44.825000|15.889204}} | | |- |Džamija Orašac |[[Orašac (Bihać)|Orašac]] |{{coord|44.627756|16.071724}} | | |- |Džamija Papari |[[Papari]] |{{coord|44.847755|15.801420}} | | |- |Džamija Pokoj |[[Bihać]] – Pokoj |{{coord|44.854434|15.878524}} | | |- |Džamija Prekounje |[[Bihać]] – Gornje Prekounje |{{coord|44.814961|15.878781}} | | |- |Džamija Pritoka |[[Pritoka (Bihać)|Pritoka]] |{{coord|44.791169|15.927280}} | | |- |Džamija Ribić |[[Bihać]] – Ribić |{{coord|44.808429|15.886896}} | | |- |Džamija Ripač |[[Ripač]] |{{coord|44.763801|15.955839}} | | |- |Džamija Ružica |[[Bihać]] – Ružica |{{coord|44.813544|15.897994}} | | |- |Džamija Sokolac |[[Bihać]] – Sokolac |{{coord|44.787174|15.896484}} | |Srušena tokom rata, ponovo otvorena 31. jula 2000. |- |Džamija Spahići |[[Spahići (Bihać)|Spahići]] |{{coord|44.878755|15.908866}} | | |- |Džamija Gornji Srbljani |[[Srbljani]] |{{coord|44.897840|15.948224}} | | |- |Džamija Turija–Vrsta |[[Turija (Bihać)|Turija]]–[[Vrsta (Bihać)|Vrsta]] |{{coord|44.885348|15.830033}} | | |- |Džamija "Ebu Bekra" Veliki Lug |[[Bihać]] – Veliki Lug |{{coord|44.836471|15.875866}} | | |- |Džamija Vikići |[[Vikići]] |{{coord|44.893301|15.786210}} | | |- |Džamija Vinica |[[Bihać]] – Vinica |{{coord|44.823271|15.904913}} | | |- |Džamija Veliko Založje |[[Bihać]] – Veliko Založje |{{coord|44.829741|15.911353}} | | |} ==Bijeljina== Na području općine [[Bijeljina]] nalazi se 10 džamija (6 aktivnih), u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Bijeljina, [[Tuzlansko muftijstvo]]. {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Ahmed-age Krpića džamija]] |[[Bijeljina]] |{{coord|44.751816|19.219200}} |krajem 18. stoljeća |Srušena 13. marta 1993, obnovljena, svečano otvorenje 21. jula 2024. |- |[[Ahmed-bega Salihbegovića džamija]] |[[Bijeljina]] |{{coord|44.760542|19.217728}} |1875/76. |Minirana i srušena 13. marta 1993, u fazi obnove |- |[[Atik džamija]]<br>(Sultan Sulejmanova, Stara ili Carska džamija) |[[Bijeljina]] |{{coord|44.756707|19.217102}} |između 1520. i 1566. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 13. marta 1993, obnovljena 2002–2014. |- |Džedid džamija<br>(Atik džamija) |[[Janja]] |{{coord|44.666180|19.234809}} | | |- |Preljubovića Dašnica džamija |[[Bijeljina]] |{{coord|44.760272|19.212898}} |1905. |Srušena 13. marta 1993, u fazi obnove |- |Palutinska džamija |[[Janja]] |{{coord|44.667060|19.246786}} | | |} ===Džamije u historiji=== * Mehmed Salih Vedžihi pašina (Janjica džamija; izgrađena 1836-1838, srušena 1960-ih, dimenzije 18x10m) ==Bileća== Na području općine [[Bileća]] nalaze se 4 džamije, koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Bileća, [[Mostarsko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvo-mostarsko.ba/index.php/bileca|title=Medžlis Islamske zajednice Bileća|last=Urednik|date=21. 2. 2019|website=Muftijstvo Mostarsko|language=bs-ba|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Avdića džamija u Planoj|Avdića džamija]] |[[Plana (Bileća)|Plana]] |{{coord|42.961602|18.403643}} |1617. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena tri puta i obnovljena 1795, 1964, 2013. |- |Bajramovića džamija |[[Orahovice (Bileća)|Orahovice]] |{{coord|43.010879|18.358979}} |1934. | |- |[[Careva džamija (Bileća)|Careva džamija]]<br>(Gradska ili Obradovića džamija) |[[Bileća]] |{{coord|42.879808|18.430442}} |1895. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnovljena 2011. |- |[[Džamija Hasan-paše Predojevića]] |[[Bileća]] |{{coord|42.877409|18.419886}} |1572. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Obnovljena 1906, srušena 1941, nije više obnavljana. |} ==Bosanska Krupa== Na području općine [[Bosanska Krupa]] nalaze se 24 džamije, u sklopu Medžlisa islamske zajednice Bosanska Krupa, [[Bihaćko muftijstvo|Bihaćko Muftijstvo]].<ref name="Muftijstvo bihaćko">{{Cite web |url=http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-bihacko |title=Muftijstvo bihaćko |work=[[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini]] |access-date=14. 2. 2017 |archive-date=2. 5. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170502164021/http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-bihacko |url-status=dead }}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Arapuša |[[Arapuša]] |{{coord|44.879110|16.258509}} | | |- |Džamija Baštra |[[Baštra]] |{{coord|44.994151|16.158153}} | | |- |Džamija Bešići |[[Bosanska Otoka]] |{{coord|44.958110|16.176181}} | | |- |Gradska džamija Bosanska Otoka |[[Bosanska Otoka]] |{{coord|44.957566|16.179232}} | | |- |Džamija Dijelovi |[[Jezerski]] |{{coord|44.981983|16.085641}} | | |- |Džamija Hafizovići |[[Jezerski]] – Hafizovići |{{coord|44.990796|16.099579}} | | |- |Džamija Stari Grad |[[Jezerski]] |{{coord|44.978333|16.099310}} | | |- |[[Tvrđava Jezerski|Džamija u starom gradu Jezerskom]] |[[Jezerski]] |{{coord|44.979034|16.098611}} |19. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>kao dio graditeljske cjeline [[Tvrđava Jezerski|stari grad Jezerski]] |- |Džamija Krčana |[[Bosanska Krupa]] – Krčana |{{coord|44.891122|16.138986}} | | |- |Gradska džamija Bosanska Krupa |[[Bosanska Krupa]] |{{coord|44.884973|16.156362}} | | |- |Gradska džamija Krupa II Centar |[[Bosanska Krupa]] |{{coord|44.886845|16.148628}} |2004. | |- |Džamija Krušnica |[[Bosanska Krupa]] |{{coord|44.880257|16.166806}} | | |- |Džamija Ljusina |[[Ljusina]] |{{coord|44.939731|16.151667}} | | |- |Džamija Mahmić Most |[[Mahmić Selo]] |{{coord|45.026093|16.072222}} | | |- |Džamija Mahmić Selo |[[Mahmić Selo]] |{{coord|44.996406|16.062997}} | | |- |Džamija Mali Badić |[[Mali Badić]] |{{coord|44.898962|16.213599}} | | |- |Džamija Muslimanska Jasenica |[[Jasenica (Bosanska Krupa)|Jasenica]] |{{coord|44.834144|16.257821}} | | |- |Džamija Oraščani |[[Pištaline]] – Oraščani |{{coord|44.957443|16.071345}} | | |- |Džamija Ostrožnica |[[Ostrožnica]] |{{coord|44.886331|16.181869}} | | |- |Džamija Selimovo brdo |[[Mahmić Selo]] |{{coord|45.000642|16.061396}} |1997. | |- |Džamija Šabići |[[Veliki Badić]] – Šabići |{{coord|44.920050|16.179966}} | | |- |Džamija Tromeđa |[[Mahmić Selo]] |{{coord|44.978475|16.049129}} |2004. | |- |Džamija Mustelji |[[Veliki Badić]] – Mustelji |{{coord|44.907885|16.196466}} | | |- |Džamija Veliki Dubovik |[[Veliki Dubovik (Bosanska Krupa)|Veliki Dubovik]] |{{coord|44.845264|16.290520}} | | |- |Džamija Voloder |[[Voloder (Bosanska Krupa)|Voloder]] |{{coord|44.962367|16.176668}} | | |} ==Bosanski Petrovac== Na području općine [[Bosanski Petrovac]], nalazi se 5 džamija, u sklopu medžlisa Islamske zajednice Bosanski Petrovac, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvobihacko.ba/medzlisi-muftijstva-bihackog/|title=Medžlisi Muftijstva bihaćkog – Muftijstvo bihaćko|last=admin|date=12. 8. 2022|language=en-US|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Bjelaj |[[Bjelaj]] |{{coord|44.584582|16.193853}} | | |- |Džamija Donji Bišćani |[[Bosanski Petrovac]] |{{coord|44.547280|16.364578}} | | |- |Gradska džamija |[[Bosanski Petrovac]] |{{coord|44.554044|16.368780}} |2003. |Obnovljena 2010. |- |Džamija Rašinovac |[[Rašinovac]] |{{coord|44.573801|16.353622}} | | |- |Džamija Srednji Bišćani |[[Bosanski Petrovac]] |{{coord|44.550322|16.364202}} | | |} ==Bratunac== Na području općine [[Bratunac]] nalazi se 8 džamija (aktivnih 6 džemata), koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Bratunac, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvotz.ba/miz-bratunac-obiljezen-dan-dzamija/|title=MIZ Bratunac: Obilježen Dan džamija|last=AĐ|date=8. 5. 2024|website=Muftijstvo tuzlansko|language=bs-BA|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Čaršijska džamija |[[Bratunac]] |{{coord|44.185956|19.332791}} | | |- |Džamija Glogova |[[Glogova (Bratunac)|Glogova]] |{{coord|44.209267|19.264072}} | | |- |Džamija Hrnčići |[[Hrnčići]] |{{coord|44.231476|19.135943}} | | |- |Džamija Jagodnja–Joševa |[[Jagodnja (Bratunac)|Jagodnja]] - [[Joševa (Bratunac)|Joševa]] |{{coord|44.046847|19.508598}} |polovinom 18. stoljeća |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata]], obnovljena 2022. |- |Džamija Konjević Polje |[[Konjevići (Bratunac)|Konjevići]] |{{coord|44.251235|19.109562}} | | |- |Džamija Pobuđe |[[Pobuđe]] |{{coord|44.217762|19.125789}} | | |- |Džamija Zapolje |[[Zapolje (Bratunac)|Zapolje]] |{{coord|44.119707|19.451102}} | |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata]], obnovljena 2023. |} ==Brčko== Na području općine [[Brčko]] nalazi se 27 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Brčko, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvotz.ba/medzlis-islamske-zajednice-brcko/|title=Medžlis Islamske zajednice Brčko|last=AĐ|date=5. 3. 2018|website=Muftijstvo tuzlansko|language=bs-BA|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Azizija džamija (Brčko)|Azizija džamija]] |[[Brezovo Polje (Brčko)|Brezovo Polje]] |{{coord|44.847397|18.955935}} |1862. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Minirana i srušena 21. maja 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena. |- |[[Begova džamija (Brčko)|Begova džamija]] |[[Brezovo Polje (Brčko)|Brezovo Polje]] |{{coord|44.847527|18.951233}} |1750. |Srušena 21. maja 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]<ref>{{Cite web|url=http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1463|title=dzamije.info - Bosanske džamije|date=1. 7. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 5. 2024|archive-date=1. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701212134/http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1463|url-status=bot: unknown}}</ref> |- |[[Bijela džamija (Brčko)|Bijela džamija]]<br>(Džedid džamija) |[[Brčko]] – Kolobara |{{coord|44.879492|18.804179}} |1881. |Srušena 17. jula 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], Obnavljana 1893, 1962 i 2005. |- |Džamija Brka Nova |[[Brka (Brčko)|Brka]] |{{coord|44.829518|18.724607}} |1898/1899. | |- |Brod džamija |[[Brod (Brčko)|Brod]] |{{coord|44.855422|18.765704}} |početkom 19. stoljeća | |- |Džamija Brka Stara |[[Brka (Brčko)|Brka]] |{{coord|44.828613|18.726669}} |krajem 17. stoljeća | |- |Čande džamija |[[Čande]] |{{coord|44.787689|18.680282}} |1930. |Obnovljena i rekonstruisana 1970. i 2004. |- |[[Ćoseti džamija]] |[[Čoseta|Ćoseti]] |{{coord|44.789596|18.669913}} |1963. |Obnovljena 2014. |- |Džamija Dizdaruša |[[Dizdaruša (Brčko)|Dizdaruša]] |{{coord|44.856162|18.803851}} |1991. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena |- |Džamija Gornji Rahić |[[Gornji Rahić]] |{{coord|44.781166|18.692343}} |1747. |Srušena 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 1998. |- |Hadži-Pašina džamija |[[Brčko]] |{{coord|44.877548|18.800044}} |početkom 19. stoljeća |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]<ref>{{Cite web|url=http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1461|title=dzamije.info - Bosanske džamije|date=1. 7. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 5. 2024|archive-date=1. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701222103/http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1461|url-status=bot: unknown}}</ref> |- |Džamija Ivici |[[Ivici (Brčko)|Ivici]] |{{coord|44.875092|18.789174}} |1894. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] |- |Džamija Klanac |[[Brčko]] |{{coord|44.871189|18.799248}} |2010. | |- |Maoča Nova<br>(Nova džamija) |[[Maoča (Brčko)|Maoča]] |{{coord|44.767817|18.656438}} |1937. | |- |Maoča stara<br>(Stara džamija) |[[Maoča (Brčko)|Maoča]] |{{coord|44.764359|18.655393}} |1794. | |- |Nožinagina džamija |[[Maoča (Brčko)|Maoča]] |{{coord|44.764568|18.657321}} |19. stoljeće | |- |Džamija Omerbegovača |[[Omerbegovača]] |{{coord|44.839430|18.791182}} |krajem 19. stoljeća | |- |Džamija Ograđenovac |[[Ograđenovac]] |{{coord|44.791791|18.698803}} |1910. | |- |Džamija Palanka |[[Palanka (Brčko)|Palanka]] |{{coord|44.798669|18.728702}} |1991. (nova džamija) | |- |Džamija Prutače |[[Gornji Rahić]] – Prutače |{{coord|44.779740|18.669715}} |2000. | |- |Džamija Rašljani |[[Rašljani]] |{{coord|44.871189|18.799248}} |1938. | |- |Džamija Rijeke |[[Rijeke (Brčko)|Rijeke]] |{{coord|44.865754|18.796279}} |1990. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 2000. |- |[[Savska (Atik) džamija|Savska džamija]]<br>(Atik ili Carska džamija) |[[Brčko]] – Centar |{{coord|44.879530|18.808562}} |1650. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 17. jula 1992.<ref>{{Cite web|url=http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1462|title=dzamije.info - Bosanske džamije|date=1. 7. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 5. 2024|archive-date=1. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701111745/http://dzamije.info/index.php?p=objekte&f=show&id=1462|url-status=bot: unknown}}</ref>, obnovljena 2006. |- |Džamija Šatorovići |[[Šatorovići (Brčko)|Šatorovići]] |{{coord|44.770452|18.768659}} |krajem 18. stoljeća |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]<br>Obnavljana 1935, 1978 i 1997. |} ==Breza== Na području općine [[Breza (općina)|Breza]] nalazi se 21 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Breza, [[Zeničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/215-adresar/medlisi/8028-medlis-iz-breza|title=Islamska zajednica u BiH|website=Islamskazajednica.ba|language=bs-ba|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Gradska džamija (Breza)|Gradska džamija]] |[[Breza (općina)|Breza]] |{{coord|44.019970|18.260404}} | | |- |[[Stara džamija (Breza)|Stara džamija]] |[[Breza (općina)|Breza]] |{{coord|44.006696|18.257535}} | | |- |Džamija Banjevac |[[Banjevac (Breza)|Banjevac]] |{{coord|44.022617|18.249757}} | | |- |Džamija Bukovik |[[Bukovik (Breza)|Bukovik]] |{{coord|44.060428|18.236864}} | | |- |Džamija Bulbušići |[[Bulbušići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Gornja Breza |[[Gornja Breza]] |{{coord|44.035784|18.245722}} | | |- |Džamija Izbod |[[Izbod]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kahve |[[Kahve (Breza)|Kahve]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kamenice |[[Kamenice (Breza)|Kamenice]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Koritnik |[[Koritnik (Breza)|Koritnik]] |{{coord|44.011110|18.280873}} | | |- |Džamija Mahala |Breza - [[Mahala (Breza)|Mahala]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Mahmutović Rijeka |[[Mahmutovića Rijeka|Mahmutović Rijeka]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |[[Stara džamija (Breza)|Stara džamija]] |[[Podgora (Breza)|Podgora]] |{{coord|43.994721|18.287472}} |oko 1960. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Stara džamija |[[Potkraj (Breza)|Potkraj]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Prhinje |[[Prhinje (Breza)|Prhinje]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Slivno |[[Slivno (Breza)|Slivno]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Stara džamija |[[Trtorići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vardište |[[Vardište]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vijesolići |[[Vijesolići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vrbovik |[[Vrbovik]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Župča |[[Župča]] |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Brod== Na području općine [[Brod (općina)|Brod]] nalaze se 3 džamije, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Bosanski Brod, [[Banjalučko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://www.medzlisbbrod.com/o-medzlisu/|title=O Medžlisu – Medžlis Islamske Zajednice Bosanski Brod|language=bs-BA|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Gornje Kolibe|Džamije Gornje Kolibe]] |[[Gornje Kolibe]] |{{coord|45.086031|18.028347}} |19. stoljeće |Srušena 1992, obnovljena 2008. |- |[[Husein-begova džamija u Brodu|Husein-begova džamija]] |[[Brod (općina)|Brod]] |{{coord|45.147583|17.999453}} |1909. premještena i nova izgrađena |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena u oktobru 1992, obnovljena |- |Džamija Sijekovac |[[Sijekovac]] |{{coord|45.119151|17.976336}} |19. stoljeće |Srušena 1992, obnovljena |} ==Bugojno== Na području općine [[Bugojno]] nalaze se 22 džamije, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Bugojno, [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://bug.ba/dvije-decenije-dzamije-i-kulturnog-centra-princeze-dzevhera-bugojno.html|title=Dvije decenije Džamije i Kulturnog centra Princeze Dževhera Bugojno|last=Redakcija|date=28. 2. 2021|website=Bug.ba - Info portal Bugojno|language=bs-BA|access-date=20. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Drvetine |[[Drvetine]] |{{coord|44.103464|17.452699}} |krajem 19. stoljeća | |- |[[Džamija princeze Dževhere]] |[[Bugojno]] |{{coord|44.051487|17.444899}} |2001. |Kompleks Islamski centar princeze Dževhere sa džamijom |- |Džamija Gaj |[[Bugojno]] – Gaj |{{coord|44.062629|17.441669}} |2006. | |- |[[Gradska džamija (Bugojno)|Gradska džamija]]<br>(Sultan Ahmedova džamija) |[[Bugojno]] – Centar |{{coord|44.055792|17.450172}} |1693. | |- |Džamija Gromile |[[Gromile (Bugojno)|Gromile]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Karadže |[[Karadže]] |{{coord|44.070718|17.435038}} |1997. | |- |Džamije Karalinka |[[Alibegovići]] |{{coord|44.057919|17.420525}} |2018. | |- |Džamija Kopčić |[[Kopčić]] |{{coord|44.108958|17.420056}} |1990. |Srušena 1992. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 1998. |- |Džamija Kula |[[Kula (Bugojno)|Kula]] |{{coord|44.065654|17.463243}} |2008. | |- |Džamija Odžak |[[Odžak (Bugojno)|Odžak]] |{{coord|44.014908|17.510221}} |početak 18. stoljeća | |- |Džamija Pirići |[[Drvetine]] |<!--{{coord|}}--> |1945. | |- |Džamija Podripci |[[Drvetine]] |<!--{{coord|}}--> |1989. | |- |Džamija Poljice |[[Bugojno]] – Poljice |{{coord|44.048465|17.434717}} |2000. | |- |Džamija Poriče |[[Poriče]] |{{coord|44.057346|17.402486}} |1979. |Obnovljena 2004. |- |Džamija Rovna |[[Rovna]] |<!--{{coord|}}--> |1968. | |- |Džamija Sultanovići |[[Bugojno]] – Sultanovići |{{coord|44.045863|17.440074}} |2019. | |- |Džamija Vesela |[[Vesela (Bugojno)|Vesela]] |{{coord|44.033052|17.423295}} |1981. (nova džamija) |Stara džamija srušena 1974. |- |Džamija Vileši |[[Vileši]] |{{coord|44.057431|17.504509}} | | |- |Džamija Voznik |[[Bugojno]] – Voznik |{{coord|44.063835|17.453922}} |2008. | |- |Džamija Vrbanja |[[Vrbanja (Bugojno)|Vrbanja]] |{{coord|44.029593|17.459013}} |1965. | |- |Džamija Zanesovići |[[Zanesovići]] |{{coord|44.009378|17.519400}} |1968. | |- |Džamija Zlavast |[[Zlavast]] |{{coord|44.009836|17.483553}} |2017. | |} ==Busovača== Na području općine [[Busovača]] nalazi se 8 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Busovača, [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://mizbusovaca.ba/|title=Medžlis Islamske zajednice Busovača|last=Codingest|website=mizbusovaca.ba|language=en|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Bijela Džamija<br>(Nova džamija Bukovci) |[[Bukovci (Busovača)|Bukovci]] |{{coord|44.054000|17.963629}} |2016. | |- |Džamija Bukovci |[[Bukovci (Busovača)|Bukovci]] |{{coord|44.045483|17.956725}} |1962. |Obnovljena 2000. |- |Džamija Gornja Rovna |[[Gornja Rovna]] |{{coord|44.120626|17.820898}} |1954. stara džamija |2017. nova džamija otvorena |- |Džamija Kaćuni |[[Kaćuni (Busovača)|Kaćuni]] |{{coord|44.066899|17.938692}} |1968. stara džamija |2022. nova džamija otvorena |- |Džamija Lugovi |[[Krvavičići|Krvavičio]] |{{coord|44.084043|17.946584}} |1600. |Obnavljana 1990. i 1995. |- |Džamija Merdani |[[Putiš]] – Gavrine Kuće |{{coord|44.135887|17.897965}} |2016. | |- |Džamija Putiš |[[Putiš]] |{{coord|44.144193|17.894445}} |1700. |Obnovljena 2004. |- |[[Sulejman-begova džamija (Busovača)|Sulejman-begova džamija]] |[[Busovača]] – Centar |{{coord|44.098189|17.877421}} |16. stoljeće |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 2002. |} ==Bužim== Na području općine [[Bužim]] nalazi se 19 džamija, u sklopu Medžlisa islamske zajednice Bužim, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref name="Muftijstvo bihaćko" /> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgradnja !Napomena |- |[[Bijela džamija (Bužim)|Bijela džamija]] |[[Bužim]] |{{coord|45.089724|16.016136}} | | |- |Džamija Brigovi |[[Brigovi (Bužim)|Brigovi]] |{{coord|45.042992|16.048098}} | | |- |Džamija Bućevci - centar |[[Bužim]] |{{coord|45.099674|16.072097}} | | |- |Džamija Bućevci |[[Bućevci]] |{{coord|45.096043|16.077783}} | | |- |Džamija Bužim |[[Bužim]] |{{coord|45.061204|16.032168}} | | |- |[[Stara drvena džamija u Bužimu|Stara drvena džamija]] |[[Bužim]] |{{coord|45.047008|16.029478}} |19. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Obnovljena 1938. i 2003. |- |Džamija Čava |[[Čava (Bužim)|Čava]] |{{coord|45.024204|16.093943}} | | |- |Džamija Donja Lubarda |[[Donja Lubarda]] |{{coord|45.092613|15.996322}} | | |- |Džamija Elkasova Rijeka |[[Elkasova Rijeka]] |{{coord|45.047522|15.993538}} | | |- |Džamija Jusufovići |[[Jusufovići]] |{{coord|45.050876|15.971281}} | | |- |Džamija Konjodor I |[[Konjodor (Bužim)|Konjodor]] |{{coord|45.014287|16.027406}} | | |- |Džamija Konjodor II |[[Konjodor (Bužim)|Konjodor]] |{{coord|44.995796|16.031550}} | | |- |Džamija Lubarda |[[Lubarda]] |{{coord|45.011906|16.024098}} | | |- |Džamija Mrazovac |[[Mrazovac]] |{{coord|45.079646|16.005391}} | | |- |Džamija Prokop |[[Prokop (Bužim)|Prokop]] |{{coord|45.049202|16.077827}} | | |- |Džamija Radoč |[[Radoč (Bužim)|Radoč]] |{{coord|45.069027|16.102941}} | | |- |Džamija Šehidija |[[Šehidija]] |{{coord|45.075457|16.016354}} | | |- |Džamija Zaradostovo |[[Zaradostovo]] |{{coord|45.070223|16.038917}} | | |} ==Cazin== Na području grada [[Cazin]]a nalazi se 10 džamija, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Cazin, [[Bihaćko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/index.php/adresar/muftijstva/muftijstvo-bihacko/215-adresar/medlisi/8034-medlis-iz-cazin|title=Medžlis IZ Cazin|date=14. 1. 2010|website=Islamska zajednica|language=bs-ba|access-date=21. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Stari grad Bijela Stijena|Džamija Bijela Stijena]] |[[Ostrožac (tvrđava)|Ostrožac]] |<!--{{coord|}}--> |17. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Stara džamija Ostrožac |[[Ostrožac (Cazin)|Ostrožac]] |{{coord|44.906782|15.938622}} | | |- |Gradska džamija |[[Cazin]] |{{coord|44.968775|15.943217}} | | |- |Stara džamija Gnjilavac |[[Cazin]] – [[Polje (Cazin)|Polje]] |{{coord|44.955241|15.949340}} | | |- |Nova džamija Gnjilavac |[[Cazin]] – [[Polje (Cazin)|Polje]] |{{coord|44.954457|15.950186}} | | |- |Džamija Mala Lisa |[[Cazin]] – Slatina |{{coord|44.969045|15.914421}} | | |- |Džamija Slatina |[[Cazin]] – Slatina |{{coord|44.959673|15.907726}} | | |- |Džamija Čizmići |[[Čizmići]] |{{coord|44.955689|15.894042}} | | |- |Džamija Horozovići |[[Ćoralići]] |{{coord|44.984641|15.880111}} | | |- |Džamija Pjanići |[[Pjanići]] |{{coord|44.977246|15.821139}} | | |} ==Čajniče== Na području općine [[Čajniče]] nalaze se 4 džamije, u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Čajniče, [[Goraždansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://mizcajnice.blogspot.com/|title=MEDŽLIS ISLAMSKE ZAJEDNICE ČAJNIČE|website=mizcajnice.blogspot.com|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija u Đakovićima]] |[[Đakovići (Čajniče)|Đakovići]] |{{coord|43.554131|19.203712}} |18. stoljeće |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<ref>{{Cite web|url=http://old.kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=3745|title=Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika|website=old.kons.gov.ba|access-date=16. 5. 2024|archive-date=16. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240516222659/http://old.kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=3745|url-status=dead}}</ref><br>Srušena 1992, obnovljena 2018. |- |[[Mir Muhamedova džamija]] |[[Čajniče]] |{{coord|43.561208|19.066677}} |krajem 16. stoljeća |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnovljena 1967. i 2012. |- |[[Džamija u Međurječju|Džamija Međurječje]] |[[Međurječje]] |{{coord|43.650795|19.086057}} |oko 1763. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1943. i 17. jula 1992, obnovljena 2011. |- |[[Sinan-begova džamija]] |[[Čajniče]] |{{coord|43.561208|19.066677}} |1570. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, u fazi obnove |} ==Čapljina== Na području općine [[Čapljina]] nalaze se 8 džamija (7 aktivnih džemata), u sklopu Medžlisa Islamske zajednice [[Čapljina]], [[Mostarsko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://miz-capljina.ba/dzemati/|title=Džemati – Medžlis Islamske Zajednice|language=bs-BA|access-date=22. 5. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Bivolje Brdo |[[Bivolje Brdo]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Crnići |[[Crnići (Čapljina)|Crnići]] |<!--{{coord|}}--> |1965. |Srušena tokom rata u Bosni i Hercegovini 1993, obnovljena 2008. |- |[[Hadži-Alijina džamija]]<br>(Šišman Ibrahim-pašina džamija) |[[Čapljina]] – [[Počitelj]] |<!--{{coord|}}--> |1562–1963. |Srušena u potpunosti od strane [[Hrvatsko vijeće odbrane|HVO]] 1993, obnovljena 2003. |- |Džamija Lokve |[[Lokve (Čapljina)|Lokve]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Oplićići |[[Opličići|Oplićići]] |<!--{{coord|}}--> |1966. |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] 1993, obnovljena 2007.<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/364804|title=Obnovljena džamija simbol povratka|last=d.o.o|first=OliveBH|website=infobiro.ba|access-date=20. 5. 2024|archive-date=20. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240520130547/http://www.infobiro.ba/article/364804|url-status=dead}}</ref> |- |Džamija Rečice |Rečice |<!--{{coord|}}--> |1895. (stara džamija) |Nova džamija izgrađena 1927.<br>Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena |- |Džamija Višići |[[Višići]] |<!--{{coord|}}--> |1978. |Srušena tokom rata u Bosni i Hercegovini, u fazi obnove |} ==Čelić== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Čaršija Čelić |[[Čelić]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Brdo |[[Čelić]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Džihani |[[Čelić]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Čaršija Koraj |[[Koraj]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kovačevići |[[Koraj]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Ratkovići |[[Ratkovići (Čelić)|Ratkovići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Brnjik |[[Brnjik]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Vražići |[[Vražići (Čelić)|Vražići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Velino Selo |[[Velino Selo (Čelić)|Velino Selo]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Nahvioci |[[Nahvioci (Čelić)|Nahvioci]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Donji Humci |[[Humci|Donji Humci]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Gornji Humci |[[Humci|Gornji Humci]] |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Čelinac== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Careva džamija |[[Čelinac]] |{{coord|44.725990|17.309108}} | | |- |Čaršijska džamija |[[Čelinac]] |{{coord|44.726747|17.316935}} | | |} ==Čitluk== ===Džamije u historiji=== * Džamija kod Ploča u Polju, 500 metara niže [[Čitluk]]a (dimenzije 6 x 6 m). Srušena poslije [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]]. * Džamija na lokalitetu Pločno (srušena poslije drugog svjetskog rata).<ref>{{Cite web|url=https://www.preporod.com/index.php/sve-vijesti/drustvo/teme/item/2977-otkud-bosnjaci-u-citluku-od-marginalizacije-do-zaborava|title=Otkud Bošnjaci u Čitluku: Od marginalizacije do zaborava|last=Eminović|first=Hasan|website=www.preporod.com|language=bs-ba|access-date=20. 5. 2024}}</ref> == Derventa == {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Donjačka džamija]] |[[Derventa]] |{{coord|44.977234|17.907880}} |Između 1570. i 1600. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 31. maja 1992, obnovljana 1970 i 2017. |- |Gornjačka džamija |[[Derventa]] |{{coord|44.981795|17.891739}} | |Srušena 1992, obnovljena 2018. |- |[[Gradska džamija (Derventa)|Gradska džamija]]<br>(Ali-agina džamija) |[[Derventa]] |{{coord|44.976009|17.907385}} |1570. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Srušena 1992, obnavljana 1895, 2011. |- |Džamija Potočani |[[Derventa]] - Potočani |{{coord|44.975207|17.899325}} | | |} ==Doboj== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Selimija |[[Doboj]] |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Doboj Istok== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Brijesnica Velika |[[Brijesnica Velika]] |{{coord|44.726542|18.209819}} |u 19. stoljeću |Renovirana 1930. i 1986. |- |Džamija Hadžići |[[Brijesnica Mala]] |{{coord|44.733589|18.227886}} |1938. |Rekonstruisana 1989–1990. |- |Džamija Klokotnica–Polje |[[Klokotnica]] |{{coord|44.725542|18.184393}} |2009. | |- |Nova džamija Lukavica Rijeka |[[Lukavica Rijeka (Doboj Istok)|Lukavica Rijeka]] |{{coord|44.766794|18.163496}} |2012. | |- |Stara džamija Lukavica Rijeka |[[Lukavica Rijeka (Doboj Istok)|Lukavica Rijeka]] |{{coord|44.769070|18.163739}} |1980. |Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], renovirana 1999. |- |Nova džamija Stanić Rijeka |[[Stanić Rijeka (Doboj Istok)|Stanić Rijeka]] |{{coord|44.737426|18.141124}} |2004. | |- |Stara džamija Stanić Rijeka |[[Stanić Rijeka (Doboj Istok)|Stanić Rijeka]] |{{coord|44.725206|18.140438}} | | |- |Džamija Škrebe |[[Brijesnica Mala]] |{{coord|44.724644|18.224916}} |1999. | |} ==Doboj Jug== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Kuvajtska džamija |[[Matuzići]] |{{coord|44.694876|18.050550}} |2013. | |- |Nova džamija Mravići |[[Mravići]] |{{coord|44.672243|18.058800}} |2011. | |- |Stara džamija Mravići |[[Mravići]] |{{coord|44.665080|18.049903}} | |Zvanično otvorena 2002. |- |Salihija džamija |[[Matuzići]] |{{coord|44.687652|18.048585}} |1940. |Porušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 1997. |} ==Donji Vakuf== Na području općine [[Donji Vakuf]] nalazi se 12 džamija koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Donji Vakuf, [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=http://mizdonjivakuf.ba/dzemati/|title=Medžlis Islamske zajednice Donji Vakuf|access-date=6. 6. 2024|archive-date=23. 6. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240623201348/http://mizdonjivakuf.ba/dzemati/|url-status=dead}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Baš džamija |[[Donji Vakuf]] - centar | | | |- |Džamija Torlakovac |[[Torlakovac]] | | | |- |Džamija Brdo Prusac |[[Prusac]] | | | |- |Džamija Doganovci |[[Doganovci]] | | | |- |Duzića džamija |[[Donji Vakuf]] | | | |- |Džamija Oborci |[[Oborci]] | | | |- |Džamija Kutanja |[[Kutanja (Donji Vakuf)|Kutanja]] | | | |- |Džamija Londža |[[Londža]] | | | |- |[[Handanija džamija u Pruscu|Hajdar Ćehajina džamija]] (Handanagina - Handanije) |[[Prusac]] | |1617. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Oborci Šeherdik |[[Oborci]] | | | |- |[[Pruščakova džamija u Pruscu|Džamija Hasana Kafije Pruščaka]] |[[Prusac]] | |1607. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Hadži-Jusufa |[[Donji Vakuf]] | | | |- |Džamija Novo Naselje Prusac |[[Prusac]] | | | |} ==Foča== Na području općine [[Foča (Republika Srpska)|Foča]] nalazi se 6 džamija (17 kroz historiju<ref>{{Cite web|url=https://focanskidani.wordpress.com/2016/11/06/sedamnaest-focanskih-dzamija-foto/|title=SEDAMNAEST FOČANSKIH DŽAMIJA (FOTO)|date=6. 11. 2016|website=focanskidani|language=bs-BA|access-date=5. 10. 2024}}</ref>), u sklopu Medžlisa Islamske zajednice Foča, [[Goraždansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://islamskazajednica.ba/index.php/adresar/muftijstva/muftijstvo-gorazdansko/215-adresar/medlisi/8040-medlis-iz-foa|title=Medžlis IZ Foča|last=Čaušević|first=Armin|date=14. 1. 2010|website=Islamskazajednica.ba|language=bs-ba|access-date=5. 10. 2024}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Aladža džamija]] (''Šarena džamija, Hasana Nezira)'' |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |{{coord|43.505400|18.779700}} |1549. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' Srušena tokom rata 1992. od strane [[Vojska Republike Srpske|VRS]], obnovljena 2019. |- |[[Careva džamija (Foča)|Careva džamija]] (Sultan Bajezida Valije II. džamija) |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |{{coord|43.504431|18.776320}} |1500/1501. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' Srušena tokom rata 1992. od strane VRS, obnovljena 2016. |- |[[Musluk džamija]] (Atik Ali-pašina džamija) |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |{{coord|43.511979|18.779759}} |1564. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' Srušena tokom rata 1992. od strane VRS, obnovljena 2007. |- |Džamija Kozarevac |[[Kozarevac]], [[Tjentište]] |{{coord|43.373959|18.706449}} |2007. |Svečano otvorena 2008.<ref>Dnevni Avaz 12.7.2008.</ref> |- |[[Turhan Emin-begova džamija]] |[[Foča (Federacija Bosne i Hercegovine)|Ustikolina, Foča (FBiH)]] |{{coord|43.583346|18.791351}} |oko 1448. |Srušena tokom rata 1992. od strane VRS, obnovljena 2007. |- |Džamija Zebina Šuma |[[Zebina Šuma]] |{{coord|43.598491|18.838142}} |2022. | |} === Džamije u historiji === * [[Džamija i medresa Mehmed-paše Kukavice]] (zgrada džamije je minirana 28. maja 1992, a zapaljeni su [[medresa]], [[abdesthana]] i stan [[muderis]]a). * Džaferbegova ili Džafer Čelebijina džamija * Mustafa-pašina džamija * Sultanije Fatime džamija * Džamija Defterdara Memišahbega ili Nazorova džamija * Kadi Osman-efendijina ili Šehova džamija * Hadži Mustafin mesdžid ili Pilavska džamija * Hadži Osman-begova džamija ili Čečova džamija * Dev Sulejmanbegova džamija * Ali Čohodareva džamija ==Fojnica== * Centralna džamija Fojnica * Hadžimuharemova džamija Fojnica * Džamija Ragale * Džamija Ostružnica ==Gacko== * [[Džamija Omer-paše Kazanca]] * [[Džamija u Pridvorici (Gacko)|Džamija u Pridvorici]] * [[Džamija u Gacku]] * [[Džamija u Havtovcu]] * [[Džamija u Velikoj Gračanici]] * [[Džamija u Ključu]] * [[Džamija u Fazlagići Kuli]] ==Glamoč== * [[Džamija u Biličiću]] ==Goražde== * Džamija Stara čaršija Goražde * Džamija Bin Hamis * Džamija Obarak * Džamija Kajserija * Džamija Vranići Goražde *Sinan-Begova džamiija *Džamija Bare *Džamija Laleta/Budići *Džamija Bačći ==Gornji Vakuf-Uskoplje== * [[Kriva munara u Pridvorcima]] ==Gračanica== * [[Donja džamija u Lukavici]] – Sa pripadajućim haremom proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Lipanjska džamija]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Stara džamija Soko u Sokolu]] – zajedno sa pripadajućim haremom proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Šarena džamija (Gračanica)|Šarena džamija u Gračanici]] ==Gradačac== * [[Husejnija džamija]] * [[Sviračka džamija]] * [[Reuf-Begova džamija]] * [[Bukvara džamija]] * [[Kamberi džamija]] ==Gradiška== * [[Azizija (Gradiška)|Azizija]], izgrađena 1863.<ref name="rijaset.ba1">{{Cite web |url=http://test.rijaset.ba/index.php?id=1081&option=com_content&task=view |title=Arhivirana kopija |access-date=9. 8. 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070606150553/http://test.rijaset.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1081 |archive-date=6. 6. 2007 |url-status=dead }}</ref> (džemat Orahova), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2">http://test.rijaset.ba/index.php?option=com_content&task=view&id=1470{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> * [[Čatrnjska džamija]], mesdžid izgrađen 1975.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Čatrnja), srušena 11.aprila 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Čikulska džamija]], izgrađena 1787.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Čikule), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Dubravačka I džamija]], izgrađena 1870.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Dubrave I), srušena 27. marta 1993. (subota)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Dubravačka II džamija]], izgrađena 1720.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Dubrave II), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Haluška džamija]], izgrađena 1892, (džemat Orahova), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Jusufagina džamija]], izgrađena 1869.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Orahova), srušena 28. marta 1993. (nedjelja)<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Liskovačka džamija]], izgrađena 1890.<ref name="rijaset.ba1"/>(džemat Liskovac), srušena 1. februara 1993. (ponedjeljak) u 04:00 ujutro<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Selmija džamija]], izgrađena 1627.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Obradovac), srušena 25. marta 1993. (četvrtak) u 20:20<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Šibić begova džamija]], izgrađena 1891.<ref name="rijaset.ba1"/> (džemat Rovine), srušena 11. novembra 1992.<ref name="rijaset.ba2"/> * [[Tekijska džamija]] (džemat Tekija), srušena 25. marta 1993. (četvrtak ) u 22:55<ref name="rijaset.ba2"/> ==Ilidža== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Butmir (srušena)]] |[[Ilidža]] – [[Butmir]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |[[Džamija Butmir II]] |[[Ilidža]] – [[Butmir]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |} ==Ilijaš== * [[Džamija u Podlugovima]]<ref>{{cite web|url=http://vakuf.ba/aktuelnosti/svecano-otvaranje-dzamije-u-podlugovima-ilijas/404|title=Svečano otvaranje džamije u Podlugovima, Ilijaš|publisher=|access-date=6. 5. 2016|archive-date=5. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305031713/http://vakuf.ba/aktuelnosti/svecano-otvaranje-dzamije-u-podlugovima-ilijas/404|url-status=dead}}</ref> * "[[Egipatska džamija Ilijaš|Egipatska džamija]]" Ilijaš * [[Centralna džamija Ilijaš|Centralna džamija]], Ilijaš * [[Džamija Crna Rijeka]] * [[Džamija Misoča]] * [[Džamija Mrakovo]] * [[Džamija Srednje]] * [[Džamija Rakova Noga]] * [[Džamija Dragoradi]] * [[Džamija Donji Ivančići]] ==Jajce== * [[Hadadan džamija]] (izgrađena 1630, potpuno devastirana 1992, obnovljena 2000) * [[Sinan - begova džamija]] (izgrađena prije 1660, srušena 1992, obnovljena 2003) * [[Dizdareva džamija]] (izgrađena 1870, srušena 1992, obnovljena 2002) * [[Džamija Esme Sultanije]] (izgrađena u periodu između 1753. i 1773, srušena 1992, završena obnova 2008) * [[Ibrahim-begova džamija]] (izgrađena prije 1660. srušena 1992) * [[Šamića džamija]] (izgrađena prije 1660, srušena 1992) * [[Sultan Bajazidova džamija]], (Torlak Alijina džamija, građena u periodu od 1512. do 1524, srušena 1992, obnovljena 1998) * [[Pšenička džamija]] (izgrađena 1840, srušena 1992, obnovljena 2001) * [[Kruščička džamija]] (izgrađena 1989, srušena 1992, obnovljena 2000) * [[Divičanska džamija]] (izgrađena za vrijeme Gazi Husrev-bega, srušena 1992, obnovljena 1997) * [[Vakfijja džamija]] (izgrađena 1948, srušena 1992, obnovljena 2002) * [[Lendićka džamija]] (izgrađena 2004) * [[Lupnička džamija]] (izgrađena 1988, potpuno devastirana 1992, obnovljena 1999) * [[Bešpeljska džamija]] (izgrađena prije 1700, srušena 1992, obnovljena 2002) * [[Vlasinjska džamija]] (izgrađena 1891, srušena 1992, u toku je obnova) * [[Šipovačka džamija]] (izgrađena 1707, srušena 28. 8. 1992, obnovljena 2005) * [[Volarska džamija]](izgrađena 1750, srušena 1941, obnovljena 2006) * [[Bešnjevska džamija]] (izgrađena 1750, srušena 28. 8. 1992, u toku je obnova) * [[Plivska džamija]] (izgrađena 1780, srušena 28. 8. 1992) * [[Džamija Šehidija u Šibenici]] (izgrađena 2002) * [[Barevska džamija]] (izgrađena 1780, srušena 1992, u toku je obnova) * [[Ipotska džamija]] (izgrađena 1991, potpuno devastirana 1992, obnovljena 1996) * [[Biokovska džamija]] (izgrađena 1830, srušena 1992, obnovljena 2005) * [[Bešnjevska džamija]] (izgrađena 1750, srušena 28. 8. 1992, obnovljena 2007) * [[Barevska džamija]] (izgrađena 1780, srušena 1992, obnova u toku) ===Džamije u historiji=== * [[Ramadan-begova džamija]] (srušena 1933, nije obnavljana) * [[Fethija-Sulejman-hanova džamija]] (kao džamija služila je od 1530. do 1833. kada je izgorjela i više nije obnavljana) ==Kakanj== * [[Džamija Gora]] u [[Gora (Kakanj)|Gori]] (izgrađena 2014) * [[Džamija Lučani]] - Izradnja džamije je počela 2007, a otvorena je 9. augusta 2008.<ref name="auto">Avaz 21.7.2008.</ref> Džamija ima glavnu [[kupola|kupolu]] i [[minaret]] sa dva [[šerefe]]ta. Nalazi se u istoimenom naselju [[Gornji Lučani]]. <!--{{coord|44.138291|17.993875}}--> * [[Džamija Modrinje]] u [[Modrinje|Modrinju]] (izgrađena 2010) <!--{{coord|44.127509|18.015777}}--> * [[Džamija Sopotnica]] u [[Sopotnica (Kakanj)|Sopotnici]] (izgrađena 1980) <!--{{coord|44.117672|18.001078}}--> ==Kladanj== * [[Kuršumlija džamija]] - Još poznata i kao hadži Bali-begova džamija, izgrađena je 1545, a 2005. je proglašena nacionalnim spomenikom<ref>{{cite web|url=http://kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=2536|title=Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika|publisher=|access-date=6. 5. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150925095956/http://kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=2536|archive-date=25. 9. 2015|url-status=dead}}</ref> * [[Hadim Ali-pašina džamija]] * [[Tehvil-agina džamija]] * [[Stara drvena džamija u Tuholju]] ==Konjic== * [[Čaršijska džamija u Konjicu|Čaršijska džamija]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Džamija Gornje Polje]] – Otvorena 20. 7. 2008. Gradnja džamije trajala je četiri godine<ref name="auto"/>. Ima glavnu [[kupola|kupolu]], i više manjih. Munara ima dva [[šerefe]]ta. * [[Repovačka džamija]] * [[Stara džamija u Gornjoj Mahali (Seonica)|Stara džamija u Gornjoj Mahali]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. * [[Tekijska džamija u Konjicu|Tekijska džamija]] – Proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. ==Kotor-Varoš== *[[Kotorska džamija]] *Careva džamija *Džamija u Donjem Varošu *Džamija u Vrbanjcima *Džamija u Hrvačanima *Džamija u Hanifćima *Džamija u Garićima *Džamija u Hadrovcima *Džamija u Šipragama *Džamija u Večićima - Trzna *Stara džamija u Većičima *Džamija u Vraniću *Džamija Ravne *Džamija Doljani ==Kostajnica== * [[Azizija džamija (Kostajnica)|Azizija]] ==Kozarska Dubica== * [[Čaršijska džamija (Kozarska Dubica)|Čaršijska džamija]] * [[Gradska džamija]] * [[Džamija u naselju Jošik]] * [[Puhalska džamija]] ==Ljubuški== * [[Džamija Gožulj]] * [[Džamija Pobrišće]] ===Džamije u historiji=== * [[Džamija u tvrđavi Ljubuški]] (srušena 1929) ==Maglaj== * [[Jusuf-pašina "Kuršumlija" džamija]] * [[Nova gradska džamija (Vali Redžep Jezidžoglu)]] * [[Džamija Sukija]] * [[Džamija Liješnica]] * [[Džamija Misurići]] * [[Fazli-pašina]] * [[Džamija Bijela Ploča]] * [[Džamija Čobe]] * [[Džamija Domislica]] * [[Džamija Kopice]] * [[Džamija Krušik]] * [[Džamija Donja Kosova]] * [[Džamija Gornja Kosova]] * [[Džamija Gornja Liješnica]] * [[Džamija Jablanica]] * [[Muharem-pašina džamija]] * [[Džamija Ravna]] * [[Džamija Strupina]] * [[Džamija Ulišnjak]] ==Milići== * [[Musa-pašina džamija (Nova Kasaba)]] ==Modriča== * [[Donja džamija (Modriča)]] ==Mostar== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Sultan Sulejmanova džamija (Blagaj)|Sultan Sulejmanova džamija]]<br>(Careva džamija) |[[Blagaj (Mostar)|Blagaj]] |{{coord|43.257005|17.894865}} |1519/20. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |} * [[Sinan pašina ili Atik đžamija]] na Mejdanu (izgrađena 1474, porušena 1948, ponovno renovirana 2017) * [[Mesdžid sultana Selima Javuza|Sultan Selimov mesdžid]] u Hendeku kod Starog mosta (pod zaštitom) * [[Karađoz-begova džamija]] (izgrađena 1557–1558) * [[Ćejvan Čehajina]] sagrađena 1553, u narodu poznata i kao Inat džamija, jer je jedina džamija u Mostaru kod koje se munara nalazi na lijevoj strani od ulaza u džamiju * [[Vučjakovića džamija|Nesuh Age Vučjakovića džamija]] (poznata kao džamija pod lipom) * [[Džamija Hadži Kurtova ili Tabačica]] * [[Džamija u Podhumu|Derviš Age Bajezidagića džamija]] u Podhumu (izgrađena 1592) * [[Nezir Agina džamija]] na Spili iznad Jusovine na Šemovcu * [[Babe Beširova džamija]] na Balinovcu * [[Sevri Hadži Hasanova džamija]] u Donjoj mahali * [[Jahja Esfelovov mesdžid]] u Donjoj mahali * [[Hadži Husein Kotle mesdžid]] na Luci, zapušten mada pod spomeničkom zaštitom * Milavića mesdžid na Ogradi * [[Lakišića džamija]] na Ričini (Korzo) izgrađena 1650–1651. * [[Hadži Memijina džamija u Mostaru|Hadži-Memijina džamija]] u Cernici * [[Čose Jahja hodžina džamija]] na Musali * [[Berićet džamija]] (u Jasenici izgrađena 1975) * [[Koski Mehmed-pašina džamija]] sagrađena 1619. * [[Muslibegovića mesdžid]] u Malom Brankovcu * [[Džamija "Bosanski mudžahidi"]] u Zaliku (Sjeverni logor), izgrađena 1996. * [[Džamija hadži Tere Jahje]] na Carini * [[Roznamedžijina džamija]] u Fejićevoj ulici * [[Džamija Ali-bega Lafe]] na Pijesku * [[Ali-havadžina džamija]] na Vakufima uz lijevi rukavac rjeke Radobolje (davno srušena). Radobolja se naviše račva u dva pravca i pravi tzv.Zelića adu. * [[Šarića Ibrahim-age džamija]] * [[Milavića mesdžid]] na Ogradi kraj Lučkog mosta * [[Džamija u Vrapčićima]] * [[Džamija u Kočinama]] * Džamija Livač * Karađoz-begova džamija Potoci * Džamija Humilišani * Džamija Podgorani * Džamija Emel u Željuši ===Džamije u historiji=== * [[Džamija u tvrđavi Blagaj]] (napuštena 1835) * [[Memi hodžina džamija]] na Carini (srušena) * [[Mehmed Čertodanova džamija]] na Carini sjeverno od hotela Neretva (srušena) * [[Hadži Balina džamija]] koju zovu i Ćumurijinom džamijom, također, na Malom Brankovcu (davno srušena) * [[Dušića mesdžid]] u Gornjem Brankovcu (davno srušen) * [[Fatima-kadune džamija]] kod higijenskog zavoda, jedina džamija sa kvadratnom munarom, danas ne postoji * [[Kamber-agina džamija]] u Podgradskoj čaršiji (zapravo najstarija džamija u Mostaru, ali je ona pri gradnji Lučkog mosta 1910. porušena) * [[Ćelebića džamija]] na južnoj periferiji grada,koja je kroz vijekove važila kao hadžijska džamija (srušena) * [[Čevrina džamija]] u Oručluku (to je već posljednja mahala na jugu grada-veže s Čekrkom, tj. posljednjom južnom tačkom uže kotline Mostarske, davno porušena) ==Mrkonjić Grad== * [[Hamidija džamija|Rička džamija]] (džemat Hamidija) * [[Kizlaragina džamija]] (džemat Hamidija) * [[Džamija u Baljvinama]] (džemat Baljvine) ==Neum== {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Tucakovića džamija |[[Rabrani]] | |17. vijek |Srušena više puta, obnovljena i svečano otvorena 2023. |} === Džamije u historiji === * [[Neumska džamija]] (srušena) ==Nevesinje== * [[Careva džamija (Nevesinje)|Careva džamija]] * [[Dugalića džamija u Nevesinju|Dugalića džamija]] * [[Čaršijska džamija u Nevesinju|Čaršijska džamija]] * [[Ljubovića džamija u Odžaku (Nevesinje)|Ljubovića džamija u Odžaku]] * [[Čelebića džamija u Donjoj Bijenji]] * Džamija u Borovčićima * Džamija u Kljunima * Džamija u Sopiljima * Džamija u Hruštima * Džamija u Laktu * Džamija u Kruševljanima * Džamija u Presjeki * * ==Novi Grad== * [[Čaršijska džamija (Novi Grad)]] * [[Vidorijska džamija]] * [[Urijanska džamija]] * [[Prekosanjska džamija]] * [[Buljučka džamija]] * [[Blagajska džamija]] (dvije) * [[Suhačka džamija]] (dvije) * [[Hozićka džamija]] * [[Džamija u Donjim Agićima]] * [[Džamija u Gornjim Agićima]] ==Odžak== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Atmadža džamija]] |[[Atmačići]] | | | |- |[[Hadži-Džanina džamija]] |[[Janjari]] | | | |- |[[Azizija džamija (Glinje)|Azizija džamija]] |[[Glinje (Ugljevik)|Glinje]] | | | |- |[[Hajrija džamija]] |[[Srednja Trnova]] | | | |} ==Olovo== * Džamija u Bukov Dolu * Džamija u Žinovoj * [[Džamija u Gornjem Olovu]] * [[Stara džamija u Solunu]] * [[Nova džamija u Solunu]] * [[Stara džamija na Rijeci]] * [[Nova džamija u Carevoj Ćupriji]] * [[Džamija u Kamensko]] * [[Džamija u Ćuništima]] * [[Džamija u Milankovićima]] * [[Džamija u Jelaškama]] * [[Džamija u Nevačkoj]] * [[Miljevićka džamija]] * [[Džamija u Petrovićima]] * [[Džamija u Glavično]] * [[Džamija Irnis Ćatić]] * [[Džamija u Kolakovićima]] ==Prijedor== * [[Čaršijska džamija u Prijedoru|Čaršijska džamija ili Salih-begova u mahali Čaršija]] (Prijedor) * [[Zagradska džamija u Zagradu]] * [[Gradska džamija (Prijedor)|Sultan Ahmedova ili Mahmudija ili gradska džamija u Starom gradu]] * [[Džamija Dolnja Puharska]] * [[Džamija Gornja Puharska]] * [[Džamija Turska Gomjenica]] * [[Džamija Čejreci]] * [[Džamija Čarakovo]] * [[Džamija Rizvanovići]] * [[Džamija Zecovi]] * [[Džamija Ćela]] * [[Džamija Bastaši]] * [[Džamija Majkovača]] (srušena oko 1900) * [[Džamija Bišćani]] * [[Džamija Rakovčani]] * [[Džamija Brezičani]] * [[Džamija Donja Ljubija]] / Ljubija islam * [[Džamija Dera]] * [[Džamija Kozaruša]] * [[Džamija Kalata]] * [[Džamija Brđani]] * [[Džamija Ališići]] * [[Džamija Mutnik Kozarac]] * [[Džamija Kozarac - stari grad]] * [[Džamija Mujkanovići]] * [[Džamija Trnopolje]] * [[Džamija Kamičani]] * [[Džamija Hambarine]] * [[Džamija Kevljani]] * [[Džamija Srednji Jakupovići]] * [[Džamija Hadžići]] * [[Džamija Alići - Softići]] * [[Džamija Hrnići]] ==Prnjavor== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Džamija Babanovci]] |[[Babanovci]] |{{coord|44.878086|17.689998}} | | |- |[[Gradska džamija (Prnjavor)|Gradska džamija]] |[[Prnjavor]] |{{coord|44.867892|17.661901}} |1800. |Harem džamije je '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Džamija Konjuhovci]] |[[Konjuhovci]] |{{coord|44.879842|17.655482}} | | |} ==Prozor-Rama== Na području općine [[Prozor-Rama]] nalazi se 14 džamija. Medžlis islamske zajednice Prozor spada pod Muftijstvo Mostarsko.<ref name="Muftijstvo Mostarsko">{{Cite web |url=http://www.muftijstvo-mostarsko.ba/index.php/muftijstvo/administrativno-uredenje |title=Medžlisi Muftijstva mostarskog |work=muftijstvo-mostarsko.ba |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170408170023/http://muftijstvo-mostarsko.ba/index.php/muftijstvo/administrativno-uredenje |archive-date=8. 4. 2017 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije |title=Džamije u Prozoru |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104150742/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> Na području općine Prozor nalazilo se nekoliko džamija kojih više nema: Hadži Nesuhova (Mahalska) džamija, Sultan Bajezid veli hanova (Careva) džamija, Zaimovića (Hajrulah-agina) džamija, te mekteb Ibtidaija i Musala.<ref>{{Cite web |url=http://preporod.com/index.php/sve-vijesti/islamska-zajednica/medzlisi/item/1370-vjerski-objekti-u-prozoru-kojih-odavno-vise-nema |title=Vjerski objekti u Prozoru kojih odavno više nema |work=[[Preporod (novine)|preporod]].com |access-date=26. 2. 2017}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Čaršijska (Nuhefendića) džamija<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/carsijska-dzamija |title=Čaršijska (Nuhefendića) džamija u Prozoru |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151319/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/carsijska-dzamija |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Prozor-Rama]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Duge<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-dugama |title=Džamija na Dugama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104150551/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-dugama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Duge (Prozor-Rama)|Duge]] |{{coord|43.801775|17.643933}} | | |- |Džamija Grevići<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-grevicima |title=Džamija u Grevićima |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205216/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-grevicima |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Grevići]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Hadži Nesuhova (Mahalska) džamija<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/mahalska-dzamija |title=Hadži Nesuhova (Mahalska) džamija u Prozoru |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205611/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/mahalska-dzamija |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Prozor-Rama]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Here<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-herama |title=Džamija u Herama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205000/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-herama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Here]] |{{coord|43.822055|17.690198}} | | |- |Džamija Klek<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-kleku |title=Džamija na Kleku |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151224/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-kleku |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Klek (Prozor-Rama)|Klek]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Kovačevo Polje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kovacevom-polju |title=Džamija u Kovačevom Polju |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205151/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kovacevom-polju |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Kovačevo Polje]] |{{coord|43.790158|17.556465}} | | |- |Džamija Kute<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kutama |title=Džamija u Kutama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151615/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-kutama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Kute (Prozor-Rama)|Kute]] |{{coord|43.819762|17.724520}} | | |- |Džamija Lizoperci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/145-dzamija-u-lizopercima |title=Džamija u Lizopercima |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170416231813/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/145-dzamija-u-lizopercima |archive-date=16. 4. 2017 |url-status=dead }}</ref> |[[Lizoperci]] |{{coord|43.718805|17.731316}} | | |- |Džamija Lug<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-lugu |title=Džamija na Lugu |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205200/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-lugu |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Lug (Prozor-Rama)|Lug]] |{{coord|43.797235|17.629413}} | | |- |Džamija Skrobućani<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-skrobucanima |title=Džamija na Škrobućanima |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104205618/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-na-skrobucanima |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Skrobućani]] |<!--{{coord|}}--> | | |- |Džamija Šćipe<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-scipama |title=Džamija u Šćipama |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104151950/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-scipama |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Šćipe]] |{{coord|43.823657|17.744277}} | | |- |Džamija Tošćanica<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-toscanici |title=Džamija u Tošćanici |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104150436/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-toscanici |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Tošćanica]] |{{coord|43.717702|17.744050}} | | |- |Džamija Varvara<ref>{{cite web |url=http://www.medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-varvari |title=Džamija u Varvari |work=medzlisprozor.com |access-date=26. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104154111/http://medzlisprozor.com/index.php/dzamije/dzamija-u-varvari |archive-date=4. 11. 2016 |url-status=dead }}</ref> |[[Varvara (Prozor-Rama)|Varvara]] |{{coord|43.819259|17.489313}} | | |} ==Rudo== * [[Bajrakli džamija (Rudo)]] - obnovljena i otvorena 19. 7. 2008.<ref>Avaz 20.7.2008.</ref> ==Sanski Most== Na području općine [[Sanski Most]] nalazi se 29 džamija. Medžlis islamske zajednice Sanski Most spada pod [[Bihaćko muftijstvo]].<ref name="Muftijstvo bihaćko" /> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Džamija Čaplje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/aplje.html |title=Džemat Čaplje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073809/http://www.medzlis.info/aplje.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Čaplje (Sanski Most)|Čaplje]] |{{coord|44.728614|16.691416}} | | |- |Džamija Čirkići<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/irkii.html |title=Džemat Čirkići |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073840/http://www.medzlis.info/irkii.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Čirkići]] |{{coord|44.829164|16.510638}} | | |- |Džamija Demiševci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/demievci.html |title=Džemat Demiševci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074105/http://www.medzlis.info/demievci.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Demiševci]] |{{coord|44.784807|16.618743}} | | |- |Džamija sultan Mehmeda Fatiha 1463<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/donji-kamengrad.html |title=Džemat Donji Kamengrad |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074119/http://www.medzlis.info/donji-kamengrad.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Donji Kamengrad]] |{{coord|44.786280|16.574595}} | | |- |Nova džamija Donji Kamengrad<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/donji-kamengrad/nova-damija.html |title=Džemat Donji Kamengrad - Nova džamija |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 }}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |[[Donji Kamengrad]] |{{coord|44.789570|16.569023}} | | |- |Džamija Došci–Gornji Kamengrad<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/doci-gornji-kamengrad.html |title=Džemat Došci - Gornji Kamengrad |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201707/http://www.medzlis.info/doci-gornji-kamengrad.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Došci–[[Gornji Kamengrad]] |{{coord|44.800960|16.538057}} | | |- |Džamija generala Mehmeda Alagića<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/fajtovci.html |title=Džemat Fajtovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201711/http://www.medzlis.info/fajtovci.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Fajtovci]] |{{coord|44.790031|16.513228}} | | |- |Džamija Gorice<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/gorice.html |title=Džemat Gorice |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201716/http://www.medzlis.info/gorice.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Gorice (Sanski Most)|Gorice]] |{{coord|44.781896|16.481894}} | | |- |Džamija Gornje Hrustovo<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/gornje-hrustovo-kerani.html |title=Džemat Gornje Hrustovo |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130620182526/http://www.medzlis.info/gornje-hrustovo-kerani.html |archive-date=20. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Hrustovo (Sanski Most)|Gornje Hrustovo]] |{{coord|44.665067|16.715631}} | | |- |[[Hamza-begova džamija (Sanski Most)|Hamza-begova džamija]]<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/gradski-demat.html |title=Džemat Sanski Most (grad) |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201721/http://www.medzlis.info/gradski-demat.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Sanski Most]] |{{coord|44.763794|16.664811}} | | |- |Džamija Hrustovo<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/hrustovo.html |title=Džemat Hrustovo |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074125/http://www.medzlis.info/hrustovo.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Hrustovo (Sanski Most)|Hrustovo]] |{{coord|44.675563|16.717762}} | | |- |Džamija Husimovci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/husimovci.html |title=Džemat Husimovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073823/http://www.medzlis.info/husimovci.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Husimovci]] |{{coord|44.782108|16.609395}} | | |- |Džamija Kijevo<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/kijevo.html |title=Džemat Kijevo |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130619233613/http://www.medzlis.info/kijevo.html |archive-date=19. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Kijevo (Sanski Most)|Kijevo]] |{{coord|44.732325|16.735268}} | | |- |Džamija Bosanskih muhadžira<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/kruhari-jezernice.html |title=Džemat Kruhari-Jezernice |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201726/http://www.medzlis.info/kruhari-jezernice.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Kruhari]]–Jezernice |{{coord|44.759415|16.680209}} | | |- |Džamija Lukavice<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/lukavice.html |title=Džemat Lukavice |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201732/http://www.medzlis.info/lukavice.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Lukavice]] |{{coord|44.814893|16.491588}} | | |- |Džamija Modra<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/modra.html |title=Džemat Modra |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201737/http://www.medzlis.info/modra.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Modra]] |{{coord|44.827250|16.469845}} | | |- |Džamija Naprelje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/naprelje.html |title=Džemat Naprelje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074142/http://www.medzlis.info/naprelje.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Naprelje]] |{{coord|44.782774|16.511752}} | | |- |Džamija Novo Naselje–Bartikovci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/novo-naselje-bartikovci.html |title=Džemat Novo Naselje - Bartikovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201744/http://www.medzlis.info/novo-naselje-bartikovci.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Novo Naselje–Bartikovci |{{coord|44.795103|16.626042}} | | |- |Džamija Okreč<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/okre.html |title=Džemat Okreč |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201748/http://www.medzlis.info/okre.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Okreč]] |{{coord|44.814406|16.527276}} | | |- |Džamija Podbriježje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/pobrijeje.html |title=Džemat Podbriježje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201753/http://www.medzlis.info/pobrijeje.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Podbriježje]] |{{coord|44.773533|16.641771}} | | |- |Džamija Skucani Vakuf (desna obala)<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-desna-obala.html |title=Džemat Skucani Vakuf - desna obala |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201759/http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-desna-obala.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Skucani Vakuf]] |{{coord|44.784164|16.458858}} | | |- |Džamija Skucani Vakuf (lijeva obala)<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-lijeva-obala.html |title=Džemat Skucani Vakuf - lijeva obala |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201803/http://www.medzlis.info/skucani-vakuf-lijeva-obala.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Skucani Vakuf]] |{{coord|44.790377|16.468696}} | | |- |Džamija Stari Majdan<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/stari-majdan.html |title=Džemat Stari Majdan |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201816/http://www.medzlis.info/stari-majdan.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Stari Majdan]] |{{coord|44.828486|16.606076}} | | |- |Džamija Šehovci<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/ehovci.html |title=Džemat Šehovci |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073816/http://www.medzlis.info/ehovci.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Šehovci (Sanski Most)|Šehovci]] |{{coord|44.778087|16.676558}} | | |- |Džamija Tomina<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/tomina.html |title=Džemat Tomina |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201817/http://www.medzlis.info/tomina.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Tomina]] |{{coord|44.702771|16.733910}} | | |- |[[Trnavska džamija]]<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/trnova.html |title=Džemat Trnova |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201822/http://www.medzlis.info/trnova.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Trnova (Sanski Most)|Trnova]] |{{coord|44.802572|16.668295}} | | |- |Džamija Vrhpolje<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/vrhpolje.html |title=Džemat Vrhpolje |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623074208/http://www.medzlis.info/vrhpolje.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |[[Vrhpolje (Sanski Most)|Vrhpolje]] |{{coord|44.672921|16.746775}} | | |- |Džamija Vrše<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/vre.html |title=Džemat Vrše |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623073841/http://www.medzlis.info/vre.html |archive-date=23. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Vrše |{{coord|44.814613|16.551478}} | | |- |Džamija Zdena<ref>{{cite web |url=http://www.medzlis.info/zdena.html |title=Džemat Zdena |work=medzlis.info |access-date=14. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622201955/http://www.medzlis.info/zdena.html |archive-date=22. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> |Zdena |<!--{{coord|}}--> | | |} ==Sarajevo== Na području [[Sarajevo|sarajevskih]] općina [[Centar (Sarajevo)|Centar]], [[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]], [[Novo Sarajevo]] i [[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] nalaze se 123 džamije. Medžlis Islamske zajednice u Sarajevu pripada [[Sarajevsko muftijstvo|Sarajevskom muftijstvu]].<ref>{{Cite web|url=https://muftijstvosarajevsko.ba/medzlisi/|title=Medžlisi Muftijstva sarajevskog|website=Muftijstvo sarajevsko|language=bs-BA|access-date=13. 9. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Ali-pašina džamija]] |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] |{{coord|43.857923|18.412789}} |1560/61. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Ašikovac<br>(Džamija Uskudar Ahmed Čelebi) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Bardakčije]] |{{coord|43.866291|18.424284}} |1528. | |- |Džamija Stara Breka<br>(Džamija Pačadži hadži Nesuh,<br>Džamija Bardakčije) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Bardakčije]] |{{coord|43.869124|18.422715}} |krajem 16. vijeka | |- |Džamija Bjelave<br>(Džamija Nabrdilo hadži Ali) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Bjelave |{{coord|43.865792|18.420373}} |1531. | |- |Džamija Provare<br>(Hadži Džaferova džamija) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Bjelave |{{coord|43.864333|18.417291}} |1540. | |- |Malezijska džamija |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Breka |{{coord|43.870908|18.416685}} |2001. | |- |Džamija Ciglane |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Ciglane |{{coord|43.865178|18.410108}} |2008–2016. | |- |Džamija Čekaluša<br>(Džamija Kulin hadži Bali) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Džidžikovac |{{coord|43.862291|18.416352}} |1565. | |- |Džamija Gorica<br>(Džamija Dajanli hadži Ibrahima) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Gorica |{{coord|43.859696|18.410714}} | | |- |Džamija Panjina Kula |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Hrastovi |{{coord|43.876512|18.420835}} |2003. | |- |Džamija Jezero |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Koševo (Sarajevo)|Koševo]] |{{coord|43.874161|18.412676}} | | |- |Džamija Koševsko Brdo |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Koševsko Brdo |{{coord|43.866237|18.405635}} |2014. | |- |[[Džamija šejha Magribije]]<br>(Magribija džamija) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Marijin Dvor]] |{{coord|43.857155|18.409259}} |sredinom 16. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Gornja Saračeva<br>(Džamija Sarač hadži Hajdar) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Mejtaš]] |{{coord|43.863311|18.422493}} |sredinom 16. vijeka | |- |Kasim Katibova džamija<br>(Džamija Pehlivanuša) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Mejtaš]] |{{coord|43.862613|18.424176}} |prije 1562. | |- |Sarač Ismailova džamija |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Mejtaš]] |{{coord|43.861713|18.423062}} |prije 1515. | |- |Džamija Nahorevo |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Nahorevo]] |{{coord|43.909616|18.410380}} |1965. |Srušena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], obnovljena 2005. |- |[[Čobanija (džamija)|Džamija Čobanija]]<br>(Čoban Hasan-vojvode džamija) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – [[Skenderija (naselje)|Skenderija]] |{{coord|43.855271|18.420936}} |sredinom 16. vijeka, prije 1565. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Hadži Turhanova džamija<br>(Džamija Soukbunar) |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Soukbunar |{{coord|43.852651|18.414987}} |1558. | |- |Džamija Gornji Soukbunar |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Soukbunar |{{coord|43.849321|18.414988}} |2007–2015. | |- |Džamija Šip |[[Centar (Sarajevo)|Centar]] – Šip |{{coord|43.881274|18.394466}} |2007. | |- |Džamija Ahatovići |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Ahatovići |{{coord|43.888455|18.278858}} |1973. |Srušena 3. juna 1992, obnovljena nakon rata |- |Džamija Hak Nur |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Alipašin Most]] |{{coord|43.852498|18.349754}} | | |- |Bosanska džamija |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Alipašino Polje]] |{{coord|43.841198|18.351921}} |2019. | |- |[[Džamija kralja Fahda (Sarajevo)|Džamija kralja Fahda]] |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Alipašino Polje]] |{{coord|43.839767|18.343243}} |2000. | |- |Džamija Aneks |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Aneks]] |{{coord|43.843086|18.371543}} |1994. | |- |Džamija Boljakov Potok |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Boljakov Potok |{{coord|43.857059|18.346048}} |1969–1970. | |- |Džamija Takwa |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Boljakov Potok |{{coord|43.854542|18.349553}} |2018. | |- |Džamija Bojnik |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Bojnik (Novi Grad, Sarajevo)|Bojnik]] |{{coord|43.872132|18.280939}} |2006. | |- |Džamija Briješće Brdo |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Briješće (Sarajevo)|Briješće]] |{{coord|43.864920|18.331148}} | | |- |Džamija Bulbulistan |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Briješće (Sarajevo)|Briješće]] |{{coord|43.858776|18.332864}} |2010. | |- |Džamija Teftedarin Do |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Briješće (Sarajevo)|Briješće]] |{{coord|43.861176|18.322304}} |2008. | |- |Džamija Buća Potok |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Buća Potok |{{coord|43.860297|18.363159}} | | |- |Džamija Hatidže r.a. |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Buća Potok |{{coord|43.862389|18.369420}} | | |- |Džamija u ulici Sulje Jahića |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Buća Potok |{{coord|43.863997|18.359852}} | | |- |Džamija Dobrinja 1-C5 |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] |{{coord|43.826610|18.349306}} |2015. | |- |Džamija Dobrinja 3B |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] |{{coord|43.829090|18.352070}} | | |- |Džamija Nedžarići<br>(Džamija Dobrinjskih gazija) |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] |{{coord|43.831557|18.341599}} | | |- |[[Istiklal džamija (Sarajevo)|Istiklal džamija]] |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – [[Otoka (Sarajevo)|Otoka]] |{{coord|43.846298|18.360694}} |2001. | |- |Džamija Mesudija |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Rječica |{{coord|43.891983|18.305144}} |2021. | |- |Džamija Heroja Sokolje |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Sokolje |{{coord|43.866929|18.318039}} |2014. | |- |Šehidska džamija Sokolje |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Sokolje |{{coord|43.868371|18.321375}} | | |- |Džamija Šehadet |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Švrakino Selo |{{coord|43.839897|18.356214}} |2012. | |- |Džamija Švrakino Selo |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Švrakino Selo |{{coord|43.842744|18.365257}} |1974. | |- |Džamija Vitkovac |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Vitkovac |{{coord|43.858533|18.343419}} |1998. | |- |Džamija Zabrđe |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] – Zabrđe |{{coord|43.872833|18.320403}} | | |- |Kuvajtska džamija |[[Novo Sarajevo]] – [[Čengić Vila]] |{{coord|43.851185|18.373384}} |2006. | |- |Džamija Grbavica 1<br>(Jordanska džamija) |[[Novo Sarajevo]] – [[Grbavica (Sarajevo)|Grbavica]] |{{coord|43.852414|18.397974}} |2002. | |- |Džamija Grbavica 2<br>(Džamija Ummu Arif Zabadne) |[[Novo Sarajevo]] – [[Grbavica (Sarajevo)|Grbavica]] |{{coord|43.850470|18.389491}} |2008. | |- |Džamija Hrasno<br>(Hadži Idrizova džamija) |[[Novo Sarajevo]] – [[Hrasno (Novo Sarajevo)|Hrasno]] |{{coord|43.849964|18.379816}} |1931. | |- |Džamija Hrasno Brdo – Milinkladska<br>(Šehidska džamija) |[[Novo Sarajevo]] – Hrasno Brdo |{{coord|43.842962|18.378748}} |2002. | |- |Džamija Muhammed Salih el-Hanna |[[Novo Sarajevo]] – Hrasno Brdo |{{coord|43.841422|18.384330}} |2014. | |- |Džamija Šanac |[[Novo Sarajevo]] – Hrasno Brdo |{{coord|43.845258|18.385620}} |2009. | |- |Džamija Bakarevac |[[Novo Sarajevo]] – [[Pofalići]] |{{coord|43.861470|18.394068}} |2000. | |- |Džamija Pofalići |[[Novo Sarajevo]] – [[Pofalići]] |{{coord|43.861013|18.383518}} |1999. | |- |Džamija Donji Velešići |[[Novo Sarajevo]] – [[Velešići]] |{{coord|43.871319|18.401516}} |2013. | |- |Džamija Gornji Velešići |[[Novo Sarajevo]] – [[Velešići]] |{{coord|43.867655|18.397120}} |1980. | |- |Džamija Čeljigovići<br>(Timurhan Nezirova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Babića Bašča]] |{{coord|43.856704|18.437954}} |prije 1562. | |- |[[Hadžijska džamija]]<br>(Vekil Haračova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Babića Bašča]] ([[Alifakovac]]) |{{coord|43.858463|18.434804}} |između 1541. i 1561. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Jakub-pašina džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Babića Bašča]] ([[Alifakovac]]) |{{coord|43.856134|18.436235}} |1491. |Srušena 1936, obnovljena 2008. |- |[[Baščaršijska džamija]]<br>(Džamija Havadže Duraka) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Baščaršija]] |{{coord|43.859135|18.431265}} |1528. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Gazi Husrev-begova džamija]]<br>(Begova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Baščaršija]] |{{coord|43.859166|18.429116}} |1531. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Tabački mesdžid]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Baščaršija]] |{{coord|43.858468|18.431026}} |1591. | |- |[[Bakarevića džamija]]<br>(Bakareva ili Kekeki-Sinanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.855061|18.431159}} |početkom 16. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Careva džamija (Sarajevo)|Careva džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.857350|18.430724}} |1462. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Čokadži hadži Sulejmana |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.855718|18.429511}} | | |- |Džamija Gazi Mehmed-bega Isakovića<br>(Džamija Bistrik) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.853334|18.431179}} |1520. | |- |Džamija Hrvatin<br>(Ivlakovali hadži Mehmedova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.854936|18.434226}} |1558. | |- |Džamija Podtakiša |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Bistrik]] |{{coord|43.854530|18.435756}} |1598. | |- |Džamija Faletići<br>(Egipatska džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Faletići (Stari Grad)|Faletići]] |{{coord|43.882466|18.472273}} |1934. |Srušena u junu 1992, nova izgrađena 2001. |- |[[Džamija Muslihudina Čekrekčije]]<br>(Čekrekčijina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Ferhadija (naselje)|Ferhadija]] |{{coord|43.859880|18.431917}} |1526. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |[[Ferhadija džamija (Sarajevo)|Ferhadija džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Ferhadija (naselje)|Ferhadija]] |{{coord|43.858904|18.427128}} |1561/1562. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Sagr hadži Ali<br>(Džamija Hrid) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Hrid-Jarčedoli|Hrid]] |{{coord|43.853760|18.438904}} |1549. |Rekonstruisana 2013–2014. |- |Džamija Jarčedoli |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Hrid-Jarčedoli|Jarčedoli]] |{{coord|43.853738|18.446822}} |1989. | |- |Džinina džamija<br>(Džamija Peltek Husamedin) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.862067|18.433707}} | | |- |[[Mišćina džamija]]<br>(Kebkebir hadži Ahmedova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.862559|18.435533}} |1543. ili 1557. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Nadmlini<br>(Kučuk Katib Muhjiddinova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.860115|18.434991}} |prije 1516. | |- |Džamija Potok<br>(Tabak hadži Sulejmanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.863869|18.432649}} | | |- |[[Šejh-Feruhova džamija]]<br>(Abdesthana) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Kovači (Sarajevo)|Kovači]] |{{coord|43.861571|18.432882}} |prije 1516. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Bakijska džamija<br>(Mesdžid Duradžik hadži Ahmeda) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.860986|18.431395}} | | |- |Ćurčića džamija<br>(Jahja-pašina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.861616|18.429365}} |1482–1483. | |- |Džamija Donja Logavina<br>(Buzadži hadži Hasanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.861202|18.427877}} | | |- |Džamija Golobrdica<br>(Džamija Mimar Sinan) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.864016|18.428401}} |prije 1528. | |- |Džamija Karpuzova<br>(Džamija Arebi Džedid) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.862537|18.427247}} |između 1540. i 1570. | |- |Džamija Nateguša<br>(Džamija Mimar-zade Davud Čelebija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.863445|18.426490}} |1540. | |- |[[Sarač Alijina džamija]]<br>(Džamija Vrbanjuša) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Logavina]] |{{coord|43.865603|18.429209}} |početkom 16. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Huremuša<br>(Hadži Sejidina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mahmutovac |{{coord|43.851965|18.432960}} | | |- |Džamija Paje<br>(Džamija Hitri Sulejman) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mahmutovac |{{coord|43.849926|18.433418}} |1578. | |- |Džamija Budakovići<br>(Džamija Abdi Halife) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.868598|18.428014}} |oko 1562. | |- |Džamija Grličića Brdo<br>(Džamija Ismail bin Ali el-Imadi) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.870982|18.437907}} |2009. | |- |Hubijar-agina džamija<br>(Džamija Medreseta) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.867695|18.432147}} |krajem 16. vijeka | |- |Džamija Kjose Sinan<br>(Džamija Lučevica) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.865496|18.432836}} | | |- |Džamija Nova Mahala<br>(Buzadži hadži Jahjina džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Medrese |{{coord|43.867088|18.434736}} |krajem 15. vijeka | |- |[[Bakr-babina džamija]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mjedenica ([[Atmejdan]]) |{{coord|43.856911|18.427308}} |1544. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>kao dio arheološkog područja [[Atmejdan]] |- |Džamija Mjedenica<br>(Nedžar Ibrahimova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mjedenica |{{coord|43.855466|18.425117}} | | |- |Džamija Hladivode |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mošćanica |{{coord|43.876299|18.453194}} | | |- |Džamija Obhodža |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Mošćanica |{{coord|43.863960|18.453726}} | | |- |Džamija Sedrenik |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Sedrenik]] |{{coord|43.872577|18.432834}} |1998–2002. | |- |Arapova džamija<br>(Arabi Atik džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.864709|18.434677}} | | |- |Šejh Muslihudinova džamija<br>(Džamija na Ploči) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.863754|18.437247}} | | |- |Džamija Sumbuluša<br>(Bali-zade hadži Mehmeda džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.865049|18.436380}} | | |- |Džamija Rogo Zade<br>(Džamija Vinograd) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Sumbuluša |{{coord|43.867881|18.436972}} |1660. | |- |[[Brdo džamija]]<br>(Džamija Kadi Hasan-efendija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.854103|18.427947}} |1560. | |- |Džamija Donja Širokača<br>(Karaferhadova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.854835|18.426903}} | | |- |Džamija Goloderica<br>(Džamija Sinan Halife Voloder) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.851195|18.426236}} |1528. | |- |Džamija Gornja Širokača<br>(Džamija Gazgani hadži Ali) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.852669|18.425947}} |1561. | |- |Džamija Komatin<br>(Džamija Komatin haždi Memi) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.848887|18.425227}} |1482–1483. | |- |Terzibašina džamija |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.852746|18.427905}} |1524. | |- |[[Džamija Žagrići]] |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Širokača]] |{{coord|43.853172|18.423774}} |1544. | |- |[[Džamija Bali-bega Malkočevića]]<br>(Džamija Balibegovica) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Toka–Džeka |{{coord|43.852890|18.428930}} |druga polovina 15. vijeka | |- |Džamija Toka<br>(Ašik Memi džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Toka–Džeka |{{coord|43.850370|18.430895}} |1551. | |- |Džamija Velika Berkuša<br>(Timurhanova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – Toka–Džeka |{{coord|43.850505|18.428405}} |1560. | |- |[[Bijela džamija (Sarajevo)|Bijela džamija]]<br>(Džamija Divan katiba Hajdara) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.861092|18.440459}} |između 1536. i 1545. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Džamija Carina<br>(Kasap-zade hadži Ibrahimova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.862117|18.444349}} |1515. | |- |Hadži Mahmud Hendek džamija |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.860165|18.441284}} |između 1562. i 1604. | |- |Džamija Iplidžik Sinana<br>(Džamija Jekovac) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.861947|18.438863}} |prije 1565. | |- |Lubina džamija<br>(Topal-zade hadži Inhan-age džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.862801|18.439407}} |između 1528. i 1557. | |- |Mokro-zade Sinan Vojvode džamija<br>(Džamija Ćebedžije) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.863092|18.444173}} |između 1540. i 1602. | |- |Musluk džamija<br>(Havadže-zade hadži Mustafe džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.863512|18.441155}} |1587. | |- |Než-zade hadži Hasana džamija |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.860996|18.443083}} |1570. | |- |Porčina džamija<br>(Džamija Vojvode hatun Sinana) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.862588|18.442104}} |1522. | |- |[[Sagrakči hadži Mahmudova džamija]]<br>(Džamija Ulomljenica) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.863346|18.430464}} |oko 1530. | |- |Džamija Strošići<br>(Gerdeni hadži Husejinova džamija) |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]] – [[Vratnik (Sarajevo)|Vratnik]] |{{coord|43.864045|18.439116}} |1473. | |} ===Džamije u historiji=== * [[Abdulhalim-agin mesdžid]] (Skenderćehajin mesdžid; izgrađen 1504) * [[Čemaluševa džamija]] (Džamija Havadže Kemaludina; izgrađena 1515, srušena 1940) * [[Haradži hadži Mustafin mesdžid]] * Kalin hadži Alijina džamija (Čejirdžik džamija; izgrađena 1535, srušena 1947) * [[Skender-pašina džamija]] (izgrađena 1518, srušena 1935) ==Sokolac== * [[Sultan Selimova džamija]] * Džamija u Novoseocima, srušena 22. septembra 1992. ==Srebrenica== * [[Bijela džamija (Srebrenica)]] * [[Čaršijska džamija (Srebrenica)]] * [[Đozića džamija (Srebrenica)]] * [[Džamija u Petriči]] * [[Begića džamija (Srebrenica)]] ==Srebrenik== Na području općine Srebrenik nalaze se 40 džamija. Medžlis islamske zajednice Srebrenik spada pod Muftijstvo Tuzlansko.<ref name="Muftijstvo tuzlansko">{{Cite web |url=http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-tuzlansko |title=Muftijstvo tuzlansko |work=[[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini]] |access-date=19. 4. 2017 |archive-date=30. 4. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170430231522/http://rijaset.islamskazajednica.ba/index.php/muftijstva-1/muftijstva-islamske-zajednice/muftijstvo-tuzlansko |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.medzlisizsrebrenik.com/dzemati/ |title=Džemati MIZ Srebrenik |access-date=19. 4. 2017}}</ref> * [[Babunovići]] * Bare (prigradski džemat) * [[Behrami]] * Bjelave * [[Brda (Srebrenik)|Brda]] * [[Brezik (Srebrenik)|Brezik]] * [[Brnjičani]] * [[Cage (Srebrenik)|Cage]] * [[Čekanići]] * [[Ćehaje]] * [[Ćojluk (Srebrenik)|Ćojluk]] * [[Donji Srebrenik]] * Dedići ([[Seona (Srebrenik)|Seona]]) * [[Donji Moranjci]] * [[Duboki Potok (Srebrenik)|Duboki Potok]] * [[Falešići]] * Gazijska džamija ([[Kiseljak (Srebrenik)|Kiseljak]]) * [[Gornji Moranjci]] * [[Gornji Srebrenik]] * Hrvati ([[Sladna]]) * [[Huremi]] * [[Ježinac]] * [[Kuge (Srebrenik)|Kuge]] * Kurtići * [[Lisovići (Srebrenik)|Lisovići]] * [[Luka (Srebrenik)|Luka]] * Lušnica * [[Ljenobud]] * Murati * Omerbašići * [[Podorašje]] * Potpeć * [[Rapatnica]] * [[Seona (Srebrenik)|Seona]] * [[Srebrenik]] * Špionica * Tinja * [[Tutnjevac (Srebrenik)|Tutnjevac]] * [[Uroža]] * [[Zahirovići]] ==Stolac== * [[Sultan Selimova džamija|Sultan Selimova]] ili Careva džamija (izgrađena 1519, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Ismail Kapetana Šarića]] ili Šarića džamija (izgrađena 1741, srušio HVO 1993, obnovljena 2005) * [[Podgorska džamija]] (izgrađena 1774, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Ćuprijska džamija]] (izgrađena 1736, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Džamija na Ošanjićima]] (stara oko 350 godina) * [[Džamija u Bitunji]] (izgrađena oko 1896, srušio HVO 1993, obnovljena 2011) * [[Džamija u Ljubinju]] (izgrađena 1592, srušena 1948. i 1993, obnovljena 2013) * [[Džamija Pješivac]] (izgrađena 1926, minirao HVO 1993, obnovljena 2005) * [[Džamija Aladinići]] (izgrađena 1938, srušio HVO HVO 1993, obnovljena 2008) * [[Džamija Rotimlja]] (izgrađena krajem 16. vijeka, srušio HVO 1993, obnovljena 2004) * [[Džamija Borojevići]] (izgrađena 1969, srušio HVO 1993, obnovljena 2003) * [[Džamija Dabrica]] (izgrađena 1611. srušio HVO 1993, obnovljena 2012)<ref>{{Cite web|url=https://miz-stolac.ba/o-nama/|title=O nama – Medžlis Islamske zajednice Stolac|language=bs-BA|access-date=22. 4. 2024}}</ref> ===Džamije u historiji=== * [[Džamija u tvrđavi Stolac]] (srušena 1888. prilikom preseljenja u novosagrađenu tvrđavu) * [[Veli-dedina džamija]] (srušeo HVO i postavljen križ od njenih ostataka) ==Šamac== * [[Azizija džamija (Šamac)]] ==Teočak== * [[Fethija džamija (Teočak)]] (u upotrebi je od 1548) ==Tešanj== Na području općine [[Tešanj]] nalazi se 17 džamija. Medžlis islamske zajednice Tešanj spada pod [[Zeničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://www.miztesanj.ba/sections/78|title=O Medžlisu - Medžlis Islamske zajednice Tešanj|website=www.miztesanj.ba|access-date=8. 10. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Avdi-pašina džamija<br>(Drvena džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.616722|17.991620}} |prije 1640. |Obnavljana 1781, 1990. i 2006. |- |Dibekhana džamija<br>(Riječka džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.612304|17.986216}} |1750. |Obnavljana 1967, 1999. i 2007. |- |[[Gazi Ferhad-begova džamija u Tešnju|Gazi Ferhad-begova džamija]]<br>(Čaršijska džamija, Ferhadija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.614435|17.987277}} |1564. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' |- |Hamza-begova džamija<br>(Ženska džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.612806|17.985496}} |1639. | |- |Harman džamija<br>(Sejjid Sulejmanova džamija, Guvanjska džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.617477|17.990895}} |1863. | |- |Kutahya džamija<br>(Plava džamija) |[[Tešanj]] |{{coord|44.623230|17.981491}} |2012. | |- |Džamija Bobare–Drinčići |[[Bobare (Tešanj)|Bobare]] |{{coord|44.663274|17.914771}} |1984. |Obnovljena 2004. |- |Džamija Bukva |[[Bukva (Tešanj)|Bukva]] |{{coord|44.620907|17.994278}} |1986. |Stara džamija izgrađena u doba osmanske vladavine, renovirana 1906. i srušena 1965. Nova džamija obnovljena 1997. |- |Sulejmanija džamija |[[Jelah (Tešanj)|Jelah]] |{{coord|44.652643|17.961304}} |1971. |Rekonstruisana 2006–2013. |- |Džamija Jelah-Polje |[[Jelah-Polje]] |{{coord|44.663785|17.948182}} | | |- |Džamija Kotlanice |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Dobropolje |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Raduša |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Oraš Planje |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Džemilić Planje |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Tešanjka |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |- |Džamija Medakovo |[[Tešanj]] |<!--{{coord||}}--> | | |} ==Tomislavgrad== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Čaršijska džamija u Tomislavgradu|Čaršijska džamija]]<br>(Džudža Džaferova džamija) |[[Tomislavgrad]] |{{coord|43.717811|17.225214}} |prije 1615. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' 1997. u džamiju je postavljena eksplozivna naprava. |- |Džamija Dilaveri–Mandino Selo |[[Mandino Selo]] |{{coord|43.683224|17.308613}} |2022. | |- |Džamija "Merjem Seid eš-Šamsi"<br>(Džamija Oplećani) |[[Oplećani]] |{{coord|43.716917|17.277910}} |2019. | |- |Džamija Mokronoge |[[Mokronoge (Tomislavgrad)|Mokronoge]] |{{coord|43.764917|17.226991}} | | |- |Džamija Omerovići |[[Omerovići (Tomislavgrad)|Omerovići]] |{{coord|43.658549|17.209220}} | | |- |Džamija Stipanjići |[[Stipanjići]] |{{coord|43.710175|17.162797}} | | |- |Džamija Šuica |[[Šuica (Tomislavgrad)|Šuica]] |{{coord|43.838418|17.190022}} | | |} ==Travnik== Na području općine [[Travnik]] nalazi se 15 džamija. Medžlis islamske zajednice Travnik spada pod [[Travničko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://www.muftiluk-tr.ba/medzlisi/adresar.html|title=Adresar - Muftijstvo travničko|website=www.muftiluk-tr.ba|access-date=9. 10. 2024}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Nova džamija Bandol |[[Bandol]] |{{coord|44.226689|17.723142}} |1996. | |- |Stara džamija Bandol |[[Bandol]] |{{coord|44.226971 |17.722639 }} |početkom 18. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].<ref>{{Cite web|url=http://miztravnik.com.ba/arhiva/stara-dzamija-bandol-dobila-status-nacionalnog-spomenika/|title=Stara džamija Bandol dobila status nacionalnog spomenika – Medžlis Islamske zajednice Travnik|language=bs-BA|access-date=16. 10. 2024}}</ref>''' Zapaljena 1993. tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], nije obnovljena, koristi se nova džamija u neposrednoj blizini. |- |Džamija Bijelo Bučje |[[Bijelo Bučje (Travnik)|Bijelo Bučje]] | |1946. |Prva džamija izgrađena tokom osmanlijskog doba, nakon rušenja druga 1946, a trenutna 1987. |- |Džamija Brajić |[[Brajići (Travnik)|Brajići]] | |1968. |Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], 1993, a obnovljena u periodu od 1996 - 2003. |- |Džamija Čukle |[[Čukle]] | |1981. | |- |Džamija Dolac na Lašvi (Novo Naselje) |[[Dolac na Lašvi]] | |2007. | |- |Džamija Dub |[[Dub (Travnik)|Dub]] | |1936. | |- |Džamija Gluha Bukovica |[[Gluha Bukovica (Travnik)|Gluha Bukovica]] | |1966. | |- |Džamija Goleš |[[Goleš (Travnik)|Goleš]] | |15. vijek |Srušena 1992, od strane [[Vojska Republike Srpske|VRS]], nova podignuta 2000. |- |[[Hadži-Alibegova džamija|Hadži Ali-begova džamija]] (Mehmed-paše Kukavice) |[[Travnik]] - centar | |1757/58. |U sklopu džamije nalazi se [[sahat-kula]], harem i česma što si proglašeni za '''[[nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''.<ref name="alibeg">{{cite web|url=http://www.bhtourism.ba/loc/whattoseeanddo.wbsp?wbf_mjesto=;30;|title=BH Turizam - Šta vidjeti i raditi|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160315100556/http://bhtourism.ba/loc/whattoseeanddo.wbsp?wbf_mjesto=;30;|archive-date=15. 3. 2016|url-status=dead|access-date=6. 5. 2016}}</ref> Izgorjela u požaru 1856, temeljito obnovljena 1865. |- |Džamija Han Bila |[[Han Bila]] | |1983. | |- |[[Jeni džamija]] (Hasan-agina) |[[Travnik]] - centar | |1549. |Oštećena 1903. i tokom [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], u svom sklopu ima i [[Tekija|tekiju]]. [[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|'''Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.''']]<ref name="alibeg" /> |- |Džamija Jezerci |[[Jezerci]] | |19. vijek |Na mjestu prve džamije, druga sagrađena 1963, koja je 1993. oštećena od [[Hrvatsko vijeće odbrane|HVO-a]]. Obnovljena. |- |Džamija Kalibunar |[[Travnik]] - Kalibunar | |2005. | |- |[[Šarena džamija (Travnik)|Šarena džamija]] (Sulejmanija) |[[Travnik]] - centar |{{coord|44.226561|17.669805}} |16. vijek |Izgorjela u požaru 1815, 1903, u [[Drugi svjetski rat|Drugom svjetskom ratu]]. Obnovljena temeljito 1980-tih i 2019. |- |[[Lukačka džamija]] |[[Travnik]] - Luke | |krajem 18. vijeka |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' Zapaljena 1903, u funkciji džamije od 1992. |} ==Trebinje== * [[Dživar džamija]] * [[Džamija u Mostaćima]] * [[Osman-pašina džamija]] (Resulbegovića) 1726. * [[Džamija u Kotezima|Džamija Muje Kotezlije]] u Kotezima * [[Careva džamija (Trebinje)|Sultan Ahmedova ili Careva džamija (stara)]] (1719.)<ref name="medzlis">{{Cite web |url=http://www.medzlis-trebinje.ba/web/index.php?option=com_content&view=article&id=42&Itemid=126 |title=Arhivirana kopija |access-date=21. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140422082141/http://www.medzlis-trebinje.ba/web/index.php?option=com_content&view=article&id=42&Itemid=126 |archive-date=22. 4. 2014 |url-status=dead }}</ref> ==Trnovo== * [[Džamija u Umoljanima]] ==Tuzla== Na području grada [[Tuzla]] nalaze se 42 džamije (i tri mesdžida) koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Tuzla, [[Tuzlansko muftijstvo]].<ref>{{Cite web|url=https://medzlistuzla.ba/dzamije/|title=Džamije|website=Medžlis Islamske zajednice Tuzla|language=bs-BA|access-date=5. 6. 2024}}</ref> {| class="wikitable" |+ !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |Amber-hatun džamija (Tušanjska) |[[Tuzla]] - Tušanj |{{coord|44.543571|18.664465}} |2013. |U sklopu džamije nalazi se Islamski centar. |- |[[Džamija kralja Abdullaha]] |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.527895|18.694724}} |2000. |Predstavlja centralnu džamiju na nivou Medžlisa Islamske zajednice Tuzla. Preimenovana 2014. iz Prinčeva džamija u Džamija kralja Abdullaha. |- |[[Arslanagina (Vikaljska) džamija|Arslanagina džamija]] (Vikaljska) |[[Tuzla]] |{{coord|44.534334|18.660944}} |1645. |Nova izgrađena i otvorena 2002. |- |[[Atik Behram-begova (Šarena) džamija|Atik džamija]] (Behram-begova - Šarena) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.540004|18.673335}} |prije 1548. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' U fazi temeljite rekonstrukcije. |- |Džamija Avdibašići |Avdibašići |{{coord|44.622547|18.620904}} |1970. |Obnavljana 1997, 2006 i svečano otvorena 11. augusta 2007. |- |[[Džamija Behram-begove medrese]] |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.538131|18.653899}} |1999. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''', skupa sa [[Behram-begova medresa|Behram-begovom medresom]]. Obnovljena 2005, 2012. |- |[[Bijela džamija (Tuzla)|Bijela džamija u Slavinovićima]] |[[Tuzla]] - Slavinovići |{{coord|44.525658|18.722765}} |1997. |Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]. |- |[[Gazi Turali-begova (Poljska) džamija|Gazi Turali-begova džamija]] (Poljska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.536426|18.679331}} |1572. |[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|'''Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.''']] Obnavljana 1890, 2007. i ponovo svečano otvorena 14. septembra 2014. |- |[[Husein Čauša džamija]] (Džindijska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.540965|18.678361}} |1701. |'''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' Obnovljena 1990. |- |Svijetla džamija Hukići |[[Tuzla]] - Slavinovići |{{coord|44.522321|18.712798}} |2012. | |- |[[Džamija Cerik]] |[[Cerik (Tuzla)|Cerik]] |{{coord|44.506918|18.606952}} |1974. |Rekonstruisana 2005. |- |[[Stara džamija Dobrnja]] |[[Dobrnja (Tuzla)|Dobrnja]] |{{coord|44.580489|18.578289}} |1937. do 1939. |Rekonstruisana 1964, koristi se novoizgrađena džamija od 1990. |- |Džamija Dobrnja |[[Dobrnja (Tuzla)|Dobrnja]] |{{coord|44.578994|18.585656}} |1990. | |- |Džamija Donji Čaklovići |[[Čaklovići Donji|Donji Člakovići]] |{{coord|44.518325|18.739396}} |1973. |Obnovljena 1996. |- |Džamija Grabovica |[[Grabovica Donja|Grabovica]] |{{coord|44.542280|18.706869}} |16. vijek |U fazi obnove.<ref>{{Cite web|url=https://medzlistuzla.ba/aktivnosti-dzemata-grabovica-na-poboljsanju-vjerske-infrastrukture/|title=Aktivnosti džemata Grabovica na poboljšanju vjerske infrastrukture|last=Administrator|date=12. 4. 2017|website=Medžlis Islamske zajednice Tuzla|language=bs-BA|access-date=6. 10. 2024}}</ref> |- |[[Hadži Hasanova (Čaršijska) džamija|Hadži Hasanova džamija]] (Čaršijska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.538806|18.675629}} |1548. |Obnavljana 1871, 1873/74. |- |Hadžijska džamija |[[Tuzla]] - Novo Naselje Solina |{{coord|44.551256|18.692259}} |1997. | |- |Kethode-Arapčića džamija (Brđanska ili Osman-Čehaja) |[[Tuzla]] |{{coord|44.536092|18.671003}} |prije 1600. |Obnovljena 2018.<ref>{{Cite web|url=https://medzlistuzla.ba/dzamija-u-dzematu-brdo-kethode/|title=Brdo (Kethode) džamija|last=adminmedzlis|date=26. 7. 2013|website=Medžlis Islamske zajednice Tuzla|language=bs-BA|access-date=5. 6. 2024}}</ref> |- |Džamija Krojčica |Tuzla - Krojčica |{{coord|44.525394|18.652103}} |1997. | |- |Džamija Lipnica |[[Lipnica (Tuzla)|Lipnica]] |{{coord|44.578598|18.618662}} |1968. |Temeljito renovirana 1998. |- |[[Mehmedagina (Jalska) džamija|Mehmedagina džamija]] (Jalska) |[[Tuzla]] - centar |{{coord|44.537311|18.673157}} |16. vijek |[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|'''Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.''']] Oštećena tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]] od strane [[Vojska Republike Srpske|VRS]], 1992. Obnovljena 1878 i 1890. |- |Džamija Milešići |[[Milešići]] |{{coord|44.566975|18.566529}} |1990. |Izgrađena prvobitno kao mesdžid, da bi 1998. dobila osobine džamije. Dimenzije džamije su 7,5x8,5m. s ulaznim trijemom dimenzija 7,5x2,25m. Visina munare je 10 m sa [[mahfil]]a džamije.<ref>{{Cite web|url=http://www.rijaset.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=637&Itemid=264|title=Arhivirana kopija|archive-url=https://web.archive.org/web/20110823062710/http://www.rijaset.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=637&Itemid=264|archive-date=23. 8. 2011|url-status=dead|access-date=7. 2. 2009}}</ref> |- |Džamija Mihatovići |[[Mihatovići (Tuzla)|Mihatovići]] |{{coord|44.540764|18.570336}} |1980. |[[Munara]] je podignuta 2005. Dimenzije [[džamija|džamije]] su 8x7,5 m, a visina [[Munara|munare]] je 23m. |- |Džamija Momanov |Momanovo |{{coord|44.520457|18.725847}} |2019. | |- |Džamija Moluhe |[[Tuzla]] - Moluhe |{{coord|44.538268|18.640934}} |1997. | |- |Džamija Mramor |[[Mramor (Tuzla)|Mramor]] |{{coord|44.578923|18.562996}} |2014. | |- |Džamija Donja Obodnica |Donja Obodnica |{{coord|44.611176|18.638937}} |1900. |Obnovljena 1961, srušena 2000, da bi 2003. svečano otvorena nova džamija na istoj lokaciji. |- |Džamija Osoje |[[Osoje (Tuzla)|Osoje]] |{{coord|44.614443|18.597844}} |2014. | |- |Džamija Pasci |[[Pasci Donji|Pasci]] |{{coord|44.491716|18.649877}} |1973. |Obnovljena 2003. |- |Džamija Plane |[[Plane (Tuzla)|Plane]] |{{coord|44.529327|18.583409}} |1999. | |- |[[Džamija Sepetari]] |[[Tuzla]] - Sepetari |{{coord|44.536849|18.718489}} |2010. | |- |Džamija Dolovi stara Solina |Solina |{{coord|44.565929|18.693865}} |2009. | |- |Šehidska džamija Petrovice |[[Petrovice Gornje]] |{{coord|44.492642|18.635859}} |Poslije 2000. | |- |Džamija Šerifa i El-Avadi (Džamija Šabani) |Šabani |{{coord|44.599651|18.651562}} |2017. | |- |[[Džamija Ševar]] |[[Kiseljak (Tuzla)|Kiseljak]] |{{coord|44.499547|18.577049}} |1943. |Temeljito obnovljena 1976, da bi 2003. svečano se otvorila nova džamija. |- |Džamija Šići |[[Šići (Tuzla)|Šići]] |{{coord|44.516374|18.579060}} |1996. |1980. sagrađen Mesdžid na čijem mjestu poslije izgrađena džamija. |- |Džamija Tewba |[[Čaklovići Gornji|Gornji Čaklovići]] |{{coord|44.513873|18.772615}} |2013. | |- |[[Vaiz Mehmed Ali-efendijina (Mejdanska) džamija|Vaiz Mehmed Ali-efendijina džamija]] (Mejdanska) |[[Tuzla]] |{{coord|44.536805|18.667969}} |1644. |Rekonstruisana 2006/2007. |- |Džamija Vasići |Vasići |{{coord|44.517718|18.771951}} |2013. | |- |Džamija Vrapče |Vrapče |{{coord|44.527944|18.679223}} |1997. |Rekonstruisana 2007.<ref>{{Cite web|url=http://bhstring.net/tuzlauslikama/tuzlarije/viewnewnews.php?id=40009|title=Tuzlarije net|website=bhstring.net|access-date=6. 10. 2024}}</ref> |- |Džamija Zlatnih ljiljana (Simin Han) |[[Simin Han]] |{{coord|44.526800|18.745219}} |2006. | |} ==Velika Kladuša== * [[Džamija Zagrad]] * [[Džamija u Šabićima (Velika Kladuša)|Džamija u Šabićima]] * [[Gradska džamija u Velikoj Kladuši|Gradska džamija]] * [[Džamija Rajnovac]] * [[Džamija Podzvizd (Grad)]] * [[Džamija Podzvozd (Kose)]] ==Visoko== * [[Džamija u Arnautovićima]] (izgrađena 1980, munara 1998, na mjestu gdje je bio mesdžid iz 1937) * [[Šerefudinova Bijela Džamija|Šerefuddin-Bijela džamija (Gradska)]] (izgrađena prvi put 1477, današnji izgled je dobila ponovnom gradnjom 1970-1980.) * [[Alauddin Sagir džamija]] (izgrađena 1620, današnji izgled dobila ponovnom gradnjom 1981) * [[Džamija u Donjem Moštru]] (izgrađena 1968, rekonstrukcija 2000/01, obnovljena 2011. * [[Džamija Donji Kralupi]] (izgrađena 1973, potpuno devastirana u ratu 1992-95, rekonstrukcija 1997. * [[Džamija Džindići]] (izgrađena prije 1895, današnji izgled dobila ponovnom gradnjom 1997-2007) * [[Stara džamija sa haremom u Goduši|Stara džamija (Goduša)]] (izgrađena prije 1565, oštećena u ratu 1992-95, rekonstrukcija u toku) * [[Nova džamija (Goduša)]] (izgrađena 1990, munara 2004/05) * [[Džamija Gornji Kralupi]] (izgrađena 1997, munara 2005/06) * [[Džamija Grajani]] (početak gradnje 2000, munara 2005) * [[Džamija Kalići]] (sagrađena 1950. Na istom mjestu izgrađena nova 1974. Temeljna rekonstrukcija 2003) * [[Džamija Koložići]] (izgrađena 2000-2003) * [[Džamija Dol]] (izgrađena 2005) * [[Hadži Muruvetova džamija]] ( izgrađena u 17. vijeku, današnji izgled je dobila ponovnom gradnjom 1986) * [[Džamija Liješeva]] (izgrađena 1962, izgradnja nove džamije počela 2007) * [[Džamija Maurovići]] (prvobitno izgrađena u 17. vijeku, ponovo izgrađena 1936; porušena 1987, današnji izgled je dobila gradnjom 1980-1991. na novoj-današnjoj lokaciji) * [[Džamija Mokronozi]] (prvobitno izgrađena u turskom vaktu, ponovo izgrađena 1964, današnji izgled dobila gradnjom na istoj lokaciji 2000) * [[Jeni-Ber džamija]] (izgrađena u 18, vijeku ponovo izgrađena 1981, nakon ratnih oštećena rekonstrukcija 1996) * [[Džamija Orašac]] (izgrađena 1961, rekonstrukcija 1999) * [[Džamija Luke]] (izgrađena 2000-2005) * [[Hadži Ibrahimova džamija]] (izgrađena u 16. vijeku oštećena u ratu 92-95, rekonstrukcija 1996) * [[Džamija Rosulje]] (izgrađena oko 1770, stara džamija srušena 1975, današnji izgled je dobila gradnjom 1976, nakon ratnih oštećena rekonstrukcija 2007) * [[Hadži Hasanova džamija – Saračica]] (izgrađena u 17. vijeku, oštećena u ratu 92-95, rekonstrukcija 2000) * [[Džamija Seoča]] (prvobitno izgrađena u 17. vijeku, zatim 1900, današnji izgled dobila ponovnom gradnjom 2001-2004) * [[Džamija Srhinje]] (bila u turskom vaktu, današnja izgrađena 1974) * [[Džamija Muhašinovići]] (u izgradnji, početak gradnje 2005) * [[Alauddin Kebir džamija - Šadrvan]] (izgrađena prije 1556, izgorjela 1911. u velikom požaru u Visokom. Pretrpjela velika oštećenja u ratu 92-95. Obnovljena 1996) * [[Džamija i islamski centar Šareni Hanovi]] (u izgradnji) * [[Tabačka džamija u Visokom|Tabačka džamija]] (nacionalni spomenik, izgrađena oko 1871, u toku rata oštećena, temeljna rekonstrukcija 2006/07) * [[Džamija Tušnjići]] (izgrađena 1960. gdje je bila stara džamija iz turskog vremena * [[Džamija Vratnica]] (izgrađena 1948, stara porušena zbog velikih oštećenja u ratu na 92-95, nova izgrađena 1997-2007) * [[Džamija Zbilje]] (izgradnja 1982-1988, munara 2006) * [[Džamija Donja Zimča]] (u izgradnji) * [[Džamija Ozrakovići]] (izgrađena 1999, munara dograđena 2016) ==Vitez== * [[Ahmed-agina džamija]] (izgrađena 1589/1590) * Džamija Počulica ==Vogošća== {| class="wikitable" !Naziv !Mjesto !Koordinate !Izgrađena !Napomena |- |[[Adil-begova džamija]] |[[Kobilja Glava (Vogošća)|Kobilja Glava]] |{{coord|43.883838|18.384642}} |1989. | |- |[[Džamija Kobilja Glava]] |[[Kobilja Glava (Vogošća)|Kobilja Glava]] |<!--{{coord|}}--> | |Srušena |} ==Zavidovići== * [[Gradska džamija u Zavidovićima|Gradska džamija]] * [[Čaršijska džamija u Zavidovićima|Čaršijska džamija]] * [[Stara džamija u Rujnici]] (nacionalni spomenik BiH) * [[Džamija u Činovićima]] * [[Džamija u Garama (Vozuća)]] * [[Džamija u Hajderovićima]] * [[Džamija u Imamovićima]] * [[Džamija u Livadama]] * [[Džamija u Junuzovićima]] * [[Džamija u Krivaji]] * [[Džamija u Perovićima]] * [[Džamija u Osječanima]] * [[Džamija u Ribnici]] * [[Džamija u Borovnici]] * [[Džamija u Džebama]] * [[Džamija u Bajvatima]] (izgrađena 1938, popravka 1998/99)<ref>{{Cite web|url=https://www.zdici.info/vjerski-objekti-u-zavidovicima-za-vijeme-austro-ugarske-uprave|title=Zdici.info {{!}} Vjerski objekti u Zavidovićima za vijeme austro-ugarske uprave|website=www.zdici.info|language=en|access-date=8. 11. 2023}}</ref> * [[Džamija u Gostovićima]] * [[Džamija u Mustajbašićima]] * [[Džamija u Dubravici]] * [[Džamija u Vozućoj]] ==Zenica== Na području grada [[Zenica]] nalazi se 79 džamija koje pripadaju Medžlisu Islamske zajednice Zenica, [[Zeničko muftijstvo]].<ref>{{cite web |title=DŽEMATI – MIZZenica |url=https://mizzenica.ba/medzlis/dzemati/ |publisher=Medžlis Islamske zajednice Zenica |access-date=3. 5. 2024 |date=8. 10. 2015}}</ref> {| class="wikitable" ! Naziv !! Mjesto !! Koordinate !! Izgrađena !!width="300px"| Napomene |- | Džamija Al-Amin || [[Donji Čajdraš]] ||| {{coord|44.189379|17.873279}} || 2011. || |- | Džamija Arnauti || [[Arnauti (Zenica)|Arnauti]] ||| {{coord|44.201032|18.055513}} || 1982. || Rekonstruisana i obnovljena 2002–2008. |- | Džamija Babići || [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.329492|17.844119}} || 1974. || |- | Babinska džamija || [[Drugavci]] || {{coord|44.238225|18.007640}} || 1961. || Srušena 2012, nova izgrađena 2014. |- | [[Bijela džamija (Novo Radakovo)|Bijela džamija Radakovo]]|| [[Zenica]] – Novo Radakovo || {{coord|44.194471|17.932173}} || 2008. || |- | Bijela džamija || [[Putovići]] || {{coord|44.161018|17.972007}} || 2001. || |- | Džamija Bistrica || [[Bistrica (Zenica)|Bistrica]] || {{coord|44.357212|17.902318}} || 1976. || |- | [[Džamija Blatuša]] || [[Zenica]] – Blatuša || {{coord|44.210489|17.914955}} || 2000. || |- | [[Džamija Bosna]] || [[Zenica]] – Bilino Polje || {{coord|44.207197|17.908235}} || 2014. || |- | Džamija Briznik || [[Briznik]] || {{coord|44.204029|18.031723}} || 2012. || |- | [[Džamija Broda]]<br>(Džamija Mala Broda) | [[Zenica]] – Mala Broda || {{coord|44.195022|17.892446}} || 2008. || Mesdžid sagrađen 1995. na mjestu današnje džamije |- | Džamija na Dobriljenu || [[Dobriljevo]] || {{coord|44.177014|17.880579}} || 1972. || |- | Džamija Donja Gračanica<br>(Gračanička džamija) || [[Donja Gračanica (Zenica)|Donja Gračanica]] || {{coord|44.233363|17.909746}} || 1980. || |- | Džamija Donja Vraca<br>(Vratačka džamija) || [[Donja Vraca]] || {{coord|44.256986|17.892382}} || 1969. || |- | Džamija Drivuša || [[Drivuša]]|| {{coord|44.175086|17.970703}} || 2016. || |- | [[Ensar džamija]] || [[Zenica]] – Babina Rijeka || {{coord|44.20147|17.92516}} || 1998. || |- | Džamija Gladovići || [[Gladovići (Zenica)|Gladovići]] || {{coord|44.300834|17.932615}} || 1966. || |- | Džamija Gnjusi || [[Gnjusi (Zenica)|Gnjusi]] || {{coord|44.180626|17.947390}} || 1984. || |- | Gorička džamija || [[Gorica (Zenica)|Gorica]] || {{coord|44.151596|17.970571}} || 1986. || |- | Džamija Gornja Mahala || [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.331959|17.846798}} || 1970. || |- | Džamija Gornja Zenica || [[Gornja Zenica]] || {{coord|44.175151|17.908901}} || 1971. || |- | Džamija Gradišće || [[Gradišće (Zenica)|Gradišće]] || {{coord|44.240277|17.876565}} || 1937. || |- | Džamija Grm || [[Grm (Zenica)|Grm]] || {{coord|44.201439|17.870917}} || 2002. || |- | [[Jalijska džamija]] || [[Zenica]] – Jalija || {{coord|44.19854|17.91751}} || 1600. || Obnavljana 1966, 1999. i 2014. |- | Džamija Jastrebac || [[Jastrebac (Zenica)|Jastrebac]] || {{coord|44.344334|17.829245}} || 1990. || |- | Džamija Kasapovići || [[Kasapovići (Zenica)|Kasapovići]] || {{coord|44.223916|17.971034}} || 2005. || |- | Džamija Klopče || [[Zenica]] – Klopče || {{coord|44.196729|17.954923}} || 1977. || |- | [[Kočevska džamija]] || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.19964|17.90769}} || 1557. (stara džamija) || Nova džamija izgrađena 1990. |- | Džamija Kolići || [[Kolići]] || {{coord|44.361382|17.892621}} || 1989. || |- | Džamija Koprivna || [[Koprivna (Zenica)|Koprivna]] || {{coord|44.288774|17.920989}} || 2003. || |- | Džamija Kozarci || [[Kozarci]] || {{coord|44.214568|17.863248}} || 1996. || |- | Džamija Lašva || [[Lašva (Zenica)|Lašva]] || {{coord|44.125481|17.942984}} || 1996. || |- | Džamija Lokvine || [[Lokvine]] || {{coord|44.204681|17.853771}} || 1935. || |- | Džamija Lokvine–Luke<br>(Centralna džamija Lokvine) || [[Lokvine]] || {{coord|44.205127|17.857308}} || 2009. || |- | Džamija Lukovo Polje || [[Zenica]] – Lukovo Polje|| {{coord|44.190436|17.945205}} || 2004. || |- | Malezijska džamija<br>(As-Sahabah) || [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.329646|17.858906}} || 2010. || |- | Džamija Moščanica || [[Mošćanica]] || {{coord|44.166236|18.017356}} || 2007. || |- | Nemilska džamija || [[Nemila]] || {{coord|44.330932|17.912272}} || 1938. || |- |Nova džamija Nemila |[[Nemila]] |{{coord|44.328953|17.912280}} |2024. |U sklopu džamije nalazi se Islamski centar Nemila. |- | Džamija Nur || Zenica - Perin Han (Nur Han) || {{coord|44.187083|17.963626}} || 2004. || |- | Džamija Obrenovci || [[Obrenovci]] || {{coord|44.216029|17.857352}} || 2001. || |- | [[Orahovička džamija]]<br>(Džamija Kovačevići) || [[Nemila]] - [[Orahovica (Zenica)|Orahovica]] || {{coord|44.330543|17.852370}} || 1936. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Renovirana 1979.<br>Ne koristi se od 2010. |- | Džamija Orahovička rijeka || [[Nemila]] || {{coord|44.333530|17.895731}} || 2010. || |- | [[Osman-agina džamija]]<br>(Janjička džamija) || [[Janjići (Zenica)|Janjići]] || {{coord|44.155180|17.961679}} || 1626. || |- | [[Osman-čelebijina džamija (Zenica)|Osman-čelebijina džamija]]<br>(Potočka džamija) || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.19798|17.90972}} || krajem 15. stoljeća || Obnovljena 2004. sa istim izgledom |- | Džamija Pehare || [[Zenica]] – Pehare || {{coord|44.220221|17.916402}} || 2004. || |- | Džamija Pepelari || [[Pepelari]] || {{coord|44.303912|18.037665}} || 1976. || |- | Džamija Peševići || [[Peševići]] || {{coord|44.233457|17.970274}} || 1980. || |- | Džamija Poca || [[Poca]] || {{coord|44.233668|17.984860}} || 2012. || |- | Džamija Pojske || [[Pojske]] || {{coord|44.243472|17.820398}} || 1967. || |- | Džamija Poljice || Zenica - Poljice|| {{coord|44.186720|17.946076}} || 1997. || |- | Džamija Ponirak || [[Ponirak]] || {{coord|44.279723|17.912899}} || 1986. || |- | Džamija Pridražići || [[Tetovo (Zenica)|Tetovo]] – Pridražići|| {{coord|44.239849|17.889735}} || 2012. || |- | Džamija Puhovac || [[Puhovac (Zenica)|Puhovac]] || {{coord|44.214114|18.049349}} || 2000. || |- | Džamija Radinovići || [[Radinovići (Zenica)|Radinovići]] || {{coord|44.225606|18.065327}} || 1968. || |- | [[Džamija Safija]] || [[Zenica]] – Brist || {{coord|44.20387|17.90102}} || 2016. || |- | [[Sejmenska džamija (Zenica)|Sejmenska džamija]] || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.195978|17.916883}} || početkom 16. stoljeća || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]].''' Obnavljana 1976. i 2002. |- | Džamija Seoci || [[Vrhpolje (Zenica)|Vrhpolje]] || {{coord|44.233441|18.047149}} || nepoznato || |- | Džamija Smajići || [[Smajići]] || {{coord|44.351068|17.882562}} || 2003. || |- | Džamija Stara Nemila || [[Nemila]] || {{coord|44.330312|17.919708}} || 1998. || |- | Džamija Starina || [[Starina]] || {{coord|44.367888|17.914483}} || 1962. || Nova džamija izgrađena 2009. |- | Džamija Stranjani || [[Stranjani]] || {{coord|44.230980|17.837861}} || 1934. || |- | [[Sultan Ahmedova džamija (Zenica)|Sultan Ahmedova džamija]]<br>(Čaršijska džamija) || [[Zenica]] – Centar || {{coord|44.199360|17.912719}} || prije 1506. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]'''<br>Obnavljana 1506, 1872, 1914, 1986–1987, te 1996.<br>Rekonstruisana 2011–2015. |- | [[Džamija sultana Mehmeda II el-Fatiha]]<br>(Vrandučka džamija) || [[Vranduk (Zenica)|Vranduk]] || {{coord|44.291775|17.904241}} || 1460. || '''[[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine]]''' kao dio graditeljske cjeline [[Tvrđava Vranduk|starog grada Vranduka]] |- | Džamija Šehida<br>(Ričička džamija) || [[Zenica]] – Ričice || {{coord|44.222395|17.919602}} || 2004. || |- | Džamija Šehidi Vrselja || [[Pojske]] || {{coord|44.248544|17.825008}} || 1989. || Rekonstruisana 2005. |- | Džamija Šerići || [[Šerići (Zenica)|Šerići]] || {{coord|44.357719|17.814057}} || 2003. || |- | Džamija Talami || [[Zenica]] – Crkvice || {{coord|44.208761|17.930093}} || 1981. || |- | Džamija Tetovo || [[Tetovo (Zenica)|Tetovo]]|| {{coord|44.229599|17.886636}} || 1964. || |- | Džamija Tišina || [[Tišina (Zenica)|Tišina]] || {{coord|44.165385|17.983663}} || 1971. || |- | Džamija Topčić Polje || [[Topčić Polje]] || {{coord|44.356247|17.932083}} || 1974. || |- | Džamija Trešnjeva Glava || [[Trešnjeva Glava]] || {{coord|44.258236|18.023552}} || 2009. || |- | [[Džamija Trgovišće]] || [[Zenica]] – Trgovišće || {{coord|44.190350|17.908080}} || 2007. || |- | Džamija Vakifa || [[Gornja Gračanica]] – Čekote || {{coord|44.267609|17.957595}} || 1936. || |- | Džamija Varda || [[Briznik]] || {{coord|44.211665|18.028622}} || 1986. || |- | Džamija Varošište || [[Ponirak]] || {{coord|44.281643|17.915326}} || 2017. || |- | Džamija Vukotići || [[Nemila]] – [[Vukotići (Zenica)|Vukotići]] || {{coord|44.341093|17.821088}} || 1990. || |- | Džamija Zahići || [[Zahići]] || {{coord|44.241924|18.050058}} || 2007. || |- | Džamija Zapoda || [[Tetovo (Zenica)|Tetovo]] – [[Gradišće (Zenica)|Gradišće]] || {{coord|44.241312|17.884894}} || 2005. || |} ==Zvornik== * [[Hadžijina džamija]] ([[Kula Grad]]) * [[Džamija Begsuja]] ([[Zvornik]]) * [[Džamija Divič]] ([[Divič]]) * [[Džamija Donja Kamenica]] ([[Donja Kamenica (Zvornik)|Donja Kamenica]]) * [[Džamija Drinjača]] ([[Drinjača (Zvornik)|Drinjača]]) * [[Džamija Dugi Dio]] ([[Dugi Dio]]) * [[Džamija Đulići]] ([[Đulići (Zvornik)|Đulići]]) * [[Džamija Glumina]] ([[Glumina (Zvornik)|Glumina]]) * [[Džamija Gornja Kamenica]] ([[Gornja Kamenica (Zvornik)|Gornja Kamenica]]) * [[Džamija Gornji Šepak]] ([[Gornji Šepak]]) * [[Džamija Grbavci]] ([[Grbavci Donji]]) * [[Džamija Hasići]] ([[Snagovo]]) * [[Džamija Jošanica]] ([[Jošanica (Zvornik)|Jošanica]]) * [[Džamija Karakaj]] ([[Karakaj]]) * [[Džamija Klisa]] ([[Klisa (Zvornik)|Klisa]]) * [[Džamija Križevići]] ([[Križevići]]) * [[Džamija Kula Grad]] ([[Kula Grad]]) * [[Džamija Kušlat]] ([[Paljevići]]) * [[Džamija Lupe]] ([[Kučić Kula]]) * [[Džamija Novo Selo]] ([[Novo Selo (Zvornik)|Novo Selo]]) * [[Džamija Redžići]] ([[Glodi]]) * [[Džamija Skočić]] ([[Skočić]]) * [[Džamija Snagovo]] ([[Gornje Snagovo]]) * [[Džamija Sultanovići]] ([[Sultanovići (Zvornik)|Sultanovići]]) * [[Džamija Zamlaz]] ([[Zvornik]]) * [[Mehmed Čelebijina džamija u Kozluku|Mehmed Čelebijina džamija]] ([[Kozluk]]) * [[Riječka džamija]] ([[Zvornik]]) ==Žepče== * [[Gornjomahalska džamija]] * [[Priječka džamija]] * [[Stara džamija (Žepče)]] * [[Ferhatpašina džamija (Žepče)]] (napravljena 1568) * [[Trzanska džamija|Alibegova džamija]] (obnovljena 2017) == Kulturne baštine Bosne i Hercegovine == Spisak [[džamija]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] izgrađenih od [[15. vijek]]a do danas zaštićenih kao spomenici kulturne baštine Bosne i Hercegovine: * [[Aladža džamija]], [[Foča (Republika Srpska)|Foča]] * [[Alaudinova (Šadrvanska) džamija]], [[Visoko]] * [[Arnaudija džamija (Banja Luka)|Arnaudija džamija]], [[Banja Luka]] * [[Azizija džamija (Šamac)|Azizija džamija]], [[Šamac]] * [[Gazi Husrev-begova džamija|Begova džamija]], [[Sarajevo]] * [[Careva džamija (Sarajevo)]], [[Sarajevo]] * [[Balaguša džamija|Čaršijska džamija,]] [[Livno]] * [[Čaršijska džamija u Konjicu]], [[Konjic]] * [[Čaršijska džamija u Tomislavgradu|Čaršijska džamija]], [[Tomislavgrad]] * [[Čelebića džamija u Donjoj Bijenji]], [[Nevesinje]] * [[Dizdareva džamija]], [[Jajce]] * [[Džamija u Umoljanima]], [[Trnovo (Federacija Bosne i Hercegovine)|Trnovo (FBiH)]] * [[Džamija Esme sultanije]], [[Jajce]] * [[Ferhadija džamija (Banja Luka)|Ferhat-pašina džamija]] (Ferhadija), [[Banja Luka]] * [[Fethija džamija (Bihać)]], [[Bihać]] * [[Husejnija džamija]], [[Gradačac]] * [[Karađoz-begova džamija]], [[Mostar]] * [[Ljubovića džamija u Odžaku (Nevesinje)]], [[Nevesinje]] * [[Jeni džamija]], [[Travnik]] * [[Jusuf-pašina "Kuršumlija" džamija]], [[Maglaj]] * [[Musa-pašina džamija (Nova Kasaba)]], [[Milići]] * [[Osman-pašina džamija]], [[Trebinje]] * [[Repovačka džamija]], [[Konjic]] * [[Sejmenska džamija (Zenica)]] * [[Stara drvena džamija u Tuholju]], Kladanj * [[Sultan Sulejmanova džamija (Blagaj)]], [[Mostar]] * [[Sultan Selimova džamija]], [[Knežina]], [[Sokolac]] * [[Šarena džamija (Travnik)|Šarena džamija]] (Sulejmanija), [[Travnik]] * [[Šišman Ibrahim-pašina džamija]], [[Počitelj]] * [[Tabačka džamija u Visokom]], [[Visoko]] - Restaurirana, drveni minaret * [[Veli-dedina džamija]], [[Stolac]] == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [http://www.islamskazajednica.ba Zvanični sajt Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini] {{Spisak džamija u Evropi}} [[Kategorija:Spiskovi|Džamija]] [[Kategorija:Džamije u Bosni i Hercegovini|*]] [[Kategorija:Spiskovi džamija po državama|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Džamije u Evropi]] [[Kategorija:Spisak religijskih objekata u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Spiskovi vezani za Bosnu i Hercegovinu|Džamije u Bosni i Hercegovini]] c7vbbu944tbop4o1vb29mpgpynzo6jn Vuk Stefanović Karadžić 0 3816 3669722 3573997 2024-11-26T05:51:03Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669722 wikitext text/x-wiki {{Preuređivanje}} {{Prijevod}} {{Nedostaju izvori}} {{Infokutija osoba | ime = Vuk Stefanović Karadžić | slika = VukKaradzic.jpg | alt_slike = | opis = | ime_pri_rođenju = | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1787|11|6}} | mjesto_rođenja = [[Tršić (Loznica)|Tršić]], [[Osmanlijsko carstvo]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1864|2|7|1787|11|6}} | mjesto_smrti = [[Beč]], [[Austro-Ugarska]] | nacionalnost = [[Srbi]]n | druga_imena = | zanimanje = [[lingvist]] | godine_aktivnosti = | poznat_po = [[srpska ćirilica]] | značajni_radovi = ''[[Srpski rječnik]]'' }} '''Vuk Stefanović Karadžić''' (Вук Стефaновић Кaрaџић; 7. novembar 1787 – 7. februar 1864) bio je srpski [[lingvist]] i reformator [[srpski jezik|srpskog jezika]]. Rođen u selu [[Tršić]]u blizu [[Lozinca|Loznice]] u [[Srbija|Srbiji]]. Iako je naučio da piše i čita u manastiru Tronoša ostalo je sam sebe naučio. Učestvovao je u [[Srpski ustanci|Srpskim ustancima]] protiv [[Osmanlijsko carstvo|Osmanlija]] i napisao je iscrpne izvještaje o njima. Reformirao je srpski jezik, standardizirao srpsku azbuku, skupio nekoliko tomova narodne [[Proza|proze]] i [[pjesništvo|pjesništva]] i napisao brojna djela. Za svoj rad dobio je malo novčane pomoći i živio u siromaštvu. Umro je u [[Beč]]u [[1864]]. godine. == Biografija == '''Vuk Stefanović Karadžić''' ([[1787]]-[[1864]]) rođen je u porodici u kojoj su djeca umirala, pa je dobio ime Vuk da ga "vještice ne bi ubile". Rođen je u [[Tršić]]u u Osmanskom Carstvu (danas Srbija). Pisanje i čitanje je naučio od rođaka Jevte Savića, koji je bio jedini pismen čovjek u kraju. Obrazovanje je nastavio u [[Lozinca|Loznici]], a kasnije u manastiru [[Manastir Tronoša|Tronoši]]. [[Datoteka:Вук Стефановић Караџић.1816.jpg|mini|lijevo|230px|Portret mladog Vuka Stefanovića Karadžića 1816. Ulje na platnu, rad Pavela Đurkovića (1772-1830). Ovaj portret Vuka, reprodukovan je na novčanici od 10 dinara. Izložen je u stalnoj postavci Muzeja Vuka i Dositeja u Beogradu.]] Kako ga u manastiru nisu učili, nego tjerali da čuva stoku, otac ga vrati kući. Ne uspjevši da se upiše u [[Karlovac|karlovačku]] gimnaziju, on odlazi u [[Petrinja|Petrinju]]. Kasnije stiže u [[Beograd]] da upozna [[Dositej Obradović|Dositeja]], svog voljenog prosvjetitelja. Ovaj ga grubo otjera od sebe i Vuk razočaran odlazi u [[Jadar]] i počinje raditi kao pisar kod [[Jakov Nenadović|Jakova Nenadovića]]. Kad je otvorena Velika škola u Beogradu, Vuk je postao njen đak. Ubrzo oboljeva i odlazi na liječenje u [[Pešta|Peštu]]. Kasnije se vraća u [[Srbija|Srbiju]] i kada ustanak propada, odlazi u [[Beč]]. U Beču upoznaje [[Jernej Kopitar|Jerneja Kopitara]] koji mu dalje pomaže u ostvarenju planova. Započeo je svoj rad na reformi [[Srpski jezik|srpskog jezika]] i pravopisa i uvođenju narodnog jezika u književnost. Zbog problema s [[Miloš Obrenović|knezom Milošem]] bilo mu je zabranjeno tiskati knjige u Srbiji, a i u austrijskoj državi, svojim radom stiče prijatelje i pomoć u [[Rusija|Rusiji]], gdje dobija stalnu penziju [[1826]]. godine. U porodici mu je ostala živa samo kći Mina Karadžić. Njegova glavna djela su: "Početni udžbenik srpskog jezika"(1814), "Rječnik srpskog jezika" (1818. i 1852), Novi zavjet (Prevod na srpski jezik, 1847.), Srpske narodne priče (1821.,1853.,1870.), Srpsko epsko pjesništvo (1845) Vuk je umro u Beču. Njegove kosti prenesene su u Beograd [[1897]]. godine i s velikim počastima sahranjene u Sabornoj crkvi, pored Dositeja Obradovića. == Filološki rad == U prvoj polovini [[19. vijek]]a, uz pomoć tadašnjih vrhunskih filologa, kao što su braća Grim i austrijskih vlasti koje je predstavljao [[Jernej Kopitar]], glavni habsburški cenzor za slavenske knjige—Vuk Stefanović Karadžić je počeo opsežnu reformu [[Srpski jezik|srpskog jezika]]. [[Datoteka:Pjesnarica Vuk Karadžić.jpg|mini|desno|''Mala prostonarodna slavenoserbska pesnarica''. Prva Vukova zbirka narodnih pjesama, štampana u [[Beč]]u 1814. Muzej Vuka i Dositeja.]] Ta je reforma počela u ranome razdoblju, prije [[1814]], kada je štampana prva srpska gramatika, Karadžićeva "Pismenica serbskoga jezika", u kojoj je u dobroj mjeri već prihvatio slovopisna rješenja Save Mrkalja iz [[1810]]. Vremenom, Karadžić je dosta brzo, već pri pojavi "Srpskog rječnika", formulirao svoj nacionalnojezični program. Iako je među srpskim piscima ranijega razdoblja (npr., kod Gavrila Venclovića) bilo djela pisanih srpskim vernakularom, Vuk je Karadžić prvi izgradio načela novoga srpskog [[standardni jezik|standardnog jezika]]. Osnovna načela Karadžićeve reforme se mogu sažeti u tri tačke: *izjednačavanje narodnog i književnog jezika, tj. inzistiranje na folklornim jezičnim oblicima, za koje se smatralo da su pouzdan vodič zabilježen u narodnim pjesmama i poslovicama; *prekid sa svim starijim oblicima srpske književnosti i pismenosti i novo utemeljenje standardnoga jezika bez oslona na književnu tradiciju; *i, novoštokavski folklorni purizam, što se očitovalo u čišćenju jezika od crkvenoslavizama koji su identificirani kao ruskocrkvena naplavina koja ne odgovara glasovnoj i gramatičkoj strukturi srpskoga jezika. [[Datoteka:Srpski rječnik 1818.jpg|mini|desno|''Srpski rječnik istolkovan njemačkim i latinskim riječima'' objavljen je u Beču 1818. i sadrži 26.270 riječi. Uz Rječnik objavljena je i Gramatika. Cijelo tadašnje društvo osudilo je Vukov Rječnik, što zbog ortografije, što zbog sramotnih riječi, kao što su (pi*ka, ku*as, du*e...).]] Iako je vremenom sve bolje upoznavao srpsku jezičnu i književnu baštinu, od [[Srbulje|srbulja]] do hagiografskih djela iz doba srednjega vijeka, postojećih u kasnijim prijepisima, Karadžić je bio otprije svjestan da tradicija staroslavenskog jezika srpske suvrsti nije njegov glavni problem, kao ni uveženi ruskocrkveni jezik koji se ukorijenio u liturgiji- već [[slavenosrpski jezik]], križanac ruskocrkvenoga i govornoga jezika vojvođanskih građanskih klasa, na kojem je već postojala nezanemariva književna produkcija, i čiji su protagonisti (Milovan Vidaković, Miloš Svetić), uz potporu patrijarha Stracimirovića, bili glavni Vukovi protivnici. Bit spora nije ležala u akademskim nijansama, nego u samodefiniciji srpske nacionalne kulture toga doba. Ukratko: iako se veoma često, uglavnom u popularizatorskim djelima i širokim krugovima, srž Karadžićeve jezične preoblike traži u grafijskoj i pravopisnoj promjeni, to je tek tehnički vid njegova prevrata. Glavna razlučnica spora bijaše u tom što je Karadžić, u općem smjeru djelovanja, jezik oblikovao prema idealiziranom uzoru srpskih seoskih govora, kao i to što se dio njegovih jezikoslovnih inovacija ili oslanjao ili bio na crti već postojećih ostvaraja hrvatske jezične kulture. Sam je Karadžić tokom rada dotjerivao jezični izraz, jer je bio svjestan da nema ujednačenoga govora koji bi mogao biti jednostavno "prepisan"-no, ostaje činjenicom da je njegov ustrajni i strpljivi terenski rad u bilježenju srpskih narodnih poslovica, pjesma i priča bio pokazateljem folklorističke usmjerbe cijeloga njegova rada, a taj segment je i bio metom kritika obrazovanih slojeva. Naime, govorni jezik priprosta puka nema razvijen intelektualni ni misleni rječnik, pa su mu protivnici prigovarali da osiromašuje srpski jezik. Ta je zamjerka imala smisla, no samo kratkoročno. Budući da srpska kultura nije imala razvijene i ukorijenjene tradicije na vernakularu, a slavenosrpski križanac je bio potpuno umjetan jezik kojim ne samo što nije govorio niko, nego i bez gramatičkih pravila, te i principa po kojima bi se napravila takva pravila, jedini put u budućnost je vodio preko rušenja tadašnje vladajuće jezične kulture. U tom pothvatu nije nedostajalo nihilizma, no, nije se ni mogao svesti jedino na razorno djelovanje: srpska narodna poezija pokazala se mostom koji vodi od pamćenja na srednjovjekovnu kulturu i uspostavlja kontinuitet na razini narodnih i vjerskih simbola identifikacije. Glede pak optužbi da Karadžić profilom svojim reformi želi Srbe pokatoličiti (jer je nemali dio njegovih odredaba već postojao u hrvatskim i katoličkim pisanim djelima, književnim i leksikografskim), osim vidljive nebuloznosti takovih inkriminacija, zanimljivim ostaje pitanje u kojoj su mjeri hrvatska (slovinska, ilirska) djela utjecala na njegovu jezičnu stilizaciju. Za sada, sa sigurnošću se može reći da jesu, no stepen uticaja je teško odrediti: Vuk je posjedovao više hrvatskih leksikografskih djela (rječnike i slovnice Della Belle, [[Jakov Mikalja|Mikalje]], [[Ivan Belostenec|Belostenca]], [[Joakim Stulli|Stullija]]), te književna djela pretežno slavonskih pisaca ([[Matija Antun Relković|Relkovića]], Kanižlića, Ivanošića), te pokojega dubrovačkog (kasnija izdanja [[Ivan Gundulić|Gundulića]])- no, vjerovatno je najbliže istini da je našao u njima određen broj rješenja koja je uporabio u stilizaciji svoga oblika jezika, no i to da je opći smjer hrvatskog jezikoslovlja i književnosti bio stran njegovu duhu koji je idealizirao pučki idiom, te u cjelini odbijao "gospodski" ili "varoški" oblik jezika- makar taj nastao i na štokavskom vernakularu. Negativna posljedica Karadžićeva polemičko-publicističkoga djelovanje bijaše njegovo zasnivanje pansrpske ideologije temeljene na pojednostavljenom shvaćanju jezičnodijalekatskih zakonitosti i historije. Esencijalno, Karadžić je izjednačio sve govornike [[štokavsko narječje|štokavskoga narječja]] s etničkim Srbima, postavivši temelje ideologije [[Velika Srbija|Velike Srbije]] u kulturnopovijesnom obliku. Iako se ne može sam okrivljavati za te stavove (koje je, čak i u radikalnijem obliku, zastupala rana slavistika u radovima Dobrovskog ili Šafařika)- ostaje činjenicom da Karadžić nije, ni nakon polemike s hrvatskim filolozima poput [[Bogoslav Šulek|Šuleka]], odstupio od svijih stajališta, iako ih nije mogao uvjerljivo argumentirati. Time je doprinio rastu netrpeljivosti, koju ni jasno odricanje i nijekanje štokavsko-srpske kvazijednadžbe njegova najpoznatijega nasljedovatelja Đure Daničića, nije bitno umanjilo, te koja i dalje dominira srpskom jezičnopovijesnom ideologijom. Karadžićeva kapitalna djela, medu kojima se ističu prvo izdanje "Srpskog rečnika" (1818.), drugo, znatno prošireno (1852.), te prijevod "Novoga zaveta" (1847.), postavili su temelje za savremeni standardni srpski jezik, a znatno su utjecala i na oblik savremenog standardnog hrvatskog jezika, ponajviše u fazi tzv. hrvatskih vukovaca ili mladogramatičara, među kojima se isticao [[Tomislav Maretić]]. Na tehničkoj razini, Karadžićeva reforma se manifestirala u novoj [[Ćirilica|srpskoj ćirilici]] u kojoj su izbačeni nepotrebni poluglasnici (''ъ, ь''), apsorbirani grafemi za ''lj, nj, dž'' koje je predlagao [[Sava Mrkalj]] (Vuk je gotovo u potpunosti preuzeo grafiju "narodnog" pisanog idiolekta Gavrila Stefanovića Venclovića, monaha u manastiru Rača s konca 17. i početka 18. vijeka, te je uveden grafem ''j'' iz latinice. Novi fonološki pravopis, primjeren prozirnom idiomu kakav je [[srpski jezik|srpski]], zamijenio je stariji tvorbeno-morfološki pravopis. Jezični supstrat je bila novoštokavska ijekavština (istočnohercegovačko-krajiški dijalekt), koju je Vuk Karadžić stilizirao dijelom i prema hrvatskim pisanim djelima (''tjerati'' mjesto ''ćerati''). No, zbog uticaja srpske građanske klase u [[Vojvodina|Vojvodini]] i [[Srbija|Srbiji]], ta je reforma prihvaćena u nešto izmijenjenom obliku: ijekavski refleks ''jata'' (''ě'') je zamijenjen ekavskim (''dete'' mjesto ''dijete''). Srpski književni jezik ijekavskoga refleksa jata ostao je u [[Crna Gora|Crnoj Gori]], [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]], kao i među [[Srbi]]ma u Hrvatskoj. == Nefilološki rad == Vuk je pored svog najvećeg doprinosa na jezikoslovnom planu, dao vrlo značajan doprinos i srpskoj antropologiji u kombinaciji s onodobnom etnografijom. Uz etnografske zapise ostavio je zapise i o fizičkim osobinama tijela. U književni jezik je unio bogatu narodnu terminologiju o dijelovima tijela od tjemena do stopala. - Treba napomenuti da su ovi termini dio standardnoga srpskoga strukovnog nazivlja, kako u znanosti tako i u svakodnevnom govoru. Dao je, između ostalog, i svoje tumačenje veze između prirodnoga okoliša i stanovništva, a tu su i dijelovi o prehrani, o načinu stanovanja, higijeni, bolestima, kao i o pogrebnim običajima. U cjelini gledano, ovaj značajni doprinos Vuka Karadžića zaslužuje novu analizu savremene antropologije. ==Reforma ćirilice== Iz staroslavenske azbuke Vuk je uzeo slijedeća 24 slova: {| cellpadding=4 style="font-size:larger; text-align:center;" class="Unicode" |- | '''А a''' || '''Б б''' || '''В в''' || '''Г г''' || '''Д д''' || '''Е е''' || '''Ж ж''' || '''З з''' |- | '''И и''' || '''К к''' || '''Л л''' || '''М м''' || '''Н н''' || '''О о''' || '''П п''' || '''Р р''' |- | '''С с''' || '''Т т''' || '''У у''' || '''Ф ф''' || '''Х х''' || '''Ц ц''' || '''Ч ч''' || '''Ш ш''' |} Njima je dodao: '''Ј ј''', '''Љ љ''', '''Њ њ''', '''Ћ ћ''', '''Ђ ђ''' i '''Џ џ''' a izbacio: {| cellpadding=4 style="font-size:larger; text-align:center;" class="Unicode" |- | '''Ѥ ѥ''' (је) || '''Ѣ, ѣ''' (jat) || '''І ї''' (i) || '''Ы ы''' (i) || '''Ѵ ѵ''' (i) || '''Ѹ ѹ''' (u) || '''Ѡ ѡ''' (o) || '''Ѧ ѧ''' (en) || '''Я я''' (ja) |- | '''Ю ю''' (јu) || '''Ѿ ѿ''' (от) || '''Ѭ ѭ''' (јus) || '''Ѳ ѳ''' (т) || '''Ѕ ѕ''' (dz) || '''Щ щ''' (šč) || '''Ѯ ѯ''' (ks) || '''Ѱ ѱ''' (ps) || '''Ъ ъ''' (tvrdi poluglas) || '''Ь ь'''(meki poluglas) |} == Citati == {{citat|Piši kao što govoriš i čitaj kao što je napisano.}} Iako gore navedeni citat se obično pripisuje Vuku S. Karadžiću, citat je zapravo ortografski princip kojeg je izmislio njemački gramatičar i filolog [[Johann Christoph Adelung]]. Karadžić je samo koristio taj princip kako bi sproveo reformu svog jezika (iz knjige "Gramatika srpskog jezika" profesora Ljubomira Popovića). == Djela == * ''Početni udžbenik srpskog jezika'' ([[1814]]) * ''Rečnik srpskog jezika'' ([[1818]]. i [[1852]]) * ''Novi zavet'' (Prevod na srpski jezik, [[1847]]) * ''Srpske narodne priče'' ([[1821]], [[1853]], [[1870]]) * ''Srpsko epsko pesništvo'' ([[1845]]) ==Literatura== * {{Cite book| ref=harv| last=Priredila: Grupa autora| first =| last2=| first2 =| title =Kritičko izdanje Sabranih dela Vuka Stefanovića Karadžića, Knj. 1 - 37... [1. Prepiska I, 2. Prepiska II 3. Prepiska III 4. Prepiska IV 5. Prepiska V (1833-1836) 6. Prepiska VI (1837-1842) 7. Prepiska VII (1843-1847) 8. Prepiska VIII (1848-1850) 9. Prepiska IX (1851-1852)] 10. Prepiska X (1853-1854) 11. Prepiska XI (1855-1859) 12. Prepiska XI (1860-1862) 13. Prepiska VIII (1863-1864) 14. O jeziku i književnosti I 15. O jeziku i književnosti II 16. O jeziku i književnosti III 17. Srpski riječnik 18. Srpski riječnik I 19. Srpski riječnik II 20. Danica (1826, 1827, 1828, 1829, 1834) 21. Bibliografija spisa Vuka Stefanovića Karadžića 22. Novi zavjet 23. Srpske narodne poslovice 24. Deutsch Serbisches Worterbuch 25. O Crnoj Gori - razni spisi 26. Pjesmarica 27. Istorijski spisi I 28. Istorijski spisi II 29. Etnografski spisi 30. Srpske narodne pripovjetke 31. Srpske narodne pjesme I 32. Srpske narodne pjesme II 33. Srpske narodne pjesme III 34. Srpske narodne pjesme IV 35. Građa o životu i radu Vuka St. Karadžića 37. Registri| url=https://www.prosveta.rs/novost/prepiska-vuka-stefanovica-karadzica|year=1964-2014| publisher =Beograd: IP Prosveta|isbn=|pages=}} * {{Cite book| ref=harv| last=Vitezović| first =Milovan| last2=| first2 =| title =Vuk naš nasušni| url =https://pravoslavnarec.com/proizvod/vuk-nas-nasusni-2/|year=2015| publisher =Novi Sad: Pravoslavna reč|isbn=978-86-83903-73-3|pages=450}} * {{Cite book| ref=harv| last=Popović| first =Miodrag| last2=| first2 =| title =Vuk Stefanović Karadžić| url =https://demago.rs/product/vuk-stefanovic-karadzic-miodrag-popovic/|year=1987| publisher =Nolit - Beograd|isbn=978-86-19-01420-5|pages=456}} * {{Cite book| ref=harv| last=Popović| first =Miodrag| last2=| first2 =| title =Istorija srpske književnosti, Romantizam, Knj. 1| url =https://www.kucazasunce.com/detalji.php?p=1832&naziv=Istorija%20srpske%20knji%C5%BEevnosti%20-%20Romantizam%20(1-2)&autor=Miodrag%20Popovi%C4%87|year=1985| publisher =Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva|isbn=|pages=279}} * {{Cite book| ref=harv| last=Deretić| first =Jovan| last2=| first2 =| title =Put srpske književnosti| url =https://srpskaknjizevnazadruga.rs/shop/put-srpske-knjizevnosti/|year=2020| publisher =Beograd: Srpska književna zadruga|isbn=978-86-379-1445-7|pages=349}} * {{Cite book| ref=harv| last=Suvajdžić| first =Boško| last2=| first2 =| title =Srpska narodna poezija u svetu - svet u srpskoj narodnoj poeziji [Odeljak iz Zbornika: Srpsko usmeno stvaralaštvo u interkulturnom kodu]| url =https://izdanja.filfak.ni.ac.rs/zbornici/2014/download/895_51ace83e06138953c2a81dace2f7d670|year=2012| publisher =Univerzitet u Beogradu Filološki fakultet|isbn=|pages=134-144}} * {{Cite book| ref=harv| last=Grupa autora| first =| last2=| first2 =| title =Srpsko usmeno stvaralaštvo u interkulturnom kodu [Zbornik radova]| url =https://www.knjizara.com/Srpsko-usmeno-stvaralastvo-u-interkulturnom-kodu-142483|year=2012| publisher =Beograd: Institut za književnosti|isbn=978-86-7095-186-0|pages=478}} * {{Cite book| ref=harv| last=Sellveli| first =Giustina| last2=| first2 =| title =The cultural collaboration between Jacob Grimm and Vuk Karadžić - fruitful connecting Western Europa to the Balkans| url =https://www.academia.edu/9267042/The_Cultural_Collaboration_between_Jacob_Grimm_and_Vuk_Karad%C5%BEi%C4%87_A_fruitful_Friendship_Connecting_Western_Europe_to_the_Balkans?sm=b|year=| publisher =Ca' Foscari University of Venice|isbn=|pages=}} * {{Cite book| ref=harv| last=Delić| first =Jovan| last2=| first2 =| title =Tradicija i Vuk Stef. Karadžić| url =https://www.antikvarne-knjige.com/knjige/detail-item_id-13570|year=1990| publisher =Beograd: BIGZ|isbn=|pages=460}} * {{Cite book| ref=harv| last=Suvajdžić| first =Boško| last2=| first2 =| title =Vuk Stefanović Karadžić 1787-1864. - 2014: Mündliches Volksgute der Serben| url =https://www.delfi.rs/knjige/64299_srpska_usmena_narodna_bastina_-_m%C3%BCndliches_volksgut_der_serben_-_vuk_stefanovic_karadzic_1787-1864-2014_knjiga_delfi_knjizare.html |year=2014| publisher =Beograd: Vukova zadužbina i Čigoja štampa|isbn=978-86-531-0092-6|pages=304}} * {{Cite book| ref =harv| last =Suvajdžić| first =Boško| last2 =| first2 =| title =Knjiga o Vuku| url =https://www.knjizararoman.rs/knjige/knjiga-knjiga-o-vuku-autor-bosko-suvajdzic-64551| year =2018| publisher =Beograd: Albatros Plus| isbn =978-86-6081-277-5| pages =236| access-date =6. 10. 2022| archive-date =5. 10. 2022| archive-url =https://web.archive.org/web/20221005200637/https://www.knjizararoman.rs/knjige/knjiga-knjiga-o-vuku-autor-bosko-suvajdzic-64551| url-status =dead}} * {{Cite book| ref=harv| last=Autor: Ivić| first =Pavle| last2=Priređivač: Mladenović| first2 =Aleksandar| title =O Vuku Karadžiću| url =http://www.ikzs.com/index.php?stranica=opis&knjiga=309|year=1991| publisher =Sremski Karlovci - Novi Sad: Izdavačka knjižnica Zorana Stojanovića|isbn=|pages=315}} * {{Cite book| ref=harv| last=Kecmanović| first =Ilija| last2=| first2 =| title =Vuk Karadžić| url =https://books.google.com/books?id=Fo0-AAAAIAAJ|year=1956| publisher =Svjetlost - Sarajevo|isbn=|pages=300}} * {{Cite book| ref=harv| last=Belić| first =Aleksandar| last2=| first2 =| title =Vukova borba za narodni i književni jezik: rasprave i predavanja| url =https://www.antikvarne-knjige.com/knjige/detail-item_id-13962|year=1948| publisher =Beograd: Prosveta|isbn=|pages=279}} * {{Cite book| ref=harv| last=Stojanović| first =Ljubomir| last2=| first2 =| title =Život i rad Vuka Stef. Karadžića: 26. okt. 1787 - 26. jan. 1864| url =|year=1924| publisher = Beograd: Štamparija "Makarije"|isbn=|pages=783}} * {{Cite book| ref=harv| last=Skerlić| first=Jovan| last2=| first2=| title=Istorija nove srpske književnosti [O Vuku str. 239-275]| url=https://kritika.unilib.rs/sr/islandora/object/skerlic%253A888| year=1914| publisher=Beograd: Štamparija "S. B. Cvijanović" [Digitalno izdanje Portala srpske književne kritike]| isbn=| pages=519| access-date=5. 10. 2022| archive-date=5. 10. 2022| archive-url=https://web.archive.org/web/20221005120658/https://kritika.unilib.rs/sr/islandora/object/skerlic%253A888| url-status=dead}} * {{Cite book| ref=harv| last=Selimović| first =Meša| last2=| first2 =| title =Za i protiv Vuka, studija 1967.| url =https://www.academia.edu/11328218/Mesa_Selimovic_Za_i_protiv_Vuka |year=1987| publisher =Beograd: BIGZ|isbn=86-13-00147-5|pages=136}} * {{Cite book| ref=harv| last=Andrić| first =Ivo| last2=Rukopis priredio: Gavela| first2 =Đuro| title =O Vuku Karadžiću [Esej]| url =|year=1972| publisher =Beograd: BIGZ|isbn=|pages=80}} * {{Cite book| ref=harv| last=Lj. Stojanović - V. Jagić - A. Belić - I. Andrić - M. Filipović - R. Bošković - Đ. Gavela - M. Selimović - M. Popović| first =| last2=| first2 =| title =O Vuku Karadžiću: Studije i eseji| url =https://www.antikvarijat-phoenix.com/o-vuku-karadzicu-studije-i-eseji-knjiga-1630|year=1968| publisher =Beograd: Prosveta|isbn=|pages=275}} * {{Cite book| ref=harv| last= Ljušić| first =Radoš| last2=| first2 =| title =Vuk o srpskoj revoluciji| url =https://www.kucazasunce.com/detalji.php?p=8822&naziv=Vuk%20Karad%C5%BEi%C4%87%20o%20srpskoj%20revoluciji&autor=Rado%C5%A1%20Lju%C5%A1i%C4%87|year=1990| publisher =Beograd: Književne novine; Gornji Milanovac: Dečje novine|isbn=978-86-391-0083-4|pages=271}} * {{Cite book| ref=harv| last=Stojančević| first =Vladimir| last2=| first2 =| title =Vuk Karadžić - Kultura i istorija| url = https://www.prometej.rs/prodavnica/istorija/vuk-karadzic-kultura-istorija/ |year=2014| publisher =Novi Sad: Prometej|isbn=978-86-515-0977-6|pages=312}} * {{Cite book| ref=harv| last=Dobrašinović| first =Dr Golub| last2=| first2 =| title =Arhivska građa o Vuku Karadžiću 1813 - 1864., Knj. 1| url =https://arhivsrbije.rs/izdanja/151/kompletna-objava|year=1970| publisher =Beograd: Arhiv Srbije|isbn=|pages=818}} * {{Cite book| ref=harv| last=Dobrašinović| first =Dr Golub| last2=| first2 =| title =Arhivska građa o Vuku Karadžiću 1864 - 1905., Knj. 2| url =https://arhivsrbije.rs/izdanja/151/kompletna-objava|year=1988| publisher =Beograd: Arhiv Srbije|isbn=|pages=597}} * {{Cite book| ref=harv| last=Stefanović Karadžić| first =Vuk| last2=| first2 =| title =Pisma| url =https://portalibris.rs/pisma-vuka-stefanovica-karadzica-prepiske-sa-mnogim-savremenicima/|year=2022| publisher =Beograd: PortaLibris|isbn=978-86-7818-631-8|pages=248}} == Također pogledajte == * [[Jacob Grimm]] * [[Johann Wolfgang von Goethe]] * [[Petar II Petrović Njegoš]] * [[Franc Miklošič]] * [[Ivan Mažuranić]] == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Vuk Karadžić}} {{Wikicitat}} *[https://web.archive.org/web/20080516060450/http://www.vukova-zaduzbina.org.yu/ Vukova zadužbina (na srpskom)] *[https://web.archive.org/web/20081120235534/http://www.antikvarne-knjige.com/eknjige/prvi_srpski_bukvar.html Prvi srpski bukvar 1827 - Elektronska knjiga] *[https://web.archive.org/web/20070108025735/http://www.antikvarne-knjige.com/e_knjige.html Pripovijetke 1853 - PDF knjiga] {{Srpska književnost}} {{DEFAULTSORT:Stefanović Karadžić, Vuk}} [[Kategorija:Rođeni 1787.]] [[Kategorija:Umrli 1864.]] [[Kategorija:Biografije, Loznica]] [[Kategorija:Srpski lingvisti]] 82fbbsflsp7nprjrhljnavgwqp4bami Allah 0 5880 3669767 3604491 2024-11-26T11:50:12Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669767 wikitext text/x-wiki {{Kur'an}} {{Islam}} '''Allah''' ({{ArJ|الله}} ''Allāh'') je arapska riječ za [[Bog]]a u [[islam]]u. Riječ ima srodne pojmove u drugim semitskim jezicima kao ''Elah'' na [[aramejski jezik|aramejskom]] ili ''Elohim'' na [[hebrejski jezik|hebrejskom]] kojima je etimološki korijen vjerovatno riječ Allah.<ref name="Enciklopedija Islama Online">Prevedeno sa: L. Gardet. "Allah". ''Encyclopaedia of Islam Online''.</ref><ref name="Enciklopedija krišćanstva">Prevedeno sa: "Islam and Christianity", ''Encyclopedia of Christianity''(2001): Arabic-speaking Christians and Jews also refer to God as ''Allāh''</ref><ref name="Dictionary.com">Prevedeno sa: http://dictionary.reference.com/browse/allah</ref> == [[Etimologija]] == [[Musliman]]i cijelog svijeta koriste [[Arapski jezik|arapsku]] riječ "'''Allah'''", i često dodaju ''subhanehu ve te´ala (bos. slavljen je On i Uzvišen)''.<ref name="Islamic-dictionary.com">Prevedeno sa: http://islamic-dictionary.com/index.php?word=subhanahu+wa+taala {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150121145128/http://islamic-dictionary.com/index.php?word=subhanahu%20wa%20taala |date=21. 1. 2015 }}</ref> '''Allah''', ima [[99 Allahovih imena|99 imena]], kako je objašnjeno u sljedećem [[Hadis]]u: "Abu Hurejra prenosi da je Allahov poslanik rekao: Allah ima 99 imena, ko ih zapamti ući će u [[Raj]]. Zaista, Allah je neparan i On voli neparne brojeve (u naraciji AbdAllah ibn Omera: On je taj koji ih je zbrojio)." <ref name="Sahih Muslim knjiga 035, hadis 6475">http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/muslim/035-smt.php#035.6475 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150321125138/http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/hadith/muslim/035-smt.php#035.6475 |date=21. 3. 2015 }} Prevedeno sa engleskog na bosanski, "Kitab Al-Dhikr, 6475 hadis."</ref> '''Allah''' je isti Bog u kojeg vjeruju [[Kršćanstvo|Kršćani]] i [[Judaizam|Jevreji]]. Prema [[biblija|bibliji]], jedno od imena [[Bog]]a je [[Jehova|JAHVE]] što je izvučeno iz [[Etimologija|etimološkog korijena]] [[Jehova|JHVH (JHV)]]. [[Tevhid|Prvi temelj islama]] je apsolutni [[monoteizam]] ili [[vjera]] u Jednog, Nedjeljivog Boga koji nema druga božanstva pored sebe. [[Islam]] odbija vjerovanje [[kršćanstvo|kršćanstva]] da je Isus Krist Sin Božiji, no prihvata ga kao Božijeg poslanika. Također odbija koncept [[Sveto Trojstvo|Svetog trojstva]]. Riječ za ovakvu vrstu monoteizma na arapskom je: <span lang="ar" dir="rtl">توحيد‎</span> - [[Tevhid]]. Prema [[Učenje u islamu|islamskom učenju]], Allahova posljednja [[riječ]] je Kur'an i ona ne sadrži [[kontradikcija|kontradikcije]] i ne može biti uništena. Vjerovanje u Allaha je prvi [[Imanski šarti|imanski šart]], odnosno stub vjerovanja u islamu. Islamski koncept Boga je definisan u 112 [[Sura|suri]] [[Kur'an]]a [[El-Ihlas|Al-Ikhlas]] (Iskrenost): # Reci: "On, Allah, je Jedan! # Allah je Apsolutni! # Ne rađa i nije rođen, # I ravan Mu nije niko!"<ref name="Kur'an">{{Cite web |url=http://www.islamcomplex.com/qurantext/qurantext.php?language=Bosnian&translator=Mustafa+Mlivo&surah=Al-Ikhlas&langid=5&transid=11&surahid=112 |title=Arhivirana kopija |access-date=13. 3. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121031005217/http://islamcomplex.com/qurantext/qurantext.php?language=Bosnian&translator=Mustafa+Mlivo&surah=Al-Ikhlas&langid=5&transid=11&surahid=112 |archive-date=31. 10. 2012 |url-status=dead }}</ref> "I znaj da nema Boga osim '''Allaha'''." ([[Kur'an]], [[Sura]] [[Muhamed|Muhammed]])<ref name="Kur'an2">{{Cite web|url=http://www.islamcomplex.com/qurantext/qurantext.php?language=Bosnian&translator=Besim+Korkut&surah=Muhammad&langid=5&transid=10&surahid=47|title=Quran Text: Bosnian - Muhammad - Besim Korkut|website=www.islamcomplex.com|access-date=25. 11. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304191201/http://www.islamcomplex.com/qurantext/qurantext.php?language=Bosnian&translator=Besim+Korkut&surah=Muhammad&langid=5&transid=10&surahid=47|archive-date=4. 3. 2016|url-status=dead}}</ref> ''U ime '''Allaha''', Milostivog, Samilosnog!'' *''Hvala Allahu, Gospodaru svjetova,'' *''Milostivom, Milosrdnom,'' *''Vladaru Dana sudnjeg,'' *''Tebe obožavamo i od Tebe pomoć tražimo!'' *''Uputi nas na Pravi put,'' *''na Put onih kojima si blagodat darovao, ne onih na kojima je srdžba, niti zalutalih!'' ([[Kur'an]], [[El-Fatiha]] 1-7) <ref name="Kur'an3">{{Cite web|url=http://www.islamcomplex.com/qurantext/qurantext.php?language=Bosnian&translator=Mustafa+Mlivo&surah=Al-Fatihah&langid=5&transid=11&surahid=1|title=Quran Text: Bosnian - Al-Fatihah - Mustafa Mlivo|website=www.islamcomplex.com|access-date=25. 11. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304191636/http://www.islamcomplex.com/qurantext/qurantext.php?language=Bosnian&translator=Mustafa+Mlivo&surah=Al-Fatihah&langid=5&transid=11&surahid=1|archive-date=4. 3. 2016|url-status=dead}}</ref> {{Citat2|...Zovite Ga '''Allah''' ili zovite: 'Milostivi', a kako Ga god budete vi zvali, Njegova su Imena najljepša.|[[Kur'an]] Sura 17 ([[El-Isra]]): 110 ajet}} == Vjera u Allaha u predislamskom paganstvu == Iako su arapski predislamski [[politeizam|pagani]] vjerovali u Boga, oni su mu pripisivali druga božanstva te su imali vjerovanje da do Njega mogu samo doći posredovanjem drugih bogova. Prije islama na prostoru Arabije pagani su vjerovali da je On supremno biće, ali da ima tri kćerke: Al-lat, Al-Uzza i Manat. == Također pogledajte == * [[99 Allahovih imena]] * [[Pet temelja Islama]] * [[Poslanici u islamu]] == Reference == {{Refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{Portal islam}} {{commonscat|Allah in calligraphy}} * [http://www.allah.org/ Allah].org {{Islamske teme}} [[Kategorija:Islam]] neitxpi9mo71rlacx1pip4q910bwpo0 Ribnik 0 7972 3669628 3486922 2024-11-25T13:23:51Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669628 wikitext text/x-wiki {{Drugo značenje}} {{Infokutija naselje u BiH | ime = Ribnik | drugo_ime = | službeno_ime = Opština Ribnik | naselje_vrsta = Općina | slika = Sana River Donji Vrbljani.jpg | slika_veličina = | slika_alt = | slika_opis = Pogled na rijeku Sanu u općini Ribnik | slika_zastava = | zastava_alt = | slika_grb = Coat of arms of Ribnik.svg | grb_alt = | etimologija = | nadimak = | moto = | slika_karta = Ribnik municipality.svg | karta_alt = | karta_opis = Općina Ribnik u Bosni i Hercegovini | koordinate = {{coord|44|27|N|16|49|E|type:city|display=inline,title}} | entitet = [[Republika Srpska]] | osnovan = | osnivač = | sjedište = | načelnik = Nebojša Karać<ref name="izbori2020">{{cite web |title=Ribnik |url=https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=27&langId=1#/8/61/0 |website=izbori.ba |publisher=Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine |access-date=6. 12. 2020}}</ref> | načelnik_stranka = [[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] | površina_općine = 500.15 | površina_fusnote = <!-- <ref> </ref> --> | površina_bilješka = | nadmorska_visina = | visina_fusnote = <!-- <ref> </ref> --> | najveća_visina = | najveća_visina_vrh = | najmanja_visina = | najmanja_visina_vrh = | stanovništvo_datum = [[Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 2013.|2013]] | stanovništvo_fusnote = <!-- <ref> </ref> --> | stanovništvo_općina = 6048 | stanovništvo_općina_izvor = | stanovništvo_demonim = | poštanski_broj = 79 283 | pozivni_broj = (+387) 50 | matični_broj_općine = 20508<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini |work=fzs.ba |access-date=24. 11. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305101405/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaBiH.pdf |archive-date=5. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | veb-sajt = {{URL|https://opstinaribnik.org/}} | fusnote = }} '''Ribnik''' je općina smještena u sjeverozapadnom dijelu [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] u [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]].<ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> == Historija == U Gornjrm Ribniku nađena je stela sa nadgrobnog spomenika sa muškom polufigurom u desnom uglu, iz rimskog perioda. Ugrađena je u zidove mjesne crkve. Po stilskim elementima spada u grupu reljefa karakterističnih za ilirsku umjetnost u unutrašnjosti Dalmacije (kojoj je Bosna tada pripadala).Tekst je nerazumljiv, što svjedoči da je još u 4. vijeku domaćem stanovništvu latinski jezik još uvijek bio nerazumljiv, pa je i dalje govorio svojim, ilirskim jezikom.<ref>Ivo Bojanovski, Akadenija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, 1988 - BOSNA I HERCEGOVINA U ANTIČKO DOBA</ref> Poslije potpisivanja [[Dejtonski mirovni sporazum|Dejtonskog sporazuma]] 1995. godine, dio prijeratne općine [[Ključ (grad)|Ključ]] ušao je u sastav [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacije Bosne i Hercegovine]], a od dijela koji je ušao u sastav [[Republika Srpska|Republike Srpske]] formirana je općina Ribnik. U to vrijeme je općina nosila ime ''Srpski Ključ'', ali je donošenjem ustavnih zakona onemogućeno dodavanje etničkih pridjeva imenima gradova ili općina, te je ime promijenjeno na osnovu najvećeg naselja u općini. == Geografija == Ribnik na sjeveru graniči sa općinama [[Ključ (grad)|Ključ]] i [[Oštra Luka]], gradom [[Banja Luka]] na sjeverozapadu, [[Mrkonjić Grad]]om na istoku, [[Glamoč]]em na jugu te [[Istočni Drvar|Istočnim Drvarom]] i [[Petrovac|Petrovcem]] na zapadu. == Stanovništvo == === Nacionalni sastav stanovništva – općina Ribnik === {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Ribnik | vrsta_naseljenog_mjesta = općina | maticni_broj = 20508 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=http://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live}}</ref> | g1991_izvor = <ref name="Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991.">{{Cite web |url=http://fzs.ba/wp-content/uploads/2016/06/nacionalni-sastav-stanovnistva-po-naseljenim-mjestima-bilten-234.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991.(str. 62) |work=fzs.ba |access-date= 5. 12. 2015}}</ref> | g2013_ukupno = 6048 | g2013_srbi = 6018 | g2013_hrvati = 11 | g2013_bosanci = 2 | g2013_romi = 1 | g2013_muslimani = 1 | g2013_ukrajinci = 1 | g2013_slovenci = 4 | g2013_nisu_izjasnili = 3 | g2013_nepoznato = 2 | g1991_ukupno = 11259 | g1991_srbi = 9883 | g1991_hrvati = 12 | g1991_muslimani = 1258 | g1991_jugosloveni = 55 }} == Turizam == Općina Ribnik je danas poznata po lovu i ribolovu. Većina takmičenja u ribolovu se održavaju na rijeci [[Ribnik (rijeka)|Ribnik]] koja protiče kroz istoimeno mjesto. U Ribniku ima i dosta pećina i najveća od njih nosi naziv pećina ''Mačkica'' na teritoriji MZ Sitnica. U općini se nalazi i pećina po imenu Ledena, jedna od najvećih ledenih pećina u jugoistočnoj Evropi a nalazi se na Vučijoj poljani. == Također pogledajte == * [[Spisak naseljenih mjesta u općini Ribnik]] * [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2016 (Ribnik)]] == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Ribnik}} {{Portal Bosna i Hercegovina}} * [http://opstinaribnik.org/ Zvanični sajt općine Ribnik] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716180621/http://opstinaribnik.org/ |date=16. 7. 2015 }} {{Administrativna podjela Bosne i Hercegovine}} [[Kategorija:Općine Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Općine Republike Srpske]] [[Kategorija:Ribnik|*]] [[Kategorija:Ključ]] bmus9yyqrfi237izq9ivgmwrvkf2ueu Kotromanići 0 10958 3669622 3638189 2024-11-25T13:11:43Z CommonsDelinker 1478 Uklanjam datoteku [[c:File:Bosnia_Richental.png|Bosnia_Richental.png]]; na Commonsu ju je izbrisao/-la [[c:User:Yann|Yann]]; razlog: [[:c:COM:L|Copyright violation]]: The [[:c:Commons:Coats of arms|blazon]] dates from 1415, not this particular emblazonmen 3669622 wikitext text/x-wiki {{Dinastija|| Ime = Kotromanići | Grb=[[Datoteka:Coat of arms of Kingdom of Bosnia.svg|220px]] | Roditeljska kuća = | Država = [[Bosansko kraljevstvo|Bosna]] | Osnivač = [[Prijezda I]] | Posljednji vladar =[[Stjepan Tomašević]] | Posljednji muški član= | Godina osnivanja= [[13. vijek]] | Godina izumiranja= nepoznato |slika=}} '''Kotromanići''' su bili [[Bosansko Kraljevstvo|bosanska]] vladarska dinastija koja je vladala približno od 1250. do 1463. godine. Vladali su u Bosni kao banovi i kasnije kao kraljevi, te 1459. godine na područjuma današnje [[Srbija|Srbije]] kao [[despot]]i. == Porijeklo == [[Datoteka:Rodoslovlje Kotromanića.png|thumb|400px|Prikaz rodoslova Kotromanića]] Nepoznato je porijeklo porodice Kotromanić. Porodica se prvi put spominje u jednom pismu iz 1404, kada zvaničnici [[Dubrovačka Republika|Dubrovačke republike]] opisuju Kotromaniće kao "''staro plemstvo''", i "''koji su bili vladari'' (Bosne) ''od davnina''".<ref>Župarić, Nakaš, Kurtović, Lalić, Dautović, (2018), ''Codex diplomaticus regni bosnae – povelje i pisma stare bosanske države'', str. 276, Mladinska knjiga Sarajevo</ref> Godine 1432. dubrovačka vlada spominje viteza zvanog Kotroman Got ("''Cotromano Gotto''") kao pretkom porodice. Kaže se da je vitez, rođak ugarskog kralja, došao iz Ugarske i postavljen na položaj bana Bosne. Ova verzija odgovara istorijskim izvorima vezano za pojavu [[Ban Borić|bana Borića]] i tezu o Boriću kao princu Borisu Kalamanosu sinu ugarskog kralja Kolomana i rođaku kralja Bele II najprije kao regentu u ime vojvode bosanskog Ladislava, a zatim i kao samostalnom bosanskom banu od 1141. Pozivajući se na izvor iz 1430, dubrovački hroničar iz 16. stoljeća [[Mauro Orbin]]i pisao je o plemiću i ratniku Kotromanu Nijemcu („Cotromano Tedesco“), koga je ugarski monarh postavio za bana nakon smrti bana Kulina. Neki kasniji historičari, kao što je [[Lajos Thallóczy]], odbacili su teoriju o njemačkom porijeklu Kotromanića, i umjesto toga tvrdili da je porodica porijeklom iz Bosne. Bosanski ban [[Prijezda I Kotromanić]], koji je vladao Bosnom od 1250. do 1287. godine, se smatra osnivačem dinastije Kotromanića.<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka'', str. 46</ref> Međutim, postoje pisani dokazi da je Prijezda bio rođak bana Ninoslava <ref>{{Cite book|last=Klaić|first=Nada|title=Srednjovjekovna Bosna: politički položaj bosanskih vladara do Tvrtkove krunidbe (1377. g.)|publisher=Graficki Zavod Hrvatske|year=1994|isbn=9536112051|location=Zagreb|pages=95, 96}}</ref>, a opet da je Ninoslav član uže dinastije od bana Kulina. Dalje, da je ban Kulin potomak bana Borića.<ref>{{Cite book|last=Katona|first=István|url=https://books.google.ba/books?id=rZwAAAAAcAAJ&q=culinus#v=snippet&q=culinus&f=false|title=Historia Critica Regum Hungariae: Ex Fide Domesticorum Et Exterorum Scriptorum Concinnata. Stirpis Arpadianae ; T. 4, Complectens Res Gestas Stephani III. Ladislai II. Stephani IV. Belae III. Emerici, Ladislai III.|publisher=Weingand Et Koepf.|year=1781|pages=581}}</ref> Tako da bi se mogla povući nasljedna linija najmanje do [[Ban Borić|bana Borića]] kao prvog imenom poznatog i samostalnog bosanskog bana. == Vjera == Jedan od prvih bosanskih banova, [[Kulin ban|Kulin]], je bio krstjanin, pripadnik [[Crkva bosanska|Crkve bosanske]]. Uslijed pritiska rimske pape i opasnost od križarskog pohoda na saboru na Bilinom polju 1203. se odrekao ovog heretičkog učenja. Uprkos njegovom odricanju, od početka 12. stoljeća pa do dolaska na vlast bana Mateja Ninoslava 1232, Crkva bosanska jača svoj uticaj među narodom. U ovo vrijeme bosanski krstjani stupaju u neposredne veze sa zapadnim hereticima.<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka'', str. 32-33, 39</ref> Nasljednik Kulina bana, ban [[Ban Stjepan|Stjepan Kulinić]] je bio katolik i aktivno učestvovao u progonu krstjana, zbog čega je na kraju svrgnut sa banskog položaja.<ref>Klaić, Nada, (1994), ''Srednjovjekovna Bosna'', str. 89-90, Eminex</ref> Ban [[Ban Matej Ninoslav|Matej Ninoslav]] u pismu papi [[Grgur IX|Grguru IX]] 1233. izvještva ga da je njegov rođak, odnosno budući bosanski ban [[Prijezda I Kotromanić]] “''nedavno vratio iz prljavštine heretičke stranputice na čistoću katoličke vjere''”.<ref>Župarić, Nakaš, Kurtović, Lalić, Dautović, (2018), ''Codex diplomaticus regni bosnae – povelje i pisma stare bosanske države'', str. 46, Mladinska knjiga Sarajevo</ref> Matej Ninoslav je sam bio član heretičke vjere od rođenja ali je pod pritiskom novog papskog izaslanika kardinala Jakoba i Ugarske prihvatio katoličanstvo, kao i njegov rođak i budući ban Prijezda II. Zbog ovog događaja narod se pobunio i usprotivio svome banu. Uslijed ovakvog pritiska bosanski ban se vratio svojoj ranijoj vjeri što je započeo novi niz križarskih pohoda na Bosnu. Poznato je da su brojne velikaške bosanske porodice bili pripadnici bosanske crkve kao što su: [[Hranići]], [[Pavlovići]], [[Klešići]], [[Kosače]], [[Hrvatinići]], [[Sankovići]].<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka'', str. 40</ref><ref>Imamović, Enver, (2018), ''Korijeni i život bosanskog plemstva kroz historiju'', str. 76-77</ref> Nakon [[1340]], skoro svi Kotromanići, osim [[Stjepan Ostoja, kralj Bosne|Stjepana Ostoje]] (koji je bio pripadnik [[Crkva bosanska|Crkve bosanske]]), su vladali kao [[rimokatoličanstvo|rimokatolici]]. Iako su [[Vatikan]] i [[Ugarska]] vršili pritisak na njih zbog njihovih [[Hereza|heretičkih]] uvjerenja (koje su odbacili da [[Srednjovjekovna Bosna|Bosna]] ne bi bila meta [[Križarski ratovi|križarskih ratova]]) oni su i nakon prelaska na [[Rimokatoličanstvo]] tajno podržavali [[Crkva bosanska|Crkvu bosansku]].<ref name="Fine2">John Van Antwerp Fine, ''The Late Medieval Balkans, A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest'', University of Michigan Press, 1987.</ref> Predzadnji bosanski kralj [[Stjepan Tomaš, kralj Bosne|Stjepan Tomaš]] je bio posljednji vladar Bosne koji je bio pripadnik Crkve bosanske i čak nakon prelaska na katolicizam održavao prisne odnose sa njenim pristalicama. Pod pritiskom Rimske kurije kralj Tomaš počinje neviđeno proganjane bosanskih krstjana što je dovelo do njihovog nestanka.<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka,'' str. 76 i 79</ref><ref>Dragutin Kniewald, (1949), ''Vjerodostojnost latinskih izvora o bosanskim krstjanima'', str. 155, JAZU,</ref> Jedan suvremeni franjevac je u izvještaju od 20. 12. 1435. za kralja [[Tvrtko II, kralj Bosne|Tvrtka II Kotromanića]] zabilježio: "ovaj kralj je samo po vanjštini kršćanin, ustinu, nije kršten, i na sve načine sprečava fratre u svojoj zemlji da krste ljude (...) tamo žive manihejski heretici (...) divlji neprijatelji crkve".<ref>Thalloczy, Lajos, (1916), ''Povijest banovine, grada i varoši Jajca'', str. 38, Zagreb</ref> == Vladavina == [[Datoteka:Bosnia around 1412.png|mini|302x302piksel|Bosna u ranom 15. vijeku (oko 1412. godine) - Oblast Hrvoja Vukčića, Vojvodstvo Sandalja Hranića, Kneževina Pavla Radenovića, Banovina Usora i zemlje pod direktnom vlašću bosanskog kralja.]] Prvi poznati član dinastije, ban [[Prijezda I]], bio je rođak i nasljednik bosanskog bana [[Matej Ninoslav|Mateja Ninoslava]]. Prijezdu su naslijedili sinovi [[Prijezda II]] i [[Stjepan I Kotromanić|Stjepan I]], zvan Kotroman, po kojem je dinastija dobila ime. Banovali su zajedno približno do [[1290]], a potom je čast bosanskog bana obnašao sam Stjepan. Oko [[1302]]. potisnuo ga je [[Mladen I Bribirski (Šubić)]], koji se proglasio kao "ban bosanski" bez pravnog osnova što je na kraju platio i životom. Pri kraju njegove vladavine bansku čast u Bosni preuzeo je sin Stjepana I, [[Stjepan II Kotromanić|Stjepan II]]. Iako je i [[Mladen II Bribirski (Šubić)|Mladen II Bribirski]] nosio titulu "bosanskog bana", dokazano je da je Stjepan II u Bosni stvarni i suvereni vladar. Od 1322. i pada Mladena II, pa do 1353. Stjepan II je jedini i nominalni i stvarni vladar Bosne.<ref>{{Cite book|last=Klaić|first=Nada|title=Srednjovjekovna Bosna: politički položaj bosanskih vladara do Tvrtkove krunidbe (1377. g.)|publisher=Zagreb: EMINEX s p.o. Zagreb|year=1994|isbn=953-6112-05-1|location=Zagreb|pages=str. 158, 159, 162, 163, 170, 171, 179.}}</ref> Za njegove vladavine Bosna se znatno teritorijalno proširila. Njegova kćer, [[Elizabeta Kotromanić]], udala se za ugarsko-hrvatskog kralja [[Ludovik I Anžuvinski|Ludovika I Anžuvinca]]. Stjepana II naslijedio je sin njegovog brata, [[Tvrtko I Kotromanić|Tvrtko I]] (ban [[1353]]-[[1377]]; kralj [[1377]]-[[1391]]), najistaknutiji vladar dinastije. Od vremena njegove vladavine plemićki sabor (stanak) u Bosni birao je vladare isključivo iz roda Kotromanića. Tokom vladavine Tvrtkovog nasljednika, Stjepana Dabiše (1391-1395), ojačala je moć bosanskih velikaša [[Hrvoje Vukčić Hrvatinić|Hrvoja Vukčića Hrvatinića]], Pavla Radinovića i [[Sandalj Hranić Kosača|Sandalja Hranića Kosače]], koji su utjecali na izbor pojedinih vladara u Bosni. Nakon kratke vladavine Dabišine udovice [[Jelena Gruba|Jelene Grube]] ([[1395]]-[[1398]]), na bosansko prijestolje su došli [[Stjepan Ostoja]] ([[1398]]-[[1404]], [[1409]]-[[1418]]), [[Tvrtko II Kotromanić|Tvrtko II]] ([[1404]]-[[1409]], [[1421]]-[[1443]]), [[Stjepan Ostojić]] ([[1418]]-[[1421]]), [[Stjepan Tomaš]] ([[1443]] -[[1461]]) i [[Stjepan Tomašević]] ([[1461]] - [[1463]]). [[Stjepan Tomašević]] je oženio [[Jelena Branković (Mara)|Jelenu Branković]], jedinu kćerku srpskog vladara [[Lazar Branković|Lazara Brankovića]]. Ona mu je u [[miraz]] donijela vlast nad Srbijom, te je Stjepan Tomašević vladao kao despot Srbije od vjenčanja s Jelenom do pada Srbije pod osmansku vlast. Glavni posjedi nalazili su im se u srednjoj Bosni, u dolini rijeke Bosne do Vranduka i u župi Lašvi. Od značajnijih gradova posjedovali su [[Visoko]], [[Kraljeva Sutjeska|Sutjesku]], [[Bobovac]], [[Fojnica|Fojnicu]] i [[Kreševo]] te okolna rudarska naselja. Brakom [[Stjepan Ostoja|Stjepana Ostoje]] i [[Jelena Nelipčić|Jelene Nelipčić]], udovice [[Hrvoje Vukčić Hrvatinić|Hrvoja Vukčića Hrvatinića]], stekli su Plivsku i Lučku župu s [[Jajce]]m, u kojem su stolovala dva posljednja bosanska kralja. == Pad Bosne i nakon pada == Dinastija Kotromanića je zbačena s osmanskim osvojenjem srednjovjekovne Bosne [[1463]]. godine, kada je pogubljen posljednji bosanski kralj [[Stjepan Tomašević]] ([[1461]]-[[1463]]). Zajedno s njim pogubljen je i njegov stric, [[Radivoj Ostojić]], te njegov rođak (Radivojev najstariji sin) Tvrtko. Muški članovi dinastije koji su preživjeli pad Bosne bili su dva unuka kralja [[Stjepan Ostoja|Stjepana Ostoje]]: [[Ishak-beg Kraljević|Šimun]] (mlađi sin Ostojinog mlađeg vanbračog sina, kralja [[Stjepan Tomaš|Stjepana Tomaša]]) i Matija (najmlađi sin Ostojinog starijeg sina [[Radivoj Ostojić|Radivoja]]), a moguće je da je u trenutku pada Bosne bio živ i treći Ostojin unuk, Đurađ (srednji sin Radivoja). Šimun je otišao u [[Istanbul]], primio [[islam]], postao poznat kao Ishak-beg Kraljević i dobio provinciju Karesi na upravu. Matija se posljednji put u izvorima spominje [[1465]]. godine. Đurađ se u izvorima spominje posljednji put [[1455]]. godine pa je moguće da je umro prije pada Bosne. == Rodoslov == {{familytree/start}} {{familytree|border=0| | | | | | | | | | | | | |v| mar | mar=''bračna zajednica'';<br />''zakonita djeca'' }} {{familytree|border=0| | | | | | | | | | | | | |V| ill | ill=''vanbračna zajednica;<br />vanbračna djeca'' }} {{familytree| | | | Pr1 | | | | | | | |Pr1='''[[Prijezda I]]'''<br /><small>1211-1287</small><br />Ban 1250-87 }} {{familytree| |,|-|-|^|-|-|.| | | | | }} {{familytree| Pr2 | | | | St1 |v| Jel | | |St1='''[[Stjepan I Kotromanić|Stjepan I]]'''<br /><small>d. 1314</small><br />Ban 1287-1314|Jel=[[Elizabeta Nemanjić]]<br /><small>d. 1331|Pr2='''[[Prijezda II]]'''<br /><small>d. 1290</small><br />Ban 1287-90 }} {{familytree| |,|-|-|-|-|-|-|-|^|-|.| | }} {{familytree| St2 |v| Elz | | | | Vla |v| Jel |St2='''[[Stjepan II Kotromanić|Stjepan II]]'''<br /><small>d. 1353</small><br />Ban (1314-)1322-53|Elz=[[Elizabeta Pjast]]|Vla=[[Vladislav Kotromanić|Vladislav]]<br /><small>d. 1354</small>|Jel=[[Jelena Šubić]]}} {{familytree| |,|-|^|-|-|-|-|.| |L|~|~|#|~|~|~|7| }} {{familytree| |!| | | | | | | Kat | | |!| | | Dab |-| Jel | | |Ch4=[[Karlo IV, car Svetog Rimskog Carstva]]<br /><small>1316-(r.1346-)1378<br />HRE 1355-78|Kat= [[Katarina Kotromanić (celjska grofica)|Katarina]] |Dab='''[[Stjepan Dabiša]]'''<br /><small>umro 1395.</small><br />vladao 1391-95|Jel='''[[Jelena Gruba]]'''<br /><small>umrla pos. 1399.</small><br />vladala 1395-98 }} {{familytree| |!| | | | | | | |!| | | |!| | | | | |}} {{familytree| Elz | | | | | | Hr2 | | Tv1 |-| Dot |Elz=[[Elizabeta Kotromanić|Elizabeta]]<br /><small>1340-1387</small>|Hr2=[[Herman II Celjski]]<br /><small>c.1365-1435</small>|Tv1='''[[Tvrtko I Kotromanić|Tvrtko I]]'''<br /><small>1338-1391</small><br />ban 1353-77<br />kralj 1377-91|Dot=[[Doroteja Bdinska]]<br /><small>umrla c.1390</small> }} {{familytree| |!| | | | | | | |!| | | |:| | | | |}} {{familytree| Mar |-| Sig |-| Bar | | |:|Mar=[[Marija Anžuvinska]]<br /><small>c.1371-1395</small>|Sig=[[Žigmund, car Svetog Rimskog Carstva|Žigmund Luksemburški]]<br /><small>1368-(r.1387-)1437<br />HRE 1433-37|Bar=[[Barbara Celjska]]<br /><small>1392-1451 }} {{familytree| | | | | | | | |F|~|~|~|~|A|~|~|~|7| | }} {{familytree| Kuj |v|-|-|-| Ost |-| Nel | | | Tv2 |-| Dot |Kuj=[[Kujava Radinović]]|Ost='''[[Stjepan Ostoja|Ostoja]]'''<br /><small>umro 1418.</small><br />vladao 1398-1404,<br />1409-18|Nel=[[Jelena Nelipčić]]|Tv2='''[[Tvrtko II Kotromanić|Tvrtko II]]'''<br /><small>umro 1443.</small><br />vladao 1404-09,<br />1421-43|Dot=[[Doroteja Gorjanska]]<br /><small>umrla 1438.}} {{familytree| | | |!| | |F|~|A|~|~|~|~|~|~|~|7| | | }} {{familytree| |Osc | |Rad | | | Voj |v|-| Tom |v| Kat | |Osc='''[[Stjepan Ostojić|Ostojić]]'''<br /><small>umro 1421.</small><br />vladao 1418-21|Rad='''''[[Radivoj Ostojić|Radivoj]]'''''<br /><small>umro 1463.</small>|Voj=[[Vojača]]|Tom='''[[Stjepan Tomaš|Tomaš]]'''<br /><small>umro 1461.</small><br />vladao 1443-61|Kat=[[Katarina Kosača]]<br /><small>1424-1478 }} {{familytree| | | | | | |!| | | | | | |!| | | |,|^|-|-|.| | }} {{familytree| | | | | |Mat| | Mar |-| Tmc | | Sig | | Kat |Mar=[[Jelena Branković (Mara)|Jelena Branković]]<br /><small>1447-1498</small>|Tmc='''[[Stjepan Tomašević|Tomašević]]'''<br /><small>1438-1463</small><br />vladao 1461-63|Sig=[[Ishak-beg Kraljević]]<br /><small>(Sigismund)|Kat=[[Katarina Kotromanić|Katarina]]|Mat='''''[[Matija Radivojević|Matija]]'''''}} {{familytree/end}} == Grb vladarske loze Kotromanića == U istorijskim izvorima se navodi da je i danas porijeklo loze Kotromanića nepoznato. Neki zaključci se mogu izvesti iz porijekla grba i izvora iz grbovnika. Za Kotromaniće postoje različiti podaci. Najpoznatiji je grb oblika štita, plave boje sa položenom gredom i 6 ljiljana. Postoje izvori i o drugim grbovima koje je vladarska porodica Kotromanić koristila. [[Datoteka:Kotromanic_Ancient.png|mini|Stari grb Kotromanića banova Bosne po Richentalovom grbovniku]] U grbovnicima <ref>{{Cite web|url=https://inkunabeln.digitale-sammlungen.de/Seite_R-178,1,k9b.html|title=R-178,1,k9b|website=inkunabeln.digitale-sammlungen.de|access-date=2. 8. 2024}}</ref> Richentala i <ref>{{Cite web|url=https://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00043104/images/index.html?id=00043104&groesser=&fip=xdsydeayaxseayayztsxseayasdaseneayayztsen&no=26&seite=28|title=Digitale Bibliothek - Münchener Digitalisierungszentrum|website=daten.digitale-sammlungen.de|access-date=2. 8. 2024}}</ref> Wernigerodera predstavljeni su grbovi bosanskog kralja Ostoje sa Sabora u Konstanci održanog od 1414. do 1418. To je crveni grb sa obrnuto položenom bijelom gredom. Kao podatak se navodi da je to i grb bosanskih banova.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://wappenwiki.org/index.php/House_of_Kotromani%C4%87|title=House of Kotromanić - WappenWiki|website=wappenwiki.org|access-date=2. 8. 2024}}</ref> U sljedećoj varijaciji crveni grb dobija ljiljane u 14 vijeku zbog bračnih veza sa lozom Anžuvinaca. Nije poznato da su vladarske loze dodavale na grb simbole drugih loza samo po osnovu bračnih veza, jer bi to moglo značiti vazalni odnos prema drugoj lozi. U to vrijeme bosanski banovi samostalno i suvereno vladaju tako da nije postojao vazalni odnos prema Anžuvincima koji su preuzeli ugarsko prijestolje nakon završetka vladavine loze Arpada. Kotromanići kraljevi Bosne - ljiljani dodani u 14. vijeku zbog bračnih veza sa Anžuvincima]] Prva pojava azurne plave podloge se pojavljuje u Korjenić-Neorić grbovniku iz 1595.<ref>{{Cite web|url=https://wappenwiki.org/index.php/Korjeni%C4%87-Neori%C4%87_Armorial|title=Korjenić-Neorić Armorial - WappenWiki|website=wappenwiki.org|access-date=2. 8. 2024}}</ref> je najstariji prijepis Ohmućevićevog grbovnika. Skoro identičan grb Kotromanića se pojavljuje i u [[Fojnički grbovnik|Fojničkom grbovniku]] 1675-1688. Fojnički grbovnik je prepis starijeg Ohmučevićevog grbovnika koji je zagubljen. Naknadno je 1800. biskup i apostolski vikar fra Grga Ilić dodao potvrdu da se ovaj grbovnik čuva od pamtivijeka. Korjenić-Neorić i Fojnički grbovnik su nastali u 17. vijeku i kasnije u vrijeme kada je ugašena loza Kotromanića i Bosna bila pod otomanskom vlašću. [[Datoteka:Kotromanići_kraljevi_Bosne.png|mini|[https://wappenwiki.org/index.php/House_of_Kotromani%C4%87 Kotromanići kraljevi Bosne] - ljiljani dodani u 14. v. zbog bračnih veza sa lozom Anžuvinaca.]] [[Datoteka:Kotromanići_Korjenić_grbovnik.png|mini|Grb Kotromanića iz Korjenić-Neorić grbovnika 1595. i prva pojava azurno plave boje]] Najstariji podaci su u Richentalovom i Wernigerovom grbovniku još iz vremena kada je loza Kotromanića vladala u Bosni i kada je bosanski kralj poslao svog izaslanika u Konstancu 1414. Grb Kotromanića je „evoluirao“ tako što je dobio ljiljane zbog bračne veze sa Anžuvinjcima, a zatim je iz crvene boje prešao u azurno plavu.<ref name=":0" /> Bez obzira što podaci iz grbovnika nisu generalno pouzdani izvori, izvjesno je da su bosanski banovi, a kasnije i kraljevi iz porodice Kotromanića koristili crveni grb sa obrnuto položenom gredom. Potrebno je dodatno istražiti kako je i kad crveni grb izmijenjen, da li je to imalo veze sa lozom Anžuvinaca koja je koristila plavi grb sa ljiljanima i njihovim pretenzijama na bosansku krunu preko [[Marija Anžuvinska|Marije Anžuvinske]]. [[Datoteka:Kotromanić_Fojnica.png|mini|Grb Kotromanića iz Fojničkog grbovnika iz 1675-1688.]] Vraćajući se na jednu verziju o porijeklu bosanskog [[Ban Borić|bana Borića]] kao ugarskog princa Borisa koji je bio nepriznati sin ugarskog kralja [[Koloman, kralj Ugarske|Kolomana]] iz loze Arpada, te podatke o vezi između bana Borića, [[Kulin ban|bana Kulina]], [[Matej Ninoslav|bana Ninoslava]], [[Prijezda I Kotromanić|bana Prijezde]] i Kotromanića, i analizirajući najstariji poznati grb Kotromanića iz grbovnika Richentala može se utvrditi sličnost „crvenog grba“ loze Kotromanića sa grbom loze [[Arpadovići|Arpada]]. Ovo može ukazivati na njihovo zajedničko porijeklo i poduprijeti tezu o porijeklu Kotromanića od bana Borića, tj. princa Borisa Kalamanosa. == Također pogledajte == * [[Spisak bosanskih kraljeva]] * [[Historija Bosne i Hercegovine]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|House of Kotromanić}} * [http://fmg.ac/Projects/MedLands/BOSNIA.htm#_Toc190684821 Kotromanići] {{Kotromanići}} {{poluzaštita}} [[Kategorija:Kotromanići| ]] 9vlc1b9oeqwc2eyykciarjmh1bmvf5l 3669623 3669622 2024-11-25T13:12:35Z CommonsDelinker 1478 Uklanjam datoteku [[c:File:Kotromanići_Korjenić_grbovnik.png|Kotromanići_Korjenić_grbovnik.png]]; na Commonsu ju je izbrisao/-la [[c:User:Yann|Yann]]; razlog: [[:c:COM:L|Copyright violation]]: The [[:c:Commons:Coats of arms|blazon]] dates from 1595, not t 3669623 wikitext text/x-wiki {{Dinastija|| Ime = Kotromanići | Grb=[[Datoteka:Coat of arms of Kingdom of Bosnia.svg|220px]] | Roditeljska kuća = | Država = [[Bosansko kraljevstvo|Bosna]] | Osnivač = [[Prijezda I]] | Posljednji vladar =[[Stjepan Tomašević]] | Posljednji muški član= | Godina osnivanja= [[13. vijek]] | Godina izumiranja= nepoznato |slika=}} '''Kotromanići''' su bili [[Bosansko Kraljevstvo|bosanska]] vladarska dinastija koja je vladala približno od 1250. do 1463. godine. Vladali su u Bosni kao banovi i kasnije kao kraljevi, te 1459. godine na područjuma današnje [[Srbija|Srbije]] kao [[despot]]i. == Porijeklo == [[Datoteka:Rodoslovlje Kotromanića.png|thumb|400px|Prikaz rodoslova Kotromanića]] Nepoznato je porijeklo porodice Kotromanić. Porodica se prvi put spominje u jednom pismu iz 1404, kada zvaničnici [[Dubrovačka Republika|Dubrovačke republike]] opisuju Kotromaniće kao "''staro plemstvo''", i "''koji su bili vladari'' (Bosne) ''od davnina''".<ref>Župarić, Nakaš, Kurtović, Lalić, Dautović, (2018), ''Codex diplomaticus regni bosnae – povelje i pisma stare bosanske države'', str. 276, Mladinska knjiga Sarajevo</ref> Godine 1432. dubrovačka vlada spominje viteza zvanog Kotroman Got ("''Cotromano Gotto''") kao pretkom porodice. Kaže se da je vitez, rođak ugarskog kralja, došao iz Ugarske i postavljen na položaj bana Bosne. Ova verzija odgovara istorijskim izvorima vezano za pojavu [[Ban Borić|bana Borića]] i tezu o Boriću kao princu Borisu Kalamanosu sinu ugarskog kralja Kolomana i rođaku kralja Bele II najprije kao regentu u ime vojvode bosanskog Ladislava, a zatim i kao samostalnom bosanskom banu od 1141. Pozivajući se na izvor iz 1430, dubrovački hroničar iz 16. stoljeća [[Mauro Orbin]]i pisao je o plemiću i ratniku Kotromanu Nijemcu („Cotromano Tedesco“), koga je ugarski monarh postavio za bana nakon smrti bana Kulina. Neki kasniji historičari, kao što je [[Lajos Thallóczy]], odbacili su teoriju o njemačkom porijeklu Kotromanića, i umjesto toga tvrdili da je porodica porijeklom iz Bosne. Bosanski ban [[Prijezda I Kotromanić]], koji je vladao Bosnom od 1250. do 1287. godine, se smatra osnivačem dinastije Kotromanića.<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka'', str. 46</ref> Međutim, postoje pisani dokazi da je Prijezda bio rođak bana Ninoslava <ref>{{Cite book|last=Klaić|first=Nada|title=Srednjovjekovna Bosna: politički položaj bosanskih vladara do Tvrtkove krunidbe (1377. g.)|publisher=Graficki Zavod Hrvatske|year=1994|isbn=9536112051|location=Zagreb|pages=95, 96}}</ref>, a opet da je Ninoslav član uže dinastije od bana Kulina. Dalje, da je ban Kulin potomak bana Borića.<ref>{{Cite book|last=Katona|first=István|url=https://books.google.ba/books?id=rZwAAAAAcAAJ&q=culinus#v=snippet&q=culinus&f=false|title=Historia Critica Regum Hungariae: Ex Fide Domesticorum Et Exterorum Scriptorum Concinnata. Stirpis Arpadianae ; T. 4, Complectens Res Gestas Stephani III. Ladislai II. Stephani IV. Belae III. Emerici, Ladislai III.|publisher=Weingand Et Koepf.|year=1781|pages=581}}</ref> Tako da bi se mogla povući nasljedna linija najmanje do [[Ban Borić|bana Borića]] kao prvog imenom poznatog i samostalnog bosanskog bana. == Vjera == Jedan od prvih bosanskih banova, [[Kulin ban|Kulin]], je bio krstjanin, pripadnik [[Crkva bosanska|Crkve bosanske]]. Uslijed pritiska rimske pape i opasnost od križarskog pohoda na saboru na Bilinom polju 1203. se odrekao ovog heretičkog učenja. Uprkos njegovom odricanju, od početka 12. stoljeća pa do dolaska na vlast bana Mateja Ninoslava 1232, Crkva bosanska jača svoj uticaj među narodom. U ovo vrijeme bosanski krstjani stupaju u neposredne veze sa zapadnim hereticima.<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka'', str. 32-33, 39</ref> Nasljednik Kulina bana, ban [[Ban Stjepan|Stjepan Kulinić]] je bio katolik i aktivno učestvovao u progonu krstjana, zbog čega je na kraju svrgnut sa banskog položaja.<ref>Klaić, Nada, (1994), ''Srednjovjekovna Bosna'', str. 89-90, Eminex</ref> Ban [[Ban Matej Ninoslav|Matej Ninoslav]] u pismu papi [[Grgur IX|Grguru IX]] 1233. izvještva ga da je njegov rođak, odnosno budući bosanski ban [[Prijezda I Kotromanić]] “''nedavno vratio iz prljavštine heretičke stranputice na čistoću katoličke vjere''”.<ref>Župarić, Nakaš, Kurtović, Lalić, Dautović, (2018), ''Codex diplomaticus regni bosnae – povelje i pisma stare bosanske države'', str. 46, Mladinska knjiga Sarajevo</ref> Matej Ninoslav je sam bio član heretičke vjere od rođenja ali je pod pritiskom novog papskog izaslanika kardinala Jakoba i Ugarske prihvatio katoličanstvo, kao i njegov rođak i budući ban Prijezda II. Zbog ovog događaja narod se pobunio i usprotivio svome banu. Uslijed ovakvog pritiska bosanski ban se vratio svojoj ranijoj vjeri što je započeo novi niz križarskih pohoda na Bosnu. Poznato je da su brojne velikaške bosanske porodice bili pripadnici bosanske crkve kao što su: [[Hranići]], [[Pavlovići]], [[Klešići]], [[Kosače]], [[Hrvatinići]], [[Sankovići]].<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka'', str. 40</ref><ref>Imamović, Enver, (2018), ''Korijeni i život bosanskog plemstva kroz historiju'', str. 76-77</ref> Nakon [[1340]], skoro svi Kotromanići, osim [[Stjepan Ostoja, kralj Bosne|Stjepana Ostoje]] (koji je bio pripadnik [[Crkva bosanska|Crkve bosanske]]), su vladali kao [[rimokatoličanstvo|rimokatolici]]. Iako su [[Vatikan]] i [[Ugarska]] vršili pritisak na njih zbog njihovih [[Hereza|heretičkih]] uvjerenja (koje su odbacili da [[Srednjovjekovna Bosna|Bosna]] ne bi bila meta [[Križarski ratovi|križarskih ratova]]) oni su i nakon prelaska na [[Rimokatoličanstvo]] tajno podržavali [[Crkva bosanska|Crkvu bosansku]].<ref name="Fine2">John Van Antwerp Fine, ''The Late Medieval Balkans, A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest'', University of Michigan Press, 1987.</ref> Predzadnji bosanski kralj [[Stjepan Tomaš, kralj Bosne|Stjepan Tomaš]] je bio posljednji vladar Bosne koji je bio pripadnik Crkve bosanske i čak nakon prelaska na katolicizam održavao prisne odnose sa njenim pristalicama. Pod pritiskom Rimske kurije kralj Tomaš počinje neviđeno proganjane bosanskih krstjana što je dovelo do njihovog nestanka.<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka,'' str. 76 i 79</ref><ref>Dragutin Kniewald, (1949), ''Vjerodostojnost latinskih izvora o bosanskim krstjanima'', str. 155, JAZU,</ref> Jedan suvremeni franjevac je u izvještaju od 20. 12. 1435. za kralja [[Tvrtko II, kralj Bosne|Tvrtka II Kotromanića]] zabilježio: "ovaj kralj je samo po vanjštini kršćanin, ustinu, nije kršten, i na sve načine sprečava fratre u svojoj zemlji da krste ljude (...) tamo žive manihejski heretici (...) divlji neprijatelji crkve".<ref>Thalloczy, Lajos, (1916), ''Povijest banovine, grada i varoši Jajca'', str. 38, Zagreb</ref> == Vladavina == [[Datoteka:Bosnia around 1412.png|mini|302x302piksel|Bosna u ranom 15. vijeku (oko 1412. godine) - Oblast Hrvoja Vukčića, Vojvodstvo Sandalja Hranića, Kneževina Pavla Radenovića, Banovina Usora i zemlje pod direktnom vlašću bosanskog kralja.]] Prvi poznati član dinastije, ban [[Prijezda I]], bio je rođak i nasljednik bosanskog bana [[Matej Ninoslav|Mateja Ninoslava]]. Prijezdu su naslijedili sinovi [[Prijezda II]] i [[Stjepan I Kotromanić|Stjepan I]], zvan Kotroman, po kojem je dinastija dobila ime. Banovali su zajedno približno do [[1290]], a potom je čast bosanskog bana obnašao sam Stjepan. Oko [[1302]]. potisnuo ga je [[Mladen I Bribirski (Šubić)]], koji se proglasio kao "ban bosanski" bez pravnog osnova što je na kraju platio i životom. Pri kraju njegove vladavine bansku čast u Bosni preuzeo je sin Stjepana I, [[Stjepan II Kotromanić|Stjepan II]]. Iako je i [[Mladen II Bribirski (Šubić)|Mladen II Bribirski]] nosio titulu "bosanskog bana", dokazano je da je Stjepan II u Bosni stvarni i suvereni vladar. Od 1322. i pada Mladena II, pa do 1353. Stjepan II je jedini i nominalni i stvarni vladar Bosne.<ref>{{Cite book|last=Klaić|first=Nada|title=Srednjovjekovna Bosna: politički položaj bosanskih vladara do Tvrtkove krunidbe (1377. g.)|publisher=Zagreb: EMINEX s p.o. Zagreb|year=1994|isbn=953-6112-05-1|location=Zagreb|pages=str. 158, 159, 162, 163, 170, 171, 179.}}</ref> Za njegove vladavine Bosna se znatno teritorijalno proširila. Njegova kćer, [[Elizabeta Kotromanić]], udala se za ugarsko-hrvatskog kralja [[Ludovik I Anžuvinski|Ludovika I Anžuvinca]]. Stjepana II naslijedio je sin njegovog brata, [[Tvrtko I Kotromanić|Tvrtko I]] (ban [[1353]]-[[1377]]; kralj [[1377]]-[[1391]]), najistaknutiji vladar dinastije. Od vremena njegove vladavine plemićki sabor (stanak) u Bosni birao je vladare isključivo iz roda Kotromanića. Tokom vladavine Tvrtkovog nasljednika, Stjepana Dabiše (1391-1395), ojačala je moć bosanskih velikaša [[Hrvoje Vukčić Hrvatinić|Hrvoja Vukčića Hrvatinića]], Pavla Radinovića i [[Sandalj Hranić Kosača|Sandalja Hranića Kosače]], koji su utjecali na izbor pojedinih vladara u Bosni. Nakon kratke vladavine Dabišine udovice [[Jelena Gruba|Jelene Grube]] ([[1395]]-[[1398]]), na bosansko prijestolje su došli [[Stjepan Ostoja]] ([[1398]]-[[1404]], [[1409]]-[[1418]]), [[Tvrtko II Kotromanić|Tvrtko II]] ([[1404]]-[[1409]], [[1421]]-[[1443]]), [[Stjepan Ostojić]] ([[1418]]-[[1421]]), [[Stjepan Tomaš]] ([[1443]] -[[1461]]) i [[Stjepan Tomašević]] ([[1461]] - [[1463]]). [[Stjepan Tomašević]] je oženio [[Jelena Branković (Mara)|Jelenu Branković]], jedinu kćerku srpskog vladara [[Lazar Branković|Lazara Brankovića]]. Ona mu je u [[miraz]] donijela vlast nad Srbijom, te je Stjepan Tomašević vladao kao despot Srbije od vjenčanja s Jelenom do pada Srbije pod osmansku vlast. Glavni posjedi nalazili su im se u srednjoj Bosni, u dolini rijeke Bosne do Vranduka i u župi Lašvi. Od značajnijih gradova posjedovali su [[Visoko]], [[Kraljeva Sutjeska|Sutjesku]], [[Bobovac]], [[Fojnica|Fojnicu]] i [[Kreševo]] te okolna rudarska naselja. Brakom [[Stjepan Ostoja|Stjepana Ostoje]] i [[Jelena Nelipčić|Jelene Nelipčić]], udovice [[Hrvoje Vukčić Hrvatinić|Hrvoja Vukčića Hrvatinića]], stekli su Plivsku i Lučku župu s [[Jajce]]m, u kojem su stolovala dva posljednja bosanska kralja. == Pad Bosne i nakon pada == Dinastija Kotromanića je zbačena s osmanskim osvojenjem srednjovjekovne Bosne [[1463]]. godine, kada je pogubljen posljednji bosanski kralj [[Stjepan Tomašević]] ([[1461]]-[[1463]]). Zajedno s njim pogubljen je i njegov stric, [[Radivoj Ostojić]], te njegov rođak (Radivojev najstariji sin) Tvrtko. Muški članovi dinastije koji su preživjeli pad Bosne bili su dva unuka kralja [[Stjepan Ostoja|Stjepana Ostoje]]: [[Ishak-beg Kraljević|Šimun]] (mlađi sin Ostojinog mlađeg vanbračog sina, kralja [[Stjepan Tomaš|Stjepana Tomaša]]) i Matija (najmlađi sin Ostojinog starijeg sina [[Radivoj Ostojić|Radivoja]]), a moguće je da je u trenutku pada Bosne bio živ i treći Ostojin unuk, Đurađ (srednji sin Radivoja). Šimun je otišao u [[Istanbul]], primio [[islam]], postao poznat kao Ishak-beg Kraljević i dobio provinciju Karesi na upravu. Matija se posljednji put u izvorima spominje [[1465]]. godine. Đurađ se u izvorima spominje posljednji put [[1455]]. godine pa je moguće da je umro prije pada Bosne. == Rodoslov == {{familytree/start}} {{familytree|border=0| | | | | | | | | | | | | |v| mar | mar=''bračna zajednica'';<br />''zakonita djeca'' }} {{familytree|border=0| | | | | | | | | | | | | |V| ill | ill=''vanbračna zajednica;<br />vanbračna djeca'' }} {{familytree| | | | Pr1 | | | | | | | |Pr1='''[[Prijezda I]]'''<br /><small>1211-1287</small><br />Ban 1250-87 }} {{familytree| |,|-|-|^|-|-|.| | | | | }} {{familytree| Pr2 | | | | St1 |v| Jel | | |St1='''[[Stjepan I Kotromanić|Stjepan I]]'''<br /><small>d. 1314</small><br />Ban 1287-1314|Jel=[[Elizabeta Nemanjić]]<br /><small>d. 1331|Pr2='''[[Prijezda II]]'''<br /><small>d. 1290</small><br />Ban 1287-90 }} {{familytree| |,|-|-|-|-|-|-|-|^|-|.| | }} {{familytree| St2 |v| Elz | | | | Vla |v| Jel |St2='''[[Stjepan II Kotromanić|Stjepan II]]'''<br /><small>d. 1353</small><br />Ban (1314-)1322-53|Elz=[[Elizabeta Pjast]]|Vla=[[Vladislav Kotromanić|Vladislav]]<br /><small>d. 1354</small>|Jel=[[Jelena Šubić]]}} {{familytree| |,|-|^|-|-|-|-|.| |L|~|~|#|~|~|~|7| }} {{familytree| |!| | | | | | | Kat | | |!| | | Dab |-| Jel | | |Ch4=[[Karlo IV, car Svetog Rimskog Carstva]]<br /><small>1316-(r.1346-)1378<br />HRE 1355-78|Kat= [[Katarina Kotromanić (celjska grofica)|Katarina]] |Dab='''[[Stjepan Dabiša]]'''<br /><small>umro 1395.</small><br />vladao 1391-95|Jel='''[[Jelena Gruba]]'''<br /><small>umrla pos. 1399.</small><br />vladala 1395-98 }} {{familytree| |!| | | | | | | |!| | | |!| | | | | |}} {{familytree| Elz | | | | | | Hr2 | | Tv1 |-| Dot |Elz=[[Elizabeta Kotromanić|Elizabeta]]<br /><small>1340-1387</small>|Hr2=[[Herman II Celjski]]<br /><small>c.1365-1435</small>|Tv1='''[[Tvrtko I Kotromanić|Tvrtko I]]'''<br /><small>1338-1391</small><br />ban 1353-77<br />kralj 1377-91|Dot=[[Doroteja Bdinska]]<br /><small>umrla c.1390</small> }} {{familytree| |!| | | | | | | |!| | | |:| | | | |}} {{familytree| Mar |-| Sig |-| Bar | | |:|Mar=[[Marija Anžuvinska]]<br /><small>c.1371-1395</small>|Sig=[[Žigmund, car Svetog Rimskog Carstva|Žigmund Luksemburški]]<br /><small>1368-(r.1387-)1437<br />HRE 1433-37|Bar=[[Barbara Celjska]]<br /><small>1392-1451 }} {{familytree| | | | | | | | |F|~|~|~|~|A|~|~|~|7| | }} {{familytree| Kuj |v|-|-|-| Ost |-| Nel | | | Tv2 |-| Dot |Kuj=[[Kujava Radinović]]|Ost='''[[Stjepan Ostoja|Ostoja]]'''<br /><small>umro 1418.</small><br />vladao 1398-1404,<br />1409-18|Nel=[[Jelena Nelipčić]]|Tv2='''[[Tvrtko II Kotromanić|Tvrtko II]]'''<br /><small>umro 1443.</small><br />vladao 1404-09,<br />1421-43|Dot=[[Doroteja Gorjanska]]<br /><small>umrla 1438.}} {{familytree| | | |!| | |F|~|A|~|~|~|~|~|~|~|7| | | }} {{familytree| |Osc | |Rad | | | Voj |v|-| Tom |v| Kat | |Osc='''[[Stjepan Ostojić|Ostojić]]'''<br /><small>umro 1421.</small><br />vladao 1418-21|Rad='''''[[Radivoj Ostojić|Radivoj]]'''''<br /><small>umro 1463.</small>|Voj=[[Vojača]]|Tom='''[[Stjepan Tomaš|Tomaš]]'''<br /><small>umro 1461.</small><br />vladao 1443-61|Kat=[[Katarina Kosača]]<br /><small>1424-1478 }} {{familytree| | | | | | |!| | | | | | |!| | | |,|^|-|-|.| | }} {{familytree| | | | | |Mat| | Mar |-| Tmc | | Sig | | Kat |Mar=[[Jelena Branković (Mara)|Jelena Branković]]<br /><small>1447-1498</small>|Tmc='''[[Stjepan Tomašević|Tomašević]]'''<br /><small>1438-1463</small><br />vladao 1461-63|Sig=[[Ishak-beg Kraljević]]<br /><small>(Sigismund)|Kat=[[Katarina Kotromanić|Katarina]]|Mat='''''[[Matija Radivojević|Matija]]'''''}} {{familytree/end}} == Grb vladarske loze Kotromanića == U istorijskim izvorima se navodi da je i danas porijeklo loze Kotromanića nepoznato. Neki zaključci se mogu izvesti iz porijekla grba i izvora iz grbovnika. Za Kotromaniće postoje različiti podaci. Najpoznatiji je grb oblika štita, plave boje sa položenom gredom i 6 ljiljana. Postoje izvori i o drugim grbovima koje je vladarska porodica Kotromanić koristila. [[Datoteka:Kotromanic_Ancient.png|mini|Stari grb Kotromanića banova Bosne po Richentalovom grbovniku]] U grbovnicima <ref>{{Cite web|url=https://inkunabeln.digitale-sammlungen.de/Seite_R-178,1,k9b.html|title=R-178,1,k9b|website=inkunabeln.digitale-sammlungen.de|access-date=2. 8. 2024}}</ref> Richentala i <ref>{{Cite web|url=https://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00043104/images/index.html?id=00043104&groesser=&fip=xdsydeayaxseayayztsxseayasdaseneayayztsen&no=26&seite=28|title=Digitale Bibliothek - Münchener Digitalisierungszentrum|website=daten.digitale-sammlungen.de|access-date=2. 8. 2024}}</ref> Wernigerodera predstavljeni su grbovi bosanskog kralja Ostoje sa Sabora u Konstanci održanog od 1414. do 1418. To je crveni grb sa obrnuto položenom bijelom gredom. Kao podatak se navodi da je to i grb bosanskih banova.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://wappenwiki.org/index.php/House_of_Kotromani%C4%87|title=House of Kotromanić - WappenWiki|website=wappenwiki.org|access-date=2. 8. 2024}}</ref> U sljedećoj varijaciji crveni grb dobija ljiljane u 14 vijeku zbog bračnih veza sa lozom Anžuvinaca. Nije poznato da su vladarske loze dodavale na grb simbole drugih loza samo po osnovu bračnih veza, jer bi to moglo značiti vazalni odnos prema drugoj lozi. U to vrijeme bosanski banovi samostalno i suvereno vladaju tako da nije postojao vazalni odnos prema Anžuvincima koji su preuzeli ugarsko prijestolje nakon završetka vladavine loze Arpada. Kotromanići kraljevi Bosne - ljiljani dodani u 14. vijeku zbog bračnih veza sa Anžuvincima]] Prva pojava azurne plave podloge se pojavljuje u Korjenić-Neorić grbovniku iz 1595.<ref>{{Cite web|url=https://wappenwiki.org/index.php/Korjeni%C4%87-Neori%C4%87_Armorial|title=Korjenić-Neorić Armorial - WappenWiki|website=wappenwiki.org|access-date=2. 8. 2024}}</ref> je najstariji prijepis Ohmućevićevog grbovnika. Skoro identičan grb Kotromanića se pojavljuje i u [[Fojnički grbovnik|Fojničkom grbovniku]] 1675-1688. Fojnički grbovnik je prepis starijeg Ohmučevićevog grbovnika koji je zagubljen. Naknadno je 1800. biskup i apostolski vikar fra Grga Ilić dodao potvrdu da se ovaj grbovnik čuva od pamtivijeka. Korjenić-Neorić i Fojnički grbovnik su nastali u 17. vijeku i kasnije u vrijeme kada je ugašena loza Kotromanića i Bosna bila pod otomanskom vlašću. [[Datoteka:Kotromanići_kraljevi_Bosne.png|mini|[https://wappenwiki.org/index.php/House_of_Kotromani%C4%87 Kotromanići kraljevi Bosne] - ljiljani dodani u 14. v. zbog bračnih veza sa lozom Anžuvinaca.]] Najstariji podaci su u Richentalovom i Wernigerovom grbovniku još iz vremena kada je loza Kotromanića vladala u Bosni i kada je bosanski kralj poslao svog izaslanika u Konstancu 1414. Grb Kotromanića je „evoluirao“ tako što je dobio ljiljane zbog bračne veze sa Anžuvinjcima, a zatim je iz crvene boje prešao u azurno plavu.<ref name=":0" /> Bez obzira što podaci iz grbovnika nisu generalno pouzdani izvori, izvjesno je da su bosanski banovi, a kasnije i kraljevi iz porodice Kotromanića koristili crveni grb sa obrnuto položenom gredom. Potrebno je dodatno istražiti kako je i kad crveni grb izmijenjen, da li je to imalo veze sa lozom Anžuvinaca koja je koristila plavi grb sa ljiljanima i njihovim pretenzijama na bosansku krunu preko [[Marija Anžuvinska|Marije Anžuvinske]]. [[Datoteka:Kotromanić_Fojnica.png|mini|Grb Kotromanića iz Fojničkog grbovnika iz 1675-1688.]] Vraćajući se na jednu verziju o porijeklu bosanskog [[Ban Borić|bana Borića]] kao ugarskog princa Borisa koji je bio nepriznati sin ugarskog kralja [[Koloman, kralj Ugarske|Kolomana]] iz loze Arpada, te podatke o vezi između bana Borića, [[Kulin ban|bana Kulina]], [[Matej Ninoslav|bana Ninoslava]], [[Prijezda I Kotromanić|bana Prijezde]] i Kotromanića, i analizirajući najstariji poznati grb Kotromanića iz grbovnika Richentala može se utvrditi sličnost „crvenog grba“ loze Kotromanića sa grbom loze [[Arpadovići|Arpada]]. Ovo može ukazivati na njihovo zajedničko porijeklo i poduprijeti tezu o porijeklu Kotromanića od bana Borića, tj. princa Borisa Kalamanosa. == Također pogledajte == * [[Spisak bosanskih kraljeva]] * [[Historija Bosne i Hercegovine]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|House of Kotromanić}} * [http://fmg.ac/Projects/MedLands/BOSNIA.htm#_Toc190684821 Kotromanići] {{Kotromanići}} {{poluzaštita}} [[Kategorija:Kotromanići| ]] d7l7uryb331z68ag5h3sd3l8smeoi9u 3669624 3669623 2024-11-25T13:12:44Z CommonsDelinker 1478 Uklanjam datoteku [[c:File:Kotromanići_kraljevi_Bosne.png|Kotromanići_kraljevi_Bosne.png]]; na Commonsu ju je izbrisao/-la [[c:User:Yann|Yann]]; razlog: [[:c:COM:L|Copyright violation]]: The [[:c:Commons:Coats of arms|blazon]] dates from the 14th c., not 3669624 wikitext text/x-wiki {{Dinastija|| Ime = Kotromanići | Grb=[[Datoteka:Coat of arms of Kingdom of Bosnia.svg|220px]] | Roditeljska kuća = | Država = [[Bosansko kraljevstvo|Bosna]] | Osnivač = [[Prijezda I]] | Posljednji vladar =[[Stjepan Tomašević]] | Posljednji muški član= | Godina osnivanja= [[13. vijek]] | Godina izumiranja= nepoznato |slika=}} '''Kotromanići''' su bili [[Bosansko Kraljevstvo|bosanska]] vladarska dinastija koja je vladala približno od 1250. do 1463. godine. Vladali su u Bosni kao banovi i kasnije kao kraljevi, te 1459. godine na područjuma današnje [[Srbija|Srbije]] kao [[despot]]i. == Porijeklo == [[Datoteka:Rodoslovlje Kotromanića.png|thumb|400px|Prikaz rodoslova Kotromanića]] Nepoznato je porijeklo porodice Kotromanić. Porodica se prvi put spominje u jednom pismu iz 1404, kada zvaničnici [[Dubrovačka Republika|Dubrovačke republike]] opisuju Kotromaniće kao "''staro plemstvo''", i "''koji su bili vladari'' (Bosne) ''od davnina''".<ref>Župarić, Nakaš, Kurtović, Lalić, Dautović, (2018), ''Codex diplomaticus regni bosnae – povelje i pisma stare bosanske države'', str. 276, Mladinska knjiga Sarajevo</ref> Godine 1432. dubrovačka vlada spominje viteza zvanog Kotroman Got ("''Cotromano Gotto''") kao pretkom porodice. Kaže se da je vitez, rođak ugarskog kralja, došao iz Ugarske i postavljen na položaj bana Bosne. Ova verzija odgovara istorijskim izvorima vezano za pojavu [[Ban Borić|bana Borića]] i tezu o Boriću kao princu Borisu Kalamanosu sinu ugarskog kralja Kolomana i rođaku kralja Bele II najprije kao regentu u ime vojvode bosanskog Ladislava, a zatim i kao samostalnom bosanskom banu od 1141. Pozivajući se na izvor iz 1430, dubrovački hroničar iz 16. stoljeća [[Mauro Orbin]]i pisao je o plemiću i ratniku Kotromanu Nijemcu („Cotromano Tedesco“), koga je ugarski monarh postavio za bana nakon smrti bana Kulina. Neki kasniji historičari, kao što je [[Lajos Thallóczy]], odbacili su teoriju o njemačkom porijeklu Kotromanića, i umjesto toga tvrdili da je porodica porijeklom iz Bosne. Bosanski ban [[Prijezda I Kotromanić]], koji je vladao Bosnom od 1250. do 1287. godine, se smatra osnivačem dinastije Kotromanića.<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka'', str. 46</ref> Međutim, postoje pisani dokazi da je Prijezda bio rođak bana Ninoslava <ref>{{Cite book|last=Klaić|first=Nada|title=Srednjovjekovna Bosna: politički položaj bosanskih vladara do Tvrtkove krunidbe (1377. g.)|publisher=Graficki Zavod Hrvatske|year=1994|isbn=9536112051|location=Zagreb|pages=95, 96}}</ref>, a opet da je Ninoslav član uže dinastije od bana Kulina. Dalje, da je ban Kulin potomak bana Borića.<ref>{{Cite book|last=Katona|first=István|url=https://books.google.ba/books?id=rZwAAAAAcAAJ&q=culinus#v=snippet&q=culinus&f=false|title=Historia Critica Regum Hungariae: Ex Fide Domesticorum Et Exterorum Scriptorum Concinnata. Stirpis Arpadianae ; T. 4, Complectens Res Gestas Stephani III. Ladislai II. Stephani IV. Belae III. Emerici, Ladislai III.|publisher=Weingand Et Koepf.|year=1781|pages=581}}</ref> Tako da bi se mogla povući nasljedna linija najmanje do [[Ban Borić|bana Borića]] kao prvog imenom poznatog i samostalnog bosanskog bana. == Vjera == Jedan od prvih bosanskih banova, [[Kulin ban|Kulin]], je bio krstjanin, pripadnik [[Crkva bosanska|Crkve bosanske]]. Uslijed pritiska rimske pape i opasnost od križarskog pohoda na saboru na Bilinom polju 1203. se odrekao ovog heretičkog učenja. Uprkos njegovom odricanju, od početka 12. stoljeća pa do dolaska na vlast bana Mateja Ninoslava 1232, Crkva bosanska jača svoj uticaj među narodom. U ovo vrijeme bosanski krstjani stupaju u neposredne veze sa zapadnim hereticima.<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka'', str. 32-33, 39</ref> Nasljednik Kulina bana, ban [[Ban Stjepan|Stjepan Kulinić]] je bio katolik i aktivno učestvovao u progonu krstjana, zbog čega je na kraju svrgnut sa banskog položaja.<ref>Klaić, Nada, (1994), ''Srednjovjekovna Bosna'', str. 89-90, Eminex</ref> Ban [[Ban Matej Ninoslav|Matej Ninoslav]] u pismu papi [[Grgur IX|Grguru IX]] 1233. izvještva ga da je njegov rođak, odnosno budući bosanski ban [[Prijezda I Kotromanić]] “''nedavno vratio iz prljavštine heretičke stranputice na čistoću katoličke vjere''”.<ref>Župarić, Nakaš, Kurtović, Lalić, Dautović, (2018), ''Codex diplomaticus regni bosnae – povelje i pisma stare bosanske države'', str. 46, Mladinska knjiga Sarajevo</ref> Matej Ninoslav je sam bio član heretičke vjere od rođenja ali je pod pritiskom novog papskog izaslanika kardinala Jakoba i Ugarske prihvatio katoličanstvo, kao i njegov rođak i budući ban Prijezda II. Zbog ovog događaja narod se pobunio i usprotivio svome banu. Uslijed ovakvog pritiska bosanski ban se vratio svojoj ranijoj vjeri što je započeo novi niz križarskih pohoda na Bosnu. Poznato je da su brojne velikaške bosanske porodice bili pripadnici bosanske crkve kao što su: [[Hranići]], [[Pavlovići]], [[Klešići]], [[Kosače]], [[Hrvatinići]], [[Sankovići]].<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka'', str. 40</ref><ref>Imamović, Enver, (2018), ''Korijeni i život bosanskog plemstva kroz historiju'', str. 76-77</ref> Nakon [[1340]], skoro svi Kotromanići, osim [[Stjepan Ostoja, kralj Bosne|Stjepana Ostoje]] (koji je bio pripadnik [[Crkva bosanska|Crkve bosanske]]), su vladali kao [[rimokatoličanstvo|rimokatolici]]. Iako su [[Vatikan]] i [[Ugarska]] vršili pritisak na njih zbog njihovih [[Hereza|heretičkih]] uvjerenja (koje su odbacili da [[Srednjovjekovna Bosna|Bosna]] ne bi bila meta [[Križarski ratovi|križarskih ratova]]) oni su i nakon prelaska na [[Rimokatoličanstvo]] tajno podržavali [[Crkva bosanska|Crkvu bosansku]].<ref name="Fine2">John Van Antwerp Fine, ''The Late Medieval Balkans, A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest'', University of Michigan Press, 1987.</ref> Predzadnji bosanski kralj [[Stjepan Tomaš, kralj Bosne|Stjepan Tomaš]] je bio posljednji vladar Bosne koji je bio pripadnik Crkve bosanske i čak nakon prelaska na katolicizam održavao prisne odnose sa njenim pristalicama. Pod pritiskom Rimske kurije kralj Tomaš počinje neviđeno proganjane bosanskih krstjana što je dovelo do njihovog nestanka.<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka,'' str. 76 i 79</ref><ref>Dragutin Kniewald, (1949), ''Vjerodostojnost latinskih izvora o bosanskim krstjanima'', str. 155, JAZU,</ref> Jedan suvremeni franjevac je u izvještaju od 20. 12. 1435. za kralja [[Tvrtko II, kralj Bosne|Tvrtka II Kotromanića]] zabilježio: "ovaj kralj je samo po vanjštini kršćanin, ustinu, nije kršten, i na sve načine sprečava fratre u svojoj zemlji da krste ljude (...) tamo žive manihejski heretici (...) divlji neprijatelji crkve".<ref>Thalloczy, Lajos, (1916), ''Povijest banovine, grada i varoši Jajca'', str. 38, Zagreb</ref> == Vladavina == [[Datoteka:Bosnia around 1412.png|mini|302x302piksel|Bosna u ranom 15. vijeku (oko 1412. godine) - Oblast Hrvoja Vukčića, Vojvodstvo Sandalja Hranića, Kneževina Pavla Radenovića, Banovina Usora i zemlje pod direktnom vlašću bosanskog kralja.]] Prvi poznati član dinastije, ban [[Prijezda I]], bio je rođak i nasljednik bosanskog bana [[Matej Ninoslav|Mateja Ninoslava]]. Prijezdu su naslijedili sinovi [[Prijezda II]] i [[Stjepan I Kotromanić|Stjepan I]], zvan Kotroman, po kojem je dinastija dobila ime. Banovali su zajedno približno do [[1290]], a potom je čast bosanskog bana obnašao sam Stjepan. Oko [[1302]]. potisnuo ga je [[Mladen I Bribirski (Šubić)]], koji se proglasio kao "ban bosanski" bez pravnog osnova što je na kraju platio i životom. Pri kraju njegove vladavine bansku čast u Bosni preuzeo je sin Stjepana I, [[Stjepan II Kotromanić|Stjepan II]]. Iako je i [[Mladen II Bribirski (Šubić)|Mladen II Bribirski]] nosio titulu "bosanskog bana", dokazano je da je Stjepan II u Bosni stvarni i suvereni vladar. Od 1322. i pada Mladena II, pa do 1353. Stjepan II je jedini i nominalni i stvarni vladar Bosne.<ref>{{Cite book|last=Klaić|first=Nada|title=Srednjovjekovna Bosna: politički položaj bosanskih vladara do Tvrtkove krunidbe (1377. g.)|publisher=Zagreb: EMINEX s p.o. Zagreb|year=1994|isbn=953-6112-05-1|location=Zagreb|pages=str. 158, 159, 162, 163, 170, 171, 179.}}</ref> Za njegove vladavine Bosna se znatno teritorijalno proširila. Njegova kćer, [[Elizabeta Kotromanić]], udala se za ugarsko-hrvatskog kralja [[Ludovik I Anžuvinski|Ludovika I Anžuvinca]]. Stjepana II naslijedio je sin njegovog brata, [[Tvrtko I Kotromanić|Tvrtko I]] (ban [[1353]]-[[1377]]; kralj [[1377]]-[[1391]]), najistaknutiji vladar dinastije. Od vremena njegove vladavine plemićki sabor (stanak) u Bosni birao je vladare isključivo iz roda Kotromanića. Tokom vladavine Tvrtkovog nasljednika, Stjepana Dabiše (1391-1395), ojačala je moć bosanskih velikaša [[Hrvoje Vukčić Hrvatinić|Hrvoja Vukčića Hrvatinića]], Pavla Radinovića i [[Sandalj Hranić Kosača|Sandalja Hranića Kosače]], koji su utjecali na izbor pojedinih vladara u Bosni. Nakon kratke vladavine Dabišine udovice [[Jelena Gruba|Jelene Grube]] ([[1395]]-[[1398]]), na bosansko prijestolje su došli [[Stjepan Ostoja]] ([[1398]]-[[1404]], [[1409]]-[[1418]]), [[Tvrtko II Kotromanić|Tvrtko II]] ([[1404]]-[[1409]], [[1421]]-[[1443]]), [[Stjepan Ostojić]] ([[1418]]-[[1421]]), [[Stjepan Tomaš]] ([[1443]] -[[1461]]) i [[Stjepan Tomašević]] ([[1461]] - [[1463]]). [[Stjepan Tomašević]] je oženio [[Jelena Branković (Mara)|Jelenu Branković]], jedinu kćerku srpskog vladara [[Lazar Branković|Lazara Brankovića]]. Ona mu je u [[miraz]] donijela vlast nad Srbijom, te je Stjepan Tomašević vladao kao despot Srbije od vjenčanja s Jelenom do pada Srbije pod osmansku vlast. Glavni posjedi nalazili su im se u srednjoj Bosni, u dolini rijeke Bosne do Vranduka i u župi Lašvi. Od značajnijih gradova posjedovali su [[Visoko]], [[Kraljeva Sutjeska|Sutjesku]], [[Bobovac]], [[Fojnica|Fojnicu]] i [[Kreševo]] te okolna rudarska naselja. Brakom [[Stjepan Ostoja|Stjepana Ostoje]] i [[Jelena Nelipčić|Jelene Nelipčić]], udovice [[Hrvoje Vukčić Hrvatinić|Hrvoja Vukčića Hrvatinića]], stekli su Plivsku i Lučku župu s [[Jajce]]m, u kojem su stolovala dva posljednja bosanska kralja. == Pad Bosne i nakon pada == Dinastija Kotromanića je zbačena s osmanskim osvojenjem srednjovjekovne Bosne [[1463]]. godine, kada je pogubljen posljednji bosanski kralj [[Stjepan Tomašević]] ([[1461]]-[[1463]]). Zajedno s njim pogubljen je i njegov stric, [[Radivoj Ostojić]], te njegov rođak (Radivojev najstariji sin) Tvrtko. Muški članovi dinastije koji su preživjeli pad Bosne bili su dva unuka kralja [[Stjepan Ostoja|Stjepana Ostoje]]: [[Ishak-beg Kraljević|Šimun]] (mlađi sin Ostojinog mlađeg vanbračog sina, kralja [[Stjepan Tomaš|Stjepana Tomaša]]) i Matija (najmlađi sin Ostojinog starijeg sina [[Radivoj Ostojić|Radivoja]]), a moguće je da je u trenutku pada Bosne bio živ i treći Ostojin unuk, Đurađ (srednji sin Radivoja). Šimun je otišao u [[Istanbul]], primio [[islam]], postao poznat kao Ishak-beg Kraljević i dobio provinciju Karesi na upravu. Matija se posljednji put u izvorima spominje [[1465]]. godine. Đurađ se u izvorima spominje posljednji put [[1455]]. godine pa je moguće da je umro prije pada Bosne. == Rodoslov == {{familytree/start}} {{familytree|border=0| | | | | | | | | | | | | |v| mar | mar=''bračna zajednica'';<br />''zakonita djeca'' }} {{familytree|border=0| | | | | | | | | | | | | |V| ill | ill=''vanbračna zajednica;<br />vanbračna djeca'' }} {{familytree| | | | Pr1 | | | | | | | |Pr1='''[[Prijezda I]]'''<br /><small>1211-1287</small><br />Ban 1250-87 }} {{familytree| |,|-|-|^|-|-|.| | | | | }} {{familytree| Pr2 | | | | St1 |v| Jel | | |St1='''[[Stjepan I Kotromanić|Stjepan I]]'''<br /><small>d. 1314</small><br />Ban 1287-1314|Jel=[[Elizabeta Nemanjić]]<br /><small>d. 1331|Pr2='''[[Prijezda II]]'''<br /><small>d. 1290</small><br />Ban 1287-90 }} {{familytree| |,|-|-|-|-|-|-|-|^|-|.| | }} {{familytree| St2 |v| Elz | | | | Vla |v| Jel |St2='''[[Stjepan II Kotromanić|Stjepan II]]'''<br /><small>d. 1353</small><br />Ban (1314-)1322-53|Elz=[[Elizabeta Pjast]]|Vla=[[Vladislav Kotromanić|Vladislav]]<br /><small>d. 1354</small>|Jel=[[Jelena Šubić]]}} {{familytree| |,|-|^|-|-|-|-|.| |L|~|~|#|~|~|~|7| }} {{familytree| |!| | | | | | | Kat | | |!| | | Dab |-| Jel | | |Ch4=[[Karlo IV, car Svetog Rimskog Carstva]]<br /><small>1316-(r.1346-)1378<br />HRE 1355-78|Kat= [[Katarina Kotromanić (celjska grofica)|Katarina]] |Dab='''[[Stjepan Dabiša]]'''<br /><small>umro 1395.</small><br />vladao 1391-95|Jel='''[[Jelena Gruba]]'''<br /><small>umrla pos. 1399.</small><br />vladala 1395-98 }} {{familytree| |!| | | | | | | |!| | | |!| | | | | |}} {{familytree| Elz | | | | | | Hr2 | | Tv1 |-| Dot |Elz=[[Elizabeta Kotromanić|Elizabeta]]<br /><small>1340-1387</small>|Hr2=[[Herman II Celjski]]<br /><small>c.1365-1435</small>|Tv1='''[[Tvrtko I Kotromanić|Tvrtko I]]'''<br /><small>1338-1391</small><br />ban 1353-77<br />kralj 1377-91|Dot=[[Doroteja Bdinska]]<br /><small>umrla c.1390</small> }} {{familytree| |!| | | | | | | |!| | | |:| | | | |}} {{familytree| Mar |-| Sig |-| Bar | | |:|Mar=[[Marija Anžuvinska]]<br /><small>c.1371-1395</small>|Sig=[[Žigmund, car Svetog Rimskog Carstva|Žigmund Luksemburški]]<br /><small>1368-(r.1387-)1437<br />HRE 1433-37|Bar=[[Barbara Celjska]]<br /><small>1392-1451 }} {{familytree| | | | | | | | |F|~|~|~|~|A|~|~|~|7| | }} {{familytree| Kuj |v|-|-|-| Ost |-| Nel | | | Tv2 |-| Dot |Kuj=[[Kujava Radinović]]|Ost='''[[Stjepan Ostoja|Ostoja]]'''<br /><small>umro 1418.</small><br />vladao 1398-1404,<br />1409-18|Nel=[[Jelena Nelipčić]]|Tv2='''[[Tvrtko II Kotromanić|Tvrtko II]]'''<br /><small>umro 1443.</small><br />vladao 1404-09,<br />1421-43|Dot=[[Doroteja Gorjanska]]<br /><small>umrla 1438.}} {{familytree| | | |!| | |F|~|A|~|~|~|~|~|~|~|7| | | }} {{familytree| |Osc | |Rad | | | Voj |v|-| Tom |v| Kat | |Osc='''[[Stjepan Ostojić|Ostojić]]'''<br /><small>umro 1421.</small><br />vladao 1418-21|Rad='''''[[Radivoj Ostojić|Radivoj]]'''''<br /><small>umro 1463.</small>|Voj=[[Vojača]]|Tom='''[[Stjepan Tomaš|Tomaš]]'''<br /><small>umro 1461.</small><br />vladao 1443-61|Kat=[[Katarina Kosača]]<br /><small>1424-1478 }} {{familytree| | | | | | |!| | | | | | |!| | | |,|^|-|-|.| | }} {{familytree| | | | | |Mat| | Mar |-| Tmc | | Sig | | Kat |Mar=[[Jelena Branković (Mara)|Jelena Branković]]<br /><small>1447-1498</small>|Tmc='''[[Stjepan Tomašević|Tomašević]]'''<br /><small>1438-1463</small><br />vladao 1461-63|Sig=[[Ishak-beg Kraljević]]<br /><small>(Sigismund)|Kat=[[Katarina Kotromanić|Katarina]]|Mat='''''[[Matija Radivojević|Matija]]'''''}} {{familytree/end}} == Grb vladarske loze Kotromanića == U istorijskim izvorima se navodi da je i danas porijeklo loze Kotromanića nepoznato. Neki zaključci se mogu izvesti iz porijekla grba i izvora iz grbovnika. Za Kotromaniće postoje različiti podaci. Najpoznatiji je grb oblika štita, plave boje sa položenom gredom i 6 ljiljana. Postoje izvori i o drugim grbovima koje je vladarska porodica Kotromanić koristila. [[Datoteka:Kotromanic_Ancient.png|mini|Stari grb Kotromanića banova Bosne po Richentalovom grbovniku]] U grbovnicima <ref>{{Cite web|url=https://inkunabeln.digitale-sammlungen.de/Seite_R-178,1,k9b.html|title=R-178,1,k9b|website=inkunabeln.digitale-sammlungen.de|access-date=2. 8. 2024}}</ref> Richentala i <ref>{{Cite web|url=https://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00043104/images/index.html?id=00043104&groesser=&fip=xdsydeayaxseayayztsxseayasdaseneayayztsen&no=26&seite=28|title=Digitale Bibliothek - Münchener Digitalisierungszentrum|website=daten.digitale-sammlungen.de|access-date=2. 8. 2024}}</ref> Wernigerodera predstavljeni su grbovi bosanskog kralja Ostoje sa Sabora u Konstanci održanog od 1414. do 1418. To je crveni grb sa obrnuto položenom bijelom gredom. Kao podatak se navodi da je to i grb bosanskih banova.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://wappenwiki.org/index.php/House_of_Kotromani%C4%87|title=House of Kotromanić - WappenWiki|website=wappenwiki.org|access-date=2. 8. 2024}}</ref> U sljedećoj varijaciji crveni grb dobija ljiljane u 14 vijeku zbog bračnih veza sa lozom Anžuvinaca. Nije poznato da su vladarske loze dodavale na grb simbole drugih loza samo po osnovu bračnih veza, jer bi to moglo značiti vazalni odnos prema drugoj lozi. U to vrijeme bosanski banovi samostalno i suvereno vladaju tako da nije postojao vazalni odnos prema Anžuvincima koji su preuzeli ugarsko prijestolje nakon završetka vladavine loze Arpada. Kotromanići kraljevi Bosne - ljiljani dodani u 14. vijeku zbog bračnih veza sa Anžuvincima]] Prva pojava azurne plave podloge se pojavljuje u Korjenić-Neorić grbovniku iz 1595.<ref>{{Cite web|url=https://wappenwiki.org/index.php/Korjeni%C4%87-Neori%C4%87_Armorial|title=Korjenić-Neorić Armorial - WappenWiki|website=wappenwiki.org|access-date=2. 8. 2024}}</ref> je najstariji prijepis Ohmućevićevog grbovnika. Skoro identičan grb Kotromanića se pojavljuje i u [[Fojnički grbovnik|Fojničkom grbovniku]] 1675-1688. Fojnički grbovnik je prepis starijeg Ohmučevićevog grbovnika koji je zagubljen. Naknadno je 1800. biskup i apostolski vikar fra Grga Ilić dodao potvrdu da se ovaj grbovnik čuva od pamtivijeka. Korjenić-Neorić i Fojnički grbovnik su nastali u 17. vijeku i kasnije u vrijeme kada je ugašena loza Kotromanića i Bosna bila pod otomanskom vlašću. Najstariji podaci su u Richentalovom i Wernigerovom grbovniku još iz vremena kada je loza Kotromanića vladala u Bosni i kada je bosanski kralj poslao svog izaslanika u Konstancu 1414. Grb Kotromanića je „evoluirao“ tako što je dobio ljiljane zbog bračne veze sa Anžuvinjcima, a zatim je iz crvene boje prešao u azurno plavu.<ref name=":0" /> Bez obzira što podaci iz grbovnika nisu generalno pouzdani izvori, izvjesno je da su bosanski banovi, a kasnije i kraljevi iz porodice Kotromanića koristili crveni grb sa obrnuto položenom gredom. Potrebno je dodatno istražiti kako je i kad crveni grb izmijenjen, da li je to imalo veze sa lozom Anžuvinaca koja je koristila plavi grb sa ljiljanima i njihovim pretenzijama na bosansku krunu preko [[Marija Anžuvinska|Marije Anžuvinske]]. [[Datoteka:Kotromanić_Fojnica.png|mini|Grb Kotromanića iz Fojničkog grbovnika iz 1675-1688.]] Vraćajući se na jednu verziju o porijeklu bosanskog [[Ban Borić|bana Borića]] kao ugarskog princa Borisa koji je bio nepriznati sin ugarskog kralja [[Koloman, kralj Ugarske|Kolomana]] iz loze Arpada, te podatke o vezi između bana Borića, [[Kulin ban|bana Kulina]], [[Matej Ninoslav|bana Ninoslava]], [[Prijezda I Kotromanić|bana Prijezde]] i Kotromanića, i analizirajući najstariji poznati grb Kotromanića iz grbovnika Richentala može se utvrditi sličnost „crvenog grba“ loze Kotromanića sa grbom loze [[Arpadovići|Arpada]]. Ovo može ukazivati na njihovo zajedničko porijeklo i poduprijeti tezu o porijeklu Kotromanića od bana Borića, tj. princa Borisa Kalamanosa. == Također pogledajte == * [[Spisak bosanskih kraljeva]] * [[Historija Bosne i Hercegovine]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|House of Kotromanić}} * [http://fmg.ac/Projects/MedLands/BOSNIA.htm#_Toc190684821 Kotromanići] {{Kotromanići}} {{poluzaštita}} [[Kategorija:Kotromanići| ]] rfwcay2rgl3iqqpriwyu3e1snk3mdg6 3669625 3669624 2024-11-25T13:12:54Z CommonsDelinker 1478 Uklanjam datoteku [[c:File:Kotromanić_Fojnica.png|Kotromanić_Fojnica.png]]; na Commonsu ju je izbrisao/-la [[c:User:Yann|Yann]]; razlog: [[:c:COM:L|Copyright violation]]: The [[:c:Commons:Coats of arms|blazon]] dates from 1675, not this particular emblazo 3669625 wikitext text/x-wiki {{Dinastija|| Ime = Kotromanići | Grb=[[Datoteka:Coat of arms of Kingdom of Bosnia.svg|220px]] | Roditeljska kuća = | Država = [[Bosansko kraljevstvo|Bosna]] | Osnivač = [[Prijezda I]] | Posljednji vladar =[[Stjepan Tomašević]] | Posljednji muški član= | Godina osnivanja= [[13. vijek]] | Godina izumiranja= nepoznato |slika=}} '''Kotromanići''' su bili [[Bosansko Kraljevstvo|bosanska]] vladarska dinastija koja je vladala približno od 1250. do 1463. godine. Vladali su u Bosni kao banovi i kasnije kao kraljevi, te 1459. godine na područjuma današnje [[Srbija|Srbije]] kao [[despot]]i. == Porijeklo == [[Datoteka:Rodoslovlje Kotromanića.png|thumb|400px|Prikaz rodoslova Kotromanića]] Nepoznato je porijeklo porodice Kotromanić. Porodica se prvi put spominje u jednom pismu iz 1404, kada zvaničnici [[Dubrovačka Republika|Dubrovačke republike]] opisuju Kotromaniće kao "''staro plemstvo''", i "''koji su bili vladari'' (Bosne) ''od davnina''".<ref>Župarić, Nakaš, Kurtović, Lalić, Dautović, (2018), ''Codex diplomaticus regni bosnae – povelje i pisma stare bosanske države'', str. 276, Mladinska knjiga Sarajevo</ref> Godine 1432. dubrovačka vlada spominje viteza zvanog Kotroman Got ("''Cotromano Gotto''") kao pretkom porodice. Kaže se da je vitez, rođak ugarskog kralja, došao iz Ugarske i postavljen na položaj bana Bosne. Ova verzija odgovara istorijskim izvorima vezano za pojavu [[Ban Borić|bana Borića]] i tezu o Boriću kao princu Borisu Kalamanosu sinu ugarskog kralja Kolomana i rođaku kralja Bele II najprije kao regentu u ime vojvode bosanskog Ladislava, a zatim i kao samostalnom bosanskom banu od 1141. Pozivajući se na izvor iz 1430, dubrovački hroničar iz 16. stoljeća [[Mauro Orbin]]i pisao je o plemiću i ratniku Kotromanu Nijemcu („Cotromano Tedesco“), koga je ugarski monarh postavio za bana nakon smrti bana Kulina. Neki kasniji historičari, kao što je [[Lajos Thallóczy]], odbacili su teoriju o njemačkom porijeklu Kotromanića, i umjesto toga tvrdili da je porodica porijeklom iz Bosne. Bosanski ban [[Prijezda I Kotromanić]], koji je vladao Bosnom od 1250. do 1287. godine, se smatra osnivačem dinastije Kotromanića.<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka'', str. 46</ref> Međutim, postoje pisani dokazi da je Prijezda bio rođak bana Ninoslava <ref>{{Cite book|last=Klaić|first=Nada|title=Srednjovjekovna Bosna: politički položaj bosanskih vladara do Tvrtkove krunidbe (1377. g.)|publisher=Graficki Zavod Hrvatske|year=1994|isbn=9536112051|location=Zagreb|pages=95, 96}}</ref>, a opet da je Ninoslav član uže dinastije od bana Kulina. Dalje, da je ban Kulin potomak bana Borića.<ref>{{Cite book|last=Katona|first=István|url=https://books.google.ba/books?id=rZwAAAAAcAAJ&q=culinus#v=snippet&q=culinus&f=false|title=Historia Critica Regum Hungariae: Ex Fide Domesticorum Et Exterorum Scriptorum Concinnata. Stirpis Arpadianae ; T. 4, Complectens Res Gestas Stephani III. Ladislai II. Stephani IV. Belae III. Emerici, Ladislai III.|publisher=Weingand Et Koepf.|year=1781|pages=581}}</ref> Tako da bi se mogla povući nasljedna linija najmanje do [[Ban Borić|bana Borića]] kao prvog imenom poznatog i samostalnog bosanskog bana. == Vjera == Jedan od prvih bosanskih banova, [[Kulin ban|Kulin]], je bio krstjanin, pripadnik [[Crkva bosanska|Crkve bosanske]]. Uslijed pritiska rimske pape i opasnost od križarskog pohoda na saboru na Bilinom polju 1203. se odrekao ovog heretičkog učenja. Uprkos njegovom odricanju, od početka 12. stoljeća pa do dolaska na vlast bana Mateja Ninoslava 1232, Crkva bosanska jača svoj uticaj među narodom. U ovo vrijeme bosanski krstjani stupaju u neposredne veze sa zapadnim hereticima.<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka'', str. 32-33, 39</ref> Nasljednik Kulina bana, ban [[Ban Stjepan|Stjepan Kulinić]] je bio katolik i aktivno učestvovao u progonu krstjana, zbog čega je na kraju svrgnut sa banskog položaja.<ref>Klaić, Nada, (1994), ''Srednjovjekovna Bosna'', str. 89-90, Eminex</ref> Ban [[Ban Matej Ninoslav|Matej Ninoslav]] u pismu papi [[Grgur IX|Grguru IX]] 1233. izvještva ga da je njegov rođak, odnosno budući bosanski ban [[Prijezda I Kotromanić]] “''nedavno vratio iz prljavštine heretičke stranputice na čistoću katoličke vjere''”.<ref>Župarić, Nakaš, Kurtović, Lalić, Dautović, (2018), ''Codex diplomaticus regni bosnae – povelje i pisma stare bosanske države'', str. 46, Mladinska knjiga Sarajevo</ref> Matej Ninoslav je sam bio član heretičke vjere od rođenja ali je pod pritiskom novog papskog izaslanika kardinala Jakoba i Ugarske prihvatio katoličanstvo, kao i njegov rođak i budući ban Prijezda II. Zbog ovog događaja narod se pobunio i usprotivio svome banu. Uslijed ovakvog pritiska bosanski ban se vratio svojoj ranijoj vjeri što je započeo novi niz križarskih pohoda na Bosnu. Poznato je da su brojne velikaške bosanske porodice bili pripadnici bosanske crkve kao što su: [[Hranići]], [[Pavlovići]], [[Klešići]], [[Kosače]], [[Hrvatinići]], [[Sankovići]].<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka'', str. 40</ref><ref>Imamović, Enver, (2018), ''Korijeni i život bosanskog plemstva kroz historiju'', str. 76-77</ref> Nakon [[1340]], skoro svi Kotromanići, osim [[Stjepan Ostoja, kralj Bosne|Stjepana Ostoje]] (koji je bio pripadnik [[Crkva bosanska|Crkve bosanske]]), su vladali kao [[rimokatoličanstvo|rimokatolici]]. Iako su [[Vatikan]] i [[Ugarska]] vršili pritisak na njih zbog njihovih [[Hereza|heretičkih]] uvjerenja (koje su odbacili da [[Srednjovjekovna Bosna|Bosna]] ne bi bila meta [[Križarski ratovi|križarskih ratova]]) oni su i nakon prelaska na [[Rimokatoličanstvo]] tajno podržavali [[Crkva bosanska|Crkvu bosansku]].<ref name="Fine2">John Van Antwerp Fine, ''The Late Medieval Balkans, A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest'', University of Michigan Press, 1987.</ref> Predzadnji bosanski kralj [[Stjepan Tomaš, kralj Bosne|Stjepan Tomaš]] je bio posljednji vladar Bosne koji je bio pripadnik Crkve bosanske i čak nakon prelaska na katolicizam održavao prisne odnose sa njenim pristalicama. Pod pritiskom Rimske kurije kralj Tomaš počinje neviđeno proganjane bosanskih krstjana što je dovelo do njihovog nestanka.<ref>Imamović, Mustafa, (1997), ''Historija Bošnjaka,'' str. 76 i 79</ref><ref>Dragutin Kniewald, (1949), ''Vjerodostojnost latinskih izvora o bosanskim krstjanima'', str. 155, JAZU,</ref> Jedan suvremeni franjevac je u izvještaju od 20. 12. 1435. za kralja [[Tvrtko II, kralj Bosne|Tvrtka II Kotromanića]] zabilježio: "ovaj kralj je samo po vanjštini kršćanin, ustinu, nije kršten, i na sve načine sprečava fratre u svojoj zemlji da krste ljude (...) tamo žive manihejski heretici (...) divlji neprijatelji crkve".<ref>Thalloczy, Lajos, (1916), ''Povijest banovine, grada i varoši Jajca'', str. 38, Zagreb</ref> == Vladavina == [[Datoteka:Bosnia around 1412.png|mini|302x302piksel|Bosna u ranom 15. vijeku (oko 1412. godine) - Oblast Hrvoja Vukčića, Vojvodstvo Sandalja Hranića, Kneževina Pavla Radenovića, Banovina Usora i zemlje pod direktnom vlašću bosanskog kralja.]] Prvi poznati član dinastije, ban [[Prijezda I]], bio je rođak i nasljednik bosanskog bana [[Matej Ninoslav|Mateja Ninoslava]]. Prijezdu su naslijedili sinovi [[Prijezda II]] i [[Stjepan I Kotromanić|Stjepan I]], zvan Kotroman, po kojem je dinastija dobila ime. Banovali su zajedno približno do [[1290]], a potom je čast bosanskog bana obnašao sam Stjepan. Oko [[1302]]. potisnuo ga je [[Mladen I Bribirski (Šubić)]], koji se proglasio kao "ban bosanski" bez pravnog osnova što je na kraju platio i životom. Pri kraju njegove vladavine bansku čast u Bosni preuzeo je sin Stjepana I, [[Stjepan II Kotromanić|Stjepan II]]. Iako je i [[Mladen II Bribirski (Šubić)|Mladen II Bribirski]] nosio titulu "bosanskog bana", dokazano je da je Stjepan II u Bosni stvarni i suvereni vladar. Od 1322. i pada Mladena II, pa do 1353. Stjepan II je jedini i nominalni i stvarni vladar Bosne.<ref>{{Cite book|last=Klaić|first=Nada|title=Srednjovjekovna Bosna: politički položaj bosanskih vladara do Tvrtkove krunidbe (1377. g.)|publisher=Zagreb: EMINEX s p.o. Zagreb|year=1994|isbn=953-6112-05-1|location=Zagreb|pages=str. 158, 159, 162, 163, 170, 171, 179.}}</ref> Za njegove vladavine Bosna se znatno teritorijalno proširila. Njegova kćer, [[Elizabeta Kotromanić]], udala se za ugarsko-hrvatskog kralja [[Ludovik I Anžuvinski|Ludovika I Anžuvinca]]. Stjepana II naslijedio je sin njegovog brata, [[Tvrtko I Kotromanić|Tvrtko I]] (ban [[1353]]-[[1377]]; kralj [[1377]]-[[1391]]), najistaknutiji vladar dinastije. Od vremena njegove vladavine plemićki sabor (stanak) u Bosni birao je vladare isključivo iz roda Kotromanića. Tokom vladavine Tvrtkovog nasljednika, Stjepana Dabiše (1391-1395), ojačala je moć bosanskih velikaša [[Hrvoje Vukčić Hrvatinić|Hrvoja Vukčića Hrvatinića]], Pavla Radinovića i [[Sandalj Hranić Kosača|Sandalja Hranića Kosače]], koji su utjecali na izbor pojedinih vladara u Bosni. Nakon kratke vladavine Dabišine udovice [[Jelena Gruba|Jelene Grube]] ([[1395]]-[[1398]]), na bosansko prijestolje su došli [[Stjepan Ostoja]] ([[1398]]-[[1404]], [[1409]]-[[1418]]), [[Tvrtko II Kotromanić|Tvrtko II]] ([[1404]]-[[1409]], [[1421]]-[[1443]]), [[Stjepan Ostojić]] ([[1418]]-[[1421]]), [[Stjepan Tomaš]] ([[1443]] -[[1461]]) i [[Stjepan Tomašević]] ([[1461]] - [[1463]]). [[Stjepan Tomašević]] je oženio [[Jelena Branković (Mara)|Jelenu Branković]], jedinu kćerku srpskog vladara [[Lazar Branković|Lazara Brankovića]]. Ona mu je u [[miraz]] donijela vlast nad Srbijom, te je Stjepan Tomašević vladao kao despot Srbije od vjenčanja s Jelenom do pada Srbije pod osmansku vlast. Glavni posjedi nalazili su im se u srednjoj Bosni, u dolini rijeke Bosne do Vranduka i u župi Lašvi. Od značajnijih gradova posjedovali su [[Visoko]], [[Kraljeva Sutjeska|Sutjesku]], [[Bobovac]], [[Fojnica|Fojnicu]] i [[Kreševo]] te okolna rudarska naselja. Brakom [[Stjepan Ostoja|Stjepana Ostoje]] i [[Jelena Nelipčić|Jelene Nelipčić]], udovice [[Hrvoje Vukčić Hrvatinić|Hrvoja Vukčića Hrvatinića]], stekli su Plivsku i Lučku župu s [[Jajce]]m, u kojem su stolovala dva posljednja bosanska kralja. == Pad Bosne i nakon pada == Dinastija Kotromanića je zbačena s osmanskim osvojenjem srednjovjekovne Bosne [[1463]]. godine, kada je pogubljen posljednji bosanski kralj [[Stjepan Tomašević]] ([[1461]]-[[1463]]). Zajedno s njim pogubljen je i njegov stric, [[Radivoj Ostojić]], te njegov rođak (Radivojev najstariji sin) Tvrtko. Muški članovi dinastije koji su preživjeli pad Bosne bili su dva unuka kralja [[Stjepan Ostoja|Stjepana Ostoje]]: [[Ishak-beg Kraljević|Šimun]] (mlađi sin Ostojinog mlađeg vanbračog sina, kralja [[Stjepan Tomaš|Stjepana Tomaša]]) i Matija (najmlađi sin Ostojinog starijeg sina [[Radivoj Ostojić|Radivoja]]), a moguće je da je u trenutku pada Bosne bio živ i treći Ostojin unuk, Đurađ (srednji sin Radivoja). Šimun je otišao u [[Istanbul]], primio [[islam]], postao poznat kao Ishak-beg Kraljević i dobio provinciju Karesi na upravu. Matija se posljednji put u izvorima spominje [[1465]]. godine. Đurađ se u izvorima spominje posljednji put [[1455]]. godine pa je moguće da je umro prije pada Bosne. == Rodoslov == {{familytree/start}} {{familytree|border=0| | | | | | | | | | | | | |v| mar | mar=''bračna zajednica'';<br />''zakonita djeca'' }} {{familytree|border=0| | | | | | | | | | | | | |V| ill | ill=''vanbračna zajednica;<br />vanbračna djeca'' }} {{familytree| | | | Pr1 | | | | | | | |Pr1='''[[Prijezda I]]'''<br /><small>1211-1287</small><br />Ban 1250-87 }} {{familytree| |,|-|-|^|-|-|.| | | | | }} {{familytree| Pr2 | | | | St1 |v| Jel | | |St1='''[[Stjepan I Kotromanić|Stjepan I]]'''<br /><small>d. 1314</small><br />Ban 1287-1314|Jel=[[Elizabeta Nemanjić]]<br /><small>d. 1331|Pr2='''[[Prijezda II]]'''<br /><small>d. 1290</small><br />Ban 1287-90 }} {{familytree| |,|-|-|-|-|-|-|-|^|-|.| | }} {{familytree| St2 |v| Elz | | | | Vla |v| Jel |St2='''[[Stjepan II Kotromanić|Stjepan II]]'''<br /><small>d. 1353</small><br />Ban (1314-)1322-53|Elz=[[Elizabeta Pjast]]|Vla=[[Vladislav Kotromanić|Vladislav]]<br /><small>d. 1354</small>|Jel=[[Jelena Šubić]]}} {{familytree| |,|-|^|-|-|-|-|.| |L|~|~|#|~|~|~|7| }} {{familytree| |!| | | | | | | Kat | | |!| | | Dab |-| Jel | | |Ch4=[[Karlo IV, car Svetog Rimskog Carstva]]<br /><small>1316-(r.1346-)1378<br />HRE 1355-78|Kat= [[Katarina Kotromanić (celjska grofica)|Katarina]] |Dab='''[[Stjepan Dabiša]]'''<br /><small>umro 1395.</small><br />vladao 1391-95|Jel='''[[Jelena Gruba]]'''<br /><small>umrla pos. 1399.</small><br />vladala 1395-98 }} {{familytree| |!| | | | | | | |!| | | |!| | | | | |}} {{familytree| Elz | | | | | | Hr2 | | Tv1 |-| Dot |Elz=[[Elizabeta Kotromanić|Elizabeta]]<br /><small>1340-1387</small>|Hr2=[[Herman II Celjski]]<br /><small>c.1365-1435</small>|Tv1='''[[Tvrtko I Kotromanić|Tvrtko I]]'''<br /><small>1338-1391</small><br />ban 1353-77<br />kralj 1377-91|Dot=[[Doroteja Bdinska]]<br /><small>umrla c.1390</small> }} {{familytree| |!| | | | | | | |!| | | |:| | | | |}} {{familytree| Mar |-| Sig |-| Bar | | |:|Mar=[[Marija Anžuvinska]]<br /><small>c.1371-1395</small>|Sig=[[Žigmund, car Svetog Rimskog Carstva|Žigmund Luksemburški]]<br /><small>1368-(r.1387-)1437<br />HRE 1433-37|Bar=[[Barbara Celjska]]<br /><small>1392-1451 }} {{familytree| | | | | | | | |F|~|~|~|~|A|~|~|~|7| | }} {{familytree| Kuj |v|-|-|-| Ost |-| Nel | | | Tv2 |-| Dot |Kuj=[[Kujava Radinović]]|Ost='''[[Stjepan Ostoja|Ostoja]]'''<br /><small>umro 1418.</small><br />vladao 1398-1404,<br />1409-18|Nel=[[Jelena Nelipčić]]|Tv2='''[[Tvrtko II Kotromanić|Tvrtko II]]'''<br /><small>umro 1443.</small><br />vladao 1404-09,<br />1421-43|Dot=[[Doroteja Gorjanska]]<br /><small>umrla 1438.}} {{familytree| | | |!| | |F|~|A|~|~|~|~|~|~|~|7| | | }} {{familytree| |Osc | |Rad | | | Voj |v|-| Tom |v| Kat | |Osc='''[[Stjepan Ostojić|Ostojić]]'''<br /><small>umro 1421.</small><br />vladao 1418-21|Rad='''''[[Radivoj Ostojić|Radivoj]]'''''<br /><small>umro 1463.</small>|Voj=[[Vojača]]|Tom='''[[Stjepan Tomaš|Tomaš]]'''<br /><small>umro 1461.</small><br />vladao 1443-61|Kat=[[Katarina Kosača]]<br /><small>1424-1478 }} {{familytree| | | | | | |!| | | | | | |!| | | |,|^|-|-|.| | }} {{familytree| | | | | |Mat| | Mar |-| Tmc | | Sig | | Kat |Mar=[[Jelena Branković (Mara)|Jelena Branković]]<br /><small>1447-1498</small>|Tmc='''[[Stjepan Tomašević|Tomašević]]'''<br /><small>1438-1463</small><br />vladao 1461-63|Sig=[[Ishak-beg Kraljević]]<br /><small>(Sigismund)|Kat=[[Katarina Kotromanić|Katarina]]|Mat='''''[[Matija Radivojević|Matija]]'''''}} {{familytree/end}} == Grb vladarske loze Kotromanića == U istorijskim izvorima se navodi da je i danas porijeklo loze Kotromanića nepoznato. Neki zaključci se mogu izvesti iz porijekla grba i izvora iz grbovnika. Za Kotromaniće postoje različiti podaci. Najpoznatiji je grb oblika štita, plave boje sa položenom gredom i 6 ljiljana. Postoje izvori i o drugim grbovima koje je vladarska porodica Kotromanić koristila. [[Datoteka:Kotromanic_Ancient.png|mini|Stari grb Kotromanića banova Bosne po Richentalovom grbovniku]] U grbovnicima <ref>{{Cite web|url=https://inkunabeln.digitale-sammlungen.de/Seite_R-178,1,k9b.html|title=R-178,1,k9b|website=inkunabeln.digitale-sammlungen.de|access-date=2. 8. 2024}}</ref> Richentala i <ref>{{Cite web|url=https://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00043104/images/index.html?id=00043104&groesser=&fip=xdsydeayaxseayayztsxseayasdaseneayayztsen&no=26&seite=28|title=Digitale Bibliothek - Münchener Digitalisierungszentrum|website=daten.digitale-sammlungen.de|access-date=2. 8. 2024}}</ref> Wernigerodera predstavljeni su grbovi bosanskog kralja Ostoje sa Sabora u Konstanci održanog od 1414. do 1418. To je crveni grb sa obrnuto položenom bijelom gredom. Kao podatak se navodi da je to i grb bosanskih banova.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://wappenwiki.org/index.php/House_of_Kotromani%C4%87|title=House of Kotromanić - WappenWiki|website=wappenwiki.org|access-date=2. 8. 2024}}</ref> U sljedećoj varijaciji crveni grb dobija ljiljane u 14 vijeku zbog bračnih veza sa lozom Anžuvinaca. Nije poznato da su vladarske loze dodavale na grb simbole drugih loza samo po osnovu bračnih veza, jer bi to moglo značiti vazalni odnos prema drugoj lozi. U to vrijeme bosanski banovi samostalno i suvereno vladaju tako da nije postojao vazalni odnos prema Anžuvincima koji su preuzeli ugarsko prijestolje nakon završetka vladavine loze Arpada. Kotromanići kraljevi Bosne - ljiljani dodani u 14. vijeku zbog bračnih veza sa Anžuvincima]] Prva pojava azurne plave podloge se pojavljuje u Korjenić-Neorić grbovniku iz 1595.<ref>{{Cite web|url=https://wappenwiki.org/index.php/Korjeni%C4%87-Neori%C4%87_Armorial|title=Korjenić-Neorić Armorial - WappenWiki|website=wappenwiki.org|access-date=2. 8. 2024}}</ref> je najstariji prijepis Ohmućevićevog grbovnika. Skoro identičan grb Kotromanića se pojavljuje i u [[Fojnički grbovnik|Fojničkom grbovniku]] 1675-1688. Fojnički grbovnik je prepis starijeg Ohmučevićevog grbovnika koji je zagubljen. Naknadno je 1800. biskup i apostolski vikar fra Grga Ilić dodao potvrdu da se ovaj grbovnik čuva od pamtivijeka. Korjenić-Neorić i Fojnički grbovnik su nastali u 17. vijeku i kasnije u vrijeme kada je ugašena loza Kotromanića i Bosna bila pod otomanskom vlašću. Najstariji podaci su u Richentalovom i Wernigerovom grbovniku još iz vremena kada je loza Kotromanića vladala u Bosni i kada je bosanski kralj poslao svog izaslanika u Konstancu 1414. Grb Kotromanića je „evoluirao“ tako što je dobio ljiljane zbog bračne veze sa Anžuvinjcima, a zatim je iz crvene boje prešao u azurno plavu.<ref name=":0" /> Bez obzira što podaci iz grbovnika nisu generalno pouzdani izvori, izvjesno je da su bosanski banovi, a kasnije i kraljevi iz porodice Kotromanića koristili crveni grb sa obrnuto položenom gredom. Potrebno je dodatno istražiti kako je i kad crveni grb izmijenjen, da li je to imalo veze sa lozom Anžuvinaca koja je koristila plavi grb sa ljiljanima i njihovim pretenzijama na bosansku krunu preko [[Marija Anžuvinska|Marije Anžuvinske]]. Vraćajući se na jednu verziju o porijeklu bosanskog [[Ban Borić|bana Borića]] kao ugarskog princa Borisa koji je bio nepriznati sin ugarskog kralja [[Koloman, kralj Ugarske|Kolomana]] iz loze Arpada, te podatke o vezi između bana Borića, [[Kulin ban|bana Kulina]], [[Matej Ninoslav|bana Ninoslava]], [[Prijezda I Kotromanić|bana Prijezde]] i Kotromanića, i analizirajući najstariji poznati grb Kotromanića iz grbovnika Richentala može se utvrditi sličnost „crvenog grba“ loze Kotromanića sa grbom loze [[Arpadovići|Arpada]]. Ovo može ukazivati na njihovo zajedničko porijeklo i poduprijeti tezu o porijeklu Kotromanića od bana Borića, tj. princa Borisa Kalamanosa. == Također pogledajte == * [[Spisak bosanskih kraljeva]] * [[Historija Bosne i Hercegovine]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|House of Kotromanić}} * [http://fmg.ac/Projects/MedLands/BOSNIA.htm#_Toc190684821 Kotromanići] {{Kotromanići}} {{poluzaštita}} [[Kategorija:Kotromanići| ]] 1tmhi4qfymbr8qw72xohzzb2nif52n1 737. 0 11353 3669756 3668646 2024-11-26T10:30:13Z AdnanSa 226 3669756 wikitext text/x-wiki {{godina}} Godina '''737.''' ('''[[Rimski brojevi|DCCXXXVII]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u utorak]] u [[julijanski kalendar|julijanskom kalendaru]]. Oznaka 737. za ovu godinu se koristi od ranog srednjeg vijeka, kada je [[kalendarska era]] [[Anno Domini]] u Evropi postala glavnom metodom označavanja godina. == Događaji == === Evropa === * Bitka kod Avignona: Franačke snage pod vodstvom [[Karlo Martel|Karla Martela]] , Merovinškog gradonačelnika palate, preuzimaju Avignon od muslimanskih snaga i uništavaju uporište Emevija. Karlo šalje svog brata Childebranda I, vojvodu od Burgundije, da opsjeda grad. Zatim, nakon dolaska u Avignon Karlo predvodi franačke trupe koristeći ljestve od užadi i ovnove za udaranje u napad na utvrđene zidine, koje su do temelja spaljene nakon zauzimanja <ref>Halsall, Guy (2003). Warfare and Society in the Barbarian West 450-900. London: Routledge, p. 226. ISBN 0-415-23939-7.</ref> <ref>Mastnak, Tomaz (2002). Crusading Peace: Christendom, the Muslim World, and Western Political Order. University of California Press, p. 101. ISBN 0-520-22635-6.</ref>. * Bitka kod Narbone: Franačke snage pod vodstvom Karla Martela opsjedaju Narbonne, okupiranu od strane Emevijskog garnizona, ali nisu u mogućnosti da ponovo zauzmu grad-tvrđavu. Lombardska vojska pod vodstvom kralja Liutpranda prelazi Alpe, kako bi pomogla Karlu u protjerivanju muslimana iz Septimanije. U međuvremenu, Maurontus, vojvoda ili grof od Provanse, diže pobunu iz svog nepokorenog grada Marseillea i prijeti pozadini Franaka <ref>Lewis, Archibald R. (1965). The Development of Southern French and Catalan Society, 718–1050. Austin: University of Texas Press. p. 23.</ref>. * Bitka na rijeci Berre: Franačke snage koje je poslao Karlo Martel presreću veliku muslimansku vojsku upućenu iz El-Andaluza (moderna Španija) koju je poslao Uqba ibn al-Hadždžadž da ublaži opsadu Narbone. Obje strane trpe velike gubitke na bojnom polju blizu ušća rijeke Berre (kratka udaljenost južno od Narbone). Neki od muslimana žure nazad na svoje brodove, a neki prodiru kroz franačke snage i stižu do grada, efikasno ga spašavajući od Franaka <ref>Fouracre, Paul (2000). The Age of Charles Martel. Harlow: Longman. p. 97. ISBN 0-582-06476-7.</ref>. * Nakon smrti Teuderika IV, kralja Franaka, tron ​​je ostao upražnjen sedam godina <ref>Louis Dupraz Le royaume des Francs et l'ascension politique des maires du palais au déclin du VIIe siècle, 1948</ref>. Karlo Martel je njegovog sina Childerika III protjerao u samostan i postao jedini vladar Franačkog kraljevstva. * Kralj Pelagius od Asturije umire, a nasljeđuje ga njegov sin Favila <ref>Collins, Roger (1989). The Arab Conquest of Spain, 710-797. Oxford: Blackwell Publishing. p. 150. ISBN 0-631-15923-1.</ref>. On osniva crkvu Santa Cruz, u svom glavnom gradu Cangas de Onís (sjeverozapadna Španija). * Orso Ipato je ubijen na poticaj Evtihija, egzarha Ravenne. Njega nasljeđuje Domenico Leoni, koji je izabran kao magister militum Venecije. * Danski kralj Ongendus pojačava utvrđenja Danevirke u Schleswig-Holsteinu. Naređuje da se na granici Saksonije izgradi palisadni bedem. Čine ga zemljani nasipi različite visine (šest do sedam metara na najosjetljivijoj lokaciji), ojačani drvenim pragovima i okrunjeni palisadom; jarak udvostručuje zid <ref>Phillip Pulsiano, Kirsten Wolf Medieval Scandinavia : an encyclopedia, Taylor & Francis, 1993 (ISBN 978-0-8240-4787-0)</ref>. === Britanija === * Kralj Ceolwulf od Northumbrije abdicira u korist svog rođaka Eadberhta i postaje monah u Lindisfarnskom prioratu. === Afrika === * Egipat: Kršćani napadaju s juga, s ciljem zaštite patrijarha Aleksandrije (približan datum). === Azija === * Drugi arapsko-hazarski rat: [[Hazari]] predvođeni Hazerom Tarkanom su poraženi od muslimanskih snaga, koju je poslao Marvan ibn Muhammed ibn Marvan blizu rijeke Volge, koja je uništila ono što je ostalo od hazarskih snaga. Emevijski halifat sada ima potpunu kontrolu nad Kavkazom nakon što je potpuno uništio Hazarsko carstvo. Nakon njegovog uništenja arapsko-hazarski ratovi su zaustavljeni, muslimanski izvori ukazuju da je Hazarski kan odao počast Marvanu i prešao na islam. * 30. septembar – Bitka za robu ("prtljag"): ​​Turgeši odbijaju invaziju Emevija na Khuttal, progone ih južno od rijeke Oxus (sjeverni Afganistan) i zarobljavaju njihov karavan. U zimu, Turgeši i njihovi transoksijanski saveznici pokreću veliku kontraofanzivu, ali su zaustavljeni i njihova vojska je uništena. Arapi tada osvajaju Khuttal. * Car Xuan Zong odbacuje politiku regrutacije ljudi u kinesku vojsku kako bi se mijenjali svake tri godine, zamjenjujući ih vojnicima sa dugom službom koji su čvršći i efikasniji (približan datum). * U Kini, u sadašnjoj provinciji Yunnan, Piluoge ujedinjuje kraljevstvo Nanzhao uz pomoć Tanga. == 737. u temama == === Medicina === * Velika japanska epidemija velikih boginja koja je započela 735. godine konačno je počela jenjavati, ali tek nakon što je uzrokovala smrtnost od 25% do 35% među odraslom populacijom u zemlji <ref>Farris, William Wayne (1985). Population, Disease, and Land in Early Japan, 645-900. Harvard University Asia Center. pp. 65–66. ISBN 9780674690059.</ref>. == [[Porođaj|Rođeni]] == * Fudživara no Tanetsugu, japanski plemić (um. 785.) * Hišam ibn al-Kalbi, muslimanski historičar (um. 819.) * Huaisu, kineski budistički monah (um. 799.) * Kanmu, car Japana (um. 806.) == [[Smrt|Umrli]] == * Ermin od Lobbesa, franački opat * Evo, anglosaksonski biskup (približan datum) * Fudživara no Fusasaki, japanski savjetnik (r. 681.) * Fudživara no Maro, japanski političar (r. 695.) * Fudživara no Muchimaro, japanski ministar (r. 680.) * Fudživara no Umakai, japanski državnik (r. 694.) <ref>Grapard, Allan G. (2016). Mountain Mandalas: Shugendo in Kyushu. Bloomsbury Publishing. p. 28. ISBN 978-1-4742-4901-0.</ref> * Mu, kralj Balhaea (Koreja) * Mu'avija ibn Hišam, muslimanski general * Orso Ipato, [[dužd]] Venecije * Pelagije, kralj Asturije (Španija) (r. 685.) * Song Jing, kancelar dinastije Tang (r. 663.) * Teuderik IV, kralj Franaka == Reference == {{Reference}} {{Commonscat|737|737.}} j6lpuc9syhpbquduwc099ppxn0u2qhc Slackware 0 13709 3669658 3395243 2024-11-25T17:36:22Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669658 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} {{Infokutija operativni sistem | |naziv = Slackware Linux |logo = Slackware logo from the official Slackware site.svg |screenshot = Slackware 15.0 screenshot.png |opis = |razvijatelj = [[Patrick Volkerding]] |skupina = [[GNU/Linux]] |izvorni model = [[Slobodni softver]] |radno stanje = Razvija se |zadnja stabilna verzija = 15.0 |datum izdavanja stabilne verzije = [[02. februar]] [[2022.]] |kernel = Monolitni |licenca = [[GNU General Public License|GPL]] |website = [http://slackware.com/ slackware.com] <br /> [http://slackware.org/ slackware.org] }} '''Slackware''' je [[Linux distribucija]] za [[Intel]] PC [[računar]]e (x86, odnosno IA32). Trenutno je distribucija sa najdužom tradicijom (od 1993), a ciljna publika su iskusniji korisnici, koji se ne boje rada u tekstualnom modu. Bez obzira na dati opis, uz Slackware dolaze programi za [[GUI|grafičko okruženje]] (XWindows i [[KDE]] kao [[GUI|desktop okruženje]]). Razlika između Slackwarea i drugih distribucija je ta što Slackware uključuje samo minimalan set programa za konfiguraciju sistema (koji ne rade u grafičkom nego u tekstualnom modu) i ima instalacijski program isključivo u tekstualnom modu. Konfiguracija se vrši preko konfiguracijskih datoteka svakog od programa. Ova jednostavnija struktura Slackware čini malo bržom i skalabilnijom distribucijom u odnosu na druge (što znači da može raditi i na starijim računarima). Osnovna odlika Slackware-a jeste jednostavnost. Svi programi se konfigurišu na isti način, editovanjem odgovarajuće konfiguracijske datoteke, u osnovnoj distribuciji skoro da nema softverskih paketa sa istom namjenom, tako da ne sadrži previše tekst editora, desktop okruženja, SMTP [[server]]a itd. Za razliku od drugih distribucija koje se trude da "prilagode" ili "zakrpe" određeni [[softver]], Slackware se isporučuje sa softverskim paketima u originalnom stanju, bez specijalnih prilagodbi. Takve zahtjeve obično ispunjava samo provjeren i dokazan softver. == Nabavka == Slackware se može nabaviti preko [[internet]]a kupnjom [[CD]]-ova ili, pak, preuzimanjem ISO datoteka. Više o nabavci na sljedećim stranicama: * [http://www.slackware.com Zvanični Slackware website] * [ftp://ftp.slackware.com/pub/slackware/ Download Slackware paketa i ISO datoteka] * [https://web.archive.org/web/20060615065039/http://www.tlm-project.org/public/distributions/ TLM project] * [https://web.archive.org/web/20050123085527/http://www.linuxiso.org/ LinuxISO.org] Slackware je dostupan i u [[ULK BiH|Udruženju Linux Korisnika BiH]]. == Instalacija == === Sistemski zahtjevi === Slackware Linux (10.1) zahtijeva, kao minimum, sljedeću konfiguraciju sistema: * Procesor 486 * [[RAM]] 32 MB * Prostor na disku-500MB * [[CD]]-ROM (Starije verzije imaju čak i manje zahtjeve, a Slackware 3.0 se i dan danas vrti na određenim 386 računarima, obično kao [[router]] ili sličan komad "infrastrukture"). Za mrežnu instalaciju potrebna je i [[mrežna kartica]]. Preporuka od 500MB prostora na disku je obično sigurna, a cijela instalacija zauzima više od 5 GB (Slackware dolazi na jednom [[DVD]]u). === Serije paketa === Zbog jednostavnosti, Slackware je historijski razvio podjelu u serije paketa; <table width="100%" border="0"> <tr> <td width="100px">'''Serija:'''</td> <td>'''Sadržaj:'''</td> </tr> <tr><td>A</td><td>Osnovni sistem. Sadrži dovoljno programa za pokretanje sistema ,tekstualni editor i osnovni program za komunikaciju.</td></tr> <tr><td>AP</td><td>Razni programi koji ne zahtjevaju X Window sistem.</td></tr> <tr><td>D</td><td>Alati za razvoj programa. [[Kompajler]]i, [[debugger]]i, [[interpreter]]i, i sve '''man''' stranice.</td></tr> <tr><td>DES</td><td>Sadrži [[GNU]] libc crypt() funkciju.</td></tr> <tr><td>E</td><td>GNU [[emacs]].</td></tr> <tr><td>F</td><td>FAQ-i, HOWTO-i, i druga raznovrsna dokumentacija.</td></tr> <tr><td>GTK</td><td>[[GNOME]] desktop okruženje, GTK widget biblioteka, i [[GIMP]].</td></tr> <tr><td>K</td><td>Izvorni kôd [[Linux]] [[kernel]]a.</td></tr> <tr><td>KDE</td><td>K Desktop okruženje. X okruženje koje ima mnogo osobina koje liče okruženjima na [[MacOS]]-u i [[Microsoft Windows]]ima. Qt biblioteka, koju [[KDE]] zahtjeva, je također uključena.</td></tr> <tr><td>N</td><td>Programi za mrežu. [[Daemon]]i, programi za poštu, [[telnet]], čitači vijesti, itd.</td></tr> <tr><td>T</td><td>teTeX sistem za formatiranje dokumenata</td></tr> <tr><td>TCL</td><td>Tool Command Language. Tk, TclX, i TkDesk.</td></tr> <tr><td>X</td><td>Osnovni X Window sistem .</td></tr> <tr><td>XAP</td><td>X programi koje nisu dio glavnog desktop okruženja (npr, Ghostscript i [[Netscape]]).</td></tr> <tr><td>XD</td><td>Razvojni programi za X11. Biblioteke, server link kit, i PEX podrška.</td></tr> <tr><td>XV</td><td>XView biblioteke, OpenLook virtualni i ne-virtualni menadžeri prozora, i razni drugi XView programi.</td></tr> <tr><td>Y</td><td>Games</td></tr> </table> === Instalacija softvera === Slackware ima osnovni softver koji služi za instalaciju, ''update'' ili deinstalaciju softverskih paketa. To su samo tri komande koje trebate zapamtiti: '''installpkg''', '''upgradepkg''' i '''removepkg'''. Za slučaj da vam komandni alati nisu jača strana, Slackware isporučuje rudimentalno konzolno [[GUI]] okruženje, '''pkgtool''', koji kao ekstra dodatak ima mogućnost podešavanja sistema (opcije su identične onim koje dobijete prilikom instalacije sistema). Treba napomenuti da je Slackware paket u osnovi samo zipovana datoteka. Slackware package manager se ne brine o zavisnostima između paketa (tj. paket A zahtijeva instaliran paket B, koji onda opet može tražiti paket C ...) Za "online update" Slackware sistema postoji više opcija, evo par preporučenih: * slackpkg - ('extra' serija paketa), update samo originalnih Slackware paketa * [http://software.jaos.org slapt-get] - Update sistem jako sličan '''apt-get'''-u kojeg koristi [[Debian]]. Trenutni favorit Slackware zajednice. Novina je uvođenje opcionalnih "međuzavisnosti" između paketa u osnovni format Slackware paketa. Najbolje iz oba svijeta. * [http://swaret.sourceforge.net/index.php swaret] - Napredni ''package manager'', sa automatizovanim rješavanjem međuzavisnosti između paketa. === Dodatni softver === Uz Slackware dolazi samo osnovni softver. Zbog načina na koji je Slackware kreiran (bez extra "zakrpa") gotovo je uvijek moguće iskompajlirati traženi softver na vašem računaru. Veliki broj testiranih i ocijenjenih Slackware paketa (sa ''feedbackom'' korisnika), te mogućnost korištenja '''slapt-get'''-a za automatski ''download'' paketa (naravno, i '''swaret''' je podržan). == Verzije == {| class=toccolours align=right style="margin-left: 1em;" |+ Verzije Slackware-a |- ! verzija ! datum |- |1.0 |[[16. juli]] [[1993]] |- |2.0 |[[2. juli]] [[1994]] |- |2.1 |[[oktobar]] [[1994]] |- |2.2 |[[mart]] [[1995]] |- |2.3 |[[maj]] [[1995]] |- |3.0 |[[30. novembar]] [[1995]] |- |3.1 |[[3. juni]] [[1996]] |- |3.2 |[[17. februar]] [[1997]] |- |3.3 |[[11. juni]] [[1997]] |- |3.4 |[[14. oktobar]] [[1997]] |- |3.5 |[[9. juni]] [[1998]] |- |3.6 |[[28. oktobar]] [[1998]] |- |3.9/4.0 |[[17. maj]] [[1999]] |- |7.0 |[[25. oktobar]] [[1999]] |- |7.1 |[[22. juni]] [[2000]] |- |8.0 |[[1. juli]] [[2001]] |- |8.1 |[[18. juni]] [[2002]] |- |9.0 |[[19. mart]] [[2003]] |- |9.1 |[[26. septembar]] [[2003]] |- |10.0 |[[23. juni]] [[2004]] |- |10.1 |[[2. februar]] [[2005]] |- |10.2 |[[14. septembar]] [[2005]] |- |11.0 |[[2. oktobar]], [[2006]] |} == Vanjski linkovi == * [http://www.slackware.com Službena stranica Slackwarea] {{Simboli jezika|en|Engleski}} * [ftp://ftp.slackware.com/pub/slackware/ Download Slackware paketa i ISO Datoteka] {{Simboli jezika|en|Engleski}} * [http://swaret.sourceforge.net/index.php Swaret] {{Simboli jezika|en|Engleski}} * [https://web.archive.org/web/20190809072821/http://linuxpackages.net/ Linux Packages] {{Simboli jezika|en|Engleski}} * [https://web.archive.org/web/20060117032308/http://www.slackersbible.org/ Slackware Handbook Project] {{Simboli jezika|en|Engleski}} * [http://distrowatch.com/table.php?distribution=slackware Distrowatch: Slackware] {{Simboli jezika|en|Engleski}} * [http://www.slackbook.org/ Službena Slackware knjiga] {{Simboli jezika|en|Engleski}} * [https://web.archive.org/web/20060520111915/http://members.cox.net/laitcg/slack.htm Slackware Tips & Tricks by Jack S. Lai] {{Simboli jezika|en|Engleski}} * [http://osvids.com/linclips/files/page7-1044-pop.html Slackware 10.2 - video] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060619035842/http://www.osvids.com/linclips/files/page7-1044-pop.html |date=19. 6. 2006 }} {{Simboli jezika|en|Engleski}} * [https://web.archive.org/web/20061030223736/http://forum.linux.org.ba/viewforum.php?id=43 Podsekcija na forumu ULK BiH] {{Simboli jezika|bs|Bosanski}} {{Linux-distro}} {{Commonscat}} [[Kategorija:Linux distribucije]] lfb0xyjvnm0thrgvch3eo55btpzhfuo Voda 0 18064 3669720 3657159 2024-11-26T05:32:57Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669720 wikitext text/x-wiki {{Drugo značenje}} {{Infokutija hemijski spoj | Strukturna formula = [[Datoteka:Water molecule dimensions.svg|120px]][[Datoteka:Water molecule.svg|120px]] | Hemijski spoj = Voda | Druga imena = ''aqua'', dihidrogenmonoksid, hidrična kiselina, vodik-hidroksid | Sumarna formula = H<sub>2</sub>O | CAS registarski broj = 7732-18-5 | Kratki opis = Tečnost bez mirisa i okusa | Molarna masa = 18,0153 g/mol | Agregatno stanje = tečno (20°C i 1 atm) | Gustoća = 0,998 g/cm<sup>3</sup>(tečnost na 20&nbsp;°C, 1 atm)<br /> 0,917 g/cm<sup>3</sup> (led na 0&nbsp;°C, 1 atm) | Tačka topljenja = 0&nbsp;°C (273,15 K) | Tačka ključanja = 100&nbsp;°C (373,15 K) | Pritisak pare = 2,338 Pa pri 20&nbsp;°C | Rastvorljivost = u haloalkanima, benzenu, višim alkanima, eterima, fenilima, cikloalkanima, alkoholima | Dipolni moment = 1,85 [[Debye|D]] }} [[Datoteka:Iceberg_with_hole_near_Sandersons_Hope_2007-07-28_2.jpg|thumb|Voda u tri agregatna stanja: tečnom, čvrstom ([[led]]) i plinovitom (nevidljiva vodena para u zraku). [[Oblak|Oblaci]] su nakupine vodenih kapi, [[Kondenzacija|kondenzirani]] u zraku zasičenim vodenom parom.]] [[Datoteka:Water Video.webm|mini|Video koji pokazuje stanja vode prisutna u svakodnevnom životu.]] '''Voda''' je providna, bezbojna tekućina koja formira rijeke, jezera, okeane i kišu na Zemlji, i jedan je od osnovnih sastojaka svih živih bića. Kao [[hemijski spoj]], [[Osobine vode|molekule vode]] sadrže jedan [[atom]] [[kisik]]a i dva atoma [[vodik]]a, koji su spojeni [[kovalentna veza|kovalentnom vezom]]. Voda je tekućina pri standardnim uslovima temperature i pritiska, ali na Zemlji često se nalazi u svom čvrstom stanju, [[led]]u, kao i u svom plinovitom stanju, [[vodena para|vodenoj pari]]. Voda prekriva 71% površine planete [[Zemlja (planeta)|Zemlje]].<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html#Geo|title=CIA-The world factbook|publisher=Central Intelligence Agency|access-date=20. 12. 2008|archive-date=5. 1. 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100105171656/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html#Geo|url-status=dead}}</ref> Ona je nezamjenjiva za sve poznate oblike [[život]]a. Na Zemlji, 96,5% vode se nalazi u morima i [[okean]]ima, 1,7% u podzemnim vodama, 1,7% u [[lednik|lednicima]] i vječnom ledu na [[Antarktik]]u i [[Grenland]]u, mali [[postotak]] u drugim većim vodenim površinama i 0,001% u [[Zemljina atmosfera|atmosferi]] kao vodena para, [[oblak|oblaci]] (formirani od čvrstih i tečnih vodenih čestica kondenziranih u zraku) i atmosferske padavine.<ref name="b1">{{cite book|title=Water in Crisis: A Guide to the World's Freshwater Resources|editor=Gleick, P.H.|publisher=Oxford University Press|year=1993|pages=13, tabela 2.1 "Water reserves on the earth"|url=http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/EarthSciences/Oceanography/?view=usa&ci=9780195076288|access-date=17. 12. 2014|archive-date=8. 4. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130408091921/http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/EarthSciences/Oceanography/?view=usa&ci=9780195076288|url-status=dead}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/19980206155959/http://www.agu.org/sci_soc/mockler.html Water Vapor in the Climate System], Special Report, [AGU], decembar 1995. [https://web.archive.org/web/20090904222135/http://www.unep.org/dewa/assessments/ecosystems/water/vitalwater/ Vital Water], UNEP.</ref> Samo 2,5% vode na Zemlje otpada na slatke vode, a 98,8% slatke vode nalazi se zarobljeno u ledu ili u podzemnim vodama. Manje od 0,3% slatkih voda na Zemlji nalazi se u rijekama, slatkovodnim jezerima i atmosferi, a čak i manji postotak slatkih voda (0,003%) nalazi se sadržan u biološkim oblicima i vještačkim proizvodima.<ref name="b1"/> Voda na Zemlji se stalno kreće kroz [[Hidrološki ciklus|ciklus]] isparavanja, [[transpiracija|transpiracije]] i [[evaporacija|evaporacije]] (evapotranspiracija), [[kondenzacija|kondenzacije]], padavina i otjecanja površinom, obično do mora ili okeana. Isparavanje i transpiranje doprinose količini padavina nad kopnom. Voda koja se koristi pri izračunu proizvodnje roba i usluga poznata je kao [[virtualna voda]]. Voda ispravna i sigurna za piće je nezamjenjiva za ljude i sva druga živa bića, čak iako im ona ne daje [[energija|energiju]] ili organske hranjive materije. Pristup čistoj vodi za piće je poboljšan posljednjih nekoliko decenija u gotovo svim dijelovima svijeta, ali i pored toga još uvijek oko 1 milijarda ljudi nema pristup čistoj vodi a preko 2,5 milijarde ljudi nema pristup adekvatnom načinu zbrinjavanja otpadnih voda.<ref name="UN">{{cite web|url=http://mdgs.un.org/unsd/mdg/Resources/Static/Products/Progress2008/MDG_Report_2008_En.pdf#page=44|title=MDG Report 2008|access-date=25. 7. 2010|archive-date=1. 7. 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180701192752/http://mdgs.un.org/unsd/mdg/Resources/Static/Products/Progress2008/MDG_Report_2008_En.pdf#page=44|url-status=dead}}</ref> Postoji jasna povezanost između pristupa čistoj vodi i [[Bruto domaći proizvod|bruto domaćem proizvodu]] po glavi stanovnika.<ref>[http://www.gapminder.org/videos/gapcasts/gapcast-9-public-services/ "Public Services"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120407031727/http://www.gapminder.org/videos/gapcasts/gapcast-9-public-services/ |date=7. 4. 2012 }}, Gapminder video</ref> Međutim, neki istraživači su procijenili da bi do 2025. više od polovine svjetskog stanovništva moglo biti suočeno sa problemima u vezi s vodom.<ref>{{cite journal|author=Kulshreshtha, S.N|year=1998|title=A Global Outlook for Water Resources to the Year 2025|journal=Water Resources Management|volume=12|issue=3|pages=167–184}} {{doi|10.1023/A:1007957229865}}</ref> Izvještaj, objavljen u novembru 2009. sugerira da bi do 2030. u nekim područjima u razvoju, [[potražnja]] za vodom mogla nadmašiti njenu ponudu za oko 50%.<ref>{{cite web|url=http://www.mckinsey.com/App_Media/Reports/Water/Charting_Our_Water_Future_Full_Report_001.pdf|title=Charting Our Water Future: Economic frameworks to inform decision-making|format=PDF|access-date=17. 12. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20100705072816/http://www.mckinsey.com/App_Media/Reports/Water/Charting_Our_Water_Future_Full_Report_001.pdf|archive-date=5. 7. 2010|url-status=dead}}</ref> Voda igra vrlo važnu ulogu u svjetskoj [[ekonomija|ekonomiji]], između ostalog kao [[otapalo]] za široki spektar hemijskih supstanci, te kao rashladno sredstvo za industrijske mašine i slično. Oko 70% slatkih voda ljudi koriste za [[poljoprivreda|poljoprivredu]].<ref name=Baroni2007>{{cite journal|author=Baroni, L.; Cenci, L.; Tettamanti, M.; Berati, M.|year=2007|title=Evaluating the environmental impact of various dietary patterns combined with different food production systems|url=https://archive.org/details/sim_european-journal-of-clinical-nutrition_2007-02_61_2/page/279|journal=European Journal of Clinical Nutrition|volume=61|pages=279–286|issue=2}} {{doi|10.1038/sj.ejcn.1602522}}</ref> == Hemijske i fizičke osobine == {{Glavni|Osobine vode}} [[Datoteka:3D model hydrogen bonds in water.svg|desno|thumb|Model vodikovih veza (1) između molekula vode.]] [[Datoteka:Water droplet blue bg05.jpg|desno|thumb|Udarac vodene kapi uzrokuje "povratni" mlaz okružen kružnim kapilarnim valovima.]] [[Datoteka:SnowflakesWilsonBentley.jpg|thumb|desno|''Sniježne pahulje'', [[Wilson Bentley]], 1902.]] [[Datoteka:Spider web Luc Viatour.jpg|thumb|desno|Kapi rose ''slijepljene'' na paukovoj mreži.]] [[Datoteka:Capillarity.svg|desno|thumb|Kapilarno djelovanje vode u odnosu na [[živa|živu]].]] Voda je hemijska supstanca sa hemijskom formulom {{chem|H|2|O}}. Jedna [[molekula]] vode ima dva [[atom]]a [[vodik]]a spojena [[kovalentna veza|kovalentnom vezom]] na jedan atom [[kisik]]a. Voda u prirodi se javlja u sva tri uobičajena [[agregatno stanje|agregatna stanja]] (čvrsto, tečno i plinovito), a na Zemlji poprima mnoge različite oblike: u njenoj atmosferi nalaze se vodena para i oblaci, u okeanima je [[morska voda]], u polarnim morima su ledeni brijegovi, na planinama [[lednik|lednici]], a na površini slana i slatkovodna [[jezero|jezera]], [[Rijeka|rijeke]] te podzemne vode. {| class=wikitable |+ Tabela: Pregled osobina vode u zavisnosti od temperature<ref>L. Harr, J. S. Gallagher, G. S. Kell: ''NBS/NRC Steam Tables'', Hemisphere Publishing Corp., 1984.</ref><ref>K. N. Marsh, ur.: ''Recommended Reference Materials for the Realization of Physicochemical Properties'', Blackwell Scientific Publications, Oxford, 1987.</ref><ref>J. V. Sengers, J. T. R. Watson: ''Improved international formulations for the viscosity and thermal conductivity of water substance'', J. Phys.Chem.Ref. Data, 15:1291, 1986. {{doi|10.1063/1.555763}}</ref> |- ! Temperatura <sup>o</sup>C!! Gustoća (g/cm<sup>3</sup>) !! Specifična<br /> toplota (J/g K) !! Termalna<br /> provodljivost (mW/K m) |- align=center | 0 || 0,99984 || 4,2176 || 561,0 |- align=center | 10 || 0,99970 || 4,1921 || 580,0 |- align=center | 20 || 0,99821 || 4,1818 || 598,4 |- align=center | 30 || 0,99565 || 4,1784 || 615,4 |- align=center | 40 || 0,99222 || 4,1785 || 630,5 |- align=center | 50 || 0,98803 || 4,1806 || 643,5 |- align=center | 60 || 0,98320 || 4,1843 || 654,3 |- align=center | 70 || 0,97778 || 4,1895 || 663,1 |- align=center | 80 || 0,97182 || 4,1963 || 670,0 |- align=center | 90 || 0,96535 || 4,2050 || 675,3 |- align=center | 100 || 0,95840 || 4,2159 || 679,1 |} Osnovne hemijske i fizičke osobine su: * Voda je tekućina pri standardnim uslovima temperature i pritiska. Čista voda je bez okusa i mirisa. Prirodna, suštinska boja vode i [[led]]a je vrlo blaga, nježna nijansa plave, mada su oboje bezbojni u malehnim količinama. Vodena para uglavnom je nevidljiva kao plin.<ref>{{cite journal|last=Braun|first=Charles L.; Sergei N. Smirnov|title=Why is water blue?|journal=J. Chem. Educ.|volume=70|issue=8|page=612|year=1993|url=http://www.dartmouth.edu/~etrnsfer/water.htm|access-date=17. 12. 2014|archive-date=3. 4. 2012|archive-url=https://www.webcitation.org/66eKvCZUa?url=http://www.dartmouth.edu/~etrnsfer/water.htm|url-status=dead}} {{doi|10.1021/ed070p612}}</ref> * Voda je optički tranparentna u vidljivom [[Elektromagnetni spektar|elektromagnetnom spektru]]. Zbog toga, vodene biljke mogu živjeti u vodi jer sunčeva [[svjetlost]] može doći do njih. Infracrvenu svjetlost jako [[apsorpcija|apsorbiraju]] veze kisika i vodika (OH veze). * Pošto molekula vode nije pravolinijska (linearna), a atom kisika ima veću [[elektronegativnost]] od atoma vodika, on nosi neznatno veći negativni naboj od vodikovih atoma, dok su vodikovi atom nešto pozitivniji. Kao rezultat, molekula vode je [[polarnost|polarna]] sa [[Električni dipolni moment|električnim dipolnim momentom]]. Za molekulu njene veličine, voda može formirati neuobičajeno veliki broj međumolekulskih vodikovih veza (četiri). Ovi faktori dali su snažne privlačne sile između molekula vode, dajući ogromni [[površinski napon]]<ref>{{cite book|url=http://www.phschool.com/el_marketing.html|title=Biology: Exploring Life|last=Campbell|first=Neil A.; Brad Williamson; Robin J. Heyden|publisher=Pearson Prentice Hall|year=2006|location=Boston, Massachusetts}} {{ISBN|0-13-250882-6}}</ref> i kapilarne sile. Kapilarna akcija se odnosi na tendenciju vode da se kreće prema gore kroz usku cijev protivno sili [[gravitacija|gravitacije]]. Ovu osobinu iskorištavaju sve [[vaskularne biljke]], poput drveća.<ref>[http://science.jrank.org/pages/1182/Capillary-Action.html Capillary Action&nbsp;– Liquid, Water, Force, and Surface – JRank Articles]</ref> * Ona je dobro polarno otapalo (rastvarač) i često se spominje kao ''univerzalno otapalo''. Supstance koje se rastvaraju u vodi, npr. [[soli]], [[šećer]]i, [[baza (hemija)|baze]] i neki plinovi, naročito kisik i [[ugljik-dioksid]] (karboniziranje), smatraju se hidrofilnim supstancama (''one koje vole vodu''). Druge supstance koje se ne mogu miješati s vodom, npr., masti, ulja (odnosno lipidi) su poznate kao hidrofobne supstance (''one koje ne vole vodu''). *Sve komponente u [[ćelije (biologija)|ćelijama]] (bjelančevine, [[Dezoksiribonukleinska kiselina|DNK]] i polisaharidi) su rastvorljivi u vodi, a svoju strukturu i aktivnost deriviraju iz svog međudjelovanja s vodom. *Čista voda ima vrlo nisku električnu provodljivost, ali ona se znatno povećava rastvaranjem male količine ionskog materijala u njoj, poput [[natrij hlorid]]a. *[[Tačka ključanja]] vode (kao i svih drugih tekućina) zavisi od barometarskog pritiska. Naprimjer, na vrhu [[Mount Everest]]a voda vrije na 68&nbsp;°C za razliku od 100&nbsp;°C na nivou mora na istoj geografskoj širini (pošto promjena geografske širine neznatno mijenja atmosferski pritisak). Nasuprot toga, voda u velikim okeanskim dubinama čak i blizu geotermalnih izbora može dostići nekoliko stotina stepeni ali ostaje u tečnom stanju. *Sa 4181,3 J/(kg·K), voda ima visok [[Toplotni kapacitet|specifični toplotni kapacitet]] kao i visoku toplotu isparavanja (40,65 kJ·mol<sup>−1</sup>), a obje osobine su rezultat ekstenzivnih vodikovih veza između molekula vode. Ove dvije neobične osobine omogućavaju vodi da ujednačava [[klima|klimu]] na Zemlji tako što smanjuje velika kolebanja temperature. *[[Gustoća]] vode na 4&nbsp;°C iznosi 1000&nbsp;kg/m<sup>3</sup>. Gustoća leda iznosi 917&nbsp;kg/m<sup>3</sup>. [[Datoteka:Label for dangerous goods - class 4.3.svg|desno|thumb|ADR oznaka za transport dobara kod kojih postoji opasnost od reakcija s vodom]] *Voda je najgušća na temperaturi od 3,98&nbsp;°C.<ref name="kotzjc">{{cite book|title=Chemistry & Chemical Reactivity|author=Kotz, J. C., Treichel, P., & Weaver, G. C.|publisher=Thomson Brooks/Cole|year=2005}} {{ISBN|0-534-39597-X}}</ref> Većina poznatih supstanci postaju gušće pri opadanju temperature, ali kod vode postoji anomalija pri snižavanju temperature kada se ona hladi do temperature kada prelazi u led. Tokom hlađenja, voda postoje sve gušća do 3,98&nbsp;°C. Ispod ove temperature, postepeno se formira otvorena ledena struktura u vodi niske temperature, nasumična orijentacija molekula vode u tečnom stanju se održava termalnim kretanjem, a ispod 3,98&nbsp;°C nema dovoljno termalne energije da se održava ova nasumičnost. Kako se voda hladi, javljaju se dva istovremena efekta: smanjenje [[volumen|zapremine]] i povećanje ukupne zapremine tečnosti kako se molekule počinju orijentirati u organiziranu strukturu leda. U temperaturnom rasponu između 3,98&nbsp;°C i 0&nbsp;°C drugi efekat poništava prvi, tako da je neto efekt povećanje zapremine uz snižavanje temperature.<ref>{{cite book|title=Alice's Adventures in Water-land|last=Ben-Naim et al.|first=Ariel|year=2011|location=Singapore}} {{doi|10.1142/8068}} {{ISBN|978-981-4338-96-7}}</ref> Voda se širi i zahvata 9% veću zapreminu od leda, što konačno izaziva pojavu da led pluta na tečnoj vodi, poput ledenih santi. *Voda se može miješati sa mnogim tečnostima, poput [[etanol]]a, u svim omjerima, dajući jedinstvenu homogenu tekućinu. S druge strane, voda i mnoga ulja ne mogu se miješati, ona obično grade slojeve gdje je tečnost manje gustoće u gornjem sloju, a gušća u donjem. *Voda gradi [[azeotrop]]e sa mnogim drugim otapalima. *Ona se može putem [[elektroliza|elektrolize]] razdvojiti na vodik i kisik. [[Energija]] koja je neophodna da se voda razdvoji na ova dva elementa putem elektrolize ili bilo kojeg drugog procesa je veća od energije koja se dobija kada se vodik i kisik ponovno rekombiniraju.<ref>{{cite web|last=Ball|first=Philip|title=Burning water and other myths|url=http://www.nature.com/news/2007/070910/full/070910-13.html|work=Nature News|date=14. 9. 2007|access-date=14. 9. 2007}}</ref> *Kao [[oksid]] vodika, voda se formira kada vodik i spoj koji ga sadrži sagorijeva ili [[hemijska reakcija|reagira]] sa kisikom ili spojem koji sadrži kisik. Voda ne spada u [[gorivo|goriva]], ona je krajnji proizvod sagorijevanja vodika. *[[Hemijski element]]i koji su više elektropozitivni od vodika poput [[litij]]a, [[natrij]]a, [[kalcij]]a, [[kalij]]a i [[cezij]]a mogu istisnuti vodik iz vode, dajući hidrokside. Pošto je vodik zapaljiv plin, on je vrlo opasan te stoga reakcije vode sa nekim od navednih elektropozitivnijih elemenata mogu biti burne i eksplozivne. *Dužina veze O-H u jednoj (pojedinačnoj) molekuli vode iznosi 0,957854 [[Ångstrom|Å]] (9,57854 × 10<sup>−11</sup> m), a H atomi zatvaraju ugao od 104,5°.<ref>. G. Császár, G. Czakó, T. Furtenbacher, J. Tennyson, V. Szalay, S. V. Shirin, N. F. Zobov i O. L. Polyansky, ''On equilibrium structures of the water molecule'', J. Chem. Phys. 122 (2005) 214305 {{Cite pmid|15974736}}</ref> Međutim, ovi parametri se neznatno mijenjaju kada se posmatra više molekula, gdje studije pokazuju da je u tom slučaju dužina O-H veze 0,991 Å, a ugao između H-O-H atoma 105,5°.<ref>P. L. Silvestrelli i M. Parrinello, ''Structural, electronic, and bonding properties of liquid water from first principles'', J. Chem. Phys., 111 (1999) 3572-3580 {{doi|10.1063/1.479638}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Osobina !! Napomena !! Značaj za okolinu |- | Fizičko stanje || Jedina supstanca koja se prirodno na Zemljinoj površini javlja u sva tri agregatna stanja: čvrstom, tečnom i plinovitom || Prijenos toplote između [[okean]]a i atmosfere putem promjene agregatnog stanja |- | Mogućnost otapanja || Otapa više supstanci u većim količinama od bilo koje druge uobičajene tekućine || Važna u hemijskim, fizičkim i biološkim procesima |- | Gustoća: masa po jedinici zapremine || Gustoća je određena (1) temperaturom, (2) salinitetom i (3) pritiskom, ovim redom po značajnosti. Temperatura kada je najveća gustoća čiste vode iznosi 4&nbsp;°C. Za morsku vodu, [[Talište|tačka mržnjenja]] raste porastom saliniteta || Kontrolira vertikalno kretanje unutar okeana, pomaže distribuiranju toplote i omogućava sezonsku stratifikaciju |- | [[Površinski napon]] || Najviši među svim uobičajenim tečnostima || Kontrolira formiranje kapi kiše i oblaka; važan za fiziologiju ćelija |- | Provođenje toplote || Najbolja među svim svakodnevnim tečnostima || Važna u mikroskali, naročito na ćelijskom nivou |- | Toplotni kapacitet || Najviši među uobičajenim tečnostima ali i čvrstim supstancama || Onemogućava ekstremno kolebanje temperature na Zemlji |- | Latentna [[toplota topljenja]] || Najviša među tečnostima i veća od mnogih čvrstih supstanci || Termostatski efekat reguliranja toplote zbog otpuštanja toplote tokom smrzavanja i apsorpcije pri topljenju |- | Latentna [[toplota isparavanja]] || Najviša među supstancama || Izuzetan značaj, osnovni faktor u prijenosu toplote unutar okeana i između atmosfere i okeana, utječe na [[klima|klimu]] i vremenske prilike |- | [[Indeks prelamanja]] || Povećava se povećanjem slanosti a smanjuje povećanjem temperature || Objekti u vodi izgledaju bliže nego u zraku |- | Providnost || Relativno velika za vidljivu svjetlost; velika apsorpcija za infracrvenu i ultraljubičastu svjetlost || Važna za [[fotosinteza|fotosintezu]] |- | Provođenje zvuka || Dobra u odnosu na druge fluide || Omogućava sonarima i drugim detektorima brzo mjerenje dubine vode i otkrivanje izgleda podvodnih struktura i životinja; pod vodom, zvukovi se mogu ćuti na velikim udaljenostima |- | Mogućnost kompresije || Vrlo malehna || Promjena gustoće je mala povećanjem pritiska i dubine |- | Tačke topljenja i ključanja || Neobično visoke || Omogućava da se voda nalazi u tečnom stanju u većini regija na Zemlji |} == Okus i miris == Čista H<sub>2</sub>O je bez okusa i mirisa. Voda može otopiti mnoge različite supstance, koje joj daju različite okuse i mirise. [[Čovjek|Ljudi]] i životinje su razvili osjetila koja im omogućavaju da ocijene može li se voda piti, izbjegavajuću preslanu vodu ili zagađenu. Ukus mineralne i izvorske vode nastaje zbog minerala koji su u njoj otopljeni, a što se često ističe u marketinškim oglasima. Čistoća vode u izvorima i mineralnim vodama se odnosi na odsustvo otrova, zagađivača i mikroorganizama u njoj, a ne odsustvo minerala koji su prirodno prisutni. == Rasprostranjenost u prirodi == === U svemiru === Najveći dio vode u [[svemir]]u proizvodi se kao nusproizvod pri formiranju [[zvijezda]]. Kada se zvijezda ''rađa'', njeno rođenje je povezano sa snažnim izbacivanjem plina i prašine. Kada ovaj materijal kolidira sa okolnim plinovima, udarni talasi koji nastaju sažimaju i zagrijavaju plin. Zamijećeno je da se voda prilično brzo stvara u ovom vrelom, gustom plinu.<ref>Melnick, Gary, Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics i Neufeld, David, Johns Hopkins University, citirano u: {{cite news|title=Discover of Water Vapor Near Orion Nebula Suggests Possible Origin of H20 in Solar System (sic)|publisher=The Harvard University Gazette|date=23. 4. 1998|url=http://www.news.harvard.edu/gazette/1998/04.23/DiscoverofWater.html|access-date=17. 12. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20000116054013/http://www.news.harvard.edu/gazette/1998/04.23/DiscoverofWater.html|archive-date=16. 1. 2000|url-status=dead}} {{cite news|title=Space Cloud Holds Enough Water to Fill Earth's Oceans 1 Million Times|publisher=Headlines@Hopkins, JHU|date=9. 4. 1998|url=http://www.jhu.edu/news_info/news/home98/apr98/clouds.html}} {{cite news|title=Water, Water Everywhere: Radio telescope finds water is common in universe|publisher=The Harvard University Gazette|date=25. 2. 1999|url=http://news.harvard.edu/gazette/1999/02.25/telescope.html}}</ref> Dana 22. jula 2011. objavljen je izvještaj u kojem se navodi otkriće ogromnog oblaka vodene pare koji sadrži ''140 [[trilion]]a puta više vode nego svi Zemljini okeani zajedno'', oko [[kvazar]]a udaljenog 12 milijardi [[svjetlosna godina|svjetlosnih godina]] od Zemlje. Po mišljenju istraživača, ovo otkriće ''pokazuje da je voda vrlo česta i uobičajena u svemiru tokom gotovo cijele njegove historije''.<ref name="Clavin">{{cite web|last=Clavin|first=Whitney; Buis Alan|title=Astronomers Find Largest, Most Distant Reservoir of Water|url=http://www.nasa.gov/topics/universe/features/universe20110722.html|date=22. 7. 2011|publisher=[[NASA]]|access-date=25. 7. 2011|archive-date=24. 7. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110724063244/http://www.nasa.gov/topics/universe/features/universe20110722.html|url-status=dead}}</ref><ref name="water vapor cloud">{{cite web|author=Staff|title=Astronomers Find Largest, Oldest Mass of Water in Universe|url=http://www.space.com/12400-universe-biggest-oldest-cloud-water.html|date=22. 7. 2011|publisher=Space.com|access-date=23. 7. 2011}}</ref> Voda je opažena i u međuzvjezdanim oblacima unutar naše [[galaksija|galaksije]] [[Mliječni put]]. Ona možda postoji u velikim količinama i u drugim galaksijama, zbog toga što su njeni osnovni "sastojci", kisik i vodik, među najčešćim i najrasprostranjenijim elementima u svemiru. Zasnovano na modelima formiranja i evolucije Sunčevog sistema i drugih zvjezdanih sistema, većina drugih planetarnih sistema vjerovatno ima slične sastojke. ==== Vodena para ==== Voda je prisutna u vidu vodene pare u: *[[Sunčeva atmosfera|atmosferi Sunca]]: u tragovima<ref name=Solanki1994>{{Cite journal |last=Solanki |first=S. K.; Livingston, W.; Ayres, T.|year=1994|title=New Light on the Heart of Darkness of the Solar Chromosphere|journal=Science|volume=263 |issue=5143 |pages=64–66 |ref=harv}} {{Cite pmid|17748350}} {{doi|10.1126/science.263.5143.64}}</ref> *[[Atmosfera Merkura|atmosferi Merkura]]: 3,4%, te ogromne količine vode u [[Merkur]]ovoj egzosferi<ref name="planetary society">{{cite web|url=http://www.planetary.org/news/2008/0703_MESSENGER_Scientists_Astonished_to.html|title=MESSENGER Scientists 'Astonished' to Find Water in Mercury's Thin Atmosphere|access-date=5. 7. 2008|publisher=Planetary Society|date=3. 7. 2008|archive-date=7. 7. 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080707035106/http://www.planetary.org/news/2008/0703_MESSENGER_Scientists_Astonished_to.html|url-status=dead}}</ref> *[[Atmosfera Venere|atmosferi Venere]]: 0,002%<ref name=Bertaux2007>{{cite journal|last=Bertaux|first=Jean-Loup et.al.|title=A warm layer in Venus' cryosphere and high-altitude measurements of HF, HCl, H2O and HDO|journal=Nature| year=2007|volume=450|pages=646–649|issue=7170}} {{doi|10.1038/nature05974}} {{Cite pmid|18046397}}</ref> *[[Zemljina atmosfera|Zemljinoj atmosferi]]: ~0,40% u cjelokupnoj atmosferi, obično 1–4% na površini; kao i u atmosferi Mjeseca u tragovima<ref name="Sridharan2010">{{cite journal| last = Sridharan| first = R.; S.M. Ahmed, Tirtha Pratim Dasa, P. Sreelathaa, P. Pradeepkumara, Neha Naika, Gogulapati Supriya| year = 2010| page = 947| issue = 6| volume = 58| title = 'Direct' evidence for water (H2O) in the sunlit lunar ambience from CHACE on MIP of Chandrayaan I| journal = Planetary and Space Science}} {{doi|10.1016/j.pss.2010.02.013}}</ref> *[[Atmosfera Marsa|Marsovoj atmosferi]]: 0,03%<ref name="Rapp2012">{{cite book|url=http://books.google.com/books?id=2xzxhnBRHCMC&pg=PA78|title=Use of Extraterrestrial Resources for Human Space Missions to Moon or Mars|author=Donald Rapp|date=28. 11. 2012|publisher=Springer|pages=str. 78–}} {{ISBN|978-3-642-32762-9}}</ref> *[[Atmosfera Cerere|atmosferi]] [[Cerera (patuljasta planeta)|Cerere]]<ref name="Kuppers2014">{{cite journal |last=Küppers |first=M.; O'Rourke, L.; Bockelée-Morvan, D.; Zakharov, V. ''et.al.''|title=Localized sources of water vapour on the dwarf planet (1) Ceres |journal=Nature |volume=505 |issue=7484 |date=23. 1. 2014 |pages=525–527}} {{doi|10.1038/nature12918}} {{Cite pmid|24451541}}</ref> *[[Atmosfera Jupitera|atmosferi Jupitera]]: 0,0004%<ref>{{cite journal| last = Atreya| first = Sushil K.; Wong, Ah-San| year = 2005 | title = Coupled Clouds and Chemistry of the Giant Planets&nbsp;— A Case for Multiprobes | journal = Space Science Reviews| volume = 116| pages = 121–136| url = http://www-personal.umich.edu/~atreya/Chapters/2005_JovianCloud_Multiprobes.pdf| format = PDF| ref = harv }} {{doi|10.1007/s11214-005-1951-5}}</ref> – zarobljena u ledu drugih spojeva; kao i na njegovom mjesecu [[Evropa (mjesec)|Evropi]].<ref name="NASA-20131212-EU">{{cite web|last=Cook|first=Jia-Rui C.; Gutro, Rob et.al.|title=Hubble Sees Evidence of Water Vapor at Jupiter Moon|url=http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2013-363|date=12. 12. 2013|work=NASA|access-date=12. 12. 2013|archive-date=15. 12. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215053143/http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2013-363|url-status=dead}}</ref> *[[Atmosfera Saturna|atmosferi Saturna]] – zarobljena u ledu drugih spojeva; i na njegovom mjesecu [[Titan (mjesec)|Titanu]] (u stratosferi), [[Enkelad (mjesec)|Enkeladu]]: 91%<ref name="Hansen">{{cite journal|title=Enceladus' Water Vapor Plume|year=2006|author=Hansen|journal=Science|volume=311|pages=1422–5|issue=5766}} {{doi|10.1126/science.1121254}} {{Cite pmid|16527971}}</ref> i [[Diona (mjesec)|Dioni]] (u egzosferi) *[[Atmosfera Urana|atmosferi Urana]] - u tragovima ispod 50 bara *[[Atmosfera Neptuna|atmosferi Neptuna]] - pronađena u dubljim slojevima atmosfere<ref name=hubbard>{{cite journal|last=Hubbard|first=W. B.|title=Neptune's Deep Chemistry|journal=Science|year=1997|volume=275|issue=5304|pages=1279–1280}} {{doi|10.1126/science.275.5304.1279}} {{Cite pmid|9064785}}</ref> *atmosferama [[Vansolarna planeta|vansolarnih planeta]], uključujući planete poput [[HD 189733 b]]<ref>[http://www.time.com/time/health/article/0,8599,1642811,00.html Water Found on Distant Planet] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070716081124/http://www.time.com/time/health/article/0,8599,1642811,00.html |date=16. 7. 2007 }} 12. juli 2007, autor: Laura Blue, magazin ''Time''</ref> i [[HD 209458 b]],<ref name="Space.com water">[http://www.space.com/scienceastronomy/070410_water_exoplanet.html Water Found in Extrasolar Planet's Atmosphere] – Space.com</ref> [[Tau Boo b]]<ref>[http://arxiv.org/abs/1402.0846 Near-IR Direct Detection of Water Vapor in Tau Boo b]: Alexandra C. Lockwood, John A. Johnson, Chad F. Bender, John S. Carr, Travis Barman, Alexander J.W. Richert, Geoffrey A. Blake</ref>, [[HAT-P-11b]]<ref name="NASA-20140924">{{cite web |last=Clavin |first=Whitney; Chou, Felicia; Weaver, Donna |title=NASA Telescopes Find Clear Skies and Water Vapor on Exoplanet |url=http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2014-322&1 |date=24. 9. 2014 |work=NASA |access-date=24. 9. 2014 |archive-date=14. 1. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170114220647/http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2014-322&1 |url-status=dead }}</ref><ref name="Hanslmeier2010">{{cite book|url=http://books.google.com/books?id=Mj5tSld5tjMC&pg=PA159|title=Water in the Universe|author=Arnold Hanslmeier|date=29. 9. 2010|publisher=Springer Science & Business Media|pages=str. 159–}} {{ISBN|978-90-481-9984-6}}</ref>, [[XO-1b]], [[WASP-12b]], [[WASP-17b]] i [[WASP-19b]].<ref name="NASA-20131203">{{cite web |title=Hubble Traces Subtle Signals of Water on Hazy Worlds |url=http://www.nasa.gov/content/goddard/hubble-traces-subtle-signals-of-water-on-hazy-worlds/ |date=3. 12. 2013|publisher=[[NASA]]|access-date=4. 12. 2013 |authors=osoblje NASA-e}}</ref> *u atmosferama zvijezda: nije ograničena samo na hladne zvijezde, nego je detektirana i u vrućim gigantima poput [[Betelgez]]a, [[Mu Cephei]], [[Antares]]a i [[Arkturus]]a.<ref name="Hanslmeier2010"/><ref name="Lund Observatory">Jonas Andersson: [http://lup.lub.lu.se/luur/download?func=downloadFile&recordOId=2969749&fileOId=2969772 Water in stellar atmospheres], Lund University, pristupljeno 24. maja 2016.</ref> *[[Interstelarni oblak|interstelarnim oblacima]]: uključujući [[TW Hydrae]],<ref>[http://www.jpl.nasa.gov/mobile/news/index.cfm?release=2011-327 Herschel Finds Oceans of Water in Disk of Nearby Star]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}, NASA, 20. oktobar 2011.</ref> [[IRC +10216]]<ref>Lloyd, Robin. ''"Water Vapor, Possible Comets, Found Orbiting Star"'', 11. juli 2001, [http://www.space.com/searchforlife/swas_water_010711.html Space.com]</ref> i [[APM 08279+5255]]<ref name="Clavin"/><ref name="water vapor cloud"/> ==== Tečna voda ==== [[Datoteka:Turquoise Water.jpg|thumb|Tirkizna boja vode sa odsjajem Sunca.]] Za tečnu vodu poznato je samo da je prisutna na [[Zemlja (planeta)|Zemlji]], čije 71% površine prekriva. Naučnici vjeruju da je tečna voda prisutna i na Saturnovim mjesecima [[Enkelad (mjesec)|Enkeladu]], gdje se smatra da se 30–40&nbsp;km ispod njegove južne polarne površine nalazi okean dubok 10 kilometara,<ref name="NASA-20140403">{{cite web |last=Platt |first=Jane; Bell, Brian |title=NASA Space Assets Detect Ocean inside Saturn Moon |url=http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?release=2014-103 |date=3. 4. 2014 |work=NASA |access-date=3. 4. 2014}}</ref><ref name="SCI-20140404">{{cite journal |last=Iess |first=L.; Stevenson, D.J.; Parisi, M. et.al.|title=The Gravity Field and Interior Structure of Enceladus |url=http://www.sciencemag.org/content/344/6179/78 |date=4. 4. 2014 |journal=Science |volume=344 |number=6179 |pages=78–80 |access-date=3. 4. 2014}} {{doi|10.1126/science.1250551}}</ref> te [[Titan (mjesec)|Titanu]], kao sloj ispod površine, možda pomiješan sa amonijakom.<ref>http://www.lpi.usra.edu/meetings/lpsc2013/pdf/2454.pdf</ref> Tečna voda možda također postoji i na Jupiterovom mjesecu [[Ganimed (mjesec)|Ganimedu]] kao sloj stiješnjen pod velikim pritiskom između leda i stijena.<ref>Will Dunham [http://in.reuters.com/article/2014/05/03/us-space-ganymede-idINKBN0DJ00H20140503 Jupiter's moon Ganymede may have 'club sandwich' layers of ocean] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140503100145/http://in.reuters.com/article/2014/05/03/us-space-ganymede-idINKBN0DJ00H20140503 |date=3. 5. 2014 }}, [[Reuters]], 3. maj 2014.</ref> ==== Led ==== Voda u vidu leda prisutna je: *na [[Voda na Marsu|Marsu]]: pod regolitom i na polovima.<ref>Carr, M.H. (1996). ''Water on Mars. New York'': Oxford University Press. str. 197. {{ISBN|9780195099386}}.</ref> *u sistemu Zemlja-Mjesec: uglavnom kao ledeni pokrivač na Zemlji, a na Mjesecu u kraterima i vulkanskim stijenama<ref>[http://www.spiegel.de/wissenschaft/weltall/0,1518,564911,00.html Versteckt in Glasperlen: Auf dem Mond gibt es Wasser – Wissenschaft – ] Der Spiegel – Nachrichten</ref>, a NASA je objavila da je njen uređaj ''Moon Mineralogy Mapper'' na indijskoj svemirskoj istraživačkoj letjelici Chandrayaan 1 u septembru 2009. otkrio molekule vode.<ref>[http://science.nasa.gov/headlines/y2009/24sep_moonwater.htm Water Molecules Found on the Moon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090927092541/http://science.nasa.gov/headlines/y2009/24sep_moonwater.htm |date=27. 9. 2009 }}, NASA, 24. septembar 2009.</ref> *na Jupiterovim mjesecima: na površini [[Evropa (mjesec)|Evrope]] i Ganimeda *na Saturnu: u sistemu prstenova planete<ref name="Sparrow">{{cite book|title=The Solar System|last=Sparrow|first=Giles|publisher=Thunder Bay Press|year=2006}} {{ISBN|1-59223-579-4}}</ref> kao i na površini i omotaču mjeseca [[Titan (mjesec)|Titana]] i [[Enkelad (mjesec)|Enkelada]] *u sistemu [[Pluton]]a i [[Haron]]a<ref name="Sparrow"/> *u kometama i povezanim objektima (iz [[Kuiperov pojas|Kuiperovog pojasa]] i [[Oortov oblak|Oortovog oblaka]]). On je također možda prisutan i na: * polovima Merkura<ref>NASA, "[http://www.nasa.gov/mission_pages/messenger/media/PressConf20121129.html MESSENGER Finds New Evidence for Water Ice at Mercury's Poles] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121130062257/http://www.nasa.gov/mission_pages/messenger/media/PressConf20121129.html |date=30. 11. 2012 }}", 29. novembar 2012.</ref> * [[Cerera (patuljasta planeta)|Cereri]] * [[Tetija (mjesec)|Tetiji]] ==== Egzotične forme ==== Voda i drugi smrznuti spojevi vjerovatno sačinjavaju veći dio unutrašnjih struktura planeta Urana i Neptuna, a voda u dubljim slojevima se možda nalazi u obliku ionske vode u kojoj su molekule razdvojene u ''supu'' od iona vodika i kisika, a još dublje od toga bi se mogla nalaziti voda u superionskom stanju u kojoj se kisik kristalizira a ioni vodika slobodno se kreću unutar kisikove rešetke.<ref name="newscientist.com">[http://www.newscientist.com/article/mg20727764.500-weird-water-lurking-inside-giant-planets.html Weird water lurking inside giant planets], ''New Scientist'', 1. septembar 2010., izdanje magazina 2776.</ref> === Voda i nastanjiva zona === Postojanje tečne vode, te u manjoj mjeri njenih plinovitih i čvrstih oblika, na Zemlji je od vitalnog značaja za postojanje [[život]]a na Zemlji kakvog poznajemo. Zemlja se nalazi u nastanjivoj zoni [[Sunčev sistem|Sunčevog sistema]], da je imalo bliža ili dalja od [[Sunce|Sunca]] (oko 5% ili oko 8 miliona km), uslovi koji omogućavaju istovremeno prisustvo vode u sva tri agregatna stanja bili bi gotovo nemogući.<ref>{{cite book|chapter=J. C. I. Dooge. "Integrated Management of Water Resources"|editor=Ehlers, E.; Krafft, T|title=Understanding the Earth System: compartments, processes, and interactions|publisher=Springer|year=2001|pages=116}}</ref><ref>{{cite web|title=Habitable Zone|url=http://www.daviddarling.info/encyclopedia/H/habzone.html|publisher=The Encyclopedia of Astrobiology, Astronomy and Spaceflight}}</ref> Zemljina [[gravitacija]] omogućava joj da zadrži svoju atmosferu. Vodena para i [[ugljik-dioksid]] u atmosferi daju joj temperaturni štit ([[efekat staklenika]]), pomažući joj da održi relativno stalnu temperaturu površine. Da je Zemlja manja, rjeđa atmosfera bi dopuštala temperaturne ekstreme, i tako onemogućila akumulaciju vode osim na polovima (kao na Marsu). Temperatura na Zemlji je bila prilično stalna tokom geološkog vremena i pored varijacija u nivou zračenja Sunca, što ukazuje da temperaturu Zemlje reguliraju dinamički procesi putem kombinacije stakleničkih plinova i površinskog ili atmosferskog [[albedo|albeda]]. Ova pretpostavka naziva se ''[[Gaia hipoteza]]''. [[Agregatno stanje]] vode na nekoj planeti zavisi od pritiska okruženja, a koji je dalje određen gravitacijom te planete. Ako je planeta isuviše masiva, voda na njoj može biti u obliku leda čak i pri višim temperaturama zbog visokog pritiska uzrokovanog gravitacijom. Takav slučaj je dokazan na egzoplanetama poput [[Gliese 436 b]]<ref>{{cite news|magazine=New Scientist|url=http://space.newscientist.com/article/dn11864-strange-alien-world-made-of-hot-ice-and-steam.html|title=Strange alien world made of "hot ice"|date=6. 5. 2007|first=David|last=Shiga|access-date=28. 3. 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080706143705/http://space.newscientist.com/article/dn11864-strange-alien-world-made-of-hot-ice-and-steam.html|archive-date=6. 7. 2008|url-status=dead}}</ref> i [[GJ 1214 b]].<ref> {{cite web|url=http://www.cfa.harvard.edu/news/2009/pr200924.html|title=Astronomers Find Super-Earth Using Amateur, Off-the-Shelf Technology|author=Aguilar, David A.|date=16. 12. 2009|publisher=Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics|access-date=28. 3. 2010}}</ref> === Na Zemlji=== {{Glavni|Hidrologija}} [[Datoteka:The Earth seen from Apollo 17.jpg|thumb|Voda pokriva 71% Zemljine površine, okeani sadrže 96,5% vode na Zemlji. Ledeni pokrivač na Antarktiku, koji sadrži 61% slatke vode na Zemlji, vidljiv je u donjem dijelu. Kondenzirana atmosferska voda u obliku oblaka, doprinosi albedu Zemlje.]] [[Hidrologija]] je proučavanje kretanja, rasprostranjenosti i kvalitete vode na Zemlji. Proučavanje distribucije vode naziva se [[hidrografija]]. Proučavanje distribucije i kretanja podzemnih voda je [[hidrogeologija]], [[lednik]]a [[glaciologija]], unutrašnjih voda [[limnologija]], a distribucija okeana [[okeanografija]]. Ekološki procesi sa hidrologijom su u fokusu proučavanja [[ekohidrologija|ekohidrologije]]. Cjelokupna masa vode koja se nalazi na površini, ispod i iznad površine planete naziva se [[hidrosfera]]. Približna zapremina vode na Zemlji (ukupna zaliha vode u svijetu) iznosi 1.338.000.000&nbsp;km<sup>3</sup>.<ref name=b1/> Tekuća voda prisutna je u vodenim površinama: okeanima, morima, [[jezero|jezerima]], [[rijeka]]ma, potocima, kanalima, barama, močvarama i lokvama. Najveći dio vode na Zemlji je morska voda. Voda se nalazi u atmosferi u sva tri stanja: kao kristali leda, kao vodena para i kišne kapi. Također postoji i kao podzemna voda u [[izdan]]ima. Voda je važna u mnogim geološkim procesima. Podzemna voda je prisutna u većini stijena, a pritisak te vode utječe na oblike rasjeda. Voda u Zemljinoj kori je odgovorna za topljenje koje uzrokuje [[vulkan]]e u zonama subdukcije. Na površini Zemlje, ona je važna za hemijske i fizičke meteorološke procese. Voda, i u znatno manjoj mjeri led, su odgovorni za transport velikih količina sedimentnog materijala koji se odvija na površini Zemlje. Odlaganje prenesenih sedimenata formira mnoge vrste [[sedimentne stijene|sedimentnih stijena]], koje su dio geološke historije Zemlje. === Kruženje vode === [[Datoteka:Kruženje_vode_u_prirodi_bs.svg|thumb|200px|Kruženje vode]] Kruženje vode u prirodi (naučno poznato pod nazivom ''hidrološki ciklus'') označava stalnu izmjenu vode unutar [[hidrosfera|hidrosfere]], između atmosfere, površinskih voda, voda u zemljištu, podzemnih voda i [[biljke|biljaka]]. Voda se bez prestanka kreće kroz svaki od ovih područja ''hidrološkog ciklusa'' putem sljedećih transfernih procesa: *[[evaporacija|evaporacijom]] iz okeana i drugih vodenih površina te [[transpiracija|transpiracijom]] iz kopnenih biljaka i životinja u [[zrak]]. *[[padavina]]ma iz vodene pare kondenzirane iz zraka, koje padaju na zemlju ili okean. *otjecanjem površinskih voda sa kopna nazad u more. Veći dio vodene pare iznad okeana se vraća ponovo u okean, ali je vjetrovi odnose iznad kopna u približnoj količini i brzini koliko je otječe u more, približno 47 Tt (teratona) godišnje. Iznad kopna, evaporacija i transpiracije doprinose daljnjih 72 Tt godišnje. Padavine, količinom od oko 119 Tt godišnje iznad kopna, imaju nekoliko oblika: najčešća je [[kiša]], [[snijeg]] i [[Grad (padavina)|grad]], uz nešto manji doprinos [[magla|magle]] i rose.<ref>{{cite book|title=Water in Crisis: A Guide to the World's Freshwater Resources|editor=Gleick, P.H.|publisher=Oxford University Press|year=1993|pages=str.15, tabela 2.3|url=http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/EarthSciences/Oceanography/?view=usa&ci=9780195076288|access-date=17. 12. 2014|archive-date=8. 4. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130408091921/http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/EarthSciences/Oceanography/?view=usa&ci=9780195076288|url-status=dead}}</ref> Rosa su male kapljice vode koje se kondenziraju kada vodena para velike gustoće naiđe na hladnu površinu. Rosa se najčešće stvara u jutarnjim satima kada su temperature najniže, neposredno prije izlaska sunca i kada temperatura površine Zemlje počinje rasti.<ref>{{cite book|title=Alice's Adventures in Water-land|author=Ben-Naim, A. i Ben-Naim, R., P.H.|publisher=World Scientific Publishing|year=2011|pages=31}} {{ISBN|978-981-4338-96-7}} {{doi|10.1142/8068}}</ref> Kondenzirana voda u zraku može također i reflektirati sunčevu svjetlost dajući [[duga|dugu]]. Voda iz vodotoka se najčešće skuplja iz cijelog sliva (drenažnog bazena) i teče u rijeke. Matematički model korišten za simulaciju rijeka ili vodotoka računa parametre toka i kvaliteta vode naziva se [[hidrološki transportni model]]. Dio vode se često preusmjerava u [[navodnjavanje]] poljoprivrednog zemljišta. Rijeke i mora nude mogućnosti za putovanje i trgovinu. Vodotoci putem erozije mijenjaju izgled okoline stvarajući riječne doline i delte, u kojima nastaje bogato zemljište gdje se mogu izgraditi veliki populacijski centri. [[Poplava]] nastaje kada je nisko i ravno zemljište prekriveno vodom. Najčešće se dešava kada se rijeke izliju iz korita ili kada morska voda počne nadirati na kopno. [[Suša]] je duži period, često nekoliko mjeseci ili godina, kada određeno područje nema dovoljnu opskrbu vodom. Ovo se dešava kada ono prima manju količinu padavina od uobičajene. === Zalihe slatke vode === {{dvostruka slika |right |Bay of Fundy High Tide.jpg|150px|Bay of Fundy Low Tide.jpg|150px |Zaliv Fundy za vrijeme plime|i oseke }} Jedan dio vodotoka "zarobljen" je neko vrijeme u jezerima i barama. Na višim nadmorskim visinama, tokom [[zima|zime]], kao i na krajnjem jugu i sjeveru, taloži se snijeg i led, koji vremenom narastu u obliku lednika. Voda također ponire u zemljište do podzemnih izdana. Ta voda kasnije dospijeva ponovno na površinu zemlje u riječnim izvorima, ili na neki spektakularni način poput vrelih izvora i [[gejzir]]a. Podzemne vode se često vještački vade iz bunara. Ove zalihe vode su vrlo važne, jer su relativno čiste, a čista i svježa voda je nezamjenjiva za život ljudi i drugih kopnenih živih bića. U mnogim krajevima svijeta izražen je nedostatak svježe i čiste vode. === Morska voda === {{Glavni|Morska voda}} [[Morska voda]] sadrži u prosjeku oko 3,5% [[natrij hlorid|soli]], uz male količine drugih supstanci. Fizičke osobine morske vode se razlikuju od osobina slatke vode u nekim osnovnim tačkama. Ona se smrzava na nižoj temperaturi (oko −1,9&nbsp;°C), a gustoća joj se povećava snižavanjem temperature do tačke mržnjenja, umjesto da dostigne maksimum gustoće pri temperaturi iznad tačke mržnjenja. Slanost vode (salinitet) u velikim morima varira od oko 0,7% u [[Baltičko more|Baltičkom moru]] do 4,0% u [[Crveno more|Crvenom moru]]. === Plima i oseka === [[Plima i oseka]] su ciklični rast i opadanje nivoa mora i okeana, uzrokovano plimnim silama Mjeseca i Sunca koje djeluju na vodene površine. One uzrokuju promjenu dubine mora i vodenih površina u [[estuarij]]ima, proizvodeći oscilacije u strujama poznate kao ''plimni tokovi''. Izmjene plime i oseke na određenom području rezultat su promjene relativnog položaja Mjeseca i Sunca u odnosu na Zemlju, pojačanog efektima Zemljine rotacije i lokalne [[batimetrija|batimetrije]]. Pojas morske obale koja tone pri visokoj plimi, a tokom oseke je iznad nivoa mora naziva se [[međuplimna zona]], važan je ekološki rezultat okeanskih plimnih kretanja. == Utjecaji na život == [[Datoteka:Oasis in Lybia.JPG|thumb|lijevo|[[Oaza]] je udaljeni izvor vode sa vegetacijom u pustinji.]] [[Datoteka:Auto-and heterotrophs.svg|thumb|desno|Pregled procesa [[fotosinteza|<span style="color:green;">fotosinteze</span>]] i [[ćelijsko disanje|<span style="color:red;">ćelijskog disanja</span>]]. Voda (desno), zajedno sa ugljik dioksidom (CO<sub>2</sub>), daje kisik i organske materije (lijevo), koje mogu ponovno sagorijevati do vode i (CO<sub>2</sub>).]] Sa [[biologija|biološke]] tačke gledišta, voda ima mnoge vrlo važne osobine koje su nezamjenjive za razvoj i opstanak života, što je izdvaja od drugih hemijskih spojeva. Ona obavlja ovu ulogu tako što omogućava [[organska hemija|organskim spojevima]] da reagiraju na način koji na kraju omogućava samoreplikaciju. Svi poznati oblici života na Zemlji zavise od vode. Voda je vitalna također i kao otapalo u koji se otapaju mnoge izlučevine iz organizma kao i nezamjenjivi dio mnogih [[metabolizam|metaboličkih]] procesa u organizmu. Metabolizam je suma ukupnog anabolizma i katabolizma. Pri anabolizmu, voda se izdvaja iz molekule (putem [[enzim]]skih hemijskih reakcija koje zahtijevaju energiju) da bi prerasle u veće molekule (npr. škrob, trigliceride i bjelančevine za skladištenje energije i informacija). Pri katabolizmu, voda se koristi da razbije veze da bi od većih načinila manje molekule (npr. glukozu, masne kiseline i aminokiseline koje se koriste kao gorivo za dobijanje energije ili neke druge svrhe). Bez vode, ovi specifični metabolički procesi ne bi postojali. Voda je temelj fotosinteze i disanja. Fotosintetičke ćelije koriste sunčevu energiju za razdvajanje vodika od kisika iz vode. Zatim se vodik kombinira sa CO<sub>2</sub> (kojeg biljke uzimaju iz zraka ili vode) gradeći molekulu [[glukoza|glukoze]] i otpuštajući kisik. Sve žive ćelije koriste takvo gorivo i oksidiraju vodik i ugljik da bi ih pretvorile ponovno u energiju otpuštajući u tom procesu vodu i CO<sub>2</sub> (ćelijsko disanje). Voda je također centralna u kiselo-baznoj neutralnosti i funkciji enzima. Kiselina, donator iona vodika (H<sup>+</sup>, tj. [[proton]]), može se [[Neutralizacija (hemija)|neutralizirati]] bazom, primaocem protona kao što je ion hidroksida (OH<sup>−</sup>) dajući vodu kao krajnji rezultat. Čista voda se smatra neutralnom, a njena [[pH|pH vrijednost]] (negativni logaritam koncentracije iona vodika) iznosi 7. Kiseline imaju pH vrijednost nižu od 7 dok [[baza (hemija)|baze]] imaju ovu vrijednost višu od 7. === Životni oblici u vodi === {{Glavni|Hidrobiologija|Vodene biljke}} [[Datoteka:Blue Linckia Starfish.JPG|thumb|desno|Bioraznolikost na koraljnom grebenu]] [[Datoteka:Diatoms through the microscope.jpg|thumb|Neke morske diatomeje (silikatne alge)– osnovna grupa fitoplanktona]] Površinske vode na Zemlji pune su života. Smatra se da su se najranija živa bića pojavila u vodi, gotovo sve ribe žive isključivo u vodi, a postoji i ogroman broj morskih sisara, poput [[delfin]]a i [[Cetacea|kitova]]. Neke vrste životinja, poput amfibija, provode dio svojih života u vodi, a dio na kopnu. Biljke poput kelpa i algi rastu u vodi, a one su osnova za neke od podvodnih ekosistema. [[Plankton]] je općenito osnova okeanskog lanca ishrane. Vodeni [[kičmenjaci]] moraju uzeti kisik da bi preživjeli, a to rade na razne načine. Ribe imaju škrge umjesto pluća, mada neke vrste riba, imaju oboje. Morski sisari, delfini, kitovi, tuljani i drugi, moraju izaći na površinu da bi udahnuli zrak. Neke amfibije mogu apsorbirati kisik preko kože. Beskičmenjaci imaju širok raspon prilagođavanja da bi preživjeli u vodama siromašnim kisikom, uključujući cijevi za disanje (kao kod nekih insekata i školjki) ili škrge (kao kod rakova). Međutim, beskičmenjaci u vodenoj sredini su se razvili tako da većina ima vrlo malehnu ili nikakvu specijalizaciju za disanje u vodi. == Utjecaj na civilizaciju == [[Datoteka:Longwood Gardens-Italian Garden.jpg|thumb|desno|Fontana u Kennett Squareu, [[Pennsylvania]]]] Većina ljudskih civilizacija tokom historije je cvjetalo oko rijeka i većih vodenih putova. [[Mezopotamija]], takozvana ''kolijevka civilizacije'', nalazila se između velikih rijeka [[Eufrat]]a i [[Tigris]]a, a antičko društvo [[Stari Egipat|Egipćana]] potpuno je bilo zavisno od rijeke [[Nil]]. Velike svjetske metropole poput [[Rotterdam]]a, [[London]]a, [[Montréal|Montreala]], [[Pariz]]a, [[New York City|New Yorka]], [[Buenos Aires]]a, [[Šangaj]]a, [[Tokio|Tokija]], [[Chicago|Chicaga]] i [[Hong Kong]]a, svoj uspjeh i razvoj jednim dijelom duguju i lahkoj pristupačnosti do njih vodenim putevima i ekspanziji trgovine koja je time olakšana. Ostrva sa sigurnim, zaklonjenim lukama, poput [[Singapur]]a, jako su razvijena iz istog razloga. Na mjestima u sjevernoj Africi i Bliskom istoku, gdje je opskrba vodom oskudna, pristup čistoj vodi za piće bio je i bit će osnovni faktor razvoja ljudskih zajednica. === Zdravlje i zagađenje === [[Datoteka:Field Trip- water sampling.jpg|thumb|Program ekologije, student sa državnog Univerziteta Iowa uzima uzorak vode]] Voda pogodna za ljudsku upotrebu naziva se voda za piće. Voda koja se ne može koristiti za piće mora se prije upotrebe prerađivati filtriranjem, destilacijom ili nekom od brojnih drugih metoda prerade vode. Voda koja nije za piće, ali nije štetna ili isuviše zagađena za ljude, kao naprimjer za kupanje, plivanje i slično, naziva se mnogim drugim imenima, osim naziva pitka voda, a ponekad se naziva i ''voda za kupanje''. [[Hlor]] nagriza ljudsku kožu i sluzokožu, a koristi se za dezinfekciju vode koja se koristi za kupanje ili pranje. Njena upotreba je općenito samo tehnička, a obično se njegova koncentracija u vodi regulira državnim propisima (otprilike 1 dio na milion (ppm) u vodi za piće, i 1-2 ppm hlora koji nije reagirao sa nečistoćama za vodu za kupanje). Voda za kupanje se može održavati u dovoljno čistim mikrobiološkim uslovima koristeći hemijska dezinfekcijska sredstva poput hlora ili [[ozon]]a ili djelovanjem [[Ultraljubičasto zračenje|ultraljubičastog svjetla]] na nju. U [[Sjedinjene Američke Države|SAD]], otpadne vode koje nisu za piće a koje su nastale djelovanjem čovjeka nazivaju se ''sive vode'' ({{jez-en|greywater}}), a one se mogu pročišćavati te se od njih vrlo lahko može ponovno dobiti voda za piće. Međutim, postoje i ''crne vode'' ({{jez-en|blackwater}}) koje sadržavaju otpatke iz kanalizacije i druge nečistoće, a koje zahtijevaju daljnji tretman da bi se omogućilo njihovo ponovno korištenje. ''Sive vode'' sastavljene su od 50-80% otpadnih voda iz domaćinstava koje otječu iz sanitarnih uređaja u domaćinstvima (tuševa, kuhinja, odvoda, ali ne i toaleta, koji generiraju ''crne vode''). Ovi pojmovi imaju drugačije značenje u drugim državama i kulturama. Ova prirodna sirovina na mnogim mjestima postaje sve oskudnija, a njena dostupnost je jedna od osnovnih socijalnih i ekonomskih briga današnjice. Trenutno, oko milijardu ljudi u svijetu svakodnevno pije vodu koja nije pogodna za piće. Mnoge zemlje su prihvatile cilj da do 2015. prepolove broj ljudi u svijetu koji nemaju pristup čistoj vodi i zadovoljavajućem zbrinjavanju [[Otpadna voda|otpadnih voda]] na Evian samitu zemalja [[G8]] održanom 2003.<ref>{{cite web|url=http://www.g8.fr/evian/english/navigation/2003_g8_summit/summit_documents/water_-_a_g8_action_plan.html|title=G8 "Action plan" decided upon at the 2003 Evian summit|publisher=G8.fr|date=2. 6. 2003|access-date=17. 12. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20100823212526/http://www.g8.fr/evian/english/navigation/2003_g8_summit/summit_documents/water_-_a_g8_action_plan.html|archive-date=23. 8. 2010|url-status=dead}}</ref> Čak i kada bi se ostvario ovako težak cilj, i dalje oko pola milijarde ljudi ne bi imalo pristup pitkoj vodi a preko milijarde neadekvatan pristup sanitarnom sistemu. Loš kvalitet vode i loš sanitarni sistem su opasni po život ljudi. Oko pet miliona ljudi umre godišnje zbog zagađene vode koju piju. [[Svjetska zdravstvena organizacija]] procjenjuje da bi čista voda mogla spriječiti smrt oko 1,4 miliona djece svake godine od [[dijareja|dijareje]].<ref>{{cite web|url=http://www.who.int/features/qa/70/en/|title=World Health Organization. Safe Water and Global Health|publisher=Who.int|date=25. 6. 2008|access-date=25. 7. 2010}}</ref> Voda nije ograničen resurs, nego cirkuliše kao pitka voda u vidu padavina u količinama koji su nekoliko redova veličine veći od ljudske potrošnje. Međutim, postoje relativno malehne količine vode u zalihama na zemlji (oko 1% naše vode za piće, koja se obnavlja u podzemnim izdanima svakih 1 do 10 godina), a to su neobnovljivi resursi, pa je tako i distribucija pitke vode i vode za navodnjavanje znatno manja od stvarne količine koja postoji na Zemlji. Zemlje siromašne pitkom vodom je uvoze kao osnovni metod za popunu njenog nedostatka (da bi zadovoljile potrebe svojih građana), jer procesi industrijske i druge proizvodnje koriste od 10 do 100 puta više vode. U zemljama u razvoju, 90% svih [[otpadna voda|otpadnih voda]] još uvijek se ispušta neobrađeno u lokalne rijeke i potoke.<ref>{{cite book|title=Environmentally Sound Technology for Wastewater and Stormwater Management: An International Source Book|author=UNEP International Environment|publisher=IWA Publishing|year=2002}} {{ISBN|1-84339-008-6}}</ref> Oko 50 država, što je ugrubo trećina svjetske populacije, također pati zbog srednje ili visoke nestašice vode, a 17 među njima koristi i uzima godišnje više vode nego što se ona može obnoviti svojim prirodnim kruženjem.<ref>{{cite book|title=Climate Change and Developing Countries|last=Ravindranath|first=Nijavalli H.; Jayant A. Sathaye|publisher=Springer|year=2002}} {{ISBN|1-4020-0104-5}}</ref> Problem ne obuhvata samo površinske slatke vode poput jezera i rijeka nego i degradaciju resursa podzemnih voda. === Koristi za čovjeka === ==== Poljoprivreda ==== [[Datoteka:Subsurface drip emission on loamy soil.ogv|thumb|Distribucija vode procesom mikronavodnjavanja]] [[Datoteka:SiphonTubes.JPG|thumb|desno|Navodnjavanje zasijanih površina]] Najvažniji vid upotrebe vode u [[poljoprivreda|poljoprivredi]] je za [[navodnjavanje]], koja je osnovna komponenta za proizvodnju dovoljne količine hrane. Navodnjavanje koristi do 90% vode dostupnih u nekim zemljama u razvoju<ref>{{cite web|url=http://www.wbcsd.org/includes/getTarget.asp?type=d&id=MTYyNTA|title=WBCSD Water Facts & Trends|access-date=17. 12. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20120301011840/http://www.wbcsd.org/includes/getTarget.asp?type=d&id=MTYyNTA|archive-date=1. 3. 2012|url-status=dead}}</ref> i znatan udio u nešto više privredno razvijenijim zemljama (u SAD, oko 30% slatke vode se koristi za navodnjavanje).<ref name="Water Use in the United States">[http://nationalatlas.gov/articles/water/a_wateruse.html Water Use in the United States] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090814045418/http://nationalatlas.gov/articles/water/a_wateruse.html |date=14. 8. 2009 }}, National Atlas.gov</ref> Prije otprilike 50 godina, opće mišljenje je bilo da je voda neograničen resurs. U to vrijeme, u svijetu je živjelo upola manje ljudi nego danas. Ljudi nisu bili u tolikoj mjeri zdravi kao danas, unosili su mnogo manje [[kalorija]] i jeli su manje mesa, tako da je bilo neophodno i manje vode da proizvode svoju hranu nego danas. Tada je bilo potrebno oko trećine količine vode koja se trenutno uzima iz rijeka. Danas, borba za ograničene količine vodenih resursa je sve jača, što dovodi do javljanja koncepta ''vodene krize''.<ref>{{Cite journal|last=Gleick|first=P.H.; Palaniappan, M.|title=Peak Water|url=http://www.pacinst.org/press_center/press_releases/peak_water_pnas.pdf|access-date=11. 10. 2011|year=2010|publisher=National Academy of Science|journal=Proceedings National Academy of Science|volume=107|issue=125|pages=11155–11162}} {{doi|10.1073/pnas.1004812107}}</ref> Ovo se dešava jer danas živi gotovo sedam milijardi ljudi na planeti, a njihova potrošnja vode za proizvodnju mesa i [[povrće|povrća]] svakodnevno raste, a povećava se i nadmetanje za vodu za oblasti industrije, urbanizacije i proizvodnje biogoriva. U budućnosti, porast će potreba za vodom zbog stalnog rasta potražnje i potreba za hranom, a predviđa se i porast ljudske populacije na Zemlji do 9 milijardi do kraja 2050.<ref>Izvještaj za medije UN-a POP/952, 13. mart 2007. [http://www.un.org/News/Press/docs/2007/pop952.doc.htm World population will increase by 2.5 billion by 2050]</ref> Procjenu upravljanja vodom u poljoprivredi sačinio je Međunarodni institut za upravljanje vodom iz [[Šri Lanka|Šri Lanke]] 2007, kako bi utvrdio da li na svijetu postoji dovoljno vode kojom bi proizveo hranu za svoje neprestano rastuće stanovništvo.<ref>Molden, D. (ur). ''Water for food, Water for life: A Comprehensive Assessment of Water Management in Agriculture.'' Earthscan/IWMI, 2007. {{ISBN|9781844073979}}</ref> On je procijenio trenutnu dostupnost vode za poljoprivredu u globalnim razmjerama i sačinio kartu područja koji pade od nedostatka vode. Pronašli su da petina stanovništva svijeta, više od 1,2 milijarde, živi u područjima gdje je voda fizički nedostatna, gdje nema dovoljno vode kojom bi se mogle podmiriti sve potrebe. Drugih 1,6 milijarde ljudi žive u područjima gdje je voda ekonomski nedostatna, gdje je izražen nedostatak investicija u opskrbu vodom ili nema dovoljno ljudskih kapaciteta kojim bi vlasti podmirile potrebe za vodom. U izvještaju je navedeno da je moguće proizvesti dovoljno [[hrana|hrane]] u budućnosti, ali nastavak današnjeg trenda u proizvodnji hrane i okolišu mogao bi dovesti do krize u mnogim dijelovima svijeta. Da bi se izbjega svjetska vodna kriza, poljoprivrednici bi morali težiti povećanju [[produktivnost]]i da bi zadovoljili rastuću potražnju za hranom, dok [[industrija]] i gradovi moraju pronaći načine da efikasnije koriste vodu.<ref>Chartres, C. i Varma, S. ''Out of water. From Abundance to Scarcity and How to Solve the World's Water Problems'' FT Press (USA), 2010, {{ISBN|978-0-13-136726-5}}</ref> ==== Kao naučni standard ==== Dana 7. aprila 1795. u [[Francuska|Francuskoj]] je definirano da međunarodna jedinica za masu od 1 [[gram]]a bude jednaka ''apsolutnoj masi zapremine čiste vode koja je jednaka kocki veličine jednog stotog dijela metra na temperaturi topljenja [[led]]a''.<ref>[http://smdsi.quartier-rural.org/histoire/18germ_3.htm Décret relatif aux poids et aux mesures. 18 germinal an 3 (7. april 1795)]. Dekret u vezi jedinica i mjerenja (na francuskom). quartier-rural.org</ref> Međutim iz praktičnih razloga, bio je neophodan metalni standardni etalon koji bi bio hiljadu puta veći od prvobitno definiranog grama, odnosno jedan [[kilogram]]. Stoga je prihvaćen rad koji bi tačno odredio masu jednog [[litar|litra]] vode. I pored činjenice da je preporučena definicija grama preko tačno određenih uslova voda na temperaturi od 0&nbsp;°C, koja se vrlo lahko reproducira, naučnici su ipak odlučili ponovno definirati standard te su izvršili mjerenja na temperaturi kada je gustoća vode najveća, a koja je u to doba određena na 4&nbsp;°C.<ref>[http://histoire.du.metre.free.fr/fr/index.htm here L'Histoire Du Mètre, La Détermination De L'Unité De Poids]. histoire.du.metre.free.fr</ref> [[Kelvin]]ova temperaturna skala [[SI osnovne jedinice|SI sistema]] zasnovana je na [[trojna tačka|trojnoj tački]] vode, definirana na tačno 273,16&nbsp;K ili 0,01&nbsp;°C. Ova skala je skala apsolutne temperature sa istim rastom (povećanjem) kao i [[Celzij|Celzijeva temperaturna skala]], koja je prvobitno određena prema [[tačka ključanja|tački ključanja]] (postavljenoj na 100&nbsp;°C) i [[talište|tački topljenja]] (na 0&nbsp;°C) vode. Prirodna voda je sastoji uglavnom od [[izotop]]a vodika <sup>1</sup>H i kisika <sup>16</sup>O, ali također postoje vrlo male količine vode sa težim izotopima poput <sup>2</sup>H ([[deuterij]]). Količina deuterij oksida ili [[teška voda|teške vode]] je vrlo mala, ali ipak utječe na osobine vode. Voda iz rijeka i jezera ima mnogo manje deuterija od morske vode. Zbog toga se standardna voda definira Bečkim specifikacijama standardne prosječne okeanske vode. ==== Za piće ==== [[Datoteka:Humanitarian aid OCPA-2005-10-28-090517a.jpg|thumb|Mala pakistanska djevojčica pije flaširanu vodu]] [[Datoteka:2006 Global Water Availability.svg|thumb|desno|Dostupnost vode: dio stanovništva kojima je poboljšan izvor vode po zemljama]] Ljudski organizam sadrži od 55% do 78% vode, u zavisnosti od veličine tijela.<ref>[http://www.madsci.org/posts/archives/2000-05/958588306.An.r.html Re: What percentage of the human body is composed of water?] Jeffrey Utz, M.D., The MadSci Network</ref> Da bi mogao normalno živjeti, [[čovjek]] mora u organizam unijeti od jedne do 7 litara vode dnevno, da bi izbjegao [[dehidracija|dehidraciju]]. Tačna količina vode zavisi od nivoa aktivnosti, vanjske temperature, vlažnosti i drugih činilaca. Najveći dio vode se u organizam unosi putem hrane ili pića koja sadrže vodu. Nije potpuno jasno koliko tačno vode je potrebno zdravim osobama, mada se mnogi naučnici slažu da se ta količina kreće oko 2 litra (6 do 7 čaša) vode dnevno, što predstavlja minimum da se održi dovoljna hidratacija.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/health/healthy_living/nutrition/drinks_water.shtml|title=Healthy Water Living|publisher=BBC|access-date=1. 2. 2007|archive-date=23. 4. 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080423180541/http://www.bbc.co.uk/health/healthy_living/nutrition/drinks_water.shtml|url-status=dead}}</ref> Medicinska literatura preporučuje nešto manji unos, obično oko 1 litra vode za prosječnog muškarca, ne računajući dodatne potrebe zbog gubitka tekućine tokom vježbanja, teškog rada ili toplog vremena.<ref name="Rhoades_2003">{{cite book|title=Medical Physiology|author=Rhoades RA, Tanner GA|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|year=2003|edition=2.|location=Baltimore}} {{ISBN|0-7817-1936-4}}</ref> Za osobe koje imaju zdrave [[bubreg]]e, poprilično je teško popiti toliku količinu vode, međutim, naročito kada je toplo, vlažno vrijeme i prilikom vježbanja, opasno je unositi u organizam premalu količinu vode. Ljudi mogu popiti mnogo više vode nego što im je to neophodno dok obavljaju teže poslove ili vježbaju, međutim to ih izlaže riziku od [[intoksikacija vodom|intoksikacije vodom]] (hiperhidratacije), koja može biti i [[smrt]]onosna.<ref>{{cite journal|author=Noakes TD, Goodwin N, Rayner BL, et al.|title=Water intoxication: a possible complication during endurance exercise|journal=Med Sci Sports Exerc|year=1985|volume=17|issue=3|pages=370–375|url=http://journals.lww.com/acsm-msse/Abstract/1985/06000/Water_intoxication__a_possible_complication_during.12.aspx}} {{Cite pmid|4021781}} {{doi|10.1249/00005768-198506000-00012}}</ref><ref>{{cite journal|author=Noakes TD, Goodwin N, Rayner BL, Branken T, Taylor RK|title=Water intoxication: a possible complication during endurance exercise, 1985|journal=Wilderness Environ Med|year=2005|volume=16|issue=4|pages=221–7}} {{Cite pmid|16366205}} {{doi|10.1580/1080-6032(2005)16[221:WIAPCD]2.0.CO;2}}</ref> Uvriježeno mišljenje da ''osoba mora konzumirati osam čaša vode svaki dan'' nema realno uporište u nauci.<ref>[http://ajpregu.physiology.org/cgi/content/full/283/5/R993 "Drink at least eight glasses of water a day." Really? Is there scientific evidence for "8 × 8"?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100420204226/http://ajpregu.physiology.org/cgi/content/full/283/5/R993 |date=20. 4. 2010 }}, autor: Heinz Valdin, Odjeljenje za fiziologiju, Medicinska škola Dartmouth, Lebanon, [[New Hampshire]]</ref> Slične zablude postoje i u pogledu efekata vode na gubitak tjelesne težine i konstipacije ("zatvora").<ref>[http://www.factsmart.org/h2o/h2o.htm Drinking Water – How Much?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120410235912/http://www.factsmart.org/h2o/h2o.htm |date=10. 4. 2012 }}, Factsmart.org</ref> [[Datoteka:DIN_4844-2_D-P005.svg|thumb|desno|Simbol upozorenja za vodu koja nije za piće]] Prvobitne preporuke o količini uzimanja vode koje je 1945. izdao "Odbor za hranu i prehranu" Američkog nacionalnog vijeća za istraživanje sadrže ''uobičajeni standard za različite osobe iznosi 1 ml na svaku unesenu kaloriju hrane. Najveći dio ove količine vode već se nalazi u pripremljenoj hrani.''<ref>{{cite book|title=Food and Nutrition Board, National Academy of Sciences. Recommended Dietary Allowances.|publisher=National Research Council, Reprint and Circular Series, No. 122|year=1945|pages=3–18}}</ref> Najnovije prehrambene preporuke koje je izdalo Američko nacionalno vijeće za istraživanje općenito navode (uključujući i izvore iz hrane): 3,7 litara vode dnevno za muškarce i 2,7 litara za žene.<ref>{{cite web |url=http://www.watersoftenercritic.com/recommendations-united-states-national-research-council |title=Are you consuming enough water? recommendations from the United States National Research Council |publisher=water softener critic |access-date=21. 7. 2014 |archive-date=28. 7. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140728123045/http://www.watersoftenercritic.com/recommendations-united-states-national-research-council/ |url-status=dead }}</ref> Kod specifičnih slučajeva, [[trudnoća|trudnice]] i dojilje trebaju dodatne količine tekućine. Američki institut za medicinu preporučuje da prosječan muškarac treba popiti 3 litra vode, a žena 2,2 litra, dok se kod trudnica ta količina penje na 2,4 litra (oko 10 čaša), a dojilje bi trebale piti i do 3 litra vode, jer se tokom perioda dojenja troše posebno velike količine tečnosti.<ref>{{cite web|url=http://www.mayoclinic.com/health/water/NU00283|title=Water: How much should you drink every day?|publisher=Mayoclinic.com|access-date=25. 7. 2010}}</ref> Također je naglašeno, da se pri normalnoj prehrani oko 20% vode unese putem hrane, dok se ostatak unosi pijući vodu i druga pića (uključujući i [[kofein]]irana). Voda se iz organizma izlučuje na nekoliko načina. To su izlučivanje putem [[Mokraća|mokraće]] i [[izmet|stolice]], zatim putem [[znoj]]enja i disanjem. Izlučivanje vode se povećava pri većem fizičkom radu i izlaganju višoj temperaturi, te se dnevna potražnja za vodom povećava. Ljudima je neophodna voda za piće koja ne sadrži mnogo nečistoća. Uobičajene nečistoće obuhvataju metalne soli i okside, uključujući [[bakar]], [[željezo]], [[kalcij]] i [[olovo]],<ref>''Conquering Chemistry'' 4. izd. izdano 2008.</ref> i/ili opasne [[bakterije]] poput ''Vibrio''. Neke rastvorene materije su prihvatljive pa čak i poželjene zbog poboljšanja okusa vode, a koje daju organizmu potrebne elektrolite.<ref>{{cite book|title=Human Biology and Health|url=https://archive.org/details/humanbiologyheal00scho|last=Maton|first=Anthea; Jean Hopkins, Charles William McLaughlin; Susan Johnson, Maryanna Quon Warner; David LaHart, Jill D. Wright|publisher=Prentice Hall|year=1993|location=Englewood Cliffs, [[New Jersey]], SAD}} {{ISBN|0-13-981176-1}}</ref> Najveći pojedinačni (po zapremini) izvor slatke vode pogodne za piće je [[Bajkalsko jezero]] u [[Sibir]]u.<ref>{{cite book|url=http://books.google.com/?id=1cV8tziHZ5sC&pg=PA125|title=Water: a shared responsibility|author=Unesco|publisher=Berghahn Books|year=2006|pages=str. 125}} {{ISBN|1-84545-177-5}}</ref> ==== Pranje ==== Sklonost vode da gradi [[rastvor]]e i emulzije je korisna u raznim procesima [[pranje|pranja]]. Mnogi industrijski procesi se zasnivaju na reakcijama hemikalija rastvorenih u vodi, suspenzija raznih materijala u vodi ili korištenju vode za izdvajanje raznih supstanci. Pranje je također i važna komponenta u nekoliko aspekata lične higijene tijela. ==== Transport ==== [[Datoteka:TapWater-china.JPG|thumb|Ručna pumpa za vodu u Kini]] [[Datoteka:Usine Bret MG 1648.jpg|thumb|Postrojenje za prečišćavanje vode]] Jedan od važnijih dijelova svjetske ekonomije predstavlja korištenje vode za transport materijala putem rijeka i kanala kao i međunarodni riječni i brodski saobraćaj. ==== Upotreba u hemiji ==== Voda se mnogo koristi u hemijskim reakcijama kao [[otapalo]] ili reaktant, a nešto manje kao rastvor ili [[katalizator]]. U neorganskim reakcijama, voda je uobičajeno otapalo, koje rastvara mnoge [[ion]]ske spojeve. U organskim reakcijama, ona se obično ne koristi kao reakcijsko otapalo, jer ne rastvara dobro reaktante a ujedno je i amfoterična (kisela ''i'' bazna) i nukleofilna. I pored toga, te osobine su nekad poželjne. Također, ubrzanje Diels-Alderovih reakcija vodom je moguće. U posljednje vrijeme, u fokusu istraživanja je [[superkritična voda]]. Takva voda zasičena kisikom vrlo efikasno sagorijeva organske zagađivače. ==== Razmjena toplote ==== Voda i vodena para su uobičajeni [[fluid]]i korišteni za razmjenu toplote, zbog svoje lahke dostupnosti ali i zbog velikog toplotnog kapaciteta, bilo da se radi o grijanju ili hlađenju. Hladna voda se prirodno može dobiti iz jezera ili mora. Ona je posebno efektivna za transport toplopte putem isparavanja i kondenzacija, najviše zbog svoje velike latentne [[Toplota isparavanja|toplote isparavanja]]. Nedostaci vode ogledaju se u tome što najčešći [[metal (hemija)|metali]] koji se primjenjuju u industrijama poput [[čelik]]a i bakra mnogo brže [[redoks reakcija|oksidiraju]] ako dolaze u dodir sa neprerađenom vodom i parom. U svim termalnim električnim centralama, voda se koristi kao radni fluid (unutar zatvorenog sistema između bojlera, [[parna turbina|parne turbine]] i kondenzatora) i rashladno sredstvo (za otpremanje otpadne toplote u vodenu površinu ili njeno provođenje evaporacijom u rashladnim tornjevima). U Sjedinjenim Američkim Državama, za hlađenje električkih centrala troši se najviše vode u industriji.<ref name="Water Use in the United States"/> U nuklearnim reaktorima i nuklearnim električnim centralama, voda se koristi i kao usporivač neutrona. U većini [[nuklearni reaktor|nuklearnih reaktora]], voda je ujedno i rashladno sredstvo i usporivač. Ona daje nešto pasivniju sigurnosnu mjeru, jer uklanjanje vode iz reaktora također i usporava nuklearnu reakciju. Međutim, za zaustavljanje nuklearne reakcije mnogo više se koriste drugi metodi, kojima se preferira da se nuklearno jezgro ostavi prekriveno vodom da bi se osiguralno njegovo adekvatno hlađenje. ==== Gašenje požara ==== [[Datoteka:MH-60S Helicopter dumps water onto Fire.jpg|desno|thumb|Voda se koristi i za gašenje šumskih požara]] Voda ima visoku toplotu isparavanja i relativno je intertna, zbog čega je vrlo pogodna kao fluid za gašenje [[požar]]a. [[Isparavanje]] vode oduzima toplotu od vatre. Međutim, vrlo opasno je koristiti vodu za gašenje požara u kojima gore ulja i organska otapala, jer mnogi organski materijali plutaju na vodi te se tako zapaljeni fluidi mogu raširiti vodom. Korištenje vode za gašenje požara se mora razmotriti u aspektu opasnosti od eksplozije pare, koja se dešava kada se vodom gase vrlo snažni požari u zatvorenom ili ograničenom prostoru, a isto tako se može dogoditi i eksplozija [[vodik]]a, ako supstanca koja se gasi reagira s vodom, kao što su određeni metali ili užareni [[ugljik]] poput [[ugalj|uglja]], drvenog uglja, [[koks]]a, nakon čega se voda razlaže dajući ''vodeni plin''. Snaga takvih eksplozija vidljiva je u [[Černobilska katastrofa|Černobilskoj nesreći]], mada voda koja je tu bila, potjecala od gašenja vatre nego iz sistema vodenog hlađenja reaktora. Eksplozija pare se dešava kada ekstremno zagrijavanje jezgra prouzrokuje da se voda gotovo u trenutku pretvori u paru. Eksplozija vodika se može desiti kao rezultat reakcije između pare i jako zagrijanog [[cirkonij]]a. ==== Rekreacija ==== [[Datoteka:Grand Anse Beach Grenada.jpg|thumb|desno|Velika Anse plaža, [[St. George's]], [[Grenada]]]] Ljudi koriste vodu za mnoge rekreativne svrhe, kao i za vježbanje i [[sport]]. Neke od aktivnosti s vodom su: plivanje, [[skijanje na vodi]], surfanje, ronjenje i jedriličarstvo. Osim toga, neki sportovi se igraju na [[led]]u kao što su [[hokej na ledu]] i umjetničko klizanje. Plaže, obale jezera i vodeni parkovi su popularna mjesta za ljude, gdje idu da bi se opustili i uživali u rekreaciji. Mnoge osobe doživljavaju zvuk tekuće vode umirujućim, pa su fontane i slični vodeni objekti vrlo popularan ukras. Također, mnogi ljudi drže ribe i druge životinje u akvarijima i bazenima, kao hobi, zabavu i slično. Ljudi koriste vodu i za zimske sportove tj. skijanje, sankanje, snowbording, [[skijaški skokovi|skijaške skokove]] i druge, a za koje je neophodan [[snijeg]] odnosno smrznuta voda. ==== Industrija vode ==== [[Datoteka:Water carrier.jpg|thumb|desno|Nosač vode u [[Indija|Indiji]] 1882. U mnogim zemljama, gdje nije dostupna tekuća voda, vodu su prenosili ljudi.]] Industrija vode obuhvata prodaju vode za piće i usluge zbrinjavanja i odlaganja [[Industrijske otpadne vode|otpadnih voda]] (uključujući preradu kanalizacije) iz domaćinstava i industrije. Postrojenja za proizvodnju vode uključuju cisterne za prikupljanje kišnice, gradsku vodovodnu mrežu, bunare i uređanje za pročišćavanje vode, vodotornjeve, stare [[akvadukt]]e, vodene tankove i druge. Danas su u razvoju i uređaju za generiranje vode iz atmosfere. Voda za piće se obično zahvata neposredno na izvorima rijeka ili potoka, ili se vadi iz vještačkih bušotina (bunara) u tlu, a nerijetko se pumpa i iz jezera. Da bi se dobila veća količina vode, moguće je bušenje više bunara na pogodnim mjestima, uz pretpostavku da količina podzemne vode u izdanima može zadovoljiti toliku potražnju. Drugi izvor vode je prikupljanje kišnice. Nerijetko tako dobijena voda zahtijeva prethodno pročišćavanje prije nego bude pogodna za piće. Pročišćavanje uključuje uklanjanje nerastvorljivih čestica, rastvorenih supstanci i opasnih mikroba. Najčešće metode su [[filtriranje]] kroz pijesak, čime se uklanja samo nerastvorljivi materijal, dok [[hloriranje vode|hloriranje]] i prokuhavanje ubija škodljive mikrobe. [[Destilacija]] može zamijeniti sve tri metode. Postoje i mnogo naprednije tehnike, poput reverzibilne osmoze. [[Desalinizacija]] morske vode je dosta skupo rješenje za dobijanje pitke vode, a koristi se u priobalnim područjima gdje vlada suha ili pustinjska klima. Raspodjela pitke vode se vrši gradskim ili drugim vodovodnim sistemima, doprema se cisternama ili se prodaje kao flaširana voda. Vlade mnogih zemalja imaju razvijene programe kojima se besplatno distriburira voda. Smanjivanje količine potrošnje vode koristeći vodu za piće isključivo za tu svrhu je druga opcija štednje. U nekim gradovima kao što je [[Hong Kong]], morska voda se uglavnom koristi za sapiranje toaleta da bi se uštedjelo na zalihama vode za piće. Zagađivanje vode je najveća pojedinačna prijetnja zalihama pitke vode, jer se zagađenom materijom ograničavaju drugi vidovi upotrebe vode, time se rasipaju vodeni resursi, bez obzira na koristi koje od toga ima zagađivač. Kao i druge vrste zagađenja, ona ne ulazi u standardni izračun tržišnih troškova, smatrajući se eksternalijama na koje tržište ne može računati. Zbog toga, drugi ljudi posredno plaćaju cijenu zagađenja vode, dok istovremeno profiti privatnih kompanija se ne dijele lokalnom stanovništvu koje je direktna žrtva zagađenja. Farmaceutski proizvodi koje koriste ljudi često završavaju u vodotocima a imaju pogubne efekte na živi svijet u vodi ako se takve materije [[bioakumulacija|bioakumuliraju]] ako nisu biorazgradive. Uređaji i postrojenja za zbrinjavanje otpadnih voda su kanalizacijski kolektori. Drugi način za uklanjanje zagađenja iz površinskih vodotoka je [[biodrenaža]]. Voda se koristi i za dobijanje [[Električna struja|električne struje]]. [[Hidroelektrična energija]] dobija se iz [[hidroelektrana]], tako što tekuća voda pokreće vodene turbine povezane na generatore. Električna energija dobijena iz hidroelektrana ne zagađuje okolinu, ima relativno niske troškove proizvodnje i smatra se obnovljivim izvorom energije. Najčešće se na rijeci ili vodotoku izgradi [[brana]], čime se uzvodno kreira [[umjetno jezero]]. Voda teče iz jezera kroz turbine u brani koje pokreću generatore. {{Široka slika|200407-sandouping-sanxiadaba-4.med.jpg|800px|[[Brana Tri sutjeske (Kina)]] je najveća hidroelektrana na svijetu}} Voda pod pritiskom se koristi za [[vodeno pjeskarenje]] i rezanje vodenim mlazom. Također, za precizno rezanje koriste se vodeni pištolji koji izbacuju vodu pod izuzetno visokim pritiskom (i do 10.000 bara). Prednost im je relativno velika sigurnost pri upotrebi, a nisu štetni za okolinu. Takva voda pod pritiskom se koristi i za hlađenje mašina, kao naprimjer za sprječavanje pregrijavanja sječiva. Voda se također koristi i za mnoge industrijske procese i mašine, kao što je parna turbina i izmjenjivači toplote, pored njene upotrebe za otapalo u hemiji. Ispuštanje neprerađene vode iz industrije smatra se zagađenjem. Ono uključuje i ispuštanje rastvora (hemijsko zagađenje) i otpuštanje vode za rashlađivanje (termalno zagađenje). Industriji je neophodna čista voda za mnoge aplikacije a prije korištenja vode i njenog ispuštanja koristi razne tehnike prečišćavanja. ==== Prerada hrane ==== [[Datoteka:Cuisson des pates.jpg|thumb|Voda se koristi za kuhanje hrane, poput nudli.]] [[Kuhanje]], [[blanširanje]] i [[dinstanje]] su neke od popularnih metoda koje najčešće podrazumijeva dodavanje hrane u vodu ili paru, te njeno zagrijavanje. Voda se također koristi i za pranje posuđa. Voda igra mnoge kritične uloge u oblasti [[nauka o hrani|nauke o hrani]]. Rastvorene supstance poput soli i šećera koji se nalaze u vodi utječu na fizičke osobine vode. Tačka topljenje i ključanja vode zavisi od rastvorenih supstanci u njoj, kao i od pritiska, što dalje zavisi od [[nadmorska visina|nadmorske visine]]. Voda ključa na nižoj temperaturi pri nižem atmosferskom pritisku, što se dešava pri višoj nadmorskoj visini. Jedan [[Mol (jedinica)|mol]] sukroze (šećera) po kilogramu vode povisuje tačku ključanja vode za 0,51&nbsp;°C (32,918&nbsp;°F), dok jedan mol soli po kg vode povisuje tačku ključanja za 1,02&nbsp;°C (33,836&nbsp;°F). Slično, povećanje broja rastvorenih materija u vodi snižava tačku mržnjenja vode.<ref name="vaclacik">{{cite book|url=http://books.google.com/?id=iCCsvwZrguUC&printsec=frontcover|title=Essentials of Food Science|author=Vaclavik, Vickie A. i Christian, Elizabeth W|publisher=Springer|year=2007}} {{ISBN|0-387-69939-2}}</ref> [[Tvrdoća vode]] je također jedan od osnovnih faktora pri pripremanju hrane a može se promijeniti korištenjem ionsko-izmjenjivačkih hemijskih sistema. Ona dramatično utječe na kvalitet proizvoda, a također igra ulogu i u sanitaciji. Tvrdoća vode se klasificira u zavisnosti od količine soli [[kalcij karbonat]]a u litri vode. Tvrdoća vode se izražava u stepenima: 0,064 g kalcij karbonata je jednako jednom stepenu tvrdoće.<ref name="vaclacik"/> Voda se smatra mehkom ako sadrži 1 do 4 stepena, srednjom od 5 do 10 stepeni, a tvrda voda je od 11 do 20 stepeni.<ref name="vaclacik"/> Tvrdoća također utječe na pH ravnotežu vode, što također ima određeni značaj pri priremanju hrane. Naprimjer, tvrda voda onemogućava proizvodnju čistih i bistrih pića. == Pravo, politika i krize == {{Glavni|Pravo na vodu}} [[Datoteka:Access to drinking water in third world.svg|thumb|300px|Približni dio stanovništva u zemljama u razvoju sa pristupom vodi za piće u periodu 1970–2000]] Vodna politika je dio politike koja se bavi vodom i vodenim resursima, iz razloga što je ona strateški resurs u svijetu i važan element u mnogim političkim i vojnim sukobima. Ona može izazvati utjecaj na zdravlje i oštetiti [[biološka raznolikost|biološku raznolikost]]. Prema izvještaju UN-a, oko 1,6 milijardi ljudi su od 1990. dobili pristup izvorima čiste vode.<ref>[http://mdgs.un.org/unsd/mdg/Resources/Static/Products/Progress2008/MDG_Report_2008_En.pdf#page=44 The Millennium Development Goals Report] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180701192752/http://mdgs.un.org/unsd/mdg/Resources/Static/Products/Progress2008/MDG_Report_2008_En.pdf#page=44 |date=1. 7. 2018 }}, United Nations, 2008</ref> Smatra se da je udio ljudi u zemljama u razvoju koji imaju pristup čistoj vodi poboljšan sa 30% u 1970tim<ref name="lomborg">{{cite book|url=http://www.lomborg.com/dyn/files/basic_items/69-file/skeptenvironChap1.pdf|title=The Skeptical Environmentalist|author=Lomborg, Björn|publisher=Cambridge University Press|year=2001|pages=22|access-date=17. 12. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20130725173040/http://www.lomborg.com/dyn/files/basic_items/69-file/skeptenvironChap1.pdf|archive-date=25. 7. 2013|url-status=dead}} {{ISBN|0-521-01068-3}}</ref> do 71% u 1990, zatim 79% u 2000. i 84% u 2004. Smatra se da će se ovaj trend rasta nastaviti.<ref name="UN" /> Jedan od osnovnih ciljeva [[Millennium Development Goals]] (''ciljevi milenijskog razvoja'') je da se do 2015. upola smanji udio stanovništva bez stalnog i sigurnog pristupa čistoj i pitkoj vodi. Predviđa se da će ovaj cilj biti ostvaren. Izvještaj [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]] iz 2006. navodi da "ima vode za svakoga", ali je pristup njoj otežan zbog lošeg upravljanja i [[korupcija|korupcije]].<ref>[[UNESCO]], (2006), [http://unesdoc.unesco.org/images/0014/001444/144409E.pdf Water, a shared responsibility. The United Nations World Water Development Report 2].</ref> Osim toga, postoje inicijative na svjetskom nivou kojima se nastoji poboljšati efikasnost u pružanju pomoći, kao što je [[Pariska deklaracija o efektivnoj pomoći]],<ref>[http://parco.gov.ba//?id=1312 Pariska deklaracija o efektivnoj pomoći.]</ref> koja nije ozbiljno uzeta od strane donatora iz oblasti vode, na način kako je to učinjeno u obrazovanju i zdravstvu, što izostavlja potencijalne donatore čiji projekti se zbog toga preklapaju, a organi vlasti koji bi koristili te donacije, ne primjenjuju donesene zakone.<ref>Welle, Katharina; Evans, Barbara; Tucker, Josephine i Nicol, Alan (2008) [http://www.odi.org.uk/resources/download/1894.pdf ''Is water lagging behind on Aid Effectiveness?''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110727024835/http://www.odi.org.uk/resources/download/1894.pdf |date=27. 7. 2011 }}</ref> Autori sveobuhvatne procjene o upravljanju vodom u poljoprivredi 2007. naveli su slabo upravljanje kao jedan od razloga za neke oblike nedostatka vode. [[Vodoprivreda]] je skup formalnih i neformalnih procesa kroz koje se donose odluke vezane za upravljanje vodom. Dobra vodoprivreda se prvenstveno odnosi na poznavanje koji procesi se najbolje manifestiraju u određenim fizičkim i socioekonomskim kontekstima. Često se prave greške tako što se pokušava primijeniti neko rješenje koje dobro funkcionira u razvijenim zemljama na područja i kontekste zemalja u razvoju. Jedan od primjera je rijeka [[Mekong]]. [[Međunarodni institut za upravljanje vodom]] je sagledao politike šest država koje se oslanjaju na rijeku Mekong, nakon čega su zaključili da se potpuna i transparentna analiza dobiti i troška i procjena utjecaja na okolinu vrlo rijetko provodi. Oni su također i našli da je zakon Kambodže o zahvatanju vode mnogo složeniji nego što bi to trebao biti.<ref>[http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Water_Issue_Briefs/index.aspx ''Water governance''], Water Issue Brief, izdanje 5, 2010, IWMI</ref> Izvještaj UN-a o razvoju svjetskih voda (WWDR, 2003) u sklopu [[Program procjene svjetskih voda|Programa procjene svjetskih voda]] procjenjuje da će se u narednih 20 godina količna vode dostupne svima smanjiti za 30%. Oko 40% svih ljudi u svijetu trenutno nema dovoljno svježe vode za minimalne [[higijena|higijenske potrebe]]. Više od 2,2 miliona ljudi je umrlo 2000. od bolesti povezanih sa vodom (korištenjem zagađene vode) ili sušom. Britanska humanitarna organizacija [[WaterAid]] objavila je 2004. da u prosjeku svakih 15 sekundi umre jedno dijete od bolesti povezanih s vodom, a koje bi se vrlo lahko mogle spriječiti. Često su te bolesti uzrokovane nedostatkom kanalizacijskog sistema. Organizacije koje se bave zaštitom voda uključuju, između ostalih, IWA (Međunarodno udruženje vode), [[WaterAid]], [[Water 1st]] i Američko udruženje za vodene resurse. Međunarodni institut za upravljanje vodama poduzima projekte kojima je cilj da stvore efektivne sisteme upravljanja vodom kako bi se smanjilo siromaštvo u svijetu. Redovno ili povremeno održavaju se konvencije u vezi s vodom, između ostalih, UNCCD (Konvencija UN-a za borbu protiv dezertifikacije, Međunarodna konvencija za prevenciju zagađenja kojeg uzrokuju brodovi, Konvencija UN o pravu na moru i [[Ramsarska konvencija]]. [[Svjetski dan voda]] obilježava se [[22. mart]]a, a [[svjetski dan okeana]] [[8. juni|8. juna]]. == U kulturi == === Religija === {{Glavni|Voda i religija}} U većini svjetskih religija, voda se smatra supstancom koja čisti. Religije koje uključuju ritualna vjerska pranja uključuju, između ostalih, [[kršćanstvo]], [[hinduizam]], [[islam]], [[judaizam]], [[rastafarijanstvo]], [[šintoizam]], [[taoizam]] i druge. Potapanje, škropljenje ili uranjanje osobe u vodu je jedna od središnjih religijskih ceremonija u kršćanstvu (gdje se naziva ''krštenje''), a također je dio prakse drugih religije, uključujući islam (gdje se naziva [[gusul]]), judaizam (mikvah) i [[sikizam]] (''amrit sanskar''). Osim toga, ritualna pranja čistom vodom mrtvih osoba obavljaju se u mnogi religijama uključujući islam i judaizam. U islamu, pet [[namaz|dnevnih molitvi]] se ne mogu obavljati ako se prethodno nije obavljeno potpuno pranje i čišćenje određenih dijelova tijela čistom vodom ([[abdest]]), osim ako voda nije dostupna (vidi [[tejemum]]). U šintoizmu, voda se koristi u gotovo svim vjerskim ritualima da bi se očistila osoba ili područje (npr. u ritualu ''misogi''). U [[Kur'an]]u, riječ {{ArJ|بحر}} (''al-bahar'', voda, more) spomenuta je 32 puta,<ref>Dr. Tarik Al-Suvaidan: [http://www.islamawareness.net/Miq/stat.html Statistical Miracle in Quran]</ref> dok su u Bibliji voda i izvedenice od te riječi navedene 722 puta.<ref>Jonathan Hewett: [http://www.learnthebible.org/water-in-the-bible.html Water in the Bible]</ref> === Filozofija === Starogrčki filozof [[Empedoklo]] smatrao je vodu jednim od četiri osnovna, klasična elementa, zajedno sa [[vatra|vatrom]], zemljom i zrakom, a smatrana je kao ''ylem'', odnosno osnovnom supstancom svemira. Tales, kojeg je [[Aristotel]] opisao kao astronoma i inženjera, teoretizirao je da je zemlja, koja je gušća od vode, nastala iz nje. Tales, monist, dalje je vjerovao da su sve stvari načinjene od vode. [[Platon]] je vjerovao da je oblik vode ikosahedron, koji je razlog zašto ona može lahko teči u odnosu na zemlju, oblika kocke.<ref>Lindberg, D. (2008). ''The beginnings of western science: The European scientific tradition in philosophical, religious, and institutional context, prehistory to A.D. 1450''. (2. izd.). Chicago: University of Chicago Press. {{ISBN|978-0226482057}}</ref> Po teoriji četiri tjelesna soka, voda je povezana sa flegmatičnim sokovima, jer je hladna i mokra. Kao klasični element, voda je također jedan od pet elemenata u klasičnoj [[kineska filozofija|kineskoj filozofiji]], pored zemlje, vatre, drveta i metala. Voda je također imala i ulogu u nekim dijelovima tradicionalnih i popularnih azijskih filozofija. Jamesa Leggea je 1891. preveo Dao De Jinga koji naglašava "najviša odlika je poput vode. Odlika vode javlja se u njenoj korisnosti za sve stvari, i u njenom zauzimanju, bez težnji (u suprotnom smijeru), najnižeg mjesta koje svi ljudi mrze. Stoga (njen put) je u blizini Taoa" i "nema ništa na svijetu mekše i slabije od vode, a za stvari koje napadaju a koje su snažne i čvrste, nema ništa što bi moglo steći prednost nad njom, nema ništa toliko efektivno da bi je promijenilo".<ref>{{cite web|url=http://www.sacred-texts.com/tao/taote.htm|title=Internet Sacred Text Archive Home|publisher=Sacred-texts.com|access-date=25. 7. 2010}}</ref> Tekst zvani ''Guanzi'' u poglavlju "Shui di" 水地 (''zemlja vode'' ili ''površinska voda'') dalje elaborira simbolizam vode, proglašavajući da je "čovjek voda" i dajući joj osobine prirodnih karakteristika ljudi iz raznih kineskih regija, da bi po njima karakterizirao lokalne vodne resurse.<ref>[http://ctext.org/guanzi/shui-di 水地 - Shui Di (''Zemlja vode'')]</ref> == Također pogledajte == * [[Led]] * [[Hidrologija]] * [[Šablon:Hair voda|Hair voda]] * [[Vrste vode (islam)|Vrste vode u islamu]] == Reference == {{refspisak}} == Literatura == *Debenedetti, PG., HE Stanley, "Supercooled and Glassy Water", ''Physics Today'' '''56''' (6), str.&nbsp;40–46 (2003). [http://polymer.bu.edu/hes/articles/ds03.pdf u PDF-u] *Franks, F (ur.), Water, ''A comprehensive treatise'', Plenum Press, New York, 1972–1982 *Gleick, PH., (ur.), ''The World's Water: The Biennial Report on Freshwater Resources''. Island Press, Washington, D.C. [http://www.worldwater.org/ The World's Water, Island Press] *Jones, OA., JN Lester, N Voulvoulis, ''Pharmaceuticals: a threat to drinking water?'' ''TRENDS in Biotechnology'' 23(4): 163, 2005 *[http://ucowr.org/updates/index.html Journal of Contemporary Water Research & Education] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120402161336/http://ucowr.org/updates/index.html |date=2. 4. 2012 }} *Postel,S., ''Last Oasis: Facing Water Scarcity''. W.W. Norton and Company, New York. 1992 *Reisner,M., ''Cadillac Desert: The American West and Its Disappearing Water''. Penguin Books, New York. 1986. *United Nations ''World Water Development Report'', izdaje se svake 3 godine [http://www.unesco.org/water/wwap/wwdr/ UN World Water Development Report] == Vanjski linkovi == {{commonscat|Water}} *[http://stats.oecd.org/wbos/Index.aspx?DataSetCode=ENV_WAT OECD statistika o vodi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090101221540/http://stats.oecd.org/wbos/Index.aspx?DataSetCode=ENV_WAT |date=1. 1. 2009 }} *[http://www.worldwater.org/ The World's Water stranica sa podacima] *[http://www.fao.org/nr/water/aquastat/main/index.stm FAO sveobuhvatna baza podataka vode, AQUASTAT] *[http://worldwater.org/conflict.html Hronologija konflikata povezanih s vodom: Water Conflict Database] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130116181835/http://www.worldwater.org/conflict.html |date=16. 1. 2013}} *[http://ga.water.usgs.gov/edu/ Istraživanje USGS o vodi za škole] *[http://water.worldbank.org/ Portal prema strategijama Svjetske banke, radovi i povezane publikacije o vodenim resursima] *[https://web.archive.org/web/20180324205603/http://awra.org/ America Water Resources Association] *[http://www1.lsbu.ac.uk/water/ Struktura vode i nauka] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141228024506/http://www1.lsbu.ac.uk/water/ |date=28. 12. 2014}} *Benefits of [https://www.big.guide/benefits-of-a-water-softener Best Water Softener] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200711154658/https://www.big.guide/benefits-of-a-water-softener |date=11. 7. 2020}} *Water Softener Portal. [https://www.bestination.net/what-is-a-hard-water-and-what-causes-it/ "What is a hard water and what causes it"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220715130431/https://www.bestination.net/what-is-a-hard-water-and-what-causes-it/ |date=15. 7. 2022 }} , pristupljeno 25. 6. 2015. {{Voda}} {{Spojevi vodika}} {{Spojevi kisika}} {{Prehrambena hemija}} {{Normativna kontrola}} {{Istaknuti članak}} [[Kategorija:Voda| ]] [[Kategorija:Hemija okoline]] [[Kategorija:Vodene mase]] [[Kategorija:Prirodni resursi]] [[Kategorija:Neorganska otapala]] erglc2nfifww89fvmrkl2fzdow28ory Zlatko Topčić 0 18989 3669730 3636352 2024-11-26T07:14:52Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669730 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Zlatko Topčić | slika = Zlatko Topčić.jpg | alt_slike = | opis = | ime_pri_rođenju = | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1955|4|30}} | mjesto_rođenja = [[Sarajevo]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|FNRJ]] | datum_smrti = <!-- {{Datum smrti i godine|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (datum smrti pa onda datum rođenja) --> | mjesto_smrti = <!-- [[Grad]], [[Država]] --> | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = [[Pisac]] i [[scenarist]] | godine_aktivnosti = | poznat_po = | značajni_radovi = | supružnik = Amela Topčić | djeca = Kerim Topčić | roditelji = [[Zaim Topčić]]<br />Naila Selimić | potpis = Zlatko Topčić signature.jpg }} '''Zlatko Topčić''' je [[Bosna i Hercegovina|bosanskohercegovački]] [[pisac]] i [[scenarist|filmski scenarist]]. Rođen je [[30.]] [[april]]a [[1955.]] godine u [[Sarajevo|Sarajevu]]. Dobitnik je brojnih domaćih i inostranih nagrada za [[drama|drame]], [[roman]]e i [[scenarij]]e. == Rane godine == Rođen je 1955. u [[Sarajevo|Sarajevu]] kao sin književnika [[Zaim Topčić|Zaima Topčića]] i Naile Selimić. Njegovi literarni počeci vezani su za pisanje kriminalističkih romana i novela, koje je objavljivao sa 17 godina pod pseudonimom Gold Taucher, a prodani su u nekoliko miliona primjeraka.<ref>{{cite web|url=http://stav.ba/ne-treba-sidranu-p-e-n-nego-p-e-n-nasusno-treba-sidrana/|title=Ne treba Sidranu P.E.N., nego P.E.N. nasušno treba Sidrana|work=stav.ba|date=16. 11. 2017|access-date=5. 1. 2018}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.oslobodjenje.ba/kun/zlatko-topcic-knjizevnik-vesela-knjizevna-korupcija-ukomponirana-u-drustveni-pejzaz|title=Zlatko Topčić, književnik: Vesela književna korupcija ukomponirana u društveni pejzaž|work=oslobođenje.ba|date=11. 9. 2014|access-date=13. 1. 2016}}</ref> == Biografija == Završio je [[Druga gimnazija (Sarajevo)|Drugu gimnaziju u Sarajevu]], a 1977. godine diplomirao na [[Pravni fakultet u Sarajevu|Pravnom fakultetu]] [[Univerzitet u Sarajevu|Univerziteta u Sarajevu]]. Bio je pokretač, glavni i odgovorni urednik lista za književnost [[Slovo (časopis)|Slovo]], priređivač panorame bosanskohercegovačke ratne priče na engleskom jeziku Forgotten Country (1997) i antologije članova [[Društvo pisaca Bosne i Hercegovine|Društva pisaca Bosne i Hercegovine]] The Best Of (2000), član Upravnog odbora Fonda otvoreno društvo Bosna i Hercegovina - Soros fondacija, a radio je i na nekoliko projekata [[UNESCO]]-a. Jedan je od osnivača Društva pisaca Bosne i Hercegovine, od 1993. do 2001. prvi generalni sekretar, a od 2006. do 2010. godine i član Upravnog odbora. Od 2001. do 2011. bio je direktor i umjetnički rukovodilac [[Kamerni teatar 55|Kamernog teatra 55]].<ref>{{cite web|url=https://www.klix.ba/magazin/kultura/kamerni-teatar-55-najnagradjivaniji-bh-teatar/090703028|title=Kamerni teatar 55 najnagrađivaniji bh. teatar|work=klix.ba|date=3. 7. 2009|access-date=14. 3. 2018}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.klix.ba/magazin/kultura/topcic-kamerni-teatar-55-potvrdio-status-regionalno-najznacajnijeg-teatra/060622006|title=Topčić: Kamerni teatar 55 potvrdio status regionalno najznačajnijeg teatra|work=klix.ba|date=22. 6. 2006|access-date=14. 3. 2018}}</ref> Bio je selektor [[MESS|Internacionalnog teatarskog festivala MESS]]<ref>{{cite web|url=http://www.klix.ba/vijesti/kultura/predstavljene-predstave-ovogodisnjeg-mess-a/120912077|title=Predstavljene predstave ovogodišnjeg MESS-a|work=klix.ba|date=12. 9. 2012|access-date=23. 7. 2015}}</ref> te predsjednik i član nekoliko žirija, između ostalog, Fondacije za kinematografiju za finansiranje filmskih projekata.<ref>{{cite web|url=https://www.klix.ba/magazin/kultura/zilhadu-kljucaninu-urucena-nagrada-alija-isakovic/081211063|title=Zilhadu Ključaninu uručena nagrada "Alija Isaković"|work=klix.ba|date=11. 12. 2008|access-date=14. 12. 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.klix.ba/vijesti/kultura/nijedna-drama-na-konkursu-nije-bila-dovoljno-dobra/121228044|title=Nijedna drama na konkursu nije bila dovoljno dobra|work=klix.ba|date=28. 12. 2012|access-date=23. 7. 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.klix.ba/vijesti/kultura/laureatu-amiru-bukvicu-urucena-nagrada-alija-isakovic/140203087|title=Laureatu Amiru Bukviću uručena nagrada "Alija Isaković"|work=klix.ba|date=3. 2. 2014|access-date=23. 7. 2015}}</ref> Od 2013. do 2016. obavljao je funkciju generalnog direktora [[Televizija Kantona Sarajevo|TVSA]]. Godine 2016. dolazi na poziciju direktora Biblioteke Sarajeva. Bio je član Komisije za slobodne umjetnike Bosne i Hercegovine, predsjednik Umjetničkog savjeta [[Narodno pozorište Sarajevo|Narodnog pozorišta u Sarajevu]] od 2015. do 2019. te član Vijeća Upravnog odbora [[Bosanskohercegovačka radio-televizija|BHRT]]-a od 2019. do 2021. godine. Drame su mu igrane u bosanskohercegovačkim i međunarodnim teatrima.<ref>{{cite web|url=http://www.klix.ba/vijesti/bih/dogadjaji-koji-su-obiljezili-januar-2011-godine/120101056|title=Događaji koji su obilježili januar 2011. godine|work=klix.ba|date=1. 1. 2012|access-date=23. 7. 2015}}</ref> Drama Time Out (2002, režija James P. Mirrione) doživjela je praizvedbu na [[engleski jezik|engleskom jeziku]] i u engleskoj produkciji u [[Velika Britanija|Velikoj Britaniji]], gdje je imala turneju (Wakefield - Bretton Hall, Powerhouse 1; [[Leeds]] - West Yorkshire Playhouse, Royal Armouries Museum; [[London]] - Gate Theatre, Riverside Studios, 2002). Izvedena je i u [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenim Američkim Državama]] ([[New York City]]), [[Austrija|Austriji]] ([[Beč]]) i [[Poljska|Poljskoj]] ([[Varšava]]). Prva je bosanskohercegovačka i regionalna drama izvedena u tim zemljama. Izazvala je veliku pažnju svjetskih medija poput [[BBC]]-a i [[CNN]]-a.<ref>{{cite web|url=https://www.bhdani.ba/portal/arhiva-67-281/278/t27803.shtml|title=Londonski dnevnik bosanskog uspjeha|work=bhdani.ba|date=11. 10. 2002|access-date=26. 11. 2017|archive-date=1. 12. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171201043644/https://www.bhdani.ba/portal/arhiva-67-281/278/t27803.shtml|url-status=dead}}</ref> Njegova prva značajnija djela, zbirka priča Životno pitanje (1981) i roman Čovjek niotkud (1986), su naišla na odličan prijem književne kritike i čitalaca. Novela Ljubavno pismo iz njegove prve knjige zastupljena je u Antologiji poslijeratne bosanskohercegovačke pripovijetke, prevedene na engleski jezik. [[Radio Sarajevo]] emitirao je nekoliko njegovih radio drama: Sretna novogodišnja noć (1977), Intervju (1978), Vanredna situacija (1987), Hodati na vrhovima prstiju (1988), Čezare Lombrozo (1989), Kulin (1990), Listerova mašina (1991), Kako Musa dere jarca (1992) i Stanislavski bi bio zadovoljan (2007). Tri puta je pobijedio na anonimnim konkursima Radio Sarajeva (1978, 1987 i 2007) s dramama Intervju, Vanredna situacija i Stanislavski bi bio zadovoljan. Producirao je preko četrdeset pozorišnih predstava, a neke od najpoznatijih su kultne hit predstave Žaba, po kojoj je 2017. godine snimljen i igrani film, i Helverova noć, internacionalno najnagrađivanija predstava u historiji bosanskohercegovačkog teatra.<ref>{{cite web|url=http://efm.ba/2017/01/30/najnagradivanija-predstava-kamernog-teatra-55-helverova-noc-30-i-31-januara/|title=Najnagrađivanija predstava Kamernog teatra 55, ”Helverova noć” 30. i 31. januara|work=efm.ba|access-date=11. 11. 2017|archive-date=12. 11. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171112021325/http://efm.ba/2017/01/30/najnagradivanija-predstava-kamernog-teatra-55-helverova-noc-30-i-31-januara/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.radiosarajevo.ba/metromahala/kultura/uspjeh-mustaficevih-predstava-u-rumuniji-i-italiji/82658|title=Uspjeh Mustafićevih predstava u Rumuniji i Italiji|work=radiosarajevo.ba|date=2. 6. 2012|access-date=11. 11. 2017}}</ref> Djela su mu prevođena na dvanaest jezika: [[engleski jezik|engleski]], [[njemački jezik|njemački]], [[francuski jezik|francuski]], [[turski jezik|turski]], [[češki jezik|češki]], [[poljski jezik|poljski]], [[bugarski jezik|bugarski]], [[italijanski jezik|italijanski]], [[makedonski jezik|makedonski]], [[švedski jezik|švedski]], [[slovenski jezik|slovenski]] i [[albanski jezik]]. Priče i drame su mu uvrštene u nekoliko domaćih i inostranih antologija. Utemeljitelj je [[Priznanje "Bosanski stećak"|Priznanja "Bosanski stećak"]] i Nagrade "Nedžad Ibrišimović".<ref>{{cite web|url=https://www.klix.ba/magazin/kultura/nagrada-nedzad-ibrisimovic-posthumno-dodijeljena-veri-mihic-jolic/171020079|title=Nagrada "Nedžad Ibrišimović" posthumno dodijeljena Veri Mihić-Jolić|work=klix.ba|date=20. 10. 2017|access-date=11. 11. 2017}}</ref> [[Scenarist]] je četiri [[dokumentarni film|dokumentarna filma]]: U najboljim godinama (1994), [[Čudo u Bosni]] (1995), Odazivam Ti se, Bože (1996) i Krv i mošus (1997). Napisao je [[scenarij]]e za igrane [[film]]ove [[Remake (film)|Remake]] (2003, režija Dino Mustafić) i [[Ostavljeni]] (2010, režija Adis Bakrač).<ref>{{cite web|url=http://www.mladina.si/97592/druzinsko-prekletstvo/|title=Družinsko prekletstvo: Zlatko Topčić, scenarist filma "Remake"|work=mladina.si|date=19. 11. 2002|access-date=26. 8. 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.idoconline.info/article/224727|title=U Sarajevu proglašeni najbolji scenariji za dokumentarni, kratkometražni i igrani film|work=idoconline.info|date=6. 6. 1999|access-date=8. 8. 2016|archive-date=22. 8. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160822033445/http://www.idoconline.info/article/224727|url-status=dead}}</ref> Godine 2002. objavio je scenarij Remake kao knjigu. Njegov [[scenarij]] za film [[Ostavljeni]] (radni naziv: Gola koža)<ref>{{cite web|url=http://www.klix.ba/vijesti/bih/zlatko-topcic-sva-djeca-imaju-pravo-na-srecu/101208126|title=Zlatko Topčić: "Sva djeca imaju pravo na sreću"|work=klix.ba|date=8. 12. 2010|access-date=29. 8. 2015}}</ref> je bio pobjednički (91 prijavljeni rad) na prvom izdanju CineLink-a, koji se održavao u okviru 9. [[Sarajevo Film Festival]]a (2003), a nagrađen je i na Hollywood Film Festivalu 2011. godine. Njegov roman Košmar (1997) je preveden na turski (''Saray Bosna da kabus'', Gendas, [[Istanbul]], 1998) i slovenski (''Mora'', Založba Goga, [[Novo Mesto]], 2003), a roman Dagmar (2013) na češki (For Prague, [[Prag]], 2017).<ref>{{cite web|url=http://www.klix.ba/vijesti/kultura/drustvo-pisaca-bih-nagradilo-roman-dagmar-zlatka-topcica/141223085|title=Društvo pisaca BiH nagradilo roman "Dagmar" Zlatka Topčića|work=klix.ba|date=23. 12. 2014|access-date=23. 7. 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.oslobodjenje.ba/kun/zlatko-topcic-knjizevnik-kada-vam-se-jedna-vrata-zatvore--zalupe---druga-vam-se-otvore|title=Zlatko Topčić, književnik: Kada vam se jedna vrata zatvore - zalupe - druga vam se otvore|work=oslobođenje.ba|date=3. 1. 2015|access-date=24. 7. 2015|archive-date=14. 7. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150714051234/http://www.oslobodjenje.ba/kun/zlatko-topcic-knjizevnik-kada-vam-se-jedna-vrata-zatvore--zalupe---druga-vam-se-otvore|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://avaz.ba/kolumne/licnost-dana/154619/bez-promocije-dvaput-najbolji|title=Bez promocije dvaput najbolji|work=dnevni avaz|date=25. 12. 2014|access-date=24. 7. 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.zurnal.info/novost/17532/sedam-dobrih-vijesti-milion-sadnica-plivacki-rekordi-konacno-slobodna-vjeverica|title=SEDAM DOBRIH VIJESTI: Milion sadnica, plivački rekordi, konačno slobodna Vjeverica...|work=zurnal.info|date=26. 10. 2013|access-date=25. 8. 2016}}</ref> Nagradu P.E.N. Centra Austrije je dobio za dramu Ne volim ponedjeljak (2009, režija Christian Papke), koja je, u izdanju Der Österreichische P.E.N. - Club, [[Beč]] 2010. godine, štampana u preko jedanaest hiljada primjeraka, na [[njemački jezik|njemačkom jeziku]] (pod naslovom: ''I Don't Like Mondays''). Predstava je premijerno izvođenje imala na [[MESS|Internacionalnom teatarskom festivalu MESS]] 2009.<ref>{{cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/539845|title=Zlatko Topčić dobitnik austrijske nagrade|work=infobiro.ba|date=17. 2. 2009|access-date=23. 7. 2015|archive-date=5. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305151532/http://www.infobiro.ba/article/539845|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.klix.ba/vijesti/kultura/nagrada-za-dramu-zlatku-topcicu/090216077|title=Nagrada za dramu Zlatku Topčiću|work=klix.ba|date=16. 2. 2009|access-date=23. 7. 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.balkaniyum.tv/bih/vijesti/26148.shtml|title=Društvo i ekonomija: Jednoglasno najbolja drama Zlatka Topčića - BalkaniYUm.TV|work=balkaniyum.tv|date=18. 2. 2009|access-date=23. 7. 2015}}</ref> Roman Završna riječ (2011) je preveden na francuski (''Le mot de la fin'', M.E.O. Edition, [[Bruxelles]], 2016).<ref>{{cite web|url=https://www.faktor.ba/vijest/meunarodno-priznanje-za-roman-bh-pisca-zlatka-topcica-zavrsna-rijec-od-sada-i-na-francuskom-jeziku-205591|title=Međunarodno priznanje za roman bh. pisca Zlatka Topčića: “Završna riječ“ od sada i na francuskom jeziku|work=faktor.ba|date=24. 1. 2016|access-date=11. 11. 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.klix.ba/vijesti/kultura/zlatku-topcicu-nagrada-hasan-kaimija/120607134|title=Zlatku Topčiću nagrada "Hasan Kaimija"|work=klix.ba|date=7. 6. 2012|access-date=23. 7. 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://reprezent.ba/index.php/vijesti/bosanski-petrovac/3444.html|title=ReprezenT - Održani Četrnaesti dani Skendera Kulenovića|work=reprezent.ba|date=12. 10. 2012|access-date=23. 7. 2015|archive-date=2. 2. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160202133007/http://reprezent.ba/index.php/vijesti/bosanski-petrovac/3444.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.jutarnji.hr/zlatko-topcic--pisem-o-bivsim-ljubavima-jer-se-jedino-njih-zelim-sjecati-u-svome-zivotu/996242/|title=Pišem o bivšim ljubavima jer se jedino njih želim sjećati u svome životu|work=jutarnji list|date=28. 12. 2011|access-date=24. 7. 2015|archive-date=21. 7. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150721161605/http://www.jutarnji.hr/zlatko-topcic--pisem-o-bivsim-ljubavima-jer-se-jedino-njih-zelim-sjecati-u-svome-zivotu/996242/|url-status=dead}}</ref> Francusko izdanje romana se 2017. godine našlo na prvom mjestu nekoliko bestseller lista.<ref>{{cite web|url=https://www.oslobodjenje.ba/o2/kultura/knjizevnost/knjiga-zlatka-topcica-na-prvom-mjestu-book-daily-bestsellera|title=Knjiga Zlatka Topčića na prvom mjestu Book Daily Bestsellera|work=oslobođenje.ba|date=21. 11. 2017|access-date=21. 11. 2017}}</ref> Topčić je član [[Društvo pisaca Bosne i Hercegovine|Društva pisaca Bosne i Hercegovine]], [[P.E.N. Centar Bosne i Hercegovine|P.E.N. Centra Bosne i Hercegovine]], Udruženja filmskih radnika u Bosni i Hercegovini, Međunarodne asocijacije scenarista, Američke asocijacije scenarista, Concordia organizacije u [[New York City|New Yorku]] i Kraljevskog instituta za međunarodne poslove u [[London]]u (Chatham House). Godine 2004. je uvršten na godišnju listu 100 najuticajnijih ljudi u svijetu američkog magazina Marquis Who's Who in the World (Ko je ko u svijetu). == Privatni život == Živi u [[Sarajevo|Sarajevu]] sa suprugom Amelom, sa kojom ima sina Kerima. Godine 1993, tokom [[rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]], biva zarobljen u sarajevskom naselju [[Grbavica (Sarajevo)|Grbavica]]. Pedeset godina ranije (1943) njegov otac [[Zaim Topčić]] (1920–1990), tokom [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], kao komunist, biva zarobljen u [[Koncentracijski logor Jasenovac|koncentracijskom logoru Jasenovac]]. O ovim događajima snimljen je film ''[[Remake (film)|Remake]]'', po njegovom scenariju. == Citati == {{Citat|Rat je rat. Svugdje je težak i krvav, ali Balkanci i u njega unose svoj kolorit i strast. Nekome se, eto, desilo da je bio na pravoj strani. Ali, gospođo, budite bez brige: nije tako daleko dan kada će obje strane postati isto i kada se neće znati koja je od strana bila prava. <br>U romanu "Čovjek niotkud", 1986.}} == Filmografija == * ''U najboljim godinama'', 1994. ([[dokumentarni film]]) * ''[[Čudo u Bosni]]'', 1995. (dokumentarni film) * ''Odazivam Ti se, Bože'', 1996. (dokumentarni film) * ''Krv i mošus'', 1997. (dokumentarni film) * ''[[Remake (film)|Remake]]'', 2003. * ''[[Ostavljeni]]'', 2010. == Pozorišne predstave == * ''Kolaps'', 1986. * ''Kako Musa dere jarca'', 1993. * ''Kulin ban'', 1995. * ''Refugees'', 1999. * ''Plaža hotel'', 2000. * ''Time Out'', 2002. * ''Glavom kroz zid'', 2004. * ''Pomilovanje traži Radivoje, Radivojev sin'', 2006. * ''Sretna nova 1994!'', 2006. * ''[[Ne volim ponedjeljak]]'', 2009. * ''Krokodil Lacoste'', 2011. * ''Puzzle opera'', 2020. == Radio drame == * ''Sretna novogodišnja noć'', 1977. * ''Intervju'', 1978. * ''Vanredna situacija'', 1987. * ''Hodati na vrhovima prstiju'', 1988. * ''Čezare Lombrozo'', 1989. * ''Kulin'', 1990. * ''Listerova mašina'', 1991. * ''Kako Musa dere jarca '', 1992. * ''Stanislavski bi bio zadovoljan'', 2007. == Bibliografija == === Zbirke priča === * ''Životno pitanje'', 1981. * ''Fantastične priče'', 1989. * ''[[Ptica iz drugog jata / A Bird From Another Flock]]'', 1995. * ''Bogumilske legende'', 1997. * ''Izabrane priče'', 2000. === Romani === * ''Čovjek niotkud'', 1986. * ''[[Kulin]]'', 1994. * ''[[Košmar (knjiga)|Košmar]]'', 1997, 1998, 2000, 2004. * ''[[Gola koža]]'', 2004. * ''[[Safet Sušić (knjiga)|Safet Sušić]]'' – Pape - romansirana biografija Safeta Sušića, 2007. * ''[[Završna riječ]]'', 2011. * ''[[Dagmar (knjiga)|Dagmar]]'', 2013. * ''zavrsna.rijec@dagmar'', 2017. * ''[[Uvertira (knjiga)|Uvertira]]'', 2018. * ''[[28. 6. 1914. (knjiga)|28. 6. 1914.]]'', 2019, 2021. === Knjige drama === * ''Kolaps'', 1988. * ''Drame'', 1995. * ''[[Refugees (drama)|Refugees]]'', 1999. * ''[[Time Out (drama)|Time Out]]'', 2001. * ''Osam komada'', 2005. * ''Gola koža'', 2007. * ''I Don't Like Mondays'', 2010. * ''[[Krokodil Lacoste (drama)|Krokodil Lacoste / Silvertown]]'', 2016. * ''Gnjevni ljudi'', 2016. * ''Ničiji i svačiji'', 2019. == Nagrade == * Nagrada na anonimnom konkursu [[Radio Sarajevo|Radio Sarajeva]] za radio dramu Intervju, 1978. * Nagrada na anonimnom konkursu Radio Sarajeva za radio dramu Vanredna situacija, 1987. * Godišnja [[nagrada Društva pisaca Bosne i Hercegovine]] za najbolju knjigu objavljenu u 1997. godini za roman Košmar, 1998. * Nagrada Udruženja filmskih radnika Bosne i Hercegovine za scenarij Čovjek niotkud ([[Remake (film)|Remake]]), 1999. * Nagrada Ministarstva kulture i sporta za scenarij Remake, 1999. * Nagrada Ministarstva kulture i sporta za dramu Time Out, 2000. * Nagrada CineLinka ([[Sarajevo Film Festival]]) za scenarij Gola koža ([[Ostavljeni]]), 2003. * Nagrada časopisa [[TmačaArt]] za najbolju dramu Glavom kroz zid, 2004. * Nagrada časopisa [[TmačaArt]] za najbolju dramu Sretna Nova 1994!, 2004. * Nagrada za najbolji dramski tekst na Festivalu bh. teatara za dramu Glavom kroz zid, 2004. * Nagrada BZK "Preporod" za najbolji dramski tekst Gola koža, 2006. * Nagrada na anonimnom konkursu Radio Sarajeva za radio dramu Stanislavski bi bio zadovoljan, 2007. * Nagrada za najbolji savremeni tekst na Pozorišnim igrama za dramu Sretna Nova 1994!, 2007. * Nagrada P.E.N. Centra Austrije za dramu Ne volim ponedjeljak, 2009. * Nagrada BZK "Preporod" za najbolji dramski tekst Krokodil Lacoste, 2010. * Nagrada za najbolji savremeni tekst na Pozorišnim igrama za dramu Krokodil Lacoste, 2011. * Nagrada za najbolji scenarij na Transilvania Film Festivalu za film [[Ostavljeni]], 2011. * Nagrada za najbolji scenarij na Golden Carpathian Film Festivalu za film [[Ostavljeni]], 2011.<ref>{{cite web|url=https://www.screendaily.com/the-circuit/golden-carpathian-festival-and-market/5031355.article|title=Golden Carpathian festival and market|work=screendaily.com|date=31. 8. 2011|access-date=21. 1. 2019}}</ref> * Nagrada za najbolji scenarij na Hollywood Film Festivalu za film [[Ostavljeni]], 2011. * Nagrada "[[Skender Kulenović]]" za najbolju knjigu objavljenu u 2011. godini za roman Završna riječ, 2012. * Nagrada "[[Hasan Kaimija]]" za najbolju knjigu objavljenu u 2011. i 2012. godini za roman Završna riječ, 2012. * Nagrada "[[Fra Grga Martić|Fra Grgo Martić]]" za najbolju knjigu proze objavljenu u 2013. godini za roman Dagmar, 2013. * Godišnja [[nagrada Društva pisaca Bosne i Hercegovine]] za najbolju knjigu objavljenu u 2013. godini za roman Dagmar, 2014. * Nagrada BZK "Preporod" za najbolji dramski tekst Ničiji i svačiji, 2017.<ref>{{cite web|url=https://www.oslobodjenje.ba/o2/kultura/knjizevnost/zlatku-topcicu-po-treci-put-nagrada-alija-isakovic|title= Zlatku Topčiću po treći put nagrada "Alija Isaković"|work=oslobođenje.ba|date=25. 12. 2017|access-date=16. 3. 2018}}</ref> * Nagrada Fondacije za izdavaštvo za najbolju knjigu za roman 28. 6. 1914, 2021. * Nagrada "25. novembar" za knjigu godine za roman 28. 6. 1914, 2022.<ref>{{cite web|url=http://penbih.ba/2022/11/zlatko-topcic-dobitnik-nagrade-25-novembar-za-roman-28-6-1914/|title=Zlatko Topčić dobitnik nagrade “25. novembar” za roman “28.6.1914.”|work=penbih.ba|date=29. 11. 2022|access-date=3. 12. 2022}}</ref> == Također pogledajte == * [[Spisak bosanskohercegovačkih scenarista]] * [[Spisak poznatih osoba rođenih u Sarajevu]] * [[Spisak bošnjačkih pisaca]] * [[Spisak Bošnjaka]] * [[Nagrada "Alija Isaković"|Dobitnici nagrade Alija Isaković]] == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{Wikicitat|Zlatko Topčić}} *{{Imdb name|id=1253499|name=Zlatko Topčić}} * {{DEFAULTSORT:Topčić, Zlatko}} [[Kategorija:Rođeni 1955.]] [[Kategorija:Biografije, Sarajevo]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački dramaturzi]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački scenaristi]] [[Kategorija:Dobitnici Nagrade Skender Kulenović]] [[Kategorija:Članovi P.E.N. Centra Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Dobitnici Nagrade Društva pisaca Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Zlatko Topčić]] [[Kategorija:Dobitnici nagrade "Alija Isaković"]] [[Kategorija:Živi ljudi]] qt304dd0ddym0856pbdcrh3hv55odi0 Wikipedia:Čaršija 4 19126 3669676 3668440 2024-11-25T19:37:06Z Sabri76 23213 /* Bosna i Hercegovina i Mediteranske igre */ novi odlomak 3669676 wikitext text/x-wiki {{IW Čaršija}} {{Čaršija|extra=da|1= <div style="border-spacing: 3px; background-color: #f8f9fa; color: black; margin: 0.5em 0 0.5em 1em; padding: 0.2em; float: right; clear: right; font-size: 88%; line-height: 1.5em; width: 22em; border:0;"> <div style="padding:10px;">Čaršija se automatski [[Pomoć:Arhiviranje stranica za razgovor|arhivira]]. Starije rasprave možete naći [[/Arhive|ovdje]].</div> <inputbox> bgcolor=transparent type=fulltext prefix=Wikipedia:Čaršija break=yes width=30 searchbuttonlabel=Traži break=no </inputbox> </div> '''Dobro došli na Wikipedijinu čaršiju!''' Na ovoj stranici projekta Wikipedije možete porazgovarati o svim temama koje se tiču rada na Wikipediji i postaviti sva pitanja za koja smatrate da zaslužuju pažnju. Osnovni kriterij je da postavite pitanje u jednu od tematskih podgrupa čaršije. Ako niste sigurni u koju grupu spada Vaše pitanje, onda ga postavite ovdje. <div class="hlist left" style="margin-top:30px;"> * {{Dugme|Postavi novi komentar|url=//bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Čaršija&action=edit&section=new|class=mw-ui-constructive|style=background: #d33682; border: #d33682; color:white;}} </div> }} __NEWSECTIONLINK__ {{Korisnik:EdinBot/Arhivirati |brojač = 31 |bez_šablona = da |indeks = Wikipedia:Čaršija/Arhive |zaglavlje_arhive = {{RazgovorArhiva}} |min_tema_ostaviti = 3 |maks_starost_teme = staro(30d) |arhiva = Wikipedia:Čaršija/Arhiva %(brojač)d }} {{prečica|WP:Č}} __SADRŽAJ__ == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Voting to ratify the Wikimedia Movement Charter is now open – cast your vote</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, The voting to ratify the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|'''Wikimedia Movement Charter''']] is now open. The Wikimedia Movement Charter is a document to define roles and responsibilities for all the members and entities of the Wikimedia movement, including the creation of a new body – the Global Council – for movement governance. The final version of the Wikimedia Movement Charter is [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|available on Meta in different languages]] and attached [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wikimedia_Movement_Charter_(June_2024).pdf here in PDF format] for your reading. Voting commenced on SecurePoll on '''June 25, 2024''' at '''00:01 UTC''' and will conclude on '''July 9, 2024''' at '''23:59 UTC'''. Please read more on the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting|voter information and eligibility details]]. After reading the Charter, please [[Special:SecurePoll/vote/398|'''vote here''']] and share this note further. If you have any questions about the ratification vote, please contact the Charter Electoral Commission at [mailto:cec@wikimedia.org '''cec@wikimedia.org''']. On behalf of the CEC,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 12:51, 25 juni 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Voting to ratify the Wikimedia Movement Charter is ending soon</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, This is a kind reminder that the voting period to ratify the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] will be closed on '''July 9, 2024''', at '''23:59 UTC'''. If you have not voted yet, please vote [[m:Special:SecurePoll/vote/398|on SecurePoll]]. On behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Ratification/Voting#Electoral_Commission|Charter Electoral Commission]],<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 05:45, 8 juli 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">U4C Special Election - Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, A special election has been called to fill additional vacancies on the U4C. The call for candidates phase is open from now through July 19, 2024. The [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the [[:foundation:Wikimedia Foundation Universal Code of Conduct|UCoC]]. Community members are invited to submit their applications in the special election for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please review the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|U4C Charter]]. In this special election, according to [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#2. Elections and Terms|chapter 2 of the U4C charter]], there are 9 seats available on the U4C: '''four''' community-at-large seats and '''five''' regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement. [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#5. Glossary|No more than two members of the U4C can be elected from the same home wiki]]. Therefore, candidates must not have English Wikipedia, German Wikipedia, or Italian Wikipedia as their home wiki. Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Meta-wiki]]. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 02:02, 10 juli 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikimedia Movement Charter ratification voting results</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, After carefully tallying both individual and affiliate votes, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting#Electoral Commission|Charter Electoral Commission]] is pleased to announce the final results of the Wikimedia Movement Charter voting.   As [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter#Thank you for your participation in the Movement Charter ratification vote!|communicated]] by the Charter Electoral Commission, we reached the quorum for both Affiliate and individual votes by the time the vote closed on '''July 9, 23:59 UTC'''. We thank all 2,451 individuals and 129 Affiliate representatives who voted in the ratification process. Your votes and comments are invaluable for the future steps in Movement Strategy. The final results of the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] ratification voting held between 25 June and 9 July 2024 are as follows: '''Individual vote:''' Out of 2,451 individuals who voted as of July 9 23:59 (UTC), 2,446 have been accepted as valid votes. Among these, '''1,710''' voted “yes”; '''623''' voted “no”; and '''113''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 73.30% voted to approve the Charter (1710/2333), while 26.70% voted to reject the Charter (623/2333). '''Affiliates vote:''' Out of 129 Affiliates designated voters who voted as of July 9 23:59 (UTC), 129 votes are confirmed as valid votes. Among these, '''93''' voted “yes”; '''18''' voted “no”; and '''18''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 83.78% voted to approve the Charter (93/111), while 16.22% voted to reject the Charter (18/111). '''Board of Trustees of the Wikimedia Foundation:''' The Wikimedia Foundation Board of Trustees voted '''not to ratify''' the proposed Charter during their special Board meeting on July 8, 2024. The Chair of the Wikimedia Foundation Board of Trustees, Nataliia Tymkiv, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/Board_resolution_and_vote_on_the_proposed_Movement_Charter|shared the result of the vote, the resolution, meeting minutes and proposed next steps]].   With this, the Wikimedia Movement Charter in its current revision is '''not ratified'''. We thank you for your participation in this important moment in our movement’s governance. The Charter Electoral Commission, [[m:User:Abhinav619|Abhinav619]], [[m:User:Borschts|Borschts]], [[m:User:Iwuala Lucy|Iwuala Lucy]], [[m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]], [[m:User:Der-Wir-Ing|Der-Wir-Ing]]<section end="announcement-content" /> </div> [[Korisnik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Razgovor s korisnikom:MediaWiki message delivery|razgovor]]) 19:52, 18 juli 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote now to fill vacancies of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through '''August 10, 2024'''. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility. The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 04:46, 27 juli 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Reminder! Vote closing soon to fill vacancies of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, The voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is closing soon. It is open through 10 August 2024. Read the information on [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2024_Special_Election#Voting|the voting page on Meta-wiki to learn more about voting and voter eligibility]]. If you are eligible to vote and have not voted in this special election, it is important that you vote now. '''Why should you vote?''' The U4C is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community input into the committee membership is critical to the success of the UCoC. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 17:29, 6 august 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Coming soon: A new sub-referencing feature – try it!</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="Sub-referencing"/> [[File:Sub-referencing reuse visual.png|{{#ifeq:{{#dir}}|ltr|right|left}}|400px]] Hello. For many years, community members have requested an easy way to re-use references with different details. Now, a MediaWiki solution is coming: The new sub-referencing feature will work for wikitext and Visual Editor and will enhance the existing reference system. You can continue to use different ways of referencing, but you will probably encounter sub-references in articles written by other users. More information on [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|the project page]]. '''We want your feedback''' to make sure this feature works well for you: * [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|Please try]] the current state of development on beta wiki and [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|let us know what you think]]. * [[m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing/Sign-up|Sign up here]] to get updates and/or invites to participate in user research activities. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]’s [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes|Technical Wishes]] team is planning to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We will reach out to creators/maintainers of tools and templates related to references beforehand. Please help us spread the message. --[[m:User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[m:User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]]) 10:36, 19 August 2024 (UTC) <section end="Sub-referencing"/> </div> <!-- Message sent by User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=27309345 --> == Sign up for the language community meeting on August 30th, 15:00 UTC == Hi all, The next language community meeting is scheduled in a few weeks—on August 30th at 15:00 UTC. If you're interested in joining, you can [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#30_August_2024 sign up on this wiki page]. This participant-driven meeting will focus on sharing language-specific updates related to various projects, discussing technical issues related to language wikis, and working together to find possible solutions. For example, in the last meeting, topics included the Language Converter, the state of language research, updates on the Incubator conversations, and technical challenges around external links not working with special characters on Bengali sites. Do you have any ideas for topics to share technical updates or discuss challenges? Please add agenda items to the document [https://etherpad.wikimedia.org/p/language-community-meeting-aug-2024 here] and reach out to ssethi(__AT__)wikimedia.org. We look forward to your participation! [[Korisnik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Razgovor s korisnikom:MediaWiki message delivery|razgovor]]) 01:19, 23 august 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:SSethi (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Announcing the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/board-elections@lists.wikimedia.org/thread/OKCCN2CANIH2K7DXJOL2GPVDFWL27R7C/ Original message at wikimedia-l]. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, The scrutineers have finished reviewing the vote and the [[m:Special:MyLanguage/Elections Committee|Elections Committee]] have certified the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Results|results]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) special election]]. I am pleased to announce the following individual as regional members of the U4C, who will fulfill a term until 15 June 2026: * North America (USA and Canada) ** Ajraddatz The following seats were not filled during this special election: * Latin America and Caribbean * Central and East Europe (CEE) * Sub-Saharan Africa * South Asia * The four remaining Community-At-Large seats Thank you again to everyone who participated in this process and much appreciation to the candidates for your leadership and dedication to the Wikimedia movement and community. Over the next few weeks, the U4C will begin meeting and planning the 2024-25 year in supporting the implementation and review of the UCoC and Enforcement Guidelines. You can follow their work on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Meta-Wiki]]. On behalf of the U4C and the Elections Committee,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:05, 2 septembar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Have your say: Vote for the 2024 Board of Trustees!</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Hello all, The voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Board of Trustees election]] is now open. There are twelve (12) candidates running for four (4) seats on the Board. Learn more about the candidates by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Candidates|reading their statements]] and their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Questions_for_candidates|answers to community questions]]. When you are ready, go to the [[Special:SecurePoll/vote/400|SecurePoll]] voting page to vote. '''The vote is open from September 3rd at 00:00 UTC to September 17th at 23:59 UTC'''. To check your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]]. Best regards, The Elections Committee and Board Selection Working Group<section end="announcement-content" /> </div> [[Korisnik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Razgovor s korisnikom:MediaWiki message delivery|razgovor]]) 14:14, 3 septembar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == Ažuriranje čelnika nižih administrativnih jedinica == Ovdje nismo na visini zadatka (ja prvi). Posljednjih mjeseci jedan korisnik (Martin Macha) ažurira predsjednike država i premijere, ali ostaju nam niže administrativne jedinice po državama, a nije da ih nema, pa kako bi bilo najpraktičnije sve "obletjeti"? (Ovdje se mogu uvrstiti i gradonačelnici.) Igraju li ikakvu ulogu Wikipodaci? [[Korisnik:KWiki|KWiki]] ([[Razgovor s korisnikom:KWiki|razgovor]]) 13:09, 18 septembar 2024 (CEST) : Nisam odavno aktivan, ali ukoliko stvari još uvijek stoje koliko ih se sjećam, mislim da bi za bs.wiki bilo odlično da se ovo poveže sa wikipodacima kroz šablone. Time bi se oslobodili od mnogo ažuriranja u svim člancima gdje se koristi dotični šablon. Imaš li možda nekoliko primjera za te niže administrativne jedinice? -- [[Korisnik:Edinwiki|<span style="font-family: Tahoma;"><b>Edin</b></span>]]<sup>([[Razgovor sa korisnikom:Edinwiki|<span style="color:green"><b>r</b></span>]])</sup> 11:46, 27 septembar 2024 (CEST) ::Savezne države, pokrajine, oblasti, kantoni itd... puta broj država u svijetu. [[Korisnik:KWiki|KWiki]] ([[Razgovor s korisnikom:KWiki|razgovor]]) 16:45, 27 septembar 2024 (CEST) == Dozvola od IZ == Ima li bs.wiki dozvolu za objavljivanje fotki sa stranice Islamske zajednice BiH (https://islamskazajednica.ba/), rekoh da ne jurim džaba ako je neko pre ovde već uzeo. [[Korisnik:Ivan VA|Ivan VA]] ([[Razgovor s korisnikom:Ivan VA|razgovor]]) 18:49, 27 septembar 2024 (CEST) :Ako ima, meni nije poznato. Ne mogu se sjetiti je li ikad to zatraženo. Možda neko drugi bude znao. A valjda im se može napisati e-mail kome treba. [[Korisnik:KWiki|KWiki]] ([[Razgovor s korisnikom:KWiki|razgovor]]) 19:31, 27 septembar 2024 (CEST) ::Baš to. Obično ima neki pisani trag na projektu, jer napismeno mora da ima dozvola da bi bila važeća. Ako je ima onda je tu, al nigde nisam uspeo da je nađem. --[[Korisnik:Ivan VA|Ivan VA]] ([[Razgovor s korisnikom:Ivan VA|razgovor]]) 20:45, 27 septembar 2024 (CEST) == 'Wikidata item' link is moving. Find out where... == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><i>Apologies for cross-posting in English. Please consider translating this message.</i>{{tracked|T66315}} Hello everyone, a small change will soon be coming to the user-interface of your Wikimedia project. The [[d:Q16222597|Wikidata item]] [[w:|sitelink]] currently found under the <span style="color: #54595d;"><u>''General''</u></span> section of the '''Tools''' sidebar menu will move into the <span style="color: #54595d;"><u>''In Other Projects''</u></span> section. We would like the Wiki communities feedback so please let us know or ask questions on the [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Discussion page]] before we enable the change which can take place October 4 2024, circa 15:00 UTC+2. More information can be found on [[m:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|the project page]].<br><br>We welcome your feedback and questions.<br> [[Korisnik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Razgovor s korisnikom:MediaWiki message delivery|razgovor]]) 20:56, 27 septembar 2024 (CEST) </div> <!-- Message sent by User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&oldid=27524260 --> == Oktobar – mjesec knjige == Hoćemo li opet neku akciju kao lani :-) (knjige, biblioteke /ne moraju biti isključivo nacionalne/, bibliotekarstvo i s tim povezano, npr., izdavaštvo, štamparstvo...)? [[Korisnik:KWiki|KWiki]] ([[Razgovor s korisnikom:KWiki|razgovor]]) 14:09, 30 septembar 2024 (CEST) :Može, naravno. Hoćemo li projekat? [[Korisnik:Panasko|Panasko]] ([[Razgovor s korisnikom:Panasko|razgovor]]) 14:36, 30 septembar 2024 (CEST) == <span lang="en" dir="ltr">Preliminary results of the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Hello all, Thank you to everyone who participated in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees election]]. Close to 6000 community members from more than 180 wiki projects have voted. The following four candidates were the most voted: # [[User:Kritzolina|Christel Steigenberger]] # [[User:Nadzik|Maciej Artur Nadzikiewicz]] # [[User:Victoria|Victoria Doronina]] # [[User:Laurentius|Lorenzo Losa]] While these candidates have been ranked through the vote, they still need to be appointed to the Board of Trustees. They need to pass a successful background check and meet the qualifications outlined in the Bylaws. New trustees will be appointed at the next Board meeting in December 2024. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Results|Learn more about the results on Meta-Wiki.]] Best regards, The Elections Committee and Board Selection Working Group <section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]] 10:25, 14 oktobar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:MPossoupe (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Seeking volunteers to join several of the movement’s committees</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Each year, typically from October through December, several of the movement’s committees seek new volunteers. Read more about the committees on their Meta-wiki pages: * [[m:Special:MyLanguage/Affiliations_Committee|Affiliations Committee (AffCom)]] * [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ombuds commission (OC)]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation/Legal/Community Resilience and Sustainability/Trust and Safety/Case Review Committee|Case Review Committee (CRC)]] Applications for the committees open on 16 October 2024. Applications for the Affiliations Committee close on 18 November 2024, and applications for the Ombuds commission and the Case Review Committee close on 2 December 2024. Learn how to apply by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation/Legal/Committee_appointments|visiting the appointment page on Meta-wiki]]. Post to the talk page or email [mailto:cst@wikimedia.org cst@wikimedia.org] with any questions you may have. For the Committee Support team, <section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 01:07, 17 oktobar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27601062 --> == Program CEE Hub Microgrant == [[:m:Wikimedia CEE Hub/Microgrants|Program CEE Hub Microgrant]] i dalje je otvoren za prijave iz zajednica širom Centralne i Istočne Evrope. Program Microgrant koji sprovodi CEE Hub finansira projekte u iznosu od 50 do 500 EUR. Prije podnošenja prijave pročitajte kriterije i ostale detalje programa. [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfZ-EYkOHNaUo424azmstFH4dxF6amRLtDGRi1U4D7WCqtipw/viewform Obrazac za prijavu] je dostupan na Meta stranici gdje ćete morati odgovoriti na nekoliko jednostavnih pitanja. Spisak prijava koje smo primili do oktobra 2024. možete pronaći na [[:m:Wikimedia CEE Hub/Microgrants/Applications 2024|ovoj stranici]], a ove informacije vam mogu pomoći i dati vam predstavu o projektima za koje su druge zajednice tražile finansiranje. Ako imate bilo kakvih pitanja, kontaktirajte nas ([[:m:Wikimedia CEE Hub/Communication|kontaktirajte nas]]). Čekamo vaše prijave! --[[Korisnik:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[Razgovor s korisnikom:TRistovski-CEEhub|razgovor]]) 14:27, 18 oktobar 2024 (CEST) == 'Wikidata item' link is moving, finally. == Hello everyone, I previously wrote on the 27th September to advise that the ''Wikidata item'' sitelink will change places in the sidebar menu, moving from the '''General''' section into the '''In Other Projects''' section. The scheduled rollout date of 04.10.2024 was delayed due to a necessary request for Mobile/MinervaNeue skin. I am happy to inform that the global rollout can now proceed and will occur later today, 22.10.2024 at 15:00 UTC-2. [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Please let us know]] if you notice any problems or bugs after this change. There should be no need for null-edits or purging cache for the changes to occur. Kind regards, -[[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] 13:28, 22 oktobar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&oldid=27535421 --> == CampaignEvents extension and the upcoming CEE Hub Office Hour == Some of you have already been in contact with the [[:m:Event Center/Registration|Event Registration tool]], that we are using for our monthly Office Hours. As this tool is part of the wider [[:m: CampaignEvents|CampaignEvents extension]], we would dedicate our upcoming monthly Office Hour to this topic and during the call will be present as well [[:m:User:Udehb-WMF|Benedict Nnaemeka Udeh]], who will have a short demo about this extension and will answer your questions. The Office Hour will be held on 18th of November (Monday) at 17:00 CET. All the details about local time and how to register yourself are available on [[:m:Wikimedia CEE Hub/Office hours|our Meta page]]. In the meantime, you can check [[:m:CampaignEvents|this Meta page]] about the extension, where you can find all the details about three key functionalities: * [[:m:Event Center/Registration|Event Registration tool]], allows campaign organizers to manage event registrations directly on the wiki. You can find instructions on how to use it [[:m:Event Center/Registration/Instructions|here]]. * [[:m:Campaigns/Foundation Product Team/Event list|Event list]], global, automated list of events on the wikis. It can be accessed by going to [[:m:Collaboration list|SpecialːAllEvents]]. * [[:m:Campaigns/Foundation Product Team/Invitation list|Invitation list]], finding past contributors on the selected articles, that can be useful to be invited in the upcoming edit-a-thons, contests, campaigns, etc. You can view [[:c:File:How to test the Invitation List tool.webm|this video]] to see how it works. You can find information on how this extension can be deployed on your Wikipedia [[:m:CampaignEvents/Deployment status|here]], which requires community discussion and consensus. --[[Korisnik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Razgovor s korisnikom:MediaWiki message delivery|razgovor]]) 18:19, 28 oktobar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_Hub&oldid=26669262 --> == Sign up for the language community meeting on November 29th, 16:00 UTC == Hello everyone, The next language community meeting is coming up next week, on November 29th, at 16:00 UTC (Zonestamp! For your timezone <https://zonestamp.toolforge.org/1732896000>). If you're interested in joining, you can sign up on this wiki page: <https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#29_November_2024>. This participant-driven meeting will be organized by the Wikimedia Foundation’s Language Product Localization team and the Language Diversity Hub. There will be presentations on topics like developing language keyboards, the creation of the Moore Wikipedia, and the language support track at Wiki Indaba. We will also have members from the Wayuunaiki community joining us to share their experiences with the Incubator and as a new community within our movement. This meeting will have a Spanish interpretation. Looking forward to seeing you at the language community meeting! Cheers, [[User:SSethi (WMF)|Srishti]] 20:54, 21 novembar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:SSethi (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27746256 --> == Bosna i Hercegovina i Mediteranske igre == Zdravo. Detaljno istražujem Mediteranske igre i stvaram članke s informacijama koje pronađem. (https://en.wikipedia.org/wiki/Basketball_at_the_2001_Mediterranean_Games) Međutim, nisam uspio pronaći sljedeće podatke o Bosni i Hercegovini. Možete li pogledati online ili fizičku arhivu novina i zapisati ove informacije? * Mediteranske igre 1993.: Odbojka (muškarci) - 25.06.1993 - Alžir-Bosna i Hercegovina (podaci o rezultatu i broju setova kao 15:8, 15:10...) * Mediteranske igre 1997.: Košarka (muškarci) - 11.06.1997 - Albanija-Bosna i Hercegovina (podaci o rezultatu) * Mediteranske igre 2001.: Košarka (muškarci) - 04.09.2001 - Liban-Bosna i Hercegovina (podaci o rezultatu) Vrlo je vjerovatno da će dan-dva nakon ovih datuma biti informacija u novinama. Nadam se da će mi neko pomoći. Note: Nažalost, nisam uspio pronaći rezultate utakmica na web stranici Košarkaškog saveza BiH. Pokušao sam koristiti [https://www.infobiro.ba ovu web stranicu] za arhivu Oslobođenja ali nisam uspio.-- [[Korisnik:Sabri76|Sabri76]] ([[Razgovor s korisnikom:Sabri76|razgovor]]) 20:37, 25 novembar 2024 (CET) 1tjzifs27u1grpz7s27vygb17bv40vj 3669677 3669676 2024-11-25T19:47:08Z Sabri76 23213 /* Bosna i Hercegovina i Mediteranske igre */ 3669677 wikitext text/x-wiki {{IW Čaršija}} {{Čaršija|extra=da|1= <div style="border-spacing: 3px; background-color: #f8f9fa; color: black; margin: 0.5em 0 0.5em 1em; padding: 0.2em; float: right; clear: right; font-size: 88%; line-height: 1.5em; width: 22em; border:0;"> <div style="padding:10px;">Čaršija se automatski [[Pomoć:Arhiviranje stranica za razgovor|arhivira]]. Starije rasprave možete naći [[/Arhive|ovdje]].</div> <inputbox> bgcolor=transparent type=fulltext prefix=Wikipedia:Čaršija break=yes width=30 searchbuttonlabel=Traži break=no </inputbox> </div> '''Dobro došli na Wikipedijinu čaršiju!''' Na ovoj stranici projekta Wikipedije možete porazgovarati o svim temama koje se tiču rada na Wikipediji i postaviti sva pitanja za koja smatrate da zaslužuju pažnju. Osnovni kriterij je da postavite pitanje u jednu od tematskih podgrupa čaršije. Ako niste sigurni u koju grupu spada Vaše pitanje, onda ga postavite ovdje. <div class="hlist left" style="margin-top:30px;"> * {{Dugme|Postavi novi komentar|url=//bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Čaršija&action=edit&section=new|class=mw-ui-constructive|style=background: #d33682; border: #d33682; color:white;}} </div> }} __NEWSECTIONLINK__ {{Korisnik:EdinBot/Arhivirati |brojač = 31 |bez_šablona = da |indeks = Wikipedia:Čaršija/Arhive |zaglavlje_arhive = {{RazgovorArhiva}} |min_tema_ostaviti = 3 |maks_starost_teme = staro(30d) |arhiva = Wikipedia:Čaršija/Arhiva %(brojač)d }} {{prečica|WP:Č}} __SADRŽAJ__ == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Voting to ratify the Wikimedia Movement Charter is now open – cast your vote</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, The voting to ratify the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|'''Wikimedia Movement Charter''']] is now open. The Wikimedia Movement Charter is a document to define roles and responsibilities for all the members and entities of the Wikimedia movement, including the creation of a new body – the Global Council – for movement governance. The final version of the Wikimedia Movement Charter is [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|available on Meta in different languages]] and attached [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wikimedia_Movement_Charter_(June_2024).pdf here in PDF format] for your reading. Voting commenced on SecurePoll on '''June 25, 2024''' at '''00:01 UTC''' and will conclude on '''July 9, 2024''' at '''23:59 UTC'''. Please read more on the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting|voter information and eligibility details]]. After reading the Charter, please [[Special:SecurePoll/vote/398|'''vote here''']] and share this note further. If you have any questions about the ratification vote, please contact the Charter Electoral Commission at [mailto:cec@wikimedia.org '''cec@wikimedia.org''']. On behalf of the CEC,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 12:51, 25 juni 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Voting to ratify the Wikimedia Movement Charter is ending soon</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, This is a kind reminder that the voting period to ratify the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] will be closed on '''July 9, 2024''', at '''23:59 UTC'''. If you have not voted yet, please vote [[m:Special:SecurePoll/vote/398|on SecurePoll]]. On behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Ratification/Voting#Electoral_Commission|Charter Electoral Commission]],<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 05:45, 8 juli 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">U4C Special Election - Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, A special election has been called to fill additional vacancies on the U4C. The call for candidates phase is open from now through July 19, 2024. The [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the [[:foundation:Wikimedia Foundation Universal Code of Conduct|UCoC]]. Community members are invited to submit their applications in the special election for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please review the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|U4C Charter]]. In this special election, according to [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#2. Elections and Terms|chapter 2 of the U4C charter]], there are 9 seats available on the U4C: '''four''' community-at-large seats and '''five''' regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement. [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#5. Glossary|No more than two members of the U4C can be elected from the same home wiki]]. Therefore, candidates must not have English Wikipedia, German Wikipedia, or Italian Wikipedia as their home wiki. Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Meta-wiki]]. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 02:02, 10 juli 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikimedia Movement Charter ratification voting results</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, After carefully tallying both individual and affiliate votes, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting#Electoral Commission|Charter Electoral Commission]] is pleased to announce the final results of the Wikimedia Movement Charter voting.   As [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter#Thank you for your participation in the Movement Charter ratification vote!|communicated]] by the Charter Electoral Commission, we reached the quorum for both Affiliate and individual votes by the time the vote closed on '''July 9, 23:59 UTC'''. We thank all 2,451 individuals and 129 Affiliate representatives who voted in the ratification process. Your votes and comments are invaluable for the future steps in Movement Strategy. The final results of the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] ratification voting held between 25 June and 9 July 2024 are as follows: '''Individual vote:''' Out of 2,451 individuals who voted as of July 9 23:59 (UTC), 2,446 have been accepted as valid votes. Among these, '''1,710''' voted “yes”; '''623''' voted “no”; and '''113''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 73.30% voted to approve the Charter (1710/2333), while 26.70% voted to reject the Charter (623/2333). '''Affiliates vote:''' Out of 129 Affiliates designated voters who voted as of July 9 23:59 (UTC), 129 votes are confirmed as valid votes. Among these, '''93''' voted “yes”; '''18''' voted “no”; and '''18''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 83.78% voted to approve the Charter (93/111), while 16.22% voted to reject the Charter (18/111). '''Board of Trustees of the Wikimedia Foundation:''' The Wikimedia Foundation Board of Trustees voted '''not to ratify''' the proposed Charter during their special Board meeting on July 8, 2024. The Chair of the Wikimedia Foundation Board of Trustees, Nataliia Tymkiv, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/Board_resolution_and_vote_on_the_proposed_Movement_Charter|shared the result of the vote, the resolution, meeting minutes and proposed next steps]].   With this, the Wikimedia Movement Charter in its current revision is '''not ratified'''. We thank you for your participation in this important moment in our movement’s governance. The Charter Electoral Commission, [[m:User:Abhinav619|Abhinav619]], [[m:User:Borschts|Borschts]], [[m:User:Iwuala Lucy|Iwuala Lucy]], [[m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]], [[m:User:Der-Wir-Ing|Der-Wir-Ing]]<section end="announcement-content" /> </div> [[Korisnik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Razgovor s korisnikom:MediaWiki message delivery|razgovor]]) 19:52, 18 juli 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote now to fill vacancies of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through '''August 10, 2024'''. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility. The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 04:46, 27 juli 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Reminder! Vote closing soon to fill vacancies of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, The voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is closing soon. It is open through 10 August 2024. Read the information on [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2024_Special_Election#Voting|the voting page on Meta-wiki to learn more about voting and voter eligibility]]. If you are eligible to vote and have not voted in this special election, it is important that you vote now. '''Why should you vote?''' The U4C is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community input into the committee membership is critical to the success of the UCoC. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 17:29, 6 august 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Coming soon: A new sub-referencing feature – try it!</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="Sub-referencing"/> [[File:Sub-referencing reuse visual.png|{{#ifeq:{{#dir}}|ltr|right|left}}|400px]] Hello. For many years, community members have requested an easy way to re-use references with different details. Now, a MediaWiki solution is coming: The new sub-referencing feature will work for wikitext and Visual Editor and will enhance the existing reference system. You can continue to use different ways of referencing, but you will probably encounter sub-references in articles written by other users. More information on [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|the project page]]. '''We want your feedback''' to make sure this feature works well for you: * [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|Please try]] the current state of development on beta wiki and [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|let us know what you think]]. * [[m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing/Sign-up|Sign up here]] to get updates and/or invites to participate in user research activities. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]’s [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes|Technical Wishes]] team is planning to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We will reach out to creators/maintainers of tools and templates related to references beforehand. Please help us spread the message. --[[m:User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[m:User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]]) 10:36, 19 August 2024 (UTC) <section end="Sub-referencing"/> </div> <!-- Message sent by User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=27309345 --> == Sign up for the language community meeting on August 30th, 15:00 UTC == Hi all, The next language community meeting is scheduled in a few weeks—on August 30th at 15:00 UTC. If you're interested in joining, you can [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#30_August_2024 sign up on this wiki page]. This participant-driven meeting will focus on sharing language-specific updates related to various projects, discussing technical issues related to language wikis, and working together to find possible solutions. For example, in the last meeting, topics included the Language Converter, the state of language research, updates on the Incubator conversations, and technical challenges around external links not working with special characters on Bengali sites. Do you have any ideas for topics to share technical updates or discuss challenges? Please add agenda items to the document [https://etherpad.wikimedia.org/p/language-community-meeting-aug-2024 here] and reach out to ssethi(__AT__)wikimedia.org. We look forward to your participation! [[Korisnik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Razgovor s korisnikom:MediaWiki message delivery|razgovor]]) 01:19, 23 august 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:SSethi (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Announcing the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/board-elections@lists.wikimedia.org/thread/OKCCN2CANIH2K7DXJOL2GPVDFWL27R7C/ Original message at wikimedia-l]. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, The scrutineers have finished reviewing the vote and the [[m:Special:MyLanguage/Elections Committee|Elections Committee]] have certified the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Results|results]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) special election]]. I am pleased to announce the following individual as regional members of the U4C, who will fulfill a term until 15 June 2026: * North America (USA and Canada) ** Ajraddatz The following seats were not filled during this special election: * Latin America and Caribbean * Central and East Europe (CEE) * Sub-Saharan Africa * South Asia * The four remaining Community-At-Large seats Thank you again to everyone who participated in this process and much appreciation to the candidates for your leadership and dedication to the Wikimedia movement and community. Over the next few weeks, the U4C will begin meeting and planning the 2024-25 year in supporting the implementation and review of the UCoC and Enforcement Guidelines. You can follow their work on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Meta-Wiki]]. On behalf of the U4C and the Elections Committee,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:05, 2 septembar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Have your say: Vote for the 2024 Board of Trustees!</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Hello all, The voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Board of Trustees election]] is now open. There are twelve (12) candidates running for four (4) seats on the Board. Learn more about the candidates by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Candidates|reading their statements]] and their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Questions_for_candidates|answers to community questions]]. When you are ready, go to the [[Special:SecurePoll/vote/400|SecurePoll]] voting page to vote. '''The vote is open from September 3rd at 00:00 UTC to September 17th at 23:59 UTC'''. To check your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]]. Best regards, The Elections Committee and Board Selection Working Group<section end="announcement-content" /> </div> [[Korisnik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Razgovor s korisnikom:MediaWiki message delivery|razgovor]]) 14:14, 3 septembar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == Ažuriranje čelnika nižih administrativnih jedinica == Ovdje nismo na visini zadatka (ja prvi). Posljednjih mjeseci jedan korisnik (Martin Macha) ažurira predsjednike država i premijere, ali ostaju nam niže administrativne jedinice po državama, a nije da ih nema, pa kako bi bilo najpraktičnije sve "obletjeti"? (Ovdje se mogu uvrstiti i gradonačelnici.) Igraju li ikakvu ulogu Wikipodaci? [[Korisnik:KWiki|KWiki]] ([[Razgovor s korisnikom:KWiki|razgovor]]) 13:09, 18 septembar 2024 (CEST) : Nisam odavno aktivan, ali ukoliko stvari još uvijek stoje koliko ih se sjećam, mislim da bi za bs.wiki bilo odlično da se ovo poveže sa wikipodacima kroz šablone. Time bi se oslobodili od mnogo ažuriranja u svim člancima gdje se koristi dotični šablon. Imaš li možda nekoliko primjera za te niže administrativne jedinice? -- [[Korisnik:Edinwiki|<span style="font-family: Tahoma;"><b>Edin</b></span>]]<sup>([[Razgovor sa korisnikom:Edinwiki|<span style="color:green"><b>r</b></span>]])</sup> 11:46, 27 septembar 2024 (CEST) ::Savezne države, pokrajine, oblasti, kantoni itd... puta broj država u svijetu. [[Korisnik:KWiki|KWiki]] ([[Razgovor s korisnikom:KWiki|razgovor]]) 16:45, 27 septembar 2024 (CEST) == Dozvola od IZ == Ima li bs.wiki dozvolu za objavljivanje fotki sa stranice Islamske zajednice BiH (https://islamskazajednica.ba/), rekoh da ne jurim džaba ako je neko pre ovde već uzeo. [[Korisnik:Ivan VA|Ivan VA]] ([[Razgovor s korisnikom:Ivan VA|razgovor]]) 18:49, 27 septembar 2024 (CEST) :Ako ima, meni nije poznato. Ne mogu se sjetiti je li ikad to zatraženo. Možda neko drugi bude znao. A valjda im se može napisati e-mail kome treba. [[Korisnik:KWiki|KWiki]] ([[Razgovor s korisnikom:KWiki|razgovor]]) 19:31, 27 septembar 2024 (CEST) ::Baš to. Obično ima neki pisani trag na projektu, jer napismeno mora da ima dozvola da bi bila važeća. Ako je ima onda je tu, al nigde nisam uspeo da je nađem. --[[Korisnik:Ivan VA|Ivan VA]] ([[Razgovor s korisnikom:Ivan VA|razgovor]]) 20:45, 27 septembar 2024 (CEST) == 'Wikidata item' link is moving. Find out where... == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><i>Apologies for cross-posting in English. Please consider translating this message.</i>{{tracked|T66315}} Hello everyone, a small change will soon be coming to the user-interface of your Wikimedia project. The [[d:Q16222597|Wikidata item]] [[w:|sitelink]] currently found under the <span style="color: #54595d;"><u>''General''</u></span> section of the '''Tools''' sidebar menu will move into the <span style="color: #54595d;"><u>''In Other Projects''</u></span> section. We would like the Wiki communities feedback so please let us know or ask questions on the [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Discussion page]] before we enable the change which can take place October 4 2024, circa 15:00 UTC+2. More information can be found on [[m:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|the project page]].<br><br>We welcome your feedback and questions.<br> [[Korisnik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Razgovor s korisnikom:MediaWiki message delivery|razgovor]]) 20:56, 27 septembar 2024 (CEST) </div> <!-- Message sent by User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&oldid=27524260 --> == Oktobar – mjesec knjige == Hoćemo li opet neku akciju kao lani :-) (knjige, biblioteke /ne moraju biti isključivo nacionalne/, bibliotekarstvo i s tim povezano, npr., izdavaštvo, štamparstvo...)? [[Korisnik:KWiki|KWiki]] ([[Razgovor s korisnikom:KWiki|razgovor]]) 14:09, 30 septembar 2024 (CEST) :Može, naravno. Hoćemo li projekat? [[Korisnik:Panasko|Panasko]] ([[Razgovor s korisnikom:Panasko|razgovor]]) 14:36, 30 septembar 2024 (CEST) == <span lang="en" dir="ltr">Preliminary results of the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Hello all, Thank you to everyone who participated in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees election]]. Close to 6000 community members from more than 180 wiki projects have voted. The following four candidates were the most voted: # [[User:Kritzolina|Christel Steigenberger]] # [[User:Nadzik|Maciej Artur Nadzikiewicz]] # [[User:Victoria|Victoria Doronina]] # [[User:Laurentius|Lorenzo Losa]] While these candidates have been ranked through the vote, they still need to be appointed to the Board of Trustees. They need to pass a successful background check and meet the qualifications outlined in the Bylaws. New trustees will be appointed at the next Board meeting in December 2024. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Results|Learn more about the results on Meta-Wiki.]] Best regards, The Elections Committee and Board Selection Working Group <section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]] 10:25, 14 oktobar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:MPossoupe (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Seeking volunteers to join several of the movement’s committees</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Each year, typically from October through December, several of the movement’s committees seek new volunteers. Read more about the committees on their Meta-wiki pages: * [[m:Special:MyLanguage/Affiliations_Committee|Affiliations Committee (AffCom)]] * [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ombuds commission (OC)]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation/Legal/Community Resilience and Sustainability/Trust and Safety/Case Review Committee|Case Review Committee (CRC)]] Applications for the committees open on 16 October 2024. Applications for the Affiliations Committee close on 18 November 2024, and applications for the Ombuds commission and the Case Review Committee close on 2 December 2024. Learn how to apply by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation/Legal/Committee_appointments|visiting the appointment page on Meta-wiki]]. Post to the talk page or email [mailto:cst@wikimedia.org cst@wikimedia.org] with any questions you may have. For the Committee Support team, <section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 01:07, 17 oktobar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27601062 --> == Program CEE Hub Microgrant == [[:m:Wikimedia CEE Hub/Microgrants|Program CEE Hub Microgrant]] i dalje je otvoren za prijave iz zajednica širom Centralne i Istočne Evrope. Program Microgrant koji sprovodi CEE Hub finansira projekte u iznosu od 50 do 500 EUR. Prije podnošenja prijave pročitajte kriterije i ostale detalje programa. [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfZ-EYkOHNaUo424azmstFH4dxF6amRLtDGRi1U4D7WCqtipw/viewform Obrazac za prijavu] je dostupan na Meta stranici gdje ćete morati odgovoriti na nekoliko jednostavnih pitanja. Spisak prijava koje smo primili do oktobra 2024. možete pronaći na [[:m:Wikimedia CEE Hub/Microgrants/Applications 2024|ovoj stranici]], a ove informacije vam mogu pomoći i dati vam predstavu o projektima za koje su druge zajednice tražile finansiranje. Ako imate bilo kakvih pitanja, kontaktirajte nas ([[:m:Wikimedia CEE Hub/Communication|kontaktirajte nas]]). Čekamo vaše prijave! --[[Korisnik:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[Razgovor s korisnikom:TRistovski-CEEhub|razgovor]]) 14:27, 18 oktobar 2024 (CEST) == 'Wikidata item' link is moving, finally. == Hello everyone, I previously wrote on the 27th September to advise that the ''Wikidata item'' sitelink will change places in the sidebar menu, moving from the '''General''' section into the '''In Other Projects''' section. The scheduled rollout date of 04.10.2024 was delayed due to a necessary request for Mobile/MinervaNeue skin. I am happy to inform that the global rollout can now proceed and will occur later today, 22.10.2024 at 15:00 UTC-2. [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Please let us know]] if you notice any problems or bugs after this change. There should be no need for null-edits or purging cache for the changes to occur. Kind regards, -[[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] 13:28, 22 oktobar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&oldid=27535421 --> == CampaignEvents extension and the upcoming CEE Hub Office Hour == Some of you have already been in contact with the [[:m:Event Center/Registration|Event Registration tool]], that we are using for our monthly Office Hours. As this tool is part of the wider [[:m: CampaignEvents|CampaignEvents extension]], we would dedicate our upcoming monthly Office Hour to this topic and during the call will be present as well [[:m:User:Udehb-WMF|Benedict Nnaemeka Udeh]], who will have a short demo about this extension and will answer your questions. The Office Hour will be held on 18th of November (Monday) at 17:00 CET. All the details about local time and how to register yourself are available on [[:m:Wikimedia CEE Hub/Office hours|our Meta page]]. In the meantime, you can check [[:m:CampaignEvents|this Meta page]] about the extension, where you can find all the details about three key functionalities: * [[:m:Event Center/Registration|Event Registration tool]], allows campaign organizers to manage event registrations directly on the wiki. You can find instructions on how to use it [[:m:Event Center/Registration/Instructions|here]]. * [[:m:Campaigns/Foundation Product Team/Event list|Event list]], global, automated list of events on the wikis. It can be accessed by going to [[:m:Collaboration list|SpecialːAllEvents]]. * [[:m:Campaigns/Foundation Product Team/Invitation list|Invitation list]], finding past contributors on the selected articles, that can be useful to be invited in the upcoming edit-a-thons, contests, campaigns, etc. You can view [[:c:File:How to test the Invitation List tool.webm|this video]] to see how it works. You can find information on how this extension can be deployed on your Wikipedia [[:m:CampaignEvents/Deployment status|here]], which requires community discussion and consensus. --[[Korisnik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Razgovor s korisnikom:MediaWiki message delivery|razgovor]]) 18:19, 28 oktobar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_Hub&oldid=26669262 --> == Sign up for the language community meeting on November 29th, 16:00 UTC == Hello everyone, The next language community meeting is coming up next week, on November 29th, at 16:00 UTC (Zonestamp! For your timezone <https://zonestamp.toolforge.org/1732896000>). If you're interested in joining, you can sign up on this wiki page: <https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#29_November_2024>. This participant-driven meeting will be organized by the Wikimedia Foundation’s Language Product Localization team and the Language Diversity Hub. There will be presentations on topics like developing language keyboards, the creation of the Moore Wikipedia, and the language support track at Wiki Indaba. We will also have members from the Wayuunaiki community joining us to share their experiences with the Incubator and as a new community within our movement. This meeting will have a Spanish interpretation. Looking forward to seeing you at the language community meeting! Cheers, [[User:SSethi (WMF)|Srishti]] 20:54, 21 novembar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:SSethi (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27746256 --> == Bosna i Hercegovina i Mediteranske igre == Zdravo. Detaljno istražujem Mediteranske igre i stvaram članke s informacijama koje pronađem. (https://en.wikipedia.org/wiki/Basketball_at_the_2001_Mediterranean_Games) Međutim, nisam uspio pronaći sljedeće podatke o Bosni i Hercegovini. Možete li pogledati online ili fizičku arhivu novina i zapisati ove informacije? * Mediteranske igre 1993.: Odbojka (muškarci) - 25.06.1993 - Alžir-Bosna i Hercegovina (podaci o rezultatu i broju setova kao 15:8, 15:10...) * Mediteranske igre 2001.: Košarka (muškarci) - 04.09.2001 - Liban-Bosna i Hercegovina (podaci o rezultatu) Vrlo je vjerovatno da će dan-dva nakon ovih datuma biti informacija u novinama. Nadam se da će mi neko pomoći. Note: Nažalost, nisam uspio pronaći rezultate utakmica na web stranici Košarkaškog saveza BiH. Pokušao sam koristiti [https://www.infobiro.ba ovu web stranicu] za arhivu Oslobođenja ali nisam uspio.-- [[Korisnik:Sabri76|Sabri76]] ([[Razgovor s korisnikom:Sabri76|razgovor]]) 20:37, 25 novembar 2024 (CET) ifhjwsvhh4kznbwx25mz1tfggma1vvv Hamas 0 19408 3669739 3552504 2024-11-26T07:58:23Z Panasko 146730 3669739 wikitext text/x-wiki '''Hamas''' ({{Jez-ar|حماس}} ''Hamās'', akronim od {{Jez-ar|حركة المقاومة الاسلامية}} ''Harakat al-muqāwama al-islāmiyya'', što približno znači "Islamski pokret otpora", dok se taj izraz u arapskom koristi za "oduševljenje") je palestinska nacionalna islamska organizacija<ref>{{cite book |last1=Lopez |first1=Anthony |title=The Handbook of Collective Violence: Current Developments and Understanding |last2=Ireland |first2=Carol |last3=Ireland |first3=Jane |last4=Lewis |first4=Michael |publisher=[[Taylor & Francis]] |year=2020 |isbn=9780429588952 |pages=239 |quote=The most successful radical Sunni Islamist group has been Hamas, which began as a branch of the Muslim Brotherhood in Palestine in the early 1980s. It used terrorist attacks against civilians - particularly suicide bombings – to help build a larger movement, going so far as to emerge as the recognized government of the Gaza Strip in the Palestine Authority.}}</ref> sa vojnim krilom zvanim [[El-Kasam|Brigade Izzudin el-Kasam]] odana islamističkim principima koju [[Evropska unija]], [[Sjedinjene Američke Države|SAD]] i dosta drugih zemalja svijeta smatraju terorističkim udruženjem. Usko je povezana sa [[Muslimansko bratstvo|muslimanskim bratstvom]]. Njen proklamovirani cilj je "uništenje cionističke i vještačke tvorevine države [[Izrael]]a" i "uspostavljanje palestinske države na tom okupiranom području, kao i na područjima [[Pojas Gaze|Gaze]] i [[Zapadna obala|Zapadne obale]]". U novijoj historiji je poznata i uspješno djeluje kao politička partija u [[Palestina (država)|palestinskim]] autonomnim oblastima. U januaru 2006, ova grupa je pobijedila na palestinskim parlamentarnim izborima, gdje je osvajanjem apsolutne većine mandata u [[parlament]]u, zbacila sa vlasti do tada vladajuću frakciju [[Fatah]]. Poslije krvavih unutrašnjih borbi sa [[Fatah|Fatahom]] preuzima kontrolu nad pojasom Gaze dok Fatah ostaje u kontroli Zapadne obale. Od 2007. godine upravlja pojasom Gaze koji je okupirao Izrael.{{sfn|Kear|2018|p=22}}<ref>{{Cite news |date=2023-10-08 |title=What is Hamas? A simple guide to the armed Palestinian group |url=https://www.aljazeera.com/news/2023/10/8/what-is-the-group-hamas-a-simple-guide-tothe-palestinian-group |url-status=deviated |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008152411/https://www.aljazeera.com/news/2023/10/8/what-is-the-group-hamas-a-simple-guide-tothe-palestinian-group |archive-date=2023-10-08 |access-date=2024-06-26 |work=Al Jazeera}}</ref> Pokret Hamas je osnovao palestinski islamski učenjak Ahmed Jasin 1987, nakon izbijanja [[Prva intifada|Prve intifade]] protiv izraelske okupacije. To je proizašlo iz njegove islamske dobrotvorne organizacije Mujama el-Islamija iz 1973. povezane s [[Muslimansko bratstvo|Muslimanskim bratstvom]].<ref name=":0">{{Cite news |last=Higgins |first=Andrew |date=January 24, 2009 |title=How Israel Helped to Spawn Hamas |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/SB123275572295011847 |url-status=live |url-access=subscription |access-date=January 25, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090926212507/http://online.wsj.com/article/SB123275572295011847.html |archive-date=September 26, 2009 |quote=When Israel first encountered Islamists in Gaza in the 1970s and '80s, they seemed focused on studying the Quran, not on confrontation with Israel. The Israeli government officially recognized a precursor to Hamas called Mujama Al-Islamiya, registering the group as a charity. It allowed Mujama members to set up an Islamic university and build mosques, clubs and schools. Crucially, Israel often stood aside when the Islamists and their secular left-wing Palestinian rivals battled, sometimes violently, for influence in both Gaza and the West Bank. 'When I look back at the chain of events I think we made a mistake,' says David Hacham, who worked in Gaza in the late 1980s and early '90s as an Arab-affairs expert in the Israeli military. 'But at the time nobody thought about the possible results.' Israeli officials who served in Gaza disagree on how much their own actions may have contributed to the rise of Hamas. They blame the group's recent ascent on outsiders, primarily Iran. This view is shared by the Israeli government. 'Hamas in Gaza was built by Iran as a foundation for power, and is backed through funding, through training and through the provision of advanced weapons,' Mr. Olmert said last Saturday. Hamas has denied receiving military assistance from Iran.}}</ref> Na parlamentarnim izborima 2006. u Palestini, Hamas je osigurao većinu u Palestinskom zakonodavnom vijeću kampanjom na osnovu obećanja o vladi bez korupcije i zalaganjem za otpor kao sredstvo za oslobađanje Palestine od izraelske okupacije.<ref>{{Cite web |title=Hamas wins huge majority |url=https://www.aljazeera.com/news/2006/1/26/hamas-wins-huge-majority |access-date=2024-08-05 |website=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=McGreal |first=Chris |date=2006-01-27 |title=Hamas faces unexpected challenge: how to deal with power |url=https://www.theguardian.com/world/2006/jan/27/israel |access-date=2024-08-05 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref> U [[Bitka za Gazu (2007)|bici za Gazu]] (2007.), Hamas je preuzeo kontrolu nad pojasom Gaze od rivalske palestinske frakcije Fataha,{{sfn|Davis|2017|pp=67–69}}{{sfn|Mukhimer|2012|pp=vii, 58}} i od tada upravlja teritorijom odvojeno od [[Palestinska Autonomna Područja|Palestinskih Autonomnih Područja]]. Nakon Hamasovog preuzimanja, Izrael je značajno pojačao postojeća ograničenja kretanja i uveo potpunu [[Blokada Pojasa Gaze|blokadu pojasa Gaze]].<ref>{{Cite web |title=The Gaza Strip {{!}} The humanitarian impact of 15 years of blockade – June 2022 |url=https://www.unicef.org/mena/documents/gaza-strip-humanitarian-impact-15-years-blockade-june-2022 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240409204047/https://www.unicef.org/mena/documents/gaza-strip-humanitarian-impact-15-years-blockade-june-2022 |archive-date=9 April 2024 |access-date=7 August 2024 }}</ref> Egipat je započeo svoju blokadu Gaze 2007. Nakon toga uslijedilo je više ratova s ​​Izraelom, uključujući one [[Rat u Gazi (2008–2009)|2008-09]], [[Rat u Gazi (2012)|2012]], [[Rat u Gazi (2014)|2014]], [[Rat u Gazi (2021)|2021]]. i jedan koji je u toku od 2023, a koji je započeo napadom Hamasa na Izrael 7. oktobra . Hamas je promovsao [[palestinski nacionalizam]] u islamskom kontekstu.<ref>{{harvnb|Gelvin|2014|p=226}}</ref> Dok je prvobitno tražio državu u cijeloj bivšoj [[Mandatarna Palestina|Mandatarnoj Palestini]], počeo je pristajati na granice iz 1967. u sporazumima koje je potpisao sa Fatahom 2005, 2006. i 2007.<ref name=seurat1719>{{harvnb|Seurat|2019|pp=17–19}}: "Indeed, since 2006, Hamas has unceasingly highlighted its acceptance of the 1967 borders, as well as accords signed by the PLO and Israel. This position has been an integral part of reconciliation agreements between Hamas and Fatah since 2005: the Cairo Agreement in 2005, the Prisoners' Document in 2006, the Mecca Agreement in 2007 and finally the Cairo and Doha Agreements in 2011 and 2012."</ref><ref name=prisoners>*{{harvnb|Baconi|2018|pp=114–116}}: "["Prisoners' Document"] enshrined many issues that had already been settled, including statehood on the 1967 borders; UN Resolution 194 for the right of return; and the right to resist within the occupied territories...This agreement was in essence a key text that offered a platform for unity between Hamas and Fatah within internationally defined principles animating the Palestinian struggle." *{{harvnb|Roy|2013|p=210}}: "Khaled Meshal, as chief of Hamas's Political Bureau in Damascus, as well as Hamas prime minister Ismail Haniyeh similarly confirmed the organization's willingness to accept the June 4, 1967, borders and a two-state solution should Israel withdraw from the occupied territories, a reality reaffirmed in the 2006 Palestinian Prisoners' Document, in which most major Palestinian factions had reached a consensus on a two-state solution, that is, a Palestinian state within 1967 borders including East Jerusalem and the refugee right of return."</ref><ref name=cairo>{{harvnb|Baconi|2018|pp=82}}: "The Cairo Declaration formalized what Hamas's military disposition throughout the Second Intifada had alluded to: that the movement's immediate political goals were informed by the desire to create a Palestinian state on the 1967 borders."</ref> Hamas je 2017. objavio novu [[Hamasova povelja iz 2017.|povelju]]<ref name="Jazeera,2May2017">{{cite news |title= Hamas accepts Palestinian state with 1967 borders: Khaled Meshaal presents a new document in which Hamas accepts 1967 borders without recognising state of Israel Gaza|publisher=Al Jazeera |date=2 May 2017 |url= https://www.aljazeera.com/news/2017/5/2/hamas-accepts-palestinian-state-with-1967-borders}}</ref> koja podržava palestinsku državu unutar granica iz 1967. bez priznavanja Izraela.<ref name=borders1967>Sources that believe that Hamas' 2017 charter accepted the 1967 borders: *{{cite book|title=Gaza Under Hamas|publisher=[[I. B. Tauris]]|author=Bjorn Brenner|page=206|ref=none|date=2022}} *{{cite book|title=The Many Faces of Political Islam, Second Edition|author=[[Mohammed Ayoob]]|publisher=[[University of Michigan Press]]|page=133|ref=none}} *{{cite book|title=Diaspora Entrepreneurs and Contested States|publisher=[[Oxford University Press]]|author=Maria Koinova|page=150|ref=none}} *{{harvnb|Zartman|2020|p=230}} *{{cite book|title=Routledge Companion to the Israeli-Palestinian Conflict|editor= Asaf Siniver|ref=none}} *{{harvnb|Seurat|2019|pp=61–62}} </ref><ref>{{cite news |title= What does Israel's declaration of war mean for Palestinians in Gaza?|publisher=Al Jazeera |date=9 October 2023|url= https://www.aljazeera.com/news/2023/10/9/what-does-israels-declaration-of-war-mean-for-palestinians-in-gaza}}</ref><ref>{{cite news |title=What will the Israeli-Palestinian conflict look like in 30 years?|url= https://www.jpost.com/middle-east/article-760004 |website=[[The Jerusalem Post]]|date=22 September 2023 |quote= Even Hamas in 2017 said it was ready to accept a Palestinian state with 1967 borders if it is clear this is the consensus of the Palestinians.}}</ref> Hamasove ponovljene ponude primirja (na period od 10 do 100 godina<ref name=atran/>) na osnovu granica iz 1967. mnogi vide kao konzistentne sa [[Dvodržavno rješenje|dvodržavnim rješenjem]],<ref name=":1">*{{cite book|title=Reconstructing Jihad Amid Competing International Norms|author=[[Halim Rane]]|page=34|year=2009|quote=Asher Susser, director of the Dayan Centre at Tel Aviv University, conveyed to me in an interview that "Hamas' 'hudna' is not significantly different from Sharon's 'long-term interim agreement." Similarly, Daniel Levy, a senior Israeli official for the Geneva Initiative (GI), informed me that certain Hamas officials find the GI acceptable, but due to the concerns about their Islamically oriented constituency and their own Islamic identity, they would "have to express the final result in terms of a "hudna," or "indefinite" ceasefire," rather than a formal peace agreement."}} *{{cite book|title=Palestinian Chicago|author=Loren D. Lybarger|publisher=[[University of California Press]]|year=2020|page=199|quote=Hamas too would signal a willingness to accept a long-term "hudna" (cessation of hostilities, truce) along the armistice lines of 1948 (an effective acceptance of the two-state formula).}} *{{cite book|title=Hamas, Jihad and Popular Legitimacy|year=2016|publisher=[[Routledge]]|author=Tristan Dunning|pages=179–180}}</ref><ref name="Baconi-108">{{harvnb|Baconi|2018|p=108}}: "Hamas's finance minister in Gaza stated that 'a long-term ceasefire as understood by Hamas and a two-state settlement are the same. It's just a question of vocabulary.'"</ref> dok drugi navode da Hamas zadržava dugoročni cilj uspostavljanja jedne države u bivšoj Mandatarnoj Palestini.<ref name="Alsoos"/><ref name="Faeq">{{cite journal |last1=Faeq |first1=Nasir |last2=Jahnata |first2=Diego |title=The Historical Antecedents of Hamas |journal=International Journal of Social Science Research and Review |date=2020 |volume=3 |issue=3 |page=33|doi=10.47814/ijssrr.v3i3.49|s2cid=234607095 |doi-access=free | issn = 2700-2497 }}</ref> Dok je [[Hamasova povelja iz 1988.|Hamasova povelja iz 1988]]. naširoko opisana kao [[Antisemitizam|antisemitska]],<ref name=":7">{{cite book|title=Hamas in Power: The Question of Transformation|author=Qossay Hamed|page=161|year=2023|publisher=IGI Global}}</ref> Hamasova povelja iz 2017. uklonila je antisemitski jezik i rekla da je Hamasova borba bila sa [[Cionizam|cionistima]], a ne sa [[Jevreji|Jevrejima]].{{sfn|Seurat|2019|p=17}}<ref name=":10">{{Cite news |last=Amira |first=Hass |date=3 May 2017 |title=Why Hamas' New Charter Is Aimed at Palestinians, Not Israelis |url=https://www.haaretz.com/middle-east-news/palestinians/2017-05-03/ty-article/.premium/why-hamas-new-charter-is-aimed-at-palestinians-not-israelis/0000017f-eabf-d0f7-a9ff-eeffc7ec0000 |archive-url=https://archive.today/20230423130642/https://www.haaretz.com/middle-east-news/palestinians/2017-05-03/ty-article/.premium/why-hamas-new-charter-is-aimed-at-palestinians-not-israelis/0000017f-eabf-d0f7-a9ff-eeffc7ec0000 |archive-date=23 April 2023 |access-date=12 November 2024 |work=[[Haaretz]]}}</ref><ref name="auto6" /><ref name="auto5" /> Raspravljalo se da li je povelja odražavala stvarnu promjenu politike.<ref name="Spoerl 2020 pp. 210–244" /> Što se tiče vanjske politike, Hamas je historijski tražio odnose s [[Egipat|Egiptom]],{{sfn|Seurat|2022|p=88}} [[Iran|Iranom]],{{sfn|Seurat|2022|p=88}} [[Katar|Katarom]],{{sfn|Baconi|2018|p=181}} [[Saudijska Arabija|Saudijskom Arabijom]],<ref name=":8">{{cite news|author=Samuel Ramani|title=Hamas's Pivot to Saudi Arabia|url=https://carnegieendowment.org/sada/61315|publisher=[[Carnegie Endowment for International Peace]]|date=2015-09-01}}</ref> [[Sirija|Sirijom]]{{sfn|Seurat|2022|p=88}} i [[Turska|Turskom]];{{sfn|Seurat|2022|p=254}} neki od njegovih odnosa su bili pod uticajem [[Arapsko proljeće|Arapskog proljeća]].{{sfn|Seurat|2022|p=115,214}} Hamas i Izrael su uključeni u dugotrajni [[Izraelsko-palestinski sukob|oružani sukob]]. Ključni aspekti sukoba uključuju [[Izraelska okupacija Zapadne obale|izraelsku okupaciju Zapadne obale]] i [[Pojas Gaze|pojasa Gaze]], [[status Jerusalima]], [[izraelska naselja]], granice, prava na vodu,<ref>{{cite web |title=Canadian Policy on Key Issues in the Israeli-Palestinian Conflict |url=http://www.international.gc.ca/name-anmo/peace_process-processus_paix/canadian_policy-politique_canadienne.aspx?lang=eng |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180218143423/http://www.international.gc.ca/name-anmo/peace_process-processus_paix/canadian_policy-politique_canadienne.aspx?lang=eng |archive-date=18 February 2018 |access-date=13 March 2010 |publisher=[[Government of Canada]]}}</ref> [[Izraelski režim izdavanja dozvola na Zapadnoj obali|režim dozvola]], [[Palestinska sloboda kretanja|palestinsku slobodu kretanja]],<ref name="WorldBankReport">{{cite web |date=9 May 2007 |title=Movement and Access Restrictions in the West Bank: Uncertainty and Inefficiency in the Palestinian Economy |url=http://siteresources.worldbank.org/INTWESTBANKGAZA/Resources/WestBankrestrictions9Mayfinal.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100410135638/http://siteresources.worldbank.org/INTWESTBANKGAZA/Resources/WestBankrestrictions9Mayfinal.pdf |archive-date=10 April 2010 |access-date=29 March 2010 |publisher=[[World Bank]] |quote=Currently, freedom of movement and access for Palestinians within the West Bank is the exception rather than the norm contrary to the commitments undertaken in a number of Agreements between GOI and the PA. In particular, both the Oslo Accords and the Road Map were based on the principle that normal Palestinian economic and social life would be unimpeded by restrictions}}</ref> i [[palestinsko pravo na povratak]]. Hamas je napao izraelske civile, uključujući [[Palestinski samoubilački napadi|samoubilačke napade]], kao i [[Palestinski raketni napadi na Izrael|lansiranje raketa]] na izraelske gradove. Brojne zemlje, uključujući [[Australija|Australiju]], [[Kanada|Kanadu]], [[Izrael]], [[Japan]], [[Novi Zeland]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo]] i [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjene Države]], proglasile su Hamas [[Teroristička organizacija|terorističkom organizacijom]] 2018, dok je zahtjev u [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenim nacijama]] za osudu Hamasa odbijen.{{sfn|DW|2018}}}}<ref>{{cite book |last1=Dupret |first1=Baudouin |last2=Lynch |first2=Michael |last3=Berard |first3=Tim |title=Law at Work: Studies in Legal Ethnomethods |publisher=[[Oxford University Press]] |year=2015 |pages=279 |quote=[It has been alleged that] Hamas cynically abuses its own civilian population and their suffering for propaganda purposes.|isbn=9780190210243}}</ref><ref>{{Cite web |title=UN rejects US motion to condemn Hamas – DW – 12/07/2018 |url=https://www.dw.com/en/un-general-assembly-rejects-us-resolution-to-condemn-hamas/a-46623413 |access-date=2024-08-05 |website=dw.com |language=en}}</ref> == Osnivanje == Hamas je osnovan 1987, iz militantnog krila [[Muslimansko bratstvo|Muslimanskog bratstva]]. Hamas je decentralizovana organizacija, koja pri vrbovanju novih simpatizera i sponzora, promovisanju svojih ciljeva i rasturanja propagandnog materijala, djeluje tajno ali i javno. Posebno omiljena među palestincima iz Gaze, Hamas dobija sve više na zamahu i u drugim predjelima Bliskog istoka. Najviše zbog otvorene i oružane borbe protiv Izraelske okupacije ali i zbog angažovanja na socijalnom planu, organizovanju rada škola i drugih dobrotvornih akcija. Pri svojoj borbi protiv okupacije Hamas je poznat po korištenju atentatora samoubica. Opravadanje za ovo Hamas nalazi u vojnoj nadmoći Izraela. Hamas označava cijeli region Palestine - samim tim i Izrael, kao vještačku cionističku tvorevinu - kao islamsku kolijevku koju ne treba nikada prepustiti jevrejskim doseljenicima. == Ideologija == Osnivačka povelja Hamasa iz 1988. proklamuje "dizanje božije zastave iznad svakog palestinskog pograničnog kamena", kao ideološki cilj te organizacije. Posljedica toga bi bilo ukidanje cionističke države Izrael. Vođe Hamasa negiraju postojanje [[holokaust]]a. U međuvremenu od Izraela likvidirani vođa hamasa Abd el-Aziz ar-Rantisi, je svojevremeno izjavio da se holokaust nikada nije desio i da su cionisti podržavali i finansirali [[Nacizam|naciste]].{{potreban citat}} == Reference == {{Refspisak|2}} == Vanjski linkovi == * [https://web.archive.org/web/20060428052026/http://www.palestine-info.info/arabic/hamas/ Nezvanična stranica Hamasa] {{ar simbol}} * [https://web.archive.org/web/20051228061437/http://elsinore.cis.yale.edu/lawweb/avalon/mideast/hamas.htm Prijevod statuta Hamasa iz 1988. godine] {{en simbol}} {{Commonscat}} [[Kategorija:Palestina]] [[Kategorija:Političke organizacije]] csffum6i1g8ccmlz0e0ja6ul9q7ymdm 3669740 3669739 2024-11-26T08:01:14Z Panasko 146730 3669740 wikitext text/x-wiki '''Hamas''' ({{Jez-ar|حماس}} ''Hamās'', akronim od {{Jez-ar|حركة المقاومة الاسلامية}} ''Harakat al-muqāwama al-islāmiyya'', što približno znači "Islamski pokret otpora", dok se taj izraz u arapskom koristi za "oduševljenje") je palestinska nacionalna islamska organizacija<ref>{{cite book |last1=Lopez |first1=Anthony |title=The Handbook of Collective Violence: Current Developments and Understanding |last2=Ireland |first2=Carol |last3=Ireland |first3=Jane |last4=Lewis |first4=Michael |publisher=[[Taylor & Francis]] |year=2020 |isbn=9780429588952 |pages=239 |quote=The most successful radical Sunni Islamist group has been Hamas, which began as a branch of the Muslim Brotherhood in Palestine in the early 1980s. It used terrorist attacks against civilians - particularly suicide bombings – to help build a larger movement, going so far as to emerge as the recognized government of the Gaza Strip in the Palestine Authority.}}</ref> sa vojnim krilom zvanim [[El-Kasam|Brigade Izzudin el-Kasam]] odana islamističkim principima koju [[Evropska unija]], [[Sjedinjene Američke Države|SAD]] i dosta drugih zemalja svijeta smatraju terorističkim udruženjem. Usko je povezana sa [[Muslimansko bratstvo|muslimanskim bratstvom]]. Njen proklamovirani cilj je "uništenje cionističke i vještačke tvorevine države [[Izrael]]a" i "uspostavljanje palestinske države na tom okupiranom području, kao i na područjima [[Pojas Gaze|Gaze]] i [[Zapadna obala|Zapadne obale]]". U novijoj historiji je poznata i uspješno djeluje kao politička partija u [[Palestina (država)|palestinskim]] autonomnim oblastima. U januaru 2006, ova grupa je pobijedila na palestinskim parlamentarnim izborima, gdje je osvajanjem apsolutne većine mandata u [[parlament]]u, zbacila sa vlasti do tada vladajuću frakciju [[Fatah]]. Poslije krvavih unutrašnjih borbi sa [[Fatah|Fatahom]] preuzima kontrolu nad pojasom Gaze dok Fatah ostaje u kontroli Zapadne obale. Od 2007. godine upravlja pojasom Gaze koji je okupirao Izrael.{{sfn|Kear|2018|p=22}}<ref>{{Cite news |date=2023-10-08 |title=What is Hamas? A simple guide to the armed Palestinian group |url=https://www.aljazeera.com/news/2023/10/8/what-is-the-group-hamas-a-simple-guide-tothe-palestinian-group |url-status=deviated |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008152411/https://www.aljazeera.com/news/2023/10/8/what-is-the-group-hamas-a-simple-guide-tothe-palestinian-group |archive-date=2023-10-08 |access-date=2024-06-26 |work=Al Jazeera}}</ref> Pokret Hamas je osnovao palestinski islamski učenjak Ahmed Jasin 1987, nakon izbijanja [[Prva intifada|Prve intifade]] protiv izraelske okupacije. To je proizašlo iz njegove islamske dobrotvorne organizacije Mujama el-Islamija iz 1973. povezane s [[Muslimansko bratstvo|Muslimanskim bratstvom]].<ref name=":0">{{Cite news |last=Higgins |first=Andrew |date=January 24, 2009 |title=How Israel Helped to Spawn Hamas |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/SB123275572295011847 |url-status=live |url-access=subscription |access-date=January 25, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090926212507/http://online.wsj.com/article/SB123275572295011847.html |archive-date=September 26, 2009 |quote=When Israel first encountered Islamists in Gaza in the 1970s and '80s, they seemed focused on studying the Quran, not on confrontation with Israel. The Israeli government officially recognized a precursor to Hamas called Mujama Al-Islamiya, registering the group as a charity. It allowed Mujama members to set up an Islamic university and build mosques, clubs and schools. Crucially, Israel often stood aside when the Islamists and their secular left-wing Palestinian rivals battled, sometimes violently, for influence in both Gaza and the West Bank. 'When I look back at the chain of events I think we made a mistake,' says David Hacham, who worked in Gaza in the late 1980s and early '90s as an Arab-affairs expert in the Israeli military. 'But at the time nobody thought about the possible results.' Israeli officials who served in Gaza disagree on how much their own actions may have contributed to the rise of Hamas. They blame the group's recent ascent on outsiders, primarily Iran. This view is shared by the Israeli government. 'Hamas in Gaza was built by Iran as a foundation for power, and is backed through funding, through training and through the provision of advanced weapons,' Mr. Olmert said last Saturday. Hamas has denied receiving military assistance from Iran.}}</ref> Na parlamentarnim izborima 2006. u Palestini, Hamas je osigurao većinu u Palestinskom zakonodavnom vijeću kampanjom na osnovu obećanja o vladi bez korupcije i zalaganjem za otpor kao sredstvo za oslobađanje Palestine od izraelske okupacije.<ref>{{Cite web |title=Hamas wins huge majority |url=https://www.aljazeera.com/news/2006/1/26/hamas-wins-huge-majority |access-date=2024-08-05 |website=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=McGreal |first=Chris |date=2006-01-27 |title=Hamas faces unexpected challenge: how to deal with power |url=https://www.theguardian.com/world/2006/jan/27/israel |access-date=2024-08-05 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref> U [[Bitka za Gazu (2007)|bici za Gazu]] (2007.), Hamas je preuzeo kontrolu nad pojasom Gaze od rivalske palestinske frakcije Fataha,{{sfn|Davis|2017|pp=67–69}}{{sfn|Mukhimer|2012|pp=vii, 58}} i od tada upravlja teritorijom odvojeno od [[Palestinska Autonomna Područja|Palestinskih Autonomnih Područja]]. Nakon Hamasovog preuzimanja, Izrael je značajno pojačao postojeća ograničenja kretanja i uveo potpunu [[Blokada Pojasa Gaze|blokadu pojasa Gaze]].<ref>{{Cite web |title=The Gaza Strip {{!}} The humanitarian impact of 15 years of blockade – June 2022 |url=https://www.unicef.org/mena/documents/gaza-strip-humanitarian-impact-15-years-blockade-june-2022 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240409204047/https://www.unicef.org/mena/documents/gaza-strip-humanitarian-impact-15-years-blockade-june-2022 |archive-date=9 April 2024 |access-date=7 August 2024 }}</ref> Egipat je započeo svoju blokadu Gaze 2007. Nakon toga uslijedilo je više ratova s ​​Izraelom, uključujući one [[Rat u Gazi (2008–2009)|2008-09]], [[Rat u Gazi (2012)|2012]], [[Rat u Gazi (2014)|2014]], [[Rat u Gazi (2021)|2021]]. i jedan koji je u toku od 2023, a koji je započeo napadom Hamasa na Izrael 7. oktobra . Hamas je promovsao [[palestinski nacionalizam]] u islamskom kontekstu.<ref>{{harvnb|Gelvin|2014|p=226}}</ref> Dok je prvobitno tražio državu u cijeloj bivšoj [[Mandatarna Palestina|Mandatarnoj Palestini]], počeo je pristajati na granice iz 1967. u sporazumima koje je potpisao sa Fatahom 2005, 2006. i 2007.<ref name=seurat1719>{{harvnb|Seurat|2019|pp=17–19}}: "Indeed, since 2006, Hamas has unceasingly highlighted its acceptance of the 1967 borders, as well as accords signed by the PLO and Israel. This position has been an integral part of reconciliation agreements between Hamas and Fatah since 2005: the Cairo Agreement in 2005, the Prisoners' Document in 2006, the Mecca Agreement in 2007 and finally the Cairo and Doha Agreements in 2011 and 2012."</ref><ref name=prisoners>*{{harvnb|Baconi|2018|pp=114–116}}: "["Prisoners' Document"] enshrined many issues that had already been settled, including statehood on the 1967 borders; UN Resolution 194 for the right of return; and the right to resist within the occupied territories...This agreement was in essence a key text that offered a platform for unity between Hamas and Fatah within internationally defined principles animating the Palestinian struggle." *{{harvnb|Roy|2013|p=210}}: "Khaled Meshal, as chief of Hamas's Political Bureau in Damascus, as well as Hamas prime minister Ismail Haniyeh similarly confirmed the organization's willingness to accept the June 4, 1967, borders and a two-state solution should Israel withdraw from the occupied territories, a reality reaffirmed in the 2006 Palestinian Prisoners' Document, in which most major Palestinian factions had reached a consensus on a two-state solution, that is, a Palestinian state within 1967 borders including East Jerusalem and the refugee right of return."</ref><ref name=cairo>{{harvnb|Baconi|2018|pp=82}}: "The Cairo Declaration formalized what Hamas's military disposition throughout the Second Intifada had alluded to: that the movement's immediate political goals were informed by the desire to create a Palestinian state on the 1967 borders."</ref> Hamas je 2017. objavio novu [[Hamasova povelja iz 2017.|povelju]]<ref name="Jazeera,2May2017">{{cite news |title= Hamas accepts Palestinian state with 1967 borders: Khaled Meshaal presents a new document in which Hamas accepts 1967 borders without recognising state of Israel Gaza|publisher=Al Jazeera |date=2 May 2017 |url= https://www.aljazeera.com/news/2017/5/2/hamas-accepts-palestinian-state-with-1967-borders}}</ref> koja podržava palestinsku državu unutar granica iz 1967. bez priznavanja Izraela.<ref name=borders1967>Sources that believe that Hamas' 2017 charter accepted the 1967 borders: *{{cite book|title=Gaza Under Hamas|publisher=[[I. B. Tauris]]|author=Bjorn Brenner|page=206|ref=none|date=2022}} *{{cite book|title=The Many Faces of Political Islam, Second Edition|author=[[Mohammed Ayoob]]|publisher=[[University of Michigan Press]]|page=133|ref=none}} *{{cite book|title=Diaspora Entrepreneurs and Contested States|publisher=[[Oxford University Press]]|author=Maria Koinova|page=150|ref=none}} *{{harvnb|Zartman|2020|p=230}} *{{cite book|title=Routledge Companion to the Israeli-Palestinian Conflict|editor= Asaf Siniver|ref=none}} *{{harvnb|Seurat|2019|pp=61–62}} </ref><ref>{{cite news |title= What does Israel's declaration of war mean for Palestinians in Gaza?|publisher=Al Jazeera |date=9 October 2023|url= https://www.aljazeera.com/news/2023/10/9/what-does-israels-declaration-of-war-mean-for-palestinians-in-gaza}}</ref><ref>{{cite news |title=What will the Israeli-Palestinian conflict look like in 30 years?|url= https://www.jpost.com/middle-east/article-760004 |website=[[The Jerusalem Post]]|date=22 September 2023 |quote= Even Hamas in 2017 said it was ready to accept a Palestinian state with 1967 borders if it is clear this is the consensus of the Palestinians.}}</ref> Hamasove ponovljene ponude primirja (na period od 10 do 100 godina<ref name=atran>{{cite journal|author=Scott Atran, Robert Axelrod|title=Reframing Sacred Values|url=https://websites.umich.edu/~axe/negj0708.pdf|journal=Negotiation Journal|date=2008|volume=24|issue=3|pages=221–246|doi=10.1111/j.1571-9979.2008.00182.x|access-date=20 March 2024|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121114409/https://websites.umich.edu/~axe/negj0708.pdf|url-status=live}}</ref>) na osnovu granica iz 1967. mnogi vide kao konzistentne sa [[Dvodržavno rješenje|dvodržavnim rješenjem]],<ref name=":1">*{{cite book|title=Reconstructing Jihad Amid Competing International Norms|author=[[Halim Rane]]|page=34|year=2009|quote=Asher Susser, director of the Dayan Centre at Tel Aviv University, conveyed to me in an interview that "Hamas' 'hudna' is not significantly different from Sharon's 'long-term interim agreement." Similarly, Daniel Levy, a senior Israeli official for the Geneva Initiative (GI), informed me that certain Hamas officials find the GI acceptable, but due to the concerns about their Islamically oriented constituency and their own Islamic identity, they would "have to express the final result in terms of a "hudna," or "indefinite" ceasefire," rather than a formal peace agreement."}} *{{cite book|title=Palestinian Chicago|author=Loren D. Lybarger|publisher=[[University of California Press]]|year=2020|page=199|quote=Hamas too would signal a willingness to accept a long-term "hudna" (cessation of hostilities, truce) along the armistice lines of 1948 (an effective acceptance of the two-state formula).}} *{{cite book|title=Hamas, Jihad and Popular Legitimacy|year=2016|publisher=[[Routledge]]|author=Tristan Dunning|pages=179–180}}</ref><ref name="Baconi-108">{{harvnb|Baconi|2018|p=108}}: "Hamas's finance minister in Gaza stated that 'a long-term ceasefire as understood by Hamas and a two-state settlement are the same. It's just a question of vocabulary.'"</ref> dok drugi navode da Hamas zadržava dugoročni cilj uspostavljanja jedne države u bivšoj Mandatarnoj Palestini.<ref name="Alsoos">{{cite journal |last1=Alsoos |first1=Imad |date=2021 |title=From jihad to resistance: the evolution of Hamas's discourse in the framework of mobilization |journal=Middle Eastern Studies |volume=57 |issue=5 |pages=833–856 |doi=10.1080/00263206.2021.1897006 |s2cid=234860010 |doi-access=free}}</ref><ref name="Faeq">{{cite journal |last1=Faeq |first1=Nasir |last2=Jahnata |first2=Diego |title=The Historical Antecedents of Hamas |journal=International Journal of Social Science Research and Review |date=2020 |volume=3 |issue=3 |page=33|doi=10.47814/ijssrr.v3i3.49|s2cid=234607095 |doi-access=free | issn = 2700-2497 }}</ref> Dok je [[Hamasova povelja iz 1988.|Hamasova povelja iz 1988]]. naširoko opisana kao [[Antisemitizam|antisemitska]],<ref name=":7">{{cite book|title=Hamas in Power: The Question of Transformation|author=Qossay Hamed|page=161|year=2023|publisher=IGI Global}}</ref> Hamasova povelja iz 2017. uklonila je antisemitski jezik i rekla da je Hamasova borba bila sa [[Cionizam|cionistima]], a ne sa [[Jevreji|Jevrejima]].{{sfn|Seurat|2019|p=17}}<ref name=":10">{{Cite news |last=Amira |first=Hass |date=3 May 2017 |title=Why Hamas' New Charter Is Aimed at Palestinians, Not Israelis |url=https://www.haaretz.com/middle-east-news/palestinians/2017-05-03/ty-article/.premium/why-hamas-new-charter-is-aimed-at-palestinians-not-israelis/0000017f-eabf-d0f7-a9ff-eeffc7ec0000 |archive-url=https://archive.today/20230423130642/https://www.haaretz.com/middle-east-news/palestinians/2017-05-03/ty-article/.premium/why-hamas-new-charter-is-aimed-at-palestinians-not-israelis/0000017f-eabf-d0f7-a9ff-eeffc7ec0000 |archive-date=23 April 2023 |access-date=12 November 2024 |work=[[Haaretz]]}}</ref><ref name="auto6">{{cite book|title=National and International Civilian Protection Strategies in the Israeli-Palestinian Conflict|author=Timea Spitka|year=2023|publisher=[[Springer International Publishing]]|pages=88–89}}</ref><ref name="auto5">{{cite news |date=6 May 2017 |title=Khaled Meshaal: Struggle is against Israel, not Jews |url=https://www.aljazeera.com/program/talk-to-al-jazeera/2017/5/6/khaled-meshaal-struggle-is-against-israel-not-jews |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231119044505/https://www.aljazeera.com/program/talk-to-al-jazeera/2017/5/6/khaled-meshaal-struggle-is-against-israel-not-jews |archive-date=19 November 2023 |access-date=19 November 2023 |publisher=[[Al Jazeera English|Al-Jazeera]]}}</ref> Raspravljalo se da li je povelja odražavala stvarnu promjenu politike.<ref name="Spoerl 2020 pp. 210–244">{{cite journal | last=Spoerl | first=Joseph S. | title=Parallels between Nazi and Islamist Anti-Semitism | journal=Jewish Political Studies Review | publisher=Jerusalem Center for Public Affairs | volume=31 | issue=1/2 | year=2020 | issn=0792-335X | jstor=26870795 | pages=210–244 | url=https://www.jstor.org/stable/26870795 | access-date=27 January 2024 | quote=Strictly speaking, the Hamas Covenant of 1988 focused its anti-Semitic language on Zionists, for example, describing The Protocols of the Elders of Zion as the blueprint for the Zionist project (Article 32) and accusing the Zionists of aiming to "annihilate Islam" (Article 28). The May 2017 "Document" continues in this vein, albeit in somewhat less florid language, asserting that "the Zionist project does not target the Palestinian people alone; it is the enemy of the Arabic and Islamic Ummah posing a grave threat to its security and interests. It is also hostile to the Ummah's aspirations for unity, renaissance, and liberation and has been the major source of its troubles. The Zionist project also poses a danger to international security and peace and to mankind…." (#15). As in the 1988 Covenant, the 2017 "Document" merely takes all the classical tropes of anti-Semitism and focuses them on Zionism, noting that "it is the Zionists who constantly identify Judaism and the Jews with their own colonial project and illegal entity" (#16). In effect, Hamas is saying that it is at war with all Jews except those who are anti-Zionist, thus it is not anti-Semitic. This can hardly be regarded as a serious repudiation of anti-Semitism. | archive-date=16 January 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240116061115/https://www.jstor.org/stable/26870795 | url-status=live }}</ref> Što se tiče vanjske politike, Hamas je historijski tražio odnose s [[Egipat|Egiptom]],{{sfn|Seurat|2022|p=88}} [[Iran|Iranom]],{{sfn|Seurat|2022|p=88}} [[Katar|Katarom]],{{sfn|Baconi|2018|p=181}} [[Saudijska Arabija|Saudijskom Arabijom]],<ref name=":8">{{cite news|author=Samuel Ramani|title=Hamas's Pivot to Saudi Arabia|url=https://carnegieendowment.org/sada/61315|publisher=[[Carnegie Endowment for International Peace]]|date=2015-09-01}}</ref> [[Sirija|Sirijom]]{{sfn|Seurat|2022|p=88}} i [[Turska|Turskom]];{{sfn|Seurat|2022|p=254}} neki od njegovih odnosa su bili pod uticajem [[Arapsko proljeće|Arapskog proljeća]].{{sfn|Seurat|2022|p=115,214}} Hamas i Izrael su uključeni u dugotrajni [[Izraelsko-palestinski sukob|oružani sukob]]. Ključni aspekti sukoba uključuju [[Izraelska okupacija Zapadne obale|izraelsku okupaciju Zapadne obale]] i [[Pojas Gaze|pojasa Gaze]], [[status Jerusalima]], [[izraelska naselja]], granice, prava na vodu,<ref>{{cite web |title=Canadian Policy on Key Issues in the Israeli-Palestinian Conflict |url=http://www.international.gc.ca/name-anmo/peace_process-processus_paix/canadian_policy-politique_canadienne.aspx?lang=eng |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180218143423/http://www.international.gc.ca/name-anmo/peace_process-processus_paix/canadian_policy-politique_canadienne.aspx?lang=eng |archive-date=18 February 2018 |access-date=13 March 2010 |publisher=[[Government of Canada]]}}</ref> [[Izraelski režim izdavanja dozvola na Zapadnoj obali|režim dozvola]], [[Palestinska sloboda kretanja|palestinsku slobodu kretanja]],<ref name="WorldBankReport">{{cite web |date=9 May 2007 |title=Movement and Access Restrictions in the West Bank: Uncertainty and Inefficiency in the Palestinian Economy |url=http://siteresources.worldbank.org/INTWESTBANKGAZA/Resources/WestBankrestrictions9Mayfinal.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100410135638/http://siteresources.worldbank.org/INTWESTBANKGAZA/Resources/WestBankrestrictions9Mayfinal.pdf |archive-date=10 April 2010 |access-date=29 March 2010 |publisher=[[World Bank]] |quote=Currently, freedom of movement and access for Palestinians within the West Bank is the exception rather than the norm contrary to the commitments undertaken in a number of Agreements between GOI and the PA. In particular, both the Oslo Accords and the Road Map were based on the principle that normal Palestinian economic and social life would be unimpeded by restrictions}}</ref> i [[palestinsko pravo na povratak]]. Hamas je napao izraelske civile, uključujući [[Palestinski samoubilački napadi|samoubilačke napade]], kao i [[Palestinski raketni napadi na Izrael|lansiranje raketa]] na izraelske gradove. Brojne zemlje, uključujući [[Australija|Australiju]], [[Kanada|Kanadu]], [[Izrael]], [[Japan]], [[Novi Zeland]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo]] i [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjene Države]], proglasile su Hamas [[Teroristička organizacija|terorističkom organizacijom]] 2018, dok je zahtjev u [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenim nacijama]] za osudu Hamasa odbijen.{{sfn|DW|2018}}}}<ref>{{cite book |last1=Dupret |first1=Baudouin |last2=Lynch |first2=Michael |last3=Berard |first3=Tim |title=Law at Work: Studies in Legal Ethnomethods |publisher=[[Oxford University Press]] |year=2015 |pages=279 |quote=[It has been alleged that] Hamas cynically abuses its own civilian population and their suffering for propaganda purposes.|isbn=9780190210243}}</ref><ref>{{Cite web |title=UN rejects US motion to condemn Hamas – DW – 12/07/2018 |url=https://www.dw.com/en/un-general-assembly-rejects-us-resolution-to-condemn-hamas/a-46623413 |access-date=2024-08-05 |website=dw.com |language=en}}</ref> == Osnivanje == Hamas je osnovan 1987, iz militantnog krila [[Muslimansko bratstvo|Muslimanskog bratstva]]. Hamas je decentralizovana organizacija, koja pri vrbovanju novih simpatizera i sponzora, promovisanju svojih ciljeva i rasturanja propagandnog materijala, djeluje tajno ali i javno. Posebno omiljena među palestincima iz Gaze, Hamas dobija sve više na zamahu i u drugim predjelima Bliskog istoka. Najviše zbog otvorene i oružane borbe protiv Izraelske okupacije ali i zbog angažovanja na socijalnom planu, organizovanju rada škola i drugih dobrotvornih akcija. Pri svojoj borbi protiv okupacije Hamas je poznat po korištenju atentatora samoubica. Opravadanje za ovo Hamas nalazi u vojnoj nadmoći Izraela. Hamas označava cijeli region Palestine - samim tim i Izrael, kao vještačku cionističku tvorevinu - kao islamsku kolijevku koju ne treba nikada prepustiti jevrejskim doseljenicima. == Ideologija == Osnivačka povelja Hamasa iz 1988. proklamuje "dizanje božije zastave iznad svakog palestinskog pograničnog kamena", kao ideološki cilj te organizacije. Posljedica toga bi bilo ukidanje cionističke države Izrael. Vođe Hamasa negiraju postojanje [[holokaust]]a. U međuvremenu od Izraela likvidirani vođa hamasa Abd el-Aziz ar-Rantisi, je svojevremeno izjavio da se holokaust nikada nije desio i da su cionisti podržavali i finansirali [[Nacizam|naciste]].{{potreban citat}} == Reference == {{Refspisak|2}} == Vanjski linkovi == * [https://web.archive.org/web/20060428052026/http://www.palestine-info.info/arabic/hamas/ Nezvanična stranica Hamasa] {{ar simbol}} * [https://web.archive.org/web/20051228061437/http://elsinore.cis.yale.edu/lawweb/avalon/mideast/hamas.htm Prijevod statuta Hamasa iz 1988. godine] {{en simbol}} {{Commonscat}} [[Kategorija:Palestina]] [[Kategorija:Političke organizacije]] 2vcyogrj7i9enx67sizaf6dhcdiyjlb Razgovor:Hamas 1 19409 3669741 3242245 2024-11-26T08:01:49Z Panasko 146730 https://fountain.toolforge.org/editathons/wikipedijin-azijski-mjesec-bs-2024 3669741 wikitext text/x-wiki {{Azijski mjesec 2024 - članak}} {{Stranica_za_razgovor}}Hamas nebi trebao biti pod kategorijom Islam, jer po meni Hamas je politički pokret a kategorija Islam treba da bude korištena samo za vjerske članke, tj. o Islamu. --[[Korisnik:Benko|Benjamin]] 16:57, 26 april 2006 (CEST) :U osnovi i nije pogrešno, pošto se ovdje radi o islamskoj organizaciji. Kategorije "islamske organizacije", "terorističke organizacije", "političke organizacije", "Palestina", "palestinske partije", itd. - isto odgovaraju. --[[Korisnik:Kaster|Kaster]] 17:01, 26 april 2006 (CEST) ::Ja sam htio da skrenem pažnju na upotrebu kategorije Islam, koja po meni treba da se koristi samo za članke o vjeri. Inače se pomućuje granica između vjere i pojedinih subjekata (npr. terorizam, oslobodilački pokret itd.). Ako je koncenzus da Hamas ostane u kategoriji Islama, ja neću praviti nikakve promjene mada se sasvim neslažem s tim. --[[Korisnik:Benko|Benjamin]] 17:15, 26 april 2006 (CEST) :::Kategorija Islam je za ovaj clanak definitivno neadekvatna. --[[Korisnik:Demicx|<span style="color: #008000;"><tt>Elmir</tt></span>]][[Razgovor sa korisnikom:Demicx|<span style="color:#FFA500;">demic<sup>x</sup></span>]] 17:16, 26 april 2006 (CEST) ::::Neka sada spada u kategoriju [[:Kategorija:Islamske organizacije|Islamske organizacije]]. Po meni je tako bolje, a i ta kategorija će se (vjerovatno) vremenom proširiti. --'''[[Korisnik:Emx|<font color="#FE8621">Emx</font>]]''' 17:21, 26 april 2006 (CEST) :::: Hamas je u sustini politicki pokret. Sigurno nema nista sa islamom. Ja sam za to da se prebaci u kategoriju "Palestinske organizacije". --[[Korisnik:EmirA|EmirA]] 17:34, 26 april 2006 (CEST) :::::Hamas itekako ima mnogo sa Islamom. Obje kategorije su OK, ali je adekvatnija kategorija "Islamske organizacije" [[Korisnik:Koljenovic|Koljenovic]] 00:51, 7 septembar 2006 (CEST) == Неутралност == Овакав антисемитизам може се доживјети једино од господина Ахмадинеџада у Ирану. Препоручујем администраторима да под хитно овдје предузму нешто. --[[Korisnik:Kaster|Kaster]] 18:42, 30 januar 2007 (CET) :I nakon 3 mjeseca još ništa!??? --[[Korisnik:Kaster|Kaster]] 02:41, 26 april 2007 (CEST) pwt3el9gz44w19qvws2v3jcefdhi18a Severina 0 19498 3669651 3634519 2024-11-25T16:35:48Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669651 wikitext text/x-wiki {{Infokutija muzičar | počasni_prefiks = | ime = Severina Vučković | počasni_sufiks = | slika = Severina.jpg | slika_veličina = | široka_slika = <!-- 'da' ako je široka slika, inače ostaviti prazno --> | alt = | opis = Severina august 2008. | pozadina = solo_izvođač | ime_na_maternjem = | ime_na_maternjem_jezik = | ime_po_rođenju = Severina Kojić | alias = | datum_rođenja = {{datum rođenja i godine|1972|4|21}} | mjesto_rođenja = [[Split]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavija]] | porijeklo = Hrvatsko | datum_smrti = <!-- {{datum smrti i godine|GGGG|MM|DD|GGGG|MM|DD}} (datum smrti pa onda datum rođenja) --> | mjesto_smrti = | žanr = [[Pop-muzika|Pop]], pop-folk | zanimanje = Pjevačica | instrument = | karijera = 1989–danas | izdavač = [[Croatia Records]] <br /> [[Dallas Records]] <br /> [[City Records]] <br /> [[IDJTunesFM]] <br /> [[Play Production]] | povezani_umjetnici = | veb-sajt = {{URL|https://www.severina.com/}} | značajni_instrumenti = | modul = | modul2 = | modul3 = }} '''Severina Vučković''' (21. april 1972), poznata kao '''Severina''', [[hrvatska]] je pjevačica zabavne [[Muzika|muzike]]. Hrvatski sedmičnik Nacional ju je 2006. uvrstio među 100 najutjecajnijih Hrvata, nazvavši je "''jedinom bona fide'' hrvatskom slavnom osobom".<ref>{{cite magazine|url=http://arhiva.nacional.hr/clanak/25186/100-najutjecajnijih-hrvata|title=100 najutjecajnijih Hrvata|date=15. 5. 2006|issue=548|magazine=[[Nacional (weekly)|Nacional]]|language=hr|access-date=1. 1. 2016}}</ref> Predstavljala je Hrvatsku na Eurosongu 2006, održanom u [[Atina|Atini]], [[Grčka]], sa pjesmom "Moja štikla", zauzevši 12. mjesto.<ref>{{Cite web|url=https://www.jutarnji.hr/naslovnica/eurosong-severina-i-moja-stikla-na-13.-mjestu-3330587|title=Jutarnji list - Eurosong: Severina i "Moja štikla" na 13. mjestu|date=20. 5. 2006|website=www.jutarnji.hr|language=hr-hr|access-date=28. 5. 2021}}</ref> Dobitnica je nagrade "Zlatna ptica" za najprodavanijeg umjetnika decenije u Hrvatskoj.<ref>{{cite web|url=https://net.hr/hot/zvijezde/severina-danas-slavi-44-rodendan-podsjetimo-se-svih-stvari-koje-su-je-ucinile-slavnom/|title=SEVERINA DANAS SLAVI 44. ROĐENDAN: Podsjetimo se SVIH stvari zbog kojih je slavna|date=21. 4. 2016|work=net.hr|language=hr|access-date=25. 9. 2018|archive-date=25. 9. 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180925215804/https://net.hr/hot/zvijezde/severina-danas-slavi-44-rodendan-podsjetimo-se-svih-stvari-koje-su-je-ucinile-slavnom/|url-status=dead}}</ref> U 2015. bila je najtraženija osoba na [[Google]]-u u Hrvatskoj i Sloveniji.<ref>{{cite news|url=http://time.com/4157975/kim-kardashian-lionel-messi-most-googled-people/|title=See the Most Googled Person in Each Country in 2015|date=22. 12. 2015|magazine=[[Time (magazine)|Time]]|access-date=27. 12. 2015}}</ref> == Biografija == Rođena je 21. aprila 1972. u [[Split]]u. Sa 10 godina nastupila je u mjuziklu "Frane štrapalo". Kasnije upisuje Srednju muzičku školu u Splitu, a prve korake u profesionalnom pravcu bili su prije mature, nastupima na [[Splitski festival|Splitskom festivalu]], kao prateći vokal i na [[Zagrebfest|Festivalu Zagreb]], na koji dolazi kao pobjednica emisije Radio Zagreba "Demo X", koja je bila posvećena mladim muzičkim nadama. Do 2006. je objavila 12 samostalnih albuma te ostvarila niz vokalnih saradnji s umjetnicima: [[Arsen Dedić|Arsenom]] i [[Matija Dedić|Matijom Dedić]], [[Zlatan Stipišić - Gibonni|Gibonnijem]], [[Nikša Bratoš|Nikšom Bratošom]], [[Željko Bebek|Željkom Bebekom]], a 2002. turnejom "Virujen u te", potvrđuje status pop ikone. Severina se u javnosti pojavljuje ne samo kao pjevačica, nego i kao manekenka, voditeljica, glumica. Godine 2003. nastupa u [[Rijeka (grad)|riječkom]] HNK-u, u naslovnoj ulozi rock opere "Karolina Riječka", a 2004. s režiserom [[Peđom Ličinom]] snima "Gdje je nestala Slovenija?". Nakon višegodišnje pauze 2004. objavljuje album ''Severgreen''. Nekoliko puta je učestvovala na [[Dora|Dori]], hrvatskom takmičenju za [[Eurosong|Pjesmu Eurovizije]], a 2006. pobjeđuje na Dori pjesmom "Moja štikla", koju karakterišu etno motivi iz [[Hercegovina|Hercegovine]] i [[Zagora|Dalmatinske Zagore]], te s kojom je Severina predstavljala Hrvatsku na [[Eurosong]]u u [[Atina|Atini]] 2006. == Karijera == === Muzika === Njena karijera je počela kasnih 1980-ih kada je počela nastupati na lokalnim festivalima i takmičenjima. Jedan od njenih prvih velikih nastupa bio je 1989. u rodnom Splitu. Godine 1990. preselila se u Zagreb, gdje je pobijedila na radijskom takmičenju koje joj je donijelo album.<ref>{{cite news |title=VIDEO: PRIJE 30 GODINA IMALA JE JEDAN OD PRVIH VELIKIH NASTUPA Sjećate li se kako je naša slavna pjevačica izgledala i pjevala na početku karijere? |url=https://www.jutarnji.hr/scena/domace-zvijezde/video-prije-30-godina-imala-je-jedan-od-prvih-velikih-nastupa-sjecate-li-se-kako-je-nasa-slavna-pjevacica-izgledala-i-pjevala-na-pocetku-karijere-8261372 |work=Jutarnji list |date=10. 1. 2019}}</ref> Iste godine osvojila je prvu nagradu na [[Zagrebfest|Zagrebačkom festivalu]] sa pjesmom "Zatvori oči, muzika sviraj". Ubrzo je postala voditeljica emisije Top Cup na [[Hrvatska radiotelevizija|Hrvatskoj radioteleviziji]] (HRT), koju je vodila godinu dana, a krajem godine otišla je na svoju prvu turneju u [[Australija|Australiju]].<ref name="telegram">{{cite web |last1=Matković |first1=Tamara |title=Kratka povijest evolucije Severine Vučković u 14 jednostavnih točaka |url=https://www.telegram.hr/zivot/kratka-povijest-evolucije-severine-vuckovic-u-14-jednostavnih-tocaka/ |website=telegram.hr |date=6. 4. 2015}}</ref> === 1990 - 1999 === Godine 1990. objavila je svoj prvi studijski album pod nazivom ''Severina''. Album joj je poslužio kao proboj na nacionalnu platformu, sa hit singlom "Vodi me na ples".<ref name="zena">{{cite web |title=Severina slavi 50. rođendan, a izgleda bolje no ikad |url=https://zena.rtl.hr/lifestyle/zabava/severina-slavi-50-rodendan-a-izgleda-bolje-no-ikad-75f6d72c-c144-11ec-9d8d-fa749786358a |website=zena.hr |date=21. 4. 2022}}</ref> Pjesme "Tvoja prva djevojka" i "Kad si sam" s njene sljedeće istoimene ploče, objavljene 1992, sa kompozitorom [[Zrinko Tutić|Zrinkom Tutićem]], postale su veliki hitovi među mlađim fanovima.<ref name="zena" /> Vodeća pjesma s njenog trećeg studijskog albuma, ''Dalmatinka'' (1993), postala je senzacija i zaokupila mnoge emocije u trenutku objavljivanja. Severina je u pjesmi pjevala o svojoj ljubavi prema rodnoj [[Dalmacija|Dalmaciji]], bijeloj boji i [[Djevica Marija|Djevici Mariji]]. Album je imao ukupno 10 pjesama među kojima su "Ne bi' ti oprostila", "Ne spavaj mala moja" (obrada pjesme [[Bijelo dugme|Bijelog Dugmeta]]), "Paloma nera" i drugi. Naslovna numera i "Paloma nera" su postali broj jedan na nacionalnoj top listi. Njen četvrti album, ''Trava zelena'' (1995), postigao je veliki uspjeh. Naslovna pjesma je bila najpopularnija pjesma godine, što je rezultiralo povećanjem Severininog primata na hrvatskoj medijskoj platformi. Bila je to još jedna saradnja sa Tutićem. Slijedeće godine izdala je peti album ''Moja stvar''. Album je bio pod uticajem rok zvuka. Naslovnu numeru je sama napisala i komponovala. Album ''Djevojka sa sela'' (1998) je komponovao i napisao dijelom Tutić, a dijelom Severina. Naslovna numera je jedan od njenih najvećih hitova. Koristila ju je [[nogometna reprezentacija Hrvatske]] kao svoju neslužbenu himnu tokom svoje kampanje na [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1998.|Svjetskom prvenstvu 1998]].<ref>{{cite book |last1=Baker |first1=Catherine |title=Sounds of the Borderland: Popular Music, War and Nationalism in Croatia since 1991 |date=2013 |publisher=Ashgate |isbn=9781409494034 |page=159 |url=https://books.google.com/books?id=hsmhAgAAQBAJ&pg=PA159}}</ref> Djevojka sa sela je njen poslednji album koji su komponovali Tutić i njegova producentska kuća Tutico. Razišli su se nakon njegovog objavljivanja zbog spora oko ugovora. Sedmi studijski album ''Ja samo pjevam'' (1999) bio je nastavak pop zvukova koji su se čuli na njenim prethodnim albumima. Imao je ukupno 10 pjesama. Kompozitor ovog albuma bio je [[Đorđe Novković]] sa kojim je počela da radi na svom slijedećem albumu. === 2000 - 2009 === Nakon uspjeha njenog albuma ''Pogled ispod obrva'' iz 2001, koncertna turneja i live album Virujen 2002. donijeli su joj nagradu za najprodavaniji live album uz nominaciju za hit pjesmu godine.<ref name="telegram" /> Virujen u te bila je njena prva velika turneja na kojoj je nastupila u većini velikih gradova na [[Balkan]]u uključujući [[Sarajevo]] i [[Ljubljana|Ljubljanu]] i potvrdila svoj status jedne od najpopularnijih hrvatskih muzičkih umjetnica. Nakon dvogodišnje pauze, izdala je svoj deveti studijski album ''Severgreen'' (2004). Ovo je bio njen prvi veliki projekat i javno pojavljivanje nakon skandala sa snimkom seksa koji se pojavio 2003. Album je bio pod utjecajem [[džez]] muzike. Godine 2006. pobijedila je na festivalu Dora sa pjesmom "Moja štikla" i predstavljala Hrvatsku na [[Eurosong 2006.|Eurosongu 2006]]. u [[Atina|Atini]], [[Grčka]], završivši na 13. mjestu.<ref name="telegram" /> Pjesma je izazvala kontroverzu u Hrvatskoj kada je nekoliko novinara i muzikologa tvrdilo da pjesma podsjeća na folk muziku Srbije.<ref name="Cvitanic">{{cite book |last1=Cvitanic |first1=Marilyn |title=Culture and Customs of Croatia |date=2011 |publisher=ABC-CLIO |isbn=9780313351174 |page=162 |url=https://books.google.com/books?id=aIBmjEJePAgC&pg=PA162}}</ref> Međutim, istaknuti hrvatski etno muzičari poput [[Dunja Knebl|Dunje Knebl]] i [[Lidija Bajuk|Lidije Bajuk]] nisu se složili, a i kompozitor pjesme [[Boris Novković]] i sama Severina tvrde da pjesma uključuje utjecaje hrvatske narodne muzike iz [[Zagora|Dalmatinske zagore]] kao što su ganga i rere pjevanje i instrumentacija lijerica.<ref>{{cite news |title=Moja štikla: Hrvatski folk ili nova Lepa Brena |work=Jutarnji list |date=5. 3. 2006}}</ref> Nakon konkursa, počela je da radi na svom desetom studijskom albumu zajedno sa [[Goran Bregović|Goranom Bregovićem]], jednim od najuspešnijih muzičkih kompozitora na Balkanu. Dugo očekivani deseti studijski album ''Zdravo Marijo'', koji je uglavnom komponovao Bregović, objavljen je u maju 2008.<ref name="telegram" /> Nakon što su se nekoliko puta pojavili u javnosti u odjeći koja prikazuje religijske slike (naročito usku košulju s likom Djevice Marije sa Severinom koja pokazuje obilan dekolte), neki su protestirali zbog zloupotrebe vjerskih elemenata, nazivajući ih uvredljivim. Uprkos tome album je postao popularan i Severina je objavila još četiri zvanična muzička spota za singlove "Tridesete" (obrada Sezen Aksu "Kaçın Kurası"), "Gade", "Haljinica boje lila" (omot Nikola Pejaković ) i naslovnu pjesmu. Nakon objavljivanja albuma, otišla je na svoju drugu veliku regionalnu turneju. Dana 15. decembra 2009. bila predstavljena na [[Miligram (grupa)|Miligram]]ovoj pjesmi "Lola", koja je uvrštena na njihov istoimeni debi album. === 2010 - 2019 === Njen album i turneja ''Dobrodošao u klub'' (2012) držali su je u vrhu hrvatske zabavne muzike tokom cijele 2012. i 2013. i učvrstili njenu poziciju najpopularnije pop pjevačice u zemljama bivše Jugoslavije. Album je imao ukupno 12 pjesama, od čega sedam singlova. Prva dva singla koja su objavljena su "Brad Pitt", i "Grad bez ljudi". "Brad Pitt" je postao jedan od najvećih hitova 2011. "Italiana", objavljen u ljeto 2012, pogledan je više od pola miliona puta u prva 24 sata. Kasnije, izdala je "Uzbuna", naslovnu pjesmu i "Tarapana". Nastupala je, u svim većim gradovima u regiji. Turneja je započela u [[Rijeka (grad)|Rijeci]] u martu 2013. i nastavila se u [[Beograd]]u (pred 20.000 ljudi), [[Zagreb]]u (pred 19.000 ljudi), [[Sarajevo|Sarajevu]] (pred 15.000 ljudi), [[Ljubljana|Ljubljani]] (pred 11.000 ljudi) i njenom rodnom [[Split]]u (pred 12.000 ljudi). Za cijelu turneju prodato je više od 250.000 karata.<ref>{{Cite web|title=Dobrodošao u Klub Tour|url=https://severina.com/dobrodosao-u-klub-tour/|access-date=28. 5. 2021|website=Severina.com|language=en}}</ref> Godine 2013. objavila je pjesmu "Hurem", nazvanu po Hurem Sultan. Komponovao je i napisao [[Andrej Babić]], a aranžeri su bili [[Ivan Popeskić]] i [[Branko Berković]]. U martu 2014. objavila je pjesmu "Alcatraz", nazvanu po zatvoru [[Alcatraz]]. Ubrzo nakon toga objavila je pjesmu "Brazil" kako bi podržala kampanju hrvatske nogometne reprezentacije na [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2014.|Svjetskom prvenstvu u nogometu 2014]]. U julu 2014. objavila je "Uno momento", duet sa srpskom grupom [[Ministarke]].<ref name="telegram" /> Pjesma je bila poznata po svom provokativnom muzičkom spotu.<ref>{{cite web|url=http://www.gloria.hr/vijesti/panorama/video-severina-objavila-provokativni-spot-za-pjesmu-%CB%9Duno-momento%CB%9D/|archive-url=https://web.archive.org/web/20140812033803/http://www.gloria.hr/vijesti/panorama/video-severina-objavila-provokativni-spot-za-pjesmu-%cb%9duno-momento%cb%9d/|url-status=dead|archive-date=12. 8. 2014|title=VIDEO Severina objavila provokativni spot za pjesmu "Uno Momento"|work=Gloria.hr}}</ref> Pokazalo se da je veoma popularan širom Balkana, postao je ljetni hit u Hrvatskoj, Srbiji, Sloveniji i Bosni i Hercegovini. U oktobru 2014. objavila je pjesmu sa srpskim pevačem [[Saša Matić|Sašom Matićem]] pod nazivom "More tuge". Krajem 2014. objavila je pjesmu "Generale" sa hrvatskim bendom Učiteljice. Početkom 2017. objavila je "Kao", glavni singl sa svog dvanaestog studijskog albuma ''Halo''. Drugi singl s albuma "Otrove" objavila je 27. marta 2017. sa bosanskohercegovačkim reperom i producentom [[Jala Brat|Jalom Bratom]]. Njegov muzički spot pregledan je oko 15 miliona puta za manje od mjesec dana, a 29 miliona puta nakon dva mjeseca. Treći singl. zajedno sa muzičkim spotom "Mrtav bez mene" objavljen je 5. juna. U junu 2018. objavila je dva muzička spota za saradnju sa hrvatskim pjevačem [[Petar Grašo|Petrom Grašom]] pod nazivom "Unaprijed gotovo" i sa srpskom dečjom pjevačicom [[Ljuba Stanković|Ljubom Stankovićem]] pod nazivom "Tutorial". U julu 2018. objavila je muzički spot za singl pod nazivom "Magija", u kojem se ponovo pojavljuje Jala Brat.<ref>{{cite web |title=Zavodljiva Severina ponovno podiže temperaturu u seksi izdanju |url=https://www.tportal.hr/lifestyle/clanak/zavodljiva-severina-ponovno-podize-temperaturu-u-seksi-izdanju-foto-20180727 |website=tportal.hr |date=27. 7. 2018}}</ref> ===Pozorište i film === Svoju prvu pozorišnu ulogu u HNK Rijeka ostvarila je 2003. i igrala naslovnu ulogu u rock operi "Karolina Riječka". Dvije godine kasnije producirala je i glumila u monodrami "Čekajući svog čovika" u [[Satiričko pozorište Kerempuh|pozorištu Kerempuh]] u Zagrebu. Godine 2007. dobila je jednu od glavnih uloga u mjuziklu HNK Rijeka "Gospoda Glembajevi" (prema drami Miroslava Krleže iz 1929.). Iako je odluka o izboru Severine naišla na kritike nekih komentatora koji su dovodili u pitanje njene glumačke sposobnosti, mjuzikl je premijerno prikazan u martu 2007. sa značajnim uspjehom.<ref name="karolina">{{cite news|url=http://www.jutarnji.hr/cak-tri-premijere-glembajevih-u-rijeckom-hnk/210487/|title=Čak tri premijere Glembajevih u riječkom HNK|last=Benčić|first=L.|date=26. 1. 2007|work=[[Jutarnji list]]|language=hr|access-date=13. 9. 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121022050859/http://www.jutarnji.hr/cak-tri-premijere-glembajevih-u-rijeckom-hnk/210487/|archive-date=22. 10. 2012}}</ref> Glumila je uz [[Davor Janjić|Davora Janjića]] i [[Enis Bešlagić|Enisa Bešlagića]] u bosanskohercegovačkom filmu [[Duhovi Sarajeva]] iz 2007. Godine 2007. nastupila je u petominutnoj kameo ulozi u slovenskom filmu ''Petelinji doručak''. == Privatni žvot == === Seks video === Godine 2004. procurio je snimak seksa na kojem su Severina i hercegovački hrvatski biznismen Milan Lučić, o čemu je pisao hrvatski online tabloid [[Index.hr]]. Grafičnost snimka i činjenica da je Lučić bio u braku kada je snimka snimljena šokirala je javnost. Severina je tužila sajt koji je pustio traku za naknadu štete, tvrdeći da joj je video ukraden te da je njeno intelektualno vlasništvo.<ref>Pop Star Asks Court To Show Her Porn Movie. ''[[The Independent]]'', 30 October 2004</ref><ref>{{cite web |url=http://www.iol.co.za/index.php?set_id=1&click_id=29&art_id=qw1099057861839B232 |title= Croatian star wants sex movie shown in court |work=Independent Online|location=South Africa |access-date=18. 9. 2010|date= 29. 10. 2004}}</ref> Godine 2004. sud je odbacio dio tužbe o intelektualnom vlasništvu, ali je povreda privatnosti odobrena uz odštetu od 100.000 kuna.<ref>{{cite web|url=https://slobodnadalmacija.hr/mozaik/zivot/severina-dobila-parnicu-protiv-index-hr-a-5637|title=Severina dobila parnicu protiv Index.hr-a|date=2. 5. 2008|work=[[Slobodna Dalmacija]]|language=hr|access-date=25. 12. 2022}}</ref> === Odnosi i veze === Na početku karijere bila je u vezi sa pjevačem [[Zrinko Tutić|Zrinkom Tutićem]], koji je tada bio u braku. Potom je stupila u vezu sa pjevačem [[Alen Marin|Alenom Marinom]] iz benda [[Kojoti (grupa)|Kojoti]].<ref name="VL">{{cite web|last=Buva|first=Mia|date=28. 4. 2015|title=Ovo su svi Severinini bivši|language=Croatian|newspaper=Večernji list|url=https://www.vecernji.hr/showbiz/nakon-pet-propalih-zaruka-severina-ljubi-igora-kojica-1002747|access-date=2. 5. 2022}}</ref> Kasnije je stupila u vezu s muzičkim producentom [[Anto Pecotić|Antom Pecotićem]].<ref>{{cite web|website=InMedia|date=28. 11. 2015|title=Sve Severinine ljubavi: Alen je bio prvi, hoće li Igor biti zadnji?|language=hr|url=https://www.inmedia.ba/sve-severinine-ljubavi-alen-je-bio-prvi-hoce-li-igor-biti-zadnji/|access-date=2. 5. 2022|archive-date=21. 4. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160421170752/http://www.inmedia.ba/sve-severinine-ljubavi-alen-je-bio-prvi-hoce-li-igor-biti-zadnji/|url-status=dead}}</ref> Godine 1999. imala je kratku vezu sa hrvatskim manekenkom [[Adnan Taletović|Adnanom Taletovićem]], kojeg je upoznala na snimanju svog spota "Da si moj".<ref>{{cite web|date=11. 11. 2012|title='Sa Sevkom je bilo nešto posebno'|language=hr|url=https://www.tportal.hr/lifestyle/clanak/sa-sevkom-je-bilo-nesto-posebno-20121111|access-date=2. 5. 2022}}</ref> Godine 2000, još u vezi s hercegovačkim hrvatskim generalom [[Stanko Sopta|Stankom Soptom]], započela je aferu s Milanom Lučićem, oženjenim biznismenom s kojim je snimila seksualni snimak, koji je procurio u javnost 2004. U vrijeme objavljivanja snimka, Severina je navodno bila u vezi sa Srećkom Vargekom, ali su njih dvoje ubrzo raskinuli.<ref>{{cite web|website=Express Tabloid|date=23. 8. 2018|title=Od velikog biznismena do vlasnika bara: Propao nakon pornića sa Seve!|language=Bosnian|url=https://expresstabloid.ba/naslovnica/117429/od-velikog-biznismena-do-vlasnika-bara-propao-nakon-pornica-sa-seve/|access-date=2. 5. 2022}}</ref> Severina je ubrzo stupila u vezu sa ekonomistom Mateom Čuljkom. Veza je trajala godinu i po dana, ali je par raskinuo sedmicu dana pre Severininog 35. rođendana. Uskoro je počela da izlazi sa sportskim preduzetnikom Slavkom Šainovićem. Nakon dvije i po godine zabavljanja, par je raskinuo.<ref name="VL"/> U decembru 2010. upoznala je bogatog srpskog biznismena [[Milan Popović|Milana Popovića]] na proslavi njegovog rođendana, gde je bila angažovana za nastup. Ubrzo su počeli da se zabavljaju, a ona je u avgustu 2011. objavila da je trudna.<ref>{{cite web|url=http://www.jutarnji.hr/severina-otkrila-radosnu-vijest--trudna-sam-i-s-milanom-cu-zivjeti-u-splitu-/963673/|title=Severina otkrila radosnu vijest: Trudna sam i s Milanom ću živjeti u Splitu! |work=jutarnji.hr}}</ref> U Splitu je 21. februara 2012. rodila dječaka po imenu Aleksandar.<ref>{{cite web|url=http://www.24sata.hr/domace-zvijezde/severina-je-u-splitskoj-bolnici-rodila-sina-carskim-rezom-252835|title=Severina carskim rezom rodila svog prvog sinčića Aleksandra|work=24sata.hr|date=20. 2. 2012 }}</ref> U tom periodu živela je između Beograda, Vršca i Zagreba. U oktobru 2012. objavila je da su se ona i Popović razišli i da se vratila u Zagreb.<ref>{{cite web|url=http://www.gloria.com.hr/vijesti/showpage.php?id=20664|title=Severina za Gloriju: Milan i ja više nismo zajedno |work=Gloria.hr|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20130107173448/http://www.gloria.com.hr/vijesti/showpage.php?id=20664|archive-date=7. 1. 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.24sata.hr/domace-zvijezde/severina-ipak-priznala-istina-je-milan-i-ja-nismo-vise-u-vezi-284937|title=Severina ipak priznala: Istina je, Milan i ja više nismo u vezi|work=24sata.hr|date=10. 10. 2012 }}</ref> Istovremeno je objavljeno da je sina krstila u katoličkoj crkvi u Rijeci.<ref>{{cite web|url=http://www.24sata.hr/domace-zvijezde/seve-u-crkvi-u-rijeci-u-strogoj-tajnosti-krstila-sina-aleksandra-284062|title=Seve u crkvi u Rijeci u strogoj tajnosti krstila sina Aleksandra|work=24sata.hr|date=4. 10. 2012 }}</ref> Nekoliko mjeseci kasnije par se ponovo ujedinio sve dok se nisu razveli u avgustu 2013.<ref>{{cite web |url=http://www.jutarnji.hr/severina-i-milan-ponovo-zajedno---volimo-se--zajedno-smo--nasa-ljubav-nikad-nije-bila-dovedena-u-pitanje-/1088637/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130304071636/http://www.jutarnji.hr/severina-i-milan-ponovo-zajedno---volimo-se--zajedno-smo--nasa-ljubav-nikad-nije-bila-dovedena-u-pitanje-/1088637/ |archive-date=4. 3. 2013 |title=SEVERINA I MILAN PONOVO ZAJEDNO 'Volimo se. Zajedno smo. Naša ljubav nikad nije bila dovedena u pitanje' - Jutarnji.hr}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.story.hr/ekskluzivno-severina-i-milan-popovic-vise-nisu-zajedno-164673|title=EKSKLUZIVNO Severina i Milan Popović više nisu zajedno|work=story.hr}}</ref> Od tada je par bio upleten u sporove oko starateljstva, a Popović tvrdi da mu nije dozvoljen pristup da vidi njihovog sina, što je ona demantovala. Severina se 22. oktobra 2015. udala za srpskog fudbalera [[Igor Kojić|Igora Kojića]] u Balama, u Istri.<ref>{{cite web|url=http://www.jutarnji.hr/u-beogradu-odrzana-severinina-svadbena-vecer/1462691/|title=FOTO: SEVERINA UZELA PREZIME KOJIĆ! Poznata pjevačica prošvercala mobitel i objavila fotografiju mladenaca!|author=K.R.|work=Jutarnji.hr}}</ref> Par se formalno razveo u Zagrebu 19. augusta 2021.<ref>{{Cite web|date=20. 8. 2021|title=Severina i Igor i službeno su se rastali, nakon šest godina braka njihovoj ljubavi ipak je došao kraj|url=https://dnevnik.hr/showbuzz/celebrity/severina-i-igor-kojic-se-razveli-19-kolovoza-na-zagrebackom-sudu---663648.html|access-date=20. 8. 2021|website=Dnevnik.hr|language=hr}}</ref> Godine 2013. javno je podržala [[LGBT]] zajednicu u Hrvatskoj uoči hrvatskog ustavnog referenduma 2013.<ref>{{cite web |title=I Severina podržala LGBT zajednicu u Hrvatskoj |url=http://www.radiosarajevo.ba/novost/115622 |publisher=radiosarajevo.ba |archive-url=https://web.archive.org/web/20131029201019/http://www.radiosarajevo.ba/novost/115622 |archive-date=29. 10. 2013 |url-status=dead }}</ref> == Diskografija == * Demo tri pjesme (obrade) (1988.) * Singl proljeće (1988.) * ''Severina'' (1989.) * ''Dalmatinka'' (1993.) * ''Trava zelena'' (1995.) * ''Moja stvar'' (1996.) * ''Djevojka sa sela'' (1997.) * ''Ja samo pjevam'' (1999.) * ''Paloma Nera'', uživo (1999.) * ''Pogled ispod obrva'' (2001.) * ''18 velikih hitova'' (2002.) * ''Virujen u te'', uživo (2002.) * ''Virujen u te'', DVD (2003.) * ''Severgreen'' (2004.) * ''Bojate Bane Buski'' (2004.) * ''Moja štikla'' (2006.) * ''Zdravo Marijo'' (2008.) * ''Tridesete'' – uživo (2010.) * ''Dobrodošao u klub'' (2012.) * ''Dobrodošao u klub'' – uživo (2014.) * ''Halo'' (2019.) * ''Sorry'' (2023.) == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == {{commonscat|Severina Vučković}} * [https://www.severina.com/ www.severina.com] {{Hrvatska na Eurosongu}} {{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Rođeni 1972.]] [[Kategorija:Živi ljudi]] [[Kategorija:Biografije, Split]] [[Kategorija:Hrvatske pjevačice]] 1h3buuaen78gh2k2st21h5wp2ygjrso Almir Zalihić 0 19657 3669772 3608513 2024-11-26T11:55:34Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 0 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669772 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Almir Zalihić | slika = | veličina_slike = | opis = | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1960|1|21}} | mjesto_rođenja = [[Mostar]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavija]] | datum_smrti = | mjesto_smrti = | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = pisac | godine_aktivnosti = | poznat_po = | značajna_djela = }} '''Almir Zalihić''' jeste bosanskohercegovački pisac rođen 1960. godine u [[Mostar]]u. Završio je studij [[književnost]]i. Objavljuje poeziju, prozu, esejistiku i književnu kritiku u listovima i časopisima od 1980. godine, a istovremeno se bavi antologičarskim radom. Zastupljen je u [[antologija]]ma, čitankama, panoramama i izborima književnog stvaralaštva. Uredio je i priredio na desetine knjiga drugih autora. Trenutno živi u [[Brčko]]m. Glavni je urednik izdavačke kuće ''Zalihica''. Bio je glavni i odgovorni urednik časopisa [[Život (časopis)|Život]], te časopisa [[Mak (časopis)|Mak]]. Član je [[Društvo pisaca Bosne i Hercegovine|Društva pisaca Bosne i Hercegovine]]. == Objavljene knjige == * Suhi žig. Priče. 1989. * Raseljeno lice. Poezija. 1993. * Raseljeno lice i druge pjesme. Poezija. 1994. * Antologija savremene književnosti Bošnjaka iz Sandžaka (zajedno s Nurom Sadikovićem). 1998.<ref>http://libris.kb.se/bib/7045877</ref> * Pogled iznutra. Eseji. 1999. * Raseljeno lice i drukčije pjesme. Poezija. 2000.<ref>books.google.ba/books/about/Raseljeno_lice_i_drukčije_pjesme.html?id=ocxiAAAAMAAJ&redir_esc=y</ref> * Antologija savremene poezije Bošnjaka iz Sandžaka, 2000.<ref>http://www.knjiga.ba/antologija-savremene-poezije-bosnjaka-iz-sandjzaka-k1639.html</ref> * Antologija savremene poezije Bošnjaka iz Sandžaka.(II izdanje) 2001.<ref>https://www.ekupi.ba/Almir-Zalihic-Antologija-savremene-poezije-Bosnjaka-iz-Sandzaka-192772.aspx</ref> * Sasvim obična smrt. Roman. 2002. * Porodični album. Poezija za djecu i omladinu, 2003.<ref>http://www.knjiga.ba/porodjicni-album-k3084.html</ref> * Rječnik sumnji. Poezija, 2005.<ref>https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=213840</ref><ref>http://www.infobiro.ba/article/150858{{Mrtav link}}</ref> * Gospodari balansiranja /Antologija savremene proze Bošnjaka iz Sandžaka/. 2006.<ref>https://www.knjiga.ba/catalogsearch/advanced/result/?pisac=Almir%20Zalihi%C4%87</ref> * Imaju li zvijezde domovinu. Priče. 2007.<ref>http://www.amazon.com/Imaju-zvijezde-domovinu-Almir-Zalihic/dp/B004HB15AW</ref> * Iskorak iz muka. Eseji, kritike. 2010. * Lucida Calligaphy. Poezija. 2010.<ref>{{Cite web |url=https://vijesti.ba/clanak/29912/ik-quot-dobra-knjiga-quot-iz-sarajeva-objavila-deset-novih-naslova |title=Arhivirana kopija |access-date=2. 1. 2019 |archive-date=28. 9. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200928121446/https://vijesti.ba/clanak/29912/ik-quot-dobra-knjiga-quot-iz-sarajeva-objavila-deset-novih-naslova |url-status=dead }}</ref> * Polovina pređašnjegsvijeta. Poezija. 2011. * Camera obscura. Poezija. 2012.<ref>http://bhstring.net/tuzlauslikama/tuzlarije/viewnewnewsc.php?id=52809</ref> * Poetika razdešenih detalja Amira Brke. Studija. 2016.<ref>{{Cite web |url=http://zalihica.net/shop/index.php?id_product=406&controller=product |title=Arhivirana kopija |access-date=2. 1. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180718031648/http://zalihica.net/shop/index.php?id_product=406&controller=product |archive-date=18. 7. 2018 |url-status=dead }}</ref> * Pearl Medicine. A children's book. 2017.<ref>http://www.amazon.com/Pearl-Medicine-Almir-Zalihic-ebook/dp/B0738D4J82</ref><ref>http://www.kobo.com/ww/en/ebook/pearl-medicine</ref> *Poetika razdešenih detalja Amira Brke. Studija /drugo dopunjeno izdanje/ 2018.<ref>{{Cite web |url=http://knjigoljubac.net/shop/index.php?id_product=445&controller=product |title=Arhivirana kopija |access-date=2. 1. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180930003946/http://knjigoljubac.net/shop/index.php?id_product=445&controller=product |archive-date=30. 9. 2018 |url-status=dead }}</ref> *Iskorak iz muka /knjiga druga/. Eseji, kritike. 2019. *Kruna svega srušenog. Poezija. 2020. *Tuga je golub u bijelom. Proza. 2020.<ref>{{Cite web|url=https://www.oslobodjenje.ba/magazin/kultura/knjizevnost/knjiga-tuga-je-golub-u-bijelom-mali-i-neustrasiv-poput-stijene-692404|title=Oslobođenje - Knjiga ‘Tuga je golub u bijelom‘: Mali i neustrašiv poput stijene|last=Tadić Adžamić|first=Ljiljana|date=23. 9. 2021|website=www.oslobodjenje.ba|publisher=www.knjigoljubac.ba|language=bs-ba|access-date=22. 11. 2023}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.federalna.ba/tuga-je-golub-u-bijelom-almir-zalihic-4hvvh|title=Tuga je golub u bijelom – Almir Zalihić|website=Federalna|language=en|access-date=22. 11. 2023}}</ref> *Pogled iznutra, iznova. Eseji, kritika. 2022.<ref>{{Cite book|last=Zalihić|first=Almir|url=https://plus.cobiss.net/cobiss/sr/sr/bib/71158537|title=Pogled iznutra, iznova: o književnosti Bošnjaka Sandžaka|last2=Залихић|first2=Алмир|date=2022|publisher=Bošnjačko udruženje književnika Sandžaka|isbn=978-86-82178-05-7|series=Biblioteka BUKS|location=Novi Pazar}}</ref> == Objavljeni udžbenici == * Čitanka za 6. razred osnovne škole (zajedno sa Željkom Grahovcem). Sarajevo 2003. * Čitanka za 6. razred osnovne škole (zajedno sa Željkom Grahovcem), II izdanje. Sarajevo, 2004. == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == {{Wikicitat|Almir Zalihić}} {{DEFAULTSORT:Zalihić, Almir}} [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Biografije, Mostar]] [[Kategorija:Rođeni 1960.]] k4y984hirjyctlp58hvjkt0ycd1oafn Abu Abdullah Muhammad bin Musa al-Khwarizmi 0 22285 3669754 3658855 2024-11-26T10:22:59Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 0 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669754 wikitext text/x-wiki {{Infokutija naučnik | ime = Abu Abdullah Muhammad bin Musa al-Khwarizmi | slika = 1983 CPA 5426 (1).png | slika_širina = 180px | naslov = | datum_rođenja = oko 780. | mjesto_rođenja = [[Khwarazm]] | datum_smrti = 850. | mjesto_smrti = | prebivalište = <!-- [[Grad]], [[Država]] --> | državljanstvo = | narodnost = | etnicitet = Perzijanac | polje = [[Matematika]], [[Geografija]], [[Astronomija]], | radna_institucija = | alma_mater = | doktorski_mentor = | doktorski_studenti = | akademski_savjetnici = | uticao_na = Abu Kamil Shuja' ibn Aslam | uticali_na_njega = | poznat_po = Traktati o algebri i indijskim brojevima | autor_kratica_bot = | autor_kratica_zoo = | nagrade = | religija = | fusnote = }} '''Abu Abudllah Muhammad bin Musa al-Khwarizmi'''<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/biography/al-Khwarizmi|title=Al-Khwarizmi {{!}} Biography & Facts {{!}} Britannica|date=25. 8. 2023|website=www.britannica.com|language=en|access-date=21. 9. 2023}}</ref> (oko 780. - oko 840.) bio je [[Perzija|perzijski]] i [[musliman]]ski učenjak iz [[bagdad]]ske ''[[Kuća mudrosti|Kuće mudrosti]]''. Proučavao je različite oblasti nauke kao što su: [[Matematika u srednjovjekovnom islamskom svijetu|matematika]], [[Astronomija u srednjovjekovnom islamu|astronomija]] i [[Geografija i kartografija u srednjovjekovnom islamu|geografija]] tokom perioda [[Abasidski halifat|Abasidskog halifata]]. Poznat je kao pronalazač [[Algebra|algebre]], koja je ime dobila po naslovu jedne njegove knjige. Zaslužan je za širenje [[arapski brojevi|indijskih brojeva]] po [[Zapad]]u. Zbog doprinosa u oblasti algebre smatra se kao ''otac''<ref>{{Cite book|last=Boyer|first=Carl B.|url=https://books.google.ba/books?redir_esc=y&id=bR9HAAAAQBAJ&q=al-Khwarizmi#v=snippet&q=al-Khwarizmi&f=false|title=A History of Mathematics|last2=Merzbach|first2=Uta C.|date=25. 1. 2011|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-0-470-63056-3|language=en}}</ref><ref>S Gandz, The sources of al-Khwarizmi's algebra, Osiris, i (1936), 263–277</ref> ili ''osnivač''<ref>https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/MATH104/20010-11/HistoryOfAlgebra.pdf, {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190327085930/https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/MATH104/20010-11/HistoryOfAlgebra.pdf |date=27. 3. 2019 }} "The first true algebra text which is still extant is the work on al-jabr and al-muqabala by Mohammad ibn Musa al-Khwarizmi, written in Baghdad around 825"</ref><ref>{{Cite book|title=The Oxford History of Islam|last=Esposito|first=John L.|date=6. 4. 2000|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-988041-6|language=en|page=188}}</ref> algebre. == Dostignuća == [[File:Image-Al-Kitāb al-muḫtaṣar fī ḥisāb al-ğabr wa-l-muqābala.jpg|thumb|Stranica iz al-Khwarizmijeve ''Algebre'']] Al-Khwarizmi doprinosi matematici, geografiji, astronomiji i kartografiji postavili su osnovu razvoja u algebri i trigonometriji. Njegov sistematski pristup rješavanju linearnih i kvadratnih jednačina doveo je do algebre, riječi koja je izvedena iz naslova njegove knjige o ovoj temi, "Komendijska knjiga o izračunavanju dovršavanjem i balansiranjem".<ref>{{Cite web |url=http://sharif.edu/~tabesh/math-education.pdf |title=Mathematics Education in Iran From Ancient to Modern |author=Yahya Tabesh |author2=Shima Salehi |website=Sharif University of Technology |access-date=16. 4. 2018 |archive-date=16. 4. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180416200423/http://sharif.edu/~tabesh/math-education.pdf |url-status=live }}</ref> Izračun s hinduističkim brojevima, napisan oko 820, bio je uglavnom odgovoran za širenje hinduističko-arapskog numeričkog sistema po Bliskom istoku i Evropi. Na latinski je preveden kao Algoritmi de numero Indorum. Ime Al-Khwarizmi, prevedeno kao (latinski) Algoritmi, doveo je do izraza "algoritam". Neki od njegovih radova bili su zasnovani na perzijskoj i babilonskoj astronomiji, indijskim brojevima i grčkoj matematici. Al-Khwarizmi je sistematizirao i ispravio Ptolomejeve podatke za Afriku i Bliski istok. Druga velika knjiga bila je Kitab surat al-ard ("Slika Zemlje"; prevedeno kao Geografija), koja predstavlja koordinate mjesta zasnovane na onima iz Ptolomejeve geografije, ali s poboljšanim vrijednostima za Sredozemno more, Aziju i Afriku. Pisao je i o mehaničkim uređajima kao što su astrolab[<ref>Joseph Frank, ''al-Khwarizmi über das Astrolab'', 1922.</ref> i sunčani sat. Pomagao je u projektu za određivanje obima Zemlje i u izradi mape svijeta za al-Ma'muna, halifu, nadgledajući 70 geografa.<ref>{{cite encyclopedia|access-date=30. 5. 2008|url=https://www.britannica.com/eb/article-9045366|title=al-Khwarizmi|encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]]|archive-date=5. 1. 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080105123350/http://www.britannica.com/eb/article-9045366|url-status=live}}</ref> Kada su se u 12. vijeku njegova djela proširila Evropom preko latinskih prevoda, to je imalo dubok uticaj na napredak matematike u Evropi. Al-Khwarizmi (Abu Jafar Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi) je uveo modernu numeričku notaciju. Malo se zna o njegovom životu; bio je član [[bagdad]]ske Akademije nauka i pisao o [[matematika|matematici]], [[Astronomija|astronomiji]] i [[Geografija|geografiji]]. Njegova knjiga '''Algebra''' (Hisab al-jabr w’al-muqabala) uvela je ovo ime, mada se veliki dio knjige bavi računanjem. On daje opći metod (al-Khwarizmijevo rješenje) za nalaženje dva korijena kvadratne jednačine. Naime, pokazao je da jednačina oblika: <math>ax^2 + bx + c = 0</math> gdje je <math>a \neq 0</math> ima korijene: <math>x_1 = \frac {-b + \sqrt {b^2 - 4ac}} {2a}</math> <math>x_2 = \frac {-b - \sqrt {b^2 - 4ac}} {2a}</math> U svojoj knjizi o indijskim numeralima on je opisao [[Indija|indijsku]] notaciju (pogrešno nazvanu "arapskim" numeralima), u kojoj vrijednost numerala zavisi od njegovog položaja, te koja, također, uključuje i [[Nula|nulu]]. Riječ '''[[algoritam]]''' potiče od njegovog imena prilagođenom [[latinski jezik|latinskom jeziku]], ''algoritmi''.<ref>al-Daffa 1978</ref> Od njegovog imena također vode porijeklo [[Španski jezik|španska]] riječ<ref>[[Donald Knuth|Donald E. Knuth]], [http://historical.ncstrl.org/litesite-data/stan/CS-TR-80-786.pdf ''Algorithms in Modern Mathematics and Computer Science''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061107213306/http://historical.ncstrl.org/litesite-data/stan/CS-TR-80-786.pdf |date=7 Novembar 2006 }}. Springer-Verlag. 1979. {{ISBN|0-387-11157-3}}.</ref> ''guarismo'' i [[Portugalski jezik|portugalska]] riječi ''algarismo''. Obje riječi nose značenje ''[[cifra]]''.<ref>{{Cite journal|last=Gandz|first=Solomon|date=1926|title=The Origin of the Term "Algebra"|url=https://www.jstor.org/stable/2299605|journal=The American Mathematical Monthly|volume=33|issue=9|pages=437–440|doi=10.2307/2299605|issn=0002-9890}}</ref> Notacija (koja je u [[Evropa|Evropu]] stigla u [[Latinski jezik|latinskom]] prijevodu poslije 1240.) od ogromne je praktične vrijednosti i njeno prihvatanje je jedan od velikih koraka u [[Matematika|matematici]]. Iz sačuvanih rukopisa vidi se da je deset znakova (1-9 i 0) imalo skoro svoj sadašnji oblik sredinom 14. vijeka. Iranska istraživačka organizacija za nauku i tehnologiju svake godine dodijeljuje Internacionalnu nagradu Khwarizmi za dostignuća u oblasti matematike, čiji su internacionalni sponzori svjetska organizacija za intelektualnu svojinu, [[UNESCO]], Međunarodna federacija udruženja pronalazača, Stalni komitet za naučnu i tehnološku saradnju OIK-a, Komisija za nauku i tehnologiju za održivi razvoj, Akademija nauka sa sjedištem u Trstu, Islamska organizacija za obrazovanje, nauku i kulturu, te UNDP. U godini 2007. dobitnik ove nagrade je bio prof. dr. Muharem Avdispahić, redovni profesor na Prirodno - Matematičkom fakultetu Univerziteta u Sarajevu za izuzetna naučna dostignuća.<ref>http://old.unsa.ba/s/images/stories/AMOB/VI/Biografija.pdf</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/307143|title=Nagrada “Khwarizmi” Muharemu Avdispahiću|last=d.o.o|first=OliveBH|website=infobiro.ba|access-date=21. 9. 2023}}{{Mrtav link}}</ref> == Reference == {{reference}} == Izvori == * {{Cite journal|last=Arndt|first=A. B.|title=Al-Khwarizmi |url=https://archive.org/details/sim_mathematics-teacher_1983-12_76_9/page/668|journal=The Mathematics Teacher |date=decembar 1983 |pages=668–670|volume=76|issue=9 |doi=10.5951/MT.76.9.0668|jstor=27963784}} * {{cite book|first=Carl B.|last=Boyer|author-link=Carl Benjamin Boyer|title=A History of Mathematics|edition=Second|publisher=John Wiley & Sons, Inc.|date=1991|chapter=The Arabic Hegemony|isbn=978-0-471-54397-8|url=https://archive.org/details/historyofmathema00boye}} * {{citation |first=Charles |last=Burnett |chapter=Arabic Numerals |editor=Thomas F. Glick |title=Routledge Revivals: Medieval Science, Technology and Medicine (2006): An Encyclopedia |chapter-url=https://books.google.com/books?id=zTQrDwAAQBAJ&pg=PA39 |year=2017 |publisher=Taylor & Francis |isbn=978-1-351-67617-5 |access-date=5. 5. 2019 |archive-date=28. 3. 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230328222536/https://books.google.com/books?id=zTQrDwAAQBAJ&pg=PA39 |url-status=live }} * {{Cite book|last=Daffa|first=Ali Abdullah al-|author-link=Ali Abdullah Al-Daffa|title=The Muslim contribution to mathematics|date=1977|publisher=[[Croom Helm]]|location=[[London]]|isbn= 978-0-85664-464-1}} * {{cite journal |last1=Dunlop |first1=Douglas Morton |title=''Muḥammad b. Mūsā al-Khwārizmī'' |journal=The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland |date=1943 |volume=2 |issue=3–4 |pages=248–250 |doi=10.1017/S0035869X00098464 |jstor=25221920 |s2cid=161841351 |url=https://www.jstor.org/stable/25221920 |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=25. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210625061227/https://www.jstor.org/stable/25221920 |url-status=live }} * {{cite journal |last1=Kennedy |first1=E. S. |title=A Survey of Islamic Astronomical Tables |journal=Transactions of the American Philosophical Society |year=1956 |volume=46 |issue=2 |pages=123–177 |doi=10.2307/1005726 |jstor=1005726 |hdl=2027/mdp.39076006359272 |url=https://www.jstor.org/stable/1005726 |hdl-access=free |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=4. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210604153154/https://www.jstor.org/stable/1005726 |url-status=live }} *{{Citation |last2=Morelon |first2=Régis |last1=Rashed |first1=Roshdi |author1-link=Roshdi Rashed |year=1996 |title=Encyclopedia of the History of Arabic Science |url=https://books.google.com/books?id=dIWtmfwvItkC |volume=1 |publisher=[[Routledge]] |isbn=0-415-12410-7 }} * {{Cite book|last=Struik|first=Dirk Jan|author-link=Dirk Jan Struik|title=A Concise History of Mathematics|date=1987|isbn=978-0-486-60255-4|edition=4th|publisher=[[Dover Publications]]|url-access=registration|url=https://archive.org/details/concisehistoryof0000stru_m6j1}} * {{cite encyclopedia | last = Toomer | first = Gerald | author-link = Gerald Toomer | title = Al-Khwārizmī, Abu Ja'far Muḥammad ibn Mūsā | encyclopedia = [[Dictionary of Scientific Biography]] | volume = 7 | editor = Gillispie, Charles Coulston | publisher = Charles Scribner's Sons | location = New York | date = 1990 | isbn = 978-0-684-16962-0 | url = http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-2830902300.html | access-date = 31. 12. 2010 | archive-date = 2. 7. 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160702040538/http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-2830902300.html | url-status = live }} == Dodatna literatura == ==== Bibliografija ==== * [[Sonja Brentjes|Brentjes, Sonja]] (2007). "[http://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Khwarizmi_BEA.htm Khwārizmī: Muḥammad ibn Mūsā al‐Khwārizmī] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110706185327/http://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Khwarizmi_BEA.htm |date=6. 7. 2011 }}" in Thomas Hockey et al.(eds.). ''[[The Biographical Encyclopedia of Astronomers]]'', Springer Reference. New York: Springer, 2007, pp.&nbsp;631–633. ([http://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Khwarizmi_BEA.pdf PDF version] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120114103045/http://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Khwarizmi_BEA.pdf |date=14. 1. 2012 }}) * [[Jan Hogendijk|Hogendijk, Jan P.]], [http://www.alkhwarizmi.nl/ Muhammad ibn Musa (Al-)Khwarizmi (c. 780–850 CE)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180203102909/http://alkhwarizmi.nl/ |date=3. 2. 2018 }} – bibliography of his works, manuscripts, editions and translations. * {{MacTutor Biography|id=Al-Khwarizmi|title=Abu Ja'far Muhammad ibn Musa Al-Khwarizmi}} * {{cite book |last1=Sezgin |first1=Fuat |title=Geschichte des arabischen Schrifttums, Band V: Mathematik. Bis ca. 430 H |date=1974 |publisher=Brill |location=Leiden |pages=228–241}} *{{cite book |last1=Sezgin |first1=Fuat |title=Geschichte des arabischen Schrifttums, Band VI: Astronomie. Bis ca. 430 H |date=1978 |publisher=Brill |location=Leiden |pages=140–143|bibcode=1978gasb.book.....S }} *{{cite book |last1=Sezgin |first1=Fuat |title=Geschichte des arabischen Schrifttums, Band VII: Astrologie – Meteorlogie und Verwanndtes Bis ca. 430 H |date=1979 |publisher=Brill |location=Leiden |pages=128–129}} * Sezgin, F., ed., ''Islamic Mathematics and Astronomy'', Frankfurt: Institut für Geschichte der arabisch-islamischen Wissenschaften, 1997–99. <!-- This is a collection of (mostly) reprints, consisting of 112 volumes to date. Practically all the literature on Islamic mathematics published before 1960 will be reprinted in these volumes. The volumes are compiled thematically, for example vols. 1–4 are about Al-Khwarizmi, vols. 14–20 on Euclid in the Arabic tradition, vols. 21–22 on Tabit ibn Qurra, vol. 23 on Abu Kamil, vols. 24–25 on Ibn Yunis, vols. 32–36 on al-Biruni, etc. --> ==== Algebra ==== * {{cite journal |last1=Gandz |first1=Solomon |author1-link=Solomon Gandz |title=''The Origin of the Term "Algebra'' |journal=The American Mathematical Monthly |date=novembar 1926 |volume=33 |issue=9 |pages=437–440 |doi=10.2307/2299605 |jstor=2299605 |url=https://www.jstor.org/stable/2299605 |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=25. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210625055507/https://www.jstor.org/stable/2299605 |url-status=live }} * {{cite journal |last1=Gandz |first1=Solomon |author1-link=Solomon Gandz |title=''The Sources of al-Khowārizmī's Algebra'' |journal=Osiris |date=1936 |volume=1 |issue=1 |pages=263–277 |doi=10.1086/368426 |jstor=301610 |s2cid=60770737 |url=https://www.jstor.org/stable/301610 |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=25. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210625080209/https://www.jstor.org/stable/301610 |url-status=live }} * {{cite journal |last1=Gandz |first1=Solomon |author1-link=Solomon Gandz |title=''The Algebra of Inheritance: A Rehabilitation of Al-Khuwārizmī'' |journal=Osiris |date=1938 |volume=5 |issue=5 |pages=319–391 |doi=10.1086/368492 |jstor=301569 |s2cid=143683763 |url=https://www.jstor.org/stable/301569 |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=25. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210625054923/https://www.jstor.org/stable/301569 |url-status=live }} * {{cite journal |last1=Hughes |first1=Barnabas |title=Gerard of Cremona's Translation of al-Khwārizmī's al-Jabr, A Critical Edition |journal=Mediaeval Studies |date=1986 |volume=48 |pages=211–263 |doi=10.1484/J.MS.2.306339 |url=https://doi.org/10.1484/J.MS.2.306339 }} * Barnabas Hughes. ''Robert of Chester's Latin translation of al-Khwarizmi's al-Jabr: A new critical edition''. In Latin. F. Steiner Verlag Wiesbaden (1989). {{isbn|3-515-04589-9}}. * {{cite book|first=L.C.|last=Karpinski|author-link=L. C. Karpinski|title=Robert of Chester's Latin Translation of the Algebra of Al-Khowarizmi: With an Introduction, Critical Notes and an English Version|date=1915|publisher=The Macmillan Company|url=https://library.albany.edu/preservation/brittlebooks|access-date=21. 5. 2020|archive-date=24. 9. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200924032358/https://library.albany.edu/preservation/brittlebooks|url-status=live}} * {{cite book |last1=Rosen |first1=Fredrick |title=The Algebra of Mohammed Ben Musa |date=1831 |location=London |url=https://archive.org/details/algebraofmohamme00khuwuoft }} * {{cite journal |last1=Ruska |first1=Julius |title=''Zur ältesten arabischen Algebra und Rechenkunst'' |journal=Sitzungsberichte der Heidelberger Akademie der Wissenschaften. Philologisch-historische Klasse |date=1917 |volume=2 |pages=1–125 |url=https://archive.org/details/ruska1917algebra }} ==== Artimetika ==== * {{cite book |last1=Folkerts |first1=Menso |title=Die älteste lateinische Schrift über das indische Rechnen nach al-Ḫwārizmī |date=1997 |publisher=Bayerische Akademie der Wissenschaften |location=München |isbn=978-3-7696-0108-4 |url=http://publikationen.badw.de/de/011407256 |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=24. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210624211923/http://publikationen.badw.de/de/011407256 |url-status=live }} (This is a new edition of the complete medieval Latin translation of the Arithmetic of al-Khwarizmi, previous editions are all incomplete. This work is lost in Arabic). * {{cite book |last1=Vogel |first1=Kurt |title=Mohammed ibn Musa Alchwarizmi's Algorismus; das früheste Lehrbuch zum Rechnen mit indischen Ziffern. Nach der einzigen (lateinischen) Handschrift (Cambridge Un. Lib. Ms. Ii. 6.5) in Faksimile mit Transkription und Kommentar |series=Milliaria.3 |date=1963 |publisher=Aalen, O. Zeller |url=https://catalog.hathitrust.org/Record/000404668/Home |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=25. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210625101707/https://catalog.hathitrust.org/Record/000404668/Home |url-status=live }} ==== Astronomija ==== * {{cite book|title=Commentary on the Astronomical Tables of Al-Khwarizmi: By Ibn Al-Muthanna|first=B.R.|last=Goldstein|author-link=B. R. Goldstein|publisher=Yale University Press|date=1968|isbn=978-0-300-00498-4}} * {{cite journal |last1=Hogendijk |first1=Jan P. |author1-link= Jan Hogendijk |title=Al-Khwārizmī's Table of the "Sine of the Hours" and the Underlying Sine Table |journal=Historia Scientiarum |date=1991 |volume=42 |pages=1–12 |url=http://www.jphogendijk.nl/publ.html#English |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=7. 5. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210507023229/http://www.jphogendijk.nl/publ.html#English |url-status=live }} (Hogendijk's homepage. Publication in English, no. 25). * {{cite book |last1=King |first1=David A. |author-link=David A. King (historian) |title=Al-Khwārizmī and New Trends in Mathematical Astronomy in the Ninth Century |date=1983 |publisher=Hagop Kevorkian Center for Near Eastern Studies: Occasional Papers on the Near East 2 |location=New York University |url=https://davidaking.academia.edu/research#muslimastronomers |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=25. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210625030900/https://davidaking.academia.edu/research#muslimastronomers |url-status=live }} (Description and analysis of seven recently discovered minor works related to al-Khwarizmi). * {{cite book|last=Neugebauer|first=Otto|author-link=Otto Neugebauer|title=The Astronomical Tables of al-Khwarizmi|date=1962}} * {{cite book |last1=Rosenfeld |first1=Boris A. |editor1-last=Folkerts |editor1-first=Menso |editor2-last=Hogendijk |editor2-first=Jan P. |editor2-link=Jan Hogendijk |title=Vestigia Mathematica: Studies in Medieval and Early Modern Mathematics in Honour of H.L.L. Busard |date=1993 |publisher=Brill |location=Leiden |isbn=978-90-5183-536-6 |pages=305–308 |chapter='Geometric trigonometry' in treatises of al-Khwārizmī, al-Māhānī and Ibn al-Haytham}} * [[Heinrich Suter|Suter, Heinrich]]. [Ed.]: Die astronomischen Tafeln des Muhammed ibn Mûsâ al-Khwârizmî in der Bearbeitung des Maslama ibn Ahmed al-Madjrîtî und der latein. Übersetzung des Athelhard von Bath auf Grund der Vorarbeiten von A. Bjørnbo und R. Besthorn in Kopenhagen. Hrsg. und komm. Kopenhagen 1914. 288 pp. Repr. 1997 (Islamic Mathematics and Astronomy. 7). {{isbn|3-8298-4008-X}}. * {{cite book |last1=Van Dalen |first1=Benno |editor1-last=Casulleras |editor1-first=Josep |editor2-last=Samsó |editor2-first=Julio |title=From Baghdad to Barcelona, Studies on the Islamic Exact Sciences in Honour of Prof. Juan Vernet |date=1996 |publisher=Instituto Millás Vallicrosa de Historia de la Ciencia Arabe |location=Barcelona |pages=195–252 |url=http://www.bennovandalen.de/Publications/publications.html |chapter=al-Khwârizmî's Astronomical Tables Revisited: Analysis of the Equation of Time |chapter-url=http://www.bennovandalen.de/Publications/publications.html |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=24. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210624203439/http://www.bennovandalen.de/Publications/publications.html |url-status=live }} (Van Dalen's homepage. List of Publications, Articles – no. 5). ==== Trigonometrija sfera ==== * B.A. Rozenfeld. "Al-Khwarizmi's spherical trigonometry" (Russian), ''Istor.-Mat. Issled.'' '''32–33''' (1990), 325–339. ==== Jevrejski kalendar ==== * {{cite journal|last=Kennedy|first=E. S.|author-link=Edward Stewart Kennedy|title=Al-Khwārizmī on the Jewish Calendar|date=1964|journal=[[Scripta Mathematica]]|volume=27|pages=55–59}} <!-- reprinted in Studies in the Islamic Exact Sciences. Beirut 1983, 661–665 --> ==== Geografija ==== * {{cite book |last1=Daunicht |first1=Hubert |title=Der Osten nach der Erdkarte al-Ḫuwārizmīs. Beiträge zur historischen Geographie und Geschichte Asiens. Bd 1: Rekonstruktion der Karte, Interpretation der Karte: Südasien; Teil 2: Die ost- und südostasiatische Inselwelt und die Meere; Teil 3: Der Süden des festländischen Ostasiens; Teil 4, 1 u. 2: Der Norden des festländischen Ostasiens und Nord- und Mittelasien |date=1968–1970 |publisher=Diss.--Bonn: Bonner Orientalistische Studien. N. S. Bd 19. 19a—d |jstor=43370513 |url=https://www.jstor.org/stable/43370513 |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=25. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210625051225/https://www.jstor.org/stable/43370513 |url-status=live }} * {{cite journal|last=Mžik|first=Hans von|author-link=Hans von Mžik|title=Ptolemaeus und die Karten der arabischen Geographen|journal=Mitteil. D. K. K. Geogr. Ges. In Wien|volume=58|date=1915|page=152}} * {{cite journal|last=Mžik|first=Hans von|title=Afrika nach der arabischen Bearbeitung der γεωγραφικὴ ὑφήγησις des Cl. Ptolomeaus von Muh. ibn Mūsa al-Hwarizmi|journal=Denkschriften D. Akad. D. Wissen. In Wien, Phil.-hist. Kl.|volume=59|date=1916}} * {{cite book|last=Mžik|first=Hans von|title=Das Kitāb Ṣūrat al-Arḍ des Abū Ǧa'far Muḥammad ibn Mūsā al-Ḫuwārizmī|date=1926|location=Leipzig}} * {{citation|last=Nallino|first=C.A.|author-link=Carlo Alfonso Nallino|title=Al-Ḫuwārizmī e il suo rifacimento della Geografia di Tolemo|journal=Atti della R. Accad. Dei Lincei, Arno 291, Serie V, Memorie, Classe di Sc. Mor., Vol. II, Rome|date=1896}} * {{cite journal|last=Ruska |first=Julius|title=Neue Bausteine zur Geschichte der arabischen Geographie|journal=Geographische Zeitschrift|volume=24|date=1918|pages=77–81|author-link=Julius Ruska}} * {{cite journal |last1=Spitta |first1=Wilhelm |title=Huwârazmî's Auszug aus der Geographie des Ptolemaios |journal=Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft |date=1879 |volume=33 |pages=294–297 |url=http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/dmg/periodical/titleinfo/49140 |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=24. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210624205734/http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/dmg/periodical/titleinfo/49140 |url-status=live }} {{Refend}} === Opste reference === * {{cite book |last1=Berggren |first1=John L. |title=Episodes in the Mathhematics of Medieval Islam |url=https://archive.org/details/episodesinmathem0000berg_y2l9 |date=2016 |publisher=Springer |location=New York |isbn=978-1-4939-3778-3 |edition=2nd}} * {{cite book |last1=Dallal |first1=Ahmad |editor1-last=Esposito |editor1-first=John L. |editor1-link=John Esposito |title=The Oxford History of Islam |url=https://archive.org/details/oxfordhistoryofi00john |date=1999 |publisher=Oxford University Press |location=New York |isbn=978-0-19-510799-9 |chapter=Science, Medicine and Technology: The Making of a Scientific Culture}} * {{cite book |last1=King |first1=David A. |author1-link=David A. King (historian) |editor1-last=Walker |editor1-first=Christopher |title=Astronomy before the telescope |date=1999a |publisher=British Museum Press |isbn=978-0-7141-2733-0 |pages=143–174 |chapter=Islamic Astronomy |chapter-url=https://davidaking.academia.edu/research#islamicastronomygeneralsurveys |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=25. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210625030900/https://davidaking.academia.edu/research#islamicastronomygeneralsurveys |url-status=live }} * {{cite journal |last1=King |first1=David A |author1-link=David A. King (historian) |title=A Vetustissimus Arabic Text on the Quadrans Vetus |journal=Journal for the History of Astronomy |date=2002 |volume=33 |issue=112 |pages=237–255 |doi=10.1177/002182860203300302 |s2cid=125329755 |url=https://davidaking.academia.edu/research#miscellaneousinstrumentsquadrantscompass |access-date=24. 6. 2021 |archive-date=25. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210625030900/https://davidaking.academia.edu/research#miscellaneousinstrumentsquadrantscompass |url-status=live }} * {{MacTutor Biography|id=Abraham|title=Abraham bar Hiyya Ha-Nasi}} * {{MacTutor Biography|class=HistTopics|id=Arabic_mathematics|title=Arabic mathematics: forgotten brilliance?}} * {{cite book |last1=Rashed |first1=Roshdi |author1-link=Roshdi Rashed |last2=Armstrong |first2=Angela F.W. |title=The Development of Arabic Mathematics: Between Arithmetic and Algebra |date=1994 |publisher=Springer |location=New York |isbn=978-90-481-4338-2}} {{Refend}} {{Commonscat|Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi}} {{Astronomija u srednjovjekovnom islamu}} {{Geografija i kartografija u srednjovjekovnom islamu}} [[Kategorija:Rođeni 780-ih]] [[Kategorija:Umrli 850.]] [[Kategorija:Biografije, Perzija]] [[Kategorija:Matematičari]] [[Kategorija:Astronomi]] [[Kategorija:Geografi]] [[Kategorija:Fizičari]] [[Kategorija:Izumitelji]] [[Kategorija:Geografi srednjovjekovnog islama]] bvil4avuacfjz6rpsttznr2fox4zo22 Hezbollah 0 23776 3669745 3657201 2024-11-26T08:39:03Z Panasko 146730 3669745 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Logo of the Hezbollah.svg|mini|Logo Hezbollaha.]][[Datoteka:Hassan Nasrallah's speech in Beirut, November 2023 (32).jpg|mini|desno|250px|Pripadnik Hezbollaha sa zastavom u [[Bejrut]]u.]] '''Hezbollah''' ({{ArJ|‮حزب الله‬}}, Hizb Allāh, ''Božija stranka'') je [[Šiiti|šiitska]], [[Iran|pro-iranska]], [[liban]]ska paravojna<ref>{{Cite web |date=2023-12-15 |title=Hezbollah {{!}} Meaning, History, & Ideology {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/topic/Hezbollah |access-date=2023-12-17 |website=Encyclopædia Britannica}}</ref><ref>{{Cite web |title=What Is Hezbollah? |url=https://www.cfr.org/backgrounder/what-hezbollah |access-date=2023-12-17 |website=Council on Foreign Relations}}</ref> islamistička organizacija i politička stranka. Osnovana je 1982. kao pokret otpora protiv [[izrael]]a. Hezbollah je jedna od političkih stranaka u Libanu i postavlja neke od ministara u libanskoj Vladi, Hezbollah još uvijek rukovodi paravojnim trupama koje djeluju u borbi protiv Izraela. Hezbollahovo paravojno krilo je [[Vijeće za džihad]],<ref name="LevittP15">{{cite book |last=Levitt |first=Matthew |author-link=Matthew Levitt |year=2013 |title=Hezbollah: The Global Footprint of Lebanon's Party of God |page=15 |publisher=Hurst Publishers |url=https://books.google.com/books?id=yTJeAQAAQBAJ&q=jihad+council+hezbollah&pg=PA14 |quote=... the Jihad Council coordinates 'resistance activity'. |isbn=978-1-84904-333-5}}<br />{{cite news |url=http://www.dailystar.com.lb/News/Lebanon-News/2014/May-15/256484-hezbollah-cutting-costs-as-iranian-aid-dries-up.ashx |title=Hezbollah cutting costs as Iranian aid dries up |first=Antoine |last=Ghattas Saab |work=The Daily Star |quote=...&nbsp;Hezbollah's military wing ... Known as the 'Jihad Council' |date=15 May 2014 |access-date=1 June 2014}}</ref> a njegovo političko krilo je partija Lojalnost bloku otpora u libanskom parlamentu. Procijenjeno je da je njegova oružana snaga ekvivalentna onoj vojske srednje veličine 2016.<ref name="haaretz.com">{{cite web |date=August 2016 |title=Hezbollah: Not a terror group but a midsized army |url=http://www.haaretz.com/st/c/prod/eng/2016/07/lebanon2/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220408153940/http://www.haaretz.com/st/c/prod/eng/2016/07/lebanon2/ |archive-date=April 8, 2022 |work=Haaretz}}</ref> Hezbollah su 1982. osnovali libanski imami kao odgovor na [[Libanski rat 1982.|izraelsku invaziju na Liban]].<ref name="bbc-hi-me2">{{cite news |date=21 May 2008 |title=Who Are Hezbollah? |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4314423.stm |access-date=15 August 2008 |website=[[BBC News]]}}</ref> Inspirisan [[Iranska revolucij|Iranskom revolucijom]] 1979. i modelom islamskog upravljanja ajatolaha [[Ruholah Homeini|Ruholaha Homeinija]], Hezbollah je uspostavio čvrste veze sa [[Iran|Iranom]]. Grupu je u početku podržavalo 1.500 instruktora [[Korpus islamske revolucionarne garde|Korpusa Islamske revolucionarne garde]] (IRGC), koji su pomogli u ujedinjenju različitih libanskih šiitskih frakcija pod Hezbollahovim vodstvom.<ref name="nybooks2">{{cite journal |author=Adam Shatz |date=29 April 2004 |title=In Search of Hezbollah |url=http://www.nybooks.com/articles/17060 |journal=[[The New York Review of Books]] |volume=51 |issue=7 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060822195222/http://www.nybooks.com/articles/17060 |archive-date=22 August 2006}}</ref> U manifestu Hezbollaha iz 1985. navedeni su njegovi ključni ciljevi, koji uključuju protjerivanje zapadnog utjecaja iz regije, uništenje Izraela, obećanje vjernosti iranskom vrhovnom vođi i uspostavljanje islamske vlade pod utjecajem iranske političke ideologije. Međutim, manifest je također naglašavao samoopredjeljenje Libana.<ref>{{cite book |author=Itamar Rabinovich |url=https://books.google.com/books?id=iVJR9UZnTVAC&pg=PA425 |title=Israel in the Middle East |publisher=UPNE |year=2008| isbn=978-0-87451-962-4 }}</ref> Tokom 1980-ih i 1990-ih, Hezbollah se borio protiv izraelskih snaga i [[Vojska Južnog Libana|Vojske Južnog Libana]], što je na kraju dovelo do povlačenja Izraela iz južnog Libana 2000.<ref>{{Cite news |last=Lopez |first=German |date=2024-09-24 |title=Israel's Strikes on Lebanon |url=https://www.nytimes.com/2024/09/24/briefing/israel-hezbollah-lebanon.html |work=The New York Times}}</ref> Hezbollah je također igrao istaknutu ulogu u [[Izraelsko-libanski sukob 2006.|Libanskom ratu 2006]], a kasnije se uključio u [[Građanski rat u Siriji|sirijski građanski rat]], gdje se borio zajedno sa sirijskom vladom protiv pobunjeničkih snaga.<ref>{{Cite news |last=Barnard |first=Anne |date=3 January 2014 |title=Mystery in Hezbollah Operatives Life and Death |url=https://www.nytimes.com/2014/01/04/world/middleeast/mystery-in-hezbollah-operatives-life-and-death.html |newspaper=The New York Times}}</ref> U 2009, Hezbollah je ažurirao svoj manifest kako bi se suprotstavio političkom sektaštvu, apelirao na neislamske pokrete i promovisao vladu nacionalnog jedinstva. Ažurirani manifest ima isti osnovni pristup vanjskoj politici, naglašavajući hegemonističke strategije SAD-a i uloge Izraela u regionu kao napredne baze za kolonizaciju regiona.<ref name="Berti">Berti, Benedetta. "The “Rebirth” of Hizbollah: Analyzing the 2009 Manifesto." ''Strategic Assessment'' 12, no. 12 (2010): 91-100.</ref><ref name=":3">{{Cite news |last=Ladki |first=Nadim |date=November 30, 2009 |title=Hezbollah cuts Islamist rhetoric in new manifesto |url=https://www.reuters.com/article/world/hezbollah-cuts-islamist-rhetoric-in-new-manifesto-idUSTRE5AT3VK/ |work=[[Reuters]] |agency=Reuters}}</ref> Od 1990-ih, Hezbollah je izrastao u značajnu političku snagu u Libanu. Grupa upravlja velikom mrežom društvenih usluga, uključujući [[Škola|škole]] i [[Bolnica|bolnice]], i vodi satelitsku TV stanicu Al-Manar. Politički, Hezbollahova lojalnost bloku otpora ima 15 mjesta u libanskom parlamentu, što ga čini moćnim igračem u libanskoj vladi.<ref name="deeb-hzb-a-primer2">{{cite web |last=Deeb |first=Lara |date=31 July 2006 |title=Hizballah: A Primer |url=http://www.merip.org/mero/mero073106 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111019062730/http://merip.org/mero/mero073106 |archive-date=19 October 2011}}</ref> Međutim, uticaj grupe doveo je do sve veće kritike u zemlji. Nakon [[Eksplozije u Bejrutu 2020.|eksplozije u luci u Bejrutu 2020]]., Hezbollah je optužen da je opstruisao napore da se odgovorni pozovu na odgovornost, što je doprinijelo padu povjerenja javnosti. Istraživanje arapskog barometra iz 2024. pokazalo je da 55% Libanaca "uopšte nema povjerenja" u Hezbollah, iako je i dalje popularan među šiitskom populacijom.<ref>{{Cite news |last=Stroul |first=Dana |date=2024-09-23 |title=Israel and Hezbollah Are Escalating Toward Catastrophe |url=https://www.foreignaffairs.com/israel/israel-and-hezbollah-are-escalating-toward-catastrophe |access-date=2024-09-29 |work=Foreign Affairs}}</ref> Unatoč pozivima na razoružanje prema rezolucijama [[Vijeće sigurnosti Ujedinjenih nacija|Vijeća sigurnosti Ujedinjenih naroda]], Hezbollah je proširio svoje vojne kapacitete. Njegovo naoružano krilo se sada smatra jačim od libanskih oružanih snaga,<ref name="NYT052020132">{{cite news |last=Barnard |first=Anne |date=20 May 2013 |title=Hezbollah's Role in Syria War Shakes the Lebanese |url=https://www.nytimes.com/2013/05/21/world/middleeast/syria-developments.html?pagewanted=all&_r=0 |access-date=20 June 2013 |newspaper=The New York Times}}</ref> što ga čini jednim od najmoćnijih nedržavnih aktera na svijetu. Vođa Hezbollaha [[Hassan Nasrallah|Hasan Nasralah]] je 2021. izjavio da grupa ima 100.000 boraca.<ref>{{Cite news |last=El Deeb |first=Sarah |date=18 October 2021 |title=Hezbollah leader declares his group has 100,000 fighters |url=https://apnews.com/article/middle-east-lebanon-beirut-civil-wars-hassan-nasrallah-a3c10d99cca2ef1c3d58dae135297025 |access-date=21 October 2021 |work=Associated Press News}}</ref> Hezbollah je bio uključen u nekoliko napada visokog profila; veruje se da je odgovoran za [[Bombaški napad na američku ambasadu u Bejrutu 1983.|bombardovanje američke ambasade]] i [[Bombaški napadi na kasarne u Bejrutu 1983.|bombaške napade na američke i francuske kasarne u Bejrutu 1983.]] godine, kao i za kasnije napade, uključujući bombaške napade i otmice.<ref>{{Cite news |last1=Laverty |first1=Rory |last2=Lamothe |first2=Dan |date=2024-09-21 |title=For Americans scarred by Beirut bombings, a measure of delayed justice |url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2024/09/21/beirut-bombings-marines-hezbollah/ |newspaper=The Washington Post |quote=Hezbollah was founded in 1982, as violence against U.S. troops in Lebanon spiked. In addition to its roles in the major bombings of 1983, the militant group was involved in the bombing of the U.S. Embassy annex in Beirut in 1984 that killed 23 people, the hijacking of TWA Flight 847 in 1985 and the Khobar Towers attack in Saudi Arabia in 1996 that killed 19 U.S. airmen, according to the Office of the Director of National Intelligence.}}</ref><ref>{{Cite news |last=Lopez |first=German |date=2024-09-24 |title=Israel's Strikes on Lebanon |url=https://www.nytimes.com/2024/09/24/briefing/israel-hezbollah-lebanon.html |work=The New York Times |quote=Hezbollah first gained international notoriety in 1983, when it blew up the American embassy in Beirut, Lebanon’s capital, and later American and French barracks there.}}</ref> Dok su neki naučnici Hezbollah smatrali [[Pokret otpora|pokretom otpora]],{{Sfn|Farida|2019|p=1-2}}{{Sfn|Daher|2019|p=8}}{{Sfn|Al-Aloosy|2020|p=43, 74}} cijelu organizaciju, ili samo njeno vojno krilo, više od 20 zemalja označilo ga je kao [[Teroristička organizacija|terorističku grupu]],<ref name="Rudoren-Jodi-2013b2">{{Cite news |author1=Kanter, James |author2=Rudoren, Jodi |date=22 July 2013 |title=European Union Adds Military Wing of Hezbollah to List of Terrorist Organizations |url=https://www.nytimes.com/2013/07/23/world/middleeast/european-union-adds-hezbollah-wing-to-terror-list.html |access-date=4 September 2013 |newspaper=The New York Times}}</ref> uključujući većinu zapadnih zemlje:[68] [[Njemačka]],<ref>{{cite web|url=https://www.france24.com/en/20200430-germany-designates-hezbollah-as-terrorist-group-conducts-raids-on-suspects|title=Germany designates Hezbollah as terrorist group, conducts raids on suspects|date=2020-04-30|publisher=[[France 24]]|language=en|access-date=2021-12-24|author=[[Reuters]]}}</ref> [[Ujedinjeno Kraljevstvo]], [[Japan]], [[Kanada]], [[Nizozemska]], [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]-u, a od maja 2021. i [[Austrija]].<ref>Natalie Amiri: ''Zwischen den Welten. Von Macht und Ohnmacht im Iran.'' Aufbau Verlag, Berlin 2021, ISBN 978-3-351-03880-9; Taschenbuchausgabe ebenda 2022, ISBN 978-3-7466-4030-3, S. 135.</ref> == Nastanak == Kratko nakon upada izraelskih trupa u južni Liban 1982, došlo je do osnivanja Hezbollah spajanjem šiitskog Amal pokreta sa više manjih vojnih grupa. Hezbollah je u početku zajedno sa Amal policijom u Libanu vodila borbu protiv izraelskih trupa da bi 1985. došlo do raskida između proiranskog Hezbollah i [[Sirija|prosirijskog]] Amal pokreta. Nakon završetka građanskog rata, došlo je do pomirenja ova dva pokreta i političke koalicije. == Finansiranje == Hezbollah se sa jedne strane finansira dobrotvornim prilozima, čije je porijeklo vrlo često nepoznato. Sa druge strane iranska Vlada podržava Hezbollah sa oko 50 miliona € godišnje. == Također pogledajte == * [[Izraelsko-libanski sukob 2006.]] * [[Hassan Nasrallah]] == Vanjski linkovi == * [https://web.archive.org/web/20060721120611/http://www.almanar.com.lb/news.aspx?Language=en Engleska stranica televizijske stanice al-Manar stranke] * [http://www.hizbollah.org Hezbollah] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191227103918/http://www.hizbollah.org/ |date=27. 12. 2019 }} === Reference === {{Refspisak}} == Dodatna literatura == === Knjige === * {{cite book|author=Joseph Alagha|year=2006|title=The Shifts in Hizbullah's Ideology: Religious Ideology, Political Ideology|publisher=Amsterdam University Press|isbn=978-90-5356-910-8|author-link=Joseph Alagha}} * {{cite book|author1=[[Tom Diaz]] |author2=[[Barbara Newman]]|year=2005|title=Lightning Out of Lebanon: Hezbollah Terrorists on American Soil|publisher=[[Presidio Press]]|isbn=978-0-345-47568-8|url=https://books.google.com/books?id=EQzV3vuV7eAC}} * {{cite book|author=Ahmad Nizar Hamzeh|year=2004|title=In The Path Of Hizbullah|publisher=Syracuse University Press|isbn=978-0-8156-3053-1|author-link=Ahmad Nizar Hamzeh}} * {{cite book|author=Judith Palmer Harik|year=2006|title=Hezbollah: The Changing Face of Terrorism|publisher=I.B. Tauris|isbn=978-1-84511-024-6|author-link=Judith Palmer Harik}} * {{cite book|author=Hala Jaber|year=1997|title=Hezbollah|publisher=[[Columbia University Press]]|isbn=978-0-231-10834-8|author-link=Hala Jaber|url=https://archive.org/details/hezbollahbornwit00jabe}} * {{cite book|author=Avi Jorisch|year=2004|title=Beacon of Hatred: Inside Hizballahs Al-Manar Television|publisher=Washington Institute for Near East Policy|isbn=978-0-944029-88-6|author-link=Avi Jorisch}} * {{cite book|author=Augustus Richard Norton|year=2000|url=http://www.cfr.org/publication/8612/hizballah_of_lebanon.html|publisher=Council on Foreign Relations|title=Hizballah of Lebanon: Extremist Ideals vs. Mundane Politics|archive-url=https://web.archive.org/web/20060720163202/http://www.cfr.org/publication/8612/hizballah_of_lebanon.html|archive-date=20 July 2006|author-link=Augustus Richard Norton}} * {{cite book |author=Augustus Richard Norton |year=2007 |url=https://archive.org/details/hezbollahshorthi00nort |title=Hezbollah: A Short History |publisher=Princeton University Press |isbn=978-0-691-13124-5 |author-link=Augustus Richard Norton }} * {{cite book |last=Qassem |first=Naim |author-link=Naim Qassem |title=Hizbullah: The Story from Within |publisher=Saqi Books |year=2005 |isbn=978-0-86356-517-5 |url=https://archive.org/details/hizbullahstoryfr00qasi }} * {{cite book|author=Amal Saad-Ghorayeb|year=2001|title=Hizbullah: Politics and Religion|publisher=[[Pluto Press]]|isbn=978-0-7453-1793-9|author-link=Amal Saad-Ghorayeb}} * {{cite book|author=Jamal Sankari|year=2005|title=Fadlallah: The Making of a Radical Shi'ite Leader|publisher=Saqi Books|isbn=978-0-86356-596-0|author-link=Jamal Sankari}} === Članci === * {{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/8076820.stm |title=Inside Lebanese Hezbollah militia |author=Natalia Antelava |publisher=BBC News|date=2 June 2006 |access-date=24 July 2009}} {{Commonscat}} [[Kategorija:Političke stranke u Libanu]] [[Kategorija:Terorističke organizacije]] [[Kategorija:Islamističke organizacije]] f7gsydkimkwghoghungx6exdr48m7ic Republika Bosna i Hercegovina 0 24758 3669627 3668414 2024-11-25T13:16:36Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669627 wikitext text/x-wiki {{Razlikovati|Bosna i Hercegovina|Federacija Bosne i Hercegovine}} {{Infokutija bivša država | zvanično_ime = Republika Bosna i Hercegovina | izvorno_ime = Република Босна и Херцеговина | genitiv = Republike Bosne i Hercegovine | razdoblje = 1992-1995 {{Small|''([[de jure]])''}}<br>1992-1997 {{Small|''([[de facto]])''}}{{Efn|Republika Bosna i Hercegovina nastavila je svoje pravno postojanje kao [[Bosna i Hercegovina]] potpisivanjem [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]] 14. decembra 1995.<ref name="ustavnisud">{{Cite web|url=https://www.ustavnisud.ba/public/down/USTAV_BOSNE_I_HERCEGOVINE_bos.pdf|title=Ustav Bosne i Hercegovine|date=29. 2. 2024|website=ustavnisud.ba|publisher=[[Ustavni sud Bosne i Hercegovine]]|access-date=29. 2. 2024}}</ref> Međutim, njene institucije, kao što su [[Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine|Predsjedništvo]], [[Vlada Republike Bosne i Hercegovine|Vlada]] i [[Skupština Republike Bosne i Hercegovine|Skupština]], nastavile su postojati u tehničkom mandatu, sve do konstituisanja prvih saziva [[Predsjedništvo Bosne i Hercegovine|Predsjedništva BiH]], [[Vijeće ministara Bosne i Hercegovine|Vijeća ministara BiH]] i [[Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine|Parlamentarne skupštine BiH]].|naziv=razdoblje}} | država_prije1 = Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija | država_prije_zastava1 = Flag of SFR Yugoslavia.svg | država_prije2 = Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina | država_prije_zastava2 = Flag of SR Bosnia and Herzegovina.svg | država_poslije1 = Bosna i Hercegovina | država_poslije_zastava1 = Flag of Bosnia and Herzegovina.svg | zastava = Flag of Bosnia and Herzegovina (1992-1998).svg | grb = Coat of Arms of Bosnia and Herzegovina (1992-1998).svg | himna = [[Jedna si jedina]]{{Center|[[Datoteka:'Jedna si Jedina' - Former national anthem of Bosnia and Herzegovina (1992–1999).ogg]]}} | karta = The ARBiH at its greatest extent.png | opis_karte = {{colorbox|#76DA85}} Teritorija koju je nekada potpuno kontrolisala [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|ARBiH]] tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]]<br/>{{colorbox|#F2F280}} Teritorija međunarodno priznata kao dio Republike BiH, ali pod kontrolom drugih političkih entiteta tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]] | glavni_grad = [[Sarajevo]] | glavni_grad_koordinate = {{coord|43|51|N|18|22|E|region:BiH_type:city|title=Sarajevo}} | najveći_grad = [[Sarajevo]] | službeni_jezik = [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatski]] [[Ijekavski govor|ijekavskog izgovora]]<ref name="Geršković">Geršković, Leon; Đokić, Aleksandar; Ivanović, Branislav; Marković, Mileta; Misajlovski, Vasko; Šinkovec, Borut; Petković, Svetomir; Milinić, Obrad; Stanojević, Novak; Kršul, Ivan. ''Ustavi i ustavni zakoni : tekstovi Ustava i ustavnih zakona : osnovne karakteristike novog ustavnog sistema'' (Informatorovi priručnici), knj. 1. i 2., Informator, Zagreb, 1974., [http://books.google.com/books?id=4wgNAQAAIAAJ&q=ijekavskog str. 70.,] {{COBISS.BH|3400193}}</ref><ref name="ustav">{{cite web|title=Ustav Republike Bosne i Hercegovine (Prečišćeni tekst)|url=http://www.orbus.be/bih/Ustav_Republike_BiH.pdf|work=Službeni list Republike Bosne i Hercegovine|access-date=20. 1. 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180120194132/http://www.orbus.be/bih/Ustav_Republike_BiH.pdf|archive-date=20. 1. 2018|location=Sarajevo|format=PDF|date=14. 3. 1993|quote=U Republici Bosni i Hercegovini u službenoj upotrebi je srpskohrvatski odnosno hrvatskosrpski jezik ijekavskog izgovora.|url-status=live}}</ref> | sistem_pisanja = {{hlist|[[Latinica]]|[[Ćirilica]]}}<ref name="ustav"/> | etničke_grupe = 43,47% [[Muslimani (narod)|Muslimani]]{{Efn|Modalitet [[Bošnjaci]] zamijenio je modalitet [[Muslimani (narod)|Muslimani]] tek nakon [[Prvi bošnjački sabor|Prvog bošnjačkog sabora]] održanom 27. i 28. septembra 1993, a u [[Ustav Republike Bosne i Hercegovine|Ustavu Republike BiH]] tek 4. aprila 1994.|naziv=modalitet}}<br />31,21% [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srbi]]<br />17,38% [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvati]]<br />5,54% [[Jugoslaveni]]<br />2,38% [["Ostali" u Bosni i Hercegovini|Ostali]]<ref name="RP 1991">{{RP 1991}}</ref> | religija = {{unbulleted list |42,77% [[Islam u Bosni i Hercegovini|Islam]] |{{Tree list}} * 42,97% [[Kršćanstvo]] ** 29,40% [[Pravoslavlje u Bosni i Hercegovini|Pravoslavlje]] ** 13,57% [[Katoličanstvo u Bosni i Hercegovini|Rimokatoličanstvo]] {{Tree list/end}} |14,26% [[Religija u Bosni i Hercegovini|Ostali]]<ref name="RP 1991"/>}} | demonim = {{hlist|[[Bosanci]]|[[Hercegovci]]}} | državno_uređenje = [[Unitarna država|Unitarna]] [[Parlamentarni sistem|parlamentarna]] [[Direktorijski sistem|direktorijska]] [[republika]] | vrsta_vlasti = [[Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine|Predsjedavajući Predsjedništva]] | godina_prve_vlasti = 1992-1996 | vladar_prva_vlast = [[Alija Izetbegović]] | vrsta_vlasti2 = [[Spisak predsjednika skupština Bosne i Hercegovine|Predsjednik skupštine]] | godina_druge_vlasti = 1993-1997 | vladar_druga_vlast = [[Miro Lazović]] | vrsta_vlasti3 = [[Spisak predsjednika vlada Bosne i Hercegovine|Predsjednik vlade]] | godina_treće_vlasti = 1992 | vladar_treća_vlast = [[Jure Pelivan]] | godina_četvrti_vlasti = 1992-1993 | vladar_četvrti_vlast = [[Mile Akmadžić]] | godina_peti_vlasti = 1993-1996 | vladar_peti_vlast = [[Haris Silajdžić]] | godina_šesti_vlasti = 1996-1997 | vladar_šesti_vlast = [[Hasan Muratović]] | zakonodavstvo = [[Skupština Republike Bosne i Hercegovine|Skupština]] | vrsta_prvog_zakonodavstva = [[Gornji dom]] | vrsta_drugog_zakonodavstva = [[Donji dom]] | naziv_prvog_zakonodavstva = [[Vijeće općina Skupštine Republike Bosne i Hercegovine|Vijeće općina]] | naziv_drugog_zakonodavstva = [[Vijeće građana Skupštine Republike Bosne i Hercegovine|Vijeće građana]] | tip_suvereniteta = [[Historija Bosne i Hercegovine|Historija]] | događaj1 = [[Opći izbori u SR Bosni i Hercegovini 1990.|Prvi slobodni izbori]] | događaj_datum1 = 18. novembar 1990. | događaj2 = [[Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine|Referendum o nezavisnosti]] | događaj_datum2 = 1. mart 1992. | događaj3 = [[Historija Bosne i Hercegovine#Proces osamostaljenja|Deklaracija nezavisnosti]] od [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]] | događaj_datum3 = 3. mart 1992. | događaj4 = Početak [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]] | događaj_datum4 = 1. april 1992. | događaj5 = Odluka [[Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine|Predsjedništva RBiH]] o promjeni imena države u Republiku BiH | događaj_datum5 = 8. april 1992. | događaj6 = Pristupanje BiH [[Ujedinjene nacije|UN]]-u | događaj_datum6 = 22. maj 1992. | događaj7 = [[Vašingtonski sporazum]] | događaj_datum7 = 18. mart 1994. | događaj8 = Kraj [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]] ([[Dejtonski sporazum]]) | događaj_datum8 = 14. decembar 1995. | osnivanje = 3. mart 1992. | ukidanje = 14. decembar 1995. {{Small|([[Dejtonski sporazum]])}} | površina = 51.129 | procenat_vode = 1.4% | stanovnika = 4.377.033 | stanovnika_godina = [[Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 1991.|1991]] | gustoća = 85,61 | valuta = [[Bosanskohercegovački dinar|BH dinar]]<br />[[Njemačka marka]] | vremenska_zona = [[Koordinirano svjetsko vrijeme|UTC]] [[UTC+01:00|+1]] ([[Istočnoevropsko vrijeme|EET]]) | ljetno_računanje_vremena = [[Koordinirano svjetsko vrijeme|UTC]] [[UTC+02:00|+2]] ([[Istočnoevropsko ljetno vrijeme|EEST]]) | format_datuma = D. M. GGGG. ([[Nova era|NE]]) | vozacka_strana = desna | pozivni_broj = [[Spisak pozivnih brojeva u Bosni i Hercegovini|+387]] | internetski_nastavak = | danas_dio = {{ZID|Bosna i Hercegovina}} | komentar = }} {{Historija BiH}} '''Republika Bosna i Hercegovina''' bio je službeni naziv [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] od proglašenja [[Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine|nezavisnosti]] 1992. do potpisivanja [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]] 1995. Proglašena je [[Raspad Jugoslavije|raspadom SFRJ]], kao nasljednica njene federalne republike [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine]].<ref>{{Cite web|url=https://www.parlament.ba/sadrzaj/about/ustav/docs/default.aspx?id=27892&langTag=bs-BA&pril=b|title=Ustav Bosne i Hercegovine|archive-url=https://web.archive.org/web/20130515073144/https://www.parlament.ba/sadrzaj/about/ustav/docs/default.aspx?id=27892&langTag=bs-BA&pril=b|archive-date=15. 5. 2013|url-status=dead|access-date=14. 7. 2014}}</ref> Prefiks "Socijalistička" uklonjen je iz naziva 8. aprila 1992. na sjednici [[Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine|Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine]], gdje je donesena službena odluka o promjeni naziva Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina u novo ime - Republika Bosna i Hercegovina.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://hrcak.srce.hr/file/28970|title=Dokumenti Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine 1991 - 1994.|last=Šimić|first=Tomo|date=2006|website=hrcak.srce.hr|publisher=Hrčak Srce|access-date=20. 1. 2024}}</ref> Nosila je taj naziv do potpisivanja Aneksa IV. Dejtonskog sporazuma 14. decembra 1995, koji je sadržavao današnji [[Ustav Bosne i Hercegovine]]. == Historija == {{Glavni|Historija Bosne i Hercegovine}} === Početak raspada Jugoslavije === {{Glavni|Raspad Jugoslavije}} U intervalu između 1980. koju je obilježila [[smrt Josipa Broza Tita]] i 1989. kada se raspao [[Savez komunista Jugoslavije]] na [[Četrnaesti kongres Saveza komunist Jugoslavije|Četrnaestom kongresu]], u svim [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija#Teritorijalna podjela|jugoslavenskim republikama]] pojavljivale su se različite političke opcije, udruženja i pokreti. U [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]] intenzivniji [[Pluralizam|pluralistički]] interesi javno su se iskazali nakon [[Deseti kongres Saveza komunista Bosne i Hercegovine|Desetog kongresa Saveza komunista Bosne i Hercegovine]]. Ozbiljno pripremanje novih političkih stranaka odvijalo se još u vrijeme kada su se u redovima [[Savez komunista Bosne i Hercegovine|Saveza komunista Bosne i Hercegovine]] vodile debate da li uopće dozvoliti stranke na nacionalnoj osnovi. Već u proljeće 1990. počele su nastajati prve političke stranke na nacionalnoj osnovi: 26. maja 1990. [[Stranka demokratske akcije|Stranke demokratske akcije]] (SDA), 12. jula 1990. [[Srpska demokratska stranka|Srpske demokratske stranke]] (SDS) i 18. augusta 1990. [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatske demokratske zajednice BiH]] (HDZ BiH). Osim ovih stranaka, pojavile su se i stranke ljevice: Savez komunista – Socijalistička demokratska partija (SK BiH pod novim imenom), [[Demokratski socijalistički savez Bosne i Hercegovine|Demokratski socijalistički savez BiH]] i [[Savez reformskih snaga Jugoslavije|Savez reformskih snaga]]. Uvođenje višestranačkog političkog sistema u SR Bosni i Hercegovini i održavanje višestranačkih izbora stvorene su usvajanjem amandmana na [[Ustav Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine]] donesenih u julu 1990. Zagarantirana je sloboda političkog organiziranja i djelovanja, a zabranjeno organiziranje i djelovanje usmjereno na nasilno rušenje ustavog poretka. Također, utvrđeno je da građani na osnovu općeg i jednakog biračkog prava, neposrednim i tajnim glasanjem biraju predstavnike u skupštine društveno-političkih zajednica na mandat od četiri godine.<ref name=":02">{{Cite web|url=https://www.parlament.ba/Content/Read/183?title=Parlamentarizam-u-Bosni-i-Hercegovini-u-uslovima-politi%C4%8Dkog-pluralizma-(1990.%E2%80%931995.)|title=Parlamentarizam u Bosni i Hercegovini u uslovima političkog pluralizma (1990.–1995.)|website=www.parlament.ba|access-date=20. 1. 2024}}</ref> === Prvi višestranački izbori === {{Glavni|Opći izbori u SR Bosni i Hercegovini 1990.|Lokalni izbori u SR Bosni i Hercegovini 1990.}} Prvi višestranački [[Opći izbori u SR Bosni i Hercegovini 1990.|opći]] i [[Lokalni izbori u SR Bosni i Hercegovini 1990.|lokalni]] izbori, održani 18. novembra 1990, raspisani su na osnovu Odluke predsjednika Skupštine SRBiH istovremeno za članove [[Predsjedništvo Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Predsjedništva]], [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštinu]] [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SRBiH]], skupštine 109 općina i Skupštine [[Sarajevo|grada Sarajeva]]. Pri registraciji birača primijenjena je pasivna registracija na nivou općine, na osnovu podataka koje su građani prijavljivali prilikom prijave stalnog mjesta boravka. Ukupan broj građana upisanih u opće biračke spiskove bio je 3.033.921, od čega 100.432 na privremenom radu u inozemstvu. Da bi bili legitimni, bilo je potrebno da na izbore izađe više od 50% birača upisanih u opće biračke spiskove.<ref name=":02" /> Za izbor članova Predsjedništva SRBiH bile su formirane četiri kandidatske liste (štampane kao dijelovi glasačkog lista) na kojima su bili kandidati: [[Muslimani (narod)|Muslimani]]{{Efn|naziv=modalitet}}, [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srbi]], [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvati]] i [["Ostali" u Bosni i Hercegovini|Ostali]], koji se nisu nacionalno izjasnili ili su pripadali drugim narodima i narodnostima. Za članove Predsjedništva izabrani su oni koji su dobili relativnu većinu iz svakog naroda. [[Predsjednik Predsjedništva Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Predsjednik Predsjedništva SRBiH]] postao je [[Alija Izetbegović]]. Izbor 240 poslanika u dva doma Skupštine morao je odražavati zastupljenost [[Konstitutivni narod|konstitutivnih naroda]] u Bosni i Hercegovini prema [[Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 1981.|popisu iz 1981]], uz dozvoljeno odstupanje +/-15%. Na izbore je od 43 registrirane stranke izašlo, samostalno ili u koalicijama, njih 15. Uvjerljivom većinom pobijedile su [[Stranka demokratske akcije|SDA]], [[Srpska demokratska stranka|SDS]] i [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] sa 84% poslaničkih mandata u skupštini, 75,5% delegatskih mandata u općinskim skupštinama, te 60,83% delegatskih mandata u [[Gradsko vijeće Sarajeva|Skupštini grada Sarajeva]]. Za predsjednika Skupštine SRBiH izabran je [[Momčilo Krajišnik]], a za [[Predsjednik Vlade Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|predsjednika Vlade]] [[Jure Pelivan]].<ref name=":02" /> Na osnovu izbornih rezultata, stvorena je koalicija tri političke stranke s nacionalnim predznakom na prostoru Bosne i Hercegovine. Međutim, već na prvim sjednicama jasno su se pokazale duboke razlike u rješavanju otvorenih pitanja. Njihovi politički interesi bili su dijametralno suprotni, prije svega u vezi s najvažnijim pitanjima suverenosti državne vlasti.<ref name=":02" /> === Predratni period === {{Glavni|Arbitražna komisija Mirovne konferencije o Jugoslaviji|Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine}} Nakon izbora 1990, otvorena politička razmimoilaženja nastavljena su u političkim predstavničkim tijelima Republike Bosne i Hercegovine. To je bilo vrijeme [[Raspad Jugoslavije|raspada Jugoslavije]] i intenzivnih pregovora šest predsjednika republičkih predsjedništava koji nisu mogli naći izlaz iz duboke jugoslavenske krize. Nepunu godinu dana nakon prvih višestranačkih izbora u Republici Bosni i Hercegovini, [[Rat u Hrvatskoj|prva ratna dešavanja]] koja su se već uveliko događala u [[Socijalistička Republika Hrvatska|Hrvatskoj]] prenesena su u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|Bosnu i Hercegovinu]]. Prvo bosanskohercegovačko mjesto koje je već u septembru 1991. napadnuto od strane [[Jugoslavenska narodna armija|Jugoslavenske narodne armije]] (JNA) bilo je selo [[Ravno]] na krajnjem jugu [[Hercegovina|Hercegovine]].<ref name=":02" /> U političkom životu [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine]] pojavila se ideja o ponovnom uspostavljanju nezavisnosti. Nastojanja u tom pravcu samo su se pojačala nakon što su tri jugoslavenske republike ([[Slovenija]], [[Hrvatska]] i [[Sjeverna Makedonija|Makedonija]]) učinile konkretne korake, te se nametnulo jednostavno pitanje, da li će Republika iskoristiti svoje pravo na samoopredjeljenje (prema [[Ustav Jugoslavije iz 1974.|Ustavu SFRJ iz 1974]]) ili će ostati u tzv. ''krnjoj Jugoslaviji'', što je po mnogima bilo samo drugo ime za [[Velika Srbija|Veliku Srbiju]]. Nakon što su Slovenija i Hrvatska 25. juna proglasile nezavisnost,<ref name="raspadSFRJ">{{cite web|url=http://www.ejil.org/pdfs/4/1/1207.pdf|title=Priznanje država:Raspad Jugoslavije i SSSR-a|website=web.archive.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20120421143955/http://www.ejil.org/pdfs/4/1/1207.pdf|archive-date=21. 4. 2012|url-status=bot: unknown|access-date=22. 5. 2018}}</ref> a potom i prekinule sve državne veze sa ostatkom SFRJ, [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupština SR Bosne i Hercegovine]] 15. oktobra 1991. usvaja [[Akt o reafirmaciji suverenosti Republike Bosne i Hercegovine]].<ref>{{cite book|last1=Lukić|first1=Reneo|url=https://books.google.ba/books?id=WPhhLfp8huIC&printsec=frontcover&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|title=Evropa od Balkana do Urala:Dezintegracija Jugoslavije i SSSR-a|date=1996|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-829200-5|location=Oxford|page=204.}}</ref> Tim činom odlučeno je da se povuku predstavnici BiH iz rada saveznih organa dok se ne postigne dogovor o budućnosti Jugoslavije. [[Raspad Jugoslavije]] pratio je i proces formiranja paralelnih struktura vlasti. Na [[Pale (Republika Srpska)|Palama]], blizu [[Sarajevo|Sarajeva]], 24. oktobra 1991. formirana je [[Narodna skupština Republike Srpske|Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini]]. Ova skupština je 9. januara 1992. usvojila i [[s:Deklaracija o proglašenju Republike srpskog naroda u Bosni i Hercegovini|Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda u Bosni i Hercegovini]], a ime je 12. augusta iste godine promijenjenila u [[Republika Srpska (1992–1995)|Republika Srpska]]. U [[Grude|Grudama]] je 18. novembra 1991. proglašena [[Hrvatska Republika Herceg-Bosna#Historija|Hrvatska zajednica Herceg-Bosna]], koja je prerasla [[Hrvatska Republika Herceg-Bosna|Hrvatsku Republiku Herceg-Bosnu]] 28. augusta 1993.<ref name=":02" /> Krajem 1991. odlučivalo se o sudbini Jugoslavije i u okviru međunarodne zajednice. Nakon [[Mirovna konferencija o Jugoslaviji|Mirovne konferencije o Jugoslaviji]], održane 5. novembra 1991. godine u [[Den Haag]]u, [[Arbitražna komisija Mirovne konferencije o Jugoslaviji|Arbitražna komisija]] konačno je javno ocijenila da se radi o disoluciji (raspadu), a ne secesiji (otcjepljenjem) pojedinih država članica [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]], što je značilo da ona nema više pravni identitet. [[Evropska ekonomska zajednica|Evropska zajednica]] donijela je [[Deklaracija o Jugoslaviji|Deklaraciju o Jugoslaviji]] 16. decembra 1991, s pozivom svim jugoslavenskim republikama da do 23. decembra 1991. apliciraju za nezavisan državni status.<ref name="raspadSFRJ" /> [[Predsjedništvo Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Predsjedništvo SR Bosne i Hercegovine]] je 20. decembra 1991. donijelo Odluku o podnošenju zahtjeva za priznavanje SR Bosne i Hercegovine kao nezavisne države, uz napomenu da ova odluka nije imala podršku srpskih članova Predsjedništva. Međutim, na osnovu izvještaja Arbitražne komisije, međunarodno priznanje Bosne i Hercegovine uslovljeno je provođenjem općeg referenduma pod međunarodnom kontrolom.{{sfn|Walling|2013|p=93}}{{sfn|Burg|Shoup|2000|p=96}} U skladu s tim, [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupština SR Bosne i Hercegovine]] je na zajedničkoj sjednici oba vijeća, 25. januara 1992, donijela Odluku o raspisivanju republičkog referenduma o suverenosti i nezavisnosti Bosne i Hercegovine. Ni ova odluka nije dobila podršku većeg broja predstavnika srpskog naroda, koji su tada i napustili Skupštinu.<ref name=":02" />[[Datoteka:Referendum_1._marta_1992..jpg|lijevo|mini|169x169px|Izgled glasačkog listića za referendum o nezavisnosti.]][[Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine]] održan je 29. februara i 1. marta 1992. Od ukupnog broja glasača (3.253.847) na republički referendum za utvrđivanje statusa Bosne i Hercegovine izašlo je i glasalo 64,31% građana sa pravom glasa, a od toga je 99,44% glasalo "za". Rezultati referenduma omogućili su i međunarodno priznanje Bosne i Hercegovine, kao nezavisne države.<ref name=":02" /> === Međunarodno priznanje nezavisnosti === {{Glavni|Međunarodno priznanje nezavisnosti Republike Bosne i Hercegovine}} Zemlje članice [[Evropska unija|Evropske zajednice]] (EZ) su 6. aprila 1992, a dan kasnije i [[Sjedinjene Američke Države]] (SAD) priznale Bosnu i Hercegovinu kao nezavisnu i suverenu državu. Bosna i Hercegovina je 22. maja 1992. postala članica Organizacije [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]] (UN). U isto vrijeme oružani sukobi u pojedinim dijelovima Bosne i Hercegovine prerasli su u pravi rat, koji je prouzrokovao ljudske žrtve i materijalna razaranja.<ref name=":02" /><ref name="Malcolm">Malcolm, Noel (1994). Bosnia A Short History. New York University Press. {{ISBN|0-8147-5520-8}}.</ref> ==== Prijem u Ujedinjene nacije ==== {{Glavni|Rezolucija Vijeća sigurnosti broj 755}} Nakon održanog referenduma i proglašenja nezavisnosti, Bosna i Hercegovina je [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenim nacijama]] dostavila aplikaciju za prijem u punopravno članstvo.<ref name="rezolucija">{{cite web|title=Vijeće sigurnosti UN-a:Rezolucije|url=http://unscr.com/en/resolutions/755|website=unscr.com|access-date=22. 5. 2018}}</ref> Na osnovu tog zahtjeva, [[Vijeće sigurnosti Ujedinjenih nacija|Vijeće sigurnosti]] ove organizacije je 20. maja 1992. na 3078. sjednici prihvatilo zahtjev,<ref name="rezolucija" /> a na sljedećoj sjednici održanoj istog dana usvojilo rezoluciju broj 755<ref name="rezolucija" /><ref>{{cite web|title=Aplikacija Bosne i Hercegovine za članstvo u UN-u|url=http://www.ohr.int/other-doc/un-res-bih/pdf/s92r755e.pdf|website=ohr.int|access-date=22. 5. 2018}}</ref> u kojoj se predlaže [[Generalna skupština Ujedinjenih nacija|Generalnoj skupštini UN]] da u svoje punopravno članstvo primi Republiku Bosnu i Hercegovinu. Postupajući prema toj preporuci, Generalna skupština je na zasjedanju održanom 22. maja 1992. potvrdila preporuku Vijeća sigurnosti, a Republika Bosna i Hercegovina je postala punopravna članica ove [[međunarodne organizacije|međunarodne]] organizacije. Generalnoj skupštini UN-a se obratio tadašnji ministar vanjskih poslova [[Haris Silajdžić]], a prijemu je prisustvovao i Predsjednik predsjedništva [[Alija Izetbegović]]. Prijemom u UN, Republika Bosna i Hercegovina je kao sukcesor nekadašnje [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SRBiH]], u sastavu [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]], automatski postala ugovorna strana svih konvencija i sporazuma koje je ona ratificirala. === Ratni i poslijeratni period === {{Glavni|Rat u Bosni i Hercegovini|Vašingtonski sporazum|Dejtonski sporazum}} [[Datoteka:Bosnian_war_header.no.png|mini|Slijeva nadesno, u smjeru kazaljke na satu: 1. [[Zgrada prijateljstva između Grčke i Bosne i Hercegovine|Zgrada Izvršnog Vijeća]] gori u plamenu nakon što je pogođena sa srpskih položaja oko [[Sarajevo|Sarajeva]]; 2. Maj 1992; [[Ratko Mladić]] s [[Vojska Republike Srpske|vojnicima VRS-a]]; 3. [[Norveška|Norveški]] [[Ujedinjene nacije|UN]] vojnik u Sarajevu.]] Veliki broj srpskih ofanziva je počeo u martu 1992. u [[Podrinje|istočnoj]] i [[Posavina|sjevernoj Bosni]]. Prateći napeti period eskalirajućih tenzija i mjestimične vojne incidente, otvoreno ratovanje u Sarajevu je počelo 6. aprila.<ref name="Malcolm" /> [[Međunarodno priznanje nezavisnosti Republike Bosne i Hercegovine|Međunarodno priznanje Bosne i Hercegovine]] je značilo da se [[Jugoslavenska narodna armija]] (JNA) mora povući sa teritorije države, iako su se njeni srpski članovi pridružili [[Vojska Republike Srpske|Vojsci Republike Srpske]] (VRS). Naoružana i opremljena iz zaliha JNA, te podržana od paravojnih organizacija iz BiH i Srbije, [[Vojska Republike Srpske]] je 1992. uspjela zauzeti većinu teritorije naseljenom [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srbima]].<ref name="Malcolm" /> Godine 1993, kada je [[bošnjačko-hrvatski sukob]] započeo između vlade u Sarajevu i samoproglašene [[Hrvatska Republika Herceg-Bosna|Hrvatske Republike Herceg-Bosne]], oko 70% teritorije države je bilo pod kontrolom Vojske Republike Srpske.<ref name="Riedlmayer">Riedlmayer, Andras (1993). [http://www.kakarigi.net/manu/briefhis.htm A Brief History of Bosnia-Herzegovina] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060618040332/http://www.kakarigi.net/manu/briefhis.htm |date=18. 6. 2006 }}. The Bosnian Manuscript Ingathering Project.</ref> [[Datoteka:DaytonAgreement.jpg|mini|Sjede sa lijeva na desno: [[Slobodan Milošević]], [[Alija Izetbegović]] i [[Franjo Tuđman]] parafiraju [[Dejtonski sporazum|Dejtonski mirovni sporazum]] u vojnoj zračnoj luci Right-Paterson 21. novembra 1995.]] Za vrijeme [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata]] od 1992. do 1995. održano je više međunarodnih konferencija i diplomatskih pokušaja zaustavljanja rata. Međutim, prvi relevantan međunarodni sporazum je ''Prvi okvirni sporazum o Federaciji Bosne i Hercegovine'' potpisan 18. marta 1994, u [[Washington, D.C.|Washingtonu]] pod pokroviteljstvom [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]], poznat kao [[Vašingtonski sporazum]]. Ovim sporazumom prestaje [[Bošnjačko-hrvatski sukob]], koji se odvijao za vrijeme rata u BiH, često nazvan ''"Rat u ratu"''. Predviđeno je da teritorija koju su kontrolirali [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armija Republike Bosne i Hercego­vine]] (ARBiH) i [[Hrvatsko vijeće odbrane|Hrvatsko vijeće obrane]] (HVO) ima federalno uređenje sa deset kantona, koji su kasnije formirali svoje skupštine i donijeli svoje ustave. Na osnovu ovog sporazuma, donesen je [[Ustav Federacije Bosne i Hercegovine]], na sjednici [[Parlament Federacije Bosne i Hercegovine|Ustavotvorne skupštine Federacije Bosne i Hercegovine]], održanoj 30. marta 1994. Ovaj ustav sadrži i odredbu prema kojoj će odluke o ustavnom statusu teritorije s većinskim [[Srbi u Bosni i Hercegovini|srpskim]] stanovništvom biti donesene u toku pregovora o miru na [[Međunarodna konferencija o bivšoj Jugoslaviji|Međunarodnoj konferenciji o bivšoj Jugoslaviji]]. Ustavu Federacije Bosne i Hercegovine prethodilo je donošenje Ustavnog zakona o dopunama [[Ustav Republike Bosne i Hercegovine|Ustava Republike Bosne i Hercegovine]], kojim je osiguran ustavni osnov da se izvrši unutrašnje preoblikovanje dijela Republike Bosne i Hercegovine.<ref name=":02" /> Međutim, tek okončanjem mirovnih pregovora u [[Dayton (Ohio)|Daytonu]] ([[Ohio]], [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]) 21. novembra 1995. i potpisivanjem [[Dejtonski sporazum|Mirovnog sporazuma]] u [[Pariz]]u 14. decembra 1995. zaustavljen je [[rat u Bosni i Hercegovini]]. Potpisali su ga predsjednici triju država [[Alija Izetbegović]] (Republika Bosna i Hercegovina), [[Slobodan Milošević]] ([[Savezna Republika Jugoslavija]], koju su tada činile samo [[Republika Srbija (1992–2006)|Srbija]] i [[Republika Crna Gora (1992–2006)|Crna Gora]]) i [[Franjo Tuđman]] ([[Hrvatska|Republika Hrvatska]]). Sporazum je potvrdio Republiku Bosnu i Hercegovinu kao samostalnu i suverenu državu, koja nastavlja svoje pravno postojanje kao [[Bosna i Hercegovina]],<ref name="ustavnisud"/> u postojećim međunarodno priznatim granicama, s modificiranom unutrašnjom strukturom koju čine dvije federalne jedinice (entiteti): [[Federacija Bosne i Hercegovine]] i [[Republika Srpska]], te kasnije i treća federalna jedinica - [[Brčko distrikt]].<ref name=":04">{{Cite web|url=https://www.parlament.ba/Content/Read/183?title=Parlamentarizam-u-Bosni-i-Hercegovini-u-uslovima-politi%C4%8Dkog-pluralizma-(1990.%E2%80%931995.)|title=Parlamentarizam u Bosni i Hercegovini u uslovima političkog pluralizma (1990.–1995.)|website=www.parlament.ba|access-date=20. 1. 2024}}</ref> Četiri godine ratovanja i krvoprolića su uzrokovale između 95 i 100 hiljada poginulih, te više od 2 miliona raseljenih osoba.<ref name="DPA">November. 21, 2005. Bosnian war "claimed 100,000 lives". Deutsche Presse-Agentur.</ref> == Geografija == {{Glavni|Geografija Bosne i Hercegovine}} === Položaj === Smještena je na jugoistoku [[Evropa|Evrope]], u zapadnom dijelu [[Balkan|Balkanskog poluostrva]], između [[42. paralela (sjever)|42.]] i [[46. paralela (sjever)|46. stepena]] [[Geografska širina|sjeverne geografske širine]] i [[15. meridijan (istok)|15.]] i [[20. meridijan (istok)|20. stepena]] [[Geografska dužina|istočne geografske dužine]]. Površina joj je 51.129&nbsp;km<sup>2</sup>.<ref name="Stat">{{Cite web|url=http://www.fzs.ba/Statisticki%20godisnjak%202009.pdf|title=Statistički godišnjak Federacije Bosne i Hercegovine iz 2009.|archive-url=https://web.archive.org/web/20100307061052/http://www.fzs.ba/Statisticki%20godisnjak%202009.pdf|archive-date=7. 3. 2010|url-status=dead|access-date=7. 3. 2010}}</ref> Dužina granice sa susjednim republika iznosi 1.538&nbsp;km, a od toga je suhozemna granica duga 774&nbsp;km, riječna 751&nbsp;km, a morska 13&nbsp;km. Grači s [[Hrvatska|Hrvatskom]] na sjeveru, sjeverozapadu i jugu ([[Granica između Bosne i Hercegovine i Hrvatske|932 km]]), [[Savezna Republika Jugoslavija|SR Jugoslavijom]] na istoku i jugoistoku (605&nbsp;km; [[Republika Srbija (1992–2006)|Srbija]] [[Granica između Bosne i Hercegovine i Srbije|357 km]], [[Republika Crna Gora (1992–2006)|Crna Gora]] [[Granica između Bosne i Hercegovine i Crne Gore|248 km]]).<ref name="Stat" /> Na krajnjem jugu, na teritoriji općine [[Neum]], izlazi na [[Jadransko more]] u dužini 20-ak km.<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html#|title=Field Listing – Coastline|work=The World Factbook|archive-url=https://web.archive.org/web/20180315193211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html|archive-date=15. 3. 2018|url-status=dead|access-date=22. 8. 2006}}</ref> Granice su uglavnom prirodnog porijekla i većinom je čine rijeke [[Drina]], [[Sava]] i [[Una]], te planine, kao [[Dinara]] na jugozapadu. Najviši je vrh [[Maglić]] (2.386 m), u jugoistočnom dijelu, na [[Granica|granici]] s SR Jugoslavijom. Najduža rijeka koja protječe jest Sava, a od [[Jezero|jezera]] je najveće [[Buško jezero|Buško]], vještačka hidroakumulacija površine 56,7&nbsp;km<sup>2</sup>. === Geografske cjeline === {{Glavni|Regije Bosne i Hercegovine|Geologija Bosne i Hercegovine}}Bosna i Hercegovina sastoji se od dvije geografske i historijske cjeline: većeg [[Bosna (regija)|bosanskog]] dijela na sjeveru (otprilike 40.000&nbsp;km<sup>2</sup>) i manjeg [[Hercegovina|hercegovačkog]] na jugu. Bosna je mahom planinska zemlja, a isto se odnosi i na [[Hercegovina|Hercegovinu]], s tom razlikom da je riječ o različitim tipovima [[Tlo|tla]]. Na sjeveru se planinsko područje spušta u brežuljkasto područje [[Posavina|Posavine]], odnosne dalje pretvara u [[Panonska nizija|Panonsku niziju]]. Dinarski dijelovi Bosne prostiru se od zapada ka istoku. Hercegovinu čine planinska (visoka) i jadranska (niska) Hercegovina, koja užim pojasom između [[Neum]]a i poluostrva [[Klek (poluostrvo)|Klek]] izbija i na Jadransko more. Važna su i polja, odnosno zaravni, koje se pružaju duž najvećih rijeka ([[Una]], [[Vrbas]], [[Bosna (rijeka)|Bosna]], [[Drina]]), od juga ka sjeveru, odnosno, u slučaju [[Neretva|Neretve]], od sjevera ka jugu, a poseban oblik u krajoliku čine prostrana [[Kraško polje|kraška polja]] na jugozapadu, jugu i jugoistoku ([[Livanjsko polje|Livanjsko]], [[Duvanjsko polje|Duvanjsko]], [[Popovo polje|Popovo]] i druga). Plodna zemlja čini 13,6% površine, a samo 2,96% zemlje upotrebljava se za [[Poljoprivreda|poljoprivredu]], dok je 83,44% zemlje poljoprivredno gotovo neiskorišteno. U [[Prirodni resursi|prirodne resurse]] ubrajaju se [[ugalj]], [[željezo]], [[boksit]], [[mangan]], [[bakar]], [[hrom]], [[cink]], te [[Drvo (materijal)|drvo]] i znatne [[Voda|vodene mase]]. Rijetki [[zemljotres]]i i poplave čine jedinu ozbiljnu prirodnu opasnost u Bosni i Hercegovini. U najvažnije [[Ekologija|ekološke]] probleme spadaju [[zagađenost zraka]] iz [[Industrija|industrijskih]] postrojenja, opća zagađenost prostora zbog nedostatka opće kulture i ekološke svijesti i intenzivno [[krčenje šume]]. Gotovo je 50% teritorije Bosne i Hercegovine pod [[šuma]]ma. Najveća šumska područja su u [[Srednja Bosna|srednjem]], [[Podrinje|istočnom]] i [[Bosanska krajina|zapadnom]] dijelu Bosne. [[Klima]] je [[Kontinentalna klima|umjereno kontinentalna]] s toplim [[Ljeto|ljetima]] i hladnim [[zima]]ma. Područja s velikom [[Nadmorska visina|nadmorskom visinom]] imaju kratka hladna ljeta i duge, ponekad žestoke zime. U primorju i na jugu zemlje zime su blage i [[Kiša|kišovite]]. === Rijeke i jezera === {{Glavni|Hidrografija Bosne i Hercegovine}} Bosna i Hercegovina obiluje [[rijeka]]ma i jezerima. Sve rijeke pripadaju [[Crno more|crnomorskom]] i [[Jadransko more|jadranskom slivu]]. Najduža je [[Sava]], koja formira znatan dio granice s [[Hrvatska|Hrvatskom]]. Najduža rijeka koja izvire, odnosno nastaje u Bosni i Hercegovini jest [[Drina]], koja je, poput Save, velikim dijelom toka [[pogranična rijeka]], jer formira veći dio granice sa [[Savezna Republika Jugoslavija|SR Jugoslavijom]] ([[Republika Srbija (1992–2006)|Srbijom]]). Od dužih rijeka tu su još [[Bosna (rijeka)|Bosna]] (s najvećim unutardržavnim slivom), [[Vrbas]], [[Una]], [[Sana]], [[Ukrina]] i [[Spreča]], koje teku prema sjeveru i pripadaju crnomorskom slivu, dok je na jugu najveća rijeka [[Neretva]], koja je i jedina rijeka koja se ulijeva u [[Jadransko more]]. S površinom 55,8&nbsp;km<sup>2</sup> najveće je jezero [[Buško jezero|Buško]], koje je na granici općina [[Livno]] i [[Tomislavgrad]]a, na nadmorskoj visini 716 m. Akumulacija jezera iznosi 782 miliona m<sup>3</sup> i po tome je jedno od najvećih jezera u Evropi. Veća jezera još su [[Modrac|Modračko]], [[Ramsko jezero|Ramsko]], [[Bilećko jezero|Bilećko]], [[Jablaničko jezero|Jablaničko]], [[Veliko Plivsko jezero|Veliko Plivsko]], [[Blidinje jezero|Blidinje]]. Mnogo je planinskih jezera, uglavnom ledničkog porijekla, a koja posjeduju znatan turistički potencijal, a poznatija su [[Prokoško jezero|Prokoško]] (na [[Vranica|Vranici]]), [[Orlovačko jezero|Orlovačko]], [[Štirinsko jezero|Štirinsko]], [[Bijelo jezero (Zelengora)|Bijelo]] i [[Kladopoljsko jezero]] (na [[Zelengora|Zelengori]]), [[Šatorsko jezero|Šatorsko]] na [[Šator (planina)|istoimenoj]] planini .[[Datoteka:Bosnia_and_Herzegovina_division_1995.png|mini|Podjela SR BiH na općine, stanje prije [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]].|214x214px]] == Administrativna podjela == [[Datoteka:Bih dayton sh.png|alt=|mini|170x170px|Podjela BiH nakon [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]].]]Republika Bosna i Hercegovina, prije [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]], administrativno se dijelila na [[Općine Bosne i Hercegovine|općine]] i [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|gradove]]. Broj općina je iznosio 109, a zadnji put je povećan uoči [[Zimske olimpijske igre 1984.|Zimskih olimpijskih igara 1984.]] u [[Sarajevo|Gradu Sarajevu]] kada su se formirale općine [[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]] i [[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]].<ref name="Pejanović">{{cite journal|last1=Mirko|first1=Pejanović|date=2014|title=Društveno-istorijski razvoj lokalne samouprave u Bosni i Hercegovini U XX stoljeću|url=https://pregled.unsa.ba/index.php/pregled/article/view/353|journal=Pregled|publisher=|volume=|issue=3|pages=27-70|doi=|s2cid=}}</ref> Općine Republike BiH bile su: * [[Sarajevo|Grad Sarajevo]] (10 općina): [[Vogošća]], [[Ilijaš]], [[Ilidža]], [[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]], [[Novo Sarajevo]], [[Pale]], [[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad]], [[Trnovo]], [[Hadžići]] i [[Centar (Sarajevo)|Centar]]. * Ostale općine: [[Banovići]], [[Banja Luka]], [[Bijeljina]], [[Bileća]], [[Bihać]], [[Gradiška|Bosanska Gradiška]], [[Kozarska Dubica|Bosanska Dubica]], [[Bosanska Krupa]], [[Brod (općina)|Bosanski Brod]], [[Novi Grad|Bosanski Novi]], [[Bosanski Petrovac]], [[Šamac|Bosanski Šamac]], [[Bosansko Grahovo]], [[Bratunac]], [[Breza (općina)|Breza]], [[Brčko]], [[Bugojno]], [[Busovača]], [[Cazin]], [[Čajniče]], [[Čapljina]], [[Čelinac]], [[Čitluk]], [[Derventa]], [[Doboj]], [[Donji Vakuf]], [[Drvar]], [[Fojnica]], [[Foča (Republika Srpska)|Foča]], [[Gacko]], [[Glamoč]], [[Goražde]], [[Gornji Vakuf-Uskoplje|Gornji Vakuf]], [[Gradačac]], [[Gračanica]], [[Grude]], [[Han-Pijesak]], [[Jablanica]], [[Jajce]], [[Kakanj]], [[Kalesija]], [[Kalinovik]], [[Kiseljak]], [[Kladanj]], [[Ključ (općina)|Ključ]], [[Konjic]], [[Kotor-Varoš]], [[Kreševo]], [[Kupres (Federacija Bosne i Hercegovine)|Kupres]], [[Laktaši]], [[Livno]], [[Lopare]], [[Lukavac]], [[Ljubinje]], [[Ljubuški]], [[Maglaj]], [[Modriča]], [[Mostar]], [[Mrkonjić Grad]], [[Nevesinje]], [[Neum]], [[Olovo (općina)|Olovo]], [[Orašje]], [[Odžak]], [[Posušje]], [[Prijedor]], [[Prnjavor]], [[Prozor-Rama|Prozor]], [[Novi Travnik|Pucarevo]], [[Rogatica]], [[Rudo]], [[Sanski Most]], [[Kneževo|Skender Vakuf]], [[Sokolac]], [[Srbac]], [[Srebrenik]], [[Srebrenica]], [[Stolac]], [[Šekovići]], [[Šipovo]], [[Široki Brijeg]], [[Teslić]], [[Tešanj]], [[Tomislavgrad]], [[Travnik]], [[Trebinje]], [[Tuzla]], [[Ugljevik]], [[Vareš]], [[Velika Kladuša]], [[Visoko]], [[Vitez (općina)|Vitez]], [[Višegrad]], [[Vlasenica]], [[Zavidovići]], [[Zenica]], [[Zvornik]], [[Žepče]] i [[Živinice]]. Nakon [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]], administrativna podjela se dosta izmijenila. Prvi nivo podjele postali su [[Upravna jedinica|entiteti]] ([[Republika Srpska]] i [[Federacija Bosne i Hercegovine]]) i [[Brčko distrikt]] (od 2000), drugi nivo podjele je podjela Federacije BiH na [[Kantoni Federacije Bosne i Hercegovine|kantone]], kojih ima 10 i svi imaju uspostavljenu [[Zakonodavna vlast|zakonodavnu]], [[Izvršna vlast|izvršnu]] i [[Sudska vlast|sudsku]] vlast, a tek na trećem je podjela na općine i gradove. Broj gradova se povećao na 34, dok broj općina na 142 (od čega je 79 općina u [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciji Bosne i Hercegovine]], a 64 u [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]]), od kojih u [[Sarajevo]] ulaze četiri, a u [[Istočno Sarajevo]] šest. == Politika == [[Datoteka:Flags of Bosnia and herzegovina.JPG|mini|[[Zgrada Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine]] u [[Sarajevo|Sarajevu]].]] === Skupština === {{Glavni|Skupština Republike Bosne i Hercegovine}}[[Skupština Republike Bosne i Hercegovine]] bila je najviše zakonodavno tijelo ustanovljeno [[Ustav Republike Bosne i Hercegovine|Ustavom Republike BiH]]. Sastojala se od dva doma (vijeća): [[Vijeće građana Skupštine Republike Bosne i Hercegovine|Vijeće građana]] sa 130 predstavnika i [[Vijeće općina Skupštine Republike Bosne i Hercegovine|Vijeće općina]] sa 110 predstavnika, po jedan za svaku općinu i grad u državi.<ref name="ustav" /> Skupština je u ratnom periodu, do potpisivanja [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]], održala 19 sjednica. U radu Skupštine učestvovalo je osam parlamentarnih stranaka i dva nezavisna poslanika. [[Predsjednik Skupštine Republike Bosne i Hercegovine|Predsjednik Skupštine]] u tom periodu bio je [[Miro Lazović]]. Posljednja sjednica Skupštine održana je 27. augusta 1996, prije [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1996.|prvih poslijeratnih izbora]] za [[Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine|Parlamentarnu skupštinu Bosne i Hercegovine]].<ref name=":02" /> Na područjima koja su se za vrijeme rata nalazila pod kontrolom [[Republika Srpska (1992–1995)|Republike Srpske]], zakonodavnu vlast vršila je [[Narodna skupština Republike Srpske]]. Također, nakon što je proglašena [[Hrvatska Republika Herceg-Bosna]], 28. augusta 1993, njeno Predsjedništvo zajedno s poslanicima [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|hrvatskog naroda]] u [[Vijeće općina Skupštine Republike Bosne i Hercegovine|Vijeću općina Skupštine Republike BiH]] donijelo je odluku o formiranju [[Predstavnički dom Hrvatske Republike Herceg-Bosne|Predstavničkog doma Hrvatske Republike Herceg-Bosne]]. Ovo predstavničko tijelo prestalo je postojati nakon formiranja [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacije Bosne i Hercegovine]] i konstituiranja [[Parlament Federacije Bosne i Hercegovine|Ustavotvorne skupštine Federacije Bosne i Hercegovine]]. Narodna skupština Republike Srpske je, pak, nastavila postojati i nakon završetka rata kao entitetsko predstavničko i zakonodavno tijelo. ==== Spisak predsjednika skupštine ==== {{Glavni|Spisak predsjednika skupština Bosne i Hercegovine}} {| class="wikitable" style="text-align:center" !# !Portret ! width="180" |Ime i prezime ! colspan="2" |Mandat !Saziv !Stranka |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}; color:white;" |'''—''' |[[Datoteka:Momcilo_Krajisnik_crop.jpeg|107x107piksel]] |[[Momčilo Krajišnik]] {{small|(1945–2020)}} |8. april 1992.{{Efn|Skupština Republike BiH je 8. aprila 1992. naslijedila [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštinu SR BiH]], kada je na sjednici [[Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine|Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine]] donesena odluka o promjeni naziva [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina]] u novo ime - Republika Bosna i Hercegovina.<ref name=":1"/>|naziv=Napomena 1}} |14. septembar 1992.{{Efn|[[Momčilo Krajišnik]] je službeno bio [[Predsjednik Skupštine Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Predsjednik Skupštine]] sve do njegovog razriješenja sa dužnosti od strane [[Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine|Predsjedništva Republike BiH]] 14. septembra 1992.<ref name=":1"/> Međutim, on se povukao dosta ranije, za vrijeme formiranja [[Narodna skupština Republike Srpske#Historija|paralelnih institucija]] od strane [[Republika Srpska (1992–1995)|Republike Srpske]] 1991.|naziv=Napomena 2}} | rowspan="4" |[[Prvi saziv Skupštine Republike Bosne i Hercegovine|I saziv]] |[[Srpska demokratska stranka|SDS]] |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}; color:white;" |'''—''' |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Mariofil Ljubić]] {{small|(''vršilac dužnosti'')}}{{Efn|[[Mariofil Ljubić]] je službeno bio Potpredsjednik Skupštine, te je postao vršilac dužnosti Predsjednika Skupštine od dana razriješenja [[Momčilo Krajišnik|Momčila Krajišnika]]. Međutim, zbog čestog neprisustva, sjednice je vodio [[Abdulah Konjicija]], Predsjednik [[Vijeće građana|Vijeća građana]].<ref name=":1"/>|naziv=Napomena 3}} | rowspan="2" |14. septembar 1992.{{Efn|naziv=Napomena 3}} | rowspan="2" |januar 1993. |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}; color:white;" |'''—''' |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Abdulah Konjicija]] {{small|(''vršilac dužnosti'')}}{{Efn|naziv=Napomena 3}} |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}; color:white;" |1. |[[Datoteka:Miro_Lazović.jpg|120x120piksel]] |[[Miro Lazović]] {{small|(1954–)}} |januar 1993. |3. januar 1997. |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]] |} === Predsjedništvo === [[Datoteka:Presidency of BiH in Sarajevo 2023.01.29 1.jpg|mini|[[Zgrada Predsjedništva Bosne i Hercegovine]] u [[Sarajevo|Sarajevu]].]] {{Glavni|Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine}} [[Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine]] predstavljalo je najviši izvršni organ države. Činilo ga je 7 članova: 2 [[Muslimani (narod)|Muslimana]], 2 [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvata]], 2 [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srbina]] i 1 [[Demografija Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije|Ostali]]. Birali su ih punoljetni građani Republike Bosne i Hercegovine, direktnim, tajnim glasanjem i to na mandat u trajanju od 4 godine, koji je bio obnovljiv samo jednom uzastopno.<ref name="ustav"/> Prema [[Ustav Republike Bosne i Hercegovine|Ustavu]], Predsjedništvo je za svoj rad odgovaralo građanima i [[Skupština Republike Bosne i Hercegovine|Skupštini]]. Neki od ustavnih zadataka Predsjedništva su:<ref name="ustav"/> * predstavlja Republiku u svijetu, * razmatra pitanja iz oblasti odbrane, državne sigurnosti, društvene samozaštite i međunarodne saradnje, * utvrđuje plan odbrane Republike, * postavlja i opoziva ukazom ambasadore i šefove misija Republike i slično. U početku ratnog perioda dok se Skupština nije mogla redovno sastajati, Predsjedništvo je, u skladu sa ustavnim ovlaštenjima, imalo i zakonodavnu funkciju donoseći uredbe sa zakonskom snagom, koje je Skupština naknadno odobravala.<ref name=":02" /> Nakon [[Opći izbori u SR Bosni i Hercegovini 1990 - Predsjedništvo SR BiH|prvih višestranačkih izbora]], [[Predsjednik Predsjedništva Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Predsjednik predsjedništva]] [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosne i Hercegovine]] i kasnije Republike Bosne i Hercegovine bio je [[Alija Izetbegović]]. ==== Spisak članova Predsjedništva ==== {{Glavni|Spisak članova Predsjedništva Bosne i Hercegovine}} {| class="wikitable" style="text-align:center" !# !Portret !Ime i prezime ! colspan="2" |Mandat !Stranka !Bilješke |- ! colspan="7" |[[Muslimani (narod)|Muslimani]] |- ! rowspan="2" style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}; color:white;" |1. |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Fikret Abdić]] | rowspan="2" |3. mart 1992. |20. oktobar 1993. | rowspan="2" |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] |smijenjen zbog [[Autonomna pokrajina Zapadna Bosna|protivustavnih aktivnosti]] |- |[[Datoteka:Alija_Izetbegovic_(cropped).jpg|112x112piksel]] |[[Alija Izetbegović]] |5. oktobar 1996. |Predsjednik Predsjedništva |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}; color:white;" |2. |[[Datoteka:Nijaz_Duraković.jpg|115x115piksel|bez okvira]] |[[Nijaz Duraković]] |20. oktobar 1993. |5. oktobar 1996. |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]] |Zamijenio Fikreta Abdića |- ! colspan="7" |[[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvati]] |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}; color:white;" |1. | rowspan="2" |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] | rowspan="2" |[[Stjepan Kljuić]] | rowspan="3" |3. mart 1992. | rowspan="2" |5. oktobar 1996. |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] | rowspan="2" |Napustio HDZ BiH 1994. |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|RS|tamno|BS}}; color:white;" | |[[Republikanska stranka (Bosna i Hercegovina)|RS]] |- ! style="background-color:#0064AA; color:white;" |1. |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Franjo Boras]] |20. oktobar 1993. |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] |Napustio predsjedništvo 1993. |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS BiH|tamno|BS}}; color:white;" |2. |[[Datoteka:Ivo_Komsic_Sarajevo_1353_(cropped).jpg|113x113piksel|bez okvira]] |[[Ivo Komšić]] |24. oktobar 1993. |5. oktobar 1996. |[[Hrvatska seljačka stranka Bosne i Hercegovine|HSS BiH]] |Zamijenio Franju Borasa |- ! colspan="7" |[[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srbi]] |- ! rowspan="2" style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}; color:white;" |1. |[[Datoteka:Biljana_Plavsic.JPG|104x104piksel|bez okvira]] |[[Biljana Plavšić]] | rowspan="2" |3. mart 1992. | rowspan="2" |9. april 1992. | rowspan="2" |[[Srpska demokratska stranka|SDS]] | rowspan="2" |Napustili predsjedništvo 1992. |- |[[Datoteka:Nikola_Koljević_(Никола_Кољевић)_(cropped).jpg|106x106piksel|bez okvira]] |[[Nikola Koljević]] |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |2. |[[Datoteka:Nenad_Kecmanovic-mc.rs.jpg|103x103piksel|bez okvira]] |[[Nenad Kecmanović]] | rowspan="2" |17. juni 1992. |6. juli 1992. |[[Nezavisni kandidat|Nezavisni]] |Zamijenio Biljanu Plavšić. Napustio politiku 1992. |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}; color:white;" |2. |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Mirko Pejanović]] | rowspan="2" |5. oktobar 1996. | rowspan="2" |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]] |Zamijenio Nikolu Koljevića |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}; color:white;" |3. |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Tatjana Ljujić-Mijatović]] |24. decembar 1992. |Zamijenila Nenada Kecmanovića |- ! colspan="7" |[["Ostali" u Bosni i Hercegovini|Ostali]] |- ! rowspan="2" style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}; color:white;" |1. |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Ejup Ganić]] |3. mart 1992. |5. oktobar 1996. |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] |[[Jugoslaveni|Jugoslaven]] |} === Vlada === {{Glavni|Vlada Republike Bosne i Hercegovine}}[[Datoteka:Sarajevo Tram-261 Line-3 2013-10-14.jpg|mini|[[Zgrada prijateljstva između Grčke i Bosne i Hercegovine|Zgrada Izvršnog vijeća]] u [[Sarajevo|Sarajevu]].]][[Vlada Republike Bosne i Hercegovine]] bila je drugi organ [[Izvršna vlast|izvršne vlasti]] Republike BiH u periodu od 1992. do 1997. Naslijedila je [[Izvršno vijeće Skupštine SR Bosne i Hercegovine|Vladu]] [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine]] [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine]] 15. juni 1992, kada je konstituisan [[Saziv Vlade Republike Bosne i Hercegovine (Jure Pelivan/Mile Akmadžić)|prvi saziv Vlade RBiH]].<ref name=":12">{{Cite web|url=https://hrcak.srce.hr/file/28970|title=Dokumenti Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine 1991 - 1994.|last=Šimić|first=Tomo|date=2006|website=hrcak.srce.hr|publisher=Hrčak Srce|access-date=20. 1. 2024}}</ref> Prema [[Ustav Republike Bosne i Hercegovine|Ustavu]], Vlada Republike je za svoj rad odgovarala [[Skupština Republike Bosne i Hercegovine|Skupštini]].<ref name="ustav2">{{cite web|url=http://www.orbus.be/bih/Ustav_Republike_BiH.pdf|title=Ustav Republike Bosne i Hercegovine (Prečišćeni tekst)|date=14. 3. 1993|work=orbus.be|publisher=Službeni list Republike Bosne i Hercegovine|location=[[Sarajevo]]|format=PDF|archive-url=https://web.archive.org/web/20180120194132/http://www.orbus.be/bih/Ustav_Republike_BiH.pdf|archive-date=20. 1. 2018|url-status=live|access-date=20. 1. 2018}}</ref> Nadležnosti Vlade bili su da:<ref name="ustav3">{{cite web|url=http://www.orbus.be/bih/Ustav_Republike_BiH.pdf|title=Ustav Republike Bosne i Hercegovine (Prečišćeni tekst)|date=14. 3. 1993|work=orbus.be|publisher=Službeni list Republike Bosne i Hercegovine|location=[[Sarajevo]]|format=PDF|archive-url=https://web.archive.org/web/20180120194132/http://www.orbus.be/bih/Ustav_Republike_BiH.pdf|archive-date=20. 1. 2018|url-status=live|access-date=20. 1. 2018}}</ref> * prati stanje i ostvarivanje politike Skupštine Republike i predlaže Skupštini utvrđivanje politike; * predlaže zakone, druge propise i opšte akte i ima pravo da daje mišljenje o predlozima zakona, drugih propisa i opštih akata koje Skupštini podnose drugi ovlašćeni predlagači; * utvrđuje prijedlog razvojne i ekonomske politike Repub­like, prostornog plana Republike, republičkog budžeta, republičkog završnog računa i propisa u oblasti monetarnog, deviznog i kreditnog sistema i kreditne politike; * donosi mjere za ostvarivanje utvrđene razvojne i ekonomske politike Republike; * se stara o sprovođenju politike i izvršavanju zakona, drugih propisa i opštih akata, akata razvojne i ekonomske poli­tike i republičkog budžeta; * donosi uredbe, odluke i druge propise za izvršavanje zakona, drugih propisa i opštih akata koje donosi Republika; * se stara o izvršavanju politike odbrane i o sprovođenju priprema za odbranu u Republici; * usklađuje i usmjerava rad republičkih organa uprave i daje im smjernice za rad radi obezbjeđenja izvršavanja zakona, drugih propisa i opštih akata, vrši nadzor nad radom tih organa; * utvrđuje opšta načela unutrašnje organizacije republičkih organa uprave; osniva stručne i druge službe za svoje potrebe i zajedničke službe za potrebe republičkih organa; postavlja i razrješava funkcionere za koje je to određeno zakonom; * ratifikuje međunarodne ugovore čije ratifikovanje ne spada u nadležnost Skupštine Republike; * otvara diplomatska, konzularna i druga predstavništva Republike u inostranstvu i imenuje i opoziva diplomatske, kon­zularne i druge predstavnike Republike koje ne imenuje Predsjedništvo Republike, u skladu sa zakonom; * vrši i druge poslove utvrđene Ustavom i zakonom. ==== Spisak predsjednika vlada ==== {{Glavni|Spisak predsjednika vlada Bosne i Hercegovine}} {| class="wikitable" style="text-align:center" !# !Portret ! width="180" |Ime i prezime ! colspan="2" |Mandat !Saziv !Stranka |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}; color:white;" |1. |[[Datoteka:Jure_Pelivan.jpg|107x107piksel|bez okvira]] |[[Jure Pelivan]] {{small|(1928–2014)}} |15. juni 1992. |9. novembar 1992. | rowspan="2" |[[Saziv Vlade Republike Bosne i Hercegovine (Jure Pelivan/Mile Akmadžić)|I saziv]] | rowspan="2" |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}; color:white;" |2. |[[Datoteka:Mile_Akmadžić.jpg|107x107piksel|bez okvira]] |[[Mile Akmadžić]] {{small|(1928–2014)}} |9. novembar 1992. |august 1993. |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}; color:white;" |3. |[[Datoteka:Haris_Silajdžić_1995.jpg|109x109piksel|bez okvira]] |[[Haris Silajdžić]] {{small|(r. 1945)}} |29. oktobar 1993. |30. januar 1996. |[[Saziv Vlade Republike Bosne i Hercegovine (Haris Silajdžić)|II saziv]] [[Saziv Vlade Republike/Federacije Bosne i Hercegovine (Haris Silajdžić)|III saziv]] | rowspan="2" |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}; color:white;" |4. |[[Datoteka:HasanMuratovic.jpg|116x116piksel|bez okvira]] |[[Hasan Muratović]] {{small|(1940–2020)}} |30. januar 1996. |3. januar 1997. |[[Saziv Vlade Republike Bosne i Hercegovine (Hasan Muratović)|IV saziv]] |} === Ustav === {{Glavni|Ustav Republike Bosne i Hercegovine}} [[Ustav Republike Bosne i Hercegovine]] je predstavljao najviši državno-pravni akt Republike. Predsjedništvo RBiH je 24. februara 1993. usvojilo tekst Ustava, a objavom u [[Službeni list Republike Bosne i Hercegovine|Službenom listu]] isti je postao pravosnažan 14. marta iste godine.<ref name="ustavRBiH">{{cite web|url=http://www.orbus.be/bih/Ustav_Republike_BiH.pdf|title=Ustav Republike Bosne i Hercegovine (Prečišćeni tekst)|date=14. 3. 1993|work=Službeni list Republike Bosne i Hercegovine|location=Sarajevo|format=PDF|archive-url=https://web.archive.org/web/20180120194132/http://www.orbus.be/bih/Ustav_Republike_BiH.pdf|archive-date=20. 1. 2018|url-status=live|access-date=28. 2. 2019}}</ref> Dok je bio na snazi, Ustav je mijenjan amandmanski, a zamijenjen je [[Ustav Bosne i Hercegovine|Ustavom Bosne i Hercegovine]] koji je u stvari Aneks IV. [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog mirovnog sporazuma]]. Usvajanjem Ustava prestao je važiti dotadašnji [[Ustav Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine]] od 25. februara 1974. godine. Ustav se, iako je predviđeno da se koristi na cijelom području države, zbog ratne situacije koristio samo na teritoriji koja ja bila pod kontrolom [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]] i području lojalnom [[Vlada Republike Bosne i Hercegovine|Vladi Republike Bosne i Hercegovine]]. Ustav se sastojao od 5 dijelova koji su definisali neke od osnovnih oblasti u funkcionisanju države, kao što su odrednice Republike, njeno društveno uređenje i organizaciju kao i nosioce vlasti na državnom nivou. == Simboli == {{Glavni|Simboli Republike Bosne i Hercegovine}} [[Datoteka:Flag of Bosnia and Herzegovina (1992–1998).svg|mini|[[Zastava Republike Bosne i Hercegovine]] korištena od 1992. do 1998.]] === Zastava i grb === {{Glavni|Zastava Republike Bosne i Hercegovine|Grb Republike Bosne i Hercegovine}} [[Datoteka:Coat of arms of Bosnia and Herzegovina (1992–1998).svg|mini|147x147piksel|[[Grb Republike Bosne i Hercegovine]] korišten od 1992. do 1998.]] Prvi simboli nezavisne Republike Bosne i Hercegovine, usvojeni 4. maja 1992, a potvrđeni [[Ustav Republike Bosne i Hercegovine|Ustavom]] (čl. 8) 14. marta 1993,<ref name="ustav" /><ref>8. aprila 1992. SR BiH preimenovana Uredbom Predsjedništva u RBiH. Uredba o zastavi je objavljena u ─ Službeni list RBiH, br. 4., 20. maj 1992.</ref> bili su zastava i grb. Zastava je bila bijele boje sa grbom u sredini. Bila je [[Pravougaonik|pravogaonog]] oblika, sa omjerom dužine i visine u odnosu 2:1.<ref name="ustav" /> Grb je bio štitastog oblika plave boje podijeljen na dva polja dijagonalnom gredom bijele boje sa po tri ljiljana zlatno-žute boje u svakom polju. Grb je bio istovjetan grbu bosanske dinastije [[Kotromanići|Kotromanić]], [[Tvrtko I, kralj Bosne|Kralja Tvrtka I Kotromanića]] i njegovih nasljednika. Prvi put je zvanično predstavljena 22. maja 1992. ispred zgrade [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]] u [[New York City|New York]]u. Republika BiH nastavila je s korištenjem ovih simbola i nakon [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]] sve do 4. februara 1998, kada je [[Ured visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu|Visoki predstavnik]] [[Carlos Westendorp]], radi neusvajanja nekog od prijedloga zastave u [[Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine|Parlamentarnoj skupštini Bosne i Hercegovine]], proglasio [[Nacionalni simboli Bosne i Hercegovine|sadašnje simbole]].<ref>{{cite web|url=http://www.historija.ba/d/479-usvojena-aktuelna-zastava-bih/|title=Usvojena zastava Bosne i Hercegovine|website=www.historija.ba|access-date=29. 3. 2018}}</ref> === Himna === {{Glavni|Jedna si jedina}} Zvanična himna Republike Bosne i Hercegovine bila je himna [[Jedna si jedina]]. Tekst je napisao [[Dino Merlin]] na instrumentalu sevdalinke ''[[S one strane Plive]]''. Himna je usvojena 24. novembra 1995. na 300. sjednici [[Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine|Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine]] i to u formi teksta i muzike.<ref name="Na današnji dan usvojena himna “Jedna si jedina”, lukavac-x.ba">[http://lukavac-x.ba/bih/na-danasnji-dan-usvojena-himna-jedna-si-jedina.html ''Na današnji dan usvojena himna “Jedna si jedina”, lukavac-x.ba''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131130181425/http://lukavac-x.ba/bih/na-danasnji-dan-usvojena-himna-jedna-si-jedina.html|date=30 Novembar 2013}}; pristupljeno: 15. 12. 2013.</ref><ref name="himna">{{cite web|url=http://www.historija.ba/d/696-usvojena-hima-jedna-si-jedina/|title=Usvojena himna Republike Bosne i Hercegovine:''Jedna si jedina''|website=www.historija.ba|access-date=27. 3. 2018}}</ref><ref name="Na današnji dan usvojena himna “Jedna si jedina”, sarajevski.ba">[http://sarajevski.ba/na-danasnji-dan-usvojena-himna-jedna-si-jedina/16450 ''Na današnji dan usvojena himna “Jedna si jedina”, sarajevski.ba'']; pristupljeno: 15. 12. 2013.</ref> Državnom himnom zadržala se sve do 1998. kada je odlukom [[Ured visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu|Visokog predstavnika u Bosni i Hercegovini]] zamijenjena [[Intermezzo (himna)|sadašnjom himnom Bosne i Hercegovine]].<ref name="himna" /> === Ordeni, odlikovanja i medalje === {{Glavni|Ordeni, odlikovanja i medalje Republike Bosne i Hercegovine}} == Dokumenti == === Pasoš === {{Dvostruka slika|left|Republic of Bosnia and Herzegovina passport (cover).jpg|140px|Republic of Bosnia and Herzegovina passport (front cover).jpg|140px|Verzije [[Pasoš Republike Bosne i Hercegovine|pasoša Republike Bosne i Hercegovine]].}} {{Glavni|Pasoš Republike Bosne i Hercegovine}} U oktobru 1992, printan je ograničen broj [[Pasoš Republike Bosne i Hercegovine|pasoša Republike Bosne i Hercegovine]] i dostupan građanima.<ref>{{cite web|title= Hronologija opsade Sarajeva 1992 – 1996. |url=http://pescanik.net/hronologija-opsade-sarajeva-1992-1996/|publisher=pescanik.net}}</ref> Dokument je omogućavao vlasnicima da legalno uđu ili napuste državu kao i ulazak u druge države. [[Bono|Bono Vox]], frontmen svjetski poznate irske rock grupe [[U2 (grupa)|U2]], dobio je 1997. pasoš u znak zahvalnosti za podršku Republici Bosni i Hercegovini tokom i poslije rata.<ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/music/2009/aug/19/bono-bosnian-passport|title=Bono may stripped of Bosnian passport|last=Michaels|first=Sean|date=19. 8. 2009|work=The Guardian|access-date=14. decembar 2021}}</ref> Kako sam kaže, pasoš predstavlja jednu od najznačajnijih dragocjenosti u njegovom posjedu.<ref name=":0"/> Slično njemu, [[Velemajstor (šah)|šahovski velemajstor]] i jedan od najvećih šahista svih vremena, [[Gari Kasparov]], dobio je iste godine počasno državljanstvo Republike Bosne i Hercegovine za "podršku bosanskom narodu tokom rata".<ref>{{Cite web|url=https://oconnorinstitute.org/civic-programs/civic-engagement-activities-events-speaker-series/garry-kasparov/|title=Garry Kasparov: World Chess Legend, Russian Pro-Democracy Leader and Chairman of Human Rights Foundation|website=Sandra Day O'Connor Institute for American Democracy|access-date=14. decembar 2021|archive-date=14. 8. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210814071756/https://oconnorinstitute.org/civic-programs/civic-engagement-activities-events-speaker-series/garry-kasparov/|url-status=dead}}</ref> Smatra se da je i [[Osama bin Laden]] imao pasoš Republike Bosne i Herceogvine, koji mu je bio izdat u [[Ambasada Bosne i Hercegovine u Beču|ambasadi]] u [[Beč]]u 1993.<ref>{{cite web|title= Kratka, ali smrtonosna selefijska tradicija u BiH |url=http://www.bilten.org/?p=10849/|publisher=bilten.org}}</ref><ref>{{cite web|title=I Osama bin Laden ima Bosanski pasos!|url=https://www.bhdani.ba/portal/arhiva-67-281/121/t212a.htm|publisher=bhdani.ba|access-date=12. 3. 2016|archive-date=7. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307011046/https://www.bhdani.ba/portal/arhiva-67-281/121/t212a.htm|url-status=dead}}</ref> Njemački magazin ''Zeitenschrift,'' poznat po krajnje desničarskim i antisemitskim stavovima, te širenju teorija zavjera,<ref>{{Cite book|last=Gugenberger|first=Eduard|title=Weltverschwörungstheorien. Die neue Gefahr von Rechts|last2=Petri|first2=Franko|last3=Schweidlenka|first3=Roman|publisher=Deuticke|year=1998|location=Wien|pages=227}}</ref> navodi da je Osama bin Laden sa pasošem putovao u [[Sarajevo]] da bi se sreo sa tadašnjim [[Predsjedništvo Bosne i Hercegovine|predsjednikom Predsjedništva]] Republike Bosne i Hercegovine, [[Alija Izetbegović|Alijom Izetbegovićem]] 1994.<ref>{{cite web|title=Bin Laden in Sarajevo |url=https://www.zeitenschrift.com/news/bin-laden-in-sarajevo#.VtlyxRhzr5c|publisher=zeitenschrift.com}}</ref> Službeni dokumenti i pasoši bili su važeći sve do kraja 1997. kada je implementacija [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]] stupila na snagu u današnjoj [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]]. Pasoši Republike Bosne i Hercegovine zamijenjeni su [[Pasoš Bosne i Hercegovine|pasošima]] i [[Lična karta Bosne i Hercegovine|ličnom kartom Bosne i Hercegovine]]. == Oružane snage == [[Datoteka:Logo of the Army of the Republic of Bosnia and Herzegovina.svg|thumb|125px|desno|Logo [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]].]] === Vojska === {{Glavni|Armija Republike Bosne i Hercegovine}} [[Armija Republike Bosne i Hercegovine]] (ARBiH) bila je oružana snaga Republike Bosna i Hercegovina za vrijeme [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]. Armija Republike Bosne i Hercegovine je osnovana 15. aprila 1992, a veći dio strukture u općinama s bošnjačkom većinom i političkom vlašću SDA je prenešen iz bivše [[Teritorijalna odbrana Bosne i Hercegovine|Teritorijalne odbrane Bosne i Hercegovine]] (TO BiH). Za prvog komadanta, odnosno za načelnika Glavnog štaba Armije RBiH je izabran general [[Sefer Halilović]], koji će tu funkciju obavljati do 1993. Za zamjenike imenovani su [[Jovan Divjak]] i [[Stjepan Šiber]]. Sjedište GŠ Armije RBiH bilo je u [[Sarajevo|Sarajevu]] i predstavljao je najviši organ u komandnom lancu. Civilna komanda nad Armijom pripadala je Predsjedništvu RBiH. Na vrhuncu svoje moći brojala je sedam armijskih korpusa i preko 200.000 pripadnika. Tokom rata Armija se suočavala sa hroničnim nedostatkom MTS-a, dijelom zbog zatvorenosti granica, ali uglavnom zbog nametnutog [[Embargo na uvoz naoružanja Armiji RBiH|embarga na uvoz naoružanja od međunarodne zajednice]]. Potpisivanjem [[Vašingtonski sporazum|Vašingtonskog sporazuma]], nakon kojeg prestaje [[bošnjačko-hrvatski sukob]], ARBiH i [[Hrvatsko vijeće odbrane]] ujedinjuju snage, te osnivaju [[Vojska Federacije Bosne i Hercegovine|Vojsku Federacije Bosne i Hercegovine]]. Nakon završetka rata i potpisivanja [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]] ARBiH je definisana kao [[Bošnjaci|bošnjačka]] komponenta [[Vojska Federacije Bosne i Hercegovine|Vojske Federacije Bosne i Hercegovine]]. Reformom odbrane i ukidanjem dotadašnjih entitetskih vojski, od 1. decembra 2005. unutar [[Oružane snage Bosne i Hercegovine|Oružanih snaga Bosne i Hercegovine]] (kao jedna od tri brigade) formiraju se [[Drugi Pješadijski (Rendžerski) Puk|Bosanske rendžere]], baštinici tradicije Armije RBiH. === Paravojske === [[Datoteka:Эмблема "Патриотской лиги" Боснии.png|mini|150x150piksel|Grb [[Patriotska liga|Patriotske lige]].]] ==== Patriotska liga ==== {{Glavni|Patriotska liga}}[[Patriotska liga]] bila je paravojna organizacija koju je osnovao [[general]] [[Sefer Halilović]]. Liga je učestvovala u pripremanju i pružanju otpora srpskim paravojnim jedinicama kao i [[Jugoslavenska narodna armija|Jugoslavenskoj narodnoj armiji]] (JNA). Bila je veoma skromno materijalno-tehnički opremljena, ali u velikoj mjeri u tom otporu i uspijeva. Kao znak raspoznavanja, pripadnici su koristili amblem na kojem se nalazi [[grb Republike Bosne i Hercegovine]], iznad kojeg piše ''Patriotska liga''. Veoma su značajni doprinosi koje je ova formacija dala u odbrani grada [[Sarajevo|Sarajeva]] i sprječavanju zločina nad građanima Sarajeva. Patriotska liga formalno-pravno prestaje da djeluje osnivanjem [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Bosne i Hercegovine]].<ref name="historija.ba">http://www.historija.ba/d/506-osnovana-patriotska-liga-bih/</ref> [[Datoteka:Эмблема_спецподразделения_"Зеленые_береты".png|desno|mini|154x154piksel|Grb [[Zelene beretke (Bosna i Hercegovina)|Zelenih beretki]].]] ==== Zelene beretke ==== {{Glavni|Zelene beretke (Bosna i Hercegovina) }}[[Zelene beretke (Bosna i Hercegovina)|Zelene beretke]] bile su samoorganizirana paravojna jedinica nastale iz potrebe da se odbrani stanovništvo u mjestima gdje ta odbrana nije bila organizovana od lokalnih vlasti, ili nije bila adekvatna zbog nedostatka državnih oružanih snaga. Sastav ovih jedinica su činili isključivo dobrovoljci. Organizacijom [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]], ljudstvo iz ovih jedinica je prešlo u njen sastav.<ref>{{cite book|author=Swanee Hunt|url=https://archive.org/details/thiswasnotourwar2004hunt|title=This was not our war: Bosnian women reclaiming the peace|publisher=Duke University Press|year=2004|isbn=9780822333555|page=[https://archive.org/details/thiswasnotourwar2004hunt/page/284 284]|quote=Zelene beretke.|access-date=1. 3. 2011}}</ref> Učestvovali su u napadu na kolonu u [[Incident u Dobrovoljačkoj 1992.|Dobrovoljačkoj ulici]] u [[Sarajevo|Sarajevu]] 3. maja 1992. Jedinici se također pripisuje<ref>{{Cite web|url=https://ivanlovrenovic.com/clanci/sarajevski-dnevnik/milorad-ekmecic-buducnost-gledamo-kroz-tamu-|title=Ivan Lovrenović - Milorad Ekmečić: „Budućnost gledamo kroz tamu“|website=ivanlovrenovic.com|access-date=28. 10. 2023}}</ref> i otmica [[Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine|bosanskohercegovačkog]] historičara i akademika, profesora [[Filozofski fakultet u Sarajevu|Filozofskog fakulteta u Sarajevu]] [[Milorad Ekmečić|Milorada Ekmečića]] u maju 1992. Navodi se da je bio zarobljen i stavljen u kućni pritvor, ali je uspio posredstvom [[Srpska demokratska stranka|SDS]]-a i uticaja koji je imao kod tadašnjeg [[UNPROFOR]]-a biti prebačen na teritoriju pod kontrolom [[Vojska Republike Srpske|Vojske Republike Srpske]] (VRS).<ref>{{Cite book|last=Pejanović|first=Mirko|url=https://books.google.ba/books?id=04zV4pqEhLkC&pg=PA78|title=Through Bosnian Eyes: The Political Memoir of a Bosnian Serb|date=2004|publisher=Purdue University Press|isbn=978-1-55753-359-3|pages=77-78|language=en}}</ref> [[Datoteka:Patch_of_the_Croatian_Defence_Forces.svg|desno|mini|140x140piksel|Grb [[Hrvatske odbrambene snage|HOS]]-a]] ==== Hrvatske odbrambene snage ==== {{Glavni|Hrvatske odbrambene snage}}[[Hrvatske odbrambene snage]] (HOS) bile su hrvatska paravojna organizacija, koja je postojala od 1991. do 1993, za vrijeme [[Rat u Hrvatskoj|rata u Hrvatskoj]] i [[Rat u Bosni i Hercegovini|Bosni i Hercegovini]]. HOS je bio među prvim organizovanim vojnim jedinicama koje su bile dio otpora srpskim snagama u Bosni i Hercegovini te su uz [[Teritorijalna odbrana Bosne i Hercegovine|Teritorijalnu odbranu BiH]] (TO BiH) i [[Hrvatsko vijeće odbrane]] (HVO), činile glavninu tog otpora.<ref name="HOS Armija BiH">[http://www.hsp1861.hr/vijesti4/030513zp.htm Vjesnik:13 {{Simboli jezika|hr|hrvatski}}]</ref><ref name="HOS Armija BiH (eng)">[http://occidentallibertas.wordpress.com/2011/12/18/croatian-defence-forces-in-b-h/ Croatian Defence Forces in B&H {{Simboli jezika|en|engleski}}]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019|bot=InternetArchiveBot}}</ref> HOS u BiH je službeno činio dio [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije BiH]] ali se raspao nakon ubistva zapovjednika HOS-a [[general-major]]a [[Blaž Kraljević|Blaža Kraljevića]].<ref name="HOS Armija BiH" /> U [[Rat u Hrvatskoj|ratu u Hrvatskoj]] djelovali su kao paravojna jedinica sve do integrisanja u [[Oružane snage Republike Hrvatske|Hrvatsku vojsku]] početkom 1992, prilikom rekonstruisanja vojnih snaga unutar [[Hrvatska|Republike Hrvatske]]. Glavna ideja HOS-a bila je stvaranje [[Velika Hrvatska|Velike Hrvatske]] sa granicama [[Nezavisna Država Hrvatska|Nezavisne države Hrvatske]] iz [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]].<ref>''Mi smo apsolutno za jedinstvo hrvatskog naroda i za njegovu zajedničku odbranu, ali smo isto tako za jedinstvo sa muslimanskim narodom. Mi od naše politike cjelovite Bosne i Hercegovine, odn. Hrvatske do Drine ne odustajemo. Svaka druga politika značila bi komadanje Herceg-Bosne i stvaranje nove srpske države s ovu stranu Drine, što bi bila propast za hrvatski muslimanski narod.'' - [[Dobroslav Paraga]] 21. augusta 1992. u uputstvima bojniku [[Darko Kraljević|Darku Kraljeviću]]</ref> == Privreda == {{Glavni|Privreda Bosne i Hercegovine}}[[Datoteka:1000 din BiH Serija I lice.jpg|desno|mini|Novčanica od 1.000 [[Bosanskohercegovački dinar|bosanskohercegovačkih dinara]] iz 1992.]]Uz [[Socijalistička Republika Makedonija|SR Makedoniju]] i [[Socijalistička Republika Crna Gora|SR Crnu Goru]], [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosna i Hercegovina]] se ubrajala u red siromašnijih republika [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavije]]. [[Poljoprivreda]] je uglavnom bila u privatnim rukama, ali posjedi su bili mali i neprofitabilni, dok se hrana uglavnom uvozila. I danas se vide posljedice centralnog planiranja privrede, a glavna je nevolja prevelik broj radnika u industriji. U periodu postojanja [[Socijalizam|socijalizma]] u Bosni i Hercegovini forsirana je teška i vojna industrija, pa je republika imala velik dio jugoslavenskih vojnih postrojenja. Glavni poljoprivredni proizvodi su [[žitarice]], te razne vrste [[Voće|voća]] i [[Povrće|povrća]]. Glavne su industrijske grane proizvodnja [[čelik]]a, [[Ugalj|uglja]], [[Željezo|željeza]], [[automobilska industrija]], [[tekstilna industrija]], proizvodnja [[duhan]]a, [[namještaj]]a i prerada [[Nafta|nafte]]. === Valuta === {{Glavni|Bosanskohercegovački dinar}} [[Datoteka:100000 din BiH lice.jpg|desno|mini|Bosanskohercegovački dinar sa nominalnom vrijednošću od 10 dinara i dodatnim žigom u vrijednosti od 100.000 din. U upotrebi u području [[Travnik]]a.]] Nakon uvođenja bosanskohercegovačkog dinara i zamjene za [[jugoslavenski dinar]], bosanskohercegovački dinar je bio u opticaju na većini teritorije pod kontrolom [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]]. Prva serija bosanskohercegovačkog dinara je bila u opticaju u šest različitih apoena, istog motiva na prednjoj strani a s naizmjeničnim motivom [[Stari most|Starog mosta]] u [[Mostar]]u i modificiranog grba [[Hrvoje Vukčić Hrvatinić|Hrvoja Vukčića Hrvatinića]] na naličju novčanica. Područja pod hrvatskom kontrolom koristila su [[hrvatski dinar]], a na teritoriji [[RS|Republike Srpske]] je uveden [[dinar Republike Srpske]], kao platežno sredstvo. Zbog visoke [[Inflacija|inflacije]], štampane su nove novčanice, a zbog nemogućnosti distribucije novih novčanica, u nekim su se dijelovima Republike Bosne i Hercegovine koristili razni novčani [[bon]]ovi, obično novčanice sa nižim apoenima, kojima su bile dodatno pečatom promijenjene nominalne vrijednosti. Nedugo nakon uvođenja, kao platežno sredstvo uvedena je [[njemačka marka]], koja je skoro u potpunosti zamijenila dinar, koji se koristio tek nakon uvođenja [[Bosanskohercegovački dinar#Druga serija|druge serije]] samo na području [[Sarajevo|Sarajeva]]. == Sport == {{Glavni|Sport u Republici Bosni i Hercegovini}} {{Također pogledajte|Bosna i Hercegovina na Olimpijskim igrama 1992.}} Osamostaljenjem od bivše SFR Jugoslavije, osnovani su mnogi državni savezi i formirane reprezentacije u većini popularnijih sportova. Iako su djelovale u ratnom stanju, neke od tih selekcija su učestvovale ne samo u kvalifikacijama već i na nekim prestižnim evropskim i svjetskim takmičenjima. Tako je [[Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine|Košarkaška reprezentacija Republike Bosne i Hercegovine]] učestvovala na [[Evropsko prvenstvo u košarci - Njemačka 1993.|Evropskom prvenstvu u košarci održanom 1993]]. u [[Njemačka|Njemačkoj]]. Prošavši dvije grupne faze reprezentacija je završila nastup u ''knockout'' fazi i na kraju zauzela 9. mjesto što je ujedno i najbolji rezultat ove državne reprezentacije u historiji. Najbolji strijelac prvenstva bio je upravo košarkaš bosanskohercegovačke reprezentacije [[Sabahudin Bilalović]] sa postignutih 24,6 koševa po utakmici. Najprestižnije takmičenje na kojem su učestvovali sportisti Republike i to neposredno nakon osamostaljenja države svakako su [[Olimpijske igre 1992.|Olimpijske igre održane u Barceloni ljeta 1992]]. Sportski dio delegacije činilo je 10 sportista koji su se takmičili u 6 različitih sportova i ukupno 13 različitih disciplina. Neračunajući posljednji nastup na [[Bosna i Hercegovina na Olimpijskim igrama 2016.|olimpijskim igrama]] to je bio najbrojniji olimpijski tim Bosne i Hercegovine. Prvi nastup bosanskohercegovačkih sportista zabilježen je 31. jula. Većina njih je svoj nastup završila već u kvalifikacijama a najznačajniji rezultat ostvarila je [[Mirjana Horvat]] koja je u takmičenju u [[Streljaštvo|streljaštvu]], u disciplini zračna puška 10 metara, sa osvojenih 419,6 bodova zauzela 8. mjesto u konkurenciji 45 takmičarki. Također bosanskohercegovački sportisti su bili učesnici i [[Bosna i Hercegovina na Zimskim olimpijskim igrama 1994.|Zimskih olimpijskih igara 1994.]] održanih u [[Norveška|norveškom]] [[Lillehammer]]u. U zimskom sportovima, ne toliko popularnim za područje BiH, učestvovalo je ukupno 10 sportista u 8 različitih disciplina. Tokom premijernom učešća sportisti iz RBiH nisu ostvarili zapažene rezultate. Neki od značajnijih uspjeha sportista Republike je i zlatna medalja koju je [[Ženska košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine]], predvođena [[Razija Mujanović|Razijom Mujanović]], osvojila 1993. na [[Mediteranske igre 1993.|Mediteranskim igrama 1993]],<ref>{{cite web|title=Raza Mujanovic se kao lav borila za nasu drzavu|url=http://sport.avaz.ba/kosarka/296100/raza-mujanovic-se-kao-lav-borila-za-nasu-drzavu|website=sport.avaz.ba|access-date=3. 4. 2018}}</ref> održanim u [[Francuska|francuskom]] [[Languedoc-Roussillon]]u. Na istom takmičenju na kojem je nastupilo 95 bosanskohercegovačkih sportista, [[boks]]er [[Almedin Fetahovic]] je osvojio zlatnu medalju u supervelter kategoriji dok je karatist [[Eldin Pekmez]] u kategoriji iznad 80&nbsp;kg osvojio bronzanu medalju.<ref>{{cite web |title=Mediteranske igre 1993. |url=http://www.cijm.org.gr/images/stories/pdf/JM1993.pdf |website=web.archive.org (arhivirano s www.cijm.org.gr) |access-date=9. 7. 2018 |archive-date=24. 6. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140624021331/http://www.cijm.org.gr/images/stories/pdf/JM1993.pdf |url-status=bot: unknown }}</ref> [[Nogomet u Bosni i Hercegovini|Nogomet]], kao najpopularniji [[sport]] u Bosni i Hercegovini, organiziran je uspostavljanjem nogometnog saveza koji je primljen u punopravno članstvo [[UEFA|UEFA-e]] i [[FIFA|FIFA-e]] 1996. i 1998., respektivno. Prvu neslužbenu utakmicu nogometna reprezentacija novouspostavljene države odigrala je 6. juna 1993. u [[Teheran]]u protiv [[Nogometna reprezentacija Irana|izabrane selekcije Irana]] i ostvarila pobjedu rezultatom 3:1. Prvu službenu utakmicu odigrala je 30. novembra 1995. u [[Tirana|Tirani]] protiv [[Nogometna reprezentacija Albanije|nogometne reprezentacije Albanije]].<ref>{{cite web|title=Prva zvanicna utakmica nogometne reprezentacije BiH|url=http://www.historija.ba/d/144-prva-zvanicna-utakmica-reprezentacije-bih/|website=www.historija.ba|access-date=12. 4. 2018}}</ref> Prva sezona ligaškog takmičenja [[Prva nogometna liga Bosne i Hercegovine 1994/1995.|Republike u najpopularnijem sportu]], zbog ratnog stanja, održano je u sezoni 1994/95. U takmičenju organizovanom kroz četiri regionalne grupe učestvovale su 22 nogometne ekipe a titulu prvog prvaka u nogometu osvojio je [[Zenica|zenički]] [[NK Čelik]]. Taj uspjeh će ponoviti i u naredne dvije sezone. Također, iste sezone održano je i takmičenju u [[Kup Bosne i Hercegovine u nogometu|Kupu Bosne i Hercegovine u nogometu]] gdje je NK Čelik ponovo bio prvi osvajač trofeja. == Svjetska baština == {{Glavni|Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine}}Republika Bosna i Hercegovina postala je članica [[UNESCO]]-a od 12. jula 1993. Na spisku [[Svjetska baština|Svjetske baštine]] [[Spisak Svjetske baštine u Bosni i Hercegovini|sa područja Bosne i Hercegovine]] nalaze se četiri spomenika: [[Most Mehmed-paše Sokolovića]] u [[Višegrad]]u, [[Stari most]] u [[Mostar]]u, [[Prašuma Јanj]] kod [[Šipovo|Šipova]] i [[Stećci (svjetska baština UNESCO-a)|Stećci]] koji se nalaze na 20 lokacija u Bosni i Hercegovini. == Obrazovanje == [[Datoteka:Report Card Elementary School (Republic of Bosnia and Herzegovina).jpg|thumbnail|130px|desno|Đačka knjižica učenika osnovne škole iz perioda rata u Bosni i Hercegovini.]] Tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] proces obrazovanja, kao bitnog segmenta u razvoju svakog društva, nije izuzev u pojedinim slučajevima, u potpunosti obustavljan ali se izvodio u izrazito teškim uslovima. Suočeno sa nedostatkom kadrova, pomagala i udžbenika, bez adekvatnih i sigurnih prostora za smještaj učenika, sistem obrazovanja je doživio značajnu promjenu pogotovo u područjima koja su se nalazila u blizini direktnih ratnih dešavanja. Konkretno, u [[Opsada Sarajeva|opkoljenom Sarajevu]], škole su radile u raširenim podrumskim učionicama, u naseljima širom glavnog grada i to pod neprekidnim prijetnjama neprijateljskih snajpera i granata,<ref>{{cite web|title=The Heroes of Treca Gimnazija: A War School in Sarajevo, 1992-1995|url=http://www.readings.com.au/products/7047244/the-heroes-of-treca-gimnazija-a-war-school-in-sarajevo-1992-1995|publisher=readings.com.au|access-date=12. 3. 2016|archive-date=3. 5. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210503075207/https://www.readings.com.au/products/7047244/the-heroes-of-treca-gimnazija-a-war-school-in-sarajevo-1992-1995|url-status=dead}}</ref> pri čemu se dešavalo da učenici stradaju na putu od kuće ili škole ili obratno. Zavisno od dijela države, uposlenici u školama morali su se prilagoditi ratnim prilikama tako da su se nastave odvijale i u vanškolskim prostorijama, kućama, domovima i drugim objektima društvene zajednice. U nekim mjestima školske zgrade su pretvorene u izbjegličke kampove, bolnice ili vojne objekte. Tokom 1992/93. školske godine, predmeti i nastavni plan i program bili su usko povezani sa onima iz perioda [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SRBiH]], ipak obrazovanje u ratu imalo je mnogo mana, te zbog oštećene infrastrukture i manjka učitelja i nastavnika, obrazovanje je bilo teško za učenike.<ref>{{cite web|title=Devedesete: Rat i nakon rata u Bosni i Hercegovini |url=http://www.6yka.com/novost/77585/devedesete-rat-i-nakon-rata-u-bosni-i-hercegovini|publisher=6yka.com}}</ref> Nazivi škola u Sarajevu su promijenjeni kroz period RBiH, a takvi su ostali i danas. [[Ideologija]] [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|socijalističke Jugoslavije]] i ''[[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|Narodno-oslobodilačka borba]]'' uništile su prijašnje nazive, pa su tako imena ne-[[Bošnjaci|bošnjačkih]] historijskih ličnosti promjenjena imenima bošnjačkim historijskim osoba, među kojima su i bivši pripadnici ustaškog pokreta. Samo tri škole od 60-ak u glavnom gradu nisu mijenjale imena.<ref>{{cite web|title=STAV – Ko bi gori, sad je doli: Imena sarajevskih osnovnih škola u zagrljaju ideologija|url=http://faktor.ba/stav-ko-bi-gori-sad-je-doli-imena-sarajevskih-osnovnih-skola-u-zagrljaju-ideologija/|publisher=faktor.ba|access-date=12. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307132328/http://faktor.ba/stav-ko-bi-gori-sad-je-doli-imena-sarajevskih-osnovnih-skola-u-zagrljaju-ideologija/|archive-date=7. 3. 2016|url-status=dead}}</ref> == Kultura == {{Proširiti sekciju}} === Muzika === {{Glavni|Muzika tokom rata u Bosni i Hercegovini}} == Praznici i blagdani == {{Glavni|Praznici i blagdani u Bosni i Hercegovini}}Praznici u Republici Bosni i Hercegovini službeno su bili određeni ''Zakonom o praznicima'' (“Službeni list R BiH”, broj 2/92 i 13/94). Osim njega, na snazi su bili i ''Zakon o proglašenju 1. marta Danom nezavisnosti Bosne i Hercegovine'' i ''Zakon o proglašenju 25. novembra Danom državnosti Bosne i Hercegovine'' (“Službeni list R BiH”, broj 9/95).<ref name=":22">{{Cite web|url=http://fmrsp.gov.ba/s/index.php?option=com_content&task=view&id=88|title=Zakonom o praznicima (“Službeni list R BiH”, broj 2/92 i 13/94)|last=|first=|date=|website=fmrsp.gov.ba|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20190128142154/http://fmrsp.gov.ba/s/index.php?option=com_content&task=view&id=88|archive-date=28. 1. 2019|url-status=dead|access-date=}}</ref> Nakon potpisivanja [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]], entitet [[Federacija Bosne i Hercegovine]] naslijedila je ove zakone, dok entitet [[Republika Srpska]] i [[Brčko distrikt|distrikt Brčko]] imaju svoje posebne zakone, koji važe samo na nivou te [[Administrativna podjela Bosne i Hercegovine|administrativne teritorije]].<ref>{{Cite web|url=https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/muls/OMin/Documents/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%20%D0%BE%20%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0%20%D1%83%20%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B8%20%D0%A1%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%98.pdf|title=Zakon o praznicima Republike Srpske|date=27. 7. 2005|website=vladars.net|publisher=[[Vlada Republike Srpske]]|access-date=20. 6. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://skupstinabd.ba/3-zakon/ba/Zakon%20o%20praznicima%20Brc--ko%20Distrikta%20BiH/000%2019-02%20Zakon%20o%20praznicima%20Brc--ko%20Distrikta%20BiH.pdf|title=Zakon o praznicima Brčko Distrikta BiH|last=|first=|date=29. 11. 2002|website=skupstinabd.ba|publisher=[[Skupština Brčko distrikta]]|access-date=20. 6. 2024}}</ref> === Državni praznici === {| class="wikitable" !Datum !Naziv !Napomena |- |[[1. januar|1.]] i [[2. januar]] |[[Nova godina]] | |- |[[1. maj|1.]] i [[2. maj]] |[[Međunarodni praznik rada|Praznik rada]] | |- |[[1. mart]] |[[Dan nezavisnosti Bosne i Hercegovine]] | |- |[[25. novembar|25. novemar]] |[[Dan državnosti Bosne i Hercegovine]] | |- |[[9. maj]] |[[Dan pobjede nad fašizmom]] |praznuje se radno<ref name=":22" /> |} === Vjerski praznici === {| class="wikitable" !Datum !Naziv !Praznuju |- |1. [[ševval]] |[[Ramazanski bajram]] | rowspan="2" |[[musliman]]i |- |10. [[zul-hidždže]] (2 [[Islamski kalendar|mjeseca]] i 10 dana po završetku [[ramazan]]a) |[[Kurban-bajram]] |- |[[24. decembar|24.]] i [[25. decembar]] |Badnji dan i katolički [[Božić]] | rowspan="2" |[[Rimokatoličanstvo|katolici]] |- |Promjenjiv (v. [[Računanje datuma Uskrsa|računanje]]) |[[Uskrs]] |- |[[6. januar|6.]] i [[7. januar]] |Badnji dan i pravoslavni [[Božić]] | rowspan="2" |[[Pravoslavlje|pravoslavci]] po [[Julijanski kalendar|Julijanskom kalendaru]] |- |Promjenjiv (v. [[Računanje datuma Uskrsa|računanje]]) |[[Uskrs|Vaskrs]] |} == Također pogledajte == {{BiHPortal}} *[[Historija Bosne i Hercegovine]] *[[Rat u Bosni i Hercegovini]] *[[Bosna i Hercegovina]] *[[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina]] == Napomene == {{Napomene}} == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{commonscat|Bosnia and Herzegovina}} {{BiH po temama}} {{Rat u Bosni i Hercegovini}} {{Jugoslavenska hronologija}} [[Kategorija:Republika Bosna i Hercegovina|*]] [[Kategorija:Historija Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Geografska historija Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Rat u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Bivše države]] [[Kategorija:Države i teritorije osnovane 1992.|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Države i teritorije prestale sa postojanjem 1995.|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Države nastale raspadom Jugoslavije|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:1990-e u Bosni i Hercegovini]] nuxe80rmrds25qekudairhyt8rwwgil Skadar 0 29660 3669657 3537489 2024-11-25T17:26:51Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669657 wikitext text/x-wiki {{Drugo_značenje}} {{Nedostaju izvori}} {{Geokutija|Naselje <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Skadar | izvorno_ime = Shkodër / Shkodra | drugo_ime = | kategorija = Grad <!-- *** Ime **** --> | etimologija = | službeni_naziv = | moto = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = Vista de Shkodra, Albania, 2014-04-18, DD 13-15 PAN.JPG | opis_slike = Panorama Skadra <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | simbol = Stema e Bashkisë Shkodër.svg <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | država = Albanija | zastava_države = da | administrativna_podjela1 = <!-- *** Položaj i visina *** --> | nadmorska_visina = 13 | širina_stepeni = 42| širina_minuta = 04| širina_sekundi = 00| širina_SJ = N | dužina_stepeni = 19| dužina_minuta = 31| dužina_sekundi = 00| dužina_IZ = E | najviši = | najviša_visina = | najniža = | najniža_visina = <!-- *** Dimenzije *** --> | površina = | površina_zemlje = | površina_vode = | površina_urban = | površina_metro = 872.71 <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo = 77,075 | stanovništvo_datum =2011 | stanovništvo_urban = | stanovništvo_metro = 135,612 | stanovništvo_opcina = | stanovništvo_gustoca = | stanovništvo_urban_gustoca = | stanovništvo_opcina_gustoca = | stanovništvo_metro_gustoca = <!-- *** Historija i administracija *** --> | osnovan = | vlada = | gradonačelnik = [[Voltana Ademi]] | gradonačelnik_partija = PD <!-- *** Kod *** --> | vremenska_zona = [[Koordinirano svjetsko vrijeme|UTC+1]] | utc_odstupanje = | vremenska_zona_DST = | utc_offset_DST = | poštanski_broj = 4001-4007<ref>* http://www.postashqiptare.al/kreu.php?fq=mesi&gj=al&kid=54</ref> | pozivni broj = | kod = +355 (0)22 <!-- *** Karta *** --> | karta = Albania location map.svg | karta_lokacija = Albanija | opis_karte = <!-- *** Web stranice *** --> | web_stranica = [http://www.bashkiashkoder.gov.al/ bashkiashkoder.gov.al] <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Skadar''' ({{jez-sq|Shkodër|Shkodra}}) jest grad koji se nalazi na obali [[Skadarsko jezero|Skadarskog jezera]] u sjeverozapadnoj [[Albanija|Albaniji]], na izvoru rijeke [[Bojana (rijeka)|Bojane]], te je također i glavni grad istoimene oblasti. Jedan je od najstarijih i historijski najvažnijih gradova u Albaniji, kao i kulturnih i ekonomskih centara ove zemlje. == Historija == U starom vijeku bio je centar Ilirske države. Kada su ga zauzeli Rimljani, postao je centar provincije [[Ilirik]]. Kada je podijeljeno [[Rimsko carstvo]], Skadar je pripao [[Bizantija|Bizantiji]]. U srednjem vijeku u njemu su povremeno stolovale crnogorske dinastije Vojislavljevići i Balšići. U XV vijeku su ga držali [[Mlećani]]. [[Osmanlije]] su ga zauzeli [[1479]]. godine. U [[Prvi balkanski rat|Prvom balkanskom ratu]] [[Crnogorci]] su ga držali u opsadi pola godine. Zauzeli su ga u aprilu [[1913]]. godine, ali su ga u maju iste godine, pod pritiskom velikih sila, predali novoformiranoj državi Albaniji. == Geografija == Skadar se nalazi u pitomoj ravnici. Zapljuskuju ga vode Skadarskog jezera, Bojane i [[Drim]]a. Njime dominira tvrđava Rozafa, ispod koje se nalazi stari grad. [[2004]]. godine procjenjen broj stanovnika u Skadru je oko 90.000 a sa regijom oko 110.000. Nema značaj koji je imao u historiji, ali ima sve preduslove da se razvije u lijep i moderan grad. Prugom je vezan sa [[podgorica|Podgoricom]], a cestom sa [[Ulcinj]]em, tako da je danas postao i tranzitni centar. == Privreda == Skadarska oblast je poznata po proizvodnji kvalitetnog [[duhan]]a i [[maslinovo ulje|maslinovog ulja]]. == Reference == {{reflist}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Shkodër}} * [https://www.bashkiashkoder.gov.al/ Zvanični sajt Skadra] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230531104637/https://www.bashkiashkoder.gov.al/ |date=31. 5. 2023 }} {{Gradovi u Albaniji}} [[Kategorija:Gradovi u Albaniji]] o9iu2vmnse1j6g40be17tzvwf6qi85g Sinhronizirano klizanje 0 29719 3669653 3620049 2024-11-25T17:01:50Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669653 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} [[Datoteka:Marigold IceUnity.jpg|mini|300p|Marigold IceUnity iz [[Finska|Finske]]]] '''Sinhronizirano klizanje''' je vrsta grupnog umjetničkog klizanja. Sastoji se od kratkog programa sa zadanim elementima i slobodnog sastava sa elementima koji nisu zadani te u kojem kreativnost svake pojedine ekipe dolazi do izražaja. Ekipa sinhroniziranog klizanja mora se sastojati od najmanje 12 a najviše 16 osoba i može biti sastavljena i od muškaraca i žena. Svakoj su ekipi dopuštene 4 zamjene, te individualno ime. Svrha ekipe je da funkcionira kao jedno. == Historija sinhroniziranog klizanja == Sinhronizirano klizanje, kakvim ga poznajemo danas, najmlađa je disciplina koju je priznala [[Međunarodna klizačka federacija]] (International Skating Union- ISU). Grupno klizanje je ISU priznao još [[1909]]. godine, ali samo kao takmičenje četvorki. Moderno sinhronizirano klizanje poznato je od [[1954]], kada je dr. [[Richard Potter]], iz Ann Arbora, [[Michigan]], [[Sjedinjene Američke Države|SAD]], organizirao grupu klizača s izričitom namjerom formiranja tima. {|style="margin: 1em; border-collapse: collapse; border: solid 1px #aaa;" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" !colspan=5 bgcolor="lightgrey"|Svjetsko prvenstvo u sinhroniziranom klizanju |- !Godina !Domaćin !Zlato !Srebro !Bronza |- |[[2000]]. |[[Minneapolis]], [[Sjedinjene Američke Države|SAD]] |Team Surprise (SWE) |Black Ice (CAN) |Marigold IceUnity (FIN) |- |[[2001]]. |[[Helsinki]], [[Finska]] |Team Surprise (SWE) |Rockettes (FIN) |Black Ice (CAN) |- |[[2002]]. |[[Rouen]], [[Francuska]] |Marigold IceUnity (FIN) |Team Surprise (SWE) |Black Ice (CAN) |- |[[2003]]. |[[Ottawa]], [[Kanada]] |Team Surprise (SWE) |Marigold IceUnity (FIN) |Les Supremes (CAN) |- |[[2004]]. |[[Zagreb]], [[Hrvatska]] |Marigold IceUnity (FIN) |Team Surprise (SWE) |Rockettes (FIN) |- |[[2005]]. |[[Göteborg]], [[Švedska]] |Team Surprise (SWE) |Rockettes (FIN) |Marigold IceUnity (FIN) |- |[[2006]]. |[[Prag]], [[Češka]] |Marigold IceUnity (FIN) |Team Surprise (SWE) |Rockettes (FIN) |- |[[2007]] |[[London, Ontario]], [[Kanada]] | | | |} == Vanjski linkovi == *[http://www.zagrebsnowflakes.com Zagrebsnowflakes, jedini klub sinhroniziranog klizanja u Hrvatskoj] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210122181125/https://zagrebsnowflakes.com/ |date=22. 1. 2021 }} *[http://www.isu.org/vsite/vnavsite/page/directory/0,10853,4844-128611-129919-nav-list,00.html ISU - Međunarodna klizačka federacija] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110301055932/http://www.isu.org/vsite/vnavsite/page/directory/0,10853,4844-128611-129919-nav-list,00.html |date=1. 3. 2011 }} {{Commonscat|Synchronized skating}} [[Kategorija:Sport]] 0fvhs842x8fmya737uyop1h3536ke5s Grb Čehoslovačke 0 65654 3669638 2978317 2024-11-25T15:31:54Z Nerko65 55647 3669638 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} Nekoliko grbova je korišteno za vrijeme [[Čehoslovačka|Čehoslovačke]]: == Prva republika (1918-1938) i postratna republika (1945-1961)== * '''Mali amblem Republike Čehoslovačke''' predstavljen je srebrnim dvorepim [[lav]]om otvorenih usta s isplaženim jezikom i kandžama u uspravnom položaju na [[Crvena|crvenom]] štitu i zlatnom krunom na glavi. Na prsima ima crveni grb na kojem su prikazana tri plava vrha brda sa srebrnim patrijaršijskim krstom, koji se nalazi iznad istaknutog srednjeg brda. <ref>{{Cite web|url= https://vlada.gov.cz/en/clenove-vlady/historie-minulych-vlad/historie-statniho-znaku/history-of-the-czech-national-emblem-19169/|title= ''History of the Czech national emblem''|website= vlada.gov.cz|access-date= 25. 11. 2024}}</ref> <gallery> Datoteka:Lesser coat of arms of Czechoslovakia (1918-1938 and 1945-1961).svg|Mali grb (1918-1939); grb Čehoslovačke (1945-1961) Datoteka:Medium coat of arms of Czechoslovakia (1918-1938 and 1945-1961).svg|Srednji grb (1918-1939) Datoteka:Greater coat of arms of Czechoslovakia (1918-1938 and 1945-1961).svg|Veliki grb (1918-1939) </gallery> == Njemačka okupacija Čehoslovačke (1938-1945) == <gallery> Datoteka:Lesser arms of Bohemia and Moravia (1939-1945).svg|Mali grb protektorata Bohemije i Moravije (1939-1945) Datoteka:Greater arms of Bohemia and Moravia (1939-1945).svg|Veliki grb protektorata Bohemije i Moravije (1939-1945) Datoteka:Reichsgau Sudetenland Coat of Arms.svg|Grb Sudeta (1940-1945), dijela ''Reicha'' Datoteka:Coat of Arms of the First Slovak Republic.svg|Grb Slovačke Republike (1939-1945) </gallery> == Postratna republika (1945-1960)== <gallery> Datoteka:Lesser coat of arms of Czechoslovakia (1918-1938 and 1945-1961).svg|grb Čehoslovačke (1945-1960) </gallery> ==Poslije 1960== <gallery> Datoteka:Coat of arms of Czechoslovakia (1961-1989).svg|Grb komunističke Čehoslovačke (1960 - 1990) Datoteka:Coat of arms of the Czech and Slovak Federal Republic.svg|Grb nakon [[plišana revolucija|plišane revolucije]] Čehoslovačke (1990-1992) </gallery> == Također pogledajte == * [[Grb Češke]] * [[Grb Slovačke]] {{Commonscat|Coats of arms of Czechoslovakia}} == Reference == {{Refspisak}} [[Kategorija:Čehoslovačka]] [[Kategorija:Grbovi bivših država]] pcvy1vcagezua3sr16wfj58uobsw6t9 3669705 3669638 2024-11-26T01:01:07Z Nerko65 55647 3669705 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} Nekoliko grbova je korišteno za vrijeme [[Čehoslovačka|Čehoslovačke]]: == Prva republika (1918-1938) i postratna republika (1945-1961)== * '''Mali amblem Republike Čehoslovačke''' predstavljen je srebrnim dvorepim [[lav]]om otvorenih usta s isplaženim jezikom i kandžama u uspravnom položaju na [[Crvena|crvenom]] štitu i zlatnom krunom na glavi. Na prsima ima crveni grb na kojem su prikazana tri plava vrha brda sa srebrnim patrijaršijskim krstom, koji se nalazi iznad istaknutog srednjeg brda. <ref name= "HCNE">{{Cite web|url= https://vlada.gov.cz/en/clenove-vlady/historie-minulych-vlad/historie-statniho-znaku/history-of-the-czech-national-emblem-19169/|title= ''History of the Czech national emblem''|website= vlada.gov.cz|access-date= 25. 11. 2024}}</ref> * '''Grb Republike Čehoslovačke srednje veličine''' ima dva štita, jedan prednji i zadnji. Prednji grb nosi amblem Češke: srebrni, dvorepi lav otvorenih usta na crvenom štitu, s isplaženim jezikom, te kandžama i zlatnom krunom na glavi. Stražnji štit podijeljen je na sa četiri dijela. U gornjem desnom polju je simbol [[Slovačka|Slovačke]] na kojem je prikazan štit s tri plava vrha brda i srebrnim patrijaršijskim krstom koji se uzdiže iz istaknutog srednjeg vrha brda. U gornjem lijevom polju je amblem Karpatske Rutenije u kojem je štit prepolovljen po dužini s tri zlatne trake na gornjoj desnoj strani. U gornjem desnom uglu na sivoj pozadini nalazi se crveni [[medvjed]]. U donjem lijevom polju je amblem [[Šlezi|Šlezije]] na kojem je prikazan srebrno-crveni kockasti orao s krunom na glavi. Orao na plavom štitu u donjem desnom polju predstavlja amblem Moravske, gdje se na zlatnom štitu nalazi crni orao s crvenim rukama i krunom na glavi. Na prsima ima srebrnu oprugu ukrašenu trolistima djeteline na svakom kraju i krstom u sredini. <ref name= "HCNE"/> <gallery> Datoteka:Lesser coat of arms of Czechoslovakia (1918-1938 and 1945-1961).svg|Mali grb (1918-1939); grb Čehoslovačke (1945-1961) Datoteka:Medium coat of arms of Czechoslovakia (1918-1938 and 1945-1961).svg|Srednji grb (1918-1939) Datoteka:Greater coat of arms of Czechoslovakia (1918-1938 and 1945-1961).svg|Veliki grb (1918-1939) </gallery> == Njemačka okupacija Čehoslovačke (1938-1945) == <gallery> Datoteka:Lesser arms of Bohemia and Moravia (1939-1945).svg|Mali grb protektorata Bohemije i Moravije (1939-1945) Datoteka:Greater arms of Bohemia and Moravia (1939-1945).svg|Veliki grb protektorata Bohemije i Moravije (1939-1945) Datoteka:Reichsgau Sudetenland Coat of Arms.svg|Grb Sudeta (1940-1945), dijela ''Reicha'' Datoteka:Coat of Arms of the First Slovak Republic.svg|Grb Slovačke Republike (1939-1945) </gallery> == Postratna republika (1945-1960)== <gallery> Datoteka:Lesser coat of arms of Czechoslovakia (1918-1938 and 1945-1961).svg|grb Čehoslovačke (1945-1960) </gallery> ==Poslije 1960== <gallery> Datoteka:Coat of arms of Czechoslovakia (1961-1989).svg|Grb komunističke Čehoslovačke (1960 - 1990) Datoteka:Coat of arms of the Czech and Slovak Federal Republic.svg|Grb nakon [[plišana revolucija|plišane revolucije]] Čehoslovačke (1990-1992) </gallery> == Također pogledajte == * [[Grb Češke]] * [[Grb Slovačke]] {{Commonscat|Coats of arms of Czechoslovakia}} == Reference == {{Refspisak}} [[Kategorija:Čehoslovačka]] [[Kategorija:Grbovi bivših država]] ixl7m9c8zy2qy2oj72p7z2z2mya7qu6 Viza za budućnost 0 70566 3669717 3667122 2024-11-26T05:11:32Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 4 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669717 wikitext text/x-wiki {{Infokutija TV-emisija | ime = Viza za budućnost | slika = VIZA.png | veličina_slike = | slika_alt = | opis_slike = | originalni_naslov = Viza za budućnost | ime2 = | žanr = komedija<br>drama<br>porodična | format = igrana serija | autor = | bazirano_na = | razvoj = | pisac = | scenarij = [[Hasan Džafić]]<br>[[Almir Imširević]] | priča = | režiser = [[Sulejman Kupusović]]<br />[[Vojislav Milašević]]<br />[[Nedžad Begović]]<br />[[Admir Glamočak]] <br />[[Faruk Sokolović]] | stvaralački_režiseri = | predstavlja = | glumci = [[Viza za budućnost#Uloge|Detaljno ovdje]] | suci = | glasovi = | voditelj = | pripovjedač = | kompozitor_muzičke_teme = Aleksandar Vuca | uvodna_tema = Rijeka teče plavo ([[Atentat (sarajevski bend)|Atentat]]) | završna_tema = Rijeka teče plavo ([[Atentat (sarajevski bend)|Atentat]]) | kompozitori = Aleksandar Vuca | država = [[Bosna i Hercegovina]] | jezik = [[bosanski jezik|bosanski]] | broj_sezona = 6 | broj_serijala = | broj_epizoda = 206 epizoda + 4 novogodišnja specijala | spisak_epizoda = Spisak epizoda "Vize za budućnost" | izvršni_producenti = Šuhreta Duda Sokolović<br>Faruk Sokolović | producenti = [[Jasmin Duraković]] | montaža = Vanja Mijatović<br>[[Fadil Komarica]] | lokacija = [[Sarajevo]] | kinematografija = [[Vladimir Divjak]]<br />[[Milenko Uherka]] | kamerman = Boris Jugo<br>Faris Dobrača<br>Muamer Akmadžić | trajanje = 35 minuta po epizodi | produkcijska_kompanija = Mebius Film<br>Direct Media Beograd | distributer = | budžet = | kanal = [[Federalna televizija|FTV]] | format_slike = 4:3 SDTV | format_tona = mono | prvo_prikazano_u = [[Bosna i Hercegovina]] | prvo_emitiranje = [[22. septembar]] [[2002]]. | zadnje_emitiranje = [[17. april]] [[2008]]. | prethodno = | sljedeće = [[Lud, zbunjen, normalan]] | povezano = | veb-sajt = https://www.federalna.ba/ | naslov_veb-sajta = | veb-sajt_produkcije = https://mebiusfilm.com/ | naslov_veb-sajta_produkcije = | imdb = 350466 }} '''''Viza za budućnost''''' je [[Bosna i Hercegovina|bosanskohercegovačka]] [[sitcom|TV-serija]] producentske kuće [[Mebius film]]. Prikazivanje je započelo 22. septembra 2002. godine na [[FTV|Federalnoj televiziji]]. Ova serija je tokom prikazivanja zabilježila veliku gledanost na FTV-u.<ref>[http://www.rtvfbih.ba/loc/template.wbsp?wbf_id=169 Izvještaj o radu RTVF BiH u 2007. godini i proširena Informacija o stanju u RTVFBiH]</ref> Snimljeno je ukupno 206 epizoda, a posljednja epizoda je prikazana 17. aprila 2008. godine. == Sadržaj == U središtu priče su dvije porodice: [[Bošnjaci|bošnjačka]] porodica Husika i [[Srbi u Bosni i Hercegovini|srpska]] porodica Golijanin. Porodicu Husika čine žena Alma (medicinska sestra), muž Suad (nezaposlen), njihovo troje djece: Belma, Nejra i Merima, te Almina majka Mubera (penzionerka). Porodicu Golijanin čine muž Milan (bivši političar i diplomata), žena Danica i njihov sin Nenad (koji će se u seriji pojaviti tek u četvrtoj sezoni). Porodica Husika, čiji je stan uništen u [[Rat u Bosni i Hercegovini|ratu]], živi u stanu porodice Golijanin, koja je tokom rata izbjegla iz Sarajeva u [[Norveška|Norvešku]]. ===Prva sezona (2002/2003)=== 2002. je godina. Sve počinje kada Sena, Muberina najbolja prijateljica i komšinica Husika, predviđa Muberi kako će se dogoditi neka nesreća. Vidi auto, i dvije šapke u njemu. I zaista, Milan i Danica Golijanin se zbog nostalgije vraćaju iz Norveške u Sarajevo i namjeravaju da žive u svom stanu. Nakon što su došli u Sarajevo, sretnu starog komšiju i prijatelja, Miru, Seninog muža, koji im obeća da će im pomoći ako bude šta zatrebalo. Nakon što pozvone na vrata vlastitog stana, otvori im najmlađa članica porodice Husika - Merima. Milan je zamoli da pozove mamu. I ona je pozvala mamu, Almu, koja ih je prepoznala i koja im bijesno zalupi vrata pred nosom. Porodica Husika preplašeno stoji pred vratima čekajući da Golijani odu. Otišli su, ali se zvono ponovo oglasi. Alma odlučuje da izvadi osigurač. To i učini, međutim počne se čuti lupanje, Alma se spotakne i padne. Nakon toga, čuo se telefon. Bio je to Suad, koji se vratio sa pijace, a koji je sada stajao pred vratima. Nakon što mu Alma i Mubera otvore vrata, sve mu objasne. Isti dan, Milan i Danica odlaze kod Mire i Sene te će biti tamo dok ne vrate stan. Za par dana, dvije porodice se sastaju u opštini. Obje porodice trebaju da imaju razgovor sa podmitljivom opštinarkom Rankom, koju Golijani podmite sa velikom sumom novca, zbog čega je Ranka ljubazna prema Golijanima, a prema Husikama je bezobrazna i prijeti im deložacijom. Zbog toga, Alma prijeti Ranki da će baciti bombu ako dođe do deložacije. Zbog te prijetnje, policajci Petar i Saša dolaze da pretresu stan Husika. Za vrijeme pretresa, Saša upoznaje Belmu, Alminu i Suadovu najstariju kćerku. Njih dvoje stupaju u vezu. Misleći da Saša nije musliman Mubera će braniti tu vezu, ali kada sazna da je njegovo pravo ime Sabahudin Kreljo i da on zapravo jeste musliman, Mubera raširenih ruku prihvata Sašu kao Belminog momka. Alma i Mubera odlučuju da i oni podmite Ranku, davajući mnogo manji novčani iznos nego Milan i Danica. Mubera odlazi u opštinu želeći da podmiti Ranku, ali Ranka je izbacuje iz kancelarije. Sutradan, Milana pronađu mafijaši Soko i Žuti, jer su zainteresirani za kupovinu stana. Nakon toga, Milan sreće svog prijeratnog prijatelja Rileta, Muberinog sina, Alminog brata. Rile je rekao Milanu kako mu treba usluga, a to je da upiše Belmu na fakultet. Milanu to nije bilo teško, obzirom da je Gojko, dekan fakulteta, njegov rođak. Suad i Alma odlučuju da posjete kolektivne centre, međutim kad su se vratili Alma nije htjela ni da zna za kolektivni centar. Već istog dana odlazi u [[OHR]] i dobavlja rješenje o tome kako Husike ne mogu biti izbačeni iz stana dok im se ne napravi novi stan i već sutra odlazi u opštinu kod Ranke sa tim dokumentom. Međutim, Ranka taj dokument smatra nevažećim i sastavlja dokument o deložaciji. Po ovome, Husike će biti deložirane za 7 dana. Alma taj dokument dere i baca u smeće. Nakon toga, Alma i Mubera nesretne odlaze iz Rankinog ureda. Na putu ka izlazu iz zgrade opštine, sretnu Milana i Danicu koji su nosili ogromne kese pune svega. Tvrdili su da je to za Gojka, dekana fakulteta koji je Milanov rođak, međutim to je zapravo bilo za Ranku. Istog dana obje porodice dobivaju rješenje o deložaciji. To isto rješenje Alma gužva i baca u vazu. Suad i Alma su se zbog toga posvađali, no dolazi Rile, te se oni dogovore da Suad preuzima svu odgovornost oko rješavanja stambenog pitanja. Suad odlazi kod Milana i dogovara se s njima da će im vratiti stan, ali da im prethodno Milan i Danica moraju vratiti sve pare koje su uložili u stan. Dan prije deložacije Husika, Milan i Danica organizuju slavlje povodom povratka u stan, i zovu cijeli komšiluk na slavlje: Miru, piljare Neru i Dijanu, frizere Seju i Zlatu, poštara Amira, a pozovu i Ranku i njenog momka Tončija. Zlata, Muberina prijateljica, odlazi na to slavlje zajedno sa svojim mužem Sejom, ne znajući povodom čega je. Nakon što sazna, rasturi slavlje, te se mnogi pobiju, vrijeđaju na nacionalnoj osnovi, dok se ne pojave Soko i Žuti. Prije nego što dođu na proslavu, Soko i Žuti obiju Nerinu piljaru, iz koje kradu jednu flašu viskija. Nakon što Soko i Žuti dođu na proslavu, svi odlaze, osim Mire i Milana koji s njima igraju šaha. I Miro gubi živce, te odlazi. Oni odlučuju da pobijede Milana, tako da se partija šaha odužila sve do zore, kada dolazi Rile i prebije mafijaše. Kada Nero i Dijana otkriju da je piljara obijena, okrenut će to u svoju korist. Na dan deložacije Husika, u njihov stan dolazi Ranka. Rile je presretne, te odlučuje pomoći svojoj porodici. Predstavlja se kao zaštitar, te vodi Ranku sve do stana Husika. Međutim, na pola puta do tamo, Ranka padne i povrijedi koljeno. Kada su došli kod Husika, Alma joj je izliječila ranu. U to dođe i Milan, kojeg obuzimaju emocije nakon što prvi put u deset godina ulazi u svoj stan. Ranka porodicama predlaže da žive skupa. Oni potpišu da žele živjeti zajedno. Kada Ranka i Rile odu, kćerke Suada i Alme - Belma, Nejra i Merima, silaze i govore kako su ljute na Almu i Suada, jer ih u posljednje vrijeme zapostavljaju. Alma uspije otjerati Nejru i Merimu u sobu, ali ne i Belmu. Tek se tada Milan sjeti da nije ubijedio Gojka u vezi Belminog fakulteta, te brže bolje odlazi do njega. Oni se dogovore, međutim za upis treba dati 2000 [[konvertibilna marka|KM-ova]]. Istog dana, Ranka donosi rješenje u kojem piše da porodice mogu živjeti zajedno. I sve bi bilo dobro da Belma na kraju nije sve upropastila rekavši "Daidža Rile!" pred Rankom, time odavši Rileta. Tada je Ranka zamrzila Rileta. Međutim, to je bio presudan trenutak u kojem je počeo život dviju porodica. ===Druga sezona (2003/2004)=== U drugoj sezoni počinje zajednički život Husika i Golijana. Uspješno su se dogovorili oko podjele stana, međutim ne mogu se dogovoriti kome će pripasti spavaća soba. Milan i Danica smatraju kako njima, kao vlasnicima stana, treba da pripadne spavaća soba, dok Alma i Suad misle kako soba treba da pripadne njima. Odlučeno je da će soba biti predmet arbitraže. Nakon podjele, Alma odlazi u Merkator, a Suad u piljaru. Tamo Suad sreće svog nekadašnjeg prijatelja, Hrvoja Uskoka, kojemu je jednom prilikom spasio život. Pošto je piljara opljačkana, Nero i Dijana trebaju noćnog čuvara. Hrvoje predloži Dijani i Neri da zaposle Suada, i Suad se konačno zapošljava. U isto vrijeme, Alma u Merkatoru sreće Sofiju Ceger, uposlenicu OHR-a, istu onu ženu koja joj je dala rješenje prema kojem Husike ne mogu biti izbačene iz stana. Zanimljivo, ta ista Sofija će postati arbitar. Alma je dovela kući, i upoznala je sa ukućanima, te sa Senom i Mirom koji su bili u gostima. Nakon izvršene arbitraže, Sofija odlučuje da spavaća soba pripadne Husikama, s tim da Milan i Danica imaju koridor do balkona. Kada je Suad došao kući, rekao je Almi radosnu vijest da se zaposlio, ali ona nije bila sretna. Nije joj se svidjelo to što će Suad, koji ima dva fakulteta, raditi kao slabo plaćeni noćni čuvar u piljari kod Nere i Dijane. Povodom proslave zajedničkog života, Husike i Golijani odluče da pozovu komšiluk na večeru. Večeri će prisustvovati i Sofija. Alma i Danica će napraviti tu večeru, odnosno Alma će spremiti sogan dolmu, a Danica mućkalicu. Obje iskoriste priliku da napakoste jedna drugoj, pa Alma zabiberi Daničino jelo, a Danica posoli Almino. Tako se nikome od prisutnih gostiju nije svidjelo jelo, i šerpe su ostale pune. Jedina kojoj se večera svidjela bila je Sofija. Nakon propale večere Milan, Miro i Rile odlaze u restoran gdje upoznaju konobara Zelu, pridošlicu u Sarajevo. Iako ga u početku ismijavaju, na kraju se sprijatelje sa njim. U međuvremenu, mafijaši Soko i Žuti pokušavaju da uhvate Hrvoja, kojeg žele optužiti za pljačku piljare. Hrvoje se sakrije kod Suada, koji je već počeo da radi. Pošto Hrvoje više ne može da stanuje u svom stanu, jer će ga mafijaši uhvatiti, Suad mu ponudi smještaj u svom stanu. Hrvoje će Suadu otplatiti 2000 KM kirije, kako bi ovaj upisao Belmu na fakultet. Belma već dugo štrajkuje glađu zbog nemogućnosti Alme i Suada da nađu potrebne pare za fakultet. Hrvoje i Suad su onda počeli da piju i jedu. U tome svemu pojavi se i Nero, i nakon što je vidio šta su ova dvojica napravili, htio je Suadu dati otkaz. Međutim, nakon što mu je Suad ispričao priču o grčkoj vatri, on ga je ostavio na poslu. No, sutra ujutro kada je došla Dijana, Nerina žena, kada je vidjela šta se desilo, odmah je Suadu dala otkaz bez ikakvog razmišljanja. Suadu stvarno trebaju 2000 KM kako bi Belmu upisao na fakultet, te se on odlučuje na očajnički potez. Zajedno sa Milanom odlazi u šverc visokotarifne robe u [[Republika Srpska|RS]]. Međutim, po povratku u [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciju]], hapsi ga inspektorica Jasmina Salčin. Suad se nije dugo zadržao u zatvoru, kasnije ga je inspektorica pustila kući. Ne znajući da je Suad pušten, Husike šalju Rileta da izbavi Suada iz zatvora. U policijskoj stanici, Rile upoznaje inspektoricu, u koju se zaljubljuje. Nakon što Belma prijeti samoubistvom, Alma i Mubera nabavljaju (pozajmljuju) potrebne pare. Sena, Zlata i Nero čuju šta se desilo, te dolaze do Husika i donose im potrebne pare. Međutim, Rile ih sve otjera, rekavši kako je ubijedio Gojka da primi Belmu bez para (zapravo ga je pretukao i zaprijetio mu). Husike kasnije posjetom iznenadi Nadir, Muberin djever, Almin amidža, koji je nekoliko godina živio u [[Nizozemska|Nizozemskoj]], ali se nedavno vratio u Sarajevo. Donio je svašta što je Husikama nedostajalo u frižideru. Nadir sada traži smještaj. Dogovara se sa Senom da bude njen podstanar. Nadir planira otvoriti privatnu televiziju, za što treba otići u [[Crna Gora|Crnu Goru]] da kupi potrebne materijale. Ali, zakasnio je na avion, pa zamoli Suada da ga odveze na aerodrom. Danica im daje ključeve od Milanovog auta kako bi se mogli odvesti na aerodrom. Na [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinji]], Suad stane kod trafike da Nadir kupi cigare, ali Nadir nema sitniša. Zato Suad izađe da mu da malo sitniša, ali jedan Nadirov špijun, dođe i ukrade auto. Nakon što Milanu Suad saopšti tu vijest, Milan padne u nesvijest, te su doktori morali da dođu da ga oživljavaju. U svemu tome i dođe Hrvoje, koji će od tog dana biti podstanar. Interesantno, Ranka je u prošloj sezoni, na odlasku iz stana rekla "Neka vam dođe i Hrvat za podstanara, pa da vam ugođaj bude potpun.". To se i ostvarilo. ===Treća sezona (2004/2005)=== Hrvoje se doseljava kao Suadov podstanar. Niko od stanara nije oduševljen novim ukućanom. Međutim, pošto se Mubera kao najstarija pita, ona je pristala da Hrvoje bude njihov podstanar. Međutim, promijenila je mišljenje kada je otvorila poklon koji joj je Hrvoje donio, a koji je po njenom mišljenju bio neprikladan. Taj poklon je zapravo trebala da dobije Sanja, Hrvojeva vjerenica. Milan i Danica se nikako ne slažu da Hrvoje bude podstanar, te izbacuju njegove kofere napolje. Zbog toga nastane čak i tuča između njih i Hrvoja, u kojoj je Hrvoju nanesena velika šteta. Zbog toga je Hrvoje izvadio ozljedni list, te je u taj cijeli slučaj umiješao čak i policiju. Nakon što je uvrijedio policajca Petra, uhapšen je, ali ga inspektorica Jasmina pušta. Hrvojev slučaj je postao toliko komplikovan da se u sve to morala umiješati i Sena. Ona govori svom mužu Miri da ode kod Milana i Danice da ih ubijedi da Hrvoje stanuje u njihovom stanu. Miro pristaje, ali pod uvjetom da on i Sena sutra odu kod travara, kojeg je Miri preporučio Zela, a koji bi joj pomogao da zatrudni. U međuvremenu, dok su Rile, Merima i Belma šetali, [[Volkswagen Golf|automobil]] je bio parkiran na trotoaru. Merima se zaglavila između zgrade i trotoara. Vlasnik tog automobila je Krezo. Kasnije, Merima je rekla Riletu kako je vidjela da je registracija kod automobila bila ista kao kod Milanovog ukradenog auta. Rile zato pošalje Belmu i Merimu kući, pa uzme taksi da slijedi auto. Pronađe Krezu, koji mu onda prizna da je automobil ukraden, a da je te tablice dobio od jednog Marija iz [[Stolac|Stoca]]. Kada je Rile došao kod Milana, rekao mu je to, a Hrvoje odmah reče da on poznaje tog Marija. Nakon što to kaže, Milan i Danica konačno prihvate Hrvoja kao podstanara i dodjeljuju mu sobu. Međutim, Mubera je još uvijek protiv. Zato je došla Sanja kojoj je bio namijenjen poklon, pa je rekla Muberi kako je došlo do zabune i kako je poklon koji je dobila Mubera, trebalo da dobije Sanja. Tada Mubera konačno popusti i dozvoli da Hrvoje stanuje. Mario je sutra došao i dao Milanu informaciju da se auto nalazi u [[Podgorica|Podgorici]]. Milan je istog dana otišao i vratio auto. Suad obolijeva od gripe, zbog čega mu Alma govori da dođe u [[:hr:Opća bolnica Abdulah Nakaš (Sarajevo)|bolnicu u kojoj ona radi]], kako bi mogao izvaditi nalaze. On je, kada je došao u bolnicu, primijetio kako Alma skida jaknu svom šefu, doktoru Kariću. Sve je pogrešno shvatio i mislio je da ga Alma vara. U isto vrijeme u Sarajevo dolazi Rahima, Suadova mama, koja je nagluha. Sanjala je da se Suadu nešto desilo. U to vrijeme, Rile biva izboden i smješten je u bolnicu. Pošto bolnica nema krvnu grupu koja je Riletu potrebna, Mubera zove Senu koja je otišla u Trpkoviće s Mirom, Zelom i Zelinom ženom Hedijom, da dođe u bolnicu kako bi dala Riletu krv, s obzirom da Sena ima tu krvnu grupu. Sena pristaje, ali Rile nije htio ni da čuje da primi Seninu krv. Međutim, nervozne Alma i Mubera ga ubjeđuju. Nakon što je dobio Seninu krv, počeo se ponašati kao Sena, tj. sve je želio da zna. Na kraju, frizer Sejo, kod svoje supruge Zlate pronalazi 2000 KM, koje je Zlata u prethodnoj sezoni namijenila Belminom upisu na fakultet. Pošto mu je životna želja bila da ode iz Bosne, on je iskoristio te pare da plati vizu. Krezo i Prohaska su mu sredili vizu. Ali ubrzo se otkriva kako je viza falsifikat, zbog čega Sejo i Prohaska bivaju uhapšeni. Hapšenjem Seje i Prohaske završava treća sezona. ===Četvrta sezona (2005/2006)=== Nova porodica se doseljava u Sarajevo. To je porodica Jović iz Beograda. Tu porodicu čine žena Sofija (bibliotekarka), muž Aleksandar (psiholog), te njihova kćerka Saška. Od pojavljivanja Saške, Belmina i Sašina veza će visiti na koncu. Saša, koji je na tajnom zadatku, upoznaje Sašku i pomaže joj da unese usisivač kada se useljavali. Belma je to saznala i svađa se sa Sašom. Porodica Jović je Suadu veoma čudna, te ih odlučuje promatrati. U zgradu se ubrzo useljava i Zela, zajedno sa svojom ženom Hedijom i njihovim sinom Sarajlicom. Za to vrijeme, Rile se još uvijek ponašao kao Sena, dok Sena nije bila onoliko znatiželjna kao prije. Alma, Mubera i Miro su zabrinuti, te zovu hodžu Sikirića, koji se bavi saljevanjem strave. Hodža greškom pokuca Jovićima na vrata, a Sofija ga napadne i otjera. Kada dođe kod Husika, hodža izliječi Rileta, a nakon par sati, Sena je saopštila Miri radosnu vijest - konačno je zatrudnjela! U posljepodnevnim satima, u zgradu dolazi [[SFOR]] kako bi uhapsili ratnog zločinca, za kojeg sumnjaju da se krije u zgradi. Jedni odmah posumnjaju na Aleksandra, dok su drugi posumnjali na hodžu. Alma, Suad i Aleksandar su bili uhapšeni, a kasnije i Hrvoje. Nakon što su ispitani, bivaju pušteni. Sutradan je došla Sofija Ceger iz OHR-a da isplati štetu svima. Još od pojavljivanja Saške, Belmina i Sašina ljubav sve je slabija, a situacija se još dodatno pogorša kada iz Norveške dođe Milanov i Daničin sin Nenad, kojeg svi zovu "Nešo". Mubera nije nimalo sretna kada to čuje. Nenad i Belma izlaze u šetnju, sjedaju u kafić, no u tom istom kafiću se nalaze Saška i Saša. Svi se pobiju, te je policija morala da interveniše. Uhapšeni su svi osim Saše, pa su Alma, Aleksandar i Danica morali da dođu da potvrde identitet svoje djece. Poslije su Alma i Mubera smišljale razne načine kako da odvoje Belmu od Nenada, a poslije će odlučiti da pomire Belmu i Sašu te da njega nagovore da zaprosi Belmu. Milan formira svoju političku stranku koja se zove GSS (Građansko-seljačka stranka). Njihova članica postaje i Kiki, koja se samo smije na čudan način. Milan se zaljubljuje u nju. Član stranke postaje i Zela, te odmah umisli sebi da je političar. On počne učiti svoju ženu Hediju manirima i kako da se ponaša. Rile se ponovo zaljubljuje, i to u Kiki, međutim ni ta ljubav neće trajati dugo. Rile pozove Kiki da dođe na večeru. Uz Aleksandrovu pomoć, Suad se ponovo zapošljava, sada kao nastavnik kulture življenja u osnovnoj školi. Direktor te osnovne škole je Gojko Rundić, isti onaj Gojko koji je Belmi pomogao da se upiše na fakultet. Igrom slučaja, Rile se zapošljava u toj istoj školi kao noćni čuvar. Prvi dan svog posla, Suad upoznaje dječaka Marka, Kikinog sina koji nema oca, a koji umisli da je Suad njegov otac. Čak i piše sastav u kojem opisuje Suada. Poslije završetka prvog radnog dana, Suad je ostao u školi da priprema plan za sutra. Popio je sok koji mu je dao Gojko. Od toga je Suada zabolio stomak, pa je otišao da traži wc. I Rile počinje da radi u školi, te zaključava sve prostorije, osim biblioteke. Suad je ušao u tu biblioteku, a Rile ga zaključa ne znajući da je on tamo. Suad je cijelu noć proveo u toj biblioteci. Tamo je i zaspao, što je dovelo do njegovog ponovnog otkaza. Otišao je kući, ali Marko ga je pratio sve do tamo. Pozvonio je na vrata stana i rekao kako traži svog oca Suada. Suad je tada spavao, i morali su čekati da se pojavi. U međuvremenu, dolaze i Alma i Rile i kada saznaju šta se desilo, čekaju objašnjenje od Suada. U tom svemu dođe i Kiki, koju je Rile pozvao na ručak, ali ona mu kaže da se pomirila sa svojim bivšim mužem i kako odlazi u Njemačku. Marko će sada upoznati svog pravog oca. Na kraju sezone, Husikama dolazi telegram iz Goražda. Bio je od Rahime, Suadove mame. U njemu je pisalo kako Rahima želi prodati veliku količinu zemlje. Alma i Mubera su pomislile kako je razlog toga njena želja da se doseli u Sarajevo, pa zato šalju Suada i Merimu u Goražde da vide o čemu se radi. ===Peta sezona (2006/2007)=== Porodica Jović dobiva još jednog člana, naime Olivera, Aleksandrova punica a Sofijina mama dolazi iz Beograda u Sarajevo. Olivera je bila ministarka za vrijeme bivše Jugoslavije. Ona svima dosađuje pričanjem njenih doživljaja. Još od njenog dolaska Aleksandar će pokušavati da je otjera nazad u Beograd, a kasnije mu se čak i Sofija pridruži nakon što se posvađa sa Oliverom. Suad i Merima saznaju kako Rahima ne želi da se doseli u Sarajevo, već je lokalni tajkun Habe primorava da mu proda svoju zemlju za male pare. Habe inače dovozi polovan namještaj iz inostranstva, te tjera putnike autobusa koji voze iz Sarajeva za Goražde da nose taj namještaj. Suad i Rahima zovu Almu, i mole je da zove Rileta kako bi riješio taj problem. Rile odmah sutradan dolazi i rješava taj problem u čas posla. Suad i Merima odlaze sa sela punih džepova. Kako bi Belmu odvojile od Nenada, Mubera i Alma odlučuju da nagovore Sašu da zaprosi Belmu. Saša zove Belmu na večeru, gdje se pomire i on je tamo zaprosi. U međuvremenu, Nenad želi da Belma ide sa njim na robinzonijadu, međutim kada to predloži Belmi, ona odbija, s obzirom da je sada zaručena za Sašu. On to kaže svojoj mami Danici, a ona mu obeća da će riješiti to. Sutradan, Danica kaže Belmi istinu o tome kako je Saša odlučio da je zaruči, nakon čega ona ode do Saše i prekine zaruke. Tim činom Belma konačno i definitivno prekine ljubav između nje i Saše. Od tada će nastojati da se što više približi Nenadu, te pristane da s njim ide na robinzonijadu. Nakon što prekine s Belmom, Saša se zbližava sa Saškom, te ga ona poziva da ide sa njom na robinzonijadu, na šta on pristaje. Mubera se nikako ne slaže da Belma i Nenad budu zajedno, te angažuje Lejlu, Seninu rodicu, da rasturi ljubavnu idilu između Belme i Nenada. Lejla smišlja plan da uđe u Nenadov krevet, te da to vidi Belma i tako bi izazvala svađu između Belme i Nenada. Međutim, Lejla napravi grešku i uđe u krevet u kojem je spavao Suad, što vidi Alma i nastaje ogromni nesporazum, jer Alma misli da je Suad prevario. Održavaju se izbori, te je Milanova stranka GSS kandidat za mjesto u kantonalnoj vladi. GSS dobiva dovoljan broj glasova za mjesto u kantonalnoj vladi. To mjesto je ministarsko mjesto. Prvobitno je Milan trebao da dobije to mjesto, međutim odbio je isto, pa je to mjesto pripalo Zeli. Danica i Hedija nisu baš sretne kada to čuju, a pogotovo Danica, koja je htjela ubiti Milana. Sada kada su postali ministri, Hediji i Zeli je potreban makeover, a u tome će im pomoći Olivera. Hediju učila kako da priča i da hoda, a Zelu je učila šta mu sve treba za ministra. Kako bi ispunio sve što mu je Olivera rekla, Zela odlučuje da posudi pare od mnogih svojih poznanika. Najprije je od Suada uzeo sve pare koje je Suad donio sa sela, obećavajući mu da će mu pripasti mjesto sekretara u vladi. Zatim je od Milana i Danice uzeo pare, obećavajući im da će to mjesto dodijeliti Daničinom rođaku. Pare je uzeo i od frizera Seje, obećavajući da će mu srediti vize za zapad. I od piljara Nere uzima pare, obećavajući mu da će mu izgraditi supermarket. Od Aleksandra također uzima pare, obećavajući mu da će mu pomoći u jednom projektu. Međutim, to mjesto da svojoj ženi Hediji, a pare koje je dobio od svih njih, potroši na renoviranje stana, na novi namještaj, novu garderobu i na novi automobil. Nakon što svi ovi saznaju šta je Zela uradio, planiraju osvetu, ali kada dođu u Zelin stan da mu se osvete, svi dobivaju gadne batine od njegove punice, koja je tada bila u posjeti kod Zele i Hedije. Ona mu da još malo novca na nagovor Hedije, te predlaže mu da unajmi njenog rođaka Kuglu kao tjelohranitelja. Aleksandar želi voditi ljubav sa Sofijom, pa u apoteci kupuje tablete za povećanje libida. Te tablete će dovesti do mnogih neočekivanih situacija. Prvo će ih popiti Olivera, a zatim sam Aleksandar. Belma, Saša, Saška i Nešo odlaze na robinzonijadu. Tamo postaju zatočenici profesora, nekadašnjeg policajca, koji na silu želi završiti projekt robinzonijade. Njihovi roditelji primaju poziv za otvaranje luksuznog hotela i kreću u potragu za svojom djecom. ===Šesta sezona (2007/2008)=== Rile pronalazi ljubav svog života, Lejlu. To je ista ona Lejla koja je pokušala posvađati Belmu i Nenada. Zaljubljen je do ušiju i razmišlja o ženidbi. Mubera i Alma ne samo što nisu oduševljene potencijalnom snahom, nego će uz pomoć Sene sakupljati informacije kako bi rasturile ovu vezu. Zela posjećuje svoje rodno selo, gdje ga svi stanovnici tog sela srdačno dočekuju. On daje još jedno obećanje, obećava mještanima svog sela da će otvoriti hidrocentralu kako bi selo imalo vodovod. Kako bi se osvetili Zeli, Milan, Sejo i Nero se udružuju, te zajedničkim snagama će ga pokušati izbaciti iz partije. U salon, gdje su sastavljali plan, dolaze Zela i Kugla, pronalaze planove i sve pokvare. Aleksandar i Sofija se očajnički pokušavaju otarasiti Olivere. Pokušavaju na razne načine: serviranje otrovnih gljiva, te čitanje lažnih članaka o provaljivanjima stanova u Beogradu. Nijedan od načina ne radi, pa odlučuju da je ubijede da je smrtno bolesna, te zovu hitnu koja je treba da šalje na liječenje u Beograd. Nakon što i to ne uspije, Aleksandar i Sofija dovode jednog Aleksandrovog ispitanika u kuću. Taj ispitanik bi svojim čudnim ponašanjem trebao zastrašiti Oliveru. Međutim, Olivera zastraši njega, te ispitanik bježi glavom bez obzira. Aleksandar i Sofija odustaju; do kraja serije neće se riješiti Olivere. Rile odlučuje da se riješi svog starog sata, koji je unikatan. Svojoj djevojci Lejli kaže da ga proda nekome. Ona ga proda Zeli, kod kojeg je zaposlena kao sekretarica. Naveče on i Rile odu na večeru, gdje mu Zela pokaže svoj novi sat. Rile ga prepozna, naljuti se i ode. Zove Lejlu, te je ostavlja. Lejla je očajna, te zove Senu da joj pomogne da ona i Rile ponovo budu zajedno. Ona joj kaže da mu slaže da je trudna. Plan uspjeva - Rile i Lejla su ponovo zajedno, uprkos Muberinom negodovanju. Sutradan idu na odmor koji je Lejla dobila na nagradnoj igri. U tom istom hotelu će kasnije biti i Alma i Suad, Milan i Danica, te Aleksandar i Sofija. U zgradu dolaze Zelini i Hedijini rođaci, sa mnogo glupih zahtjeva. Hedija prepozna svoju prvu ljubav, ali policija dođe i uhapsi ga. Poslije, kada Zela vidi njegova ljubavna pisma prema Hediji, naredi da se isti uhapsi. Belma, Saša, Nenad i Saška žele da pobjegnu sa robinzonijade, ali su potpisali ugovor koji ih obavezuje da ostanu. Međutim, ipak bježe kada otkriju da je njihov profesor homoseksualac. Sutradan profesor i njegov pomoćnik Veso otkriju da ih nema. Ljutiti profesor šalje poruku roditeljima kako su djeca pobjegla. Roditelji odu u šumu da nađu djecu, ali ih Veso odvede u hotel, čiji je vlasnik profesor. Oni će odsjesti u hotelu besplatno dok djeca ne završe snimanje reality showa zvanog "Robinzonijada". Profesor će se kasnije udvarati Milanu i Suadu. Djeca će sutra biti vraćena nakon što završe snimanje. Situacija oko djece se toliko zakuhala, da se u cijeli slučaj umiješala i policija. Dolaze inspektorica i njen kolega. Oni su iz Sarajeva, ali se prave da su Slovenci. Milan i Suad upoznaju inspektoricu, obojica se zaljubljuju u nju, te dogovaraju sastanak s njom. Inspektorica to javi Almi i Danici, koje prirede nimalo ugodno iznenađenje za svoje muževe. U hotel dolaze i Zela, te Rile i Lejla. Profesor upoznaje Zelu, u kojeg se zaljubljuje. Rile pronađe Zelu u bazenu i počne ga daviti, govoreći mu kako je njihovo prijateljstvo gotovo. Profesor ga pokuša odbraniti, no Rile ga baci u bazen. Zela da profesoru vještačko disanje, a kada shvati da je profesor homoseksualac, i sam ga gurne u bazen. Rile saznaje da su djeca nestala, te sreće Almu i Suada, koji nisu baš sretni kada ga vide. Suad ode od Rileta, te vidi Zelu, od kojeg traži da mu vrati pare. Hedija želi da bude gospođa, te se upiše u autoškolu. Instruktor se zaljubljuje u nju. To vidi Kugla, te prebije instruktora. Sigurno bi ga ubio da Zela nije nazvao i rekao da Kugla dođe u hotel, te da ga spasi od Suada. Miro i Sena također odlaze u hotel. Povedu i Muberu sa sobom. Mubera je odlučna u namjeri da odvoji Rileta od Lejle. Na pola puta do hotela Sena dobiva trudove, te moraju skrenuti u bolnicu. Na putu do bolnice Miro udari dvojicu ljudi. Pošto nije bilo mjesta za njih, morao je da ukrade kombi u jednom selu. Udari i jednu ženu, te je imao kombi pun invalida. Također, prebrzo je vozio, te ga juri policija. On u gradu obavi razmjenu kombija sa jednim čovjekom. Sada taj čovjek ima Mirin ukradeni kombi, a Miro ima stari kombi. Ekipa stiže do bolnice. Senu će poroditi [[Libija|libijski]] ginekolog, bivši veterinar, Muaz Albasri. Miro mu prijeti da će ga ubiti ako se Seni nešto desi. U bolnicu dolazi i žena koja dobiva dvojke, čiji je otac jedan mafijaš. Zbog tih dvojki Miro dobiva gadne batine, te odlučuje da se osveti krivcu - doktoru Muazu, koji mu je rekao da je dobio dvojke. U tom svemu dolazi i Sena sa sinom u naručju. Miri se ostvario san snova - dobio je sina! Serija nikada nije završila, s obzirom na to da nakon 206. epizode postoji najava za iduću epizodu, no ta epizoda nikada nije prikazana. ==Novogodišnji specijali== Snimljeno je ukupno 4 novogodišnja specijala: prva tri su televizijski filmovi emitovani 2002, 2003. i 2004. godine, a četvrti specijal je mini serija "Mikrofon je vaš", koja je emitovana 2006. godine i sastoji se iz 2 epizode. == Uloge == === Glavne === {| class="wikitable" |- ! rowspan="2" | Lik!! rowspan="2" | Glumac !! colspan="6" | Sezone |- ! '''1''' ! '''2''' ! '''3''' ! '''4''' ! '''5''' ! '''6''' |- | Mubera Polovina-Gaćo || [[Nada Đurevska]] || colspan="6" style="background:#dfd; text-align:center;"| '''Glavni''' |- | Milan Golijanin || [[Ljubiša Samardžić]] || colspan="6" style="background:#dfd; text-align:center;"| '''Glavni''' |- | Danica Golijanin || [[Jasna Diklić]] || colspan="6" style="background:#dfd; text-align:center;"| '''Glavni''' |- | Suad Husika || [[Admir Glamočak]] || colspan="6" style="background:#dfd; text-align:center;"| '''Glavni''' |- | Alma Husika || [[Meliha Fakić]] || colspan="6" style="background:#dfd; text-align:center;"| '''Glavni''' |- | Rifat "Rile" Polovina || [[Mirvad Kurić]] || colspan="6" style="background:#dfd; text-align:center;"| '''Glavni''' |- | Oskar Prohaska || [[Zoran Bečić]] || colspan="3" style="background:#dfd; text-align:center;"| '''Glavni''' || colspan="2" style="background:#fdd; text-align:center;"| Epizodni || style="background:#ececec; color:gray; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-na"| |- | Belma Husika || [[Amra Kapidžić]] || colspan="6" style="background:#dfd; text-align:center;"| '''Glavni''' |- | Miro Zvrk || [[Izudin Bajrović]] || colspan="6" style="background:#dfd; text-align:center;"| '''Glavni''' |- | Sena Zvrk || [[Emina Muftić]] || colspan="6" style="background:#dfd; text-align:center;"| '''Glavni''' |- | Tonči || rowspan="2"|[[Rijad Ljutović]] || style="background:#dfd; text-align:center;"| '''Glavni''' || colspan="5" style="background:#ececec; color:gray; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-na"| |- | dr. Muaz Albasri || colspan="5" style="background:#ececec; color:gray; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-na"| || style="background:#fdd; text-align:center;"| Epizodni{{dvostruki bodež}} |- | Hrvoje Uskok || [[Žan Marolt]] || colspan="3" style="background:#dfd; text-align:center;"|'''Glavni''' || style="background:#fdd; text-align:center;"| Epizodni || colspan="2" style="background:#ececec; color:gray; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-na"| |- | Sanja ||[[Sanda Krgo]]|| style="background:#dfd; text-align:center;" |'''Glavni''' || colspan="3" style="background:#fdd; text-align:center;"|Epizodni || colspan="2" style="background:#ececec; color:gray; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-na"| |- | Merima Husika || [[Lejla Zvizdić]] || colspan="6" style="background:#dfd; text-align:center;"| '''Glavni''' |- | Nejra Husika || [[Maja Ibrahimpašić]] || colspan="6" style="background:#dfd; text-align:center;"| '''Glavni''' |- | Vinko Uskok || [[Boris Dvornik]] || style="background:#fdd; text-align:center;"|Epizodni || colspan="2" style="background:#dfd; text-align:center;"|'''Glavni''' || colspan="3" style="background:#ececec; color:gray; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-na"| |- | Zejnil "Zela" Mutapčić-Hadžiabdagić || [[Enis Bešlagić]] || style="background:#fdd; text-align:center;"|Epizodni || colspan="5" style="background:#dfd; text-align:center;"|'''Glavni''' |- | Sabahudin "Saša" Kreljo || [[Ermin Sijamija]] || colspan="3" style="background:#fdd; text-align:center;"|Epizodni || colspan="3" style="background:#dfd; text-align:center;"|'''Glavni''' |- | Nadir Hadžić || [[Emir Hadžihafizbegović]] || style="background:#ececec; color:gray; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-na"| || style="background:#dfd; text-align:center;"|'''Glavni''' || colspan="4" style="background:#ececec; color:gray; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-na"| |- | Sofija Jović || [[Tatjana Bošković]] || colspan="3" style="background:#ececec; color:gray; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-na"| || colspan="3" style="background:#dfd; text-align:center;"|'''Glavni''' |- | Aleksandar Jović || [[Borislav Stjepanović]] || colspan="3" style="background:#ececec; color:gray; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-na"| || colspan="3" style="background:#dfd; text-align:center;"|'''Glavni''' |- | Nenad Golijanin || [[Mario Drmać]] || colspan="3" style="background:#ececec; color:gray; vertical-align:middle; text-align:center;" class="table-na"| || colspan="3" style="background:#dfd; text-align:center;"|'''Glavni''' |} {{dvostruki bodež}} Rijad Ljutović je u seriji igrao dvije uloge: u prvoj sezoni igrao je Tončija, a u posljednjoj epizodi serije je glumio veterinara/ginekologa. {{dvostruki bodež}} Enis Bešlagić je ulogu Zele igrao od 30. epizode do kraja serije, ali je prije toga igrao sporednu ulogu Zuke u novogodišnjem specijalu 2002. godine. {{dvostruki bodež}} Mario Drmać je ulogu Nenada Golijanina igrao u novogodišnjem specijalu 2003. te od 121. epizode do kraja serije, ali je prije toga igrao sporednu ulogu konobara u novogodišnjem specijalu 2002. godine. ===Epizodne=== {| {{prettytable}} | bgcolor="#add8e6" width="200"| '''Ime glumca/glumice''' | bgcolor="#add8e6" width="300"| '''Uloga u seriji''' |- |[[Mediha Musliović]]|| Ranka |- |[[Drago Buka]]|| Nero |- |[[Sanja Burić]]|| Dijana |- |[[Dženita Imamović]]|| Hedija Mutapčić-Hadžiabdagić |- |[[Nermin Omić]]|| Sejad "Sejo" |- |[[Faketa Salihbegović-Avdagić]]|| Zlata |- |[[Snežana Marković]]|| Saška Jović |- |[[Rade Čolović]]|| Soko Sivi |- |[[Narcis Babić]]|| Žuti |- |[[Robert Krajinović]] || [[Francuska|francuski]] oficir SFOR-a |- |[[Ksenija Jovanović]]|| Olivera Atanacković |- |[[Nela Đenisijević]]|| Lejla Muratagić |- |[[Miraj Grbić]]|| advokat Spasić |- |[[Željko Stjepanović]]|| inspektor Željko Žiga |- |[[Šerif Aljić]]|| Krezo |- |[[Muhamed Bahonjić]]|| Gojko Rundić "Dekan" |- |[[Amina Begović]]|| Sofija Ceger |- |[[Nakib Abdagić]]|| policajac Petar Krstić |- |[[Vladimir Divjak]]|| profesor{{dvostruki bodež}} |- |[[Alija Aginčić]]|| Veso |- |[[Šefika Korkut-Šunje]]|| Rahima Husika |- |[[Vedrana Seksan]]|| inspektorica Jasmina Salčin |- |[[Anita Memović]]|| inspektorica |- |[[Mugdim Avdagić]]|| policajac |- |[[Lana Barić]]|| Kiki |- |[[Almir Kurt]]|| doktor Karić |- |[[Haris Burina]]|| travar{{dvostruki bodež}}{{dvostruki bodež}} |- |[[Saša Oručević]]|| Mario |- |[[Jasmin Mekić]]|| poštar Amir |- |[[Sead Pandur]]|| medicinski radnik |- |[[Midhat Kušljugić]]|| nervozni poštar |- |[[Lana Zablocki]]|| medicinska sestra |- |[[Alen Muratović]]|| hodža Sikirić |- |[[Hadžija Hadžibajramović]]|| Hedijina mama |- |[[Velimir Njirić]]|| doktor Kovačević |- |[[Velid Šalaka]]|| inspektor Caja |- |[[Sead Bejtović]]|| fotograf |- |[[Edin Drljević]]|| vozač taksija |- |[[Bajruzin Hajro Planjac]]|| Habe |- |[[Haris Begović]]|| Marko |} {{dvostruki bodež}}Vladimir Divjak je kroz seriju promijenio dvije uloge: u četvrtoj sezoni glumio je policajca, u petoj sezoni je glumio Suadovog rođaka Ragiba, a u šestoj sezoni je ponovo glumio policajca, koji se transformirao u profesora. {{dvostruki bodež}}{{dvostruki bodež}}Iako se njegovo ime i prezime ne spominje u seriji, kada Miro, Sena, Zela i Hedija dolaze u njegovo dvorište u 92. epizodi, na ogradi se vidi njegovo ime i prezime - Kasim Musa. ====Specijalni gosti==== {| {{prettytable}} | bgcolor="#add8e6" width="200"| '''Ime glumca/glumice''' | bgcolor="#add8e6" width="300"| '''Uloga u seriji''' |- |[[Dragan Marinković]]|| Ante |- |[[Milan Pavlović]]|| Sake |- |[[Suada Ahmetašević]]|| Ana |- |[[Bojana Gregorić]]|| Brižit |- |[[Dejan Aćimović]]|| Dejvid |} == Epizode == {{Glavni|Spisak epizoda "Vize za budućnost"}} {| class="wikitable" |- ! colspan="2" rowspan="2" |Sezona ! rowspan="2" |Epizoda ! colspan="2" |Originalno emitiranje |- ! Premijera sezone ! Kraj sezone |- |scope="row" style="background:red;" | |align="center"| '''1''' |align="center"| 44 |align="center"| 22. septembar 2002. |align="center"| 20. juli 2003. |- |scope="row" style="background:orange;" | |align="center"| '''2''' |align="center"| 37 |align="center"| 21. septembar 2003. |align="center"| 30. maj 2004.<ref>{{Cite web|url=http://www.rtvbih.ba/Program/tv/06subota.htm|title=PREGLED PROGRAMA ZA SUBOTU, 05.06.2004. VIZA ZA BUDUCNOST, domaca igrana serija, 81. epizoda (repriza)|archive-date=7. 6. 2004|access-date=29. 6. 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20040607084244/http://www.rtvbih.ba/Program/tv/06subota.htm|url-status=bot: unknown}}</ref> |- |scope="row" style="background:yellow;" | |align="center"| '''3''' |align="center"| 19 |align="center"| 19. septembar 2004. |align="center"| 30. januar 2005. |- |scope="row" style="background:green;" | |align="center"| '''4''' |align="center"| 42 |align="center"| 11. septembar 2005.<ref>{{Cite web |url=http://www.rtvfbih.ba/loc/page.wbsp?p=emisija_1 |title=Arhivirana kopija |access-date=9. 5. 2006 |archive-date=9. 5. 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060509010404/http://www.rtvfbih.ba/loc/page.wbsp?p=emisija_1 |url-status=bot: unknown }}</ref> |align="center"| 2. juli 2006.<ref>{{Cite web| url=http://www.rtvfbih.ba/loc/pp.wbsp?datum=2.%207.%202006&FTV=true| title=2.7.2006| access-date=15. 6. 2023| archive-date=7. 7. 2006| archive-url=https://web.archive.org/web/20060707175028/http://www.rtvfbih.ba/loc/pp.wbsp?datum=2.| url-status=dead}}</ref> |- |scope="row" style="background:blue;" | |align="center"| '''5''' |align="center"| 34 |align="center"| 17. septembar 2006. |align="center"| 20. maj 2007.<ref>[https://tvprofil.com/ba/tvprogram/#!datum=2007-05-20&kanal=ftv Nedjelja, 20. maj 2007.]</ref> |- |scope="row" style="background:purple;" | |align="center"| '''6''' |align="center"| 30 |align="center"| 20. septembar 2007.<ref>[https://www.klix.ba/magazin/film-tv/nova-sezona-serije-viza-za-buducnost/070911112 Nova sezona serije "Viza za budućnost“]</ref> |align="center"| 17. april 2008.<ref>[https://tvprofil.com/ba/tvprogram/#!datum=2008-04-17&kanal=ftv Četvrtak, 17. april 2008.]</ref> |- |} == Zemlje u kojima se serija prikazala == {| class="wikitable" ! Zemlja !! Kanal |- | {{ZID|Bosna i Hercegovina}} || [[Federalna televizija|FTV]]<br> [[RTRS]] |- | {{ZID|Crna Gora}} || [[Radiotelevizija Crne Gore|TVCG 1]]<ref>[https://tvprofil.com/ba/tvprogram/#!datum=2011-08-3&kanal=tvcg1 srijeda, 3. august 2011.]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110808072414/http://www.rtcg.me/program/programska-sema/rtv-stanice/sema/stanice/1.html Programska šema - TV CG 1]</ref> <br>[[TV Vijesti]] |- | {{ZID|Srbija}} || [[Radiotelevizija Srbije|RTS 1]]<ref>{{Cite web |url=http://www.infobiro.ba/article/352046 |title="Viza za budućnost" najgledanija serija |access-date=28. 12. 2020 |archive-date=3. 10. 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221003183648/http://www.infobiro.ba/article/352046 |url-status=dead }}</ref><br>[[RTV Pink]]<ref>[https://tvprofil.com/ba/tvprogram/#!datum=2007-09-03&kanal=pink Ponedjeljak, 3. septembar 2007.]</ref> |- | {{ZID|Hrvatska}} || [[TV Sljeme]] |- | {{ZID|Slovenija}} || [[TV SLO 2]]<ref>[https://arhiv.gorenjskiglas.si/digitar/16298754_20050510_L.pdf]</ref> |- | {{ZID|Makedonija}} || [[A1]]<ref>[https://web.archive.org/web/20040820224910/http://a1.com.mk/emisii/serii/serija.asp?ID=16 Виза за во иднина/Viza za buducnost]</ref> |- |} {{dvostruki bodež}} Srbija i Crna Gora su bile [[Srbija i Crna Gora|jedinstvena država]] kada je krenulo prikazivanje ove serije. == Zanimljivosti == [[Datoteka:Viza206.png|mini|250p|U posljednjoj 206. epizodi postoji najava za sljedeću epizodu. Ta je epizoda trebala biti prikazana u jesen 2008. Međutim, ta epizoda nikada nije prikazana.]] *U posljednjoj 206. epizodi, postoji najava za sljedeću epizodu, te je najavljeno da će ta epizoda biti prikazana u jesen 2008. Međutim, ta jesen nikad nije došla, s obzirom da ta epizoda nikada nije prikazana, čak niti tokom brojnih repriziranja. Do danas niko nije dao objašnjenje zašto serija nikada nije završena. *Viza za budućnost je jedina uspješna serija koju je producirala produkcijska kuća Mebius film. Sve ostale serije od te produkcijske kuće doživjele su neuspjeh zbog loše gledanosti. *Radni naziv serije bio je "Pasoš za budućnost".<ref>[http://www.infobiro.ba/article/439579] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231125015616/http://www.infobiro.ba/article/439579 |date=25. 11. 2023 }} Nezavisne novine, 11.01.2003</ref> *Neki od sponzora serije bili su [[Dnevni avaz]], Grand kafa, [[Vispak]], [[Hyundai|Hyundai Auto BH]] i Dallas namještaj. *Četvrtu i petu sezonu su producirale produkcijske kuće Mebius film iz Sarajeva i Direct Media iz Beograda. *Režiser četvrte sezone i novogodišnjeg specijala 2004. godine je bio [[Admir Glamočak]], koji je u seriji glumio Suada Husiku. *Uloga Alme Husike je prvobitno bila namijenjena [[Selma Alispahić|Selmi Alispahić]]<ref>{{Cite web |url=http://www.infobiro.ba/article/314407 |title=Mnogi me zaobilaze zbog mog brata i ja to smatram primitivizmom |access-date=4. 4. 2022 |archive-date=3. 10. 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221003171326/http://www.infobiro.ba/article/314407 |url-status=dead }}</ref>, ali nakon što ona nije prihvatila ponudu, ulogu je dobila tuzlanska glumica Meliha Fakić. *Četvrta, peta i šesta sezona nisu svoje premijerno prikazivanje imale u Bosni i Hercegovini, već u Srbiji na Pinku. Tamo su se prikazivale posebno pripremljene epizode (od originalnih epizoda se razlikuju po tome što traju 45 umjesto 35 minuta), te je na početku pisalo da je producent serije Pink. *Serija je, osim u Sarajevu, snimana i u [[Goražde|Goraždu]], [[Pale (RS)|Palama]], [[Ilidža|Ilidži]] i na [[Jahorina|Jahorini]]. *Glumci [[Ermin Sijamija]] i [[Amra Kapidžić]] koji su u seriji igrali momka i djevojku, u stvarnom životu su muž i žena.<ref>[https://novi.ba/clanak/289868/sjecate-se-belme-i-sase-iz-vize-za-buducnost-danas-su-u-braku-sasa-izgleda-bolje-nego-ikada-a-belma-iznenadit-cete-se SJEĆATE SE BELME I SAŠE IZ “VIZE ZA BUDUĆNOST”? Danas su u braku, Saša izgleda bolje nego ikada , a BELMA... IZNENADIT ĆETE SE]</ref> *Glumci [[Nermin Omić]] i [[Faketa Salihbegović-Avdagić]] koji su u seriji igrali supružnike Seju i Zlatu, ponovo su igrali supružnike i u filmu [[Švedsko srce moje majke]] iz 2021. godine. *U seriji su svoje posljednje uloge ostvarili glumci [[Zoran Bečić]] (1939 - 2006) i Ksenija Jovanović (1928 - 2012). *Uprkos odličnoj gledanosti, Viza za budućnost je tokom čitavog emitovanja bila izložena negativnim kritikama kritičara,<ref>[http://www.infobiro.ba/article/229918] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230212220456/http://www.infobiro.ba/article/229918 |date=12. 2. 2023 }} Max Magazin, 18. oktobar 2002.</ref><ref>[http://www.infobiro.ba/article/163232 Čekajući nove Nadrealiste]{{Mrtav link}} Start, 24. januar 2006.</ref> a 2006. godine, kritičar Radovan Marušić je pozvao sve glumce da napuste rad u seriji, optužujući seriju da je "televizijska mora i muka živa".<ref>[http://www.infobiro.ba/article/161479 U ime dostojanstva glumačkog poziva, napustite seriju] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230212220456/http://www.infobiro.ba/article/161479 |date=12. 2. 2023 }} Oslobođenje, 26. januar 2006.</ref> ==Greške i nedoslijednosti== *U brojnim epizodama se vide mikrofoni i kamere koji prate glumce, a u nekoliko navrata se vide čak i kamermani. *U 1. epizodi, Milan i Danica spominju kako su proveli 10 godina u Norveškoj, a u jednoj od kasnijih epizoda se spominje kako su tamo proveli 4 godine. *U 5. epizodi, Mubera spominje kako je njezino djevojačko prezime Polovina, a udato prezime Gaćo, što bi značilo da je Gaćo prezime i njezinog pokojnog muža. Međutim, kada u seriju dođe Nadir, brat njezinog pokojnog muža, njegovo prezime je Hadžić. Nemoguće da su dva brata imala različito prezime. *U 6. epizodi, kada su Milan i Miro igrali šah, Miro je imao otkopčan rajfešlus na svom radnom odijelu. Kada je Milan otišao napolje da vidi je li sve u redu sa autom, Miro je zakopčao rajfešlus. A kada se Milan vratio, Miro je opet imao otkopčan rajfešlus. U istoj epizodi, Danica kaže Milanu kako joj je Mubera rekla da se uopšte nije promijenila, a ustvari, to je Danica rekla Muberi. *U 29. epizodi, Alma, kada je vidjela Danicu ogrnutu lisicom, rekla joj je "Ogrnula si se sa lisicom usred ljeta", a u narednoj sceni, kada Vinko dolazi u Sarajevo, vidi se snijeg napolju. U istoj epizodi, Danica u jednoj sceni kaže Seni kako ne zna latinicu nego samo ćirilicu, a u idućoj sceni Danica kaže Almi kako govori nekoliko stranih jezika. *Tokom novijih repriziranja serije, FTV uvijek preskoči 30. kao i 202. epizodu. Nije poznato zašto je to tako, ali vjerovatno su trake sa tim epizodama oštećene ili izgubljene. Snimci tih epizoda, međutim, postoje na internetu, a snimljeni su za vrijeme starijih repriziranja serije. *U 39. epizodi, Milan je rekao: Stiže viski, gospodine Sofija. *U ranijim epizodama se vidi kako je Ranka zaposlena u opštini [[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad]], ali se u kasnijim epizodama vidi da je zaposlena u opštini [[Centar (Sarajevo)|Centar]]. *Prije svake epizode prikaže se natpis "U prošloj epizodi" i onda se prikaže kratak sadržaj prošle epizode. Međutim u 6. epizodi, nije prikazan taj natpis, a u 42. epizodi, umjesto "U prošloj epizodi" pisalo je "U slijedećoj epizodi". *Također, nakon svake epizode, prikaže se natpis "U sljedećoj epizodi" i onda se prikaže najava svega što će se desiti u sljedećoj epizodi. Međutim nakon završetka 87. epizode, u najavi za sljedeću epizodu, prikazane su scene, koje u toj sljedećoj, odnosno 88. epizodi, nisu nikada emitovane: doktor Karić kako pregleda Suada, susret Suada i Zele u bolnici, dolazak Sokola i Žutog kod Sene, Belma kako sprema doručak itd... *U 41. epizodi, policajac Petar spominje kako je Nadir otišao u [[Nizozemska|Nizozemsku]] 1996. godine, a u istoj epizodi, kada Nadir dođe u opštinu kod Ranke, govori joj kako je otišao tamo 1995. godine. Onda, u 57. epizodi (emitovanoj 2003. godine), Nadir spominje kako je došao u Bosnu poslije 5 godina, što bi značilo da je tamo otišao 1998. godine. *U 42. epizodi, Mubera je rekla "Moram se javiti neni" umjesto Seni. *U 47. epizodi, Alma je rekla kako je [[opsada Sarajeva]] trajala 1100 dana, a ustvari trajala je 1425 dana. *U drugoj sezoni, prije scena koje prikazuju Krezu, Prohasku i Spasića kako kockaju prikaže se slika Hotela Saray. Međutim, te scene nisu snimljene u Hotelu Saray, već u ''plavoj sobi'' u stanu Husika-Golijanin, što se jasno može vidjeti po rasporedu namještaja u sobi. *U 50. epizodi, kada Mubera otvara vrata Sofiji, u trpezariji se čuje dijalog Danice i Alme iz prethodne scene, što dokazuje da scene nisu snimane redoslijedom kojim su prikazane. *''Plava soba'' je bio naziv za sobu u kojoj je najprije stanovala Belma, a zatim Milan i Danica. Međutim, ta soba ni u jednom trenutku nije bila plava. Naime, do 65. epizode, ta soba je bila žuta, a od 65. pa sve do kraja serije ta soba je bila crvena. *U 66. epizodi, dok su Zlata i Nejra razgovarale na telefon, Nejra je rekla da Mubera nije kod kuće, a u tom trenutku Mubera je bila kod kuće. *U 68. epizodi, kada je Zela razgovarao sa Muberom preko telefona, ona mu je rekla da je Rile u kuhinji, a on je u prethodnoj sceni izašao iz stana. *U 69. epizodi, emitovanoj 2004. godine, Sena spominje "aerodrome van [[Republika Bosna i Hercegovina|Republike Bosne i Hercegovine]]". Taj naziv se prestao koristi još 1997. godine i u upotrebi je isključivo naziv Bosna i Hercegovina. *U 78. epizodi, Merima spominje kako registarska oznaka Milanovog auta (Renault Scenic) glasi 618-E-363, što potvrđuje i Milan u jednoj od narednih epizoda, a ustvari ona glasi 639-M-323 što se i vidi u svim epizodama. *U 85. epizodi, kada je Zela predstavljao Rileta Hediji, rekao je da se zove Rifet, a ustvari je Rifat. *U 58. epizodi, kada Milan ulazi u Alminu i Suadovu sobu, primjećuje se kako se ta soba nalazi na spratu. Međutim, u 86. epizodi, vidi se da se ta ista soba nalazi u prizemlju. *[[Boris Dvornik]] je bio u glavnoj glumačkoj postavi tokom cijele treće sezone, međutim nije se pojavio niti u jednoj epizodi treće sezone. Isti je slučaj sa Lejlom Zvizdić i Majom Ibrahimpašić, koje se nisu pojavile ni u jednoj epizodi šeste sezone, a bile su u glavnoj glumačkoj postavi do kraja sezone. *U 101. epizodi, primjećuje se kako unutrašnja strana ulaznih vrata u stanu Husika-Golijanin ima špijunku. Međutim, ta ista vrata, sa vanjske strane nemaju špijunku. *Stan je u početku bio dvoetažni, te su u trpezariji bile stepenice koje su vodile ka gornjem spratu, međutim od 101. epizode tih stepenica više nema. *U epizodama četvrte sezone, emitovanim u jesen 2005. godine, SFOR dolazi u zgradu kako bi uhapsio ratnog zločinca. Međutim, u vrijeme kada su te epizode premijerno emitovane, SFOR više nije postojao. *U 124. epizodi, vidi se kako Aleksandrov automobil ([[Hyundai Sonata]]) ima različite prednje i zadnje tablice. Prednja tablica je BG 222-53 a zadnja tablica je BG 912-50. *U epizodama pete sezone, emitovanim u jesen 2006. godine, vide se natpisi na kojima piše: Izbori 2002. Vjerovatno se misli na [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2002.|Opće izbore 2002.]] *U 22. epizodi se spominje kako je Belma začeta na žurci na Marindvoru, a u 171. epizodi se spominje kako je Alma zatrudnila sa Belmom u Neumu. *U 172. epizodi, Aleksandar i Saška dolaze taksijem do željezničke stanice, a vozač im na kraju vožnje kaže da je vožnja koštala 7 maraka. Ali, zgrada gdje je snimana Viza za budućnost (a gdje također žive i Aleksandar i Saška) se zapravo nalazi odmah pored [[Glavna željeznička stanica u Sarajevu|te željezničke stanice]], tako da je nemoguće da je vožnja taksijem koštala toliko. *U 187. epizodi, Olivera počinje pričati Aleksandrovom ispitaniku priču o fabrici stakla u [[Paraćin]]u. Međutim, u istoj epizodi, ona, kada Danici želi ispričati istu tu priču, umjesto Paraćin kaže [[Pančevo]]. *Selo Trpkovići odakle dolazi Zela zapravo ne postoji. == Također pogledajte == * [[Novi Primitivizam]] * [[Top Lista Nadrealista]] == Vanjski linkovi == * {{IMDb title|0350466|Viza za budućnost}} ==Reference== {{reflist}} [[Kategorija:Bosanskohercegovačke TV-serije]] [[Kategorija:Bosanskohercegovačke humorističke serije iz 2000-tih]] [[Kategorija:Bosanskohercegovačke TV-serije sa početkom prikazivanja 2002.]] [[Kategorija:TV-emisije na bosanskom jeziku]] [[Kategorija:TV-emisije s radnjom u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Bosanskohercegovačke TV-serije iz 2000-tih]] [[Kategorija:TV-serije sa početkom prikazivanja 2002.]] ghf9hfc3fgagd58datbh627nbss95uk Zagrebačka županija 0 73337 3669727 3666165 2024-11-26T06:31:22Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669727 wikitext text/x-wiki {{Infokutija naselje | ime = Zagrebačka županija | naselje_vrsta = [[Županije u Hrvatskoj|Županija]] | podjela_vrsta = Država | podjela_ime = [[Hrvatska]] | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | slika_zastava = Flag of Zagreb County.svg | flag_alt = | slika_štit = Coat of arms of Zagreb County.svg | shield_alt = | slika_karta = Zagrebačka županija in Croatia.svg | map_alt = | karta_opis = Zagrebačka županija unutar Hrvatske | sjedište_vrsta = Sjedište županije | sjedište = [[Zagreb]]<ref>http://www.zagrebacka-zupanija.hr/o_zagrebackoj_zupaniji</ref> | vođa_titula = [[Spisak župana Zagrebačke županije|Župan]] | vođa_ime = Stjepan Kožić | vođa_partija = [[Hrvatska seljačka stranka|HSS]] | vođa_titula1 = Skupština | vođa_ime1 = {{Collapsible list |title = 51 član |frame_style= border: none; padding: 0; |list_style=text-align:left;display:none; |1 =• [[Socijaldemokratska partija Hrvatske|SDP]], [[Hrvatska seljačka stranka|HSS]], [[Hrvatska narodna stranka – liberalni demokrati|HNS]], [[Hrvatski laburisti - Stranka rada|HL]] (20) |2 =• [[Hrvatska demokratska zajednica|HDZ]], [[Hrvatska stranka umirovljenika|HSU]], [[Hrvatska socijalno-liberalna stranka|HSLS]] (15) |3 =• [[Bandić Milan 365 - Stranka rada i solidarnosti|BM 365]] (8) |4 =• [[Most nezavisnih lista|MOST]] (4) |5 =• [[Živi zid (organizacija)|ŽZ]] (2) |6 =• [[Nezavisni političar|Nezavisni]] (2) }} | površina_ukupno_km2 = 3060 | površina_fusnote = <ref name="DZS">{{cite book | editor-last = Ostroški | editor-first = Ljiljana | date = decembar 2015 | title = Statistički ljetopis Republike Hrvatske 2015 | volume = 47 | pages = 62 | location = Zagreb | publisher = [[Državni zavod za statistiku Hrvatske]] | language = hr, en | format = PDF | issn = 1333-3305 | access-date = 14. 1. 2020 | url = http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2015/sljh2015.pdf | archive-date = 28. 4. 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160428052926/http://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2015/sljh2015.pdf | url-status = dead }}</ref> | stanovništvo_datum = [[2021.]] | stanovništvo_ukupno = 299985 | stanovništvo_fusnote = <ref name="2011 Census">{{cite web | url=http://www.dzs.hr/Eng/censuses/census2011/results/htm/E01_01_01/e01_01_01_zup01.html | title=Stanovništvo po godinama i polu po općinama, popis 2011, Zagrebačka županija | work=Census of Population, Households and Dwellings 2011 | date=decembar 2012 | publisher=[[Državni zavod za statistiku Hrvatske]] | location=Zagreb | access-date=14. 1. 2020 | archive-date=20. 8. 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200820192430/https://www.dzs.hr/Eng/censuses/census2011/results/htm/e01_01_01/e01_01_01_zup01.html | url-status=dead }}</ref> | stanovništvo_gustoća_km2 = auto | latd = |latm = |latNS = N | longd = |longm = |longEW = E | coordinates_type = | coordinates_display = title | iso_kod = HR-01 | web_sajt = {{url|http://www.zagrebacka-zupanija.hr/}} | fusnote = | pozivni_broj_vrsta = [[Telefonski brojevi u Hrvatskoj|Pozivni broj]] | pozivni_broj = 01 }} '''Zagrebačka županija''' se nalazi u sjeverozapadnoj [[Hrvatska|Hrvatskoj]]. == Historija == {{Proširiti sekciju}} == Županijska uprava == {{Proširiti sekciju}} == Geografija == Županija se nalazi u srednjoj [[Hrvatska|Hrvatskoj]]. Obrubljuje [[Zagreb|Grad Zagreb]] sa zapadne, južne i istočne strane pa se često naziva "zagrebačkim prstenom". Geografski je dosta raznolika cjelina (Marijagoričko pobrđe i Žumberak na zapadu, nisko Turopolje i Pokuplje na jugu, nizijski krajevi na istoku). Površina županije iznosi 3078&nbsp;km<sup>2</sup>. === Reljef i tlo === Na zapadu prevladavaju brežuljkasti i gorski krajevi, a na jugu i istoku nizije. Najviši su dijelovi ''Žumberačka gora'' i ''Samoborsko gorje'' na jugozapadu i rubni dijelovi ''Medvednice'' na sjeveru. Na jugu niske ''Vukomeričke gorice'' razdvajaju nisko Turopolje od donjeg Pokuplja. Najveće ravnice pružaju se na istoku, u porječju rijeke Lonje. Tlo je srednjeg kavliteta. Uz [[Rijeka|rijeke]] i u vlažnijim nizijama prevladavaju aluvijalna i močvarna glejna tla, na ocjeditim ravničarskim dijelovima pseudoglejna tla, a u brdskim predjelima smeđa kisela i lesivirana tla. === Vode === [[Sava]] je najveća rijeka, a njezinom riječnom toku pripadaju sve ostale rijeke u županiji (''Kupa, Lonja, Krapina, Sutla, Odra'' i dr.). U jastrebarskom kraju i Pokuplju ima nekoliko ribnjaka. ''Crna mlaka'' dijelom je pretvorena u ribnjak, a dijelom je očuvana kao močvara i ptičji rezervat. U županiji ima nekoliko jezera koja su nastala vađenjem šljunka (pokraj Velike Gorice i Zaprešića). === Klima === Umjerena kontinentalna [[klima]] s toplim ljetima i umjereno hladnim zimama, povremeno sa snježnim padavinama. Najviše padavina ima u kasno proljeće, rano ljeto i jesen, a najmanje u zimi i u rano proljeće. Nema izrazito sušnih niti vlažnih perioda, a godišnja količina padavina smanjuje se od zapada prema istoku. === Šume === Najviše očuvanih [[šuma]] ima u gorskim krajevima i niskim i slabo naseljenim naplavinim dijelovima Pokuplja. U vlažnim nizijama, prevladava [[hrast lužnjak]], na ocjeditim dijelovima i prigorjima [[hrast kitnjak]], a u brdskim krajevima bukva, mjestimično sa jelom. == Administrativna podjela == Županija je podijeljena na 9 gradova i 25 općina. * [[Grad]]ovi: {| class="wikitable sortable" |- ! [[Spisak gradova u Hrvatskoj|Grad]] || [[Grb]] || [[Površina]] || [[Popis stanovništva u Hrvatskoj 2021.|Br. stanovnika]] || [[Spisak naselja u Hrvatskoj|Naselja]] |- | [[Dugo Selo]] || [[Datoteka:Dugo Selo (grb 2).gif|70px]] || '''51,00&nbsp;km²''' || '''17.676''' || {{hlist|[[Andrilovec]]|[[Donje Dvorišće]]|'''[[Dugo Selo]]'''|[[Kopčevec]]|[[Kozinščak]]|[[Leprovica]]|[[Lukarišće]]|[[Mala Ostrna]]|[[Prozorje]]|[[Puhovo (Dugo Selo)|Puhovo]]|[[Velika Ostrna]]}} |- | [[Ivanić-Grad]] || [[Datoteka:Ivanić-Grad (grb 2).gif|70px]] || '''173,60&nbsp;km²''' || '''12.982''' || {{hlist|[[Caginec]]|[[Deanovec]]|[[Derežani]]|[[Graberje Ivanićko]]|[[Greda Breška]]|'''[[Ivanić-Grad]]'''|[[Lepšić]]|[[Lijevi Dubrovčak]]|[[Opatinec]]|[[Posavski Bregi]]|[[Prečno]]|[[Prerovec]]|[[Šemovec Breški]]|[[Šumećani]]|[[Tarno]]|[[Topolje (Ivanić-Grad)|Topolje]]|[[Trebovec]]|[[Zaklepica]]|[[Zelina Breška]]}} |- | [[Jastrebarsko]] || [[Datoteka:Jastrebarsko (grb).gif|70px]] || '''229,00&nbsp;km²''' || '''14.562''' || {{hlist|[[Belčići]]|[[Brebrovac]]|[[Brezari]]|[[Breznik Plešivički]]|[[Bukovac Svetojanski]]|[[Celine (Jastrebarsko)|Celine]]|[[Crna Mlaka]]|[[Cvetković (Jastrebarsko)|Cvetković]]|[[Čabdin]]|[[Čeglje]]|[[Črnilovec]]|[[Dolanjski Jarak]]|[[Domagović]]|[[Donja Reka]]|[[Donji Desinec]]|[[Draga Svetojanska]]|[[Dragovanščak]]|[[Goljak (Jastrebarsko)|Goljak]]|[[Gorica Svetojanska]]|[[Gornja Kupčina]]| [[Gornja Reka]]|[[Gornji Desinec]]|[[Grabarak]]|[[Gračac Slavetički]]|[[Guci Draganički]]|[[Hrastje Plešivičko]]|[[Hrašća]]|[[Ivančići (Jastrebarsko)|Ivančići]]|[[Izimje]]|'''[[Jastrebarsko]]'''|[[Jurjevčani]]|[[Kupeč Dol]]|[[Lanišće (Jastrebarsko)|Lanišće]]|[[Lokošin Dol]]|[[Malunje]]|[[Miladini]]|[[Novaki Petrovinski]]|[[Orešje Okićko]]|[[Paljugi]]|[[Pavlovčani]]|[[Pesak]]|[[Petrovina]]|[[Plešivica (Jastrebarsko)|Plešivica]]|[[Prhoć]]|[[Prilipje]]|[[Prodin Dol]]|[[Rastoki]]|[[Redovje]]|[[Slavetić]]|[[Srednjak (Jastrebarsko)|Srednjak]]|[[Stankovo (Jastrebarsko)|Stankovo]]|[[Špigelski Breg]]|[[Tihočaj]]|[[Toplice]]|[[Vlaškovec]]|[[Volavje]]|[[Vranov Dol]]|[[Vukšin Šipak]]|[[Zdihovo (Jastrebarsko)|Zdihovo]]}} |- | [[Samobor]] || [[Datoteka:Samobor (grb).gif|70px]] || '''250,00&nbsp;km²''' || '''37.435''' || {{hlist|[[Beder]]|[[Bobovica (Samobor)|Bobovica]]|[[Braslovje]]|[[Bratelji]]|[[Bregana]]|[[Breganica]]|[[Brezovac Žumberački]]|[[Budinjak]]|[[Bukovje Podvrško]]|[[Celine Samoborske]]|[[Cerje Samoborsko]]|[[Cerovica (Samobor)|Cerovica]]|[[Dane (Samobor)|Dane]]|[[Dolec Podokićki]]|[[Domaslovec]]|[[Draganje Selo]]|[[Dragonoš]]|[[Drežnik Podokićki]]|[[Dubrava Samoborska]]|[[Falašćak]]| [[Farkaševec Samoborski]]|[[Galgovo]]|[[Golubići (Samobor)|Golubići]]|[[Gornja Vas (Samobor)|Gornja Vas]]|[[Gradna]]|[[Grdanjci]]|[[Gregurić Breg]]|[[Hrastina Samoborska]]|[[Jarušje]]|[[Javorek]]|[[Kladje (Samobor)|Kladje]]|[[Klake (Samobor)|Klake]]|[[Klokočevec Samoborski]]|[[Konšćica]]|[[Kostanjevec Podvrški]]|[[Kotari]]|[[Kravljak (Samobor)|Kravljak]]|[[Lug Samoborski]]|[[Mala Jazbina]]|[[Mala Rakovica]]|[[Mali Lipovec (Samobor)|Mali Lipovec]]|[[Manja Vas]]|[[Medsave]]|[[Molvice (Samobor)|Molvice]]|[[Noršić Selo]]|[[Novo Selo Žumberačko]]|[[Osredek Žumberački]]|[[Osunja]]|[[Otruševec]]|[[Pavučnjak]]|[[Petkov Breg]]|[[Podgrađe Podokićko]]|[[Podvrh (Samobor)|Podvrh]]|[[Poklek (Samobor)|Poklek]]|[[Prekrižje Plešivičko]]|[[Rakov Potok]]|[[Rude (Samobor)|Rude]]|'''[[Samobor]]'''|[[Samoborski Otok]]|[[Savršćak]]|[[Selce Žumberačko]]|[[Sječevac]]|[[Slani Dol]]|[[Slapnica (Samobor)|Slapnica]]|[[Slavagora]]|[[Smerovišće]]|[[Stojdraga]]|[[Sveti Martin pod Okićem]]|[[Šimraki]]|[[Šipački Breg]]|[[Tisovac Žumberački]]|[[Velika Jazbina]]|[[Velika Rakovica]]|[[Veliki Lipovec (Samobor)|Veliki Lipovec]]|[[Višnjevec Podvrški]]|[[Vratnik Samoborski]]|[[Vrbovec Samoborski]]|[[Vrhovčak]]}} |- | [[Sveta Nedelja (Zagrebačka županija)|Sveta Nedelja]] || [[Datoteka:Zg-sn.gif|70px]] || '''40,00&nbsp;km²''' || '''18.221''' || {{hlist|[[Bestovje]]|[[Brezje (Sveta Nedelja)|Brezje]]|[[Jagnjić Dol]]|[[Kalinovica]]|[[Kerestinec]]|[[Mala Gorica (Sveta Nedelja)|Mala Gorica]]|[[Novaki (Sveta Nedelja)|Novaki]]|[[Orešje (Sveta Nedelja)|Orešje]]|[[Rakitje]]|[[Srebrnjak]]|[[Strmec (Sveta Nedelja)|Strmec]]|'''[[Sveta Nedelja (Zagrebačka županija)|Sveta Nedelja]]'''|[[Svetonedeljski Breg]]|[[Žitarka]]}} |- | [[Sveti Ivan Zelina]] || [[Datoteka:Sveti Ivan Zelina (grb 2).gif|70px]] || '''184,00&nbsp;km²''' || '''14.602''' || {{hlist|[[Banje Selo]]|[[Berislavec]]|[[Biškupec Zelinski]]|[[Blaškovec]]|[[Blaževdol]]|[[Breg Mokrički]]|[[Brezovec Zelinski]]|[[Bukevje (Sveti Ivan Zelina)|Bukevje]]|[[Bukovec Zelinski]]|[[Bunjak]]|[[Curkovec]]|[[Črečan (Sveti Ivan Zelina)|Črečan]]|[[Donja Drenova]]|[[Donja Topličica]]|[[Donja Zelina]]|[[Donje Orešje]]|[[Donje Psarjevo]]|[[Dubovec Bisaški]]|[[Filipovići (Sveti Ivan Zelina)|Filipovići]]|[[Goričanec]]| [[Goričica (Sveti Ivan Zelina)|Goričica]]|[[Gornja Drenova]]|[[Gornja Topličica]]|[[Gornje Orešje]]|[[Gornje Psarjevo]]|[[Gornji Vinkovec]]|[[Hrastje (Sveti Ivan Zelina)|Hrastje]]|[[Hrnjanec]]|[[Kalinje]]|[[Keleminovec]]|[[Kladešćica]]|[[Komin (Sveti Ivan Zelina)|Komin]]|[[Krečaves]]|[[Križevčec]]|[[Laktec]]|[[Majkovec]]|[[Marinovec Zelinski]]|[[Mokrica Tomaševečka]]|[[Nespeš]]|[[Novakovec Bisaški]]|[[Novo Mjesto]]|[[Obrež Zelinski]]|[[Paukovec]]|[[Polonje]]|[[Polonje Tomaševečko]]|[[Prepolno]]|[[Pretoki]]|[[Radoišće]]|[[Salnik]]|[[Selnica Psarjevačka]]|[[Suhodol Zelinski]]|[[Sveta Helena (Sveti Ivan Zelina)|Sveta Helena]]|'''[[Sveti Ivan Zelina]]'''|[[Šalovec]]|[[Šulinec]]|[[Šurdovec]]|[[Tomaševec (Sveti Ivan Zelina)|Tomaševec]]|[[Velika Gora (Sveti Ivan Zelina)|Velika Gora]]|[[Vukovje Zelinsko]]|[[Zadrkovec]]|[[Zrinšćina]]|[[Žitomir (Sveti Ivan Zelina)|Žitomir]]}} |- | [[Velika Gorica]] || [[Datoteka:Velika Gorica.svg|70px]] || '''328,65&nbsp;km²''' || '''61.075''' || {{hlist|[[Bapča]]|[[Bukovčak]]|[[Buševec]]|[[Cerovski Vrh]]|[[Cvetković Brdo]]|[[Črnkovec]]|[[Donja Lomnica (Velika Gorica)|Donja Lomnica]]|[[Donje Podotočje]]|[[Drenje Šćitarjevsko]]|[[Dubranec]]|[[Gornja Lomnica (Velika Gorica)|Gornja Lomnica]]|[[Gornje Podotočje]]|[[Gradići]]|[[Gudci]]|[[Gustelnica]]|[[Jagodno]]|[[Jerebić]]|[[Ključić Brdo]]|[[Kobilić]]|[[Kozjača]]| [[Kuče]]|[[Lazi Turopoljski]]|[[Lazina Čička]]|[[Lekneno]]|[[Lukavec (Velika Gorica)|Lukavec]]|[[Mala Buna]]|[[Mala Kosnica]]|[[Markuševec Turopoljski]]|[[Mičevec]]|[[Mraclin]]|[[Novaki Šćitarjevski]]|[[Novo Čiče]]|[[Obrezina]]|[[Ogulinec]]|[[Okuje]]|[[Petina (Velika Gorica)|Petina]]|[[Petravec]]|[[Petrovina Turopoljska]]|[[Poljana Čička]]|[[Prvonožina]]|[[Rakitovec (Velika Gorica)|Rakitovec]]|[[Ribnica (Velika Gorica)|Ribnica]]|[[Sasi (Velika Gorica)|Sasi]]|[[Selnica Šćitarjevska]]|[[Sop Bukevski]]|[[Staro Čiče]]|[[Strmec Bukevski]]|[[Šćitarjevo]]|[[Šiljakovina]]|[[Trnje (Velika Gorica)|Trnje]]|[[Turopolje (Velika Gorica)|Turopolje]]|[[Velika Buna]]|'''[[Velika Gorica]]'''|[[Velika Kosnica]]|[[Velika Mlaka]]|[[Vukomerić]]|[[Vukovina]]|[[Zablatje Posavsko]]}} |- | [[Vrbovec]] || [[Datoteka:Vrbovec (grb 2).gif|70px]] || '''159,20&nbsp;km²''' || '''12.981''' || {{hlist|[[Banovo]]|[[Brčevec]]|[[Celine (Vrbovec)|Celine]]|[[Cerik (Vrbovec)|Cerik]]|[[Cerje (Vrbovec)|Cerje]]|[[Dijaneš]]|[[Donji Tkalec]]|[[Dulepska]]|[[Đivan]]|[[Gaj (Vrbovec)|Gaj]]|[[Gornji Tkalec]]|[[Gostović (Vrbovec)|Gostović]]|[[Graberanec]]|[[Graberšćak]]|[[Greda (Vrbovec)|Greda]]|[[Hruškovica]]|[[Konak (Vrbovec)|Konak]]|[[Krkač]]|[[Kućari]]|[[Lonjica]]| [[Lovrečka Varoš]]|[[Lovrečka Velika]]|[[Luka (Vrbovec)|Luka]]|[[Lukovo (Vrbovec)|Lukovo]]|[[Marenić]]|[[Martinska Ves (Vrbovec)|Martinska Ves]]|[[Naselje Stjepana Radića]]|[[Negovec]]|[[Novo Selo (Vrbovec)|Novo Selo]]|[[Peskovec]]|[[Pirakovec]]|[[Podolec]]|[[Poljana (Vrbovec)|Poljana]]|[[Poljanski Lug]]|[[Prilesje (Vrbovec)|Prilesje]]|[[Samoborec]]|[[Savska Cesta]]|[[Topolovec (Vrbovec)|Topolovec]]|'''[[Vrbovec]]'''|[[Vrbovečki Pavlovec]]|[[Vrhovec (Vrbovec)|Vrhovec]]|[[Žunci]]}} |- | [[Zaprešić]] || [[Datoteka:Grb Zaprešića.png|70px]] || '''52,60&nbsp;km²''' || '''24.133''' || {{hlist|[[Hruševec Kupljenski]]|[[Ivanec Bistranski]]|[[Jablanovec]]|[[Kupljenovo]]|[[Lužnica (Zaprešić)|Lužnica]]|[[Merenje]]|[[Pojatno]]|[[Šibice (Zaprešić)|Šibice]]|'''[[Zaprešić]]'''}} |- |} * [[Općina|Općine]]: {| class="wikitable sortable" |- ! [[Spisak općina u Hrvatskoj|Općina]] || [[Grb]] || [[Površina]] || [[Popis stanovništva u Hrvatskoj 2021.|Br. stanovnika]] || [[Spisak naselja u Hrvatskoj|Naselja]] |- | [[Bedenica]] || [[Datoteka:Bedenica_(grb).gif|70px]] || '''21,70&nbsp;km²''' || '''1.266''' || {{hlist|'''[[Bedenica]]'''|[[Beloslavec]]|[[Bosna (Bedenica)|Bosna]]|[[Omamno]]|[[Otrčkovec]]|[[Turkovčina]]}} |- | [[Bistra (Hrvatska)|Bistra]] || [[Datoteka:Bistra (grb).gif|70px]] || '''52,70&nbsp;km²''' || '''6.444''' || {{hlist|[[Bukovje Bistransko]]|[[Donja Bistra]]|[[Gornja Bistra]]|[[Novaki Bistranski]]|[[Oborovo Bistransko]]|'''[[Poljanica Bistranska]]'''}} |- | [[Brckovljani]] || [[Datoteka:Brckovljani_(grb).gif|70px]] || '''71,10&nbsp;km²''' || '''5.876''' || {{hlist|[[Božjakovina]]|'''[[Brckovljani]]'''|[[Gornja Greda]]|[[Gornje Dvorišće]]|[[Gračec]]|[[Hrebinec]]|[[Kusanovec]]|[[Lupoglav (Brckovljani)|Lupoglav]]|[[Prečec]]|[[Prikraj]]|[[Stančić (Brckovljani)|Stančić]]|[[Štakorovec]]|[[Tedrovec]]}} |- | [[Brdovec]] || [[Datoteka:Brdovec (grb 2).gif|70px]] || '''37,60&nbsp;km²''' || '''10.737''' || {{hlist|'''[[Brdovec]]'''|[[Donji Laduč]]|[[Drenje Brdovečko]]|[[Gornji Laduč]]|[[Harmica]]|[[Javorje (Brdovec)|Javorje]]|[[Ključ Brdovečki]]|[[Prigorje Brdovečko]]|[[Prudnice]]|[[Savski Marof]]|[[Šenkovec (Brdovec)|Šenkovec]]|[[Vukovo Selo]]|[[Zdenci Brdovečki]]}} |- | [[Dubrava (Hrvatska)|Dubrava]] || [[Datoteka:Dubrava (grb).gif|70px]] || '''115,00&nbsp;km²''' || '''4.520''' || {{hlist|[[Bađinec]]|[[Brezje (Dubrava)|Brezje]]|[[Donji Marinkovac]]|[[Donji Vukšinac]]|'''[[Dubrava (Hrvatska)|Dubrava]]'''|[[Dubravski Markovac]]|[[Gornji Marinkovac]]|[[Gornji Vukšinac]]|[[Graberec]]|[[Habjanovac]]|[[Koritna (Dubrava)|Koritna]]|[[Kostanj (Dubrava)|Kostanj]]|[[Kunđevac]]|[[Ladina]]|[[Mostari]]|[[Nova Kapela (Dubrava)|Nova Kapela]]|[[Novaki (Dubrava)|Novaki]]|[[Paruževac]]|[[Pehardovac]]|[[Podlužan]]| [[Radulec]]|[[Stara Kapela (Dubrava)|Stara Kapela]]|[[Svinjarec]]|[[Zetkan]]|[[Zgališće]]|[[Zvekovac]]|[[Žukovec]]}} |- | [[Dubravica (Hrvatska)|Dubravica]] || [[Datoteka:Dubravica_(Zagrebačka_županija).gif|70px]] || '''20,60&nbsp;km²''' || '''1.192''' || {{hlist|[[Bobovec Rozganski]]|[[Donji Čemehovec]]|'''[[Dubravica (Hrvatska)|Dubravica]]'''|[[Kraj Gornji Dubravički]]|[[Lugarski Breg]]|[[Lukavec Sutlanski]]|[[Pologi]]|[[Prosinec]]|[[Rozga]]|[[Vučilčevo]]}} |- | [[Farkaševac]] || [[Datoteka:Farkaševac (grb 2).gif|70px]] || '''73,70&nbsp;km²''' || '''1.562''' || {{hlist|[[Bolč]]|[[Brezine (Farkaševac)|Brezine]]|[[Donji Markovac]]|'''[[Farkaševac]]'''|[[Ivančani]]|[[Kabal (Farkaševac)|Kabal]]|[[Mački (Farkaševac)|Mački]]|[[Majur (Farkaševac)|Majur]]|[[Praščevac]]|[[Zvonik (Farkaševac)|Zvonik]]|[[Žabnica (Farkaševac)|Žabnica]]}} |- | [[Gradec (Hrvatska)|Gradec]] || [[Datoteka:Gradec_(grb).gif|70px]] || '''88,90&nbsp;km²''' || '''3.189''' || {{hlist|[[Buzadovac]]|[[Cugovec]]|[[Festinec]]|[[Fuka]]|[[Grabrić]]|'''[[Gradec (Hrvatska)|Gradec]]'''|[[Gradečki Pavlovec]]|[[Haganj]]|[[Lubena]]|[[Mali Brezovec]]|[[Podjales]]{{•}}[[Pokasin]]|[[Potočec]]|[[Remetinec (Gradec)|Remetinec]]|[[Repinec]]|[[Salajci]]|[[Stari Glog (Gradec)|Stari Glog]]|[[Tučenik]]|[[Veliki Brezovec]]|[[Zabrđe (Gradec)|Zabrđe]]}} |- | [[Jakovlje (Hrvatska)|Jakovlje]] || [[Datoteka:Jakovlje (grb 2).gif|70px]] || '''35,70&nbsp;km²''' || '''3.797''' || {{hlist|[[Igrišće]]|''' [[Jakovlje (Hrvatska)|Jakovlje]]''' |[[Kraljev Vrh (Jakovlje)|Kraljev Vrh]]}} |- | [[Klinča Sela]] || [[Datoteka:Klinča Sela (grb 2).gif|70px]] || '''77,60&nbsp;km²''' || '''5.044''' || {{hlist|[[Beter]]|[[Donja Purgarija]]|[[Donja Zdenčina]]|[[Goli Vrh (Klinča Sela)|Goli Vrh]]|[[Gonjeva]]|[[Gornja Purgarija]]|[[Gornja Zdenčina]]|'''[[Klinča Sela]]'''|[[Kozlikovo]]|[[Kupinec]]|[[Novo Selo Okićko]]|[[Poljanica Okićka]]|[[Repišće]]|[[Tržić]]}} |- | [[Kloštar Ivanić]] || [[Datoteka:Kloštar Ivanić (grb 2).gif|70px]] || '''79,00&nbsp;km²''' || '''5.523''' || {{hlist|[[Bešlinec]]|[[Čemernica Lonjska]]|[[Donja Obreška]]|[[Gornja Obreška]]|'''[[Kloštar Ivanić]]'''|[[Križci]]|[[Lipovec Lonjski]]|[[Predavec]]|[[Sobočani]]|[[Stara Marča]]|[[Ščapovec]]}} |- | [[Krašić]] || [[Datoteka:Krašić (grb 2).gif|70px]] || '''71,20&nbsp;km²''' || '''2.250''' || {{hlist|[[Barovka]]|[[Begovo Brdo Žumberačko]]|[[Brezarić]]|[[Brlenić]]|[[Bukovica Prekriška]]|[[Careva Draga]]|[[Čučići]]|[[Čunkova Draga]]|[[Dol (Krašić)|Dol]]|[[Donje Prekrižje]]|[[Gornje Prekrižje]]|[[Hrženik]]|[[Hutin]]|[[Jezerine]]|[[Konjarić Vrh]]|[[Kostel Pribićki]]|'''[[Krašić]]'''|[[Krnežići]]|[[Krupače]]|[[Kučer]]| [[Kurpezova Gorica]]|[[Medven Draga]]|[[Mirkopolje]]|[[Pećno]]|[[Pribić]]|[[Pribić Crkveni]]|[[Prvinci]]|[[Radina Gorica]]|[[Rude Pribićke]]|[[Staničići Žumberački]]|[[Strmac Pribićki]]|[[Svrževo]]|[[Vranjak Žumberački]]}} |- | [[Kravarsko]] || [[Datoteka:Kravarsko (grb 2).gif|70px]] || '''58,33&nbsp;km²''' || '''1.824''' || {{hlist|[[Barbarići Kravarski]]|[[Čakanec]]|[[Donji Hruševec]]|[[Gladovec Kravarski]]|[[Gornji Hruševec]]|'''[[Kravarsko]]'''|[[Novo Brdo (Kravarsko)|Novo Brdo]]|[[Podvornica]]|[[Pustike (Kravarsko)|Pustike]]|[[Žitkovčica]]}} |- | [[Križ (Hrvatska)|Križ]] || [[Datoteka:Križ (grb 2).gif|70px]] || '''118,00&nbsp;km²''' || '''6.098''' || {{hlist|[[Bunjani]]|[[Donji Prnjarovec]]|[[Gornji Prnjarovec]]|[[Johovec]]|[[Konšćani]]|'''[[Križ (Hrvatska)|Križ]]'''|[[Mala Hrastilnica]]|[[Novoselec]]|[[Obedišće]]|[[Okešinec]]|[[Razljev]]|[[Rečica Kriška]]|[[Širinec]]|[[Šušnjari (Križ)|Šušnjari]]|[[Velika Hrastilnica]]|[[Vezišće]]}} |- | [[Luka (Hrvatska)|Luka]] || [[Datoteka:Luka (grb 2).gif|70px]] || '''17,40&nbsp;km²''' || '''1.265''' || {{hlist|[[Krajska Ves]]|'''[[Luka (Hrvatska)|Luka]]'''|[[Pluska (Luka)|Pluska]]|[[Vadina]]|[[Žejinci]]}} |- | [[Marija Gorica]] || [[Datoteka:Marija_Gorica_(grb).gif|70px]] || '''17,20&nbsp;km²''' || '''2.094''' || {{hlist|[[Bijela Gorica]]|[[Celine Goričke]]|[[Hrastina]]|[[Kraj Donji]]|[[Kraj Gornji (Marija Gorica)|Kraj Gornji]]|'''[[Marija Gorica]]'''|[[Oplaznik]]|[[Sveti Križ (Marija Gorica)|Sveti Križ]]|[[Trstenik (Marija Gorica)|Trstenik]]|[[Žlebec Gorički]]}} |- | [[Orle (Hrvatska)|Orle]] || [[Datoteka:Orle2 (grb).gif|70px]] || '''57,60&nbsp;km²''' || '''1.765''' || {{hlist|[[Bukevje (Orle)|Bukevje]]|[[Čret Posavski]]|[[Drnek]]|[[Obed]]|'''[[Orle (Hrvatska)|Orle]]'''|[[Ruča]]|[[Stružec Posavski]]|[[Suša (Orle)|Suša]]|[[Veleševec]]|[[Vrbovo Posavsko]]}} |- | [[Pisarovina]] || [[Datoteka:Pisarovina_(grb).gif|70px]] || '''145,00&nbsp;km²''' || '''3.484''' || {{hlist|[[Bratina]]|[[Bregana Pisarovinska]]|[[Donja Kupčina]]|[[Dvoranci]]|[[Gorica Jamnička]]|[[Gradec Pokupski]]|[[Jamnica Pisarovinska]]|[[Lijevo Sredičko]]|[[Lučelnica]]|'''[[Pisarovina]]'''|[[Podgorje Jamničko]]|[[Selsko Brdo]]|[[Topolovec Pisarovinski]]|[[Velika Jamnička]]}} |- | [[Pokupsko]] || [[Datoteka:Pokupsko_(grb).gif|70px]] || '''122,00&nbsp;km²''' || '''1.926''' || {{hlist|[[Auguštanovec]]|[[Cerje Pokupsko]]|[[Cvetnić Brdo]]|[[Gladovec Pokupski]]|[[Hotnja]]|[[Lijevi Degoj]]|[[Lijevi Štefanki]]|[[Lukinić Brdo]]|[[Opatija (Pokupsko)|Opatija]]|'''[[Pokupsko]]'''|[[Roženica]]|[[Strezojevo]]|[[Šestak Brdo]]|[[Zgurić Brdo]]}} |- | [[Preseka (Hrvatska)|Preseka]] || || '''47,90&nbsp;km²''' || '''1.129''' || {{hlist|[[Donja Velika (Preseka)|Donja Velika]]|[[Gornja Velika (Preseka)|Gornja Velika]]|[[Gornjaki (Preseka)|Gornjaki]]|[[Kamenica (Preseka)|Kamenica]]|[[Kraljev Vrh (Preseka)|Kraljev Vrh]]|[[Krušljevec (Preseka)|Krušljevec]]|[[Ledina (Preseka)|Ledina]]|[[Pogančec]]|'''[[Preseka (Hrvatska)|Preseka]]'''|[[Slatina (Preseka)|Slatina]]|[[Srednja Velika]]|[[Strmec (Preseka)|Strmec]]|[[Šelovec]]|[[Vinkovec]]|[[Žabnjak]]}} |- | [[Pušća (Hrvatska)|Pušća]] || [[Datoteka:Pušća (grb 2).gif|70px]] || '''18,20&nbsp;km²''' || '''2.564''' || {{hlist|[[Bregovljana]]|'''[[Donja Pušća]]'''|[[Dubrava Pušćanska]]|[[Gornja Pušća]]|[[Hrebine]]|[[Hruševec Pušćanski]]|[[Marija Magdalena (Pušća)|Marija Magdalena]]|[[Žlebec Pušćanski]]}} |- | [[Rakovec (Hrvatska)|Rakovec]] || [[Datoteka:Rakovec_(grb).gif|70px]] || '''34,88&nbsp;km²''' || '''1.141''' || {{hlist|[[Baničevec]]|[[Brezani]]|[[Dropčevec]]|[[Dvorišće (Rakovec)|Dvorišće]]|[[Goli Vrh (Rakovec)|Goli Vrh]]|[[Hruškovec]]|[[Hudovo]]|[[Kolenica]]|[[Lipnica (Rakovec)|Lipnica]]|[[Mlaka (Rakovec)|Mlaka]]|'''[[Rakovec (Hrvatska)|Rakovec]]'''|[[Valetić]] }} |- | [[Rugvica]] || [[Datoteka:Rugvica_(grb).gif|70px]] || '''93,70&nbsp;km²''' || '''7.133''' || {{hlist|[[Čista Mlaka]]|[[Črnec Dugoselski]]|[[Črnec Rugvički]]|[[Donja Greda]]|[[Dragošička]]|[[Hrušćica]]|[[Jalševec Nartski]]|[[Ježevo]]|[[Nart Savski]]|[[Novaki Nartski]]|[[Novaki Oborovski]]|[[Obedišće Ježevsko]]|[[Oborovo]]|[[Okunšćak]]|[[Otok Nartski]]|[[Otok Svibovski]]|[[Preseka Oborovska]]|[[Prevlaka (Rugvica)|Prevlaka]]|'''[[Rugvica]]'''|[[Sop]]|[[Struga Nartska]]|[[Svibje]]|[[Trstenik Nartski]]}} |- | [[Stupnik]] || [[Datoteka:Stupnik_(grb).gif|70px]] || '''24,90&nbsp;km²''' || '''3.886''' || {{hlist|[[Donji Stupnik]]|'''[[Gornji Stupnik]]'''|[[Stupnički Obrež]]}} |- | [[Žumberak (Hrvatska)|Žumberak]] || [[Datoteka:Žumberak_(grb).gif|70px]] || '''110,00&nbsp;km²''' || '''609''' || {{hlist|[[Cernik (Žumberak)|Cernik]]|[[Donji Oštrc]]|[[Drašći Vrh]]|[[Glušinja]]|[[Gornji Oštrc]]|[[Grgetići]]|[[Grič (Žumberak)|Grič]]|[[Hartje]]|[[Javor (Žumberak)|Javor]]|[[Jezernice (Žumberak)|Jezernice]]|[[Jurkovo Selo]]|[[Kalje]]|[[Kordići Žumberački]]|'''[[Kostanjevac (Žumberak)|Kostanjevac]]'''|[[Kupčina Žumberačka]]|[[Markušići]]|[[Mrzlo Polje Žumberačko]]|[[Petričko Selo]]|[[Plavci]]|[[Radinovo Brdo]]| [[Reštovo Žumberačko]]|[[Sopote]]|[[Sošice]]|[[Stari Grad Žumberački]]|[[Stupe]]|[[Tomaševci]]|[[Tupčina]]|[[Veliki Vrh (Žumberak)|Veliki Vrh]]|[[Visoće]]|[[Višći Vrh]]|[[Vlašić Brdo]]|[[Vukovo Brdo]]|[[Žamarija]]|[[Željezno Žumberačko]]|[[Žumberak (Žumberak)|Žumberak]]}} |- |} {| class="prettytable" width=800px |colspan=2| {{Lokacijska karta+|Zagrebačka županija|width=800 |float=center |caption=Položaj gradskih ([[Datoteka:Red pog.svg|8px]]) i općinskih sjedišta ([[Datoteka:Blue pog.svg|8px]]) na karti Zagrebačke županije |places= {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.805|long=16.237|label='''[[Dugo Selo]]'''}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.707|long=16.395|position=left|label='''[[Ivanić-Grad]]'''}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.671|long=15.650|label='''[[Jastrebarsko]]'''}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.801|long=15.711|position=left|label='''[[Samobor]]'''}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.796|long=15.776|label='''[[Sveta Nedelja (Zagrebačka županija)|Sveta Nedelja]]'''}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.959|long=16.243|position=left|label='''[[Sveti Ivan Zelina]]'''}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.714|long=16.075|label='''[[Velika Gorica]]'''}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.883|long=16.416|label='''[[Vrbovec]]'''}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.857|long=15.804|label='''[[Zaprešić]]'''}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=46.033|long=16.246| mark= Blue pog.svg|position=left|label=[[Bedenica]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.904|long=15.853| mark= Blue pog.svg|label=[[Bistra (Hrvatska)|Bistra]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.836|long=16.294| mark= Blue pog.svg|position=left|label=[[Brckovljani]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.870|long=15.764| mark= Blue pog.svg|position=left|label=[[Brdovec]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.837|long=16.538| mark= Blue pog.svg|label=[[Dubrava (Hrvatska)|Dubrava]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.957|long=15.732| mark= Blue pog.svg|position=left|label=[[Dubravica (Hrvatska)|Dubravica]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.880|long=16.635| mark= Blue pog.svg|label=[[Farkaševac]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.913|long=16.479| mark= Blue pog.svg|label=[[Gradec (Hrvatska)|Gradec]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.936|long=15.855| mark= Blue pog.svg|label=[[Jakovlje (Hrvatska)|Jakovlje]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.692|long=15.743| mark= Blue pog.svg|label=[[Klinča Sela]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.738|long=16.416| mark= Blue pog.svg|position=right|label=[[Kloštar Ivanić]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.653|long=15.517| mark= Blue pog.svg|label=[[Krašić]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.585|long=16.048| mark= Blue pog.svg|position=left|label=[[Kravarsko]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.664|long=16.520| mark= Blue pog.svg|label=[[Križ (Hrvatska)|Križ]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.958|long=15.820| mark= Blue pog.svg|position=left|label=[[Luka (Hrvatska)|Luka]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.910|long=15.725| mark= Blue pog.svg|position=left|label=[[Marija Gorica]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.684|long=16.234| mark= Blue pog.svg|label=[[Orle (Hrvatska)|Orle]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.588|long=15.859| mark= Blue pog.svg|position=left|label=[[Pisarovina]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.484|long=15.991| mark= Blue pog.svg|label=[[Pokupsko]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.974|long=16.387| mark= Blue pog.svg|label=[[Preseka (Hrvatska)|Preseka]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.913|long=15.779| mark= Blue pog.svg|label=[[Pušća (Hrvatska)|Pušća]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.932|long=16.315| mark= Blue pog.svg|position=right|label=[[Rakovec (Hrvatska)|Rakovec]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.741|long=16.228| mark= Blue pog.svg|label=[[Rugvica]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.752|long=15.842| mark= Blue pog.svg|label=[[Stupnik]]}} {{Lokacijska karta~|Zagrebačka županija|lat=45.700|long=15.470| mark= Blue pog.svg|label=[[Žumberak (Hrvatska)|Žumberak]]}} }} |} == Stanovništvo == {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="17" | Broj stanovnika po popisima<ref name=autogenerated1>[http://www.dzs.hr - Republika Hrvatska - Državni zavod za statistiku: Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857.-2001.]</ref> |- | [[1857.]] || [[1869.]] || [[1880.]] || [[1890.]] || [[1900.]] || [[1910.]] || [[1921.]] || [[1931.]] || [[1948.]] || [[1953.]] || [[1961.]] || [[1971.]] || [[1981.]] || [[1991.]] || [[2001.]] || [[2011.]] || [[2021.]] |- | 134.754 || 146.592 || 155.324 || 178.938 || 194.643 || 211.150 || 208.141 || 224.095 || 227.538 || 233.411 || 233.875 || 232.836 || 259.429 || 282.989 || 309.696 || 317.606 || 299.985 |- |} [[Datoteka:Zagreb County Population Pyramid Census 2011 HRV.png|thumb|300px|Starosna piramida Zagrebačke županije prema popisu stanovništva iz 2011. g.]] == Privreda == [[Industrija]] i [[trgovina]] daju 2/3 prihoda, slijede [[poljoprivreda]] i saobraćaj. Poljoprivreda je najrazvijenija u vrbovečkom kraju, a vinogradarstvo u zelinskom i jastrebarskom kraju. Pokraj Ivanić Grada ima ležišta [[nafta|nafte]] i zemnoga plina. U mnogim naseljima širom županija nalaze se brojne manje industrijske kompanije. == Kultura == Gradska jezgra [[Samobor]]a, ostatci Zelingrada i Okićgrada, primjeri turopoljskog drevne [[arhitektura|arhitekture]] ([[crkva]] sv. Barbare u Velikoj Mlaki i dr.), dvorac i barokna crkva u Jastrebarskom, tzv. staza šest dvoraca na zaprešićkom području, među kojima su najpoznatiji Novi dvori bana Josipa Jelačića i dr. == Također pogledajte == * [[Zagrebačka županija (1881–1924)]] * [[Psihijatrijska bolnica Jankomir]] == Reference == {{reflist}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Zagreb County}} * [http://www.zagrebacka-zupanija.hr/ Službena stranica Zagrebačke županije] * [https://web.archive.org/web/20160306205313/http://zagzup.tripod.com/ Informacije o Zagrebačkoj županiji] * [http://www.tzzz.hr/ Turistička zajednica Zagrebačke županije] {{Županije u Hrvatskoj}} {{Gradovi i općine u Zagrebačkoj županiji}} [[Kategorija:Županije u Hrvatskoj]] [[Kategorija:Zagrebačka županija]] afgzutpo2m72wbug1no1ew72nrncmhr Sutorina 0 78453 3669697 3617119 2024-11-25T22:37:07Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669697 wikitext text/x-wiki {{Drugo značenje}} {{Geokutija naselje u Crnoj Gori <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Sutorina |drugo_ime = Суторина | vrsta = naselje <!-- *** Ime **** --> | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = Sutorina.jpg | opis_slike = pogled na Sutorinu iz [[Kruševice (Herceg Novi)|Kruševica]] | veličina_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | grb = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | kanton = | okrug = | općina = [[Datoteka:Flag of Herceg Novi, Montenegro.svg|25px]] [[Herceg Novi]] | općina1 = | općina2 = | općina3 = | općina4 = | općina5 = | općina6 = | općina7 = | općina8 = | općina9 = | općina10 = <!-- *** Položaj *** --> | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 42| širina_minuta = 28| širina_sekundi = 23| širina_SJ = N | dužina_stepeni = 18| dužina_minuta = 28| dužina_sekundi = 36| dužina_IZ = E | najveća tačka = | najveća tačka metara = 213 <!-- *** Površina *** --> | površina_grada = | površina_općine = | površina_jedinica = <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo grad = 670 | stanovništvo općina = | stanovništvo procjena = | stanovništvo godina = 2011 | stanovništvo općina godina = | stanovništvo procjena godina = | gustoća = | gustoća općina = <!-- *** Historija i administracija *** --> | osnovano = | gradonačelnik = | gradonačelnik stranka = <!-- *** Kod *** --> | poštanski broj = | pozivni broj = + 382 (031) | autooznaka = <tt>HN</tt> | kod = <!-- *** Karta *** --> | karta = | karta_lokacija = Crna Gora | tačkapoz_x = | tačkapoz_y = | opis_karte = <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} [[Datoteka:Igalo. Panorama - panoramio.jpg|mini|280px|Sutorina, plaža i pogled prema [[Igalo|Igalu]]]] '''Sutorina''' ([[Ćirilica|ćir.]] ''Суторина'') je naseljeno mjesto u sastavu općine [[Herceg Novi]], [[Crna Gora]]. == Geografija == Sutorina se nalazi na krajnjem jugozapadu Crne Gore u dolini rječice [[Sutorina (rijeka)|Sutorine]], koja se u [[Jadransko more]] uliva u sjeverozapadnom dijelu [[Boka kotorska|Bokokotorskog zaliva]]. == Historija == {{Također pogledajte|Spor o Sutorini}} Sutorina se prvi put spominje 27. januara 1403. godine kao mjesto prodaje soli.<ref>{{Cite book|last=Fermendžin|first=Euzebije|url=http://archive.org/details/actabosnaepotis00fermgoog|title=Acta Bosnae potissimum ecclesiastica cum insertis editorum documentorum regestis ab anno 925 usque ad annum 1752|date=1892|publisher=Zagrabiae, Academia Scientiarum et Artium Slavorum Meridionalium|others=Harvard University}}</ref> Sutorina se do 1947. godine nalazila u sastavu [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|NR Bosne i Hercegovine]], te je imala izlaz na [[Jadransko more]] i na [[Boka kotorska|Bokokotorski zaliv]] u dužini od 7 kilometara obale, ali je neformalnim političkim dogovorom bez ikakvog pisanog ugovora, zajedno sa selima Njivice, [[Kruševice (Herceg Novi)|Kruševice]], [[Prijevor (Herceg Novi)|Prijevor]], Šćepoševići, Solila, Vrbanje i Sitnica, čija ukupna površina iznosi 83,7&nbsp;km², a čija je teritorija ugl. jednaka granicama današnjih naselja [[Kruševice (Herceg Novi)|Kruševice]], [[Prijevor (Herceg Novi)|Prijevor]], [[Provodina]] i Sutorina navodno ustupljena [[Socijalistička Republika Crna Gora|NR Crnoj Gori]], za šta nema zvaničnih dokumenata. Neki za taj slučaj vezuju činjenicu da je NR BiH dobila područja istočno od rijeke [[Sutjeska (rijeka)|Sutjeske]] u području planine [[Maglić]], t.j. naselja [[Kruševo (Foča, Republika Srpska)|Kruševo na Pivi]] i [[Vučevo]],<ref name="DD">{{Cite web |url=http://www.ddomusic.com/13/lingua_zo/granice_sutorina_engl.pdf |title=Border reconstruction of the Sutorina exit of Bosnia and Herzegovina to the Adriatic Sea by using old maps - Admir Mulahusić, Mithad Kozličić, Zvonko Orešković |access-date=25. 11. 2011 |archive-date=28. 11. 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221128022436/http://www.ddomusic.com/13/lingua_zo/granice_sutorina_engl.pdf |url-status=dead }}</ref> činjenicu koju potvrđuje Službeni list FNRJ maja 1949. godine,<ref name="SZ">{{Cite web |url=http://sistory.si/publikacije/prenos/?urn=SISTORY:ID:15276#page=1 |title=Sedmo redovno zasedanje Saveznog veća i Veća naroda : 25-28 maja 1949 godine : stenografske beleške |access-date=13. 2. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304224333/http://sistory.si/publikacije/prenos/?urn=SISTORY:ID:15276#page=1 |archive-date=4. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> te Službeni list NR BiH u oktobru 1949.<ref name="IH">{{Cite web |url=http://www.iis.unsa.ba/pdf/historijska_traganja_1.pdf |title=Institut za historiju Sarajevo - “Odluka o pripajanju sela Kruševo i Vučevo području Mjesnog narodnog odbora Sutjeska’’.Službeni list NR BiH, god. V, br. 43. Sarajevo: 27. 10. 1949. 311. |access-date=13. 2. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140327143157/http://www.iis.unsa.ba/pdf/historijska_traganja_1.pdf |archive-date=27. 3. 2014 |url-status=dead }}</ref> U toku donošenja međunarodnog sporazuma o granici između [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] i [[Crna Gora|Crne Gore]], 2015. godine, došlo je do zahtjeva u [[Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine|Parlamentu Bosne i Hercegovine]] o poništenju sporazuma i donošenju rezolucije o Sutorini, u kojoj bi se ponovo razmatrao status Sutorine. Ova politička procedura izazvala je [[Spor o Sutorini|politički spor]] između ovih dviju zemalja.<ref name="AL">[http://balkans.aljazeera.net/vijesti/sutorina-anatomija-izmisljenog-problema Sutorina: Anatomija izmišljenog problema], [[Al Jazeera Balkans]]</ref><ref name="DU">{{Cite web |url=http://dubrovacki.hr/clanak/70260/rezolucijom-traze-ponistenje-ugovora-s-crnom-gorom |title=Sutorina: Rezolucijom traže poništenje ugovora s Crnom Gorom - prilog na portalu Dubrovački.hr |access-date=13. 2. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150126032142/http://www.dubrovacki.hr/clanak/70260/rezolucijom-traze-ponistenje-ugovora-s-crnom-gorom |archive-date=26. 1. 2015 |url-status=dead }}</ref><ref name="SE">[http://www.slobodnaevropa.org/content/rse-saznaje-bih-razmatra-da-povuce-ambasadora-iz-crne-gore-zbog-sutorine/26801794.html RSE saznaje: BiH razmatra da povuče ambasadora iz Crne Gore zbog Sutorine - prilog na portalu Slobodna Evropa]</ref> Do teritorijalne reorganizacije u Crnoj Gori nalazila se u sastavu stare općine [[Herceg Novi]]. == Stanovništvo == Na popisu stanovništva 2011. godine Sutorina je imala 670 stanovnika. {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="8" | Broj stanovnika po popisima<ref>Knjiga 9, '' Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2003, podaci po naseljima'', Republički zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2005, COBISS-ID 8.764.176</ref> |- | 1948 || 1953 || 1961 || 1971 || 1981 || 1991 || 2003 || 2011 |- | 404 || 410 || 398 || 358 || 437 || 489 || 607 || 670 |- |} <small>'''Napomena''': ''Ranije povećano za naselje '''Šćepoševići''' koje je ukinuto.''</small> ====Popis 2011.==== {{col-begin|width=75%}} {{col-break}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" |- ! ''Narodnost'' ! 2011<ref name="Popis_2011">[http://monstat.org/cg/page.php?id=534&pageid=322 Zvanični rezultati popisa na web stranici Zavoda za statistiku Crne Gore]</ref> |- |[[Srbi]] |align="right"|378 (56,41%) |- |[[Crnogorci]] |align="right"|160 (23,88%) |- |[[Romi]] |align="right"|14 (2,08%) |- |Srbi–Crnogorci |align="right"|8 (1,19%) |- |[[Egipat|Egipćani]] |align="right"|7 (1,04%) |- |[[Hrvati]] |align="right"|6 (0,89%) |- |[[Bosanci]] |align="right"|Z |- |Crnogorci–Srbi |align="right"|Z |- |[[Jugoslaveni]] |align="right"|Z |- |[[Mađari]] |align="right"|Z |- |[[Makedonci]] |align="right"|Z |- |[[Bošnjaci|Muslimani]] |align="right"|Z |- |[[Rusi]] |align="right"|Z |- |[[Slovenci]] |align="right"|Z |- |Ostalo |align="right"|Z |- |Regionalna pripadnost |align="right"|Z |- |Ne želi da se izjasni |align="right"|80 (11,94%) |- |''ukupno'' |align="right"|670 |} {{col-break}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" |- ! ''Jezik'' ! 2011<ref name="Popis_2011"/> |- |[[Srpski jezik|Srpski]] |align="right"|463 (69,10%) |- |[[Crnogorski jezik|Crnogorski]] |align="right"|110 (16,41%) |- |[[Srpskohrvatski jezik|Srpskohrvatski]] |align="right"|18 (2,68%) |- |[[Romski jezik|Romski]] |align="right"|9 (1,34%) |- |[[Albanski jezik|Albanski]] |align="right"|6 (0,89%) |- |[[Bosanski jezik|Bosanski]] |align="right"|Z |- |[[Hrvatski jezik|Hrvatski]] |align="right"|Z |- |Hrvatsko–Srpski |align="right"|Z |- |[[Mađarski jezik|Mađarski]] |align="right"|Z |- |[[Makedonski jezik|Makedonski]] |align="right"|Z |- |[[Ruski jezik|Ruski]] |align="right"|Z |- |Ostali |align="right"|Z |- |Ne želi da se izjasni |align="right"|53 (7,91%) |- |''ukupno'' |align="right"|670 |} {{col-break}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" |- ! ''Vjera'' ! 2011<ref name="Popis_2011"/> |- |[[Pravoslavna crkva|Pravoslavna]] |align="right"|593 (88,50%) |- |[[Islam]]ska |align="right"|19 (2,83%) |- |[[Rimokatolička crkva|Katolička]] |align="right"|9 (1,34%) |- |[[Kršćanstvo|Kršćani]] |align="right"|Z |- |Ostale vjeroispovijesti |align="right"|Z |- |Ateista |align="right"|Z |- |Ne želi da se izjasni |align="right"|42 (6,26%) |- |''ukupno'' |align="right"|670 |} {{col-end}} <small>'''Napomena''': ''Oznaka Z predstavlja zaštićen podatak.''</small> ====Raniji popisi==== {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="2" | Sutorina |- | '''1991'''<ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914020.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1991. |work=stat.gov.rs |access-date= 5. 5. 2020}}</ref> || '''2003'''<ref>Knjiga 1, ''Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima'', Republički zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2004, ISBN 86-84433-00-9</ref> |- | {{Tortni grafikon | thumb = center | caption=ukupno: 489 | label1 = [[Crnogorci]] 233 | value1 = 47.64 | color1 = #C19A6B | label2 = [[Srbi]] 184 | value2 = 37.62 | color2 = #FF0000 | label3 = [[Jugoslaveni]] 60 | value3 = 12.26 | color3 = #8B008B | label4 = [[Hrvati]] 4 | value4 = 0.81 | color4 = #4169E1 | label5 = [[Bošnjaci|Muslimani]] 4 | value5 = 0.81 | color5 = #228B22 | label6 = neopredijeljeni 1 | value6 = 0.20 | color6 = #C154C1 | label7 = region. opr. 1 | value7 = 0.20 | color7 = #66424D | label8 = nepoznato 2 | value8 = 0.40 | color8 = #A2A2D0 }} | {{Tortni grafikon | thumb = center | caption=ukupno: 607 | label1 = [[Srbi]] 402 | value1 = 66.22 | color1 = #FF0000 | label2 = [[Crnogorci]] 132 | value2 = 21.74 | color2 = #C19A6B | label3 = [[Hrvati]] 5 | value3 = 0.82 | color3 = #4169E1 | label4 = [[Jugoslaveni]] 2 | value4 = 0.32 | color4 = #8B008B | label5 = ostali 2 | value5 = 0.32 | color5 = #FFBF00 | label6 = neopredijeljeni 55 | value6 = 9.06 | color6 = #C154C1 | label7 = region. opr. 4 | value7 = 0.65 | color7 = #66424D | label8 = nepoznato 5 | value8 = 0.82 | color8 = #A2A2D0 }} |- |} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" |- ! ''Vjera'' ! 1991<ref>{{Cite web |url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914007.pdf |title=Vjerski sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1991. |work=stat.gov.rs |access-date= 6. 5. 2020}}</ref> |- |[[Pravoslavna crkva|Pravoslavna]] |align="right"|452 (92,43%) |- |[[Rimokatolička crkva|Katolička]] |align="right"|12 (2,45%) |- |[[Islam]]ska |align="right"|3 (0,61%) |- |Nije vjernik |align="right"|5 (1,02%) |- |Nepoznato |align="right"|17 (3,47%) |- |''ukupno'' |align="right"|489 |} == Reference == <references /> == Vanjski linkovi == {{Crna Gora portal}} {{wikicitat}} {{Commonscat}} {{Stub-naselje-Crna Gora}} {{Herceg Novi}} [[Kategorija:Hercegovina]] [[Kategorija:Granica između Bosne i Hercegovine i Crne Gore]] hkzufyylb32u72648t9em0mwb0k2dgi Vršće 0 79719 3669721 3630169 2024-11-26T05:50:12Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 0 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669721 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} '''Vršće''' predstavlja naselje koje se nalazilo u [[župa|župi]] [[Popovo]] u srednjem vijeku. Ono je zasvjedočeno izvornim podatkom iz [[1415]]. godine. Dokument predstavlja ugovor Rusata Predojevića<ref>[https://godisnjak.anubih.ba/index.php/godisnjak/article/download/188/192 ://godisnjak.anubih.ba/index.php/godisnjak/article/download/188/192]{{Mrtav link}}</ref> iz Vršća u Popovu s dubrovačkim vlastelinom Petrom Bunićem. Rusat se obavezao da će sa dva vola Pertra Bunića raditi u Popovu, a da će dobit od toga rada dijeliti na način da Rusat dobije jednu a Petar Bunić dvije trećine. == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == {{Normativna kontrola}} * “Rusath Predoyeuich de Vrstie Papaue facit manifestum quod habuit et recepit a ser Petro Sy. de Bona duos boues ad arandum in Papaua ad tercium partem et due partes sunt dicti Rausath”. * Izvor: Državni arhiv Dubrovnik, Serija - Diversa Cancellariae, Svezak XL, Folija 157 verso (Datum: 4. maj 1415. godine). [[Kategorija: Izvori za historiju srednjovjekovne Bosne]] 60h8llf7rcdk96kmk19o9l95zbo0xhm Paulo Coelho 0 93071 3669602 3665943 2024-11-25T12:02:29Z 2A02:27B0:4A02:7D90:7097:4E6C:29B3:8BAC "odobra" into "odbora" 3669602 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Paulo Coelho | slika =Paulo Coelho 30102007.jpg | veličina_slike = | opis = Brazilski pisac | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1947|8|24}} | mjesto_rođenja = Rio de Janeiro, Brazil | datum_smrti = <!-- {{Datum smrti i godine|GGGG|MM|DD|GGGG|MM|DD}}--> | mjesto_smrti = <!-- [[Grad]], [[Država]] --> | nacionalnost = | vjera = katoličanstvo | obrazovanje = | zanimanje = | supružnik = | djeca = | roditelji = | potpis = | web-stranica = }} '''Paulo Coelho''' ([[24. august]] [[1947]]. - ) je [[brazil]]ski pisac savremenog doba.<ref name="bio">[http://www.biography.com/people/paulo-coelho-5524 Biografija na stranici]''biography.com'' pristupljeno:30. 7.2014 {{Simboli jezika|en|Engleski}}</ref> == Biografija == Rođen je 24. augusta 1947. u [[Rio de Janeiro]]u u [[Brazil]]u. Pohađao je u vjersku školu [[isusovci|Isusovaca]].<ref name="bio"/> Kao tinejdžer rekao je majci da želi postati pisac na što mu je ona odgovorila "Otac ti je [[inžinjer]], logičan i razuman čovjek s definisanim pogledom na svijet. Da li znaš šta uopće znači biti pisac?" Tražeći odgovor na ovo pitanje zaključio je da "pisac uvijek nosi naočale i nikad ne češlja kosu", a da mu je "dužnost i obaveza biti neshvaćen od svoje generacije". Kada mu je bilo 17, roditelji su ga zbog introverznog ponašanja i suprostavljanja tradicionalnom načinu života poslali u [[umobolnica|umobolnicu]]. Pustili su ga kada mu je bilo 20 godina, a u međuvremenu je bježao tri puta. Poslije je rekao "Nije da su me željeli povrijediti, jednostavno nisu znali šta da rade... Nisu to učinili da bi me uništili, nego da bi me spasili". Po želji roditelja, upisao se na [[fakultet]] [[pravni fakultet|prava]] i odustao od toga da postane pisac. Nakon godine dana napustio je fakultet i počeo putovati po [[Južna Amerika|južnoj Americi]], [[Sjeverna Afrika|sjevernoj Africi]], [[Meksiko|Meksiku]], i [[Evropa|Evropi]]. Živio je kao [[hipik]] i uživao [[droga|drogu]]. Po povratku u Brazil pisao je pjesme za [[Elis Regina|Elis Reginu]], [[Rita Lee|Ritu Lee]], i [[Raul Seixas]]a. Zbog tih pjesama, koje je vlada smatrala ljevičarskim i opasnim, [[1974]]. je bio uhapšen i mučen. Iako je uspio zaraditi i proslaviti se pisanjem pjesama, 1986. se odlučio potpuno posvetiti pisanju romana. Preokret je nastao tokom učešća u obrednoj šetnji [[Put za Santijago]] (''Road of Santiago de Compostela'') u [[Španija|Španiji]], što je i opisao u svom djelu [[Hodočašće (knjiga)|Hodočašće]].<ref name="bio"/> 1982 objavio je prvu knjigu ''Arquivos do Inferno'' (Arhive iz pakla), međutim knjiga nije imala zapažen uspjeh. Svoju narednu knjigu, ''O Manual Prático do Vampirismo'', 1985. (Praktični priručnik Vampirizma) je pokušao povući iz prodaje i okarakterisao kao "loše kvalitetnu". 1986, po povratku sa sa [[Put za Santijago|Puta za Santijago]] napisao je ''O Diário de um Mago'' ([[Hodočašće (knjiga)|Hodočašće]]). Naredne godine mala štamparija izdaje [[Alhemičar (knjiga)|Alhemičara]] u 900 primjeraka, koji postaje popularan tek nakon objave [[Brida|Bride]] (1990). "Alhemičar" je prodan u preko 65 miliona primjeraka i postao jedan od najprodavanijih knjiga u historiji, preveden je na 67 jezika i upisan u [[Ginisova knjiga rekorda|Ginisovu knjigu rekorda]] kao knjiga živog autora koja je prevedena na najveći broj jezika. Nakon toga, piše knjigu svake druge godine. Rekao je da svaku novu knjigu počinje tek kada nađe bijelo pero u januaru neparne godine. To je vezano za njegovu prekretnicu da postane pisac. Dok je odgađao trajni prelazak na pisanje po povratku sa Puta za Santijago, rekao je "ukoliko danas nađem bijelo pero to je znak koji mi Bog šalje da počnem pisati novu knjigu." Pero je našao na prozoru prodavnice i počeo pisati taj dan. == Književni opus == Do sada je Coelho izdao 26 knjiga.<ref name="bio"/> Od toga su dvije [[autobiografija|autobiografske]], Hodočašće i ''As Valkírias'', a ostale su samo bazirane na ličnom iskustvu. Neke su predstavljene kao skup [[esej]]a, [[novine|novisnkih]] članaka ili predavanja. Prodao je preko 100 miliona knjiga u preko 150 zemalja svijeta, a njegova djela su prevedena na 59 jezika<ref name="bio"/>. {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center"|- | '''Godina izdanja''' | Originalni naziv | Naziv prijevoda |- | [[1982]]. | ''Arquivos do Inferno'' | -''Arhivi iz pakla'' |- | [[1986]]. | ''O Manual Prático do Vampirismo'' | -''Praktični priručnik Vampirizma'' |- | [[1987]]. | ''O Diário de um Mago'' | ''Hodočašće'' |- | [[1988]]. | ''O Alquimista'' | ''Alhemičar'' |- | [[1990]]. | ''Brida'' | ''Brida'' |- | [[1991]]. | ''O Dom Supremo'' | - |- | [[1992]]. | ''As Valkírias'' | - |- | rowspan="2" | [[1994]]. | ''Maktub'' | -''Sve je napisano istom rukom.'' |- | ''Na margem do rio Piedra eu sentei e chorei'' | ''Na obali rijeke Piedre sjela sam i plakala'' |- | [[1996]]. | ''O Monte Cinco'' | ''Peta gora'' |- | [[1997]]. | ''Manual do guerreiro da luz'' | ''Priručnik za ratnika svjetlosti'' |- | [[1998]]. | ''Veronika decide morrer'' | ''Veronika je odlučila umrijeti'' |- | [[2000]]. | ''O Demônio e a srta Prym'' | ''Đavo i gospođica Prim'' |- | [[2001]]. | ''Histórias para pais, filhos e netos'' | ''Priče za roditelje, djecu i unučad |- | [[2003]]. | ''Onze Minutos'' | ''Jedanaest minuta'' |- | [[2004]]. | ''O Gênio e as Rosas'' | ''Genie i ruže'' |- | [[2005]]. | ''O Zahir'' | ''Zahir'' |- |rowspan="2"| [[2006]]. | ''Ser como um rio que flui'' | - |- | ''A bruxa de Portobello'' | ''Vještica iz Portobella'' |- |} == Društveni status == * Iako je odgojen kao [[Katolik]] i ide u [[crkva|crkvu]], iskazao je svoje neslaganje s [[Papa|Papom]] u nekoliko političkih i društvenih pitanja. * 1996 je osnovao [[Paulo Coelho Intstitut]] koji pruža pomoć djeci i starijim osoba sa finansijskim problemima. * Član je upravnog odbora Shimon Peres centra za mir * Posebni savjetik [[UNESCO]]a za "međunarodni dijalog i duhovno približavanje" * Član upravnog odbora Schwab fondacije za društveno poduzetništvo * Član brazilske akademije pisama * Član INI Međunarodnog savjetodaštva - HARVARD INTERNATIONAL NEGOTIATION INITIATIVE * Član upravnog odbora Doha centra za slobodu medija * Član savjetnik upravnog odbora [[Maybach fondacija|Maybach fondacije]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat}} * [http://www.paulocoelhoinstitute.org Stranica Paulo Coelho Instituta - en] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200105182533/http://www.paulocoelhoinstitute.org/ |date=5. 1. 2020 }} * [http://www.paulocoelho.com.br/engl/index.html Zvanična stranica Paula Coelha - en] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101005053136/http://www.paulocoelho.com.br/engl/index.html |date=5. 10. 2010 }} * [http://paulocoelhoblog.com Paulov zvanični blog - en] * [https://web.archive.org/web/20121029115417/http://www.warriorofthelight.com/engl/index.html Priručnik za ratnika svjetlosti na engleskom; Warrior of the Light] * [http://www.bbc.co.uk/radio4/factual/desertislanddiscs_20050703.shtml Pojavljivanje na ''Desert Island Discs'', BBC-Radio 4, 3 Juli 2005. - en] * [https://web.archive.org/web/20090724125815/http://www.opendemocracy.net/author/Paulo_Coelho.jsp Članci na ''openDemocracy'' - en] * [https://web.archive.org/web/20070118162957/http://www.sidneyrezende.com/sec_entrevistas_view.php?id=55 Video intervju iz 1998 - en] * [https://web.archive.org/web/20110327135915/http://www.thehimalayantimes.com/MostpopularNews.php?mostp=2&id=MjI1Nw==&catid= Paulo Coelhov intervju sa ''The Himalayan Times'', Nepal - en] * [http://www.coelhopaulo.com Coelho Paulo - en] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120106193732/http://www.coelhopaulo.com/ |date=6. 1. 2012 }} * [http://www.goodreads.com/author/show/566.Paulo_Coelho Paulo Coelho na Goodreads - en] * [https://web.archive.org/web/20160417000258/http://www.pcfcs.ch.vu/ Paulo Coelho Fanclub Švicarska - ger] {{DEFAULTSORT:Coelho, Paulo}} [[Kategorija:Brazilski pisci]] [[Kategorija:Biografije, Rio de Janeiro]] [[Kategorija:Rođeni 1947.]] 9xs22mu4e573jv17i4vzb7mw80bkfsn Spisak njemačkih nogometnih transfera ljeto 2009 0 94100 3669679 3592234 2024-11-25T19:51:43Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 2 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669679 wikitext text/x-wiki {{Standardi}} {{Preuređivanje}} Ovaj članak je spisak [[Njemačka|njemačkih]] [[nogomet]]nih [[transfer (nogomet)|transfera]] u ljetnom prijelaznom roku 2009. godine po klubu. Uključeni su samo transferi [[Fußball-Bundesliga|Bundeslige]] i [[2. Fußball-Bundesliga|2. Bundeslige]]. ==Bundesliga== ===VfL Wolfsburg=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=8|nac=Danska|ime=[[Thomas Kahlenberg]]|poz=MF|ostalo=iz [[AJ Auxerre]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Erster Neuzugang: Dänischer Nationalspieler Kahlenberg kommt zum VfL|language=de|date=28. 5. 2009|access-date=28. 5. 2009|publisher=[[VfL Wolfsburg]]|url=http://www.vflwolfsburg.de/50496+M5e17351f90c.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090531053057/http://www.vflwolfsburg.de/50496%2BM5e17351f90c.html|archive-date=31. 5. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Nigerija|ime=[[Obafemi Martins]]|poz=FW|ostalo=iz [[Newcastle United FC]]}}<ref group=1>[http://www.nzz.ch/nachrichten/sport/radsport/sporttickerdepartment/urnnewsmlwwwsda-atsch20090731brz033_1.3251753.html Obafemi Martins wechselt zu Wolfsburg]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Paragvaj|ime=[[Jonathan Santana]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe iz [[San Lorenzo de Almagro]]}}<ref group=1 name="DFL List">{{cite web|title=Die Bundesliga rüstet auf|language=de|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|date=13. 6. 2009|access-date=13. 6. 2009|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127881.php&fla=1|archive-date=14. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090614171834/http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127881.php&fla=1|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Alžir|poz=MF|ime=[[Karim Ziani]]|ostalo=iz [[Olympique Marseille]]}}<ref group=1>{{cite web|title=VfL verpflichtet algerischen Nationalspieler|language=de|date=7. 7. 2009|access-date=7. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000130295.php|archive-date=9. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090709083159/http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000130295.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Njemačka|ime=[[Fabian Johnson]]|poz=DF|ostalo=iz [[1860 München]]}}<ref group=1 name="Johnson">{{cite web|language=de|title=U21-Europameister Fabian Johnson kommt!|date=15. 7. 2009|publisher=[[VfL Wolfsburg]]|access-date=15. 7. 2009|url=http://www.vflwolfsburg.de/50496+M5e14667ff92.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090720071834/http://www.vflwolfsburg.de/50496%2BM5e14667ff92.html|archive-date=20. 7. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=28 |nac=Njemačka|ime=[[Daniel Baier]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe iz [[FC Augsburg]]}}<ref group=1 name="FCA"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|ime=Fabian Klos|poz=FW|ostalo=iz [[:de:MTV Gifhorn|MTV Gifhorn]]}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=U23 schlägt Gifhorn 3:0|date=8. 2. 2009|publisher=[[VfL Wolfsburg]]|access-date=22. 4. 2009|url=http://www.vflwolfsburg.de/55012+M5bc06d025ef.html}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|ime=Julian Klamt|poz=DF|ostalo=iz [[VfL Wolfsburg II]]}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Julian Klamt erhält Lizenzspielervertrag|date=22. 4. 2009|publisher=[[VfL Wolfsburg]]|access-date=23. 4. 2009|url=http://www.vflwolfsburg.de/55018+M5b9754aa659.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090427090837/http://www.vflwolfsburg.de/55018%2BM5b9754aa659.html|archive-date=27. 4. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|ime=Sebastian Polter|poz=FW|ostalo=iz [[VfL Wolfsburg II]]}}<ref group=1 name="VFL">{{cite web|url=http://www.vflwolfsburg.de/50496+M5f081ccabd1.html|title=Profiverträge für fünf U23-Spieler, Altiparmak kommt von Hertha 03 Zehlendorf|language=de|publisher=[[VfL Wolfsburg]]|date=5. 6. 2009|access-date=5. 6. 2009}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|ime=Michael Schulze|poz=DF|ostalo=iz [[VfL Wolfsburg II]]}}<ref group=1 name="VFL"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|ime=Daniel Riemer|poz=DF|ostalo=iz [[VfL Wolfsburg II]]}}<ref group=1 name="VFL"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Turska|ime=Burak Altiparmak|poz=FW|ostalo=iz [[FC Hertha 03 Zehlendorf|FC Hertha 03 Zehlendorf Youth]]}}<ref group=1 name="VFL"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=2|nac=Italija|ime=[[Cristian Zaccardo]]|poz=DF|ostalo= u [[Parma FC]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.vflwolfsburg.de/50496+M55fccf10b1b.html |title=Zaccardo: Einigung über Transfer |access-date=29. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090830231151/http://www.vflwolfsburg.de/50496%2BM55fccf10b1b.html |archive-date=30. 8. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8|nac=Japan|ime=[[Yoshito Ōkubo]]|poz=FW|ostalo= u [[Vissel Kobe]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.vflwolfsburg.de/50496+M55c65a9bb24.html|title=Okubo kehrt zurück nach Japan|language=de|publisher=[[VfL Wolfsburg]]|date=16. 6. 2009|access-date=16. 6. 2009}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Brazil|ime=[[Caiuby Francisco da Silva|Caiuby]]|poz=FW|ostalo= na posudbi u [[MSV Duisburg]]}}<ref group=1 name="Caiuby">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/511617/artikel_Caiuby-stuermt-fuer-den-MSV.html Caiuby stürmt für den MSV]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Njemačka|ime=[[Daniel Adlung]]|poz=MF|ostalo= na posudbi u [[Alemannia Aachen]]}}<ref group=1 name="Adlung">[http://www.az-web.de/sport/alemannia-aachen-detail-az/1000513?_wo=Sport:Alemannia&_link=upnews&_g=Daniel-Adlung-verstaerkt-das-Mittelfeld.html Daniel Adlung verstärkt das Mittelfeld]{{Mrtav link|datum=Decembar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Turska|ime=[[Mahir Sağlık]]|poz=FW|ostalo= u [[VfL Wolfsburg II]], prethodno na posudbi u [[Karlsruher SC]]}}<ref group=1 name="Saglik/Federico"/><ref group=1 name="Wolfsburg II">{{Cite web |url=http://www.transfermarkt.de/de/news/29408/fuenf-fuer-die-reserve--veh-verkleinert-kader-.html |title=Fünf für die Reserve - Veh verkleinert Kader |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=2. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090802082928/http://www.transfermarkt.de/de/news/29408/fuenf-fuer-die-reserve--veh-verkleinert-kader-.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Njemačka|ime=[[Patrick Platins]]|poz=GK|ostalo=pušten}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=SAD|ime=[[Kamani Hill]]|poz=FW|ostalo=u [[Vitoria Guimaraes]]}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Kamani Hill zieht es nach Portugal|date=10. 5. 2009|publisher=Frankenberger Zeitung/Waldeckische Landeszeitung|access-date=9. 5. 2009|url=http://www.wlz-fz.de/newsroom/sport/art1006,859872}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Rumunija|ime=[[Sergiu Radu]]|poz=FW|ostalo= u [[Energie Cottbus]], prethodno na posudbi u [[1. FC Köln]]}}<ref group=1 name="Radu">{{Cite web |url=http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5038 |title=Sergiu Radu kehrt zurück! |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090720060317/http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5038 |archive-date=20. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=31|nac=Njemačka|ime=[[Alexander Laas]]|poz=MF|ostalo= u [[VfL Wolfsburg II]], prethodno na posudbi u [[Arminia Bielefeld]]}}<ref group=1 name="Wolfsburg II"/><ref group=1 name="Alexander Laas">{{cite web|language=de|title=Bielefeld will Trainersuche zügig vorantreiben|date=26. 5. 2009|publisher=[[Financial Times Deutschland]]|access-date=27. 5. 2009|url=http://www.ftd.de/sport/fussball/1bundesliga/news/:Bielefeld-will-Trainersuche-z%FCgig-vorantreiben/519021.html|archive-url=https://archive.today/20130206114826/http://www.ftd.de/sport/fussball|archive-date=6. 2. 2013|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=37|nac=Njemačka|ime=[[Sergei Karimov]]|poz=MF|ostalo= u [[VfL Wolfsburg II]]}}<ref group=1 name="Wolfsburg II"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=39|nac=Portugal|ime=[[Domingos Alexandre Martins Costa|Alex]]|poz=DF|ostalo=u [[Vitoria Guimaraes]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Alex nach Guimarães|language=de|date=25. 6. 2009|access-date=25. 6. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/28983/alex-nach-guimaraes-.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090801090509/http://www.transfermarkt.de/de/news/28983/alex-nach-guimaraes-.html|archive-date=1. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Rumunija|ime=[[Vlad Munteanu]]|poz=FW|ostalo= u [[VfL Wolfsburg II]], prethodno na posudbi u [[Arminia Bielefeld]]}}<ref group=1 name="Wolfsburg II"/><ref group=1 name="Alexander Laas"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Holandija|ime=[[Rick Hoogendorp]]|poz=FW|ostalo=u [[:nl:SVV Scheveningen|SVV Scheveningen]], prethodno na posudbi u [[ADO Den Haag]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Rick Hoogendorp naar Scheveningen|language=nl|date=8. 7. 2009|access-date=14. 7. 2009|publisher=Den Haag|url=http://denhaagfm.com/index.php?id=41&no_cache=1&tx_ttnews[tt_news]=82316&tx_ttnews[backPid]=17|archive-url=https://web.archive.org/web/20160127190547/http://denhaagfm.com/index.php?id=41&no_cache=1&tx_ttnews&#91;tt_news&#93;=82316&tx_ttnews&#91;backPid&#93;=17|archive-date=27. 1. 2016|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|ime=[[Christopher Lamprecht]]|poz=MF|ostalo=u [[Holstein Kiel]], prethodno na posudbi u [[1. FC Kaiserslautern]]}}<ref group=1 name="Lamprecht">{{cite web|url=http://www.shortnews.de/start.cfm?id=770142|title=Fußball: Christopher Lamprecht wechselt von Kaiserslautern zu Holstein Kiel|language=de|publisher=ShortNews|date=15. 6. 2009|access-date=19. 6. 2009}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Demokratska Republika Kongo|ime=[[Cedric Makiadi]]|poz=MF|ostalo=u [[SC Freiburg]], prethodno na posudbi u [[MSV Duisburg]]}}<ref group=1 name="Makiadi"/><ref group=1 name="Makiadi 2">{{cite web|title=Makiadi wird Freiburger|date=29. 5. 2009|access-date=29. 5. 2009|publisher=[[SC Freiburg]]|url=http://www.scfreiburg.com/teams/profis/aktuelles/makiadi-wird-freiburger|archive-url=https://web.archive.org/web/20090601064629/http://www.scfreiburg.com/teams/profis/aktuelles/makiadi-wird-freiburger|archive-date=1. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===FC Bayern München=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=4|nac=Holandija|ime=[[Edson Braafheid]]|poz=DF|ostalo= iz [[FC Twente]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.goal.com/en/news/15/germany/2009/06/09/1315170/bayern-munich-sign-dutch-international-edson-braafheid-iz|title=Bayern München Sign Dutch Uternational Edson Braafheid From Twente - Official|date=9. 6. 2009|access-date=10. 6. 2009|publisher=goal.com}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=Holandija|ime=[[Arjen Robben]]|poz=MF|ostalo=iz [[Real Madrid CF]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Robben-Wechsel perfekt!|language=de|date=28. 8. 2009|access-date=28. 8. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Ligal|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000134808.php&fla=4|archive-date=31. 8. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090831074157/http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000134808.php&fla=4|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Hrvatska|poz=FW|ime=[[Ivica Olić]]|ostalo=iz [[Hamburger SV]]}}<ref group=1 name="Olic"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|ime=[[Andreas Görlitz]]|poz=DF|ostalo=povratak sa posudbe iz [[Karlsruher SC]]}}<ref group=1 name="Andreas Gorlitz"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=Njemačka|ime=[[Alexander Baumjohann]]|poz=MF|ostalo=iz [[Borussia Mönchengladbach]]}}<ref group=1 name="Alexander Baumjohann"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Hrvatska|ime=[[Danijel Pranjić]]|poz=MF|ostalo= iz [[SC Heerenveen]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Niederländisch statt bayrisch|language=de|date=10. 6. 2009|access-date=10. 6. 2009|publisher=[[Deutsches Sportfernsehen|DSF]]|url=http://www.sport1.de/de/fussball/fussball_bundesliga/newspage_116269.html|archive-date=13. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090613032731/http://www.sport1.de/de/fussball/fussball_bundesliga/newspage_116269.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Njemačka|ime=[[Thomas Müller (nogometaš)|Thomas Müller]]|poz=FW|ostalo=iz [[FC Bayern München II]]}}<ref group=1 name="Badstuber/Muller"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=Njemačka|ime=[[Holger Badstuber]]|poz=DF|ostalo=iz [[FC Bayern München II]]}}<ref group=1 name="Badstuber/Muller">{{cite web|language=de|title=Ich bin ein guter Soldat|date=29. 4. 2009|publisher=Neue Westfälische Zeitung|access-date=2. 5. 2009|url=http://www.nw-news.de/sport/2921906_Ich_bin_ein_guter_Soldat.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090503105122/http://www.nw-news.de/sport/2921906_Ich_bin_ein_guter_Soldat.html|archive-date=3. 5. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Mario Gómez]]|ostalo= iz [[VfB Stuttgart]]}}<ref group=1 name="Mario Gomez">{{cite web|title=Gomez entscheidet sich für Bayern|language=de|date=26. 5. 2009|access-date=26. 5. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127315.php&fla=1|archive-date=29. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090529062834/http://bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127315.php&fla=1|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=44|nac=Ukrajina|ime=[[Anatoliy Tymoschuk]]|poz=MF|ostalo=iz [[Zenit St. Petersburg]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Tymoschuk to join München in July|date=18. 2. 2009|publisher=[[FC Bayern München]]|access-date=14. 4. 2009|url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2009/18630.php?fcb_sid=bde4cb1ec268643ddf765870a1047b27}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=3|nac=Brazil|ime=[[Lúcio]]|poz=DF|ostalo=u [[Inter Milan]]}}<ref group=1>[http://www.spox.com/de/sport/fussball/bundesliga/0907/Artikel/bayern-muenchen-lucio-abschied-brasilien-deutscher-meister.html Brasiliens Team-Kapitän wechselt zu Uter Mailand - Lucio verlässt den FC Bayern]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Njemačka|ime=[[Lukas Podolski]]|poz=FW|ostalo=u [[1. FC Köln]]}}<ref group=1 name="Lukas Podolski"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Brazil|ime=[[Zé Roberto]]|poz=MF|ostalo=u [[Hamburger SV]]}}<ref group=1 name="Ze Roberto">{{cite web|title=Zé Roberto soll zum HSV kommen|language=de|date=30. 6. 2009|access-date=30. 6. 2009|publisher=[[Bild]]|url=http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/hsv/2009/07/01/ze-roberto/wechselt-vom-fc-bayern-zum-hamburger-sv.html|archive-date=4. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090704125851/http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/hsv/2009/07/01/ze-roberto/wechselt-vom-fc-bayern-zum-hamburger-sv.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Italija|ime=[[Massimo Oddo]]|poz=DF|ostalo=povratak sa posudbe u [[AC Milan]]}}<ref group=1>{{cite web|title=FCB verabschiedet Heynckes, Poldi & Co.|language=de|date=23. 5. 2009|access-date=26. 5. 2009|publisher=[[FC Bayern München]]|url=http://www.fcbayern.t-com.de/de/aktuell/news/2009/19634.php?fcb_sid=d8185a14aa4c0f4f3dd49a5838246d21}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Njemačka|ime=[[Tim Borowski]]|poz=MF|ostalo= u [[SV Werder Bremen]]}}<ref group=1 name="Borowski">{{cite web|title=Zurück an die Weser|language=de|date=22. 7. 2009|access-date=22. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000131633.php&fla=1}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=32|nac=Njemačka|ime=[[Mats Hummels]]|poz=DF|ostalo=u [[Borussia Dortmund]], prethodno na posudbi}}<ref group=1 name="Mats Hummels">{{cite web|title=Former FCB youth makes loan move permanent|date=6. 2. 2009|publisher=[[FC Bayern München]]|access-date=14. 4. 2009|url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2009/18514.php?fcb_sid=28af4e2b1abe29c85d0bd7b058401d04}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===VfB Stuttgart=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Njemačka|ime=[[Matthias Schwarz]]|poz=MF|ostalo=iz [[FC Ugolstadt]]}}<ref group=1 name="Schwarz">{{cite web|title=VfB schlägt gleich doppelt zu|language=de|date=25. 6. 2009|access-date=25. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000129043.php&fla=3}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Bjelorusija|ime=[[Aliaksandr Hleb]]|poz=MF|ostalo= na posudbi iz [[FC Barcelona]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.fcbarcelona.cat/web/catala/noticies/futbol/temporada09-10/07/n090729107794.html |title=Hleb na posudbi u VfB Stuttgart |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://archive.today/20120730045056/http://www.fcbarcelona.cat/web/catala/noticies/futbol/temporada09-10/07/n090729107794.html |archive-date=30. 7. 2012 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Njemačka|ime=[[Stefano Celozzi]]|poz=DF|ostalo= iz [[Karlsruher SC]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://vfb1.de/vfb-stuttgart/news/newsview/sj/2009/06/25/news/aussenverteidiger-stefano-celozzi-wechselt-zum-vfb-stuttgart/ |title=Außenverteidiger Stefano Celozzi wechselt zum VfB Stuttgart |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=30. 6. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090630104031/http://vfb1.de/vfb-stuttgart/news/newsview/sj/2009/06/25/news/aussenverteidiger-stefano-celozzi-wechselt-zum-vfb-stuttgart/ |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Rusija|poz=FW|ime=[[Pavel Pogrebnyak]]|ostalo=iz [[FC Zenit St. Petersburg]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Der Wechsel von Pogrebnyak ist perfekt|language=de|date=2. 8. 2009|access-date=6. 8. 2009|publisher=[[VfB Stuttgart]]|url=http://www.vfb.de/de/aktuell/news/2009/32406.php}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=39|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Julian Schieber]]|ostalo=iz [[VfB Stuttgart II]]}}<ref group=1 name="Hungarian List"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Kamerun|poz=MF|ime=[[Georges Mandjeck]]|ostalo=na posudbi u [[1. FC Kaiserslautern]]}}<ref group=1 name="DFL List"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Mario Gómez]]|ostalo=u [[FC Bayern München]]}}<ref group=1 name="Mario Gomez"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=38|nac=Srbija|poz=FW|ime=[[Danijel Ljuboja (nogometaš)|Danijel Ljuboja]]|ostalo= u [[Grenoble Foot 38]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.mercato365.com/infos-clubs/grenoble/article_334862_Grenoble-Ljuboja-va-signer.shtml |title=Grenoble : Ljuboja va signer |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=11. 1. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110111133420/http://www.mercato365.com/infos-clubs/grenoble/article_334862_Grenoble-Ljuboja-va-signer.shtml |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Hertha BSC=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=5|nac=Srbija|poz=DF|ime=[[Nemanja Pejčinović]]|ostalo=na posudbi iz [[FK Rad]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Hertha BSC holt Abwehrtalent|language=de|date=24. 7. 2009|access-date=24. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000131831.php&fla=1}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=6|nac=Njemačka |poz=DF |ime=[[Christoph Janker]]|ostalo= iz [[TSG 1899 Hoffenheim]]}}<ref group=1 name="Janker">{{cite web|url=http://www.morgenpost.de/printarchiv/sport/article1102026/Chahed_geht_Janker_kommt_aus_Hoffenheim.html|title=Chahed geht, Janker kommt aus Hoffenheim|date=29. 5. 2009|access-date=29. 5. 2009|publisher=[[Berliner Morgenpost]]|language=de}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Brazil |poz=MF |ime=[[Cícero Santos|Cícero]]|ostalo= iz [[Tombense Futebol Clube|Tombense]], prethodno na posudbi}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.sport1.de/de/fussball/fussball_bundesliga/newspage_132484.html |title=Hertha kauft Cicero frei |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=27. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090827042955/http://www.sport1.de/de/fussball/fussball_bundesliga/newspage_132484.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Poljska|ime=[[Artur Wichniarek]]|poz=FW|ostalo= iz [[Arminia Bielefeld]]}}<ref group=1 name="Wichniarek">{{Cite web |url=http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/hertha/2009/07/03/artur-wichniarek/torjaeger-wechselt-zurueck-zu-hertha.html |title=Wichniarek wieder Herthaner! |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=10. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090810224052/http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/hertha/2009/07/03/artur-wichniarek/torjaeger-wechselt-zurueck-zu-hertha.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Švedska|ime=[[Rasmus Bengtsson]]|poz=DF|ostalo=iz [[Trelleborgs FF]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Rasmus Bengtsson är nu såld!|language=sv|date=6. 8. 2009|access-date=6. 8. 2009|publisher=[[Trelleborgs FF]]|url=http://www.tff.m.se/?c=nyhetsarkiv&i=visa_nyhet&n=198}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=31|nac=Albanija|ime=[[Fanol Perdedaj]]|poz=MF|ostalo=iz [[Hertha BSC]] youth}} <ref group=1>{{cite web|title=Perdedaj in den Profikader|language=de|date=25. 6. 2009|access-date=25. 6. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/28973/perdedaj-in-den-profikader.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090829000536/http://transfermarkt.de/de/news/28973/perdedaj-in-den-profikader.html|archive-date=29. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=5|nac=Njemačka|ime=[[Sofian Chahed]]|poz=DF|ostalo= pušten}}<ref group=1>{{cite web|title=Chahed muss gehen|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|date=28. 5. 2009|access-date=28. 5. 2009|language=de|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/artikel/509418/}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=6|nac=Hrvatska|ime=[[Marko Babic]]|poz=MF|ostalo= u [[Real Zaragoza]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.tribalfootball.com/real-zaragoza-land-hertha-berlin-defender-babic-261680 |title=Real Zaragoza land Hertha Berlin defender Babic |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://archive.today/20130208205624/http://www.tribalfootball.com/real-zaragoza-land-hertha-berlin-defender-babic-261680 |archive-date=8. 2. 2013 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=9|nac=Srbija|ime=[[Marko Pantelić]]|poz=FW|ostalo= pušten}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.welt-hertha-linke.de/abschied-von-zwei-alternden-stars.html|title=Abschied von zwei alternden Stars|language=de|date=28. 5. 2009|access-date=28. 5. 2009|publisher=Welt Hertha Linke}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Ukrajina|ime=[[Andriy Voronin]]|poz=FW|ostalo=povratak sa posudbe u [[Liverpool FC]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Mit mir hätte Hertha die Champions League gepackt|language=de|date=26. 5. 2009|access-date-2009-05-26|publisher=[[B.Z. (newspaper)|BZ]]|url=http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=List_of_German_football_transfers_summer_2009&action=edit&section=2}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=12|nac=Njemačka|ime=[[Christian Fiedler]]|poz=GK|ostalo=kraj karijere}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Fiedler wird Torwart-Trainer bei Hertha BSC|date=27. 4. 2009|publisher=[[Bild-Zeitung|Bild]]|access-date=27. 4. 2009|url=http://www.bild.de/BILD/sport/telegramm/sport-telegramm,rendertext=8122532.html|archive-date=30. 4. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090430055105/http://www.bild.de/BILD/sport/telegramm/sport-telegramm,rendertext=8122532.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Hrvatska|poz=DF|ime=[[Josip Simunic]]|ostalo=u [[TSG 1899 Hoffenheim]]}}<ref group=1 name="Simunic">{{cite web|title=Kroatischer Nationalspieler für 1899|language=de|date=30. 6. 2009|access-date=30. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000129743.php&fla=4}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15 |nac=Brazil |poz=DF |ime=[[Rodnei Francisco de Lima|Rodnei]]|ostalo= na posudbi u [[1. FC Kaiserslautern]]}}<ref group=1 name="Rodnei">{{Cite web |url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga2/2-bundesliga-herthas-rodnei-wird-auf-leihbasis-ein-teufel_aid_420432.html |title=Herthas Rodnei wird auf Leihbasis ein „Teufel“ |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=26. 2. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120226091430/http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga2/2-bundesliga-herthas-rodnei-wird-auf-leihbasis-ein-teufel_aid_420432.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Argentina|ime=[[Leandro Cufré]]|poz=DF|ostalo=povratak sa posudbe u [[AS Monaco]]}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Cufré wird nicht mehr für Hertha BSC spielen|date=27. 4. 2009|publisher=[[Der Tagesspiegel]]|access-date=27. 4. 2009|url=http://www.herthabsc.de/index.php?id=14553|archive-url=https://web.archive.org/web/20090308012033/http://herthabsc.de/index.php?id=14553|archive-date=8. 3. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Tunis|poz=FW|ime=[[Amine Chermiti]]|ostalo=na posudbi u [[Al-Ittihad (Jeddah)|Al-Ittihad]]}}<ref group=1>[http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/513030/artikel_Chermiti-Wechsel-perfekt.html Chermiti-Wechsel perfekt]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Brazil|ime=[[André Lima]]|poz=FW|ostalo=na posudbi u [[Botafogo de Futebol e Regatas|Botafogo]], prethodno na posudbi u [[FC Sao Paulo]]}}<ref group=1 name="DFL List"/><ref group=1>{{cite web|title=André Lima vibra com volta ao Botafogo: 'Estou muito feliz'|language=pt|date=7. 7. 2009|access-date=8. 7. 2009|publisher=LANCENET!|url=http://www.lancenet.com.br/noticias/09-07-07/576523.stm?futebol-andre-lima-vibra-com-volta-ao-botafogo-estou-muito-feliz|archive-date=12. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090712084657/http://lancenet.com.br/noticias/09-07-07/576523.stm?futebol-andre-lima-vibra-com-volta-ao-botafogo-estou-muito-feliz|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=38|nac=Francuska|poz=FW|ime=[[Ibrahima Traoré]]|ostalo=u [[FC Augsburg]]}}<ref group=1 name="Traore">{{cite web|title=FCA verpflichtet Bundesliga-Stürmer|language=de|date=14. 7. 2009|access-date=14. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000130962.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=39|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Florian Riedel]]|ostalo=u [[Hertha BSC II]]}}<ref group=1 name="Hungarian List"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Hamburger SV=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=3 |nac=Češka|ime=[[David Rozehnal]]|poz=DF|ostalo=iz [[S.S. Lazio]]}}<ref group=1>[http://www.welt.de/sport/fussball/article4214077/Stareinkauf-Rozehnal-will-mit-dem-HSV-Titel-holen.html Stareinkauf Rozehnal will mit dem HSV Titel holen]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Brazil|ime=[[Zé Roberto]]|poz=MF|ostalo=iz [[FC Bayern München]]}}<ref group=1 name="Ze Roberto"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Holandija|poz=FW|ime=[[Eljero Elia]]|ostalo=iz [[FC Twente]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Perfekt - HSV verpflichtet Elia!|language=de|date=5. 7. 2009|access-date=5. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000130149.php&fla=1|archive-date=8. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090708140910/http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000130149.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|ime=[[Robert Tesche]]|poz=MF|ostalo=iz [[Arminia Bielefeld]]}}<ref group=1 name="Tesche">{{cite web|title=HSV holt auch Tesche|language=de|date=3. 7. 2009|access-date=3. 7. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/artikel/510950/}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Švedska|ime=[[Marcus Berg]]|poz=FW|ostalo=iz [[FC Groningen]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Transfercoup für den HSV|language=de|date=17. 7. 2009|access-date=17. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000131326.php&fla=1|archive-date=18. 12. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091218020723/http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000131326.php&fla=1|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=Turska|ime=[[Tolgay-Ali Arslan]]|poz=FW|ostalo=iz [[Borussia Dortmund|Borussia Dortmund Youth]]}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Attraktives Revierderby|date=19. 4. 2009|publisher=Der Westen|access-date=22. 4. 2009|url=http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/lokalsport/gelsenkirchen/2009/4/19/news-117483815/detail.html|archive-date=21. 4. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090421100124/http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/lokalsport/gelsenkirchen/2009/4/19/news-117483815/detail.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Njemačka|ime=Christian Groß|poz=MF|ostalo=iz [[Hamburger SV II]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Christian Groß erfüllt sich seinen Fußballtraum|language=de|date=24. 6. 2009|access-date=14. 7. 2009|publisher=Hamburger Abendblatt|url=http://www.abendblatt.de/region/norderstedt/sport/article1068128/Christian-Gross-erfuellt-sich-seinen-Fussballtraum.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090627131136/http://www.abendblatt.de/region/norderstedt/sport/article1068128/Christian-Gross-erfuellt-sich-seinen-Fussballtraum.html|archive-date=27. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=32|nac=Njemačka|ime=[[Änis Ben-Hatira]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe iz [[MSV Duisburg]]}}<ref group=1 name="Ben-Hatira">{{cite web|title=Labbadia - oder eine Lösung mit Favre?|date=4. 6. 2009|access-date=4. 6. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/artikel/509679}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=34|nac=Njemačka|ime=Kai-Fabian Schulz|poz=DF|ostalo=iz [[Hamburger SV II]]}}<ref group=1 name="Hungarian List">{{cite web|title=Bundesliga-transzferek: „Tudom, miért nem vettél tavaly nyáron”|language=hu|date=12. 7. 2009|access-date=14. 7. 2009|publisher=Nemzeti Sport|url=http://www.nemzetisport.hu/nemetfoci/bundesliga-tudom-miert-nem-vettel-tavaly-nyaron-245272.html}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=3 |nac=Kamerun|poz=DF|ime=[[Thimothée Atouba]]|ostalo= u [[AFC Ajax]]}}<ref group=1>[http://ajax.nieuwslog.nl/article/ajax_80401/Ajax_contracteert_Thimoth_e_Atouba.html Ajax contracteert Thimothée Atouba]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8|nac=Njemačka|ime=[[Albert Streit]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe u [[FC Schalke]]}}<ref group=1 name="Ljoboja">{{cite web|title=Wer kommt, wer geht?: Die Transferbörse der Fußball-Bundesliga|language=de|date=22. 7. 2009|access-date=10. 8. 2009|publisher=[[Die Welt]]|url=http://www.welt.de/sport/fussball/article3793290/Die-Transferboerse-der-Fussball-Bundesliga.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090528035402/http://www.welt.de/sport/fussball/article3793290/Die-Transferboerse-der-Fussball-Bundesliga.html|archive-date=28. 5. 2009|url-status=live}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Hrvatska|ime=[[Ivica Olić]]|poz=FW|ostalo=u [[FC Bayern München]]}}<ref group=1 name="Olic">{{cite web|title=I’m looking forward to my time in München|date=30. 1. 2009|publisher=[[FC Bayern München]]|access-date=14. 4. 2009|url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2009/18445.php?fcb_sid=e2c64a38d0d5e86b12a3bbd74179e486}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Danska|ime=[[Michael Gravgaard]]|poz=DF|ostalo=povratak sa posudbe u [[FC Nantes]]}}<ref group=1 name="Sinouh"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Nigerija|poz=FW|ime=[[Macauley Chrisantus]]|ostalo=na posudbi u [[Karlsruher SC]]}}<ref group=1 name="Macauley Chrisantus"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Kamerun|ime=[[Marcel Ndjeng]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe u [[Borussia Mönchengladbach]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Njemačka|ime=[[Raphael Wolf]]|poz=GK|ostalo=u [[Kapfenberger SV]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Kapfenberg verpflichtet Tormann Raphael Wolf vom HSV|language=de|date=6. 6. 2009|access-date=13. 6. 2009|publisher=boerse-express.com|url=http://www.boerse-express.com/pages/783329/newsflow|archive-url=https://web.archive.org/web/20110726175954/http://www.boerse-express.com/pages/783329/newsflow|archive-date=26. 7. 2011|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Maroko|ime=[[Khalid Sinouh]]|poz=GK|ostalo=pušten}}<ref group=1 name="Sinouh">{{cite web|title=Der HSV trennt sich von vier Leihgaben|language=de|date=2. 6. 2009|access-date=2. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127789.php&fla=4}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Sascha Kirschstein]]|ostalo=u [[Rot-Weiss Ahlen]], prethodno na posudbi u [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=1 name="Sascha Kirschstein">{{cite web|language=de|title=Kirschstein zu Ahlen|date=24. 6. 2009|publisher=transfermarkt.de|access-date=24. 6. 2009|url=http://transfermarkt.de/de/news/28943/kirschstein-zu-ahlen.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090729012953/http://www.transfermarkt.de/de/news/28943/kirschstein-zu-ahlen.html|archive-date=29. 7. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|ime=[[Rouwen Hennings]]|poz=FW|ostalo=u [[FC St. Pauli]], prethodno na posudbi}}<ref group=1 name="Hennings">{{cite web|title=Stürmer unterschreibt Vertrag bis 2011|language=de|date=16. 6. 2009|access-date=17. 6. 2009|publisher=[[FC St. Pauli]]|url=http://www.fcstpauli.com/magazin/artikel.php?artikel=4832&type=2&menuid=57&topmenu=112|archive-url=https://web.archive.org/web/20090621161727/http://www.fcstpauli.com/magazin/artikel.php?artikel=4832&type=2&menuid=57&topmenu=112|archive-date=21. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|ime=[[Sidney Sam]]|poz=MF|ostalo=na posudbi u [[1. FC Kaiserslautern]], prethodno na posudbi}}<ref group=1 name="Sam">{{cite web|title=Sam bleibt beim FCK|language=de|date=1. 7. 2009|access-date=1. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129789.php|archive-date=12. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090712025355/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129789.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Borussia Dortmund=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=5|nac=Poljska|ime=[[Mariusz Kukiełka]]|poz=DF|ostalo= u [[Skoda Xanthi]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5143 |title=Mariusz Kukielka wechselt nach Xanthi |access-date=29. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090828010315/http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5143 |archive-date=28. 8. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Bugarska|ime=[[Dimitar Rangelov]]|poz=FW|ostalo=iz [[FC Energie Cottbus]]}}<ref group=1 name="Rangelov">{{cite web|title=Rangelov wird Dortmunder Borusse|language=de|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|date=16. 6. 2009|access-date=16. 6. 2009|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000128550.php&fla=1}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Francuska|ime=[[Damien Le Tallec]]|poz=FW|ostalo=iz [[Stade Rennais FC]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.lequipe.fr/Football/breves2009/20090806_170457_d-le-tallec-3-ans-a-dortmund.html |title=D. Le Tallec, 3 ans à Dortmund |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=20. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090820000034/http://www.lequipe.fr/Football/breves2009/20090806_170457_d-le-tallec-3-ans-a-dortmund.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|ime=[[Markus Feulner]]|poz=MF|ostalo=iz [[1. FSV Mainz 05]]}}<ref group=1 name="Markus Feulner">{{cite web|title=Borussia Dortmund Confirm Signing Of Markus Feulner|date=19. 3. 2009|publisher=goal.com|access-date=14. 4. 2009|url=http://www.goal.com/en/news/15/germany/2009/03/19/1163454/borussia-dortmund-confirm-signing-of-markus-feulner}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Njemačka|ime=[[Mats Hummels]]|poz=DF|ostalo=iz [[FC Bayern München]], prethodno na posudbi}}<ref group=1 name="Mats Hummels"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Argentina|ime=[[Lucas Barrios]]|poz=FW|ostalo=iz [[Colo-Colo]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.ruhrnachrichten.de/BVB-News;art11635,621126 |title=BVB verpflichtet Barrios |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=1. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090801235435/http://www.ruhrnachrichten.de/BVB-News;art11635,621126 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=Njemačka|ime=[[Kevin Großkreutz]]|poz=FW|ostalo=iz [[Rot-Weiss Ahlen]]}}<ref group=1 name="Kevin Grosskreutz">{{cite web|title=Kevin Großkreutz signs with BVB|date=25. 1. 2009|publisher=goal.com|access-date=18. 4. 2009|url=http://dortmund.theoffside.com/team-news/kevin-groskreutz-signs-with-bvb.html|archive-url=https://archive.today/20130204050211/http://dortmund.theoffside.com/team-news/kevin-groskreutz-signs-with-bvb.html|archive-date=4. 2. 2013|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Njemačka|ime=[[Sven Bender]]|poz=MF|ostalo=iz [[TSV 1860 München]]}}<ref group=1 name="bender_rukavina">{{cite web|title=Sven Bender für Rukavina|date=18. 6. 2009|publisher=kicker.de|access-date=18. 6. 2009|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/artikel/510314}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Njemačka|ime=[[Christopher Kullmann]]|poz=FW|ostalo=iz [[Borussia Dortmund II]]}}<ref group=1 name="Kullmann">{{cite web|language=de|title=Auch Schmelzer hilft im Gipfeltreffen|date=24. 4. 2009|access-date=10. 5. 2009|publisher=Der Westen|url=http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/lokalsport/dortmund/2009/4/24/news-117941891/detail.html}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=36|nac=Turska|ime=[[Yasin Öztekin]]|poz=MF|ostalo=iz [[Borussia Dortmund II]]}}<ref group=1 name="Yasin Oztekin">{{cite web|title=Premature contract extension: Jürgen Klopp stays until June 2012|date=19. 3. 2009|publisher=[[Borussia Dortmund]]|access-date=27. 4. 2009|url=http://www.bvb.de/?%87%ECY%1B%E6%F4%9CZj%EE%83%9A}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=40|nac=Njemačka|ime=[[Marcel Höttecke]]|poz=GK|ostalo=iz [[Borussia Dortmund II]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=3 |nac=Južna Koreja|ime=[[Young-Pyo Lee]]|poz=DF|ostalo=u [[Al-Hilal]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Lee ohne Zukunft beim BVB|language=de|date=5. 7. 2009|access-date=8. 7. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/artikel/510998}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Švicarska|ime=[[Alexander Frei]]|poz=FW|ostalo=u [[FC Basel]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Wechsel perfekt: Frei verlässt Borussia Dortmund|language=de|date=17. 7. 2009|access-date=17. 7. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/29768/wechsel-perfekt-frei-verlaesst-borussia-dortmund-.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090815115106/http://www.transfermarkt.de/de/news/29768/wechsel-perfekt-frei-verlaesst-borussia-dortmund-.html|archive-date=15. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Srbija|ime=[[Antonio Rukavina]]|poz=DF|ostalo=u [[TSV 1860 München]], prethodno na posudbi}}<ref group=1 name="bender_rukavina"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Njemačka|ime=[[Kevin-Prince Boateng]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe u [[Tottenham Hotspurs]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=32|nac=Njemačka|ime=[[Markus Brzenska]]|poz=DF|ostalo=u [[Energie Cottbus]], prethodno na posudbi u [[MSV Duisburg]]}}<ref group=1 name="brzenska">{{cite web|title=Brzenska und Rukavina gehen - Sven Bender kommt|language=de|date=18. 6. 2009|access-date=18. 6. 2009|publisher=Ruhr Nachrichten.de|url=http://www.ruhrnachrichten.de/sport/bvb/BVB-News;art11635,591044|archive-date=20. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090620181729/http://www.ruhrnachrichten.de/sport/bvb/BVB-News;art11635,591044|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Italija|ime=[[Giovanni Federico]]|poz=MF|ostalo=u [[Arminia Bielefeld]], prethodno na posudbi u [[Karlsruher SC]]}}<ref group=1 name="Saglik/Federico"/><ref group=1 name="Federico">{{Cite web |url=http://www.arminia-bielefeld.de/index.php?id=122&no_cache=1&viewid=9475 |title=Federico kommt! |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=14. 7. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090714223848/http://www.arminia-bielefeld.de/index.php?id=122&no_cache=1&viewid=9475 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===TSG 1899 Hoffenheim=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=7|nac=Brazil|poz=MF|ime=[[Maicosuel Reginaldo de Matos|Maicosuel]]|ostalo= iz [[Botafogo de Futebol e Regatas|Botafogo]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Maicosuel tries his luck at Hoffenheim|date=21. 5. 2009|access-date=21. 5. 2009|publisher=sportsya.com|url=http://www.sportsya.com/english/news.php/Botafogo_Brazilian_Maicosuel_has_signed_a_five-year_contract_with_Hoffenheim.html?id_estruc=283&id=208835}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8|nac=Njemačka|ime=[[Christian Eichner]]|poz=DF|ostalo= iz [[Karlsruher SC]]}}<ref group=1 name="Christian Eichner">{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/artikel/509305/|title=Perfekt: 1899 holt Eichner|language=de|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|date=26. 5. 2009|access-date=26. 5. 2009}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Marco Terrazzino]]|ostalo=iz TSG 1899 Hoffenheim Youth}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.goal.com/de/news/827/bundesliga/2009/06/04/1305750/marco-terrazzino-wird-profi-bei-der-tsg-hoffenheim|title=Marco Terrazzino wird Profi bei der TSG Hoffenheim|language=de|date=4. 6. 2009|access-date=4. 6. 2009|publisher=goal.com}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Hrvatska|poz=DF|ime=[[Josip Simunic]]|ostalo=iz [[Hertha BSC]]}}<ref group=1 name="Simunic"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=30|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Jens Grahl]]|ostalo=iz [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=1 name="Jens Grahl">{{cite web|title=Hoffenheim holt Brasilianer Maicosuel|language=de|date=27. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=[[Focus (German magazine)|Focus]]|url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga1/bundesliga-hoffenheim-holt-brasilianer-maicosuel_aid_402934.html}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=36|nac=Argentina|poz=MF|ime=[[Franco Zuculini]]|ostalo=iz [[Racing Club de Avellaneda]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/660438|title=Argentinier Zuculini wechselt nach Hoffenheim|language=de|date=20. 6. 2009|access-date=20. 6. 2009|publisher=Süddeutsche Zeitung}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=42|nac=Nigerija|poz=DF|ime=[[Albert Alex]]|ostalo=iz [[1. FC Köln|1. FC Köln Youth]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.transfermarkt.de/de/news/29163/koelner-talent-zu-hoffenheim.html |title=Kölner Talent zu Hoffenheim |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=19. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819160104/http://www.transfermarkt.de/de/news/29163/koelner-talent-zu-hoffenheim.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=6|nac=Brazil|ime=[[Fabricio Silva Dornellas|Fabricio]]|poz=DF|ostalo=povratak sa posudbe u [[Clube de Regatas do Flamengo]]}}<ref group=1 name="Fabricio">{{cite web|title=Hoffenheim trennt sich von Janker und Fabricio|date=23. 5. 2009|access-date=24. 5. 2009|language=de|publisher=[[Financial Times Deutschland]]|url=http://www.ftd.de/sport/fussball/1bundesliga/news/:Hoffenheim-trennt-sich-von-Janker-und-Fabricio/518005.html|archive-url=https://archive.today/20130211024343/http://www.ftd.de/sport/fussball|archive-date=11. 2. 2013|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=Njemačka|ime=[[Selim Teber]]|poz=MF|ostalo= u [[Eintracht Frankfurt]]}}<ref group=1 name="Teber">{{cite web| url = http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000129758.php&fla=1| title = Selim Teber zieht es zur Eintracht| publisher = [[Deutsche Fussball Liga|DFL]]| date = 30. 6. 2009| access-date = 30. 6. 2009| language = de}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Christoph Janker]]|ostalo=u [[Hertha BSC]]}}<ref group=1 name="Janker"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Obala Slonovače|ime=[[Boubacar Sanogo]]|poz=FW|ostalo=povratak sa posudbe u [[Werder Bremen]]}} {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Njemačka|ime=Daniel Bernhardt|poz=GK|ostalo=u [[VfR Aalen]]}}<ref group=1 name="Daniel Bernhardt">{{cite web|title=U Hoffenheim aufgeblüht und in Aalen die Nummer eins|language=de|date=1. 6. 2009|access-date=1. 6. 2009|publisher=aaleninfo.de|url=http://www.aaleninfo.de/jul09/19/vfr.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20110718193510/http://www.aaleninfo.de/jul09/19/vfr.htm|archive-date=18. 7. 2011|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|ime=[[Steffen Haas]]|poz=MF|ostalo=u [[Kickers Offenbach]], prethodno na posudbi}}<ref group=1 name="Steffen Haas">{{cite web|title=Offenbacher Kickers verlängern mit Hysky und Haas|language=de|date=9. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|publisher=Süddeutsche Zeitung|url=http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/655326}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===FC Schalke 04=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=6 |nac=Njemačka|ime=[[Albert Streit]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe iz [[Hamburger SV]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Njemačka|ime=[[Lewis Holtby]]|poz=FW|ostalo=iz [[Alemannia Aachen]]}}<ref group=1 name="Holtby">{{cite web|url=https://www.bundesliga.com/de/bundesliga/news/holtby-traegt-ab-sofort-koenigsblau-_0000130259.jsp|title=Holtby trägt ab sofort "Königsblau"|language=de|date=7. 7. 2009|access-date=7. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8|nac=Brazil|ime=[[Mineiro (fnogometaš)|Mineiro]]|poz=MF|ostalo= iz [[Chelsea FC]]}}<ref group=1 name="Mineiro">{{Cite web |url=http://www.schalke04.de/aktuell/news/einzelansicht/artikel/s04-verpflichtet-mineiro-und-leiht-lubos-hanzel-aus.html |title=S04 verpflichtet Mineiro - und leiht Lubos Hanzel aus |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://www.webcitation.org/66jpsO7Ni?url=http://www.schalke04.de/aktuell/news/einzelansicht/artikel/s04-verpflichtet-mineiro-und-leiht-lubos-hanzel-aus.html |archive-date=7. 4. 2012 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Brazil|ime=[[José Roberto de Oliveira|Zé Roberto]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe iz [[Clube de Regatas do Flamengo]]}}<ref group=1 name="DFL List"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Češka|ime=[[Jan Morávek]]|poz=MF|ostalo=iz [[Bohemians 1905]]}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Schalke verpflichtet Jan Moravek|date=17. 2. 2009|publisher=spox.com|access-date=26. 4. 2009|url=http://www.spox.com/de/sport/fussball/rundumdenball/0902/fussball-ticker-bundesliga-fc-bayern-premier-league-rund-um-den-ball-1702.html}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Grčka|ime=[[Vassilios Pliatsikas]]|poz=MF|ostalo=iz [[AEK Athens FC|AEK Athens]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Pliatsikas wird ein "Knappe"|language=de|date=30. 6. 2009|access-date=30. 6. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/artikel/510839/}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Turska|ime=[[Emin Yalin]]|poz=MF|ostalo=iz [[1. FC Nürnberg II]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga1/bundesliga-magath-holt-talent-yalin-nach-schalke_aid_403955.html|title=Magath holt Talent Yalin nach Schalke|publisher=[[Focus (German magazine)|Focus]]|language=de|date=30. 5. 2009|access-date=30. 5. 2009}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Slovačka|ime=[[Ľuboš Hanzel]]|poz=DF|ostalo= na posudbi iz [[FC Spartak Trnava]]}}<ref group=1 name="Mineiro"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=31|nac=Njemačka|ime=[[David Loheider]]|poz=FW|ostalo=iz [[FC Schalke 04|FC Schalke 04 Youth]]}}<ref group=1 name="Loheider">[http://www.schalke04.de/news_details.html?&tx_ttnews[backPid&#93;=1&tx_ttnews {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090802022107/http://www.schalke04.de/news_details.html |date=2. 8. 2009 }}[tt_news&#93;=24165&cHash=cffe18b43f Rückennummern für Neuzugänge zugeteilt]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=39|nac=Njemačka|ime=[[Marvin Pachan]]|poz=DF|ostalo=iz [[FC Schalke 04|FC Schalke 04 Youth]]}}<ref group=1 name="Loheider"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=40|nac=Srbija|ime=[[Predrag Stevanović]]|poz=MF|ostalo=iz [[FC Schalke 04|FC Schalke 04 Youth]]}}<ref group=1 name="Loheider"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=41|nac=Njemačka|ime=[[Marvin Pourie]]|poz=FW|ostalo=povratak sa posudbe iz [[TSV 1860 München]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Srbija|ime=[[Mladen Krstajić]]|poz=DF|ostalo=u [[FK Partizan]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/artikel/509770/|title=Krstajic zurück in die Heimat|date=5. 6. 2009|access-date=5. 6. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|language=de}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=32|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Ralf Fährmann]]|ostalo=u [[Eintracht Frankfurt]]}}<ref group=1 name="Ralf Faehrmann"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=37|nac=Holandija|ime=[[Orlando Engelaar]]|poz=MF|ostalo= u [[PSV Eindhoven]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/661332|title=Engelaar wechselt von Schalke nach Eindhoven|language=de|date=22. 6. 2009|access-date=22. 6. 2009|publisher=Süddeutsche Zeitung}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Bayer 04 Leverkusen=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=2|nac=Njemačka|ime=[[Daniel Schwaab]]|poz=DF|ostalo=iz [[SC Freiburg]]}}<ref group=1 name="Daniel Schwaab">{{cite web|language=de|title=Schwaab 2009 zu Bayer|date=5. 10. 2008|publisher=transfermarkt.de|access-date=27. 4. 2009|url=http://transfermarkt.de/de/news/23645/schwaab-2009-zu-bayer.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090822021350/http://www.transfermarkt.de/de/news/23645/schwaab-2009-zu-bayer.html|archive-date=22. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=3|nac=Njemačka|ime=[[Stefan Reinartz]]|poz=DF|ostalo=povratak sa posudbe iz [[1. FC Nuremberg]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=4|nac=Finska|ime=[[Sami Hyypiä]]|poz=DF|ostalo=iz [[Liverpool FC]]}}<ref group=1 name="Sami Hyypiä">{{cite web|language=de|title=Bayer 04 verpflichtet Hyypiä|date=4. 5. 2009|publisher=[[Bayer 04 Leverkusen]]|access-date=3. 5. 2009|url=http://www.bayer04.de/b04/de/_md_aktuell-dt.aspx?aktuell=aktuell-2722}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8|nac=Njemačka|ime=[[Lars Bender]]|poz=MF|ostalo= u [[Bayer 04 Leverkusen]]}}<ref group=1 name="Bender">[http://www.bayer04.de/b04/de/_md_aktuell-dt.aspx?aktuell=aktuell-3067 Lars Bender wechselt zu Bayer 04]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=Švicarska|ime=[[Eren Derdiyok]]|poz=FW|ostalo=iz [[FC Basel]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Neuer Stürmer für Bayer 04|language=de|date=28. 5. 2009|access-date=28. 5. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127504.php&fla=4|archive-date=4. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090604173106/http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127504.php&fla=4|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Togo|ime=[[Assimiou Touré]]|poz=DF|ostalo=povratak sa posudbe iz [[VfL Osnabrück]]}}<ref group=1 name="de Wit"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=Turska|ime=[[Burak Kaplan]]|poz=MF|ostalo= iz [[Bayer 04 Leverkusen]] Youth}}<ref group=1>[http://www.bayer04.de/b04//de/_md_aktuell-dt.aspx?aktuell=aktuell-2943& Burak Kaplan unterschreibt Vertrag bis 2012]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Grčka|ime=[[Theofanis Gekas]]|poz=FW|ostalo=povratak sa posudbe iz [[Portsmouth FC]]}}<ref group=1>{{cite web|title=FC Portsmouth schickt Theofanis Gekas weg|language=de|date=22. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=goal.com|url=http://www.goal.com/de/news/968/transfermarkt/2009/05/21/1279102/fc-portsmouth-schickt-theofanis-gekas-weg}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Njemačka|ime=[[Pierre de Wit]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe iz [[VfL Osnabrück]]}}<ref group=1 name="de Wit">{{cite web|title=Wie soll es jetzt weitergehen? Nur vier Spieler haben Vertrag – 600000 Euro Liquiditätsreserve|language=de|publisher=Neue Osnabrücker Zeitung|date=2. 6. 2009|access-date=3. 6. 2009|url=http://www.neue-oz.de/_vfl_osnabrueck/content_vfl_startseite/news_vfl/20090601_vfl1111111.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090605053455/http://www.neue-oz.de/_vfl_osnabrueck/content_vfl_startseite/news_vfl/20090601_vfl1111111.html|archive-date=5. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=36|nac=Njemačka|ime=[[Fabian Giefer]]|poz=GK|ostalo=iz [[Bayer 04 Leverkusen II]]}}<ref group=1 name="Hungarian List"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Turska|ime=[[Tevfik Köse]]|poz=FW|ostalo=povratak sa posudbe iz [[Kayserispor]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=2|nac=Tunis|ime=[[Karim Haggui]]|poz=DF|ostalo= u [[Hannover 96]]}}<ref group=1 name="Haggui">{{cite web|title=Ein Tunesier verstärkt 96|date=1. 6. 2009|access-date=1. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127720.php&fla=4|language=de}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=3|nac=Brazil|ime=[[Henrique Adriano Buss|Henrique]]|poz=DF|ostalo=povratak sa posudbe u [[FC Barcelona]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Eine Legende für Leverkusen|language=de|date=4. 5. 2009|access-date=19. 5. 2009|publisher=Kölnische Rundschau|url=http://www.rundschau-online.de/html/artikel/1238775225278.shtml|archive-url=https://web.archive.org/web/20110719082541/http://www.rundschau-online.de/html/artikel/1238775225278.shtml|archive-date=19. 7. 2011|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Sascha Dum]]|ostalo= na posudbi u [[Energie Cottbus]]}}<ref name="Dum" group=1>{{Cite web |url=http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5148 |title=Sascha Dum verstärkt FC Energie |access-date=29. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090829152241/http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5148 |archive-date=29. 8. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=16 |nac=Švicarska |poz=MF |ime=[[Pirmin Schwegler]] |ostalo= u [[Eintracht Frankfurt]]}}<ref group=1 name="Schwegler">[http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/artikel/511592/ Schwegler geht zur Eintracht]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Slovačka|poz=DF|ime=[[Vratislav Gresko]]|ostalo=pušten}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Obala Slonovače|poz=DF|ime=[[Constant Djakpa]]|ostalo= na posudbi u [[Hannover 96]]}}<ref group=1 name="Djakpa"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Mađarska|ime=[[Gabor Kiraly]]|poz=GK|ostalo=povratak sa posudbe u [[Burnley FC]]}}<ref group=1 name="Kiraly"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=25 |nac=Njemačka |poz=MF |ime=[[Bernd Schneider (nogometaš)|Bernd Schneider]]|ostalo= kraj karijere}}<ref group=1>[http://www.bayer04.de/b04/de/_md_aktuell-dt.aspx?aktuell=aktuell-2883 Bernd Schneider bittet Bayer 04 um Vertragsauflösung]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Grčka|ime=[[Angelos Charisteas]]|poz=FW|ostalo=povratak sa posudbe u [[1. FC Nuremberg]]}}<ref group=1 name="Charisteas"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=34|nac=Njemačka|ime=Erik Domaschke|poz=GK|ostalo= u [[SV Wehen Wiesbaden]]}}<ref group=1 name="Erik Domaschke">{{cite web|url=http://www.svwehen-wiesbaden.de/news.php?id=1520|title=Erik Domaschke kommt zum SV Wehen Wiesbaden|language=de|publisher=[[SV Wehen Wiesbaden]]|date=29. 5. 2009|access-date=29. 5. 2009}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Brazil|ime=[[Anderson Soares de Oliveira|Anderson]]|poz=DF|ostalo=u [[Fortuna Düsseldorf]], prethodno na posudbi u [[VfL Osnabrück]]}}<ref group=1 name="de Wit"/><ref group=1 name="Anderson">{{cite web|title=Eine große Aufgabe für Norbert Meier|language=de|date=29. 6. 2009|access-date=30. 6. 2009|publisher=Der Westen|url=http://www.derwesten.de/nachrichten/nrz/2009/6/29/news-124129817/detail.html}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Werder Bremen=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=6 |nac=Njemačka|ime=[[Tim Borowski]]|poz=MF|ostalo= iz [[FC Bayern München]]}}<ref group=1 name="Borowski"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=10 |nac=Njemačka |poz=MF |ime=[[Marko Marin]]|ostalo= iz [[Borussia Mönchengladbach]]}}<ref group=1 name="Marin">{{cite web|url=http://www.main-spitze.de/sport/national_und_international/fussball/nachrichten/7016757.htm|title=Marin-Wechsel zu Werder Bremen perfekt|language=de|date=24. 6. 2009|access-date=24. 6. 2009|publisher=Main-Spitze}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Bosna i Hercegovina|ime=[[Said Husejinovic]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe iz [[1. FC Kaiserslautern]]}}<ref group=1 name="Kaiserslautern loans"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=32|nac=Njemačka|ime=[[José-Alex Ikeng]]|poz=MF|ostalo=iz [[Werder Bremen II]]}}<ref group=1 name="Ikeng">{{cite web|title=Werder Bremen-Presseservice: Neu-Profis Schmidt, Oehrl und Ikeng mit auf der Usel|language=de|date=3. 7. 2009|access-date=7. 7. 2009|publisher=[[Werder Bremen]]|url=http://www.presseportal.de/pm/52353/1434509/werder_bremen_gmbh_co_kg_aa}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=39|nac=Bolivija|ime=[[Marcelo Moreno Martins]]|poz=FW|ostalo=na posudbi iz [[Shakhtar Donetsk]]}}<ref group=1>>{{cite web|title=UEFA-Cup-Sieger wechselt nach Bremen|language=de|date=29. 5. 2009|access-date=29. 5. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127621.php&fla=4}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=41|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Dominik Schmidt]]|ostalo=iz [[Werder Bremen II]]}}<ref group=1 name="Dominik Schmidt">{{cite web|title=Dominik Schmidt: Profi-Vertrag bis 2011|language=de|date=19. 6. 2009|access-date=1. 7. 2009|publisher=[[Bild]]|url=http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/werder/2009/06/19/dominik-schmidt/profi-vertrag-bei-werder-bremen-bis-2011.html|archive-date=22. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090622140150/http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/werder/2009/06/19/dominik-schmidt/profi-vertrag-bei-werder-bremen-bis-2011.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=45|nac=Njemačka|ime=[[Timo Perthel]]|poz=MF|ostalo=iz [[Werder Bremen II]]}}<ref group=1 name="Timo Perthel">{{cite web|language=de|title=Perthel: neuer Vertrag, neue Wohnung, neuer Arbeitsplatz|date=5. 5. 2009|publisher=Kreiszeitung|access-date=5. 5. 2009|url=http://www.kreiszeitung.de/werderalles/00_20090505003542_Perthel_neuer_Vertrag_neue_Wohnung_neuer_Arbei.html}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=47|nac=Njemačka|ime=[[Torsten Oehrl]]|poz=FW|ostalo=iz [[Werder Bremen II]]}}<ref group=1 name="Ikeng"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=6|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Frank Baumann (nogometaš)|Frank Baumann]]|ostalo= kraj karijere}}<ref group=1>{{cite web|title=Routinier Baumann beendet Karriere|language=de|date=20. 5. 2009|access-date=20. 5. 2009|publisher=Nordwest Zeitung|url=http://www.nwzonline.de/nwz/module/fussball_spezial/index.php?Bereich=&Zeige=&ArtikelID=4222640|archive-date=20. 7. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110720163928/http://www.nwzonline.de/nwz/module/fussball_spezial/index.php?Bereich=&Zeige=&ArtikelID=4222640|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=Brazil|poz=MF|ime=[[Diego Ribas da Cunha|Diego]]|ostalo= u [[Juventus FC]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.rp-online.de/public/article/sport/fussball/bundesliga/werder_bremen/712854/Diego-Wechsel-zu-Juventus-perfekt.html|title=Diego-Wechsel zu Juventus perfekt|language=de|publisher=RP-Online|date=26. 5. 2009|access-date=26. 5. 2009|archive-date=27. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090527111615/http://www.rp-online.de/public/article/sport/fussball/bundesliga/werder_bremen/712854/Diego-Wechsel-zu-Juventus-perfekt.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Grčka|ime=[[Alexandros Tziolis]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe u [[Panathinaikos FC]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Option nicht gezogen: Tziolis in der Warteschleife|language=de|date=27. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=Kreiszeitung|url=http://www.kreiszeitung.de/werderalles/00_20090527010629_Option_nicht_gezogen_Tziolis_in_der_Warteschle.html}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Obala Slonovače|ime=[[Boubacar Sanogo]]|poz=FW|ostalo= u [[AS Saint-Étienne]], prekothodno na posudbi u [[TSG 1899 Hoffenheim]]}}<ref group=1>[http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/692525 Werders Sanogo wechselt zu St. Etienne]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=Brazil|ime=[[Carlos Alberto de Jesus|Carlos Alberto]]|poz=MF|ostalo= na posudbi u [[CR Vasco da Gama]], prethodno na posudbi}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.transfermarkt.de/de/news/29388/c-alberto-bleibt-bei-vasco.html |title=C. Alberto bleibt bei Vasco |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=11. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090811212112/http://transfermarkt.de/de/news/29388/c-alberto-bleibt-bei-vasco.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Peru|ime=[[Claudio Pizarro]]|poz=FW|ostalo=povratak sa posudbe u [[FC Chelsea]]}} {{Nogometna ekipa igrač|br=40|nac=Njemačka|ime=[[Nico Pellatz]]|poz=GK|ostalo= u [[Apollon Limassol]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.werder.de/aktuelles/presseschau/presse_text.php/15451/Pellatz-zieht8242s-nach-Zypern|title=Pellatz zieht′s nach Zypern|language=de|date=18. 6. 2009|access-date=18. 6. 2009|publisher=[[Werder Bremen]]}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=35|nac=Kolumbija|ime=[[John Mosquera]]|poz=FW|ostalo= na posudbi u [[1. FC Union Berlin]], prethodno na posudbi by [[SonderjyskE]]}}<ref group=1 name="Mosquera">[http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/681619 Werder verleiht Mosquera an Union Berlin]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|ime=[[Kevin Schindler]]|poz=FW|ostalo=na posudbi u [[FC Augsburg]], prethodno na posudbi u [[FC Hansa Rostock]]}}<ref group=1 name="Schindler"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Hannover 96=== {{col-start}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Obala Slonovače|ime=[[Didier Konan Ya]]|poz=FW|ostalo=iz [[Rosenborg BK]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Hannover 96 verpflichtet Stürmer Konan|language=de|date=11. 8. 2009|access-date=11. 8. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/30417/hannover-96-verpflichtet-stuermer-konan.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090814234301/http://www.transfermarkt.de/de/news/30417/hannover-96-verpflichtet-stuermer-konan.html|archive-date=14. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Obala Slonovače |poz=DF |ime=[[Constant Djakpa]]|ostalo= na posudbi iz [[Bayer 04 Leverkusen]]}}<ref group=1 name="Djakpa">{{cite web|url=http://www.bayer04.de/b04//de/_md_aktuell-dt.aspx?aktuell=aktuell-2865&|title=Djakpa verlässt die Werkself auf Leihbasis|language=de|date=18. 6. 2009|access-date=18. 6. 2009|publisher=[[Bayer 04 Leverkusen]]}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Tunis|ime=[[Karim Haggui]]|poz=DF|ostalo= iz [[Bayer 04 Leverkusen]]}}<ref group=1 name="Haggui"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Njemačka|ime=[[Valdet Rama]]|poz=MF|ostalo=iz [[FC Ugolstadt]]}}<ref group=1 name="Valdet Rama">{{cite web|url=http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/648499|title=Erster Neuzugang bei Hannover 96: Valdet Rama|language=de|publisher=Süddeutsche Zeitung|date=26. 5. 2009|access-date=26. 5. 2009}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=35|nac=Njemačka|poz=MF|ime=Sofien Chahed|ostalo=iz [[Hannover 96 II]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Personalplanungen bei Hannover 96|language=de|date=15. 5. 2009|access-date=15. 5. 2009|publisher=[[Deutsche Fußball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000126604.php|archive-date=20. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090520192044/http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000126604.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Francuska|poz=MF|ime=[[Gaëtan Krebs]]|ostalo= u [[Karlsruher SC]]}}<ref group=1 name="Krebs">{{cite web|url=http://www.ksc.de/aktuelles/anzeigen/news/gaetan-krebs-zum-ksc.html|title=Gaétan Krebs zum KSC|language=de|publisher=[[Karlsruher SC]]|date=2. 6. 2009|access-date=2. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090605153813/http://www.ksc.de/aktuelles/anzeigen/news/gaetan-krebs-zum-ksc.html|archive-date=5. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Michael Tarnat]]|ostalo=kraj karijere}}<ref group=1>{{cite web|title=Kein neuer Vertrag für Tarnat in Hannover|date=17. 5. 2009|access-date=17. 5. 2009|language=de|publisher=transfermarkt.de|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/27379/kein-neuer-vertrag-fuer-tarnat-in-hannover.html|archive-date=19. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090519203232/http://www.transfermarkt.de/de/news/27379/kein-neuer-vertrag-fuer-tarnat-in-hannover.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Frank Fahrenhorst]]|ostalo=u [[MSV Duisburg]]}}<ref group=1 name="Frank Fahrenhorst">{{cite web|language=de|title=Der MSV holt Fahrenhorst|date=4. 5. 2009|access-date=4. 5. 2009|publisher=[[MSN|MSN Sport]]|url=http://sport.msn.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/artikel/508193}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Bugarska|poz=MF|ime=[[Chavdar Yankov]]|ostalo=na posudbi u [[MSV Duisburg]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Francuska|poz=DF|ime=[[Valerien Ismael]]|ostalo=kraj karijere}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=35|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Bastian Schulz]]|ostalo=u [[1. FC Kaiserslautern]]}}<ref group=1 name="Schulz">{{cite web|title=FCK holt Bastian Schulz|language=de|date=20. 6. 2009|access-date=20. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128790.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===1. FC Köln=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Njemačka|ime=[[Sebastian Freis]]|poz=FW|ostalo=iz [[Karlsruher SC]]}}<ref group=1 name="Sebastian Freis"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=Njemačka|ime=[[Lukas Podolski]]|poz=FW|ostalo=iz [[FC Bayern München]]}}<ref group=1 name="Lukas Podolski">{{cite web|language=de|title=Historisches aus Wolfsburg: Lukas Podolski|date=6. 4. 2009|publisher=[[Die Welt]]|access-date=14. 4. 2009|url=http://www.welt.de/die-welt/article3509320/Historisches-aus-Wolfsburg-Lukas-Podolski.html|archive-date=11. 4. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411035951/http://www.welt.de/die-welt/article3509320/Historisches-aus-Wolfsburg-Lukas-Podolski.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=12|nac=Portugal|ime=[[Maniche]]|poz=MF|ostalo=iz [[Atletico Madrid]]}}<ref group=1>{{cite web|title="Geißböcke" vor Transfercoup|language=de|date=19. 7. 2009|access-date=19. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000131405.php&fla=1}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Njemačka|ime=[[Christopher Schorch]]|poz=DF|ostalo=iz [[Real Madrid Castilla]]}}<ref group=1>[http://www.fc-koeln.de/index.php?id=16&tx_ttnews[tt_news&#93;=3898&tx_ttnews{{Mrtav link}}[backPid&#93;=2327&cHash=753f3f4833 FC verpflichtet Christopher Schorch - Wechsel perfekt!]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Angola|ime=[[José Pierre Vunguidica]]|poz=FW|ostalo=iz [[1. FC Köln]] Youth}}<ref group=1 name="Koln Youth">{{Cite web |url=http://www.fc-koeln.de/index.php?id=217 |title=1. FC Köln Kader |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=12. 3. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110312083910/http://www.fc-koeln.de/index.php?id=217 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=26|nac=Njemačka|ime=[[Lukas Nottbeck]]|poz=MF|ostalo=iz [[1. FC Köln]] Youth}}<ref group=1 name="Koln Youth"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Njemačka|ime=[[Christian Clemens]]|poz=MF|ostalo=iz [[1. FC Köln]] Youth}}<ref group=1 name="Koln Youth"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Njemačka|ime=[[Sebastian Zielinsky]]|poz=FW|ostalo=iz [[1. FC Köln]] Youth}}<ref group=1 name="Koln Youth"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=32|nac=Njemačka|ime=[[Stephan Salger]]|poz=DF|ostalo=iz [[1. FC Köln]] Youth}}<ref group=1 name="Koln Youth"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=34|nac=Hrvatska|ime=[[Miro Varvodić]]|poz=GK|ostalo=na posudbi iz [[HNK Hajduk Split|Hajduk Split]], prethodno na posudbi}}<ref group=1>{{cite web|title=Trainingslager-Personalien|language=de|date=13. 7. 2009|access-date=14. 7. 2009|publisher=[[1. FC Köln]]|url=http://www.fc-koeln.de/index.php?id=16&tx_ttnews[tt_news]=3864&tx_ttnews[backPid]=10&cHash=eecdffbd45}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=5|nac=Turska|ime=[[Ümit Özat]]|poz=DF|ostalo= kraj karijere}}<ref group=1 name="Koln Youth"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Srbija|ime=[[Nemanja Vučićević]]|poz=FW|ostalo=pušten}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Vucicevic muss gehen!|date=18. 6. 2009|publisher=[[Bild-Zeitung|Bild]]|access-date=24. 6. 2009|url=http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/koeln/2009/06/18/nemanja-vucicevic/muss-gehen.html|archive-date=21. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090621093954/http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/koeln/2009/06/18/nemanja-vucicevic/muss-gehen.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Njemačka|ime=[[Matthias Scherz]]|poz=FW|ostalo=kraj karijere}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Wie wär‘s denn mal mit Scherz?|date=14. 4. 2009|publisher=[[Bild-Zeitung|Bild]]|access-date=26. 4. 2009|url=http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/koeln/2009/04/15/wie-waere-es-mit-scherz/kein-witz.html|archive-date=19. 4. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090419180749/http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/koeln/2009/04/15/wie-waere-es-mit-scherz/kein-witz.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=Njemačka|ime=[[Thomas Broich]]|poz=MF|ostalo=u [[1. FC Nuremberg]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Rumunija|ime=[[Sergiu Radu]]|poz=FW|ostalo=povratak sa posudbe u [[VfL Wolfsburg]]}}<ref group=1 name="Radu"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=26|nac=Gana|poz=MF |ime=[[Derek Boateng]]|ostalo= u [[Getafe FC]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.express.de/nachrichten/sport/fussball/1-fc-koeln/definitiv-boateng-wechselt-nach-spanien_artikel_1246563168345.html |title=Definitiv! Boateng wechselt nach Spanien |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090801103258/http://www.express.de/nachrichten/sport/fussball/1-fc-koeln/definitiv-boateng-wechselt-nach-spanien_artikel_1246563168345.html |archive-date=1. 8. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Eintracht Frankfurt=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=4 |nac=Njemačka|ime=[[Maik Franz]]|poz=DF|ostalo=iz [[Karlsruher SC]]}}<ref group=1 name="Franz">{{cite web|url=http://www.eintracht.de/aktuell/27280/|title=Eintracht Frankfurt verpflichtet Maik Franz|language=de|publisher=[[Eintracht Frankfurt]]|date=3. 6. 2009|access-date=3. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20110929013209/http://www.eintracht.de/aktuell/27280/|archive-date=29. 9. 2011|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=6 |nac=Njemačka|ime=[[Selim Teber]]|poz=MF|ostalo= iz [[TSG 1899 Hoffenheim]]}}<ref group=1 name="Teber"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Njemačka|ime=[[Ralf Fährmann]]|poz=GK|ostalo=iz [[FC Schalke 04|Schalke 04]]}}<ref group=1 name="Ralf Faehrmann">{{cite web|language=de|title=Eintracht verpflichtet Ralf Fährmann|publisher=[[Eintracht Frankfurt]]|access-date=18. 4. 2009|url=http://www.eintracht.de/aktuell/26027/|archive-url=https://web.archive.org/web/20110929013143/http://www.eintracht.de/aktuell/26027/|archive-date=29. 9. 2011|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Njemačka|ime=[[Sebastian Jung]]|poz=DF|ostalo=iz [[Eintracht Frankfurt]] Youth}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Sebastian Jung wird mal ein Topspieler|date=16. 4. 2009|publisher=[[Frankfurter Rundschau]]|access-date=2. 5. 2009|url=http://www.fr-online.de/in_und_ausland/sport/eintracht_frankfurt/1723074_Uterview-Sebastian-Jung-wird-mal-ein-Topspieler.html}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Njemačka|ime=[[Marcel Heller]]|poz=FW|ostalo=povratak sa posudbe iz [[MSV Duisburg]]}}<ref group=1 name="Marcel Heller">{{cite web|title=Ein netter Abschied des MSV Duisburg|language=de|date=26. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=Der Westen|url=http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/fussball/msv/2009/5/24/news-120742015/detail.html|archive-date=26. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090526131715/http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/fussball/msv/2009/5/24/news-120742015/detail.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Švicarska |poz=MF |ime=[[Pirmin Schwegler]] |ostalo= iz [[Bayer 04 Leverkusen]]}}<ref group=1 name="Schwegler"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=34|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Cenk Tosun]]|ostalo=iz [[Eintracht Frankfurt]] Youth}}<ref group=1 name="Tosun">{{cite web|title=Verletztenmisere Kein Fenin-Ersatz in Sicht|language=de|date=25. 6. 2009|access-date=1. 7. 2009|publisher=Hessischer Rundfunk|url=http://www.hr-online.de/website/rubriken/sport/index.jsp?rubrik=7454&key=standard_document_37369194|archive-url=https://archive.today/20090628001842/http://www.hr-online.de/website/rubriken/sport/index.jsp?rubrik=7454&key=standard_document_37369194|archive-date=28. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=35|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Marcos Alvarez (nogometaš rođen 1991)|Marcos Alvarez]]|ostalo=iz [[Eintracht Frankfurt]] Youth}}<ref group=1 name="Tosun"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=6|nac=Njemačka|ime=[[Michael Fink]]|poz=MF|ostalo= u [[Beşiktaş J.K.]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/intligen/startseite/artikel/509956|title=Fink schließt sich Besiktas an|language=de|date=9. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=9|nac=Kamerun|ime=[[Leonard Kweuke]]|poz=FW|ostalo=povratak sa posudbe u [[DAC Dunajska Streda]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Japan|ime=[[Junichi Uamoto]]|poz=MF|ostalo=u [[Stade Rennais FC|Stade Rennais]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Uamoto wechselt zu Stade Rennes|language=de|date=19. 6. 2009|access-date=19. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000128760.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Hrvatska|ime=[[Krešo Ljubičić]]|poz=MF|ostalo=u [[HNK Hajduk Split|Hajduk Split]]}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Skibbe bei der Eintracht Gucken bei den Guten|date=12. 6. 2009|access-date=21. 6. 2009|publisher=Frankfurter Rundschau|url=http://www.fr-online.de/in_und_ausland/sport/eintracht_frankfurt/?em_cnt=1793721}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Njemačka|ime=[[Alexander Krük]]|poz=DF|ostalo= na posudbi u [[VfL Osnabrück]]}}<ref group=1 name="Kruk">[http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/665169 Osnabrück leiht sich Frankfurter Krük aus]</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===VfL Bochum=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Švedska|ime=[[Andreas Johansson (nogometaš rođen 1982)|Andreas Johansson]]|poz=MF|ostalo=iz [[Halmstads BK]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Ein klassischer Sechser für den VfL|language=de|date=23. 6. 2009|access-date=23. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000128923.php&fla=4}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Slovenija|ime=[[Zlatko Dedič]]|poz=FW|ostalo=iz [[Frosinone Calcio]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.net-tribune.de/nt/node/5480/news/Zlatko-Dedic-geht-fuer-den-VfL-Bochum-auf-Torejagd |title=Zlatko Dedic geht für den VfL Bochum auf Torejagd |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719065620/http://www.net-tribune.de/nt/node/5480/news/Zlatko-Dedic-geht-fuer-den-VfL-Bochum-auf-Torejagd |archive-date=19. 7. 2011 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=26|nac=Njemačka|ime=[[Andreas Luthe]]|poz=GK|ostalo= iz [[VfL Bochum II]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga1/bundesliga-torwart-luthe-bekommt-profi-vertrag-in-bochum_aid_403739.html|title=Torwart Luthe bekommt Profi-Vertrag in Bochum|language=de|publisher=[[Focus (German magazine)|Focus]]|date=29. 5. 2009|access-date=29. 5. 2009}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Njemačka|ime=[[Kevin Vogt]]|poz=MF|ostalo=iz [[VfL Bochum|VfL Bochum Youth]]}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Vogt wird Profi beim VfL|date=19. 12. 2008|publisher=transfermartk.de|access-date=27. 4. 2009|url=http://transfermarkt.de/de/news/24684/vogt-wird-profi-beim-vfl.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20091208100534/http://transfermarkt.de/de/news/24684/vogt-wird-profi-beim-vfl.html|archive-date=8. 12. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=30|nac=Njemačka|ime=[[Patrick Fabian (nogometaš)|Patrick Fabian]]|poz=DF|ostalo= iz [[VfL Bochum II]]}}<ref group=1 name="SchmidtgalGüçlü">{{cite web | language=de | title=Kader der U23 für 2009/10 steht | url=http://vfl-bochum.de/webcache/Aktuelles_meldung_6518_3_de.htm | publisher=[[VfL Bochum]] | date=4. 6. 2009 | access-date=4. 6. 2009 | archive-url=https://web.archive.org/web/20090607141535/http://www.vfl-bochum.de/webcache/Aktuelles_meldung_6518_3_de.htm | archive-date=7. 6. 2009 | url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Poljska|poz=FW|ime=[[Marcin Mięciel]]|ostalo=u [[Legia Varšava]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://vfl-bochum.de/webcache/Aktuelles_meldung_6582_3_de.htm |title=Mieciel wechselt zu Legia Warschau |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090630141358/http://vfl-bochum.de/webcache/Aktuelles_meldung_6582_3_de.htm |archive-date=30. 6. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Turska|poz=FW|ime=[[Sinan Kaloglu]]|ostalo=u [[Vitesse]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Fußballer Kaloglu wechselt von Bochum nach Arnheim|language=de|date=7. 7. 2009|access-date=7. 7. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/29435/fussballer-kaloglu-wechselt-von-bochum-nach-arnheim.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090820011916/http://transfermarkt.de/de/news/29435/fussballer-kaloglu-wechselt-von-bochum-nach-arnheim.html|archive-date=20. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|ime=[[Oliver Schröder]]|poz=MF|ostalo= u [[FC Hansa Rostock]]}}<ref group=1 name="Schroder">{{cite web|title=Hansa holt Oliver Schröder|language=de|date=8. 7. 2009|access-date=8. 7. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/29473/hansa-holt-oliver-schroeder.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090811090755/http://transfermarkt.de/de/news/29473/hansa-holt-oliver-schroeder.html|archive-date=11. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=26|nac=Njemačka|ime=Heinrich Schmidtgal|poz=MF|ostalo=u [[Rot-Weiss Oberhausen]]}}<ref group=1 name="Schmidtgal">{{cite web|title=Schmidtgal ist ein "Kleeblatt"|language=de|date=8. 6. 2009|access-date=8. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128111.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Njemačka|poz=GK|ime=Andreas Lengsfeld|ostalo=pušten}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[David Zajas]]|ostalo=u [[SSVg Velbert]]}}<ref group=1>{{cite web|title=SSVg verzichtet auf den großen Umbau|language=de|date=24. 6. 2009|access-date=28. 6. 2009|publisher=Der Westen|url=http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/lokalsport/velbert/2009/6/24/news-123628611/detail.html}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Turska|ime=Dilaver Güçlü|poz=FW|ostalo= u [[Manisaspor]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.diyarbakirspor.org/haberler/1306-Kemal-Okyay-ve-Dilaver-Guclu-Manisasporda.html |title=Kemal Okyay ve Dilaver Guclu Maisaspor |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090804164420/http://www.diyarbakirspor.org/haberler/1306-Kemal-Okyay-ve-Dilaver-Guclu-Manisasporda.html |archive-date=4. 8. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Hrvatska|ime=[[Ivo Iličević]]|poz=MF|ostalo=na posudbi u [[1. FC Kaiserslautern]], prethodno na posudbi u [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=1 name="DFL List"/><ref group=1 name="Ilicevic">{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/artikel/510422/|title=Der FCK legt mit Ilicevic nach|language=de|date=21. 6. 2009|access-date=21. 6. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|ime=[[Danny Fuchs]]|poz=MF|ostalo=u [[1. FC Kaiserslautern]], prethodno na posudbi}}<ref group=1 name="Fuchs">{{cite web|title=FCK verpflichtet Fuchs|language=de|date=26. 6. 2009|access-date=26. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129257.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Borussia Mönchengladbach=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Holandija|ime=[[Marcel Meeuwis]]|poz=MF|ostalo= iz [[Roda JC]]}}<ref group=1 name="Ludwig/Meeuwis">{{cite web|title=Gladbach's Neuzugänge Marcel Meeuwis & Alexander Ludwig kommen|language=de|publisher=Gladbach-News|date=13. 5. 2009|access-date=18. 5. 2009|url=http://news.google.de/news?pz=1&ned=de&hl=de&q=Marcel+Meeuwis}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=Argentina|ime=[[Raul Bobadilla]]|poz=FW|ostalo= iz [[Grasshoppers Zürich]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.sport1.de/de/fussball/fussball_bundesliga/artikel_114239.html|title=Bobadilla stürmt für Borussia|language=de|date=4. 6. 2009|access-date=6. 4. 2009|publisher=[[Deutsches Sportfernsehen|DSF]]|archive-date=7. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090607070421/http://www.sport1.de/de/fussball/fussball_bundesliga/artikel_114239.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Njemačka|ime=[[Marco Reus]]|poz=MF|ostalo= iz [[Rot-Weiss Ahlen]]}}<ref group=1 name="Marco Reus">{{cite web|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/27621/ahlener-marco-reus-wechselt-nach-moenchengladbach.html|title=Ahlener Marco Reus wechselt nach Mönchengladbach|publisher=transfermarkt.de|date=25. 5. 2009|access-date=25. 5. 2009|language=de|archive-date=28. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090528073952/http://www.transfermarkt.de/de/news/27621/ahlener-marco-reus-wechselt-nach-moenchengladbach.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|ime=[[Roman Neustädter]]|poz=MF|ostalo= iz [[1. FSV Mainz 05]]}}<ref group=1 name="Roman">{{cite web|title=Ein Aufsteiger für die "Fohlen"|language=de|date=25. 5. 2009|access-date=25. 5. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127226.php|archive-date=28. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090528200340/http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127226.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|ime=[[Thorben Marx]]|poz=MF|ostalo= iz [[Arminia Bielefeld]]}}<ref group=1 name="Marx">{{cite web|url=http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/gladbach/2009/06/06/michael-frontzeck/holt-thorben-marx-aus-bielefeld.html|title=Frontzeck holt Marx aus Bielefeld|language=de|date=5. 6. 2009|access-date=8. 6. 2009|publisher=[[Bild]]|archive-date=9. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090609131101/http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/gladbach/2009/06/06/michael-frontzeck/holt-thorben-marx-aus-bielefeld.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Venecuela|poz=MF|ime=[[Juan Arango]]|ostalo=iz [[RCD Mallorca]]}}<ref group=1>[http://www.marca.com/2009/06/27/futbol/equipos/mallorca/1246099657.html Arango ya es jugador del Borussia M’Gladbach (Arango a Borussia M'Gladbach player)]; [[Diario Marca]], 27 June 2009</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Njemačka|ime=[[Tony Jantschke]]|poz=MF|ostalo=iz [[Borussia Mönchengladbach|Borussia Mönchengladbach Youth]]}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Jantschke erhält Profivertrag|date=25. 11. 2008|publisher=transfermarkt.de|access-date=27. 4. 2009|url=http://transfermarkt.de/de/news/24272/jantschke-erhaelt-profivertrag.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090321231152/http://www.transfermarkt.de/de/news/24272/jantschke-erhaelt-profivertrag.html|archive-date=21. 3. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=Njemačka|ime=[[Tim Heubach]]|poz=DF|ostalo=iz [[Borussia Mönchengladbach II]]}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Heubach erhält Profivertrag|date=24. 10. 2008|publisher=transfermarkt.de|access-date=27. 4. 2009|url=http://transfermarkt.de/de/news/23890/heubach-erhaelt-profivertrag.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090218075238/http://transfermarkt.de/de/news/23890/heubach-erhaelt-profivertrag.html|archive-date=18. 2. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Fabian Bäcker]]|ostalo=iz [[Borussia Mönchengladbach|Borussia Mönchengladbach Youth]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Danska|ime=[[Sebastian Svärd]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe iz [[FC Hansa Rostock]]}}<ref group=1 name="Sebastian Svard"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|ime=[[Marc-André ter Stegen]]|poz=GK|ostalo= iz [[Borussia Mönchengladbach|Borussia Mönchengladbach Youth]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.borussia.de/de/borussia_news_detail,185,0,newsid-173161.html |title=Marc-André ter Stegen erhält Profivertrag |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090817002837/http://borussia.de/de/borussia_news_detail,185,0,newsid-173161.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=2 |nac=Njemačka |poz=DF |ime=[[Sebastian Schachten]]|ostalo= na posudbi u [[SC Paderborn 07]]}}<ref group=1 name="Schachten">{{cite web|url=http://www.rp-online.de/public/article/moenchengladbach/723911/Schachten-wird-nach-Paderborn-ausgeliehen.html|title=Borussia: Schachten wird nach Paderborn ausgeliehen|publisher=RP-Online|language=de|date=24. 6. 2009|access-date=24. 6. 2009|archive-date=25. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090625184511/http://www.rp-online.de/public/article/moenchengladbach/723911/Schachten-wird-nach-Paderborn-ausgeliehen.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=5 |nac=Obala Slonovače|poz=DF|ime=[[Steve Gohouri]]|ostalo=pušten}}<ref group=1 name="Gohouri">{{cite web|title=Zwei sollen gehen|language=de|date=22. 6. 2009|access-date=22. 6. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/28802/zwei-sollen-gehen.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090625065443/http://www.transfermarkt.de/de/news/28802/zwei-sollen-gehen.html|archive-date=25. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Mali|poz=MF|ime=[[Soumaila Coulibaly]]|ostalo= u [[FSV Frankfurt]]}}<ref group=1 name="Coulibaly">{{Cite web |url=http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4752&cHash=721741f9b6 |title=Soumaila Coulibaly steigert Offensivqualitäten des FSV |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=11. 7. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090711112128/http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4752&cHash=721741f9b6 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Češka|poz=MF|ime=[[Tomas Galásek]]|ostalo=kraj karijere}}<ref group=1>{{cite web|title=Abschied mit Tom und Melissa|language=de|date=25. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=RP-Online|url=http://www.rp-online.de/public/article/moenchengladbach/712369/Abschied-mit-Tom-und-Melissa.html|archive-date=27. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090527003850/http://www.rp-online.de/public/article/moenchengladbach/712369/Abschied-mit-Tom-und-Melissa.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11 |nac=Njemačka |poz=MF |ime=[[Marko Marin]]|ostalo= u [[SV Werder Bremen]]}}<ref group=1 name="Marin"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Švedska|poz=FW|ime=[[Sharbel Touma]]|ostalo=u [[Iraklis Thessaloniki FC]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Touma klar för Iraklis|language=sv|date=23. 6. 2009|access-date=27. 6. 2009|publisher=Aftonbladet|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotbollsbladet/article5420384.ab}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Holandija|poz=MF|ime=[[Patrick Paauwe]]|ostalo= u [[VVV-Venlo]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.rp-online.de/public/article/moenchengladbach/730519/Paauwe-unterschreibt-in-Venlo.html |title=Paauwe unterschreibt in Venlo |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=19. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819091314/http://www.rp-online.de/public/article/moenchengladbach/730519/Paauwe-unterschreibt-in-Venlo.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=Njemačka|ime=[[Johannes van den Bergh]]|poz=MF|ostalo= u [[Fortuna Düsseldorf]]}}<ref group=1 name="van den Bergh">{{cite web|url=http://www.rp-online.de/public/article/duesseldorf-stadt/723579/Van-den-Bergh-Wechsel-ist-perfekt.html|title=Van den Bergh-Wechsel ist perfekt|language=de|date=23. 6. 2009|access-date=23. 6. 2009|publisher=RP-Online|archive-date=25. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090625104439/http://www.rp-online.de/public/article/duesseldorf-stadt/723579/Van-den-Bergh-Wechsel-ist-perfekt.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Njemačka|ime=[[Alexander Baumjohann]]|poz=MF|ostalo=u [[FC Bayern München]]}}<ref group=1 name="Alexander Baumjohann">{{cite web|title=Gladbach midfield starlet signs three-year deal|date=3. 2. 2009|publisher=[[FC Bayern München]]|access-date=14. 4. 2009|url=http://www.fcbayern.t-home.de/en/news/news/2009/18489.php?fcb_sid=28af4e2b1abe29c85d0bd7b058401d04}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Kamerun|ime=[[Marcel Ndjeng]]|poz=MF|ostalo=u [[FC Augsburg]], prethodno na posudbi u [[Hamburger SV]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/><ref group=1 name="Ndjeng">{{cite web|title=FCA verpflichtet Marcel Ndjeng|language=de|date=28. 6. 2009|access-date=28. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129411.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===SC Freiburg=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=3 |nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Felix Bastians]]|ostalo=iz [[BSC Young Boys]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Außenbahn-Spieler für den SCF|language=de|date=7. 7. 2009|access-date=7. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000130257.php|archive-date=10. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090710210840/http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000130257.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=6|nac=Južna Koreja|poz=FW|ime=[[Cha Du-Ri]]|ostalo=iz [[TuS Koblenz]]}}<ref group=1 name="Du-Ri">{{cite web|url=http://www.badische-zeitung.de/sc-freiburg-1/kevin-schlitte-geht-du-ri-cha-kommt--15840898.html|title=Kevin Schlitte geht, Du-Ri Cha kommt|language=de|date=7. 6. 2009|access-date=7. 6. 2009|publisher=Badische-Zeitung}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Demokratska Republika Kongo|ime=[[Cedric Makiadi]]|poz=MF|ostalo=iz [[VfL Wolfsburg]], prethodno na posudbi u [[MSV Duisburg]]}}<ref group=1 name="Makiadi 2"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Hrvatska|ime=[[Mensur Mujdža]]|poz=MF|ostalo= iz [[NK Zagreb]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.scfreiburg.com/teams/profis/meldungen/sc-verpflichtet-mensur-mujdza|title=Mensur Mujdza fünfter Neuzugang|language=de|date=17. 6. 2009|access-date=17. 6. 2009|publisher=[[SC Freiburg]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20090620183501/http://www.scfreiburg.com/teams/profis/meldungen/sc-verpflichtet-mensur-mujdza|archive-date=20. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=26|nac=Njemačka|ime=[[Manuel Salz]]|poz=GK|ostalo=iz [[Stuttgarter Kickers]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.scfreiburg.com/teams/profis/aktuelles/salz-wechselt-zum-sc|title=Salz wechselt zum SC Freiburg|language=de|publisher=[[SC Freiburg]]|date=29. 5. 2009|access-date=29. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090601064634/http://www.scfreiburg.com/teams/profis/aktuelles/salz-wechselt-zum-sc|archive-date=1. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Stefan Reisinger]]|ostalo=iz [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=1 name="Stefan Reisinger">{{cite web|language=de|title=Freiburg Angelt sich "Kleeblat"-Stürmer|date=15. 4. 2009|access-date=15. 4. 2009|publisher=[[Deutsche Fußball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000124318.php&fla=4}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=37|nac=Njemačka|ime=[[Oliver Baumann]]|poz=GK|ostalo= iz [[SC Freiburg|SC Freiburg Youth]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/28814/baumann-rueckt-auf.html|title=Baumann rückt auf|language=de|date=22. 6. 2009|access-date=22. 6. 2009|publisher=transfermarkt.de|archive-date=25. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090625042504/http://www.transfermarkt.de/de/news/28814/baumann-rueckt-auf.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=7|nac=Turska|ime=[[Ali Güneş]]|poz=DF|ostalo= u [[Kasimpasa SK]]}}<ref group=1>[http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/674593 Freiburger Günes wechselt in die Türkei]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=9|nac=Bjelorusija|poz=FW|ime=[[Vitali Rodionov]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[FK BATE Borisov]]}}<ref group=1 name="DFL List" /> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Kevin Schlitte]]|ostalo=u [[FC Hansa Rostock]]}}<ref group=1 name="Du-Ri"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Njemačka|ime=[[Maximilian Mehring]]|poz=MF|ostalo= pušten}}<ref group=1>{{cite web|title=Mehring verlässt Freiburg|publisher=transfermarkt.de|date=22. 5. 2009|access-date=22. 5. 2009|language=de|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/27537/mehring-verlaesst-freiburg.html|archive-date=25. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090525091045/http://www.transfermarkt.de/de/news/27537/mehring-verlaesst-freiburg.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=30|nac=Gruzija|poz=MF|ime=[[David Targamadze]]|ostalo=na posudbi u [[FC Aarau]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Günes wechselt zu Kasimpasa|language=de|date=13. 7. 2009|access-date=14. 7. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/artikel/511347/}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=36|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Daniel Schwaab]]|ostalo=u [[Bayer 04 Leverkusen]]}}<ref group=1 name="Daniel Schwaab"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=39|nac=Njemačka|ime=Michael Müller|poz=GK|ostalo= na posudbi u [[1. FC Saarbrücken]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/27731/saarbruecken-leiht-mueller.html|title=Saarbrücken leiht Müller|language=de|date=27. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=transfermarkt.de|archive-date=30. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090530054639/http://www.transfermarkt.de/de/news/27731/saarbruecken-leiht-mueller.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Manuel Konrad]]|ostalo=u [[SpVgg Unterhaching]], prethodno na posudbi}}<ref group=1 name="Konrad">{{cite web|url=http://www.spvgg-unterhaching.de/news/news_detail.php3?news_id=4078|title=Konrad bleibt der SpVgg erhalten|language=de|publisher=[[SpVgg Unterhaching]]|date=8. 6. 2009|access-date=8. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085119/http://www.spvgg-unterhaching.de/news/news_detail.php3?news_id=4078|archive-date=19. 7. 2011|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===1. FSV Mainz 05=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Eugen Polanski]]|ostalo=na posudbi iz [[Getafe CF]]}}<ref group=1>{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/artikel/510007/|title=Polanski: Einigung mit Getafe erzielt|language=de|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|date=12. 6. 2009|access-date=12. 6. 2009}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Češka|poz=MF|ime=[[Filip Trojan]]|ostalo=iz [[FC St. Pauli]]}}<ref group=1 name="Filip Trojan">{{cite web|language=de|title=Verfrühter Abschied von Trojan |date=15. 4. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker-Online]]|access-date=15. 4. 2009|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/artikel/507209}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Andre Schürrle]]|ostalo=iz [[1. FSV Mainz 05|1. FSV Mainz 05 Youth]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Neuer FSV-Kader beim Stadionfest vorgestellt - 7.000 Fans feiern Neuzugänge|language=de|date=28. 6. 2009|access-date=28. 6. 2009|publisher=Allgemeine Zeitung|url=http://www.allgemeine-zeitung.de/sport/top-clubs/mainz-05/7031616.htm|archive-date=18. 7. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110718200425/http://www.allgemeine-zeitung.de/sport/top-clubs/mainz-05/7031616.htm|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Jan Kirchhoff]]|ostalo=iz [[1. FSV Mainz 05|1. FSV Mainz 05 Youth]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Austrija|poz=MF|ime=[[Andreas Ivanschitz]]|ostalo= iz [[Panathinaikos FC]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Mainz holt Ivanschitz|language=de|date=18. 7. 2009|access-date=18. 7. 2009|publisher=[[Deutsches Sportfernsehen|DSF]]|url=http://www.sport1.de/de/fussball/fussball_bundesliga/newspage_130399.html|archive-date=20. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090720074551/http://www.sport1.de/de/fussball/fussball_bundesliga/newspage_130399.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=Egipat|poz=FW|ime=[[Gamal Hamza]]|ostalo=iz [[El Zamalek]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Ägyptischer Nationalspieler Gamal Hamza wechselt zu Mainz 05|language=de|date=24. 6. 2009|access-date=25. 6. 2009|publisher=Allgemeine Zeitung|url=http://www.allgemeine-zeitung.de/eilmeldung/7017339.htm|archive-date=29. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090629103837/http://www.allgemeine-zeitung.de/eilmeldung/7017339.htm|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=30|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Pierre Kleinheider]]|ostalo=iz [[1. FSV Mainz 05 II]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Vierter 05-Zugang zu 99 Prozent perfekt – Uteresse an Vucicevic?|language=de|date=19. 6. 2009|access-date=7. 7. 2009|publisher=Wiesbadener Kurier|url=http://www.wiesbadener-kurier.de/sport/top-clubs/mainz-05/6990255.htm}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Njemačka|ime=[[Heinz Müller (goalkeeper)|Heinz Müller]]|poz=GK|ostalo=iz [[Barnsley FC]]}}<ref group=1>{{cite web|title=Mainz holt Torhüter aus England|language=de|date=15. 6. 2009|access-date=15. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128459.php&fla=3}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=5|nac=Njemačka|ime=[[Christian Demirtas]]|poz=DF|ostalo=u [[Karlsruher SC]]}}<ref group=1 name="Demirtas"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Markus Feulner]]|ostalo=u [[Borussia Dortmund]]}}<ref group=1 name="Markus Feulner"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Južnoafrička Republika|ime=[[Delron Buckley]]|poz=MF|ostalo= u [[Anorthosis Famagusta]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.kickoff.com/static/news/article.php?id=9745 |title=Buckley to Cyprus |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090717142253/http://www.kickoff.com/static/news/article.php?id=9745 |archive-date=17. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Robert Fleßers]]|ostalo=u [[FC Ugolstadt]]}}<ref group=1 name="Robert Fleßers">{{cite web|title=Köppel bleibt - neuer Defensivspieler kommt|language=de|date=22. 5. 2009|access-date=22. 5. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000127046.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Njemačka|ime=[[Roman Neustädter]]|poz=MF|ostalo= u [[Borussia Mönchengladbach]]}}<ref group=1 name="Roman"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Njemačka|ime=[[Mario Vrančić]]|poz=MF|ostalo= na posudbi u [[Rot-Weiss Ahlen]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.transfermarkt.de/de/news/29000/mainz-vrancic-nach-ahlen.html |title=Mainz: Vrancic nach Ahlen |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=16. 8. 2012 |archive-url=https://www.webcitation.org/69xGctFOk?url=http://www.transfermarkt.de/de/mainz-vrancic-nach-ahlen/news/anzeigen_29000.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=30|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Daniel Ischdonat]]|ostalo=pušten}}<ref group=1>{{cite web|title=Die Baustellen der Bundesliga - Teil 1|language=de|date=9. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|publisher=sportportal.de|url=http://www.sportal.de/sportal/generated/article/fussball/2009/06/08/13253500000.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611051145/http://www.sportal.de/sportal/generated/article/fussball/2009/06/08/13253500000.html|archive-date=11. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===1. FC Nuremberg=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=9|nac=Grčka|poz=FW|ime=[[Angelos Charisteas]]|ostalo=povratak sa posudbe iz [[Bayer 04 Leverkusen]]}}<ref group=1 name="Charisteas">{{cite web|title=Mozart kommt zum Club|date=2. 6. 2009|access-date=3. 6. 2009|publisher=Nürenberger Nachrichten|language=de|url=http://www.nn-online.de/artikel.asp?art=1027938&kat=31&man=3}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=26|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Thomas Broich]]|ostalo=iz [[1. FC Köln]]}}<ref group=1 name="Broich">{{cite web|title=Nürnberg verpflichtet Broich|language=de|publisher=[[Deutsches Sportfernsehen|DSF]]|date=9. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|url=http://www.sport1.de/de/fussball/fussball_bundesliga/newspage_116055.html|archive-date=12. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090612081047/http://www.sport1.de/de/fussball/fussball_bundesliga/newspage_116055.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=31|nac=Poljska|poz=DF|ime=[[Tomasz Welnicki]]|ostalo=iz [[VfL Bochum|VfL Bochum Youth]]}}<ref group=1>{{cite web|language=de|title=Welnicki nach Nürnberg|date=29. 1. 2009|publisher=transfermarkt.de|access-date=27. 4. 2009|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/25512/welnicki-nach-nuernberg.html|archive-date=3. 3. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090303161539/http://www.transfermarkt.de/de/news/25512/welnicki-nach-nuernberg.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Turska|poz=FW|ime=[[Güngör Kaya]]|ostalo=iz [[VfL Bochum|VfL Bochum Youth]]}}<ref group=1 name="Broich"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=35|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Jonatan Kotzke]]|ostalo=iz [[1. FC Nuremberg|1.FC Nürnberg II]]}}<ref group=1 name="Kotzke">{{cite web|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/27955/kotzke--stiefler-nun-profis.html|title=Kotzke & Stiefler nun Profis|language=de|publisher=transfermarkt.de|date=2. 6. 2009|access-date=2. 6. 2009|archive-date=5. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090605075532/http://www.transfermarkt.de/de/news/27955/kotzke--stiefler-nun-profis.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=38|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Manuel Stiefler]]|ostalo=iz [[1. FC Nuremberg|1.FC Nürnberg II]]}}<ref group=1 name="Kotzke"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Norveška|poz=DF|ime=[[Havard Nordtveit]]|ostalo= na posudbi iz [[Arsenal FC]], prethodno na posudbi u [[Lillestrøm SK]]}}<ref group=1>[http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/512037/artikel_Havard-Nordtveit-kommt-zum-Club.html Havard Nordtveit kommt zum Club]</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=3|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Stefan Reinartz]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[Bayer 04 Leverkusen]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=4|nac=Portugal|poz=DF|ime=[[José Gonçalves]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[Hearts of Midlothian]]}}<ref group=1 name="A Mikreski">{{cite web|title=Mitreski und Goncalves gehen|language=de|date=15. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=[[MSN|MSN Sport]]|url=http://sport.msn.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/artikel/508749}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=6|nac=Makedonija|poz=DF|ime=[[Aleksandar Mitreski]]|ostalo= u [[FC Sion]]}}<ref group=1>{{Cite web |url=http://www.transfermarkt.de/de/news/29191/mitreski-zum-fc-sion.html |title=Mitreski zum FC Sion |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=4. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090804072103/http://www.transfermarkt.de/de/news/29191/mitreski-zum-fc-sion.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=Njemačka|ime=[[Dominik Reinhardt]]|poz=DF|ostalo= na posudbi u [[FC Augsburg]]}}<ref group=1 name="Dominik Reinhardt">[http://www.fcn.de/news/archiv/2009/juli/21/artikel/reinhardt-nach-augsburg/ Reinhardt nach Augsburg]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Slovačka|poz=MF|ime=[[Mário Breška]]|ostalo=u [[APOEL]], prethodno na posudbi u [[Enosis Paralimni]]}}<ref group=1>{{cite web|title=MÁRIO BREŠKA si zahrá s APOEL Nikózia Ligu majstrov|date=21. 5. 2009|access-date=3. 6. 2009|language=sk|publisher=Dennik Šport|url=http://www.denniksport.sk/article/view-comments/91980/|archive-url=https://web.archive.org/web/20111005015155/http://www.denniksport.sk/article/view-comments/91980/|archive-date=5. 10. 2011|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ==2. Bundesliga== ===Energie Cottbus=== {{col-start}} {{col-2}} '''U:'' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=1|nac=Kanada|poz=GK|ime=[[Lars Hirschfeld]]|ostalo=iz [[CFR Cluj]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Cottbus holt kanadischen Nationaltorhüter|language=de|date=26. 6. 2009|access-date=26. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000129119.php&fla=4}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=3|nac=Ukrajina|ime=[[Valeriy Sokolenko]]|poz=DF|ostalo= iz [[Polonia Bytom]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=4973|title=Valeriy Sokolenko unterschreibt bis 2011|language=de|date=19. 6. 2009|access-date=19. 6. 2009|publisher=[[FC Energie Cottbus]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20090626215818/http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=4973|archive-date=26. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=5|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Sascha Dum]]|ostalo= na posudbi iz [[Bayer 04 Leverkusen]]}}<ref name="Dum" group=1/> {{Nogometna ekipa igrač|br=8|nac=Brazil|poz=MF|ime=[[Roger de Oliveira Bernardo|Roger]]|ostalo=iz [[Figueirense]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Brasilianer für die Energie-Zentrale|language=de|date=30. 6. 2009|access-date=30. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000129745.php&fla=4}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Kamerun|ime=[[Leonard Kweuke]]|poz=FW|ostalo=na posudbi iz [[DAC Dunajska Streda]], prethodno na posudbi u [[Eintracht Frankfurt]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=4975|title=FC Energie verpflichtet Leonard Kweuke|language=de|date=22. 6. 2009|access-date=22. 6. 2009|publisher=[[FC Energie Cottbus]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20090625115830/http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=4975|archive-date=25. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|ime=[[Julian Börner]]|poz=MF|ostalo= iz [[Rot-Weiss Erfurt|Rot-Weiss Erfurt Youth]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5091 |title=Julian Börner wechselt nach Cottbus |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090809102341/http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5091 |archive-date=9. 8. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Rumunija|ime=[[Sergiu Radu]]|poz=FW|ostalo= iz [[VfL Wolfsburg]], prethodno na posudbi u [[1. FC Köln]]}}<ref group=1 name="Radu"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Marc-André Kruska]]|ostalo=iz [[Club Brugge KV]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Marc-André Kruska zum FC Energie|language=de|date=28. 8. 2009|access-date=28. 8. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/30829/marc-andre-kruska-zum-fc-energie.html|archive-date=30. 8. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090830045945/http://www.transfermarkt.de/de/news/30829/marc-andre-kruska-zum-fc-energie.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Makedonija|ime=[[Igor Mitreski]]|poz=DF|ostalo=povratak sa posudbe iz [[Germinal Beerschot]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Te dure Mitreski verlaat Germinal Beerschot|language=nl|publisher=sporza.be|date=3. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|url=http://www.sporza.be/cm/sporza/voetbal/Jupiler_Pro_League/090603_mitreski_weg}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Njemačka|ime=[[Markus Brzenska]]|poz=DF|ostalo=iz [[Borussia Dortmund]], prethodno na posudbi u [[MSV Duisburg]]}}<ref group=1 name="brzenska"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=34|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Frank Lehmann]]|ostalo=na posudbi iz [[VfB Stuttgart II]], prethodno na posudbi u [[Eintracht Frankfurt II]]}}<ref group=2 name="Frank Lehmann">{{cite web|title=Lehmann von Stuttgart nach Cottbus|language=de|date=23. 6. 2009|access-date=23. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000128913.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=37|nac=Njemačka|ime=[[Nils Miatke]]|poz=MF|ostalo= iz [[FC Energie Cottbus|Energie Cottbus Youth]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5098 |title=FC Energie vertraut Nils Miatke: Talent unterschreibt Vertrag bis 2011 |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090810222553/http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5098 |archive-date=10. 8. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Bugarska|ime=[[Dimitar Rangelov]]|poz=FW|ostalo=u [[Borussia Dortmund]]}}<ref group=1 name="Rangelov"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Srbija|poz=MF|ime=[[Ivica Iliev]]|ostalo=pušten}}<ref group=2 name="Vragel">{{cite web|title=Piplica wird Talente-Trainer und Scout bei Energie|language=de|date=23. 6. 2009|access-date=28. 6. 2009|publisher=Süddeutsche Zeitung|url=http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/661716}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=12|nac=Njemačka|poz=GK|ime=Phillip Pentke|ostalo=pušten}}<ref group=2>{{cite web|title=Cottbuser Torwart-Suche geht weiter|language=de|date=23. 6. 2009|access-date=16. 7. 2009|publisher=Rundfunk Berlin-Brandenburg|url=http://www.rbb-online.de/nachrichten/sport/2009_06/cottbuser_torwart.html}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Albanija|poz=MF|ime=[[Ervin Skela]]|ostalo=pušten}}<ref group=2 name="Vragel"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Srbija|ime=[[Dušan Vasiljević (nogometaš)|Dusan Vasiljevic]]|poz=DF|ostalo= pušten}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=4984 |title=Vertrag mit Dusan Vasiljevic aufgelöst |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090627201106/http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=4984 |archive-date=27. 6. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Crna Gora|ime=[[Savo Pavićević]]|poz=DF|oostalo= u [[AO Kavala]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5128 |title=Savo Pavicevic verlässt FC Energie |access-date=29. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091025145939/http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5128 |archive-date=25. 10. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|ime=[[Danny Galm]]|poz=FW|nac=Njemačka|ostalo= u [[1. FC Kaiserslautern II]], prethodno na posudbi u [[Stuttgarter Kickers]]}}<ref group=2 name="Galm">[http://www.kicker.de/news/fussball/regionalliga/startseite/artikel/511453/ Heun und Galm schließen die Lücke]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Bosna i Hercegovina|ime=[[Tomislav Piplica]]|poz=GK|ostalo= kraj karijere}}<ref group=2>[http://www.lvz-online.de/aktuell/content/101435.html Umbruch geht weiter: Energie leiht Torwart Lehmann aus - Piplica wird Talentetrainer]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Češka|ime=[[Jan Rajnoch]]|poz=DF|ostalo=povratak sa posudbe u [[FK Mlada Boleslav]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Rajnoch: Zahraničí je na prvním místě|language=cs|date=1. 6. 2009|access-date=7. 6. 2009|publisher=Deniksport|url=http://deniksport.blesk.cz/clanek/fotbal/74693/rajnoch-zahranici-je-na-prvnim-miste.html}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=Bosna i Hercegovina|poz=DF|ime=[[Ivan Radeljic]]|ostalo= u [[Gençlerbirliği S.K.]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5123 |title=Radeljic zu Gençlerbirligi |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090818163656/http://www.fcenergie.de/news/news.php?ID=5123 |archive-date=18. 8. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=30|nac=Srbija|ime=[[Branko Jelic]]|poz=FW|ostalo= u [[Perth Glory]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Stürmer ablösefrei nach Australien|language=de|publisher=[[Bild]]|date=7. 5. 2009|access-date=26. 5. 2009|url=http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/cottbus/2009/05/08/branko-jelic/stuermer-abloesefrei-nach-australien.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090524090817/http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/cottbus/2009/05/08/branko-jelic/stuermer-abloesefrei-nach-australien.html|archive-date=24. 5. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=31|nac=Njemačka|ime=[[Michael Lerchl]]|poz=MF|ostalo= u [[RB Leipzig]]}}<ref group=2 name="Lerchl">{{Cite web |url=http://www.lvz-online.de/aktuell/content/102424.html |title=RB Leipzig verpflichtet Profis Lerchl und Höfler |access-date=4. 7. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090704215005/http://www.lvz-online.de/aktuell/content/102424.html |archive-date=4. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Hrvatska|poz=DF|ime=[[Mario Cvitanovic]]|ostalo=pušten}} <ref group=2 name="Radeljic">{{cite web|title=Cottbus-Duo freigestellt|language=de|date=30. 6. 2009|access-date=30. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000129750.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=35|nac=Turska|ime=[[Çağdaş Atan]]|poz=DF|ostalo=u [[FC Basel]]}}<ref group=2>{{cite web|title=FCB-Verstärkung aus der Bundesliga|language=de|date=24. 6. 2009|access-date=24. 6. 2009|publisher=Transfermarkt.de|url=http://www.transfermarkt.ch/de/news/28937/fcb-verstaerkung-aus-der-bundesliga.html}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=37|nac=Njemačka|ime=[[Christian Müller (nogometaš)|Christian Müller]]|poz=MF|ostalo=u [[TuS Koblenz]]}}<ref group=2 name="Christian Muller">{{Cite web |url=http://www.tuskoblenz.de/index2.php?&nav=.0.1.%3F&offset=0&segment=0&category=0&_assoc_id=3620 |title=TuS verpflichtet Christian Müller von Energie Cottbus |access-date=16. 10. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090708143546/http://www.tuskoblenz.de/index2.php |archive-date=8. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Karlsruher SC=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=5 |nac=Njemačka|ime=[[Christian Demirtas]]|poz=DF|ostalo=iz [[1. FSV Mainz 05]]}}<ref group=1 name="Demirtas">{{cite web|url=http://www.ksc.de/aktuelles/anzeigen/news/christian-demirtas-kommt-aus-mainz.html|title=Christian Demirtas kommt aus Mainz|language=de|publisher=[[Karlsruher SC]]|date=12. 6. 2009|access-date=12. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090615081359/http://www.ksc.de/aktuelles/anzeigen/news/christian-demirtas-kommt-aus-mainz.html|archive-date=15. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Njemačka|ime=[[Andreas Schäfer]]|poz=DF|ostalo=iz [[VfL Osnabrück]]}}<ref group=2 name="Andreas Schäfer">{{cite web|url=http://www.ksc.de/aktuelles/anzeigen/news/andreas-schaefer-naechste-neuverpflichtung.html|title=Andreas Schäfer nächste Neuverpflichtung|language=de|publisher=[[Karlsruher SC]]|access-date=12. 6. 2009|date=12. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090615081146/http://www.ksc.de/aktuelles/anzeigen/news/andreas-schaefer-naechste-neuverpflichtung.html|archive-date=15. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|ime=[[Anton Fink]]|poz=FW|ostalo=iz [[SpVgg Unterhaching]]}}<ref group=2 name="Fink">{{Cite web |url=http://www.abendzeitung.de/sport/mehr_fussball/119555 |title=Haching verliert Fink – und kriegt viel Geld |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090719074414/http://www.abendzeitung.de/sport/mehr_fussball/119555 |archive-date=19. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Nigerija|poz=FW|ime=[[Macauley Chrisantus]]|ostalo=na posudbi iz [[Hamburger SV]]}}<ref group=1 name="Macauley Chrisantus">{{cite web|title=Neuer Stürmer für den KSC|language=de|date=27. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127414.php|archive-date=4. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090604182410/http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127414.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Francuska|poz=MF|ime=[[Gaëtan Krebs]]|ostalo= iz [[Hannover 96]]}}<ref group=1 name="Krebs"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Njemačka|ime=[[Matthias Langkamp]]|poz=DF|ostalo= iz [[Panionios FC]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.ksc.de/aktuelles/anzeigen/news/matthias-langkamp-zum-ksc.html |title=Karlsruher Sport Club : Matthias Langkamp zum KSC |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110609092315/http://www.ksc.de/aktuelles/anzeigen/news/matthias-langkamp-zum-ksc.html |archive-date=9. 6. 2011 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Kristian Nicht]]|ostalo=iz [[Viking FK]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Neuer Torhüter für den Karlsruher SC|language=de|date=13. 7. 2009|access-date=14. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000130828.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=30|nac=Finska|ime=[[Niklas Tarvajärvi]]|poz=FW|ostalo=iz [[Neuchâtel Xamax]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.ka-news.de/fussball/ksc/KSC-Karlsruher-SC-Wechselgeruechte;art98,237377 |title=KSC bestätigt Verpflichtung von Fink und Tarvajärvi |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090724151531/http://www.ka-news.de/fussball/ksc/KSC-Karlsruher-SC-Wechselgeruechte;art98,237377 |archive-date=24. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Hrvatska|poz=DF|ime=[[Dino Drpic]]|ostalo=iz [[Dinamo Zagreb]], prethodno na posudbi}}<ref group=2>{{cite web|title=Drpic spielt weiter für den KSC - Vertrag unterzeichnet|language=de|date=6. 8. 2009|access-date=6. 8. 2009|publisher=KA-News|url=http://www.ka-news.de/fussball/ksc/Drpic-spielt-weiter-fuer-den-KSC-Vertrag-unterzeichnet;art98,246748}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=1|nac=Njemačka|ime=[[Markus Miller]]|poz=GK|ostalo= pušten}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.transfermarkt.de/de/news/30056/ksc-ausverkauf-bewegung-im-poker-mit-drpic-.html |title=KSC-Ausverkauf: Bewegung im Poker mit Drpic |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=19. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090819125556/http://www.transfermarkt.de/de/news/30056/ksc-ausverkauf-bewegung-im-poker-mit-drpic-.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=3|nac=Njemačka|ime=[[Maik Franz]]|poz=DF|ostalo= u [[Eintracht Frankfurt]]}}<ref group=1 name="Franz"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=5|nac=Njemačka|ime=[[Tim Sebastian (nogometaš)|Tim Sebastian]]|poz=DF|ostalo= u [[FC Hansa Rostock]]}}<ref group=2 name="Tim Sebastian">{{cite web|url=http://www.fc-hansa.de/index.php?id=154&oid=8362|title=Tim Sebastian kehrt zum FC Hansa zurück|language=de|date=27. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=[[FC Hansa Rostock]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20090714122800/http://www.fc-hansa.de/index.php?id=154&oid=8362|archive-date=14. 7. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=6|nac=Južnoafrička Republika|ime=[[Bradley Carnell]]|poz=DF|ostalo= u [[FC Hansa Rostock]]}}<ref group=2 name="Carnell">{{cite web|language=de|title=Carnell vor Wechsel an die Ostsee|date=20. 5. 2009|access-date=20. 5. 2009|publisher=[[Focus (German magazine)|Focus]]|url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga2/2-bundesliga-carnell-vor-wechsel-an-die-ostsee_aid_400991.html|archive-date=26. 2. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120226091517/http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga2/2-bundesliga-carnell-vor-wechsel-an-die-ostsee_aid_400991.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=9 |nac=Albanija|poz=FW|ime=[[Edmond Kapllani]]|ostalo=u [[FC Augsburg]]}}<ref group=2 name="Edmond Kapllani"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Njemačka|ime=[[Martin Stoll]]|poz=DF|ostalo= u [[FC Aarau]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.fcaarau.ch/cont/news/2009/06/16/4343.php|title=Martin Stoll wechselt für drei Jahre zum FC Aarau|language=de|publisher=[[FC Aarau]]|date=16. 6. 2009|access-date=16. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090619210720/http://www.fcaarau.ch/cont/news/2009/06/16/4343.php|archive-date=19. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Australija|ime=[[Joshua Kennedy]]|poz=FW|ostalo=u [[Nagoya Grampus]]}}<ref group=2>{{cite web|title=KSC-Stürmer Kennedy wechselt nach Japan|language=de|date=17. 6. 2009|access-date=17. 6. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/28643/ksc-stuermer-kennedy-wechselt-nach-japan.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090828230147/http://www.transfermarkt.de/de/news/28643/ksc-stuermer-kennedy-wechselt-nach-japan.html|archive-date=28. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|ime=[[Sebastian Freis]]|poz=FW|ostalo=u [[1. FC Köln]]}}<ref group=1 name="Sebastian Freis">{{cite web|language=de|title=News|publisher=[[Sebastian Freis]]|access-date=14. 4. 2009|url=http://www.sebastian-freis.de/news/news.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090228201537/http://www.sebastian-freis.de/news/news.html|archive-date=28. 2. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Njemačka|ime=[[Christian Eichner]]|poz=DF|ostalo= u [[TSG 1899 Hoffenheim]]}}<ref group=1 name="Christian Eichner"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Turska|ime=[[Mahir Saglik]]|poz=FW|ostalo=povratak sa posudbe u [[VfL Wolfsburg]]}}<ref group=1 name="Saglik/Federico">{{cite web|title=KSC leiht Stürmer Chrisantus vom HSV aus|language=de|date=27. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=[[Focus (German magazine)|Focus]]|url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga2/2-bundesliga-ksc-leiht-stuermer-chrisantus-vom-hsv-aus_aid_403009.html}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Brazil|ime=[[Antônio da Silva (nogometaš)|Antônio da Silva]]|poz=MF|ostalo=na posudbi u [[FC Basel]]}}<ref group=2>{{cite web|title=KSC verleiht da Silva|language=de|date=26. 6. 2009|access-date=26. 6. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/artikel/510704/}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=26|nac=Italija|ime=[[Giovanni Federico]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe u [[Borussia Dortmund]]}}<ref group=1 name="Saglik/Federico"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Njemačka|ime=[[Stefano Celozzi]]|poz=DF|ostalo= u [[VfB Stuttgart]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://vfb1.de/vfb-stuttgart/news/newsview/sj/2009/06/25/news/aussenverteidiger-stefano-celozzi-wechselt-zum-vfb-stuttgart/ |title=Außenverteidiger Stefano Celozzi wechselt zum VfB Stuttgart |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=30. 6. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090630104031/http://vfb1.de/vfb-stuttgart/news/newsview/sj/2009/06/25/news/aussenverteidiger-stefano-celozzi-wechselt-zum-vfb-stuttgart/ |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Njemačka|ime=[[Thomas Unger]]|poz=GK|ostalo= u [[Alemannia Aachen]]}}<ref group=2 name="Unger">{{cite web|url=http://www.alemannia-aachen.de/v1/aktuell/uebersicht/18895.news_detail.htm|title=Alemannia verpflichtet Thomas Unger|publisher=[[Alemannia Aachen]]|date=5. 6. 2009|access-date=5. 6. 2009|language=de|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611204856/http://www.alemannia-aachen.de/v1/aktuell/uebersicht/18895.news_detail.htm|archive-date=11. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=77|nac=Njemačka|ime=[[Andreas Görlitz]]|poz=DF|ostalo=povratak sa posudbe u [[FC Bayern München]]}}<ref group=1 name="Andreas Gorlitz">{{cite web|language=de|title=Görlitz vor Rückkehr zu Bayern|publisher=[[Deutsche Fußball Liga|DFL]]|date=2. 5. 2009|access-date=2. 5. 2009|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000125715.php|archive-date=5. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090505021756/http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000125715.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Arminia Bielefeld=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=6|nac=Njemačka|ime=[[Nils Fischer]]|poz=DF|ostalo=povratak sa posudbe iz [[Wuppertaler SV Borussia]]}}<ref group=2 name="Nils Fischer">{{cite web|title=Fischer kehrt zur Arminia zurück|language=de|date=29. 5. 2009|access-date=30. 5. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000127623.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=7|nac=Danska|ime=[[Kasper Risgård]]|poz=MF|ostalo=iz [[Aalborg BK]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://sporten.tv2.dk/fodbold/article.php/id-22914064.html|title=K. Risgaard tre år til Bielefeld|language=Danish|publisher=[[TV 2 (Denmark)]]|date=9. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090613035315/http://sporten.tv2.dk/fodbold/article.php/id-22914064.html|archive-date=13. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Italija|ime=[[Giovanni Federico]]|poz=MF|ostalo=iz [[Borussia Dortmund]], prethodno na posudbi u [[Karlsruher SC]]}}<ref group=1 name="Federico"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=9 |nac=Češka|ime=[[Pavel Fort]]|poz=FW|ostalo=iz [[FC Toulouse]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.arminia-bielefeld.de/index.php?id=122&no_cache=1&viewid=9483 |title=Fort stürmt für Arminia |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=17. 7. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090717105114/http://www.arminia-bielefeld.de/index.php?id=122&no_cache=1&viewid=9483 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Albanija|ime=[[Besart Berisha]]|poz=FW|ostalo=iz [[Burnley FC]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Berisha-Transfer nach Bielefeld ist fix|language=de|date=5. 8. 2009|access-date=5. 8. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/30264/berisha-transfer-nach-bielefeld-ist-fix.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090808091655/http://www.transfermarkt.de/de/news/30264/berisha-transfer-nach-bielefeld-ist-fix.html|archive-date=8. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=Njemačka|ime=[[Michael Delura]]|poz=MF|ostalo=iz [[Panionios FC]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.arminia-bielefeld.de/index.php?id=122&no_cache=1&viewid=9288|title=Arminia verpflichtet Michael Delura|language=de|publisher=[[Arminia Bielefeld]]|date=4. 6. 2009|access-date=4. 6. 2009|archive-date=7. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090607021651/http://www.arminia-bielefeld.de/index.php?id=122&no_cache=1&viewid=9288|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Njemačka|ime=[[Arne Feick]]|poz=MF|ostalo= iz [[FC Erzgebirge Aue]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.transfermarkt.de/de/news/28963/arne-feick-wechselt-zu-arminia-bielefeld.html |title=Arne Feick wechselt zu Arminia Bielefeld |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=29. 7. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090729003637/http://www.transfermarkt.de/de/news/28963/arne-feick-wechselt-zu-arminia-bielefeld.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=4|nac=Njemačka|ime=[[Nico Herzig]]|poz=DF|ostalo= u [[Alemannia Aachen]]}}<ref group=2 name="Herzig">{{Cite web |url=http://www.alemannia-aachen.de/v1/aktuell/uebersicht/19359.news_detail.htm |title=Nico Herzig ist wieder da! |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091212045251/http://www.alemannia-aachen.de/v1/aktuell/uebersicht/19359.news_detail.htm |archive-date=12. 12. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=7|nac=Njemačka|ime=[[Thorben Marx]]|poz=MF|ostalo= u [[Borussia Mönchengladbach]]}}<ref group=1 name="Marx"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Tobias Rau]]|ostalo= kraj karijere}}<ref group=2>[http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga2/tobias-rau-lehrer-statt-fussballprofi_aid_414549.html Lehrer statt Fußballprofi]{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Finska|poz=FW|ime=[[Berat Sadik]]|ostalo=na posudbi u [[SV Zulte Waregem]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Berat Sadik nach Belgien|language=de|date=28. 8. 2009|access-date=28. 8. 2009|publisher=[[Arminia Bielefeld]]|url=http://www.arminia-bielefeld.de/index.php?id=122&no_cache=1&viewid=9720|archive-date=25. 7. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110725225851/http://www.arminia-bielefeld.de/index.php?id=122&no_cache=1&viewid=9720|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Poljska|ime=[[Artur Wichniarek]]|poz=FW|ostalo= u [[Hertha BSC]]}}<ref group=1 name="Wichniarek"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=Njemačka|ime=[[Alexander Laas]]|poz=MF|ostalo=povratak sa posudbe u [[VfL Wolfsburg]]}}<ref group=1 name="Alexander Laas"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Grčka|poz=FW|ime=[[Leonidas Kampantais]]|ostalo= u [[Olympiakos Volou]]}}<ref group=2>[http://www.taxydromos.gr/ArticleDetail.aspx?nodeSerial=001001001004&nodeId=9&articleId=17054 Και ο Καμπάνταης ... στη “μηχανή” για την άνοδο...]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Daniel Riemer]]|ostalo=u [[Preußen Münster]]}}<ref group=2 name="Kampantais">{{cite web|title=Mitte Juli soll der Kader stehen|language=de|date=22. 6. 2009|access-date=28. 6. 2009|publisher=Neue Westfälische Zeitung|url=http://www.nw-news.de/sport/dsc_arminia/2998081_Mitte_Juli_soll_der_Kader_stehen.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090625060603/http://www.nw-news.de/sport/dsc_arminia/2998081_Mitte_Juli_soll_der_Kader_stehen.html|archive-date=25. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=30|nac=Rumunija|ime=[[Vlad Munteanu]]|poz=FW|ostalo=povratak sa posudbe u [[VfL Wolfsburg]]}}<ref group=1 name="Alexander Laas"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=32|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Robert Tesche]]|ostalo=u [[Hamburger SV]]}}<ref group=1 name="Tesche"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=38|nac=Njemačka|ime=[[Alexander Bade]]|poz=GK|ostalo= kraj karijere}}<ref group=2>[http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/662943 Bade wird Torwarttrainer beim 1. FC Köln]</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Alemannia Aachen=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=2|nac=Njemačka|ime=[[Nico Herzig]]|poz=DF|ostalo= iz [[Arminia Bielefeld]]}}<ref group=2 name="Herzig"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=Njemačka|ime=[[Thorsten Burkhardt]]|poz=MF|ostalo= iz [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=2 name="Burkhardt">{{cite web|url=http://www.alemannia-aachen.de/v1/aktuell/uebersicht/18852.news_detail.htm|title=Thorsten Burkhardt wechselt an den Tivoli|publisher=[[Alemannia Aachen]]|language=de|date=2. 6. 2009|access-date=2. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611183403/http://www.alemannia-aachen.de/v1/aktuell/uebersicht/18852.news_detail.htm|archive-date=11. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=12|nac=Tunis|ime=[[Aïmen Demai]]|poz=MF|ostalo= iz [[1. FC Kaiserslautern]]}}<ref group=2 name="Aimen Demai"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|ime=[[Thomas Unger]]|poz=GK|ostalo= iz [[Karlsruher SC]]}}<ref group=2 name="Unger"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Senegal|poz=FW|ime=[[Babacar Gueye]]|ostalo=iz [[FC Metz]]}}<ref group=2>{{cite web|title=B. Gueye nach Aachen|language=de|date=23. 7. 2009|access-date=23. 7. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/29955/b-gueye-nach-aachen.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090826115709/http://www.transfermarkt.de/de/news/29955/b-gueye-nach-aachen.html|archive-date=26. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|ime=Kevin Kratz|poz=MF|nac=Njemačka|ostalo= iz [[Bayer 04 Leverkusen II]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.alemannia-aachen.de/v1/aktuell/uebersicht/18911.news_detail.htm|title=Kevin Kratz wechselt an den Tivoli|language=de|publisher=[[Alemannia Aachen]]|date=8. 6. 2009|access-date=8. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611204903/http://www.alemannia-aachen.de/v1/aktuell/uebersicht/18911.news_detail.htm|archive-date=11. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Njemačka|ime=[[Daniel Adlung]]|poz=MF|ostalo= na posudbi iz [[VfL Wolfsburg]]}}<ref group=1 name="Adlung"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Manuel Junglas]]|ostalo=iz [[Alemannia Aachen II]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Özgen und Junglas im Profi-Kader|language=de|access-date=1. 5. 2009|date=15. 5. 2009|publisher=Aachener Zeitung|url=http://www.az-web.de/news/topnews-detail-az/903615/Oezgen-und-Junglas-im-Profi-Kader|archive-url=https://web.archive.org/web/20110727011423/http://www.az-web.de/news/topnews-detail-az/903615/Oezgen-und-Junglas-im-Profi-Kader|archive-date=27. 7. 2011|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Turska|poz=MF|ime=[[Abdulkadir Özgen]]|ostalo=iz [[Alemannia Aachen II]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Özgen und Junglas springen in den Profi-Kader|date=15. 5. 2009|access-date=16. 5. 2009|language=de|publisher=[[Alemannia Aachen]]|url=http://www.alemannia-aachen.de/v1/aktuell/uebersicht/17686.news_detail.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20090519092752/http://www.alemannia-aachen.de/v1/aktuell/uebersicht/17686.news_detail.htm|archive-date=19. 5. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=1 |nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Stephan Straub]]|ostalo= kraj karijere}}<ref group=2 name="Stephan Straub">{{cite web|title=Abschiedsspiel am Tivoli|language=de|date=22. 5. 2009|access-date=22. 5. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000127048.php|archive-url=https://web.archive.org/web/20090826152037/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000127048.php|archive-date=26. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=4 |nac=Hrvatska|poz=DF|ime=[[Hrvoje Vuković]]|ostalo=pušten}}<ref group=2 name="Stephan Straub"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=5|nac=Finska|ime=[[Pekka Lagerblom]]|poz=MF|ostalo= u [[FSV Frankfurt]]}}<ref group=2 name="Lagerblom">{{cite web|url=http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4667&cHash=fdaa261920|title=FSV verpflichtet Pekka Lagerblom|language=de|publisher=[[FSV Frankfurt]]|date=4. 6. 2009|access-date=4. 6. 2009|archive-date=19. 7. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110719030015/http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4667&cHash=fdaa261920|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|ime=[[Daniel Brinkmann]]|poz=MF|ostalo= u [[FC Augsburg]]}}<ref group=2 name="Brinkmann">{{cite web|url=http://www.fcaugsburg.de/cms/website.php?sid=f09e45896d521bb0103508eee1c8f09b&id=/index/aktuell/news/data10205.htm|title=Daniel Brinkmann verstärkt FCA|language=de|publisher=[[FC Augsburg]]|date=4. 6. 2009|access-date=4. 6. 2009|archive-date=5. 1. 2013|archive-url=https://archive.today/20130105194711/http://www.fcaugsburg.de/cms/website.php?sid=f09e45896d521bb0103508eee1c8f09b&id=/index/aktuell/news/data10205.htm|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Lewis Holtby]]|ostalo=u [[FC Schalke 04]]}}<ref group=1 name="Holtby"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Matthias Lehmann]]|ostalo=u [[FC St. Pauli]]}}<ref group=2 name="Matthias Lehmann">{{cite web|title=Vierter Neuzugang perfekt|language=de|date=11. 6. 2009|access-date=11. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128267.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Jochen Seitz]]|ostalo=u [[Chernomorets Burgas]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Transfer-Kracher Seitz und Höfler in Uterview|language=de|date=4. 7. 2009|access-date=14. 7. 2009|publisher=Aschaffenburg 24|url=http://www.aschaffenburg24.de/default.aspx?ID=5124&showNews=473624|archive-url=https://archive.today/20090709073044/http://www.aschaffenburg24.de/default.aspx?ID=5124&showNews=473624|archive-date=9. 7. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===SpVgg Greuther Fürth=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=6 |nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Kim Falkenberg]]|ostalo=iz [[Rot-Weiß Oberhausen]]}}<ref group=2 name="Kim Falkenberg">{{cite web|language=de|title=SpVgg verpflichtet Kim Falkenberg|date=6. 4. 2009|access-date=15. 4. 2009|publisher=[[SpVgg Greuther Fürth]]|url=http://www.greuther-fuerth.de/v3/aktuelles/news.php?chronik=0&newsnr=5640}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Stephan Fürstner]]|ostalo=iz [[FC Bayern München II]]}}<ref group=2 name="Stephan Fürstner">{{cite web|title=Bayern-Talent wechselt zu Greuther Fürth|language=de|date=5. 6. 2009|access-date=5. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000127998.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=9 |nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Christopher Nöthe]]|ostalo=na posudbi iz [[Borussia Dortmund II]], prethodno na posudbi u [[Rot-Weiss Oberhausen]]}}<ref group=2 name="Nöthe II">{{cite web|title=Nöthe tauscht das "Kleeblatt"|language=de|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|date=11. 6. 2009|access-date=11. 6. 2009|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128263.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Dani Schahin]]|ostalo=iz [[Hamburger SV II]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga2/2-bundesliga-schahin-geht-nach-fuerth_aid_406324.html|title=Schahin geht nach Fürth|date=8. 6. 2009|access-date=8. 6. 2009|language=de|publisher=[[Focus (German magazine)|Focus]]}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Bosna i Hercegovina|poz=DF|ime=[[Mirko Hrgovic]]|ostalo=iz [[Dynamo Zagreb]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Fürth verstärkt die Defensive|language=de|date=17. 7. 2009|access-date=17. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000131308.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Kazahstan|poz=MF|ime=[[Edgar Prib]]|ostalo=iz [[SpVgg Greuther Fürth II]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.nn-online.de/artikel.asp?art=1036790&kat=31|title=Greuther Fürth: Eigengewächs rückt zu den Profis auf|language=de|date=19. 6. 2009|access-date=19. 6. 2009|publisher=Nürenberger Nachrichten}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Bosna i Hercegovina|poz=GK|ime=[[Jasmin Fejzić]]|ostalo=povratak sa posudbe iz [[Eintracht Braunschweig]]}}<ref group=2 name="Jasmin Fejzić">{{cite web|title=Fejzic kehrt zu Führt zurück|language=de|date=22. 5. 2009|access-date=22. 5. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/15261/fejzic-kehrt-zu-fuehrt-zurueck.html|archive-date=25. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090525113317/http://www.transfermarkt.de/de/news/15261/fejzic-kehrt-zu-fuehrt-zurueck.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Maroko|poz=MF|ime=[[Youssef Mokhtari]]|ostalo=iz [[FSV Frankfurt]]}}<ref group=2 name="Mokhtari">{{cite web|title=Zu- und Abgang bei Greuther Fürth|language=de|date=10. 6. 2009|access-date=10. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128216.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Iran|ime=Sebastian Ghasemi-Nobakht|poz=FW|ostalo= iz [[VfB Oldenburg]]}}<ref group=2>[http://www.greuther-fuerth.de/v3/aktuelles/news.php?newsnr=5900 Sebastian Ghasemi-Nobakht ein Kleeblättler]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Marco Sailer]]|ostalo=iz [[VfR Aalen]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Sturmtalent unterzeichnet beim "Kleeblatt"|language=de|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|date=12. 6. 2009|access-date=12. 6. 2009|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128309.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Bosna i Hercegovina|poz=MF|ime=[[Ante Serdarušić]]|ostalo=iz [[HŠK Zrinjski Mostar]]}}<ref group=2>[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/511827/artikel_Serdarusic-wird-Franke.html Serdarusic wird Franke]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Nicolai Müller]]|ostalo=povratak sa posudbe iz [[SV Sandhausen]]}}<ref group=2 name="Nicolai Müller">{{cite web|title=Müller kommt zurück, Kotuljac geht|language=de|date=25. 5. 2009|access-date=26. 5. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/artikel/509247}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Max Grün]]|ostalo= iz [[FC Bayern München II]]}}<ref group=2>[http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/685996 Fürth verpflichtet Torhüter Grün von Bayern II]</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=2|nac=Kosovo|poz=DF|ime=[[Shqipran Skeraj]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[KF Prishtina]]}}<ref group=2 name="Fuerth">{{cite web|title=Offene Fragen in Fürth nach verpasstem Aufstieg|date=18. 5. 2009|access-date=18. 5. 2009|language=de|publisher=[[Focus (German magazine)|Focus]]|url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga2/2-bundesliga-offene-fragen-in-fuerth-nach-verpasstem-aufstieg_aid_400221.html}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=9|nac=Hrvatska|poz=MF|ime=[[Ivo Iličević]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[VfL Bochum]]}}<ref group=1 name="DFL List"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=Njemačka|ime=[[Thorsten Burkhardt]]|poz=MF|ostalo= u [[Alemannia Aachen]]}}<ref group=2 name="Burkhardt"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Stefan Reisinger]]|ostalo=u [[SC Freiburg]]}}<ref group=1 name="Stefan Reisinger"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Charles Takyi]]|ostalo=u [[FC St. Pauli]]}}<ref group=2 name="Mokhtari"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Alexander Voigt]]|ostalo= u [[FSV Frankfurt]]}}<ref group=2 name="Voigt">{{cite web|url=http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4680&cHash=a6a71e9ddd|title=Routinier Voigt unterschreibt beim FSV|language=de|publisher=[[FSV Frankfurt]]|date=16. 6. 2009|access-date=16. 6. 2009|archive-date=19. 7. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110719030028/http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4680&cHash=a6a71e9ddd|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Daniel Felgenhauer]]|ostalo= u [[Rot-Weiss Ahlen]]}}<ref group=2 name="Felgenhauer">{{cite web|url=http://www.rwahlen.de/2004x/content/team1_news_weiter.php?id=275|title=Daniel Felgenhauer kehrt zurück|language=de|date=18. 6. 2009|access-date=18. 6. 2009|publisher=[[Rot-Weiss Ahlen]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110719081723/http://www.rwahlen.de/2004x/content/team1_news_weiter.php?id=275|archive-date=19. 7. 2011|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=Njemačka|ime=[[Aleksandar Kotuljac]]|poz=FW|ostalo=u [[VfL Osnabrück]]}}<ref group=2 name="Schnetzler">{{cite web|title=Nochmal zwei Neue zum VfL|language=de|date=22. 6. 2009|access-date=22. 6. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/28838/nochmal-zwei-neue-zum-vfl.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090829000520/http://www.transfermarkt.de/de/news/28838/nochmal-zwei-neue-zum-vfl.html|archive-date=29. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Philipp Langen]]|ostalo=na posudbi u [[TuS Koblenz]]}}<ref group=2 name="Langen">{{cite web|title=Langen soll Spielpraxis sammeln|language=de|date=19. 6. 2009|access-date=19. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128738.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Jens Grahl]]|ostalo=u [[TSG 1899 Hoffenheim]]}}<ref group=1 name="Jens Grahl"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Sascha Kirschstein]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[Hamburger SV]]}}<ref group=2 name="Fuerth"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Brazil|poz=FW|ime=[[Cidimar]]|ostalo=pušten}}<ref group=2 name="Fuerth"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===MSV Duisburg=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Brazil|poz=DF|ime=[[Bruno Gabriel Soares|Bruno Soares]]|ostalo=free agent}}<ref group=2 name="Christ"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Frank Fahrenhorst]]|ostalo=iz [[Hannover 96]]}}<ref group=1 name="Frank Fahrenhorst"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Brazil|ime=[[Caiuby Francisco da Silva|Caiuby]]|poz=FW|ostalo= na posudbi iz [[VfL Wolfsburg]]}}<ref group=1 name="Caiuby"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=26|nac=Bugarska|poz=MF|ime=[[Chavdar Yankov]]|ostalo=na posudbi iz [[Hannover 96]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=1|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Sven Beuckert]]|ostalo=pušten <!--Retirement pending-->}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://bundesliga.t-online.de/c/19/19/70/10/19197010.html |title=Beuckert verliert seinen rechten Daumen |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=26. 6. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626042741/http://bundesliga.t-online.de/c/19/19/70/10/19197010.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=Demokratska Republika Kongo|poz=MF|ime=[[Cedric Makiadi]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[VfL Wolfsburg]]}}<ref group=1 name="Makiadi">{{cite web|title=Duisburgs Makiadi kehrt nach Wolfsburg zurück|language=de|date=24. 5. 2009|access-date=25. 5. 2009|publisher=Transfer markt.de|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/27593/duisburgs-makiadi-kehrt-nach-wolfsburg-zurueck.html|archive-date=26. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090526092345/http://www.transfermarkt.de/de/news/27593/duisburgs-makiadi-kehrt-nach-wolfsburg-zurueck.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Kamerun|poz=MF|ime=[[Serge Branco]]|ostalo= pušten}}<ref group=2>[http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/fussball/msv/2009/1/8/news-103315885/detail.html Serge Branco beim MSV ohne Zukunft: „Es tut weh”]{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Francuska|poz=MF|ime=[[Grégory Christ]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[R. Charleroi S.C.]]}}<ref group=2 name="Christ">{{cite web|title=MSV Duisburg: Wer ist gesetzt, wer könnte gehen?|language=de|date=2. 5. 2009|access-date=19. 5. 2009|publisher=Der Westen|url=http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/lokalsport/duisburg/2009/5/1/news-118629789/detail.html|archive-date=4. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090504034847/http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/lokalsport/duisburg/2009/5/1/news-118629789/detail.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Urugvaj|poz=DF|ime=[[Pablo Cáceres Rodríguez|Pablo Cáceres]]|ostalo=u [[AC Omonia]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Strihavka kommt nicht, Caceres geht|language=de|date=18. 6. 2009|access-date=20. 6. 2009|publisher=RP-Online|url=http://www.rp-online.de/public/article/duisburg/721533/Strihavka-kommt-nicht-Caceres-geht.html|archive-date=20. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090620051813/http://www.rp-online.de/public/article/duisburg/721533/Strihavka-kommt-nicht-Caceres-geht.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Änis Ben-Hatira]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[Hamburger SV]]}}<ref group=1 name="Ben-Hatira"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=32|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Markus Brzenska]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[Borussia Dortmund]]}}<ref group=1 name="brzenska"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Hrvatska|poz=DF|ime=[[Gordon Schildenfeld]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[Besiktas J.K]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Brzenska ist noch zu teuer|language=de|date=26. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=[[Bild]]|url=http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/zweite-liga/2009/05/27/msv-duisburg/markus-brzenska-ist-noch-zu-teuer.html|archive-date=30. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090530060333/http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/zweite-liga/2009/05/27/msv-duisburg/markus-brzenska-ist-noch-zu-teuer.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=35|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Marcel Heller]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[Eintracht Frankfurt]]}}<ref group=1 name="Marcel Heller"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Nils-Ole Book]]|ostalo=u [[Rot-Weiss Ahlen]], prethodno na posudbi}}<ref group=2 name="Book"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Simon Terodde]]|ostalo=u [[1. FC Köln II]], prethodno na posudbi u [[Fortuna Düsseldorf]]}}<ref group=2 name="Terrode"/><ref group=2>{{cite web|title=Terodde wechselt zum FC|language=de|date=12. 7. 2009|access-date=18. 7. 2009|publisher=Kölner Stadt-Anzeiger|url=http://www.ksta.de/html/artikel/1246883653648.shtml|archive-url=https://archive.today/20130206162205/http://www.ksta.de/html/artikel/1246883653648.shtml|archive-date=6. 2. 2013|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===1. FC Kaiserslautern=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=4 |nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Bastian Schulz]]|ostalo=iz [[Hannover 96]]}}<ref group=1 name="Schulz"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Sidney Sam]]|ostalo=na posudbi iz [[Hamburger SV]], prethodno na posudbi}}<ref group=1 name="Sam"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Danny Fuchs]]|ostalo=iz [[VfL Bochum]], prethodno na posudbi}}<ref group=1 name="Fuchs"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Manuel Hornig]]|ostalo=iz [[1. FC Kaiserslautern II]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fussball-extreme.de/2-liga-sommer-transfers-2009-2010/3827 |title=2. Liga: Sommer-Transfers 2009/2010: Wer kommt - wer geht? |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090625040704/http://www.fussball-extreme.de/2-liga-sommer-transfers-2009-2010/3827 |archive-date=25. 6. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Kamerun|poz=MF|ime=[[Georges Mandjeck]]|ostalo=na posudbi iz [[VfB Stuttgart]]}}<ref group=1 name="DFL List"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|ime=[[Christoph Buchner]]|poz=DF|ostalo= iz [[SV Wacker Burghausen]]}}<ref group=2 name="Buchner">{{cite web|url=http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/659214|title=FCK verpflichtet Burghausener Christoph Buchner|language=de|date=18. 6. 2009|access-date=18. 6. 2009|publisher=Süddeutsche Zeitung}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Brazil|poz=DF|ime=[[Rodnei Francisco de Lima|Rodnei]]|ostalo= na posudbi iz [[Hertha BSC]]}}<ref group=1 name="Rodnei"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Hrvatska|ime=[[Ivo Iličević]]|poz=MF|ostalo=na posudbi iz [[VfL Bochum]], prethodno na posudbi u [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=1 name="Ilicevic"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Švicarska|poz=MF|ime=[[Daniel Pavlovic]]|ostalo=na posudbi iz [[FC Schaffhausen]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Kaiserslautern verpflichtet Daniel Pavlovic|language=de|date=15. 7. 2009|access-date=15. 7. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/29684/kaiserslautern-verpflichtet-daniel-pavlovic.html|archive-date=17. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090717040551/http://www.transfermarkt.de/de/news/29684/kaiserslautern-verpflichtet-daniel-pavlovic.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|ime=Marcel Correia|poz=DF|nac=Portugal|ostalo=iz [[1. FC Kaiserslautern II]]}}<ref group=2 name="Correira">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/511837/artikel_Zwei-neue-Rote-Teufel.html Zwei neue "Rote Teufel"]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=31|nac=Turska|poz=MF|ime=[[Apler Akcam]]|ostalo=iz [[1. FC Kaiserslautern II]]}}<ref group=2>{{cite web|title="Rote Teufel" binden Nachwuchsspieler|language=de|date=9. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128163.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=32|nac=Slovačka|poz=FW|ime=[[Adam Nemec]]|ostalo=iz [[KRC Genk]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Kaiserslautern holt Slowaken Adam Nemec|language=de|date=28. 7. 2009|access-date=28. 7. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/30061/kaiserslautern-holt-slowaken-adam-nemec.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090831050216/http://transfermarkt.de/de/news/30061/kaiserslautern-holt-slowaken-adam-nemec.html|archive-date=31. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|ime=[[Ricky Pinheiro]]|poz=MF|br=37|nac=Portugal|ostalo=iz [[1. FC Kaiserslautern II]]}}<ref group=2 name="Correira"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=4 |nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Christopher Lamprecht]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[VfL Wolfsburg]]}}<ref group=1 name="DFL List"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |ime=[[Sebastian Reinert]]|poz=MF|nac=Njemačka|ostalo= u [[SV Wehen Wiesbaden]]}}<ref group=2 name="Sebastian Reinert">{{cite web|title=Wehen verpflichtet Reinert|language=de|date=20. 5. 2009|access-date=21. 5. 2009|publisher=[[Bild]]|url=http://www.bild.de/BILD/regional/frankfurt/dpa/2009/05/20/sv-wehen-verpflichtet-sebastian-reinert.html|archive-date=22. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090522025008/http://www.bild.de/BILD/regional/frankfurt/dpa/2009/05/20/sv-wehen-verpflichtet-sebastian-reinert.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Marcel Ziemer]]|ostalo= u [[SV Wehen Wiesbaden]] prethodno na posudbi}}<ref group=2 name="Ziemer">[http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/678990 Stürmer Ziemer erhält Vertrag beim SV Wehen]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Kanada|ime=[[Josh Simpson]]|poz=FW|ostalo= u [[Manisaspor]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fck-blog.de/simpson-verlasst-den-fck/24-06-2009/ |title=Simpson verlässt den FCK |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090626075442/http://www.fck-blog.de/simpson-verlasst-den-fck/24-06-2009/ |archive-date=26. 6. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Axel Bellinghausen]]|ostalo= u [[FC Augsburg]]}}<ref group=2 name="Axel Bellinghausen"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Tunis|ime=[[Aïmen Demai]]|poz=DF|ostalo=u [[Alemannia Aachen]]}}<ref group=2 name="Aimen Demai">{{cite web|title=Demai wechselt nach Aachen|language=de|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|date=22. 5. 2009|access-date=25. 5. 2009|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/artikel/509075}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Rumunija|ime=[[Laurenţiu Reghecampf]]|poz=MF|ostalo= pušten}}<ref group=2>[http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/683201 Reghecampf löst Vertrag in Kaiserslautern auf]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Bosna i Hercegovina|poz=MF|ime=[[Said Husejinovic]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[Werder Bremen]]}}<ref group=1 name="Kaiserslautern loans">{{cite web|language=de|title=Von fünf Neuen nur einer erste Wahl|date=4. 5. 2009|access-date=10. 5. 2009|publisher=Die Rheinpfalz|url=http://www.rheinpfalz.de/cgi-bin/cms2/cms.pl?cmd=showMsg&tpl=rhpMsg_thickbox.html&path=/rhp/sport/fck&id=4954059|archive-url=https://web.archive.org/web/20110719075642/http://www.rheinpfalz.de/cgi-bin/cms2/cms.pl?cmd=showMsg&tpl=rhpMsg_thickbox.html&path=%2Frhp%2Fsport%2Ffck&id=4954059|archive-date=19. 7. 2011|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===FC St. Pauli=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=5 |nac=Kanada|poz=MF|ime=[[Jonathan Beaulieu-Bourgault]]|ostalo=povratak sa posudbe iz [[SV Wilhelmshaven]]}}<ref group=2 name="DFL List 2">{{cite web|title=Die 2. Bundesliga im Wechselfieber|language=de|access-date=28. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000127881.php&fla=1|archive-date=4. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090704065803/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000127881.php&fla=1|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Rouwen Hennings]]|ostalo=iz [[Hamburger SV]], prethodno na posudbi}}<ref group=1 name="Hennings"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Charles Takyi]]|ostalo=iz [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=2 name="Mokhtari"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Njemačka|ime=[[Markus Thorandt]]|poz=MF|ostalo= iz [[TSV 1860 München]]}}<ref group=2 name="Markus Thorandt"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Max Kruse]]|ostalo=iz [[Werder Bremen II]]}}<ref group=2 name="Max Kruse">{{cite web|language=de|title=St. Pauli holt Werder-Talent|date=5. 5. 2009|access-date=5. 5. 2009|publisher=[[Deutsche Fußball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000125853.php|archive-date=24. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120324201227/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000125853.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Matthias Lehmann]]|ostalo=iz [[Alemannia Aachen]]}}<ref group=2 name="Matthias Lehmann"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Deniz Naki]]|ostalo=iz [[Bayer 04 Leverkusen II]], prethodno na posudbi u [[Rot-Weiss Ahlen]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Ein Neuzugang zum Trainingsauftakt|language=de|date=25. 6. 2009|access-date=25. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129093.php|archive-date=24. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120324201310/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129093.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=32|nac=Gana|poz=DF|ime=[[Davidson Drobo-Ampem]]|ostalo=iz [[FC St. Pauli II]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Drobo-Ampem wird Profi|language=de|publisher=transfermarkt.de|date=5. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|url=http://transfermarkt.de/de/news/28132/drobo-ampem-wird-profi.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090720070604/http://www.transfermarkt.de/de/news/28132/drobo-ampem-wird-profi.html|archive-date=20. 7. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Mathias Hinzmann]]|ostalo=iz [[FC St. Pauli II]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/28717/st-pauli-hinzmann-erhaelt-profivertrag-.html|title=St. Pauli: Hinzmann erhält Profivertrag|language=de|date=19. 6. 2009|access-date=19. 6. 2009|publisher=transfermarkt.de|archive-date=21. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090621084927/http://www.transfermarkt.de/de/news/28717/st-pauli-hinzmann-erhaelt-profivertrag-.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=5|nac=Njemačka|ime=[[Björn Brunnemann]]|poz=MF|ostalo=u [[1. FC Union Berlin]]}}<ref group=2 name="Björn Brunnemann">{{cite web|title=Union feiert und holt Brunnemann|language=de|publisher=[[Bild]]|date=16. 5. 2009|access-date=17. 5. 2009|url=http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/dritte-liga/2009/05/17/union-berlin/feiert-aufstieg-und-holt-brunnemann.html|archive-date=21. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090521072718/http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/dritte-liga/2009/05/17/union-berlin/feiert-aufstieg-und-holt-brunnemann.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=6 |nac=Češka|poz=MF|ime=[[Filip Trojan]]|ostalo=u [[FSV Mainz 05]]}}<ref group=1 name="Filip Trojan"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=9|nac=Njemačka|ime=[[René Schnitzler]]|poz=FW|ostalo= u [[:de:FC Wegberg-Beeck|FC Wegberg-Beeck]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fc-wegberg-beeck.de/Seiten/news_details.php?Nr=2762 |title=Beeck verpflichtet Bundesliga-Spieler Rene Schnitzler |access-date=29. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719003039/http://www.fc-wegberg-beeck.de/Seiten/news_details.php?Nr=2762 |archive-date=19. 7. 2011 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|ime=[[Benjamin Weigelt]]|poz=DF|ostalo= u [[SV Wehen Wiesbaden]]}}<ref group=2 name="Weigelt">{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/3liga/startseite/artikel/509633|title=Benjamin Weigelt geht zum SVWW|language=de|date=3. 6. 2009|access-date=3. 6. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Alexander Ludwig (nogometaš)|Alexander Ludwig]]|ostalo=u [[TSV 1860 München]]}}<ref group=2 name="Ludwig">{{cite web|title=Ludwig wird ein "Löwe"|date=5. 6. 2009|access-date=5. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|language=de|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000127996.php|archive-date=24. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120324201330/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000127996.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Kanada|poz=MF|ime=[[David Hoilett]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[Blackburn Rovers]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Hoilett kehrt zu den Blackburn Rovers zurück|language=de|date=6. 7. 2009|access-date=6. 7. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/29372/hoilett-kehrt-zu-den-blackburn-rovers-zurueck.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090819161834/http://www.transfermarkt.de/de/news/29372/hoilett-kehrt-zu-den-blackburn-rovers-zurueck.html|archive-date=19. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=Turska|ime=[[Ömer Sismanoglu]]|poz=FW|ostalo= u [[Kayserispor]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.365gunspor.com/haberdetay.php?id=16337|title=Ömer Şişmanoğlu Kayserispor`da|language=tr|date=23. 6. 2009|access-date=23. 6. 2009|publisher=365gunspor.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20110707062814/http://www.365gunspor.com/haberdetay.php?id=16337|archive-date=7. 7. 2011|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Rot-Weiß Oberhausen=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=6 |nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Daniel Gordon (nogometaš)|Daniel Gordon]]|ostalo=iz [[Borussia Dortmund II]]}}<ref group=2 name="Gordon">{{cite web|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/27769/gordon-nach-oberhausen.html|title=Gordon nach Oberhausen|language=de|date=28. 5. 2009|access-date=28. 5. 2009|publisher=transfermarkt.de|archive-date=31. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090531041639/http://www.transfermarkt.de/de/news/27769/gordon-nach-oberhausen.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Njemačka|ime=Heinrich Schmidtgal|poz=MF|ostalo=iz [[VfL Bochum]]}}<ref group=1 name="Schmidtgal"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=9 |nac=Njemačka|poz=FW|ime=Patrick Schönfeld|ostalo=iz [[FSV Erlangen-Bruck]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Drei Unterschriften in Oberhausen|language=de|date=25. 6. 2009|access-date=25. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129081.php|archive-date=24. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120324201344/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129081.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|ime=[[Ronny König]]|poz=FW|ostalo= iz [[SV Wehen Wiesbaden]]}}<ref group=2 name="Konig">{{cite web|title=Ronny König wechselt nach Oberhausen|publisher=transfermarkt.de|date=3. 6. 2009|access-date=3. 6. 2009|language=de|url=http://transfermarkt.de/de/news/28045/ronny-koenig-wechselt-nach-oberhausen.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090722040957/http://transfermarkt.de/de/news/28045/ronny-koenig-wechselt-nach-oberhausen.html|archive-date=22. 7. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Njemačka|poz=DF|ime=Oliver Petersch|ostalo=iz [[Bayer 04 Leverkusen II]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Oliver Petersch wechselt zu RWO|language=de|date=17. 6. 2009|access-date=17. 6. 2009|publisher=[[Rot-Weiß Oberhausen]]|url=http://www.rwo-online.de/mediencenter/archiv/newsarchiv.php?news=3760|archive-url=https://web.archive.org/web/20110717122643/http://www.rwo-online.de/mediencenter/archiv/newsarchiv.php?news=3760|archive-date=17. 7. 2011|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|ime=[[Marinko Miletić]]|poz=DF|ostalo= iz [[Rot-Weiss Ahlen]]}} <ref group=2 name="Marinko Miletić">{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/artikel/509447|title=RWO holt Miletic und Gordon|language=de|date=28. 5. 2009|access-date=28. 5. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=35|nac=Njemačka|poz=GK|ime=Marcel Dietz|ostalo=iz [[Rot-Weiß Oberhausen II]]}}<ref group=2 name="Dietz">{{cite web|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/28891/rwo-zieht-zwei-talente-hoch.html|title=RWO zieht zwei Talente hoch|language=de|date=23. 6. 2009|access-date=23. 6. 2009|publisher=transfermarkt.de|archive-date=27. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090627101814/http://www.transfermarkt.de/de/news/28891/rwo-zieht-zwei-talente-hoch.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=36|nac=Poljska|poz=DF|ime=Dominik Borutzki|ostalo=iz [[Rot-Weiß Oberhausen II]]}}<ref group=2 name="Dietz"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=6 |nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Kim Falkenberg]]|ostalo=u [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=2 name="Kim Falkenberg"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Njemačka|ime=[[Jens Robben]]|poz=MF|ostalo= u [[SV Meppen]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.neue-oz.de/information/noz_print/el_sport/23027711.html |title=Jens Robben als Sahnehäubchen |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090726012616/http://www.neue-oz.de/information/noz_print/el_sport/23027711.html |archive-date=26. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=9 |nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Julian Lüttmann]]|ostalo=pušten}}<ref group=2 name="Kiskanc"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Christopher Nöthe]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[Borussia Dortmund II]]}}<ref group=2 name="Nothe">{{cite web|title=Neun Abgänge und sieben oder acht Neue|date=28. 5. 2009|access-date=30. 5. 2009|publisher=RevierSport|url=http://www.reviersport.de/84394---rwo-90-prozent-kaders-sollen-bis-zum-5-juni-stehen.html}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|ime=[[Tim Reichert]]|poz=MF|ostalo=u [[Sportfreunde Siegen]]}}<ref group=2 name="DFL List 2"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Ferhat Kiskanc]]|ostalo=pušten}}<ref group=2 name="Kiskanc">{{cite web|title=Neun Abgänge und sieben oder acht Neue|language=de|date=28. 5. 2009|access-date=20. 6. 2009|publisher=Revier Sport|url=http://www.reviersport.de/84394---rwo-90-prozent-kaders-sollen-bis-zum-5-juni-stehen.html}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Njemačka|ime=[[Musa Celik]]|poz=FW|ostalo=u [[Giresunspor]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Petersch kommt _ Celik in die Türkei|language=de|date=17. 6. 2009|access-date=20. 6. 2009|publisher=Der Westen|url=http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/lokalsport/oberhausen/2009/6/17/news-122973194/detail.html}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Njemačka|ime=Tino Westphal|poz=DF|ostalo= u [[Sportfreunde Siegen]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.transfermarkt.de/de/news/29249/oberhausener-westphal-geht-nach-siegen-.html |title=Oberhausener Westphal geht nach Siegen |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=5. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090805033213/http://www.transfermarkt.de/de/news/29249/oberhausener-westphal-geht-nach-siegen-.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=31|nac=Belgija|poz=DF|ime=[[Olivier de Cock]]|ostalo=pušten}}<ref group=2 name="Kiskanc"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=40|nac=Njemačka|ime=Jonas Deumeland|poz=GK|ostalo=pušten}}<ref group=2 name="Oberhause Releases">{{cite web|language=de|title=Fünf Abgänger stehen fest|date=3. 5. 2009|access-date=11. 5. 2009|publisher=Revier Sport|url=http://www.reviersport.de/81934---rwo-kleeblaetter-koennen-geschichte-schreiben.html}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Rot-Weiss Ahlen=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=1 |nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Sascha Kirschstein]]|ostalo=iz [[Hamburger SV]], prethodno na posudbi u [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=1 name="Sascha Kirschstein"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=4 |nac=Nigerija|poz=DF|ime=[[Darlington Omodiagbe]]|ostalo=iz [[VfL Osnabrück]]}}<ref group=2 name="Omodiagbe">{{cite web|title=RWA: Zwei Neue, ein Abgang|language=de|date=9. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|publisher=tranfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/28329/rwa-zwei-neue-ein-abgang.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090717095603/http://www.transfermarkt.de/de/news/28329/rwa-zwei-neue-ein-abgang.html|archive-date=17. 7. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|ime=[[Mohammed Lartey]]|poz=MF|br=7|nac=Gana|ostalo= iz [[Holstein Kiel]]}}<ref group=2 name="Lartey">{{cite web|url=http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/656657|title=Ahlen verpflichtet Lartey aus Kiel|language=de|publisher=Süddeutsche Zeitung|date=12. 6. 2009|access-date=12. 6. 2009}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=9 |nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Thomas Bröker]]|ostalo=iz [[Dynamo Dresden]]}}<ref group=2 name="Thomas Bröker">{{cite web|language=de|title=Wagefeld: Wir wollen vor Aue stehen|date=22. 4. 2009|access-date=2. 5. 2009|publisher=Sächsische Zeitung|url=http://www.sz-online.de/nachrichten/artikel.asp?id=2134885}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Nils-Ole Book]]|ostalo=iz [[MSV Duisburg]], prethodno na posudbi}}<ref group=2 name="Book">{{cite web|title=Book bleibt, ein anderer geht|language=de|date=8. 6. 2009|access-date=8. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128142.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Poljska|poz=MF|ime=[[David Blacha]]|ostalo=iz [[Borussia Dortmund|Borussia Dortmund Youth]]}}<ref group=2 name="Omodiagbe"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|ime=[[Janis Kraus]]|poz=MF|ostalo= iz [[Rot-Weiss Ahlen II]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.rwahlen.de/2004x/content/team1_news_neu.php#249|title=Janis Kraus wird Lizenzspieler|language=de|publisher=[[Rot-Weiss Ahlen]]|date=5. 6. 2009|access-date=7. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090523105004/http://www.rwahlen.de/2004x/content/team1_news_neu.php#249|archive-date=23. 5. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Tim Gorschlüter]]|ostalo=iz [[Sportfreunde Lotte]]}}<ref group=2>{{cite web|language=de|title=Tim Gorschlüter kehrt zurück|date=15. 4. 2009|access-date=15. 4. 2009|publisher=[[Rot-Weiss Ahlen]]|url=http://www.rwahlen.de/}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Belgija|ime=[[Tom Moosmayer]]|poz=MF|ostalo= iz [[Kickers Emden]]}}<ref group=2 name="Moosmayer">{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/artikel/509605|title=Moosmayer folgt Emmerling|language=de|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|date=2. 6. 2009|access-date=2. 6. 2009}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|ime=[[Christian Mikolajczak]]|poz=MF|ostalo= iz [[FSV Frankfurt]]}}<ref group=2 name="Christian Mikolajczak"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Daniel Felgenhauer]]|ostalo= iz [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=2 name="Felgenhauer"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Njemačka|ime=[[Mario Vrančić]]|poz=MF|ostalo= na posudbi iz [[1. FSV Mainz 05]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.transfermarkt.de/de/news/29000/mainz-vrancic-nach-ahlen.html |title=Mainz: Vrancic nach Ahlen |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=16. 8. 2012 |archive-url=https://www.webcitation.org/69xGctFOk?url=http://www.transfermarkt.de/de/mainz-vrancic-nach-ahlen/news/anzeigen_29000.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Njemačka|ime=[[Marcel Reichwein]]|poz=FW|ostalo=iz [[Wuppertaler SV Borussia]]}}<ref group=2 name="Reichwein">{{cite web|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/28728/rot-weiss-ahlen-reichwein-kommt-lenz-bleibt.html|title=Reichwein kommt, Lenz bleibt|language=de|date=19. 6. 2009|access-date=19. 6. 2009|publisher=transfermarkt.de|archive-date=22. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090622130533/http://www.transfermarkt.de/de/news/28728/rot-weiss-ahlen-reichwein-kommt-lenz-bleibt.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=30|nac=Demokratska Republika Kongo|poz=FW|ime=[[Dominick Kumbela]]|ostalo= iz [[SC Paderborn 07]]}}<ref group=2 name="Kumbela">{{Cite web |url=http://www.rwahlen.de/2004x/content/team1_news_weiter.php?id=302 |title=Kumbela komplettiert den Kader für die kommende Saison |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719081818/http://www.rwahlen.de/2004x/content/team1_news_weiter.php?id=302 |archive-date=19. 7. 2011 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=4 |nac=Srbija|ime=[[Marinko Miletić]]|poz=DF|ostalo= u [[Rot-Weiß Oberhausen]]}} <ref group=2 name="Marinko Miletić"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Njemačka|ime=[[Martin Stahlberg]]|poz=MF|ostalo= pušten}}<ref group=2>[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/wechselboerse/2-bundesliga/2009-10/rot-weiss-ahlen-105/wechselboerse-verein.html# Wechselbörse - 2009/10 Rot-Weiss Ahlen]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=9 |nac=Malavi|poz=FW|ime=[[Daniel Chitsulo]]|ostalo=pušten}}<ref group=2 name="Omodiagbe"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=SAD|poz=MF|ime=[[Grover Gibson]]|ostalo=pušten}}<ref group=2 name="Book"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Njemačka|ime=[[René Müller (nogometaš rođen 1974)|René Müller]]|poz=FW|ostalo= pušten}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.nw-news.de/sport/lokalsport/sport_loehne/lokalsport_loehne/3026199_Lautes_Hallo_fuer_Profi_Rene_Mueller.html |title=Lautes Hallo für Profi René Müller |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719071421/http://www.nw-news.de/sport/lokalsport/sport_loehne/lokalsport_loehne/3026199_Lautes_Hallo_fuer_Profi_Rene_Mueller.html |archive-date=19. 7. 2011 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Njemačka|ime=[[Philipp Heithölter]]|poz=MF|ostalo= u [[SC Paderborn 07]]}}<ref group=2 name="Masuch"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|ime=[[Marco Reus]]|poz=MF|ostalo= u [[Borussia Mönchengladbach]]}}<ref group=1 name="Marco Reus"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Kevin Großkreutz]]|ostalo=u [[Borussia Dortmund]]}}<ref group=1 name="Kevin Grosskreutz"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Njemačka|ime=[[Manuel Bölstler]]|poz=MF|ostalo= u [[FC Rot-Weiß Erfurt]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.rot-weiss-erfurt.de/news/details/1306-1/aktuelles/news/rwe-news-12.htm |title=Manuel Bölstler kommt aus Ahlen - Rinik Carolus verlässt den RWE |access-date=29. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110717025632/http://www.rot-weiss-erfurt.de/news/details/1306-1/aktuelles/news/rwe-news-12.htm |archive-date=17. 7. 2011 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Deniz Naki]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[Bayer Leverkusen|Bayer 04 Leverkusen II]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Weitere Personalentscheidungen bei RWA|language=de|date=19. 6. 2009|access-date=19. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128758.php|archive-date=13. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090713233653/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128758.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===FC Augsburg=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=1 |nac=Njemačka|ime=[[Simon Jentzsch]]|poz=GK|ostalo=free agent}}<ref group=2 name="Jentzsch">{{cite web|url=http://www.fcaugsburg.de/cms/website.php?sid=7086dd08b533f0bc2c91f8340bf3c5e4&id=/index/aktuell/news/data8030.htm|title=Simon Jentzsch wechselt zum FCA|language=de|date=9. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|publisher=[[FC Augsburg]]|archive-date=14. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090614081240/http://www.fcaugsburg.de/cms/website.php?sid=c058803e538fdda6850783d72cd8e5d1&id=%2Findex%2Faktuell%2Fnews%2Fdata8030.htm|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=6 |nac=Belgija|ime=[[Jonas de Roeck]]|poz=DF|ostalo=iz [[K.A.A. Gent]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Neuzugang für den FC Augsburg|language=de|date=25. 5. 2009|access-date=25. 5. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000127221.php|archive-date=24. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120324201408/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000127221.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Albanija|poz=FW|ime=[[Edmond Kapllani]]|ostalo=iz [[Karlsruher SC]]}}<ref group=2 name="Edmond Kapllani">{{cite web|title=Vierter Neuzugang für den FCA|language=de|date=27. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000127416.php}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Axel Bellinghausen]]|ostalo= iz [[1. FC Kaiserslautern]]}}<ref group=2 name="Axel Bellinghausen">{{cite web|language=de|title=Lauterer Bellinghausen wechselt nach Augsburg|date=9. 5. 2009|access-date=10. 5. 2009|publisher=Süddeutsche Zeitung|url=http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/640073}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Njemačka|ime=[[Kevin Schindler]]|poz=MF|ostalo=na posudbi iz [[Werder Bremen]], prethodno na posudbi u [[FC Hansa Rostock]]}}<ref group=1 name="Schindler">{{cite web|url=http://www.fcaugsburg.de/cms/website.php?sid=7086dd08b533f0bc2c91f8340bf3c5e4&id=/index/aktuell/news/data7451.htm|title=FCA leiht Kevin Schindler aus|language=de|date=9. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|publisher=[[FC Augsburg]]|archive-date=14. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090614041252/http://www.fcaugsburg.de/cms/website.php?sid=301d50940a63519222ec4c994b1434b1&id=%2Findex%2Faktuell%2Fnews%2Fdata7451.htm|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Njemačka|ime=[[Dominik Reinhardt]]|poz=DF|ostalo= na posudbi iz [[1. FC Nuremberg]]}}<ref group=1 name="Dominik Reinhardt"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Francuska|poz=MF|ime=[[Ibrahima Traore]]|ostalo=iz [[Hertha BSC]]}}<ref group=1 name="Traore"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Michael Schick]]|ostalo=iz [[TSV 1860 München]]}}<ref group=2 name="Michael Schick"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Slovenija|poz=MF|ime=[[Goran Sukalo]]|ostalo=iz [[TuS Koblenz]]}}<ref group=2 name="Sukalo">{{cite web|title=Sukalo wechselt von der TuS zum FCA|language=de|date=16. 7. 2009|access-date=16. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000131219.php|archive-date=21. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090721004514/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000131219.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Kamerun|poz=MF|ime=[[Marcel Ndjeng]]|ostalo=iz [[Borussia Mönchengladbach]], prethodno na posudbi u [[Hamburger SV]]}}<ref group=1 name="Ndjeng"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Njemačka|ime=[[Daniel Brinkmann]]|poz=MF|ostalo=iz [[Alemannia Aachen]]}}<ref group=2 name="Brinkmann"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=5 |nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Ugo Hertzsch]]|ostalo= u [[RB Leipzig]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.transfermarkt.de/de/news/28968/hertzsch-nach-leipzig.html |title=Hertzsch nach Leipzig |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=25. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090825213222/http://www.transfermarkt.de/de/news/28968/hertzsch-nach-leipzig.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=6|nac=Njemačka|ime=[[Thomas Kläsener]]|poz=DF|ostalo=u [[RB Leipzig]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://transfermarkt.de/de/news/29159/rb-leipzig-ruestet-weiter-auf.html|title=RB Leipzig rüstet weiter auf|language=de|date=30. 6. 2009|access-date=30. 6. 2009|publisher=transfermarkt.de|archive-url=https://web.archive.org/web/20090804034224/http://www.transfermarkt.de/de/news/29159/rb-leipzig-ruestet-weiter-auf.html|archive-date=4. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Daniel Baier]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[VfL Wolfsburg]]}}<ref group=1 name="FCA">{{cite web|title=Wer geht, wer bleibt?|language=de|publisher=Augburger Allgemeine|date=19. 5. 2009|access-date=7. 6. 2009|url=http://www.augsburger-allgemeine.de/Home/Nachrichten/Startseite/Artikel,-Wer-geht-wer-bleibt-_arid,1607223_regid,2_puid,2_pageid,4288.html|archive-date=10. 2. 2013|archive-url=https://archive.today/20130210142816/http://www.augsburger-allgemeine.de/Home/Nachrichten/Startseite/Artikel,-Wer-geht-wer-bleibt-_arid,1607223_regid,2_puid,2_pageid,4288.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Kamerun|poz=FW|ime=[[Francis Kioyo]]|ostalo= u [[FC Aarau]]}}<ref group=2>[http://www.focus.de/sport/fussball/int_ligen/international-kioyo-zieht-es-in-die-schweiz_aid_425977.html Kioyo zieht es in die Schweiz]{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Marco Vorbeck]]|ostalo= kraj karijere}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.augsburger-allgemeine.de/Home/Sport/Uebersicht/Artikel,-FC-Augsburg-Vorbeck-macht-Schluss-mit-Fussball-_arid,1459987_regid,2_puid,2_pageid,4291.html |title=Schluss mit Fußball - FCA-Profi Marco Vorbeck will zur Polizei |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090522111531/http://www.augsburger-allgemeine.de/Home/Sport/Uebersicht/Artikel,-FC-Augsburg-Vorbeck-macht-Schluss-mit-Fussball-_arid,1459987_regid,2_puid,2_pageid,4291.html |archive-date=22. 5. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|poz=GK|ime=Patrick Lehner|ostalo=pušten}}<ref group=1 name="FCA"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Austrija|poz=DF|ime=[[Mark Prettenthaler]]|ostalo=u [[Sturm Graz]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Sturm verpflichtet ÖFB-Legionär|language=de|date=30. 6. 2009|access-date=30. 6. 2009|publisher=LAOLA1.at|url=http://www.laola1.at/429+M567e8ad6af4.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090703062019/http://www.laola1.at/429+M567e8ad6af4.html|archive-date=3. 7. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Lars Müller]]|ostalo= u [[RB Leipzig]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://redbulls.com/soccer/leipzig/de/rb-leipzig-news-detail_12.html |title=WEITERER NEUZUGANG FÜR RB LEIPZIG: ROTE BugarskaLEN VERPFLICHTEN LARS MÜLLER |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090809130516/http://redbulls.com/soccer/leipzig/de/rb-leipzig-news-detail_12.html |archive-date=9. 8. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Maroko|poz=MF|ime=[[Mourad Hdiouad]]|ostalo=pušten}}<ref group=2 name="Kioyo">{{cite web|title=Partystimmung mit leisen Mißtönen|language=de|date=20. 6. 2009|access-date=20. 6. 2009|publisher=Augsburger Allgemeine|url=http://www.augsburger-allgemeine.de/Home/Nachrichten/Startseite/Artikel,-Partystimmung-mit-leisen-Misstoenen-_arid,1612572_regid,2_puid,2_pageid,4288.html|archive-date=5. 1. 2013|archive-url=https://archive.today/20130105210228/http://www.augsburger-allgemeine.de/Home/Nachrichten/Startseite/Artikel,-Partystimmung-mit-leisen-Misstoenen-_arid,1612572_regid,2_puid,2_pageid,4288.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Marco Küntzel]]|ostalo=pušten}}<ref group=1 name="FCA"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Njemačka|ime=[[Christian Müller (nogometaš rođen 1983)|Christian Müller]]|poz=DF|ostalo= u [[FSV Frankfurt]]}}<ref group=2 name="Christian Müller">{{cite web|url=http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4686&cHash=eaf615c4f1|title=FSV holt Christian Müller für die rechte Seite|language=de|publisher=[[FSV Frankfurt]]|date=17. 6. 2009|access-date=17. 6. 2009|archive-date=19. 7. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110719030043/http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4686&cHash=eaf615c4f1|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=30|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Sven Neuhaus]]|ostalo=u [[RB Leipzig]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Neuhaus landet in Leipzig|language=de|date=20. 7. 2009|access-date=22. 7. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/511625/artikel_Neuhaus-landet-in-Leipzig.html}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=--|nac=Ukrajina|poz=FW|ime=[[Anton Makarenko (nogometaš)|Anton Makarenko]]|ostalo=u [[SSV Reutlingen]], prethodno na posudbi}}<ref group=2>{{cite web|title=Makarenko von Augsburg nach Reutlingen|language=de|date=25. 6. 2009|access-date=25. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129071.php|archive-date=24. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120324201433/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129071.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===TSV 1860 München=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=1 |nac=Mađarska|ime=[[Gabor Kiraly]]|poz=GK|ostalo=iz [[Burnley FC]], prethodno na posudbi u [[Bayer 04 Leverkusen]]}}<ref group=1 name="Kiraly">{{cite web|url=http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/zweite-liga/2009/06/03/1860-muenchen-gabor-kiraly/neuer-loewen-torwart.html|title=Király neuer Löwen-Keeper|language=de|publisher=[[Bild]]|date=3. 6. 2009|access-date=3. 6. 2009|archive-date=6. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090606120947/http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/zweite-liga/2009/06/03/1860-muenchen-gabor-kiraly/neuer-loewen-torwart.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=2 |nac=Srbija|poz=DF|ime=[[Antonio Rukavina]]|ostalo=iz [[Borussia Dortmund]], prethodno na posudbi}}<ref group=1 name="bender_rukavina"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=3 |nac=Brazil|poz=DF|ime=[[Marcos Antonio Nascimento Santos|Marcos Antonio]]|ostalo=iz [[Sport Club Corinthians Alagoano]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Nascimento Santos wird ein Löwe|language=de|date=13. 8. 2009|access-date=13. 8. 2009|publisher=[[TSV 1860 München]]|url=http://tsv1860.de/de/aktuell/news/2009/news_2009-08-13_marcos_antonio.php|archive-url=https://web.archive.org/web/20090816200555/http://www.tsv1860.de/de/aktuell/news/2009/news_2009-08-13_marcos_antonio.php|archive-date=16. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=5 |nac=Tunis|ime=[[Radhouène Felhi]]|poz=DF|ostalo=na posudbi iz [[Étoile Sportive du Sahel]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/28926/felhi-wechselt-zu-1860-muenchen.html|title=Felhi wechselt zu 1860 München|date=24. 6. 2009|access-date=24. 6. 2009|publisher=transfermakrt.de|archive-date=26. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090626212338/http://www.transfermarkt.de/de/news/28926/felhi-wechselt-zu-1860-muenchen.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |ime=[[Aleksandar Ignjoski]]|nac=Srbija|poz=MF|ostalo= na posudbi iz [[OFK Belgrade]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.tsv1860.de/de/aktuell/news/2009/news_2009-07-08_ignjovski.php |title=Aleksandar Ignjovski verstärkt die Löwen |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090711110346/http://www.tsv1860.de/de/aktuell/news/2009/news_2009-07-08_ignjovski.php |archive-date=11. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Grčka|poz=FW|ime=[[Charilaos Pappas]]|ostalo=iz [[Skoda Xanthi FC]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.abendzeitung.de/sport/tsv_1860/114511|title=Löwen holen Griechen-Angreifer Pappas|language=de|date=23. 6. 2009|access-date=23. 6. 2009|publisher=Abendzeitung|archive-url=https://web.archive.org/web/20090625044450/http://www.abendzeitung.de/sport/tsv_1860/114511|archive-date=25. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Alexander Ludwig (nogometaš)|Alexander Ludwig]]|ostalo=iz [[FC St. Pauli]]}}<ref group=2 name="Ludwig"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|ime=[[Tarik Camdal]]|nac=Njemačka|poz=MF|ostalo= iz [[TSV 1860 München]] Youth}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.tsv1860.de/de/aktuell/news/2009/news_2009-07-16_vertrag_camdal.php |title=Vierjahresvertrag für Löwen-Talent Tarik Camdal |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090719091200/http://www.tsv1860.de/de/aktuell/news/2009/news_2009-07-16_vertrag_camdal.php |archive-date=19. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|ime=[[Sandro Kaiser]]|nac=Njemačka|poz=MF|ostalo= iz [[TSV 1860 München II]]}}<ref group=2 name="Sandro Kaiser">{{Cite web |url=http://www.tsv1860.de/de/teams/profi_kader/2009/ |title=Das Löwenteam 2009/2010 |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090712023814/http://www.tsv1860.de/de/teams/profi_kader/2009/ |archive-date=12. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|ime=[[Florin Lovin]]|nac=Rumunija|poz=MF|ostalo= iz [[FC Steaua II Bucureşti]]}}<ref group=2 name="Sandro Kaiser"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=26|ime=[[Peniel Mlapa]]|nac=Njemačka|poz=MF|ostalo= iz [[TSV 1860 München]] Youth}}<ref group=2 name="Sandro Kaiser"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=31|nac=Crna Gora|poz=MF|ime=[[Ardijan Djokaj]]|ostalo= iz [[TuS Koblenz]]}}<ref group=2 name="Djokaj">{{Cite web |url=http://www.tsv1860.de/de/aktuell/news/2009/news_2009-07-24_djokaj.php |title=Djokaj erhält Einjahresvertrag bei den Löwen |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090727082828/http://www.tsv1860.de/de/aktuell/news/2009/news_2009-07-24_djokaj.php |archive-date=27. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=32|nac=Kosovo|ime=[[Kushtrim Lushtaku]]|poz=FW|ostalo= iz [[KF Drenica]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.tsv1860.de/de/aktuell/news/2009/news_2009-07-30_lushtaku.php |title=Talent Lushtaku erhält Dreijahresvertrag |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090903051432/http://www.tsv1860.de/de/aktuell/news/2009/news_2009-07-30_lushtaku.php |archive-date=3. 9. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač | br=33 | nac=SAD | poz=FW | ime= [[Kenny Cooper]]|ostalo= iz [[FC Dallas]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/zweite-liga/2009/07/31/1860-muenchen/loewen-holen-us-rakete.html |title=Löwen holen US-Rakete |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=3. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090803190144/http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/zweite-liga/2009/07/31/1860-muenchen/loewen-holen-us-rakete.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=3|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Michael Schick]]|ostalo=u [[FC Augsburg]]}}<ref group=2 name="Michael Schick">{{cite web|title=Ein "Löwe" für Augsburg|language=de|date=26. 5. 2009|access-date=26. 5. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000127324.php|archive-date=24. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120324201415/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000127324.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Danny Schwarz]]|ostalo=u [[FC Bayern München II]]}}<ref group=2>[http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/fussball/2009/8/11/news-128741011/detail.html Bayern-Amateure holen Ex-"Löwen" Schwarz]{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Njemačka|ime=[[Markus Thorandt]]|poz=MF|ostalo= u [[FC St. Pauli]]}}<ref group=2 name="Markus Thorandt">{{cite web|title=St. Pauli holt "Löwen" ans Millerntor|date=18. 5. 2009|access-date=18. 5. 2009|language=de|publisher=[[Deutsche Fußball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000126749.php|archive-date=24. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120324201128/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000126749.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Njemačka|ime=[[Sven Bender]]|poz=MF|ostalo=u [[Borussia Dortmund]]}}<ref group=1 name="bender_rukavina"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Marvin Pourie]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[FC Schalke 04]]}}<ref group=1 name="Ljoboja"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Njemačka|ime=[[Christoph Burkhard]]|poz=DF|ostalo= u [[SV Wacker Burghausen]]}}<ref group=2 name="Holzer">{{cite web|url=http://fussball.sv-wacker.de/index.php?id=505&tx_ttnews[tt_news]=3209&tx_ttnews[backPid]=505&cHash=aaa8c3aad1|title=Wacker präsentiert fünf Neue - hier werden sie vorgestellt|language=de|date=19. 6. 2009|access-date=20. 6. 2009|publisher=[[Wacker Burghausen]]}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Njemačka|ime=[[Markus Schroth]]|poz=FW|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Mlapa">{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/artikel/509574/|title=1860: Sturmtalent befördert - Eine Chance für Mlapa|language=de|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|date=2. 6. 2009|access-date=2. 6. 2009}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Srbija|poz=MF|ime=[[Nikola Gulan]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[AC Fiorentina]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Löwe Stevic: „Soll ich jetzt heulen?“|language=de|date=26. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=Abendzeitung|url=http://www.abendzeitung.de/sport/tsv_1860/108719|archive-url=https://web.archive.org/web/20090528001151/http://www.abendzeitung.de/sport/tsv_1860/108719|archive-date=28. 5. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Kanada|ime=[[Nikolas Ledgerwood]]|poz=MF|ostalo= u [[FSV Frankfurt]]}}<ref group=2 name="Ledgerwood"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=26|nac=Austrija|poz=MF|ime=[[Julian Baumgartlinger]]|ostalo=u [[FK Austria Wien]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Baumgartlinger ein Veilchen|language=de|date=25. 5. 2009|access-date=25. 5. 2009|publisher=[[Der Standard]]|url=http://derstandard.at/?url=/?id=1242316606366|archive-url=https://web.archive.org/web/20090529094123/http://derstandard.at/?url=%2F%3Fid%3D1242316606366|archive-date=29. 5. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Njemačka|ime=[[Fabian Johnson]]|poz=MF|ostalo=u [[VfL Wolfsburg]]}}<ref group=1 name="Johnson"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===FC Hansa Rostock=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=5|nac=Njemačka|ime=[[Tim Sebastian (nogometaš)|Tim Sebastian]]|poz=DF|ostalo= iz [[Karlsruher SC]]}}<ref group=2 name="Tim Sebastian"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=7|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Oliver Schröder]]|ostalo=iz [[VfL Bochum]]}}<ref group=1 name="Schroder"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Enrico Neitzel]]|ostalo=iz [[Kickers Emden]]}}<ref group=2 name="Enrico Neitzel">{{cite web|language=de|title=Uterview mit Neuzugang Enrico Neitzel - FC Hansa ist eine Herzenssache|date=9. 4. 2009|access-date=15. 4. 2009|publisher=[[FC Hansa Rostock]]|url=http://www.fc-hansa.de/index.php?id=154&oid=8016}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Kevin Schlitte]]|ostalo=iz [[SC Freiburg]]}}<ref group=1 name="Du-Ri"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Južnoafrička Republika|ime=[[Bradley Carnell]]|poz=DF|ostalo=iz [[Karlsruher SC]]}}<ref group=2 name="Carnell"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Marcel Schied]]|ostalo=iz [[Eintracht Braunschweig]]}}<ref group=2 name="Marcel Schied">{{cite web|language=de|title=Marcel Schied: Ich will mich langfristig etablieren|date=22. 4. 2009|access-date=22. 4. 2009|publisher=[[FC Hansa Rostock]]|url=http://www.fc-hansa.de/index.php?id=154&oid=8100}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Alexander Walke]]|ostalo=iz [[SV Wehen Wiesbaden]]}}<ref group=2 name="Walke">{{cite web|title=Walke und Sebastian kommen|language=de|date=28. 5. 2009|access-date=28. 5. 2009|publisher=Schweriner Volkszeitung|url=http://www.svz.de/sport/regionalsport/artikeldetails/article/723/walke-und-sebastian-kommen.html|archive-date=12. 2. 2013|archive-url=https://archive.today/20130212064816/http://www.svz.de/sport/regionalsport/artikeldetails/article/723/walke-und-sebastian-kommen.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=1|nac=Njemačka|ime=[[Stefan Wächter]]|poz=GK|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Hansa"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=3|nac=SAD|ime=[[Heath Pearce]]|poz=DF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Hansa">{{cite web|url=http://www.transfermarkt.de/de/news/27740/radikal-umbau-bei-hansa-elf-spieler-muessen-gehen.html|title=Radikal-Umbau bei Hansa: Elf Spieler müssen gehen|language=de|date=27. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|publisher=transfermarkt.de|archive-date=29. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090529080223/http://transfermarkt.de/de/news/27740/radikal-umbau-bei-hansa-elf-spieler-muessen-gehen.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=6|nac=Njemačka|ime=[[Benjamin Lense]]|poz=DF|ostalo= u [[TuS Koblenz]]}}<ref group=2 name="Lense">{{cite web|url=http://www.tuskoblenz.de/index2.php?&nav=.0.0&_assoc_id=3567&_assoc_table=news|title=TuS verpflichtet Benjamin Lense von Hansa Rostock|language=de|date=18. 6. 2009|access-date=18. 6. 2009|publisher=[[TuS Koblenz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20090627004533/http://www.tuskoblenz.de/index2.php|archive-date=27. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=7|nac=Francuska|ime=[[Régis Dorn]]|poz=FW|ostalo= u [[SV Sandhausen]]}}<ref group=2 name="Dorn">{{cite web|url=http://www.svsandhausen.de/news/news.php?pn_go=details&id=0002685|title=Wir verpflichten Regis Dorn!|language=de|date=24. 6. 2009|access-date=24. 6. 2009|publisher=[[SV Sandhausen]]}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8|nac=Mađarska|ime=[[Krisztián Lisztes]]|poz=MF|ostalo= u [[Paksi SE]]}}<ref group=2>[http://sportgeza.hu/futball/2009/06/24/lisztes_krisztian_paksra_igazolt/ Pakson vezet le Lisztes Krisztián]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=Turska|ime=[[Zafer Yelen]]|poz=MF|ostalo= u [[Trabzonspor]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Weltklasse Spielgestalter nach Trabzon?|language=de|date=20. 6. 2009|access-date=27. 6. 2009|publisher=Gazetfutbol|url=http://www.gazetefutbol.de/news/Trabzonspor/1081435,Juan-Arango-im-Gespraech.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20090625143645/http://www.gazetefutbol.de/news/Trabzonspor/1081435%2CJuan-Arango-im-Gespraech.htm|archive-date=25. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Danska|poz=MF|ime=[[Sebastian Svard]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[Borussia Mönchengladbach]]}}<ref group=1 name="Sebastian Svard">{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/artikel/509218/|title=Zachhubers Hoffnung: Danielsson|date=25. 5. 2009|access-date=25. 5. 2009|publisher=[[Kicker (sports magazine)|Kicker]]|language=de}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Finska|ime=[[Henri Myntti]]|poz=FW|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Hansa"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Demokratska Republika Kongo|ime=[[Assani Lukimya-Mulongoti]]|poz=DF|ostalo= u [[FC Carl Zeiss Jena]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fc-carlzeiss-jena.de/magazin/artikel.php?artikel=6966&type=&menuid=74&topmenu=301 |title=Assani Lukimya-Mulongoti neuer Mann für Jenas Defensive |access-date=29. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100426074611/http://fc-carlzeiss-jena.de/magazin/artikel.php?artikel=6966&type=&menuid=74&topmenu=301 |archive-date=26. 4. 2010 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Njemačka|ime=[[Tobias Rathgeb]]|poz=MF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Hansa"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Kevin Schindler]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[Werder Bremen]]}}<ref group=1 name="Schindler"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Brazil|ime=[[Diego Morais Pacheco]]|poz=DF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Hansa"/> {{Nogometna ekipa igrač|ime=[[Kenneth Kronholm]]|poz=GK|br=24|nac=Njemačka|ostalo= u [[SV Eintracht Trier 05]]}}<ref group=2>[http://www.eintracht-trier-info-seite.piczo.com/?cr=1 Kenneth Kronholm unterschreibt bei Eintracht Trier]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Njemačka|ime=[[Simon Tüting]]|poz=MF|ostalo= u [[1. FC Magdeburg]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://1.fc-magdeburg.de/aktuelles/neuigkeiten/artikel_1366.html|title=Rostocks Simon Tüting verstärkt FCM-Kader|date=8. 7. 2009|access-date=10. 7. 2009|language=de|publisher=[[1. FC Magdeburg]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20090711152139/http://1.fc-magdeburg.de/aktuelles/neuigkeiten/artikel_1366.html|archive-date=11. 7. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=Brazil|ime=[[Gledson]]|poz=DF|ostalo= u [[FSV Frankfurt]]}}<ref group=2 name="gledson">{{cite web|url=http://fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=9&tt_news=4776&cHash=b85c65022c|title=FSV holt Unenverteidiger Gledson|language=de|date=14. 7. 2009|access-date=14. 7. 2009|publisher=[[FSV Frankfurt]]|archive-date=19. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090719211030/http://fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=9&tt_news=4776&cHash=b85c65022c|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Turska|ime=[[Guido Kocer]]|poz=FW|ostalo= u [[SV Babelsberg 03]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.babelsberg03.de/main.php?nArc=&lang=de |title=Noch ein Stürmer - Kocer kommt |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101027024310/http://babelsberg03.de/main.php?nArc=&lang=de |archive-date=27. 10. 2010 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===TuS Koblenz=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=5 |nac=Češka|ime=[[Martin Hudec]]|poz=DF|ostalo= na posudbi iz [[SK Sigma Olomouc]]}}<ref group=2 name="Melinho"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |poz=FW|nac=Njemačka|ime=[[Johannes Rahn]]|ostalo= iz [[VfB Stuttgart II]]}}<ref group=2 name="Johannes Rahn">{{cite web|url=http://www.tuskoblenz.de/index2.php?&nav=.0.1.?&offset=0&segment=0&category=0&_assoc_id=3546|title=TuS verpflichtet Johannes Rahn vom VfB Stuttgart|language=de|publisher=[[TuS Koblenz]]|date=10. 6. 2009|access-date=10. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090627004533/http://www.tuskoblenz.de/index2.php|archive-date=27. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Tom Geißler]]|ostalo=iz [[VfL Osnabrück]]}}<ref group=2 name="Tom Geißler">{{cite web|title=Die TuS wird in Osnabrück fündig|language=de|date=16. 6. 2009|access-date=16. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128554.php|archive-date=24. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120324201501/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000128554.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=12|nac=Njemačka|ime=[[Benjamin Lense]]|poz=DF|ostalo= iz [[FC Hansa Rostock]]}}<ref group=2 name="Lense"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Philipp Langen]]|ostalo=na posudbi iz [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=2 name="Langen"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|ime=[[Rico Morack]]|poz=DF|ostalo= iz [[Hertha BSC II]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.tuskoblenz.de/index2.php?&nav=.0.1.%3F&offset=0&segment=0&category=0&_assoc_id=3621 |title=Nächster Neuzugang: Rico Morack wechselt zur TuS! |access-date=16. 10. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090708143546/http://www.tuskoblenz.de/index2.php |archive-date=8. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Brazil|poz=MF|ime=[[Everson Pereira da Silva|Everson]]|ostalo=iz [[Etoile Sportive du Sahel]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Rapolder bekommt Verstärkung|language=de|date=4. 7. 2009|access-date=4. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000130059.php|archive-date=24. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120324201508/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000130059.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Njemačka|ime=[[Christian Müller (nogometaš)|Christian Müller]]|poz=MF|ostalo= iz [[Energie Cottbus]]}}<ref group=2 name="Christian Muller"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Lucas Musculus]]|ostalo=iz [[1. FC Köln|1. FC Köln Youth]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Rapolder holt einen "Geißbock"|language=de|date=30. 6. 2009|access-date=30. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129650.php|archive-date=7. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090707195220/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129650.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Brazil|ime=[[Rogério Pereira Tarciso|Melinho]]|poz=MF|ostalo= na posudbi iz [[SK Sigma Olomouc]]}}<ref group=2 name="Melinho">{{Cite web |url=http://www.tuskoblenz.de/index2.php?&nav=.0.1.%3F&offset=0&segment=0&category=0&_assoc_id=3630 |title=Perfekt! Melinho und Martin Hudec wechseln zur TuS! |access-date=16. 10. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090708145801/http://www.tuskoblenz.de/index2.php |archive-date=8. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Švicarska|ime=Aljmir Murati|poz=FW|ostalo= na posudbi iz [[FC La Chaux-de-Fonds]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.tuskoblenz.de/index2.php?&nav=.0.1.%3F&offset=0&segment=0&category=0&_assoc_id=3663 |title=Perfekt! Aljmir Murati wechselt zur TuS! |access-date=16. 10. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090725051859/http://tuskoblenz.de/index2.php |archive-date=25. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Kosovo|poz=MF|ime=[[Shqipran Skeraj]]|ostalo=iz [[KF Pristina]], prethodno na posudbi u [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Neuzugang für die TuS|date=19. 8. 2009|access-date=19. 8. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000134213.php|archive-date=24. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120324201813/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000134213.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=32|nac=Finska|ime=[[Shefki Kuqi]]|poz=FW|ostalo= iz [[Crystal Palace FC]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.tuskoblenz.de/index2.php?&nav=.0.0&_assoc_id=3631&_assoc_table=news |title=Shefki Kuqi unterschreibt für 2 Jahre bei der TuS! |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090708145801/http://www.tuskoblenz.de/index2.php |archive-date=8. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=40|nac=Njemačka|ime=Dieter Paucken|poz=GK|ostalo= iz [[SV Roßbach/Wied]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.tuskoblenz.de/index2.php?&nav=.0.1.%3F&offset=0&segment=0&category=0&_assoc_id=3665 |title=Nächster Transfer: Dieter Paucken kommt zur TuS! |access-date=16. 10. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090725051859/http://tuskoblenz.de/index2.php |archive-date=25. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=4|nac=Njemačka|ime=[[Rüdiger Ziehl]]|poz=MF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Ziehl">{{Cite web |url=http://www.transfermarkt.de/de/news/28986/koblenz-sortiert-aus.html |title=Koblenz sortiert aus |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=31. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090831054114/http://www.transfermarkt.de/de/news/28986/koblenz-sortiert-aus.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=5|nac=Bosna i Hercegovina|ime=[[Branimir Bajić]]|poz=DF|ostalo= u [[Denizlispor]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.tarafsizhaber.com/haber-Branimir-Bajic-Denizlisporda-235135/ |title=Branimir Bajic Denizlispor'da |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110716192706/http://www.tarafsizhaber.com/haber-Branimir-Bajic-Denizlisporda-235135/ |archive-date=16. 7. 2011 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Italija|poz=MF|ime=[[Salvatore Gambino]]|ostalo=pušten}}<ref group=2>{{cite web|title=Gambino verlässt Koblenz|language=de|date=24. 6. 2009|access-date=24. 6. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/28942/gambino-verlaesst-koblenz.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090628095716/http://www.transfermarkt.de/de/news/28942/gambino-verlaesst-koblenz.html|archive-date=28. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Albanija|ime=[[Fatmir Vata]]|poz=FW|ostalo= u [[Wuppertaler SV]]}}<ref group=2>[http://www.wuppertalersv.com/index.php?option=com_content&view=article&id=657:bw&catid=1:aktuelle-nachrichten&Itemid=53 Fatmir Vata wechselt zum WSV]{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Srbija|ime=[[Marko Lomić]]|poz=DF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Ziehl"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|ime=[[Tayfun Pektürk]]|poz=FW|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Ziehl"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|ime=[[Andreas Richter]]|poz=DF|ostalo= u [[Chemnitzer FC]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.chemnitzerfc.de/cfc/aktuell/neuigkeiten/detailansicht/article/19/chemnitzer-fc-verpfl-8.html?cHash=2fd0177fa5|title=Chemnitzer FC verpflichtet Andreas Richter von TuS Koblenz – Kein neuer Vertrag für Steven Sonnenberg|language=de|date=12. 6. 2009|access-date=12. 6. 2009|publisher=[[Chemnitzer FC]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20090615151440/http://www.chemnitzerfc.de/cfc/aktuell/neuigkeiten/detailansicht/article/19/chemnitzer-fc-verpfl-8.html?cHash=2fd0177fa5|archive-date=15. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=Crna Gora|poz=MF|ime=[[Ardijan Djokaj]]|ostalo= u [[TSV 1860 München]]}}<ref group=2 name="Djokaj"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Manuel Fischer]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[VfB Stuttgart II]]}}<ref group=2 name="DFL List 2"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Slovenija|ime=[[Goran Šukalo]]|poz=MF|ostalo= u [[FC Augsburg]]}}<ref group=2 name="Sukalo"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Južna Koreja|poz=FW|ime=[[Cha Du-Ri]]|ostalo=u [[SC Freiburg]]}}<ref group=1 name="Du-Ri"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Bosna i Hercegovina|ime=[[Darko Maletić]]|poz=MF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Ziehl"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Burkina Faso|ime=[[Alassane Ouedraogo]]|poz=MF|ostalo= pušten}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fussball-extreme.de/2-liga-sommer-transfers-2009-2010/3827 |title=2. Liga: Sommer-Transfers 2009/2010: Wer kommt - wer geht? |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090625040704/http://www.fussball-extreme.de/2-liga-sommer-transfers-2009-2010/3827 |archive-date=25. 6. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=26|nac=Grčka|poz=MF|ime=[[Evangelos Nessos]]|ostalo=kraj karijere}}<ref group=2 name="DFL List 2"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Alžir|poz=FW|ime=[[Noureddine Daham]]|ostalo=pušten}}<ref group=2 name="M'Boma"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=30|nac=Njemačka|ime=[[Dominik Mader]]|poz=FW|ostalo=u [[TSV Crailsheim]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.bundesliga.de/media/native/dfl/transferlisten/52-09-10.pdf|title=Transferliste des "Die Liga - Fußballverband e.V." (Ligaverband)|language=de|date=24. 7. 2009|access-date=24. 7. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|archive-date=15. 12. 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101215080547/http://bundesliga.de/media/native/dfl/transferlisten/52-09-10.pdf|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|poz=GK|nac=Njemačka|ime=André Weis|ostalo=u [[SV Wilhelmshaven]]}}<ref group=2 name="Weis">[http://www.svwilhelmshaven.de/news,presse-spiegel,,2362,1.php Das Personal-Karussell nimmt Fahrt auf - Planungen laufen weiter (>>WZ<<-Bericht)]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=35|nac=SAD|ime=[[Matt Taylor (American soccer)|Matt Taylor]]|poz=FW|ostalo= u [[FSV Frankfurt]]}}<ref group=2 name="Matt Taylor"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=36|nac=Kamerun|poz=FW|ime=[[Cesar M'Boma]]|ostalo=pušten}}<ref group=2 name="M'Boma">{{cite web|title=Nicht nur im Angriff herrscht Handlungsbedarf|language=de|publisher=Rhein-Zeitung|date=1. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|url=http://rhein-zeitung.de/on/09/06/02/sportsline/fussball/zweitebundesliga/news/t/rzo576299.html?a}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===FSV Frankfurt=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=6 |nac=Njemačka|ime=[[Christian Müller (nogometaš rođen 1983)|Christian Müller]]|poz=DF|ostalo=iz [[FC Augsburg]]}}<ref group=2 name="Christian Müller"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=7 |nac=Kanada|ime=[[Nikolas Ledgerwood]]|poz=MF|ostalo= iz [[TSV 1860 München]]}}<ref group=2 name="Ledgerwood">{{cite web|url=http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4671&cHash=fa0b734c2b|title=Der Kader für die kommende Saison wächst weiter: FSV verlängert mit Ledesma und verpflichtet Ledgerwood|language=de|date=9. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|publisher=[[FSV Frankfurt]]|archive-date=19. 7. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110719030057/http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4671&cHash=fa0b734c2b|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=Mali|poz=MF|ime=[[Soumaila Coulibaly]]|ostalo= iz [[Borussia Mönchengladbach]]}}<ref group=1 name="Coulibaly"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Alexander Voigt]]|ostalo= iz [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=2 name="Voigt"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Mali|poz=FW|ime=[[Bakary Diakité]]|ostalo= iz [[SV Wehen Wiesbaden]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4832&cHash=bdedc72827 |title=FSV verpflichtet Offensivkraft Diakité |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=19. 7. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719030726/http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4832&cHash=bdedc72827 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=SAD|ime=[[Matt Taylor (American soccer)|Matt Taylor]]|poz=FW|ostalo= iz [[TuS Koblenz]]}}<ref group=2 name="Matt Taylor">{{cite web|url=http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4652&cHash=6ade148ede|title=FSV verpflichtet US-Angreifer Matthew Taylor|language=de|publisher=[[FSV Frankfurt]]|date=27. 5. 2009|access-date=27. 5. 2009|archive-date=27. 5. 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100527165358/http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4652&cHash=6ade148ede|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=Španija|poz=GK|ime=[[Pablo Álvarez (rođen 1988)|Pablo Álvarez]]|ostalo=iz [[Eintracht Frankfurt II]]}}<ref group=2>{{cite web|title=SV holt Torwart Alvarez von Eintracht Frankfurt|language=de|date=4. 7. 2009|access-date=4. 7. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/29330/sv-holt-torwart-alvarez-von-eintracht-frankfurt.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090815113028/http://www.transfermarkt.de/de/news/29330/sv-holt-torwart-alvarez-von-eintracht-frankfurt.html|archive-date=15. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Njemačka|ime=[[Florian Stahl]]|poz=GK|ostalo=iz [[SV Wehen Wiesbaden]]}}<ref group=2 name="Stahl">{{cite web|url=http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4674&cHash=4f6b10dec7|title=Defensivakteur Kujabi und Torhüter Stahl zum FSV|language=de|publisher=[[FSV Frankfurt]]|date=15. 6. 2009|access-date=15. 6. 2009|archive-date=19. 7. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110719030556/http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4674&cHash=4f6b10dec7|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Njemačka|ime=[[Dajan Šimac]]|poz=DF|ostalo= iz [[SV Wehen Wiesbaden]]}}<ref group=2 name="Simac">{{cite web|url=http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4695&cHash=e4385952af|title=FSV verpflichtet Defensivakteur Simac|language=de|date=19. 6. 2009|access-date=19. 6. 2009|publisher=[[FSV Frankfurt]]|archive-date=19. 7. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110719030633/http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4695&cHash=e4385952af|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Gambija|ime=[[Pa Saikou Kujabi]]|poz=DF|ostalo=iz [[SV Ried]]}}<ref group=2 name="Stahl"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Bosna i Hercegovina|ime=[[Benjamin Pintol]]|poz=MF|ostalo=iz [[FSV Frankfurt|FSV Frankfurt Youth]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.fnp.de/fnp/sport/regional/rmn01.c.5959418.de.htm|title=Pintol empfiehlt sich|language=de|publisher=Frankfurter Neue Presse|date=19. 5. 2009|access-date=16. 6. 2009|archive-url=https://archive.today/20130211003207/http://www.fnp.de/fnp/sport/regional/index.htm|archive-date=11. 2. 2013|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Finska|ime=[[Pekka Lagerblom]]|poz=MF|ostalo= iz [[Alemannia Aachen]]}}<ref group=2 name="Lagerblom"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Aziz Bouhaddouz]]|ostalo=povratak sa posudbe iz [[FC Erzgebirge Aue]]}} {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=Brazil|poz=DF|ime=[[Gledson]]|ostalo= iz [[FC Hansa Rostock]]}}<ref group=2 name="gledson"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=37|nac=Peru|poz=FW|ime=[[Junior Ross]]|ostalo=iz [[Coronel Bolognesi]], prethodno na posudbi}}<ref group=2 name="Ross">{{cite web|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/startseite/artikel/510390|title=Junior Ross bleibt beim FSV|language=de|date=21. 6. 2009|access-date=21. 6. 2009|publisher=kicker.de}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=2|nac=Njemačka|ime=[[Daniel Schumann]]|poz=DF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Schumann">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/wechselboerse/2-bundesliga/2009-10/fsv-frankfurt-1295/wechselboerse-verein.html Wechselbörse FSV Frankfurt]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=5|nac=Njemačka|ime=[[Dennis Hillebrand]]|poz=DF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Schumann"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=6|nac=Njemačka|ime=[[Thomas Sobotzik]]|poz=MF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Schumann"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=7|nac=Njemačka|ime=[[Matthias Hagner]]|poz=MF|ostalo= u [[Eintracht Wetzlar]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fnp.de/fnp/sport/regional/rmn01.c.6111803.de.htm |title=Matthias Krebs nach Wetzlar |access-date=10. 2. 2013 |archive-url=https://archive.today/20130210225254/www.fnp.de/fnp/sport/regional/rmn01.c.6111803.de.htm |archive-date=10. 2. 2013 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=Grčka|ime=Georgios Theodoridis|poz=MF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Schumann"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Slovačka|ime=[[Henrich Benčík]]|poz=FW|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Schumann"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Njemačka|ime=[[Thomas Brendel]]|poz=FW|ostalo= u [[1. FC Eschborn]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.transfermarkt.de/de/news/29376/eschborn-brendel-kommt.html |title=Eschborn: Brendel kommt |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=12. 7. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090712021557/http://www.transfermarkt.de/de/news/29376/eschborn-brendel-kommt.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|ime=Christian Como|poz=GK|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Schumann"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|nac=Njemačka|ime=[[Lars Weißenfeldt]]|poz=DF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Schumann"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Češka|ime=[[Radek Špiláček]]|poz=MF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Schumann"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Maroko|ime=[[Fikri El Haj Ali]]|poz=FW|ostalo= u [[SV Wacker Burghausen]]}}<ref group=2 name="Schumann"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=18|nac=Njemačka|ime=[[Christian Mikolajczak]]|poz=MF|ostalo= u [[Rot-Weiss Ahlen]]}}<ref group=2 name="Christian Mikolajczak">{{cite web|url=http://www.bild.de/BILD/regional/duesseldorf/dpa/2009/06/03/fussballer-mikolajczak-kehrt-nach-ahlen-zurueck.html|title=Fußballer Mikolajczak kehrt nach Ahlen zurück|language=de|publisher=[[Bild]]|date=3. 6. 2009|access-date=3. 6. 2009}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Njemačka|ime=[[Jochen Höfler]]|poz=FW|ostalo= u [[RB Leipzig]]}}<ref group=2 name="Lerchl"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Španija|ime=[[Marc Gallego]]|poz=MF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Schumann"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=24|nac=Italija|ime=[[Angelo Barletta]]|poz=MF|ostalo=u [[VfL Osnabrück]]}}<ref group=2 name="Barletta">{{cite web|url=http://www.vfl.de/s10337.html|title=Angelo Barletta erteilt Zusage|language=de|date=19. 6. 2009|access-date=19. 6. 2009|publisher=[[VfL Osnabrück]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20090622180329/http://www.vfl.de/s10337.html|archive-date=22. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Njemačka|ime=[[Marjan Petković]]|poz=GK|ostalo=u [[Eintracht Braunschweig]]}}<ref group=2 name="Marjan Petković">{{cite web|url=http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4663&cHash=7738125250|title=Petkovic wechselt zu Eintracht Braunschweig|date=29. 5. 2009|access-date=29. 5. 2009|publisher=[[FSV Frankfurt]]|language=de|archive-date=2. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090602213700/http://www.fsv-frankfurt.de/cms/index.php?&id=9&backPID=574&tt_news=4663&cHash=7738125250|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=27|nac=Bjelorusija|ime=[[Gennadi Bliznyuk]]|poz=FW|ostalo= u [[FC Sibir Novosibirsk]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.fnp.de/fnp/sport/fussball/rmn01.c.6226340.de_1.htm |title=Blizniuk in Sibirien |access-date=5. 10. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111005144402/http://www.fnp.de/fnp/sport/fussball/rmn01.c.6226340.de_1.htm |archive-date=5. 10. 2011 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=28|nac=Njemačka|ime=[[Markus Kreuz]]|poz=MF|ostalo= u [[WAC St. Andrä]]}}<ref group=2>[http://wac-standrae.at/index.php?option=com_content&task=view&id=424&Itemid=1 WAC|ST.ANDRÄ und SK ST.ANDRÄ/WAC: Alle Zu- und Abgänge in der Sommerpause]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=33|nac=Njemačka|ime=[[Emil Noll]]|poz=DF|ostalo=u [[FC Vaduz]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.nzz.ch/nachrichten/sport/eishockey/sporttickerdepartment/urnnewsmlwwwsda-atsch20090621brz020_1.2786666.html|title=ASL-Absteiger Vaduz rüstet weiter auf|language=de|date=21. 6. 2009|access-date=21. 6. 2009|publisher=Neue Zürcher Zeitung}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=30|nac=Njemačka|ime=[[Christian Eggert]]|poz=MF|ostalo= u [[Borussia Dortmund II]]}}<ref group=2 name="Eggert">[http://www.kicker.de/news/fussball/3liga/artikel/510642 Eggert geht vom FSV zum BVB]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=36|nac=Maroko|poz=MF|ime=[[Youssef Mokhtari]]|ostalo=u [[SpVgg Greuther Fürth]]}}<ref group=2 name="Mokhtari"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=38|nac=Francuska|poz=FW|ime=[[David Ulm]]|ostalo=u [[Kickers Offenbach]]}}<ref group=2 name="Ulm">{{cite web|title=Offenbach: Ulm kommt - Schutzbach bleibt|language=de|date=15. 6. 2009|access-date=20. 6. 2009|publisher=Süddeutsche Zeitung|url=http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/657675}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===1. FC Union Berlin=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=3 |nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Dominic Peitz]]|ostalo=iz [[VfL Osnabrück]]}}<ref group=2 name="Peitz">{{cite web|title=1. FC Union verpflichtet Osnabrücker Peitz|language=de|publisher=transfermarkt.de|date=12. 6. 2009|access-date=12. 6. 2009|url=http://transfermarkt.de/de/news/28450/1-fc-union-verpflichtet-osnabruecker-peitz.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090719074912/http://www.transfermarkt.de/de/news/28450/1-fc-union-verpflichtet-osnabruecker-peitz.html|archive-date=19. 7. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=6 |nac=Belgija|poz=DF|ime=[[Bernd Rauw]]|ostalo=iz [[Kickers Emden]]}}<ref group=2 name="Bernd Rauw">{{cite web|language=de|title=Union Berlin verpflichtet Bernd Rauw|date=11. 5. 2009|access-date=11. 5. 2009|publisher=[[Die Welt]]|url=http://newsticker.welt.de/?module=dpa&id=21199138|archive-url=https://web.archive.org/web/20090628185828/http://newsticker.welt.de/?module=dpa|archive-date=28. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=9 |nac=Kolumbija|ime=[[John Mosquera]]|poz=FW|ostalo= na posudbi iz [[SV Werder Bremen]]}}<ref group=1 name="Mosquera"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|poz=GK|ime=[[Christoph Haker]]|ostalo=iz [[Union Berlin|1. FC Union Berlin Youth]]}}<ref group=2 name="Haker">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/wechselboerse/2-bundesliga/2009-10/1-fc-union-berlin-62/wechselboerse-verein.html Wechselbörse Union Berlin]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Njemačka|ime=[[Björn Brunnemann]]|poz=MF|ostalo=iz [[FC St. Pauli]]}}<ref group=2 name="Björn Brunnemann"/> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=3|ime=[[Mischa Welm]]|poz=DF|nac=Njemačka|ostalo= u [[SpVgg Weiden]]}}<ref group=2 name="Haker"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=6|ime=[[Ludwig Lippold]]|poz=MF|nac=Njemačka|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Welm">{{cite web|url=http://www.immerunioner.de/|title=Einmal Unioner, immer Unioner|language=de|date=14. 5. 2009|access-date=11. 6. 2009|publisher=immerunioner.de}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=9|ime=[[Dustin Heun]]|poz=FW|nac=Njemačka|ostalo= u [[1. FC Kaiserslautern II]]}}<ref group=2 name="Galm"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|ime=[[Erdal Bastürk]]|poz=MF|nac=Turska|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Welm"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|ime=[[Eric Niendorf]]|poz=GK|nac=Njemačka|ostalo= u [[1. FC Union Berlin II]]}}<ref group=2 name="Haker"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=14|ime=[[Sebastian Bönig]]|poz=MF|nac=Njemačka|ostalo= u [[FC Erding]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.fc-union-berlin.de/default.php?content=vereinsnews_detail&id=3595|title=Servus, mach’s guat: Böni zieht‘s nach „dahoam“!|language=de|publisher=[[1. FC Union Berlin]]|date=5. 6. 2009|access-date=11. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090614061146/http://www.fc-union-berlin.de/default.php?content=vereinsnews_detail&id=3595|archive-date=14. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Nico Patschinski]]|ostalo= u [[BFC Dynamo]]}}<ref group=2>[http://www.morgenpost.de/berlin/article1140702/Ex_Unioner_Patschinski_geht_zurueck_zum_BFC_Dynamo.html Ex-Unioner Patschinski geht zurück zum BFC Dynamo]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Kevin Maek]]|ostalo=u [[Werder Bremen II]]}}<ref group=2 name="Maek">{{cite web|title=Maek verstärkt Werders U23|date=5. 6. 2009|access-date=5. 6. 2009|language=de|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/28124/maek-verstaerkt-werders-u23.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090608115435/http://www.transfermarkt.de/de/news/28124/maek-verstaerkt-werders-u23.html|archive-date=8. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===Fortuna Düsseldorf=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=2|nac=Njemačka|ime=[[Christian Weber]]|poz=DF|ostalo= iz [[Larissa FC]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/lokalsport/duesseldorf/2009/6/23/news-123547744/detail.html|title=Fortuna Düsseldorf holt Christian Weber und Johannes van den Bergh|language=de|date=23. 6. 2009|access-date=23. 6. 2009|publisher=Der Westen|archive-date=27. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090627100137/http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/lokalsport/duesseldorf/2009/6/23/news-123547744/detail.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=7|nac=Njemačka|ime=[[Oliver Fink]]|poz=MF|ostalo= iz [[SpVgg Unterhaching]]}}<ref group=2 name="Oliver Fink">{{cite web|url=http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/657219|title=Fußballer Oliver Fink wechselt zu Fortuna Düsseldorf|language=de|publisher=Süddeutsche Zeitung|date=14. 6. 2009|access-date=14. 6. 2009}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Rusija|ime=[[Dmitri Bulykin]]|poz=FW|ostalo=na posudbi iz [[R.S.C. Anderlecht]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/zweite-liga/2009/07/15/fortuna-duesseldorf/alles-klar-mit-dimitri-bulykin.html |title=Alles klar mit Bulle Bulykin |access-date=17. 8. 2009 |archive-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090817135036/http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/zweite-liga/2009/07/15/fortuna-duesseldorf/alles-klar-mit-dimitri-bulykin.html |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Burkina Faso|poz=FW|ime=[[Patrick Zoundi]]|ostalo= iz [[Panserraikos FC]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www2.fortuna-duesseldorf.de/pages/news/uebersicht-news/artikel/article/patrick-zoundi-verstaerkt-ab-sofort-die-fortuna/index.htm |title=Patrick Zoundi verstärkt ab sofort die Fortuna |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090730023521/http://www2.fortuna-duesseldorf.de/pages/news/uebersicht-news/artikel/article/patrick-zoundi-verstaerkt-ab-sofort-die-fortuna/index.htm |archive-date=30. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Brazil|poz=DF|ime=[[Anderson Soares de Oliveira|Anderson]]|ostalo=na posudbi iz [[Bayer 04 Leverkusen]], prethodno na posudbi u [[VfL Osnabrück]]}}<ref group=1 name="Anderson"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=21|nac=Njemačka|ime=[[Johannes van den Bergh]]|poz=MF|ostalo= iz [[Borussia Mönchengladbach]]}}<ref group=1 name="van den Bergh"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=23|nac=Japan|poz=DF|ime=[[Kozo Yuki]]|ostalo=free agent}}<ref group=2>[http://www.derwesten.de/nachrichten/sport/lokalsport/duesseldorf/2009/7/20/news-126345957/detail.html Abflug für Audi, Vertrag für Kozo]{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=31|nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Kai Schwertfeger]]|ostalo=iz [[Fortuna Düsseldorf II]]}}<ref group=2>{{Cite web |url=http://www.express.de/nachrichten/sport/fussball/fortuna-duesseldorf/fortuna-neuer-vertrag-fuer-kai-schwertfeger_artikel_1235811615661.html |title=Große Überraschung Fortuna: Neuer Vertrag für Kai Schwertfeger |access-date=17. 8. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090507090451/http://www.express.de/nachrichten/sport/fussball/fortuna-duesseldorf/fortuna-neuer-vertrag-fuer-kai-schwertfeger_artikel_1235811615661.html |archive-date=7. 5. 2009 |url-status=dead }}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=2 |nac=Francuska|poz=MF|ime=[[Bruno Custos]]|ostalo=pušten}}<ref group=2>{{cite web|title=Abgänger: Custos, Halet und Kastrati|language=de|date=29. 5. 2009|access-date=20. 6. 2009|publisher=RP-Online|url=http://www.rp-online.de/public/article/duesseldorf-stadt/714508/Abgaenger-Custos-Halet-und-Kastrati.html|archive-date=1. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090601063208/http://www.rp-online.de/public/article/duesseldorf-stadt/714508/Abgaenger-Custos-Halet-und-Kastrati.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=Njemačka|poz=FW|ime=[[Simon Terodde]]|ostalo=povratak sa posudbe u [[MSV Duisburg]]}}<ref group=2 name="Terrode">{{cite web|title=Fortuna Düsseldorf mistet Kader aus|language=de|publisher=[[Focus (German magazine)|Focus]]|date=29. 5. 2009|access-date=30. 5. 2009|url=http://www.focus.de/sport/fussball/3-liga-fortuna-duesseldorf-mistet-kader-aus_aid_403897.html}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=Njemačka|ime=[[Ahmet Çebe]]|poz=FW|ostalo=u [[Denizlispor]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.rp-online.de/public/article/duesseldorf-stadt/712744/Cebe-Ich-haenge-sehr-an-Fortuna.html|title=Cebe: „Ich hänge sehr an Fortuna”|date=26. 5. 2009|access-date=28. 5. 2009|language=de|publisher=RP-Online|archive-date=29. 5. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090529140601/http://www.rp-online.de/public/article/duesseldorf-stadt/712744/Cebe-Ich-haenge-sehr-an-Fortuna.html|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=16|nac=Francuska|ime=[[Clement Halet]]|poz=DF|ostalo= pušten}}<ref group=2 name="Fortuna">{{cite web|url=http://www2.fortuna-duesseldorf.de/pages/news/uebersicht-news/artikel/article/stand-personalplanung-fortuna-duesseldorf/index.htm|title=Stand Personalplanung Fortuna Düsseldorf|publisher=[[Fortuna Düsseldorf]]|date=29. 5. 2009|access-date=30. 5. 2009|language=de|archive-url=https://web.archive.org/web/20090605100818/http://www2.fortuna-duesseldorf.de/pages/news/uebersicht-news/artikel/article/stand-personalplanung-fortuna-duesseldorf/index.htm|archive-date=5. 6. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=20|nac=Albanija|ime=[[Bekim Kastrati]]|poz=FW|ostalo= u [[Dynamo Dresden]]}}<ref group=2>[http://www.kicker.de/news/fussball/3liga/startseite/512095/artikel_Kastrati-soll-es-richten.html Kastrati soll es richten]</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=40|nac=Njemačka|ime=[[Johannes Walbaum]]|poz=DF|ostalo= u [[:de:FC Wegberg-Beeck|FC Wegberg-Beeck]]}}<ref group=2 name="DFB">{{cite web|url=http://www.dfb.de/index.php?id=500014&tx_dfbnews_pi1[showUid]=18406&tx_dfbnews_pi4[cat]=178|title=Sechs Neue in Sandhausen|language=de|publisher=[[DFB]]|date=26. 5. 2009|access-date=30. 5. 2009}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} ===SC Paderborn 07=== {{col-begin}} {{col-2}} '''U:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=2 |nac=Njemačka|poz=MF|ime=[[Rudolf Zedi]]|ostalo=iz [[Kickers Emden]]}}<ref group=2>{{cite web|title=Paderborn startet mit sechs Neuzugängen|language=de|date=29. 6. 2009|access-date=4. 7. 2009|publisher=Süddeutsche Zeitung|url=http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/665049}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=8 |nac=Njemačka|poz=DF|ime=[[Sebastian Schachten]]|ostalo=na posudbi iz [[Borussia Mönchengladbach]]}}<ref group=1 name="Schachten"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Njemačka|ime=[[Philipp Heithölter]]|poz=MF|ostalo= iz [[Rot-Weiss Ahlen]]}}<ref group=2 name="Masuch"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Njemačka|ime=[[Daniel Masuch]]|poz=GK|ostalo= iz [[Kickers Emden]]}}<ref group=2 name="Masuch">{{cite web|url=http://newsticker.sueddeutsche.de/list/id/657799|title=Paderborn mit zwei Neuverpflichtungen|language=de|publisher=Süddeutsche Zeitung|date=15. 6. 2009|access-date=15. 6. 2009}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=29|nac=Italija|ime=[[Gaetano Manno]]|poz=FW|ostalo=iz [[VfL Osnabrück]]}}<ref group=2 name="Manno">{{cite web|url=http://www.scpaderborn07.de/2-News/5381,Erster-Neuzugang.html|title=Erster Neuzugang: Gaetano Manno stürmt an die Pader|language=de|publisher=[[SC Paderborn]]|date=8. 6. 2009|access-date=8. 6. 2009}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=39|nac=Tunis|ime=[[Nejmeddin Daghfous]]|poz=FW|ostalo=iz [[FSV Mainz 05 II]]}}<ref group=2>{{cite web|url=http://www.bild.de/BILD/regional/duesseldorf/dpa/2009/06/09/sc-paderborn-holt-mainzer-fussballprofi-daghfous.html|title=Paderborn holt Mainzer Fussballprofi Daghfous|language=de|date=9. 6. 2009|access-date=9. 6. 2009|publisher=[[Bild]]}}{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-2}} '''Iz:''' {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=8|nac=Njemačka|ime=[[Karsten Fischer]]|poz=MF|ostalo=u [[Wuppertaler SV Borussia]]}}<ref group=2 name="Karsten Fischer">[http://www.bild.de/BILD/regional/duesseldorf/dpa/2009/06/29/wuppertal-holt-fischer-von-paderborn.html Wuppertal holt Fischer von Paderborn]{{Mrtav link}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=Demokratska Republika Kongo|poz=FW|ime=[[Dominick Kumbela]]|ostalo= u [[Rot-Weiss Ahlen]]}}<ref group=2 name="Kumbela"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=17|nac=Njemačka|ime=[[Patrick Reinsch]]|poz=MF|ostalo=u [[SV Wilhelmshaven]]}}<ref group=2 name="Weis"/> {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=Srbija|poz=FW|ime=[[Jovan Damjanovic]]|ostalo=u [[SV Wehen Wiesbaden]]}}<ref group=2 name="Damjanovic">{{cite web|title=Damjanovic verstärkt die SVWW-Offensive|language=de|date=3. 7. 2009|access-date=3. 7. 2009|publisher=transfermarkt.de|url=http://transfermarkt.de/de/news/29307/damjanovic-verstaerkt-die-svww-offensive.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090806055215/http://www.transfermarkt.de/de/news/29307/damjanovic-verstaerkt-die-svww-offensive.html|archive-date=6. 8. 2009|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa igrač|br=25|nac=Njemačka|ime=[[Björn Lindemann]]|poz=MF|ostalo=u [[VfL Osnabrück]]}}<ref group=2 name="Lindemann">{{cite web|title=Osnabrück holt Lindemann|language=de|date=25. 6. 2009|access-date=25. 6. 2009|publisher=[[Deutsche Fussball Liga|DFL]]|url=http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129069.php|archive-date=24. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120324201534/http://www.bundesliga.de/de/liga2/news/2008/index.php?f=0000129069.php|url-status=dead}}</ref> {{Nogometna ekipa kraj}} {{col-end}} == Također pogledajte == * [[Fußball-Bundesliga 2009/10.|Bundesliga 2009/10.]] * [[Druga Fußball-Bundesliga 2009/10.|2. Bundesliga 2009/10.]] * [[3. Fußball-Liga 2009/10.]] == Vanjski linkovi == * [http://www.dfb.de/ Official site of the DFB] * [http://www.kicker.de/ Kicker.de] * [http://www.bundesliga.de/ Official site of the Bundesliga] * [http://www.bundesliga.de/en/index.php Official site of the Bundesliga] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120803024351/http://www.bundesliga.de/en/index.php |date=3. 8. 2012 }} == Reference == {{reference}} === Bundesliga reference === {{refspisak|grupa=1|2}} === 2. Bundesliga reference === {{refspisak|grupa=2|2}} {{Spiskovi njemačkih nogometnih transfera}} {{Bundesliga}} {{Nogomet u Njemačkoj}} [[Kategorija:Nogometni transferi ljeto 2009|Njemačka]] 8ehlb03m0rnpqy1gpngjpkke5g9ppdo Bosanski ljiljan (simbol) 0 98072 3669662 3586687 2024-11-25T17:52:48Z 46.239.6.122 3669662 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Zlatni Ljiljan.svg|100px|mini|desno]] [[Datoteka:Coat of arms of Kingdom of Bosnia.svg|alt=|mini|242x242piksel|Grb dinastije Kotromanić]] [[Datoteka:Flag of Bosnia and Herzegovina (1992-1998).svg|200p|mini|desno|Zastava Republike Bosne i Hercegovine (1992-1998)]] [[Datoteka:Coat of arms of Gradačac.svg|mini|200p|Grb [[Gradačac|Gradačca]], primjer današnje upotrebe ljiljana na općinskim grbovima]] '''Bosanski ljiljan''' ili '''zlatni ljiljan''' kao simbol u [[BiH|Bosni i Hercegovini]] počeo se upotrebljavati u srednjem vijeku. Prisutan je na novcu, pečatima, zastavama, grbovima plemićkih dinastija, stećcima, raznim ukrasnim predmetima itd. Kao kršćanski motiv, ljiljani su čvrsto vezani za kult Bogorodice i označavaju njenu izabranost i bezgrešnost. Spoj tri latice u gornjem djelu heraldičkog cvijeta simboliše Sveto Trojstvo. Simbolika ljiljana ogleda se i u stihovima [[Stari zavet|Starog]] i [[Novi zavet|Novog zavjeta]]. Posebno je postao popularan kada je Bosna bila najmoćnija država na [[Balkan]]u i kada je njom vladao kralj [[Tvrtko I Kotromanić]]. Dinastija [[Kotromanići|Kotromanića]] je za simbol uzela [[bosanski ljiljan]], najčešće zvan zlatni ljiljan.<ref>{{Cite journal|last=Imamović|first=Enver|title=TVRTKO I, KRALJ BOSNE|url=https://www.academia.edu/13025601/TVRTKO_I_KRALJ_BOSNE|language=en}}</ref> Prema nekim izvorima ljiljan potiče iz Ugarskog-anžuvijskog kraljevsta. Ipak ta teza je manje vjerovatna pošto je Kralj Tvrtko I Kotromanić imao nesuglasice sa Anžuvijskim kraljevstvom u početku svoje vladavine, zbog namjere Anžuvijskog kraljevstva da prisvoji Bosnu svom kraljevstvu. Također postoji vjerovatnoća da je ljiljan uveden kao paralela patarenima Francuske koji su dijelili neka od osnovnih načela doktrine [[Crkva bosanska|Crkve bosanske]]. Na ovaj način Tvrtko je namjeravao prikazati jedinstvo bosanskog naroda u okruženju rimokatoličke i bizantijske kulture. U svakom slučaju zlatni ljiljan se može smatrati autohtonim bosanskim simbolom, s obzirom da postoji i posebna vrsta ljiljana poznata pod nazivom [[Lilium bosniacum]]. Grb zlatnih ljiljana stvoren od kraljevske porodice Kotromanić se sastoji od šest zlatnih ljiljana na plavoj podlozi sa bijelom lentom. Dolaskom Osmanlija na područje Balkana i padom dinastije Kotromanić i sam grb je izašao iz upotrebe. == Moderna upotreba == Godine 1992. grb zlatnih ljiljana nalazi svoju ponovnu upotrebu sa proglašenjem nezavisne Republike Bosne i Hercegovine. [[Zastava Republike Bosne i Hercegovine]] se sastoji od grba zlatnih ljiljana na bijeloj podlozi. Ovo je bila i zastava sa zlatnim mačevima na kutevima grba [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]]. Grb je uklesivan na grobovima bošnjačkih boraca. Godine 1998, nakon protesta političkih predstavnika nekadašnje [[Herceg-Bosna|Herceg-Bosne]] i [[Republika Srpska|Republike Srpske]], zastava Republike Bosne i Hercegovine je zamijenjena novom. Neke [[Bošnjaci|bošnjačke]] političke strukture i dalje koriste grb i zastavu u odgovarajućim kulturnim prilikama, a na grbovima grbovima nekih kantona i općina, ljiljan se koristi kao simbol [[Bošnjak]]a. == Reference == <references /> == Također pogledajte == * [[Ljiljan (simbol)]] * [[Zlatni ljiljan]] {{Bošnjaci}} [[Kategorija:Simboli Bosne i Hercegovine]] q0mydesg95dwd26o7wp870fheviydv4 3669669 3669662 2024-11-25T18:23:33Z DeloarAkram 143061 Undid edits by [[Special:Contribs/46.239.6.122|46.239.6.122]] ([[User talk:46.239.6.122|talk]]) to last version by KWiki 3669669 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Zlatni Ljiljan.svg|100px|mini|desno]] [[Datoteka:Coat of arms of Kingdom of Bosnia.svg|alt=|mini|242x242piksel|Grb dinastije Kotromanić]] [[Datoteka:Flag of Bosnia and Herzegovina (1992-1998).svg|200p|mini|desno|Zastava Republike Bosne i Hercegovine (1992-1998)]] [[Datoteka:Coat of arms of Gradačac.svg|mini|200p|Grb [[Gradačac|Gradačca]], primjer današnje upotrebe ljiljana na općinskim grbovima]] '''Bosanski ljiljan''' ili '''zlatni ljiljan''' kao simbol u [[BiH|Bosni i Hercegovini]] počeo se upotrebljavati u srednjem vijeku. Prisutan je na novcu, pečatima, zastavama, grbovima plemićkih dinastija, stećcima, raznim ukrasnim predmetima itd. Posebno je postao popularan kada je Bosna bila najmoćnija država na [[Balkan]]u i kada je njom vladao kralj [[Tvrtko I Kotromanić]]. Dinastija [[Kotromanići|Kotromanića]] je za simbol uzela [[bosanski ljiljan]], najčešće zvan zlatni ljiljan.<ref>{{Cite journal|last=Imamović|first=Enver|title=TVRTKO I, KRALJ BOSNE|url=https://www.academia.edu/13025601/TVRTKO_I_KRALJ_BOSNE|language=en}}</ref> Prema nekim izvorima ljiljan potiče iz Ugarskog-anžuvijskog kraljevsta. Ipak ta teza je manje vjerovatna pošto je Kralj Tvrtko I Kotromanić imao nesuglasice sa Anžuvijskim kraljevstvom u početku svoje vladavine, zbog namjere Anžuvijskog kraljevstva da prisvoji Bosnu svom kraljevstvu. Također postoji vjerovatnoća da je ljiljan uveden kao paralela patarenima Francuske koji su dijelili neka od osnovnih načela doktrine [[Crkva bosanska|Crkve bosanske]]. Na ovaj način Tvrtko je namjeravao prikazati jedinstvo bosanskog naroda u okruženju rimokatoličke i bizantijske kulture. U svakom slučaju zlatni ljiljan se može smatrati autohtonim bosanskim simbolom, s obzirom da postoji i posebna vrsta ljiljana poznata pod nazivom [[Lilium bosniacum]]. Grb zlatnih ljiljana stvoren od kraljevske porodice Kotromanić se sastoji od šest zlatnih ljiljana na plavoj podlozi sa bijelom lentom. Dolaskom Osmanlija na područje Balkana i padom dinastije Kotromanić i sam grb je izašao iz upotrebe. == Moderna upotreba == Godine 1992. grb zlatnih ljiljana nalazi svoju ponovnu upotrebu sa proglašenjem nezavisne Republike Bosne i Hercegovine. [[Zastava Republike Bosne i Hercegovine]] se sastoji od grba zlatnih ljiljana na bijeloj podlozi. Ovo je bila i zastava sa zlatnim mačevima na kutevima grba [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]]. Grb je uklesivan na grobovima bošnjačkih boraca. Godine 1998, nakon protesta političkih predstavnika nekadašnje [[Herceg-Bosna|Herceg-Bosne]] i [[Republika Srpska|Republike Srpske]], zastava Republike Bosne i Hercegovine je zamijenjena novom. Neke [[Bošnjaci|bošnjačke]] političke strukture i dalje koriste grb i zastavu u odgovarajućim kulturnim prilikama, a na grbovima grbovima nekih kantona i općina, ljiljan se koristi kao simbol [[Bošnjak]]a. == Reference == <references /> == Također pogledajte == * [[Ljiljan (simbol)]] * [[Zlatni ljiljan]] {{Bošnjaci}} [[Kategorija:Simboli Bosne i Hercegovine]] nijzyl9qxrw6dp5ad0ta4a4sp1v495t 3669751 3669669 2024-11-26T09:42:48Z 31.223.145.148 /* Moderna upotreba */ 3669751 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Zlatni Ljiljan.svg|100px|mini|desno]] [[Datoteka:Coat of arms of Kingdom of Bosnia.svg|alt=|mini|242x242piksel|Grb dinastije Kotromanić]] [[Datoteka:Flag of Bosnia and Herzegovina (1992-1998).svg|200p|mini|desno|Zastava Republike Bosne i Hercegovine (1992-1998)]] [[Datoteka:Coat of arms of Gradačac.svg|mini|200p|Grb [[Gradačac|Gradačca]], primjer današnje upotrebe ljiljana na općinskim grbovima]] '''Bosanski ljiljan''' ili '''zlatni ljiljan''' kao simbol u [[BiH|Bosni i Hercegovini]] počeo se upotrebljavati u srednjem vijeku. Prisutan je na novcu, pečatima, zastavama, grbovima plemićkih dinastija, stećcima, raznim ukrasnim predmetima itd. Posebno je postao popularan kada je Bosna bila najmoćnija država na [[Balkan]]u i kada je njom vladao kralj [[Tvrtko I Kotromanić]]. Dinastija [[Kotromanići|Kotromanića]] je za simbol uzela [[bosanski ljiljan]], najčešće zvan zlatni ljiljan.<ref>{{Cite journal|last=Imamović|first=Enver|title=TVRTKO I, KRALJ BOSNE|url=https://www.academia.edu/13025601/TVRTKO_I_KRALJ_BOSNE|language=en}}</ref> Prema nekim izvorima ljiljan potiče iz Ugarskog-anžuvijskog kraljevsta. Ipak ta teza je manje vjerovatna pošto je Kralj Tvrtko I Kotromanić imao nesuglasice sa Anžuvijskim kraljevstvom u početku svoje vladavine, zbog namjere Anžuvijskog kraljevstva da prisvoji Bosnu svom kraljevstvu. Također postoji vjerovatnoća da je ljiljan uveden kao paralela patarenima Francuske koji su dijelili neka od osnovnih načela doktrine [[Crkva bosanska|Crkve bosanske]]. Na ovaj način Tvrtko je namjeravao prikazati jedinstvo bosanskog naroda u okruženju rimokatoličke i bizantijske kulture. U svakom slučaju zlatni ljiljan se može smatrati autohtonim bosanskim simbolom, s obzirom da postoji i posebna vrsta ljiljana poznata pod nazivom [[Lilium bosniacum]]. Grb zlatnih ljiljana stvoren od kraljevske porodice Kotromanić se sastoji od šest zlatnih ljiljana na plavoj podlozi sa bijelom lentom. Dolaskom Osmanlija na područje Balkana i padom dinastije Kotromanić i sam grb je izašao iz upotrebe. == Moderna upotreba == Godine 1992. grb zlatnih ljiljana nalazi svoju ponovnu upotrebu sa proglašenjem nezavisne Republike Bosne i Hercegovine. [[Zastava Republike Bosne i Hercegovine]] se sastojala od grba zlatnih ljiljana na bijeloj podlozi. Ovo je bila i zastava sa zlatnim mačevima na kutevima grba [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]]. Grb je uklesivan na grobovima bošnjačkih boraca. Godine 1998, nakon protesta političkih predstavnika nekadašnje [[Herceg-Bosna|Herceg-Bosne]] i [[Republika Srpska|Republike Srpske]], zastava Republike Bosne i Hercegovine je zamijenjena novom. Neke [[Bošnjaci|bošnjačke]] političke strukture i dalje koriste grb i zastavu u odgovarajućim kulturnim prilikama, a na grbovima grbovima nekih kantona i općina, ljiljan se koristi kao simbol [[Bošnjak]]a. == Reference == <references /> == Također pogledajte == * [[Ljiljan (simbol)]] * [[Zlatni ljiljan]] {{Bošnjaci}} [[Kategorija:Simboli Bosne i Hercegovine]] rom4urtt64toerdpmlen6d8gsi8id47 Nogometne utakmice Češka – Srbija 0 100872 3669774 3666721 2024-11-26T11:56:17Z Semso98 54573 3669774 wikitext text/x-wiki {{Prikaz utakmica nogometnih reprezentacija |ekipa1 = [[Nogometna reprezentacija Češke|Češka]] |ekipa2 = [[Nogometna reprezentacija Srbije|Srbija]] |Zastava ekipe 1 = {{ZD|ČEŠ|veličina=x140px}} |Zastava ekipe 2 = {{ZD|SRB|veličina=x140px}} |Broj utakmica = 2 |Broj pobjeda ekipe 1 = 1 |Broj neriješenih rezultata = 0 |Broj pobjeda ekipe 2 = 1 |Broj datih golova ekipe 1 = 5 |Broj datih golova ekipe 2 = 4 }} ==Utakmice== {| border=1 style="border-collapse:collapse; font-size:90%;" cellpadding=3 cellspacing=0 width=100% |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Utakmice nogometnih reprezentacija [[Srpska nogometna reprezentacija|Srbije]] i [[Češka nogometna reprezentacija|Češke]] <br> |- bgcolor=#C1D8FF align=center |Datum |Mjesto održavanja |Utakmica |Rezultat |Takmičenje |- align=center bgcolor=#F5FAFF |16. oktobar 2006. || [[Uherské Hradiště]], {{ZID|Češka}} || [[Češka nogometna reprezentacija|Češka]] - [[Srpska nogometna reprezentacija|Srbija]] ||1-3|| Prijateljska utakmica |} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://eu-football.info/_matches.php?id=222&oppo=95 Češka–Srbija] na EU-Football.info * [https://www.national-football-teams.com/encounter/teams/164/50/Serbia_vs_Czechia.html Češka–Srbija] na National-Football-Teams.com {{Utakmice nogometne reprezentacije Srbije}} [[Kategorija:Utakmice srbijanske nogometne reprezentacije|Češka]] [[Kategorija:Utakmice češke nogometne reprezentacije|Srbija]] a1ubfjkb61bx5kf2i6bkawb8oiylzst Nogometne utakmice Australija – Srbija 0 100943 3669765 3666717 2024-11-26T11:48:10Z Semso98 54573 3669765 wikitext text/x-wiki {{Prikaz utakmica nogometnih reprezentacija |ekipa1 = [[Nogometna reprezentacija Australije|Australija]] |ekipa2 = [[Nogometna reprezentacija Srbije|Srbija]] |Zastava ekipe 1 = {{ZD|AUS|veličina=x140px}} |Zastava ekipe 2 = {{ZD|SRB|veličina=x140px}} |Broj utakmica = 2 |Broj pobjeda ekipe 1 = 1 |Broj neriješenih rezultata = 1 |Broj pobjeda ekipe 2 = 0 |Broj datih golova ekipe 1 = 2 |Broj datih golova ekipe 2 = 1 }} ==Utakmice== {| border=1 style="border-collapse:collapse; font-size:90%;" cellpadding=3 cellspacing=0 width=100% |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Utakmice nogometnih reprezentacija [[Srpska nogometna reprezentacija|Srbije]] i [[Australijska nogometna reprezentacija|Australije]] <br> |- bgcolor=#C1D8FF align=center |Datum |Mjesto održavanja |Utakmica |Rezultat |Takmičenje |- align=center bgcolor=#F5FAFF |23. juni 2010.|| [[Nelspruit]], {{ZID|Južnoafrička Republika}} || '''[[Australijska nogometna reprezentacija|Australija]]''' - [[Srpska nogometna reprezentacija|Srbija]] ||2-1|| [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 2010. - Grupa D|Svjetsko prvenstvo u nogometu 2010.]] |- align=center bgcolor=#F5FAFF |7. juni 2011.|| [[Melbourne]], {{ZID|Australija}} || [[Australijska nogometna reprezentacija|Australija]] - [[Srpska nogometna reprezentacija|Srbija]] ||0-0|| prijateljska |} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://eu-football.info/_matches.php?id=222&oppo=20 Australija–Srbija] na EU-Football.info * [https://www.national-football-teams.com/encounter/teams/164/12/Serbia_vs_Australia.html Australija–Srbija] na National-Football-Teams.com {{Utakmice nogometne reprezentacije Srbije}} [[Kategorija:Utakmice srbijanske nogometne reprezentacije|Australija]] [[Kategorija:Utakmice australijske nogometne reprezentacije|Srbija]] ptwr4ab97gh3wa67jq73g1nrxp5z50h Otok (Vukovarsko-srijemska županija) 0 102231 3669689 3580870 2024-11-25T20:36:47Z 213.149.62.176 Saric vise nije gradonačelnik Otoka. 3669689 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u Hrvatskoj <!-- *** Gornji dio *** -->| ime = Otok | vrsta = Grad <!-- *** Ime **** -->| službeni naziv = Grad Otok | slogan = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = Croatia, Vukovar-Syrmia County, Otok, monument - panoramio (1).jpg | opis_slike = Otok, centar | dimenzija_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = Otokgz.gif | grb = Otokgg.gif <!-- *** Države, regije i.t.d *** -->| županija = [[Datoteka:Flag of Vukovar-Syrmia County.svg|20px|border]] [[Vukovarsko-srijemska županija|Vukovarsko-srijemska]] | općina = | općina1 = | općina2 = | općina3 = | općina4 = | općina5 = | općina6 = | općina7 = | općina8 = | općina9 = | općina10 = <!-- *** Položaj *** --> | širina_stepeni = 45 | širina_minuta = 08 | širina_sekundi = 47 | širina_SJ = N | dužina_stepeni = 18 | dužina_minuta = 53 | dužina_sekundi = 02 | dužina_IZ = E | najveća tačka = | najveća tačka metara = 88 <!-- *** Površina *** -->| površina grad = | površina općina = 136.00 <!-- *** Stanovništvo *** -->| stanovništvo općina = 6343 | stanovništvo grad = 4694 | stanovništvo ukupno = | stanovništvo godina = [[2011]] | stanovništvo općina godina = | gustoća = | gustoća općina = 46.63 <!-- *** Historija i administracija *** -->| osnovano = | gradonačelnik = nema | gradonačelnik stranka = <!-- *** Kod *** --> | poštanski broj = 32252 | pozivni broj = (+385) 32 <!-- *** Karta *** -->| karta_lokacija = Hrvatska | opis_karte = <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = [http://www.otok.hr/ Grad Otok] <!-- *** Bilješka *** -->| bilješka = }} [[Datoteka:Otok.jpg|mini|280px|Otok, park]] '''Otok''' je grad u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], u [[Vukovarsko-srijemska županija|Vukovarsko-srijemskoj županiji]]. ==Historija== Do teritorijalne reorganizacije u Hrvatskoj nalazio se u sastavu stare općine [[Vinkovci]]. ==Stanovništvo== {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 2011 (Otok, Vukovarsko-srijemska županija)}} Na [[Popis stanovništva u Hrvatskoj 2011 (Otok, Vukovarsko-srijemska županija)|popisu stanovništva 2011]]. godine, grad Otok je imao 6.343 stanovnika, od čega u samom Otoku 4.694. === Grad Otok === {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="17" | Broj stanovnika po popisima<ref name=autogenerated1>[http://www.dzs.hr - Republika Hrvatska - Državni zavod za statistiku: Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857.-2001.]</ref> |- | [[1857]] || [[1869]] || [[1880]] || [[1890]] || [[1900]] || [[1910]] || [[1921]] || [[1931]] || [[1948]] || [[1953]] || [[1961]] || [[1971]] || [[1981]] || [[1991]] || [[2001]] || [[2011]] |[[2021.|2021]] |- | 4.745 || 5.149 || 5.777 || 5.491 || 5.500 || 5.590 || 5.034 || 5.301 || 6.036 || 6.600 || 7.394 || 7.896 || 7.721 || 7.924 || 7.755 || 6.343 |4.899 |- |} <small>'''Napomena''': ''Nastao iz stare općine [[Vinkovci]].''</small> === Otok (naseljeno mjesto) === {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="16" | Broj stanovnika po popisima<ref name=autogenerated1 /> |- | [[1857]] || [[1869]] || [[1880]] || [[1890]] || [[1900]] || [[1910]] || [[1921]] || [[1931]] || [[1948]] || [[1953]] || [[1961]] || [[1971]] || [[1981]] || [[1991]] || [[2001]] || [[2011]] |- | 2.952 || 3.250 || 3.637 || 3.475 || 3.555 || 3.568 || 3.184 || 3.295 || 3.868 || 4.193 || 4.838 || 5.519 || 5.707 || 5.889 || 5.858 || 4.694 |- |} <small>'''Napomena''': ''U 1991. smanjeno izdvajanjem dijela područja naselja koji je pripojen naselju [[Komletinci]]. Do 1981. sadrži dio podataka naselja [[Komletinci]].''</small> ===Popis [[1991]].=== {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991 (Vinkovci)}} Na [[Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991 (Vinkovci)|popisu stanovništva 1991]]. godine, naseljeno mjesto Otok je imalo 5.889 stanovnika, sljedećeg nacionalnog sastava: {{bar box |float=center |title=Popis 1991. |titlebar=#AAF |width=300px |bars= {{bar percent|[[Hrvati]]|#4169E1|5,758|97.77}} {{bar percent|[[Srbi]]|#FF0000|25|0.42}} {{bar percent|[[Bošnjaci|Muslimani]]|#228B22|17|0.28}} {{bar percent|[[Mađari]]|#665D1E|9|0.15}} {{bar percent|[[Slovaci]]|#9966CC|7|0.11}} {{bar percent|[[Jugoslaveni]]|#C71585|5|0.08}} {{bar percent|[[Albanci]]|#4B3621|3|0.05}} {{bar percent|[[Slovenci]]|#FF55A3|2|0.03}} {{bar percent|[[Nijemci]]|#BDB76B|1|0.01}} {{bar percent|[[Rusini]]|#00416A|1|0.01}} {{bar percent|neopredijeljeni|#C154C1|23|0.39}} {{bar percent|nepoznato|#A2A2D0|38|0.64}} |caption='''ukupno''': 5.889 }} ===Popis [[1910]].=== {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="2" | Otok |- | '''jezik''' || '''vjera''' |- | {{Tortni grafikon | thumb = center | caption=ukupno: 3,568 | label1 = [[Hrvatski jezik|Hrvatski]] 3,119 | value1 = 87.41 | color1 = #4169E1 | label2 = [[Njemački jezik|Njemački]] 123 | value2 = 3.44 | color2 = #BDB76B | label3 = [[Mađarski jezik|Mađarski]] 56 | value3 = 1.56 | color3 = #665D1E | label4 = [[Srpski jezik|Srpski]] 48 | value4 = 1.34 | color4 = #FF0000 | label5 = [[Slovenski jezik|Slovenski]] 41 | value5 = 1.14 | color5 = #FF55A3 | label6 = [[Slovački jezik|Slovački]] 8 | value6 = 0.22 | color6 = #9966CC | label7 = [[Češki jezik|Češki]] 2 | value7 = 0.05 | color7 = #B94E48 | label8 = [[Italijanski jezik|Italijanski]] 1 | value8 = 0.02 | color8 = #007FFF | label9 = [[Rusinski jezik|Rusinski]] 1 | value9 = 0.02 | color9 = #00416A | label10 = ostali 169 | value10 = 4.73 | color10 = #A2A2D0 }} | {{Tortni grafikon | thumb = center | caption=total: 3,568 | label1 = [[Rimokatolička crkva|Rimokatolici]] 3,299 | value1 = 92.46 | color1 = #4169E1 | label2 = [[Pravoslavna crkva|Pravoslavci]] 214 | value2 = 5.99 | color2 = #FF0000 | label3 = [[Judaizam|Jevreji]] 18 | value3 = 0.50 | color3 = #FFBF00 | label4 = [[Kalvinizam|Kalvinisti]] 17 | value4 = 0.47 | color4 = #84DE02 | label5 = [[Luteranizam|Luterani]] 11 | value5 = 0.30 | color5 = #551B8C | label6 = [[Grkokatolička crkva|Grkokatolici]] 9 | value6 = 0.25 | color6 = #592720 | label7 = - | value7 = - | color7 = - | label8 = - | value8 = - | color8 = - | label9 = - | value9 = - | color9 = - | label10 = - | value10 = - | color10 = - }} |} == Galerija == <gallery> Datoteka:Croatia, Vukovar-Syrmia County, Otok, street - panoramio.jpg|panorama Datoteka:Otok-Оток.JPG|gradska arhitektura </gallery> ==Također pogledajte== * [[Spisak gradova u Hrvatskoj]] == Literatura == * [http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf] Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine. * Knjiga: "Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima, autor: Jakov Gelo, izdavač: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske, 1998., {{ISBN|953-6667-07-X}}, {{ISBN|978-953-6667-07-9}}; == Reference == {{reflist}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Otok, Vukovar-Syrmia County}} {{stub-grad-Hrvatska}} {{Otok (Vukovarsko-srijemska županija)}} {{Vukovarsko-srijemska županija}} [[Kategorija:Gradovi u Hrvatskoj]] [[Kategorija:Gradovi u Vukovarsko-srijemskoj županiji]] [[Kategorija:Otok (Vukovarsko-srijemska županija)|*]] ecnajc5qmly67rx9675agvqdv8389bv 3669752 3669689 2024-11-26T09:55:30Z Semso98 54573 Odbijena posljednja izmjena teksta korisnika [[Posebno:Doprinosi/213.149.62.176|213.149.62.176]] i vraćeno na izmjenu 3580870 korisnika Rethymno 3669752 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u Hrvatskoj <!-- *** Gornji dio *** --> |ime = Otok |vrsta = Grad <!-- *** Ime **** --> |službeni naziv = Grad Otok |slogan = |nadimak = <!-- *** Slika *** --> |slika = Croatia, Vukovar-Syrmia County, Otok, monument - panoramio (1).jpg |opis_slike = Otok, centar |dimenzija_slike = <!-- *** Simboli *** --> |zastava = Otokgz.gif |grb = Otokgg.gif <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> |županija = [[Datoteka:Flag of Vukovar-Syrmia County.svg|20px|border]] [[Vukovarsko-srijemska županija|Vukovarsko-srijemska]] |općina = |općina1 = |općina2 = |općina3 = |općina4 = |općina5 = |općina6 = |općina7 = |općina8 = |općina9 = |općina10 = <!-- *** Položaj *** --> | širina_stepeni = 45| širina_minuta = 08| širina_sekundi = 47| širina_SJ = N | dužina_stepeni = 18| dužina_minuta = 53| dužina_sekundi = 02| dužina_IZ = E |najveća tačka = |najveća tačka metara = 88 <!-- *** Površina *** --> |površina grad = |površina općina = 136.00 <!-- *** Stanovništvo *** --> |stanovništvo općina = 6343 |stanovništvo grad = 4694 |stanovništvo ukupno = |stanovništvo godina = [[2011]] |stanovništvo općina godina = |gustoća = |gustoća općina = 46.63 <!-- *** Historija i administracija *** --> |osnovano = |gradonačelnik = Josip Šarić |gradonačelnik stranka = [[Hrvatska demokratska zajednica|HDZ]] <!-- *** Kod *** --> |poštanski broj = 32252 |pozivni broj = (+385) 32 <!-- *** Karta *** --> | karta_lokacija = Hrvatska | opis_karte = <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = [http://www.otok.hr/ Grad Otok] <!-- *** Bilješka *** --> |bilješka = }} [[Datoteka:Otok.jpg|mini|280px|Otok, park]] '''Otok''' je grad u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], u [[Vukovarsko-srijemska županija|Vukovarsko-srijemskoj županiji]]. ==Historija== Do teritorijalne reorganizacije u Hrvatskoj nalazio se u sastavu stare općine [[Vinkovci]]. ==Stanovništvo== {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 2011 (Otok, Vukovarsko-srijemska županija)}} Na [[Popis stanovništva u Hrvatskoj 2011 (Otok, Vukovarsko-srijemska županija)|popisu stanovništva 2011]]. godine, grad Otok je imao 6.343 stanovnika, od čega u samom Otoku 4.694. === Grad Otok === {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="17" | Broj stanovnika po popisima<ref name=autogenerated1>[http://www.dzs.hr - Republika Hrvatska - Državni zavod za statistiku: Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857.-2001.]</ref> |- | [[1857]] || [[1869]] || [[1880]] || [[1890]] || [[1900]] || [[1910]] || [[1921]] || [[1931]] || [[1948]] || [[1953]] || [[1961]] || [[1971]] || [[1981]] || [[1991]] || [[2001]] || [[2011]] |[[2021.|2021]] |- | 4.745 || 5.149 || 5.777 || 5.491 || 5.500 || 5.590 || 5.034 || 5.301 || 6.036 || 6.600 || 7.394 || 7.896 || 7.721 || 7.924 || 7.755 || 6.343 |4.899 |- |} <small>'''Napomena''': ''Nastao iz stare općine [[Vinkovci]].''</small> === Otok (naseljeno mjesto) === {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="16" | Broj stanovnika po popisima<ref name=autogenerated1 /> |- | [[1857]] || [[1869]] || [[1880]] || [[1890]] || [[1900]] || [[1910]] || [[1921]] || [[1931]] || [[1948]] || [[1953]] || [[1961]] || [[1971]] || [[1981]] || [[1991]] || [[2001]] || [[2011]] |- | 2.952 || 3.250 || 3.637 || 3.475 || 3.555 || 3.568 || 3.184 || 3.295 || 3.868 || 4.193 || 4.838 || 5.519 || 5.707 || 5.889 || 5.858 || 4.694 |- |} <small>'''Napomena''': ''U 1991. smanjeno izdvajanjem dijela područja naselja koji je pripojen naselju [[Komletinci]]. Do 1981. sadrži dio podataka naselja [[Komletinci]].''</small> ===Popis [[1991]].=== {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991 (Vinkovci)}} Na [[Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991 (Vinkovci)|popisu stanovništva 1991]]. godine, naseljeno mjesto Otok je imalo 5.889 stanovnika, sljedećeg nacionalnog sastava: {{bar box |float=center |title=Popis 1991. |titlebar=#AAF |width=300px |bars= {{bar percent|[[Hrvati]]|#4169E1|5,758|97.77}} {{bar percent|[[Srbi]]|#FF0000|25|0.42}} {{bar percent|[[Bošnjaci|Muslimani]]|#228B22|17|0.28}} {{bar percent|[[Mađari]]|#665D1E|9|0.15}} {{bar percent|[[Slovaci]]|#9966CC|7|0.11}} {{bar percent|[[Jugoslaveni]]|#C71585|5|0.08}} {{bar percent|[[Albanci]]|#4B3621|3|0.05}} {{bar percent|[[Slovenci]]|#FF55A3|2|0.03}} {{bar percent|[[Nijemci]]|#BDB76B|1|0.01}} {{bar percent|[[Rusini]]|#00416A|1|0.01}} {{bar percent|neopredijeljeni|#C154C1|23|0.39}} {{bar percent|nepoznato|#A2A2D0|38|0.64}} |caption='''ukupno''': 5.889 }} ===Popis [[1910]].=== {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="2" | Otok |- | '''jezik''' || '''vjera''' |- | {{Tortni grafikon | thumb = center | caption=ukupno: 3,568 | label1 = [[Hrvatski jezik|Hrvatski]] 3,119 | value1 = 87.41 | color1 = #4169E1 | label2 = [[Njemački jezik|Njemački]] 123 | value2 = 3.44 | color2 = #BDB76B | label3 = [[Mađarski jezik|Mađarski]] 56 | value3 = 1.56 | color3 = #665D1E | label4 = [[Srpski jezik|Srpski]] 48 | value4 = 1.34 | color4 = #FF0000 | label5 = [[Slovenski jezik|Slovenski]] 41 | value5 = 1.14 | color5 = #FF55A3 | label6 = [[Slovački jezik|Slovački]] 8 | value6 = 0.22 | color6 = #9966CC | label7 = [[Češki jezik|Češki]] 2 | value7 = 0.05 | color7 = #B94E48 | label8 = [[Italijanski jezik|Italijanski]] 1 | value8 = 0.02 | color8 = #007FFF | label9 = [[Rusinski jezik|Rusinski]] 1 | value9 = 0.02 | color9 = #00416A | label10 = ostali 169 | value10 = 4.73 | color10 = #A2A2D0 }} | {{Tortni grafikon | thumb = center | caption=total: 3,568 | label1 = [[Rimokatolička crkva|Rimokatolici]] 3,299 | value1 = 92.46 | color1 = #4169E1 | label2 = [[Pravoslavna crkva|Pravoslavci]] 214 | value2 = 5.99 | color2 = #FF0000 | label3 = [[Judaizam|Jevreji]] 18 | value3 = 0.50 | color3 = #FFBF00 | label4 = [[Kalvinizam|Kalvinisti]] 17 | value4 = 0.47 | color4 = #84DE02 | label5 = [[Luteranizam|Luterani]] 11 | value5 = 0.30 | color5 = #551B8C | label6 = [[Grkokatolička crkva|Grkokatolici]] 9 | value6 = 0.25 | color6 = #592720 | label7 = - | value7 = - | color7 = - | label8 = - | value8 = - | color8 = - | label9 = - | value9 = - | color9 = - | label10 = - | value10 = - | color10 = - }} |} == Galerija == <gallery> Datoteka:Croatia, Vukovar-Syrmia County, Otok, street - panoramio.jpg|panorama Datoteka:Otok-Оток.JPG|gradska arhitektura </gallery> ==Također pogledajte== * [[Spisak gradova u Hrvatskoj]] == Literatura == * [http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf] Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine. * Knjiga: "Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima, autor: Jakov Gelo, izdavač: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske, 1998., {{ISBN|953-6667-07-X}}, {{ISBN|978-953-6667-07-9}}; == Reference == {{reflist}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Otok, Vukovar-Syrmia County}} {{stub-grad-Hrvatska}} {{Otok (Vukovarsko-srijemska županija)}} {{Vukovarsko-srijemska županija}} [[Kategorija:Gradovi u Hrvatskoj]] [[Kategorija:Gradovi u Vukovarsko-srijemskoj županiji]] [[Kategorija:Otok (Vukovarsko-srijemska županija)|*]] gvl9ek43xsqbr6fvuj2vtj85uf8tzde Nogometne utakmice Farska ostrva – Srbija 0 102326 3669776 3342459 2024-11-26T11:58:42Z Semso98 54573 3669776 wikitext text/x-wiki {{Prikaz utakmica nogometnih reprezentacija |ekipa1 = [[Nogometna reprezentacija Farskih ostrva|Farska ostrva]] |ekipa2 = [[Nogometna reprezentacija Srbije|Srbija]] |Zastava ekipe 1 = {{ZD|FAR|veličina=x140px}} |Zastava ekipe 2 = {{ZD|SRB|veličina=x140px}} |Broj utakmica = 4 |Broj pobjeda ekipe 1 = 0 |Broj neriješenih rezultata = 0 |Broj pobjeda ekipe 2 = 4 |Broj datih golova ekipe 1 = 1 |Broj datih golova ekipe 2 = 10 }} ==Utakmice== {| border=1 style="border-collapse:collapse; font-size:90%;" cellpadding=3 cellspacing=0 width=100% |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Utakmice nogometnih reprezentacija [[Srbijanska nogometna reprezentacija|Srbije]] i [[Nogometna reprezentacija Farskih ostrva|Farskih ostrva]] <br> |- bgcolor=#C1D8FF align=center |Datum |Mjesto održavanja |Utakmica |Rezultat |Takmičenje |- align=center bgcolor=#F5FAFF |6. septembar 2008.|| [[Beograd]], {{ZID|Srbija}} || '''[[Srpska nogometna reprezentacija|Srbija]]''' - [[Nogometna reprezentacija Farskih ostrva|Farska ostrva]] ||2-0|| [[Kvalifikacije za Svjetsko prvenstvo u nogometu 2010. - Evropa|Kvalifikacije za Svjetsko prvenstvo 2010.]] |- align=center |10. juni 2009.|| [[Torshavn]], {{ZID|Farska ostrva}} || [[Nogometna reprezentacija Farskih ostrva|Farska ostrva]] - '''[[Srpska nogometna reprezentacija|Srbija]]''' ||0-2|| [[Kvalifikacije za Svjetsko prvenstvo u nogometu 2010. - Evropa|Kvalifikacije za Svjetsko prvenstvo 2010.]] |} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://eu-football.info/_matches.php?id=222&oppo=129 Farska ostrva–Srbija] na EU-Football.info * [https://www.national-football-teams.com/encounter/teams/164/64/Serbia_vs_Faroe_Islands.html Farska ostrva–Srbija] na National-Football-Teams.com {{Utakmice nogometne reprezentacije Srbije}} [[Kategorija:Utakmice srbijanske nogometne reprezentacije|Farska ostrva]] [[Kategorija:Utakmice nogometne reprezentacije Farskih ostrva|Srbija]] eirlcv76z7zpqof7pvl8yoyus4biw8z Nogometne utakmice Bugarska – Srbija 0 102360 3669771 3666720 2024-11-26T11:54:44Z Semso98 54573 3669771 wikitext text/x-wiki {{Prikaz utakmica nogometnih reprezentacija |ekipa1 = [[Nogometna reprezentacija Bugarske|Bugarska]] |ekipa2 = [[Nogometna reprezentacija Srbije|Srbija]] |Zastava ekipe 1 = {{ZD|BUG|veličina=x140px}} |Zastava ekipe 2 = {{ZD|SRB|veličina=x140px}} |Broj utakmica = 4 |Broj pobjeda ekipe 1 = 0 |Broj neriješenih rezultata = 2 |Broj pobjeda ekipe 2 = 2 |Broj datih golova ekipe 1 = 4 |Broj datih golova ekipe 2 = 10 }} ==Utakmice== {| border=1 style="border-collapse:collapse; font-size:90%;" cellpadding=3 cellspacing=0 width=100% |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Utakmice nogometnih reprezentacija [[Srpska nogometna reprezentacija|Srbije]] i [[Bugarska nogometna reprezentacija|Bugarske]] <br> |- bgcolor=#C1D8FF align=center |Datum |Mjesto održavanja |Utakmica |Rezultat |Takmičenje |- align=center bgcolor=#F5FAFF |19. novembar 2008.|| [[Beograd]], {{ZID|Srbija}} || '''[[Srpska nogometna reprezentacija|Srbija]]''' - [[Bugarska nogometna reprezentacija|Bugarska]] ||6-1|| Prijateljska utakmica |} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://eu-football.info/_matches.php?id=222&oppo=32 Bugarska–Srbija] na EU-Football.info * [https://www.national-football-teams.com/encounter/teams/164/31/Serbia_vs_Bulgaria.html Bugarska–Srbija] na National-Football-Teams.com {{Utakmice nogometne reprezentacije Srbije}} [[Kategorija:Utakmice srbijanske nogometne reprezentacije|Bugarska]] [[Kategorija:Utakmice bugarske nogometne reprezentacije|Srbija]] sxh7vh4aqfjdo6lng8f1rurii0z6r9t Nogometne utakmice Azerbejdžan – Srbija 0 102581 3669766 3342438 2024-11-26T11:49:55Z Semso98 54573 3669766 wikitext text/x-wiki {{Prikaz utakmica nogometnih reprezentacija |ekipa1 = [[Nogometna reprezentacija Azerbejdžana|Azerbejdžan]] |ekipa2 = [[Nogometna reprezentacija Srbije|Srbija]] |Zastava ekipe 1 = {{ZD|AZE|veličina=x140px}} |Zastava ekipe 2 = {{ZD|SRB|veličina=x140px}} |Broj utakmica = 5 |Broj pobjeda ekipe 1 = 0 |Broj neriješenih rezultata = 0 |Broj pobjeda ekipe 2 = 5 |Broj datih golova ekipe 1 = 4 |Broj datih golova ekipe 2 = 16 }} ==Utakmice== {| border=1 style="border-collapse:collapse; font-size:90%;" cellpadding=3 cellspacing=0 width=100% |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Utakmice nogometnih reprezentacija [[Srbijanska nogometna reprezentacija|Srbije]] i [[Azerbejdžanska nogometna reprezentacija|Azerbejdžana]] <br> |- bgcolor=#C1D8FF align=center |Datum |Mjesto održavanja |Utakmica |Rezultat |Takmičenje |- align=center bgcolor=#F5FAFF |2. septembar 2006.|| [[Beograd]], {{ZID|Srbija}} || '''[[Srpska nogometna reprezentacija|Srbija]]''' - [[Azerbejdžanska nogometna reprezentacija|Azerbejdžan]] ||1-0|| [[Kvalifikacije za Evropsko nogometno prvenstvo - Austrija i Švicarska 2008.|Kvalifikacije za Evropsko prvenstvo 2008.]] |- align=center |10. juni 2009.|| [[Baku]], {{ZID|Azerbejdžan}} || [[Azerbejdžanska nogometna reprezentacija|Azerbejdžan]] - '''[[Srpska nogometna reprezentacija|Srbija]]''' ||1-6|| [[Kvalifikacije za Evropsko nogometno prvenstvo - Austrija i Švicarska 2008.|Kvalifikacije za Evropsko prvenstvo 2008.]] |} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://eu-football.info/_matches.php?id=222&oppo=15 Azerbejdžan–Srbija] na EU-Football.info * [https://www.national-football-teams.com/encounter/teams/164/14/Serbia_vs_Azerbaijan.html Azerbejdžan–Srbija] na National-Football-Teams.com {{Utakmice nogometne reprezentacije Srbije}} [[Kategorija:Utakmice srbijanske nogometne reprezentacije|Azerbejdžan]] [[Kategorija:Utakmice azerbejdžanske nogometne reprezentacije|Srbija]] eo6pt3sgj5kwfez396ntbch05yeqjxr Nogometne utakmice Belgija – Srbija 0 102583 3669768 3666719 2024-11-26T11:51:44Z Semso98 54573 3669768 wikitext text/x-wiki {{Prikaz utakmica nogometnih reprezentacija |ekipa1 = [[Nogometna reprezentacija Belgije|Belgija]] |ekipa2 = [[Nogometna reprezentacija Srbije|Srbija]] |Zastava ekipe 1 = {{ZD|BEL|veličina=x140px}} |Zastava ekipe 2 = {{ZD|SRB|veličina=x140px}} |Broj utakmica = 5 |Broj pobjeda ekipe 1 = 4 |Broj neriješenih rezultata = 0 |Broj pobjeda ekipe 2 = 1 |Broj datih golova ekipe 1 = 9 |Broj datih golova ekipe 2 = 4 }} ==Utakmice== {| border=1 style="border-collapse:collapse; font-size:90%;" cellpadding=3 cellspacing=0 width=100% |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Utakmice nogometnih reprezentacija [[Srbijanska nogometna reprezentacija|Srbije]] i [[Belgijska nogometna reprezentacija|Belgije]] <br> |- bgcolor=#C1D8FF align=center |Datum |Mjesto održavanja |Utakmica |Rezultat |Takmičenje |- align=center bgcolor=#F5FAFF |7. oktobar 2006.|| [[Beograd]], {{ZID|Srbija}} || '''[[Srpska nogometna reprezentacija|Srbija]]''' - [[Belgijska nogometna reprezentacija|Belgija]] ||1-0|| [[Kvalifikacije za Evropsko nogometno prvenstvo - Austrija i Švicarska 2008.|Kvalifikacije za Evropsko prvenstvo 2008.]] |- align=center |10. juni 2009.|| [[Brisel]], {{ZID|Belgija}} || '''[[Belgijska nogometna reprezentacija|Belgija]]''' - [[Srpska nogometna reprezentacija|Srbija]] ||3-2|| [[Kvalifikacije za Evropsko nogometno prvenstvo - Austrija i Švicarska 2008.|Kvalifikacije za Evropsko prvenstvo 2008.]] |} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://eu-football.info/_matches.php?id=222&oppo=21 Belgija–Srbija] na EU-Football.info * [https://www.national-football-teams.com/encounter/teams/164/20/Serbia_vs_Belgium.html Belgija–Srbija] na National-Football-Teams.com {{Utakmice nogometne reprezentacije Srbije}} [[Kategorija:Utakmice srbijanske nogometne reprezentacije|Belgija]] [[Kategorija:Utakmice belgijske nogometne reprezentacije|Srbija]] 7rtyjfais74qdcmk9pxq2neqrw3hzar Nogometne utakmice Armenija – Srbija 0 102603 3669764 3509779 2024-11-26T11:46:27Z Semso98 54573 3669764 wikitext text/x-wiki {{Prikaz utakmica nogometnih reprezentacija |ekipa1 = [[Nogometna reprezentacija Armenije|Armenija]] |ekipa2 = [[Nogometna reprezentacija Srbije|Srbija]] |Zastava ekipe 1 = {{ZD|ARM|veličina=x140px}} |Zastava ekipe 2 = {{ZD|SRB|veličina=x140px}} |Broj utakmica = 5 |Broj pobjeda ekipe 1 = 0 |Broj neriješenih rezultata = 2 |Broj pobjeda ekipe 2 = 3 |Broj datih golova ekipe 1 = 1 |Broj datih golova ekipe 2 = 8 }} ==Utakmice== {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:85%;" width=100% !width=2%|# !width=14%|Datum !width=16%|Lokacija !width=20%|Domaćin !width=3%|Rezultat !width=20%|Gost !width=15%|Takmičenje !width=10%|Reference |- |- style="background:#ffcccc;" | 1. | 11. oktobar 2006. |align=left | [[Beograd]] |align=right | {{NOG-D|SRB}} | 3 &ndash; 0 |align=left | {{NOG|ARM}} | [[Kvalifikacije za Evropsko prvenstvo u nogometu 2008.|Kvalifikacije za EP 2008]]. | |- |- style="background:#ccffcc;" | 2. | 13. oktobar 2007. |align=left | [[Erevan]] |align=right | {{NOG-D|ARM}} | 0 &ndash; 0 |align=left | {{NOG|SRB}} | [[Kvalifikacije za Evropsko prvenstvo u nogometu 2008.|Kvalifikacije za EP 2008]]. | |- |- style="background:#ffcccc;" | 3. | 28. februar 2012. |align=left | [[Limassol]] |align=right | {{NOG-D|ARM}} | 0 &ndash; 2 |align=left | {{NOG|SRB}} | Prijateljska utakmica | |- |- style="background:#ccffcc;" | 4. | 11. oktobar 2014. |align=left | [[Erevan]] |align=right | {{NOG-D|ARM}} | 1 &ndash; 1 |align=left | {{NOG|SRB}} | [[Kvalifikacije za Evropsko prvenstvo u nogometu 2016.|Kvalifikacije za EP 2016]]. | <ref name="Izvještaj utakmice Armenija - Srbija 1:1 (Kvalifikacije za EP 2016), uefa.com">[http://www.uefa.com/uefaeuro/qualifiers/season=2016/matches/round=2000446/match=2013864/postmatch/quotes/index.html ''Izvještaj utakmice Armenija - Srbija 1:1 (Kvalifikacije za EP 2016), uefa.com'']; pristupljeno: 11. 10. 2014.</ref> |- |- style="background:#ffcccc;" | 5. | 4. septembar 2015. |align=left | [[Novi Sad]] |align=right | {{NOG-D|SRB}} | 2 &ndash; 0 |align=left | {{NOG|ARM}} | [[Kvalifikacije za Evropsko prvenstvo u nogometu 2016.|Kvalifikacije za EP 2016]]. | <ref>{{Cite web |url=http://www.uefa.com/uefaeuro/qualifiers/season=2016/matches/round=2000446/match=2013986/index.html |title=Izvještaj utakmice Srbija - Armenija 2:0 (Kvalifikacije za EP 2016) |work=UEFA.com |access-date=5. 9. 2015}}</ref> |- |} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://eu-football.info/_matches.php?id=9&oppo=222 Armenija–Srbija] na EU-Football.info * [https://www.national-football-teams.com/encounter/teams/10/164/Armenia_vs_Serbia.html Armenija–Srbija] na National-Football-Teams.com {{Utakmice nogometne reprezentacije Srbije}} [[Kategorija:Utakmice armenske nogometne reprezentacije|Srbija]] [[Kategorija:Utakmice srbijanske nogometne reprezentacije|Armenija]] fqlfqf0xhrpez5xpskofd2tlydkpahp Razgovor:Hezbollah 1 103857 3669746 1162516 2024-11-26T08:39:27Z Panasko 146730 https://fountain.toolforge.org/editathons/wikipedijin-azijski-mjesec-bs-2024 3669746 wikitext text/x-wiki {{Azijski mjesec 2024 - članak}} {{Stranica_za_razgovor}} q0cqhnicf7qswnj1fpxpe4apiqpqfpk Saobraćaj u Bosni i Hercegovini 0 147229 3669634 3641811 2024-11-25T15:17:56Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669634 wikitext text/x-wiki [[Bosna i Hercegovina]] ima izgrađenu infrastrukturu za odvijanje [[Cestovni saobraćaj|cestovnog]], [[Željeznički saobraćaj|željezničkog]] i [[Zračni saobraćaj|zračnog saobraćaja]]. Također, rijekom Savom (gdje postoji nekoliko riječnih luka) moguć je i vodeni saobraćaj ali u ograničenoj mjeri. == Vrste saobraćaja == === Cestovni saobraćaj === [[Datoteka:Roads_in_Bosnia_and_Herzegovina.svg|mini|desno|200px|Putevi u Bosni i Hercegovini]] Od svih vrsta saobaćaja u Bosni i Hercegovini najrazvijeniji je cestovni saobraćaj koji se odvija na cestama različitih vrsta i kategorija. Kroz teritoriju Bosne i Hercegovine prolazi nekoliko ruta [[Međunarodna mreža E-puteva|međunarodne mreže E-puteva]] i to:[[Evropski put E65|E65]] (kroz područje Neuma), [[Evropski put E73|E73]] (treći ogranak panevropskog petog koridora - Vc), [[Evropski put E661|E661]], [[Evropski put E761|E761]] i [[Evropski put E762|E762]]. Od ovih međunarodnih ruta svakaka je najvažnija ruta kojom prolazi Autoput [[Autoput A1 (Bosna i Hercegovina)|A1]] koji spaja sjever sa jugom države. Osim ovih evropskih ruta, teritorija Bosne i Hercegovine ispresjecana je i državnim cestama magistralnog, regionalnog ili lokalnog karaktera. Ukupna dužina cesta iznosi 21.846&nbsp;km od čega je sa: * asfaltnom podlogom: 11.425&nbsp;km (4.686&nbsp;km međugradskih saobraćajnica) * neasfaltnom podlogom: 10.421&nbsp;km (2006.) Bosna i Hercegovina je cestovnim saobraćajem dobro povezana sa državama u okruženju i općenito [[Evropa|evropskim]] državama. Postoje svakodnevne međunarodne linije za gradove kako susjednih država tako i za mnoge gradove Zapadne Evrope i Skandinavije. === Željeznički saobraćaj === {{Glavni|Željeznički saobraćaj u Bosni i Hercegovini}} [[Željeznički saobraćaj u Bosni i Hercegovini]] se odvija mrežom željezničkih pruga čija ukupna dužina iznosi 1031&nbsp;km.<ref>http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2930444,00.html</ref>, od čega je u Federaciji BiH 608,495&nbsp;km<ref>{{Cite web |url=http://www.zfbh.ba/zfbhbax/index.php?option=com_content&task=view&id=26&Itemid=106 |title=Arhivirana kopija |access-date=17. 8. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160811072020/http://www.zfbh.ba/zfbhbax/index.php?option=com_content&task=view&id=26&Itemid=106 |archive-date=11. 8. 2016 |url-status=dead }}</ref> Kolosijek je kao i u većini evropskih država normalnog presjeka, širine 1.435&nbsp;mm. Najvažniji željeznički pravac u velikoj mjeri slijedi pravac autoputa A1 povezujući sjever države i industrijski bazen Srednje Bosne sa Jadranskim morem i lukom Ploče. Na ovaj pravac nastavljaju se željeznički pravci prema istoku ([[Zvornik]]u) i zapadu ([[Novi Grad]] i [[Bihać]]). Željeznički transport na području Bosne i Hercegovine dva operatora i to [[Željeznice Federacije Bosne i Hercegovine]] i [[Željeznice Republike Srpske]]. Za razliku od [[Rat u Bosni i Hercegovini|prijeratnog perioda]], željeznički saobraćaj u Bosni i Hercegovini se trenutno zasniva uglavnom na prijevozu tereta i to za nekoliko većih preduzeća iz oblasti bazične industrije. Putnički saobraćaj je relativno niskog intenziviteta i odvija se uglavnom između nekoliko gradova a iako postoje određena nastojanja da se napravi iskorak po tom pitanju (uvođenje međunarodnih željezničkih linija koje su ubrzo zatvorene kao i uvođenje u saobraćaj [[BH voz]]a) rezultati nisu još uvijek zadovoljavajući. === Zračni saobraćaj === Zračni saobraćaj u Bosni i Hercegovini odvija se posredstvom nekoliko aerodroma od kojih je najveći onaj u [[Međunarodni aerodrom Sarajevo|Sarajevu]]. Osim aerodroma u Sarajevu postoji još šest aerodroma (od kojih su tri međunarodna u Tuzli, Banja Luci i Mostaru) i pet [[helidrom]]a. '''riječnim i pomorskim saobraćajem''' *rijeka [[Sava]] je plovna i služi za transport == Također pogledajte == * [[Bosna i Hercegovina]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Transport in Bosnia and Herzegovina}} * https://web.archive.org/web/20120104060550/http://www.ipi.ba/dokumenti/pravilnicifbih/Zakon%20o%20cestovnom%20prijevozu%20FBiH%20SNFBiH%2028_06.pdf * http://www.mkt.gov.ba/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210818194632/http://mkt.gov.ba/ |date=18. 8. 2021 }} {{BiH po temama}} [[Kategorija:Transport u Bosni i Hercegovini]] pvdfbuihqv831fzt1cvmjvyidcco572 Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine 0 147992 3669664 3668447 2024-11-25T18:09:36Z 109.175.105.103 110-90 3669664 wikitext text/x-wiki {{Infokutija košarkaška reprezentacija | boja1 = 0033CC | boja2 = FFFFFF | država = Bosna i Hercegovina | logo = Košarkaški Savez BiH logo.png | nadimak = [[Lilium bosniacum|Zlatni ljiljani]] <br/>''Zmajevi'' | FIBA_zona = FIBA Evropa | nacionalni_savez = [[Košarkaški savez Bosne i Hercegovine]] | selektor = {{ZD|BIH}} [[Adis Bećiragić]] | pridruženi_FIBA = 1992. | FIBA_poredak = 40. {{nema promjena}} <small>(15. August 2024)<ref>{{cite web |title=FIBA World Ranking Presented by NIKE, men |url=https://www.fiba.basketball/rankingmen |website=FIBA.basketball |access-date=27. 2. 2023 |language=en}}</ref></small> | OI_nastupi = | OI_medalje = | SP_nastupi = – | SP_medalje = | zona_prvenstvo = [[Evropsko prvenstvo u košarci|Evropsko prvenstvo]] | zona_nastupi = 10 (''prvi put [[Evropsko prvenstvo u košarci 1993.|1993]]'') | zona_medalje = –<br/>(''najbolji rezultat 8. mjesto, [[Evropsko prvenstvo u košarci 1993.|1993]]'') | d_uzorak_t = _thinbluesides | d_tijelo = FFDF00 | d_šorc = FFDF00 | d_uzorak_š = | g_uzorak_t = _thinyellowsides | g_tijelo = 0000aa | g_šorc = 0000aa | g_uzorak_š = | prva_utakmica = {{KOŠ|BIH|1992}} 97–69 {{KOŠ-D|SVK}}<br>([[Wrocław]], Poljska; 30. maj 1993) | najveća_pobjeda = {{nowrap|{{KOŠ|BIH}} 92–53 {{KOŠ-D|KIP|1960}}<br>([[Sarajevo]], Bosna i Hercegovina; 21. novembar 2001)<br>{{KOŠ|KIP|1960}} 56–95 {{KOŠ-D|BIH}}<br>([[Nikozija]], Kipar; 20. novembar 2002)<br> {{KOŠ|BIH}} 88–49 {{KOŠ-D|BUG}}<br>([[Sarajevo]], Bosna i Hercegovina; 27. novembar 2020)}} | najveći_poraz = {{KOŠ|BIH}} 52–102 {{KOŠ-D|FRA}}<br>([[Tuzla]], Bosna i Hercegovina; 29. juni 2018) }} '''Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine''' predstavlja [[Bosna i Hercegovina|Bosnu i Hercegovinu]] u međunarodnim [[košarka]]škim utakmicama i takmičenjima i pod kontrolom je [[Košarkaški savez Bosne i Hercegovine|Košarkaškog saveza Bosne i Hercegovine]]. Do [[Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine|1992]] bosanskohercegovački košarkaši su igrali za [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|reprezentaciju Jugoslavije]]. Bosna i Hercegovina je prvi put samostalno nastupala na međunardonom takmičenju na [[Evropsko prvenstvo u košarci 1993.|Evropskom prvenstvu 1993]]. Do sada su ukupno učestvovali deset puta na evropskim prvenstvima, dok na [[Svjetsko prvenstvo u košarci|svjetskim prvenstvima]] još nisu igrali. == Historija == {{glavni|Jugoslavenska košarkaška reprezentacija}} Bosna i Hercegovina je bila dio [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavije]] sve do 1992. godine, pa su svi igrači rođeni u Bosni i Hercegovini igrali za Jugoslavensku košarkašku reprezentaciju. Značajniji od tih bili su [[Predrag Danilović]], [[Zoran Savić]], [[Aleksandar Nikolić]], [[Borislav Stanković]], [[Dražen Dalipagić]] i [[Mirza Delibašić]]. Tokom ovog perioda, glavni grad Bosne i Hercegovine, [[Sarajevo]], bio je jedan od pet lokacija gdje su igrane utakmice [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1970.|Svjetskog prvenstva 1970]], gdje je Jugoslavija završila na prvoj poziciji, čime je osvojila svoju prvu zlatnu medalju na [[Svjetsko prvenstvo u košarci|Svjetskom prvenstvu u košarci]]. Još od sticanja nezavisnosti od Jugoslavije, [[Bosna i Hercegovina]] se redovno kvalifikovala za [[EuroBasket]], veliki turnir i najveće evropsko takmičenje. Svoj najbolji rezultat su postigli završivši kao 8. na prvenstvu 1993. godine, nakon prolaska u četvrtfinale. Bosna i Hercegovina od stjecanja nezavisnosti nije se kvalifikovala za Evropsko prvenstvo 1995, 2007, 2009. i 2017. == Takmičenja == {{col-begin}} {{col-break}} ===Svjetsko prvenstvo=== {| class="wikitable" style="text-align: center;font-size:90%;" !colspan=5|[[Svjetsko prvenstvo u košarci|Svjetsko prvenstvo]] !rowspan=13| !colspan=3|Kvalifikacije |- !Godina !Plasman !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} |- | Od [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1950.|1950.]] do [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1990.|1990.]]||colspan=4|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]''||colspan=3|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]'' |- |{{ZD|KAN}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1994.|1994.]]||colspan=4 rowspan=8|''Nisu se kvalifikovali'' |colspan=3 rowspan=6|''EuroBasket služio<br>kao kvalifikacije'' |- |{{ZD|GRČ}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1998.|1998.]] |- |{{ZD|SAD}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2002.|2002.]] |- |{{ZD|JPN}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2006.|2006.]] |- |{{ZD|TUR}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2010.|2010.]] |- |{{ZD|ŠPA}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2014.|2014.]] |- |{{ZD|KIN}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2019.|2019.]] |18||7||11 |- |{{ZD|FIL}}{{ZD|JPN}}{{ZD|INDN}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2023.|2023.]] |12||6||6 |- |{{ZD|KAT}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2027.|2027.]]||colspan=4|''Kvalifikacije'' |colspan=3|''U toku'' |- !Ukupno!!0/8!! !! !! !!30 !!13 !!17 |} ===Olimpijske igre=== {| class="wikitable" style="text-align: center;font-size:90%;" !colspan=5|[[Košarka na Olimpijskim igrama|Olimpijske igre]] !rowspan=13| !colspan=3|Kvalifikacije |- !Godina !Plasman !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} |- |Od [[Košarka na Olimpijskim igrama 1936.|1936.]] do [[Košarka na Olimpijskim igrama 1988.|1988.]]||colspan=4|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]''||colspan=3|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]'' |- |{{ZD|ŠPA}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 1992.|1992.]]||colspan=4 rowspan=9|''Nisu se kvalifikovali'' |colspan=3 rowspan=8|''Nisu se kvalifikovali'' |- |{{ZD|SAD}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 1996.|1996.]] |- |{{ZD|AUS}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2000.|2000.]] |- |{{ZD|GRČ}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2004.|2004.]] |- |{{ZD|KIN}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2008.|2008.]] |- |{{ZD|UK}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2012.|2012.]] |- |{{ZD|BRA}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2016.|2016.]] |- |{{ZD|JPN}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2020.|2020.]] |- |{{ZD|FRA}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2024.|2024.]] |5||3||2 |- !Ukupno!!0/9!! !! !! !! 5 !! 3 !! 2 |} {{col-break}} ===Evropsko prvenstvo=== {| class="wikitable" style="text-align: center;font-size:90%;" !colspan=5|[[Evropsko prvenstvo u košarci|Evropsko prvenstvo]] !rowspan=19| !colspan=3|Kvalifikacije |- !Godina !Plasman !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} |- | Od [[Evropsko prvenstvo u košarci 1935.|1935.]] do [[Evropsko prvenstvo u košarci 1991.|1991.]]||colspan=4|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]''||colspan=3|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]'' |- |{{ZD|NJE}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 1993.|1993.]]||8.||9||2||7 |7||5||2 |- |{{ZD|GRČ}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 1995.|1995.]]||colspan=4|''Nisu se kvalifikovali'' |10||4||6 |- |{{ZD|ŠPA}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 1997.|1997.]]||15.||5||1||4 |10||7||3 |- |{{ZD|FRA}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 1999.|1999.]]||15.||3||0||3 |10||9||1 |- |{{ZD|TUR}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2001.|2001.]]||13.||3||0||3 |10||6||4 |- |{{ZD|ŠVE}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2003.|2003.]]||15.||3||0||3 |10||6||4 |- |{{ZD|SCG}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2005.|2005.]]||15.||3||0||3 |6||4||2 |- |{{ZD|ŠPA}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2007.|2007.]]||colspan=4 rowspan=2|''Nisu se kvalifikovali'' |12||5||7 |- |{{ZD|POL}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2009.|2009.]] |10||6||4 |- |{{ZD|LTU}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2011.|2011.]]||19.||5||2||3 |8||3||5 |- |{{ZD|SVN}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2013.|2013.]]||13.||5||3|||2 |8||6||2 |- |{{ZD|FRA}}{{ZD|HRV}}{{ZD|NJE}}{{ZD|LAT}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2015.|2015.]]||23.||5||1||4 |4||4||0 |- |{{ZD|FIN}}{{ZD|IZR}}{{ZD|RUM}}{{ZD|TUR}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2017.|2017.]]||colspan=4 |''Nisu se kvalifikovali'' |4||2||2 |- |{{ZD|ČEŠ}}{{ZD|GRU}}{{ZD|ITA}}{{ZD|NJE}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2022.|2022.]]||18.||5||2||3 |6||5||1 |- |{{ZD|LAT}}{{ZD|KIP}}{{ZD|FIN}}{{ZD|POLJ}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2025.|2025.]]||colspan=4 |''Kvalifikacije'' |colspan=3 |''U toku'' |- !Ukupno!!10/14!!46 !!11 !!35 !!115 !!72 !!43 |} {{col-end}} == Nedavni rezultati i naredne utakmice == {{legend2|#CCFFCC|Pobjeda|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|Poraz|border=1px solid #AAAAAA}} ===2024.=== {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 23. februar 2024. |time = 19:00 ([[UTC+02:00|UTC+2]]) |teamA = {{KOŠ-D|KIP}} |scoreA = 66 |teamB = {{KOŠ|BIH}} |scoreB = '''99''' |Q1 = 27–'''28''' |Q2 = 11–'''23''' |Q3 = 18–'''26''' |Q4 = 10–'''22''' |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2302/Cyprus-Bosnia-and-Herzegovina Boxscore] |points1 = [[Darral Willis|Willis]] 22 |rebounds1 = Willis 13 |assist1 = [[Nikolaos Stylianou|Stylianou]] 3 |points2 = [[Džanan Musa|Musa]] 26 |rebounds2 = [[Kenan Kamenjaš|Kamenjaš]] 10 |assist2 = [[Edin Atić|Atić]], Musa 8 |location = [[Nikozija]], Kipar |arena = [[Sportski centar "Eleftheria"]] |attendance = 3.000 |referee = Martin Horozov (BUL), Ofer Manheim (ISR), Marek Kúkelčík (SVK) |result = POB }} {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 26. februar 2024. |time = 19:00 ([[UTC+01:00|UTC+1]]) |teamA = {{KOŠ-D|BIH}} |scoreA = 64 |teamB = '''{{KOŠ|FRA}}''' |scoreB = '''74''' |Q1 = 15–'''16''' |Q2 = 17–'''18''' |Q3 = 16–'''23''' |Q4 = 16–'''17''' |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2602/Bosnia-and-Herzegovina-France Boxscore] |points1 = [[Džanan Musa|Musa]] 15 |rebounds1 = [[Kenan Kamenjaš|Kamenjaš]] 6 |assist1 = [[Džanan Musa|Musa]] 3 |points2 = [[Guerschon Yabusele|Yabusele]] 16 |rebounds2 = [[Guerschon Yabusele|Yabusele]] 9 |assist2 = [[Guerschon Yabusele|Yabusele]] 3 |location = [[Tuzla]], Bosna i Hercegovina |arena = [[Dvorana Mejdan]] |attendance = 4.500 |referee = Luis Castillo (ESP), Kerem Baki (TUR), Dariusz Zapolski (POL) |result = POR }} {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 21. novembar 2024. |time = 20:00 ([[UTC+01:00|UTC+1]]) |teamA = '''{{KOŠ-D|CRO}}''' |scoreA = '''89''' |teamB = {{KOŠ|BIH}} |scoreB = 76 |Q1 = '''30'''–19 |Q2 = 20–'''29''' |Q3 = '''23'''–12 |Q4 = 16–16 |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2111/Croatia-Bosnia-and-Herzegovina Boxscore] |points1 = [[Luka Božić|Božić]] 25 |rebounds1 = [[Luka Božić|Božić]] 9 |assist1 = [[Jaleen Smith|Smith]] 4 |points2 = [[Amar Gegić|Gegić]] 18 |rebounds2 = [[Amar Gegić|Gegić]] 8 |assist2 = [[Edin Atić|Atić]] 6 |location = [[Zagreb]], Hrvatska |arena = [[Košarkaški centar "Dražen Petrović"]] |attendance = |referee = Mārtiņš Kozlovskis (LAT), Marius Ciulin (ROU), Gintaras Mačiulis (LTU) |result = POR }} {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 24. novembar 2024. |time = 18:00 ([[UTC+01:00|UTC+1]]) |teamA = {{KOŠ-D|BIH}} |scoreA =110 |teamB = {{KOŠ|CRO}} |scoreB =90 |Q1 = |Q2 = |Q3 = |Q4 = |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2411/Bosnia-and-Herzegovina-Croatia Boxscore] |points1 = |rebounds1 = |assist1 = |points2 = |rebounds2 = |assist2 = |location = [[Sarajevo]], Bosna i Hercegovina |arena = [[Dvorana "Mirza Delibašić"]] |attendance = |referee = |result =POB }} ===2025.=== {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 21. februar 2025. |time = |teamA = {{KOŠ-D|BIH}} |scoreA = |teamB = {{KOŠ|KIP}} |scoreB = |Q1 = |Q2 = |Q3 = |Q4 = |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2102/Bosnia-and-Herzegovina-Cyprus Boxscore] |points1 = |rebounds1 = |assist1 = |points2 = |rebounds2 = |assist2 = |location = Bosna i Hercegovina |arena = |attendance = |referee = |result = }} {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 24. februar 2025. |time = |teamA = {{KOŠ-D|FRA}} |scoreA = |teamB = {{KOŠ|BIH}} |scoreB = |Q1 = |Q2 = |Q3 = |Q4 = |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2402/France-Bosnia-and-Herzegovina Boxscore] |points1 = |rebounds1 = |assist1 = |points2 = |rebounds2 = |assist2 = |location = Francuska |arena = |attendance = |referee = |result = }} ==Ekipa== ===Trenutni sastav=== Sastav za predkvalifikacijski turnir za Olimpijske igre 2024. koji će se igrati od 12. do 20. augusta 2023. u [[Poljska|Poljskoj]].<ref>{{cite web |title=Bosnia and Herzegovina at the FIBA Olympic Pre-Qualifying Tournament 2023 Poland-Estonia 2023 |url=https://www.fiba.basketball/opqt/poland-estonia/2023/team/Bosnia-and-Herzegovina#tab=roster |website=FIBA.basketball |access-date=11. 8. 2023}}</ref> {{FIBA roster header|team=košarkaške reprezentacije Bosne i Hercegovine | color1 = #FFDF00| bg1 = #002395| color2 = #FFDF00| bg2 = #002395}} <!-- list of players --> {{FIBA player|df=y| num = 0 | nat = USA | name = Jusuf Nurkić | pos = C | m = 2.13 | year = 1994 | month = 8 | date = 23 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Portland Trail Blazers]]}} {{FIBA player|df=y| num = 3 | nat = TUR | name = Amar Alibegović | pos = PF | m = 2.02 | year = 1995 | month = 3 | date = 31 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Çağdaş Bodrumspor]]}} {{FIBA player|df=y| num = 4 | nat = BIH | name = Adi Zahiragić | pos = PG | m = 1.87 | year = 1995 | month = 2 | date = 24 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Bosna Meridianbet|Bosna Meridianbet]]}} {{FIBA player|df=y| num = 5 | nat = BIH | name = Edin Atić | pos = SG | m = 2.01 | year = 1997 | month = 1 | date = 19 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Igokea|Igokea]]}} {{FIBA player|df=y| num = 7 | nat = TUR | name = Miralem Halilović | note = C | pos = PF | m = 2.05 | year = 1991 | month = 7 | date = 22 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Galatasaray S.K. (men's basketball)|Galatasaray Nef]]}} {{FIBA player|df=y| num = 9 | nat = FRA | name = Amar Gegić | pos = G | m = 2.00 | year = 1998 | month = 2 | date = 14 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Paris Basketball|Paris]]}} {{FIBA player|df=y| num = 13 | nat = ESP | name = Džanan Musa | pos = SF | m = 2.06 | year = 1999 | month = 5 | date = 8 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Real Madrid Baloncesto|Real Madrid]]}} {{FIBA player|df=y| num = 17 | nat = MNE | name = Aleksandar Lazić | pos = SF | m = 2.01 | year = 1996 | month = 6 | date = 10 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Budućnost|Budućnost]]}} {{FIBA player|df=y| num = 27 | nat = BEL | name = Adin Vrabac | pos = SF | m = 2.05 | year = 1994 | month = 1 | date = 27 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Belfius Mons-Hainaut|Mons-Hainaut]]}} {{FIBA player|df=y| num = 30 | nat = BIH | name = Haris Delalić | pos = SF | m = 2.04 | year = 1994 | month = 4 | date = 24 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Igokea|Igokea]]}} {{FIBA player|df=y| num = 34 | nat = MNE | name = Kenan Kamenjaš | pos = C | m = 2.07 | year = 2000 | month = 1 | date = 17 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Budućnost|Budućnost]]}} {{FIBA player|df=y| num = 55 | nat = USA | name = Luka Garza | pos = C | m = 2.10 | year = 1998 | month = 12 | date = 27 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Minnesota Timberwolves]]}} {{FIBA roster footer | head_coach = *{{ZD|BIH}} [[Adis Bećiragić]] | asst_coach= *{{ZD|BIH}} Gordan Firić *{{ZD|BIH}} Hajrudin Prolić *{{ZD|BIH}} Azur Sakić |otherlegend= * '''(C)''' Kapiten ekipe *'''Klub''' – zadnji klub<br />prije utakmica *'''Godine''' – starost igrača<br />na dan 11. august 2023. }} ===Postava=== {{Basketball depth chart | line_color = 002395 | alt_color = FFDF00 | starter_c = [[Jusuf Nurkić]] | starter_pf = [[Luka Garza]] | starter_sf = [[Aleksandar Lazić]] | starter_sg = [[Džanan Musa]] | starter_pg = [[Amar Gegić]] | bench 1_c = [[Miralem Halilović]] | bench 1_pf = [[Amar Alibegović]] | bench 1_sf = [[Adin Vrabac]] | bench 1_sg = [[Edin Atić]] | bench 1_pg = [[Adi Zahiragić]] | bench 2_c = [[Kenan Kamenjaš]] | bench 2_pf = | bench 2_sf = [[Haris Delalić]] | bench 2_sg = | bench 2_pg = }} === Važniji igrači === Trenutni važniji igrači iz Bosne i Hercegovine: {{FIBA roster header|team= | color1 = #FFDF00| bg1 = #002395| color2 = #FFDF00| bg2 = #002395}} <!--list of players--> {{FIBA player|df=y| num = | nat = TUR | name = John Roberson | pos = PG | m = 1.80 | year = 1988 | month = 10 | date = 28 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Manisa Büyükşehir Belediyespor|Manisa]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Sani Čampara | pos = G | m = 1.90 | year = 1999 | month = 3 | date = 3 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Zadar|Zadar]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = POL | name = Ajdin Penava | pos = PF | m = 2.06 | year = 1997 | month = 3 | date = 11 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Spójnia Stargard|Spójnia]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Đorđe Topolović | pos = C | m = 2.08 | year = 2001 | month = 10 | date = 7 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Vrijednosnice Osijek|Osijek]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = KOS | name = Ismet Sejfić | pos = C | m = 2.08 | year = 1993 | month = 9 | date = 7 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KB Ylli|Ylli]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = SLO | name = Emir Ahmedović | pos = C | m = 2.17 | year = 1994 | month = 11 | date = 8 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Šenčur|Šenčur]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = SLO | name = Adnan Arslanagić | pos = G | m = 1.83 | year = 1997 | month = 8 | date = 26 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KD Ilirija|Ilirija]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = MNE | name = Vojin Ilić | pos = F | m = 2.00 | year = 2000 | month = 8 | date = 9 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Budućnost|Budućnost]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Amsel Delalić | pos = F | m = 2.02 | year = 2003 | month = 7 | date = 24 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Borac|Borac Banja Luka]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = LAT | name = Harun Zrno | pos = G | m = 1.98 | year = 2004 | month = 3 | date = 1 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[BK Valmiera|Valmiera Ordo]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BEL | name = Filip Adamović | pos = G | m = 1.80 | year = 1988 | month = 12 | date = 15 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Belfius Mons-Hainaut|Mons-Hainaut]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Rijad Avdić | pos = F | m = 2.01 | year = 1998 | month = 7 | date = 2 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Spars|Spars]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Nedim Buza | pos = F | m = 2.02 | year = 1995 | month = 5 | date = 10 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Spars|Spars]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ESP | name = Nedim Đedović | pos = F | m = 2.03 | year = 1997 | month = 2 | date = 16 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[CB Morón|Morón]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = SRB | name = Ibrahim Durmo | pos = C | m = 2.00 | year = 1997 | month = 1 | date = 15 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Metalac Valjevo|Metalac]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Aleksa Gatarić | pos = G | m = 1.86 | year = 2002 | month = 4 | date = 19 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Spars|Spars]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ROU | name = Nemanja Gordić | pos = G | m = 1.94 | year = 1988 | month = 9 | date = 25 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[CS Universitatea Cluj-Napoca (men's basketball)|Cluj Napoca]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Almir Hasandić | pos = G | m = 1.91 | year = 1990 | month = 10 | date = 19 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Sloboda Tuzla|Sloboda Tuzla]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Draško Knežević | pos = G | m = 1.88 | year = 1993 | month = 2 | date = 3 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Borac|Borac Banja Luka]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Markus Lončar | pos = C | m = 2.13 | year = 1996 | month = 4 | date = 8 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Cedevita Junior|Cedevita Junior]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = | name = Milan Milošević | pos = F | m = 2.02 | year = 1985 | month = 9 | date = 26 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = ''Bez kluba''}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Zinedin Mulić | pos = SG | m = 1.99 | year = 2004 | month = 1 | date = 15 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Spars|Spars]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ESP | name = Lazar Mutić | pos = F | m = 2.03 | year = 1999 | month = 1 | date = 6 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[CB Almansa|Almansa]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BEL | name = Muhamed Pašalić | pos = G | m = 1.92 | year = 1987 | month = 8 | date = 27 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Belfius Mons-Hainaut|Mons-Hainaut]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Imran Polutak | pos = C | m = 2.09 | year = 1996 | month = 7 | date = 9 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Alkar|Alkar]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Njegoš Sikiraš | pos = C | m = 2.06 | year = 1999 | month = 9 | date = 11 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Borac|Borac Banja Luka]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ROU | name = Andrija Stipanović | pos = C | m = 2.09 | year = 1986 | month = 12 | date = 18 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[CS Universitatea Cluj-Napoca (men's basketball)|Cluj Napoca]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ESP | name = Emir Sulejmanović | pos = PF | m = 2.04 | year = 1995 | month = 7 | date = 13 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Bilbao Basket|Bilbao]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Darko Talić | pos = G | m = 1.92 | year = 1998 | month = 2 | date = 23 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Igokea|Igokea]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = EST | name = Obrad Tomić | pos = C | m = 2.08 | year = 1993 | month = 4 | date = 8 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Rapla KK|Rapla]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Tihomir Vranješ | pos = G | m = 1.96 | year = 1995 | month = 10 | date = 24 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Vrijednosnice Osijek|Osijek]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BEL | name = Jure Zubac | pos = F | m = 2.04 | year = 1995 | month = 3 | date = 15 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Belfius Mons-Hainaut|Mons-Hainaut]]}} <!-- end list of players --> {{FIBA roster footer | otherlegend = *'''Klub''' – označava trenutni klub *'''Godine''' – označava godine<br />na dan 11. august 2023. }} == Statistika == :'''''Podebljani''' igrači su još uvijek aktivni.'' {{col-begin}} {{col-2}} {|class="wikitable" |+Najviše nastupa |- !#!!Igrač!!Karijera!!Nastupi |- |1. |[[Gordan Firić]] |1993–2006. |63 |- |2. |[[Samir Lerić]] |1993–2005. |61 |- |3. |'''[[Elmedin Kikanović]]''' |2006– |59 |- |4. |[[Jasmin Hukić]] |1998–2005. |54 |- |5. |[[Kenan Bajramović]] |2001–2011. |52 |- |6. |[[Mirza Teletović]] |2003–2014. |51 |- |7. |[[Adis Bećiragić]] |1993–1999. |45 |- |8. |[[Nenad Marković]] |1994–2001. |43 |- |9. |[[Elvir Ovčina]] |1997–2005. |40 |- |10. |[[Ermin Jazvin]] |2001–2011. |39 |} {{col-2}} {|class="wikitable" |+Najviše postignutih poena |- !#!!Igrač!!Karijera!!Poeni |- |1. |[[Nenad Marković]] |1994–2001. |840 |- |2. |[[Mirza Teletović]] |2003–2014. |655 |- |3. |[[Gordan Firić]] |1993–2006. |639 |- |4. |[[Jasmin Hukić]] |1998–2005. |581 |- |5. |'''[[Elmedin Kikanović]]''' |2006– |500 |- |6. |[[Samir Avdić]] |1993–1997. |390 |- |7. |[[Samir Lerić]] |1993–2005. |388 |- |8. |[[Elvir Ovčina]] |1997–2005. |376 |- |9. |[[Damir Mršić]] |2000–2006. |345 |- |10. |[[Kenan Bajramović]] |2001–2011. |342 |} {{col-end}} == Selektori kroz historiju == {| class="wikitable" |- ! Period ! Ime |- | 1993. | {{ZD|BIH|1992}} [[Mirza Delibašić]] |- | 1993–1995. | {{ZD|BIH|1992}} [[Faruk Kulenović]] |- | 1995–2001. | {{ZD|BIH|1992}} [[Sabit Hadžić]] |- | 2001–2003. | {{ZD|BIH}} [[Draško Prodanović]] |- | 2004–2006. | {{ZD|BIH}} [[Mensur Bajramović]] |- | 2006–2008. | {{ZD|BIH}} [[Nenad Marković]] |- | 2008–2010. | {{ZD|BIH}} [[Mensur Bajramović]] |- | 2010–2012. | {{ZD|BIH}} [[Sabit Hadžić]] |- | 2012–2013. | {{ZD|HRV}} [[Aleksandar Petrović]] |- | 2014–2015. | {{ZD|CG}} [[Duško Ivanović]] |- | 2016. | {{ZD|HRV}} [[Damir Mulaomerović]] |- | 2017–2018. | {{ZD|SRB}} [[Duško Vujošević]] |- | 2018. | {{ZD|HRV}} [[Jasmin Repeša]] (privremeno) |- | 2018–2022. | {{ZD|BIH}} [[Vedran Bosnić]] |- | 2022– | {{ZD|BIH}} [[Adis Bećiragić]] |} == Prijašnji sastavi == {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 1993}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 1997}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 1999}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2001}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2003}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2005}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2011}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2013}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2015}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2022.}} == Također pogledajte == * [[Spisak zvaničnih utakmica košarkaške reprezentacije Bosne i Hercegovine|Spisak zvaničnih utakmica Bosne i Hercegovine]] * [[Ženska košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine]] * [[Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine U-20]] * [[Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine U-18]] * [[Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine U-16]] == Bilješke == <references group="note"/> == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://www.basket.ba/ Službeni sajt] * [https://www.fiba.basketball/federation/Bosnia-and-Herzegovina Bosna i Hercegovina] na sajtu FIBA-e * [https://www.eurobasket.com/Bosnia/basketball-National-Team.aspx Bosna i Hercegovina] na sajtu Eurobasket.com {{Košarka u BiH}} {{Evropske košarkaške reprezentacije}} {{Reprezentacije Bosne i Hercegovine}} {{Sportista godine Bosne i Hercegovine}} {{DEFAULTSORT:Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine}} [[Kategorija:Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine|BiH]] [[Kategorija:Bosanskohercegovačke reprezentacije]] [[Kategorija:Košarkaške reprezentacije|BiH]] [[Kategorija:Sportski kolektiv godine Bosne i Hercegovine]] jaa61fa3zmsuzx4xto3z0lvmz59lbif 3669667 3669664 2024-11-25T18:14:21Z 109.175.105.103 3669667 wikitext text/x-wiki {{Infokutija košarkaška reprezentacija | boja1 = 0033CC | boja2 = FFFFFF | država = Bosna i Hercegovina | logo = Košarkaški Savez BiH logo.png | nadimak = [[Lilium bosniacum|Zlatni ljiljani]] <br/>''Zmajevi'' | FIBA_zona = FIBA Evropa | nacionalni_savez = [[Košarkaški savez Bosne i Hercegovine]] | selektor = {{ZD|BIH}} [[Adis Bećiragić]] | pridruženi_FIBA = 1992. | FIBA_poredak = 40. {{nema promjena}} <small>(15. August 2024)<ref>{{cite web |title=FIBA World Ranking Presented by NIKE, men |url=https://www.fiba.basketball/rankingmen |website=FIBA.basketball |access-date=27. 2. 2023 |language=en}}</ref></small> | OI_nastupi = | OI_medalje = | SP_nastupi = – | SP_medalje = | zona_prvenstvo = [[Evropsko prvenstvo u košarci|Evropsko prvenstvo]] | zona_nastupi = 10 (''prvi put [[Evropsko prvenstvo u košarci 1993.|1993]]'') | zona_medalje = –<br/>(''najbolji rezultat 8. mjesto, [[Evropsko prvenstvo u košarci 1993.|1993]]'') | d_uzorak_t = _thinbluesides | d_tijelo = FFDF00 | d_šorc = FFDF00 | d_uzorak_š = | g_uzorak_t = _thinyellowsides | g_tijelo = 0000aa | g_šorc = 0000aa | g_uzorak_š = | prva_utakmica = {{KOŠ|BIH|1992}} 97–69 {{KOŠ-D|SVK}}<br>([[Wrocław]], Poljska; 30. maj 1993) | najveća_pobjeda = {{nowrap|{{KOŠ|BIH}} 92–53 {{KOŠ-D|KIP|1960}}<br>([[Sarajevo]], Bosna i Hercegovina; 21. novembar 2001)<br>{{KOŠ|KIP|1960}} 56–95 {{KOŠ-D|BIH}}<br>([[Nikozija]], Kipar; 20. novembar 2002)<br> {{KOŠ|BIH}} 88–49 {{KOŠ-D|BUG}}<br>([[Sarajevo]], Bosna i Hercegovina; 27. novembar 2020)}} | najveći_poraz = {{KOŠ|BIH}} 52–102 {{KOŠ-D|FRA}}<br>([[Tuzla]], Bosna i Hercegovina; 29. juni 2018) }} '''Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine''' predstavlja [[Bosna i Hercegovina|Bosnu i Hercegovinu]] u međunarodnim [[košarka]]škim utakmicama i takmičenjima i pod kontrolom je [[Košarkaški savez Bosne i Hercegovine|Košarkaškog saveza Bosne i Hercegovine]]. Do [[Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine|1992]] bosanskohercegovački košarkaši su igrali za [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|reprezentaciju Jugoslavije]]. Bosna i Hercegovina je prvi put samostalno nastupala na međunardonom takmičenju na [[Evropsko prvenstvo u košarci 1993.|Evropskom prvenstvu 1993]]. Do sada su ukupno učestvovali deset puta na evropskim prvenstvima, dok na [[Svjetsko prvenstvo u košarci|svjetskim prvenstvima]] još nisu igrali. == Historija == {{glavni|Jugoslavenska košarkaška reprezentacija}} Bosna i Hercegovina je bila dio [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavije]] sve do 1992. godine, pa su svi igrači rođeni u Bosni i Hercegovini igrali za Jugoslavensku košarkašku reprezentaciju. Značajniji od tih bili su [[Predrag Danilović]], [[Zoran Savić]], [[Aleksandar Nikolić]], [[Borislav Stanković]], [[Dražen Dalipagić]] i [[Mirza Delibašić]]. Tokom ovog perioda, glavni grad Bosne i Hercegovine, [[Sarajevo]], bio je jedan od pet lokacija gdje su igrane utakmice [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1970.|Svjetskog prvenstva 1970]], gdje je Jugoslavija završila na prvoj poziciji, čime je osvojila svoju prvu zlatnu medalju na [[Svjetsko prvenstvo u košarci|Svjetskom prvenstvu u košarci]]. Još od sticanja nezavisnosti od Jugoslavije, [[Bosna i Hercegovina]] se redovno kvalifikovala za [[EuroBasket]], veliki turnir i najveće evropsko takmičenje. Svoj najbolji rezultat su postigli završivši kao 8. na prvenstvu 1993. godine, nakon prolaska u četvrtfinale. Bosna i Hercegovina od stjecanja nezavisnosti nije se kvalifikovala za Evropsko prvenstvo 1995, 2007, 2009. i 2017. == Takmičenja == {{col-begin}} {{col-break}} ===Svjetsko prvenstvo=== {| class="wikitable" style="text-align: center;font-size:90%;" !colspan=5|[[Svjetsko prvenstvo u košarci|Svjetsko prvenstvo]] !rowspan=13| !colspan=3|Kvalifikacije |- !Godina !Plasman !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} |- | Od [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1950.|1950.]] do [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1990.|1990.]]||colspan=4|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]''||colspan=3|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]'' |- |{{ZD|KAN}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1994.|1994.]]||colspan=4 rowspan=8|''Nisu se kvalifikovali'' |colspan=3 rowspan=6|''EuroBasket služio<br>kao kvalifikacije'' |- |{{ZD|GRČ}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1998.|1998.]] |- |{{ZD|SAD}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2002.|2002.]] |- |{{ZD|JPN}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2006.|2006.]] |- |{{ZD|TUR}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2010.|2010.]] |- |{{ZD|ŠPA}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2014.|2014.]] |- |{{ZD|KIN}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2019.|2019.]] |18||7||11 |- |{{ZD|FIL}}{{ZD|JPN}}{{ZD|INDN}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2023.|2023.]] |12||6||6 |- |{{ZD|KAT}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2027.|2027.]]||colspan=4|''Kvalifikacije'' |colspan=3|''U toku'' |- !Ukupno!!0/8!! !! !! !!30 !!13 !!17 |} ===Olimpijske igre=== {| class="wikitable" style="text-align: center;font-size:90%;" !colspan=5|[[Košarka na Olimpijskim igrama|Olimpijske igre]] !rowspan=13| !colspan=3|Kvalifikacije |- !Godina !Plasman !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} |- |Od [[Košarka na Olimpijskim igrama 1936.|1936.]] do [[Košarka na Olimpijskim igrama 1988.|1988.]]||colspan=4|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]''||colspan=3|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]'' |- |{{ZD|ŠPA}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 1992.|1992.]]||colspan=4 rowspan=9|''Nisu se kvalifikovali'' |colspan=3 rowspan=8|''Nisu se kvalifikovali'' |- |{{ZD|SAD}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 1996.|1996.]] |- |{{ZD|AUS}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2000.|2000.]] |- |{{ZD|GRČ}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2004.|2004.]] |- |{{ZD|KIN}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2008.|2008.]] |- |{{ZD|UK}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2012.|2012.]] |- |{{ZD|BRA}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2016.|2016.]] |- |{{ZD|JPN}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2020.|2020.]] |- |{{ZD|FRA}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2024.|2024.]] |5||3||2 |- !Ukupno!!0/9!! !! !! !! 5 !! 3 !! 2 |} {{col-break}} ===Evropsko prvenstvo=== {| class="wikitable" style="text-align: center;font-size:90%;" !colspan=5|[[Evropsko prvenstvo u košarci|Evropsko prvenstvo]] !rowspan=19| !colspan=3|Kvalifikacije |- !Godina !Plasman !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} |- | Od [[Evropsko prvenstvo u košarci 1935.|1935.]] do [[Evropsko prvenstvo u košarci 1991.|1991.]]||colspan=4|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]''||colspan=3|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]'' |- |{{ZD|NJE}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 1993.|1993.]]||8.||9||2||7 |7||5||2 |- |{{ZD|GRČ}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 1995.|1995.]]||colspan=4|''Nisu se kvalifikovali'' |10||4||6 |- |{{ZD|ŠPA}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 1997.|1997.]]||15.||5||1||4 |10||7||3 |- |{{ZD|FRA}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 1999.|1999.]]||15.||3||0||3 |10||9||1 |- |{{ZD|TUR}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2001.|2001.]]||13.||3||0||3 |10||6||4 |- |{{ZD|ŠVE}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2003.|2003.]]||15.||3||0||3 |10||6||4 |- |{{ZD|SCG}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2005.|2005.]]||15.||3||0||3 |6||4||2 |- |{{ZD|ŠPA}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2007.|2007.]]||colspan=4 rowspan=2|''Nisu se kvalifikovali'' |12||5||7 |- |{{ZD|POL}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2009.|2009.]] |10||6||4 |- |{{ZD|LTU}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2011.|2011.]]||19.||5||2||3 |8||3||5 |- |{{ZD|SVN}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2013.|2013.]]||13.||5||3|||2 |8||6||2 |- |{{ZD|FRA}}{{ZD|HRV}}{{ZD|NJE}}{{ZD|LAT}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2015.|2015.]]||23.||5||1||4 |4||4||0 |- |{{ZD|FIN}}{{ZD|IZR}}{{ZD|RUM}}{{ZD|TUR}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2017.|2017.]]||colspan=4 |''Nisu se kvalifikovali'' |4||2||2 |- |{{ZD|ČEŠ}}{{ZD|GRU}}{{ZD|ITA}}{{ZD|NJE}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2022.|2022.]]||18.||5||2||3 |6||5||1 |- |{{ZD|LAT}}{{ZD|KIP}}{{ZD|FIN}}{{ZD|POLJ}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2025.|2025.]]||colspan=4 |''Kvalifikacije'' |colspan=3 |''U toku'' |- !Ukupno!!10/14!!46 !!11 !!35 !!115 !!72 !!43 |} {{col-end}} == Nedavni rezultati i naredne utakmice == {{legend2|#CCFFCC|Pobjeda|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|Poraz|border=1px solid #AAAAAA}} ===2024.=== {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 23. februar 2024. |time = 19:00 ([[UTC+02:00|UTC+2]]) |teamA = {{KOŠ-D|KIP}} |scoreA = 66 |teamB = {{KOŠ|BIH}} |scoreB = '''99''' |Q1 = 27–'''28''' |Q2 = 11–'''23''' |Q3 = 18–'''26''' |Q4 = 10–'''22''' |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2302/Cyprus-Bosnia-and-Herzegovina Boxscore] |points1 = [[Darral Willis|Willis]] 22 |rebounds1 = Willis 13 |assist1 = [[Nikolaos Stylianou|Stylianou]] 3 |points2 = [[Džanan Musa|Musa]] 26 |rebounds2 = [[Kenan Kamenjaš|Kamenjaš]] 10 |assist2 = [[Edin Atić|Atić]], Musa 8 |location = [[Nikozija]], Kipar |arena = [[Sportski centar "Eleftheria"]] |attendance = 3.000 |referee = Martin Horozov (BUL), Ofer Manheim (ISR), Marek Kúkelčík (SVK) |result = POB }} {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 26. februar 2024. |time = 19:00 ([[UTC+01:00|UTC+1]]) |teamA = {{KOŠ-D|BIH}} |scoreA = 64 |teamB = '''{{KOŠ|FRA}}''' |scoreB = '''74''' |Q1 = 15–'''16''' |Q2 = 17–'''18''' |Q3 = 16–'''23''' |Q4 = 16–'''17''' |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2602/Bosnia-and-Herzegovina-France Boxscore] |points1 = [[Džanan Musa|Musa]] 15 |rebounds1 = [[Kenan Kamenjaš|Kamenjaš]] 6 |assist1 = [[Džanan Musa|Musa]] 3 |points2 = [[Guerschon Yabusele|Yabusele]] 16 |rebounds2 = [[Guerschon Yabusele|Yabusele]] 9 |assist2 = [[Guerschon Yabusele|Yabusele]] 3 |location = [[Tuzla]], Bosna i Hercegovina |arena = [[Dvorana Mejdan]] |attendance = 4.500 |referee = Luis Castillo (ESP), Kerem Baki (TUR), Dariusz Zapolski (POL) |result = POR }} {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 21. novembar 2024. |time = 20:00 ([[UTC+01:00|UTC+1]]) |teamA = '''{{KOŠ-D|CRO}}''' |scoreA = '''89''' |teamB = {{KOŠ|BIH}} |scoreB = 76 |Q1 = '''30'''–19 |Q2 = 20–'''29''' |Q3 = '''23'''–12 |Q4 = 16–16 |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2111/Croatia-Bosnia-and-Herzegovina Boxscore] |points1 = [[Luka Božić|Božić]] 25 |rebounds1 = [[Luka Božić|Božić]] 9 |assist1 = [[Jaleen Smith|Smith]] 4 |points2 = [[Amar Gegić|Gegić]] 18 |rebounds2 = [[Amar Gegić|Gegić]] 8 |assist2 = [[Edin Atić|Atić]] 6 |location = [[Zagreb]], Hrvatska |arena = [[Košarkaški centar "Dražen Petrović"]] |attendance = |referee = Mārtiņš Kozlovskis (LAT), Marius Ciulin (ROU), Gintaras Mačiulis (LTU) |result = POR }} {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 24. novembar 2024. |time = 18:00 ([[UTC+01:00|UTC+1]]) |teamA = {{KOŠ-D|BIH}} |scoreA ='''110''' |teamB = {{KOŠ|CRO}} |scoreB =90 |Q1 = |Q2 = |Q3 = |Q4 = |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2411/Bosnia-and-Herzegovina-Croatia Boxscore] |points1 = |rebounds1 = |assist1 = |points2 = |rebounds2 = |assist2 = |location = [[Sarajevo]], Bosna i Hercegovina |arena = [[Dvorana "Mirza Delibašić"]] |attendance = |referee = |result =POB }} ===2025.=== {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 21. februar 2025. |time = |teamA = {{KOŠ-D|BIH}} |scoreA = |teamB = {{KOŠ|KIP}} |scoreB = |Q1 = |Q2 = |Q3 = |Q4 = |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2102/Bosnia-and-Herzegovina-Cyprus Boxscore] |points1 = |rebounds1 = |assist1 = |points2 = |rebounds2 = |assist2 = |location = Bosna i Hercegovina |arena = |attendance = |referee = |result = }} {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 24. februar 2025. |time = |teamA = {{KOŠ-D|FRA}} |scoreA = |teamB = {{KOŠ|BIH}} |scoreB = |Q1 = |Q2 = |Q3 = |Q4 = |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2402/France-Bosnia-and-Herzegovina Boxscore] |points1 = |rebounds1 = |assist1 = |points2 = |rebounds2 = |assist2 = |location = Francuska |arena = |attendance = |referee = |result = }} ==Ekipa== ===Trenutni sastav=== Sastav za predkvalifikacijski turnir za Olimpijske igre 2024. koji će se igrati od 12. do 20. augusta 2023. u [[Poljska|Poljskoj]].<ref>{{cite web |title=Bosnia and Herzegovina at the FIBA Olympic Pre-Qualifying Tournament 2023 Poland-Estonia 2023 |url=https://www.fiba.basketball/opqt/poland-estonia/2023/team/Bosnia-and-Herzegovina#tab=roster |website=FIBA.basketball |access-date=11. 8. 2023}}</ref> {{FIBA roster header|team=košarkaške reprezentacije Bosne i Hercegovine | color1 = #FFDF00| bg1 = #002395| color2 = #FFDF00| bg2 = #002395}} <!-- list of players --> {{FIBA player|df=y| num = 0 | nat = USA | name = Jusuf Nurkić | pos = C | m = 2.13 | year = 1994 | month = 8 | date = 23 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Portland Trail Blazers]]}} {{FIBA player|df=y| num = 3 | nat = TUR | name = Amar Alibegović | pos = PF | m = 2.02 | year = 1995 | month = 3 | date = 31 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Çağdaş Bodrumspor]]}} {{FIBA player|df=y| num = 4 | nat = BIH | name = Adi Zahiragić | pos = PG | m = 1.87 | year = 1995 | month = 2 | date = 24 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Bosna Meridianbet|Bosna Meridianbet]]}} {{FIBA player|df=y| num = 5 | nat = BIH | name = Edin Atić | pos = SG | m = 2.01 | year = 1997 | month = 1 | date = 19 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Igokea|Igokea]]}} {{FIBA player|df=y| num = 7 | nat = TUR | name = Miralem Halilović | note = C | pos = PF | m = 2.05 | year = 1991 | month = 7 | date = 22 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Galatasaray S.K. (men's basketball)|Galatasaray Nef]]}} {{FIBA player|df=y| num = 9 | nat = FRA | name = Amar Gegić | pos = G | m = 2.00 | year = 1998 | month = 2 | date = 14 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Paris Basketball|Paris]]}} {{FIBA player|df=y| num = 13 | nat = ESP | name = Džanan Musa | pos = SF | m = 2.06 | year = 1999 | month = 5 | date = 8 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Real Madrid Baloncesto|Real Madrid]]}} {{FIBA player|df=y| num = 17 | nat = MNE | name = Aleksandar Lazić | pos = SF | m = 2.01 | year = 1996 | month = 6 | date = 10 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Budućnost|Budućnost]]}} {{FIBA player|df=y| num = 27 | nat = BEL | name = Adin Vrabac | pos = SF | m = 2.05 | year = 1994 | month = 1 | date = 27 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Belfius Mons-Hainaut|Mons-Hainaut]]}} {{FIBA player|df=y| num = 30 | nat = BIH | name = Haris Delalić | pos = SF | m = 2.04 | year = 1994 | month = 4 | date = 24 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Igokea|Igokea]]}} {{FIBA player|df=y| num = 34 | nat = MNE | name = Kenan Kamenjaš | pos = C | m = 2.07 | year = 2000 | month = 1 | date = 17 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Budućnost|Budućnost]]}} {{FIBA player|df=y| num = 55 | nat = USA | name = Luka Garza | pos = C | m = 2.10 | year = 1998 | month = 12 | date = 27 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Minnesota Timberwolves]]}} {{FIBA roster footer | head_coach = *{{ZD|BIH}} [[Adis Bećiragić]] | asst_coach= *{{ZD|BIH}} Gordan Firić *{{ZD|BIH}} Hajrudin Prolić *{{ZD|BIH}} Azur Sakić |otherlegend= * '''(C)''' Kapiten ekipe *'''Klub''' – zadnji klub<br />prije utakmica *'''Godine''' – starost igrača<br />na dan 11. august 2023. }} ===Postava=== {{Basketball depth chart | line_color = 002395 | alt_color = FFDF00 | starter_c = [[Jusuf Nurkić]] | starter_pf = [[Luka Garza]] | starter_sf = [[Aleksandar Lazić]] | starter_sg = [[Džanan Musa]] | starter_pg = [[Amar Gegić]] | bench 1_c = [[Miralem Halilović]] | bench 1_pf = [[Amar Alibegović]] | bench 1_sf = [[Adin Vrabac]] | bench 1_sg = [[Edin Atić]] | bench 1_pg = [[Adi Zahiragić]] | bench 2_c = [[Kenan Kamenjaš]] | bench 2_pf = | bench 2_sf = [[Haris Delalić]] | bench 2_sg = | bench 2_pg = }} === Važniji igrači === Trenutni važniji igrači iz Bosne i Hercegovine: {{FIBA roster header|team= | color1 = #FFDF00| bg1 = #002395| color2 = #FFDF00| bg2 = #002395}} <!--list of players--> {{FIBA player|df=y| num = | nat = TUR | name = John Roberson | pos = PG | m = 1.80 | year = 1988 | month = 10 | date = 28 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Manisa Büyükşehir Belediyespor|Manisa]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Sani Čampara | pos = G | m = 1.90 | year = 1999 | month = 3 | date = 3 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Zadar|Zadar]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = POL | name = Ajdin Penava | pos = PF | m = 2.06 | year = 1997 | month = 3 | date = 11 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Spójnia Stargard|Spójnia]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Đorđe Topolović | pos = C | m = 2.08 | year = 2001 | month = 10 | date = 7 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Vrijednosnice Osijek|Osijek]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = KOS | name = Ismet Sejfić | pos = C | m = 2.08 | year = 1993 | month = 9 | date = 7 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KB Ylli|Ylli]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = SLO | name = Emir Ahmedović | pos = C | m = 2.17 | year = 1994 | month = 11 | date = 8 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Šenčur|Šenčur]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = SLO | name = Adnan Arslanagić | pos = G | m = 1.83 | year = 1997 | month = 8 | date = 26 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KD Ilirija|Ilirija]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = MNE | name = Vojin Ilić | pos = F | m = 2.00 | year = 2000 | month = 8 | date = 9 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Budućnost|Budućnost]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Amsel Delalić | pos = F | m = 2.02 | year = 2003 | month = 7 | date = 24 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Borac|Borac Banja Luka]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = LAT | name = Harun Zrno | pos = G | m = 1.98 | year = 2004 | month = 3 | date = 1 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[BK Valmiera|Valmiera Ordo]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BEL | name = Filip Adamović | pos = G | m = 1.80 | year = 1988 | month = 12 | date = 15 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Belfius Mons-Hainaut|Mons-Hainaut]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Rijad Avdić | pos = F | m = 2.01 | year = 1998 | month = 7 | date = 2 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Spars|Spars]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Nedim Buza | pos = F | m = 2.02 | year = 1995 | month = 5 | date = 10 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Spars|Spars]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ESP | name = Nedim Đedović | pos = F | m = 2.03 | year = 1997 | month = 2 | date = 16 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[CB Morón|Morón]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = SRB | name = Ibrahim Durmo | pos = C | m = 2.00 | year = 1997 | month = 1 | date = 15 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Metalac Valjevo|Metalac]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Aleksa Gatarić | pos = G | m = 1.86 | year = 2002 | month = 4 | date = 19 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Spars|Spars]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ROU | name = Nemanja Gordić | pos = G | m = 1.94 | year = 1988 | month = 9 | date = 25 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[CS Universitatea Cluj-Napoca (men's basketball)|Cluj Napoca]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Almir Hasandić | pos = G | m = 1.91 | year = 1990 | month = 10 | date = 19 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Sloboda Tuzla|Sloboda Tuzla]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Draško Knežević | pos = G | m = 1.88 | year = 1993 | month = 2 | date = 3 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Borac|Borac Banja Luka]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Markus Lončar | pos = C | m = 2.13 | year = 1996 | month = 4 | date = 8 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Cedevita Junior|Cedevita Junior]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = | name = Milan Milošević | pos = F | m = 2.02 | year = 1985 | month = 9 | date = 26 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = ''Bez kluba''}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Zinedin Mulić | pos = SG | m = 1.99 | year = 2004 | month = 1 | date = 15 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Spars|Spars]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ESP | name = Lazar Mutić | pos = F | m = 2.03 | year = 1999 | month = 1 | date = 6 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[CB Almansa|Almansa]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BEL | name = Muhamed Pašalić | pos = G | m = 1.92 | year = 1987 | month = 8 | date = 27 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Belfius Mons-Hainaut|Mons-Hainaut]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Imran Polutak | pos = C | m = 2.09 | year = 1996 | month = 7 | date = 9 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Alkar|Alkar]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Njegoš Sikiraš | pos = C | m = 2.06 | year = 1999 | month = 9 | date = 11 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Borac|Borac Banja Luka]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ROU | name = Andrija Stipanović | pos = C | m = 2.09 | year = 1986 | month = 12 | date = 18 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[CS Universitatea Cluj-Napoca (men's basketball)|Cluj Napoca]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ESP | name = Emir Sulejmanović | pos = PF | m = 2.04 | year = 1995 | month = 7 | date = 13 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Bilbao Basket|Bilbao]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Darko Talić | pos = G | m = 1.92 | year = 1998 | month = 2 | date = 23 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Igokea|Igokea]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = EST | name = Obrad Tomić | pos = C | m = 2.08 | year = 1993 | month = 4 | date = 8 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Rapla KK|Rapla]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Tihomir Vranješ | pos = G | m = 1.96 | year = 1995 | month = 10 | date = 24 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Vrijednosnice Osijek|Osijek]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BEL | name = Jure Zubac | pos = F | m = 2.04 | year = 1995 | month = 3 | date = 15 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Belfius Mons-Hainaut|Mons-Hainaut]]}} <!-- end list of players --> {{FIBA roster footer | otherlegend = *'''Klub''' – označava trenutni klub *'''Godine''' – označava godine<br />na dan 11. august 2023. }} == Statistika == :'''''Podebljani''' igrači su još uvijek aktivni.'' {{col-begin}} {{col-2}} {|class="wikitable" |+Najviše nastupa |- !#!!Igrač!!Karijera!!Nastupi |- |1. |[[Gordan Firić]] |1993–2006. |63 |- |2. |[[Samir Lerić]] |1993–2005. |61 |- |3. |'''[[Elmedin Kikanović]]''' |2006– |59 |- |4. |[[Jasmin Hukić]] |1998–2005. |54 |- |5. |[[Kenan Bajramović]] |2001–2011. |52 |- |6. |[[Mirza Teletović]] |2003–2014. |51 |- |7. |[[Adis Bećiragić]] |1993–1999. |45 |- |8. |[[Nenad Marković]] |1994–2001. |43 |- |9. |[[Elvir Ovčina]] |1997–2005. |40 |- |10. |[[Ermin Jazvin]] |2001–2011. |39 |} {{col-2}} {|class="wikitable" |+Najviše postignutih poena |- !#!!Igrač!!Karijera!!Poeni |- |1. |[[Nenad Marković]] |1994–2001. |840 |- |2. |[[Mirza Teletović]] |2003–2014. |655 |- |3. |[[Gordan Firić]] |1993–2006. |639 |- |4. |[[Jasmin Hukić]] |1998–2005. |581 |- |5. |'''[[Elmedin Kikanović]]''' |2006– |500 |- |6. |[[Samir Avdić]] |1993–1997. |390 |- |7. |[[Samir Lerić]] |1993–2005. |388 |- |8. |[[Elvir Ovčina]] |1997–2005. |376 |- |9. |[[Damir Mršić]] |2000–2006. |345 |- |10. |[[Kenan Bajramović]] |2001–2011. |342 |} {{col-end}} == Selektori kroz historiju == {| class="wikitable" |- ! Period ! Ime |- | 1993. | {{ZD|BIH|1992}} [[Mirza Delibašić]] |- | 1993–1995. | {{ZD|BIH|1992}} [[Faruk Kulenović]] |- | 1995–2001. | {{ZD|BIH|1992}} [[Sabit Hadžić]] |- | 2001–2003. | {{ZD|BIH}} [[Draško Prodanović]] |- | 2004–2006. | {{ZD|BIH}} [[Mensur Bajramović]] |- | 2006–2008. | {{ZD|BIH}} [[Nenad Marković]] |- | 2008–2010. | {{ZD|BIH}} [[Mensur Bajramović]] |- | 2010–2012. | {{ZD|BIH}} [[Sabit Hadžić]] |- | 2012–2013. | {{ZD|HRV}} [[Aleksandar Petrović]] |- | 2014–2015. | {{ZD|CG}} [[Duško Ivanović]] |- | 2016. | {{ZD|HRV}} [[Damir Mulaomerović]] |- | 2017–2018. | {{ZD|SRB}} [[Duško Vujošević]] |- | 2018. | {{ZD|HRV}} [[Jasmin Repeša]] (privremeno) |- | 2018–2022. | {{ZD|BIH}} [[Vedran Bosnić]] |- | 2022– | {{ZD|BIH}} [[Adis Bećiragić]] |} == Prijašnji sastavi == {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 1993}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 1997}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 1999}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2001}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2003}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2005}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2011}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2013}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2015}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2022.}} == Također pogledajte == * [[Spisak zvaničnih utakmica košarkaške reprezentacije Bosne i Hercegovine|Spisak zvaničnih utakmica Bosne i Hercegovine]] * [[Ženska košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine]] * [[Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine U-20]] * [[Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine U-18]] * [[Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine U-16]] == Bilješke == <references group="note"/> == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://www.basket.ba/ Službeni sajt] * [https://www.fiba.basketball/federation/Bosnia-and-Herzegovina Bosna i Hercegovina] na sajtu FIBA-e * [https://www.eurobasket.com/Bosnia/basketball-National-Team.aspx Bosna i Hercegovina] na sajtu Eurobasket.com {{Košarka u BiH}} {{Evropske košarkaške reprezentacije}} {{Reprezentacije Bosne i Hercegovine}} {{Sportista godine Bosne i Hercegovine}} {{DEFAULTSORT:Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine}} [[Kategorija:Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine|BiH]] [[Kategorija:Bosanskohercegovačke reprezentacije]] [[Kategorija:Košarkaške reprezentacije|BiH]] [[Kategorija:Sportski kolektiv godine Bosne i Hercegovine]] mp0ojcafr6kghtkbsaqrwsw4vk9w86v 3669690 3669667 2024-11-25T20:46:51Z Semso98 54573 /* 2024. */ 3669690 wikitext text/x-wiki {{Infokutija košarkaška reprezentacija | boja1 = 0033CC | boja2 = FFFFFF | država = Bosna i Hercegovina | logo = Košarkaški Savez BiH logo.png | nadimak = [[Lilium bosniacum|Zlatni ljiljani]] <br/>''Zmajevi'' | FIBA_zona = FIBA Evropa | nacionalni_savez = [[Košarkaški savez Bosne i Hercegovine]] | selektor = {{ZD|BIH}} [[Adis Bećiragić]] | pridruženi_FIBA = 1992. | FIBA_poredak = 40. {{nema promjena}} <small>(15. August 2024)<ref>{{cite web |title=FIBA World Ranking Presented by NIKE, men |url=https://www.fiba.basketball/rankingmen |website=FIBA.basketball |access-date=27. 2. 2023 |language=en}}</ref></small> | OI_nastupi = | OI_medalje = | SP_nastupi = – | SP_medalje = | zona_prvenstvo = [[Evropsko prvenstvo u košarci|Evropsko prvenstvo]] | zona_nastupi = 10 (''prvi put [[Evropsko prvenstvo u košarci 1993.|1993]]'') | zona_medalje = –<br/>(''najbolji rezultat 8. mjesto, [[Evropsko prvenstvo u košarci 1993.|1993]]'') | d_uzorak_t = _thinbluesides | d_tijelo = FFDF00 | d_šorc = FFDF00 | d_uzorak_š = | g_uzorak_t = _thinyellowsides | g_tijelo = 0000aa | g_šorc = 0000aa | g_uzorak_š = | prva_utakmica = {{KOŠ|BIH|1992}} 97–69 {{KOŠ-D|SVK}}<br>([[Wrocław]], Poljska; 30. maj 1993) | najveća_pobjeda = {{nowrap|{{KOŠ|BIH}} 92–53 {{KOŠ-D|KIP|1960}}<br>([[Sarajevo]], Bosna i Hercegovina; 21. novembar 2001)<br>{{KOŠ|KIP|1960}} 56–95 {{KOŠ-D|BIH}}<br>([[Nikozija]], Kipar; 20. novembar 2002)<br> {{KOŠ|BIH}} 88–49 {{KOŠ-D|BUG}}<br>([[Sarajevo]], Bosna i Hercegovina; 27. novembar 2020)}} | najveći_poraz = {{KOŠ|BIH}} 52–102 {{KOŠ-D|FRA}}<br>([[Tuzla]], Bosna i Hercegovina; 29. juni 2018) }} '''Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine''' predstavlja [[Bosna i Hercegovina|Bosnu i Hercegovinu]] u međunarodnim [[košarka]]škim utakmicama i takmičenjima i pod kontrolom je [[Košarkaški savez Bosne i Hercegovine|Košarkaškog saveza Bosne i Hercegovine]]. Do [[Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine|1992]] bosanskohercegovački košarkaši su igrali za [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|reprezentaciju Jugoslavije]]. Bosna i Hercegovina je prvi put samostalno nastupala na međunardonom takmičenju na [[Evropsko prvenstvo u košarci 1993.|Evropskom prvenstvu 1993]]. Do sada su ukupno učestvovali deset puta na evropskim prvenstvima, dok na [[Svjetsko prvenstvo u košarci|svjetskim prvenstvima]] još nisu igrali. == Historija == {{glavni|Jugoslavenska košarkaška reprezentacija}} Bosna i Hercegovina je bila dio [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavije]] sve do 1992. godine, pa su svi igrači rođeni u Bosni i Hercegovini igrali za Jugoslavensku košarkašku reprezentaciju. Značajniji od tih bili su [[Predrag Danilović]], [[Zoran Savić]], [[Aleksandar Nikolić]], [[Borislav Stanković]], [[Dražen Dalipagić]] i [[Mirza Delibašić]]. Tokom ovog perioda, glavni grad Bosne i Hercegovine, [[Sarajevo]], bio je jedan od pet lokacija gdje su igrane utakmice [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1970.|Svjetskog prvenstva 1970]], gdje je Jugoslavija završila na prvoj poziciji, čime je osvojila svoju prvu zlatnu medalju na [[Svjetsko prvenstvo u košarci|Svjetskom prvenstvu u košarci]]. Još od sticanja nezavisnosti od Jugoslavije, [[Bosna i Hercegovina]] se redovno kvalifikovala za [[EuroBasket]], veliki turnir i najveće evropsko takmičenje. Svoj najbolji rezultat su postigli završivši kao 8. na prvenstvu 1993. godine, nakon prolaska u četvrtfinale. Bosna i Hercegovina od stjecanja nezavisnosti nije se kvalifikovala za Evropsko prvenstvo 1995, 2007, 2009. i 2017. == Takmičenja == {{col-begin}} {{col-break}} ===Svjetsko prvenstvo=== {| class="wikitable" style="text-align: center;font-size:90%;" !colspan=5|[[Svjetsko prvenstvo u košarci|Svjetsko prvenstvo]] !rowspan=13| !colspan=3|Kvalifikacije |- !Godina !Plasman !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} |- | Od [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1950.|1950.]] do [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1990.|1990.]]||colspan=4|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]''||colspan=3|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]'' |- |{{ZD|KAN}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1994.|1994.]]||colspan=4 rowspan=8|''Nisu se kvalifikovali'' |colspan=3 rowspan=6|''EuroBasket služio<br>kao kvalifikacije'' |- |{{ZD|GRČ}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 1998.|1998.]] |- |{{ZD|SAD}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2002.|2002.]] |- |{{ZD|JPN}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2006.|2006.]] |- |{{ZD|TUR}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2010.|2010.]] |- |{{ZD|ŠPA}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2014.|2014.]] |- |{{ZD|KIN}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2019.|2019.]] |18||7||11 |- |{{ZD|FIL}}{{ZD|JPN}}{{ZD|INDN}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2023.|2023.]] |12||6||6 |- |{{ZD|KAT}} [[Svjetsko prvenstvo u košarci 2027.|2027.]]||colspan=4|''Kvalifikacije'' |colspan=3|''U toku'' |- !Ukupno!!0/8!! !! !! !!30 !!13 !!17 |} ===Olimpijske igre=== {| class="wikitable" style="text-align: center;font-size:90%;" !colspan=5|[[Košarka na Olimpijskim igrama|Olimpijske igre]] !rowspan=13| !colspan=3|Kvalifikacije |- !Godina !Plasman !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} |- |Od [[Košarka na Olimpijskim igrama 1936.|1936.]] do [[Košarka na Olimpijskim igrama 1988.|1988.]]||colspan=4|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]''||colspan=3|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]'' |- |{{ZD|ŠPA}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 1992.|1992.]]||colspan=4 rowspan=9|''Nisu se kvalifikovali'' |colspan=3 rowspan=8|''Nisu se kvalifikovali'' |- |{{ZD|SAD}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 1996.|1996.]] |- |{{ZD|AUS}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2000.|2000.]] |- |{{ZD|GRČ}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2004.|2004.]] |- |{{ZD|KIN}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2008.|2008.]] |- |{{ZD|UK}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2012.|2012.]] |- |{{ZD|BRA}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2016.|2016.]] |- |{{ZD|JPN}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2020.|2020.]] |- |{{ZD|FRA}} [[Košarka na Olimpijskim igrama 2024.|2024.]] |5||3||2 |- !Ukupno!!0/9!! !! !! !! 5 !! 3 !! 2 |} {{col-break}} ===Evropsko prvenstvo=== {| class="wikitable" style="text-align: center;font-size:90%;" !colspan=5|[[Evropsko prvenstvo u košarci|Evropsko prvenstvo]] !rowspan=19| !colspan=3|Kvalifikacije |- !Godina !Plasman !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} !width=30|{{Tooltip|OU|Odigrane utakmice}} !width=30|{{Tooltip|P|Pobjede}} !width=30|{{Tooltip|I|Izgubljene}} |- | Od [[Evropsko prvenstvo u košarci 1935.|1935.]] do [[Evropsko prvenstvo u košarci 1991.|1991.]]||colspan=4|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]''||colspan=3|''Dio [[Košarkaška reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavije]]'' |- |{{ZD|NJE}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 1993.|1993.]]||8.||9||2||7 |7||5||2 |- |{{ZD|GRČ}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 1995.|1995.]]||colspan=4|''Nisu se kvalifikovali'' |10||4||6 |- |{{ZD|ŠPA}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 1997.|1997.]]||15.||5||1||4 |10||7||3 |- |{{ZD|FRA}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 1999.|1999.]]||15.||3||0||3 |10||9||1 |- |{{ZD|TUR}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2001.|2001.]]||13.||3||0||3 |10||6||4 |- |{{ZD|ŠVE}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2003.|2003.]]||15.||3||0||3 |10||6||4 |- |{{ZD|SCG}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2005.|2005.]]||15.||3||0||3 |6||4||2 |- |{{ZD|ŠPA}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2007.|2007.]]||colspan=4 rowspan=2|''Nisu se kvalifikovali'' |12||5||7 |- |{{ZD|POL}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2009.|2009.]] |10||6||4 |- |{{ZD|LTU}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2011.|2011.]]||19.||5||2||3 |8||3||5 |- |{{ZD|SVN}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2013.|2013.]]||13.||5||3|||2 |8||6||2 |- |{{ZD|FRA}}{{ZD|HRV}}{{ZD|NJE}}{{ZD|LAT}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2015.|2015.]]||23.||5||1||4 |4||4||0 |- |{{ZD|FIN}}{{ZD|IZR}}{{ZD|RUM}}{{ZD|TUR}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2017.|2017.]]||colspan=4 |''Nisu se kvalifikovali'' |4||2||2 |- |{{ZD|ČEŠ}}{{ZD|GRU}}{{ZD|ITA}}{{ZD|NJE}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2022.|2022.]]||18.||5||2||3 |6||5||1 |- |{{ZD|LAT}}{{ZD|KIP}}{{ZD|FIN}}{{ZD|POLJ}} [[Evropsko prvenstvo u košarci 2025.|2025.]]||colspan=4 |''Kvalifikacije'' |colspan=3 |''U toku'' |- !Ukupno!!10/14!!46 !!11 !!35 !!115 !!72 !!43 |} {{col-end}} == Nedavni rezultati i naredne utakmice == {{legend2|#CCFFCC|Pobjeda|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|Poraz|border=1px solid #AAAAAA}} ===2024.=== {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 23. februar 2024. |time = 19:00 ([[UTC+02:00|UTC+2]]) |teamA = {{KOŠ-D|KIP}} |scoreA = 66 |teamB = {{KOŠ|BIH}} |scoreB = '''99''' |Q1 = 27–'''28''' |Q2 = 11–'''23''' |Q3 = 18–'''26''' |Q4 = 10–'''22''' |report = [https://www.fiba.basketball/en/events/fiba-eurobasket-2025-qualifiers/games/118584-CYP-BIH Boxscore] |points1 = [[Darral Willis|Willis]] 22 |rebounds1 = Willis 13 |assist1 = [[Nikolaos Stylianou|Stylianou]] 3 |points2 = [[Džanan Musa|Musa]] 26 |rebounds2 = [[Kenan Kamenjaš|Kamenjaš]] 10 |assist2 = [[Edin Atić|Atić]], Musa 8 |location = [[Nikozija]], Kipar |arena = [[Sportski centar "Eleftheria"]] |attendance = 3.000 |referee = Martin Horozov (BUL), Ofer Manheim (ISR), Marek Kúkelčík (SVK) |result = POB }} {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 26. februar 2024. |time = 19:00 ([[UTC+01:00|UTC+1]]) |teamA = {{KOŠ-D|BIH}} |scoreA = 64 |teamB = '''{{KOŠ|FRA}}''' |scoreB = '''74''' |Q1 = 15–'''16''' |Q2 = 17–'''18''' |Q3 = 16–'''23''' |Q4 = 16–'''17''' |report = [https://www.fiba.basketball/en/events/fiba-eurobasket-2025-qualifiers/games/118587-BIH-FRA Boxscore] |points1 = [[Džanan Musa|Musa]] 15 |rebounds1 = [[Kenan Kamenjaš|Kamenjaš]] 6 |assist1 = [[Džanan Musa|Musa]] 3 |points2 = [[Guerschon Yabusele|Yabusele]] 16 |rebounds2 = [[Guerschon Yabusele|Yabusele]] 9 |assist2 = [[Guerschon Yabusele|Yabusele]] 3 |location = [[Tuzla]], Bosna i Hercegovina |arena = [[Dvorana Mejdan]] |attendance = 4.500 |referee = Luis Castillo (ESP), Kerem Baki (TUR), Dariusz Zapolski (POL) |result = POR }} {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 21. novembar 2024. |time = 20:00 ([[UTC+01:00|UTC+1]]) |teamA = '''{{KOŠ-D|HRV}}''' |scoreA = '''89''' |teamB = {{KOŠ|BIH}} |scoreB = 76 |Q1 = '''30'''–19 |Q2 = 20–'''29''' |Q3 = '''23'''–12 |Q4 = 16–16 |report = [https://www.fiba.basketball/en/events/fiba-eurobasket-2025-qualifiers/games/118589-CRO-BIH Boxscore] |points1 = [[Luka Božić|Božić]] 25 |rebounds1 = Božić 9 |assist1 = [[Jaleen Smith|Smith]] 4 |points2 = [[Amar Gegić|Gegić]] 18 |rebounds2 = Gegić 8 |assist2 = [[Edin Atić|Atić]] 6 |location = [[Zagreb]], Hrvatska |arena = [[Košarkaški centar "Dražen Petrović"]] |attendance = 4.000 |referee = Mārtiņš Kozlovskis (LAT), Marius Ciulin (ROU), Gintaras Mačiulis (LTU) |result = POR }} {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 24. novembar 2024. |time = 18:00 ([[UTC+01:00|UTC+1]]) |teamA = {{KOŠ-D|BIH}} |scoreA = '''110''' |teamB = {{KOŠ|HRV}} |scoreB = 90 |Q1 = '''22'''–21 |Q2 = 28–'''29''' |Q3 = '''33'''–13 |Q4 = 27–27 |report = [https://www.fiba.basketball/en/events/fiba-eurobasket-2025-qualifiers/games/118591-BIH-CRO Boxscore] |points1 = [[Kenan Kamenjaš|Kamenjaš]] 21 |rebounds1 = Kamenjaš 10 |assist1 = [[Džanan Musa|Musa]] 5 |points2 = [[Mario Hezonja|Hezonja]] 28 |rebounds2 = Hezonja 5 |assist2 = [[Luka Božić|Božić]] 6 |location = [[Sarajevo]], Bosna i Hercegovina |arena = [[Dvorana "Mirza Delibašić"]] |attendance = 5.500 |referee = Antonio Conde (ESP), Wojciech Liszka (POL), Gvidas Gedvilas (LTU) |result = POB }} ===2025.=== {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 21. februar 2025. |time = |teamA = {{KOŠ-D|BIH}} |scoreA = |teamB = {{KOŠ|KIP}} |scoreB = |Q1 = |Q2 = |Q3 = |Q4 = |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2102/Bosnia-and-Herzegovina-Cyprus Boxscore] |points1 = |rebounds1 = |assist1 = |points2 = |rebounds2 = |assist2 = |location = Bosna i Hercegovina |arena = |attendance = |referee = |result = }} {{basketballbox collapsible |format = 1 |round = Kvalifikacije za EuroBasket 2025. |date = 24. februar 2025. |time = |teamA = {{KOŠ-D|FRA}} |scoreA = |teamB = {{KOŠ|BIH}} |scoreB = |Q1 = |Q2 = |Q3 = |Q4 = |report = [https://www.fiba.basketball/eurobasket/2025/qualifiers/game/2402/France-Bosnia-and-Herzegovina Boxscore] |points1 = |rebounds1 = |assist1 = |points2 = |rebounds2 = |assist2 = |location = Francuska |arena = |attendance = |referee = |result = }} ==Ekipa== ===Trenutni sastav=== Sastav za predkvalifikacijski turnir za Olimpijske igre 2024. koji će se igrati od 12. do 20. augusta 2023. u [[Poljska|Poljskoj]].<ref>{{cite web |title=Bosnia and Herzegovina at the FIBA Olympic Pre-Qualifying Tournament 2023 Poland-Estonia 2023 |url=https://www.fiba.basketball/opqt/poland-estonia/2023/team/Bosnia-and-Herzegovina#tab=roster |website=FIBA.basketball |access-date=11. 8. 2023}}</ref> {{FIBA roster header|team=košarkaške reprezentacije Bosne i Hercegovine | color1 = #FFDF00| bg1 = #002395| color2 = #FFDF00| bg2 = #002395}} <!-- list of players --> {{FIBA player|df=y| num = 0 | nat = USA | name = Jusuf Nurkić | pos = C | m = 2.13 | year = 1994 | month = 8 | date = 23 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Portland Trail Blazers]]}} {{FIBA player|df=y| num = 3 | nat = TUR | name = Amar Alibegović | pos = PF | m = 2.02 | year = 1995 | month = 3 | date = 31 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Çağdaş Bodrumspor]]}} {{FIBA player|df=y| num = 4 | nat = BIH | name = Adi Zahiragić | pos = PG | m = 1.87 | year = 1995 | month = 2 | date = 24 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Bosna Meridianbet|Bosna Meridianbet]]}} {{FIBA player|df=y| num = 5 | nat = BIH | name = Edin Atić | pos = SG | m = 2.01 | year = 1997 | month = 1 | date = 19 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Igokea|Igokea]]}} {{FIBA player|df=y| num = 7 | nat = TUR | name = Miralem Halilović | note = C | pos = PF | m = 2.05 | year = 1991 | month = 7 | date = 22 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Galatasaray S.K. (men's basketball)|Galatasaray Nef]]}} {{FIBA player|df=y| num = 9 | nat = FRA | name = Amar Gegić | pos = G | m = 2.00 | year = 1998 | month = 2 | date = 14 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Paris Basketball|Paris]]}} {{FIBA player|df=y| num = 13 | nat = ESP | name = Džanan Musa | pos = SF | m = 2.06 | year = 1999 | month = 5 | date = 8 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Real Madrid Baloncesto|Real Madrid]]}} {{FIBA player|df=y| num = 17 | nat = MNE | name = Aleksandar Lazić | pos = SF | m = 2.01 | year = 1996 | month = 6 | date = 10 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Budućnost|Budućnost]]}} {{FIBA player|df=y| num = 27 | nat = BEL | name = Adin Vrabac | pos = SF | m = 2.05 | year = 1994 | month = 1 | date = 27 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Belfius Mons-Hainaut|Mons-Hainaut]]}} {{FIBA player|df=y| num = 30 | nat = BIH | name = Haris Delalić | pos = SF | m = 2.04 | year = 1994 | month = 4 | date = 24 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Igokea|Igokea]]}} {{FIBA player|df=y| num = 34 | nat = MNE | name = Kenan Kamenjaš | pos = C | m = 2.07 | year = 2000 | month = 1 | date = 17 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Budućnost|Budućnost]]}} {{FIBA player|df=y| num = 55 | nat = USA | name = Luka Garza | pos = C | m = 2.10 | year = 1998 | month = 12 | date = 27 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Minnesota Timberwolves]]}} {{FIBA roster footer | head_coach = *{{ZD|BIH}} [[Adis Bećiragić]] | asst_coach= *{{ZD|BIH}} Gordan Firić *{{ZD|BIH}} Hajrudin Prolić *{{ZD|BIH}} Azur Sakić |otherlegend= * '''(C)''' Kapiten ekipe *'''Klub''' – zadnji klub<br />prije utakmica *'''Godine''' – starost igrača<br />na dan 11. august 2023. }} ===Postava=== {{Basketball depth chart | line_color = 002395 | alt_color = FFDF00 | starter_c = [[Jusuf Nurkić]] | starter_pf = [[Luka Garza]] | starter_sf = [[Aleksandar Lazić]] | starter_sg = [[Džanan Musa]] | starter_pg = [[Amar Gegić]] | bench 1_c = [[Miralem Halilović]] | bench 1_pf = [[Amar Alibegović]] | bench 1_sf = [[Adin Vrabac]] | bench 1_sg = [[Edin Atić]] | bench 1_pg = [[Adi Zahiragić]] | bench 2_c = [[Kenan Kamenjaš]] | bench 2_pf = | bench 2_sf = [[Haris Delalić]] | bench 2_sg = | bench 2_pg = }} === Važniji igrači === Trenutni važniji igrači iz Bosne i Hercegovine: {{FIBA roster header|team= | color1 = #FFDF00| bg1 = #002395| color2 = #FFDF00| bg2 = #002395}} <!--list of players--> {{FIBA player|df=y| num = | nat = TUR | name = John Roberson | pos = PG | m = 1.80 | year = 1988 | month = 10 | date = 28 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Manisa Büyükşehir Belediyespor|Manisa]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Sani Čampara | pos = G | m = 1.90 | year = 1999 | month = 3 | date = 3 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Zadar|Zadar]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = POL | name = Ajdin Penava | pos = PF | m = 2.06 | year = 1997 | month = 3 | date = 11 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Spójnia Stargard|Spójnia]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Đorđe Topolović | pos = C | m = 2.08 | year = 2001 | month = 10 | date = 7 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Vrijednosnice Osijek|Osijek]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = KOS | name = Ismet Sejfić | pos = C | m = 2.08 | year = 1993 | month = 9 | date = 7 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KB Ylli|Ylli]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = SLO | name = Emir Ahmedović | pos = C | m = 2.17 | year = 1994 | month = 11 | date = 8 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Šenčur|Šenčur]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = SLO | name = Adnan Arslanagić | pos = G | m = 1.83 | year = 1997 | month = 8 | date = 26 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KD Ilirija|Ilirija]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = MNE | name = Vojin Ilić | pos = F | m = 2.00 | year = 2000 | month = 8 | date = 9 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Budućnost|Budućnost]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Amsel Delalić | pos = F | m = 2.02 | year = 2003 | month = 7 | date = 24 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Borac|Borac Banja Luka]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = LAT | name = Harun Zrno | pos = G | m = 1.98 | year = 2004 | month = 3 | date = 1 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[BK Valmiera|Valmiera Ordo]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BEL | name = Filip Adamović | pos = G | m = 1.80 | year = 1988 | month = 12 | date = 15 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Belfius Mons-Hainaut|Mons-Hainaut]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Rijad Avdić | pos = F | m = 2.01 | year = 1998 | month = 7 | date = 2 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Spars|Spars]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Nedim Buza | pos = F | m = 2.02 | year = 1995 | month = 5 | date = 10 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Spars|Spars]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ESP | name = Nedim Đedović | pos = F | m = 2.03 | year = 1997 | month = 2 | date = 16 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[CB Morón|Morón]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = SRB | name = Ibrahim Durmo | pos = C | m = 2.00 | year = 1997 | month = 1 | date = 15 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Metalac Valjevo|Metalac]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Aleksa Gatarić | pos = G | m = 1.86 | year = 2002 | month = 4 | date = 19 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Spars|Spars]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ROU | name = Nemanja Gordić | pos = G | m = 1.94 | year = 1988 | month = 9 | date = 25 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[CS Universitatea Cluj-Napoca (men's basketball)|Cluj Napoca]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Almir Hasandić | pos = G | m = 1.91 | year = 1990 | month = 10 | date = 19 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Sloboda Tuzla|Sloboda Tuzla]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Draško Knežević | pos = G | m = 1.88 | year = 1993 | month = 2 | date = 3 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Borac|Borac Banja Luka]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Markus Lončar | pos = C | m = 2.13 | year = 1996 | month = 4 | date = 8 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Cedevita Junior|Cedevita Junior]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = | name = Milan Milošević | pos = F | m = 2.02 | year = 1985 | month = 9 | date = 26 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = ''Bez kluba''}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Zinedin Mulić | pos = SG | m = 1.99 | year = 2004 | month = 1 | date = 15 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Spars|Spars]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ESP | name = Lazar Mutić | pos = F | m = 2.03 | year = 1999 | month = 1 | date = 6 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[CB Almansa|Almansa]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BEL | name = Muhamed Pašalić | pos = G | m = 1.92 | year = 1987 | month = 8 | date = 27 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Belfius Mons-Hainaut|Mons-Hainaut]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Imran Polutak | pos = C | m = 2.09 | year = 1996 | month = 7 | date = 9 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Alkar|Alkar]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Njegoš Sikiraš | pos = C | m = 2.06 | year = 1999 | month = 9 | date = 11 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[OKK Borac|Borac Banja Luka]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ROU | name = Andrija Stipanović | pos = C | m = 2.09 | year = 1986 | month = 12 | date = 18 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[CS Universitatea Cluj-Napoca (men's basketball)|Cluj Napoca]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = ESP | name = Emir Sulejmanović | pos = PF | m = 2.04 | year = 1995 | month = 7 | date = 13 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Bilbao Basket|Bilbao]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BIH | name = Darko Talić | pos = G | m = 1.92 | year = 1998 | month = 2 | date = 23 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Igokea|Igokea]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = EST | name = Obrad Tomić | pos = C | m = 2.08 | year = 1993 | month = 4 | date = 8 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Rapla KK|Rapla]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = CRO | name = Tihomir Vranješ | pos = G | m = 1.96 | year = 1995 | month = 10 | date = 24 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[KK Vrijednosnice Osijek|Osijek]]}} {{FIBA player|df=y| num = | nat = BEL | name = Jure Zubac | pos = F | m = 2.04 | year = 1995 | month = 3 | date = 15 | compyear = 2023 | compmonth = 8 | compdate = 11 | clublink = [[Belfius Mons-Hainaut|Mons-Hainaut]]}} <!-- end list of players --> {{FIBA roster footer | otherlegend = *'''Klub''' – označava trenutni klub *'''Godine''' – označava godine<br />na dan 11. august 2023. }} == Statistika == :'''''Podebljani''' igrači su još uvijek aktivni.'' {{col-begin}} {{col-2}} {|class="wikitable" |+Najviše nastupa |- !#!!Igrač!!Karijera!!Nastupi |- |1. |[[Gordan Firić]] |1993–2006. |63 |- |2. |[[Samir Lerić]] |1993–2005. |61 |- |3. |'''[[Elmedin Kikanović]]''' |2006– |59 |- |4. |[[Jasmin Hukić]] |1998–2005. |54 |- |5. |[[Kenan Bajramović]] |2001–2011. |52 |- |6. |[[Mirza Teletović]] |2003–2014. |51 |- |7. |[[Adis Bećiragić]] |1993–1999. |45 |- |8. |[[Nenad Marković]] |1994–2001. |43 |- |9. |[[Elvir Ovčina]] |1997–2005. |40 |- |10. |[[Ermin Jazvin]] |2001–2011. |39 |} {{col-2}} {|class="wikitable" |+Najviše postignutih poena |- !#!!Igrač!!Karijera!!Poeni |- |1. |[[Nenad Marković]] |1994–2001. |840 |- |2. |[[Mirza Teletović]] |2003–2014. |655 |- |3. |[[Gordan Firić]] |1993–2006. |639 |- |4. |[[Jasmin Hukić]] |1998–2005. |581 |- |5. |'''[[Elmedin Kikanović]]''' |2006– |500 |- |6. |[[Samir Avdić]] |1993–1997. |390 |- |7. |[[Samir Lerić]] |1993–2005. |388 |- |8. |[[Elvir Ovčina]] |1997–2005. |376 |- |9. |[[Damir Mršić]] |2000–2006. |345 |- |10. |[[Kenan Bajramović]] |2001–2011. |342 |} {{col-end}} == Selektori kroz historiju == {| class="wikitable" |- ! Period ! Ime |- | 1993. | {{ZD|BIH|1992}} [[Mirza Delibašić]] |- | 1993–1995. | {{ZD|BIH|1992}} [[Faruk Kulenović]] |- | 1995–2001. | {{ZD|BIH|1992}} [[Sabit Hadžić]] |- | 2001–2003. | {{ZD|BIH}} [[Draško Prodanović]] |- | 2004–2006. | {{ZD|BIH}} [[Mensur Bajramović]] |- | 2006–2008. | {{ZD|BIH}} [[Nenad Marković]] |- | 2008–2010. | {{ZD|BIH}} [[Mensur Bajramović]] |- | 2010–2012. | {{ZD|BIH}} [[Sabit Hadžić]] |- | 2012–2013. | {{ZD|HRV}} [[Aleksandar Petrović]] |- | 2014–2015. | {{ZD|CG}} [[Duško Ivanović]] |- | 2016. | {{ZD|HRV}} [[Damir Mulaomerović]] |- | 2017–2018. | {{ZD|SRB}} [[Duško Vujošević]] |- | 2018. | {{ZD|HRV}} [[Jasmin Repeša]] (privremeno) |- | 2018–2022. | {{ZD|BIH}} [[Vedran Bosnić]] |- | 2022– | {{ZD|BIH}} [[Adis Bećiragić]] |} == Prijašnji sastavi == {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 1993}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 1997}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 1999}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2001}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2003}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2005}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2011}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2013}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2015}} {{Sastav Bosne i Hercegovine na EP 2022.}} == Također pogledajte == * [[Spisak zvaničnih utakmica košarkaške reprezentacije Bosne i Hercegovine|Spisak zvaničnih utakmica Bosne i Hercegovine]] * [[Ženska košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine]] * [[Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine U-20]] * [[Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine U-18]] * [[Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine U-16]] == Bilješke == <references group="note"/> == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://www.basket.ba/ Službeni sajt] * [https://www.fiba.basketball/federation/Bosnia-and-Herzegovina Bosna i Hercegovina] na sajtu FIBA-e * [https://www.eurobasket.com/Bosnia/basketball-National-Team.aspx Bosna i Hercegovina] na sajtu Eurobasket.com {{Košarka u BiH}} {{Evropske košarkaške reprezentacije}} {{Reprezentacije Bosne i Hercegovine}} {{Sportista godine Bosne i Hercegovine}} {{DEFAULTSORT:Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine}} [[Kategorija:Košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine|BiH]] [[Kategorija:Bosanskohercegovačke reprezentacije]] [[Kategorija:Košarkaške reprezentacije|BiH]] [[Kategorija:Sportski kolektiv godine Bosne i Hercegovine]] 6pzwz8fptqsxg9rey6ninnkz38zolnp Svemirski teleskop "James Webb" 0 149180 3669700 3666099 2024-11-25T22:41:36Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669700 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:James Webb Space Telescope.jpg|mini|upright=1.2|alt=|'''James Webb svemirski teleskop''']] '''Svemirski teleskop James Webb''' ('''JWST''') nasljednik je [[Svemirski teleskop Hubble|Svemirskog teleskopa Hubble]], dizajniran prvenstveno za provođenje infracrvene astronomije. Kao najveći optički teleskop u svemiru, njegova značajno poboljšana infracrvena rezolucija i osjetljivost mu omogućavaju da vidi objekte koji su previše stari, udaljeni ili blijedi za teleskop Hubble ili zemaljske teleskope. Očekuje se da će ovo omogućiti širok spektar istraživanja u oblastima astronomije i kosmologije, kao što su posmatranje prvih zvijezda i formiranje prvih galaksija, te detaljna atmosferska karakterizacija potencijalno nastanjivih egzoplaneta. Američka Nacionalna uprava za aeronautiku i svemir (NASA) vodila je razvoj JWST-a u saradnji sa Evropskom svemirskom agencijom (ESA) i Kanadskom svemirskom agencijom (CSA). NASA Goddard Space Flight Center (GSFC) u Marylandu upravljao je razvojem teleskopa, Institut Space Telescope Science Institute u Baltimoru u Homewood kampusu Univerziteta Johns Hopkins upravlja JWST, a glavni izvođač je bio Northrop Grumman. Teleskop je nazvan po [[James E. Webb|Jamesu E. Webbu]], koji je bio administrator NASA-e od 1961. do 1968. tokom programa [[Program "Mercury"|Mercury]], [[Program "Gemini"|Gemini]] i [[Program "Apollo"|Apolo]]. U novembru 2011, Kongres SAD je promijenio svoj plan obustave JWST-a, i umjesto toga dodao sredstva za kompletiranje projekta, u ukupnom iznosu od 8 milijardi američkih dolara.<ref name="dodatni budžet">http://www.reuters.com/article/2011/11/16/us-usa-space-budget-idUSTRE7AF06320111116 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924160524/http://www.reuters.com/article/2011/11/16/us-usa-space-budget-idUSTRE7AF06320111116 |date=24. 9. 2015 }} (en)</ref> U planu je bilo da teleskop bude lansiran u [[orbita|orbitu]] 30. marta 2021,<ref name="NASAJWSTdelay2021">{{cite news|title=NASA Completes Webb Telescope Review, Commits to Launch in Early 2021|url=https://www.nasa.gov/press-release/nasa-completes-webb-telescope-review-commits-to-launch-in-early-2021|access-date=27. 6. 2018|publisher=NASA|date=27. 6. 2018|archive-date=14. 3. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200314025315/https://www.nasa.gov/press-release/nasa-completes-webb-telescope-review-commits-to-launch-in-early-2021|url-status=dead}}</ref><ref name="WP-20180724">{{cite news |author=Kaplan Sarah; Achenbach Joel |title=NASA’s next great space telescope is stuck on Earth after screwy errors |url=https://www.washingtonpost.com/national/health-science/nasas-next-great-space-telescope-is-stuck-on-earth-after-screwy-errors/2018/07/24/742f17d4-8e93-11e8-8322-b5482bf5e0f5_story.html |date=24. 7. 2018 |work=The Washington Post |access-date=25. 7. 2018}}</ref> međutim, tada je postojalo samo dvanaest procenata šansi da će se to desiti u predviđenom roku zbog situacije sa koronavirusom.<ref>{{Cite web|url=https://www.space.com/nasa-james-webb-space-telescope-grim-gao-report.html|title=NASA's James Webb Space Telescope may miss March 2021 launch, GAO report says|last=January 2020|first=Meghan Bartels 29|website=Space.com|language=en|access-date=13. 4. 2020}}</ref>. Lansiran je u decembru 2021. na raketi Ariane 5 iz Kouroua, Francuska Gvajana, i stigao je na tačku Sunce-Zemlja L2 Lagrange u januaru 2022. Od jula 2022., JWST treba naslijediti Hubble kao NASA-inu vodeću misiju u astrofizici. Prva slika sa JWST-a objavljena je javnosti putem konferencije za novinare 11. jula 2022.<ref>Fisher, Alise; Pinol, Natasha; Betz, Laura (11 July 2022). [https://www.nasa.gov/press-release/president-biden-reveals-first-image-from-nasa-s-webb-telescope "President Biden Reveals First Image from NASA's Webb Telescope"]. NASA. Pristupljeno 12 jula 2022.</ref> Primarno ogledalo JWST-a sastoji se od 18 heksagonalnih segmenata ogledala napravljenih od pozlaćenog berilijuma koji zajedno stvaraju ogledalo prečnika 6,5 metara (21 stopu), u poređenju sa Hubbleovim 2,4 m (7,9 stopa). Ovo daje JWST-u površinu za prikupljanje svjetlosti od oko 25 m<sup>2</sup>, oko šest puta više od Hubblea. Za razliku od Hubblea, koji posmatra u bliskom ultraljubičastom, vidljivom i bliskom infracrvenom (0,1–1,7 μm) spektru, JWST će promatrati u nižem frekvencijskom rasponu, od dugovalne vidljive svjetlosti (crvene) do srednje infracrvene (0,6–28,3 μm) ). Teleskop mora biti izuzetno hladan, ispod 50 K (−223&nbsp;°C; −370&nbsp;°F), tako da infracrvena svjetlost koju emituje sam teleskop ne ometa prikupljenu svjetlost. Raspoređen je u solarnoj orbiti u blizini Lagrange tačke Sunce–Zemlja L2, oko 1,5 miliona kilometara od Zemlje, gde ga njegov petoslojni zaštitni štit štiti od zagrijavanja Sunca, Zemlje i Mjeseca. Prvobitni dizajni za teleskop, tada nazvan Svemirski teleskop nove generacije, kreiran je 1996. Dvije konceptualne studije su naručene 1999, za potencijalno lansiranje 2007. i budžet od milijardu američkih dolara. Program je bio opterećen ogromnim prekoračenjem troškova i kašnjenjima; veliki redizajn 2005. doveo je do sadašnjeg pristupa, sa izgradnjom završenom 2016. uz ukupnu cijenu od 10 milijardi američkih dolara. == Karakteristike == [[Datoteka:Main image deep field smacs0723.png|mini|desno|Webbova prva slika galaktičkog jata SMACS 0723 dubokog polja (objavljena 11. jula 2022.)]] Svemirski teleskop James Webb ima masu koja je otprilike polovina mase svemirskog teleskopa Hubble. JWST ima primarno ogledalo od [[berilij]]uma obloženo zlatom prečnika 6,5 metara (21 stopu) koje se sastoji od 18 zasebnih šestougaonih ogledala. Ogledalo ima uglačanu površinu od 26,3 m<sup>2</sup>, od čega je 0,9 m<sup>2</sup> zaklonjeno sekundarnim potpornim podupiračima,<ref>Lallo, Matthew D. (2012). "Experience with the Hubble Space Telescope: 20 years of an archetype". Optical Engineering. 51 (1): 011011–011011–19. arXiv:1203.0002. Bibcode:2012OptEn..51a1011L. doi:10.1117/1.OE.51.1.011011. S2CID 15722152.</ref> što daje ukupnu sabirnu površinu od 25,4 m<sup>2</sup>. Ovo je preko šest puta veće od površine sakupljanja Hubbleovog ogledala prečnika 2,4 metra (7,9 stopa), koje ima sabirnu površinu od 4,0 m<sup>2</sup>. [[Ogledalo]] ima zlatni premaz koji pruža infracrvenu refleksiju i koji je prekriven tankim slojem [[Staklo|stakla]] radi izdržljivosti. JWST je prvenstveno dizajniran za blisku infracrvenu astronomiju, ali može vidjeti i narandžastu i crvenu vidljivu svjetlost, kao i srednje infracrveno područje, ovisno o instrumentu. Može detektovati objekte do 100 puta slabije od Hubblea, i objekte mnogo ranije u historiji svemira, nazad do crvenog pomaka z≈20 (oko 180 miliona godina kosmičkog vremena nakon Velikog praska).<ref>[https://briankoberlein.com/blog/deeper-sky "A Deeper Sky | by Brian Koberlein"]. briankoberlein.com.</ref> Za poređenje, smatra se da su najranije zvijezde nastale između z≈30 i z≈20 (100-180 miliona godina kosmičkog vremena), a prve galaksije su se mogle formirati oko crvenog pomaka z≈15 (oko 270 miliona godina kosmičkog vremena). Habl ne može da vidi dalje od veoma rane rejonizacije<ref>Shelton, Jim (3 March 2016). [https://news.yale.edu/2016/03/03/shattering-cosmic-distance-record-once-again "Shattering the cosmic distance record, once again"]. Yale University. Pristupljeno 13. juli 2022.</ref> na oko z≈11,1 (galaksija GN-z11, 400 miliona godina kosmičko vrijeme) .<ref>Oesch, P. A.; Brammer, G.; van Dokkum, P.; et al. (March 2016). "A Remarkably Luminous Galaxy at z=11.1 Measured with Hubble Space Telescope Grism Spectroscopy". The Astrophysical Journal. 819 (2). 129. arXiv:1603.00461. Bibcode:2016ApJ...819..129O. doi:10.3847/0004-637X/819/2/129. S2CID 119262750.</ref> Dizajn naglašava veće mogućnosti u oblasti osmatranja blisko do srednje infracrvenog spektra iz nekoliko razloga: * Objekti s visokim crvenim pomakom (vrlo rani i udaljeni) imaju vidljive emisije pomjerene u infracrvenu, te se stoga njihova svjetlost danas može promatrati samo putem infracrvene astronomije; * infracrvena svjetlost lakše prolazi kroz oblake prašine nego vidljiva svjetlost<ref>[https://www.jwst.nasa.gov/content/about/comparisonWebbVsHubble.html "Comparison: Webb vs Hubble Telescope – Webb/NASA"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220121063242/https://www.jwst.nasa.gov/content/about/comparisonWebbVsHubble.html |date=21. 1. 2022 }}. www.jwst.nasa.gov. Pristupljeno 14. jula 2022.</ref> * hladniji objekti kao što su diskovi čestica i planete najjače emituju u infracrvenom zračenju; * ove infracrvene raspone je teško proučavati sa zemlje ili pomoću postojećih svemirskih teleskopa kao što je Hubble. Zemaljski teleskopi moraju gledati kroz Zemljinu atmosferu, koja je neprozirna u mnogim infracrvenim rasponima (vidi sliku atmosferske apsorpcije). Čak i tamo gdje je atmosfera prozirna, mnoga ciljana hemijska jedinjenja, kao što su voda, ugljični dioksid i metan, također postoje u Zemljinoj atmosferi, što uvelike otežava analizu. Postojeći svemirski teleskopi kao što je Hubble ne mogu proučavati ove pojaseve jer njihova ogledala nisu dovoljno hladna (Hubble ogledalo se održava na oko 15&nbsp;°C [288 K; 59&nbsp;°F]), tako da sam teleskop jako zrači u infracrvenim opsezima .<ref>"Infrared astronomy from earth orbit". Infrared Processing and Analysis Center, NASA Spitzer Science Center, California Institute of Technology. 2017. Archived from the original on 21 December 2016. Public Domain Ovaj članak sadrži tekst iz ovog izvora koji je u javnom vlasništvu.</ref> JWST također može promatrati obližnje objekte, uključujući objekte u Sunčevom sistemu, koji imaju prividnu ugaonu brzinu kretanja od 0,030 lučnih sekundi u sekundi ili manje. Ovo uključuje sve planete i satelite, komete i asteroide izvan Zemljine orbite, i "praktično sve" poznate objekte Kuiperovog pojasa. Osim toga, može uočiti oportunističke i neplanirane ciljeve u roku od 48 sati od odluke da to učini, kao što su supernove i eksplozije gama zraka. <gallery align="center" mode="packed" heights="200"> Datoteka:James Webb Space Telescope 2009 top.jpg|Tri četvrtine pogleda na vrh Datoteka:James Webb Space Telescope 2009 bottom.jpg|Dno (strana okrenuta prema suncu) </gallery> === Lokacija i orbita === [[Datoteka:Atmospheric electromagnetic opacity.svg|thumb|lijevo|180px|Grubi prikaz Zemljine atmosferske propustljivosti (ili neprozirnosti) za različite talasne dužine elektromagnetnog zračenja, uključujući vidljivu svjetlost]] JWST radi u orbiti, kruži oko tačke u svemiru poznate kao Lagrangeova tačka Sunce-Zemlja L2, otprilike 1.500.000&nbsp;km izvan Zemljine orbite oko Sunca. Njegov stvarni položaj varira između oko 250.000 i 832.000&nbsp;km oko tačke L2 dok orbitira, držeći ga podalje od Zemljine i Mjesečeve sjene. Poređenja radi, Hubble kruži 550&nbsp;km iznad Zemljine površine, a Mjesec je otprilike 400.000&nbsp;km od Zemlje. Objekti u blizini ove L2 tačke Sunce-Zemlja mogu kružiti oko Sunca u sinhronoj liniji sa Zemljom, omogućavajući teleskopu da ostane na otprilike konstantnoj udaljenosti sa kontinuiranom orijentacijom svog jedinstvenog sunčevog štitnika opreme prema Suncu, Zemlji i Mjesecu. U kombinaciji sa svojom širokom orbitom koja izbjegava sjenke, teleskop može istovremeno blokirati dolaznu toplinu i svjetlost iz sva tri ova tijela i izbjeći čak i najmanje promjene temperature od Zemljinih i Mjesečevih sjenki koje bi uticale na strukturu, ali i dalje održava neprekidnu sunčevu energiju i Zemaljske komunikacije na njegovoj strani okrenutoj prema suncu. Ovaj raspored održava temperaturu svemirskog broda konstantnom i ispod 50 K (-223&nbsp;°C; -370&nbsp;°F) neophodnih za slaba infracrvena posmatranja .<ref>[https://www.jwst.nasa.gov/content/observatory/sunshield.html "The Sunshield"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210601143942/https://www.jwst.nasa.gov/content/observatory/sunshield.html |date=1. 6. 2021 }}. nasa.gov. NASA. Retrieved 28 August 2016. Public Domain Ovaj članak sadrži tekst iz ovog izvora koji je u javnom vlasništvu.</ref> === Zaštita od sunca === [[Datoteka:James Webb telescope sunshield.jpg|thumb|desno|180px|Testna jedinica suncobrana složena i proširena u postrojenju Northrop Grumman u Kaliforniji, 2014.]] Da bi se vršila osmatranja u infracrvenom spektru, JWST se mora održavati na temperaturama ispod 50 K (−223,2&nbsp;°C; −369,7&nbsp;°F); inače bi infracrveno zračenje iz samog teleskopa preplavilo njegove instrumente. Stoga koristi veliki štitnik od sunca da blokira svjetlost i toplinu od Sunca, Zemlje i [[Mjesec (satelit)|Mjeseca]], a kako je već navedeno, njegov položaj blizu Sunca-Zemlje L2 drži sva tri tijela na istoj strani svemirske letjelice u svakom trenutku. Njegova orbita oko L2 tačke izbjegava sjenku Zemlje i Mjeseca, održavajući konstantno okruženje za zaštitu od sunca i sunčevih zračenja. Zaštita održava stabilnu temperaturu za dijelove na tamnoj strani, što je ključno za održavanje preciznog poravnanja primarnih segmenata ogledala u prostoru. Petoslojni štitnik od sunca, svaki sloj tanak kao dlakljudske kose,<ref>[https://www.jwst.nasa.gov/content/about/innovations/coating.html "Sunshield Coatings Webb/NASA"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211229232353/http://jwst.nasa.gov/content/about/innovations/coating.html |date=29. 12. 2021 }}. jwst.nasa.gov. Archived from the original on 29 December 2021. Pristupljeno 18. jula 2022. Ovaj članak uključuje tekst iz ovog izvora koji je u javnom vlasništvu.</ref> je napravljen od Kapton E, komercijalno dostupnog poliimidnog filma iz DuPont-a, s membranama posebno obloženim aluminijem s obje strane i slojem poluprovodnog silicijuma prema Suncu okrenutoj strana; dva najtoplija sloja predviđena su da reflektuje sunčevu toplotu nazad u svemir.[20] Slučajno kidanje delikatne strukture filma tokom testiranja postavljanja 2018. dovele su do daljnjih kašnjenja lansiranja teleskopa. Štitnik za sunce je dizajniran da se preklopi dvanaest puta tako da stane u nosivi dio rakete Ariane 5, koji ima 4,57 m u prečniku i 16,19 m dužine. Dimenzije potpuno postavljenog štita bile su planirane u mjeri 14,162 m × 21,197 m. Štitnik za sunce je ručno sastavljen u ManTech (NeXolve) u Huntsvilleu, Alabama, prije nego što je isporučen Northrop Grumman u Redondo Beach, Kalifornija, na testiranje. Zbog zaštite od sunca, JWST nema neograničeno polje osmatranja u bilo kom trenutku. Teleskop može vidjeti 40 posto neba iz jedne pozicije i može vidjeti cijelo nebo u periodu od šest mjeseci. === Optika === [[Datoteka:Engineers Clean JWST Secondary Reflector with Carbon Dioxide Snow.jpg|thumb|desno|180px|Inženjeri čiste probno ogledalo snijegom od ugljičnog dioksida, 2015]] Primarno ogledalo JWST-a je berilijumski reflektor prečnika 6,5 m pozlaćeni i sa sabirnom površinom od 25,4 m<sup>2</sup> . Da je napravljen kao jedno veliko ogledalo, ovo bi bilo preveliko za postojeće lansirne rakete. Ogledalo je stoga sastavljeno od 18 heksagonalnih segmenata (tehnika koju je prvi predložio Guido Horn d'Arturo), koji su se otvorili nakon što je teleskop lansiran. Senziranje talasnog fronta u ravni slike kroz pronalaženje faze koristi se za pozicioniranje segmenata ogledala na ispravnu lokaciju pomoću vrlo preciznih mikro-motora. Nakon ove početne konfiguracije, potrebna su im samo povremena ažuriranja svakih nekoliko dana kako bi zadržali optimalan fokus.<ref>[https://archive.today/20120805213402/http://www.stsci.edu/jwst/ote/wavefront-sensing-and-control "JWST Wavefront Sensing and Control"]. Space Telescope Science Institute. Archived from the original on 5 August 2012. Pristupljeno 18. jula 2022.</ref> Ovo je razlčito od zemaljskih teleskopa, na primjer [[Keck teleskopi|teleskopa Keck]], koji kontinuirano prilagođavaju svoje segmente ogledala koristeći aktivnu optiku kako bi prevladali efekte gravitacije i vjetra. [[Datoteka:JWST_Full_Mirror.jpg|thumb|desno|180px|Sklop glavnog ogledala s prednje strane sa pričvršćenim primarnim retrovizorima, novembar 2016.]] Webb teleskop će koristiti 132 mala motora (zvana aktuatori) za pozicioniranje i povremeno podešavanje optike jer su poremećaji teleskopa izazvani vanjskim uticajima zanemarivi u svemiru. Svakim od 18 primarnih segmenata ogledala upravlja 6 pozicionih aktuatora sa dodatnim ROC (radijus zakrivljenosti) aktuatorom u centru za podešavanje zakrivljenosti (7 aktuatora po segmentu), za ukupno 126 primarnih aktuatora ogledala i još 6 aktuatora za sekundarno ogledalo, dajući ukupno 132.<ref>Group, Techbriefs Media. [https://www.techbriefs.com/component/content/article/tb/insiders/md/stories/27614 "Webb Telescope Actuators Move with Microscopic Accuracy"]. www.techbriefs.com. Archived from the original on 19 March 2022. Pristupljeno 19. jula 2022.</ref> Aktuatori mogu pozicionirati ogledalo sa tačnošću od 10 nanometara (10 milionitih dijelova milimetra). Aktuatori su ključni u održavanju poravnanja ogledala teleskopa i dizajnirani su i proizvedeni od strane Ball Aerospace & Technologies. Svaki od 132 aktuatora pokreće jedan koračni (stepper) motor, omogućavajući fina i gruba podešavanja. Aktuatori pružaju grubu veličinu pomaka od 58 nanometara za veća podešavanja i finu veličinu pomaka za podešavanja od 7 nanometara.<ref>Warden, Robert. "Cryogenic Nano-Actuator for JWST". ESMATS: 242.</ref> JWST-ov optički dizajn je anastigmat sa tri ogledala, koji koristi zakrivljena sekundarna i tercijarna ogledala za isporuku slika bez optičkih aberacija u širokom polju. Sekundarno ogledalo je prečnika 0,74 m. Osim toga, tu je i fino ogledalo za upravljanje koje može podesiti svoju poziciju mnogo puta u sekundi kako bi osiguralo stabilizaciju slike. Ball Aerospace & Technologies je glavni optički podizvođač za JWST projekat, predvođen glavnim izvođačem Northrop Grumman Aerospace Systems, prema ugovoru sa NASA Goddard Space Flight Center, u Greenbeltu, Maryland.<ref>[https://www.nasa.gov/feature/goddard/2016/science-instruments-of-nasa-s-james-webb-space-telescope-successfully-installed "Science Instruments of NASA's James Webb Space Telescope Successfully Installed"]. NASA. 24 May 2016. Archived from the original on 19 March 2022. Pristupljeno 19. jula 2022. Ovaj članak sadrži tekst iz ovog izvora koji je u javnom vlasništvu.</ref> Retrovizori, plus rezervni dijelovi za letenje, proizvedeni su i polirani od strane Ball Aerospace & Technologies na bazi berilijumskih segmenta koje proizvodi nekoliko kompanija uključujući Axsys, Brush Wellman i Tinsley Laboratories. === Naučni instrumenti === [[Datoteka:JWST_Nircam1lwres.jpg|thumb|desno|180px|NIRCam je završen 2013.]] Integrirani naučni instrumentni modul (ISIM) je okvir koji Webb teleskopu obezbjeđuje električnu energiju, računarske resurse, sposobnost hlađenja kao i strukturnu stabilnost. Napravljen je od spojenog grafitno-epoksidnog kompozita pričvršćenog na donju stranu Webbove strukture teleskopa. ISIM sadrži četiri naučna instrumenta i kameru vodiča.<ref>[https://jwst.nasa.gov/content/observatory/instruments/index.html "JWST: Integrated Science Instrument Module (ISIM)"]. NASA. 2017. Archived from the original on 2 June 2019. Pristupljeno 19. jula 2022. Ovaj članak sadrži tekst iz ovog izvora koji je u javnom vlasništvu.</ref> * NIRCam (Near InfraRed Camera) je infracrveni snimač koji će imati spektralnu pokrivenost u rasponu od ivice vidljivog (0,6 μm) do bliskog infracrvenog (5 μm). Postoji 10 senzora svaki od 4 megapiksela. NIRCam će takođe služiti kao senzor talasnog fronta opservatorije, koji je neophodan za detekciju talasnog fronta i aktivnosti kontrole, koji se koristi za poravnavanje i fokusiranje glavnih segmenata ogledala. NIRCam je napravio tim koji je predvodio Univerzitet Arizona, sa glavnim istraživačem Marsijom J. Rieke. Industrijski partner je Lockheed-Martinov centar za naprednu tehnologiju u Palo Altu, Kalifornija. * NIRSpec (Near InfraRed Spectrograph) će također izvoditi spektroskopiju na istom opsegu talasnih dužina. Izgradila ga je Evropska svemirska agencija u ESTEC-u u Noordwijku u Holandiji. Vodeći razvojni tim uključuje članove Airbus Defence and Space, Ottobrunn i Friedrichshafen, Njemačka, i Goddard Space Flight Center; sa Pierreom Ferruitom (École normale supérieure de Lyon) kao naučnim projektom NIRSpec. NIRSpec dizajn pruža tri režima posmatranja: režim niske rezolucije koji koristi prizme, režim više objekata R~1000 i R~2700 integralnu jedinicu polja ili režim spektroskopije sa dugim prorezom. Prebacivanje režima se vrši korištenjem mehanizma za predizbor talasne dužine koji se zove sklop filterskog kotača i odabirom odgovarajućeg disperzivnog elementa (prizma ili rešetka) pomoću mehanizma sklopa kotača rešetke. Oba mehanizma su zasnovana na uspješnim ISOPHOT mehanizmima kotača Infracrvene svemirske opservatorije. Režim sa više objekata oslanja se na složeni mehanizam mikro-zatvarača koji omogućava istovremeno posmatranje stotina pojedinačnih objekata bilo gde u vidnom polju NIRSpec-a. Postoje dva senzora svaki od 4 megapiksela. Mehanizmi i njihovi optički elementi su dizajnirani, integrisani i testirani od strane Carl Zeiss Optronics GmbH (danas Hensoldt) iz Oberkochena, Njemačka, prema ugovoru sa Astriumom. [[Datoteka:NIRSpec_calibration_assembly.jpg|thumb|lijevo|180px|Kalibracioni sklop, jedna komponenta NIRSpec instrumenta]] [[Datoteka:JWST_MIRI.jpg|thumb|desno|180px|MIRI]] MIRI (srednji infracrveni instrument) će mjeriti srednje do duge infracrvene talasne dužine od 5 do 27 μm. Sadrži i srednju infracrvenu kameru i spektrometar za snimanje. MIRI je razvijen u saradnji između NASA-e i konzorcijuma evropskih zemalja, a predvode ga George Rieke (Univerzitet u Arizoni) i Gillian Wright (UK Astronomy Technology Centre, Edinburgh, Škotska, dio Vijeća za nauku i tehnologiju). MIRI ima slične mehanizme kotača kao i NIRSpec koje je također razvio i napravio Carl Zeiss Optronics GmbH prema ugovoru sa Max Planck institutom za astronomiju, Heidelberg, Njemačka. Završena montaža optičke klupe MIRI-ja isporučena je u Goddard centar za svemirske letove sredinom 2012. zbog eventualne integracije u ISIM. Temperatura MIRI-ja ne smije da pređe 6° K (−267&nbsp;°C): mehanički hladnjak na gas helijum smješten na toploj strani štita okoline obezbjeđuje ovo hlađenje.<ref>Banks, Kimberly; Larson, Melora; Aymergen, Cagatay; Zhang, Burt (2008). Angeli, George Z.; Cullum, Martin J. (eds.). "James Webb Space Telescope Mid-Infrared Instrument Cooler systems engineering". Proceedings of SPIE. Modeling, Systems Engineering, and Project Management for Astronomy III. 7017: 5. Bibcode:2008SPIE.7017E..0AB.</ref> * FGS/NIRISS (Senzor za fino navođenje i bliski infracrveni snimač i spektrograf bez proreza), koji vodi Kanadska svemirska agencija pod rukovodiocem projekta, naučnikom Johnom Hutchingsom (Herzbergov istraživački centar za astronomiju i astrofiziku, Nacionalni istraživački savjet). Uređaj se koristi za stabilizaciju linije vida opservatorije tokom naučnih posmatranja. Mjerenja FGS-a koriste se i za kontrolu cjelokupne orijentacije svemirske letjelice i za pokretanje finog upravljačkog ogledala za stabilizaciju slike. Kanadska svemirska agencija također obezbjeđuje modul bliskog infracrvenog snimanja i spektrografa bez proreza (NIRISS) za astronomsko snimanje i spektroskopiju u opsegu talasnih dužina od 0,8 do 5 μm, koji vodi glavni istraživač René Doyon na Univerzitetu u Montrealu. Iako se često zajedno pominju kao jedinica, NIRISS i FGS služe potpuno različitim svrhama, pri čemu je jedan naučni instrument, a drugi dio infrastrukture za podršku opservatorije.<ref>Doyon, René; Hutchings, John B.; Beaulieu, Mathilde; Albert, Loic; Lafrenière, David; Willott, Chris; Touahri, Driss; Rowlands, Neil; Maszkiewicz, Micheal; Fullerton, Alex W.; Volk, Kevin; Martel, André R.; Chayer, Pierre; Sivaramakrishnan, Anand; Abraham, Roberto; Ferrarese, Laura; Jayawardhana, Ray; Johnstone, Doug; Meyer, Michael; Pipher, Judith L.; Sawicki, Marcin (22 August 2012). Clampin, Mark C; Fazio, Giovanni G; MacEwen, Howard A; Oschmann, Jacobus M (eds.). "The JWST Fine Guidance Sensor (FGS) and Near-Infrared Imager and Slitless Spectrograph (NIRISS)". Proceedings of SPIE. Space Telescopes and Instrumentation 2012: Optical, Infrared, and Millimeter Wave. 8442: 84422R. Bibcode:2012SPIE.8442E..2RD. doi:10.1117/12.926578. S2CID 120702854. "FGS features two modules: an infrared camera dedicated to fine guiding of the observatory and a science camera module, the Near-Infrared Imager and Slitless Spectrograph (NIRISS)"</ref> NIRCam i MIRI imaju koronagrafe koji blokiraju zvjezdano svjetlo za posmatranje slabih ciljeva kao što su planete van sunčevog sistema i cirkumzvjezdani diskovi vrlo blizu sjajnih zvijezda. Infracrvene detektore za NIRCam, NIRSpec, FGS i NIRISS module obezbjeđuje Teledyne Imaging Sensors (ranije Rockwell Scientific Company). Inženjerski tim James Webb Space Telescope (JWST) Integrated Science Instrument Module (ISIM) i Command and Data Handling (ICDH) koriste SpaceWire za slanje podataka između naučnih instrumenata i opreme za obradu podataka. === Platforma svemirske letjelice === [[Platforma svemirske letjelice]] je primarna komponenta za podršku svemirskog teleskopa James Webb, koja sadrži mnoštvo računarskih, komunikacijskih, električnih, pogonskih i strukturnih dijelova. Zajedno sa štitnikom od sunca, on čini element svemirskog teleskopa. Platforma se nalazi na "toploj" strani sunčanog štitnika okrenutoj prema Suncu i radi na temperaturi od oko 300 K (27&nbsp;°C). Struktura platforme ima masu od 350&nbsp;kg i mora držati svemirski teleskop težine 6.200&nbsp;kg. Napravljena je prvenstveno od grafitnog kompozitnog materijala,<ref>Willoughby, Scott P. (February 2012). "PRIME: The Untold Story Of NASA's James Webb Space Telescope". SatMagazine. Satnews.</ref> te sastavljena u Kaliforniji, montaža je završena 2015, a zatim integrirana s ostatkom svemirskog teleskopa do njegovog lansiranja 2021. Platforma može rotirati teleskop s preciznošću od jedne lučne sekunde i izolirati vibracije do dvije miliučne sekunde. Webb ima dva para raketnih motora (jedan par za redundantnost) za korekciju kursa na putu do L2 i drugi za održavanje stanice – održavanje ispravne pozicije u orbiti. Osam manjih potisnika se koristi za kontrolu položaja – ispravno usmjeravanje letjelice. Motori koriste [[hidrazin]] gorivo (159 litara pri lansiranju) i dizot tetroksid kao oksidator (79,5 litara pri lansiranju). === Servisiranje === JWST nije namijenjen za servisiranje u svemiru. Misija s posadom za popravku ili nadogradnju opservatorije, kao što je urađeno za Hubble, trenutno ne bi bila moguća, a prema riječima pomoćnog administratora NASA-e Thomasa Zurbuchena, uprkos svim naporima, otkriveno je da daljinska misija bez posade prevazilazi trenutnu tehnologiju u vrijeme kada je JWST dizajniran .<ref>"Relief as NASA's most powerful space telescope finishes risky unfolding". Science. 8 January 2022.</ref> Tokom dugog perioda testiranja JWST-a, zvaničnici NASA-e pozvali su se na ideju o misiji servisiranja, ali nikakvi planovi nisu objavljeni .<ref>Smith, Marcia (30 August 2018). "Zurbuchen Taking One Last Look at JWST Servicing Compatiblity". SpacePolicyOnline.</ref> Nakon uspješnog lansiranja, NASA je izjavila da je dizajn ipak planiran na način da se olakšaju buduće misije servisiranja. Ovo uključuje precizne oznake za navođenje u obliku krstova na površini JWST-a, za upotrebu u misijama daljinskog servisiranja, kao i rezervoare za [[gorivo]] koji se mogu puniti, uklonjive toplotne zaštite i pristupačne tačke pričvršćivanja. == Poređenje sa drugim teleskopima == Planovi gradnje velikih infracrvenih svemirskih teleskopa sežu decenijama unazad. U Sjedinjenim Državama, Space Infrared Telescope Facility (kasnije nazvan Svemirski teleskop Spitzer) je planiran još dok je Space Shuttle bio u razvoju, a potencijal infracrvene astronomije je prepoznat i u to vrijeme <ref>McCarthy SG, Autio GW (1978). Infrared Detector Performance In The Shuttle Infrared Telescope Facility (SIRTF). 1978 Los Angeles Technical Symposium. Utilization of Infrared Detectors. Vol. 81. Society of Photographic Instrumentation Engineers. pp. 81–88.</ref>. Za razliku od zemaljskih teleskopa, svemirske opservatorije nisu apsorbirale infracrvenu svjetlost iz atmosfere. Svemirske opservatorije otvorile su potpuno "novo nebo" za astronome. {| class=wikitable style="margin:10px; text-align:center;" |- |+ Odabrani svemirski teleskopi i instrumenti<ref>{{cite web|url=http://herschel.jpl.nasa.gov/relatedMissions.shtml|title=JPL: Herschel Space Observatory: Related Missions|publisher=NASA, Jet Propulsion Laboratory, Goddard Flight Center, California Institute of Technology|access-date=4. 6. 2012|archive-date=3. 12. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161203091854/https://herschel.jpl.nasa.gov/relatedMissions.shtml|url-status=live}} {{PD-notice}}</ref> |- ! Ime ! Godina lansiranja !! [[Talasna dužina]] <br />(μm) !! Otvor blende <br />(m) ! Hlađenje |- | Spacelab infracrveni teleskop (IRT) | 1985 || 1.7–118 || 0.15 | Helij |- | Infracrvena svemirska opservatorija (ISO)<ref>{{cite web|url=https://www.cosmos.esa.int/web/iso/what-is-iso-|title=What is ISO?|publisher=[[ESA]]|date=2016|access-date=4. 6. 2021|archive-date=10. 11. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211110190424/https://www.cosmos.esa.int/web/iso/what-is-iso-|url-status=live}}</ref> | 1995 || 2.5–240 || 0.60 | Helij |- | style="max-width:250px;" | Hubble Space Telescope Imaging Spectrograph (STIS) | 1997 || 0.115–1.03 || 2.4 | Pasivno |- | style="max-width:250px;" | Hubble Near Infrared Camera and Multi-Object Spectrometer (NICMOS) | 1997 || 0.8–2.4 || 2.4 | Azot, kasnije kriohladnjak |- | [[Svemirski teleskop Spitzer]] | 2003 || 3–180 || 0.85 | Helij |- | Hubble Wide Field Camera 3 (WFC3) | 2009 || 0.2–1.7 || 2.4 | Pasivno i termoelektrično<ref>{{cite web|url=https://www.nasa.gov/content/hubble-space-telescope-wide-field-camera-3|title=Hubble Space Telescope – Wide Field Camera 3|publisher=NASA|date=22. 8. 2016|access-date=9. 12. 2016|archive-date=13. 11. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211113213252/https://www.nasa.gov/content/hubble-space-telescope-wide-field-camera-3/|url-status=live}} {{PD-notice}}</ref> |- | [[Svemirska opservatorija "Herschel"]] | 2009 || 55–672 || 3.5 | Helij |- | Svemirski teleskop "James Webb" | 2021 || 0.6–28.5 || 6.5 | Pasivno i kriohladnjak (MIRI) |} == Historija == === Razvoj do 2003. === [[Datoteka:JWST people.jpg|thumb|desno|Rani model u punoj veličini izložen u NASA-inom centru za svemirske letove Goddard (2005.)]] Diskusije o nasljedniku teleskopa Hubble vođene su 1980-ih, ali se s ozbiljnim planiranjem počelo početkom 1990-ih. Koncept Hi-Z teleskopa razvijen je između 1989. i 1994: infracrveni teleskop sa otvorom od 4 m koji bi se postavio u orbitu na 3 astronomske jedinice (AJ). Ova udaljena orbita bi bila korisna zbog smanjenja svjetlosne buke koja nastaje od interplanetarne prašine. Drugi rani planovi su zahtijevali misiju NEXUS prekursorskog teleskopa.<ref>de Weck, Olivier L.; Miller, David W.; Mosier, Gary E. (2002). "Multidisciplinary analysis of the NEXUS precursor space telescope". In MacEwen, Howard A. (ed.). Highly Innovative Space Telescope Concepts. Highly Innovative Space Telescope Concepts. Vol. 4849. p. 294. Bibcode:2002SPIE.4849..294D.</ref> Ispravljanje optike Hubble svemirskog teleskopa u njegovim prvim godinama odigralo je značajnu ulogu u nastanku JWST-a. Godine 1993. NASA je pripremila STS-61, misiju Space Shuttlea koja će nositi zamjenu za HST-ovu kameru i rekonstrukciju njegovog spektrografa za snimanje kako bi se kompenzirala sferna aberacija u primarnom ogledalu. Dok je astronomska zajednica željno iščekivala ovu misiju, NASA je upozorila da ovaj izuzetan napredak u radu u svemiru nosi značajan rizik i da njegov uspješan završetak ni na koji način nije zagarantovan. Shodno tome, HST & Beyond komitet je formiran 1995. kako bi procijenio učinkovitost misije popravke HST-a i istražio ideje za buduće svemirske teleskope koji bi bili potrebni ako misija popravke ne uspije.<ref>Brown, R. A. (1996). "1996swhs.conf..603B Page 603". Science with the Hubble Space Telescope – Ii: 603. Bibcode:1996swhs.conf..603B.</ref> Srećna okolnost je bila uspjeh servisiranja od strane svemirskih šatlova tokom decembra 1993. i neviđeni javni odziv na zapanjujuće slike koje je HST isporučio. Ohrabren uspjehom HST-a, i prepoznajući inovativni rad u Evropi za buduće misije,<ref>Thronson, H. A.; Hawarden, T.; Davies, J. K.; Lee, T. J.; Mountain, C. M.; Longair, M. (January 1991). "The Edison infrared space observatory and the universe at high redshifts". Advances in Space Research. 11 (2): 341–344. Bibcode:1991AdSpR..11b.341T.</ref><ref>Thronson, Harley, A., Jr.; Hawarden, Timothy G.; Bradshaw, Tom W.; Orlowska, Anna H.; Penny, Alan J.; Turner, R. F.; Rapp, Donald (1 November 1993). Bely, Pierre Y; Breckinridge, James B (eds.). "Edison radiatively cooled infrared space observatory". SPIE Proceedings. Space Astronomical Telescopes and Instruments II. SPIE. 1945: 92–99. doi:10.1117/12.158751. S2CID 120232788.</ref> izvještaj Komiteta iz 1996. istražuje koncept većeg i mnogo hladnijeg, infracrvenog osjetljivog teleskopa koji bi mogao doseći u kosmičko vrijeme do rođenja prvih galaksija. Ovaj naučni cilj visokog prioriteta bio je izvan mogućnosti HST-a jer je, kao topli teleskop, bio zaslijepljen infracrvenom emisijom iz vlastitog optičkog sistema. Pored preporuka da se misija HST produži do 2005. i da se razvije tehnologija za pronalaženje planeta oko drugih zvijezda, NASA je prihvatila glavnu preporuku HST & Beyond za veliki, hladni svemirski teleskop (radijativno hlađen daleko ispod 0&nbsp;°C) , i započeo je proces planiranja za budući JWST <ref>Dressler, A., ed. (1996). "Exploration and the Search for Origins: A Vision for Ultraviolet-Optical-Infrared Space Astronomy Report of the 'HST & Beyond' Committee". Stsci.edu. Association of Universities for Research in Astronomy.</ref>. Počevši od 1960-ih i početkom svake decenije nakon toga, Nacionalne akademije su organizovale zajednicu američkih astronoma da kreativno razmišljaju o astronomskim instrumentima i istraživanjima za narednu deceniju, i da postignu konsenzus o ciljevima i prioritetima. Kao pobornik ovih Dekadnih istraživanja astronomije i [[Astrofizika|astrofizike]], NASA je također bila izuzetno uspješna u razvoju programa i alata za postizanje preporuka istraživanja. Dakle, čak i uz značajnu podršku i interesovanje javnosti sredinom 1990-ih za nasljednika HST-a, astronomska zajednica je smatrala da je određivanje visokog prioriteta za novi teleskop u Dekadnom istraživanju iz 2000. suštinsko. Priprema za istraživanje uključivala je dalji razvoj naučnog programa za ono što je postalo poznato kao svemirski teleskop sljedeće generacije,<ref>Stockman, H. S. (June 1997). "The Next Generation Space Telescope. Visiting a time when galaxies were young". Space Telescope Science Institute, Baltimore, Maryland. The Association of Universities for Research in Astronomy, Washington, D.C.</ref> i napredak u relevantnim tehnologijama od strane NASA-e. Kako su napredovala istraživanja u proučavanju rađanja galaksija u mladom univerzumu i traženju planeta oko drugih zvijezda – ovi glavni ciljevi su spojeni i nazvani "Origins". Krajem 1990-ih NASA je osnovala podkomitete za određene oblasti, poput misija u kojima je svemir predstavljao laboratoriju za fundamentalnu astrofiziku, na primjer proučavanje [[Crna rupa|crnih jama]] i [[Supernova|supernovih]]. NGST je dobio najviši rang u Dekadnom istraživanju astronomije i astrofizike iz 2000,<ref>Astronomy and Astrophysics Survey Committee; Board on Physics and Astronomy; Space Studies Board; Commission on Physical Sciences, Mathematics, and Applications; National Research Council (16 January 2001). Astronomy and Astrophysics in the New Millennium. Washington, D.C.: National Academies Press. doi:10.17226/9839.</ref> što je omogućilo da se projekat nastavi uz potpunu podršku i konsenzus zajednice. Administrator NASA-e, Dan Goldin, skovao je frazu "brže, bolje, jeftinije" i odlučio se za sljedeću veliku promjenu paradigme za astronomiju, naime, razbijanje barijere jednog ogledala. To je značilo prelazak sa "eliminacije pokretnih dijelova" na "naučiti živjeti s pokretnim dijelovima" (tj. segmentirana optika). Sa ciljem da se gustina mase desetostruko smanji, prvo je isproban silicijum karbid sa vrlo tankim slojem stakla na vrhu, ali je na kraju odabran berilij. Sredinom 1990-ih era "brže, bolje, jeftinije" proizvela je NGST koncept, sa otvorom od 8 m koji je trebao biti prebačen na L2, za koji se grubo procijenilo da košta 500 miliona US$. Godine 1997. NASA je radila sa Goddard Space Flight Center, Ball Aerospace & Technologies, i TRW kako bi sprovela studije tehničkih zahtjeva i troškova tri različita koncepta, a 1999. odabrala je Lockheed Martin. i TRW za preliminarne konceptualne studije. Lansiranje je u to vrijeme bilo planirano za 2007. godinu, ali je datum lansiranja pomican mnogo puta. Godine 2002. projekat je preimenovan po NASA-inom drugom administratoru (1961–1968), Jamesu E. Webbu (1906–1992). Webb je vodio agenciju tokom programa Apollo i ustanovio je naučno istraživanje kao osnovnu aktivnost NASA-e. Godine 2003. NASA je TRW-u dodijelila glavni ugovor od 824,8 miliona dolara za JWST. Dizajn je zahtevao primarno ogledalo od 6,1 m i datum lansiranja 2010. Kasnije te godine, TRW je kupio Northrop Grumman u neprijateljskim preuzimanjem i postao je Northrop Grumman Space Technology. JWST je projekat NASA-e, uz međunarodnu saradnju Evropske svemirske agencije (ESA) i Kanadske svemirske agencije (CSA) koje su se formalno pridružile 2004. i 2007. === Razvoj – (re)planiranje – 2005 === Razvojem je upravljao NASA-in centar za svemirske letove Goddard u Greenbeltu, Maryland, a John C. Mather je bio voditelj projekta. Primarni izvođač radova bio je Northrop Grumman Aerospace Systems, odgovoran za razvoj i izgradnju elementa svemirske letjelice, koji je uključivao satelitsku [[Platforma svemirske letjelice|platformu]], štitnik od sunca, sklop tornja koji se može postaviti (DTA) koji povezuje element optičkog teleskopa sa sabirnicom letjelice, i sklop srednjeg nosača (MBA). ) koji pomaže u postavljanju velikih štitnika za sunce na orbiti, dok je Ball Aerospace & Technologies ugovoren podizvođačem za razvoj i izgradnju samog OTE-a i modula integrisanog naučnog instrumenta (ISIM). Objava rasta troškova u proljeće 2005. dovela je do ponovnog planiranja u augustu 2005. Primarni tehnički rezultati ponovnog planiranja bili su značajne promjene u planovima integracije i testiranja, 22-mjesečno odlaganje lansiranja (od 2011. do 2013.) i eliminacija testiranja na nivou sistema za modove opservatorije na talasnoj dužini kraćoj od 1,7 μm. Ostale glavne karakteristike opservatorije ostale su nepromijenjene. Nakon ponovnog planiranja, projekat je revidiran u aprilu 2006. U ponovnom planu iz 2005. godine, troškovi životnog ciklusa projekta procijenjeni su na 4,5 milijardi američkih dolara. To je uključivalo približno 3,5 milijardi USD za dizajn, razvoj, lansiranje i puštanje u rad, i približno 1,0 milijardi USD za deset godina rada.[89] ESA se 2004. godine složila da doprinese oko 300 miliona eura, uključujući lansiranje. Kanadska svemirska agencija obećala je 39 miliona CA$ 2007. godine, a 2012. godine dala svoj doprinos u vidu opreme za usmjeravanje teleskopa i otkrivanje atmosferskih uslova na udaljenim planetama <ref>"Canadian Space Agency Delivers Canada's Contributions to the James Webb Space Telescope". SpaceQ. 30 July 2012</ref>. === Glavni projekat i izgradnja (2007–2021) === [[Datoteka:NASA’s James Webb Space Telescope Completes Environmental Testing (50427670958) (cropped).jpg|thumb|right|Sastavljen teleskop nakon ispitivanja uticaja na okolinu (što je jedan od uslova dobivanja dozvole za lansiranje)]] U januaru 2007. godine, devet od deset stavki razvoja tehnologije u projektu uspješno je prošlo reviziju. Ove tehnologije su smatrane dovoljno zrelim da umanje značajne rizike u projektu. Preostala stavka za razvoj tehnologije (MIRI kriohladnjak) je završila svoju prekretnicu sazrevanja tehnologije u aprilu 2007. Ova tehnološka kontrola predstavljao je početni korak u procesu koji je na kraju doveo projekat u fazu detaljnog dizajniranja(faza C). Do maja 2007. godine troškovi su i dalje bili na ciljnom nivou <ref>Berger, Brian (23 May 2007). "NASA Adds Docking Capability For Next Space Observatory". SPACE.com.</ref>. U martu 2008. godine, projekat je uspješno završio Pregled idejnog projekta (PDR). U aprilu 2008. godine projekat je prošao još jednu reviziju, kao i pregled modula integrisanog naučnog instrumenta u martu 2009. godine, pregled elementa optičkog teleskopa završen u oktobru 2009. i pregled sunčevog štita završen u januaru 2010. godine. U aprilu 2010. godine, teleskop je prošao tehnički dio revizije dizajna kritične misije (MCDR). Polaganje MCDR-a testa značilo je da integrisana opservatorija može ispuniti sve naučne i inženjerske zahtjeve za svoju misiju. MCDR je obuhvatio sve prethodne preglede dizajna. Raspored projekta je podvrgnut reviziji tokom mjeseci nakon MCDR-a, u procesu nazvanom Nezavisna sveobuhvatna komisija za reviziju, što je dovelo do ponovnog plana misije s ciljem pokretanja 2015. godine, a najkasnije 2018. godine. Do 2011. godine, JWST projekat je bio u završnoj fazi dizajnai proizvodnje (faza C). Kao što je tipično za složeni dizajn koji se ne može promijeniti nakon pokretanja, postoje detaljni pregledi svakog dijela dizajna, konstrukcije i predloženog rada. Projektom su uvedene nove tehnološke granice. Devedesetih nije bilo poznato je li moguća izrada teleskopa tako velikog a tako male mase <ref>Berardelli, Phil (27 October 1997). "Next Generation Space Telescope will peer back to the beginning of time and space". CBS.</ref>. Montaža heksagonalnih segmenata primarnog ogledala, koja je rađena putem robotske ruke, počela je u novembru 2015. godine i završena je 3. februara 2016. godine. Sekundarno ogledalo je postavljeno 3. marta 2016. Završna konstrukcija Webb teleskopa je završena u novembru 2016, nakon čega su započeli opsežni postupci testiranja. U martu 2018. NASA je odgodila lansiranje JWST-a za dodatne 2 godine do maja 2020. nakon što je štitnik za sunce teleskopa pocijepan tokom vježbanja, jer kablovi štitnika za sunce nisu bili dovoljno zategnuti. U junu 2018. godine, NASA je odgodila lansiranje za dodatnih 10 mjeseci do marta 2021., na osnovu procjene nezavisnog odbora za reviziju sazvanog nakon neuspjelog testiranja u martu 2018. godine. Pregledom je utvrđeno da je pokretanje i implementacija JWST-a imala 344 potencijalna kvara u jednoj tački – zadaci koji nisu imali alternativu ili način oporavka ako su bili neuspješni, te su stoga morali uspjeti da bi teleskop radio. U augustu 2019. godine završena je mehanička integracija teleskopa, nešto što je planirano da se uradi 12 godina ranije, još 2007. godine. Nakon što je gradnja završena, JWST je podvrgnut završnim testovima u tvornici Northrop Grumman u Redondo Beachu, Kalifornija <ref>Clark, Stephen (30 September 2021). "After two decades, the Webb telescope is finished and on the way to its launch site". Spaceflight Now.</ref>. Brod koji je nosio teleskop napustio je Kaliforniju 26. septembra 2021, prošao kroz Panamski kanal i stigao u Francusku Gvajanu 12. oktobra 2021. godine. === Problemi sa troškovima i rasporedom === Očekuje se da će životni trošak projekta iznositi 9,7 milijardi [[Američki dolar|Američkih dolara (USD)]], od čega je 8,8 milijardi USD potrošeno na dizajn i razvoj svemirskih letjelica, a planirana je potrošnja 861 miliona USD za podršku petogodišnjem radu misije. Predstavnici ESA i CSA izjavili su da njihovi doprinosi projektu iznose otprilike 700 miliona eura i 200 miliona CA$, respektivno. Studija iz 1984. godine od strane Odbora za svemirske nauke procijenila je da bi izgradnja infracrvene opservatorije sljedeće generacije u orbiti koštala 4 milijarde američkih dolara (7 milijardi dolara u dolarima iz 2006. ili 10 milijardi dolara u dolarima iz 2020. godine). Iako se ovo približilo konačnoj cijeni JWST-a, prvi NASA-in dizajn koji je razmatran kasnih 1990-ih bio je skromniji, s ciljem ograničenja cijene na milijardu dolara tokom 10 godina izgradnje. Vremenom se ovaj dizajn proširio, uvrstio je sredstva za nepredviđene slučajeve i doživio kašnjenja u rasporedu. Do 2008. godine, kada je projekat ušao u preliminarnu reviziju dizajna i formalno je potvrđen za izgradnju, preko milijardu dolara je već potrošeno na razvoj teleskopa, a ukupan budžet je procijenjen na oko 5 milijardi dolara (što je ekvivalentno 6,94 milijarde dolara u 2021.) <ref>1634–1699: McCusker, J. J. (1997). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States: Addenda et Corrigenda. American Antiquarian Society. 1700–1799: McCusker, J. J. (1992). How Much Is That in Real Money? A Historical Price Index for Use as a Deflator of Money Values in the Economy of the United States. American Antiquarian Society. 1800–present: Federal Reserve Bank of Minneapolis. "Consumer Price Index (estimate) 1800–".</ref>. U ljeto 2010., misija je prošla svoju kritičnu reviziju dizajna (CDR) sa odličnim ocjenama po svim tehničkim pitanjima, ali su u to vrijeme propusti u rasporedu i troškovima naveli američku senatoricu Marylanda Barbaru Mikulski da pozove eksternu reviziju projekta. Nezavisna komisija za sveobuhvatnu reviziju (ICRP) kojom predsjedava J. Casani (JPL) utvrdila je da je najraniji mogući datum lansiranja bio krajem 2015. uz dodatnu cijenu od 1,5 milijardi USD (ukupno 6,5 milijardi USD). Također su istakli da bi to zahtijevalo dodatna sredstva u fiskalnoj 2011. i fiskalnoj 2012. godini i da bi svaki kasniji datum pokretanja doveo do većih ukupnih troškova. Dana 6. jula 2011. godine, komitet za trgovinu, pravdu i nauku Predstavničkog doma Sjedinjenih Država odlučio je da otkaže projekat James Webb predloživši budžet za fiskalnu 2012. koji je uklonio 1,9 milijardi USD iz ukupnog NASA-inog budžeta, od čega je otprilike jedna četvrtina bila za JWST <ref>"Appropriations Committee Releases the Fiscal Year 2012 Commerce, Justice, Science Appropriations". US House of representatives Committee on Appropriations. 6 July 2011.</ref>. Do tada je potrošeno 3 milijarde američkih dolara i 75% njegovog hardvera je bilo u proizvodnji. Ovaj prijedlog budžeta odobren je glasanjem pododbora narednog dana. Komitet je optužio da je projekat "preko budžeta za milijarde dolara i da ga opterećava loše upravljanje". Kao odgovor, Američko astronomsko društvo izdalo je izjavu u znak podrške JWST-u, kao i senator Mikulski. Brojni uvodnici koji podržavaju JWST pojavili su se iu međunarodnoj štampi tokom 2011. godine. U novembru 2011. Kongres je poništio planove za otkazivanje JWST-a i umjesto toga ograničio dodatna sredstva za završetak projekta na 8 milijardi američkih dolara. Iako su slični problemi uticali na druge velike NASA-ine projekte kao što je teleskop Hubble, neki naučnici su izrazili zabrinutost zbog rastućih troškova i kašnjenja rasporeda za Web teleskop, brinući se da bi se njegov budžet mogao takmičiti sa budžetima drugih programa svemirske nauke <ref>Moskowitz, Clara (30 March 2015). "NASA Assures Skeptical Congress That the James Webb Telescope Is on Track". Scientific American.</ref>. Članak iz Nature iz 2010. opisao je JWST kao "teleskop koji je pojeo astronomiju" <ref>Billings, Lee (27 October 2010). "The telescope that ate astronomy". Nature. 467 (7319): 1028–1030. doi:10.1038/4671028a. PMID 20981068.</ref>. 2018. godine, Gregory L. Robinson je imenovan za novog direktora Webb programa. Robinson je zaslužan za podizanje efikasnosti rasporeda programa sa 50% na 95%. Zbog njegove uloge u poboljšanju performansi Webb programa, Robinsonsov supervizor, Thomas Zurbuchen, nazvao ga je "najefikasnijim vođom misije koju sam ikada vidio u istoriji NASA-e." U julu 2022. godine, nakon Webbovog procesa puštanja u rad,, Robinson se povukao nakon 33-godišnje karijere u NASA-i. U 2019. godini ograničenje troškova misije povećano je za 800 miliona američkih dolara. Nakon što su prozori za lansiranje pauzirani 2020. zbog pandemije COVID-19, JWST je konačno pokrenut krajem 2021., s ukupnim budžetom od nešto manje od 10 milijardi američkih dolara. === Partnerstvo === NASA, ESA i CSA sarađuju na teleskopu od 1996. godine. Učešće ESA-e u izgradnji i lansiranju su odobrile njene članice 2003. godine i 2007. je potpisan sporazum između ESA i NASA-e. U zamjenu za puno partnerstvo, zastupanje i pristup opservatoriji za svoje astronome, ESA obezbjeđuje instrument NIRSpec, optičku klupu instrumenta MIRI, lanser Ariane 5 ECA i ljudstvo za podršku operacijama. CSA je obezbijedio Fine Guidance Sensor i Near-Infrared Imager Spektrograf bez proreza i radnu snagu za podršku operacijama. Nekoliko hiljada naučnika, inženjera i tehničara iz 15 zemalja doprinijelo je izgradnji, testiranju i integraciji JWST-a. U projektu pre pokretanja učestvovalo je ukupno 258 kompanija, vladinih agencija i akademskih institucija. === Kontroverze oko imena === Godine 2002, NASA-in administrator (2001–2004) Sean O'Keefe je donio odluku da nazove teleskop po Jamesu E. Webbu, administratoru NASA-e od 1961. do 1968. tokom programa Mercury, Gemini i velikog dijela programa Apollo. Godine 2015. pojavile su se optužbe oko Webbove uloge tokom "lavanda progona" (lavanda scare), aktivnosti poduzetih od strane američke vlade sredinom XX vijeka protiv homoseksualaca na radnom mjestu u državnoj službi.<ref>Francis, Matthew. [https://www.forbes.com/sites/matthewfrancis/2015/06/11/the-problem-with-naming-observatories-for-bigots/?sh=4acbb0aa695b "The Problem With Naming Observatories For Bigots"]. Forbes. Archived from the original on 11 April 2022. Pristupljeno juli 2022.</ref> Zastrašivanje je dovelo do otpuštanja skoro 300 službenika američkog State Departmenta između 1950. i 1952; Webb je bio državni podsekretar od početka 1949. do početka 1952. U martu 2021. četiri naučnika objavila su mišljenje u časopisu Scientific American pozivajući NASA-u da preispita ime teleskopa, na osnovu Webbovog navodnog saučesništva u aktivnosti diskriminacije.[ U septembru 2021. NASA je objavila svoju odluku da ne preimenuje teleskop. O'Keefe, koji je donio odluku da se teleskop nazove po Webbu, izjavio je da je nepravda sugerirati da bi Web trebao "snositi odgovornost za tu aktivnost kada nema dokaza koji bi čak nagovijestili [da je on u tome učestvovao]". Američko astronomsko društvo poslalo je NASA-inom administratoru Billu Nelsonu dva pisma tražeći od NASA-e da objavi javni izvještaj sa detaljima o njihovoj istrazi. Mada, dokumenti iz žalbene presude iz 1969. (u vezi s otpuštanjem jednog zaposlenog iz 1963.) ukazuju na to da se otpuštanje homoseksualaca smatralo uobičajenim unutar agencije.<ref>Witze, Alexandra (25 March 2022). [https://www.nature.com/articles/d41586-022-00845-6 "Exclusive: Documents reveal NASA's internal struggles over renaming Webb telescope"]. Nature. 604 (7904): 15–16. Bibcode:2022Natur.604...15W. doi:10.1038/d41586-022-00845-6. PMID 35338365. S2CID 247713613.</ref> == Misija == [[Datoteka:Comparison optical telescope primary mirrors.svg|mini|Poređenje sa nekim poznatim teleskopima]] Primarna misija teleskopa je da traži svjetlost koja potiče od udaljenih [[zvijezda]] i [[galaksija]], koje su se formirale neposredno poslije [[Veliki prasak|Velikog praska]], da proučava nastanak i evoluciju galaksija, i da pokuša da objasni nastanak zvijezda i planetarnih sistema, kao i porijeklo života. Ovi ciljevi se mogu efikasnije postići posmatranjem u bliskoj infracrvenoj svjetlosti, a ne svjetlom u vidljivom dijelu spektra. Iz tog razloga, JWST-ovi instrumenti neće mjeriti vidljivo ili ultraljubičasto svjetlo kao Hubble teleskop, ali će imati mnogo veći kapacitet za izvođenje infracrvene astronomije. JWST će biti osjetljiv na raspon talasnih dužina od 0,6 do 28 μm (što odgovara narandžastom svjetlu i dubokom infracrvenom zračenju na oko 100 K ili -173&nbsp;°C). JWST se npr. može koristiti za prikupljanje informacija o zatamnjenju svjetlosti zvijezde KIC 8462852, koja je otkrivena 2015. godine i ima neke abnormalne karakteristike krivulje svjetlosti. Osim toga, moći će reći da li vansolarna planeta (egzoplaneta) ima metan u svojoj atmosferi, što će omogućiti astronomima da odrede da li je metan nastao procesima žive prirode ili je nastao na drugi način. === Dizajn orbite === JWST kruži oko Sunca blizu druge Lagrangeove tačke (L2) sistema Sunce–Zemlja, koja je 1.500.000&nbsp;km dalje od Sunca od Zemljine orbite i oko četiri puta dalje od Mjesečeve orbite. Obično bi objektu koji kruži oko Sunca dalje od Zemlje trebalo više od jedne godine da završi svoju orbitu. Ali blizu tačke L2, kombinovano gravitaciono privlačenje Zemlje i Sunca omogućava svemirskoj letjelici da kruži oko Sunca u isto vreijme kada i Zemlja. Boravak blizu Zemlje omogućava da brzine prenosa podataka budu mnogo brže za datu veličinu antene. Teleskop kruži oko tačke Sunce-Zemlja L2 u orbiti, koja je nagnuta u odnosu na ekliptiku, ima prečnik koji varira između oko 250.000&nbsp;km i 832.000&nbsp;km. S obzirom da je L2 samo ravnotežna tačka bez gravitacione sile, halo orbita nije orbita u uobičajenom smislu: svemirska letjelica je zapravo u orbiti oko Sunca, a halo orbita se može smatrati kontroliranim skretanjem (zanošenjem) kako bi ostala u blizini tačke L2 <ref>[https://www2.jpl.nasa.gov/basics/bsf5-1.php "Basics of Space Flight"]. Jet Propulsion Laboratory.</ref>. Ovo zahtijeva određeno održavanje stanice. Dva seta potisnika čine pogonski sistem opservatorije. Budući da su potisnici locirani isključivo na strani opservatorije okrenutoj prema Suncu, sve operacije održavanja stanice su dizajnirane tako da neznatno smanje potrebnu količinu potiska kako bi se izbjeglo potiskivanje JWST-a izvan polustabilne L2 tačke, što bi bila nepopravljiva situacija. Randy Kimble, naučnik projekta za integraciju i testiranje za svemirski teleskop James Webb, uporedio je precizno održavanje stanice JWST-a u ovoj orbiti sa "[[Sizif]]om [...] koji kotrlja ovu stijenu uz blagu padinu blizu vrha brda - nikada ne želimo da se prevrne preko grebena i udalji se od njega." {{multiple image | align =center| direction = horizontal| width = | header = Animacija putanje svemirskog teleskopa James Webb | image1 = Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Polar view.gif | caption1 = Pogled odozgo | image2 = Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Equatorial view.gif | caption2 = Pogled sa strane | image3 = Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Viewed from the Sun.gif | caption3 = Pogled sa strane od Sunca | footer = }} === Infracrvena astronomija === [[Datoteka:Atmospheric Transmission-en.svg|thumb|desno|Atmosferski prozori u infracrvenom zračenju: Veliki dio ove vrste svjetlosti je blokiran kada se gleda sa Zemljine površine. To bi bilo kao da gledate dugu, ali vidite samo jednu boju.]] JWST je formalni nasljednik svemirskog teleskopa Hubble (HST), a pošto je njegov primarni naglasak na infracrvenoj astronomiji, također je nasljednik svemirskog teleskopa Spitzer. JWST će daleko nadmašiti oba ova teleskopa, budući da će moći vidjeti mnogo više i mnogo starije zvijezde i galaksije. Posmatranje u infracrvenom spektru je ključna tehnika za postizanje ovog cilja, zbog kosmološkog crvenog pomaka i zato što bolje prodire kroz prašinu i plin koji prigušuju svjetlost i zračenje. Ovo omogućava posmatranje slabijih, hladnijih objekata. S obzirom da vodena para i ugljen dioksid u Zemljinoj atmosferi snažno apsorbiraju većinu infracrvenih zraka, zemaljska [[infracrvena astronomija]] je ograničena na uske opsege talasnih dužina gdje atmosfera slabije apsorbira. Osim toga, sama atmosfera zrači u infracrvenom spektru, često preplavljujući svjetlost objekta koji se promatra. Ovo čini svemirski teleskop pogodnijim za infracrveno posmatranje. Što je neki objekat udaljeniji, to se čini mlađim; njegovom svjetlu je trebalo duže da stigne do posmatrača. Budući da se svemir širi, kako svjetlost putuje postaje crveno pomaknuta, a objekte na ekstremnim udaljenostima je stoga lakše vidjeti ako se posmatraju u infracrvenom zračenju. Očekuje se da će infracrvene mogućnosti JWST-u omogućiti da "vidi u prošlost" do prvih galaksija koje su se formirale samo nekoliko stotina miliona godina nakon Velikog praska <ref>"[https://www.jwst.nasa.gov/content/science/firstLight.html Webb Science: The End of the Dark Ages: First Light and Reionization] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171122181907/https://jwst.nasa.gov/firstlight.html |date=22. 11. 2017 }}". NASA</ref>. Infracrveno zračenje može slobodnije proći kroz područja kosmičke prašine koja zagušuju vidljivu svjetlost. Posmatranja u infracrvenom spektru omogućavaju proučavanje objekata i područja svemira koji bi bili zaklonjeni plinom i prašinom u vidljivom spektru, kao što su molekularni oblaci u kojima se rađaju zvijezde, diskovi oko zvijezda koji stvaraju planete i [[Aktivno galaksijsko jezgro|jezgra aktivnih galaksija]]. Relativno hladni objekti (temperature manje od nekoliko hiljada stepeni) emituju svoje zračenje prvenstveno u infracrvenom dijelu spektra, kako je opisano [[Plankov zakon|Plankovim zakonom]]. Kao rezultat toga, većina objekata koji su hladniji od zvijezda bolje se proučavaju u infracrvenom zračenju. Ovo uključuje oblake međuzvjezdanog medija, [[Smeđi patuljak|smeđe patuljke]], planete kako u našem, tako iu drugim solarnim sistemima, komete i objekte [[Kuiperov pojas|Kuiperovog pojasa]] koji će se posmatrati pomoću srednjeg infracrvenog instrumenta (MIRI). Neke od misija u infracrvenoj astronomiji koje su uticale na razvoj JWST bile su Spitzer i Wilkinson mikrovalna anizotropna sonda (WMAP). Spitzer je pokazao važnost srednjeg infracrvenog zračenja, što je korisno za zadatke kao što je posmatranje diskova prašine oko zvijezda. Također, WMAP sonda je pokazala da je svemir "osvijetljen" na crvenom pomaku 17, dodatno naglašavajući važnost srednjeg infracrvenog zračenja. Obje ove misije pokrenute su početkom 2000-ih, na vrijeme da utiču na razvoj JWST-a <ref>Mather, John (13 June 2006). "James Webb Space Telescope (JWST) Science Summary for SSB". NASA.</ref>. === Podrška i operacije na zemlji === Naučni institut za svemirski teleskop (STScI), u Baltimoru, Merilend, na kampusu Homewood na Univerzitetu Johns Hopkins, izabran je kao Centar za nauku i operacije (S&OC) za JWST sa početnim budžetom od 162,2 miliona američkih dolara namijenjenih za podršku operacijama kroz prve godine nakon lansiranja <ref>Savage, Donald; Neal, Nancy (6 June 2003). "Webb Spacecraft Science & Operations Center Contract Awarded". NASA.</ref>. U tom svojstvu, STScI će biti odgovoran za naučni rad teleskopa i isporuku podataka astronomskoj zajednici. Podaci će biti prenošeni sa JWST-a na zemlju preko NASA-ine mreže dubokog svemira, obrađeni i kalibrisani u STS-cIu, a zatim će biti distribuirani putem interneta astronomima širom svijeta. Slično kako se Hubble koristi, bilo kome, bilo gdje u svijetu, bit će dozvoljeno da podnese prijedloge za posmatranje. Svake godine nekoliko komisija astronoma će recenzirati dostavljene prijedloge kako bi odabrali projekte za praćenje u narednoj godini. Autori odabranih prijedloga obično će imati godinu dana privatnog pristupa novim zapažanjima, nakon čega će podaci postati javno dostupni za preuzimanje od strane svih iz online arhive STS-cIa. Propusni opseg i digitalna propusnost satelita su dizajnirani da rade na 458 gigabita podataka dnevno za vrijeme trajanja misije (ekvivalentno trajnoj brzini od 5,42 Mbps). Većinu obrade podataka na teleskopu obavljaju konvencionalni računari na jednoj ploči. Digitalizaciju analognih podataka sa instrumenata vrši prilagođeni SIDECAR ASIC (Sistem za digitalizaciju slike, poboljšanje, kontrolu i pronalaženje aplikacija specifičnog integrisanog kola). NASA je navela da će SIDECAR ASIC uključivati ​​sve funkcije instrument kutije od 9,1&nbsp;kg u pakovanju od 3&nbsp;cm i da će trošiti samo 11 milivata energije. Budući da se ova konverzija mora obaviti blizu detektora, na hladnoj strani teleskopa, malo (štedljivo) rasipanje energije je ključno za održavanje niske temperature potrebne za optimalan rad JWST-a. === Udar mikrometeoroida === Segment ogledala C3[c] pretrpio je udar mikrometeoroida veličine krupne čestice prašine između 23. i 25. maja, što je peti i najveći udar od lansiranja do tada., zbog čega su inženjeri morali kompenzirati udar pomoću aktuatora ogledala. Uprkos udaru, NASA-in kasniji izvještaj je naveo da su "svi modovi posmatranja JWST-a pregledani i potvrđeno da su spremni za naučnu upotrebu" od 10. jula 2022. godine <ref>Howell, Elizabeth (18 July 2022) James Webb Space Telescope picture shows noticeable damage from micrometeoroid strike cites a NASA-ESA-CSA joint report (12 July 2022) by 611 co-authors from 44 institutions.</ref>. == Od lansiranja do puštanja u rad == === Lansiranje === Lansiranje (označeno kao Ariane let VA256) održano je prema rasporedu u 12:20 UTC 25. decembra 2021. na raketi Ariane 5 koja je poletjela iz svemirskog centra Gvajana u Francuskoj Gvajani <ref>Pinoi, Natasha; Fiser, Alise; Betz, Laura (27 December 2021). "NASA's Webb Telescope Launches to See First Galaxies, Distant Worlds – NASA's James Webb Space Telescope launched at 7:20 a.m. EST Saturday [Dec. 25, 2021] on an Ariane 5 rocket French Guiana, South America". NASA.</ref>. Potvrđeno je da teleskop prima snagu, čime je započela dvonedeljna faza postavljanja njegovih dijelova tokom puta do ciljanog odredišta Teleskop je pušten iz gornjeg stepena 27 minuta i 7 sekundi nakon lansiranja, započevši 30-dnevno prilagođavanje za postavljanje teleskopa u Lissajousovu orbitu <ref>[https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100108651 "Lissajous orbit"]. Oxford Reference.</ref> oko L2 Lagrangeove tačke. Teleskop je lansiran nešto manjom brzinom nego što je bila potrebna da stigne do svoje konačne orbite, a usporavao je kako se udaljavao od Zemlje, da bi stigao do L2 samo brzinom potrebnom da uđe u orbitu . Teleskop je dostigao L2 24. januara 2022. Let je uključivao tri planirane korekcije kursa radi prilagođavanja brzine i smjera. To je zato što je opservatorija mogla izdržati spori potisak, ali ne i brzi let – a u cilju zaštite instrumenata koji su osjetljivi na temperaturu (štitnik od sunca je sve vrijeme ostao na poziciji između teleskopa i Sunca). <gallery align="left" mode="packed" heights="140px"> Datoteka:Ariane 5 with James Webb Space Telescope Prelaunch (NHQ202112230012).jpg|alt=JWST and Ariane 5 Rollout|Ariane 5 i JWST na ELA-3 lansirnoj rampi Datoteka:James Webb Space Telescope Launch (NHQ202112250010).jpg|alt=Ariane 5 containing JWST lifting-off from the launch pad|Ariane 5 se podiže sa lansirne rampe Datoteka:James Webb Space Telescope Launch.jpg|alt=Ariane 5 moments after lift-off|Ariane 5 nakon polijetanja Datoteka:JWST as seen from the ESC-D Cryotechnic upper stage.png|alt=JWST as seen from the ESC-D Cryotechnic upper stage|JWST kako se vidi iz gornjeg stepena ESC-D Cryotechnic. U pozadini slike je vidljiv dio Zemlje sa Adenskim zaljevom..<ref name=jwstSeparation>Camera on ESC-D Cryotechnic upper stage [https://www.youtube.com/watch?v=7nT7JGZMbtM&t=6637s (25 Dec 2021) view of newly separated JWST, as seen from the ESC-D Cryotechnic upper stage] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211225214400/https://www.youtube.com/watch?v=7nT7JGZMbtM&t=6637s |date=25. 12. 2021 }}</ref> </gallery> === Tranzit i strukturna implementacija === JWST se odvojio od gornjeg stepena rakete 27 minuta nakon lansiranja. Zatim, 31 minutu nakon lansiranja, i nastavljajući narednih 13 dana, JWST je započeo proces postavljanja svog solarnog niza, antene, štitnika za sunce i ogledala. Gotovo svim akcijama postavljanja komandovao je Naučni institut svemirskog teleskopa u Baltimoru, osim dva rana automatska koraka, otvaranja solarnog panela i postavljanja komunikacijske antene. Misija je osmišljena kako bi zemaljskim kontrolorima pružila fleksibilnost da mijenjaju ili modificiraju redoslijed postavljanja u slučaju problema. Približno 12 sati nakon lansiranja, par primarnih raketa teleskopa uključen je na 65 minuta kako bi izvršio prvu od tri planirane korekcije na sredini kursa. Drugog dana, komunikacijska antena visokog pojačanja se automatski aktivirala Dana 27. decembra 2021, 60 sati nakon lansiranja, rakete su aktivirane na devet minuta i 27 sekundi da bi napravile drugu korekciju. Tri dana nakon lansiranja, kontrolori misije započeli su višednevno raspoređivanje Webbovog izuzetno važnog štitnika od sunca. Kontrolori su 30. decembra 2021. uspješno završili još dva koraka u raspakiranju opservatorije. Prvo, komande su postavile krmeni "momentum flap", uređaj koji obezbjeđuje ravnotežu protiv pritiska [[Sunčev vjetar|sunčevog vjetra]] na štitnik od sunca, čime se štedi gorivo smanjenjem potrebe za paljenjem potisnika kako bi se održala Webbova orjentacija. Dana 31. decembra 2021. zemaljski tim je pokrenuo aktivaciju dvije teleskopske "grane" sa lijeve i desne strane opservatorije. Lijeva strana raspoređena za 3 sata i 19 minuta; desnoj strani je trebalo 3 sata i 42 minuta. Naredbe za odvajanje i zatezanje membrana uslijedile su između 3. i 4. januara i bile su uspješne. Dana 5. januara 2022. godine, kontrola misije je uspješno upotrijebila sekundarno ogledalo teleskopa, koje je uklopljeno na predviđeno mjesto do tolerancije od oko jedan i po milimetar. Posljednji korak strukturalnog postavljanja bio je razotkrivanje krila primarnog ogledala. Svaki panel se sastoji od tri glavna segmenta ogledala i morao je biti presavijen kako bi se svemirski teleskop mogao instalirati u oklop rakete Ariane za lansiranje teleskopa. Dana 7. januara 2022. NASA je postavila i zaključala krilo na lijevoj strani, a 8. januara krilo ogledala na desnoj strani. Ovim je uspješno završen strukturalni raspored opservatorije <ref>"[https://phys.org/news/2022-01-space-telescope-golden-eye-major.html Space telescope's 'golden eye' opens, last major hurdle]". phys.org. 8 January 2022.</ref>. Dana 24. januara 2022. godine, skoro mjesec dana nakon lansiranja, izvršena je treća i posljednja korekcija kursa, ubacivanjem JWST-a u planiranu orbitu oko Sunca-Zemlja L2 tačke. == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == [[Datoteka:L2 rendering.jpg|mini|220px|Teleskop neće biti tačno na L2 poziciji, nego će orbitirati u "halo orbiti".]] {{Commonscat|James Webb Space Telescope}} * [http://www.jwst.nasa.gov/ JWST homepage at NASA] * [http://www.stsci.edu/jwst/ JWST homepage at STScI] * [http://sci.esa.int/jwst/ JWST homepage at ESA] * [https://web.archive.org/web/20110516142347/http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?MCode=JWST James Web Space Telescope Mission Profile] by [http://solarsystem.nasa.gov NASA's Solar System Exploration] * [http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn7423 Cost overruns put squeeze on Hubble’s successor] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080115093253/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn7423 |date=15. 1. 2008 }} * [https://web.archive.org/web/20090528024200/http://pdf.aiaa.org/getfile.cfm?urlX=5%3A7I%276D%26X%5BR%5B%2FRP%23UWT%5B%5EP%2B%3B%3A7%3A%2C%23%0A&urla=%25%2B%22D%23%23%20H%20%0A&urlb=%21%2A%20%20%20%0A&urlc=%21%2A0%20%20%0A&urld=%27%2A%22P%26%22%20%3E%40T%20%20%20%0A&urle=%27%2A%22%5C%20%23%206DT0%20%20%0A AIAA-2004-5986: JWST Observatory Architecture and Performance] * [https://web.archive.org/web/20130729234444/http://pdf.aiaa.org/getfile.cfm?urlX=5%3A7I%276D%26XZ2%3B%2FS%40%23UWT%5B%5EPK%3B%3A4%3A%28%26%0A&urla=%25%2B%22D%23%23%20H%20%0A&urlb=%21%2A%20%20%20%0A&urlc=%21%2A0%20%20%0A&urld=%27%2A%22P%26%22%20%3E%40T%20%20%20%0A&urle=%27%2A%22%5C%20%23%206DT0%20%20%0A AIAA-2006-5593: Development of JWST's Ground Systems Using an Open Adaptable Architecture] {{Svemirske opservatorije}} {{Istaknuti članak}} [[Kategorija:Teleskopi]] [[Kategorija:NASA]] bccmcb6mn5i4ki39w3jtxevzzwz6mdz Škoda Auto 0 166697 3669744 3557147 2024-11-26T08:25:11Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 0 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669744 wikitext text/x-wiki {{Istaknuti članak}} {{Infokutija kompanija | ime = Škoda Auto | logo = | logo_alt = | logo_veličina = | logo_padding = | slika_tekst = Logo kompanije Škoda Auto | slika2 = | slika_alt2 = | veličina_slike2 = | slika_tekst2 = | poslovno_ime = | izvorno_ime = [[Laurin & Klement]] | prijašnje_ime = | vrsta = privatna kompanija | berzni_naziv = | ISIN = | industrija = automobilska industrija | žanr = | sudbina = | prethodnik = | nasljednik = | osnivači = [[Václav Laurin]] i [[Václav Klement]] | sjedište = [[Mladá Boleslav]], [[Češka]] | broj_lokacija = | poslužuje = | ključne_osobe = [[Winfried Vahland]] (šef odbora direktora)<br />[Christian Klingler] (šef supervizorskog odbora) | proizvodi = | zaštitni_znak = | produkcija = {{povećanje}} 1,04 miliona jedinica (2014)<ref name="ŠKODA car sales 2014">{{cite web |url=http://www.reuters.com/article/2015/01/09/skoda-sales-idUSA5N0RV00B20150109 |title=http://www.reuters.com/article/2015/01/09/skoda-sales-idUSA5N0RV00B20150109 |language=engleski |publisher=Reuters |date=9. 1. 2015 |access-date=13. 3. 2015 |archive-date=26. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150426104805/http://www.reuters.com/article/2015/01/09/skoda-sales-idUSA5N0RV00B20150109 |url-status=dead }}</ref> | servisi = | prihod = {{povećanje}} [[Češka kruna|CZK]] 299,18 milijardi (2014)<ref name="ŠKODA Annual Report 2014">{{cite report |url=http://www.skoda-auto.com/SiteCollectionDocuments/company/investors/annual-reports/en/skoda-annual-report-2014.pdf |title=ŠKODA Annual Report 2014 |publisher=ŠKODA AUTO a.s. |location=Mladá Boleslav, Czech Republic |date=10. 3. 2015 |access-date=7. 8. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924102422/http://www.skoda-auto.com/SiteCollectionDocuments/company/investors/annual-reports/en/skoda-annual-report-2014.pdf |archive-date=24. 9. 2015 |url-status=dead }}</ref><br>([[Američki dolar|USD]] 12.37 milijardi) | operativni_prihod = {{povećanje}} [[Češka kruna|CZK]] 21,598 milijardi (2014)<ref name="ŠKODA Annual Report 2014"/><br>([[Američki dolar|USD]] 892 miliona) | neto_dobit = {{povećanje}} [[Češka kruna|CZK]] 18,421 milijarda (2014)<ref name="ŠKODA Annual Report 2014"/><br>([[Američki dolar|USD]] 761 milion) | APM = | ukupne_aktive = | kapital = | vlasnik = | članovi = | zaposleni = preko 25.889 (2015.) | matična = | divizije = | podružnice = | slogan = | omjer_kapitala = | rejting = | web_sajt = [http://www.skoda-auto.com skoda-auto.com] | dodatak = |}} '''Škoda Auto''', poznatija kao '''Škoda''', [[Češka|češki]] je proizvođač [[automobil]]a. Osnovana je 1895. kao [[Laurin & Klement]]. Sjedište joj je u gradu [[Mladá Boleslav]]. Proizvođača automobila je preuzela kompanija ''Škodovy závody'' 1925. godine.<ref>[http://www.skoda.co.uk/skoda-history Historija Škode] - Službeni web-sajt</ref> Kompanija je postala dijelom [[Volkswagen grupa]]cije 2000. godine.<ref>{{cite web |url=http://www.autozeitung.de/auto-galerie/alle-vw-konzernmodelle-teil-3-seat-und-skoda |title=Alle VW-Konzernmodelle Teil 3: Seat und Skoda |language=de |publisher=Autozeitung.de |date= |access-date=28. 8. 2011 |archive-date=5. 6. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100605235915/http://www.autozeitung.de/auto-galerie/alle-vw-konzernmodelle-teil-3-seat-und-skoda |url-status=dead }}</ref> Sprva, kompanija je osmišljena da vrši ulogu ulaznog brenda VW grupe. Vremenom, ipak, brend Škoda je napredovao na tržištu, s većinom modela koji se preklapaju s Volkswagen modelima prema cijeni i mogućnostima, a s premašivanjem prostora navedenih.<ref>{{cite web|title=Volkswagen mulls emerging markets brand to take on Dacia|url=http://www.goauto.com.au/mellor/mellor.nsf/story2/B076B7F2D8F4A0B4CA257D6400816DBF|publisher=GoAutoMedia|date=2. 11. 2010|access-date=20. 12. 2015|archive-date=20. 2. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160220084850/http://www.goauto.com.au/mellor/mellor.nsf/story2/B076B7F2D8F4A0B4CA257D6400816DBF|url-status=dead}}</ref> Ukupan broj prodatih automobila prešao je milion u 2014. godini i rastao je godišnje u prosjeku 12,7%.<ref name="ŠKODA car sales 2014"/> [[Datoteka:Wolfsburg-Skoda-Pavillion.jpg|mini|Paviljon Škode na [[Autostadt]]u, [[Wolfsburg]].]] == Historija == Škoda je osnovana kao fabrika za proizvodnju oružja 1859. godine. Škoda Auto (i njene prethodnice) jedna je od pet najstarijih kompanija koje proizvode automobile i ima neprekidnu historiju s [[Daimler-Motoren-Gesellschaft|Daimlerom]], [[Opel]]om, [[Peugeot]]om i [[Tatra (kompanija)|Tatrom]].<ref>{{cite web|title=Digitální továrna společnosti Škoda Auto|trans_title=|url=http://www.odbornecasopisy.cz/index.php?id_document=40172|publisher=Automa|language=češki|date=1. 12. 2012|access-date=20. 12. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20130526220923/http://www.odbornecasopisy.cz/index.php?id_document=40172|archive-date=26. 5. 2013|url-status=dead}}</ref> ===Laurin & Klement=== [[Datoteka:Laurin & Klement founders 1895.jpg|thumbnail|Osnivači [[Václav Klement]] (lijevo) i [[Václav Laurin]] (1895.)]] [[Datoteka:12-01-11-autostadt-wolfsburg-by-RalfR-301.jpg|thumbnail|[[Laurin & Klement]] Tip A (1905.)]] Temelji onoga što je danas Škoda Auto počinju od ranih 1890tih kada je, kao i ostali davno uspostavljeni [[automobilska industrija|proizvođači automobila]], kompanija počela proizvoditi [[bicikl]]e. Fabrike Škode su osnovane 1869. godine.<ref>Piotr S. Wandycz, ‘The Price of Freedom: A History of East Central Europe from the Middle Ages to The Present’, (London, 1992), str. 171</ref> Godine 1894, 26-godišnji [[Václav Klement]], koji je bio prodavač knjiga u [[Mladá Boleslav|Mladoj Boleslavi]], [[Kraljevina Bohemija]] (današnja [[Češka Republika]], tada dio [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarske]]), nije bio u mogućnosti dobiti rezervne dijelove za popravak svog njemačkog bicikla. Klement je vratio svoj bicikl proizvođačima, Seidelu i Naumannu, s pismom na [[Češki jezik|češkom jeziku]] tražeći od njih da se pobrinu za popravak, da bi samo dobio odgovor na [[Njemački jezik|njemačkom jeziku]]: "Ako želite odgovor na Vaš zahtjev, trebate probati pisati na jeziku koji razumijemo". Nezadovoljan odgovorom i shvativši poslovni potencijal, Klement, bez obzira na to što nije imao tehničkog iskustva, odlučio je otvoriti radnju za popravak bicikala, koju su on i [[Václav Laurin]] otvorili 1895. godine u [[Mladá Boleslav|Mladoj Boleslavi]]. Prije ulaska u partnerstvo s Klementom, Laurin je već bio poznat proizvođač bicikala u obližnjem gradu [[Turnov]]u. Godine 1898, nakon preseljenja u novoizgrađenu fabriku, par je kupio [[Werner Motors|Werner "Motociklet"]].<ref group=nb>Više informacija o Wernerovim motornim biciklima: {{cite web|last=Twycross|first=Tony|title=Auto Cycling, 1890s Style|publisher=The Moped Archive|date=1. 4. 2005|url = http://www.users.globalnet.co.uk/~pattle/nacc/arc0556.htm}}</ref> [[Laurin & Klement]]ov prvi motociklet, kojeg je pogonio motor smješten na upravljaču na prednjim točkovima, pokazao se opasnim i nepouzdanim—rani incident na njemu koštao je Laurina prednji zub. Da bi dizajnirali sigurniju mašinu sa svojom strukturom oko motora, par je tražio od njemačkog specijaliste [[Robert Bosch|Roberta Boscha]] savjet oko različitih [[Elektromagnetizam|elektromagnetnih]] sistema. Novi motocikl je napravljen 1899. godine. Godine 1900, s radnom snagom od 32 čovjeka, lokalna proizvodnja je počela i 150 mašina je poslato u [[London]] za firmu Hewtson. Nedugo zatim, štampa ih je opisala kao kreatore prvog motocikla.<ref>{{cite web|url=http://www.carautoportal.com/skoda/|title=Skoda Company History|publisher=CarAutoPortal.com|access-date=10. 8. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20101221115013/http://www.carautoportal.com/skoda/|archive-date=21. 12. 2010|url-status=dead}}</ref> Prvi model, Voiturette A, bio je uspjeh i kompanija je uspostavljena unutar [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarske]], kao i međunarodno. Do 1905. godine kompanija je proizvodila automobile, što ih je učinilo drugim najstarijim automobilskim proizvođačem u [[Češke zemlje|Češkim zemljama]] nakon [[Tatra (kompanija)|Tatre]]. ===Škoda=== [[Datoteka:Old Skoda Rapid 2.jpg|thumb|[[Škoda Rapid (1935–47)|Škoda Rapid]] (1935)]] {{multiple image|caption_align=center|header_align=center | align = right | total_width = 340 | image1 = Emil Skoda.jpg | width1 = 396 | height1 = 489 | alt1 = Portrait | caption1 = Inženjer i industrijalist [[Emil Škoda]] | image2 = Skoda-museum-mlada-boleslav-rr-062.jpg | width2 = 1704 | height2 = 2272 | alt2 = Car logo detail | caption2 = Logo Škode u 1930tim }} Poslije [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], kompanija Laurin & Klement počela je proizvoditi [[kamion]]e, ali 1924. godine, nakon ulaska u probleme i požara u njihovim prostorijama, kompanija je tražila novog partnera. U međuvremenu, "''Akciová společnost, dříve Škodovy závody''" (d.o.o, prethodno ''Škodovy závody''), proizvođač oružja i ostale opreme koji je postao jedan od najvećih industrijskih preduzeća u Evropi i najveći u [[Čehoslovačka|Čehoslovačkoj]], počeo je proizvoditi automobile u partnerstvu sa [[Hispano-Suiza]]. Škoda je tražila da poveća svoje proizvodne pogone te je kupila preduzeće Laurin & Klement 1925. godine. Veći dio kasnije proizvodnje potpao je pod ime Škoda. Montažna linija je korištena za proizvodnju od 1930te naovamo. U istoj godini desila se formalna promjena fabrike za proizvodnju automobila u novu kompaniju, ''Akciová společnost pro automobilový průmysl'' ili skraćeno ''ASAP''. ASAP je ostala potpuno u vlasništvu Škode i nastavila je prodavati automobile pod markom Škoda. Osim fabrike u Mladoj Boleslavi, sastojala se od predstavništva firme, prodajnih i uslužnih ureda, kao i centralne radionice u [[Prag]]u. U to vrijeme, fabrika automobila u Mladoj Boleslavi pokrivala je površinu od 215.000 m<sup>2</sup> i zapošljavala 3.750 radnika i 500 službenika. Nakon pada izazvanog ekonomskom krizom, Škoda je predstavila novu liniju automobila u 1930tim koja je značajno odudarala od prethodnih proizvoda. Novi dizajn [[šasija|šasije]] s [[okosnica|okosnicom]] i čitava nezavisna suspenzija razvijene su pod vodstvom glavnog inženjera Vladimíra Matouša i modelirane na jednom od strane Hansa Ledwinke u Tatri. Prvobitno korištena na modelu Škoda 420 Standard u 1933, težila je rješenju nedovoljne uvojne ukočenosti ljestvičastog nosača.<ref name="kralik" /> Novi dizajn šasije postao je osnova za modele [[Škoda Popular|Popular]] (845-1.089 cc), [[Škoda Rapid (1935-1947)|Rapid]] (1165–1766 cc), [[Škoda Favorit (1936-1941)|Favorit]] (1802–2091 cc) i [[Škoda Superb (1934–1949)|Superb]] (2.5–4 l).<ref name="kralik">{{Citation| last1 = Králík| first1 = Jan| title = V soukolí okřídleného šípu| publisher = Grada Publishing a.s.| year = 2008| pages = 19–22| url = http://books.google.cz/books?id=nqIokdzDwtoC&lpg=PA19&dq=%C5%A1koda%20superb&hl=cs&pg=PA22#v=onepage&q=%C5%A1koda%20superb&f=false}}</ref> Dok je 1933. godine Škoda imala 14% udjela na čehoslovačkom tržištu automobila i zauzimala treće mjesto iza [[Praga (kompanija)|Prage]] i [[Tatra (kompanija)|Tatre]], nova linija ju je učinila liderom na tržištu do 1936, sa 39% udjela u 1938. godini.<ref name="kralik" /> === Drugi svjetski rat === Tokom okupacije Čehoslovačke u Drugom svjetskom ratu, Škoda je bila pretvorena u dio firme ''[[Reichswerke Hermann Göring]]'' služeći za [[Treći rajh|njemačke]] ratne ciljeve proizvodnje komponenti za vojna terenska vozila, vojne avione, ostale komponente oružja i čahure. Proizvodnja vozila je smanjena sa 7.052 modela 1939. godine na 683 modela 1944. godine, od kojih je samo 35 bilo putničkih vozila. Ukupno 316 kamiona proizvedeno je između januara i maja 1945. godine.<ref>{{cite book |last=Pavlínek |first=Petr | year=2008 |title=A Successful Transformation? Restructuring of the Czech Automobile Industry |url=https://archive.org/details/successfultransf0000pavl |publisher=Physica-Verlag |doi=10.1007/978-3-7908-2040-9 |isbn=978-3-7908-2039-3}}</ref> Zračne snage Ujedinjenog Kraljevstva i Sjedinjenih Američkih Država bombardovale su Škodu više puta između 1940. i 1945. godine. Završni masivni zračni udar desio se 25. aprila 1945. i rezultirao je gotovo potpunom uništenju Škode s približno 1.000 mrtvih i povrijeđenih.<ref>[http://www.398th.org/History/Veterans/History/Streitfeld/HFH_19450425_Pilsen.html HELL FROM HEAVEN - Chapter 35 - Mission 31 - Pilsen, Czechoslovakia - Our Last Combat Mission - April 25, 1945 - By Leonard Streitfeld, Bombardier, 600th Squadron]. 398th.org (1945-04-25). Prikazano 16. 7. 2013.</ref> === Poslije Drugog svjetskog rata === [[Datoteka:Škoda Tudor Cabrio 938, 2013 Oldtimer Bohemia Rally 38.JPG|thumb|Škoda 1101 Tudor Roadster (1949)]] [[Datoteka:13-04-05-Skoda Museum Mladá Boleslav by RalfR-122.jpg|thumb|Škoda Octavia Super (1960)]] Kada je do jula 1945 fabrika iz Mlade Boleslave bila rekonstruisana, počela je proizvodnja Škodinog prvog poslijeratnog automobila, serije 1101. To je bila esencijalno nadopunjena verzija Škode Popular prije Drugog svjetskog rata. U jesen 1945, Škoda (zajedno s ostalim većim proizvođačima) postala je dio komunističke planske ekonomije, koja je značila da će biti odvojena od matične kompanije, [[Škoda Works]]. Bez obzira na postojanje loših političkih uvjeta i gubitak kontakta s tehničkim razvojem u nekomunističkim državama, Škoda je održala dobru reputaciju sve do 1960tih, praveći modele kao što su Škoda 440 Spartak, 445 Octavia, Felicia i Škoda 1000 MB. [[Datoteka:13-04-05-Skoda Museum Mladá Boleslav by RalfR-121.jpg|thumbnail|Škoda MB 1000 (1966)]] Krajem 1959, Škoda Felicia, kompaktni četverocilindrični kabriolet-kupe, dobavljen je u Sjedinjene Američke Države za modelsku godinu 1960. Njena maloprodajna cijena je bila oko 2.700 $, za koje je potrošač mogao nabaviti dobro opremljen V8 domaći automobil koji bi bio veći i udobniji, te koji bi bio luksuzniji i praktičniji (maloprodajna cijena benzina je bila manja za 30 centi po galonu, tako da potrošnja goriva nije bila od primarnog značaja u Americi u to vrijeme). Te Felicije koje su došle pod američko vlasništvo su uskoro pokazale niz problema pouzdanosti, slabeći reputaciju automobila. Felicia je tako bila loše prodavana u SAD-u. Od tada, automobili Škode nisu bili dobavljani u SAD za maloprodaju. U kasnim 1980tim, Škoda (tada zvana ''Automobilové závody, národní podnik'' ili skraćeno ''AZNP'') i dalje je proizvodila automobile koji su konceptualno datirali unazad u 1960te. Modeli sa zadnjim pogonom kao Škoda 105/120, Estelle i Rapid su se neprekidno prodavali i dobro su obavljali funkcije u odnosu na moderne modele u utrkama kao što je [[RAC Rally]] u 1970tim i 1980tim. Oni su osvojili svoje klase u reliju RAC za 17 godina rada. Bili su pogonjeni motorom od 130 KS (97&nbsp;kW), 1289 cm3. Bez obzira na njenu prošlost koja je bila predmet podsmijeha, Škoda je ostala često prisutna na cestama Velike Britanije i Zapadne Evrope u 1970tim i 1980tim. Sportske verzije modela Estelle i starijih modela su proizvođene, koristeći ime "Rapid". Soft-top verzije su također bile dostupne. Rapid je jednom bio opisan kao "Porsche siromašnog čovjeka",<ref>{{cite web|author=Paul Burrows|title=Czech-in time for Skoda|url=http://www.avhub.com.au/index.php/Features/Geare/czech-in-time-for-skoda.html|publisher=AVHub|date=13. 4. 2008}}</ref> i imao je značajne uspjehe u prodaji u Ujedinjenom Kraljevstvu tokom 1980tih.<ref>{{cite news|title=Skoda has last laugh|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/654973.stm|publisher=BBC News|date=24. 2. 2000}}</ref> :''"Naravno, Škoda je postala takva figura zabave dijelom zbog svoje sveprisutnosti na putevima Britanije. Kompanija mora da je nešto radila kako treba."'' (s izvještaja BBC-a u vezi prodaje Škode tokom 1980tih) Godine 1987. predstavljen je model [[Škoda Favorit]], a Škoda je bila jedan od trijumvirata kompaktnih zapadnjačkih automobila na prednji pogon s 5 vrata od tri glavna proizvođača Istočnog bloka u to vrijeme, pri čemu su ostala dva bili [[AvtoVAZ]]ov [[Lada Samara]] i [[Zastava Automobili|Zastavina]] [[Yugo Sana]]. Izgled Favorita bio je rad italijanske dizajnerske kuće [[Gruppo Bertone]]. S dijelom motorne tehnologije licencirane iz Zapadne Evrope, ali i dalje koristeći Škodin 1289&nbsp;cc motor, inženjeri iz Škode su dizajnirali automobil koji je parirao zapadnoj proizvodnji. Tehnološki nedostatak je bio i dalje prisutan, ali je počeo polahko nestajati. Favorit je bio veoma popularan u Čehoslovačkoj i ostalim državama Istočnog bloka. Model se također prodavao dobro u Zapadnoj Evropi, posebno u UK i Danskoj zbog niske cijene i pouzdanosti. Ipak, smatralo se da ma siromašnu vrijednost u odnosu na savremene zapadnoevropske dizajne. Favoritovi paketi opreme su poboljšani i nastavio se prodavati sve do uvođenja modela Felicia 1994. godine. === Podružnica Volkswagen grupacije === [[Datoteka:SkodaSuperbII.jpg|thumb|Škoda Auto je jedan od najvećih automobilskih proizvođača u Centralnoj Evropi. Samo u 2014, 1.037.200 automobila je prodato u svijetu, što je rekord za kompaniju.]] Pad komunizma s [[Baršunasta revolucija|Baršunastom revolucijom]] donijeli su velike promjene za Čehoslovačku i većina industrija je postalo subjektom [[privatizacija|privatizacije]]. U slučaju Škoda automobila, državni autoriteti su donijeli jake strane partnere. Volkswagen je odabran od strane vlade Češke 9. decembra 1990, i kao rezultat, 28. marta 1991. u ugovoru partnerstva zajedničkog ulaganja s Volkswagenom obavljen je transfer od 30% udjela u [[Volkswagen grupa|Volkswagen grupi]] 16. aprila 1991. Prije ovog događaja, Škoda je i dalje pravila svoje zastarjele modele sa zadnjim pogonom, iako je počela proizvodnju [[Škoda Favorit|Favorita]] na prednji pogon u 1988. kao eventualnu zamjenu. U narednim godinama, Škoda je postala četvrti brend njemačke grupe, kako je Volkswagen grupa povećala učešće u kapitalu prvi put 19. decembra 1994, na 60,3%, da bi kasnije 11. decembra 1995. povećala na 70%.<ref>{{cite web|title=ŠKODA AUTO a.s.|url=http://www.volkswagenag.com/content/vwcorp/info_center/de/talks_and_presentations/2004/10/eastern_europe_investor.-bin.acq/qual-BinaryStorageItem.Single.File/20041006_mlada_boleslav.pdf|publisher=Volkswagen Group|author=Mladá Boleslav|date=6. 10. 2004|access-date=3. 1. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20130927194804/http://www.volkswagenag.com/content/vwcorp/info_center/de/talks_and_presentations/2004/10/eastern_europe_investor.-bin.acq/qual-BinaryStorageItem.Single.File/20041006_mlada_boleslav.pdf|archive-date=27. 9. 2013|url-status=dead}}</ref> U konkurenciji za Škodu, Volkswagen se okrenuo protiv francuskog proizvođača automobila - [[Renault]]a, koji je izgubio zbog jer njegov strateški plan nije uključivao proizvodnju modela visoke vrijednosti u češkim fabrikama: Renault je predložio proizvodnju modela [[Renault Twingo]] ([[gradski automobil]]) u fabrikama Škode. U vrijeme kada je odluka donesena, privatizacija u veću njemačku kompaniju je bila kontroverzna. Ipak, može se smatrati da su naknadni uspjesi drugih automobilskih proizvođača Istočnog bloka, kao što su [[Lada]], [[AutoVAZ]], i [[Škoda Works]] – jednom nadkompanije ''Škode Auto'' – sugerirali da Volkswagenov angažman nije nužno bio rezultat loše procjene.{{izvor}} Podrška ekspertizom i investicijama Volkswagen grupacije, dizajn — uključujući stil i inženjering — drastično su se popravili. Model iz 1994. godine, model [[Škoda Felicia|Felicia]] bio je efikasno reskiniran od Favorita, ali kvalitet i poboljšanje opreme su pomogli, te u Češkoj Republici automobil je percipiran kao dobra vrijednost za novac te je postao popularan. Prodaje su porasle širom [[Evropa|Evrope]], uključujući i [[Ujedinjeno Kraljevstvo]], gdje je Felicia bila jedan od najbolje rangiranih automobila u anketama korisničkog zadovoljstva. Lider Volkswagena AG, [[Ferdinand Piëch]], lično je izabrao Dirka van Braeckela kao šefa dizajna, a naknadni modeli ''Octavia'' i ''Fabia'' našli su svoj put na tržište [[Evropska Unija|Evropske Unije]]. Oni su sastavljani koristeći šasiju modela VW-a. Fabia model, izdat krajem 1999, formirao je osnovu za kasnije verzije modela [[Volkswagen Polo]] i [[SEAT Ibiza]], dok je Octavia, izdata 1996, dijelila šasiju s dosta automobila, od kojih je najpopularniji [[Volkswagen Golf]]. Percepcija Škode u [[Zapadna Evropa|Zapadnoj Evropi]] se potpuno izmijenila otkako ju je preuzeo Volkswagen,<ref>{{cite web|title=Skoda's Marketing Success Goes From Strength To Strength|url=http://www.carpages.co.uk/skoda/skoda_marketing_success_17_12_02.asp|publisher=Carpages|date=17. 12. 2002}}</ref> u oštroj usporedbi s reputacijom automobila kroz 1980te — kada je bila često bila predmet podsmijeha automobilskog svijeta.<ref>{{cite web |author=Kevin Massy |url=http://reviews.cnet.com/8301-13746_7-9859723-48.html |title=Skoda flagship to get VW's premium nav system |publisher=CNET Reviews |date=28. 1. 2008 |access-date=6. 2. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110605130546/http://reviews.cnet.com/8301-13746_7-9859723-48.html |archive-date=5. 6. 2011 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|author=Jez Spinks|title=Skoda Octavia: first drive of the 'budget' VW|url=http://www.drive.com.au/editorial/articledetail.aspx?ArticleID=44583|publisher=Drive.com.au|date=15. 10. 2007|access-date=20. 1. 2016|archive-date=2. 3. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140302010007/http://www.drive.com.au/editorial/articledetail.aspx?ArticleID=44583|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web |author=Steve Kealy |url=http://www.carsales.com.au/reviews/2009/small-4x4/skoda/skoda-octavia-scout-4x4-13348 |title=Skoda Octavia Scout 4x4 |publisher=Carsales.com.au |date=16. 2. 2010 |access-date=20. 1. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150226113351/http://www.carsales.com.au/reviews/2009/small-4x4/skoda/skoda-octavia-scout-4x4-13348 |archive-date=26. 2. 2015 |url-status=dead }}</ref> Kako je tehnički razvoj išao i kako su novi modeli reklamirani, reputacija Škode je počela polahko da se poboljšava. U Ujedinjenom Kraljevstvu, veliki preokret je postignut s ironičnom kampanjom ''"To je Škoda, iskreno"'', koja je počela 2000. godine, kada je Fabia pokrenuta. U reklami iz 2003. na Britanskoj televiziji, novi zaposlenik na pogonu sklapa bedževe Škode na haubi automobila. Kako bi naišao neki ljepši automobil on se odmiče, ne stavljajući bedž, pošto onaj koji izgleda dobro ''ne može biti Škodin''.<ref>{{cite web|title=4. BRAND STRATEGY|url=http://www.cim.co.uk/mediastore/Brand_eGuides/eGuide4.pdf|publisher=The Chartered Institute of Marketing|archive-url=https://web.archive.org/web/20081029202605/http://www.cim.co.uk/mediastore/Brand_eGuides/eGuide4.pdf|archive-date=29. 10. 2010|pages=22–23|date=7. 4. 2003}}</ref> Ova tržišna kampanja je radila konfrontirajući problem Škodine slike direktnom taktikom što su marketinški stručnjaci smatrali visokorizičnim. Do 2005. Škoda je prodavala preko 30.000 automobila godišnje u UK, tržišnog udjela od preko 1%. Po prvi put u svojoj historiji u Ujedinjenom Kraljevstvu, razvijena je lista čekanja za narudžbe u Škodi. Vlasnici u UK-u su konzistentno vrhunski ili blizu samog vrha rangirali Škodu u smislu korisničkog zadovoljstva od kasnih 1990tih. U 2015. godini, Volkswagen je priznao da je instalirao softver za zavaravanje emisije u više svojih automobila kako bi prevario regulatore da njihovi automobili podržavaju emisione standarde, a ustvari zagađuju na mnogo višem nivou u odnosu na državne standarde. 1,2 miliona Škodinih automobila širom svijeta imalo je ove uređaje za prevaru.<ref>{{Cite web|title = VW scandal: German prosecutors probe Winterkorn as Volkswagen emissions-rigging crisis spreads to 2.1 million Audi cars and Skoda models|url = http://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/industry/11895848/BREAKING-2.1-million-Audi-cars-fitted-with-VW-emissions-cheat-devices.html|access-date = 28. 9. 2015}}</ref> Škoda je tvrdila da će Volkswagen vratiti i pokriti troškove za sve automobile zahvaćene VW-ovim skandalom emisijske prevare. === Strategija rasta === [[Datoteka:Škoda Auto Mladá Boleslav.jpg|thumb|400px|Škoda Auto pogon u gradu Mladá Boleslav.]] Godina 2010. je bila od važnih izmjena za Škodu Auto, u smislu proizvoda i menadžmenta. 1. septembra 2010, Prof. Dr. h.c. Winfried Vahland je preuzeo odgovornost za upravljanje kompanijom, postajući izvršni direktor Škode Auto. Pod Vahlandovim vodstvom, Škoda je postavila planove da uduplaju godišnje prodaje<ref>{{cite web|title=Automotive News Europe|url=http://europe.autonews.com/article/20101102/ANE/101109967/skoda-aims-to-double-car-sales-to-1.5-million|publisher=Automotive News Europe|author=Paul McVeigh|date=2. 11. 2010}}{{Mrtav link}}</ref> za najmanje 1,5 miliona do 2018. Na Pariskom motor-šouu u septembru 2010, kompanija je otkrila model Octavia Green E Line. Ovaj električni auto koncept bio je preteča za e-auto testni model kojeg je Škoda izdala 2012. godine. Finalna prva generacija [[Škoda Octavia|Octavije]] (Tour) je proizvođena u fabrici u gradu Mladá Boleslav u novembru 2010. godine. Svjetska proizvodnja ovog modela prešla je 1,4 miliona jedinica od svog izdavanja 1996. godine. U 2010. po prvi put u historiji, Kina je preuzela njemačke prodaje da postane Škodino najveće individualno tržište.<ref>{{cite web|title=Automotive News Europe|url=http://europe.autonews.com/article/20120212/ANE/120219974/skoda-says-europes-economic-crisis-wont-stop-its-growth|publisher=Automotive News Europe|date=12. 2. 2012}}{{Mrtav link}}</ref> Godine 2011, Škoda Auto je proslavila 20. godišnjicu partnerstva sa Volkswagen grupom. Više od 75.000 posjetilaca prisustvovalo je na događaju na otvorenom u Mladoj Boleslavi u aprilu. Ranije te godine, kompanija je omogućila detalje za svoju strategiju rasta 2018: najmanje jedan novi ili u potpunosti revidiran model da bude izdat svakih 6 mjeseci.<ref>{{cite web|title=The Prague Post|url=http://www.praguepost.cz/business/7720-automaker-unveils-its-new-logo.html|publisher=The Prague Post|date=2. 3. 2011|access-date=5. 2. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305123636/http://www.praguepost.cz/business/7720-automaker-unveils-its-new-logo.html|archive-date=5. 3. 2016|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=Autocar|url=http://www.autocar.co.uk/car-news/motoring/skoda-reveals-future-vision|publisher=Autocar|author=Matt Prior}}</ref> Sa ovim, kompanija je preuredila svoj logo i [[korporativni identitet]], koje je prezentirala na Ženevinom motor-šouu 2011. Škodina glavna atrakcija na događaju bio je Vision''D'' koncept dizajna; preteča budućoj 3. generaciji [[Škoda Octavia|Octavije]]. Škoda je predstavila Mission''L'' studij dizajna na IAA u Frankfurtu na Majni u septembru, što je postalo osnova za nadolazeći kompaktni model evropskog [[Škoda Rapid (2012)|Rapida]]. Iste godine, kompanija je počela proizvodnju novih modela [[Škoda Rapid (2011)|Rapida]] u Puneu, Indija (oktobar 2011), i pokrenula [[Volkswagen Up|Citigo]] u VW pogonu u Bratislavi (novembar 2011). Tokom 2012, Škoda je pripremala uvođenje dva modela zapremine. [[Škoda Rapid (2012)|Evropska verzija Rapida]] premijerno prikazana na Pariskom šouu 2012. Ovaj automobil je nasljednik [[Škoda Octavia|1. generacije Octavije]] u smislu cijene. Sljedeći model bio je [[Škoda Octavia|3. generacija Octavije]], koja je predstavljena u decembru 2012. Istog mjeseca, lokalna proizvodnja Yetiya je pokrenuta u fabrici Nizhny Novgorod GAZ.<ref>{{cite web|title=RT|url=http://rt.com/business/volkswagen-gaz-skoda-yeti/|publisher=RT|date=14. 6. 2011}}</ref><ref name="Alexander Rogan">{{cite web|title=Russia Suppy Chain|url=http://www.russiasupplychain.com/yeti-spotted-in-russias-regions/|publisher=Russia Suppy Chain|author=Alexander Rogan|date=6. 12. 2012|access-date=5. 2. 2016|archive-date=4. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304072534/http://www.russiasupplychain.com/yeti-spotted-in-russias-regions/|url-status=dead}}</ref> U 2012. godini, Škoda je predstavila bezemisionu grupu Octavia Green E Line e-automobila na češkim cestama koje će koristiti vanjski partneri. Od internih testova na modelima krajem 2011, vozili su se više od 250.000&nbsp;km. Tokom iste godine, Škoda je slavila nekoliko prekretnica, uključujući 14-milioniti Škoda automobil proizveden od 1905. (januar),<ref>{{cite web|title=Volkswagen|url=http://www.volkswagenag.com/content/vwcorp/content/de/homepage.html|publisher=Volkswagen|date=21. 11. 2013|access-date=5. 2. 2016|archive-date=5. 2. 2013|archive-url=https://archive.today/20130205210635/http://www.volkswagenag.com/content/vwcorp/content/de/homepage.html|url-status=dead}}</ref> 3 miliona Fabija (maj),<ref>{{cite web|title=FleetEurope|url=http://www.fleeteurope.com/news/fabia-3-million-rolls-production-line#.UwTEQnnGCLE/|publisher=FleetEurope|author=Tim Harrup|date=11. 5. 2012|access-date=5. 2. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304224318/http://www.fleeteurope.com/news/fabia-3-million-rolls-production-line#.UwTEQnnGCLE/|archive-date=4. 3. 2016|url-status=dead}}</ref> 500.000 Superbova u Kvasiny pogonu (juni)<ref>{{cite web|title=Indian Autos Blog|url=http://indianautosblog.com/2013/12/skodas-kvasiny-500000th-superb-110746|author=Karthik H|date=30. 12. 2013}}</ref> i 5 godina rada Škode u Kini.<ref name="Alexander Rogan"/> == Finansijski rezultati == Škoda je održala dobru finansijsku stabilnost u zadnjih par godina. U 2013. godini brend je ostvario prodajne prihode od ukupno 10,3 milijardi [[€]] (2012: 10,4 milijarde [[€]]). Zbog slabe ekonomske situacije u više evropskih zemalja i širenja Škodinog opsega modela, operativni prihod je dostigao skromnih 522 miliona [[€]] (2012: 712 miliona [[€]]). Škoda je ostvarila uspješan početak 2014: Zajedno sa zabilježavanjem najvećeg broja pošiljki korisnicima u prvom kvartalu ikada (247.200; više 12,1%), Škoda je zabilježila značajan rast u prodajnom prihodu (23,7%) do skoro 3 milijarde [[€]]. Operativni profit povećao se 65,2% do 185 miliona [[€]] kroz prethodnu godinu. === Brojke prodaje === <div style="margin:auto;overflow-x:scroll;overflow-y:hidden"> {| class="wikitable" style="text-align:right; white-space:nowrap;" |- ! style="text-align:left"| Model ! 1991<ref>{{cite web|title=Case study: Skoda|url=http://tcworld.info/index.php?id=76|publisher=Tcworld.info|archive-url=https://web.archive.org/web/20110210040037/http://tcworld.info/index.php?id=76|archive-date=10. 2. 2011|date=1. 12. 2008}}</ref> ! 1995<ref>{{cite web |url=http://www.ipfm.cz/editor/filestore/File/Gesamtpraesentation_SKODA_2008En.pdf |title=GENERAL PRESENTATION ŠKODA 2008 |publisher=Institute for Industrial and Financial Management |page=15 |access-date=28. 8. 2011 |archive-date=18. 7. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110718173328/http://www.ipfm.cz/editor/filestore/File/Gesamtpraesentation_SKODA_2008En.pdf |url-status=dead }}</ref> ! 1996<ref>{{cite web|title=ŠKODA AUTO a.s.|url=http://www.volkswagenag.com/content/vwcorp/info_center/en/talks_and_presentations/2004/06/Skoda_Octavia_Presentation_.-bin.acq/qual-BinaryStorageItem.Single.File/20040621_skodaoctavia.pdf|publisher=Volkswagen Group|location=Prague|date=21. 6. 2004|access-date=27. 1. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20120729182909/http://www.volkswagenag.com/content/vwcorp/info_center/en/talks_and_presentations/2004/06/Skoda_Octavia_Presentation_.-bin.acq/qual-BinaryStorageItem.Single.File/20040621_skodaoctavia.pdf|archive-date=29. 7. 2012|url-status=dead}}</ref> ! 1997 ! 1998 ! 1999 ! 2000 ! 2001 ! 2002 ! 2003 ! 2004 ! 2005 ! 2006 ! 2007 ! 2008 ! 2009 ! 2010 ! 2011 ! 2012<ref name=skodafy2012>{{cite book|title=vwagfy2012|url=http://www.skoda-auto.com/SiteCollectionDocuments/company/investors/annual-reports/en/skoda-annual-report-2013.pdf|access-date=15. 3. 2013|format=PDF|date=15. 3. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924102417/http://www.skoda-auto.com/SiteCollectionDocuments/company/investors/annual-reports/en/skoda-annual-report-2013.pdf|archive-date=24. 9. 2015|url-status=dead}}</ref> ! 2013<ref>{{cite web|title=ŠKODA 2013: Success with new models|url=https://media.skoda-auto.com/en/_layouts/Skoda.PRPortal/pressrelease.aspx?ID=607|access-date=27. 1. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304024011/https://media.skoda-auto.com/en/_layouts/Skoda.PRPortal/pressrelease.aspx?ID=607|archive-date=4. 3. 2016|url-status=dead}}</ref> ! 2014 ! 2015<ref name="ŠKODA car sales 2015">{{cite web|title=Record-breaking 2015: ŠKODA Delivers 1.06 Million Cars to Customers|url=https://media.skoda-auto.com/en/_layouts/Skoda.PRPortal/pressrelease.aspx?ID=963|access-date=15. 1. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304085504/https://media.skoda-auto.com/en/_layouts/Skoda.PRPortal/pressrelease.aspx?ID=963|archive-date=4. 3. 2016|url-status=dead}}</ref> |- ! style="text-align:left"| [[Škoda Felicia]]{{#tag:ref|Uključuje prodaje modela [[Škoda Favorit]], koji je proizvođen do 1995.|group="nb"}} | 172.000 | 210.000 | 261.000 | 288.458 | 261.127 | 241.256 | 148.500 | 44.963 | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center;"| &minus; | style="text-align:center;"| &minus; | style="text-align:center;"| &minus; | style="text-align:center;"| &minus; | style="text-align:center;"| &minus; |- ! style="text-align:left"| [[Škoda Octavia]] | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | | 47.876 | 102.373 | 143.251 | 158.503 | 164.134 | 164.017 | 165.635 | 181.683 | 233.322 | 270.274 | 309.951 | 344.857 | 317.335 | 349.746 | 387.200 | 409.360 | 359.600 | 389.300 | 432.300 |- ! style="text-align:left"| [[Škoda Fabia]] | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | 823 | 128.872 | 250.978 | 264.641 | 260.988 | 247.600 | 236.698 | 243.982 | 232.890 | 246.561 | 264.173 | 229.045 | 266.800 | 255.025 | 202.000 | 160.500 | 192.400 |- ! style="text-align:left"| [[Škoda Superb]] | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | 177 | 16.867 | 23.135 | 22.392 | 22.091 | 20.989 | 20.530 | 25.645 | 44.548 | 98.873 | 116.700 | 106.847 | 94.400 | 91.100 | 80.200 |- ! style="text-align:left"| [[Škoda Roomster]] | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | 14.422 | 66.661 | 57.467 | 47.152 | 32.332 | 36.000 | 39.249 | 33.300 | 29.600 | 16.600 |- ! style="text-align:left"| [[Škoda Yeti]] | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | 11.018 | 52.604 | 70.300 | 90.952 | 82.400 | 102.900 | 99.500 |- ! style="text-align:left"| [[Škoda Rapid (2011)|Škoda Rapid]] | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | 1.700 | 9.292 | 103.800 | 221.400 | 194.300 |- ! style="text-align:left"| [[Škoda Citigo]] | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | style="text-align:center" | &minus; | 509 | 36.687 | 45.200 | 42.500 | 40.200 |- ! style="text-align:left"| Ukupno ! 172.000 ! 210.000 ! 261.000 ! 336.334 ! 363.500 ! 385.330 ! 435.403 ! 460.252 ! 445.525 ! 449.758 ! 451.675 ! 492.111 ! 549.667 ! 630.032 ! 674.530 ! 684.226 ! 762.600 ! 879.200 ! 949.412 ! 920.800 ! 1.037.200 ! 1.055.500 |} </div> == Modeli == === Trenutni modeli === *[[Škoda Yeti]] - [[Mini SUV]] (2009–danas) *[[Škoda Superb]] III - "direktorski automobil" (2015–danas) *[[Škoda Octavia]] III - veliki porodični automobil (2013–danas) *[[Škoda Rapid (2012)|Škoda Rapid]] - mali porodični automobil (2012–danas) *[[Škoda Fabia]] III - [[Supermini]] (2014–present) *[[Škoda Citigo]] - [[gradski automobil]] (2011–present) <gallery> Škoda Yeti diesel Greenline registered July 2014 (ie post 2013 facelift) 1598cc.JPG|[[Škoda Yeti]] (2009–danas) 2018 Skoda Superb SE L Executive TSi 1.4.jpg|[[Škoda Superb]] III (2015–present) Skoda Octavia 1.8 TSI Green tec Elegance (III) – Frontansicht, 14. April 2013, Düsseldorf.jpg|[[Škoda Octavia]] III (2013–danas) 2012 Škoda Rapid (NH) sedan (2012-10-26).jpg|[[Škoda Rapid (2012)|Škoda Rapid]] (2012–danas; međunarodna proizvodnja) Skoda Rapid.jpg|[[Škoda Rapid (2011)|Škoda Rapid]] (2011–danas; Indija) Škoda Fabia - Mondial de l'Automobile de Paris 2014 - 018.jpg|[[Škoda Fabia]] III (2014–danas) 2012-03-07 Motorshow Geneva 4586.JPG|[[Volkswagen Up|Škoda Citigo]] (2011–danas) </gallery> === Historijski modeli === ==== 1900e ==== * [[Laurin & Klement]] A (1905–1907) * Laurin & Klement B (1906–1908) * Laurin & Klement C (1906–1908) * Laurin & Klement D (1906–1907) * Laurin & Klement E (1906–1909) * Laurin & Klement B2 (1907–1908) * Laurin & Klement C2 (1907–1908) * Laurin & Klement F (1907–1909) * Laurin & Klement FF (1907) * Laurin & Klement FC (1907–1909) * Laurin & Klement HO/ HL/HLb (1907–1913) * Laurin & Klement BS (1908–1909) * Laurin & Klement FCS (1908–1909) * Laurin & Klement G (1908–1911) * Laurin & Klement DO/DL (1909–1912) * Laurin & Klement FDO/FDL (1909–1915) * Laurin & Klement EN (1909–1910) * Laurin & Klement FN/GDV/RC (1909–1913) * Laurin & Klement FCR (1909) * Laurin & Klement L/LO (1909–1911) ==== 1910e ==== * Laurin & Klement ENS (1910–1911) * Laurin & Klement K/Kb/LOKb (1911–1915) * Laurin & Klement LK (1911–1912) * Laurin & Klement S/Sa (1911–1916) * Laurin & Klement DN (1912–1915) * Laurin & Klement RK (1912–1916) * Laurin & Klement Sb/Sc (1912–1915) * Laurin & Klement M/Mb/MO (1913–1915) * Laurin & Klement MK/400 (1913–1924) * Laurin & Klement O/OK (1913–1916) * Laurin & Klement Sd/Se/Sg/Sk (1913–1917) * Laurin & Klement Ms (1914–1920) * Laurin & Klement Sh/Sk (1914–1917) * Laurin & Klement T/Ta (1914–1921) * Laurin & Klement Si/Sl/Sm/So/200/205 (1916–1924) * Laurin & Klement Md/Me/Mf/Mg/Mh/Mi/Ml/300/305 (1917–1923) ==== 1920e ==== * Laurin & Klement MS/540/545 (1920–1923) * Laurin & Klement Škoda 545 (1924–1927) * Škoda 422 (1929–1932) * Škoda 430 (1929–1936) [[Datoteka:2007-08-cesko-207.jpg|thumb|Škoda Favorit, velika luksuzna limuzina iz 1939. godine]] ==== 1930e ==== * Škoda 633 (1931–1934) * Škoda 637 (1932–1935) * [[Škoda Popular|Škoda 420 Standard/Rapid/Popular]] (1933–1938) * [[Škoda Rapid (1935–47)|Škoda Rapid]] (1935–1947) * [[Škoda Favorit#Original Favorits (1936–1941)|Škoda Favorit]] (1936–1941) * [[Škoda Superb (1934–1949)|Škoda Superb]] (1934–1943) ==== 1940e ==== * Škoda Superb OHV (1946–1949) * [[Škoda 1101 Tudor]] (1946–1949) * [[Škoda 1102]] (1948–1952) * [[Škoda VOS]] (1949–1952) ==== 1950e ==== * [[Škoda 1200]] (1952–1955) * [[Škoda 440/445/450]] (1955–1959) * [[Škoda 1201]] (1955–1962) * [[Škoda Felicia (1959–1964)|Škoda Felicia]] (1959–1964) * [[Škoda Octavia (1959–1971)|Škoda Octavia]] (1959–1964) [[Datoteka:ŠkodaOctavia(1959-1971)inVM9.6.2007.jpg|thumb|Škoda Octavia (1959–71)]] ==== 1960e ==== * [[Škoda 1202]] (1961–1973) * [[Škoda Octavia (1959–1971)|Škoda Octavia Combi]] (1964–1971) * [[Škoda 1000 MB]] (1964–1969) * [[Škoda 1203]] (1968–1999) * [[Škoda 100|Škoda 100/110]] (1969–1977) ==== 1970e ==== * [[Škoda 110 R]] (1970–1980) * [[Škoda 105/120/125]] (1976–1990) ==== 1980e ==== * [[Škoda Garde]] (1981–1984) * [[Škoda 130/135/136]] (1984–1990) * [[Škoda Rapid (1984)]] (1984–1990) * [[Škoda Favorit|Škoda Favorit/Forman/Pick-up]] (1987–1995) ==== 1990e ==== * [[Škoda Felicia]] (1994–2001) * [[Škoda Octavia]] prva generacija (1996–2004, Tour 2004–2010) * [[Škoda Fabia]] prva generacija (1999–2007) ==== 2000e ==== * [[Škoda Superb]] prva generacija (2001–2008) * [[Škoda Octavia]] druga generacija {2004-2013} * [[Škoda Roomster|Škoda Roomster/Praktik]] - LAV (2006–2015) * [[Škoda Superb]] druga generacija (2008–2015) <gallery> Rétromobile 2011 - Laurin & Klement type A - 1905 - 003.jpg|[[Laurin & Klement|Laurin & Klement A]] (1905) 2007-08-cesko-176.jpg|[[Škoda 422]] (1929–1932) Škoda 420 Standard vr.jpg|[[Škoda 420]] (1933–1938) Skoda-vos-l.jpg|[[Škoda VOS]] (1949–1952) Škoda 440.jpg|[[Škoda 440]] (1955–1959) Skoda felicia 1962 front.jpg|[[Škoda Felicia (1959–1964)]] Brno, Mahenova, Škoda 1202 (02).jpg|[[Škoda 1202]] (1961–1973) Red Škoda 1000 MB at the Szocialista Jáműipar Gyöngyszemei 2008.jpg|[[Škoda 1000 MB]] (1964–1969) SkodaS110R-rear.jpg|[[Škoda 100|Škoda 100/110R Coupé]] (1969–1980) Skoda 105.jpg|[[Škoda 105]] (1976–1989) Škoda 120L 1986 p.jpg|[[Škoda 120]] (1976–1990) Skoda rapid 001.jpg|[[Škoda Rapid (1984)|Škoda Garde/Rapid]] (1981–1990) Skoda favorit lxi.jpg|[[Škoda Favorit]] (1987–1995) Skoda Felicia-sł.jpg|[[Škoda Felicia]] (1994–2001) Skoda Octavia I front 20080213.jpg|[[Škoda Octavia]] I (1996–2010) Škoda Fabia RichardBerry flickr.jpg|[[Škoda Fabia]] I (1999–2007) Skoda Superb vr2 titan.jpg|[[Škoda Superb]] I (2001–2008) Skoda Octavia II silver vr.jpg|[[Škoda Octavia]] II (2004–2009) Skoda Roomster 4354.JPG|[[Škoda Roomster]] (2006–2015) Skoda Superb II front 20100529.jpg|[[Škoda Superb]] II (2008–2015) </gallery> === Konceptni modeli === * Vision C (2013) * MissionL (2011) * Vision D (2011) * Fabia Super (2007) * [[Škoda Joyster|Joyster]] (2006) * Yeti II (2006) * Roomster (2003) * Tudor (2002) * Fabia Paris Edition (2002) * Ahoj (2002) * Felicia Golden Prague (1998) * 783 Favorit Coupé (1987) * Škoda 110 Super Sport Ferat (1971) * [[ÚVMV 1100 GT|Škoda 1100 GT]] (1968) * Škoda 720 (1967–1972) * Škoda F3 (1964) * Škoda 1100 Type 968 (1958) * Škoda 973 Babeta (1949) <gallery> Škoda Ferat in Škoda Museum.jpg|Škoda 110 Super Sport (Ferat) Škoda Joyster.jpg|ŠKODA Joyster </gallery> == Logo == Godine 1923, dvije verzije marke su registrirane u Uredu za inovacije i registraciju modela u [[Plzeň]]u. Prvi je označavao krilnu strijelu usmjerenu nadesno sa 5 pera u krugu a drugi je bio krilna strijela sa 3 pera. Famozna krilna strijela sa tri pera i danas opisuje Škodin amblem. Godine 1937. dodat je i tekst ŠKODA. Strijela opsiuje brzinu, krila napredak i slobodu, preciznost oka proizvodnje i krug jedinstvo, kompletnost, svijet i harmoniju.<ref>{{Cite web |url=http://www.novinky.cz/ekonomika/358504-plzenska-skodovka-zmenila-logo.html |title=Plzeňská Škodovka změnila logo |access-date=13. 2. 2016 |archive-date=21. 11. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151121031514/http://www.novinky.cz/ekonomika/358504-plzenska-skodovka-zmenila-logo.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://zpravodajstvi.sumpersko.net/Na-sumperskem-Parsu-se-skvi-legendarni-logo-s-okridlenym-sipem-a-napis-Skoda-7185/clanek Na šumperském Parsu se skví legendární logo s okřídleným šípem a nápis Škoda]</ref> == Također pogledajte == * [[Volkswagen]] * [[SEAT]] * [[Volkswagen grupa]] == Literatura == * {{cite book | author = Margolius, Ivan and Meisl, Charles | title = Škoda Laurin & Klement | url = https://archive.org/details/isbn_9781855322370 | location = London | publisher = Osprey | year = 1992 | isbn = 1-85532-237-4 }} == Bilješke == <references group="nb"/> == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{commonscat|Škoda vehicles}} * [http://www.skoda.ba ŠKODA Bosna i Hercegovina] {{Volkswagen grupa}} [[Kategorija:Škoda|*]] [[Kategorija:Ekonomija Češke]] 88dghp30129b86d0rvboavwv76xh52s Yugo 0 202449 3669725 3594585 2024-11-26T06:24:05Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669725 wikitext text/x-wiki {{Infokutija automobil |ime=Zastava Yugo |proizvođač=[[Zastava Automobili]] |kompanija_proizvodnje=[[Fiat Automobili Srbija|FAS]] |poznat_kao= Innocenti Koral (Italija) |slika=Zastava Jugo 45 F.jpg |produkcija=1978-2008 <br> 794.428 komada |sastavljanje=[[Kragujevac]], [[SFRJ]] |motor=0,9 l (45,55,60 ili 65 KS) |transmisija= Četverostepena i petostepena |dužina=2.150 mm |širina=3.485 mm |visina=1.548 mm |težina=825 kg |prethodnik=[[Zastava 750]] |nasljednik=[[Zastava Koral IN]] |slično= [[Dacia 500]]<br>[[Fiat 127]] <br> [[FSM Beskid]] <br>[[Lada Tavria]]<br> [[Volkswagen Polo|VW Polo 2]] }}'''Zastava Yugo''', ili jednostavno '''Yugo''',<ref>{{Cite web|url=https://www.howmanyleft.co.uk/family/zastava_yugo|title=ZASTAVA YUGO (model family) - How Many Left?|website=www.howmanyleft.co.uk|access-date=12. 8. 2023|archive-date=12. 8. 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230812180950/https://www.howmanyleft.co.uk/family/zastava_yugo|url-status=dead}}</ref> poznat na tržištu i kao '''Zastava Koral''' i '''Yugo Koral''', [[Subkompaktni automobil|subkompaktni]] je [[Hatchback|hečbek]] automobil (B-segment) koji je proizvodila firma [[Zastava automobili]] od 1980. do 2008, prvobitno [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|jugoslovenska]], a zatim [[srbija]]nska korporacija. Prvobitno je predstavljen kao Zastava Jugo 45, a razna druga imena također su korištena u dugogodišnjoj proizvodnji automobila, kao što su Yugo Tempo, Yugo Ciao i Innocenti Koral. Najčešće je bio na tržištu kao Yugo 45/55/60/65, a broj se odnosio na maksimalnu snagu automobila (u konjskim snagama). U [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenim Američkim Državama]] prodavao se kao '''Yugo GV''' (i njegove podverzije). [[Datoteka:Yugo_GVX_Katalysator_F.jpg|mini|Yugo GVX]] [[Datoteka:1990_Yugo_GVX_in_Chile,_rear_right_side.jpg|mini|Yugo 65 GVX 1.3 EFI u [[Čile]]u]] [[Datoteka:Yugo_Ciao.jpg|mini|Yugo Ciao]] [[Datoteka:Innocenti_Koral_55,_Chiavari_(I).jpg|mini|Inocenti Koral 55]] Prvobitno dizajniran kao skraćena varijanta [[Fiat 128|Fiata 128]], serijsku proizvodnju započeo je 1980. Redizajnirani model Zastava Koral ''IN'' bio je na tržištu do 2008, nakon čega je prestala proizvodnja svih Zastavinih automobila. Ukupno je proizvedeno 794.428 primjeraka ovog automobila. Yugo se prodao u 141.651 primjeraka u Sjedinjenim Američkim Državama od 1985. do 1992. Vrhunac prodaje bio je 48.812 primjeraka 1987, a najslabija godina je bila 1992. sa 1412 prodatih primjeraka. Unatoč umjerenom uspjehu u Sjedinjenim Američkim Državama i na nekoliko drugih izvoznih tržišta, Yugo je kritikovan zbog svog dizajna, sigurnosti i pouzdanosti,<ref>{{Cite news|last=Vuic|first=Jason|url=https://www.caranddriver.com/features/a21082360/a-quick-history-of-the-yugo-the-worst-car-in-history/|title=A Quick Look at the Yugo, the Worst Car in History|date=6. 6. 2018|access-date=13. 4. 2020}}</ref> mada je pokupio i kultne sljedbenike.<ref>{{Cite news|last=Furchgott|first=Roy|url=https://www.nytimes.com/2021/06/10/business/yugo-cars.html|title=They Love the Yugo, the Car Others Love to Hate|work=The New York Times|date=10. 6. 2021|access-date=21. 2. 2022}}</ref> == Modeli == Tokom svoje proizvodnje, asortiman modela se plasirao pod različitim natpisima: * '''Yugo 45 / Zastava Koral 45 / Koral 1.0''' (903 cc Ekonomični motor) [33&nbsp;kW/45&nbsp;KS] (SFR Jugoslavija (kasnije Srbija), Ujedinjeno Kraljevstvo, Evropa), * '''Yugo 55 / Zastava Koral 55 / Zastava Koral 1.1''' sa većim motorom 1,1{{Nbsp}}l 55{{Nbsp}}KS iz Zastave 101, također sa karburatorom (SFRJ, UK, Evropa), * '''Yugo 60''' [motor 1,1{{Nbsp}}l 60 KS, [[Weber karburator|Weber verzija karburatora s dvije cijevi]]] (Njemačka, Evropa, Latinska Amerika),{{Nb5}} * '''Yugo 60 efi''' (motor 1,1{{Nbsp}}l 60{{Nbsp}}KS sa elektronskim ubrizgavanjem goriva) (Njemačka, Evropa, Latinska Amerika), * '''Yugo 65A GLX''' (1,3{{Nbsp}}l 65{{Nbsp}}KS Weber karburator) (UK), * '''Yugo 65 / Zastava Koral 1.3''' [1,3{{Nbsp}}l 65{{Nbsp}}KS motor, verzija [[Weber karburator|Weber twin burrel karburator]]] (Njemačka, UK, Evropa, Latinska Amerika), * '''Yugo 65 efi''' (motor 1,3{{Nbsp}}l 65{{Nbsp}}KS sa elektronskim ubrizgavanjem goriva) (Njemačka, Evropa, Latinska Amerika), * '''Yugo GV''' (Sjedinjene Američke Države), ** Yugo GV Plus Automatic (SAD), ** Yugo GV Sport (SAD), ** Yugo GVC (SAD), ** Yugo GVL (SAD), ** Yugo GVS (SAD), ** Yugo GVX (1,3{{Nbsp}}l EFI motor) (SAD), * '''Yugo Cabrio''' (SAD, Njemačka, Jugoslavija, Grčka), * '''Zastava Koral''' '''''IN''''' (Srbija, Evropa), ** Zastava Koral In 1.0E (903 cc Economic motor),[33&nbsp;kW/45{{Nbsp}}KS] (Srbija, Evropa), ** Zastava Koral In 1.1i [46&nbsp;kW/63&nbsp;KS] (Srbija, Evropa), ** Zastava Koral In 1.3i [65&nbsp;kW/68&nbsp;KS] (Srbija, Evropa), ** Zastava Koral In L [44,1&nbsp;kW/60&nbsp;KS] (Srbija, Evropa), ** Kombi Zastava Koral 45/55 (Srbija, Evropa), * '''Yugo Cabrio''' (Jugoslavija, Evropa), * '''Yugo Ciao''' (Jugoslavija, Evropa), * '''Yugo Tempo''' (Jugoslavija, Evropa – oko 1991), * '''[[Innocenti]] Koral''' (Italija) ** Innocenti Koral Cabrio (Italija). === Rani modeli === Izvedeni modeli Yugo 45 uključuju Yugo 55, 60, 65, Koral, Ciao, Tempo, Cabrio, GV, GV Plus, GVX i GVL. Yugo motori su bili opremljeni [[karburator]]om sve do 1980-ih prije nego što su postepeno uvedeni modeli s ubrizgavanjem goriva (počevši od Korala 65), počevši od GVX-EFI ([[Elektronsko ubrizgavanje goriva|elektronskog sistema ubrizgavanja goriva]]), koji je imao motor od 1300 cc. Yugo nije ciljao samo na [[Zapadni blok|Zapad]]. Početkom 1985, 500 Yuga je izvezeno u Kinu, a već je uspostavljen izvoz u Bugarsku i Egipat.<ref name="AGp54">{{Cite magazine|location=Brussels, Belgium}}</ref> Sistem ubrizgavanja goriva bio je Motronic MP3.1, koji je kasnije [[Robert Bosch GmbH|Bosch]] nadogradio kao Motronic M4.6 MPI na motorima od 1,1 i 1,3{{Nbsp}}l, dodajući [[Multi Point Injection|višestruko ubrizgavanje goriva]]. Imao je [[Katalizator|trosmjerni katalizator]] i [[lambda senzor]].<ref>[https://web.archive.org/web/20190306042649/http://www.zpkg.com/forum1/Koral/Uputstva/Motronic_M4.6_Teorijske_osnove.pdf Motronic MP3.1]</ref> === Kasniji modeli === [[Datoteka:White Zastava Koral In during the Belgrade Car Show.jpg|thumb|left|200px|Zastava Koral IN]]Pred kraj svoje proizvodnje, Zastava je prodala ažuriranu verziju modela Yugo Koral, poznatog kao Zastava Koral IN, koji je imao [[centralno zaključavanje]]; trostepeni rotacioni prekidač za nivelisanje farova u četiri položaja; audio sistem sa četiri zvučnika; električno podizanje stakala; [[Bočno ogledalo|sklopive elektropodesive bočne retrovizore]], alu-felge; opcioni klima uređaj; i opcioni automatski mjenjač sa tri brzine (kojeg je dizajnirao [[Renault]]). Zastava ih je prodavala u Srbiji, [[Crna Gora|Crnoj Gori]], [[Hrvatska|Hrvatskoj]], [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]], [[Sjeverna Makedonija|Sjevernoj Makedoniji]], [[Grčka|Grčkoj]], [[Liban]]u, [[Libija|Libiji]], [[Sirija|Siriji]], [[Tunis]]u i [[Egipat|Egiptu]]. Pored svih dostupnih verzija Korala, ostali modeli su Florida i Skala. U oktobru 2003. postignut je dogovor s Fiatom za proizvodnju [[Fiat Punto|Fiat Punta]] kod Zastave za tržišta istočne Evrope, poznatog kao [[Zastava 10]]. Koral IN L, sa [[Peugeot]]ovim 1,1{{Nbsp}}l 60{{Nbsp}}KS motorom sa ubrizgavanjem goriva, zadovoljio je sigurnosne standarde [[Evropska unija|Evropske unije]] na testu pod nadzorom njemačkog Udruženja za tehnički nadzor, što je neophodan korak za uvoz u zemlje EU. === Pogonski agregati === [[Datoteka:Yugo_1100cc_Engine.jpg|desno|mini|1.1 L motor (za SAD)]] {| class="wikitable" !Motor !Standard !Opciono |- |0,9{{Nbsp}}l |manuelni sa četiri brzine | |- |1,1{{Nbsp}}l |manuelni sa pet brzina | |- |1,1{{Nbsp}}l (SAD) |manuelni sa četiri brzine | |- |1,3{{Nbsp}}l |manuelni sa pet brzina |automatik sa tri brzine |- |1,3{{Nbsp}}l (SAD) |manuelni sa pet brzina |automatik sa tri brzine |} ==Historija== [[Datoteka:Innocenti_Koral_Cabrio.jpg|mini|Italijanska verzija Yugo Cabrio 1.3 označena kao [[Innocenti]], fotografisana u blizini [[Trst]]a]] [[Datoteka:Yugo_Cabrio_EFI_rear_20071228.jpg|mini|Yugo Cabrio 1.3 EFI sa [[Kabriolet|automatskim elektro-hidrauličnim mehanizmom za preklapanje/podizanje krova]]]] === Pozadina === Zastava je osnovana kao [[Zastava oružje|proizvođač oružja 1853]]. Do kasnih 1930-ih, kompanija se proširila na proizvodnju automobila, snabdjevajući [[Kraljevska jugoslovenska vojska|Kraljevsku jugoslovensku vojsku]] kamionima koje je [[Ford]] dizajnirao. Proizvodnja vozila nastavljena je do 1941, kada je [[Drugi svjetski rat]] stigao u Jugoslaviju. Nakon rata, Zastavi je bilo dozvoljeno da proizvodi modele Jeepa po licenci [[Willys-Overland]]a sve dok proizvodnja nije obustavljena početkom 1950-ih. Pošto je Zastava proslavila 100 godina postojanja, počela je proizvoditi vozila po licenci Fiata. Prvi putnički modeli proizvedeni su 26. augusta 1953. koristeći licencirane dizajne Fiata iz [[Torino|Torina]]. Prvi model koji je dizajnirala Zastava bila je limuzina pod nazivom Milletrecento ("hiljadu tristo") pokretana motorom od 1300 [[Kubni centimetar|kubika]]. Neki od najuspješnijih modela bili su oni zasnovani na modelu [[Fiat 128]], koji su plasirano pod različitim nazivima: Zastava 101 (''Stojadin''), Zastava 128, Zastava 311, Zastava Skala itd. Tokom tri decenije, Zastava je proizvodila model 600 sa zadnjim motorom i model 101 (''Stojadin''), verziju [[Fiat 128|Fiata 128]] sa pozadinom. Model 128 je također bio osnova za manjeg Yugu.<ref name="time-worst">{{Cite magazine}}</ref> Prvi prototip Yuga proizveden je 2. oktobra 1978. i navodno je poklonjen [[Josip Broz Tito|predsjedniku Titu]].<ref>{{Cite web|url=http://www.magazinauto.com/pre-37-godina-sastavljen-je-prvi-jugo/|title=Pre 36 godina sastavljen je prvi serijski Jugo|date=29. 11. 2016|publisher=Auto Magazin|language=sr|trans-title=The first Yugo was built 36 years ago|archive-url=https://web.archive.org/web/20190119124747/https://www.magazinauto.com/pre-37-godina-sastavljen-je-prvi-jugo/|archive-date=19. 1. 2019}}</ref> === 1980-e === [[Datoteka:YugoCabrio.JPG|desno|mini|Yugo Cabrio iz 1992. u [[Berlin]]u]] Zastava je svoj model Jugo (ili Yugo) predstavila samoinicijativno 1980. Bila je to kraća verzija automobila na bazi modela 128 koje je već napravila kompanija. Zastava je ubrzo počela izvoz svoje nove ponude na druga istočnoevropska tržišta, ugradivši veći motor za maksimalnu brzinu od 145&nbsp;km/h. Proizvodnja je zvanično počela 28. novembra 1980. Proizvodnja dijelova po jugoslavenskim republikama bila je sljedeća: * Većina električnih dijelova proizvedena je u [[Nova Gorica|Novoj Gorici]] ([[Socijalistička Republika Slovenija|SR Slovenija]]). * Unutrašnjost je izrađena u Splitu ([[Socijalistička Republika Hrvatska|SR Hrvatska]]). * Kočnice su proizvedene u [[Varaždin]]u (SR Hrvatska). * Električni dijelovi motora proizvedeni su u [[Banja Luka|Banjoj Luci]] ([[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosna i Hercegovina]]). * Sigurnosni pojasevi, brave i retrovizori proizvedeni su u [[Ohrid]]u ([[Socijalistička Republika Makedonija|SR Makedonija]]). * Ostali dijelovi automobila i finalna montaža je rađena u [[Socijalistička Republika Srbija|SR Srbiji]].<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1992/10/18/weekinreview/the-world-a-defunct-car-like-its-homeland-was-the-sum-of-its-parts.html|title=THE WORLD; A Defunct Car, Like Its Homeland, Was the Sum of Its Parts|first=Roger|last=Cohen|work=The New York Times|date=18. 10. 1992|access-date=28. 2. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170914213847/http://www.nytimes.com/1992/10/18/weekinreview/the-world-a-defunct-car-like-its-homeland-was-the-sum-of-its-parts.html|archive-date=14. 9. 2017}}</ref> Rani modeli iz perioda od 1980. do 1985. imali su prozore za otvaranje ventilacijskih otvora, okrugle bočne pokazivače, samo jedan set stražnjih svjetala sa svake strane automobila, bez stražnjeg odmrzivača i obično crnu unutrašnjost s crnom kontrolnom pločom i mnogo metalnih ukrasnih dijelova kao što je prozor ručice i kvake na vratima. Otprilike 1985, automobili su dobili udobnija sjedišta, plavu ili smeđu kontrolnu ploču, dvodjelna zadnja svjetla sa svake strane, kvadratne bočne signale, stražnji odmrzivač, redizajniranu instrument tablu i fiksne prozore za ventilaciju na prednjim vratima. [[Datoteka:Yugo_Police_Car.jpg|mini|Policijski automobil Yugo iz 1990. u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], slikano 2010.]] Mnogi mehaničari, pa čak i radnici Zastave, slažu se da su "najbolji" Juge ikada napravljeni između 1988. i početka 1991. Kontrola kvaliteta je bila dobra; postavljeni su visoki standardi u pogledu kvaliteta plastike, tkanine za sjedišta i "dobro spojenog" enterijera. Boja i premazi protiv hrđe su također bili dobro urađeni tokom tog perioda, o čemu svjedoče mnogi automobili koji i dalje nisu pokazivali znakove hrđe, poderana sjedišta ili veće probleme sa motorom nakon više od 20 godina eksploatacije.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://motor-car.net/zastava/item/13567-zastava-koral-1980-2008|title=Zastava Koral (1980-2008)|website=Motor Car History|language=en-gb|access-date=15. 12. 2022}}</ref> Godina 1989. smatrana je "zlatnom godinom" za Juge jer ih je te godine izgrađeno gotovo 200.000 primjeraka. Također, automobili su u tom periodu obično nosili brend Yugo umjesto Zastave, jer se kompanija ponosila (u to vrijeme) dobrom prodajom i reputacijom stečenom na izvoznim tržištima, posebno u SAD-u.<ref name=":12">{{Cite web|url=https://motor-car.net/zastava/item/13567-zastava-koral-1980-2008|title=Zastava Koral (1980-2008)|website=Motor Car History|language=en-gb|access-date=15. 12. 2022}}</ref> Godine 1990, serija od 450 automobila s automatskim mjenjačem i [[Klima|klima uređajem]] isporučena je u Sjedinjene Američke Države. S političkim problemima koji su počeli 1991, kvalitet je značajno opao, a problemi kao što su plastični dijelovi komandne ploče nisu ispravno fiksirani.<ref name=":13">{{Cite web|url=https://motor-car.net/zastava/item/13567-zastava-koral-1980-2008|title=Zastava Koral (1980-2008)|website=Motor Car History|language=en-gb|access-date=15. 12. 2022}}</ref> Godine 1990. dodat je poklopac rezervoara za gorivo umjesto zakretnog poklopca, a uvedene su i neke manje promjene u unutrašnjosti i na instrument tabli. Naredne 1991. godine instrument tabla je redizajnirana prvo za Yugo GVX, a zatim i za evropski model, uklonjena su bočna leptir stakla, a uveden je i veći rezervoar. === SAD i Kanada === International Automobile Importers (IAI) bila je kompanija koju je osnovao [[Malcolm Bricklin]] za uvoz modela X1/9 i [[Fiat 2000 Spider|2000 Spider]] nakon što je Fiat zaustavio njihovu proizvodnju.<ref>[[Yugo#JV10|Vuic (2010)]], p. 21</ref> Bertone i [[Pininfarina]] nastavili su proizvodnju pod svojim imenom, a Bricklinov IAI preuzeo je njihov uvoz iz Sjeverne Amerike. Bricklin je htio uvesti dodatne brendove, a Jugoslaveni su zamolili međunarodnog trgovaca [[Armand Hammer|Armanda Hamera]] da identifikuje poslovna područja u kojima bi mogli da ostvare izvoz kako bi ojačali svoju ekonomiju. Hamer je smatrao da bi ideja o izvozu malih automobila proizvedenih u [[Kragujevac|Kragujevcu]], od Zavoda Crvena Zastava, bila održiva. Zastava je od sredine 19. vijeka bila proizvođač kvalitetnog naoružanja i sponzorisala vlastiti muzej. [[Datoteka:Blue_Yugo_GV_in_San_Francisco.jpg|lijevo|mini|Yugo GV u [[San Francisco|San Francisku, Kalifornija]]]] Godine 1982. američki preduzetnik Miro Kefurt kontaktirao je Zastavu u Kragujevcu (ZCZ-Zavodi Crvena Zastava) sa prijedlogom da izvozi Yugo 45 u Sjedinjene Američke Države.<ref>[[Yugo#JV10|Vuic (2010)]], p. 11</ref> Vozila su trebala biti preimenovana u Yugo GV za tržište Sjeverne Amerike, a YugoCars, Inc. su osnovali Kefurt i Ray Burns u [[Sun Valley (Kalifornija)|Sun Valleyu u Kaliforniji]]. Prijedlog je zahtijevao odobrenje Fiata u [[Italija|Italiji]] zbog postojećih ugovornih ograničenja koja važe za saradnju između FIAT-a i Zastave. Prva tri Yugo vozila, obojena crvenom, bijelom i plavom bojom, predstavljena su američkoj javnosti na [[LA Auto Show|Salonu automobila u Los Angelesu]] u maju 1984. Automobil je promovisan sa desetogodišnjom garancijom od 100.000 milja, besplatnim održavanjem i cijenom od samo 4500 dolara. Članci na naslovnoj strani o Yugu pojavili su se u ''[[Los Angeles Times]]u'' (poslovni odjeljak), ''[[The New York Times|New York Timesu]]'' i ''[[The National Enquirer]]u''. Međutim, ubrzo su se pojavili problemi jer je jedan automobil poslan [[Kalifornijski odbor za vazdušne resurse|Kalifornijskom odboru za vazdušne resurse]] na testiranje emisija, na čemu je pao. Jugu je bilo potrebno mnogo reinženjeringa, a bez pomoći Zastave, Kefurt je bio u problematičnoj situaciji.<ref>[[Yugo#JV10|Vuic (2010)]], p. 16</ref> Navodno je [[Malcolm Bricklin]] prisustvovao sajmu automobila u Los Angelesu, a dok je izložba još bila u toku, odletio je u Jugoslaviju kako bi sam sklopio dogovor o uvozu Yuga u Sjedinjene Američke Države. Ali Kefurt i YugoCars već su imali ekskluzivni uvozni ugovor za 5000 vozila za model 1985. koji će se prodavati samo u [[Kalifornija|Kaliforniji]], a kalifornijska certifikacija emisija već je bila u toku. U novembru 1984. YugoCars je prodao marketinška prava kompaniji International Automobile Importers (IAI) za 50.000 dolara (10 dolara po automobilu). Pored toga, Miro Kefurt je dobio ekskluzivnu dilersku franšizu od IAI za prodaju [[Gruppo Bertone|Bertone]] [[X1/9]] u [[Sjeverni Hollywood (Hollywood)|Sjevernom Hollywoodu, Kalifornija]]. YugoCars je namjeravao ugraditi svoj Yugo 45 sa četvorocilindričnim motorom od 903 kubika i 45 konjskih snaga sa trosmjernim [[katalizator]]om i senzorom kisika za kontrolu emisije. Predviđena potrošnja goriva bila je 5,6 do 5,2 l/100{{Razmak}}km pri ~110{{Razmak}}km/h. Krajem 1983. Zastava je dodala verziju zvanu Yugo 55, koju je pokretao veći motor koji se koristio u Fiatu 101/128. Tony Ciminera iz IAI-a preferirao je korištenje ovog većeg motora od 1.100 ccm koji proizvodi 55 konjskih snaga, iako bi smanjio potrošnju goriva na 7,8 l/100{{Razmak}}km, jer je bio brži i sposobniji da održi korak na autoputevima Sjeverne Amerike. Čak i tako, sa 138&nbsp;km/h najveće brzine, bio je to najsporiji automobil koji je prodat u Sjedinjenim Američkim Državama.<ref>[[Yugo#JV10|Vuic (2010)]], p. 83</ref> Postavljajući firmu Yugo America za uvoz automobila, Bricklin je zadužio Billa Priora da sredi distribuciju i Tonyja Cimineru da sredi Yuga za američko tržište. Ciminera je izvršila reviziju od branika do branika koja je rezultirala sa više od 500 izmjena kako bi se zadovoljile potrebe američkog tržišta, uključujući usklađenost s američkim propisima [[NHTSA|o sigurnosti]] i [[Kontrola emisije izduvnih gasova vozila|emisijama]]. Ogromna fabrika Yuge nastala je po uzoru na Fiatove fabrike iz ranih 1950-ih i zapošljavala je 50.000 ljudi, podijeljenih između 85 osnovnih udruženih radnih organizacija i 25 radnih odbora. Za američke modele, napravljena je zasebna montažna linija sa ručno odabranim elitnim osobljem koje je zarađivalo dodatnu platu (1,23 dolara po satu dodatno), praveći Juge namijenjene Novom svijetu. Prva smjena počela je u 6 sati ujutro, a nakon [[Osmočasovni dan|osmosatnog radnog dana]] mnogi zaposleni su otišli na druga radna mjesta.<ref name=":14">{{Cite web|url=https://motor-car.net/zastava/item/13567-zastava-koral-1980-2008|title=Zastava Koral (1980-2008)|website=Motor Car History|language=en-gb|access-date=15. 12. 2022}}</ref> [[Datoteka:Red_Yugo_GVX.jpg|mini|Yugo GVX (1.3 EFI verzija) u [[Wausau, Wisconsin]]]] Glavni inženjer i rukovodilac Zastavinog Instituta za istraživanje i razvoj bio je Zdravko Menjak, koji je sa Bricklinovim ljudima u fabrici pratio rad, neprestano naglašavajući potrebu za visokim kvalitetom. Tim britanskih stručnjaka za kvalitet otišao je u Kragujevac da prouči fabriku i preporuči poboljšanja.<ref name=":15">{{Cite web|url=https://motor-car.net/zastava/item/13567-zastava-koral-1980-2008|title=Zastava Koral (1980-2008)|website=Motor Car History|language=en-gb|access-date=15. 12. 2022}}</ref> Godine 1984. automobilski preduzetnik Malkolm Briklin testirao je tržište Sjedinjenih Američkih Država za Zastavina vozila, sada brendirana kao Yugo. Kao rezultat toga, sredinom 1986, Yugo America je počela prodavati automobile po početnoj cijeni od 3990 dolara (ekvivalentno 11.917 dolara u 2024) za početni paket opreme GV ("Good Value") hečbek opremljen motorom od 1100 ccm sa pet glavnih ležajeva i četvorostepenim manuelnim mjenjačem. Sličan GVL nudio je udobniju unutrašnjost, ali sportski vrhunski GVX pokretao je motor od 1300 cc uparen sa petostepenim manuelnim mjenjačem i uključivao je kao standardnu opremu niz luksuznih karakteristika kao što su paket efekata tla, alu točkove i reli svjetla. Međutim, iako je GVX najavljen kao vrhunska, sportska verzija osnovnog GV-a, prošla je od 0 do 100&nbsp;km/h za 13,56 sekundi, samo pola sekunde brže od GV-a.<ref>[[Yugo#JV10|Vuic (2010)]], p. 176</ref> Pet modela Yuga prodato je u Sjedinjenim Američkim Državama tokom 1987: originalni, osnovni početni nivo od 3990 dolara GV (za "Great Value"), kojem se kasnije pridružio GVS sportskog izgleda koji je dobio body kit i druga poboljšanja izgleda.<ref name="WAW220326">{{Cite journal|date=mart 1986|editor-last=Smith|editor-first=David C.|title=Yugo's at $3,990 now, but look what's coming|journal=[[Ward's|Ward's Auto World]]|publisher=Ward's Communications|volume=22|page=26|ref=YES}}</ref> Tu je bio i GVC sa staklenim krovom, GVL sa manjim nadogradnjama ukrasa i presvlake, i na kraju GVX sa motorom od 1300 cc, petostepenim manuelnim mjenjačem i standardnom opremom uključujući plišanu unutrašnjost, paket efekata prizemlja, alu točkove i reli svjetla. Cabrio [[kabriolet]] je predstavljen 1988. Yugo je bio snažno plasiran na tržište kasnih 1980-ih kao automobil koji će se uklopiti u svačiji život, pružajući osnovni ekonomičan i pouzdan transport po uzoru na [[Volkswagen Buba|Volkswagen Bubu]] i raniji [[Ford model T|Ford Model T.]] Automobil je promovisan kao novo vozilo sa jedinstvenom cijenom – pružanje opcije za kupce koji bi inače odabrali polovno vozilo – i kao pouzdan drugi automobil za bogatije kupce. Yugo je nosio slogan "Svakome nekad treba Yugo".<ref>{{YouTube|VV9NOBYDC4|Yugo}}</ref> Ovaj marketing uspješno je privukao svoje ciljno tržište niskobudžetnih kupaca novih automobila, kao i bogatije ljude koji traže pristupačni drugi ili treći automobil.<ref>{{Cite book|last=Peters|first=E.|title=Automotive Atrocities: The Cars We Love to Hate|url=https://archive.org/details/automotiveatroci0000pete|publisher=Motorbooks International|year=2004}}</ref> Popularna reklama uključivala je kampanju 39–90, igru na cijenu automobila od 3990 dolara. Kasnih 1980-ih, automatski mjenjač je nabavio Renault, a veći model (nazvan "[[Yugo Florida|Florida]]") je dizajnirao [[Giorgetto Giugiaro]] i bio je u ranoj fazi proizvodnje. [[Revolucije 1989.|Revolucijama 1989]], međutim, i Jugoslavija se počela raspadati. Do 1990, GV, GVL i motor od 1100 ccm i ručni mjenjač sa četiri brzine zamijenjeni su [[OHC]] motorom od 1300 cc i petostepenim ručnim mjenjačem ili [[Automatski menjač|automatskim mjenjačem]] s tri brzine koje je dizajnirao [[Renault]], uz klima uređaj sa držačem za hlađenje dvije limenke bezalkoholnih pića postala je opcija na GVX modelu. Standardni model je postao GV Plus.<ref name=":16">{{Cite web|url=https://motor-car.net/zastava/item/13567-zastava-koral-1980-2008|title=Zastava Koral (1980-2008)|website=Motor Car History|language=en-gb|access-date=15. 12. 2022}}</ref> Godine 1990. Yugo America predstavio je verziju Yugo GVX [[Ubrizgavanje goriva|s ubrizgavanjem goriva]] kako bi zamijenio primitivni motor [[Karburator|sa karburatorom]],<ref>[[Yugo#JV10|Vuic (2010)]], p. 191</ref> ali je stigao prekasno kao rezultat [[Povlačenje proizvoda|opoziva]] [[Agencija za zaštitu životne sredine Sjedinjenih Američkih Država|Agencije za zaštitu okoliša Sjedinjenih Američkih Država]] preko 126.000 vozila prodanih u Sjedinjenim Američkim Državama jer su prekršili propise o emisiji.<ref name=":17">{{Cite web|url=https://motor-car.net/zastava/item/13567-zastava-koral-1980-2008|title=Zastava Koral (1980-2008)|website=Motor Car History|language=en-gb|access-date=15. 12. 2022}}</ref> Povlačenje je praktično dovelo do toga da Yugo America obustavi uvoz i prestane u aprilu 1992.<ref name="statistics">{{Cite news|url=https://news.google.com/newspapers?nid=8_tS2Vw13FcC&dat=19920421&printsec=frontpage&hl=en|title=Poor sales, civil war end for boxy, undependable Yugo|page=8|last=Toledo Blade|publisher=The Toledo Blade Company|work=[[Google News]]|date=21. 4. 1992|access-date=5. 4. 2016}}</ref> Neusaglašeni sistem emisije koristio je karburator zastarjelog dizajna, staromodni dvosmjerni [[katalizator]] sa [[Ubrizgavanje sekundarnog vazduha|vazdušnom pumpom]] i [[Recirkulacija izduvnih gasova|recirkulaciju izduvnih gasova]]. Primjena ove primitivne opreme za kontrolu emisija na ionako slab motor bio je jedan od glavnih problema koji je doveo do toga da vozila steknu reputaciju loše vozne sposobnosti.<ref name=":17" /> Do ranih 1990-ih, efekti [[Sankcije Ujedinjenih nacija Jugoslaviji|sankcija Ujedinjenih nacija na Jugoslaviju]] primorali su Zastavu da povuče automobil sa svakog izvoznog tržišta. Nakon što je embargo ugušio proizvodnju, ''[[Coup de grâce|coup de grace]]'' na automobilsku diviziju kompanije je bio NATO-ovo bombardovanje Jugoslavije 1999, umjesto na Zastavinu diviziju za proizvodnju oružja. Tek 2000. proizvodnja se mogla ponovo pokrenuti, a Florida je puštena tek 2003. Malcolm Bricklin je 2002. potpisao ugovor sa Zastavom o vraćanju Yuga u SAD sa modelom koji se probno nazivao ZMW. Pod Bricklinovim uputstvima, Zastava Motor Works USA očekivala je da će prodati 60.000 automobila u 2003.<ref>{{Cite web|url=http://www.forbes.com/2002/04/23/0423yugo.html|title=Yugo Redux|date=5. 12. 2002|website=Forbes.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20021205221445/http://www.forbes.com/2002/04/23/0423yugo.html|archive-date=5. 12. 2002|url-status=unfit}}</ref> Međutim, Bricklin se umjesto toga okrenuo marketingu [[Chery]] linije kineskih automobila.<ref>{{Cite web|url=http://www.detroitnews.com/2005/autosinsider/0501/02/A01-47455.htm|title=- The Detroit News - detroitnews.com|date=2. 1. 2013|archive-url=https://archive.today/20130102140542/http://www.detroitnews.com/2005/autosinsider/0501/02/A01-47455.htm|archive-date=2. 1. 2013|url-status=dead}}</ref> Bricklinov pohod na uvoz i marketing Chery automobila iz Kine prekinut je od sredine do kraja 2006. kada Bricklin nije mogao doći do investicije potrebne za finansiranje vozila sa specifikacijama Sjedinjenih Država za Chery.<ref>{{Cite web|url=http://www.autonews.com/article/20061211/SUB/61208030?template=mobile|title=Dealers stick with Bricklin on venture|last=Donna Harris|date=11. 12. 2006|website=[[Automotive News]]|publisher=[[Crain Communications]]|access-date=12. 4. 2016}}</ref> Prodaja u Sjedinjenim Američkim Državama po kalendarskoj godini: {| class="wikitable" !1985.<ref>[[Yugo#JV10|Vuic (2010)]], p. 111</ref> !1986.<ref>[[Yugo#JV10|Vuic (2010)]], p. 159</ref> !1987.<ref name="statistics2">{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?nid=8_tS2Vw13FcC&dat=19920421&printsec=frontpage&hl=en|title=Poor sales, civil war end for boxy, undependable Yugo|page=8|author=Toledo Blade|publisher=The Toledo Blade Company|work=[[Google News]]|date=21. 4. 1992|access-date=5. 4. 2016}}</ref> !1988.<ref>{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?nid=djft3U1LymYC&dat=19890131&printsec=frontpage&hl=en|title=Sagging sales drive Yugo America into bankruptcy|page=18|author=The Pittsburgh Press|author-link=The Pittsburgh Press|work=[[Google News]]|publisher=[[E. W. Scripps Company]]|date=31. 1. 1989|access-date=8. 4. 2016}}</ref> !1989.<ref>{{cite web|url=https://articles.latimes.com/1990-09-05/business/fi-790_1_yugo-cars|title=Yugo Economy Cars Fast Running Out of Gas on U.S. Market|date=5. 9. 1990|work=[[Los Angeles Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20160423105551/http://articles.latimes.com/1990-09-05/business/fi-790_1_yugo-cars|archive-date=23. 4. 2016|url-status=live|access-date=8. 4. 2016}}</ref> !1990.<ref>[[Yugo#JV10|Vuic (2010)]], p. 194</ref> !1991.<ref name=":18">{{Cite web|url=https://motor-car.net/zastava/item/13567-zastava-koral-1980-2008|title=Zastava Koral (1980-2008)|website=Motor Car History|language=en-gb|access-date=15. 12. 2022}}</ref> !1992.<ref name="statistics2" /> !Ukupno |- |3895 |35.959 |48.812 |31.546 |10.576 |6359 |3092 |1412 |141.651 |} === U Ujedinjenom Kraljevstvu === [[Datoteka:Zastava_GB.jpg|mini|Sjedište Zastave (UK) LTD, [[Reading, UK|Reading]]]] Zastava Cars Limited (GB) osnovala je svoje sjedište na Basingstoke Roadu u [[Reading (Berkshire)|Readingu u Berkshireu]] 1981, a prvi automobili koje su britanski automobilisti vidjeli bili su serije 1100/1300 u jesen te godine, označene kao Zastava ZLC (petoro vrata) i Zastava ZLM (troja vrata). Ovi automobili su bazirani na modelu Fiat 128 koji je proglašen za evropski automobil godine 1969. Kragujevačka fabrika proizvela je vjerne primjerke salona 128, poznatog kao Zastava 128 (Osmica), a potom je od 1971. godine počela i proizvodnja Zastave 101. Legendarni "Stojadin" je bio Fiat 128 sa redizajniranim zadnjim dijelom koji je bio dostupan u hečbek verzijama sa troja i petoro vrata. U periodu 1982–1983, kako je prodaja polahko napredovala, Zastava automobili Limited uvela je posebne nivoe opreme u obliku „Mediteran” i „Karibi”. Tržište Ujedinjenog Kraljevstva (i od 1985. do 1992. godine Republika Irska) bila su jedina tržišta koja su bila dostupna za verzije s volanom na desnoj strani. U vrijeme kada su se prvi britanski korisnici prilagođavali svojim novim jugoslovenskim mašinama, pažnja u Jugoslaviji se pomjerila sa Stojadina na novu seriju „Yugo” koja je počela da se proizvodi u oktobru 1980. godine, a na britanskim putevima se pojavila od 1983. godine. "Type 102" je odgovorio na poziv za kompaktniji, ekonomičniji porodični automobil sa hečbekom. "Type 102" se pretvorio u rani serijski Yugo 45 sa motorom od 903 cc, kasnije u 55 sa motorom od 1.116 cc, a zatim je i snažniji 65 sa motorom od 1.301 cc postao dostupan na britanskom tržištu. Novi Yugo se takmičio sa autohtonim automobilima kao što su [[Austin Metro|Austin Mini-Metro]] i [[Ford Fiesta (prva generacija)|Ford Fiesta MK1]] / [[Ford Fiesta (druga generacija)|MK2]], uvoznim modelima kao što je [[Vauxhall Nova]] ([[Opel Corsa]] A) i francuskim modelima kao što su [[Citroën Visa]] i [[Talbot Samba]]. Samo 1984. Zastava (GB) LTD je uvezla male količine Zastave 128. Nakon toga, sa promjenom brenda kompanije u "Jugo automobili", spuštanjem imena Zastave na sitno pismo, Zastava (GB) LTD se koncentrisala na prodaju asortimana 101, označenih kao Yugo 311/313/511/513, i 45/ 55/65 serija. Automobili su se konstantno prodavali čitavu deceniju, i mada su uspeli da izbjegnu užasne kritike rezervisane za [[Lada|Ladu]] i [[Fabryka Samochodów Osobowych|FSO]], komentatori u britanskoj automobilskoj štampi rijetko su bili više nego mlaki u pohvalama automobila - naslov iz 1986. je glasio "Jugo 55 je dobar mali auto, ali da li bi se željeli vidjeti u jednom?" Godine 1988, Zastava je lansirala prvi iz svog novog asortimana "Florida", zamišljen kao dugoročnu zamjenu za ostarjelog Stojadina. Dizajniran od strane Giorgetta Guigiara, automobil je bio modernog dizajna za to vrijeme, i više nego prolazno ličio na [[Citroën ZX]]. Florida, reklamirana kao "Sana" u Ujedinjenom Kraljevstvu, prvi put se pojavila u Britaniji 1990.<ref>[[Yugo#JV10|Vuic (2010)]], p. 68</ref> i činilo se da će dobro proći s pozitivnim ranim recenzijama. Stojadin je prestao da se izvozi u Ujedinjeno Kraljevstvo 1991. godine, a prodaja Sane je bila u toku. [[Datoteka:Zastava_Koral_In_L_1.1i_Napred.jpg|mini|Kasniji model Zastava Koral In]] Sana je možda uspostavila Yugo kao stalni dio tržišta Ujedinjenog Kraljevstva 1990-ih, ali politički razvoj je ostavio ovu perspektivu nerealiziranom. Kako su se odvijali događaji u ratovima za jugoslovensko nasljeđe (1991–95. i 1999.), Zastava (GB) LTD je postala jedva primjećena žrtva. Isporuke vozila u Ujedinjeno Kraljevstvo su, međutim, svedene na curenje 1991. i 1992. godine, a uvođenjem sankcija Ujedinjenih nacija na krnju Jugoslaviju [[Slobodan Milošević|Slobodana Miloševića]] koju su činile [[Srbija i Crna Gora]], kompanija se raspala 1993. godine. Preostali Yuge na trgovačkim dvorištima prodavani su po drastično sniženim cijenama ili su potpuno otpisani kao ekonomski neisplativi. === 1991–1996. === Krajem 1980-ih Jugoslavija je bila na ivici raspada koji su mnogi očekivali pod vođstvom [[Josip Broz Tito|Josipa Broza Tita]]. Pošto je Jugo pravljen kao „jugoslovenski“ automobil, sa političkim problemima i izbijanjem [[Ratovi u bivšoj Jugoslaviji|jugoslovenskih ratova]] 1991. godine, to je imalo direktne implikacije na kragujevačku kompaniju: usporavanje proizvodnje i prekid isporuke dijelova. Najviše plastike i unutrašnjosti dolazilo je iz Hrvatske, dok su [[Alternator (automobilski)|alternatori]] i električna oprema dolazili iz Slovenije. Početkom rata prekinute su ekonomske i saobraćajne veze, što je rezultiralo nestašicom većine dijelova koji su dolazili iz dvije otcjepljene republike. Sjedišta i zadnji nosači prtljažnika došli su preko Kosova koje je također prošlo period nemira. Raspad jugoslovenske federacije iznenada je doveo do prestanka zaliha u Kragujevcu, a stope proizvodnje su naglo opale. Zastava je nastavila da proizvodi vozila za jugoslovensko i evropsko tržište sve dok izvoz nije bio ograničen [[Sankcije Jugoslaviji|sankcijama Ujedinjenih nacija 1990-ih]]. Kada se politička nestabilnost u Jugoslaviji intenzivirala početkom 1992. godine, Zastava je bila prinuđena da obustavi izvoz. Iako sankcije nisu bile na snazi sve do maja 1992. godine, Yuge napravljeni od juna 1991. do početka 1996. su napravljeni sa raznim „zaostalim“ dijelovima: naprimjer, dobijanje automobila sa plavom komandnom tablom i smeđim volanom, sjedištima koja su bila neusklađene boje, i najvjerovatnije "američka" instrument tabla sa brzinama odštampanim u MPH, a ne u km/h, i sa ispisanim oznakama poput vode i ulja umjesto malih crteža, i svjetlom upozorenja sigurnosnog pojasa. U nekim ekstremnim slučajevima, automobil bi dolazio sa drugačijim unutrašnjim panelima i volanom od drugih Zastavinih proizvoda kao što je Zastava 750. Kada je prestao izvoz u Sjedinjene Države (i ostatak svijeta), veliki broj federaliziranih Juga je i dalje ostao na parkinzima tvornica, a mnogi su umjesto evropskih dobili ove "američke" Juge. Kada se Jugoslavija raspala početkom 1990-ih, stope proizvodnje su naglo pale na 14.000 1992., 7.000 1993. i 1994. i 9.000 1995. godine. Jedna verzija Yuga, automatska verzija, sve je rjeđa i procjene govore da je oko 20 ostalo u upotrebi u Srbiji, a većina je prodata 1992. godine, neposredno nakon uvođenja sankcija, što je na aukcijama dostiglo veliku vrijednost. Može se naći mali broj novijih Juga sa automatskim mjenjačem, a rađeni su uglavnom po narudžbi i imali su motor od 1,3 litara. === 1996. do kraja proizvodnje === Godine 1996, kada su ukinute sankcije [[Srbija i Crna Gora|Srbiji i Crnoj Gori]], stope proizvodnje su se polahko povećavale kako je životni standard u zemlji počeo da se poboljšava. Ipak, problemi za fabriku su ponovo počeli kada je povučena iz proizvodnje sredinom 1999. godine kao rezultat rata sa [[NATO|NATO-om]]. Tokom Vaskrsa 1999. godine, fabrika Zastava u Kragujevcu bila je na meti NATO snaga tokom kampanje [[Kosovo|na Kosovu]], i iako je teško oštećena, nije povučena. Godine 2000. automobil je dobio novu prednju masku sa novim branicima, zadnjim spojlerom, redizajniranom komandnom tablom i sjedištima. Posljednje promjene su bile 2007. godine, uvođenjem nove instrument table. Jedna popularna nadogradnja je konverzija TNG-a koja je stekla široku popularnost u Srbiji. Budući da većina Yuga nema ubrizgavanje goriva, njihovo pretvaranje u TNG je jeftino i jednostavno, i vrlo brzo se isplati. Nedostatak takvih konverzija je što ionako mali prtljažnik postaje gotovo beskorisan, jer spremnik za TNG zauzima prostor. Ovakvi prerađeni automobili postižu bolju pouzdanost jer se izbjegava upotreba nepouzdane benzinske pumpe. Međutim, neki automobili imaju problema sa paljenjem po veoma hladnom vremenu, zbog nepravilne instalacije TNG-a. U 2006. godini, različiti modeli su bili dostupni u bivšoj Jugoslaviji, uključujući i ugovor potpisan sa Fiatom za proizvodnju modela [[Fiat Punto]] iz 2003. godine.<ref>{{In lang|zh}} [http://english.eastday.com/eastday/englishedition/business/userobject1ai1474719.html english.eastday.com] {{Webarchive}}</ref> Sa 794.428. i konačnim automobilom, proizvodnja je završena 11. novembra 2008.<ref>{{Cite news|last=Fawkes|first=Helen|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7739319.stm|title=Europe &#124; Yugo production grinds to a halt|work=BBC News|date=20. 11. 2008|access-date=10. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090201105247/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7739319.stm|archive-date=1. 2. 2009}}</ref> Od tog broja, oko 250.000 je izvezeno u razne zemlje. === Od kraja proizvodnje === Skoro 4 godine nakon propasti, Yugo je i dalje bio uobičajena pojava u Srbiji, sa skoro 60.000 vozila i dalje u upotrebi, od kojih je većina proizvedena 2000-ih. Dijelovi su još uvijek bili dostupni u većini prodavnica auto-dijelova i na otpadima širom zemlje. Bili su česti i u Sjevernoj Makedoniji i Crnoj Gori pred kraj proizvodnje.<ref name=":19">{{Cite web|url=https://motor-car.net/zastava/item/13567-zastava-koral-1980-2008|title=Zastava Koral (1980-2008)|website=Motor Car History|language=en-gb|access-date=15. 12. 2022}}</ref> Međutim, Juge su bili rijetki u drugim bivšim jugoslovenskim republikama, posebno u Hrvatskoj gdje je 2020. godine registrovano samo 3.040 Zastavinih automobila<ref>{{Cite news|url=https://www.vecernji.hr/vijesti/prosjecni-hrvat-vozi-golf-star-13-godina-na-cesti-i-40-ferrarija-1434326|title=Otkrivamo kakav je vozni park građana u Hrvatskoj|language=hr|work=[[Večernji list]]|first=Mladen|last=Milčić|date=28. 9. 2020}}</ref> i Sloveniji, jer je većina vraćena nazad u Srbiju početkom 2000-ih, većina vjerovatno zato što je većina njih bila u dobroj formi za svoje godine. U Sjedinjenim Državama, ukupno 408 Juga još uvijek je u upotrebi od 2021. godine,<ref>{{Cite web|url=https://banjaluka.net/jos-ga-voze-u-prosloj-godini-u-sad-registrovano-408-primjeraka-juga/|title=JOŠ GA VOZE: U prošloj godini u SAD registrovano 408 primjeraka "juga"|date=7. 9. 2022}}</ref> vjerovatno zbog međunarodnih sankcija uvedenih Jugoslaviji početkom 1990-ih, koje su ograničile nabavku rezervnih dijelova i servisnih lokacija. Ujedinjeno Kraljevstvo ima 14 Juga koji su i dalje na putu do 2022. godine (iako je njih 12 registrovano kao Zastava).<ref>{{Cite web|url=https://www.carlogbook.co.uk/yugo/|title=How Rare is My YUGO?|access-date=28. 3. 2024|archive-date=3. 4. 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230403231612/https://www.carlogbook.co.uk/yugo/|url-status=dead}}</ref> == Kritika i odgovor == Zajedno sa drugim vozilima iz Centralne i Istočne Evrope koja su se prodavala na Zapadu tokom 20. vijeka&nbsp;— kao što je [[Škoda Auto|Škoda]] — Yugo je bio podvrgnut ismijavanju kritičara koji su ukazivali na njegovu upotrebu Fiatove tehnologije stare generacije i na navodne probleme sa kvalitetom i pouzdanošću izrade. Yugo je proglašen za jedan od najgorih automobila milenija prema ''[[Car Talk]]''.<ref>{{Cite web|url=https://www.cartalk.com/content/whats-worst-car-millennium-0|title=What's the Worst Car of the Millennium?|date=7. 6. 2011|website=Car Talk}}</ref> Slično tome, Yugo GV je naveden na ''[[Time (časopis)|TIME]]-''ovoj listi "50 najgorih automobila svih vremena",<ref name="time-worst">{{Cite magazine}}</ref> a Yugo 45 je rangiran kao prvi na listi "50 najgorih automobila 80-ih" prema magazinu {{'}} ''[[Complex Magazine|Complex]]''.<ref>{{Cite web|url=http://www.complex.com/sports/2013/02/the-50-worst-cars-of-the-80s/|title=The 50 Worst Cars of the '80s|last=Matheson|first=Stirling|date=4. 2. 2013|website=[[Complex Magazine]]|publisher=Complex Media|archive-url=https://web.archive.org/web/20160331150845/http://www.complex.com/sports/2013/02/the-50-worst-cars-of-the-80s/|archive-date=31. 3. 2016|url-status=live|access-date=7. 4. 2016}}</ref> Razni drugi kritičari dodali su Yugo na svoje [[Lista automobila koji se smatraju najgorim|liste najgorih automobila]].<ref>{{Cite web|url=https://www.latimes.com/business/autos/la-fi-top-ten-worst-cars-pictures-new-photogallery.html|title=The 10 worst cars sold in America|last=''LA Times'' Staff|website=[[Los Angeles Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20160407122734/http://www.latimes.com/business/autos/la-fi-top-ten-worst-cars-pictures-new-photogallery.html|archive-date=7. 4. 2016|url-status=live|access-date=7. 4. 2016}}</ref><ref name="pm-worst2">{{Cite web|url=http://www.popularmechanics.com/cars/g1766/10-cars-that-deserved-to-fail/?|title=10 Cars That Deserved to Fail|last=William Gock|date=16. 5. 2011|website=[[Popular Mechanics]]|publisher=[[Hearst Corporation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20160325222404/http://www.popularmechanics.com/cars/g1766/10-cars-that-deserved-to-fail/|archive-date=25. 3. 2016|url-status=live|access-date=7. 4. 2016}}</ref> Branioci vozila su protuargumentirali da je reputacija Yuga narušena zbog problema koji se pojavio i kod prvobitno jeftinih automobila kao što su [[Chevrolet Chevette]], [[Rambler (automobil)|Rambler]], [[Crosley]] i drugi.&nbsp;— dileri su otkrili da previše vlasnika smatra jeftine automobile kao "jednokratne" i ne obavljaju osnovno održavanje kao što je zamjena ulja. Jedan kritičan problem održavanja specifičan za Yugo 55 i 65 (45 je bio motor sa potiskom od 903 cc, sa razvodnim lancem)<ref>{{Cite web|url=https://tw.ichacha.net/zaoju/interference%20engine.html|title=interference engine造句_用"interference engine"造句|website=tw.ichacha.net|access-date=15. 12. 2022|archive-date=15. 12. 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221215151851/https://tw.ichacha.net/zaoju/interference%20engine.html|url-status=dead}}</ref> bila je potreba za redovnom zamjenom zupčastog remena [[Interferentni motor|interferentnog motora]].&nbsp;— svakih 40.000 milja.<ref name="pm-worst2"/> Kod motora bez interferencije, kvar zupčastog remena ne uzrokuje dalje oštećenje motora. Međutim, kod motora interferencijom, kvar zupčastog remena remeti sinhronizaciju između klipova i [[Poppet ventil|klapnih ventila]], uzrokujući da se sudaraju jedan s drugim (otuda naziv), čime se potencijalno uništava motor. Iako je ovaj zahtjev naglašen u priručnicima za vlasnike, vlasnici su ga često previđali. Fabrika je također naglasila potrebu za gorivom od 89 oktana za motore niske kompresije. Neki vlasnici Yuga izjavili su da redovna zamjena ulja i odgovarajuće održavanje omogućavaju da automobili ostanu pouzdani i bez problema.<ref>{{Cite web|url=http://www.inet.hr/~bpauric/eindex.htm|title=YUGO CARS.Web - English|publisher=Inet.hr|archive-url=https://web.archive.org/web/20110614220936/http://www.inet.hr/~bpauric/eindex.htm|archive-date=14. 6. 2011|url-status=live|access-date=17. 10. 2010}}</ref> Yugo je 22. septembra 1989. bilo prvo vozilo koje je prešlo ivicu Mackinac mosta, ubivši vozača. Vozilom je upravljala 31-godišnja Leslie Ann Pluhar, a vozilo je prešlo preko 3 stope (0,9 metara) ograde tokom vjetrova brzine 50&nbsp;mph. Uloga vjetra je sporna, a neki izvještaji tvrde da je automobil fizički podignut i otpuhan s mosta,<ref>{{Cite web|url=http://www.nysun.com/article/3232|title=How to Build a Better Bridge|last=David Propson|date=14. 10. 2004|publisher=[[New York Sun]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20071114172349/http://www.nysun.com/article/3232|archive-date=14. 11. 2007|url-status=live|access-date=26. 10. 2007}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.madison.com/archives/read.php?ref=/tct/1989/10/02/8910020145.php|title=Mackinac Bridge Victim Is Recovered|date=2. 10. 1989|publisher=Madison.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20081212113125/http://www.madison.com/archives/read.php?ref=%2Ftct%2F1989%2F10%2F02%2F8910020145.php|archive-date=12. 12. 2008|url-status=live|access-date=27. 10. 2008}}</ref> a drugi kažu da je sudar s podignutom sredinom mosta "izbacio" automobil na suprotnu stranu zaštitne ograde.<ref>[[Yugo#JV10|Vuic (2010)]], p. ???</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.freep.com/story/news/local/michigan/2019/01/07/car-swept-off-mackinac-bridge/2502721002/|title=Mackinac Bridge wind alert spurs memories of car that plunged off in 1989|last=Struman|first=Maryann|website=Detroit Free Press|language=en-US|access-date=23. 10. 2021}}</ref> Tužba Pluharine porodice pokazala je da je vjetar doprinio gubitku kontrole. Zvanična istraga navodi Pluharinu brzinu, koja je bila više od tri puta veća od 20&nbsp;mph prema preporukama nadležnih za most tokom jakog vjetra, a premašio je 45&nbsp;mph ograničenje brzine mosta.<ref name=":0" /> Incident je bio široko rasprostranjen, a marka automobila je bila vidljivo identifikovana. Vlasnici Yuga i srodnih modela u bivšoj Jugoslaviji imaju koristi od gotove nabavke jeftinih rezervnih delova zbog opšteg kontinuiteta u dizajnu automobila; Upoznatost lokalnih mehaničara sa Yugom također smanjuje cijenu vlasništva, budući da su Yuge tako česti i čak se koriste kao automobili za vježbanje za mehaničare šegrte. Također, jednostavnost motora automobila olakšava popravku, a mnogi vlasnici Yuga su težili da sami poprave automobil. ==U popularnoj kulturi== === Filmovi === * ''[[Inspektor Gadget]]'' * ''[[Otkačeni detektivi]]'' * ''[[Ko je utopio Monu?]]'' * ''[[Bowfinger – kralj Hollywooda]]'' * ''[[Umri muški 3]]'' * ''[[Vrana (film)|Vrana]]'' === Romani === * ''Catalyst'' * ''Florida Roadkill'' * ''Needful Things'' * ''The Stand (Uncut Version)'' === Pjesme === * "In a Yugo", [[Paul Shanklin]] * "Yugo 45", Zabranjeno pušenje === Televizija === * ''[[Saturday Night Live]]'' * ''[[Simpsoni]]'' * ''[[Whose Line Is It Anyway?]]'' Automobil je postigao simboličan status u zemljama bivše Jugoslavije zbog jednostavnosti, pouzdanosti i sveukupno niske cijene, te jugoslovenskog mentaliteta ljudi koji redovno samostalno popravljaju svoje automobile umjesto da ih servisiraju u lokalnom servisu. Oni su predstavljeni u mnogim fikcionalnim djelima u regiji, uglavnom zahvaljujući tome koliko su bili česti i u različitim ulogama. I dalje su veoma popularni i uobičajeni u zemljama bivše Jugoslavije, a veliki broj dostupnih dijelova čini ih lahko popravljivim.<ref>{{Cite web|url=https://www.sovietauto.com/product-page/yugo-1987|title=Yugo 1987|website=Soviet Cars In Usa|language=en|access-date=15. 12. 2022|archive-date=15. 12. 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221215150320/https://www.sovietauto.com/product-page/yugo-1987|url-status=dead}}</ref> Za razliku od Jugoslavije, u Sjedinjenim Državama automobil je često bio izvrgnut ismijavanju i sprdnji i ima općenito negativnu ocjenu. ''Car Talk'' ga je ocijenio "najgorim automobilom milenija", a mnogi auto-magazini i TV emisije ocjenjuju ga najgorim automobilom 1980-ih i također jednim od [[Lista automobila poznatih po negativnom prijemu|najgorih automobila ikada napravljenih]]. Uprkos vrlo niskim cijenama u SAD-u (s obzirom na to da je Yugo bio najjeftiniji novi automobil ikada prodat u SAD-u, kada se cijena prilagodi inflaciji), ismijavan je zbog sveukupnog ružnog dizajna, lošeg kvaliteta i velikog broja tehničkih problema. Mnogi američki modeli Yuga imali su neispravne dizajne koji su u uputstvima za vlasnike naglašeni da se redovno servisiraju, ali je to izazvalo još više podsmijeha jer su vlasnici previdjeli ove probleme. Automobil je postao neka vrsta simbola [[Limun (automobil)|limunovog automobila]]. Automobil je također bio predstavljen u mnogim TV emisijama i filmovima, sa satirom zbog lošeg dizajna automobila (najpoznatiji primjeri su zahrđali bež Yugo GV prikazan u filmu ''[[Umri muški 3]]'' i žuti Yugo taksi u filmu ''[[Nick i Nora (film)|Nick i Nora]]''). Jedan je prikazan u 7. epizodi 5. sezone serije ''[[Moonlighting (serija)|Moonlighting]]'' kao poklon "praktičnog" automobila za Davea Addisona koji je svoj sramotni kraj dočekao u otvorenom grobu. Yugo je istaknut kao neoznačeni policijski automobil u filmu ''[[Otkačeni detektivi]]'' iz 1987. U glasu, [[Dan Aykroyd]] ga identifikuje kao model iz 1987. i navodi da je to bilo jedino vozilo koje mu je policija Los Angelesa bila spremna izdati nakon što su njegova prethodna dva automobila uništena. On opisuje automobil kao "najbolju srpsko-hrvatsku tehnologiju". U zapletu filma ''[[Ko je utopio Monu?]]'' iz 2000. svaki stanovnik [[Verplanck (New York)|Verplancka]] u New Yorku je prikazan kako vozi Juge jer je Zastava (u filmu nazvana "automobilska kompanija Yuga") odabrala grad za testiranje prije zvaničnog lansiranja na američko tržište. U epizodi ''[[Top Gear]]a,'' [[Jeremy Clarkson]] vozi Yugo. On ga naziva "mrskim, mrskim automobilom" i omalovažava njegove performanse kao toliko loše "da vas prestigne divlji život". Na kraju ga uništava pucajući iz tenka.<ref>{{Citation|title=Top Gear - Zastava Yugo 45 - Jeremy Blows Up Car :(|url=https://www.youtube.com/watch?v=4D3ZDGrqUBY|language=en|access-date=1. 8. 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=RHmas6JXVi8|title=Jeremy Clarkson destroying Yugo 45 & Volvo|last=Eremić|first=Dušan|date=10. 5. 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20150925183002/https://www.youtube.com/watch?v=RHmas6JXVi8|archive-date=25. 9. 2015|url-status=live|access-date=30. 10. 2015}}</ref> Yugo je istaknut u muzičkom spotu za pjesmu [[Metallica|Metallike]] iz 2008. naziva "[[Dan koji nikada ne dolazi|The Day That Never Comes]]". U animiranom filmu ''[[Auti 2]]'' iz 2011, Yuge (koji se u filmu nazivaju "Hugos") prikazani su kao članovi Lemonsa, kriminalnog sindikata koji se sastoji od automobila s limunom koji traže osvetu drugim automobilima zbog percepcije da limun ima loše performanse i pouzdanost. U filmu [[Božićna avantura (2011)|''Božićna avantura'']] iz 2011, Teddy i Amy Duncan iznajmljuju Yugo za 50 dolara. Amy opisuje automobil kao "10 godina stariji od [Teddyja]" i "napravljen u zemlji koja više ne postoji." U animiranom filmu ''[[Spider-Man: Novi svijet]] iz'' 2018. na [[Times Square]]u se reklamira izmišljena moderna verzija Yuga.<ref>{{Cite web|url=https://jalopnik.com/the-most-important-thing-to-know-about-the-new-spiderma-1826612642|title=The Most Important Thing About The New Spider-Man Trailer Is That There's A New Yugo|last=Torchinsky|first=Jason|date=6. 6. 2018|website=Jalopnik|access-date=21. 11. 2019}}</ref> == Također pogledajte == * [[Zastava Florida]] (poznata i kao Yugo Sana) * [[Zastava 101]] (poznata i kao Zastava Skala) * [[Zastava 10]] * [[Zastava 750]] == Reference == {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== {{Commonscat|Yugo vehicles}} * [https://www.youtube.com/watch?v=Moml-PKKddg Jugo video trening prodaje (1988)] * [https://www.youtube.com/watch?v=D2pmkoqlG7c Jugo reklama (1985)] *[https://www.youtube.com/watch?v=L9K-QN8m1Q8 40. godina "yuga" (RTS SAT - Zvanični kanal)] [[Kategorija:Zastavini automobili]] [[Kategorija:Vozila proizvedena 1980.]] [[Kategorija:Automobili 1980-ih]] [[Kategorija:Automobili 1990-ih]] [[Kategorija:Automobili 2000-ih]] aknznt78lgj9r1hmfzu4nbwxmrb60qt Razgovor s korisnikom:Edinwiki/Tech news 3 257199 3669699 3666858 2024-11-25T22:40:26Z MediaWiki message delivery 64602 /* Tech News: 2024-48 */ novi odlomak 3669699 wikitext text/x-wiki {{Korisnik:EdinBot/Arhivirati |min_tema_arhivirati = 3 |indeks = Razgovor sa korisnikom:Edinwiki/Tech news/Arhive |maks_veličina_arhive = 300K |min_tema_ostaviti = 3 |maks_starost_teme = staro(15d) |arhiva = Razgovor sa korisnikom:Edinwiki/Tech news/Arhiva %(godina)d }} == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2013/22|Tech news: 2013-22]] == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. ''Please inform other users about these changes.'' ;Recent software changes: ''(Not all changes will affect you.)'' * The [[m:mw:Extension:Translate|Translate extension]] and [[m:mw:Universal Language Selector|Universal Language Selector]] were enabled on Wikimedia Commons on May 20. Commons users can now easily change languages, and translate pages with a friendly interface. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commit;h=3e901f819813f9c7f71d9030596d218ccb8b2d89] * The [[m:mw:Echo (Notifications)|Notifications]] feature, active on the English Wikipedia, now supports [[m:mw:Extension:Echo#Notification blacklist.2Fwhitelist|local blacklists and whitelists]]. It is possible to hide users (for example certain bots) from all notifications on the wiki. Also, e-mail notifications are now grouped. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=mediawiki/extensions/Echo.git;a=commit;h=c0b0d78e50f07bef96a2866de1041b8d4a4ef798] [https://wikitech.wikimedia.org/w/index.php?title=Server_Admin_Log&diff=71429&oldid=71418] * The first stable release of [[m:mw:MediaWiki 1.21|MediaWiki 1.21]] for sites outside Wikimedia was published on May 25. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069570.html] * The tool storing information about languages ([[m:mw:Extension:CLDR|CLDR]]) was updated to the [http://cldr.unicode.org/index/downloads/cldr-23-1 latest version] (23.1). [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/65351/] * Due to a [[bugzilla:48693|software issue]], users couldn't enable or disable [[m:mw:Gadgets|Gadgets]]. The issue is now fixed. ;Future software changes: * MediaWiki will stop supporting [[m:w:en:XHTML#XHTML_1.0|XHTML 1.0]] and [[m:w:en:HTML|HTML]] versions lower than version 5. [[m:w:en:HTML5|HTML5]] will now be the default language for pages created by the software. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=mediawiki/core.git;a=commit;h=97caae596d5493ea2f3e4ba505204a7e278d0590] [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=mediawiki/core.git;a=commit;h=b7bec085ce0af0807017c5292ba3114ccf11dfe5] * The software will check if all uploaded files are secure and match their [[m:w:en:Internet media type|type]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=mediawiki/core.git;a=commitdiff;h=42333412833ab7f7515e193b83a909921c34887d;hp=7106407580616dc56bfe414e03839b1f50270a74] * The Wikimedia Commons [https://play.google.com/store/apps/details?id=org.wikimedia.commons&hl=pl Android app] will come out of the [[m:w:en:Software release life cycle#Beta|beta phase]] on its next release. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/design/2013-May/000587.html] * Account creation by manual log-in will now be recorded in the [[Special:Log/newusers|account creation log]] ([[bugzilla:42434|bug 42434]]). [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=mediawiki/extensions/CentralAuth.git;a=commitdiff;h=6298b4f365f60d2ccea2a463c458d5d385510028;hp=7372247ed95378825e9e979e7824715a7766ec4d] * Links to file description pages will again be accessible directly from within videos ([[bugzilla:43747|bug 43747]]). [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=mediawiki/extensions/TimedMediaHandler.git;a=commit;h=687afa30f12b2825306dfe74569c5529d73d2e40] * The software behind recent changes patrolling was re-written; the change fixes issues related to patrolling new pages, among other things. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/41196/] * During a [[m:mw:Amsterdam Hackathon 2013|meeting]], developers [[m:mw:Architecture guidelines|agreed on rules]] about making big changes to the software. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069569.html] * There is now a category to list pages with invalid [[m:mw:Extension:Score|music code]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/63268/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Global message delivery|Global message delivery]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Tech/News/2013/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Unsubscribe]].'' <!-- EdwardsBot 0464 --> 20:45, 27 maj 2013‎ (CET) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2013/23|Tech news: 2013-23]] == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. ''Please inform other users about these changes.'' ;Recent software changes: ''(Not all changes will affect you.)'' * The latest version of MediaWiki ([[mw:MediaWiki 1.22/wmf5|1.22/wmf5]]) was added to non-Wikipedia wikis on May 29. It [[mw:MediaWiki 1.22/Roadmap|will be enabled]] on the English Wikipedia on June 3, and on all other Wikipedias on June 5. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commitdiff;h=f396a742b067386ca5a4aeeeb384214c3b362825;hp=55dddd70da414bace5f49ff0a10b2846fb26e869] * The Tamil Wikipedia shared a [[m:w:ta:Module:Main page|Lua module]] they created to automate their Main Page. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2013-May/000263.html] * There is now a [http://tools.wmflabs.org/wikitest-rtl/w/ test wiki] to test new features in right-to-left languages. [https://blog.wikimedia.org/2013/05/30/test-features-in-a-right-to-left-language-environment/] * The [[:mw:Extension:Thanks|Thanks]] feature was added to the English Wikipedia; users can now thank others for individual edits. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commitdiff;h=53f45ed9d0ac6998ab28768559e5b15fe221b806;hp=35b1d8d6ac1692c7b3578621026fa97ef806a4ce] * The [[:mw:Account creation user experience|new interface]] for account creation and log-in is now the default on 30 wikis, including the English Wikipedia, Commons, Meta, and Wikidata. The feature will be added to all wikis [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2013-May/126214.html after June 5]. Users can return to the old look by [//meta.wikimedia.org/wiki/Special:UserLogin?useNew=0 adding ?useNew=0] to the web address. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commitdiff;h=520a3b4eeee6dec0cce14677751b81f6dba21262;hp=004f02b44b45333964cfe0c0d233b6906c034f71] * Videos are now [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069628.html played in pop-up windows] if their size on the page is smaller than 200 pixels (800 pixels on the English Wikipedia). [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commitdiff;h=b8c7c95b067319750531e19ab3388be6ac17e938;hp=3fc86406b2a73fe182105533d16ddd813800b85f] * Opening your talk page now marks notifications as read, for wikis using the [[:mw:Extension:Notifications|Notifications]] feature. ([[bugzilla:47912|bug 47912]]) [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=mediawiki/extensions/Echo.git;a=commitdiff;h=71f250e0c60b78ac66e90ffe5471ae3ea0251331;hp=2398851f18ba95614b202112b06124887c563d6c]. * All autoconfirmed users can now reset [[w:en:transcoding|transcoding]] of video files; previously only administrators could do this. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/57286/] * The [[m:w:Special:Nearby|Nearby]] feature allows people who use mobile devices to see Wikipedia articles about objects and places around them. [http://blog.wikimedia.org/2013/05/29/wikipedia-nearby-beta/] ;Future software changes: * The [[:mw:Extension:PostEdit|PostEdit]] feature is now part of MediaWiki, and will work on all wikis. ([[bugzilla:48276|bug 48726]]) [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/66137/] * The [[mw:Extension:Narayam|Narayam]] and [[mw:Extension:WebFonts|WebFonts]] extensions will be [[mw:Universal Language Selector/Deployment/Planning|replaced]] by the [[mw:Universal Language Selector|Universal Language Selector]] extension. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/63113/] * MediaWiki will now be updated [[mw:Deployments/One week|every week]], starting on June 6. Thanks to this, bugs will be fixed and features will be added faster than they are now. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069128.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Global message delivery|Global message delivery]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2013/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div> <!-- EdwardsBot 0472 --> 21:10, 3 juni 2013‎ (CET) == Support request with team editing experiment project == Dear tech ambassadors, instead of spamming the Village Pump of each Wikipedia about my tiny project proposal for researching team editing (see here: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:IdeaLab/Research_team_editing https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:IdeaLab/Research_team_editing]), I have decided to leave to your own discretion if the matter is relevant enough to inform a wider audience already. I would appreciate if you could appraise if the Wikipedia community you are more familiar with could have interest in testing group editing "on their own grounds" and with their own guidance. In a nutshell: it consists in editing pages as a group instead of as an individual. This social experiment might involve redefining some aspects of the workflow we are all used to, with the hope of creating a more friendly and collaborative environment since editing under a group umbrella creates less social exposure than traditional "individual editing". I send you this message also as a proof that the Inspire Campaign is already gearing up. As said I would appreciate of *you* just a comment on the talk page/endorsement of my [https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:IdeaLab/Research_team_editing project] noting your general perception about the idea. Nothing else. Your contribution helps to shape the future! (which I hope it will be very bright, with colors, and Wikipedia everywhere) Regards from [https://meta.wikimedia.org/wiki/User:Micru User:Micru] on meta. <!-- Message sent by User:Micru@metawiki using the list at http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=12060169 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2015/51|Tech News: 2015-51]] == <section begin="technews-2015-W51"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2015/51|Translations]] are available. '''Changes this week''' *Meta will be able to use information from Wikidata. [https://phabricator.wikimedia.org/T117524] *<span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.27/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 15 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 16 December. It will be on all Wikipedias from 17 December. ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item"> [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=08&month=12&year=2015 15 December at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is talking about the agenda for the [[mw:Wikimedia Developer Summit 2016|Wikimedia Developer Summit]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=22&min=00&sec=0&day=02&month=12&year=2015 16 December at 22:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. [https://phabricator.wikimedia.org/E121] '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> A new [[mw:Extension:Gadgets|gadget]] manager will come next year. The new gadget system is called [[mw:Gadgets 2.0|Gadgets 2.0]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T31272] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2015/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2015-W51"/> 18:41, 14 decembar 2015 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15116736 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2015/52|Tech News: 2015-52]] == <section begin="technews-2015-W52"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2015/52|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]], the next issue of Tech News will be sent out on 11 January 2016. * The writers of the technical newsletter are asking for your opinion. Did you get the information you wanted this year? Did we miss important technical news in 2015? What kind of information was too late? [[m:Talk:Tech/News|Please tell us]]! You can write in your language. Thank you! '''Recent changes''' * CompletionSuggester is a new suggestions algorithm for Search. It is available as a Beta feature since 17 December. ([[mw:Extension:CirrusSearch/CompletionSuggester|more information]]) * The Multimedia team is running an A/B test for the cross-wiki upload tool. They are testing four different interfaces. The test is running from 16-23 December. ([[mw:Multimedia/December 2015 cross-wiki upload A/B test|more information]]) '''Changes this week''' * There is no deployment of MediaWiki scheduled until 12 January 2016 ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * Should administrators and other users with advanced tools need stronger passwords? You can discuss about it in a [[m:Special:MyLanguage/Requests for comment/Password policy for users with certain advanced permissions|Request for Comments]]. * No meeting with the VisualEditor team on 22 and 29 December, and 5 January. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2015/52|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2015-W52"/> 19:29, 21 decembar 2015 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15166344 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/02|Tech News: 2016-02]] == <section begin="technews-2016-W02"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikimedia no longer uses visitor statistics from [[w:en:ComScore|comScore]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/ComScore/Announcement] * You can make interactive graphs with the [[mw:Extension:Graph|Graph extension]]. There is now a [[mw:Extension:Graph/Interactive Graph Tutorial|tutorial for how to do this]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2015-December/084416.html] '''Problems''' * Some pages do not turn in up in categories where they should be. This is because link tables are sometimes not populated. [https://phabricator.wikimedia.org/T117332] '''Changes this week''' * The [[mw:Extension:Nuke|Nuke extension]] will work with [[mw:Flow|Flow]]. This will make it easier to handle spam in Flow. [https://phabricator.wikimedia.org/T115695] * New file uploads will now be patrollable. [https://phabricator.wikimedia.org/T11501] * Internet Explorer 8 will no longer have [[w:en:JavaScript|JavaScript]] support. You will [[mw:Special:MyLanguage/Compatibility#Basic|still be able to browse and edit Wikipedia]] if you use Internet Explorer 8, but will not be able to use some features. This can be solved by upgrading to a newer version or switching to a different browser. [https://phabricator.wikimedia.org/T118303][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2015-November/001286.html] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item"> [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=12&month=01&year=2016 12 January at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> URLs in the recent changes IRC feed will no longer be rewritten to unencrypted HTTP. This could be a breaking change for bots dependent on the IRC feed. [https://phabricator.wikimedia.org/T122933] * The edit tabs for the wikitext editor and the visual editor will be combined to one single edit tab. You will be able to choose which one you prefer. If you are not logged in, your choice will be saved as a cookie in your browser. You [[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2015/December|can test the single edit tab]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T102398][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2015/December] * There is a beta feature that [[mw:Beta Features/Other projects sidebar|adds links to the subject on other Wikimedia projects]]. This works much like the links to for example Wikipedia articles in other languages. It will go out of beta testing and be enabled for everyone in January. Wikis that don't want this can decide to have it disabled. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2015-December/001305.html][https://phabricator.wikimedia.org/T103102] * The difference between "alerts" and "messages" notifications is unclear to some. The developers want feedback at [[phab:T123018|the Phabricator task]] or [[mw:Topic:Sw196pvf5vwt6pku|on MediaWiki.org]] so they can make this better. You can give feedback in your language if you can't write in English. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W02"/> 17:59, 11 januar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15213553 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/03|Tech News: 2016-03]] == <section begin="technews-2016-W03"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You will be able to find or mark bugs and suggestions in [[mw:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] that are specific for your language or wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T91286] * Notifications have been upgraded with more detailed and easier-to-access information. [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications|See the documentation]]. Cross-wiki notifications will be available soon on the two test wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T123570] '''Changes this week''' * The visual editor uses the [[mw:Extension:TemplateData|TemplateData extension]] to make editing templates easier. You will now get a warning when you edit a TemplateData form and leave it without saving. [https://phabricator.wikimedia.org/T106382] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> MediaWiki will get a new authentication and authorization system called AuthManager. This is planned to happen in a month or two. Some bots will need to change how they log in. Two new and more stable authentication methods will be available now: Owner-only [[mw:Extension:OAuth|OAuth]] credentials and bot passwords. You can [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-January/084501.html read more about the change]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121113] *<span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.27/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 19 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 20 January. It will be on all Wikipedias from 21 January ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item"> [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=19&month=01&year=2016 19 January at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is governance model. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=22&min=00&sec=0&day=20&month=01&year=2016 20 January at 22:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/03|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W03"/> 18:55, 18 januar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15252579 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/04|Tech News: 2016-04]] == <section begin="technews-2016-W04"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/04|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now follow when pages are added or removed from a category on German Wikipedia. The plan is to add it to Wikimedia Commons and other Wikipedias this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T9148][https://www.mediawiki.org/wiki/Manual:CategoryMembershipChanges] * Administrators can hide individual entries of a page with [[mw:Special:MyLanguage/Manual:RevisionDelete|RevisionDelete]]. There is now a button to choose "all", "none" or "inverse" in Special:Log. The article history will get the same buttons soon. Wikis that have done this locally with JavaScript will be able to remove that code. [https://phabricator.wikimedia.org/T92230] '''Changes this week''' *You will be able to see the references when you preview a section you are editing. This will happen even if there is no <nowiki><references /></nowiki> tag in that section. [https://phabricator.wikimedia.org/T7984] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.27/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 26 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 27 January. It will be on all wikis from 28 January ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=26&month=01&year=2016 26 January at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * There is now an extension called [[mw:Extension:ArticlePlaceholder|ArticlePlaceholder]]. It can automatically generate content on Wikipedia with data from Wikidata if there is no Wikipedia article. It will have a tag to remind the reader it is not an article and ask the reader to create one. The developer is now looking for smaller Wikipedias that want to try the extension. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2016-January/008004.html] * The [[m:Special:MyLanguage/OTRS|OTRS]] system will be upgraded. The plan is to do this on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=08&min=00&sec=0&day=03&month=02&year=2016 3 February at 08:00 (UTC)]. It will probably take 6 to 8 hours. OTRS will be down during the upgrade. [https://phabricator.wikimedia.org/T74109] * Users will soon be automatically congratulated when they reach some edit count milestones. [https://phabricator.wikimedia.org/T124003] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W04"/> 17:39, 25 januar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15269963 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/05|Tech News: 2016-05]] == <section begin="technews-2016-W05"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/05|Translations]] are available. '''Problems''' * Sites with a <code>wikimedia.org</code> address were by mistake redirected to the [[wmf:Home|Wikimedia Foundation wiki]] on 26 January. This included Meta and Wikimedia Commons. The mistake was fixed after an hour. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20160126-WikimediaDomainRedirection] * Some users had problems logging in and out around 22 January. Bots also had problems and edit previews did not work properly. This was because of problems related to the new component SessionManager. It was undone on 23 January. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20160123-SessionManagerRolloutFailure][https://phabricator.wikimedia.org/T123451] * Because of new problems with SessionManager the latest version of MediaWiki was removed from the Wikimedia wikis again on 31 January. The new version this week will be without SessionManager. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-February/084669.html] '''Changes this week''' * The page history will get a help link. This will go to [[m:Special:MyLanguage/Help:Page history|Help:Page history]] on Meta. Wikis can exchange it for a link to their local pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T124885] * Notifications will only show part of a page name if it is very long. You will also have another way to mark notifications as read. [https://phabricator.wikimedia.org/T123657][https://phabricator.wikimedia.org/T121935] * The [[mw:Special:MyLanguage/Universal Language Selector|Universal Language Selector]] input methods are now available with the visual editor. This means many who write in non-Latin scripts can now use the visual editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T51569] * The visual editor will now give you more tools to edit tables. You can move rows and columns in a table and copy parts of tables to make new ones. You can also copy and paste more than one cell at the same time. [https://phabricator.wikimedia.org/T88694][https://phabricator.wikimedia.org/T85791][https://phabricator.wikimedia.org/T123826] * The visual editor has a new warning message when you leave a page you are editing without saving. Non-English wikis might need to translate it. [https://phabricator.wikimedia.org/T121754][https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:MessageGroupStats&language=&group=ext-visualeditor-0-all] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.27/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 2 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 3 February. It will be on all wikis from 4 February ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=02&month=02&year=2016 2 February at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is [[phab:E138|expiring watch list entries]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=22&min=00&sec=0&day=03&month=02&year=2016 3 February at 22:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The <code>rest.wikimedia.org</code> domain will be shut down. This is planned to happen in March. You should use <code>/api/rest_v1/</code> at each individual project domain instead. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-January/084566.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W05"/> 22:01, 1 februar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15298047 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/06|Tech News: 2016-06]] == <section begin="technews-2016-W06"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[w:en:Syntax highlighting|Syntax highlighting]] support is now available for 53 more computer languages. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-February/084695.html] * When you get a notification that an edit has been reverted, the notification now quotes part of the edit summary. [https://phabricator.wikimedia.org/T121808] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[mw:RESTBase|RESTBase]] is now using <code>scrub_wikitext</code> instead of <code>scrubWikitext</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T114620] '''Changes this week''' * Wikidata will have a new data type called "math". It will be used for formulas. [https://phabricator.wikimedia.org/T124931][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2016-February/008140.html] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.27/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 February. It will be on all wikis from 11 February ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=09&month=02&year=2016 9 February at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is [[phab:T114662|per-language URLs for pages of multilingual wikis]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=22&min=00&sec=0&day=10&month=02&year=2016 10 February at 22:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Other sites will be able to tell when visitors come from links on Wikipedia and other Wikimedia sites. They used to be able to do this until we started using [[m:Special:MyLanguage/HTTPS|forced HTTPS]] in June 2015. This is planned to happen on 15 February. [https://phabricator.wikimedia.org/T87276][https://meta.wikimedia.org/wiki/Research:Wikimedia_referrer_policy] * Wikidata will have a new data type called "external-id". It will be used for references to external resources. It will be enabled on February 16. Some properties will be changed to the new data type. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2016-February/008140.html][https://phabricator.wikimedia.org/T125633][https://www.wikidata.org/wiki/User:Addshore/Identifiers] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W06"/> 19:58, 8 februar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15323422 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/07|Tech News: 2016-07]] == <section begin="technews-2016-W07"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now edit pages on the mobile site version without JavaScript. [https://phabricator.wikimedia.org/T125174] * You can now use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Math|Math extension]] to write chemistry formulas. [https://phabricator.wikimedia.org/T126272] '''Problems''' * A few editors might have been logged in as someone else because of a bug. For security reasons everyone was logged out on 9 February. If you have seen this bug, you [[mw:User talk:Tgr (WMF)/Session pollution|can report it]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-February/001345.html][https://phabricator.wikimedia.org/T126069] '''Changes this week''' * There is a beta feature that [[mw:Beta Features/Other projects sidebar|adds links to the subject on other Wikimedia projects]]. The plan was to have it leave beta testing and be enabled for everyone in January. It will happen on 16 February instead. Wikis that don't want this can decide to have it disabled. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2015-December/001305.html][https://phabricator.wikimedia.org/T103102] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications/Cross-wiki|Cross-wiki notifications]] will be available as a beta feature on Wikidata, MediaWiki, Commons, and all Hebrew and French wikis on 19 February. [https://phabricator.wikimedia.org/T124234] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.27/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 16 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 17 February. It will be on all wikis from 18 February ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=16&month=02&year=2016 16 February at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * The search function on Wikimedia wikis will get a [[mw:Extension:CirrusSearch/CompletionSuggester|completion suggester]] that tries to find the right pages as the user is typing. It will also recognize some typos. This will probably happen in March. It is currently in beta. [https://phabricator.wikimedia.org/T126271] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W07"/> 18:16, 15 februar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15345667 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/08|Tech News: 2016-08]] == <section begin="technews-2016-W08"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] has been upgraded. [https://phabricator.wikimedia.org/T120013][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-February/084841.html] '''Problems''' * There was no new MediaWiki version last week. Changes that were planned to happen last week will happen this week instead. This is because of a bug that made saving pages take longer time. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-February/084816.html][https://phabricator.wikimedia.org/T126700] '''Changes this week''' * After February 23, you can use Wikidata for inter-language links on Wikiversity. [https://phabricator.wikimedia.org/T109675] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=23&month=02&year=2016 23 February at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is [[phab:T125865|Assign RFCs to ArchCom shepherds]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=22&min=00&sec=0&day=24&month=02&year=2016 24 February at 22:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/08|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W08"/> 19:22, 22 februar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15364297 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/09|Tech News: 2016-09]] == <section begin="technews-2016-W09"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Thanks to the [[mw:Extension:Graph|Graph extension]] and [[wikitech:Analytics/PageviewAPI|Pageview API]], we now have [[m:template:Graph:PageViews|<nowiki>{{Graph:PageViews}}</nowiki>]] templates that can show pageviews for any wiki page for any of the wikis. See [[m:Community Tech/Pageview stats tool#Graph extension|the examples]]. * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Capiunto|Capiunto]] extension is installed on [https://test.wikipedia.org test wiki]. Capiunto provides flexible infobox functionality for [[mw:Extension:Scribunto|Scribunto]] and generates HTML for infobox features such as headers and rows. It is designed for clean and modern infoboxes that are driven by data from Wikidata, easily usable across different language versions, and easily extensible. * The visual editor now follows the TemplateData <code>format</code> setting announced in November. When you edit or add a use of a template, the wikitext will be laid out in one of the two ways. [https://phabricator.wikimedia.org/T111674][https://phabricator.wikimedia.org/T104599] * The order of parameters and format defined in a template's TemplateData will be now respected. [https://phabricator.wikimedia.org/T104599][https://phabricator.wikimedia.org/T111674] '''Changes this week''' * On wikis where the visual editor is available in single edit tab mode, red links may open the visual editor instead of the wikitext editor, depending on user preferences. [https://phabricator.wikimedia.org/T55441] * Anonymous editor warning is now displayed as a warningbox for consistency in both the visual editor and the wikitext editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T127403] * [[mw:Parsoid|Parsoid]] has been updated to fit some HTML 5 specifications. [https://phabricator.wikimedia.org/T108134] '''Meetings''' * Resigning executive director Lila Tretikov is taking questions at [[m:Knowledge_Engine/FAQ|Knowledge Engine FAQ]] regarding the much talked about project. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2016-February/082470.html] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=01&month=03&year=2016 1 March at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/09|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W09"/> 21:12, 29 februar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15391422 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/10|Tech News: 2016-10]] == <section begin="technews-2016-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Files on Wikimedia Commons can now be 2 GB big. The old limit was 1 GB. [https://phabricator.wikimedia.org/T76614] * Welcome notifications now have a different symbol. English Wikipedia already had this one. [https://phabricator.wikimedia.org/T49662] * The Wikimedia memory cache servers in the [[wikitech:Eqiad cluster|Eqiad cluster]] have now been upgraded to Debian 8 (Jessie). Some users might have had to log in again because of this. [https://phabricator.wikimedia.org/T123711] * It is now easier to categorize images uploaded to Wikimedia Commons in the Commons Android app. [https://phabricator.wikimedia.org/T126848] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Bare attributes in tags now parse according to the HTML5 specifications. <code><pages from= to= section=1></code> will parse as <code><pages from="to=" section="1"></code> instead of <code><pages from="" to="" section="1"></code> as it used to. Please use <code><pages from="" to="" section=1></code> or <code><pages section=1></code> instead. This is mostly likely to affect pages on Wikisource projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T108134] '''Problems''' * [[mw:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] has been a bit unstable lately. This should be fixed now. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2016-March/000098.html] * The PageView API shows wrong data between 23 February and 29 February for pages with special characters in their title. [https://phabricator.wikimedia.org/T128295] * The parsing change mentioned above caused a large number of pages to break, especially on Wikisource. [https://phabricator.wikimedia.org/T108134] * You may see falsely formatted edit links on both mobile and desktop devices. Mobile devices can also show incorrect formatted table of contents. This should be fixed soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T124356] * Templates using TemplateData that were edited with the visual editor might have some problems in wikitext mode. This can be fixed by editing and saving the page by using the visual editor without making any changes. [https://phabricator.wikimedia.org/T128337] '''Changes this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications/Cross-wiki|Cross-wiki notifications]] will be enabled as a beta feature on all wikis on 10 March. You will be able to get notifications when something happens on another Wikimedia wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T124234] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.27/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 8 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 9 March. It will be on all wikis from 10 March ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). * Wikivoyages will get the [[mw:Extension:Kartographer|Kartographer extension]]. Kartographer will allow <code><mapframe></code> and <code><maplink></code> tags in an article to insert an interactive map and overlay it with different markers. You can add ideas and suggestions to the [[mw:Talk:Maps|Maps talk page]]. If you find any bugs, you can report them in [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?tags=kartographer,maps&subscribers=yurik,maxsem Phabricator]. [https://phabricator.wikimedia.org/T127136] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=08&month=03&year=2016 8 March at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * The buttons in interfaces will be simplified. Instead of white, red, green and blue buttons, in future there will only be white, red and blue ones. [https://phabricator.wikimedia.org/T110555] * The Wikimedia technical operations team plans to do some server work on 22 March. This could cause some problems, for example make it possible to read but not edit the Wikimedia wikis for a short period of time. The date for this might change. [https://phabricator.wikimedia.org/T124671] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W10"/> 21:24, 7 mart 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15402334 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/11|Tech News: 2016-11]] == <section begin="technews-2016-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' *The mobile web interface no longer suggests [[Mw:HiDPI display support|HiDPI thumbnails]]. This is to take up less bandwidth on slow or expensive connections. [https://phabricator.wikimedia.org/T119797] *The search engine on [http://www.wikipedia.org wikipedia.org] has been updated. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikipedia.org_Portal_Improvements] '''Changes this week''' *Wikimedia has a new backup data center in Dallas. Because of planned work on this, '''you will be able to read but not edit the wikis''' for a short period of time on both 22 March and 24 March. This could be postponed to April 18. You might lose edits if you try to save during this time. Because of a test, there will also be a couple of minutes where you can't edit the wikis on 15 March starting 07:00 UTC. You can [[m:Tech/Server switch 2016|read more about the server work]]. There will be more notifications and updates about this. * Administrators and other users with advanced permissions will need to have an 8-byte long passwords. This change takes place on 15 March. Users with too short passwords will be asked to change password the next time they log in. This was decided in [[m:Requests for comment/Password policy for users with certain advanced permissions|a discussion on Meta]] and is because they can use tools that can hurt the wikis. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-March/001374.html] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.27/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 15 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 16 March. It will be on all wikis from 17 March ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). * The buttons in interfaces will be simplified. Instead of white, red, green and blue buttons, in future there will only be white, red and blue ones. [https://phabricator.wikimedia.org/T110555] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=15&month=03&year=2016 15 March at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topics this week are [[phab:T78639|backlog]] and [[phab:T66214|thumb API]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=16&month=03&year=2016 16 March at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W11"/> 19:37, 14 mart 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15438638 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/12|Tech News: 2016-12]] == <section begin="technews-2016-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/12|Translations]] are available. '''Problems''' * Wikimedia has a new backup data center in Dallas. The Wikimedia Technology department planned to test it this week. This will take place the week of April 18 instead. You can [[m:Tech/Server switch 2016|read more about the server work]]. There will be more notifications and updates about this. * In Firefox, the visual editor would sometimes just jump down to the bottom of the page when you double-clicked on a table cell. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T128282] '''Changes this week''' * It will now be easier to list IP addresses that don't have to solve [[:w:en:CAPTCHA|CAPTCHAs]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T103122] * You will now be able to mark Echo notifications as unread. [https://phabricator.wikimedia.org/T73564] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.27/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 March. It will be on all wikis from 23 March ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=22&month=03&year=2016 22 March at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> URLs in the recent changes IRC feed will no longer be rewritten to unencrypted HTTP. This could be a breaking change for bots dependent on the IRC feed. This will happen on May 2. [https://phabricator.wikimedia.org/T122933] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W12"/> 17:04, 21 mart 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15460858 --> :Hi, a minor correction: The MediaWiki deployment dates are March 22–24, not 21–23. My apologies. /[[Posebno:Doprinos/81.234.92.187|81.234.92.187]] 09:15, 22 mart 2016 (CET) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/13|Tech News: 2016-13]] == <section begin="technews-2016-W13"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * MediaWiki [[mw:Manual:Semantic Web|now supports the semantic web standards of Microdata and RDFa 1.0]]. On Wikimedia projects, a configuration change must be requested in order to enable RDFa 1.0. [https://phabricator.wikimedia.org/T130034] [https://phabricator.wikimedia.org/T130040] '''Problems''' * Adding references with Citoid was broken for approximately 6 hours on 24 March. This was fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T130847] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.27/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 29 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 30 March. It will be on all wikis from 31 March ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). * You will be able to remove the header and footer style from User language (babel) boxes. This will make it easier to use them with other userboxes. [https://phabricator.wikimedia.org/T33309] '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with part of the Architecture committee, which will discuss [https://phabricator.wikimedia.org/E152#1558 a few topics]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=30&month=03&year=2016 30 March at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The Architecture committee has sent a [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-March/085100.html summary of new and ongoing RFC discussions]. '''Future changes''' * Commons will soon have improved access to Wikidata's data. It will then be possible to access data about any concept on any page on Commons. Assistance with testing this on the beta cluster is appreciated. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Village_pump#Wikidata_support:_getting_arbitrary_access_done] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Wikibits.js will not be loaded by default anymore starting April 2016. Gadget and script authors should have already updated their code since the previous announcements, but there is another migration path available if needed. See [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-March/085113.html wikitech-l for details]. '''Corrections''' * Last week Tech News said the new MediaWiki version would come to wikis from 21 March to 23 March. The right dates were 22 March to 24 March. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/13|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W13"/> 21:43, 28 mart 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15480543 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/14|Tech News: 2016-14]] == <section begin="technews-2016-W14"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' *You can filter [[m:Help:Special page#Logs|Special:Log]] in more detail. [https://phabricator.wikimedia.org/T20954] *Wikimedia wikis have a new way of counting visitors. [http://blog.wikimedia.org/2016/03/30/unique-devices-dataset/] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.27/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from April 5. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from April 6. It will be on all wikis from April 7 ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/14|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W14"/> 00:13, 5 april 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15501448 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/15|Tech News: 2016-15]] == <section begin="technews-2016-W15"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The visual editor can generate wikicode with image options in your language. Examples of image options are "thumb" or "left". You can ask to change to options in your language in Phabricator. [https://phabricator.wikimedia.org/T53852][https://phabricator.wikimedia.org/T116020] * Wiktionaries and Wikisources can now use the visual editor. It is an opt-in beta feature. It still needs development to work better with these projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T48580][https://www.mediawiki.org/wiki/Help:VisualEditor/The_visual_editor_at_Wikisources_and_Wiktionaries] * [[m:Objective Revision Evaluation Service|ORES]] is using new models. Tools that use ORES' predictions can behave strangely. ORES also has a new [[w:en:Application programming interface|API]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-April/085258.html] * The visual editor now supports classical Greek characters. [https://phabricator.wikimedia.org/T130535] '''Problems''' * There was a bug when you used keyboard arrows in templates in the visual editor. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T128861] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.27/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 April. It will be on all wikis from 14 April ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). * The wikipedia.org portal will get many small bug fixes and improvements. Most will be for the search box and suggested results that were added in March. [https://phabricator.wikimedia.org/T130755] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=12&month=04&year=2016 12 April at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the [[mw:Architecture committee|Architecture committee]]. The topics this week are [[phab:T130567|improving transclusion of templates for Parsoid]] and [[phab:T114445|balanced templates]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=13&month=04&year=2016 13 April at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Wikimedia has a new backup data center in Dallas. Because of planned work on this, you will be able to read but not edit the wikis for a short period of time on both 19 April and 21 April. This will start at 14:00 UTC and last for 15 to 30 minutes. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch_2016] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/15|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W15"/> 22:44, 11 april 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15515435 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/16|Tech News: 2016-16]] == <section begin="technews-2016-W16"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can filter [[m:Help:Special page#Logs|Special:Log]] in more detail. You can filter different imports and new users. [https://phabricator.wikimedia.org/T109267][https://phabricator.wikimedia.org/T16334] * You can use [[w:en:Telnet|Telnet]] to read Wikimedia wikis. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Telnet_gateway] * MediaWiki wikis can handle bigger file uploads. The new limit is 4 GB. [https://phabricator.wikimedia.org/T131895] '''Changes this week''' * Wikimedia has a new backup data center in Dallas. Because of planned work on this, you will be able to read but not edit the wikis for a short period of time on both 19 April and 21 April. This will start at 14:00 UTC and last for 15 to 30 minutes. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch_2016] * There is no new Mediawiki version this week. This is because of the data center test. '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=19&month=04&year=2016 April 19 at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is [[phab:T91162|shadow namespaces]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=30&sec=0&day=20&month=04&year=2016 20 April at 21:30 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/16|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W16"/> 22:40, 18 april 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15522880 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/17|Tech News: 2016-17]] == <section begin="technews-2016-W17"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/17|Translations]] are available. '''Problems''' *Wikimedia tested a new data center last week. This meant that the wikis could be read but not edited for 45 minutes on April 19 and for 20 minutes on April 21. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-April/001391.html] *When the data center was tested, new edits were not shown in the recent changes log for 20 minutes. They are in the logs now. You can [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-April/001393.html read more about how to find the edits]. *Unread notifications were sometimes counted incorrectly. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T129726] '''Changes this week''' * Wikimedia Commons will have better access to Wikidata. They can use data from any page on Wikidata on any page on Commons. This will happen on April 26. [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Commons:Village_pump&diff=prev&oldid=192993817] * It will be easier to choose if you want to watch files you have uploaded with the upload wizard. [https://phabricator.wikimedia.org/T33313] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.27/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from April 26. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from April 27. It will be on all wikis from April 28 ([[mw:MediaWiki 1.27/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=26&month=04&year=2016 April 26 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * The "{{int:savearticle}}" button when you edit will be called "Publish" instead. This is to help new editors understand what it does. It already works like this on some wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T131132] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/17|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W17"/> 23:02, 25 april 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15555069 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/18|Tech News: 2016-18]] == <section begin="technews-2016-W18"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' *The visual editor now works when you use Internet Explorer 9. [https://phabricator.wikimedia.org/T133094] '''Problems''' *There was a security problem with the [[mw:Extension:MobileFrontend|MobileFrontend extension]]. It showed information that had been oversighted. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T133700] '''Changes this week''' * You can now see which notifications are available on a wiki on [[Special:DisplayNotificationsConfiguration]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T132127] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from May 3. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from May 4. It will be on all wikis from May 5 ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is "[[phab:T130528|PSR-6 Cache interface in Mediawiki core]]". The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=04&month=05&year=2016 May 4 at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Pages could be added to new users' watchlists by default when they edit them. New users could also by default get email notifications when pages they watch are edited. This is [[m:Requests for comment/Enable by default some default options for new users|discussed on Meta]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T40796] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/18|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W18"/> 22:09, 2 maj 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15574414 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/19|Tech News: 2016-19]] == <section begin="technews-2016-W19"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikiversities now have better access to Wikidata. They can use data from any page on Wikidata on any page on Wikiversity. This happened on May 3. [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Wikidata:Development_plan&diff=326125500&oldid=318553405] * You can use [http://recommend.wmflabs.org/#Recommend Wikipedia GapFinder] to find missing articles between languages. [https://blog.wikimedia.org/2016/04/27/article-recommendation-system/] * Users are invited to try [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications/Cross-wiki|Cross-wiki Notifications]] on all wikis. This is the last test session before the release by default, scheduled for May 12th at 23:00 UTC. [https://phabricator.wikimedia.org/T117669][https://phabricator.wikimedia.org/T130655] * You can use [[m:Special:MyLanguage/Help:Keyboard shortcuts|keyboard shortcuts]] to open the visual editor (''meta''+V) or the wikitext editor (''meta''+E) (on certain wikis, even if you have chosen a favorite editor). [https://phabricator.wikimedia.org/T116406] * Uploading files bigger than 100 megabytes on Wikimedia Commons required to opt-in in your preferences. This is not necessary anymore. [https://phabricator.wikimedia.org/T131496] * The [[mw:Extension:UploadsLink|UploadsLink]] extension is now available on Wikimedia Commons. [https://phabricator.wikimedia.org/T130018] * Deleting a translation unit page didn't remove the corresponding content from the translation page. This is now solved. [https://phabricator.wikimedia.org/T41415] * Translation suggestions based on Apertium are now available on Mediawiki.org. [https://phabricator.wikimedia.org/T133008] '''Problems''' * MediaWiki 1.27.0-wmf.23 has been rolled back from Wikimedia wikis, due to a performance issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T134553] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from May 10. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from May 11. It will be on all wikis from May 12 ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=10&month=05&year=2016 May 10 at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topics this week are [https://phabricator.wikimedia.org/T113034 Overhaul Interwiki map, unify with Sites and WikiMap]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=11&month=05&year=2016 May 11 at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. * 2017 European hackathon will happen [[mw:Wikimedia Hackathon 2017|on May 19 - 21, in Vienna]] (Austria). '''Future changes''' * Today, in categories, a page titled "11" comes before "2". We plan to reorder that: "2" will come before "11". Please [[m:Talk:Community Tech/Numerical sorting in categories|tell the developers]] if the change will cause problems. [https://phabricator.wikimedia.org/T8948] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/19|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W19"/> 01:22, 10 maj 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15583892 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/20|Tech News: 2016-20]] == <section begin="technews-2016-W20"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Some image thumbnails now load faster on mobile. They also take up less bandwidth. [https://phabricator.wikimedia.org/T122242] '''Problems''' *Last week's MediaWiki version was late on some wikis. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-May/085585.html] '''Changes this week''' * [[Special:Notifications]] will have "mark as read" buttons for each day. The non-JavaScript version will get it this week. A JavaScript version will come later. [https://phabricator.wikimedia.org/T134204] *Wikis can now locally decide what wikitext they want the signature button to produce. [https://phabricator.wikimedia.org/T26191] * A one-time welcome message for users will now be shown in the wikitext editor. This will include existing users. [https://phabricator.wikimedia.org/T133800] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from May 17. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from May 18. It will be on all wikis from May 19 ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topics this week are "[[phab:E184|Requirements for change propagation]]". The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=18&month=05&year=2016 May 18 at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' *Using self-closing tags like <code><nowiki><div/></nowiki></code> and <code><nowiki><span/></nowiki></code> to mean <code><nowiki><div></div></nowiki></code> and <code><nowiki><span></span></nowiki></code> will not work in the future. Templates and pages that use these tags should be fixed. When [[phab:T134423|Phabricator ticket T134423]] is fixed these tags will parse as <code><nowiki><div></nowiki></code> and <code><nowiki><span></nowiki></code> instead. This is normal in HTML5. [https://phabricator.wikimedia.org/T134423] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/20|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W20"/> 18:01, 16 maj 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15603218 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/21|Tech News: 2016-21]] == <section begin="technews-2016-W21"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You now see a [[MediaWiki:Restricted-displaytitle|warning message]] on pages that try to use <nowiki>{{</nowiki>[[:mw:DISPLAYTITLE|DISPLAYTITLE]]<nowiki>}}</nowiki> but it doesn't work because it doesn't match the page's actual title. [https://phabricator.wikimedia.org/T28546] '''Problems''' *Commons had problems with server lag. This meant that it took longer time for files to turn up in categories. [https://phabricator.wikimedia.org/T135809] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 24 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 25 May. It will be on all wikis from 26 May ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=24&month=05&year=2016 May 24 at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> All HTTP access to Wikimedia sites and APIs will stop working. Some bots still use HTTP. They will need to use HTTPS instead. This will happen on June 12. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-May/085618.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W21"/> 20:40, 23 maj 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15644507 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/22|Tech News: 2016-22]] == <section begin="technews-2016-W22"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> There is now a standard way to get the target of a redirect page from a Lua module. [https://phabricator.wikimedia.org/T68974] '''Problems''' *A new way to handle rollback was introduced. It broke some tools and scripts and was reverted. This will be re-planned after review. [https://phabricator.wikimedia.org/T88044][https://phabricator.wikimedia.org/T136375] *[[m:Special:MyLanguage/CentralNotice|CentralNotice]] didn't work in some older browsers. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T136387] '''Changes this week''' * When you edit a file or category page with the visual editor the rest of the page will be shown in its normal place. [https://phabricator.wikimedia.org/T58289] *The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Translate|Translate extension]] will get an edit summary field. [https://phabricator.wikimedia.org/T48924] *A change to the <code><charinsert></code> feature could break some user scripts. Contact [[mw:User_talk:Bawolff|Bawolff]] if the "click to insert special characters" links in the edit window break on your wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T11424][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-May/001417.html] * [[w:en:Elasticsearch|Elasticsearch]] will be upgraded on Wikimedia wikis this week. This should not affect you, but if you have problems with the search function this is probably the reason. [https://phabricator.wikimedia.org/T133124] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 31 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 June. It will be on all wikis from 2 June ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=31&month=05&year=2016 31 May at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W22"/> 18:18, 30 maj 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15661119 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/23|Tech News: 2016-23]] == <section begin="technews-2016-W23"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[w:en:MathML|MathML]]/[[w:en:Scalable Vector Graphics|SVG]] is now the default <code><nowiki><math></nowiki></code> rendering mode on Wikimedia projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T131177][http://mathml-association.org/announcement/2016/05/31/wikipedia.html] '''Changes this week''' *The history page can tell you if a page on your watchlist was updated since you last visited it. This now works the same way in [[mw:Skin:Vector|Vector]] as in other [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Skins|skins]]. The change broke local designs on some wikis. This will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T134515] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 June. It will be on all wikis from 9 June ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W23"/> 22:51, 6 juni 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15679814 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/24|Tech News: 2016-24]] == <section begin="technews-2016-W24"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikimedia wikis now use [[mw:Manual:SessionManager and AuthManager|AuthManager]]. If you have new problems related to logging in or being logged in, [[mw:User talk:Tgr (WMF)|report them]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-June/001426.html] * Visiting [[Special:Notifications]] doesn't automatically mark notifications as read anymore. You can go between read, unread or all notifications on [[Special:Notifications]]. Notifications on [[Special:Notifications]] are grouped by day. You can mark every daily group as read individually. Notifications are displayed by groups of 50 on [[Special:Notifications]] and you can find former notifications by using navigation arrows. [https://phabricator.wikimedia.org/T97057][https://phabricator.wikimedia.org/T129176][https://phabricator.wikimedia.org/T132738][https://phabricator.wikimedia.org/T129363] '''Changes this week''' *You can filter user contributions to hide minor edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T16086] *It will be easier to edit galleries with the visual editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T45037] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 June. It will be on all wikis from 16 June ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/24|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W24"/> 20:41, 13 juni 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15693400 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/25|Tech News: 2016-25]] == <section begin="technews-2016-W25"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="bs" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/25|Translations]] are available. '''Nedavne promjene''' * Notifications were not always marked as read when you followed a link from an email notification. This will now happen. [https://phabricator.wikimedia.org/T137488] '''Promjene ove sedmice''' *The list of other languages an article is available in will be shorter on small Wikipedias and non-Wikipedia projects. This is to make it easier to find the most relevant languages for each user. You will still be able to see the other languages. [https://phabricator.wikimedia.org/T136677][https://www.mediawiki.org/wiki/Universal_Language_Selector/Design/Interlanguage_links] *Alerts (the red badge) will not be automatically marked as read when you open the Notifications popup. [https://phabricator.wikimedia.org/T132525] *When you get several thanks you can see them as one notification. This is instead of one notification for each thanks. [https://phabricator.wikimedia.org/T120152] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 June. It will be on all wikis from 23 June ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is [[phab:T137946|develop Markdown support strategy for MediaWiki]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=22&month=06&year=2016 22 June at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/25|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W25"/> 21:14, 20 juni 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15707329 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/26|Tech News: 2016-26]] == <section begin="technews-2016-W26"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Extension:ORES|ORES service]] has now moved to [https://ores.wikimedia.org a new location]. This should make it easier to use ORES. The [[mw:ORES review tool|ORES review service]] is now available as a beta feature on Wikidata and Persian Wikipedia. ORES is an artificial intelligence system for Wikimedia wikis to help editors. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wiki-research-l/2016-June/005220.html] * The order of wikis in collapsed cross-wiki notifications was different than when the list was expanded. This is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T138115] *A new category for tracking pages with math errors was added: [[:{{ns:category}}:{{MediaWiki:math-tracking-category-error}}]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T49037] '''Problems''' *The [[m:Etherpad|Wikimedia Etherpad]] crashed on June 23. Some edits done that day have been lost. They can be found at [https://etherpad-restore.wikimedia.org etherpad-restore.wikimedia.org] for another few days. [https://phabricator.wikimedia.org/T138516][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20160623-etherpad] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 28 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 29 June. It will be on all wikis from 30 June ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). * The way to mark notifications as read or unread will be changed to be more clear. [https://phabricator.wikimedia.org/T126214] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=28&month=06&year=2016 28 June at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * The Collaboration team at the Wikimedia Foundation will look at developing better tools for edit review. This is because research suggests we scare away newcomers who want to help. [https://www.mediawiki.org/wiki/Edit_Review_Improvements] *An e-mail from the Editing Department explains the technical work that is planned and being researched for the future. Items include better wikitext and visual editing, prompts for edits, language improvements, annotations, and meta-data separation. [https://www.mediawiki.org/wiki/VisualEditor/Roadmap/Update_2016-06-23] * The sorting of Notifications into the two fly-out menus is going to change on July 5 to 7. Bundled notifications should be easier to explore and mark as read individually. [https://phabricator.wikimedia.org/T123018][https://phabricator.wikimedia.org/T114356][https://phabricator.wikimedia.org/T120153] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> From 29 June git.wikimedia.org (running Gitblit) will redirect all requests to Phabricator. The vast majority of requests should be correctly redirected. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2016-June/000215.html] * Catalan and Polish Wikipedias will have Wikidata descriptions added to articles in the mobile view by default. This is currently a beta option for the mobile versions. This might come to other wikis later. [https://phabricator.wikimedia.org/T135429] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/26|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W26"/> 17:42, 27 juni 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15725931 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/27|Tech News: 2016-27]] == <section begin="technews-2016-W27"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A daily email summary of notifications could be sent even when there were no notifications from the wiki. Now no email will be sent if there is no activity. [https://phabricator.wikimedia.org/T137012] '''Changes this week''' * The "{{int:citoid-citefromidtool-title}}" button in the visual editor's toolbar will move into the "{{int:visualeditor-toolbar-insert}}" menu except for Wikipedias, Wikibookses and Wikiversities. This is to make it less prominent on wikis that don't use it as much. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/296573/] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 July. It will be on all wikis from 7 July ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' *You can take part in the next office hour for Wikidata on IRC on July 8 at 16:00 (UTC). See [[m:IRC office hours|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/27|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W27"/> 21:45, 4 juli 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_delivery&oldid=15742782 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/28|Tech News: 2016-28]] == <section begin="technews-2016-W28"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A new image scaler fixed a number of bugs for showing SVG files. Some new problems turned up. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-July/085984.html][https://phabricator.wikimedia.org/T112421][https://phabricator.wikimedia.org/T139543] * Notifications are grouped by types. They are now counted by number of notifications and not by unread groups. That change may increase the number of notifications displayed. The earlier way of counting was often incorrect. Unread notifications will also be displayed first. [https://phabricator.wikimedia.org/T114356][https://phabricator.wikimedia.org/T139323][https://phabricator.wikimedia.org/T139521] * [[Special:Notifications]] now has a maximum width for the notifications list on desktop computers. This allows long titles and descriptions to be cut properly. Notifications are now also better parsed. [https://phabricator.wikimedia.org/T137425][https://phabricator.wikimedia.org/T138433][https://phabricator.wikimedia.org/T139602] '''Problems''' * On 5 July Wikimedia Commons had problems and could not be edited for 20 minutes. For a short while after that the recent changes log and some gadgets were not working properly. It affected administrative actions on other projects too. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20160705-commons-replication] * Users who have multiple unread notifications can mark them as read by visiting [[Special:Notifications]] page on their wiki. '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 July. It will be on all wikis from 14 July ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=12&month=07&year=2016 12 July at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/28|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W28"/> 17:14, 11 juli 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15754461 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/29|Tech News: 2016-29]] == <section begin="technews-2016-W29"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Due to the rollback, [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications/Notifications_types|new sorting]] of Notifications on the Fly-Out Menus has been deployed with a delay. [https://phabricator.wikimedia.org/T123018] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Due to the rollback, the daily [[wikitech:SWAT deploys|special patch deployment process]] has been changed. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2016-July/000232.html] * In notifications, "Messages" are now called "{{int:echo-notification-notice-text-only}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T139682] '''Problems''' * On July 12 all wikis were rolled back to MediaWiki 1.28.0-wmf.8 due to a problem in the log-in system. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2016-July/000229.html][https://phabricator.wikimedia.org/T119736] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 19 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 20 July. It will be on all wikis from 21 July ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). * [[Special:Log]] now has a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Log|help link]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T140013] * The [[mw:Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] can be tested [http://simple.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures on the beta cluster]. From 22 July, it will be available as a beta feature at: {{int:Project-localized-name-dewiki}}, {{int:Project-localized-name-arwiki}}, {{int:Project-localized-name-hewiki}}. [https://phabricator.wikimedia.org/T140232][https://phabricator.wikimedia.org/T140551][https://phabricator.wikimedia.org/T140545] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=19&month=07&year=2016 19 July at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is "Devise plan for a cross-wiki watchlist back-end". The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=20&month=07&year=2016 20 July at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T126641] '''Future changes''' * User scripts and bots can no longer use http:// to edit wiki pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T105794][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-May/085618.html] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[:mw:Gerrit|Gerrit]] is going to be updated. Developers are invited to test it. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2016-July/000236.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/29|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W29"/> 22:18, 18 juli 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/sandbox&oldid=15776464 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/30|Tech News: 2016-30]] == <section begin="technews-2016-W30"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Maps|Interactive maps]] have been enabled for Meta wiki and the Catalan, Hebrew, and Macedonian Wikipedias. Learn [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|how to add interactive maps]] to wiki pages. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Last week's rollback is now documented. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20160712-EchoCentralAuth/Retrospective] '''Problems''' * Sometimes, the visual editor required saving twice. That problem is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T140574] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 26 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 27 July. It will be on all wikis from 28 July ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). * It is now possible to mark all Notifications as read on [[Special:Notifications]], by clicking on the cog icon. [https://phabricator.wikimedia.org/T115528] * Wikipedia search will now detect the language of your search if 2 or fewer results are found. It will then show results from the matching language Wikipedia, if any relevant article exists. It will start to roll out in 5 languages. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-July/086096.html] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=26&month=07&year=2016 26 July at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is "an extension that implements an authenticated key-value store". The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=27&month=07&year=2016 27 July at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. [https://phabricator.wikimedia.org/E237] '''Future changes''' * The current icon for Notifications "{{int:Echo-notification-notice-text-only}}" (in English "Notices") will be changed from a bubble-speech icon to a tray icon for consistency. [https://phabricator.wikimedia.org/T140900] * [[Special:Notifications]] page code will be changed to be more Mobile friendly. [https://phabricator.wikimedia.org/T140687] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/30|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W30"/> 21:54, 25 juli 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15785767 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/31|Tech News: 2016-31]] == <section begin="technews-2016-W31"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A prototype for [[c:Special:MyLanguage/Commons:Structured data|structured data]] on Commons is available now. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons_talk:Structured_data#It.27s_alive.21] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] beta feature can now be tested on mediawiki.org, German Wikipedia, Arabic Wikipedia and Hebrew Wikipedia. '''Problems''' * Renamed users on some wikis were not connected to their account on other wikis between 20 July and 21 July. This has been fixed. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20160721-LocalRenameUserJob] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 2 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 3 August. It will be on all wikis from 4 August ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=02&month=08&year=2016 2 August at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * The next [[mw:CREDIT showcase|CREDIT showcase]] will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=00&sec=0&day=03&month=08&year=2016 3 August at 18:00 (UTC)]. This is to present and comment on new gadgets, small projects and works in progress. See [[mw:CREDIT showcase#Details|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is "[[phab:T128351|notifications in core]]". The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=03&month=08&year=2016 3 August at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/31|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W31"/> 23:48, 1 august 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15809313 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/32|Tech News: 2016-32]] == <section begin="technews-2016-W32"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In notifications, the icon for {{int:echo-notification-notice-text-only}} has been changed from a speech-bubble icon ([[File:Echo chat icon.svg|17px|link=]]) to a tray icon ([[File:OOjs UI icon tray.svg|18px|link=]]) for consistency. The {{int:echo-notification-alert-text-only}} icon has been redesigned too. The colors have been changed for accessibility. [https://phabricator.wikimedia.org/T140900] '''Problems''' *If you use the [[mw:Extension:WikEd|wikEd gadget]], changes you made were not kept when you switched from the wikitext editor to the visual editor while you were editing. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T135747] '''Changes this week''' * Wikimedia search will now ignore question marks at the end of the sentences or words you use when you search. Until now the question mark was just a [[w:Wildcard character|wildcard]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T133711] * On Commons, [[mw:Extension:UploadWizard|UploadWizard]] will now be available on mobile, rather than just the old upload form. This should reduce the workload for the community in reviewing images. [https://phabricator.wikimedia.org/T97169] *When you edit with the visual editor a puzzle symbol tells you there is an invisible template in the article. It will now mention the name of the template. [https://phabricator.wikimedia.org/T141861] *The button to read something in another language will move for mobile users. This will happen on 9 August. [https://phabricator.wikimedia.org/T129505] *When someone mentions you and links to your user page you get a notification. You will now get a notification when you mention yourself this way. [https://phabricator.wikimedia.org/T138080] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 August. It will be on all wikis from 11 August ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). * A message on Notifications panel will invite users to try [[Special:Notifications]] page. [https://phabricator.wikimedia.org/T141414] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=09&month=08&year=2016 August 9 at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/32|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W32"/> 17:41, 8 august 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15828694 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/33|Tech News: 2016-33]] == <section begin="technews-2016-W33"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/33|Translations]] are available. '''Problems''' *Last week Tech News announced you will get a notification when you mention yourself the same way as if someone else had mentioned you. This caused some problems and will happen later instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T138080] * Creating and editing links to sections on other pages on the wiki now works again in the visual editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T112898] * For some users, cross-wiki notifications haven't been working properly. The count has been wrong when only cross-wiki notifications were present. The cross-wiki bundle has been showing only the names of wikis and not the actual notifications. This will be fixed soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T140836][https://phabricator.wikimedia.org/T140327] '''Changes this week''' * The login session when you choose "Keep me logged in" will [[mw:Special:MyLanguage/"Keep me logged in" extended to one year|now last a year]]. Previously it was 30 days. This will happen on August 16. [https://phabricator.wikimedia.org/T68699] * Some [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filters]] will have to be updated during the week. This is because a bug will be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T29987] *In [[mw:Special:MyLanguage/Universal Language Selector/Compact Language Links|compact language links]], two new kinds of languages will be shown in the shorter language list: Languages that are used in the article's text, and languages where the article has a badge like "featured article" or "good article". [https://phabricator.wikimedia.org/T70071][https://phabricator.wikimedia.org/T70077] *The visual editor will be available by default for logged-out editors on Wikipedias that use the Arabic script. It is already default for logged-in editors. [https://phabricator.wikimedia.org/T142587] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from August 16. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from August 17. It will be on all wikis from August 18 ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=16&month=08&year=2016 August 16 at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Starting the week of August 22 there will be three software deployment windows. They will be at 13:00, 18:00, and 23:00 UTC. This is to have more times when software of the wikis can be updated and make it easier for developers in different parts of the world. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2016-August/000266.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/33|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W33"/> 21:37, 15 august 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15842212 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/34|Tech News: 2016-34]] == <section begin="technews-2016-W34"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' *The [[mw:Special:MyLanguage/ORES review tool|ORES review tool]] is now available on Special:Contributions as a beta feature. It can make it easier to find contributions that are probably damaging the wikis. The ORES review tool is available on Wikidata and Persian, Polish, Portuguese, Dutch, Turkish and Russian Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T132371] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The <code>norm</code> and <code>ccnorm</code> functions have been updated to make it easier to write abuse filters. This also affects the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TitleBlacklist|TitleBlacklist]] extension. You don't have to transform "I" and "L" to "1", "O" to "0" and "S" to "5" anymore. [https://phabricator.wikimedia.org/T29987#2557227] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The old pageview data in the "pagecounts-raw" and "pagecounts-all-sites" files is no longer being updated. You can find the [https://dumps.wikimedia.org/other/pageviews/ new pageview data here]. This happened on August 5. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/analytics/2016-August/005339.html] '''Problems''' *Some big image files could not be thumbnailed. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T111815] * When you moved a page over a redirect it would delete the redirect without saving it in the logs. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T106119] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 23 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 24 August. It will be on all wikis from 25 August ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=23&month=08&year=2016 23 August at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Sometimes when you mention another user they don't get a notification. You will be able to get a notification when you successfully sent out a mention to someone or be told if they did not get a notification. This will be opt-in. You can test this on the [https://test.wikipedia.org/wiki/Main_Page test wiki]. [https://phabricator.wikimedia.org/T139623][https://phabricator.wikimedia.org/T135717] * How you add text after an edit conflict might work in a different way in the future. You can test [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Edit_Conflicts#Prototype_ready_for_testing the prototype]. [https://phabricator.wikimedia.org/T139601] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/34|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W34"/> 23:18, 22 august 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15853364 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/35|Tech News: 2016-35]] == <section begin="technews-2016-W35"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikimedia mobile sites now [[mw:Reading/Web/Projects/Performance/Lazy loading images|don't load images]] if the user doesn't see them. This is to save mobile data and make the pages load faster. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/mobile-l/2016-August/010335.html] * When you edit a table with the visual editor, pressing <code>Tab</code> in the last cell of a row will take you to the first cell in the next row. Pressing <code>Shift</code> and <code>Tab</code> in the first cell of a row will take you to the last cell in the previous row. [https://phabricator.wikimedia.org/T119546] '''Changes this week''' * The name of the "<bdi>{{int:Savearticle}}</bdi>" button will change. The button will say [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&namespace=8&message=Publishpage "<bdi>{{int:Publishpage}}</bdi>"] when you create a new page. It will say [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&namespace=8&message=Publishchanges "<bdi>{{int:Publishchanges}}</bdi>"] when you change an existing page. [https://phabricator.wikimedia.org/T131132][https://phabricator.wikimedia.org/T139033] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 30 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 31 August. It will be on all wikis from 1 September ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=30&month=08&year=2016 30 August at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is "[[phab:T589|RfC: image and oldimage tables]]". The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=31&month=08&year=2016 31 August at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/35|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W35"/> 17:59, 29 august 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15867259 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/36|Tech News: 2016-36]] == <section begin="technews-2016-W36"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/36|Translations]] are available. '''Recent changes''' *Word-level diffs now work in longer paragraphs. [https://phabricator.wikimedia.org/T128697] * Interactive maps now have a frame by default. This is to make them look like other multimedia objects. This affects all Wikivoyages, the Catalan, Hebrew, Macedonian Wikipedias and Meta. [https://phabricator.wikimedia.org/T128913] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> When you preview the [[MediaWiki:Captcha-ip-whitelist]] page it will show a validation output of the listed [[:w:en:IP address|IP addresses]] instead of the list of addresses only. This can help you to identify if your whitelist rules will work or not. [https://phabricator.wikimedia.org/T129757] '''Changes this week''' *You will be able to use <code>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#<maplink>|<maplink>]]</code> on all Wikipedias. It creates a link to a full screen map. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-August/086391.html][https://phabricator.wikimedia.org/T144062] *Sometimes when you mention another user they don't get a notification. You will be able to get a notification when you successfully send out a mention to someone or be told if they did not get a notification. This will be opt-in. [https://phabricator.wikimedia.org/T144181][https://phabricator.wikimedia.org/T143101] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 September. It will be on all wikis from 8 September ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=06&month=09&year=2016 6 September at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CheckUser|CheckUser extension]] could work differently in the future. There is a [[mw:Requests for comment/CheckUser requirements|Request for Comments]] to figure out how. [https://phabricator.wikimedia.org/T139810] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W36"/> 19:12, 5 septembar 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15881619 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/37|Tech News: 2016-37]] == <section begin="technews-2016-W37"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Wikimedia Commons app for Android can now show nearby places that need photos. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-September/086429.html] *<code>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#<maplink>|<nowiki><maplink></nowiki>]]</code> and <code>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#<mapframe> usage|<nowiki><mapframe></nowiki>]]</code> can now [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#GeoShapes external data|use geodata]] from [[:w:en:Open Street Map|Open Street Map]] if Open Street Map has defined a region and given it an ID in Wikidata. You can use this to draw on the map and add information. [https://phabricator.wikimedia.org/T134086][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-September/001469.html] '''Changes this week''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will be available as a beta feature on all wikis from 13 September. This will make it easier to navigate between diffs in the page history. [https://phabricator.wikimedia.org/T143421] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> A new user right will allow most users to change the [[mw:Special:MyLanguage/Help:ChangeContentModel|content model]] of pages. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-September/001468.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-September/001470.html] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 September. It will be on all wikis from 15 September ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=13&month=09&year=2016 13 September at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * When you search on the Wikimedia wikis in the future you could see results from sister projects in your language. You can [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-September/001466.html read more and discuss how this could work]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W37"/> 20:04, 12 septembar 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15900005 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/38|Tech News: 2016-38]] == <section begin="technews-2016-W38"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/38|Translations]] are available. '''Problems''' *Last week's MediaWiki update was rolled back because of bugs. Creating new accounts did not work between [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=12&min=50&sec=0&day=16&month=09&year=2016 15 September 19:10 UTC] and [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=12&min=50&sec=0&day=16&month=09&year=2016 16 September 12:50 UTC]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-September/086536.html][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20160915-MediaWiki] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.19|new version]] of MediaWiki will hopefully be on test wikis and MediaWiki.org from 20 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 21 September. It will be on all wikis from 22 September ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). This is the version that was meant to go out last week. '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=20&month=09&year=2016 20 September at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is [[phab:T107595|multi-content revisions]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=21&month=09&year=2016 21 September at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Wikidata will start working on adding support for Wiktionary. The Wikidata development team is now taking one last look at [[wikidata:Special:MyLanguage/Wikidata:Wiktionary/Development/Proposals/2015-05|the development plan]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2016-September/009541.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W38"/> 00:08, 20 septembar 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15921906 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/39|Tech News: 2016-39]] == <section begin="technews-2016-W39"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * If your wiki wants [[m:Community Tech/Numerical sorting in categories|numerical sorting in categories]] you can request it after a community decision. See [[m:Community Tech/Numerical sorting in categories/How to request|how to request it]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-September/001477.html] * When you edit text and [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications/Notifications types#Mentions|mention]] a new username they are notified if you add your signature. Before this only happened under certain conditions. [https://phabricator.wikimedia.org/T138938] * Users are notified if they are [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications/Notifications types#Mentions|mentioned]] in a section where you add your own signature even if you edit more than one section. Before, users were not notified if you edited more than one section in one edit. [https://phabricator.wikimedia.org/T141863] '''Problems''' * The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.19|MediaWiki version]] that was supposed to come to the wikis two weeks ago was put on hold again because of new problems. The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.20|MediaWiki version]] after it is now on all wikis. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-September/086564.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-September/086576.html] '''Changes this week''' * There will be no new MediaWiki version this week. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-September/086563.html] '''Meetings''' * You can join the next office hour with the Wikidata team. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=27&month=09&year=2016 September 27 at 16:00 (UTC)]. See [[d:Wikidata:Events#IRC office hours|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Abandoned tools on [[wikitech:Portal:Tool Labs|Tool Labs]] could be taken over by other developers. There is a new [[m:Requests for comment/Abandoned Labs tools|discussion on Meta]] about this. It will be discussed until 12 October and then voted on. [https://phabricator.wikimedia.org/T87730] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W39"/> 20:07, 26 septembar 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15934983 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/40|Tech News: 2016-40]] == <section begin="technews-2016-W40"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/40|Translations]] are available. '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 4 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 5 October. It will be on all wikis from 6 October ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=04&month=10&year=2016 4 October at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:HTML Tidy|Tidy]] will be replaced. Instead the HTML 5 parsing algorithm will be used to clean up bad HTML in wikitext. This [[mw:Parsing/Replacing Tidy|would cause problems]] on a number of wikis. They need to be fixed first. [https://phabricator.wikimedia.org/T89331] * <code><nowiki><slippymap></nowiki></code> will not work on Wikivoyage after 24 October. You should use <code><nowiki><mapframe></nowiki></code> instead. If you need help to fix this before 24 October you should [[mw:Talk:Maps|ask for it]] as soon as possible. [https://phabricator.wikimedia.org/T136768] * '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W40"/> 23:30, 3 oktobar 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15955794 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/41|Tech News: 2016-41]] == <section begin="technews-2016-W41"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/41|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can show [[Special:RecentChanges]] on a page by using <code><nowiki>{{Special:RecentChanges}}</nowiki></code>. You can now use tag filters by using <code><nowiki>{{Special:RecentChanges/tagfilter=tagname}}</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T142878] * The notification badge is coloured if you have notifications. When you check the notification the badge will now turn grey on all wikis instead of just the local one. [https://phabricator.wikimedia.org/T134855] * Colours used in the Wikimedia wikis' main interface changed slightly. This is to make them [http://www.w3.org/TR/UNDERSTANDING-WCAG20/visual-audio-contrast-contrast.html easier to see] for readers and editors with reduced eyesight. [https://phabricator.wikimedia.org/T109915] '''Changes this week''' * Hidden HTML comments will be more visible when you edit with the visual editor. <code><nowiki><!-- You write hidden HTML comments like this. --></nowiki></code> [https://phabricator.wikimedia.org/T147089] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 11 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 12 October. It will be on all wikis from 13 October ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=11&month=10&year=2016 11 October at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topics this week is [[phab:T139300|CREDITS files]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=12&month=10&year=2016 12 October at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Language converter syntax will soon no longer work inside external links. Wikitext like <code><nowiki>http://-{zh-cn:foo.com; zh-hk:bar.com; zh-tw:baz.com}-</nowiki></code> must be replaced. You will have to write <code><nowiki>-{zh-cn: http://foo.com ; zh-hk: http://bar.com ; zh-tw:http://baz.com }-</nowiki></code> instead. This only affects languages with Language Converter enabled. Examples of such languages are Chinese and Serbian. [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Commons_talk%3AWikiProject_Templates&type=revision&diff=208221135&oldid=168939481] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W41"/> 22:29, 10 oktobar 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15976026 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/42|Tech News: 2016-42]] == <section begin="technews-2016-W42"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/42|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [[m:Special:MyLanguage/Collaboration/Newsletter|new newsletter]] from the [[mw:Collaboration|Collaboration team]] at the Wikimedia Foundation. It will have more details about for example Flow and notifications. You can [[m:Special:MyLanguage/Collaboration/Newsletter/Issues/October 2016|read the first issue]]. '''Problems''' * Some users got a warning about Wikipedia's [[w:en:Public key certificate#Certificates and website security|security certificate]] last week. This was because of a problem [[w:en:GlobalSign|GlobalSign]] had. This has now been fixed. Only a small number of users got the warning. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20161013-GlobalSign] * Editors couldn't edit semi-protected pages in the [[mw:Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android. This has now been fixed in the beta version. [https://phabricator.wikimedia.org/T132834] '''Changes this week''' * There will be no new MediaWiki version this week. [https://wikitech.wikimedia.org/w/index.php?title=Deployments&oldid=898289] '''Future changes''' * The [[mw:Editing|Editing Department]] are working on a new wikitext editor. It will have tools that are in the visual editor but not in the wikitext editor today. You can [[mw:2017 wikitext editor|read more about this]]. This is an early plan and things can change. The old wikitext editor will still exist. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W42"/> 18:42, 17 oktobar 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15986496 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/43|Tech News: 2016-43]] == <section begin="technews-2016-W43"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/43|Translations]] are available. '''Problems''' *The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filters]] had a problem and caught too many edits. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T148673] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from October 25. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from October 26. It will be on all wikis from October 27 ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). * The "Search" text in the search box will show the name of the project. For example, on Wikipedia it will say "Search Wikipedia". [https://phabricator.wikimedia.org/T144640] * About a dozen wikis now have [[m:Community Tech/Numerical sorting in categories|numerical sorting in categories]]. If your wiki wants numerical sorting in categories you can [[m:Special:MyLanguage/Community Tech/Numerical sorting in categories/How to request|ask for it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T146675] * Some wikis that want [[m:Community Tech/Numerical sorting in categories|numerical sorting in categories]] can also ask to use [[w:en:Unicode collation algorithm|UCA]] to sort categories. The biggest difference is that characters with [[w:en:Diacritic|diacritics]] will be sorted together. For example, for most languages Ä will be sorted with A instead of at the end of the alphabet. This is not true for languages that have Ä as a character in their alphabet. Wikis that already use UCA are [[m:Collation|listed on Meta]]. Languages that can use UCA [[mw:Manual:$wgCategoryCollation#Language-specific collations|are listed on MediaWiki.org]]. You [https://ssl.icu-project.org/icu-bin/collation.html can test it]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W43"/> 19:39, 24 oktobar 2016 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16009260 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/44|Tech News: 2016-44]] == <section begin="technews-2016-W44"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Now you can include Commons video films with [[c:Commons:Video#Subtitles and closed captioning|subtitles]] in your wiki language. Before you could see translated videos on file page at Commons only. [https://phabricator.wikimedia.org/T122737] * Search now has [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|an updated preference tab]] to configure the search completion suggester. [https://phabricator.wikimedia.org/T148010] * The visual editor is now available on all wikis using only one language script. [https://phabricator.wikimedia.org/T142589] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from November 1<sup>st</sup>. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from November 2<sup>nd</sup>. It will be on all wikis from November 3<sup>rd</sup> ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). * Now you can use autocomplete for page names in "{{int:Templatesandbox-editform-legend}}" field when editing templates. [https://phabricator.wikimedia.org/T148324] * [[Special:NewPages|Special:NewPages]] can now be filtered by page size. [https://phabricator.wikimedia.org/T12817] '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> New MediaWiki deployments will be now based on MediaWiki 1.29. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-October/086859.html] '''Miscellaneous''' * The Wikimedia Foundation's [[mw:Technical Collaboration Guideline|Technical Collaboration Guideline]] is available for community review. [[mw:Talk:Technical Collaboration Guideline|Any feedback welcome]], in any language. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W44"/> 17:18, 31 oktobar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16023741 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/45|Tech News: 2016-45]] == <section begin="technews-2016-W45"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [https://blog.wikimedia.org/2016/11/02/victoria-coleman-chief-technology-officer/ Victoria Coleman] is the new [[w:en:Chief technology officer|Chief technology officer]] for the Wikimedia Foundation. [https://blog.wikimedia.org/2016/11/02/victoria-coleman-chief-technology-officer/] * First release candidate for MediaWiki 1.28 is now available. [https://phabricator.wikimedia.org/diffusion/MW/browse/REL1_28/RELEASE-NOTES-1.28] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> <span dir="ltr"><code>.gitreview</code></span> for MediaWiki branches and extensions switched from targeting a specific branch to using <code>track=1</code>. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-October/086900.html] * Section numbers in Table of Contents boxes will use grey to improve readability. [https://phabricator.wikimedia.org/T125317] '''Changes this week''' * The [[m:Special:MyLanguage/2016 Community Wishlist Survey|2016 Community Wishlist Survey]] begins on 7 November. * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from November 8th. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from November 9th. It will be on all wikis from November 10th ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). * [[Special:ActiveUsers|Special:ActiveUsers]] will allow users groups selection. [https://phabricator.wikimedia.org/T116354] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=00&day=08&month=11&year=2016 8 November 2016 at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topics this week are Image Thumbnail API and allow SVG files uploaded on MediaWiki to have XHTML namespaces. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=09&month=11&year=2016 9 November at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will be enabled by default on all beta wikis, on testwiki, testwiki2, mediawikiwiki and de.wikipedia.org. [https://phabricator.wikimedia.org/T148646][https://phabricator.wikimedia.org/T149724][https://phabricator.wikimedia.org/T149725] * Upcoming holidays will impact deployments. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2016-November/000331.html The schedule has been published]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/45|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W45"/> 00:01, 8 novembar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16043353 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/46|Tech News: 2016-46]] == <section begin="technews-2016-W46"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' *When you edit with the visual editor you can use <code>meta</code> + <code>shift</code> + <code>k</code> to add a reference. The meta key is often the control key or command key. [https://phabricator.wikimedia.org/T99299] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from November 15. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from November 16. It will be on all wikis from November 17 ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). *In [[Special:Preferences]] you can choose which language menus and buttons will be in. If there is no translation for that language, MediaWiki has a list of [[mw:Fallback languages|fallback languages]]. A fallback language is a language many will understand better than English. MediaWiki will now use English when there is no Ukrainian translation. [https://phabricator.wikimedia.org/T39314] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=15&month=11&year=2016 15 November at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Help:Magic links|Magic links]] might not work in the future. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-November/001500.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/46|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W46"/> 20:17, 14 novembar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16056918 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/47|Tech News: 2016-47]] == <section begin="technews-2016-W47"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/47|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Administrators, bureaucrats, oversighters and checkusers can now use [[w:en:Multi-factor authentication|two-factor authentication]]. This makes their Wikimedia accounts more secure. This can be turned on in [[Special:Preferences]]. There are discussions on how to best turn it on for everyone. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Two-factor_authentication] *You can now search for file properties. For example you can search for media type, how big a file is or what resolution it has. [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:CirrusSearch#File_properties_search] *The latest [[m:Collaboration/Newsletter/Issues/2016/11|Collaboration team products newsletter]] has been published. It has more details about their work than Tech News has. '''Problems''' * A hacker group is hacking Wikimedia accounts. They can probably do this because users have the same passwords on Wikimedia wikis as on other sites. Please have a password you use only on the Wikimedia wikis and nowhere else. This is especially important for administrators, bureaucrats, oversighters and checkusers. These users can also turn on [[w:en:Multi-factor authentication|two-factor authentication]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-November/087008.html] '''Changes this week''' *There is no new MediaWiki version this week. *[[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will be a default feature on German, Arabic and Hebrew Wikipedia. This will happen on 22 November. It will come to other wikis later. [https://phabricator.wikimedia.org/T148646][https://phabricator.wikimedia.org/T149995][https://phabricator.wikimedia.org/T150573] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=22&month=11&year=2016 22 November at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *It will be possible to do cross-wiki search. The developers who work on this are looking for communities that want to test this. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-November/001502.html] *[[mw:Special:MyLanguage/Beta Features/Hovercards|Hovercards]] will leave the [[w:en:Software release life cycle#Beta|beta stage]]. The Wikimedia Foundation [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Team|Reading Web]] team wants communities to set Hovercards as a default option for readers who are not logged in. Communities that are interested can say so on the [[mw:Talk: Beta Features/Hovercards|Hovercards talk page]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-November/087041.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/47|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W47"/> 16:32, 21 novembar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16088076 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/48|Tech News: 2016-48]] == <section begin="technews-2016-W48"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/48|Translations]] are available. '''Changes this week''' *When someone tries to log in to a blocked account they will be blocked by a [[w:en:HTTP cookie|cookie]]. This means their [[w:en:Web browser|browser]] will be blocked even if they change their [[w:en:IP address|IP address]]. This makes it more difficult for returning vandals. [https://phabricator.wikimedia.org/T5233] *When you use [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Content Translation]] to adapt a template to a new translation it will work differently. You can adapt big templates such as infoboxes. Translators will have control over the template parameters. A first version of this is released this week. It is possible it will not work correctly with all templates. There will be more updates for this soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T139332] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 29 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 30 November. It will be on all wikis from 1 December ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Gadgets will have a new option called "hidden". This means you can register gadgets that can't be turned on or off from the preferences page. Hiding gadgets was already possible by using <code>[rights=hidden]</code>. You should now use <code>[hidden]</code> instead. <code>[rights=hidden]</code> in old gadgets should be changed to <code>[hidden]</code>. [https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Gadgets#Options][https://phabricator.wikimedia.org/T33150] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=29&month=11&year=2016 29 November at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[toollabs:|Tool Labs]] could get two new policies. One would be to be able to [[wikitech:Help:Tool Labs/Abandoned tool policy|adopt tools without an active developer]]. The other would be [[wikitech:Help:Tool Labs/Right to fork policy|a right to fork]]. There is a [[m:Requests for comment/Abandoned Labs tools|request for comment on Meta]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/48|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W48"/> 22:16, 28 novembar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16107197 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/49|Tech News: 2016-49]] == <section begin="technews-2016-W49"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' *You can choose to see users from specific user groups in [[Special:ActiveUsers]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T116354] *Everyone can now see [[Special:UserRights]]. Previously only those who could change user rights could. Other users got an error message. [https://phabricator.wikimedia.org/T27319] *[[m:Objective Revision Evaluation Service|ORES]] can now show how likely an edit is to be damaging to the wiki with different colours. This only works for languages that have [[m:Wiki labels|trained ORES]] to recognize damaging edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T144922] '''Changes this week''' *You will now see categories with 0 pages in [[Special:Categories]]. Previously you did not see empty categories there. [https://phabricator.wikimedia.org/T12915] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 December. It will be on all wikis from 8 December ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=06&month=12&year=2016 6 December at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * The [[m:2016 Community Wishlist Survey|2016 Community Wishlist Survey]] will decide what the [[m:Community Tech|Community Tech]] team will work on next year. You vote for wishes on the [[m:2016 Community Wishlist Survey|survey page]] until 12 December. You can see what has happened to last year's wishes on the [[m:2015 Community Wishlist Survey/Results|2015 results page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/49|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W49"/> 19:06, 5 decembar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16129460 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/50|Tech News: 2016-50]] == <section begin="technews-2016-W50"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' *Users who have Yahoo email addresses could not use [[Special:EmailUser|Special:EmailUser]] to send emails. This has now been fixed. Emails will now come from a @wikimedia.org address. Users who get an email from you will still reply to your email address and be able to see it. [https://phabricator.wikimedia.org/T66795] * You can now see how many categories and pages there are in the categories in [[Special:TrackingCategories|Special:TrackingCategories]]. This is to help you find pages that could need attention. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/321225/] * Markup colours for reviewed and pending revisions in [[m:Help:Page history|the page history]] and [[Special:SpecialPages|recent changes and logs]] now match [[phab:M82|Wikimedia standard colours]]. The "You have a new message on your talk page" notification will have a slightly different colour. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-December/087151.html] '''Problems''' *Because of work on [[m:Community Tech/Cross-wiki watchlist|cross-wiki watchlists]] [[m:Special:MyLanguage/Global rename policy|global renaming]] is not working. The plan is to turn it on again on 16 December. Global renaming was turned off for a while in late November and early December as well. [https://phabricator.wikimedia.org/T148242] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 December. It will be on all wikis from 15 December ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=13&month=12&year=2016 December 13 at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/50|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W50"/> 20:29, 12 decembar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16155075 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/51|Tech News: 2016-51]] == <section begin="technews-2016-W51"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 9 January 2017. * The writers of the technical newsletter are asking for your opinion. Did you get the information you wanted this year? Did we miss important technical news in 2016? What kind of information was too late? [[m:Talk:Tech/News|Please tell us]]! You can write in your language. Thank you! '''Recent changes''' * Administrators and translation administrators can now use [[m:Special:PageLanguage|Special:PageLanguage]] on wikis with the [[m:Translate extension|Translate extension]]. This means you can say what language a page is in. The Translate extension will use that language as the source language when you translate. Previously this was always the wiki's default language. This was usually English. [https://phabricator.wikimedia.org/T153209] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Wikis connected to Wikidata can now use the parser function <code><nowiki>{{#statements: }}</nowiki></code> to get formatted data. You can also use <code><nowiki>{{#property: }}</nowiki></code> to get raw data. You [https://de.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Statements can see the difference] between the two statements. There are also similar new functions in Lua. [https://phabricator.wikimedia.org/T152780] '''Problems''' * Some abuse filters for uploaded files have not worked as they should. We don't know exactly which filters didn't work yet. This means some files that filters should have prevented from being uploaded were uploaded to the wikis. MediaWiki.org and Testwiki have been affected since 13 October. Commons and Meta have been affected since 17 October. Other wikis have been affected since 17 November. [https://phabricator.wikimedia.org/T153217#2876258] '''Changes this week''' * There is no new MediaWiki version this week. There will be no new MediaWiki version next week either. '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The next meeting with the VisualEditor team will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=03&month=01&year=2017 3 January at 20:00 (UTC)]. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/2016 Community Wishlist Survey|2016 Community Wishlist Survey]] is done. It decides what the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech team]] will work on during 2017. You can [[m:2016 Community Wishlist Survey/Results|see the results]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W51"/> 21:33, 19 decembar 2016 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16167800 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/02|Tech News: 2017-02]] == <section begin="technews-2017-W02"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tabular Data|datasets on Commons]]. You can [[w:en:Template:Graph:Weather monthly history|see an example]] that is using [[c:Data:Ncei.noaa.gov/weather/New York City.tab|this source]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-December/087313.html] * There is a new opt-in beta feature of a [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|wikitext mode for the visual editor]]. You can [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|try it out]]. * When you update a page with translations on wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Translate|Translate extension]] the existing translations will be marked as outdated instead of removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T60429] * The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.7|new version]] of MediaWiki was released to all wikis last week ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). * [[mw:MoodBar|MoodBar]] has been removed from the Wikimedia wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T131340] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]] The <code>live</code> option for the Tipsy notice tool has been removed. Gadgets and user scripts which use it need to be updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T85048] '''Problems''' * Editors who use Firefox 50 might get logged out or fail to save their edits. This is because of a browser bug. Until this is fixed you can enter <code>about:config</code> in the address bar and set <code>network.cookie.maxPerHost</code> to 5000. Firefox 50 is the current version of the Firefox. [https://phabricator.wikimedia.org/T151770] '''Changes this week''' * There is no new version of MediaWiki this week because of the [[mw:Wikimedia Developer Summit|Wikimedia Developer Summit]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W02"/> 20:12, 9 januar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16213513 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/03|Tech News: 2017-03]] == <section begin="technews-2017-W03"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now upload [[w:en:WebP|WebP files]] to Commons. [https://phabricator.wikimedia.org/T27397] '''Problems''' * [https://tools.wmflabs.org/video2commons/ video2commons] was down for two weeks. This was because of a problem with Commons video transcoders. It is now back up. [https://phabricator.wikimedia.org/T153488] '''Changes this week''' *There is a new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words|magic word]] called <code><nowiki>{{PAGELANGUAGE}}</nowiki></code>. It returns the language of the page you are at. This can be used on wikis with more than one language to make it easier for translators. [https://phabricator.wikimedia.org/T59603] *When an admin blocks a user or deletes or protects a page they give a reason why. They can now get suggestions when they write. The suggestions will be based on the messages in the dropdown menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T34950] * You will be able to use <code><nowiki><chem></nowiki></code> to write chemical formulas. Before you could use <code><nowiki><ce></nowiki></code>. <code><nowiki><ce></nowiki></code> should be replaced by <code><nowiki><chem></nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T153606] * You now can add exceptions for categories which shouldn't be shown on [[Special:UncategorizedCategories]]. The list is at [[MediaWiki:Uncategorized-categories-exceptionlist]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T126117] * The "Columns" and "Rows" settings will be removed from the Editing tab in Preferences. If you wish to keep what the "Rows" setting did you can add this code to [[Special:MyPage/common.css|your personal CSS]]: <code><nowiki>#wpTextbox1 { height: 50em; }</nowiki></code> You can change the number <code>50</code> to make it look like you want to. [https://phabricator.wikimedia.org/T26430] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Sometimes edits in MediaWiki by mistake are shown coming from private IP addresses such as [[w:en:localhost|127.0.0.1]]. Edits and other contributions logged to these IP addresses will be blocked and shown the reason from [[MediaWiki:Softblockrangesreason]]. This should not affect most users. Bots and other tools running on [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Labs|Wikimedia Labs]], including [[wikitech:Portal:Tool Labs|Tool Labs]] will receive a "blocked" error if they try to edit without being logged in. [https://phabricator.wikimedia.org/T154698] *When you edit with the visual editor categories will be on the top of the page options menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T74399] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 January. It will be on all wikis from 19 January ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=17&month=01&year=2017 January 17 at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/03|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W03"/> 00:24, 17 januar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16230728 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/04|Tech News: 2017-04]] == <section begin="technews-2017-W04"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/04|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can see a list of the templates on a page you edit with the visual editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T149009] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 24 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 25 January. It will be on all wikis from 26 January ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W04"/> 21:14, 23 januar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16249712 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/05|Tech News: 2017-05]] == <section begin="technews-2017-W05"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/05|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:OAuth|OAuth]] management interfaces now look slightly different. [https://phabricator.wikimedia.org/T96154] '''Changes this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ElectronPdfService|ElectronPdfService]] will be enabled by default on Meta and German Wikipedia. This is a new way to get articles as PDF files you can download. It will come to more wikis later. [https://phabricator.wikimedia.org/T150185] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from January 31. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from February 1. It will be on all wikis from February 2 ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' *The [[m:Special:MyLanguage/Community Tech team|Community Tech team]] will develop more tools to handle harassment of Wikimedia editors. The goal is to give the communities better tools to find, report and evaluate harassment. They will also work on more effective blocking tools. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_health_initiative][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2017-January/086013.html] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The Wikimedia technical community is doing a [[mw:Developer Wishlist|Developer Wishlist survey]]. Developers can propose ideas before 31 January [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20170131T235959&p1=1440 23:59 UTC]. This is soon. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W05"/> 19:45, 30 januar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16270007 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/06|Tech News: 2017-06]] == <section begin="technews-2017-W06"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/06|Translations]] are available. '''Problems''' * The block log sometimes showed blocks as being much longer than they were. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T156453] '''Changes this week''' * Wikimedia pages will now be better at showing pictures when you share them on social media. The descriptions will be different too. You can see an example of [[phab:F5432146|before]] and [[phab:F5432049|after]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T157055] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> There are some changes to the [[mw:OOjs UI|OOjs UI]]. Some old functions will not work anymore or not work as they used to. This could be a breaking change. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-February/087547.html] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 February. It will be on all wikis from 9 February ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=07&month=02&year=2017 7 February at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:HTML Tidy|Tidy]] will be replaced later this year. Instead, the HTML 5 parsing algorithm will be used to clean up bad HTML in wikitext. This [[mw:Parsing/Replacing Tidy|will cause problems]] on a number of wikis. They need to be fixed first. You can see if your wiki still has something to fix [https://tools.wmflabs.org/wikitext-deprecation/ here] for one of the HTML problems. This list does not cover all problems. You can read about [[mw: Parsing/Replacing Tidy#Things to fix|more problems]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T89331][https://phabricator.wikimedia.org/T134423] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W06"/> 20:45, 6 februar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16292356 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/07|Tech News: 2017-07]] == <section begin="technews-2017-W07"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[wikitech:EventStreams|EventStreams]] is a new way to show activity on Wikimedia wikis. For now it works with the recent changes feed. It will do more things later. It will replace [[wikitech:RCStream|RCStream]]. Tools that use RCStream should move to EventStreams before 7 July. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/analytics/2017-February/005711.html] '''Problems''' * The [[w:en:Add-on (Mozilla)|Firefox add-on]] [https://firefogg.org/ Firefogg] can cause problems with the Upload Wizard. This will not be fixed, because Firefox will not support Firefogg in the future. The Upload Wizard will no longer work with Firefogg. [https://phabricator.wikimedia.org/T157201] * [[wikitech:Portal:Tool Labs|Tool Labs]] and [[wikitech:Portal:Wikimedia Labs|Wikimedia Labs]] databases will be under maintenance on 15 February. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=17&min=00&sec=0&day=15&month=02&year=2017 17:00 (UTC)] and last for about six hours. Some tools could have problems during or after this. [https://phabricator.wikimedia.org/T157358] '''Changes this week''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TwoColConflict|TwoColConflict]] extension is a new way to solve edit conflicts. It makes it easier to copy and paste the relevant text to the text field. It will come to Meta and German Wikipedia this week. It is already available on MediaWiki.org. It will come to more wikis later. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Edit_Conflicts] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 February. It will be on all wikis from 16 February ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=14&month=02&year=2017 14 February at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Beta Features/Hovercards|Page Previews]] will be turned on for logged-out users on the Catalan, Greek, Russian, and Italian Wikipedias in the middle of February. Page Previews shows readers a short part of a linked article when they rest their mouse pointer on the link. This is to help them understand what it is about without leaving the article they are reading. Page Previews used to be called Hovercards. It will come to more wikis later this spring. [https://www.mediawiki.org/wiki/Beta_Features/Hovercards#Rollout_Plan] *<span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The [[mw:Developer Wishlist|Developer Wishlist]] is a list where developers prioritize tools they need. The voting closes at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=23&min=59&sec=0&day=14&month=02&year=2017 14 February 23:59 (UTC)]. This process is only for developers. '''Review''' * You can read the [[mw:Wikimedia Product/2016 Product Summary|2016 product summary]] from the Wikimedia Foundation [[mw:Wikimedia Product|Product group]] to see what they did with things they said they would work on in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2016-2017/Final|annual plan]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W07"/> 19:06, 13 februar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16298673 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/08|Tech News: 2017-08]] == <section begin="technews-2017-W08"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' *The edit summary box is now a little bit bigger. This is to make it follow the [[phab:M101|Wikimedia design guide]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T152025] '''Changes this week''' * [[mw:Page Previews|Page Previews]] will be updated on 23 February. This fixes many bugs. Page Previews can be turned on as the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] called Hovercards. [https://phabricator.wikimedia.org/T156290] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> There has been a problem where the [[w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] of [[w:en:Wikipedia:Gadget|gadgets]] has been loading twice. The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets extension]] has two new options: <code>type</code> and <code>peers</code>. The <code>type</code> option solves this problem. You can use <code>peers</code> to create gadgets with more than one style module. Read more about [[mw:RL/MGU#Gadget type|type]] and [[mw:RL/MGU#Gadget peers|peers]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T42284] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[mw:Special:MyLanguage/Extension:OAuth|OAuth]] will handle blocked users in a more consistent way. [https://phabricator.wikimedia.org/T156803] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 February. It will be on all wikis from 23 February ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=14&month=02&year=2017 21 February at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/08|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W08"/> 20:25, 20 februar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16341672 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/09|Tech News: 2017-09]] == <section begin="technews-2017-W09"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/09|Translations]] are available. '''Problems''' *On 22 February the [https://www.wikipedia.org wikipedia.org] portal did not work for an hour. This was because of a problem with a JavaScript file. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20170222-www-portals] '''Changes this week''' *You will be able to use <code><nowiki><chem></nowiki></code> to write chemical formulas in the visual editor. Previously this only worked in the wikitext editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T153365] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 28 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 March. It will be on all wikis from 2 March ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=28&month=02&year=2017 28 February at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *You can soon upload 3D files to Commons. The file formats are [[w:Additive Manufacturing File Format|AMF]] and [[w:STL (file format)|STL]]. The plan is for this to work later this week but it could be later. [https://phabricator.wikimedia.org/T132058] *The name "Wikipedia" will be more obvious at the top of the page when you read Wikipedia in the mobile view. This is because many readers don't realize they are on Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T148514][https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/Projects/Improve_site_branding] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/09|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W09"/> 20:55, 27 februar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16361695 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/10|Tech News: 2017-10]] == <section begin="technews-2017-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now search on English, French, Hebrew and Greek wikis and find words even if you forget the [[w:diacritics|diacritics]]. It also works if you use diacritics in your search but the wiki doesn't. [https://phabricator.wikimedia.org/T155515] *When you use the mobile view and click on a link to an article in another language you will see that article in the mobile view. Previously it changed to the desktop view. [https://phabricator.wikimedia.org/T156578] '''Problems''' * Some watchlist gadgets didn't work for a period of time last week. This has now been fixed. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-March/date.html] * Admins who click on "mass delete" on a user's [[Special:Contributions|Special:Contributions]] will be taken directly to a list pages created by that user. It has worked like this before, but not lately. [https://phabricator.wikimedia.org/T158502] '''Changes this week''' *The way you switch between wikitext and the visual editors in the desktop view has changed. It is now a drop-down menu. This is the same as in the mobile view. [https://phabricator.wikimedia.org/T116417] *The "flag the edit in the abuse log" checkbox will be removed from the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filter]] interface. This is because the edits are always flagged in the abuse log. [https://phabricator.wikimedia.org/T154091] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 March. It will be on all wikis from 9 March ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=07&month=03&year=2017 7 March at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Clarification''' *The [[m:Tech/News/2017/09|2017/09 issue of Tech News]] mentioned 3D file formats you can soon upload to Commons. The [[w:Additive Manufacturing File Format|AMF]] format will be available later. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W10"/> 00:23, 7 mart 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16379261 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/11|Tech News: 2017-11]] == <section begin="technews-2017-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/11|Translations]] are available. '''Changes this week''' * You will be able to show references from <code><nowiki><references /></nowiki></code> tags in more than one column on your wiki. This is the list of footnotes for the sources in the article. How many columns you see will depend on how big your screen is. On some wikis, some templates already do this. Templates that use <code><nowiki><references /></nowiki></code> tags will need to be updated, and then later the change can happen for all reference lists. [https://www.mediawiki.org/wiki/Editing/Projects/Columns_for_references][https://phabricator.wikimedia.org/T33597#3082884] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 March. It will be on all wikis from 16 March ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=14&month=03&year=2017 14 March at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *Some old [[w:en:Web browser|web browsers]] will not be able to use [[w:en:JavaScript|JavaScript]] on Wikimedia wikis in the future. If you have an old web browser on your computer you can upgrade to a newer version. [https://phabricator.wikimedia.org/T128115] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] in templates will be stored in a separate page in the future. [https://www.mediawiki.org/wiki/Topic:Tl7vrw6suzkxxoy9][https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:TemplateStyles/Q%26A] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W11"/> 16:25, 13 mart 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16416593 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/12|Tech News: 2017-12]] == <section begin="technews-2017-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/12|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <code>Save page</code> button now says <code>Publish page</code> or <code>Publish changes</code> on the Wikimedia wikis except for Wikipedias and Wikinewses. This change will come to Wikipedias later. The point is to make it more clear that the edit will change the page immediately. <code>Publish page</code> is when you save a new page and <code>Publish changes</code> when you edit an existing page. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Editing/Publish] * [[w:en:DMOZ|DMOZ]] no longer works. Templates that use DMOZ can be redirected to [[w:en:Wayback Machine|archive.org]] or another [[:w:en:Website#mirror site|mirror]]. DMOZ has been removed from the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RelatedSites|RelatedSites extension]] on Wikivoyage. [https://phabricator.wikimedia.org/T128326] * You can see monthly page views when you click on <code>Page information</code> in the sidebar. Developers can also get monthly page views through the API. [https://phabricator.wikimedia.org/T125917] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Linter|Linter extension]] is now on [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=small.dblist smaller Wikimedia wikis]. It helps editors find some wikitext errors so they can be fixed. It will come to other Wikimedia wikis later. The extension will be able to find more errors later. [https://phabricator.wikimedia.org/T148609] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki-Vagrant|MediaWiki-Vagrant]] portable development environment has been updated to use [[:w:en:Debian version history#Debian 8 (Jessie)|Debian Jessie]]. This means local development and testing will be more like on the majority of Wikimedia production servers. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-March/087762.html] '''Problems''' * On 15 March some interwiki links to other languages were not correctly sorted. This has been fixed. If you still see pages where the interwiki links are not sorted as they should be, they should be fixed automatically with time or you can edit the page and save it without changing anything. If this doesn't work, please [[phab:T160465|report it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T160465] '''Changes this week''' * When you edit with the visual editor, you will be able to switch the direction you write in from right-to-left to left-to-right as you are editing. This is especially important for editors who edit in languages that write from right to left. You can do this with a tool in the editing menu. You can also use the keyboard shortcut <code>Ctrl</code>+<code>Shift</code>+<code>X</code> on PCs or <code>Cmd</code>+<code>Shift</code>+<code>X</code> on Macs. [https://phabricator.wikimedia.org/T153356] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 March. It will be on all wikis from 23 March ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=21&month=03&year=2017 21 March at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W12"/> 23:03, 20 mart 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16469530 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/13|Tech News: 2017-13]] == <section begin="technews-2017-W13"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When you edit with the visual editor, you can see a visual diff as well as a wikitext diff when you review your changes. [https://www.mediawiki.org/wiki/VisualEditor/Diffs] '''Problems''' * Special:AllPages was disabled for two days due to some performance issues. It is back, but the filter for redirects is gone as the cause of the performance problem. It still needs to be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T160916][https://phabricator.wikimedia.org/T160983] '''Changes this week''' * [[:mw:Special:MyLanguage/Edit_Review_Improvements/New_filters_for_edit_review|New filters for Recent changes]] will be released on Portuguese and Polish Wikipedias and MediaWikiwiki [https://phabricator.wikimedia.org/T158336 on March 28]. Other wikis will get it [[phab:T146972|progressively]]. The new filters include [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Filtering|filtering]], [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Highlighting function|highlighting]] and, on certain wikis, [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Quality and Intent Filters|user intent prediction]]. * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from March 28. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from March 29. It will be on all wikis from March 30 ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/13|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W13"/> 16:46, 27 mart 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16496319 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/14|Tech News: 2017-14]] == <section begin="technews-2017-W14"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <code>{{int:savearticle}}</code> button now says <code>{{int:Publishpage}}</code> or <code>{{int:Publishchanges}}</code> on most Wikipedias. The point is to make it more clear that the edit will change the page immediately. <code>{{int:Publishpage}}</code> is when you save a new page and <code>{{int:Publishchanges}}</code> when you edit an existing page. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Editing/Publish] * The tracking category [[:{{ns:14}}:{{MediaWiki:Template-loop-category}}]] is now added when a template loop is found. A template loop is for example when a template tries to use a second template that uses the first template. [https://phabricator.wikimedia.org/T160743] *English Wikipedia now has cookie blocks. It will come to more wikis in the future. This is an extension to the autoblock system so when a user is blocked, the next time they visit the wiki a [[w:en: HTTP cookie|cookie]] will be set. This means that even if the user switches accounts and to a new [[w:en:IP address|IP address]] the cookie will block them again. [https://phabricator.wikimedia.org/T5233] '''Problems''' * Wikidata descriptions, aliases and labels that used some characters could not be saved. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T161263] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 4 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 5 April. It will be on all wikis from 6 April ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=14&month=03&year=2017 4 April at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * You can join the next office hour with the Wikidata team. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=05&month=04&year=2017 5 April at 16:00 (UTC)]. See [[d:Wikidata:Events#IRC office hours|how to join]]. '''Future changes''' * [[:mw:Special:MyLanguage/Edit_Review_Improvements/New_filters_for_edit_review|New filters for Recent changes]] will come to Wikidata and Persian, Dutch, Russian, Turkish, Czech and Hebrew Wikipedia on 11 April. The new filters include [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Filtering|filtering]], [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Highlighting function|highlighting]] and [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Quality and Intent Filters|user intent prediction]]. User intent prediction means the filter tries to help editors determine if the edit was made in good faith or not. Other wikis [[phab:T146972|will get it later]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T158332] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/14|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W14"/> 19:53, 3 april 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16526368 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/15|Tech News: 2017-15]] == <section begin="technews-2017-W15"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:HTML Tidy|Tidy]] is going to be replaced with an HTML5 parsing algorithm. Bad HTML in wikitext [[mw:Parsing/Replacing Tidy|would cause problems]] on a number of wikis. There is now a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ParserMigration|ParserMigration extension]] on all wikis that you can use to help clean this up. You can [[mw:Special:MyLanguage/Parsing/Replacing Tidy#What this means for editors|read more about how you can use it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T141586] '''Changes this week''' * Some older [[w:en:Web browser|web browsers]] will not be able to use [[w:en:JavaScript|JavaScript]] on Wikimedia wikis from this week. If you have an old web browser on your computer you can upgrade to a newer version. [https://phabricator.wikimedia.org/T128115] * [[:mw:Special:MyLanguage/Edit_Review_Improvements/New_filters_for_edit_review|New filters for Recent changes]] will come to Wikidata and Persian, Russian, Turkish and French Wikipedia on 11 April. The schedule has been changed to fix the [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Quality and Intent Filters|user intent prediction filters]] for some wikis. User intent prediction means the filter tries to make it easier for editors to determine if the edit was made in good faith or not. Other wikis [[phab:T146972|will get it later]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T158332] * The list of special characters in the wikitext editor and the visual editor will now have a group of Canadian Aboriginal characters. [https://phabricator.wikimedia.org/T108626] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 11 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 12 April. It will be on all wikis from 13 April ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=11&month=04&year=2017 11 April at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Because of a data centre test you will be able to read but not edit the wikis for 20 to 30 minutes on 19 April and 3 May. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=19&month=04&year=2017 14:00 (UTC)]. You might lose edits if you try to save during this time. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2017|You can read more about this]]. * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will change how you move between revisions. This will be available on [[testwiki:Main Page|the test wiki]] from 11 April. It will come to other wikis later if users like the change. You can test it and [[mw: Extension talk:RevisionSlider|give feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/15|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W15"/> 20:34, 10 april 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16563313 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/16|Tech News: 2017-16]] == <section begin="technews-2017-W16"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can add <code>?safemode=1</code> to the end of the URL on Wikimedia wikis to disable your personal [[w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] and [[w:en:JavaScript|JavaScript]]. Example: <code><nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Literature?safemode=1</nowiki></code>. This means you can test if a problem is because of your user scripts or gadgets without uninstalling them. [https://phabricator.wikimedia.org/T152169] * You can now see a list of all autoblocks on [[Special:AutoblockList]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T146414] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The Wikiversity and Wikinews logos are now shown directly from the configuration and not from <code><nowiki>[[File:Wiki.png]]</nowiki></code>. If you want to change logo or have an anniversary logo, see [[:m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|how to request a configuration change]]. This is how it already works for other projects. They can request logo changes the same way. [https://phabricator.wikimedia.org/T161980] '''Problems''' * Because of a data centre test you will be able to read but not edit the wikis for 20 to 30 minutes on 19 April. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=19&month=04&year=2017 14:00 (UTC)]. You might lose edits if you try to save during this time. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2017|You can read more about this]]. This will also happen on 3 May. '''Changes this week''' * There is no new Mediawiki version this week. This is because of the data centre test. '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=18&month=04&year=2017 {{#time:j xg|2017-04-18|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * [http://stats.wikimedia.org stats.wikimedia.org] will be replaced. You can [https://analytics-prototype.wmflabs.org/#/ see the new prototype]. You can [[mw:Talk:Wikistats 2.0 Design Project/RequestforFeedback/Round2|leave feedback on this change]]. * [[mw:Beta Features/Hovercards|Page Previews]] will be turned on for logged-out users on a large number of wikis in May. It could be postponed and happen later. Page Previews shows readers a short part of a linked article when they rest their mouse pointer on the link. This is to help them understand what it is about without leaving the article they are reading. Page Previews used to be called Hovercards. Users who have tested the feature [[mw:Talk:Beta Features/Hovercards|can give feedback]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/User:CKoerner_(WMF)/Enable_Hovercards/Phase_1] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> From next week, user scripts using very old [[w:en:Deprecation#Software deprecation|deprecated]] wikibits functions will show errors. These functions have not worked since 2013. You should fix or disable broken scripts. You can see [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Legacy JavaScript#wikibits.js|examples of how to upgrade scripts]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-April/087965.html][https://phabricator.wikimedia.org/T122755] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/16|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W16"/> 21:32, 17 april 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16608022 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/17|Tech News: 2017-17]] == <section begin="technews-2017-W17"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:mw:Special:MyLanguage/Edit_Review_Improvements/New_filters_for_edit_review|New filters for recent changes]] are now available as a beta feature on most wikis. You can [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|turn it on in your preferences]]. Remaining wikis will have the new filters on 9 May. [https://phabricator.wikimedia.org/T158335] *When [[m:Administrator|administrators]], [[m:bureaucrat|bureaucrats]] and [[m:stewards|stewards]] make a user a member of a user group they can now set an expiry date. A user group is for example "administrators" or "bots". This means that they can give someone user rights for a limited time. This is similar to how blocks and page protections can be limited in time. [[Special:UserRights|Special:UserRights]] will have new options for this. You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:User rights and groups#Assigning and revoking user groups|read more about user groups.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T159416] '''Problems''' *Since the [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2017|data centre test]] last week the [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation tool]] has been disabled. This is because of a database problem. It will be back as soon as the problem has been solved. [https://phabricator.wikimedia.org/T163344] '''Changes this week''' *The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|GuidedTour extension]] will be enabled on all wikis. This is a tool to explain to new users how to edit. [https://phabricator.wikimedia.org/T152827] *Wiktionary will handle interlanguage links in a new way. The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Cognate|Cognate extension]] will automatically link pages with the same title between Wiktionaries. For this to work all old interlanguage links have to be removed. You can [[mw:Special:MyLanguage/User:Lea Lacroix (WMDE)/Cognate announcement|read more about this]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/User:Lea_Lacroix_(WMDE)/Cognate_announcement] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 25 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 26 April. It will be on all wikis from 27 April ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=25&month=04&year=2017 25 April at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/17|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W17"/> 18:40, 24 april 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16627468 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/18|Tech News: 2017-18]] == <section begin="technews-2017-W18"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="bs" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Najnovije '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tehničke vijesti]]''' Wikimedijine tehničke zajednice. Recite drugima o ovim izmjenama. Neće sve izmjene utjecati na Vas. Dostupni su [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/18|prijevodi]]. '''Nedavne izmjene''' *[[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Prijevod sadržaja]] ponovo radi. Bio je isključen zbog problema s bazom podataka. [https://phabricator.wikimedia.org/T163344] * <span title="Napredna stavka">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Skripte koje koriste [[w:en:Deprecation#Software deprecation|zastarjele]] wikibitsove funkcije prikazuju greške. Ove funkcije ne rade još od 2013. Trebali biste popraviti ili onemogućiti pokvarene skripte. Možete pogledati [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Legacy JavaScript#wikibits.js|primjere kako ih nadograditi]]. Ovo je ista stvar koja je spomenuta u ranijem izdanju tehničkih vijesti ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/16|2017/16]]). [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-April/087965.html][https://phabricator.wikimedia.org/T122755] '''Problemi''' * Zbog testiranja podatkovnog centra, moći ćete čitati, ali nećete moći uređivati wikije 3. maja u periodu od 20 do 30 minuta. Testiranje će započeti u [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=03&month=05&year=2017 14:00 (UTC)]. Mogli biste izgubiti izmjene ako ih pokušate sačuvati tokom tog perioda. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2017|Možete detaljnije pročitati o ovome]]. '''Izmjene ove sedmice''' * Ove sedmice nema izmjena u vezi s MediaWikijem zbog testiranja podatkovnog centra. '''Sastanci''' * <span title="Povratna stavka">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> Možete se pridružiti narednom sastanku s ekipom odgovornom za vizualni uređivač. Tokom sastanka, programerima možete dati do znanja koje su greške po Vama najvažnije. Sastanak će se održati [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=02&month=05&year=2017 {{#time:j xg|2017-05-02|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} u 19:00 (UTC)]. Pogledajte [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|kako se pridružiti]]. '''Buduće izmjene''' *Svi Wikimedijini wikiji imat će blokiranje uz pomoć kolačića od 8. maja. Ovo je proširenje sistemu automatskog blokiranja koje funkcionira tako što postavlja [[w:en: HTTP cookie|kolačić]] kad neko posjeti wiki nakon što je blokiran. To znači da, čak i ako blokirani korisnik promijeni račun ili [[w:en:IP address|IP-adresu]], kolačić će ga ponovo blokirati. [https://phabricator.wikimedia.org/T5233] *Dugmad <code>{{int:Publishchanges}}</code>, <code>{{int:Showpreview}}</code> i <code>{{int:Showdiff}}</code> izgledat će malo drukčije da se uklope s izgledom [[:mw:OOjs UI|OOUI]]-a. Korisnici mogu testirati rade li skripte, dodaci i dr. s novim interfejsom tako što će dodati <code>&ooui=1</code> na kraj URL-a. [https://phabricator.wikimedia.org/T162849] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tehničke vijesti]]''' priredili su [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|pisci]], a objavio ih je [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Doprinesite]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/18|Prevedite]] • [[m:Tech|Potražite pomoć]] • [[m:Talk:Tech/News|Dajte povratne informacije]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Pretplatite se ili otkažite pretplatu]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W18"/> 21:49, 1 maj 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16654620 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/19|Tech News: 2017-19]] == <section begin="technews-2017-W19"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/19|Translations]] are available. '''Problems''' * Some users have a problem with the watchlist. Some changes in categories make the watchlist a blank page. The developers are working on this. Until this is fixed you can try some things that have helped other editors if you have this problem. You can turn on <code>{{int:tog-watchlisthidecategorization}}</code> in your watchlist preferences. You can turn off <code>{{int:tog-extendwatchlist}}</code> in your watchlist preferences. You can remove problematic categories from [[Special:EditWatchlist/raw|Special:EditWatchlist/raw]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T164059] * There was a problem with the visual editor for several days. You could not save edits that triggered a [[w:en:CAPTCHA|CAPTCHA]]. This would for example be when a new user added external links in references. This was fixed on 2 May. [https://phabricator.wikimedia.org/T164157] '''Changes this week''' * When you edit you can switch between the visual editor and the wikitext editor. This works if the wiki you edit has the visual editor. The menu will now say <code>Visual editing</code> and <code>Source editing</code> instead of <code>Switch to visual editing</code> and <code>Switch to code editing</code>. This is because it was confusing when the menu said you could switch to the editor you were already using. [https://phabricator.wikimedia.org/T162864] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 May. It will be on all wikis from 11 May ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=09&month=05&year=2017 9 May at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * You will be able to get a notification when a page you created is connected to a Wikidata item. This will come to Wikivoyage on 9 May. If there are no problems it will come to most Wikipedias on 30 May. It will come to other projects and English, French and German Wikipedia later in the summer. It will be opt-in for existing users and opt-out for new users. [https://phabricator.wikimedia.org/T142102][https://phabricator.wikimedia.org/T142103#3223284] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Markup that looks like code for language variants might need to be fixed. If <code>-{</code> is used in [[w:en:Transclusion|transclusions]] or [[w:en:URL|web addresses]] it has to be [[w:en:Escape character|escaped]] appropriately. You can use <code>-<nowiki><nowiki/></nowiki>{</code> for transclusions and <code>%2D{</code> in web addresses. A transclusion could for example be when you use <code>-{</code> in a template: <code><nowiki>{{1x| sad :-{ face }}</nowiki></code>. This is because of some code fixes to the [[w:en:Preprocessor|preprocessor]] and affects all wikis. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/333997/][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsoid/Language_conversion/Preprocessor_fixups] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/19|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W19"/> 04:24, 9 maj 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16713536 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/20|Tech News: 2017-20]] == <section begin="technews-2017-W20"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' *You can now use [[w:en:International Standard Book Number|ISBNs]] to automatically generate citations in the visual editor. This works on wikis that have [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|enabled Citoid]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T145462] *The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Two_Column_Edit_Conflict_View|Two Column Edit Conflict View]] is available as a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] on all wikis. It is a new interface for the edit conflict resolution page. [https://phabricator.wikimedia.org/T162806] '''Problems''' *The <code>mediawiki.util</code> library does not load automatically any more. Your [[Special:MyPage/common.js]] may use it. If you have technical problems that started a couple of weeks ago you can try adding <syntaxhighlight lang="js" inline class=nowrap>mw.loader.using( 'mediawiki.util' ).done(function(){</syntaxhighlight> as the first line in the file and <syntaxhighlight lang="js" inline class=nowrap>});</syntaxhighlight> as a last one. Tech News wrote about this in the [[m:Tech/News/2017/18|2017/18]] issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T122755] '''Changes this week''' *The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider extension]] will be a default feature on all wikis. RevisionSlider is an easier way to move between changes in the page history. It has been a default feature on German, Arabic and Hebrew Wikipedia and a beta feature on all wikis. You will be able to turn it off in your preferences. [https://phabricator.wikimedia.org/T163685] *There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' *Administrators will soon be able to search through deleted pages. [https://www.mediawiki.org/wiki/User:Smalyshev_(WMF)/Archive_search][https://meta.wikimedia.org/wiki/2015_Community_Wishlist_Survey/Search#Provide_a_means_of_searching_for_deleted_pages] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Markup that looks like code for language variants might need to be fixed. Tech News wrote about this last week. If <code>-{</code> is used in [[w:en:Transclusion|transclusions]] or [[w:en:URL|web addresses]] it has to be [[w:en:Escape character|escaped]] appropriately. You can use <code>-<nowiki><nowiki/></nowiki>{</code> for transclusions and <code>%2D{</code> in web addresses. This is because of some code fixes to the [[w:en:Preprocessor|preprocessor]] and affects all wikis. You can now see [[mw: Parsoid/Language conversion/Preprocessor fixups/20170501|the full list of wikis with this problem]] and help fix them to avoid that things break later this month. You might find [[w:en:False positives and false negatives|false positives]]. You can [[mw: Parsoid/Language conversion/Preprocessor fixups/Edit logbook#Edit Rules|read more about what to fix]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/333997/][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsoid/Language_conversion/Preprocessor_fixups] '''Older unreported changes''' *Your [[m:Special:MyPage|Meta user page]] is shown on all wikis where you don't have a local user page. You can now add the magic word <code><nowiki>__NOGLOBAL__</nowiki></code> to your Meta user page to stop this. [https://phabricator.wikimedia.org/T90849][https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Help:Magic_words&diff=2462141&oldid=2425686] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/20|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W20"/> 23:48, 15 maj 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16757592 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/21|Tech News: 2017-21]] == <section begin="technews-2017-W21"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/21|Translations]] are available. '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 23 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 24 May. It will be on all wikis from 25 May ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> There will be a <code><nowiki><div></nowiki></code> tag around HTML from the MediaWiki wikitext [[w:en:Parsing|parser]]. Gadgets with code that does not follow recommendations could have problems with this. You can [[phab:T163512|report new problems]] you think are related to this. [https://phabricator.wikimedia.org/T37247] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W21"/> 00:02, 23 maj 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16793800 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/22|Tech News: 2017-22]] == <section begin="technews-2017-W22"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/22|Translations]] are available. '''Problems''' *Last week’s MediaWiki version was rolled back from some wikis because of a problem. This means planned changes did not happen. [https://phabricator.wikimedia.org/T163512] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=30&month=05&year=2017 30 May at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *You will be able to control who can notify you on the Wikimedia wikis. You will have a user blacklist. When you add a user to the blacklist you will not get a [[mw:Notifications|notification]] when they mention you. You can [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:Preferences#mw-prefsection-echo test this on Beta Wikipedia]. You can [[m: Community health initiative/Notifications blacklist|read more and give feedback on Meta]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T150419] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W22"/> 14:18, 30 maj 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16821223 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/23|Tech News: 2017-23]] == <section begin="technews-2017-W23"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can see new files on [[Special:NewFiles|Special:NewFiles]]. You can now pick which dates you want to see files from. [https://phabricator.wikimedia.org/T13836] * When you read Wikipedia on a mobile device the first paragraph now comes before the infobox. [https://phabricator.wikimedia.org/T150325] * You can now remove navigation elements from your results when you search. This could for example be part of an infobox that is only there to help you find the previous or next article. [https://phabricator.wikimedia.org/T162905] * New users on Wikivoyages and Wikipedias (except French, English and German) now get a notification when a page they created is connected to Wikidata. Other wikis will get it 13 June. [https://phabricator.wikimedia.org/T142102] '''Problems''' * The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.2|MediaWiki version]] from two weeks ago was rolled back. It was fixed late last week. Changes that were planned to go out last week did not happen. [https://phabricator.wikimedia.org/T165957] '''Changes this week''' * Wikimedia wikis can show fewer links to articles in other languages. This is to make it easier to find the languages likely to be useful to the reader or editor. Everyone can still click to see the full list. Logged-in users who use the [[mw:Special:MyLanguage/Universal Language Selector/Compact Language Links|compact language links]] will see languages they have in their [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Babel|Babel box]] on their user page in the first, shorter list. You can turn the compact language list off or on in [[Special:Preferences|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T135371] * You can choose what dates to look at when you look at a user's contributions. [https://phabricator.wikimedia.org/T120733] * When you click on your watchlist in the mobile view you get a list of all pages in the watchlist instead of the latest changes to them. Logged-in users with at least ten edits will now get the latest changes instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T88270] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 June. It will be on all wikis from 8 June ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> String comparisons in Scribunto modules are now always done case-insensitively by byte order. Before they were sometimes in a case-sensitive US-English collation order. This could break some modules. [https://phabricator.wikimedia.org/T107128] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=06&month=06&year=2017 6 June at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Editor|2006 wikitext editor]] will be removed the week of 27 June. This is the old toolbar with small square blue buttons. You can see [[m:File:Edit toolbar - 2.png|a picture of it]]. 0.03% of active Wikimedia editors use this old tool. They will not see a toolbar at all. [https://www.mediawiki.org/wiki/Editing/Projects/Removal_of_the_2006_wikitext_editor][https://phabricator.wikimedia.org/T30856] * Wikimedia wikis use [[mw:Offline content generator|OCG]] to create PDFs. The OCG code has a lot of problems and will stop working. It has to be replaced. An alternative is [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ElectronPdfService|Electron]]. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/PDF Functionality|tell the developers]] what you need the PDF service to be able to do. Electron already works on German Wikipedia. It will be on English Wikipedia later this week so you can test it there too. [https://phabricator.wikimedia.org/T165956] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The [[mw:Architecture committee|Architecture Committee]] will change and get a new name. You can read and comment on the [[mw:Architecture committee/Charter|draft]] that describes the new committee. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W23"/> 21:04, 5 juni 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16850955 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/24|Tech News: 2017-24]] == <section begin="technews-2017-W24"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' *Some wikis have the larger and brighter [[mw:OOjs UI|OOjs UI]] edit page buttons. When you write an edit summary there you can now see how many bytes you have left before the summary is too long. [https://phabricator.wikimedia.org/T165856] *When you search on Wikipedia you can now find pages on other Wikimedia projects that could be relevant. You see them next to the search results. [https://www.mediawiki.org/wiki/Cross-wiki_Search_Result_Improvements] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 June. It will be on all wikis from 15 June ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=13&month=06&year=2017 13 June at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *You will soon be able to get a notification when someone tries to log in to your account. You can test this on the [[testwiki:Main Page|test wiki]]. This will only work if they fail to log in to your account. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/LoginNotify] * Wikimedia wikis use [[mw:Offline content generator|OCG]] to create PDFs. The OCG code has a lot of problems and will stop working. It has to be replaced. An alternative is [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ElectronPdfService|Electron]]. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/PDF Functionality|tell the developers]] what you need the PDF service to be able to do. Electron now works on all Wikimedia projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T165956] *Administrators can soon search for deleted page titles and find results that are similar to what they searched for. Today the search only finds pages that are exactly the same as what you search for. This is to make it easier to find pages when you don't know the exact title. Administrators on Arabic, Catalan, English, Persian, German, Italian, Polish, and Russian Wikipedia and on mediawiki.org can test this by adding <code>&fuzzy=1</code> to the end of the web address when looking at [[Special:Undelete|Special:Undelete]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/User:Smalyshev_(WMF)/Archive_search][https://phabricator.wikimedia.org/T109561] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/24|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W24"/> 17:29, 12 juni 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16872240 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/25|Tech News: 2017-25]] == <section begin="technews-2017-W25"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/25|Translations]] are available. '''Problems''' *[[mw:ORES|ORES]] had some problems on 13 June between 16:00 and 19:40 [[w:en:Coordinated Universal Time|UTC]]. It has now been fixed. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20170613-ORES] '''Changes this week''' *<code>[[wikitech:Irc.wikimedia.org|irc.wikimedia.org]]</code> has to be rebooted. This will probably happen on 21 June. It may be postponed. Some tools use this to get the recent changes feed. They will not work when it is down. [https://phabricator.wikimedia.org/T167643] *<span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> <code>Special:PageData</code> will be an entry point for machine-readable page data. [https://phabricator.wikimedia.org/T163923] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 20 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 21 June. It will be on all wikis from 22 June ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=20&month=06&year=2017 20 June at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *<span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] in templates will be stored in a separate page in the future. You can now see how the [[mw:Extension:TemplateStyles|TemplateStyles extension]] works on [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/TemplateStylesTest Beta Labs]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/25|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W25"/> 17:44, 19 juni 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16885571 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/26|Tech News: 2017-26]] == <section begin="technews-2017-W26"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <[[mw:Special:MyLanguage/Extension:InputBox|inputbox]]> has a new <code>searchfilter</code> parameter. You can add values like <code>searchfilter=insource:foo</code>. It will add that to the user's search query. [https://phabricator.wikimedia.org/T147951] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 27 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 28 June. It will be on all wikis from 29 June ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). * Users will be able to choose whether they want to see Wikidata changes in enhanced watchlist/recent changes. Previously, this was disabled for everyone. [https://phabricator.wikimedia.org/T46874] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=27&month=06&year=2017 27 June at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * You can join the next WMF Language team office hour, an open session to talk about Wikimedia Language projects. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=13&min=00&sec=0&day=27&month=06&year=2017 27 June at 13:00 UTC]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/mediawiki-i18n/2017-June/001126.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/26|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W26"/> 17:38, 26 juni 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16896487 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/27|Tech News: 2017-27]] == <section begin="technews-2017-W27"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' *There was a problem with maps on Wikimedia wikis that used <[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|mapframe]]> when you clicked on the link to another map service. Open Street Map or Google Maps are examples of other map services. If you had marked a place on the map the marker would not be in the same place on the other map service. It was in the middle of the map. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T160782] '''Changes this week''' *Very old and inactive unpublished translations in the [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Content Translation]] database will be removed. This is because of technical maintenance. If you have not worked on a translation after 1 January 2016 you will lose it after 6 July. If you want to keep the unfinished translation you need to open it before 6 July with the Content Translation tool. You can continue working on it later. Translations that were started or have been worked on after 1 January 2016 will not be affected. *There is no new Mediawiki version this week. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[wikitech:EventStreams|EventStreams]] is a new way to show activity on Wikimedia wikis. It works with the recent changes feed. It will do more things later. It will replace [[wikitech:RCStream|RCStream]]. Tools that use RCStream should move to EventStreams before 7 July. Tech News wrote about this in the [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/07|2017/07]] issue. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/analytics/2017-February/005711.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/27|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W27"/> 17:32, 3 juli 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16943555 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/28|Tech News: 2017-28]] == <section begin="technews-2017-W28"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There are sometimes links to pages about the same thing on other Wikimedia projects. A Wikipedia article about Berlin can link to the Wikivoyage guide or Wiktionary entry about Berlin. You can now see when that page has a badge. A badge could be the star that shows that an article is a featured article. [https://phabricator.wikimedia.org/T73887] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2017-07-11|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2017-07-12|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2017-07-13|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=11&month=07&year=2017 {{#time:j xg|2017-07-11|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *Mobile users will be able to edit Wikipedia without JavaScript. This will make it possible to edit the wikis from older mobile phones. This will probably happen on 18 July for most wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T125174] *We will [[mw:Parsing/Replacing Tidy/FAQ|not use]] [[w:en:HTML Tidy|Tidy]] on Wikimedia wikis in the future. It will be replaced by June 2018. It could be earlier. Editors will need to fix pages that could break. You can read the [[mw:Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What will editors need to do.3F|simplified instructions for editors]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/28|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W28"/> 17:07, 10 juli 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16977031 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/29|Tech News: 2017-29]] == <section begin="technews-2017-W29"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * "Wikimedia Labs" is now called "Cloud VPS". "Wikimedia Tool Labs" is now called "Wikimedia Toolforge". This is to help clarify the purpose of these services. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-July/088466.html] '''Problems''' * On some pages, the Table of Contents is not being shown. It will normally appear if you edit the page again. Investigation is currently ongoing. [https://phabricator.wikimedia.org/T168040] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 18 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 19 July. It will be on all wikis from 20 July ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=18&month=07&year=2017 18 July at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is: Migrate to HTML5 section ids. [https://phabricator.wikimedia.org/T152540] The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=19&month=07&year=2017 19 July at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features/Hovercards|Page Previews]], currently a Beta Feature, will be enabled for logged-out users for all remaining Wikipedias (with the exception of English and German) the week of 24 July. An A/B test will be run on English Wikipedia to collect data before approaching the community for further discussion. [https://phabricator.wikimedia.org/T70860] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/29|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W29"/> 00:59, 18 juli 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17007159 --> == [[m:Special:MyLanguage/Collaboration/Newsletter/Issues/2017/30|Tech News: 2017-30]] == <section begin="technews-2017-W30"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' *<span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] in templates will be stored in a separate page in the future. This will make it easier to make templates look good on mobile devices. This now works on [[mw:MediaWiki|mediawiki.org]] and [[wikitech:Main Page|Wikitech]]. It will come to more wikis later. [https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:TemplateStyles/Q%26A][https://www.mediawiki.org/wiki/Topic:Tl7vrw6suzkxxoy9][https://phabricator.wikimedia.org/T170863] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> <code dir=ltr>.mw-ui-constructive</code> modifier class is deprecated and has been removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T155203] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2017-07-25|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2017-07-26|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2017-07-27|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). * It will be possible to restrict who can send you notifications on a wiki. This new feature will accessible in your preferences, [[Special:Preferences#mw-prefsection-echo|in the Notifications tab]], on Wednesday, July 26. Please see [[mw:Help:Notifications#mute|the documentation]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T150419] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=25&month=07&year=2017 {{#time:j xg|2017-07-25|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title=" Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the Wikimedia Foundation July 2017 Metrics & Activities Meeting. The meeting is about how Wikipedia and the Wikimedia movement are perceived and understood by the world. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=27&month=07&year=2017 {{#time:j xg|2017-07-27|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} at 19:00 (UTC)]. See [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2017-July/088080.html the agenda and how to join]. '''Future changes''' * New Filters for Edit Review, at the moment available as a Beta feature, [[:m:Special:MyLanguage/Collaboration/Newsletter/Issues/2017/07|will be released by default]] for the Recent Changes in September. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/30|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W30"/> 17:57, 24 juli 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17017391 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/31|Tech News: 2017-31]] == <section begin="technews-2017-W31"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/31|Translations]] are available. '''Problems''' *Some pages show the error <code>Lua error in mw.wikibase.entity.lua at line 34: The entity data must be a table obtained via mw.wikibase.getEntityObject</code>. This problem happens on pages with a [[:w:en: Lua (programming language)|Lua module]] that uses Wikidata. The developers are working on fixing the problem. You can fix a page by opening it for editing and then saving without changing anything. [https://phabricator.wikimedia.org/T170039] *Wikidata and German Wikipedia could not be edited for an hour on 28 July. You can read why and how we could avoid it in the future in the [[wikitech:Incident documentation/20170728-s5 (WikiData and dewiki) read-only|incident report]]. '''Changes later this week''' *Some wikis already have the larger and brighter [[mw:Contributors/Projects/Accessible_editing_buttons|OOjs UI edit page buttons]]. All remaining wikis except Commons will have these from 1 August. [https://phabricator.wikimedia.org/T162849] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 1 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 2 August. It will be on all wikis from 3 August ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=01&month=08&year=2017 1 August at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * The default font in the edit window will soon change for some users. Instead of using the browser default it will be monospace. Users can change this in their preferences. This should only change this for some users on Macs and iOS devices. [https://phabricator.wikimedia.org/T171201] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/31|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W31"/> 23:45, 31 juli 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17058990 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/32|Tech News: 2017-32]] == <section begin="technews-2017-W32"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now see which Wikipedia language versions are read in a specific country. This tool is called [https://stats.wikimedia.org/wikimedia/animations/pageviews/wivivi.html Wikipedia Views Visualized]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WiViVi] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The Architecture Committee is now the [[mw:Wikimedia Technical Committee|Wikimedia Technical Committee]]. You can read the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Committee/Charter|charter]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-July/088534.html] '''Problems''' * You can get an email when a page on your watchlist was edited. You can choose not to get emails for minor edits. There is a bug that means that you then don't get an email when someone does a normal edit after a minor edit. The developers are working on fixing this. Until it has been fixed you can activate "{{int:tog-enotifminoredits}}" at the bottom of "{{int:prefs-personal}}" in your preferences if you want to. [https://phabricator.wikimedia.org/T29884] * The thanks button sometimes didn't work for mobile users. This was because of a new bug and has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T170917] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 8 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 9 August. It will be on all wikis from 10 August ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Editors and readers who still use Internet Explorer 8 on Windows XP will not be able to use Wikipedia. Internet Explorer 8 on Windows XP can't connect securely to the wikis. When we allow them to do so it means that we get less security for everyone else. If you use Internet Explorer 8 on Windows XP you can install [https://www.mozilla.org/en-US/firefox/organizations/all/ Firefox 52 ESR] instead. Around 0.1% of the traffic to the Wikimedia wikis comes from Internet Explorer 8 on Windows XP. [https://phabricator.wikimedia.org/T147199] * Links to sections on Wikipedia don't work well in languages that don't use the [[w:en:Latin script|Latin script]]. The [[w:en:URL|URL]] in the address bar in your browser shows Latin characters like <code dir=ltr>.D0.A1.D1.81.D1.8B.D0.BB.D0.BA.D0.B8</code> instead of the section heading in the wiki's language. Links to sections in non-Latin scripts will be in the script of that wiki in the future. This will happen in the next few months. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-August/088559.html][https://phabricator.wikimedia.org/T152540] * Wiki pages printed by the web browser "Print" function will have an updated style. This new style will be similar to the when you download a page as PDF. It will be better at showing tables, infoboxes and headings. [https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/Projects/Print_Styles#Desktop_Printing][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-August/088565.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/32|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W32"/> 23:45, 7 august 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17085059 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/33|Tech News: 2017-33]] == <section begin="technews-2017-W33"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' *Bureaucrats can now set users as [[m:Special:MyLanguage/Meta:Confirmed users|confirmed]]. Previously only stewards could do this on most wikis. Nothing will change for wikis that have previously decided to let administrators set users as confirmed. [https://phabricator.wikimedia.org/T101983] '''Problems''' *The symbols in the language list that show that an article is good or featured in that language doesn't work. Links to the Commons category in the sidebar doesn't work either. The developers are working on fixing it. [https://phabricator.wikimedia.org/T172592][https://phabricator.wikimedia.org/T172805] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 15 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 16 August. It will be on all wikis from 17 August ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/33|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W33"/> 01:28, 15 august 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17112361 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/34|Tech News: 2017-34]] == <section begin="technews-2017-W34"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' *You can now test the new [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Skin:Timeless?useskin=timeless Timeless skin] on [[testwiki:Main Page|the test wiki]] and [[mw:MediaWiki|mediawiki.org]]. You can turn it on in your preferences. You can report bugs [[phab:tag/timeless/|in Phabricator]]. It will come to more wikis soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T154371][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-August/088603.html] *Your watchlist can now have the option to unwatch pages. You have to turn this on in your preferences. [https://phabricator.wikimedia.org/T2424] *If a table has several columns you can often choose which column you want to use to sort the table. This has not worked for some columns for readers who have used Firefox or Safari. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T126886] *The [[mw:Extension:RelatedArticles|RelatedArticles extension]] has shown related pages on Wikivoyages. You will now see the related pages at the end of the article together with an image. Previously the links were in the sidebar. Wikis that want this extension can request it on [[phab:tag/wikimedia-site-requests/|Phabricator]]. '''Changes later this week''' *Videos will now be played in the [[w:en:WebM|WebM format]] in all browsers. Previously some browsers used [[w:en:Theora|Ogg Theora]] (.ogv). If you use Safari, Internet Explorer or Edge you may see slower playback speed at high resolutions. Instead we will get better quality and smaller file size. You can still upload video as Ogg files. They are automatically converted to WebM. This doesn't affect Ogg audio files. [https://phabricator.wikimedia.org/T172445] *The default font in the edit window will change for some users this week. Instead of using the browser default, it will be monospace. Users can change this in their preferences. This should only change this for some users on Macs and iOS devices. [https://phabricator.wikimedia.org/T171201] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 22 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 23 August. It will be on all wikis from 24 August ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=23&month=08&year=2017 23 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=22&month=08&year=2017 22 August at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/34|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W34"/> 20:00, 21 august 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17130704 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/35|Tech News: 2017-35]] == <section begin="technews-2017-W35"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' *[[w:en:Syntax highlighting|Syntax highlighting]] is now a beta feature on Wikimedia wikis with text written from left to right. It will come to right-to-left wikis later. This beta feature is based on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Wikitext_editor_syntax_highlighting][https://phabricator.wikimedia.org/T165543] *You will now [[mw:Special:MyLanguage/Help:Login notifications|get a notification]] when someone tries to log in to your account and fails. If they try from a device or IP address that have logged in to your account before you will be notified after five failed attempts. You can turn this off or choose to get an email notification in your preferences. You can also turn on to get an email when someone logs in to your account from a new device or IP address. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2017-August/088368.html] '''Problems''' *Some pages show the error <code>Lua error in mw.wikibase.entity.lua at line 34: The entity data must be a table obtained via mw.wikibase.getEntityObject</code>. This problem happens on pages with a [[:w:en:Lua (programming language)|Lua module]] that use Wikidata. This has now been fixed and no new pages will get this problem. You still need to fix pages that were broken before and still show the error message. You can see how [[mw:Special:MyLanguage/Mw.wikibase.entity.lua bug fix instructions|on this page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T170039] '''Changes later this week''' *You can block users from sending you notifications. [https://phabricator.wikimedia.org/T150419] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 29 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 30 August. It will be on all wikis from 31 August ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=29&month=08&year=2017 29 August at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Technical Committee. The topic this week is [[phab:T152540|Migrate to HTML5 section ids]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=30&month=08&year=2017 30 August at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' *In the future you will have [[m:Community Tech/Global preferences|global preferences]]. This means you could set something in your preferences to work in the same way on all wikis. You will not be forced to use global preferences. The developers are now asking if editors need exceptions. This is where you want to use global settings on almost all wikis, but have some wikis where you want it to work in a different way. If you want this you need to tell the developers now. You can do so on [[m:Talk:Community Tech/Global preferences|the talk page]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2017-August/088447.html] * [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New filters for edit review]] is a beta feature to improve recent changes pages. It will work on watchlists from 5 September. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2017-August/001648.html] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The jQuery library will be upgraded to version 3 in September 2017. Wikis can [[phab:T124742|ask on Phabricator]] to get it early, so they can help find and solve problems now. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/35|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W35"/> 00:09, 29 august 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17163557 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/36|Tech News: 2017-36]] == <section begin="technews-2017-W36"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/36|Translations]] are available. '''Tech News''' *We are asking Tech News readers five questions to make the newsletter better. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Reader feedback/2017|You can answer the questions here]]. We are grateful for every reply we get. '''Recent changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/RevisionSlider|RevisionSlider]] user interface has changed. You can now select revisions by clicking on the bars. You can move the blue knob past the yellow one and the yellow one will move along, and the other way around. [https://phabricator.wikimedia.org/T173566][https://phabricator.wikimedia.org/T172092] '''Problems''' * Some users have problems loading very large watchlists. It is working better than earlier but the problem has not been solved. The developers are working on fixing it. Until it has been fixed you can turn on "{{int:tog-extendwatchlist}}" in your preferences and see if it helps. [https://phabricator.wikimedia.org/T171027] '''Changes later this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New filters for edit review]] is a beta feature to improve recent changes pages. It will work on watchlists from 5 September. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2017-August/001648.html] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 September. It will be on all wikis from 7 September ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=05&month=09&year=2017 5 September at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can see a presentation about and discuss the new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Committee|Technical Committee]] on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=17&min=30&sec=0&day=05&month=09&year=2017 5 September at 17:30 (UTC)]. There will be a presentation on [https://www.youtube.com/watch?v=RtH-EmGmOWs YouTube] and a discussion in <code>#wikimedia-office</code> on [https://freenode.net/kb/answer/chat Freenode]. You can use the [https://webchat.freenode.net/ web chat]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-August/088651.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W36"/> 00:14, 5 septembar 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17191730 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/37|Tech News: 2017-37]] == <section begin="technews-2017-W37"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can get a [[d:Special:Diff/552232398|notification]] when a page you created is connected to a Wikidata item. You can choose to get these notifications in your preferences. Some wikis already had this option. It is now available on all wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T142102] * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Newsletter|Newsletter extension]] is now on mediawiki.org. The newsletter extension is for newsletters where you can subscribe by getting a notification when a new issue has been published. It will come to more wikis later. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-September/088714.html] *The [[mw:Extension:Linter|Linter extension]] helps you find technical errors in articles. There is now a new high-priority category: <code>tidy-whitespace-bug</code>. This usually affects templates with horizontal lists. You can read more [[mw:Help:Extension:Linter|about using Linter]] and the [[mw: Help:Extension:Linter/tidy-whitespace-bug|Tidy whitespace bug]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T173096] '''Problems''' * Tech News [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/36|2017/36]] reported about [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|new filters for edit review]] coming to watchlists. This was planned to happen last week. It will happen next week instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T171030] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 September. It will be on all wikis from 14 September ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[mw:OOjs UI|OOjs UI]] will be updated. This could affect some icons. You can [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-September/088711.html read more about the changes]. '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=13&month=09&year=2017 13 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=12&month=09&year=2017 12 September at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *You can't use [[mw:Offline content generator|OCG]] to create PDFs after 1 October. This is because of technical problems. You can use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ElectronPdfService|Electron]] instead. Most PDFs are already created with Electron. Electron will get missing features before 1 October. You can create books but they will not have all planned features until November or December. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/PDF Functionality|read more on mediawiki.org]]. * [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New filters for edit review]] are available now on recent changes as a beta feature. [[mw:Topic:Txr92g0lwqv1rpao|Some of those filters and other features]] will be deployed as default features in the coming weeks. Users will be able to opt out in their preferences. [https://phabricator.wikimedia.org/T164489] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W37"/> 21:15, 11 septembar 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17211238 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/38|Tech News: 2017-38]] == <section begin="technews-2017-W38"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' *You can now see contributions from an [[mw:Special:MyLanguage/Help:Range blocks#Non-technical explanation|IP range]] at [[Special:Contributions|Special:Contributions]]. Before you could only see contributions from single [[w:en:IP address|IP addresses]]. Some older contributions from IP ranges could be missing at first because it will take some time to add them. [https://phabricator.wikimedia.org/T175105][https://phabricator.wikimedia.org/T163562] * Flow has been re-scoped to become [[mw:Structured Discussions|Structured Discussions]] and the development [[mw:Structured_Discussions#Development_status|has restarted]]. Phabricator projects and repositories have been renamed. [https://phabricator.wikimedia.org/T167928] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 19 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 20 September. It will be on all wikis from 21 September ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=11&month=04&year=2017 19 September at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=20&month=09&year=2017 20 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * We are [[mw:Parsing/Replacing Tidy/FAQ|replacing]] [[w:en:HTML Tidy|Tidy]] on Wikimedia wikis. Editors need to fix pages that could break. You can read the [[mw:Parsing/Replacing Tidy/FAQ#What will editors need to do.3F|simplified instructions for editors]]. Some wikis have already switched. If your wiki would like to switch to the new format now, [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Parsing-Team,Tidy,Wikimedia-Site-requests&title=Enable%20RemexHTML%20on%20XXwiki&priority=10&parent=175706 you can file a task]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W38"/> 17:31, 18 septembar 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17219411 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/39|Tech News: 2017-39]] == <section begin="technews-2017-W39"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikitext [[w:en:Syntax highlighting|syntax highlighting]] is a beta feature on Wikimedia wikis with text written from left to right. This beta feature is based on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]]. You can now search through the entire article with <code>CTRL</code>+<code>F</code> or <code>cmd</code>+<code>F</code> when you edit. Before it just searched through a part of the article. The developers are also fixing a couple of other bugs. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Wikitext_editor_syntax_highlighting#Status_Updates][https://phabricator.wikimedia.org/T95104] * Administrators on wikis that use [[mw:Structured Discussions/Request_Structured_Discussions_on_a_page/Beta_feature|Structured Discussions as a beta feature or by default]] can now [[mw:Special:MyLanguage/Help:Structured_Discussions/Activation#ActivationBySysops|create and move]] Structured Discussions boards. Structured Discussions was previously called Flow. [https://phabricator.wikimedia.org/T175934] '''Changes later this week''' *You now [[mw:Special:MyLanguage/Help:Login notifications|get a notification]] when someone tries to log in to your account and fails. If they try from a device or IP address that have logged in to your account before you will be notified after five failed attempts. For security reasons you will soon get an email by default when someone tries to log in to your account and when someone logs in to your account from a new device or IP address. This can be turned off in your preferences. [https://phabricator.wikimedia.org/T174263] * Users with extremely old browsers (for example Netscape 2–4, released from 1995–1997) which do not support Unicode will no longer be able to edit. They should try to install a new browser. [https://phabricator.wikimedia.org/T67297] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 26 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 27 September. It will be on all wikis from 28 September. ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=27&month=09&year=2017 27 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *The Wikimedia Foundation [[mw:Readers|Readers department]] has proposed changing the mobile website. You can [[mw:Reading/Web/Projects/NewMobileWebsite#Proposal|read more on mediawiki.org]]. This would be a big change. *You can't use [[mw:Offline content generator|OCG]] to create PDFs after 1 October. This is because of technical problems. You can still create PDFs. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/37|Tech News 2017/37]] said the function to create PDFs from books would still work. It is now clear it will not work for the next few months. The developers are working on fixing this. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/PDF Functionality|read more on mediawiki.org]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W39"/> 17:59, 25 septembar 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17259189 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/40|Tech News: 2017-40]] == <section begin="technews-2017-W40"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Creating pages with preloaded text|preload]] features in the visual editor. This means you can create links to create new pages and some text will already be in the edit window when someone clicks on it. [https://phabricator.wikimedia.org/T51622] '''Changes later this week''' * If you have turned on "{{int:betafeatures-auto-enroll}}" you will now get the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]]. Before this you had to turn it on manually even though it is a beta feature. [https://phabricator.wikimedia.org/T176181] * [[Special:Block|Special:Block]] and [[Special:Unblock|Special:Unblock]] will get the [[mw:UX standardization|OOUI look]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T107036] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The jQuery library will be upgraded to version 3 on all Wiktionary wikis from 2 October. It will be on all non-Wikipedia wikis from 4 October. It will be on all wikis from 5 October. [https://phabricator.wikimedia.org/T124742] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 3 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 4 October. It will be on all wikis from 5 October ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=03&month=10&year=2017 3 October at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=04&month=10&year=2017 4 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * A new feature called Reading Lists are coming to the Wikipedia mobile apps. First it will be in the Android version. Reading Lists are a private user preference where you can see lists of articles on multiple devices. You can [[mw:Talk:Wikimedia Apps/Synced Reading Lists|give feedback on this feature]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Synced_Reading_Lists] * The search function has used [[mw:Manual:Language#Fallback languages|fallback languages]] for language analysis. This means a language could be analysed with the grammar of a completely unrelated language to find related words. This will be removed from most wikis the week starting with 9 October. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Discovery/Disabling Messaging Fallbacks for Language Analysis|read more and give feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W40"/> 01:25, 3 oktobar 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17287248 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/41|Tech News: 2017-41]] == <section begin="technews-2017-W41"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/41|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The number of active users listed by <code><nowiki>{{NUMBEROFACTIVEUSERS}}</nowiki></code> and on [[Special:Statistics|Special:Statistics]] will now only include Wikidata edits as activity on Wikidata and not on other wikis too. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/380887/] * Previously you could create wiki links starting with two colons. Now you need to use one colon. <nowiki>[[::File:X.jpg]]</nowiki> now has to be <nowiki>[[:File:X.jpg]]</nowiki>. There is now a new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter/multi-colon-escape|Linter category]]. You can see a list on [[Special:Linterrors/multi-colon-escape|Special:Linterrors/multi-colon-escape]]. The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Linter|Linter extension]] helps you find technical errors in articles. You can read more [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|about using Linter]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/361597/] '''Problems''' * You will not be able to edit or upload files to Commons for around 30 minutes on 11 October. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=06&min=00&sec=0&day=11&month=10&year=2017 06:00 UTC]. This is because of work to let Commons show 3D models. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Village_pump#Read-only_Commons_in_preparation_for_3D_file_support_-_11_October] '''Changes later this week''' * The font in the edit window is [[w:en:Monospaced font|monospace]] by default. Today you can change preferences to another font family or use "the browser default" instead of monospace. Switching to the browser default has only changed the font on Macs. The option to use browser default will be removed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T170223] * If you want to print a page or make a PDF of a page you can do so in the side menu. The way the pages look when you do this will change. You can [[mw:Reading/Web/Projects/Print Styles#Desktop Printing|read more on mediawiki.org]]. * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 October. It will be on all wikis from 12 October ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=10&month=10&year=2017 10 October at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=11&month=10&year=2017 11 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W41"/> 16:21, 9 oktobar 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17309468 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/42|Tech News: 2017-42]] == <section begin="technews-2017-W42"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/42|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When you edit a template with the visual editor it follows the template's <code>format</code> configuration on how to save it. You can now change the format in [[mw:Help:TemplateData#Custom_formats|more powerful ways]] if your wiki wants it. [https://phabricator.wikimedia.org/T138492][https://phabricator.wikimedia.org/T135667] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TwoColConflict|TwoColConflict]] extension is a new way to solve edit conflicts. It makes it easier to copy and paste the relevant text to the text field. It has been a beta feature for the last five months. You can now [[m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts/Feedback Round Test Page|try out the new interface]] on a page where you will actually get simulated edit conflicts. You can [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts/Feedback Round Test Page|give feedback]] to the developers. '''Problems''' * There is a problem with recent changes pages and your watchlist that show a large number of pages. Until it is fixed, Wikidata edits will not be shown on recent changes or in your watchlist on Commons or Russian Wikipedia. If necessary, Wikidata edits will be removed from all wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T171027] * Notifications are not working for some actions. For example some users don't get a notification when they are mentioned. The developers are working on fixing this. [https://phabricator.wikimedia.org/T177825] * Users on some wikis could not change their preferences. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T177478] '''Changes later this week''' * Editors and readers who still use Internet Explorer 8 on Windows XP will not be able to use Wikipedia from 17 October. Internet Explorer 8 on Windows XP can't connect securely to the wikis. When we allow them to do so it means that we get less security for everyone else. If you use Internet Explorer 8 on Windows XP you can install [https://www.mozilla.org/en-US/firefox/organizations/all/ Firefox 52 ESR] instead. Around 0.1% of the traffic to the Wikimedia wikis comes from Internet Explorer 8 on Windows XP. [https://phabricator.wikimedia.org/T147199] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 October. It will be on all wikis from 19 October ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=17&month=10&year=2017 17 October at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=18&month=10&year=2017 18 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W42"/> 17:31, 16 oktobar 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17314765 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/43|Tech News: 2017-43]] == <section begin="technews-2017-W43"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/43|Translations]] are available. '''Recent changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can use <code>ccnorm_contains_any</code> when you create an abuse filter. This can be used to look for multiple words or phrases within a string. It will find words where some characters have been replaced. You can read more [[mw:Extension:AbuseFilter/Rules format|in the documentation]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T177711] '''Changes later this week''' * When you search in some languages the search function could use specific other languages if the first language didn't work. This is called a fallback language. This didn't work properly and created bad searches. The search index is being fixed to work better. [https://phabricator.wikimedia.org/T177871] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 24 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 25 October. It will be on all wikis from 26 October ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&day=24&month=10&year=2017 24 October at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=25&month=10&year=2017 25 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *There is a [[c:Commons:Structured data/Get involved/Community focus group|Structured Commons community focus group]] for Commons and Wikidata contributors who want to give input on structured data on Wikimedia Commons. You can [[m:Global message delivery/Targets/Structured Commons focus group|sign up]] to join it. [https://phabricator.wikimedia.org/T174142] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W43"/> 20:18, 23 oktobar 2017 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17344086 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/44|Tech News: 2017-44]] == <section begin="technews-2017-W44"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' *You can now block users from emailing you through the Wikimedia wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T177319] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 31 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 November. It will be on all wikis from 2 November ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2017&month=10&day=31 31 October at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=01&month=11&year=2017 1 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W44"/> 01:20, 31 oktobar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17372700 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/45|Tech News: 2017-45]] == <section begin="technews-2017-W45"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' *You will no longer see the patrol log on [[Special:Log|Special:Log]] unless you specifically select it. [https://gerrit.wikimedia.org/r/384197] '''Changes later this week''' *The [[m:Special:MyLanguage/2017 Community Wishlist Survey|2017 Community Wishlist Survey]] begins on 6 November. You can post proposals from [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=06&month=11&year=2017 19:00 UTC] and until November 19. * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 November. It will be on all wikis from 9 November ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=08&month=11&year=2017 8 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *[[:w:en:URL|URLs]] that link to sections on Wikimedia wikis with non-Latin scripts have looked like this: <code>https://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия#.D0.98.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.8F</code> instead of <code>https://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия#История</code>. This will soon be fixed. Old links will still work. [https://phabricator.wikimedia.org/T152540][https://phabricator.wikimedia.org/T75092] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/45|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W45"/> 19:45, 6 novembar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17381742 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/46|Tech News: 2017-46]] == <section begin="technews-2017-W46"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/46|Translations]] are available. '''Changes later this week''' *The diff you see when you compare two different versions of a page has changed on [[mw:MediaWiki|MediaWiki.org]] and [[testwiki:Main Page|the test wiki]]. This is to make it easier to find a text change in a moved paragraph. It will hopefully soon come to more wikis. You can [[phab:T146781|report bugs in Phabricator]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-November/089099.html] *A new user group on Commons will be able to upload [[w:en:MP3|MP3 files]]. The plan is to have this user group from 17 November. [https://phabricator.wikimedia.org/T180002] * Wikis using Flagged Revisions will get the [[:mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New filters for Edit Review]] by default on the recent changes pages. It will be possible to opt-out in user preferences. [https://phabricator.wikimedia.org/T178990] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 November. It will be on all wikis from 16 November ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=15&month=11&year=2017 15 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *Support for uploading and viewing 3D models is coming soon to Wikimedia Commons. The feature will support the [[w:en:STL (file format)|.STL file format]]. You can see an example [[testwiki:File:Programmatically created crystal.stl|on the test wiki]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Extension:3d] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/46|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W46"/> 20:19, 13 novembar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17417996 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/47|Tech News: 2017-47]] == <section begin="technews-2017-W47"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/47|Translations]] are available. '''Recent changes''' * If you use the Chrome web browser on [[w:en:Android (operating system)|Android]] you can see a download icon on the mobile website. You can download a formatted PDF. It will work in other mobile browsers in the future. [https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/Projects/Mobile_PDFs] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The abuse filter now has a function called <code>get_matches</code>. You can use it to store matches from regular expressions – one of each capturing group. You can read more [[phabricator:T179957|in Phabricator]]. '''Problems''' * Last week's MediaWiki version didn't come to all Wikipedias because of a database crash. It will be on all wikis on 20 November. [https://phabricator.wikimedia.org/T180714][https://phabricator.wikimedia.org/T178635][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20171116-s5-dewiki-wikidata] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2017&month=11&day=21 21 November at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=22&month=11&year=2017 22 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Language converter syntax will no longer work inside external links. Wikitext like <code><nowiki>http://-{zh-cn:foo.com; zh-hk:bar.com; zh-tw:baz.com}-</nowiki></code> must be replaced. You will have to write <code><nowiki>-{zh-cn: http://foo.com ; zh-hk: http://bar.com ; zh-tw:http://baz.com }-</nowiki></code> instead. This only affects languages with Language Converter enabled. Examples of such languages are Chinese and Serbian. This will happen next week. [https://phabricator.wikimedia.org/T119158][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2017-November/001730.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/47|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W47"/> 20:18, 20 novembar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17447294 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/48|Tech News: 2017-48]] == <section begin="technews-2017-W48"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/48|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now test the new [[mw:Help:Extension:AdvancedSearch|advanced search function beta feature]] on mediawiki.org. It makes it easier to use some of the special search functions that most editors don't know exist. It will come to German and Arabic Wikipedia this week. It will come to more wikis later. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-November/089148.html] * You can now upload large files with the [https://tools.wmflabs.org/ia-upload/commons/init Internet Archive upload tool]. Previously you could not upload files larger than 100 MB. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikisource-l/2017-November/003365.html] * You can now use the [https://www.mediawiki.org/wiki/Skin:Timeless?useskin=timeless Timeless skin] on all wikis. You can choose skins in [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|Special:Preferences#Appearance]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T154371] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 28 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 29 November. It will be on all wikis from 30 November ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2017&month=11&day=28 28 November at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=29&month=11&year=2017 29 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/48|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W48"/> 21:30, 27 novembar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17468068 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/49|Tech News: 2017-49]] == <section begin="technews-2017-W49"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' * It is now possible to upload [[w:en:MP3|MP3 files]] to Commons. Only users with [[c:Commons:MP3 uploaders|MP3 file upload rights]] can upload MP3 files. [https://phabricator.wikimedia.org/T120288] * You can now use [[mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Live updates|live updates]] for recent changes if you use [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|the new filters]]. This feature updates the filtered recent changes every three seconds when you activate it. [https://phabricator.wikimedia.org/T173614] * There is an experimental [[m:Grants:IdeaLab/A Tor Onion Service for Wikipedia|onion service]] for Wikimedia projects. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2017-November/089157.html] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 December. It will be on all wikis from 7 December ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). * Very old versions of the [[w:en:Opera (web browser)|Opera Web browser]] are no longer supported. This means that technical development will not be tested to make sure it works with those Opera versions. Use Opera 15 or above or another browser if you have problems. [https://phabricator.wikimedia.org/T121517] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Almost 170 wikis with no high-priority errors in [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|Linter]] categories will switch to use the [[mw:RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. A few larger wikis such as German and Italian Wikipedia will also make this switch. It will happen on 5 December. Other wikis will be recommended to switch soon when they have fixed the errors that must be fixed. Tidy will be removed in the middle of 2018. [https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/Linter/Stats/2017-11-20#Wikis_with_zero_high-priority_errors][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2017&month=12&day=05 5 December at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=06&month=12&year=2017 6 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *The [[m:2017 Community Wishlist Survey|2017 Community Wishlist Survey]] will decide what the [[m:Community Tech|Community Tech]] team will work on next year. You can vote for wishes on the [[m:2017 Community Wishlist Survey|survey page]] until 10 December. You can see what has happened to last year's wishes on the [[m:2016 Community Wishlist Survey/Results|2016 results page]]. *The Community Liaisons team at the Wikimedia Foundation is looking for [[m:Tech/Ambassadors/List|active tech ambassadors]]. This is to make sure the Wikimedia communities get all the information they need about new features and can be involved in the technical development. [https://phabricator.wikimedia.org/T176476] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/49|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W49"/> 18:50, 4 decembar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17506639 --> == Invitation to Blocking tools consultation == Hello all, The Wikimedia Foundation's [[meta:Community health initiative/The Team|Anti-Harassment Tools team]] invites all Wikimedians to [[meta:Community health initiative/Blocking tools and improvements|discuss new blocking tools and improvements to existing blocking tools in December 2017]] for development work in early 2018. How can you help? #Share your ideas on the '''[[meta:Talk:Community health initiative/Blocking tools and improvements|discussion page]]''' or '''[https://en.wikipedia.org/wiki/Special:EmailUser/SPoore_(WMF) send an email to the Anti-Harassment Tools team]'''. #Spread the word that the consultation is happening; this is an important discussion for making decisions about improving the blocking tools. #Help with translation. #If you know of previous discussions about blocking tools that happened on your wiki, [[meta:Community health initiative/Blocking tools and improvements/Links|share the links.]] We are looking forward to learning your ideas. For the Anti-Harassment Tools team [[User:SPoore (WMF)|SPoore (WMF), Community Advocate, Community health initiative]] ([[User talk:SPoore (WMF)|talk]]) 00:23, 8 decembar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:SPoore (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SPoore_(WMF)/Tech_vp_massessage_list&oldid=17521361 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/50|Tech News: 2017-50]] == <section begin="technews-2017-W50"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:w:en:URL|URLs]] that link to sections on Wikimedia wikis with non-Latin scripts have looked like this: <code>https://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия#.D0.98.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.8F</code> instead of <code>https://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия#История</code>. This has now been fixed on all wikis. Old links will still work. [https://phabricator.wikimedia.org/T152540] * A new [[Special:Tags|tag]] marks edits where a redirect was created or removed. This still works when the editor writes something else in the edit summary. You can see the tags for example in the recent changes feed, article history, user contributions or on your watchlist. [https://phabricator.wikimedia.org/T73236] * If you use [[w:en:Google Chrome|Chrome]] on [[w:en:Android (operating system)|Android]], you can now use the print to PDF button to create a PDF of an article. [https://phabricator.wikimedia.org/T179914] * Filter by number of edits or filter by time range have been grouped on a same menu on the recent changes page if you use the new filters. The "{{int:rcfilters-show-new-changes}}" link is now more prominent. [https://phabricator.wikimedia.org/T177926] * Some of the web fonts that were provided by the [[mw:Special:MyLanguage/Universal Language Selector|Universal Language Selector]] extension are being removed. This is to reduce the load time on pages. The [[mw:Universal Language Selector/WebFonts|web fonts were added many years ago]] to help users read text in scripts which did not have fonts or had broken fonts. This is not the case any more. You can [[mw:Universal Language Selector/WebFonts/WebFonts Status|check the status page]] for a list of all web fonts and whether they are currently being used and especially for special requirements. [https://phabricator.wikimedia.org/T180422] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 December. It will be on all wikis from 14 December ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2017&month=12&day=12 12 December at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=13&month=12&year=2017 13 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You can discuss [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Blocking tools and improvements|new or improved blocking tools]] with the Wikimedia Foundation [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative#Anti-Harassment Tools|Anti-Harassment Tools team]]. They will work on building better blocking tools. Leave comments on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community health initiative/Blocking tools and improvements|talk page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/50|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W50"/> 18:57, 11 decembar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17532179 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/51|Tech News: 2017-51]] == <section begin="technews-2017-W51"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 8 January 2018. '''Problems''' * When you import a page from another wiki the usernames of the users who edited the article on the wiki you imported it from are shown in the article history. This should link to the users on the original wiki. A script to fix this caused problems for Wikidata and German Wikipedia. It also created a large number of [[m:Special:MyLanguage/Help:Unified login|SUL accounts]] on wikis where editors had never edited. [https://phabricator.wikimedia.org/T181731] * Some bot owners got email about their bots logging in from a new computer. If this is from one or a couple of wikis, you can turn these messages off [[Special:Preferences#mw-prefsection-echo|in your preferences]] on those wikis until the problem has been solved. If not, you can report more about the problem [[phab:T182867|in Phabricator]]. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. There will be no new MediaWiki version next week either. '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2017&month=12&day=19 {{#time:j xg|2017-12-19|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Files on Commons will have [[c:Special:MyLanguage/Commons:Structured data|structured metadata]] in the future. The developers are now looking for examples of different kinds of metadata to make sure they are aware of them when they build prototypes for structured data on Commons. You can [[c:Commons:Structured data/Get involved/Feedback requests/Interesting Commons files|read more and help]] by giving examples of interesting media files. * The [[c:Commons:Structured data/Development/Team|Structured Commons team]] are making sure Commons work with structured data. If you regularly contribute to Commons and Wikidata you can [http://www.allourideas.org/commonswdtools answer a survey] that helps the team prioritise the tools that are important for the Commons and Wikidata communities. The survey ends on 22 December. You can [[c:Commons:Structured data/Get_involved/Tools|read more on Commons]]. You can also [[c:Commons:Structured data/Get involved/Feedback requests/Renaming 'captions' and 'descriptions'|help the team decide]] on better names for "captions" and "descriptions". This ends on 3 January 2018. * The [[m:Special:MyLanguage/2017 Community Wishlist Survey|2017 Community Wishlist Survey]] has now ended. You can [[m:Special:MyLanguage/2017 Community Wishlist Survey/Results|see the results]]. They decide what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on next year. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W51"/> 16:26, 18 decembar 2017 (CET) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17556688 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/02|Tech News: 2018-02]] == <section begin="technews-2018-W02"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On Wikidata, the "{{int:wikibase-save}}" button when you edit is now called "{{int:wikibase-publish}}". This means all Wikimedia wikis have now changed from "{{int:savearticle}}" to "{{int:publishchanges}}". This is to help new editors understand what it does. [https://phabricator.wikimedia.org/T161367][https://phabricator.wikimedia.org/T131132] * Some edits will get an automatic [[Special:Tags|tag]] on all wikis. This will happen when making a page a redirect, blanking a page, removing almost all content, undoing an edit, or rolling back an edit. You can see the tags for example in the recent changes feed, article history, user contributions or on your watchlist. Some wikis had already marked edits like these in other ways. [https://phabricator.wikimedia.org/T167656] * [[Special:UnusedFiles|Special:UnusedFiles]] shows files that have been uploaded but are not used. It will show a file that is not used on the wiki it has been uploaded to, even if the file is used on another wiki. The new [[c:Special:GloballyUnusedFiles|Special:GloballyUnusedFiles page on Commons]] only shows files that are not used on any wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T183673] * [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions|Structured discussions]] now uses the 2017 wikitext editor instead of its old custom one. This will work with your preference for wikitext or visual editor. The documentation [[mw:Help:Structured_Discussions/Quick_tour#basics|has been updated]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T155861][https://phabricator.wikimedia.org/T178719] '''Problems''' * Older versions of the Chrome web browser on mobile devices may see the PDF download button, but it does not work. The developers are looking into the problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T182059] * With the new filters in the recent changes, "{{int:rcfilters-exclude-button-off}}" in "{{int:namespaces}}" did not work for "{{int:rcfilters-quickfilters}}" between 13 December and 2 January. When you loaded the saved filter all other namespaces were excluded instead. This has now been fixed. If you made any changes to your saved filters between 13 December and 2 January, you need to save your filters with excluded namespaces again. [https://phabricator.wikimedia.org/T183910] * The latest version of [[w:en:Google Chrome|Google Chrome]] broke how section links are shown in the address bar. You now see <code>#R%C3%A9sum%C3%A9</code> instead of <code>#Résumé</code> even if MediaWiki did not encode it that way. This happened in early December. This problem has been solved. The fix will be in Chrome 64 (23 January) or Chrome 65 (6 March). [https://phabricator.wikimedia.org/T152540#3830013] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Some POST requests to the API took longer than usual in parts of December. This affected the Wikidata UI and some gadgets the most. It has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T182322] '''Changes later this week''' * Wikidata will be moved to its own database [[w:en:Server (computing)|servers]]. This is because it is growing and needs more resources. Because of this '''you will be able to read but not edit''' Wikidata and the German Wikipedia between 06:00 and 06:30 [[w:en:Coordinated Universal Time|UTC]] on 9 January. You might lose edits if you try to save during this time. This includes editing the language links on other wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T181645] * The font size in the editing window will change slightly for some users. It will now look the same on all browsers and operating systems. [https://phabricator.wikimedia.org/T182320][https://www.mediawiki.org/wiki/Editing/Projects/Font_size_in_the_editing_window] * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 January. It will be on all wikis from 11 January ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> WikiEditor's ResourceLoader modules have been simplified to one: <code>ext.wikiEditor</code>. All the other modules are now deprecated aliases and should be removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T165112] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=01&day=09 9 January at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=10&month=01&year=2018 10 January at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W02"/> 17:19, 8 januar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17612475 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/03|Tech News: 2018-3]] == <section begin="technews-2018-W03"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Bureaucrats on Wikimedia wikis where the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Translate|Translate extension]] is installed can now add and remove the translation administrator permission by default. Administrators of wikis where this extension is enabled can add and remove this permission to or from themselves. Wikis that used a different configuration before have not changed. [https://phabricator.wikimedia.org/T184610] * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> There is a new [https://discourse-mediawiki.wmflabs.org/ Discourse test support channel] for Wikimedia developers. You can ask questions or answer others questions about MediaWiki and Wikimedia software development. [https://discourse-mediawiki.wmflabs.org/t/welcome-to-wikimedia-developer-support/8] '''Problems''' * Last week's MediaWiki update was rolled back. This was because of a bug that changed non-[[w:en:ASCII|ASCII]] characters when a page was edited. [https://phabricator.wikimedia.org/T184749][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-January/089399.html] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 16 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 17 January. It will be on all wikis from 18 January ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=01&day=16 16 January at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=17&month=01&year=2018 17 January at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> A few hundred wikis with less than ten high-priority errors in [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|Linter]] categories will switch to use the [[mw:RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. It will happen on 31 January. Other wikis will be recommended to switch soon when they have fixed the errors that must be fixed. Tidy will be removed in the middle of 2018. [https://phabricator.wikimedia.org/T184656][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/03|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W03"/> 19:45, 15 januar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17629330 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/04|Tech News: 2018-04]] == <section begin="technews-2018-W04"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/04|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Filters on [[Special:RecentChangesLinked|Special:RecentChangesLinked]] will get the new look similar to on the recent changes page. Special:RecentChangesLinked will also get some new features. [https://phabricator.wikimedia.org/T172161][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_Collaboration/Newsletter/Issues/2018/01] '''Problems''' * With the new [[mw:UX standardization|OOUI look]] menus and popups can open upwards instead of downwards. This was meant to make long dropdown menus easier to use. Sometimes these menus have been overlapped by other things. This is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T183069] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=24&month=01&year=2018 24 January at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *<code>[[wikitech:Irc.wikimedia.org|irc.wikimedia.org]]</code> will be rebooted on 22 February. Some bots use this to get the recent changes feed. They need to be able to reconnect automatically or they will not work until they have been fixed. Most bots can reconnect automatically. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-January/089426.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W04"/> 00:55, 23 januar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17666647 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/05|Tech News: 2018-05]] == <section begin="technews-2018-W05"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/05|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=31&month=01&year=2018 31 January at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikimedia Foundation is working on how to get less unmaintained code on Wikimedia wikis. This could be by finding maintainers or removing unmaintained features. They are now [[mw:Code stewardship reviews/Feedback solicitation|looking for feedback]] on what do do with [[mw:Code stewardship reviews/Feedback solicitation/AbuseFilter|AbuseFilter]], the [[mw:Talk:Code stewardship reviews/Feedback solicitation/IRCRecentChanges|IRC RecentChanges feed]], the [[mw:Talk:Code stewardship reviews/Feedback solicitation/RelatedSites|RelatedSites extension]] and [[mw:Talk:Code stewardship reviews/Feedback solicitation/TimedMediaHandler|TimedMediaHandler]]. You can leave feedback on the linked talk pages. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-January/089439.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W05"/> 18:06, 29 januar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17685596 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/06|Tech News: 2018-06]] == <section begin="technews-2018-W06"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Bureaucrats can now add and remove the accountcreator permission by default. This means the user can help create a large number of accounts, for example for an [[w:en:Edit-a-thon|editathon]]. Wikis can change this if they want to. [https://phabricator.wikimedia.org/T185417] * The [https://tools.wmflabs.org/wdvd/index.php Wikidata vandalism dashboard] is a new tool to monitor vandalism on Wikidata labels and descriptions. It is filtered by language. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2018-January/011741.html] * Info pages for file pages now show the file's [[w:en:File verification|SHA1 hash value]] in the table of basic information. This is so users can see that the file is the same as the one they uploaded. [https://phabricator.wikimedia.org/T181651] '''Problems''' * [[Special:Export|Special:Export]] has a higher error rate right now. This means that the export does not always work. You should check to make sure your page exports worked. The developers are working on fixing this. [https://phabricator.wikimedia.org/T186318] '''Changes later this week''' * When you review an edit made with the visual editor you can check a [[mw:Special:MyLanguage/Visual diffs|visual diff]] of your changes besides the wikitext diff. If you pick one diff type it will remember and show you that in future. The visual diff will now be the type first shown to new users. [https://phabricator.wikimedia.org/T178248] * When you use a gallery to show images you can define the size, like <code>gallery widths="150px"</code>. You could use <code>em</code> or <code>%</code> instead of <code>px</code> but it would make no difference. You can now only use <code>150px</code> or nothing (<code>150</code>). If you write something else, instead of treating it like <code>px</code>, it will not work. [https://phabricator.wikimedia.org/T129372] * The wording when you send a thanks message will change. Instead of <code>{{int:confirmable-yes}}</code> or <code>{{int:confirmable-no}}</code> it will say <code>Thank</code> and <code>Cancel</code>. It will also be easier to understand that all thanks are public. [https://phabricator.wikimedia.org/T159302] * Redirects connected to Wikidata can create double Wikidata items. There will now be a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking categories|tracking category]] for this. Wikis that don't want it [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking categories|can disable it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T185743] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 February. It will be on all wikis from 8 February ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=02&day=06 6 February at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=07&month=02&year=2018 7 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Education Program|Education Program extension]] will be removed on 30 June. It is replaced by the [https://outreachdashboard.wmflabs.org/ Programs and Events Dashboard]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/education/2018-February/001917.html][https://outreach.wikimedia.org/wiki/Education/News/January_2018/Education_Extension_scheduled_shutdown] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W06"/> 21:51, 5 februar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17707607 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/07|Tech News: 2018-07]] == <section begin="technews-2018-W07"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * TemplateStyles has been deployed to the Swedish Wikipedia. TemplateStyles is a feature to make it easy to add CSS to templates without administrator privileges. This allows for better adaptability to screen sizes, especially on mobile where are half our total page views. If your community would like to be the next to have the feature, please [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=TemplateStyles submit a task on Phabricator]. [https://phabricator.wikimedia.org/T176082][https://www.mediawiki.org/wiki/Help:TemplateStyles][https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=TemplateStyles] * Registration pages now collect keyboard/mouse usage information for [[m:Research:Spambot detection via registration page behavior|research on identifying spambots]]. '''Changes later this week''' * You can opt in to a new beta feature that lets you use [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|visual diffs]] on history pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T185708] * The visual editor shows and lets you edit templates in one way, and reference lists in another. This meant that templates that only contain a fake reference list, like <code><nowiki>{{reflist}}</nowiki></code>, would not get updated as you edited. Now they will update as you edit, but you will no longer be able to visually edit them as templates. [https://phabricator.wikimedia.org/T52769] * The abuse filter extension has a new feature <code>contains_all</code> that you may use to check if one or more strings are all contained in another given string. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter/Rules_format] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 February. It will be on all wikis from 15 February ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2018&month=02&day=13 13 February at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=14&month=02&year=2018 14 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Reading/Web/Settings|settings page and beta options]] for the mobile website are being improved. [https://phabricator.wikimedia.org/T67079] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W07"/> 22:59, 12 februar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17726593 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/08|Tech News: 2018-08]] == <section begin="technews-2018-W08"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The explanation of the abbreviations on the recent changes page could overlap with the list of changes. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T182156][https://phabricator.wikimedia.org/T184165] * You can now [https://stats.wikimedia.org/v2/#/all-projects see statistics] for pageviews per wiki per country. You can see this on maps or in a table. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-February/089518.html] '''Problems''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Linter|Linter]] is reporting estimated counts instead of actual counts for some wikis. This is because of performance problems. You might notice a false higher number in linter counts for some categories. This will be fixed as soon as the performance problem has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T184280] * Last week the way that Visual Editor displays references lists was changed. As a result, the references generated by specific templates like <code><nowiki>{{sfn}}</nowiki></code> are not visible in the references list whilst editing. [https://phabricator.wikimedia.org/T187495][https://phabricator.wikimedia.org/T52769] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 20 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 21 February. It will be on all wikis from 22 February ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=02&day=20 20 February at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=21&month=02&year=2018 21 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The way edit summaries and log comments are stored in the database is being changed. In the future this will [[phab:T6714|make longer comments possible]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T185948] * Edit conflicts could be solved in a different way in the future. You can [[m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts/Feedback Round Paragraph-Based Prototype|test a new prototype]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/08|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W08"/> 23:54, 19 februar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17748904 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/09|Tech News: 2018-09]] == <section begin="technews-2018-W09"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Checkusers and stewards can now view private data such as the IP address in the abuse log. This data is removed regularly. [https://phabricator.wikimedia.org/T160357] '''Problems''' * Last week's MediaWiki version was rolled back because of a bug. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-February/089550.html][https://phabricator.wikimedia.org/T187942] * Since the deployment train last week until late evening on 20 February [[w:en:Coordinated Universal Time|UTC]], when you thanked someone for an edit, the thank went to the latest unthanked edit to that page. It didn't matter which edit you tried to give thanks for. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T187757] * [[Special:Statistics|Special:Statistics]] did not take newly created pages into account since 13 February 2018. Because of this the statistics are recreated. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/411400/][https://phabricator.wikimedia.org/T187845][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Tech/News/2018/09] '''Changes later this week''' * Users with version 10 of the Internet Explorer browser will no longer get JavaScript on Wikimedia wikis. If you use this browser on your computer, you can try upgrading to a newer version. [https://phabricator.wikimedia.org/T187869] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikinews wikis will switch to use the [[mw:RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. It will happen on 27 February. Other wikis will be recommended to switch soon when they have fixed the errors that must be fixed. Tidy will be removed in the middle of 2018. [https://phabricator.wikimedia.org/T188000][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 27 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 28 February. It will be on all wikis from 1 March ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=02&day=27 27 February at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=28&month=02&year=2018 28 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/09|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W09"/> 20:52, 26 februar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17769917 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/10|Tech News: 2018-10]] == <section begin="technews-2018-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now make longer edit summaries. [https://phabricator.wikimedia.org/T6715] '''Changes later this week''' * You can [[m:Community Tech/Ping users from the edit summary|notify users in edit summaries]]. They will get a ping just as if they had been mentioned on a wiki page. [https://phabricator.wikimedia.org/T32750] * On [[Special:AbuseLog|Special:AbuseLog]] you can now choose to list only actions that actually made an edit. Other actions are when the filter warned the editor or blocked the edit from being made. There are also more search options. [https://phabricator.wikimedia.org/T159061][https://phabricator.wikimedia.org/T187971] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikis can [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|enable Citoid]] to provide automatic reference look-up in the visual editor and the 2017 wikitext editor, but it is complex. The tool will now warn in the JavaScript console if the configuration isn't correct. Soon Citoid will disable itself if the configuration isn't correct. Check that your wiki is configured correctly. You can [[mw:Talk:Citoid/Enabling Citoid on your wiki|ask for help]] if you need it. [https://phabricator.wikimedia.org/T186276] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 March. It will be on all wikis from 8 March ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=03&day=06 6 March at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=07&month=03&year=2018 7 March at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * In the future you will be able to use global preferences. This means you could change a preference for all wikis instead of having to change it every time for each wiki. You can now [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:GlobalPreferences test global preferences] and [[mw:Help talk:Extension:GlobalPreferences|give feedback]]. * You can now [[mw:Special:MyLanguage/Map improvements 2018|read about planned works on maps]] during 2018. This will be done by June. You [[mw:Talk:Map improvements 2018|can give feedback]] on the planned maps work. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W10"/> 18:12, 5 mart 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17798793 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/11|Tech News: 2018-11]] == <section begin="technews-2018-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * 3D models can now be uploaded to Commons. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/commons-l/2018-February/007972.html] * [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|Page Previews]] has been updated to use [[w:en:HTML|HTML]] for previews. This has fixed many issues. An [[w:en:A/B testing|A/B test]] was done on English and German Wikipedia to measure how it is used. Other changes were also made. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-March/089609.html] * Some edits have to be checked against too many conditions before they can trigger an [[w:en:Wikipedia:Edit filter|abuse filter]]. If that is the reason no filter is triggered the edit will be [{{fullurl:Special:RecentChanges|tagfilter=abusefilter-condition-limit}} tagged] for review. [https://phabricator.wikimedia.org/T71492] * Auto-saving has been added to the visual editor and the 2017 wikitext editor. Right now it is meant to help if your browser crashes or if you accidentally close a tab. [https://phabricator.wikimedia.org/T57370] '''Problems''' * The [[w:en:Wikipedia:Edit filter|abuse filter]] did not tag all edits that should have been tagged after last week's MediaWiki version had come to the wikis. It was fixed on 9 March (UTC). [https://phabricator.wikimedia.org/T189299] '''Changes later this week''' * You can [[m:Community Tech/Ping users from the edit summary|notify users in edit summaries]]. They will get a ping just as if they had been mentioned on a wiki page. This was originally planned to happen last week. [https://phabricator.wikimedia.org/T32750] * It is now possible to specify the block parameters for each filter in [[Special:AbuseFilter|Special:AbuseFilter]]. The parameters include block duration and if the user should be blocked from editing their own talk page. The block duration is separate for anonymous and registered users. [https://phabricator.wikimedia.org/T32024][https://phabricator.wikimedia.org/T170014] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] A hundred Wikimedia wikis will switch to use the [[mw:RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. It will happen on 13 and 14 March. Other wikis will be recommended to switch soon when they have fixed the errors that must be fixed. Tidy will be removed in the middle of 2018. [https://phabricator.wikimedia.org/T188869][https://phabricator.wikimedia.org/T188010][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 March. It will be on all wikis from 15 March ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=03&day=13 13 March at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=14&month=03&year=2018 14 March at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W11"/> 20:44, 12 mart 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17827223 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/12|Tech News: 2018-12]] == <section begin="technews-2018-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/12|Translations]] are available. '''Problems''' * On March 12 early morning UTC, the number of 503 error messages increased due to an issue on esams datacenter. It has been fixed. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20180312-Cache-text] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2018-03-20|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2018-03-21|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2018-03-22|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] There is no Editing team meeting this week. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=21&month=03&year=2018 {{#time:j xg|2018-03-21|{{PAGELANGUAGE}}}} at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * From April 4, the autopatrol status of edits will only be accessible in the Recent Changes database table, so only for 30 days. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-March/001812.html][https://phabricator.wikimedia.org/T184485] * [[mw:In-context_help_and_onboarding|In-Context Help and Onboarding]] is a new project, aiming to improve retention of new wiki editors. The goal is to give them short tutorials and other training experiences based on their activity. [[mw:Collaboration|Collaboration team]] is expecting feedback and comments on [[mw:Talk:In-context_help_and_onboarding|the project talk page]], especially from people working with newcomers. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W12"/> 16:03, 19 mart 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17845447 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/13|Tech News: 2018-13]] == <section begin="technews-2018-W13"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/13|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * Some of the interface icons and text sizes will change slightly, as part of the updates for improved accessibility and consistency. These icons are used in many features, including Notifications, Recent Changes, Beta Features, Visual Editor, 2017 Wikitext Editor, Code Editor, and others. While editor toolbars, dialogs, and menus will appear slightly bigger; elements on special pages will be slightly smaller. Functionality will not change. [https://phabricator.wikimedia.org/T177432] [https://phabricator.wikimedia.org/T97631] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The deprecated #toc and #toctitle CSS ids have been removed. If your wiki was still using these for fake Tables of Content (ToC) then these might lose their styling. They can be replaced with .toc and .toctitle classes where appropriate. [https://phabricator.wikimedia.org/T187808] * [[mw:Extension:TemplateStyles|TemplateStyles]] will be deployed to the Wikivoyages on 28 March 2018. [https://phabricator.wikimedia.org/T189834] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 27 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 28 March. It will be on all wikis from 29 March ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2018&month=03&day=27 27 March at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be one hour earlier than usual on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=28&month=03&year=2018 28 March at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * From 9 April, the sort order of categories will be distorted for a short time. We are upgrading versions of an internationalisation library (ICU) and using a maintenance script to update existing database entries. This will last anywhere from a few hours to a few days, depending on wiki size. Read [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|more details]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T189295] * Changes are coming to search for Serbian projects. Cyrillic and Latin variants of a word and different grammatical forms of a word will be able to find each other. Read more on MediaWiki in [[mw:Wikimedia_Search_Platform/Serbian_Search_Update/sr|Serbian]] or [[mw:Wikimedia_Search_Platform/Serbian_Search_Update|English]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/13|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W13"/> 22:04, 26 mart 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17870513 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/14|Tech News: 2018-14]] == <section begin="technews-2018-W14"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[m:Community Tech/Template wizard|Template Wizard]] script available for testing. It will show up as a puzzle-piece icon in the 2010 WikiEditor. You can click on the icon to insert a template. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=| Advanced item]] The Wikimedia Communities and Contributors survey is to be sent to participants around the world this week. If you are volunteer developer, and have contributed code to any pieces of MediaWiki, gadgets, or tools, [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=DEV please take 20 to 40 minutes to complete the survey]. '''Problems''' * MediaWiki deployment train has been rolled back to version <span dir=ltr>1.31.0-wmf.26</span> on week 13, due to a multiplication of lost connections during MySQL queries. Some of the recent changes may have not been applied. They will be deployed next week. [https://phabricator.wikimedia.org/T190960][https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-March/000523.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-March/000524.html] * The Notifications badge icons were overlapping other links. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T183539] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 3 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 4 April. It will be on all wikis from 5 April ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] User subpages ending in <code dir=ltr>.json</code> will now be protected from other people editing them, like <code dir=ltr>.js</code> and <code dir=ltr>.css</code> pages already are. If you have a tool that stores static configuration, you can now use a subpage like <code>User:Example/mygadget.json</code> to do this without concerns. [https://phabricator.wikimedia.org/T76554] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Parsing/Replacing Tidy|Tidy will be replaced by RemexHtml]] on the next set of wikis. On April 4, we plan to turn off Tidy on all Wikiquotes (except frwikiquote) and Wikimedia chapters and user groups wikis. 23 wikis will have Tidy replaced this time. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-March/001821.html][https://phabricator.wikimedia.org/T188881][https://phabricator.wikimedia.org/T190726] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] will transition to use [[mw:OOUI|OOUI]] starting April 4, and the rule editor will also be changed to a CodeEditor (ACE) similar to what is found on user JavaScript pages. The move to OOUI will continue over the next few weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T132284] [https://phabricator.wikimedia.org/T39192] * In Special:Preferences, the preference "{{int:tog-watchlistreloadautomatically}}" is now only visible for users who have opt-out the New Filters for the Watchlist. [https://phabricator.wikimedia.org/T186277] * You can see names of individual abuse filters in [[Special:AbuseLog]]. Now if the name of an abuse filter contains some wikisyntax like links, it will not change to a link when displayed. [https://phabricator.wikimedia.org/T141670] * You can now search through filter patterns at [[Special:AbuseFilter]]. You may specify either a plain string or a [[:w:regular expression|regular expression]] and the matching filters will show a snippet of their pattern with the match highlighted. [https://phabricator.wikimedia.org/T87455] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2018&month=04&day=03 3 April at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=04&month=04&year=2018 4 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * If you're using, creating or improving Lua modules, you can [[d:Wikidata:New convenience functions for Lua|give your feedback]] to help harmonizing the modules across wikis and add more useful functions. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] On April 11th, we plan to turn off Tidy on all wikis with less than 50 entries in all high priority linter categories. About 60 wikis will have Tidy replaced. Currently about 600 wikis have had Tidy replaced and we have another 300 wikis to go. We plan to finish this transition from Tidy to RemexHtml by end of June 2018. Please follow [[phab:T175706|T175706]] to monitor progress of [[mw:Parsing/Replacing Tidy|Tidy replacement]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T190731][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-March/001821.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/14|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W14"/> 21:28, 2 april 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17894791 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/15|Tech News: 2018-15]] == <section begin="technews-2018-W15"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' *Some pages have templates that describe problems with that article. There is now more information for mobile readers and what is wrong with the article and how they could help fix it. [https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues#Updates_to_the_page_issue_modal] *You can now thank users for many more actions than edits to a page. This was [[m:2017 Community Wishlist Survey/Miscellaneous/Allow %27thanks%27 notification for a log entry|one of the top ten requests in the Wishlist Survey]] last year. [https://phabricator.wikimedia.org/T60485] * The sort order of categories will have errors for a short time starting Monday 9 April (UTC). We are upgrading versions of an internationalisation library (ICU) and using a script to update the database. This will take between a few hours and a few days depending on wiki size. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|read more details]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T189295] * Tag filter titles will now work better on wikis where the tag filter title is in a language that is written in another direction than the language of that wiki. This could for example be an English title (written from left to right) on a Hebrew or an Arabic wiki (written from right to left). [https://phabricator.wikimedia.org/T190718] '''Problems''' *The bookmark icon for saved filters on the recent changes page disappeared because of new icon changes. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T191366] *For a week in March rollbacks got both the <code>rollback</code> and the <code>undo</code> tag on the recent changes page and other pages where you see tags. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T190374] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.29|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 April. It will be on all wikis from 12 April ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). * Patrolled edits now have three states instead of two. Recent changes filters are updated to show unpatrolled, autopatrolled and manually patrolled edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T190408] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2018&month=04&day=10 10 April at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=11&month=04&year=2018 11 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The iOS and Android apps will get [[mw:Wikimedia Apps/Synced Reading Lists|synced reading lists]] later in April. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/15|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W15"/> 20:08, 9 april 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17924500 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/16|Tech News: 2018-16]] == <section begin="technews-2018-W16"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/16|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * Profiling statistics for an [[mw:Extension:AbuseFilter|abuse filter]] tell how often edits match the filter. The statistics for the abuse filters were reset after 10000 actions. Wikis can now decide to reset it more or less often. They can [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?tags=AbuseFilter file a phabricator task] to do so. [https://phabricator.wikimedia.org/T132925] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:mw:Extension:AbuseFilter|Abuse filters]] will now treat integers and [[:en:Floating-point arithmetic|floats]] more precisely. For example, 5/2 was rounded down to 2 but will now be 2.5 and 2*4 will be the integer 8 and not the floating-point number 8.0. Division values are the only ones changed. For the rest only strict comparisons (<code>===</code> and <code>!==</code>) will be affected leaving the values unchanged. [https://phabricator.wikimedia.org/T191688][https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:AbuseFilter/Rules_format#Arithmetic] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.30|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 April. It will be on all wikis from 19 April ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180417T1830 17 April at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180418T15 18 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[phab:T181084|new PDF renderer]] could not create PDFs from [[w:en:Wikipedia:Books|books]]. Books are in this case collections of pages on a Wikimedia wiki. [[w:en:PediaPress|PediaPress]] will take over development of the books-to-PDF function. [https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/PDF_Functionality] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] will no longer support Python 2.7.2 and 2.7.3. [https://phabricator.wikimedia.org/T191192] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Volunteer developers can fill out the [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=DEV Wikimedia Communities and Contributors survey]. The last day is April 22 (UTC). This is a third-party service survey. See [[wmf:Community Engagement Insights 2018 Survey Privacy Statement|the privacy statement]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/16|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W16"/> 17:20, 16 april 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17931273 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/17|Tech News: 2018-17]] == <section begin="technews-2018-W17"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * All Wikipedias now have [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|Page Previews]]. * The iOS and Android apps now have [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Synced Reading Lists|synced reading lists]]. This means you can save articles to a private list that can be seen on your other devices if you use the apps. * The icons in the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|2010 wikitext editor]] have changed. [https://phabricator.wikimedia.org/T191031] * The visual editor and the 2017 wikitext ask you to write an edit summary after you press <code>Publish</code>. This button now also shows an [[w:en:ellipsis|ellipsis]]. This is to show that pressing <code>Publish</code> is not the last step. [https://phabricator.wikimedia.org/T189803] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 24 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 25 April. It will be on all wikis from 26 April ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180424T1830 24 April at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180425T15 25 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|<nowiki><mapframe></nowiki>]] will come to most Wikipedias in May. This means that you can put interactive maps in the articles. Nine Wikipedias that use a strict version of [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|flagged revisions]] will not get this feature in May. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/User:JMatazzoni_(WMF)/mapframe-to-all-wikipedias-notice] * The rollback function could change. This was a [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Rollback|German community request]]. All editors with rollback rights can [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Rollback/Feedback round|leave feedback]] on the proposed solution. The last day to leave feedback is 4 May (UTC). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/17|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W17"/> 20:16, 23 april 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17965874 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/18|Tech News: 2018-18]] == <section begin="technews-2018-W18"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The parameter for unpatrolled edits in recent changes filters changed name. You might need to update saved filters and links. [https://phabricator.wikimedia.org/T190408] '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Parsing/Replacing Tidy|We are migrating wikis from Tidy to Remex]]. Because of a bug the 250 wikis which do not yet use Remex were switched on 23 April. This is two months early. This meant that pages with broken wikitext showed wrongly to readers. The bug was undone the next day. You can [[mw:Special:MyLanguage/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F|help fix broken wikitext]] to avoid this problem when your wiki switches. Tidy will be removed on all wikis before July 2018. You can follow the process [[phab:T175706|on Phabricator]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T192855] '''Changes later this week''' * You will be able use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]] on all wikis. CodeMirror helps with [[w:en:Syntax highlighting|syntax highlighting]]. It has previously been a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] and only available on wikis with scripts that are written from left to right. [https://phabricator.wikimedia.org/T191923] * When an administrator blocks someone they will have a calendar they can use to choose when the block ends. This is to make it easier to pick a specific date. [https://phabricator.wikimedia.org/T132220] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can soon turn on the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:PerformanceInspector|Performance Inspector]] in the {{int:prefs-editing}} section in your preferences. It shows information about the [[w:en:Computer performance|performance]] of pages. This could be the size of modules in the page, how many CSS selectors are defined on the page and how many are used, or the size of the images on the page. This tool is intended to help editors fix pages that load slowly. [https://phabricator.wikimedia.org/T117411] *[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new [[:mw:Extension:AbuseFilter|abuse filter]] function called <code>equals_to_any</code>. You can use it to check if its first argument is equal (<code>===</code>) to any of the following ones. For example you can use it to check if the page's namespace is amongst a given set of values in a more compact way than you could earlier. You can [[mw:Extension:AbuseFilter/Rules format#Functions|read more on mediawiki.org]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 1 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 2 May. It will be on all wikis from 3 May ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180501T1830 1 May at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180502T15 2 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Cloud Services team|Wikimedia Cloud Services team]] is working on a new project called [[m:Toolhub|Toolhub]]. The goal is to make it easier for Wikimedians to discover software tools they can use. You can leave feedback on [[m:Talk:Toolhub|the talk page]] or email jhare{{@}}wikimedia.org to leave private feedback. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] All wikis with fewer than 100 high-priority linter errors in all namespaces will switch to use the [[mw:Special:MyLanguage/RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. It will happen on 2 May. Other wikis will be recommended to switch soon when they have fixed the errors that must be fixed. Wikibooks wikis with fewer than 100 high-priority linter errors in the main namespace will switch on 9 May. Tidy will be removed on all wikis before July 2018. [https://phabricator.wikimedia.org/T192821][https://phabricator.wikimedia.org/T192299][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/18|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W18"/> 18:18, 30 april 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17980974 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/19|Tech News: 2018-19]] == <section begin="technews-2018-W19"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[c:Special:MyLanguage/Commons:Mobile app|Wikimedia Commons mobile app]] has a new version. It is now easier to find nearby places that need pictures. It helps you with direct uploads and title and category suggestions. The app only works on Android phones. [https://cookiesandcodeblog.wordpress.com/2018/04/21/commons-app-version-2-7-beta-release/] '''Problems''' *[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filters]] had a problem with blocks where you had changed how long they last. It used the default length everywhere. This was in late April. Abuse filter users should make sure the right block length is used and change them if needed. This is only for filters where how long blocks last had been changed. [https://phabricator.wikimedia.org/T193324] '''Changes later this week''' * The [[mw:Help:Extension:AdvancedSearch|advanced search function beta feature]] will be on all Wikimedia wikis. It makes it easier to use some of the special search functions that most editors don't know exist. [https://phabricator.wikimedia.org/T193182] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 8 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 9 May. It will be on all wikis from 10 May ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180508T1830 8 May at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180509T15 9 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] All wikis with fewer than 100 high-priority linter errors in the main namespace will switch to use the [[mw:Special:MyLanguage/RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. It will happen on 16 May. Other wikis will switch soon when they have fixed the errors that must be fixed. Tidy will be removed on all wikis before July 2018. [https://phabricator.wikimedia.org/T193685][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/19|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W19"/> 18:27, 7 maj 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18001263 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/20|Tech News: 2018-20]] == <section begin="technews-2018-W20"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Dynamic maps]] are now available on most Wikipedias. [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#Map_languages|Labels on maps]] can also be in different languages. * The new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:AdvancedSearch|Advanced Search]] interface is now available as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] on all wikis. This makes it easier to learn about and to use many of the powerful options in our search. Feedback is appreciated. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-May/001851.html] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 15 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 16 May. It will be on all wikis from 17 May ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180516T15 16 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * In the mobile view, warnings for when something is wrong with a page are not as clear as they should be. The developers are working on this. You can [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile Page Issues|give feedback and suggestions]]. * The developers are working on making the Wikipedia Android app available in more languages. You can give feedback, suggestions and help test it. [[mw:Wikimedia Apps/Android/Multilingual Support|Read more on mediawiki.org]] [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps#Android] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/20|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W20"/> 00:22, 15 maj 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18004437 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/21|Tech News: 2018-21]] == <section begin="technews-2018-W21"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/21|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 22 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 23 May. It will be on all wikis from 24 May ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180523T15 23 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * It could become easier to reference different pages of a book in an article. You can [[m:WMDE Technical Wishes/Book referencing/Call for feedback (May 2018)|give feedback]]. The last day for feedback is 27 May. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W21"/> 19:33, 21 maj 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18060878 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/22|Tech News: 2018-22]] == <section begin="technews-2018-W22"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:GlobalPreferences|global preferences]] on most wikis. This means you can set preferences for all wikis at the same time. Before this you had to change them on each individual wiki. Global preferences will come to the Wikipedias later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T16950][https://phabricator.wikimedia.org/T189806#4221561] * It is now easier for blocked mobile users to see why they were blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T165535] * Wikidata now supports [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Lexicographical data|lexicographical data]]. This helps describe words. * There is now a checkbox on [[Special:ListUsers|Special:ListUsers]] to let you see only users in temporary user groups. [https://phabricator.wikimedia.org/T174313] * Some rare invisible Unicode characters have recently been banned from page titles. This includes soft hyphens (U+00AD) and left-to-right (U+2066) and right-to-left (U+2067) isolate markers. Existing pages with these characters will soon be moved by a script. [https://phabricator.wikimedia.org/T121979] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There's a new Wikimedia Foundation team to support the Wikimedia technical communities. It's called the Technical Engagement team. Most of the team members did similar work in other teams before this. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-May/090016.html] '''Problems''' * Some translatable pages are showing old translations instead of latest ones. The cause of this issue has been fixed. We will update all pages automatically to show the latest translations. [https://phabricator.wikimedia.org/T195347] '''Changes later this week''' * There will be a new special page named [[Special:PasswordPolicies|PasswordPolicies]]. This page gives information about the [[mw:Special:MyLanguage/Manual:$wgPasswordPolicy|password rules]] for each user group on that wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T174812] * A new way to see moved paragraphs in diffs is coming to most wikis. This is to make it easier to find the moved paragraphs and the changes in them. [https://phabricator.wikimedia.org/T195375] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 29 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 30 May. It will be on all wikis from 31 May ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikis can [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|enable Citoid]] to provide automatic reference look-up in the visual editor and the 2017 wikitext editor. This is complex. The tool will now disable itself if the configuration isn't correct. It has warned about this in the JavaScript console since February. Check that your wiki is configured correctly. You can [[mw:Talk:Citoid/Enabling Citoid on your wiki|ask for help]] if you need it. [https://phabricator.wikimedia.org/T186276] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180529T1830 29 May at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180530T15 30 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Content Translation]] drafts which have not been updated in over a year will be removed. This allows other users to translate those articles. [https://phabricator.wikimedia.org/T189088] * A survey is collecting information on what users think about how Wikimedia wiki pages are loaded. This information could be used in future development. [https://phabricator.wikimedia.org/T187299] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some wikis will switch to use the [[mw:Special:MyLanguage/RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. It will happen on 30 May and 13 June. Wikis with fewer than 100 linter issues in the main namespace in all high-priority linter categories will switch. This includes Wikidata. Tidy will probably be removed on all wikis in the first week of July. [https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F][https://phabricator.wikimedia.org/T195263] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W22"/> 14:40, 29 maj 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18082338 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/23|Tech News: 2018-23]] == <section begin="technews-2018-W23"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|MonoBook skin]] has been optimised for mobile devices. It now looks different. [https://phabricator.wikimedia.org/T195625] * [[m:Planet Wikimedia|Planet Wikimedia]] collects blogs about Wikimedia. It will now use the [https://directory.fsf.org/wiki/Rawdog Rawdog] [[w:en:News aggregator|feed aggregator]] to do this instead of [[w:en:Planet (software)|Planet]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T180498][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-May/090036.html] * Redirect links in [[Special:WhatLinksHere|Special:WhatLinksHere]] now link to the original page and not the target page. This was done earlier and changed the used messages on some pages. This was a problem for wikis that customized the message. A new change fixed this by using the old messages with one more parameter for customization. Wikis that already changed their customized messages will have to move the customization back again. [https://phabricator.wikimedia.org/T189860] '''Problems''' * You will not be able to edit some wikis between 06:00 and 06:30 UTC on 13 June. You can see if [[phab:T195487|your wiki is one of them]]. * [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|MassMessage]] did not work 24–28 May. This is also why last week's Tech News was late. [https://phabricator.wikimedia.org/T195500] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 June. It will be on all wikis from 7 June ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180605T1830 5 June at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180606T15 6 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|new filters for edit review]] tools and interface for watchlists will leave [[mw:Special:MyLanguage/Beta|beta]]. This is planned to happen in June or early July. [https://phabricator.wikimedia.org/T181193][https://phabricator.wikimedia.org/T195993] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W23"/> 23:54, 4 juni 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18103288 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/24|Tech News: 2018-24]] == <section begin="technews-2018-W24"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|the Wikipedia app]] for Android or iOS users can create [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Synced Reading Lists|reading lists]]. The reading lists can be seen on different devices if you are logged in to your account. There is now a browser extension so you can add pages to your reading list from a web browser. At the moment it works with Firefox and Chrome. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Reading_list_browser_extension] *[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new version of [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]]. Pywikibot is a tool to automate tasks on MediaWiki wikis. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/pywikibot/2018-June/009842.html] '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|MonoBook skin]] was changed to make it work better for mobile users. This caused some problems. The change was rolled back to fix them. The new version is now back on the wikis. MonoBook users can opt out from the new responsive design. [https://phabricator.wikimedia.org/T195625] '''Changes later this week''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|new filters for edit review]] tools and interface for watchlists will leave [[mw:Special:MyLanguage/Beta|beta]]. For most wikis this will happen on 18 June. For the rest it will happen on 25 June. [https://phabricator.wikimedia.org/T181193][https://phabricator.wikimedia.org/T195993] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 June. It will be on all wikis from 14 June ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * You can join the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Team|Readers Web team]] IRC office hour. There you can discuss tools to contribute on the mobile web for the existing MediaWiki skins. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180618T16 18 June at 16:00 (UTC)]. See [[m:Special:MyLanguage/IRC office hours|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180612T1830 12 June at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180613T15 13 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You will be able to [[m:Special:MyLanguage/WMDE_Technical Wishes/Move files to Commons|move local wiki files to Commons]] and keep their original data intact. This is [[phab:T190716|planned to come]] to the first wikis in June. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/24|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W24"/> 23:55, 11 juni 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18115892 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/25|Tech News: 2018-25]] == <section begin="technews-2018-W25"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[w:en:Syntax highlighting|Syntax highlighting]] has been a beta feature on Wikimedia wikis with text written from left to right. It is now a normal feature. It is based on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T185030] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180619T1830 19 June at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180620T15 20 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Some old web browsers will not be able to read the Wikimedia wikis. This is because they use an insecure way to connect to them. This means that we get less security for everyone else too. This affects about 0.08% of all traffic to the Wikimedia wikis. This affects for example those who read Wikipedia on a [[w:en:PlayStation 3|PlayStation 3]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T147202][https://phabricator.wikimedia.org/T196371] * The [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|new filters for edit review]] tools and interface for watchlists will leave [[mw:Special:MyLanguage/Beta|beta]]. Because there is no new MediaWiki version this week it will happen on 25 June for most wikis. For the rest it will happen in early July. [https://phabricator.wikimedia.org/T181193][https://phabricator.wikimedia.org/T195993] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] All wikis that have not already done so will switch to use the [[mw:Special:MyLanguage/RemexHtml|Remex parsing library]] on 5 July. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. You [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-June/001867.html can help] fix remaining errors. [https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/25|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W25"/> 23:47, 18 juni 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18136222 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/26|Tech News: 2018-26]] == <section begin="technews-2018-W26"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [https://paws.wmflabs.org PAWS], our JupyterHub system, got [[mw:PAWS/News/2018-06-21|an upgrade and a logo]]. Several bugs should be fixed. '''Problems''' * When a link text was in ''italics'' or had other formatting you could sometimes not edit it in the visual editor. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T197213][https://phabricator.wikimedia.org/T196914] '''Changes later this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Content translation]] users who translate between any two of Arabic, English, French, Japanese and Russian will be asked to be part of a research project. This is to create better tools for translating articles. [https://phabricator.wikimedia.org/T194467] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 26 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 27 June. It will be on all wikis from 28 June ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180626T1830 26 June at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180627T15 27 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/26|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W26"/> 01:10, 26 juni 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18154936 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/27|Tech News: 2018-27]] == <section begin="technews-2018-W27"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The database for [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Tags|tags]] will be changed. This will happen on 2 July on French Wikipedia and 9 July on all other wikis. Please [[phab:T185355|report]] if recent changes get slower or you can't save edits. This could especially affect editors who use the database on ToolForge. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata-tech/2018-June/001283.html] '''Problems''' * Last week's MediaWiki update was rolled back. This was because of a database problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T198350] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180703T1830 3 July at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180704T15 4 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/27|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W27"/> 02:46, 3 juli 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18169586 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/28|Tech News: 2018-28]] == <section begin="technews-2018-W28"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[w:en:WebM|WebM video files]] have smaller file size but still be of the same quality. Creating WebM files will take longer time. [https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:TimedMediaHandler/VP9_transition] * The [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|new filters for edit review]] tools and interface for watchlists will leave [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta]]. This was supposed to already have happened but was delayed. For most wikis this will happen on 9 July. For the rest it will happen on 16 July. [https://phabricator.wikimedia.org/T195993] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] All wikis now use the [[mw:Special:MyLanguage/RemexHtml|Remex parsing library]] instead of [[mw:Parsing/Replacing Tidy|Tidy]]. This could cause errors. You [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-June/001867.html can help] fix the errors. [https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] '''Problems''' * When you rolled back an edit it could get both the <code>Rollback</code> and <code>Undo</code> tags. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T190374] * Rollbacks from autopatrolled users were not marked as patrolled. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T198449] '''Changes later this week''' * When you edit a link in the visual editor there will be two separate buttons to change which page the link goes to (target) or its text (label). [https://phabricator.wikimedia.org/T55973][https://phabricator.wikimedia.org/T124305] * On the mobile version you can find a link to an editor's contributions from their user page. Now this will work even if they haven't created a user page. [https://phabricator.wikimedia.org/T197581] * When you edit a discussion on the mobile version you sometimes get your signature automatically added. This will now not happen if you have already added a signature manually. This is to avoid double signatures. [https://phabricator.wikimedia.org/T192725] * [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions|Structured discussions]] toolbars will have more style options. [https://phabricator.wikimedia.org/T109123#4400917] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] When you look at Wikimedia code in [[w:en:Gerrit (software)|Gerrit]] there will be a new interface. It is on by default for new users. This is also true for developers. This is to make it easier to understand what is happening. [https://phabricator.wikimedia.org/T196812] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 July. It will be on all wikis from 12 July ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180710T1830 10 July at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180711T15 11 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Today all administrators can edit [[w:en:CSS|CSS]] and [[w:en:JavaScript|JavaScript]] for the entire wiki. There will be a new user group for editing CSS and JavaScript. Administrators will no longer automatically be able to do this. This is because it is a security risk when all administrator accounts can edit JavaScript even if they never plan to or do not know how it works. You can [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T190015] * [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|Page previews]] will be on by default for new accounts. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-July/090297.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/28|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W28"/> 01:09, 10 juli 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18194890 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/29|Tech News: 2018-29]] == <section begin="technews-2018-W29"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[mw:Help:Extension:GlobalPreferences|global preferences]] on Wikimedia wikis. You can set them on the [[Special:GlobalPreferences|global preferences page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T16950] * You can now see a new log of pages being created at [[Special:Log/create|Special:Log/create]]. It includes pages which are later deleted. It is now available on all Wikimedia wikis except Commons and Wikidata. [https://phabricator.wikimedia.org/T12331] * You can see how many pageviews a wiki had from specific countries. The [https://stats.wikimedia.org/v2/#/en.wikipedia.org/reading/page-views-by-country/normal{{!}}map{{!}}2-Year~2016060100~2018071100{{!}}~total Wikistats2 maps] have now been updated. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-July/090327.html] '''Changes later this week''' * Your watchlist will show changes from the last seven days instead of three. If you have already set a length preference it will not change. [https://phabricator.wikimedia.org/T194414] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from July 17. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from July 18. It will be on all wikis from July 19 ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180717T1830 July 17 at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180718T15 July 18 at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Some articles have messages to readers about problems with the article. For example that it does not cite sources or might not be neutral. Readers do not see these messages on the mobile version. The developers now want to show them. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Projects/Mobile Page Issues|read more and leave feedback]]. * You can use <code><nowiki><inputbox></nowiki></code> to create search boxes for specific pages. For example to search the archives of a community discussion page. Instead of <code><nowiki>prefix:Page name</nowiki></code> you will see a text that explains which pages are being searched. You can [[phab:T198318|read more and leave feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/29|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W29"/> 18:00, 16 juli 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18215334 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/30|Tech News: 2018-30]] == <section begin="technews-2018-W30"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When you log in to your account you can choose to keep being logged in. This checkbox now works better than before on the mobile version for users without JavaScript. [https://phabricator.wikimedia.org/T196947] * Wikis that use [[mw:Citoid|Citoid]] can automatically generate citations for Swedish news sites. This only works in the visual editor. This now works for [[w:en:Sveriges radio|Swedish public service radio]]. More will come. Others could use this to add news sites in other languages in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T187023] * Editors can do max 90 edits per minute. This is new since last month. This does not affect bots or administrators. [https://phabricator.wikimedia.org/T56515] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2018-07-24|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2018-07-25|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2018-07-26|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180725T15 {{#time:j xg|2018-07-25|{{PAGELANGUAGE}}}} at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/30|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W30"/> 11:44, 24 juli 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18233172 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/31|Tech News: 2018-31]] == <section begin="technews-2018-W31"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The design on [[Special:Log]] has changed. It will change again soon. Developers are working on fixing problems. [https://phabricator.wikimedia.org/T117737] '''Problems''' * Deployment of 1.32.0-wmf.13 has been partially delayed. All deployments have been resumed and successfully done after bug fixes. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-July/000577.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-July/000585.html] * Deployment of 1.32.0-wmf.14 has been partially delayed. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-July/000587.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-July/000589.html] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2018-07-31|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2018-08-01|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2018-08-02|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180731T1830 {{#time:j xg|2018-07-31|{{PAGELANGUAGE}}}} at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180801T15 {{#time:j xg|2018-08-01|{{PAGELANGUAGE}}}} at 15:00 (UTC)] as well as at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180801T23 23:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * After [[:m:special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS|a community discussion]], a new group for users will be created. "[[:m:Special:MyLanguage/Interface administrators|Interface administrators]]" will be the only users allowed to edit interface pages like [[MediaWiki:Common.css]] or [[MediaWiki:Common.js]]. This is done to avoid technical issues and improve security. That change will be effective by the end of August 2018. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/31|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W31"/> 16:05, 30 juli 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18237696 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/32|Tech News: 2018-32]] == <section begin="technews-2018-W32"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[Special:NewPages|Special:NewPages]] now has the [[mw:UX standardization|OOUI look]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T117739] '''Problems''' * The MediaWiki version that was released two weeks ago was late to some Wikimedia wikis. This was because of bugs. It was on all wikis 30 July. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20180724-Train][https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-July/000591.html] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 August. It will be on all wikis from 9 August. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180807T1830 7 August at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180808T15 8 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/32|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W32"/> 21:39, 6 august 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18277179 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/33|Tech News: 2018-33]] == <section begin="technews-2018-W33"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' *<span title="Advanced item">[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] in templates can now be stored in a separate page on all wikis. This is called [[mw:Extension:TemplateStyles|TemplateStyles]]. This is to make it easier to edit how templates look. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-August/090481.html] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180814T1830 14 August at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180815T15 15 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The developers are planning more ways to block users. This could be blocking someone from just a page or a namespace. You can [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Per-user page, namespace, and upload blocking|read more]]. You can leave feedback on the [[m:Talk:Community health initiative/Per-user page, namespace, and upload blocking|talk page]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2018-August/090842.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/33|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W33"/> 19:52, 13 august 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18292380 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/34|Tech News: 2018-34]] == <section begin="technews-2018-W34"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/34|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 August. It will be on all wikis from 23 August ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180822T15 22 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *The [[m:Special:MyLanguage/2018 Community Wishlist Survey|2018 Community Wishlist Survey]] begins on 29 October. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can post proposals from 29 October to 11 November. You can vote on proposals from 16 November to 30 November. *[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Manual:$wgLegacyJavaScriptGlobals|Legacy JavaScript global variables]] have been deprecated for seven years. They will soon be removed from all wikis. Gadgets and scripts that use them will stop working. You can test your community's gadgets on "group0" wikis. For example [[testwiki:Main Page|Test Wikipedia]] or [[mw:MediaWiki|mediawiki.org]]. The legacy JavaScript global variables are already disabled there. You can [[mw:ResourceLoader/Migration guide (users)#Global wg variables|read the migration guide]] to fix old scripts. [https://phabricator.wikimedia.org/T72470] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/34|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W34"/> 18:46, 20 august 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18310555 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/35|Tech News: 2018-35]] == <section begin="technews-2018-W35"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now see moved paragraphs in diffs in the mobile view. It also works on all languages in the desktop view. [https://phabricator.wikimedia.org/T199800] * Bureaucrats on all Wikimedia wikis can now remove the [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface admin]] user right. [https://phabricator.wikimedia.org/T202298] '''Problems''' * Some diffs show lines in the wrong order. The developers are working on fixing it. [https://phabricator.wikimedia.org/T197157] '''Changes later this week''' * The message you see when you thank a user will change. This is to make it easier to understand. [https://phabricator.wikimedia.org/T159302] * [[w:en:Wikipedia:AutoWikiBrowser|AWB]] will stop adding <code>using AWB</code> in the edit summary. Instead it will add a [[Special:Tags|tag]] that says <code>AWB</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T111663] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filter]] variables have changed. They are now easier to understand for non-experts. The old variables will still work but filter editors are encouraged to replace them with the new ones. You can find the list of changed variables [[mw:Extension:AbuseFilter/Rules format#Variables|on mediawiki.org]]. They have a note which says <code>Deprecated. Use ... instead</code>. An example is <code>article_text</code> which is now <code>page_title</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T173889] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Abuse filters can now use how old a page is. The variable is <code>page_age</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T30844] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 28 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 29 August. It will be on all wikis from 30 August ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180828T1830 28 August at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180829T15 29 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Because of a data centre test you will be able to read but not edit the wikis for up to an hour on 12 September and 10 October. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=12&month=09&year=2018 14:00 (UTC)]. You might lose edits if you try to save during this time. The time when you can't edit might be shorter than an hour. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|You can read more about this]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/35|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W35"/> 18:15, 27 august 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18330273 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/36|Tech News: 2018-36]] == <section begin="technews-2018-W36"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/36|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new user right for users who can edit [[w:en:CSS|CSS]] and [[w:en:JavaScript|JavaScript]] for the entire wiki. Before this all admins could edit CSS and JavaScript. This was a security risk. This group is called [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface administrators]]. Administrators can delete user CSS and JavaScript pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T190015][https://phabricator.wikimedia.org/T200176] * There will be an [[w:en:A/B testing|A/B test]] on the Wikipedia mobile website. It starts this week. It tests how we show templates that show information about an article. The test will last two weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T200792][https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues] * You can now use different CSS rules for different skins when you edit templates. This is because of [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TemplateStyles|TemplateStyles]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T197617] * <code>wp10</code> in [[mw:Special:MyLanguage/ORES|ORES]] is now called <code>articlequality</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T196240] * When you get a new message on your talk page you get a yellow message in the toolbar. The preference to show or not show this has been removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T58845] '''Problems''' * [[c:Commons:Upload Wizard|UploadWizard]] had problems with [[mw:Extension:UploadWizard/Campaigns|campaigns]]. Users could not upload files. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T202760] * You can get a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications|notification]] when a link is made to a page you created. This has not worked since June. It was fixed last week. [https://phabricator.wikimedia.org/T200119] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 4 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 5 September. It will be on all wikis from 6 September ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180905T15 5 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation [[mw:Special:MyLanguage/Readers|Readers department]] will work on advanced mobile editing. You can [[c:File:Wikimedia Foundation Readers Roadmap Review - 2018-08-27.pdf|read more]] about this and other things they plan to work on over the next year. You can also [[c:File:Wikimedia Foundation Readers Roadmap Review - 27 August 2018.webm|see the presentation]]. * [[m:Special:MyLanguage/User:Keegan (WMF)/RelatedSites2|The RelatedSites extension]] will be removed from Wikivoyage. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Unused projects on the [[wikitech:Portal:Cloud VPS|Wikimedia Cloud virtual private server]] will [[wikitech:Cloud VPS 2018 Purge|be removed]]. This will happen in October. Projects can be marked if they are being used. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-August/090735.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W36"/> 18:47, 3 septembar 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18344596 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/37|Tech News: 2018-37]] == <section begin="technews-2018-W37"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When you added or edited a template with the visual editor the input boxes were very big. This has been fixed. The input boxes will now be smaller until you click on them. Then they will change size to fit the text. [https://phabricator.wikimedia.org/T200834] '''Problems''' * Some diffs showed lines in the wrong order. This was fixed last week. [https://phabricator.wikimedia.org/T197157] * Marking a cross-wiki notification as read didn't work every time. The other wiki was not updated. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T121930] * <code><nowiki><maplink></nowiki></code> did not work for a few days. This was because of a bug. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T203427] * <code><nowiki>{{subst:REVISIONUSER}}</nowiki></code> is used by some templates. For a period edits saved with <code><nowiki>{{subst:REVISIONUSER}}</nowiki></code> would save the previous user's name and not your username. This is now fixed. Edits made before the bug was fixed will still be wrong and need to be corrected. [https://phabricator.wikimedia.org/T203583] * When you move a page the title still shows the old page name. The developers are working on fixing this. [https://phabricator.wikimedia.org/T203661] '''Changes later this week''' * Because of a data centre test you will be able to read but not edit the wikis for up to an hour on 12 September and 10 October. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=12&month=09&year=2018 14:00 (UTC)]. You might lose edits if you try to save during this time. The time when you can't edit might be shorter than an hour. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|You can read more about this]]. * Because of [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|the data centre test]] there will be no new version of MediaWiki this week. Changes for this week will come next week instead. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180911T1830 11 Septmber at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180912T15 12 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Team|The developers]] work on making the wikis work better on mobile phones. There is a list [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for mobile friendly articles|of common problems when making content easier to read in the mobile view]]. You can add things to the page and ask others to help. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W37"/> 00:35, 11 septembar 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18369657 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/38|Tech News: 2018-38]] == <section begin="technews-2018-W38"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[c:Special:MyLanguage/Commons:Mobile app|Wikimedia Commons mobile app]] has a new version. Images uploaded using Nearby are now automatically added to the associated Wikidata item. You can browse other images on Commons. You can see your achievements and your upload statistics. It has also fixed some bugs. [https://cookiesandcodeblog.wordpress.com/2018/08/10/commons-app-version-2-8-beta/] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] MediaWiki web requests now have a time limit of 60 seconds for GET requests and 200 seconds for POST requests. [https://phabricator.wikimedia.org/T97192] '''Problems''' * You could not see the menu on the notifications page on the mobile version. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T192475] '''Changes later this week''' *[[Special:AncientPages|Special:AncientPages]] can hide disambiguation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T76287] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 18 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 19 September. It will be on all wikis from 20 September ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180919T15 19 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Team|The developers]] are testing new mobile web navigation. You can [[mw:Reading/Web/Advanced_mobile contributions/Navigation prototype feedback|use it and give feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W38"/> 23:58, 17 septembar 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18389264 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/39|Tech News: 2018-39]] == <section begin="technews-2018-W39"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/39|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * The [[Special:Preferences|preferences form]] will change to use the standard look. If you see any problems please [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/3/?projects=ui-standardization,mediawiki-special-pages report them on Phabricator]. [https://phabricator.wikimedia.org/T117781] *[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 25 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 26 September. It will be on all wikis from 27 September ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180926T15 26 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W39"/> 17:23, 24 septembar 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18408633 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/40|Tech News: 2018-40]] == <section begin="technews-2018-W40"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Ordinary pages can no longer be loaded as [[w:en:JavaScript|javascript]]. You could do this using <code dir=ltr>?action=raw&ctype=text/javascript</code> in the [[w:en:URL|URL]]. Only fully protected pages in the MediaWiki: namespace or user javascript subpages can be loaded as javascript now. This is for better security. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-September/001955.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-September/090882.html] '''Problems''' * New and updated translations from [[:en:w:translatewiki.net|translatewiki.net]] will not reach the wikis for a while. You can still translate messages on translatewiki.net. The Wikimedia wikis will be updated with the new translations later. This is because of work on the translation system. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-September/001951.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-September/090882.html] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 2 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 3 October. It will be on all wikis from 4 October ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181003T15 3 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. * You can join the meeting with the Wikimedia Foundation Search Platform team. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181003T15 3 October at 15:00 UTC]. See [[m:IRC office hours#Upcoming office hours|how to join]] if you want to know how the search function works or have questions. '''Future changes''' * Because of a data centre test you will be able to read but not edit the wikis for up to an hour on 10 October. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=10&month=10&year=2018 14:00 (UTC)]. You might lose edits if you try to save during this time. The time when you can't edit might be shorter than an hour. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018 2|You can read more about this]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W40"/> 19:34, 1 oktobar 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18433392 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/41|Tech News: 2018-41]] == <section begin="technews-2018-W41"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/41|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Education Program|Education Program extension]] was removed from all Wikimedia projects. You can use the [https://outreachdashboard.wmflabs.org/ Programs and Events Dashboard] or the [https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/ Fountain] instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T125618] '''Problems''' * There was a problem when you copied and pasted from a table with the visual editor. It could add <code>href</code> where it shouldn't be. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T108506] '''Changes later this week''' * Because of a data centre test you will be able to read but not edit the wikis for up to an hour on 10 October. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=10&month=10&year=2018 14:00 (UTC)]. You might lose edits if you try to save during this time. The time when you can't edit might be shorter than an hour. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|You can read more about this]]. * Because of [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|the data centre test]] there will be no new version of MediaWiki this week. Changes for this week will come next week instead. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181010T15 10 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W41"/> 01:38, 9 oktobar 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18453674 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/42|Tech News: 2018-42]] == <section begin="technews-2018-W42"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/42|Translations]] are available. '''Problems''' * Some pages, edits and users disappeared for a short while after the [[m:Tech/Server switch 2018|server switch]]. Missing content and users was fixed within a day. Some preferences and other things might take a few more days to fix. [https://phabricator.wikimedia.org/T206743] * Wikis are updated with new and updated translations from [[m:translatewiki.net|translatewiki.net]] again. This will happen once a week. The developers are working on fixing the problem so we can have translation updates more often again. [https://phabricator.wikimedia.org/phame/post/view/121/translationwiki.net_security_incident/] '''Changes later this week''' * When you create an abuse filter that prevents edits you can now write a specific error message for it. Before this all abuse filters that prevented edits had the same error message. [https://phabricator.wikimedia.org/T27086] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 16 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 17 October. It will be on all wikis from 18 October ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * There will be no more meetings with the Editing team. This is because not enough Wikimedians were interested. To tell developers which bugs you think are the most important you can use [https://phabricator.wikimedia.org/ Phabricator] as normal. [https://www.mediawiki.org/wiki/Editing_team/Weekly_triage_meetings] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181017T15 17 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W42"/> 00:40, 16 oktobar 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18470532 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/43|Tech News: 2018-43]] == <section begin="technews-2018-W43"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/43|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 23 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 24 October. It will be on all wikis from 25 October ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181024T15 24 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2019|Community Wishlist Survey]] begins on 29 October. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can post proposals from 29 October to 11 November. You can vote on proposals from 16 November to 30 November. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W43"/> 01:11, 23 oktobar 2018 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18491932 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/44|Tech News: 2018-44]] == <section begin="technews-2018-W44"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can post proposals for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2019|Community Wishlist Survey]]. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can post proposals until 11 November. You can vote on proposals from 16 November to 30 November. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The wikis now have a [[:w:en:Content Security Policy|content security policy report]]. This means that you might get a warning in your javascript console when you load external resources in your user scripts. For security reasons it is recommended that you don't do this. It might not be possible to load external resources in your scripts in the future. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-October/001994.html] '''Problems''' * Your watchlist can show which changes you have already seen. This did not work for a few days. It has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T207472] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 30 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 31 October. It will be on all wikis from 1 November ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). * The 2006 wikitext editor is no longer available. It will be removed from [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|Special:Preferences]]. It has not been the standard editor for a long time. It was replaced by the [[mw:Extension:WikiEditor|2010 wikitext editor]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Contributors/Projects/Removal_of_the_2006_wikitext_editor][https://phabricator.wikimedia.org/T30856] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181031T15 31 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W44"/> 21:08, 29 oktobar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18519160 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/45|Tech News: 2018-45]] == <section begin="technews-2018-W45"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:TemplateWizard|TemplateWizard]] to edit templates. This works only with the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|2010 wikitext editor]] and not in the visual editor or the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]]. If you click on [[File:OOjs UI icon puzzle-ltr.svg|17px|link=|Puzzle icon]] you can enter the information in a pop-up. You can turn on TemplateWizard in your beta feature preferences. [https://phabricator.wikimedia.org/T202545] '''Changes later this week''' * You can choose to see edit conflicts in a two-column view. This is a beta feature. You can find it in your preferences. The interface for the two-column edit conflict will change. You can [[:m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Solution: Solving edit conflicts line by line (new beta feature)|read more]]. * When you edit with the visual editor you can use the "Automatic" citation tab. This helps you generate citations. You will now be able to write plain text citations or the title of a journal article or a book in this tab. This will search the [[:w:en:Crossref|Crossref]] and [[:w:en:WorldCat|WorldCat]] databases and add the top result. [https://phabricator.wikimedia.org/T198567] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 November. It will be on all wikis from 8 November ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181107T15 7 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/45|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W45"/> 18:29, 5 novembar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18540415 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/46|Tech News: 2018-46]] == <section begin="technews-2018-W46"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Some old mobile browsers can use the watchlist again. This has not worked for a while. These browsers are called [[mw:Special:MyLanguage/Compatibility#Basic (Grade_C)|grade C browsers]]. This helps for example Windows Phone 8.1 with Internet Explorer and Lumia 535 with Windows 10. [https://phabricator.wikimedia.org/T196893] '''Problems''' * You can choose to see edit conflicts in a two-column view. This is a beta feature. You can find it in your preferences. Users who use this view saw the edit conflict resolution page when they wanted to see a preview. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T208840][https://phabricator.wikimedia.org/T209012][https://phabricator.wikimedia.org/T209036] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 November. It will be on all wikis from 15 November ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181114T15 14 November at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You can use the [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation]] tool to translate articles. The developers are working on [[mw:Content translation/V2|a new version]]. One of the changes will be a maintenance category. Articles where users add a lot of text from machine translation without changing it will be in that category. This is so the community can review it. The users will also have been warned before they publish the article that it has a lot of unchanged text from machine translations. [https://phabricator.wikimedia.org/T190798] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/46|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W46"/> 20:21, 12 novembar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18568837 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/47|Tech News: 2018-47]] == <section begin="technews-2018-W47"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/47|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can vote on proposals in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2019|Community Wishlist Survey]]. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can vote until 30 November. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is an [[:w:en:A/B testing|A/B test]] for <code>sameAs</code> data. This is to make it easier to find the right information with a search engine. This changes the [[:w:en:Metadata|metadata]] for a wiki page. It doesn't change how the page looks. [https://phabricator.wikimedia.org/T209306] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181121T15 21 November at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The Wikimedia wikis use templates to show readers there are problems with the content on some pages. For example if there are no sources or the page needs to be rewritten. The mobile website will soon show more information when you use these templates. Some templates may need to be updated. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-November/091113.html] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Education Program|Education Program extension]] was removed from all Wikimedia projects. The [[:w:en:Table (database)|database tables]] used by the extension will be archived. This will happen in a month. If you want the information on your wiki you should move it to a normal wiki page. [https://phabricator.wikimedia.org/T174802] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/47|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W47"/> 00:28, 20 novembar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18611020 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/48|Tech News: 2018-48]] == <section begin="technews-2018-W48"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/48|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On wikis with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Translate|translatable pages]] you could create a mess when you moved a page that had translatable subpages. A subpage is when you use <code>/</code> to create a new page: <code>/wiki/Page/Subpage</code>. The subpages would be moved but not the translations. The subpages are no longer automatically be moved. This is to make it safer to move pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T114592] '''Changes later this week''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:AdvancedSearch|advanced search interface]] will be available by default on all Wikimedia wikis. It makes it easier to use some of the special search functions that most editors don't know exist. It's already active on German, Farsi, Arabic and Hungarian Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T193182] * [[Special:UnusedCategories|Special:UnusedCategories]] show empty categories with no files or other categories. You can soon choose to not show soft redirect categories or some maintenance categories there. You can do this with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words|magic word]] <code><nowiki>__EXPECTUNUSEDCATEGORY__</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T96041] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 27 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 28 November. It will be on all wikis from 29 November ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181128T16 28 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The <code>mw.util.jsMessage()</code> function was deprecated in 2012. It will be removed next week. [[:w:en:Wikipedia:Reporting JavaScript errors|Look for the warning]] <code>Use of "mw.util.jsMessage" is deprecated</code> in the JavaScript console to know if you use an affected script or gadget. If you are a gadget maintainer you should check if your JavaScript code contains <code>mw.util.jsMessage</code>. There is a [[mw:ResourceLoader/Migration guide (users)#mw.util.jsMessage|migration guide]]. It explains how to use <code>mw.notify</code> instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T193901] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/48|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W48"/> 23:21, 26 novembar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18638702 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/49|Tech News: 2018-49]] == <section begin="technews-2018-W49"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Admins will not be able to unblock themselves if they are blocked by someone other than themselves. This is because it can cause damage if someone else takes over an admin account and other admins can't block them. If this is a problem for your community you can [[phab:T150826|report it on Phabricator]]. You can also ask questions [[m:Tech|on Meta]]. There is a discussion [[phab:T150826|on Phabricator]] about how to solve this if two admins fight with each other on a small wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T150826] * Small [[:w:en:Scalable Vector Graphics|SVG images]] are now bigger when you see them in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:MediaViewer|MediaViewer]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T71237] * You can go to a section from the edit summary by clicking on the section name. Before this you had to click on the arrow. [https://phabricator.wikimedia.org/T165189] * When you jumped to a footnote that was referenced several times in an article it could be difficult to see where you were in the text. Now there are jump marks and highlights to help you find your way back. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Footnote_highlighting][https://phabricator.wikimedia.org/T194511] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181205T23 5 December at 16:00 (UTC)] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181205T23 at 23:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/49|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W49"/> 17:12, 3 decembar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18671340 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/50|Tech News: 2018-50]] == <section begin="technews-2018-W50"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/50|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 11 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 12 December. It will be on all wikis from 13 December ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181212T16 12 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * New accounts will need passwords that are at least 8 characters long. Admins, interface admins, bureaucrats, oversighters, CentralNotice admins, global renamers, check users, stewards and some other user groups will need passwords that are at least 10 characters long. This is because an attacker could cause damage to the wikis if they took over these accounts. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Security_Team/Password_strengthening_2019][https://meta.wikimedia.org/wiki/Password_policy] * When you hover over a footnote it will show you the reference as a pop-up. This is so you don't have to jump down to the bottom of the page to see a reference. This will happen in 2019. Some wikis already have gadgets that do this. You will be able to turn it off. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/50|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W50"/> 18:33, 10 decembar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18699559 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/51|Tech News: 2018-51]] == <section begin="technews-2018-W51"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 7 January 2019. '''Recent changes''' * Some templates that show notices about the content of the page will now be shown on the mobile website. In many cases they were hidden before. [https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues][https://phabricator.wikimedia.org/T210553] * Admins can no longer unblock themselves, except for self-blocks. A blocked admin can block the user who blocked them but no one else. This is so no one can block all admins on a wiki without being stopped. [https://phabricator.wikimedia.org/T150826] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ParserMigration|ParserMigration extension]] has been removed. It compared the result of two versions of the MediaWiki wikitext parsing pipeline. It was used when we moved to the [[mw:Special:MyLanguage/RemexHtml|Remex parsing library]] instead of [[mw:Parsing/Replacing Tidy|Tidy]]. '''Problems''' * <code><nowiki><ref></nowiki></code> tags can use parameters such as "name" or "group". For example <code><nowiki><ref name="adams" group="books"></nowiki></code>. If a <code><nowiki><ref></nowiki></code> tag has more than two parameters all parameters are ignored. You don't get a warning that they don't work. This will soon be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T211576] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 18 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 19 December. It will be on all wikis from 20 December ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181219T16 19 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Android app team]] are working on making it easier to edit on mobile phones. You can [[mw:Android editing features|read more]] about these plans. If you have an Android phone and speak at least two languages you can help testing in English. Tell [[:m:User:Dchen (WMF)|Dchen (WMF)]] you want to be part of the testing by writing on her talk page or email her. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] <code>tiles.wmflabs.org</code> and <code>wma.wmflabs.org</code> will stop working. They have no maintainers and run an old operating system. Tools which use it could stop working. This includes [[:w:en:Mapnik|the mapnik gadget]], hill shading, and hike and bike layers. New maintainers could help out and keep it going. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-December/091216.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W51"/> 21:34, 17 decembar 2018 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18718987 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/02|Tech News: 2019-02]] == <section begin="technews-2019-W02"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/02|Translations]] are available. ''Tech News writers, editors and translators wish you a pleasant 2019 year.'' '''Recent changes''' * RelatedSites extension has been undeployed. It was used to create interwiki links on Wikivoyage, now handled by Wikidata. [https://phabricator.wikimedia.org/T128326] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] MediaWiki logstash logging is moving to a new infrastructure. This is an ongoing deployment. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/File:Logging_infrastructure_design_document.pdf] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [https://codesearch.wmflabs.org codesearch.wmflabs.org] has been updated, with new and updated repositories and a new search options for code. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2019-January/002045.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] On several wikis, an account named "{{int:abusefilter-blocker}}" has been created on December 17 to perform some technical maintenance on AbuseFilter. This account has sysop rights but it's a system user and no human can use it. The account already existed on wikis where AbuseFilter can perform blocks, which are issued using this account. See [[:phabricator:T212268|T212268]] for more information and future plans. '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]], the "{{int:abusefilter-action-throttle}}" action takes three parameters: count, period and groups. They must now strictly respect the requirements listed [[:mw:Extension:AbuseFilter/Actions#Throttling|on mediawiki.org]]. A list of broken filters is [[:phabricator:P7956|on Phabricator]]. If you're familiar with AbuseFilter, please take a look and fix them. [https://phabricator.wikimedia.org/T209565] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from January 8. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from January 9. It will be on all wikis from January 10 ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * Search Platform Office Hours is rescheduled to January 9. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-January/091280.html Check the details] for time and date. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W02"/> 19:29, 7 januar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18759682 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/03|Tech News: 2019-03]] == <section begin="technews-2019-W03"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[:w:en:Google Translate|Google Translate]] in the [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation tool]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T90208][https://wikimediafoundation.org/2019/01/09/you-can-now-use-google-translate-to-translate-articles-on-wikipedia/] * You can now add [[mw:Special:MyLanguage/Help:File captions|captions]] to files on Commons. Captions are short descriptions of the file. They can be translated to all languages we use. They can't use wikitext markup. * Earlier a [[:w:en:Attribute (computing)|quoted HTML attribute]] had to be followed by a space. Now it doesn't. This means that some pages could look different when you save them even if you didn't edit that part of the text. [https://www.mediawiki.org/wiki/Topic:Uqhg1it7nojfnjfg][https://github.com/wikimedia/mediawiki/commit/59bb8864a23f3df120789c7619ef07acefa27b9c] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Templates with [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateStyles|<nowiki><templatestyles></nowiki>]] could not show the difference between the live template and the [[w:en:Sandbox (software development)|sandbox]] version when they were tested. This has now been fixed. <nowiki><templatestyles></nowiki> has a new <code>wrapper</code> parameter now. You can use it for selectors like <code dir="ltr">.mw-parser-output <nowiki><wrapper parameter value> <selector from CSS page></nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T200441] '''Problems''' * When you see an edit in the recent changes feed or in the history of a page some of them have [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tags|tags]]. Some tags are added automatically. You can also add tags manually. Tags for edits that have been added manually can be edited. This didn't work for a little while. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T212703] '''Changes later this week''' *You can move files from your wiki to Wikimedia Commons and keep the file history with the new [[m:WMDE Technical Wishes/Move files to Commons|FileExporter]]. It will be a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] on all wikis from 16 January. If you want to test it you [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|activate it]] and check [[m:WMDE Technical Wishes/Move files to Commons/Configuration file documentation|your wiki's configuration file]]. * Users who could cause more damage to the wikis if someone took over their account have to have more secure passwords. This includes administrators and other user groups. They can't use passwords that are in a list of common passwords. Accounts with common passwords are easy to take over. The list of common passwords was made longer a few weeks ago and has a different error message. Some user groups have been added to those who can't use common passwords. This is to protect all accounts with user rights that could cause damage. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/operations/mediawiki-config/+/481115/] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] variable <code>minor_edit</code> has been removed. It was deprecated in 2016. Now you can't use it. You can fix the filters using it. You can find them if you use the search bar on [[Special:AbuseFilter|Special:AbuseFilter]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from January 15 <section end="technews-2019-W03"/> 18:54, 14 januar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18781471 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/04|Tech News: 2019-04]] == <section begin="technews-2019-W04"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/04|Translations]] are available. '''Tech News''' * Some people did not get last week's issue of Tech News. This was because of a problem with [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|MassMessage]]. If you did not get last week's issue, you can [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/03|read it on Meta]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T213942] '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation tool]] can now use [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/V2|version 2]] as the default version for users who turned on the [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]]. For example it adds the tracking category <code>{{int:cx-unreviewed-translation-category}}</code> to translations that might have used machine translations without fixing the problems. This is so others can find them. You can find this category in <code>Special:TrackingCategories</code> on Wikipedias. * [https://mediawiki2latex-large.wmflabs.org https://mediawiki2latex-large.wmflabs.org] can now convert collects of up to 800 pages to [[:w:en:PDF|PDF]], [[:w:en:EPUB|EPUB]] or [[:w:en:OpenDocument|ODT]]. Previously this was 200 pages. '''Problems''' * When a template was edited with the visual editor, it would sometimes put all information on one line. This makes it difficult to read for editors who use the wikitext editor. It also makes it more difficult to see what happened in a diff. This problem affected edits made between 8 and 17 January and is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T213922] * [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|MassMessage]] is used to post a message to many pages. It has not been working reliably. Some messages have not been posted to everyone. [https://phabricator.wikimedia.org/T213942][https://phabricator.wikimedia.org/T139380] * Because of a database problem that had to be fixed immediately you could not edit most wikis for a couple of minutes on 17 January (UTC). This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T213858] '''Changes later this week''' * You will be able to use [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateStyles|template styles]] in the <code>Module</code> namespace. [https://phabricator.wikimedia.org/T200914] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 22 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 23 January. It will be on all wikis from 24 January ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190123T16 23 January at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W04"/> 21:33, 21 januar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_targets/1&oldid=18802322 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/05|Tech News: 2019-05]] == <section begin="technews-2019-W05"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/05|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Wikimedia servers use [[:w:en:HHVM|HHVM]] to run the [[:w:en:PHP|PHP]] code. They are [[mw:Wikimedia Technology/Annual Plans/FY2019/TEC4: PHP7 Migration/Goals|going to use PHP7]] and stop using HHVM. You can test PHP7 with a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features/PHP7|new beta feature]]. That way you can [[mw:Talk:Beta Features/PHP7|help find and report]] problems. '''Problems''' * When someone moves a page to a name that already exists that page that had the name the article is moved to is deleted. For a couple of months this didn't always work. Some users saw an error message instead. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T210739] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190130T16 30 January at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W05"/> 19:14, 28 januar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18821217 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/06|Tech News: 2019-06]] == <section begin="technews-2019-W06"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/06|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * It was easy to untick a box by accident in [[Special:Preferences|Special:Preferences]]. This will now be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T213517] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 February. It will be on all wikis from 7 February ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190206T16 6 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W06"/> 18:11, 4 februar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18846213 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/07|Tech News: 2019-07]] == <section begin="technews-2019-W07"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can use the <code>[[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for mobile friendly articles on Wikimedia wikis#Making page issues (ambox templates) mobile friendly|ambox]]</code> [[:w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] class to show page issues to mobile readers. When you use <code>ambox</code> there are [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for mobile friendly articles on Wikimedia wikis#Making page issues (ambox templates) mobile friendly|classes]] you can use. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 February. It will be on all wikis from 14 February ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190213T16 13 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W07"/> 19:45, 11 februar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18862544 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/08|Tech News: 2019-08]] == <section begin="technews-2019-W08"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When you [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Thanks|thank]] someone on the mobile web you will now have two seconds to cancel the thank. This is in case you clicked on the thank button by accident. [https://phabricator.wikimedia.org/T63737] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 19 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 20 February. It will be on all wikis from 21 February ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190220T16 20 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * There is a proposal to add a red link to mobile search results if there is no page with that name. This is how it works on desktop. You can [[mw:Talk:Readers/Web/Advanced mobile contributions|leave feedback]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T211006] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/08|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W08"/> 00:13, 19 februar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18883065 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/09|Tech News: 2019-09]] == <section begin="technews-2019-W09"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [https://itunes.apple.com/WebObjects/MZStore.woa/wa/viewSoftware?id=324715238&mt=8 new version] of the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS FAQ|iOS Wikipedia app]]. It has for example [[:w:en:Syntax highlighting|syntax highlighting]] and new toolbars to make it easier to write wikitext. It also has night mode, a find-on-page function and other things. You can [[mw:Talk:Wikimedia Apps|give feedback and suggestions]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/iOS/Editing_program] '''Changes later this week''' * When you look at your watchlist or the recent changes page you can use the [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|new filters for edit review]]. There you can choose tags to filter different edits. Empty tags will no longer be shown. [https://phabricator.wikimedia.org/T182219] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 26 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 27 February. It will be on all wikis from 28 February ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190227T16 27 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android will invite users to add Wikidata descriptions to Wikidata objects that have Wikipedia articles but no Wikidata descriptions. It will only invite users who have added a number of Wikidata descriptions in the app without being reverted. This is to avoid spam and bad edits. You can [[mw: Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks|read more]] and [[mw:Talk:Wikimedia_Apps/Team/Android/AppEditorTasks|leave feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/09|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W09"/> 22:16, 25 februar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18898106 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/10|Tech News: 2019-10]] == <section begin="technews-2019-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/10|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 March. It will be on all wikis from 7 March ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190306T16 6 March at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You can [[mw:Talk pages consultation 2019/Participant group sign-up|give feedback]] on the future of talk pages. * The mobile website will use the standard [[:w:en:Font|fonts]] on your computer or phone instead of a generic font. This will make it easier to read text in many scripts. [https://www.mediawiki.org/wiki/Design/Projects/Improve_mobile_reading_experience][https://phabricator.wikimedia.org/T175877] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W10"/> 17:37, 4 mart 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18912959 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/11|Tech News: 2019-11]] == <section begin="technews-2019-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Pages can use [[:wikidata:Property:P625|geocoordinates]] from Wikidata with the <code>mw.wikibase.entity:formatStatements</code> [[w:Lua (programming language)|Lua]] function or the <code>#statements</code> [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Parser functions|parser function]]. If they do, they will now be shown using [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#<maplink>|a Kartographer <code><maplink></code>]] if the wiki can use Kartographer. You can report bugs or ask questions [[phab:T210926|on Phabricator]]. * There is now an [[:wikitech:EventStreams|EventStream]] to see when [https://stream.wikimedia.org/?doc#!/Streams/get_v2_stream_page_links_change links are added or removed] on Wikimedia wikis. You can read the [[phab:T115119|discussions and plans]]. '''Problems''' * Some wikis will not be able to edit for a short period of time on 19 March ([[:w:en:Coordinated Universal Time|UTC]]). This will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190319T15 15:00 UTC]. It will last up to 15 minutes but probably shorter. You can [[phab:T217441|see the list of affected wikis]]. This is because of network maintenance. You can still read the wikis. * Editors who use Firefox to edit with the visual editor had a problem with copying text. When they tried to select text that included footnotes, templates or block images in the middle they would often only get part of the text. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T214976] * Some maps didn't work for a while on 8 March. This has been fixed. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20190308-wdqs][https://phabricator.wikimedia.org/T217898] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 March. It will be on all wikis from 14 March ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190313T16 13 March at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W11"/> 20:28, 11 mart 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18925338 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/12|Tech News: 2019-12]] == <section begin="technews-2019-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/12|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * When you use [[:m:Help:Reverting#Advanced features|rollback]] you will be able to get a confirmation prompt on most wikis. It asks you if you wanted to do the rollback. This is to avoid misclicks. You will have to [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|opt in]] to get it. On German Wikipedia it will be an opt-out feature from 28 March. [https://phabricator.wikimedia.org/T199534][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Rollback] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 19 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 20 March. It will be on all wikis from 21 March ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190320T16 20 March at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Admins will be able to block someone from editing a page or a namespace. This already works on a few Wikimedia wikis. You can [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Partial blocks|read more]]. If your wiki wants to be an early tester of this, you can [[m:Talk:Community health initiative/Partial blocks|tell the developers]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2018-August/090842.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:wikitech:Help:Toolforge|Toolforge]] will [[:wikitech:News/Toolforge Trusty deprecation|shut down the Ubuntu Trusty job grid]]. This will happen the week of 25 March. Tools that use this grid needs to be moved to the new Debian Stretch job grid. If they haven't, they will be taken offline. Maintainers can restart the tools later. Users may not be able to use them in the meanwhile. You can see a [[:toolforge:trusty-tools/|list of affected tools]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W12"/> 20:43, 18 mart 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18939566 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/13|Tech News: 2019-13]] == <section begin="technews-2019-W13"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/V2|new version of the content translation tool]] will be used for all new translations. The older version will still be used for translations that were started with it. Most users won’t see any change. More than 80% of the published translations are already using the new version. [https://phabricator.wikimedia.org/T212646] '''Problems''' * There was a problem with editing with [[:w:en:Safari (web browser)|Safari]] on [[:w:en:IOS|iOS]]. When you wrote an edit summary you couldn't save the edit. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T218352] * The editing toolbar sometimes disappears when you scroll on [[:w:en:IOS|iOS]] devices. This will be fixed soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T218414] * Wikis can [[mw:Special:MyLanguage/Help:System message|over-ride interface messages]] on-wiki. A problem meant that sometimes an old versions of any changed messages were shown instead. This included the sitenotice and other important parts of the interface. This was fixed at around 2019-03-22 16:00 (UTC). Logged-out users may still get the wrong message. Purging the page should fix it for them. [https://phabricator.wikimedia.org/T218918] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 26 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 27 March. It will be on all wikis from 28 March ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190327T16 27 March at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/13|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W13"/> 19:04, 25 mart 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18947493 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/14|Tech News: 2019-14]] == <section begin="technews-2019-W14"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/14|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications|Notifications]] tell you about things that happen on the wiki. You can turn on notifications about [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications/Notifications_types#echo-category-title-article-linked|new links to pages you created]]. For performance reasons you can no longer get e-mails about this. [https://phabricator.wikimedia.org/T219444] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 2 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 3 April. It will be on all wikis from 4 April ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190403T16 3 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/14|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W14"/> 18:28, 1 april 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18980992 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/15|Tech News: 2019-15]] == <section begin="technews-2019-W15"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * More wikis are now testing visual editor section editing for mobile users. You can [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor on mobile/Section editing|read more]]. * Admins on French and Polish Wikipedia can [[m:Community health initiative/Partial blocks|block someone from editing a page or a namespace]]. If your wiki wants to get these blocks before they are available to all wikis, you can [[m:Talk:Community health initiative/Partial blocks|tell the developers]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T219327][https://phabricator.wikimedia.org/T219218] '''Problems''' * You will be able read but not edit most wikis for 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190411T05 11 April at 05:00 (UTC)]. This is because of a hardware problem. You can [[phab:T220080|see a list of the affected wikis]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-April/091900.html] * A map update caused some problems on 29 March and 30 March. It was rolled back. [https://phabricator.wikimedia.org/T217087] * Pages on some Wikivoyages had problems with the top headline. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T97891#5079408] '''Changes later this week''' * When you add an edit summary the VisualEditor will search your recent edit summaries in case you want to re-use one. This works in both the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|visual]] and [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|wikitext]] modes on desktop. It also works [[mw:VisualEditor on mobile|on the mobile site]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T50274] * The Wikimedia wikis will get a [[:w:en:URL shortening|URL shortener]]. This will work from 11 April. You can [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|read more]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-April/012893.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The <code><nowiki>{{REVISIONID}}</nowiki></code> magic word will no longer work. This is for performance reasons. When you preview a page it will return <code>""</code> (empty string). When you read a page it will return <code>"-"</code> (dash). For now this will only affect content namespaces. [https://phabricator.wikimedia.org/T137900] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 April. It will be on all wikis from 11 April ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190410T15 10 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You will be able to preview references. This means that when you hover over the link you will get a popup that shows you a preview of the reference. It will work much like [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|page previews]]. This is so you don't have to go to the bottom of the page to see a reference. This will now be available as a beta feature on German and Arabic Wikipedia. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews][https://phabricator.wikimedia.org/T67114] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikidata [[:w:en:JSON|JSON]] output will change. Empty containers will be serialised as empty objects. This is a breaking change that will affect tools that use JSON outputs and APIs. It will happen on 30 April. You can [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-April/012891.html read more and see how to test your code]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/15|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W15"/> 20:23, 8 april 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18988936 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/16|Tech News: 2019-16]] == <section begin="technews-2019-W16"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' *All wikis now have the [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:TemplateWizard|TemplateWizard]] for the wikitext editor. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 16 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 17 April. It will be on all wikis from 18 April ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190417T15 17 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Wikidata will get a new [[:wikidata:Help:Property constraints portal#Constraint statements on properties|constraint status]] called <code> suggestion</code>. This [[mailarchive:wikidata/2019-April/012911.html|will change]] how the <code>WikibaseQualityConstraints</code> constraint checking API works. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-April/012910.html][https://phabricator.wikimedia.org/T204439] * You can test the [[c:Commons:Structured data/Get involved/Feedback requests/Depicts testing|<code>depicts</code> property]] for structured data on Commons. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/16|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W16"/> 00:59, 16 april 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19011282 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/17|Tech News: 2019-17]] == <section begin="technews-2019-W17"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/AdvancedSearch|advanced search]] function [[:w:en:URL|URL]] now shows which namespaces you search in. The namespace field is collapsed by default on the search page. You can also [[gerrit:plugins/gitiles/mediawiki/extensions/AdvancedSearch/+/refs/heads/master/docs/adding_fields.md|add new fields]] to the search interface through a [[:w:en:Hooking|hook]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T217445][https://phabricator.wikimedia.org/T217443][https://phabricator.wikimedia.org/T217446] * The wikis now look slightly different in the mobile web version. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-April/091978.html] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190423T15 23 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Wikipedia articles will have the <code>[https://schema.org/sameAs sameAs]</code> [https://schema.org/Property meta property]. It adds structured data. This makes it easier for search engines to find Wikipedia articles. It also makes it easier to reuse content. There will an [[:w:en:A/B testing|A/B test]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Seach_Engine_Optimization/sameAs_test][https://phabricator.wikimedia.org/T209306] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/17|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W17"/> 21:07, 23 april 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19030007 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/18|Tech News: 2019-18]] == <section begin="technews-2019-W18"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android now invites users to add Wikidata descriptions to Wikidata objects that have Wikipedia articles but no Wikidata descriptions. It will only invite users who have added a number of Wikidata descriptions in the app without being reverted. This is to avoid spam and bad edits. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/Android/AppEditorTasks][https://phabricator.wikimedia.org/T205125] '''Problems''' * Tech News was late last week because of a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:MassMessage|MassMessage]] bug. Other newsletters had the same problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T221570] '''Changes later this week''' * You will see when you last refreshed the recent changes page. This is so you can see how recent the changes are. [https://phabricator.wikimedia.org/T200353] * When you write a comment in [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions|Structured Discussions]] but have not posted it yet your [[:w:en:Web browser|web browser]] will save it in <code>[[:w:en:Web storage#Local and session storage|local storage]]</code> instead of <code>[[:w:en:Web storage#Local and session storage|session storage]]</code>. This means you do not lose them even if you close your web browser. Structured Discussions used to be called Flow. [https://phabricator.wikimedia.org/T93612] * You will be able to turn off [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications/Notifications types#Milestone|milestone notifications]]. Milestone notifications congratulate you when you have made certain numbers of edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T169924] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 30 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 May. It will be on all wikis from 2 May ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190501T15 1 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikidata <code>wb_terms</code> table will be dropped. This will affect some Wikidata tools. They need to be updated. The table has become too big which is causing problems. This will happen on 29 May. You can [[mailarchive:wikidata/2019-April/012987.html|read more]]. You can ask for help if you need it. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikimedia wikis will soon use a token when you log out. This changes how the API works. Some tools might need to be updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T25227] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/18|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W18"/> 00:27, 30 april 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19046269 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/19|Tech News: 2019-19]] == <section begin="technews-2019-W19"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/19|Translations]] are available. '''Problems''' * [[Special:Watchlist|Special:Watchlist]] can show the wrong information. It does not always show which edits are read and which are unread. The developers are working on solving the problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T218511] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 May. It will be on all wikis from 9 May ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190507T15 8 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/19|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W19"/> 18:27, 6 maj 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19073915 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/20|Tech News: 2019-20]] == <section begin="technews-2019-W20"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/20|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 May. It will be on all wikis from 16 May ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190514T15 15 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/20|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W20"/> 02:48, 14 maj 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19091659 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/21|Tech News: 2019-21]] == <section begin="technews-2019-W21"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The report for phase 1 of the talk pages consultation 2019 [[mw:special:MyLanguage/Talk pages consultation_2019/Phase 1 report|has been published]]. Communities are invited to [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages consultation 2019/Participant group sign-up#Phase2|start phase 2 of the consultation]] on their wikis. '''Problems''' * File descriptions for files from Commons were not shown properly on other Wikimedia wikis for a few days. For example the image descriptions and license information were missing. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T222935][https://phabricator.wikimedia.org/T222954] * Some diffs show an error message when you try to see them. The developers are working on fixing it. It could be because of some edit comments. [https://phabricator.wikimedia.org/T222857][https://phabricator.wikimedia.org/T222628] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2019-05-21|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2019-05-22|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2019-05-23|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190521T15 {{#time:j xg|2019-05-22|{{PAGELANGUAGE}}}} at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Content translation/V2|content translation tool]] on Wikipedia can use machine translations. There is a system to stop translations where the editors do not fix machine translation mistakes. This warns or stops them if they seem to just copy what the machine translation gives them. If this system is too strict or not strict enough you can [[mw:Talk:Content translation|tell the language team]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content_translation/Translating/Translation_quality] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikidata <code>wbeditentity</code> [[:w:en:Application programming interface|API]] endpoint will remove all aliases if the request includes an empty alias. This is how it supposed to work. It has not been working this way because of a bug. This will start on 12 June. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-May/013051.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W21"/> 15:03, 20 maj 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19108030 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/22|Tech News: 2019-22]] == <section begin="technews-2019-W22"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/22|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Big changes to the [[w:en:Replication (computing)|replica database]] will happen on 3 June. Some tools on [[:wikitech:Help:Cloud Services Introduction|Cloud Services]] will stop working if the maintainers do not update them to use the new schema. This probably affects tools that query for revisions or log entries made by a user. [https://phabricator.wikimedia.org/T223406][https://lists.wikimedia.org/pipermail/cloud-announce/2019-May/000172.html] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 28 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 29 May. It will be on all wikis from 30 May ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190529T15 29 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W22"/> 17:33, 27 maj 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19120221 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/23|Tech News: 2019-23]] == <section begin="technews-2019-W23"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now write all special letters in all African Wikipedia languages. This works in the desktop version. [https://aharoni.wordpress.com/2019/05/25/happy-africa-day-keyboards-for-all-african-wikipedia-languages/] * There is now a field called <code>[[:c:Commons:Depicts|depicts]]</code> on Commons. This is a way to show what is in a picture with the help of Wikidata. It is still in development. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Village_pump#Adding_qualifiers_to_Depicts] * Some tools on Toolforge may break on or after 3 June because of database changes. Maintainers should update their tools to use the new schema. [https://phabricator.wikimedia.org/T223406][https://lists.wikimedia.org/pipermail/cloud-announce/2019-May/000172.html] '''Problems''' * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190619T05 19 June at 05:00 (UTC)]. This is to fix a hardware problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T224516] '''Changes later this week''' * Some wikis have one tab for the visual editor and one tab for a wikitext editor. Others wikis just have one tab. If your wiki has two tabs, clicking a link to create a new page has always opened a wikitext editor. It will now open the editor you used the last time you edited. [https://phabricator.wikimedia.org/T223793] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 4 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 5 May. It will be on all wikis from 6 May ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190605T15 5 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W23"/> 17:24, 3 juni 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19133752 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/24|Tech News: 2019-24]] == <section begin="technews-2019-W24"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When you create a PDF from a page on the wiki this is now done by [[mw:Proton|Proton]]. Before this we used [[mw:Electron|Electron]]. It should look the same but work better. Both use Chromium. This is a different system from when you collect several articles into a book and make a PDF from them. [https://phabricator.wikimedia.org/T210651][https://phabricator.wikimedia.org/T186748] * The Flagged Revisions extension now uses the standard OOUI icons. There will be additional minor fixes for positioning in the next deployment. [https://phabricator.wikimedia.org/T155878] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Bots and other scripts that do not set an identifiable [[m:Special:MyLanguage/User-Agent policy|User-Agent]] may find their requests strictly rate-limited until they identify themselves properly. [https://phabricator.wikimedia.org/T224891] '''Problems''' * Please check if the Flagged Revisions configuration on your wiki is as you expect (or as it was a few weeks ago). If not, please [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Wikimedia-Site-Requests%2CMediaWiki-extensions-FlaggedRevs report it]. [https://phabricator.wikimedia.org/T225144] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190612T15 12 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/24|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W24"/> 19:06, 10 juni 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19143311 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/25|Tech News: 2019-25]] == <section begin="technews-2019-W25"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/25|Translations]] are available. '''Problems''' * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190619T05 19 June at 05:00 (UTC)]. This is to fix a hardware problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T224516] '''Changes later this week''' * [[:w:en:MIDI|MIDI]] files can soon be played without the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Score|Score extension]]. You can then add them with <code><nowiki>[[File:Filename.midi]]</nowiki></code>. Later <code>override_midi</code> and <code>override_audio</code> will stop working. Instead you will need to add the MIDI file below the music score. [https://phabricator.wikimedia.org/T135597] * A new video player will soon replace the old one. You will be able to enable it as a beta feature in [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|your preferences]]. It will later be enabled for everyone if there are no big problems. [https://phabricator.wikimedia.org/T148103] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 18 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 19 June. It will be on all wikis from 20 June ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190619T15 19 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some gadgets and user scripts still use the old <code>wgEnableAPI</code> and <code>wgEnableWriteAPI</code> values. These values are always true. They will soon be removed. This might break the gadgets and scripts. You should fix your gadgets to not use these values. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/core/+/504076] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/25|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W25"/> 22:37, 17 juni 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19152213 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/26|Tech News: 2019-26]] == <section begin="technews-2019-W26"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/26|Translations]] are available. '''Problems''' * The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.10|new version]] of MediaWiki for last week was not fully released due to issues. It was removed from most wikis on Tuesday and from test wikis on Thursday. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-June/092212.html] * Most wikis were slow and then briefly read-only last week due to one of the database servers having a problem. It is now replaced. [https://phabricator.wikimedia.org/T225981] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 25 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 26 June. It will be on all wikis from 27 June ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * You can watch or join the next [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-June/092210.html Wikimedia Language showcase]. It will be about the usage of Machine Translation in Wikimedia projects. The showcase will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190626T13 26 June at 13:00 (UTC)]. A recording will be kept for later viewing * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190626T15 26 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/26|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W26"/> 19:29, 24 juni 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19168431 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/27|Tech News: 2019-27]] == <section begin="technews-2019-W27"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The development of [[mw:Special:MyLanguage/Wikidata Bridge|Wikidata Bridge]] has started. The goal is to allow Wikidata edits from Wikipedia. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-June/013216.html] '''Problems''' * Sometimes pages load slowly for users routed to the Amsterdam data center. Investigation is in progress. [https://phabricator.wikimedia.org/T226048] * Wikidata query service was overloaded between 11:50 UTC until 13:15 UTC on June 24. It has been fixed. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20190624-wdqs] '''Changes later this week''' * You will be able to read but not to edit all wikis for a short amount of time, on 3 July at 06:00 (UTC). This is to move a database. [https://phabricator.wikimedia.org/T226358] * There is no deployment of a new version of MediaWiki on the wikis this week ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190703T15 3 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/27|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W27"/> 23:22, 1 juli 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19175317 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/28|Tech News: 2019-28]] == <section begin="technews-2019-W28"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * For event organizers, if you [[m:Special:MyLanguage/Mass_account_creation#Requesting_temporary_lift_of_IP_cap|request a temporary lift of the IP cap]] for mass account creation, this will now also raise the edit rate limit for those new accounts at the event, which will prevent another bottleneck. [https://phabricator.wikimedia.org/T204583] * Administrators at all Wiktionary, Wikivoyage, and Wikisource wikis are now able to use the new [[m:Special:MyLanguage/Community_health_initiative/Partial_blocks|partial blocks]] feature. [https://phabricator.wikimedia.org/T218626] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 July. It will be on all wikis from 11 July ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). * The design of MediaWiki's software windows will change for desktop users. Layout will be simpler, buttons will be bolder and clearer, and close buttons will be just icons. This is like the mobile design. This will affect ContentTranslation, VisualEditor, TemplateWizard, and other tools. [https://phabricator.wikimedia.org/T226045] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190710T15 10 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Wikidata will be in read-only mode on 30 July from 05:00 to 05:30 UTC because of a server switch. [https://phabricator.wikimedia.org/T227063] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There will be a change in the name format of new Wikidata RDF dumps starting on 15 July. [https://phabricator.wikimedia.org/T226153] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/28|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W28"/> 22:12, 8 juli 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19192465 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/29|Tech News: 2019-29]] == <section begin="technews-2019-W29"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The mobile web will get more advanced editing tools. Seven more Wikipedias can use them now. This works for Arabic, Indonesian, Italian, Persian, Japanese, Spanish and Thai Wikipedia. You can try the tools on the mobile web and give feedback. [https://meta.wikimedia.org/wiki/User:CKoerner_(WMF)/Advanced_mobile_contribution_options_second_update] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The abuse filter system user will soon do maintenance edits on broken abuse filters. This user is called <code>{{int:abusefilter-blocker}}</code> and has administrator rights. This is meant to fix technical problems. It will not do any other changes. You [[phab:T209565|can read more]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 16 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 17 July. It will be on all wikis from 18 July ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190717T15 17 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android will invite users to add image captions to images on Commons. It will only invite users who have added a number of edits in the app without being reverted. This is to avoid spam and bad edits. You can [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks|read more]] and [[mw:Talk:Wikimedia_Apps/Team/Android/AppEditorTasks|leave feedback]]. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Village_pump/Archive/2019/03#Edit_action_feed_(Android_Wikipedia_app)] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/29|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W29"/> 17:29, 15 juli 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19199404 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/30|Tech News: 2019-30]] == <section begin="technews-2019-W30"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Communities interested by easing newcomers' first steps can now benefit from the Growth team experiments on their wikis. Check [[mw:Growth/Communities/How to get the Growth experiments on your wiki|the conditions and the request process]]. * The [[m:Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award 2019]] is looking for nominations. You can recommend tools by July 29. The awarded tools will be presented at Wikimania. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-July/092301.html] '''Problems''' * The release of the last version of MediaWiki (1.34.0-wmf.14) has been blocked for groups 1 and 2. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2019-July/002184.html] '''Changes later this week''' * Phabricator database will be moved to a different server. Writes will be blocked on Thursday 25 July, between 05:30 and 06:00 AM UTC. Reads will remain unaffected. [https://phabricator.wikimedia.org/T228243] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 23 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 24 July. It will be on all wikis from 25 July ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190723T15 24 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards|Some items in the visual editor]] will change later this week. This will make it easier to edit links, citations, and templates on both desktop and mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T225834][https://phabricator.wikimedia.org/T221247] * With [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:AdvancedSearch|advanced search]] turned on you will be able to choose the sorting order of the search results when you do a search. [https://phabricator.wikimedia.org/T225479][https://phabricator.wikimedia.org/T197525] * Users who edit from IP addresses whitelisted on a [[:m:Special:MyLanguage/Mass_account_creation#Requesting temporary lift of_IP cap|request for temporary lift of the IP cap for mass account creation]] will bypass CAPTCHAs. This will happen in August. If you think this should not happen for some reason, please [[:phab:T227487|let us know]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The variable <code>user_wpzero</code> will be removed from AbuseFilter. [[phab:T227843#5344413|A list of filters needing a fix is provided]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/30|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W30"/> 15:07, 22 juli 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19224936 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/31|Tech News: 2019-31]] == <section begin="technews-2019-W31"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/31|Translations]] are available. '''Problems''' * Wikidata will be in read-only mode on 30 July from 05:00 to 05:30 UTC because of a server switch. [https://phabricator.wikimedia.org/T227063] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 30 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 31 July. It will be on all wikis from 1 August ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190731T15 31 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/31|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W31"/> 23:42, 29 juli 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19235136 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/32|Tech News: 2019-32]] == <section begin="technews-2019-W32"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/32|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 August. It will be on all wikis from 8 August ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Problems''' *A change in [[mw:Extension:RelatedArticles|RelatedArticles extension]] accidentally enabled it for everyone, not just for mobile users. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T181242][https://phabricator.wikimedia.org/T229644] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190807T15 7 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Today everyone can see [[:w:en:IP addresses|IP addresses]] if someone edits without an account. In the future this could be more hidden. This is to protect unregistered editors so fewer can see their IP address. This would only happen after we make sure the tools for vandal fighting can still be effective. You can [[m:Special:MyLanguage/IP_Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more]] and [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|comment]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/32|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W32"/> 15:24, 5 august 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19263690 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/33|Tech News: 2019-33]] == <section begin="technews-2019-W33"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Editors using the mobile website on Wikipedia can opt-in to new [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced_mobile_contributions|advanced features]] via your settings page. This will give access to more interface links, special pages, and tools. Feedback on the discussion page is appreciated. [https://phabricator.wikimedia.org/T228916] * Due to the absence of volunteer maintenance of Cologne Blue skin, the link to activate it will be hidden. The skin will still work, but editors using it are encouraged to switch to another skin. [https://phabricator.wikimedia.org/T223824] '''Changes later this week''' * Due to Wikimania, there is no deployment this week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments#Week_of_August_12th] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190813T15 13 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The "Wikidata item" link will be moved from "Tools" to "In other projects" section on all Wikimedia projects, starting on August 21. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-August/013316.html Full announcement], [[phab:T66315|Phabricator task]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/33|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W33"/> 20:19, 12 august 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19280448 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/34|Tech News: 2019-34]] == <section begin="technews-2019-W34"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/34|Translations]] are available. '''Tech News''' * There will be no Tech News issue next week. The next issue of Tech News will be sent out on 2 September 2019. '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some abuse filters stopped working because of a code change. Only variables for the current action will work. Variables defined inside a branch may not work outside of that branch. You can [[phab:T230256|read more]] to see how to fix the filters. * Only six accounts can be created from one [[:w:en:IP address|IP address]] per day. Between 12 August and August 15 this was two accounts per day. This was because of a security issue. It is now six accounts per day again. [https://phabricator.wikimedia.org/T230521] '''Changes later this week''' * Only a limited number of accounts can be created from one [[:w:en:IP address|IP address]]. An IP address can be [[:w:en:Whitelisting |whitelisted]] so that it can create as many accounts as needed. This is useful at events where many new persons learn to edit. IP addresses that are whitelisted for this reason will also not show [[w:en:CAPTCHA|CAPTCHAs]] when you create accounts. This will happen on Wednesday. [https://phabricator.wikimedia.org/T227487] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 20 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 21 August. It will be on all wikis from 22 August ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190821T15 21 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * There is an [[:w:en: Request for Comments|RFC]] about creating a new global user group with the right to edit [[:mw:Extension:AbuseFilter|abuse filters]]. This will be used to fix broken filters and make sure all filters will still work when software changes happen. You can [[:m:Requests for comment/Creating abusefilter-manager global group|read more and comment]]. * <code>Special:Contributions/newbies</code> will no longer be working. This is because of performance reasons. It showed edits by new accounts. You can see this in the recent changes feed instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T220447] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/34|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W34"/> 17:20, 19 august 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19310286 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/36|Tech News: 2019-36]] == <section begin="technews-2019-W36"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/36|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can use the new [[wikidata:Wikidata:Development/Termbox|termbox]] interface if you edit Wikidata on a mobile device. This is to edit labels, descriptions and aliases easier on the mobile pages. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-August/013355.html] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.20|new version]] of MediaWiki has been deployed during the last week. * The previously announced change of positions of the "Wikidata item" link on all wikis has been rollbacked due to unexpected cache issues. [https://phabricator.wikimedia.org/T66315#5431632] * The limit for rollbacks has been increased from 10 to 100 rollbacks per minute. [https://phabricator.wikimedia.org/T228708] * The advanced version of the edit review pages (Recent Changes, Watchlist, and Related Changes) now include two new filters. These filters are for "All contents" and "All discussions". They will filter the view to just those namespaces. However the "All discussions" filter does not include pseudo talk pages, like discussions that are in the ''Project:'' or ''Wikipedia:'' namespaces. But it will include changes happening on ''Project talk:'' or the ''Wikipedia talk:''. [https://phabricator.wikimedia.org/T201520] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2019-09-03|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2019-09-04|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2019-09-05|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). * When you log in, the software checks your password to see if it follows the [[Special:MyLanguage/Password policy|Password policy]]. From this week, it will also complain if your password is one of the most common passwords in the world. If your password is not strong enough, please consider to [[Special:PasswordReset|change your password]] for a [[w:en:Password strength|stronger password]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T151425] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190904T15 {{#time:j xg|2019-09-04|{{PAGELANGUAGE}}}} at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You will be able to read but not to edit Wikidata for up to 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190910T05 September 10 at 05:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * You will be able to read but not to edit some mid-sized wikis for up to 30 minutes [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190917T05 September 17 at 05:00 (UTC)]. You can [https://raw.githubusercontent.com/wikimedia/operations-mediawiki-config/master/dblists/s2.dblist see which wikis]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * You will be able to read but not to edit some mid-sized wikis for up to 30 minutes [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190924T05 September 24 at 05:00 (UTC)]. You can [https://raw.githubusercontent.com/wikimedia/operations-mediawiki-config/master/dblists/s3.dblist see which wikis]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for up to 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190926T05 September 26 at 05:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W36"/> 11:07, 4 septembar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19350205 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/37|Tech News: 2019-37]] == <section begin="technews-2019-W37"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/37|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * You will be able to read but not to edit Wikidata for up to 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190910T05 10 September at 05:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * When you log in, the software checks your password to see if it follows the [[m:Special:MyLanguage/Password policy|Password policy]]. From this week, it will also complain if you are a "privileged user" and your password is too short. If your password is not strong enough, please consider to [[Special:PasswordReset|change your password]] for a [[w:en:Password strength|stronger password]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/operations/mediawiki-config/+/534707] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 September. It will be on all wikis from 12 September ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190911T15 11 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Soon, the AbuseFilter will recognize new syntax errors. Specifically, it will recognize errors about empty operands. You can see a list of examples in [[phab:T156096]]. Any active filter with such an error will stop working; hence, please take a look at the [[phab:T156096#5464310|list of affected filters]], and fix the ones that you can fix. Note that there is also an ongoing [[:m:Requests_for_comment/Creating_abusefilter-manager_global_group|RFC on meta-wiki]] about the creation of a new abusefilter-manager global group. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W37"/> 19:42, 9 septembar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19361962 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/37|Tech News: 2019-37]] == <section begin="technews-2019-W37"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/37|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * You will be able to read but not to edit Wikidata for up to 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190910T05 10 September at 05:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * When you log in, the software checks your password to see if it follows the [[m:Special:MyLanguage/Password policy|Password policy]]. From this week, it will also complain if you are a "privileged user" and your password is too short. If your password is not strong enough, please consider to [[Special:PasswordReset|change your password]] for a [[w:en:Password strength|stronger password]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/operations/mediawiki-config/+/534707] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 September. It will be on all wikis from 12 September ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190911T15 11 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Soon, the AbuseFilter will recognize new syntax errors. Specifically, it will recognize errors about empty operands. You can see a list of examples in [[phab:T156096]]. Any active filter with such an error will stop working; hence, please take a look at the [[phab:T156096#5464310|list of affected filters]], and fix the ones that you can fix. Note that there is also an ongoing [[:m:Requests_for_comment/Creating_abusefilter-manager_global_group|RFC on meta-wiki]] about the creation of a new abusefilter-manager global group. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W37"/> 19:43, 9 septembar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19361962 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/37|Tech News: 2019-37]] == <section begin="technews-2019-W37"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/37|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * You will be able to read but not to edit Wikidata for up to 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190910T05 10 September at 05:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * When you log in, the software checks your password to see if it follows the [[m:Special:MyLanguage/Password policy|Password policy]]. From this week, it will also complain if you are a "privileged user" and your password is too short. If your password is not strong enough, please consider to [[Special:PasswordReset|change your password]] for a [[w:en:Password strength|stronger password]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/operations/mediawiki-config/+/534707] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 September. It will be on all wikis from 12 September ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190911T15 11 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Soon, the AbuseFilter will recognize new syntax errors. Specifically, it will recognize errors about empty operands. You can see a list of examples in [[phab:T156096]]. Any active filter with such an error will stop working; hence, please take a look at the [[phab:T156096#5464310|list of affected filters]], and fix the ones that you can fix. Note that there is also an ongoing [[:m:Requests_for_comment/Creating_abusefilter-manager_global_group|RFC on meta-wiki]] about the creation of a new abusefilter-manager global group. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W37"/> 19:49, 9 septembar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19361962 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/38|Tech News: 2019-38]] == <section begin="technews-2019-W38"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/38|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week's Tech News had delivery problems. Some did not get the newsletter. Some got it more than one time. The developers are working on the problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T232379] * There was a problem with the new MediaWiki version last week. The new version was paused. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-September/092535.html] '''Changes later this week''' * You will be able to read but not to edit some mid-sized wikis for up to 30 minutes [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190917T05 on September 17 at 05:00 (UTC)]. You can [https://raw.githubusercontent.com/wikimedia/operations-mediawiki-config/master/dblists/s2.dblist see which wikis]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 September. It will be on all wikis from 19 September ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190918T15 18 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android invites users to do small tasks. This is to get more readers to edit. If they get reverted too many times it will pause or block the tasks for that user. All normal editing will still work if the community doesn't block the user. The developers want to know if the plan looks OK. You can [[:mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Suggested Edits 3.0 - Improved Suggested Edits Homescreen and Feature Pausing|see what it could look like]] and [[:mw:Talk:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks|give feedback]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] When you look at an old version of a page you get a warning that this is not the newest version. This uses the [[:w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] class <code>.mw-revision</code>. It will use the CSS class <code>.warningbox</code> for styling instead. If your wiki uses templates to change how the warning looks they will have to be updated. This will happen later. If this would cause problems you should tell the developers in the next couple of weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T232415] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W38"/> 17:07, 16 septembar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19379999 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/38|Tech News: 2019-38]] == <section begin="technews-2019-W38"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/38|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week's Tech News had delivery problems. Some did not get the newsletter. Some got it more than one time. The developers are working on the problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T232379] * There was a problem with the new MediaWiki version last week. The new version was paused. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-September/092535.html] '''Changes later this week''' * You will be able to read but not to edit some mid-sized wikis for up to 30 minutes [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190917T05 on September 17 at 05:00 (UTC)]. You can [https://raw.githubusercontent.com/wikimedia/operations-mediawiki-config/master/dblists/s2.dblist see which wikis]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 September. It will be on all wikis from 19 September ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190918T15 18 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android invites users to do small tasks. This is to get more readers to edit. If they get reverted too many times it will pause or block the tasks for that user. All normal editing will still work if the community doesn't block the user. The developers want to know if the plan looks OK. You can [[:mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Suggested Edits 3.0 - Improved Suggested Edits Homescreen and Feature Pausing|see what it could look like]] and [[:mw:Talk:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks|give feedback]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] When you look at an old version of a page you get a warning that this is not the newest version. This uses the [[:w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] class <code>.mw-revision</code>. It will use the CSS class <code>.warningbox</code> for styling instead. If your wiki uses templates to change how the warning looks they will have to be updated. This will happen later. If this would cause problems you should tell the developers in the next couple of weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T232415] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W38"/> 17:08, 16 septembar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19379999 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/38|Tech News: 2019-38]] == <section begin="technews-2019-W38"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/38|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week's Tech News had delivery problems. Some did not get the newsletter. Some got it more than one time. The developers are working on the problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T232379] * There was a problem with the new MediaWiki version last week. The new version was paused. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-September/092535.html] '''Changes later this week''' * You will be able to read but not to edit some mid-sized wikis for up to 30 minutes [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190917T05 on September 17 at 05:00 (UTC)]. You can [https://raw.githubusercontent.com/wikimedia/operations-mediawiki-config/master/dblists/s2.dblist see which wikis]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 September. It will be on all wikis from 19 September ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190918T15 18 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android invites users to do small tasks. This is to get more readers to edit. If they get reverted too many times it will pause or block the tasks for that user. All normal editing will still work if the community doesn't block the user. The developers want to know if the plan looks OK. You can [[:mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Suggested Edits 3.0 - Improved Suggested Edits Homescreen and Feature Pausing|see what it could look like]] and [[:mw:Talk:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks|give feedback]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] When you look at an old version of a page you get a warning that this is not the newest version. This uses the [[:w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] class <code>.mw-revision</code>. It will use the CSS class <code>.warningbox</code> for styling instead. If your wiki uses templates to change how the warning looks they will have to be updated. This will happen later. If this would cause problems you should tell the developers in the next couple of weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T232415] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W38"/> 17:14, 16 septembar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19379999 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/39|Tech News: 2019-39]] == <section begin="technews-2019-W39"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/39|Translations]] are available. '''Problems''' * Some edits that used the visual editor were not working. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T230272] * Last week's Tech News had delivery problems. Some did not get the newsletter. Some got it more than one time. The developers are working on the problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T232379] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 24 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 25 September. It will be on all wikis from 26 September ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). * You will be able to read but not to edit an important number of mid-sized wikis for up to 30 minutes [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190924T05 on 24 September at 05:00 (UTC)]. You can [https://raw.githubusercontent.com/wikimedia/operations-mediawiki-config/master/dblists/s3.dblist see which wikis]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for up to 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190926T05 26 September at 05:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190925T15 25 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[w:en:Internet Explorer|Internet Explorer]] 6 and 7 might not [[:mw:Compatibility|be supported]] in the future. This means the browsers might start looking a bit weird. They would not get security support. This is because almost no one uses the browsers anymore. Supporting them makes the wikis less secure for everyone else. [https://phabricator.wikimedia.org/T232563] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W39"/> 22:20, 23 septembar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19401685 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/39|Tech News: 2019-39]] == <section begin="technews-2019-W39"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/39|Translations]] are available. '''Problems''' * Some edits that used the visual editor were not working. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T230272] * Last week's Tech News had delivery problems. Some did not get the newsletter. Some got it more than one time. The developers are working on the problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T232379] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 24 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 25 September. It will be on all wikis from 26 September ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). * You will be able to read but not to edit an important number of mid-sized wikis for up to 30 minutes [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190924T05 on 24 September at 05:00 (UTC)]. You can [https://raw.githubusercontent.com/wikimedia/operations-mediawiki-config/master/dblists/s3.dblist see which wikis]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for up to 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190926T05 26 September at 05:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190925T15 25 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[w:en:Internet Explorer|Internet Explorer]] 6 and 7 might not [[:mw:Compatibility|be supported]] in the future. This means the browsers might start looking a bit weird. They would not get security support. This is because almost no one uses the browsers anymore. Supporting them makes the wikis less secure for everyone else. [https://phabricator.wikimedia.org/T232563] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W39"/> 22:21, 23 septembar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19401685 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/39|Tech News: 2019-39]] == <section begin="technews-2019-W39"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/39|Translations]] are available. '''Problems''' * Some edits that used the visual editor were not working. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T230272] * Last week's Tech News had delivery problems. Some did not get the newsletter. Some got it more than one time. The developers are working on the problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T232379] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 24 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 25 September. It will be on all wikis from 26 September ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). * You will be able to read but not to edit an important number of mid-sized wikis for up to 30 minutes [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190924T05 on 24 September at 05:00 (UTC)]. You can [https://raw.githubusercontent.com/wikimedia/operations-mediawiki-config/master/dblists/s3.dblist see which wikis]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for up to 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190926T05 26 September at 05:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190925T15 25 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[w:en:Internet Explorer|Internet Explorer]] 6 and 7 might not [[:mw:Compatibility|be supported]] in the future. This means the browsers might start looking a bit weird. They would not get security support. This is because almost no one uses the browsers anymore. Supporting them makes the wikis less secure for everyone else. [https://phabricator.wikimedia.org/T232563] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W39"/> 22:27, 23 septembar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19401685 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/40|Tech News: 2019-40]] == <section begin="technews-2019-W40"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/40|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week's Tech News had delivery problems. Some did not get the newsletter. Some got it more than one time. The problem where some pages got it three times should now be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T232379] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2019-10-01|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2019-10-02|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2019-10-03|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191002T15 {{#time:j xg|2019-10-02|{{PAGELANGUAGE}}}} at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation [[m:Community Tech|Community Tech team]] is working on a [[:m:Community Tech/Watchlist Expiry|watchlist expiry feature]]. This means you can put things on your watchlist for a period of time instead of forever. They are looking for [[:m:Community Tech/Watchlist Expiry#Open Questions|feedback on the questions they have]]. * [[Special:Contributions|Special:Contributions]] will get the standard [[mw:UX standardization|OOUI look]]. This makes it easier to use on mobile and makes it look like other <code>Special:</code> pages. There is a [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/User:Jdlrobson/compactspecialcontributions.css script] you can use to make the form smaller if you want to. [https://phabricator.wikimedia.org/T117736] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W40"/> 18:49, 30 septembar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19425400 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/41|Tech News: 2019-41]] == <section begin="technews-2019-W41"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/41|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Extension:AbuseFilter|abuse filter function]] now has a faster [[w:en:Parsing|parser]]. This is to shorten the waiting time when you save an edit. [https://phabricator.wikimedia.org/T156095] '''Problems''' * There is a problem in the visual editor when you copy or delete text with footnotes. It will be fixed soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T234489] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 8 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 9 October. It will be on all wikis from 10 October ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191009T15 9 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[m:Community Wishlist Survey 2020|Community Wishlist Survey]] has a new format. It will focus on wikis that typically get less support. It will probably go back to the normal format next year. It is not decided exactly how it will work this year. You can [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2020|leave feedback]]. * The [[:w:en:URL|URL]] of the Wikimedia wiki main pages could be changed. This is because the current URLs cause several problems. For example <code>https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page</code> would be <code>https://www.wikidata.org/</code> instead. You can [[phab:T120085|tell the developers]] if this would cause problems for your wiki. * There is a new [[mw:Technical Community Newsletter/2019/October|technical community newsletter]]. You can read more about the work of Wikimedia's technical community. [[mw:Technical Community Newsletter/Subscribe|Subscribe]] to get the information in the future. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[w:en:Outreachy|Outreachy]] is an internship program for groups who are underrepresented in free and open-source software. There are seven Wikimedia projects about coding, documentation and quality assurance in the next round. Persons who fit the criteria [https://www.outreachy.org/apply/project-selection/#wikimedia can apply]. The last day to apply is 5 November. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W41"/> 17:34, 7 oktobar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19426372 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/42|Tech News: 2019-42]] == <section begin="technews-2019-W42"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/42|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[:mw: Reading/Web/Advanced mobile contributions |more advanced editing tools]] on the mobile web. You can turn them on and off in your preferences in the mobile version. [https://phabricator.wikimedia.org/T233612] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 15 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 16 October. It will be on all wikis from 17 October ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191016T15 16 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[w:en:Internet Explorer|Internet Explorer]] 6 and 7 are no longer [[:mw:Compatibility|supported]]. This means the browsers might start looking a bit weird. They will not get security support. You [[:wikitech:HTTPS/Browser Recommendations|can't read]] Wikimedia wikis in Internet Explorer on Windows XP or Windows versions that are older than Windows XP. This is because almost no one uses the browsers anymore. Supporting them made the wikis less secure for everyone else. [https://phabricator.wikimedia.org/T232563] * In the future section headings might have a share link. This is to make it easier to link to the section. You can [[phab:T18691|read more and discuss]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W42"/> 01:04, 15 oktobar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19457637 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/43|Tech News: 2019-43]] == <section begin="technews-2019-W43"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/43|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|'''''[[$technews|Tech news]]''' prepared by [[$ambassadors|Tech News writers]] and posted by [[$bot|bot]] • [[$contribute|Contribute]] • [[$translate|Translate]] • [[$tech|Get help]] • [[$talk|Give feedback]] • [[$list|Subscribe or unsubscribe]].'']] The [[w:en:Application programming interface|API]] sandbox and help pages now show more clearly when API modules are marked as <code>internal</code>. API modules marked as internal were probably internal before. It was easier to miss. You should look for non-internal alternatives. [https://phabricator.wikimedia.org/T185508] '''Problems''' * There is a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Translate|translation tool]] we use on wikis with more than one language. For a few days it did not create pages for new languages when someone translated a page. The languages did not show in the language bar. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T235027] * The history and diffs can show wrong content. This is because of a cache problem. It will soon be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T235188] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 22 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 23 October. It will be on all wikis from 24 October ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). * [[m:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews|Reference Previews]] will be a beta feature on [[phab:T235083|all Wikipedias and some Wikivoyages]]. It shows you a preview of the footnote when you hover over or click on the number. It has been a beta feature on German and Arabic Wikipedia since April. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191023T15 23 October]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W43"/> 16:18, 21 oktobar 2019 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&oldid=19479478 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/44|Tech News: 2019-44]] == <section begin="technews-2019-W44"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can post proposals for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|Community Wishlist Survey]]. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can post proposals until 11 November. You can vote on proposals from 20 November to 2 December. This year the wishlist will focus on Wikibooks, Wiktionary, Wikiquote, Wikisource, Wikiversity, Wikispecies, Wikivoyage and Wikinews. You can [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020#newformat|read more]] about the format for this year. * Mobile users now have a specific design for their Watchlist. [https://phabricator.wikimedia.org/T225127][https://phabricator.wikimedia.org/T235414] * You can share feedback and ideas on the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]] project. The goal is to make the interface easier to use for readers and editors without removing any functionality. The Foundation's Readers Web team will work on this over the next two years. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/OOUI|OOUI]] now allows using <code>px</code> (pixels) instead of <code>em</code> ([[:w:en:Em (typography)|em]]) for some specific cases. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/design/2019-October/002646.html][https://phabricator.wikimedia.org/T220671] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2019-10-29|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2019-10-30|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2019-10-31|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191030T15 {{#time:j xg|2019-10-30|{{PAGELANGUAGE}}}} at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * There will be no software changes from 19 December to 2 January. The first MediaWiki version next year will come the week of 6 January. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-October/092682.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Gadgets and user scripts can access variables about the current page in JavaScript. In 2015, this information was moved from global variables named <code dir=ltr>wg*</code> to <code style="white-space:nowrap;">mw.config</code>. The old global variables will be removed later this year. You can [[Phab:T72470|know more about it and tell the developers]] if you want to try this out on your wiki first. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W44"/> 17:09, 28 oktobar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19499434 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/45|Tech News: 2019-45]] == <section begin="technews-2019-W45"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * At [[Special:Contributions|Special:Contributions]] you could see up to 5000 edits at the same time if you edited the [[:w:en:URL|URL]]. This has been lowered to 500. This is to stop requests which break the sites. [https://phabricator.wikimedia.org/T234450] '''Changes later this week''' * <code>MediaWiki:ipb-default-expiry</code> can set the default length to block a user for your wiki. You will be able to use <code>MediaWiki:ipb-default-expiry-ip</code> to set a different default block length for IP editors. [https://phabricator.wikimedia.org/T219126] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 November. It will be on all wikis from 7 November ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191106T15 6 November at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/45|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W45"/> 17:47, 4 novembar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19523120 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/46|Tech News: 2019-46]] == <section begin="technews-2019-W46"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [https://mediawiki2latex-large.wmflabs.org MediaWiki2LaTeX] can put different pages from a Wikimedia wiki into a [[:w:en:PDF|PDF]]. It can now make a PDF with around 5000 pages. Previously this was 800 pages. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191113T16 13 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Wikimedia will take part in [[:w:en:Google Code-in|Google Code-in]]. This is for young students who want to help with open source software. You can [[:mw:Google Code-in/2019|read more]]. Experienced technical Wikimedians can mentor students. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/46|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W46"/> 23:02, 11 novembar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19547303 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/47|Tech News: 2019-47]] == <section begin="technews-2019-W47"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/47|Translations]] are available. '''Problems''' * You will be able to read but not to edit some wikis for up to 30 minutes [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191126T06 on 26 November at 06:00 (UTC)]. You can [[phab:T238046|see which wikis]]. It will probably last much shorter than 30 minutes. This will also affect the <code>[[mw:Special:MyLanguage/Extension:CentralAuth|centralauth]]</code> database. This could for example affect changing passwords, logging in to new wikis, changing emails or [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CentralAuth/Global rename|global renames]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T238046] '''Changes later this week''' * You can soon vote on proposals for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|Community Wishlist Survey]]. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can vote on proposals from 20 November to 2 December. This year the wishlist will focus on Wikibooks, Wiktionary, Wikiquote, Wikisource, Wikiversity, Wikispecies, Wikivoyage and Wikinews. You can [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020#newformat|read more]] about the format for this year. * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191120T16 20 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/47|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W47"/> 21:16, 18 novembar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19547866 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/48|Tech News: 2019-48]] == <section begin="technews-2019-W48"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/48|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * The mobile beta mode will be disabled to have less maintenance. The developers will focus on the [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|desktop improvements]] project. You can turn on [[mw:Reading/Web/Advanced mobile contributions|advanced mobile contributions mode]] if you want to see the categories. You could also jump back to the top. This can instead be done with a [[w:en:User:Jdlrobson/scripts/backtotop.js|gadget or user script]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T237290] * [[:mw:Parsoid|Parsoid]] is software we use for the visual editor, content translation, Flow and the Android app. This has been rewritten. It will come to the wikis gradually over the next two weeks. It has been tested, but there could be some diffs or previews that don't look right. If you see any you can [[phab:T229015|report them]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T229015] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 26 November. It will be on the other wikis next week ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). This is because of holidays. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191127T16 27 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You will switch between the article and the talk page in a new way in the mobile view in the future. It will use tabs. This is more like in the desktop view. [https://phabricator.wikimedia.org/T230695] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/48|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W48"/> 17:51, 25 novembar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19547866 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/49|Tech News: 2019-49]] == <section begin="technews-2019-W49"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Mix'n'match|Mix'n'match]] is a tool to connect Wikidata items to information in other databases. It can be used to find subjects that are missing in a Wikipedia. It now has more than 3000 datasets. Before it was closer to 2000. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 3 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 4 December. It will be on all wikis from 5 December ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191204T16 4 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There will be a new schema for [https://dumps.wikimedia.org/ XML dumps]. Scripts and apps that use them will need to be updated. If they are not updated they will no longer work. [https://phabricator.wikimedia.org/T238972] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The <code><nowiki>{{REVISIONID}}</nowiki></code> magic word will no longer work in the content namespaces. This is for performance reasons. When you preview a page it returns <code>""</code> (empty string). When you read a page it returns <code>"-"</code> (dash). In the future this will also affect other namespaces. The next ones are file and category namespaces. [https://phabricator.wikimedia.org/T235957] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/49|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W49"/> 17:57, 2 decembar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19547866 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/50|Tech News: 2019-50]] == <section begin="technews-2019-W50"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikimedia projects use [https://translatewiki.net/ Translatewiki] to translate the wiki interface. You can now use [https://tools.wmflabs.org/watch-translations/ WatchTranslations] to watch projects there. You would get an email if there are missing translations to your language. [https://phabricator.wikimedia.org/T238216] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new dataset you can use. It shows the number of editors per country per month for a number of countries. You can [[:wikitech:Analytics/Data Lake/Edits/Geoeditors/Public|read the documentation]] and [https://dumps.wikimedia.org/other/geoeditors/readme.html download the dataset]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 December. It will be on all wikis from 12 December ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191211T16 11 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You can test a new [[m:WMDE Technical Wishes/Book referencing|reference tool]]. It makes it possible to reference different parts of a source without repeating all information. You can test it on the [[mw:Special:MyLanguage/Beta Cluster|beta cluster]]. You can see [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Draft:Cut_the_Crap#cite_ref-3 an example article]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Topic:Vc9k7gf9kvqxkkva] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/50|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W50"/> 17:35, 9 decembar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19625279 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/51|Tech News: 2019-51]] == <section begin="technews-2019-W51"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/51|Translations]] are available. '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Linter|Linter extension]] helps you find technical errors in articles. It did not show new changes last week. This was because of an [[:w:en:Application programming interface|API]] problem. It is now working again. [https://phabricator.wikimedia.org/T240057] * [[Special:Watchlist|Special:Watchlist]] can show the wrong information again. It does not always show which edits are read and which are unread. This is because of a database problem. The developers are working on solving the problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T218511] '''Changes later this week''' * You can get email notifications. You can get them immediately, a summary every day or a summary once every week. If you choose a summary you can soon choose not to get notifications you have already marked as read on the wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T169386] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 December. It will be on all wikis from 19 December ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191218T16 18 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Partial blocks|partial blocks]] feature is now stable. It will come to most wikis on 6 January. Your wiki can ask to wait. Contact [[User talk:NKohli (WMF)|NKohli (WMF)]] if you don't want it now. [https://phabricator.wikimedia.org/T218626] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W51"/> 01:15, 17 decembar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19625279 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/52|Tech News: 2019-52]] == <section begin="technews-2019-W52"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/52|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 6 January 2020. '''Recent changes''' * All mobile site users now have new features. Features include: tabs for page/discussion; an expanded user-menu; direct access to history pages. These features were initially part of the "[[mw:special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced mobile contributions|advanced mode]]". '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week or next week. '''Future changes''' * You can use <code>setlang</code> in the [[:w:en:URL|URL]] to change the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:UniversalLanguageSelector|user interface language]]. This will no longer happen automatically. When you open the link you will be asked to confirm the language change. This will not happen if [[:w:en:Javascript|Javascript]] is not working in your browser. [https://phabricator.wikimedia.org/T63115] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/52|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W52"/> 21:03, 23 decembar 2019 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19625279 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/02|Tech News: 2020-02]] == <section begin="technews-2020-W02"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/02|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * When trying to move a page, if the target title already exists then a warning message is shown. The warning message will now include a link to the target title. [https://phabricator.wikimedia.org/T184357] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 January. It will be on all wikis from 9 January ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W02"/> 22:18, 6 januar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19625279 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/03|Tech News: 2020-03]] == <section begin="technews-2020-W03"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can no longer read Wikimedia wikis if your browser use very old [[:w:en:Transport Layer Security|TLS]]. This is because it is a security problem for everyone. It can lead to [[:w:en:Downgrade attack|downgrade attacks]]. Since 9 December you just see a warning. Soon the browser will not connect to the wikis at all. Most are users on Android systems older than 4.4. You can read the [[:wikitech:HTTPS/Browser Recommendations|browser recommendations]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T238038] * [[Special:LinkSearch|Special:LinkSearch]] has been moved from the "{{int:specialpages-group-redirects}}" section on [[Special:SpecialPages|Special:SpecialPages]] to the "{{int:specialpages-group-pages}}" section. [https://phabricator.wikimedia.org/T242146] '''Changes later this week''' *[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikis can protect pages so that only some users can edit them. The standard protection levels are {{int:protect-level-autoconfirmed}} and {{int:Protect-level-sysop}}. If your wiki use more protection levels the technical name might be renamed for standardisation. This doesn't affect what users see. [https://phabricator.wikimedia.org/T230103] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 January. It will be on all wikis from 16 January ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[:wikitech:Nova Resource:Catgraph/Deepcat|Deepcat]] and [[:wikitech:Nova Resource:Catgraph|Catgraph]] will stop working. This will happen at the end of January. This is because you can now use the normal search function instead. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-January/092936.html] * You can use <code><nowiki><ref follow="…"></nowiki></code> to merge footnotes that follow each other. It is meant to be used for digitised books on Wikisource. If the order of the footnotes is wrong no error was shown but the bad <nowiki><ref></nowiki> was shown outside the <nowiki><references /></nowiki> list. This will change and you will see an error message instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T240858] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/03|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W03"/> [[Korisnik:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Razgovor s korisnikom:MediaWiki message delivery|razgovor]]) 19:39, 13 januar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19702767 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/04|Tech News: 2020-04]] == <section begin="technews-2020-W04"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/04|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 January. It will be on all wikis from 23 January ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * There is a [[:m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|new suggestion]] for what to show when someone edits without registering an account. This is to give unregistered editors better privacy and make some anti-vandalism work go faster. You can [[:m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|give feedback]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] is a Python [[:w:en:Library (computing)|library]] to automate work on wikis. It will no longer support [[:w:en:Python (programming language)|Python 2]]. Use the <code>python2</code> tag if you need to continue running Python 2 scripts. The Pywikibot team strongly recommends to migrate to Python 3. You can [[:phab:T242120|get help]] to do so. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/pywikibot/2020-January/009976.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The weekly MediaWiki branch cut will soon become automated. The timing for this cut may change. You can discuss [[phab:T242446|in Phabricator]] if this affects you. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-January/092939.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can [[mw:Special:MyLanguage/Technical Community Newsletter/2020/January|read about]] coming technical events and mentoring interns. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W04"/> 20:40, 20 januar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19732089 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/05|Tech News: 2020-05]] == <section begin="technews-2020-W05"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/05|Translations]] are available. '''Problems''' * Some mobile diffs have problems. A couple of buttons are not shown. Structured data diffs on Commons are confusing. The developers are working on fixing it. [https://phabricator.wikimedia.org/T242310][https://phabricator.wikimedia.org/T243235] * Administrators on wikis that use [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions|Structured Discussions]] can't move discussion pages. This is a bug. The developers are working on fixing it. [https://phabricator.wikimedia.org/T231783] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * There is JavaScript code on Special:Undelete for administrators that makes it possible to automatically select multiple checkboxes by holding the "Shift" key and clicking. This code is also loaded by accident on other special pages and on articles. This makes pages slower to load. This will be fixed. If you know of other special pages where this is useful please tell the developers at [[phab:T232688]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W05"/> 19:52, 27 januar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19732089 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/06|Tech News: 2020-06]] == <section begin="technews-2020-W06"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/06|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 4 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 5 February. It will be on all wikis from 6 February ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W06"/> 21:04, 3 februar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19732089 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/07|Tech News: 2020-07]] == <section begin="technews-2020-W07"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new version of the [[:c:Special:MyLanguage/Commons:Mobile app|Wikimedia Commons app]] for Android. It should fix the failed uploads problem. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-February/093042.html] '''Problems''' * There was a problem with the new MediaWiki version last week. It deleted some messages by accident. The new version was late because it was stopped to fix things. [https://phabricator.wikimedia.org/T233866] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/API:Main page|MediaWiki action API]] is used by various tools like bots and gadgets. Some error codes will change. Some parameter values that do not follow the standard will no longer work. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-February/093048.html] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 11 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 12 February. It will be on all wikis from 13 February ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W07"/> 20:09, 10 februar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19795492 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/08|Tech News: 2020-08]] == <section begin="technews-2020-W08"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Pages on Wikidata and Commons now load faster. You can read more about [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Performance Team/Page load performance|page load performance]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2020-February/013827.html][https://www.mediawiki.org/wiki/ResourceLoader/Developing_with_ResourceLoader] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 18 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 19 February. It will be on all wikis from 20 February ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/08|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W08"/> 17:16, 17 februar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19795492 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/09|Tech News: 2020-09]] == <section begin="technews-2020-W09"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/09|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 25 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 26 February. It will be on all wikis from 27 February ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * There will be a [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|reply button]] after each post on a talk page if you want one. This will soon be a beta feature on the Arabic, French, Dutch and Hungarian Wikipedias. You will have to turn it on if you want to use it. It will come to more wikis later. You can [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Talk:Cats test the reply button]. It was briefly shown earlier than planned by mistake on the four first wikis last week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/09|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W09"/> 21:59, 24 februar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19795492 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/10|Tech News: 2020-10]] == <section begin="technews-2020-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/10|Translations]] are available. '''Problems''' * Readers who were not logged in briefly saw the interface in a language decided by their browser. It should normally be in the language of the wiki. This happened for a short period of time last week. This was because of a bug. [https://phabricator.wikimedia.org/T246071] '''Changes later this week''' * If you forget your password you can ask for a new one to be sent to your email address. You need to know your email address or your username. You will now be able to choose that you need to enter both your email address and your username. This will be a preference. This is to get fewer password reset emails someone else asked for. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Password_Reset_Update] * When you asked for a new password you could see if the username didn't exist on [[Special:PasswordReset|Special:PasswordReset]]. Now the page will show the username you entered and tell you an email has been sent if the username exists. This is for better security. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Password_Reset_Update] * On [[Special:WhatLinksHere|Special:WhatLinksHere]] you can see what other pages link to a page. You can see if the link is from a redirect. You can now see which section the redirect links to. [https://phabricator.wikimedia.org/T103281] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 3 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 4 March. It will be on all wikis from 5 March ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The developers are working on a [[:m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Edit conflicts on talk pages|new interface]] to solve edit conflicts on talk pages. You can [[mw:Help talk:Two Column Edit Conflict View|give feedback]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230231] * There is a [[:m:Abuse filter manager/vote|vote]] on the creation of a new user group called [[:m:Abuse filter manager|abuse filter manager]]. The vote runs from March 1 to March 31 on Meta. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] <code>wgMFSpecialCaseMainPage</code> was used for the mobile site. It was deprecated in 2017. It will stop working in April. Wikis should see if they use it. If they do they should fix it. You can [[phab:T246401|read more and ask for help]]. This affects 183 wikis. There is a [[phab:T246401|list]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Mobile_Gateway/Mobile_homepage_formatting#MFSpecialCaseMainPage] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W10"/> 01:35, 3 mart 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19795492 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/11|Tech News: 2020-11]] == <section begin="technews-2020-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new search word called <code>articletopic</code>. You can use it to search for articles on a specific topic. It is available on the Arabic, Czech, English and Vietnamese Wikipedias. It will come to more Wikipedias soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T240559][https://www.mediawiki.org/wiki/ORES/Articletopic][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Search/articletopic] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 March. It will be on all wikis from 12 March ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * There is a plan for [[mw:Special:MyLanguage/New requirements for user signatures|new requirements for user signatures]]. You can [[mw:Talk:New requirements for user signatures|give feedback]]. * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia Android app]] will do [[:mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Push Notifications for editors|push notifications]] if users want them. This could help you see for example when someone wrote on your talk page or your edit was reverted. This will come later this year. [https://phabricator.wikimedia.org/T146032] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W11"/> 18:14, 9 mart 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19795492 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/12|Tech News: 2020-12]] == <section begin="technews-2020-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/12|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new [[:mw:Special:MyLanguage/API:Main page|API]] module for changing the content model of existing pages. Use <code>action=changecontentmodel</code> to specify the new model. You can read the [[:mw:Special:MyLanguage/API:ChangeContentModel|documentation on mediawiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T107174] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 March. It will be on all wikis from 19 March ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * If you edit a page at the same time as someone else you can get an edit conflict. There is [[:m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Solution: Two Column Edit Conflict View|a new two-column interface]] to make it easier to solve this. It will soon be active by default on the German, Arabic, and Farsi Wikipedias. It will be on by default on more wikis within the next months. You will be able to opt out of the new interface. [https://phabricator.wikimedia.org/T139601][https://phabricator.wikimedia.org/T244863] * You can see [[:mw:Talk pages project/Updates#12 March 2020|a proposed design]] for replying to comments in an easier way. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W12"/> 22:18, 16 mart 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19795492 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/13|Tech News: 2020-13]] == <section begin="technews-2020-W13"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/13|Translations]] are available. '''Problems''' * Some development will be slower than planned. This is because of the [[:w:2019–20 coronavirus pandemic|current pandemic]]. You can see [[:wikitech:Deployments/Covid-19|the new deployment guidelines]]. This is to avoid risks when some persons could be unavailable. * There was a problem when adding interwiki links. The tool you use to add interwiki links could suggest the wrong project to link to. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T247712][https://phabricator.wikimedia.org/T247562] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 24 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 25 March. It will be on all wikis from 26 March ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * There is [[mw:Growth|a project]] to make editing easier for newcomers. The developers are trying to understand what initiatives different Wikipedias have to welcome newcomers. They also want to know which templates are often used for maintenance activities. You can help this project by [[mw:Growth/March 2020 inventory|checking if your wiki's pages are listed on Wikidata]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/13|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W13"/> 18:05, 23 mart 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19795492 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/14|Tech News: 2020-14]] == <section begin="technews-2020-W14"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The beta version of the [[:mw:Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android can now help users [[:mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Suggested Edits 4.0 - Tag Commons images to improve search|add tags]] on Commons. These tags are called [[c:Commons:Depicts|depicts]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T239690] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 31 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 April. It will be on all wikis from 2 April ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The video player will change to be simpler and more modern. The current beta feature will become the video player for everyone. The old player will be removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T248418] * There is a project to make templates easier to use. The next few weeks the developers will present ideas on the [[:m:WMDE Technical Wishes/Templates|project page]]. You can watch that page if you are interested in giving feedback. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-March/093240.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/14|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W14"/> 19:24, 30 mart 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19939485 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/15|Tech News: 2020-15]] == <section begin="technews-2020-W15"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/15|Translations]] are available. '''Problems''' * There was a problem with user pages not being shown properly on desktop. This was because of a bug. It will soon be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T248141] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 April. It will be on all wikis from 9 April ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * MediaWiki will use a newer version of [[:w:en:Unicode|Unicode]]. Some characters that did not have an upper case equivalent before do now. Titles beginning with one of these characters will be moved. A list of these titles can be seen [[phab:P10817|on Phabricator]]. The titles will be renamed by the user <code>Maintenance script</code>. This will start on 13 April 2020. You can rename them before this if you wish and the new title can be different from the one the script would rename it to. [https://phabricator.wikimedia.org/T219279] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/15|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W15"/> 21:01, 6 april 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19961131 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/16|Tech News: 2020-16]] == <section begin="technews-2020-W16"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use the <code>[[:mw:Help:CirrusSearch#Articletopic|articletopic]]</code> search word on all Wikipedias. It searches articles by topic. [https://phabricator.wikimedia.org/T240559] * You can see wiki tools in the new [https://tools.wmflabs.org/tools-gallery/ Tools Gallery]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Technical_Community_Newsletter/2020/April] * You can see edits from the [[:wikitech:Help:Cloud Services Introduction|Wikimedia Cloud Services]] in a new [https://wmcs-edits.wmflabs.org/#wmcs-edits dashboard]. * When you use filters on a history page you sometimes don't see any edits. There is a text explaining this now. Before it was just empty. [https://phabricator.wikimedia.org/T227578] * There is a new [https://techblog.wikimedia.org/ Wikimedia Technical Blog]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_technical_blog_editorial_guidelines] '''Problems''' * There was a problem with the Wikidata database last week. Some wikis went down for twenty minutes. Wikidata and other projects showed error messages. Interwiki links were not shown, some tools did not work and other problems. Some of this was fixed quickly. The developers are working on fixing the rest. [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Wikidata:Project_chat&oldid=1153486952#Update_about_the_database_breakage][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20200407-Wikidata%27s_wb_items_per_site_table_dropped][https://phabricator.wikimedia.org/T249565] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from April 14. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from April 15. It will be on all wikis from April 16 ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Some graphs have not worked on mobile. This will soon be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T133085] * The article tab on talk pages of redirects links to the target of the redirect. It could link to the redirect page itself instead. You can [[phab:T5324|leave feedback on this]]. * For pages using [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|syntax highlighting]], the use of the deprecated <code><nowiki><source></nowiki></code> tag, as well as the use of the deprecated <code>enclose</code> parameter, will add tracking categories. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/16|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W16"/> 17:30, 13 april 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19961131 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/17|Tech News: 2020-17]] == <section begin="technews-2020-W17"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/17|Translations]] are available. '''Tech News''' * The next issue of Tech News will be sent out on 4 May 2020. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[m:Small wiki toolkits|small wiki toolkits]] is to help smaller wikis that need technical skills. They can learn and share technical skills. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-April/093296.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Over-qualified CSS selectors in Wikimedia skins have been removed. <code>div#content</code> is now <code>.mw-body</code>. <code>div.portal</code> is now <code>.portal</code>. <code>div#footer</code> is now <code>#footer</code>. This is so the skins can use [[:w:en:HTML5|HTML5]] elements. If your gadgets or user styles used them you will have to update them. [https://phabricator.wikimedia.org/T248137] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * Some things on the wikis might look weird or not work in [[:w:en:Internet Explorer 8|Internet Explorer 8]] in the future. Internet Explorer 8 was replaced in 2011. [https://phabricator.wikimedia.org/T248061] * The font in the diffs will change. [https://phabricator.wikimedia.org/T250393] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.30|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 28 April next week. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 29 April next week. It will be on all wikis from 30 April next week ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/17|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W17"/> 20:44, 20 april 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=19961131 --> == Technical maintenance planned == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> (Sorry for using English. {{int:please-translate}}.) A maintenance operation will be performed on Thursday 30th April at 05:00 AM UTC. It impacts all wikis and is supposed to last a few minutes. During this time, new translations may fail, and Notifications may not be delivered. For more details about the operation and on all impacted services, please check [[phab:T250733|on Phabricator]]. A banner will be displayed 30 minutes before the operation. Please help making your community aware of this maintenance operation. </div> [[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]], 20:01, 27 april 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&oldid=20019118 --> == Reminder: Technical maintenance planed == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Sorry to use English. {{int:please-translate}}. This is a reminder of the message sent on Monday 27th April. A maintenance operation will be performed on Thursday 30th April at 05:00 AM UTC. It impacts all wikis and is supposed to last a few minutes. During this time, new translations may fail, and Notifications may not be delivered. For more details about the operation and on all impacted services, please check [[phab:T250733|on Phabricator]]. A banner will be displayed 30 minutes before the operation. Please help making your community aware of this maintenance operation. </div> [[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] 17:13, 29 april 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&oldid=20024829 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/19|Tech News: 2020-19]] == <section begin="technews-2020-W19"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/19|Translations]] are available. '''Problems''' * [[phab:T251153|Some wikis]] will be on read-only for a few minutes on 5 May. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200505T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251153] * [[phab:T251157|Some wikis]] will be on read-only for a few minutes on 7 May. This will also affect [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CentralAuth|CentralAuth]]. This can for example affect global renames, password changes, changing or confirming your email address and logging in to new wikis. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200507T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251157] '''Changes later this week''' * You can get a notification when someone links to a page you created. You can soon turn these notifications off for individual pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T46787] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.31|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 May. It will be on all wikis from 7 May ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/19|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W19"/> 18:59, 4 maj 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20041690 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/20|Tech News: 2020-20]] == <section begin="technews-2020-W20"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Everyone can now import photos from [[w:en:Flickr|Flickr]] to Commons with the [[c:Special:UploadWizard|UploadWizard]]. Before this only autopatrollers on Commons could import photos from Flickr. [https://phabricator.wikimedia.org/T90004] '''Problems''' * [[phab:T251502|Commons]] will be on read-only for a few minutes on 12 May. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200512T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251502] * [[phab:T251984|Several wikis including Wikidata]] will be on read-only for a few minutes on 19 May. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200519T05 05:00 UTC]. English Wikipedia will be on read-only for a few minutes on 21 May [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200521T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251984][https://phabricator.wikimedia.org/T251985] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.32|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 May. It will be on all wikis from 14 May ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] JavaScript scripts and gadgets can no longer check multiple keys at once via <code>mw.config.exists()</code> or <code>mw.user.tokens.exists()</code>. You can use <code>exists()</code> or <code>get()</code> to check one at a time instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T251855] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/20|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W20"/> 22:40, 11 maj 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20078386 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/21|Tech News: 2020-21]] == <section begin="technews-2020-W21"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * If you forget your password you can ask for a new one to be sent to your email address. You need to know your email address or your username. You can choose that you need to enter both your email address and your username. This is a preference. This is to get fewer password reset emails someone else asked for. This is now available on all Wikimedia wikis. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Password_Reset_Update#May_11,_2020][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2020-May/094804.html] '''Problems''' * There is a bug that creates problems for iPhone users with [[:w:en:IOS 13|iOS 13]] and [[w:en:Safari (web browser)|Safari]]. If you use an iPhone to read or edit Wikipedia and see bugs on the mobile site you can [[mw:Skin talk:Minerva Neue|report them]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T252223] * [[phab:T251984|Several wikis including Wikidata]] will be on read-only for a few minutes on 19 May. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200519T05 05:00 UTC]. English Wikipedia will be on read-only for a few minutes on 21 May [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200521T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251984][https://phabricator.wikimedia.org/T251985] '''Changes later this week''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android can let users [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Suggested Edits 4.0 - Tag Commons images to improve search (to be released May 2020)|add]] [[c:Special:MyLanguage/Commons:Depicts|depicts]] on Commons. The beta version used [[:c:Special:MyLanguage/Commons:Structured data/Computer-aided tagging|computer-aided tagging]]. This was removed to get more specific depicts. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Suggested_Edits_4.0_-_Tag_Commons_images_to_improve_search_(to_be_released_May_2020)] * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graphs]] will be [[:w:en:Rendering (computer graphics)|rendered]] in the reader's browser. This will use [[w:en:JavaScript|Javascript]]. Graphs will hopefully work better for everyone who uses Javascript. It will not work for users who don't use Javascript. This will not affect diagrams in image files. [https://phabricator.wikimedia.org/T236892] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some CSS for the skins has been simplified. This affects <code>div#p-personal</code>, <code>div#p-navigation</code>, <code>div#p-interaction</code>, <code>div#p-tb</code>, <code>div#p-lang</code>, <code>div#p-namespaces</code>, <code>div#p-variants</code> and <code>div#footer</code>. They will have to remove <code>div</code>. You will have to update your gadgets, scripts or user styles. This is so we can use [[:w:en:HTML5|HTML5]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T252467] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some CSS for [[mw:Skin:Vector|the Vector skin]] has been changed. This affects <code>#p-variants</code>, <code>#p-namespaces</code>, <code>#p-personal</code>, <code>#p-views</code> and <code>#p-cactions</code>. They can no longer use <code>> ul</code>. You might need to update your gadgets, scripts or user styles. [[phab:T252447|See how]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W21"/> 19:18, 18 maj 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20097719 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/22|Tech News: 2020-22]] == <section begin="technews-2020-W22"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/22|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * The visual editor will now work in the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Modern|Modern skin]]. The changes that needed to happen for this to work could cause problems for some scripts or gadgets. [https://phabricator.wikimedia.org/T177243] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.34|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from May 26. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from May 27. It will be on all wikis from May 28 ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W22"/> 16:17, 25 maj 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20097719 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/23|Tech News: 2020-23]] == <section begin="technews-2020-W23"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new beta version of the [[:c:Commons:Mobile app|Wikimedia Commons app]] for Android. It has a new zoom function when you look at images. It can also suggest places when you upload geotagged photos. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-May/093431.html] '''Problems''' * There was a problem with the Commons database on 27 May. Commons could not be edited for eight minutes. Because of this problem the database was moved. This caused another short read-only time on 29 May. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20200528-s4_(commonswiki)_on_read-only_for_8_minutes][https://phabricator.wikimedia.org/T253808][https://phabricator.wikimedia.org/T253825] * The [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector skin]] had a problem where you couldn't add links to the article in other languages. You couldn't see the section if there were no links to other languages already. It also removed [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation]] links and links to language settings. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T252800] '''Changes later this week''' * You can get a notification when someone links to a page you created. You can turn these notifications off for individual pages. You can soon turn them off also in the notifications you get. [https://phabricator.wikimedia.org/T46787] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.35|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 2 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 3 June. It will be on all wikis from 4 June ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W23"/> 00:30, 2 juni 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20097719 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/24|Tech News: 2020-24]] == <section begin="technews-2020-W24"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Some articles have tables that can be sorted in different ways. For example a list of countries can be sorted alphabetically but you can click on the size column to sort them by size. If you clicked on the column a second time it would sort the countries from the bottom to the top instead. A third click will now take you back to the original sorting. [https://phabricator.wikimedia.org/T226697] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Lint_errors/self-closed-tag|Self-closed tags]] now work as in the [[:w:en:HTML5|HTML5]] specifications. This means you should stop using some of them. <code><nowiki><b/></nowiki></code> is an example of a self-closed tag that won't work. <code>area, base, br, col, embed, hr, img, input, keygen, link, meta, param, source, track, wbr</code> can be self-closed. Pages with tags that should not be self-closed have been listed in [[:wikidata:Q25885956|a tracking category]] since 2016. They will be listed in [[Special:LintErrors/self-closed-tag]]. This doesn't affect <code><nowiki><references /></nowiki></code> or <code><nowiki><ref /></nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T134423] * There is a banner called <code>WikidataPageBanner</code>. It is for example used by the Wikivoyages, Wikimedia Russia and the Catalan, Basque, Galician and Turkish Wikipedias. It will now been seen by mobile visitors too. Before this it was only seen on desktop. The wikis should update instructions on <code>MediaWiki:Sitenotice</code> so that editors know to test and style for mobile too. [https://phabricator.wikimedia.org/T254534][https://phabricator.wikimedia.org/T254295] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can now edit [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|MassMessage]] descriptions through the [[:w:en:Application programming interface|API]]. This is useful for tools and gadgets. [https://phabricator.wikimedia.org/T226929] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.36|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 June. It will be on all wikis from 11 June ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * A temporary fix helped wikis make their main pages more mobile friendly. This was in 2012. It has not been recommended since 2017. It will not work after 13 July. Wikis should use [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateStyles|TemplateStyles]] instead. 118 wikis need to fix this. You can [[phab:T254287|read more and see if your wiki is affected]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T254287] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/24|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W24"/> 23:11, 8 juni 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20156263 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/25|Tech News: 2020-25]] == <section begin="technews-2020-W25"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[m:Toolforge|Toolforge]] hosts several tools created by the Wikimedia community like edit counters or enhanced editors. It is changing the domain from '''tools.wmflabs.org''' to '''toolforge.org'''. The routing scheme is moving from '''tools.wmflabs.org/toolname''' to '''toolname.toolforge.org'''. You can [[:wikitech:News/Toolforge.org|read the details]]. Tools that use OAuth will have to be updated to keep working. You can [[:wikitech:Help:Cloud_ Services Introduction|ask for help]]. '''Problems''' * There is a Wikidata item link in the sidebar on many pages. This disappeared for a couple of days for users who have the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|Monobook]] skin. This was because of a bug. It has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T254485] * Editing, logging in and logging out didn't work properly for a short period of time last week. It was soon fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T255179] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.37|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 16 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 17 June. It will be on all wikis from 18 June ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] is a Python [[:w:en:Library (computing)|library]] to automate work on wikis. It will not support [[:w:en:Python (programming language)|Python 2]] after the new version in July. Support for Python 3.4 and MediaWiki below 1.19 will also be dropped. You should migrate to Python 3. You can [[:phab:T242120|ask for help]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/pywikibot-announce/2020-June/000015.html] * The selectors <code>.menu</code> and <code>.vectorMenu</code> will no longer work in the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector]] skin. This can affect gadgets and user scripts. <code>.menu</code> should be replaced by <code>ul</code>. <code>.vectorMenu</code> should be replaced by <code>.vector-menu</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T254797] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/25|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W25"/> 23:36, 15 juni 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20175854 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/26|Tech News: 2020-26]] == <section begin="technews-2020-W26"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/26|Translations]] are available. '''Problems''' * There are some [[mw:Special:MyLanguage/Growth|new tools]] to make it easier for newcomers to start editing. They are available on [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/growthexperiments.dblist some wikis]. These wikis had a problem with the visual editor for a short period of time last week. This was because of a bug in the new tools. It was soon fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T255607] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some user scripts and gadgets stopped working because of a change to [[:w:en:CSS|CSS]] selectors. <code>.vectorTabs</code> should be replaced with <code>.vector-menu-tabs</code> to fix this. [https://phabricator.wikimedia.org/T255718] '''Changes later this week''' * The developers are working on a [[:m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Edit conflicts on talk pages|new interface]] to solve edit conflicts on talk pages. This will be released on 24 June. You can [[mw:mw:Help talk:Paragraph-based Edit Conflict Interface|give feedback]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230231] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.38|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 23 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 24 June. It will be on all wikis from 25 June ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * A temporary fix helped wikis make their main pages more mobile friendly. This was in 2012. It has not been recommended since 2017. It will not work after 13 July. Wikis should use [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateStyles|TemplateStyles]] instead. 91 wikis still need to fix this. You can [[phab:T254287|read more and see if your wiki is affected]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T254287] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/26|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W26"/> 20:48, 22 juni 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20204321 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/27|Tech News: 2020-27]] == <section begin="technews-2020-W27"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/27|Translations]] are available. '''Problems''' * Everyone was logged out. This was because a few users saw the wikis as if they were logged in to someone else's account. The problem should be fixed now. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-June/093543.html] * Some readers didn't see new edits to pages. If the page had been recently changed they saw an older version of the page instead. This only affected readers who were logged out. It lasted for ten days. It has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T256444] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.39|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 30 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 July. It will be on all wikis from 1 July ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|]] The [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Modern|Modern]] and [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Monobook|Monobook]] skins use the ID <code>searchGoButton</code> for the go button. This is <code>searchButton</code> for [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector]]. To have the same ID for all skins it will change to <code>searchButton</code> in Monobook and Modern too. This will affect gadgets and user scripts. It will happen on 23 July. They should be updated to use <code>searchButton</code>. You can [[phab:T255953|read more and see a list of affected scripts]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/27|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W27"/> 18:30, 29 juni 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20228118 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/28|Tech News: 2020-28]] == <section begin="technews-2020-W28"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/28|Translations]] are available. '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguageExtension:Score|Score]] extension has been disabled for now. This is because of a security issue. It will work again as soon as the security issue has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T257066] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.40|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 July. It will be on all wikis from 9 July ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Abstract Wikipedia is a new Wikimedia project. It will collect language-independent information that can be easily read in different languages. It builds on Wikidata. The name is preliminary. You can [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|read more]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093571.html] * The [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|iOS Wikipedia app]] developers are thinking about new experimental tools. If you use an iPhone you can help them by [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS/2020 survey|answering the survey]]. * Some [[mw:New requirements for user signatures#Outcome|rules for user signatures]] will soon be enforced. [[Special:LintErrors|Lint errors]] and invalid HTML will no longer be allowed in user signatures. Nested substitution will not be allowed. A link to your user page, user talk page or user contributions will be required. You can [https://signatures.toolforge.org/check check if your signature works with the new rules]. This is because the signatures can cause problems for tools or other text on the page. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/28|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W28"/> 22:17, 6 juli 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20251754 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/29|Tech News: 2020-29]] == <section begin="technews-2020-W29"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Users can [[mw:Extension:Thanks|thank]] others for their edits. [[mw:Extension:CheckUser|Checkusers]] can now see user data related to that action. This can help identify [[m:Special:MyLanguage/Sock puppetry|sock puppets]] who harass others using thanks. [https://phabricator.wikimedia.org/T252226] '''Problems''' * Everyone was logged out a couple of weeks ago to fix a security problem. The problem was not entirely fixed. Because of this everyone was logged out once again last week. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-June/093543.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2020-July/002327.html] '''Changes later this week''' * Wikis that are not for one specific language can [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Translate|translate]] pages. Sometimes parts of translations are outdated or missing. Outdated translations are marked with a <span style="background-color:#fdd">pink background</span>. Missing translations will also be marked in the future. This markup can sometimes break things. It can soon be disabled by using <code><translate nowrap></translate></code> on the source page. [https://phabricator.wikimedia.org/T256625] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.41|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 July. It will be on all wikis from 16 July ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikimedia code review plans to use [[:w:en:GitLab|GitLab]]. It would be hosted on Wikimedia servers. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093577.html][https://www.mediawiki.org/wiki/Technical_Community_Newsletter/2020/July][https://www.mediawiki.org/wiki/Topic:Vpbt50rwxgb2r6qn][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093607.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/29|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W29"/> 18:29, 13 juli 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20278125 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/30|Tech News: 2020-30]] == <section begin="technews-2020-W30"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A temporary fix helped wikis make their main pages more mobile friendly. This was in 2012. It has not been recommended since 2017. The mobile main page special casing stopped working 14 July. 60 wikis now have main pages that don't work well on mobile. You can see which ones, how to fix it and how to get help [[phab:T254287|in Phabricator]]. This is the same problem that was reported in Tech News [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/24|2020/24]] and [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/26|2020/26]]. '''Problems''' * There is a problem with the interlanguage links. The interlanguage links are the links that help you find a specific page in a different language. The sorting is broken. The developers are working on a solution. [https://phabricator.wikimedia.org/T257625] * Some users keep getting the notifications for the same event. Some of these are old events. [https://phabricator.wikimedia.org/T257714] * Some users have trouble logging in. This is probably a [[:w:en:HTTP cookie|browser cookie]] problem. The developers are working on understanding the problem. If you have trouble logging in you can see the details [[phab:T258121|on Phabricator]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T258121] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 July. It will be on all wikis from 23 July ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * There is a <code>{{int:printableversion}}</code> link. This will disappear. That is because web browsers today can create a printable version or show how it will look in print anyway. [https://phabricator.wikimedia.org/T167956] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/30|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W30"/> 21:13, 20 juli 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20298484 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/31|Tech News: 2020-31]] == <section begin="technews-2020-W31"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[m:Small wiki toolkits/Starter kit|Starter kit]] is now available for wiki communities. This page lists technical resources, tools, and recommendations. These are essential to operate a wiki project. This is mostly useful for smaller wikis where the community has limited experience with this. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093633.html] * The first features of the [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]] project are available for logged-in users on all wikis. In order to use them, uncheck ''{{int:prefs-vector-enable-vector-1-label}}'' in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|local]] or [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|global]] preferences in section ''{{int:prefs-skin-prefs}}''. More improvements are planned. [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|Feedback is welcome]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] On multiple wikis, a UTCLiveClock gadget is available. For wikis that import the gadget [[:mw:MediaWiki:Gadget-UTCLiveClock.js|directly from mediawiki.org]], end users can now [[mw:MediaWiki_talk:Gadget-UTCLiveClock.js#Time_zones|choose a different timezone to show instead of UTC]]. '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The deployment train for MediaWiki has been blocked this week. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093640.html][https://phabricator.wikimedia.org/T257969] * Translation Notification Bot was sending the same message multiple times to every translator. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T144780] * Some users were receiving the same notification multiple times. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T257766] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from July 28. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from July 29. It will be on all wikis from JUly 30 ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/31|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W31"/> 15:51, 27 juli 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20298484 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/32|Tech News: 2020-32]] == <section begin="technews-2020-W32"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/32|Translations]] are available. '''Problems''' * All queries to the [[mw:Wikidata Query Service|Wikidata Query Service]] failed between 17:50 and 17:59 UTC on Thursday 23 July. Some queries failed during a longer period. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20200723-wdqs-outage] * Interlanguage links were ordered incorrectly for the past few weeks. This problem was also mentioned in [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/30|Tech News two weeks ago]]. The problem is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T257625] * There is a problem with the [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|global preferences]] for the "{{int:prefs-vector-enable-vector-1-label}}" option. Developers are working on fixing it. [https://phabricator.wikimedia.org/T258493] * A bug in the Wikibase extension had disabled the "move" and "create" types of protection in the main (Gallery) namespace on Wikimedia Commons. New protections could not be added, and existing protections were not enforced, allowing some page moves and page creations that should not have been possible. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T258323] '''Changes later this week''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS Player|video player]] will change to be simpler and more modern. This week, the current beta feature will become the video player for everyone on most non-Wikipedia wikis. The old player will be removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T248418] * Users' <code>global.js</code> and <code>global.css</code> pages will now also be loaded on the mobile site. You can read [[mw:Help:Extension:GlobalCssJs#Per-skin_customization|documentation]] for how to avoid applying styles to the mobile skin. [https://phabricator.wikimedia.org/T138727] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|MonoBook]] skin, the <code>searchGoButton</code> identifier is now <code>searchButton</code>. This may affect CSS and JS gadgets. Migration instructions can be found in [[phab:T255953|T255953]]. This was previously mentioned in [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/27|issue 27]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Bot operators can use Pywikibot to regularly archive discussions. The behavior when the bot uses <code>counter</code> to prevent large archives was changed. [https://phabricator.wikimedia.org/T215247] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from August 4. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from August 5. It will be on all wikis from August 6 ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/32|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W32"/> 17:42, 3 august 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20298484 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/33|Tech News: 2020-33]] == <section begin="technews-2020-W33"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileImporter and FileExporter]] became standard features on all Wikis during the first week of August. They help you transfer files from local wikis to Wikimedia Commons with the original file information and history intact. [https://phabricator.wikimedia.org/T140462] '''Problems''' * The mobile skin displays a message at the bottom of the page about who edited last. This message showed raw wikitext. This has now been fixed. Some messages in [[mw:Structured Discussions|Structured Discussions]] and [[mw:Content translation|content translation]] may still appear as raw wikitext. Developers are working on it. [https://phabricator.wikimedia.org/T259565] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from August 11. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from August 12. It will be on all wikis from August 13 ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on September 1. This is planned between 13:30 and 15:30 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T243314][https://phabricator.wikimedia.org/T244808] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/33|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W33"/> 18:06, 10 august 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_1&oldid=20353586 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/34|Tech News: 2020-34]] == <section begin="technews-2020-W34"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' * If you revert an edit using the undo link your edit is marked with an <code>undo</code> tag. This will now only happen if you don't change anything in the edit window before publishing the undo. This is to keep users from marking edits as undos when they actually do something else. [https://phabricator.wikimedia.org/T259014] * The new [[mw:Special:MyLanguage/OOUI|OOUI version]] will not work with [[:w:en:Internet Explorer 8|Internet Explorer 8]]. This means the wikis will look strange and not work well in Internet Explorer 8. This was reported in [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/17|Tech/News/2020/17]]. This is because keeping the wikis working with very old browsers creates other problems. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-August/093718.html] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 18 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 19 August. It will be on all wikis from 20 August ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on September 1. This is planned between 13:30 and 15:30 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis next week. This is a reminder. You can help by [[m:Tech/Server switch 2020|translating the announcement message]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T243314][https://phabricator.wikimedia.org/T244808] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/34|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W34"/> 22:40, 17 august 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20366028 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/35|Tech News: 2020-35]] == <section begin="technews-2020-W35"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/35|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 25 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 26 August. It will be on all wikis from 27 August ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/35|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W35"/> 19:58, 24 august 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20389773 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/36|Tech News: 2020-36]] == <section begin="technews-2020-W36"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/36|Translations]] are available. '''Problems''' * This is a reminder. All wikis will be read-only for a few minutes on September 1. This is planned between 14:00 and 15:00 UTC. Please check on the details on [[m:Tech/Server switch 2020|the announcement message]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T243314][https://phabricator.wikimedia.org/T244808] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W36"/> 22:07, 31 august 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20411995 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/37|Tech News: 2020-37]] == <section begin="technews-2020-W37"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/37|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * Normally pages can be moved to a title that has no existing page yet or to a page that has only one revision, which is a redirect to the page to be moved. A new user right allows editors to move pages over one-revision pages that redirect to anywhere. [https://phabricator.wikimedia.org/T239277] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 8 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 9 September. It will be on all wikis from 10 September ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] All MediaWiki [[:w:en:API|API]] modules will now use <code>watchlist</code> instead of <code>watch</code>. This was inconsistent before. [https://phabricator.wikimedia.org/T247915] '''Future changes''' * The [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipedia Android app]] team might work on patrolling tools in the future. You can let them know what tools would be useful for you or for less experienced patrollers. See the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Patrolling conversation|page on mediawiki.org]]. * [[m:Special:MyLanguage/OTRS|OTRS]] will be updated to a new version. This will probably take around two days. OTRS agents will not have access to the system during these days. Emails that come in during the update will be delivered when the update is done. The plan is to start around 08:00 UTC on 14 September. This could change. [https://phabricator.wikimedia.org/T187984] * The Wikipedia Android app will send [[:mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Push Notifications for editors|push notifications]] if users want them. This could help you see for example when someone wrote on your talk page or your edit was reverted. This will need [[:w:en:Google Play Services|Google Play Services]] to work. It will also be possible to get the app without Google Play Services but push notifications will not work. Google Play Services is also used to make the app work for [[:w:en:Android KitKat|Android 4.4]] users. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/Android#Updates][https://phabricator.wikimedia.org/T146032] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikimedia code review could move to [[:w:en:GitLab|GitLab]]. It would be hosted on Wikimedia servers. You can take part in the [[mw:GitLab consultation|consultation]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Dropdown menus in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|the Vector skin]] use a <code>.menu</code> class. This will not work in the future. Scripts can use <code>nav ul</code> instead. <code>.vectorTabs</code> and <code>.vectorMenu</code> will also not work. Some scripts need to be updated. You can [[phab:T262092|read more in Phabricator]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W37"/> 17:59, 7 septembar 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20427670 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/38|Tech News: 2020-38]] == <section begin="technews-2020-W38"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/38|Translations]] are available. '''Problems''' * The [[mw:Wikimedia Apps|Wikipedia apps]] briefly showed pages without [[w:en:CSS|CSS]] last week. This meant they looked wrong. It was quickly fixed but cached pages without CSS were shown for a few hours. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20200909-mobileapps_config_change][https://phabricator.wikimedia.org/T262437] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 15 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 16 September. It will be on all wikis from 17 September ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W38"/> 18:18, 14 septembar 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20446737 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/39|Tech News: 2020-39]] == <section begin="technews-2020-W39"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new tag for reverted edits. For example you can see it in the recent changes feed or in the article history. It is added to edits when they have been undone, rollbacked or manually reverted to an older version of the page. [https://phabricator.wikimedia.org/T254074][https://phabricator.wikimedia.org/T164307] '''Changes later this week''' * The number of times you can do something in a period of time on wiki is limited. This could be the number of edits per minute or the number of users you email in a day. Some users are not affected by all limits because of their user rights. They could soon see the limit even if it does not affect them. [https://phabricator.wikimedia.org/T258888] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 22 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 23 September. It will be on all wikis from 24 September ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W39"/> 23:26, 21 septembar 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20461072 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/40|Tech News: 2020-40]] == <section begin="technews-2020-W40"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Admins can now see links to diffs of deleted revisions on [[Special:AbuseLog|Special:AbuseLog]]. This uses the interface of [[Special:Undelete|Special:Undelete]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T261630] * Editors are automatically added to some user groups. For example editors are added to [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Autoconfirmed users|autoconfirmed users]] when they have edited enough times and long enough. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|Abuse filters]] can hinder users from automatically getting user rights for a period of time. They can also remove rights user have. Wikis can now ask to change how long this period of time is for their wiki [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projectPHIDs=Wikimedia-Site-requests in Phabricator]. It is currently five days. [https://phabricator.wikimedia.org/T231756] '''Problems''' * [[m:Tech/News/2019/34|Last year]] some abuse filters stopped working because of a new change. If they tried to use variables that were unavailable for that action they would fail. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T230256] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 29 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 30 September. It will be on all wikis from 1 October ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can't see the language links to other language versions from the talk page or history page. They are also not shown when you edit an article. This could change. It is not decided if for example the history page should link to another history page or to the article. You can take part in the [[phab:T262472|discussion in Phabricator]]. * The link colours could change. This is to make the difference between links and other text more clear. You can [[phab:T213778|read more in Phabricator]]. * In your preferences you can choose to get different notifications on the web or by email. You will see <code>Apps</code> as one of the alternatives later this week. This is because the [[mw:Wikimedia Apps|Android and iOS Wikipedia apps]] will use push notifications for those who want them. You can see the [https://test.wikipedia.org/wiki/Special:Preferences#mw-prefsection-echo preferences] on the test wiki. The goal is to have push notifications on Android in October and on iOS in early 2021. [https://phabricator.wikimedia.org/T262936] * You can soon put pages on your watchlist for a limited time. This could be useful if you want to watch something for a shorter time but don't want it on your watchlist forever. It now works on [[mw:MediaWiki|mediawiki.org]] and will come to more wikis later. You can [[m:Special:MyLanguage/Community Tech/Watchlist Expiry|read more]] and [[m:Community Tech/Watchlist Expiry/Release Schedule|see when it will come to other wikis]]. * You can see what Wikimedians think are the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|best new technical tools this year]]. You can also nominate them. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W40"/> 23:23, 28 septembar 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20483264 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/41|Tech News: 2020-41]] == <section begin="technews-2020-W41"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/41|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [https://consultation-stats.toolforge.org/ new tool] where you can see which home wiki users have in discussions on Meta. This can help show which communities are not part of the discussion on wikis where we make decisions that affect many other wikis. * You can now thank users for file uploads or for changing the language of a page. [https://phabricator.wikimedia.org/T254992] '''Problems''' * There were many errors with the new MediaWiki version last week. The new version was rolled back. Updates that should have happened last week are late. [https://phabricator.wikimedia.org/T263177] * Everyone was logged out. This was because a user reported being logged in to someone else's account. The problem should be fixed now. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-October/093922.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Many pages have [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] errors. You can [https://techblog.wikimedia.org/2020/09/28/diving-into-wikipedias-ocean-of-errors/ read more] and now [[:w:en:User:Jdlrobson/User scripts with client errors|see a list of user scripts with errors]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 October. It will be on all wikis from 8 October ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * Letters immediately after a link are shown as part of the link. For example the entire word in <code><nowiki>[[Child]]ren</nowiki></code> is linked. On Arabic wikis this works at both the start and end of a word. Previously on Arabic wikis numbers and other non-letter Unicode characters were shown as part of the link at the start of a word but not at the end. Now only Latin and Arabic letters will extend links on Arabic wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T263266] '''Future changes''' * You will be able to read but not to edit the wikis for up to an hour on [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 27 October around 14:00 (UTC)]. It will probably be shorter than an hour. [https://phabricator.wikimedia.org/T264364] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W41"/> 18:24, 5 oktobar 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20515061 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/42|Tech News: 2020-42]] == <section begin="technews-2020-W42"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/42|Translations]] are available. '''Problems''' * Because of the problems with the MediaWiki version two weeks ago last week's updates are also late. [https://phabricator.wikimedia.org/T263177][https://phabricator.wikimedia.org/T263178][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-October/093944.html] '''Changes later this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Live preview|Live previews]] didn't show the templates used in the preview if you just edited a section. This has now been fixed. You can also test [[w:en:CSS|CSS]] and [[w:en:JavaScript|JavaScript]] pages even if you have the live preview enabled. Previously this didn't work well. [https://phabricator.wikimedia.org/T102286][https://phabricator.wikimedia.org/T186390] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 October. It will be on all wikis from 15 October ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] A new stable version of [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] is coming soon. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/pywikibot/2020-October/010056.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W42"/> 17:24, 12 oktobar 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20528295 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/43|Tech News: 2020-43]] == <section begin="technews-2020-W43"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/43|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-10-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-10-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-10-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You will be able to read but not to edit the wikis for up to an hour on [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 {{#time:j xg|2020-10-27|en}} around 14:00 (UTC)]. It will probably be shorter than an hour. [https://phabricator.wikimedia.org/T264364] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] extension, the <code dir=ltr>rmspecials()</code> function will be updated soon so that it does not remove the "space" character. Wikis are advised to wrap all the uses of <code dir=ltr>rmspecials()</code> with <code dir=ltr>rmwhitespace()</code> wherever necessary to keep filters' behavior unchanged. You can use the search function on [[Special:AbuseFilter]] to locate its usage. [https://phabricator.wikimedia.org/T263024] * Some gadgets and user-scripts use the HTML div with the ID <code dir=ltr style="white-space:nowrap;">#jump-to-nav</code>. This div will be removed soon. Maintainers should replace these uses with either <code dir=ltr>#siteSub</code> or <code dir=ltr style="white-space:nowrap;">#mw-content-text</code>. A list of affected scripts is at the top of [[phab:T265373]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W43"/> 18:30, 19 oktobar 2020 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20550811 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/44|Tech News: 2020-44]] == <section begin="technews-2020-W44"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/44|Translations]] are available. '''Problems''' * You will be able to read but not to edit the wikis for up to an hour on [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 October 27 around 14:00 (UTC)]. It will probably be shorter than an hour. [https://phabricator.wikimedia.org/T264364] * Last week, links to "diffs" from mobile watchlists and recentchanges were linking to page-revisions instead of diffs. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T265654] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * Since the introduction of the [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface administrators]] user group in 2018, administrators couldn’t view the deleted history of CSS/JS pages. Now they can. [https://phabricator.wikimedia.org/T202989] * There was a problem with the [[Special:Tags|Change Tags]]. The software would apply the "{{int:Tag-mw-reverted}}" tag to any page actions such as page-protection changes if they came directly after a reverted edit. This has now been fixed for new edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T265312] * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|Reply tool]] will be offered as an opt-in [[mw:Special:MyLanguage/Beta Feature|Beta Feature]] on most Wikipedias in November. Another announcement will be made once the date is finalized. [https://phabricator.wikimedia.org/T266303] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W44"/> 18:38, 26 oktobar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20574890 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/45|Tech News: 2020-45]] == <section begin="technews-2020-W45"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can no longer read Wikimedia wikis if your browser uses very old [[:w:en:Transport Layer Security|TLS]]. This is because it is a security problem for everyone. It could lead to [[:w:en:Downgrade attack|downgrade attacks]]. Since October 29, 2020, users who use old TLS versions will not be able to connect to Wikimedia projects. A list of [[:wikitech:HTTPS/Browser Recommendations|browser recommendations]] is available. All modern operating systems and browsers are always able to reach Wikimedia projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T258405] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new automatic [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking categories|tracking category]] available: [[:{{ns:14}}:{{MediaWiki:nonnumeric-formatnum}}|Pages with non-numeric formatnum arguments]]. It collects pages which use the <code><nowiki>{{formatnum}}</nowiki></code> parser function with invalid (non-numeric) input, ''e.g.'' <code><nowiki>{{formatnum:TECHNEWS}}</nowiki></code>. Note that <code><nowiki>{{formatnum:123,456}}</nowiki></code> is also invalid input: as described in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#formatnum|documentation]], the argument should be <u>unformatted</u> so that it can be reliably and correctly localised. The tracking category will help identify problematic usage and double-formatting. The new tracking category's name can be [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&showMessage=nonnumeric-formatnum&group=core&optional=1&action=translate translated at translatewiki]. [https://phabricator.wikimedia.org/T237467] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from November 3. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from November 4. It will be on all wikis from November 5 ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * Administrators and stewards will be able to use a special page (Special:CreateLocalAccount) to force local account creation for a global account. This is useful when account creation is blocked for that user (by a block or a filter). [https://phabricator.wikimedia.org/T259721] * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|Reply tool]] will be offered as an opt-in [[mw:Special:MyLanguage/Beta Feature|Beta Feature]] on most Wikipedias on November 4. This change excludes the English, Russian, and German-language Wikipedias, plus a few smaller Wikipedias with special circumstances. You can read [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|the help page]] and [[mw:Help:DiscussionTools/Why can't I reply to this comment?|the troubleshooting guide]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T266303] '''Future changes''' * A discussion has been restarted about using a Unicode minus sign (− U+2212) in the output of <code><nowiki>{{formatnum}}</nowiki></code> when it is given a negative argument. [https://phabricator.wikimedia.org/T10327] * In the future [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|IP addresses of unregistered users will not be shown for everyone]]. They will get an alias instead. There will be a new user right or an opt-in function for more vandal fighters to see the IPs of unregistered users. There would be some criteria for who gets the user right or opt-in. There will also be other new tools to help handle vandalism. This is early in the process and the developers are still collecting information from the communities before they suggest solutions. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/45|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W45"/> 17:08, 2 novembar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20604769 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/46|Tech News: 2020-46]] == <section begin="technews-2020-W46"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/46|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * You can see [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|reference previews]]. This shows a preview of the footnote when you hover over it. This has been a [[mw:Beta Features|beta feature]]. It will move out of beta and be enabled by default. There will be an option not to use it. The developers are looking for small or medium-sized wikis to be the first ones. You can [[m:User talk:Michael Schönitzer (WMDE)|let them know]] if your wiki is interested. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2020-November/002373.html] * From November 16 the categories will not be sorted in order for a short time. This is because the developers are upgrading to a new version of the [[:w:en:International Components for Unicode|internationalisation library]]. They will use a script to fix the existing categories. This can take a few hours or a few days depending on how big the wiki is. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T264991][https://phabricator.wikimedia.org/T267145] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/46|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W46"/> 16:49, 9 novembar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20634159 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/47|Tech News: 2020-47]] == <section begin="technews-2020-W47"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/47|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Listings on category pages are sorted on each wiki for that language using a [[:w:en:International Components for Unicode|library]]. For a brief period on 16 November, changes to categories will not be sorted correctly for most languages. This is because the developers are upgrading to a new version of the library. They will then use a script to fix the existing categories. This will take a few hours or a few days depending on how big the wiki is. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T264991][https://phabricator.wikimedia.org/T267145] '''Changes later this week''' * If you merged two pages in a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Namespaces|namespace]] where pages can't redirect this used to break the merge history. This will now be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T93469] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-11-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-11-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-11-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Community Wishlist Survey]] is now open for proposals. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can post proposals from 16 to 30 November. You can vote on proposals from 8 December to 21 December. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/47|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W47"/> 16:36, 16 novembar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20669023 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/48|Tech News: 2020-48]] == <section begin="technews-2020-W48"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/48|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Timestamps in [[Special:Log|Special:Log]] are now links. They go to Special:Log for only that entry. This is how timestamps work on for example the history page. [https://phabricator.wikimedia.org/T207562] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikimedia [[wikitech:Portal:Cloud VPS|Cloud VPS]] hosts technical projects for the Wikimedia movement. Developers need to [[wikitech:News/Cloud VPS 2020 Purge|claim projects]] they use. This is because old and unused projects are removed once a year. Unclaimed projects can be shut down from 1 December. Unclaimed projects can be deleted from 1 January. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-November/094054.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/48|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W48"/> 18:18, 23 novembar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20698111 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/49|Tech News: 2020-49]] == <section begin="technews-2020-W49"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/49|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-12-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-12-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-12-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|iOS Wikipedia app]] will show readers more of the article history. They can see new updates and easier see how the article has changed over time. This is an experiment. It will first be shown only to some iOS app users as a [[:w:en:A/B testing|test]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T241253][https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/iOS/Breaking_Down_the_Wall] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[wikitech:Wiki replicas|Wiki Replicas]] can be used for [[:w:en:SQL|SQL]] queries. You can use [https://quarry.wmflabs.org/ Quarry], [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/PAWS PAWS] or other ways to do this. To make the Wiki Replicas stable there will be two changes. Cross-database <code>JOINS</code> will no longer work. You can also only query a database if you connect to it directly. This will happen in February 2021. If you think this affects you and you need help you can [[phab:T268498|post on Phabricator]] or on [[wikitech:Talk:News/Wiki Replicas 2020 Redesign|Wikitech]]. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Wiki_Replicas_2020_Redesign] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/49|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W49"/> 18:44, 30 novembar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20728523 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/50|Tech News: 2020-50]] == <section begin="technews-2020-W50"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now put pages on your watchlist for a limited period of time. Some wikis already had this function. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Watchlist_Expiry][https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Watchlist_expiry] '''Changes later this week''' * Information from Wikidata that is used on a wiki page can be shown in recent changes and watchlists on a Wikimedia wiki. To see this you need to turn on showing Wikidata edits in your watchlist in the preferences. Changes to the Wikidata description in the language of a Wikimedia wiki will then be shown in recent changes and watchlists. This will not show edits to languages that are not relevant to your wiki. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2020-November/014402.html][https://phabricator.wikimedia.org/T191831] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-12-08|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-12-09|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-12-10|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can vote on proposals in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Community Wishlist Survey]] between 8 December and 21 December. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/50|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W50"/> 17:14, 7 decembar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20754641 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/51|Tech News: 2020-51]] == <section begin="technews-2020-W51"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/51|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [[mw:Wikipedia for KaiOS|Wikipedia app]] for [[:w:en:KaiOS|KaiOS]] phones. It was released in India in September. It can now be downloaded in other countries too. [https://diff.wikimedia.org/2020/12/10/growing-wikipedias-reach-with-an-app-for-kaios-feature-phones/] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-12-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-12-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-12-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W51"/> 22:33, 14 decembar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20803489 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/52|Tech News: 2020-52]] == <section begin="technews-2020-W52"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/52|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 11 January 2021. '''Recent changes''' * The <code><nowiki>{{citation needed}}</nowiki></code> template shows when a statement in a Wikipedia article needs a source. If you click on it when you edit with the visual editor there is a popup that explains this. Now it can also show the reason and when it was added. [https://phabricator.wikimedia.org/T270107] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week or next week. '''Future changes''' * You can [[m:WMDE Technical Wishes/Geoinformation/Ideas|propose and discuss]] what technical improvements should be done for geographic information. This could be coordinates, maps or other related things. * Some wikis use [[mw:Writing systems/LanguageConverter|LanguageConverter]] to switch between writing systems or variants of a language. This can only be done for the entire page. There will be a <code><nowiki><langconvert></nowiki></code> tag that can convert a piece of text on a page. [https://phabricator.wikimedia.org/T263082] * Oversighters and stewards can hide entries in [[Special:AbuseLog|Special:AbuseLog]]. They can soon hide multiple entries at once using checkboxes. This works like hiding normal edits. It will happen in early January. [https://phabricator.wikimedia.org/T260904] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/52|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W52"/> 21:52, 21 decembar 2020 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20833836 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/02|Tech News: 2021-02]] == <section begin="technews-2021-W02"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can choose to be reminded when you have not added an edit summary. This can be done in your preferences. This could conflict with the [[:w:en:CAPTCHA|CAPTCHA]]. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T12729] * You can link to specific log entries. You can get these links for example by clicking the timestamps in the log. Until now, such links to private log entries showed no entry even if you had permission to view private log entries. The links now show the entry. [https://phabricator.wikimedia.org/T269761] * Admins can use the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filter tool]] to automatically prevent bad edits. Three changes happened last week: ** The filter editing interface now shows syntax errors while you type. This is similar to JavaScript pages. It also shows a warning for regular expressions that match the empty string. New warnings will be added later. [https://phabricator.wikimedia.org/T187686] ** [[m:Special:MyLanguage/Meta:Oversighters|Oversighters]] can now hide multiple filter log entries at once using checkboxes on [[Special:AbuseLog]]. This is how the usual revision deletion works. [https://phabricator.wikimedia.org/T260904] ** When a filter matches too many actions after it has been changed it is "throttled". The most powerful actions are disabled. This is to avoid many editors getting blocked when an administrator made a mistake. The administrator will now get a notification about this "throttle". * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new tool to [https://skins.wmflabs.org/?#/add build new skins]. You can also [https://skins.wmflabs.org/?#/ see] existing [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Skins|skins]]. You can [[mw:User talk:Jdlrobson|give feedback]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-December/094130.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Bots using the API no longer watch pages automatically based on account preferences. Setting the <code>watchlist</code> to <code>watch</code> will still work. This is to reduce the size of the watchlist data in the database. [https://phabricator.wikimedia.org/T258108] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto|Scribunto's]] [[:mw:Extension:Scribunto/Lua reference manual#File metadata|file metadata]] now includes length. [https://phabricator.wikimedia.org/T209679] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:w:en:CSS|CSS]] and [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] code pages now have link anchors to [https://patchdemo.wmflabs.org/wikis/40e4795d4448b55a6d8c46ff414bcf78/w/index.php/MediaWiki:En.js#L-125 line numbers]. You can use wikilinks like [[:w:en:MediaWiki:Common.js#L-50]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T29531] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] There was a [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.25|new version]] of MediaWiki last week. You can read [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.25/Changelog|a detailed log]] of all 763 changes. Most of them are very small and will not affect you. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-01-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-01-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-01-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W02"/> 16:40, 11 januar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20950047 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/03|Tech News: 2021-03]] == <section begin="technews-2021-W03"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/03|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-01-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-01-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-01-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Growth|Growth team]] plans to add features to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Newcomer tasks/Experiment analysis, November 2020|get more visitors to edit]] to more Wikipedias. You can help [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&group=ext-growthexperiments&language=&filter=&action=translate translating the interface]. * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for a short time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210126T07 {{#time:j xg|2021-01-26|en}} at 07:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T271791] * [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|MassMessage]] posts could be automatically timestamped in the future. This is because MassMessage senders can now send pages using MassMessage. Pages are more difficult to sign. If there are times when a MassMessage post should not be timestamped you can [[phab:T270435|let the developers know]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/03|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W03"/> 17:09, 18 januar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20974628 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/04|Tech News: 2021-04]] == <section begin="technews-2021-W04"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/04|Translations]] are available. '''Problems''' * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for a short time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210126T07 {{#time:j xg|2021-01-26|en}} at 07:00 (UTC)]. You will not be able to read or edit [[:wikitech:Main Page|Wikitech]] for a short time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210128T09 {{#time:j xg|2021-01-28|en}} at 09:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T271791][https://phabricator.wikimedia.org/T272388] '''Changes later this week''' * [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|Bracket matching]] will be added to the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] syntax highlighter on the first wikis. The first wikis are German and Catalan Wikipedia and maybe other Wikimedia wikis. This will happen on 27 January. [https://phabricator.wikimedia.org/T270238] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-01-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-01-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-01-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W04"/> 19:29, 25 januar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21007423 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/05|Tech News: 2021-05]] == <section begin="technews-2021-W05"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/05|Translations]] are available. '''Problems''' * [[:w:en:IPv6|IPv6 addresses]] were written in lowercase letters in diffs. This caused dead links since [[Special:Contributions|Special:Contributions]] only accepted uppercase letters for the IPs. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T272225] '''Changes later this week''' * You can soon use Wikidata to link to pages on the multilingual Wikisource. [https://phabricator.wikimedia.org/T138332] * Often editors use a "non-breaking space" to make a gap between two items when reading but still show them together. This can be used to avoid a line break. You will now be able to add new ones via the special character tool in the 2010, 2017, and visual editors. The character will be shown in the visual editor as a space with a grey background. [https://phabricator.wikimedia.org/T70429][https://phabricator.wikimedia.org/T96666] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=| Advanced item]] Wikis use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filters]] to stop bad edits being made. Filter maintainers can now use syntax like <code>1.2.3.4 - 1.2.3.55</code> as well as the <code>1.2.3.4/27</code> syntax for IP ranges. [https://phabricator.wikimedia.org/T218074] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.29|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-02-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-02-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-02-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[mw:Skin:Minerva Neue|Minerva]] is the skin Wikimedia wikis use for mobile traffic. When a page is protected and you can't edit it you can normally read the source wikicode. This doesn't work on Minerva on mobile devices. This is being fixed. Some text might overlap. This is because your community needs to update [[MediaWiki:Protectedpagetext|MediaWiki:Protectedpagetext]] to work on mobile. You can [[phab:T208827|read more]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Recommendations_for_mobile_friendly_articles_on_Wikimedia_wikis#Inline_styles_should_not_use_properties_that_impact_sizing_and_positioning][https://www.mediawiki.org/wiki/Recommendations_for_mobile_friendly_articles_on_Wikimedia_wikis#Avoid_tables_for_anything_except_data] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:wikitech:Portal:Cloud VPS|Cloud VPS]] and [[:wikitech:Portal:Toolforge|Toolforge]] will change the IP address they use to contact the wikis. The new IP address will be <code>185.15.56.1</code>. This will happen on February 8. You can [[:wikitech:News/CloudVPS NAT wikis|read more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W05"/> 23:37, 1 februar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21033195 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/06|Tech News: 2021-06]] == <section begin="technews-2021-W06"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android now has watchlists and talk pages in the app. [https://play.google.com/store/apps/details?id=org.wikipedia] '''Changes later this week''' * You can see edits to chosen pages on [[Special:Watchlist|Special:Watchlist]]. You can add pages to your watchlist on every wiki you like. The [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:GlobalWatchlist|GlobalWatchlist]] extension will come to Meta on 11 February. There you can see entries on watched pages on different wikis on the same page. The new watchlist will be found on [[m:Special:GlobalWatchlist|Special:GlobalWatchlist]] on Meta. You can choose which wikis to watch and other preferences on [[m:Special:GlobalWatchlistSettings|Special:GlobalWatchlistSettings]] on Meta. You can watch up to five wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T260862] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.30|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-02-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-02-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-02-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * When admins [[mw:Special:MyLanguage/Help:Protecting and unprotecting pages|protect]] pages the form will use the [[mw:UX standardization|OOUI look]]. [[Special:Import|Special:Import]] will also get the new look. This will make them easier to use on mobile phones. [https://phabricator.wikimedia.org/T235424][https://phabricator.wikimedia.org/T108792] * Some services will not work for a short period of time from 07:00 UTC on 17 February. There might be problems with new [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|short links]], new translations, new notifications, adding new items to your [[mw:Reading/Reading Lists|reading lists]] or recording [[:w:en:Email#Tracking of sent mail|email bounces]]. This is because of database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T273758] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[m:Tech/News/2021/05|Last week]] Tech News reported that the IP address [[:wikitech:Portal:Cloud VPS|Cloud VPS]] and [[:wikitech:Portal:Toolforge|Toolforge]] use to contact the wikis will change on 8 February. This is delayed. It will happen later instead. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/CloudVPS_NAT_wikis] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W06"/> 18:40, 8 februar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21082948 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/07|Tech News: 2021-07]] == <section begin="technews-2021-W07"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/07|Translations]] are available. '''Problems''' * There were problems with recent versions of MediaWiki. Because the updates caused problems the developers rolled back to an earlier version. Some updates and new functions will come later than planned. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2021-February/094255.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2021-February/094271.html] * Some services will not work for a short period of time from 07:00 UTC on 17 February. There might be problems with new [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|short links]], new translations, new notifications, adding new items to your [[mw:Reading/Reading Lists|reading lists]] or recording [[:w:en:Email#Tracking of sent mail|email bounces]]. This is because of database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T273758] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.31|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-02-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-02-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-02-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W07"/> 18:54, 15 februar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21105437 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/08|Tech News: 2021-08]] == <div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The visual editor will now use [[:c:Commons:Structured data/Media search|MediaSearch]] to find images. You can search for images on Commons in the visual editor when you are looking for illustrations. This is to help editors find better images. [https://phabricator.wikimedia.org/T259896] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|syntax highlighter]] now works with more languages: [[:w:en:Futhark (programming language)|Futhark]], [[:w:en:Graphviz|Graphviz]]/[[:w:en:DOT (graph description language)|DOT]], CDDL and AMDGPU. [https://phabricator.wikimedia.org/T274741] '''Problems''' * Editing a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:EasyTimeline|timeline]] might have removed all text from it. This was because of a bug and has been fixed. You might need to edit the timeline again for it to show properly. [https://phabricator.wikimedia.org/T274822] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.32|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-02-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-02-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-02-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a [[:m:Wikimedia Rust developers user group|user group]] for developers and users interested in working on Wikimedia wikis with the [[:w:en:Rust (programming language)|Rust programming language]]. You can join or tell others who want to make your wiki better in the future. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div> ---- 01:16, 23 februar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21134058 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/09|Tech News: 2021-09]] == <div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikis using the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary|Growth team tools]] can now show the name of a newcomer's mentor anywhere [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Mentorship/Integrating_mentorship|through a magic word]]. This can be used for welcome messages or userboxes. * A new version of the [[c:Special:MyLanguage/Commons:VideoCutTool|VideoCutTool]] is now available. It enables cropping, trimming, audio disabling, and rotating video content. It is being created as part of the developer outreach programs. '''Problems''' * There was a problem with the [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Job queue|job queue]]. This meant some functions did not save changes and mass messages were delayed. This did not affect wiki edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T275437] * Some editors may not be logged in to their accounts automatically in the latest versions of Firefox and Safari. [https://phabricator.wikimedia.org/T226797] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.33|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div> ---- 20:06, 1 mart 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21161722 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/10|Tech News: 2021-10]] == <section begin="technews-2021-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation|Section translation]] now works on Bengali Wikipedia. It helps mobile editors translate sections of articles. It will come to more wikis later. The first focus is active wikis with a smaller number of articles. You can [https://sx.wmflabs.org/index.php/Main_Page test it] and [[mw:Talk:Content translation/Section translation|leave feedback]]. * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs|Flagged revisions]] now give admins the review right. [https://phabricator.wikimedia.org/T275293] * When someone links to a Wikipedia article on Twitter this will now show a preview of the article. [https://phabricator.wikimedia.org/T276185] '''Problems''' * Many graphs have [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] errors. Graph editors can check their graphs in their browser's developer console after editing. [https://phabricator.wikimedia.org/T275833] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.34|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Talk pages project/New discussion|New Discussion]] tool will soon be a new [[mw:Special:MyLanguage/Extension:DiscussionTools|discussion tools]] beta feature for on most Wikipedias. The goal is to make it easier to start new discussions. [https://phabricator.wikimedia.org/T275257] '''Future changes''' * There will be a number of changes to make it easier to work with templates. Some will come to the first wikis in March. Other changes will come to the first wikis in June. This is both for those who use templates and those who create or maintain them. You can [[:m:WMDE Technical Wishes/Templates|read more]]. * [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|Reference Previews]] will become a default feature on some wikis on 17 March. They will share a setting with [[mw:Page Previews|Page Previews]]. If you prefer the Reference Tooltips or Navigation-Popups gadget you can keep using them. If so Reference Previews won't be shown. [https://phabricator.wikimedia.org/T271206][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews] * New JavaScript-based functions will not work in [[:w:en:Internet Explorer 11|Internet Explorer 11]]. This is because Internet Explorer is an old browser that doesn't work with how JavaScript is written today. Everything that works in Internet Explorer 11 today will continue working in Internet Explorer for now. You can [[mw:Compatibility/IE11|read more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W10"/> 18:50, 8 mart 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21175593 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/11|Tech News: 2021-11]] == <section begin="technews-2021-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikis that are part of the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|desktop improvements]] project can now use a new [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Search|search function]]. The desktop improvements and the new search will come to more wikis later. You can also [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements#Deployment plan and timeline|test it early]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Editors who put up banners or change site-wide [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] code should use the [https://grafana.wikimedia.org/d/000000566/overview?viewPanel=16&orgId=1 client error graph] to see that their changes has not caused problems. You can [https://diff.wikimedia.org/2021/03/08/sailing-steady%e2%80%8a-%e2%80%8ahow-you-can-help-keep-wikimedia-sites-error-free read more]. [https://phabricator.wikimedia.org/T276296] '''Problems''' * Due to [[phab:T276968|database issues]] the [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org Wikimedia Beta Cluster] was read-only for over a day. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.34|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can add a [[:w:en:Newline|newline]] or [[:w:en:Carriage return|carriage return]] character to a custom signature if you use a template. There is a proposal to not allow them in the future. This is because they can cause formatting problems. [https://www.mediawiki.org/wiki/New_requirements_for_user_signatures#Additional_proposal_(2021)][https://phabricator.wikimedia.org/T272322] * You will be able to read but not edit [[phab:T276899|12 wikis]] for a short period of time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210323T06 {{#time:j xg|2021-03-23|en}} at 06:00 (UTC)]. This could take 30 minutes but will probably be much faster. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can use [https://quarry.wmflabs.org/ Quarry] for [[:w:en:SQL|SQL]] queries to the [[wikitech:Wiki replicas|Wiki Replicas]]. Cross-database <code>JOINS</code> will no longer work from 23 March. There will be a new field to specify the database to connect to. If you think this affects you and you need help you can [[phab:T268498|post on Phabricator]] or on [[wikitech:Talk:News/Wiki Replicas 2020 Redesign|Wikitech]]. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/PAWS PAWS] and other ways to do [[:w:en:SQL|SQL]] queries to the Wiki Replicas will be affected later. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Wiki_Replicas_2020_Redesign] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W11"/> 00:20, 16 mart 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21226057 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/12|Tech News: 2021-12]] == <section begin="technews-2021-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/12|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [[mw:Wikipedia for KaiOS|Wikipedia app]] for [[:w:en:KaiOS|KaiOS]] phones. They don't have a touch screen so readers navigate with the phone keys. There is now a [https://wikimedia.github.io/wikipedia-kaios/sim.html simulator] so you can see what it looks like. * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|reply tool]] and [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion|new discussion tool]] are now available as the "{{int:discussiontools-preference-label}}" [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] in almost all wikis except German Wikipedia. '''Problems''' * You will be able to read but not edit [[phab:T276899|twelve wikis]] for a short period of time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210323T06 {{#time:j xg|2021-03-23|{{PAGELANGUAGE}}}} at 06:00 (UTC)]. This can also affect password changes, logging in to new wikis, global renames and changing or confirming emails. This could take 30 minutes but will probably be much faster. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.36|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * [[:w:en:Syntax highlighting|Syntax highlighting]] colours will change to be easier to read. This will soon come to the [[phab:T276346|first wikis]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Improved_Color_Scheme_of_Syntax_Highlighting] '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|Flagged revisions]] will no longer have multiple tags like "tone" or "depth". It will also only have one tier. This was changed because very few wikis used these features and they make the tool difficult to maintain. [https://phabricator.wikimedia.org/T185664][https://phabricator.wikimedia.org/T277883] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Gadgets and user scripts can access variables about the current page in JavaScript. In 2015 this was moved from <code dir=ltr>wg*</code> to <code dir=ltr>mw.config</code>. <code dir=ltr>wg*</code> will soon no longer work. [https://phabricator.wikimedia.org/T72470] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W12"/> 17:51, 22 mart 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21244806 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Tech News: 2021-13]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Some very old [[:w:en:Web browser|web browsers]] [[:mw:Special:MyLanguage/Compatibility|don’t work]] well with the Wikimedia wikis. Some old code for browsers that used to be supported is being removed. This could cause issues in those browsers. [https://phabricator.wikimedia.org/T277803] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:m:IRC/Channels#Raw_feeds|IRC recent changes feeds]] have been moved to a new server. Make sure all tools automatically reconnect to <code>irc.wikimedia.org</code> and not to the name of any specific server. Users should also consider switching to the more modern [[:wikitech:Event Platform/EventStreams|EventStreams]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T224579] '''Problems''' * When you move a page that many editors have on their watchlist the history can be split. It might also not be possible to move it again for a while. This is because of a [[:w:en:Job queue|job queue]] problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T278350] * Some translatable pages on Meta could not be edited. This was because of a bug in the translation tool. The new MediaWiki version was delayed because of problems like this. [https://phabricator.wikimedia.org/T278429][https://phabricator.wikimedia.org/T274940] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.37|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-04-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 19:28, 29 mart 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21267131 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|Tech News: 2021-14]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Editors can collapse part of an article so you have to click on it to see it. When you click a link to a section inside collapsed content it will now expand to show the section. The browser will scroll down to the section. Previously such links didn't work unless you manually expanded the content first. [https://phabricator.wikimedia.org/T276741] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Citoid|citoid]] [[:w:en:API|API]] will use for example <code>2010-12-XX</code> instead of <code>2010-12</code> for dates with a month but no days. This is because <code>2010-12</code> could be confused with <code>2010-2012</code> instead of <code>December 2010</code>. This is called level 1 instead of level 0 in the [https://www.loc.gov/standards/datetime/ Extended Date/Time Format]. [https://phabricator.wikimedia.org/T132308] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.38|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-04-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-04-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-04-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:wikitech:PAWS|PAWS]] can now connect to the new [[:wikitech:Wiki Replicas|Wiki Replicas]]. Cross-database <code>JOINS</code> will no longer work from 28 April. There is [[:wikitech:News/Wiki Replicas 2020 Redesign#How should I connect to databases in PAWS?|a new way to connect]] to the databases. Until 28 April both ways to connect to the databases will work. If you think this affects you and you need help you can post [[phab:T268498|on Phabricator]] or on [[wikitech:Talk:News/Wiki Replicas 2020 Redesign|Wikitech]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 21:38, 5 april 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21287348 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|Tech News: 2021-16]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Email to the Wikimedia wikis are handled by groups of Wikimedia editors. These volunteer response teams now use [https://github.com/znuny/Znuny Znuny] instead of [[m:Special:MyLanguage/OTRS|OTRS]]. The functions and interface remain the same. The volunteer administrators will give more details about the next steps soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T279303][https://phabricator.wikimedia.org/T275294] * If you use [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighting]], you can see line numbers in the 2010 and 2017 wikitext editors when editing templates. This is to make it easier to see line breaks or talk about specific lines. Line numbers will soon come to all namespaces. [https://phabricator.wikimedia.org/T267911][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Line_Numbering][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/Line_Numbering] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Because of a technical change there could be problems with gadgets and scripts that have an edit summary area that looks [https://phab.wmfusercontent.org/file/data/llvdqqnb5zpsfzylbqcg/PHID-FILE-25vs4qowibmtysl7cbml/Screen_Shot_2021-04-06_at_2.34.04_PM.png similar to this one]. If they look strange they should use <code>mw.loader.using('mediawiki.action.edit.styles')</code> to go back to how they looked before. [https://phabricator.wikimedia.org/T278898] * The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.1|latest version]] of MediaWiki came to the Wikimedia wikis last week. There was no Tech News issue last week. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * The user group <code>oversight</code> will be renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. This is the technical name. It doesn't affect what you call the editors with this user right on your wiki. This is planned to happen in two weeks. You can comment [[phab:T112147|in Phabricator]] if you have objections. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 18:47, 19 april 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21356080 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/17|Tech News: 2021-17]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Templates have parameters that can have specific values. It is possible to suggest values for editors with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TemplateData|TemplateData]]. You can soon see them as a drop-down list in the visual editor. This is to help template users find the right values faster. [https://phabricator.wikimedia.org/T273857][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-04-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-04-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-04-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 23:22, 26 april 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21391118 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Tech News: 2021-18]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[w:en:Wikipedia:Twinkle|Twinkle]] is a gadget on English Wikipedia. It can help with maintenance and patrolling. It can [[m:Grants:Project/Rapid/SD0001/Twinkle localisation/Report|now be used on other wikis]]. You can get Twinkle on your wiki using the [https://github.com/wikimedia-gadgets/twinkle-starter twinkle-starter] GitHub repository. '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation tool]] did not work for many articles for a little while. This was because of a bug. [https://phabricator.wikimedia.org/T281346] * Some things will not work for about a minute on 5 May. This will happen [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210505T0600 around 06:00 UTC]. This will affect the content translation tool and notifications among other things. This is because of an upgrade to avoid crashes. [https://phabricator.wikimedia.org/T281212] '''Changes later this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference Previews|Reference Previews]] will become a default feature on a number of wikis on 5 May. This is later than planned because of some changes. You can use it without using [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|Page Previews]] if you want to. The earlier plan was to have the preference to use both or none. [https://phabricator.wikimedia.org/T271206][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-05-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-05-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-05-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[:w:en:CSS|CSS]] classes <code dir=ltr>.error</code>, <code dir=ltr>.warning</code> and <code dir=ltr>.success</code> do not work for mobile readers if they have not been specifically defined on your wiki. From June they will not work for desktop readers. This can affect gadgets and templates. The classes can be defined in [[MediaWiki:Common.css]] or template styles instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T280766] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 17:42, 3 maj 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21418010 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Tech News: 2021-19]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-05-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-05-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-05-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can see what participants plan to work on at the online [[mw:Wikimedia Hackathon 2021|Wikimedia hackathon]] 22–23 May. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 17:08, 10 maj 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21428676 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/20|Tech News: 2021-20]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new toolbar in [[mw:Talk pages project/Replying|the Reply tool]]. It works in the wikitext source mode. You can enable it in [[Special:Preferences#mw-htmlform-discussion|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T276608] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Replying#13_May_2021] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/New_discussion#13_May_2021] * Wikimedia [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo mailing lists] are being moved to [[:w:en:GNU Mailman|Mailman 3]]. This is a newer version. For the [[:w:en:Character encoding|character encoding]] to work it will change from <code>[[:w:en:UTF-8|UTF-8]]</code> to <code>utf8mb3</code>. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/IEYQ2HS3LZF2P3DAYMNZYQDGHWPVMTPY/][https://phabricator.wikimedia.org/T282621] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] An [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|earlier issue]] of Tech News said that the [[mw:Special:MyLanguage/Citoid|citoid]] [[:w:en:API|API]] would handle dates with a month but no days in a new way. This has been reverted for now. There needs to be more discussion of how it affects different wikis first. [https://phabricator.wikimedia.org/T132308] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] <code>MediaWiki:Pageimages-blacklist</code> will be renamed <code>MediaWiki:Pageimages-denylist</code>. The list can be copied to the new name. It will happen on 19 May for some wikis and 20 May for some wikis. Most wikis don't use it. It lists images that should never be used as thumbnails for articles. [https://phabricator.wikimedia.org/T282626] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-05-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-05-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-05-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 15:47, 17 maj 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21464279 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/21|Tech News: 2021-21]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Wikimedia movement has been using [[:m:Special:MyLanguage/IRC|IRC]] on a network called [[:w:en:Freenode|Freenode]]. There have been changes around who is in control of the network. The [[m:Special:MyLanguage/IRC/Group_Contacts|Wikimedia IRC Group Contacts]] have [[m:Special:Diff/21476411|decided]] to move to the new [[:w:en:Libera Chat|Libera Chat]] network instead. This is not a formal decision for the movement to move all channels but most Wikimedia IRC channels will probably leave Freenode. There is a [[:m:IRC/Migrating_to_Libera_Chat|migration guide]] and ongoing Wikimedia [[m:Wikimedia Forum#Freenode (IRC)|discussions about this]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-05-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-05-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-05-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 19:04, 24 maj 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21477606 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/22|Tech News: 2021-22]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/22|Translations]] are available. '''Problems''' * There was an issue on the Vector skin with the text size of categories and notices under the page title. It was fixed last Monday. [https://phabricator.wikimedia.org/T283206] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 19:04, 31 maj 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21516076 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Tech News: 2021-23]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-06-08|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-06-09|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-06-10|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The Wikimedia movement uses [[:mw:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] for technical tasks. This is where we collect technical suggestions, bugs and what developers are working on. The company behind Phabricator will stop working on it. This will not change anything for the Wikimedia movement now. It could lead to changes in the future. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/YAXOD46INJLAODYYIJUVQWOZFIV54VUI/][https://admin.phacility.com/phame/post/view/11/phacility_is_winding_down_operations/][https://phabricator.wikimedia.org/T283980] * Searching on Wikipedia will find more results in some languages. This is mainly true for when those who search do not use the correct [[:w:en:Diacritic|diacritics]] because they are not seen as necessary in that language. For example searching for <code>Bedusz</code> doesn't find <code>Będusz</code> on German Wikipedia. The character <code>ę</code> isn't used in German so many would write <code>e</code> instead. This will work better in the future in some languages. [https://phabricator.wikimedia.org/T219550] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[:w:en:Cross-site request forgery|CSRF token parameters]] in the [[:mw:Special:MyLanguage/API:Main page|action API]] were changed in 2014. The old parameters from before 2014 will stop working soon. This can affect bots, gadgets and user scripts that still use the old parameters. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/IMP43BNCI32C524O5YCUWMQYP4WVBQ2B/][https://phabricator.wikimedia.org/T280806] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 22:01, 7 juni 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21551759 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/24|Tech News: 2021-24]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Logged-in users on the mobile web can choose to use the [[:mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced mobile contributions|advanced mobile mode]]. They now see categories in a similar way as users on desktop do. This means that some gadgets that have just been for desktop users could work for users of the mobile site too. If your wiki has such gadgets you could decide to turn them on for the mobile site too. Some gadgets probably need to be fixed to look good on mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T284763] * Language links on Wikidata now works for [[:oldwikisource:Main Page|multilingual Wikisource]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T275958] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * In the future we [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|can't show the IP]] of unregistered editors to everyone. This is because privacy regulations and norms have changed. There is now a rough draft of how [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#Updates|showing the IP to those who need to see it]] could work. * German Wikipedia, English Wikivoyage and 29 smaller wikis will be read-only for a few minutes on 22 June. This is planned between 5:00 and 5:30 UTC. [https://phabricator.wikimedia.org/T284530] * All wikis will be read-only for a few minutes in the week of 28 June. More information will be published in Tech News later. It will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T281515][https://phabricator.wikimedia.org/T281209] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 22:25, 14 juni 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21587625 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/25|Tech News: 2021-25]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The <code>otrs-member</code> group name is now <code>vrt-permissions</code>. This could affect abuse filters. [https://phabricator.wikimedia.org/T280615] '''Problems''' * You will be able to read but not edit German Wikipedia, English Wikivoyage and 29 smaller wikis for a few minutes on 22 June. This is planned between [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210623T0500 5:00 and 5:30 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T284530] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-06-22|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-06-23|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-06-24|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 17:47, 21 juni 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21593987 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/26|Tech News: 2021-26]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Growth|Growth features]] now can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure Growth features directly on their wiki]]. This uses the new special page <code>Special:EditGrowthConfig</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T285423] * Wikisources have a new [[m:Special:MyLanguage/Community Tech/OCR Improvements|OCR tool]]. If you don't want to see the "extract text" button on Wikisource you can add <code>.ext-wikisource-ExtractTextWidget { display: none; }</code> to your [[Special:MyPage/common.css|common.css page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T285311] '''Problems''' *You will be able to read but not edit the Wikimedia wikis for a few minutes on 29 June. This is planned at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210629T1400 14:00 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T281515][https://phabricator.wikimedia.org/T281209] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-06-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-06-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-07-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * <code>Threshold for stub link formatting</code>, <code>thumbnail size</code> and <code>auto-number headings</code> can be set in preferences. They are expensive to maintain and few editors use them. The developers are planning to remove them. Removing them will make pages load faster. You can [[mw:Special:MyLanguage/User:SKim (WMF)/Performance Dependent User Preferences|read more and give feedback]]. * A toolbar will be added to the [[mw:Talk pages project/Replying|Reply tool]]'s wikitext source mode. This will make it easier to link to pages and to ping other users. [https://phabricator.wikimedia.org/T276609][https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Replying#Status_updates] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 18:30, 28 juni 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21653312 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/27|Tech News: 2021-27]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/27|Translations]] are available. '''Tech News''' * The next issue of Tech News will be sent out on 19 July. '''Recent changes''' * [[:wikidata:Q4063270|AutoWikiBrowser]] is a tool to make repetitive tasks easier. It now uses [[:w:en:JSON|JSON]]. <code>Wikipedia:AutoWikiBrowser/CheckPage</code> has moved to <code>Wikipedia:AutoWikiBrowser/CheckPageJSON</code> and <code>Wikipedia:AutoWikiBrowser/Config</code>. <code>Wikipedia:AutoWikiBrowser/CheckPage/Version</code> has moved to <code>Wikipedia:AutoWikiBrowser/CheckPage/VersionJSON</code>. The tool will eventually be configured on the wiki so that you don't have to wait until the new version to add templates or regular expression fixes. [https://phabricator.wikimedia.org/T241196] '''Problems''' * [[m:Special:MyLanguage/InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] helps saving online sources on some wikis. It adds them to [[:w:en:Wayback Machine|Wayback Machine]] and links to them there. This is so they don't disappear if the page that was linked to is removed. It currently has a problem with linking to the wrong date when it moves pages from <code>archive.is</code> to <code>web.archive.org</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T283432] '''Changes later this week''' * The tool to [[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|find, add and remove templates]] will be updated. This is to make it easier to find and use the right templates. It will come to the first wikis on 7 July. It will come to more wikis later this year. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Removing_a_template_from_a_page_using_the_VisualEditor][https://phabricator.wikimedia.org/T284553] * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * Some Wikimedia wikis use [[m:Special:MyLanguage/Flagged Revisions|Flagged Revisions]] or pending changes. It hides edits from new and unregistered accounts for readers until they have been patrolled. The auto review action in Flagged Revisions will no longer be logged. All old logs of auto-review will be removed. This is because it creates a lot of logs that are not very useful. [https://phabricator.wikimedia.org/T285608] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/27|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 19:31, 5 juli 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21694636 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/29|Tech News: 2021-29]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The tool to [[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|find, add and remove templates]] was updated. This is to make it easier to find and use the right templates. It was supposed to come to the first wikis on 7 July. It was delayed to 12 July instead. It will come to more wikis later this year. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Removing_a_template_from_a_page_using_the_VisualEditor][https://phabricator.wikimedia.org/T284553] * [[Special:UnconnectedPages|Special:UnconnectedPages]] lists pages that are not connected to Wikidata. This helps you find pages that can be connected to Wikidata items. Some pages should not be connected to Wikidata. You can use the magic word <code><nowiki>__EXPECTED_UNCONNECTED_PAGE__</nowiki></code> on pages that should not be listed on the special page. [https://phabricator.wikimedia.org/T97577] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-07-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-07-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-07-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] How media is structured in the [[:w:en:Parsing|parser's]] HTML output will soon change. This can affect bots, gadgets, user scripts and extensions. You can [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/L2UQJRHTFK5YG3IOZEC7JSLH2ZQNZRVU/ read more]. You can test it on [[:testwiki:Main Page|Testwiki]] or [[:test2wiki:Main Page|Testwiki 2]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The parameters for how you obtain [[mw:API:Tokens|tokens]] in the MediaWiki API were changed in 2014. The old way will no longer work from 1 September. Scripts, bots and tools that use the parameters from before the 2014 change need to be updated. You can [[phab:T280806#7215377|read more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 17:29, 19 juli 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21755027 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/30|Tech News: 2021-30]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.14|new version]] of MediaWiki came to the Wikimedia wikis the week before last week. This was not in Tech News because there was no newsletter that week. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-07-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-07-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-07-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * If you use the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|Monobook skin]] you can choose to switch off [[:w:en:Responsive web design|responsive design]] on mobile. This will now work for more skins. If <code>{{int:monobook-responsive-label}}</code> is unticked you need to also untick the new [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|preference]] <code>{{int:prefs-skin-responsive}}</code>. Otherwise it will stop working. Interface admins can automate this process on your wiki. You can [[phab:T285991|read more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 23:09, 26 juli 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21771634 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/31|Tech News: 2021-31]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] If your wiki uses markup like <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-ltr"></nowiki></code></bdi> or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-rtl"></nowiki></code></bdi> without the required <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>dir</code></bdi> attribute, then these will no longer work in 2 weeks. There is a short-term fix that can be added to your local wiki's Common.css page, which is explained at [[phab:T287701|T287701]]. From now on, all usages should include the full attributes, for example: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-ltr" dir="ltr" lang="en"></nowiki></code></bdi> or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-rtl" dir="rtl" lang="he"></nowiki></code></bdi>. This also applies to some other HTML tags, such as <code>span</code> or <code>code</code>. You can find existing examples on your wiki that need to be updated, using the instructions at [[phab:T287701|T287701]]. * Reminder: Wikimedia has [[m:Special:MyLanguage/IRC/Migrating to Libera Chat|migrated to the Libera Chat IRC network]], from the old Freenode network. Local documentation should be updated. '''Problems''' * Last week, all wikis had slow access or no access for 30 minutes. There was a problem with generating dynamic lists of articles on the Russian Wikinews, due to the bulk import of 200,000+ new articles over 3 days, which led to database problems. The problematic feature has been disabled on that wiki and developers are discussing if it can be fixed properly. [https://phabricator.wikimedia.org/T287380][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2021-07-26_ruwikinews_DynamicPageList] '''Changes later this week''' * When adding links to a page using [[mw:VisualEditor|VisualEditor]] or the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]], [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Disambiguator|disambiguation pages]] will now only appear at the bottom of search results. This is because users do not often want to link to disambiguation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T285510] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-08-03|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-08-04|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-08-05|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android|team of the Wikipedia app for Android]] is working on communication in the app. The developers are working on how to talk to other editors and get notifications. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Communication|read more]]. They are looking for users who want to [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Communication/UsertestingJuly2021|test the plans]]. Any editor who has an Android phone and is willing to download the app can do this. * The [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] for {{int:discussiontools-preference-label}} will be updated in the coming weeks. You will be able to [[mw:Talk pages project/Notifications|subscribe to individual sections]] on a talk page at more wikis. You can test this now by adding <code>?dtenable=1</code> to the end of the talk page's URL ([https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta_talk:Sandbox?dtenable=1 example]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 22:44, 2 august 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21818289 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/32|Tech News: 2021-32]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/32|Translations]] are available. '''Problems''' * You can read but not edit 17 wikis for a few minutes on 10 August. This is planned at [https://zonestamp.toolforge.org/1628571650 05:00 UTC]. This is because of work on the database. [https://phabricator.wikimedia.org/T287449] '''Changes later this week''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/2021:Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place remotely on 13 August, starting at 5:00 UTC, for 24 hours. You can participate in many ways. You can still propose projects and sessions. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-08-10|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-08-11|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-08-12|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The old CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="visualClear"></div></nowiki></code></bdi> will not be supported after 12 August. Instead, templates and pages should use <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div style="clear:both;"></div></nowiki></code></bdi>. Please help to replace any existing uses on your wiki. There are global-search links available at [[phab:T287962|T287962]]. '''Future changes''' * [[m:Special:MyLanguage/The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is a place for Wikipedia editors to get access to sources. There is an [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TheWikipediaLibrary|extension]] which has a new function to tell users when they can take part in it. It will use notifications. It will start pinging the first users in September. It will ping more users later. [https://phabricator.wikimedia.org/T288070] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[w:en:Vue.js|Vue.js]] will be the [[w:en:JavaScript|JavaScript]] framework for MediaWiki in the future. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/SOZREBYR36PUNFZXMIUBVAIOQI4N7PDU/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 18:18, 9 august 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21856726 --> : U bswiki je ''visualClear'' samo tu u ''Tech News''. ✍️ [[Korisnik:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[Razgovor s korisnikom:Dušan Kreheľ|razgovor]]) 15:49, 10 august 2021 (CEST) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/33|Tech News: 2021-33]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can add language links in the sidebar in the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|new Vector skin]] again. You do this by connecting the page to a Wikidata item. The new Vector skin has moved the language links but the new language selector cannot add language links yet. [https://phabricator.wikimedia.org/T287206] '''Problems''' * There was a problem on wikis which use the Translate extension. Translations were not updated or were replaced with the English text. The problems have been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T288700][https://phabricator.wikimedia.org/T288683][https://phabricator.wikimedia.org/T288719] '''Changes later this week''' * A [[mw:Help:Tags|revision tag]] will soon be added to edits that add links to [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Disambiguator|disambiguation pages]]. This is because these links are usually added by accident. The tag will allow editors to easily find the broken links and fix them. If your wiki does not like this feature, it can be [[mw:Help:Tags#Deleting a tag added by the software|hidden]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T287549] *Would you like to help improve the information about tools? Would you like to attend or help organize a small virtual meetup for your community to discuss the list of tools? Please get in touch on the [[m:Toolhub/The Quality Signal Sessions|Toolhub Quality Signal Sessions]] talk page. We are also looking for feedback [[m:Talk:Toolhub/The Quality Signal Sessions#Discussion topic for "Quality Signal Sessions: The Tool Maintainers edition"|from tool maintainers]] on some specific questions. * In the past, edits to any page in your user talk space ignored your [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications#mute|mute list]], e.g. sub-pages. Starting this week, this is only true for edits to your talk page. [https://phabricator.wikimedia.org/T288112] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-08-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-08-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-08-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/33|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 21:25, 16 august 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21889213 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/34|Tech News: 2021-34]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Score|Score]] extension (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><score></nowiki></code></bdi> notation) has been re-enabled on public wikis and upgraded to a newer version. Some musical score functionality may no longer work because the extension is only enabled in "safe mode". The security issue has been fixed and an [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Score/2021 security advisory|advisory published]]. '''Problems''' * You will be able to read but not edit [[phab:T289130|some wikis]] for a few minutes on {{#time:j xg|2021-08-25|en}}. This will happen around [https://zonestamp.toolforge.org/1629871217 06:00 UTC]. This is for database maintenance. During this time, operations on the CentralAuth will also not be possible. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-08-24|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-08-25|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-08-26|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/34|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 23:56, 23 august 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21923254 --> == Read-only reminder == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="MassMessage"/> A maintenance operation will be performed on [https://zonestamp.toolforge.org/1629871231 {{#time: l F d H:i e|2021-08-25T06:00|en}}]. It should only last for a few minutes. Also during this time, operations on the CentralAuth will not be possible (GlobalRenames, changing/confirming e-mail addresses, logging into new wikis, password changes). For more details about the operation and on all impacted services, please check [[phab:T289130|on Phabricator]]. A banner will be displayed 30 minutes before the operation. Please help your community to be aware of this maintenance operation. {{Int:Feedback-thanks-title}}<section end="MassMessage"/> </div> 22:33, 24 august 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21927201 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/35|Tech News: 2021-35]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Some musical score syntax no longer works and may needed to be updated, you can check [[:Category:{{MediaWiki:score-error-category}}]] on your wiki for a list of pages with errors. '''Problems''' * Musical scores were unable to render lyrics in some languages because of missing fonts. This has been fixed now. If your language would prefer a different font, please file a request in Phabricator. [https://phabricator.wikimedia.org/T289554] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The parameters for how you obtain [[mw:API:Tokens|tokens]] in the MediaWiki API were changed in 2014. The old way will no longer work from 1 September. Scripts, bots and tools that use the parameters from before the 2014 change need to be updated. You can [[phab:T280806#7215377|read more]] about this. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-08-31|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-09-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-09-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You will be able to read but not edit [[phab:T289660|Commons]] for a few minutes on {{#time:j xg|2021-09-06|en}}. This will happen around [https://zonestamp.toolforge.org/1630818058 05:00 UTC]. This is for database maintenance. * All wikis will be read-only for a few minutes in the week of 13 September. More information will be published in Tech News later. It will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T287539] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 17:59, 30 august 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21954810 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/36|Tech News: 2021-36]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/36|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The wikis that have [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] deployed have been part of A/B testing since deployment, in which some newcomers did not receive the new features. Now, all of the newcomers on 21 of the smallest of those wikis will be receiving the features. [https://phabricator.wikimedia.org/T289786] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In 2017, the provided jQuery library was upgraded from version 1 to 3, with a compatibility layer. The migration will soon finish, to make the site load faster for everyone. If you maintain a gadget or user script, check if you have any JQMIGRATE errors and fix them, or they will break. [https://phabricator.wikimedia.org/T280944][https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/6Z2BVLOBBEC2QP4VV4KOOVQVE52P3HOP/] * Last year, the Portuguese Wikipedia community embarked on an experiment to make log-in compulsory for editing.  The [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Impact report for Login Required Experiment on Portuguese Wikipedia|impact report of this trial]] is ready. Moving forward, the Anti-Harassment Tools team is looking for projects that are willing to experiment with restricting IP editing on their wiki for a short-term experiment. [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Login Required Experiment|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/36|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 17:18, 6 septembar 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21981010 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/37|Tech News: 2021-37]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * 45 new Wikipedias now have access to the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary|Growth features]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T289680] * [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Deployment table|A majority of Wikipedias]] now have access to the Growth features. The Growth team [[mw:Special:MyLanguage/Growth/FAQ|has published an FAQ page]] about the features. This translatable FAQ covers the description of the features, how to use them, how to change the configuration, and more. '''Problems''' * [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|All wikis will be read-only]] for a few minutes on 14 September. This is planned at [https://zonestamp.toolforge.org/1631628002 14:00 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T287539] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-09-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-09-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-09-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). * Starting this week, Wikipedia in Italian will receive weekly software updates on Wednesdays. It used to receive the updates on Thursdays. Due to this change, bugs will be noticed and fixed sooner. [https://phabricator.wikimedia.org/T286664] * You can add language links in the sidebar in [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|the new Vector skin]] again. You do this by connecting the page to a Wikidata item. The new Vector skin has moved the language links but the new language selector cannot add language links yet. [https://phabricator.wikimedia.org/T287206] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|syntax highlight]] tool marks up code with different colours. It now can highlight 23 new code languages. Additionally, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>golang</code></bdi> can now be used as an alias for the [[d:Q37227|Go programming language]], and a special <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>output</code></bdi> mode has been added to show a program's output. [https://phabricator.wikimedia.org/T280117][https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/SyntaxHighlight_GeSHi/+/715277/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/37|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 17:31, 13 septembar 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22009517 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/38|Tech News: 2021-38]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Growth features are now deployed to almost all Wikipedias. [[phab:T290582|For the majority of small Wikipedias]], the features are only available for experienced users, to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/FAQ#enable|test the features]] and [[mw:Special:MyLanguage/Growth/FAQ#config|configure them]]. Features will be available for newcomers starting on 20 September 2021. * MediaWiki had a feature that would highlight local links to short articles in a different style. Each user could pick the size at which "stubs" would be highlighted. This feature was very bad for performance, and following a consultation, has been removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T284917] * A technical change was made to the MonoBook skin to allow for easier maintenance and upkeep. This has resulted in some minor changes to HTML that make MonoBook's HTML consistent with other skins. Efforts have been made to minimize the impact on editors, but please ping [[m:User:Jon (WMF)|Jon (WMF)]] on wiki or in [[phab:T290888|phabricator]] if any problems are reported. '''Problems''' * There was a problem with search last week. Many search requests did not work for 2 hours because of an accidental restart of the search servers. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2021-09-13_cirrussearch_restart] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-09-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-09-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-09-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[s:Special:ApiHelp/query+proofreadinfo|meta=proofreadpage API]] has changed. The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>piprop</nowiki></code></bdi> parameter has been renamed to <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>prpiprop</nowiki></code></bdi>. API users should update their code to avoid unrecognized parameter warnings. Pywikibot users should upgrade to 6.6.0. [https://phabricator.wikimedia.org/T290585] '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Replying|Reply tool]] will be deployed to the remaining wikis in the coming weeks. It is currently part of "{{int:discussiontools-preference-label}}" in [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta features]] at most wikis. You will be able to turn it off in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Editing Preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T262331] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:MediaWiki_1.37/Deprecation_of_legacy_API_token_parameters|previously announced]] change to how you obtain tokens from the API has been delayed to September 21 because of an incompatibility with Pywikibot. Bot operators using Pywikibot can follow [[phab:T291202|T291202]] for progress on a fix, and should plan to upgrade to 6.6.1 when it is released. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/38|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 20:29, 20 septembar 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22043415 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/39|Tech News: 2021-39]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W39"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[w:en:IOS|iOS 15]] has a new function called [https://support.apple.com/en-us/HT212614 Private Relay] (Apple website). This can hide the user's IP when they use [[w:en:Safari (software)|Safari]] browser. This is like using a [[w:en:Virtual private network|VPN]] in that we see another IP address instead. It is opt-in and only for those who pay extra for [[w:en:ICloud|iCloud]]. It will come to Safari users on [[:w:en:OSX|OSX]] later. There is a [[phab:T289795|technical discussion]] about what this means for the Wikimedia wikis. '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some gadgets and user-scripts add items to the [[m:Customization:Explaining_skins#Portlets|portlets]] (article tools) part of the skin. A recent change to the HTML may have made those links a different font-size. This can be fixed by adding the CSS class <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.vector-menu-dropdown-noicon</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T291438] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-09-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-09-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-09-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Onboarding_new_Wikipedians#New_experience|GettingStarted extension]] was built in 2013, and provides an onboarding process for new account holders in a few versions of Wikipedia. However, the recently developed [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] provide a better onboarding experience. Since the vast majority of Wikipedias now have access to the Growth features, GettingStarted will be deactivated starting on 4 October. [https://phabricator.wikimedia.org/T235752] * A small number of users will not be able to connect to the Wikimedia wikis after 30 September. This is because an old [[:w:en:root certificate|root certificate]] will no longer work. They will also have problems with many other websites. Users who have updated their software in the last five years are unlikely to have problems. Users in Europe, Africa and Asia are less likely to have immediate problems even if their software is too old. You can [[m:Special:MyLanguage/HTTPS/2021 Let's Encrypt root expiry|read more]]. * You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications|receive notifications]] when someone leaves a comment on user talk page or mentions you in a talk page comment. Clicking the notification link will now bring you to the comment and highlight it. Previously, doing so brought you to the top of the section that contained the comment. You can find [[phab:T282029|more information in T282029.]] '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Replying|Reply tool]] will be deployed to the remaining wikis in the coming weeks. It is currently part of "{{int:discussiontools-preference-label}}" in [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta features]] at most wikis. You will be able to turn it off in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Editing Preferences]]. [[phab:T288485|See the list of wikis.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T262331] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/39|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W39"/> </div> 00:20, 28 septembar 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22077885 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/40|Tech News: 2021-40]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A more efficient way of sending changes from Wikidata to Wikimedia wikis that show them has been enabled for the following 10 wikis: mediawiki.org, the Italian, Catalan, Hebrew and Vietnamese Wikipedias, French Wikisource, and English Wikivoygage, Wikibooks, Wiktionary and Wikinews. If you notice anything strange about how changes from Wikidata appear in recent changes or your watchlist on those wikis you can [[phab:T48643|let the developers know]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-10-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-10-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-10-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some gadgets and bots that use the API to read the AbuseFilter log might break. The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>hidden</code></bdi> property will no longer say an entry is <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>implicit</code></bdi> for unsuppressed log entries about suppressed edits. If your bot needs to know this, do a separate revision query. Additionally, the property will have the value <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>false</code></bdi> for visible entries; previously, it wasn't included in the response. [https://phabricator.wikimedia.org/T291718] * A more efficient way of sending changes from Wikidata to Wikimedia wikis that show them will be enabled for ''all production wikis''. If you notice anything strange about how changes from Wikidata appear in recent changes or your watchlist you can [[phab:T48643|let the developers know]]. '''Future changes''' * You can soon get cross-wiki notifications in the [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|iOS Wikipedia app]]. You can also get notifications as push notifications. More notification updates will follow in later versions. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/iOS/Notifications#September_2021_update] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The JavaScript variables <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgExtraSignatureNamespaces</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgLegalTitleChars</code></bdi>, and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgIllegalFileChars</code></bdi> will soon be removed from <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Interface/JavaScript#mw.config|mw.config]]</code></bdi>. These are not part of the "stable" variables available for use in wiki JavaScript. [https://phabricator.wikimedia.org/T292011] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The JavaScript variables <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookiePrefix</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookieDomain</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookiePath</code></bdi>, and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookieExpiration</code></bdi> will soon be removed from mw.config. Scripts should instead use <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw.cookie</code></bdi> from the "<bdi lang="zxx" dir="ltr">[[mw:ResourceLoader/Core_modules#mediawiki.cookie|mediawiki.cookie]]</bdi>" module. [https://phabricator.wikimedia.org/T291760] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/40|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 18:27, 4 oktobar 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22101208 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/41|Tech News: 2021-41]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W41"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/41|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-10-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-10-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-10-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Manual:Table_of_contents#Auto-numbering|"auto-number headings" preference]] is being removed. You can read [[phab:T284921]] for the reasons and discussion. This change was [[m:Tech/News/2021/26|previously]] announced. [[mw:Snippets/Auto-number_headings|A JavaScript snippet]] is available which can be used to create a Gadget on wikis that still want to support auto-numbering. '''Meetings''' * You can join a meeting about the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]]. A demonstration version of the [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Sticky Header|newest feature]] will be shown. The event will take place on Tuesday, 12 October at 16:00 UTC. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/12-10-2021|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W41"/> </div> 17:28, 11 oktobar 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22152137 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/42|Tech News: 2021-42]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W42"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/42|Translations]] are available. '''Recent changes''' *[[m:Toolhub|Toolhub]] is a catalogue to make it easier to find software tools that can be used for working on the Wikimedia projects. You can [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/LF4SSR4QRCKV6NPRFGUAQWUFQISVIPTS/ read more]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-10-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-10-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-10-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The developers of the [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipedia Android app]] are working on [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android/Communication|communication in the app]]. You can now answer questions in [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android/Communication/UsertestingOctober2021|survey]] to help the development. * 3–5% of editors may be blocked in the next few months. This is because of a new service in Safari, which is similar to a [[w:en:Proxy server|proxy]] or a [[w:en:VPN|VPN]]. It is called iCloud Private Relay. There is a [[m:Special:MyLanguage/Apple iCloud Private Relay|discussion about this]] on Meta. The goal is to learn what iCloud Private Relay could mean for the communities. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] is a new [[w:en:API|API]] for those who use a lot of information from the Wikimedia projects on other sites. It is a way to get big commercial users to pay for the data. There will soon be a copy of the Wikimedia Enterprise dataset. You can [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-ambassadors@lists.wikimedia.org/message/B2AX6PWH5MBKB4L63NFZY3ADBQG7MSBA/ read more]. You can also ask the team questions [https://wikimedia.zoom.us/j/88994018553 on Zoom] on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=22&month=10&year=2021 22 October 15:00 UTC]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/42|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W42"/> </div> 22:52, 18 oktobar 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22176877 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/43|Tech News: 2021-43]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W43"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/43|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award 2021]] is looking for nominations. You can recommend tools until 27 October. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-10-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-10-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-10-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' *[[m:Special:MyLanguage/Help:Diff|Diff pages]] will have an improved copy and pasting experience. [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Copy paste diffs|The changes]] will allow the text in the diff for before and after to be treated as separate columns and will remove any unwanted syntax. [https://phabricator.wikimedia.org/T192526] * The version of the [[w:en:Liberation fonts|Liberation fonts]] used in SVG files will be upgraded. Only new thumbnails will be affected. Liberation Sans Narrow will not change. [https://phabricator.wikimedia.org/T253600] '''Meetings''' * You can join a meeting about the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]]. News about the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguation]] and the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|real-time preview]] wishes will be shown. The event will take place on Wednesday, 27 October at 14:30 UTC. [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/Talk to Us|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/43|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W43"/> </div> 22:06, 25 oktobar 2021 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22232718 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/44|Tech News: 2021-44]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W44"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a limit on the amount of emails a user can send each day. This limit is now global instead of per-wiki. This change is to prevent abuse. [https://phabricator.wikimedia.org/T293866] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-11-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-11-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-11-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/44|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W44"/> </div> 21:26, 1 novembar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22269406 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/45|Tech News: 2021-45]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W45"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Mobile IP editors are now able to receive warning notices indicating they have a talk page message on the mobile website (similar to the orange banners available on desktop). These notices will be displayed on every page outside of the main namespace and every time the user attempts to edit. The notice on desktop now has a slightly different colour. [https://phabricator.wikimedia.org/T284642][https://phabricator.wikimedia.org/T278105] '''Changes later this week''' * [[phab:T294321|Wikidata will be read-only]] for a few minutes on 11 November. This will happen around [https://zonestamp.toolforge.org/1636610400 06:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T294321] * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * In the future, unregistered editors will be given an identity that is not their [[:w:en:IP address|IP address]]. This is for legal reasons. A new user right will let editors who need to know the IPs of unregistered accounts to fight vandalism, spam, and harassment, see the IP. You can read the [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|suggestions for how that identity could work]] and [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|discuss on the talk page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/45|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W45"/> </div> 21:34, 8 novembar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22311003 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/46|Tech News: 2021-46]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W46"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Most [[c:Special:MyLanguage/Commons:Maximum_file_size#MAXTHUMB|large file uploads]] errors that had messages like "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>stashfailed</code></bdi>" or "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>DBQueryError</code></bdi>" have now been fixed. An [[wikitech:Incident documentation/2021-11-04 large file upload timeouts|incident report]] is available. '''Problems''' * Sometimes, edits made on iOS using the visual editor save groups of numbers as telephone number links, because of a feature in the operating system. This problem is under investigation. [https://phabricator.wikimedia.org/T116525] * There was a problem with search last week. Many search requests did not work for 2 hours because of a configuration error. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2021-11-10_cirrussearch_commonsfile_outage] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-11-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-11-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-11-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/46|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W46"/> </div> 23:05, 15 novembar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22338097 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/47|Tech News: 2021-47]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W47"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/47|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. *The template dialog in VisualEditor and in the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|new wikitext mode]] Beta feature will be [[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|heavily improved]] on [[phab:T286992|a few wikis]]. Your [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|feedback is welcome]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/47|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W47"/> </div> 21:00, 22 novembar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22366010 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/48|Tech News: 2021-48]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W48"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/48|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-11-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-12-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-12-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/48|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W48"/> </div> 22:13, 29 novembar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22375666 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/49|Tech News: 2021-49]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W49"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/49|Translations]] are available. '''Problems''' * MediaWiki 1.38-wmf.11 was scheduled to be deployed on some wikis last week. The deployment was delayed because of unexpected problems. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-12-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-12-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-12-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * At all Wikipedias, a Mentor Dashboard is now available at <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>Special:MentorDashboard</nowiki></code></bdi>. It allows registered mentors, who take care of newcomers' first steps, to monitor their assigned newcomers' activity. It is part of the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary|Growth features]]. You can learn more about [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How_to_configure_the_mentors%27_list|activating the mentor list]] on your wiki and about [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor dashboard|the mentor dashboard project]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The predecessor to the current [[mw:API|MediaWiki Action API]] (which was created in 2008), <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>action=ajax</nowiki></code></bdi>, will be removed this week. Any scripts or bots using it will need to switch to the corresponding API module. [https://phabricator.wikimedia.org/T42786] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] An old ResourceLoader module, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>jquery.jStorage</nowiki></code></bdi>, which was deprecated in 2016, will be removed this week. Any scripts or bots using it will need to switch to <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mediawiki.storage</nowiki></code></bdi> instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T143034] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/49|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W49"/> </div> 22:57, 6 decembar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22413926 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/50|Tech News: 2021-50]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W50"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There are now default [[m:Special:MyLanguage/Help:Namespace#Other_namespace_aliases|short aliases]] for the "Project:" namespace on most wikis. E.g. On Wikibooks wikis, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>[[WB:]]</nowiki></code></bdi> will go to the local language default for the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>[[Project:]]</nowiki></code></bdi> namespace. This change is intended to help the smaller communities have easy access to this feature. Additional local aliases can still be requested via [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|the usual process]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T293839] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-12-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-12-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-12-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/50|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W50"/> </div> 23:25, 13 decembar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22441074 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/51|Tech News: 2021-51]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W51"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 10 January 2022. '''Recent changes''' * Queries made by the DynamicPageList extension (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><DynamicPageList></nowiki></code></bdi>) are now only allowed to run for 10 seconds and error if they take longer. This is in response to multiple outages where long-running queries caused an outage on all wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T287380#7575719] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week or next week. '''Future changes''' * The developers of the Wikipedia iOS app are looking for testers who edit in multiple languages. You can [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS/202112 testing|read more and let them know if you are interested]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikimedia [[wikitech:Portal:Cloud VPS|Cloud VPS]] hosts technical projects for the Wikimedia movement. Developers need to [[wikitech:News/Cloud VPS 2021 Purge|claim projects]] they use. This is because old and unused projects are removed once a year. Unclaimed projects can be shut down from February. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/2B7KYL5VLQNHGQQHMYLW7KTUKXKAYY3T/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/51|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W51"/> </div> 23:04, 20 decembar 2021 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22465395 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|Tech News: 2022-02]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W02"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] A <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>oauth_consumer</code></bdi> variable has been added to the [[mw:Special:MyLanguage/AbuseFilter|AbuseFilter]] to enable identifying changes made by specific tools. [https://phabricator.wikimedia.org/T298281] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Gadgets are [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Migration_guide_(users)#Package_Gadgets|now able to directly include JSON pages]]. This means some gadgets can now be configured by administrators without needing the interface administrator permission, such as with the Geonotice gadget. [https://phabricator.wikimedia.org/T198758] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Gadgets [[mw:Extension:Gadgets#Options|can now specify page actions]] on which they are available. For example, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|actions=edit,history</code></bdi> will load a gadget only while editing and on history pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T63007] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Gadgets can now be loaded on demand with the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>withgadget</code></bdi> URL parameter. This can be used to replace [[mw:Special:MyLanguage/Snippets/Load JS and CSS by URL|an earlier snippet]] that typically looks like <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>withJS</code></bdi> or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>withCSS</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T29766] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] At wikis where [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list|the Mentorship system is configured]], you can now use the Action API to get a list of a [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor_dashboard|mentor's]] mentees. [https://phabricator.wikimedia.org/T291966] * The heading on the main page can now be configured using <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Mainpage-title-loggedin]]</span> for logged-in users and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Mainpage-title]]</span> for logged-out users. Any CSS that was previously used to hide the heading should be removed. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Small_wiki_toolkits/Starter_kit/Main_page_customization#hide-heading] [https://phabricator.wikimedia.org/T298715] * Four special pages (and their API counterparts) now have a maximum database query execution time of 30 seconds. These special pages are: RecentChanges, Watchlist, Contributions, and Log. This change will help with site performance and stability. You can read [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/IPJNO75HYAQWIGTHI5LJHTDVLVOC4LJP/ more details about this change] including some possible solutions if this affects your workflows. [https://phabricator.wikimedia.org/T297708] * The [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Sticky Header|sticky header]] has been deployed for 50% of logged-in users on [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Frequently asked questions#pilot-wikis|more than 10 wikis]]. This is part of the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]]. See [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Participate|how to take part in the project]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-01-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-01-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-01-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Events''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Community Wishlist Survey 2022]] begins. All contributors to the Wikimedia projects can propose for tools and platform improvements. The proposal phase takes place from {{#time:j xg|2022-01-10|en}} 18:00 UTC to {{#time:j xg|2022-01-23|en}} 18:00 UTC. [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/FAQ|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W02"/> </div> 02:22, 11 januar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22562156 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/03|Tech News: 2022-03]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W03"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When using [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|WikiEditor]] (also known as the 2010 wikitext editor), people will now see a warning if they link to disambiguation pages. If you click "{{int:Disambiguator-review-link}}" in the warning, it will ask you to correct the link to a more specific term. You can [[m:Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages#Jan 12, 2021: Turning on the changes for all Wikis|read more information]] about this completed 2021 Community Wishlist item. * You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#subscribe|automatically subscribe to all of the talk page discussions]] that you start or comment in using [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Feature summary|DiscussionTools]]. You will receive [[mw:Special:MyLanguage/Notifications|notifications]] when another editor replies. This is available at most wikis. Go to your [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferences]] and turn on "{{int:discussiontools-preference-autotopicsub}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T263819] * When asked to create a new page or talk page section, input fields can be [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Creating_pages_with_preloaded_text|"preloaded" with some text]]. This feature is now limited to wikitext pages. This is so users can't be tricked into making malicious edits. There is a discussion about [[phab:T297725|if this feature should be re-enabled]] for some content types. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-01-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-01-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-01-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Events''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Community Wishlist Survey 2022]] continues. All contributors to the Wikimedia projects can propose for tools and platform improvements. The proposal phase takes place from {{#time:j xg|2022-01-10|en}} 18:00 UTC to {{#time:j xg|2022-01-23|en}} 18:00 UTC. [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/FAQ|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/03|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W03"/> </div> 20:53, 17 januar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22620285 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Tech News: 2022-04]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W04"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-01-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-01-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-01-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * The following languages can now be used with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|syntax highlighting]]: BDD, Elpi, LilyPond, Maxima, Rita, Savi, Sed, Sophia, Spice, .SRCINFO. * You can now access your watchlist from outside of the user menu in the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|new Vector skin]]. The watchlist link appears next to the notification icons if you are at the top of the page. [https://phabricator.wikimedia.org/T289619] '''Events''' * You can see the results of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award 2021]] and learn more about 14 tools which were selected this year. * You can [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/Help_us|translate, promote]], or comment on [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Proposals|the proposals]] in the Community Wishlist Survey. Voting will begin on {{#time:j xg|2022-01-28|en}}. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W04"/> </div> 22:36, 24 januar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22644148 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Tech News: 2022-05]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] If a gadget should support the new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>?withgadget</code></bdi> URL parameter that was [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|announced]] 3 weeks ago, then it must now also specify <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>supportsUrlLoad</code></bdi> in the gadget definition ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#supportsUrlLoad|documentation]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T29766] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * A change that was [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|announced]] last year was delayed. It is now ready to move ahead: ** The user group <code>oversight</code> will be renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. This is the technical name. It doesn't affect what you call the editors with this user right on your wiki. This is planned to happen in three weeks. You can comment [[phab:T112147|in Phabricator]] if you have objections. As usual, these labels can be translated on translatewiki ([[phab:T112147|direct links are available]]) or by administrators on your wiki. '''Events''' * You can vote on proposals in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Community Wishlist Survey]] between 28 January and 11 February. The survey decides what the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech team]] will work on. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W05"/> </div> 18:40, 31 januar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22721804 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/06|Tech News: 2022-06]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W06"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' * English Wikipedia recently set up a gadget for dark mode. You can enable it there, or request help from an [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface administrator]] to set it up on your wiki ([[w:en:Wikipedia:Dark mode (gadget)|instructions and screenshot]]). * Category counts are sometimes wrong. They will now be completely recounted at the beginning of every month. [https://phabricator.wikimedia.org/T299823] '''Problems''' * A code-change last week to fix a bug with [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Live preview|Live Preview]] may have caused problems with some local gadgets and user-scripts. Any code with skin-specific behaviour for <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>vector</code></bdi> should be updated to also check for <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>vector-2022</code></bdi>. [[phab:T300987|A code-snippet, global search, and example are available]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-08|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-09|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-10|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/06|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W06"/> </div> 22:14, 7 februar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22765948 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|Tech News: 2022-07]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W07"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Purge|Purging]] a category page with fewer than 5,000 members will now recount it completely. This will allow editors to fix incorrect counts when it is wrong. [https://phabricator.wikimedia.org/T85696] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] extension, the <code dir=ltr>rmspecials()</code> function has been updated so that it does not remove the "space" character. Wikis are advised to wrap all the uses of <code dir=ltr>rmspecials()</code> with <code dir=ltr>rmwhitespace()</code> wherever necessary to keep filters' behavior unchanged. You can use the search function on [[Special:AbuseFilter]] to locate its usage. [https://phabricator.wikimedia.org/T263024] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W07"/> </div> 20:17, 14 februar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22821788 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Tech News: 2022-08]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[Special:Nuke|Special:Nuke]] will now provide the standard deletion reasons (editable at <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Deletereason-dropdown]]</bdi>) to use when mass-deleting pages. This was [[m:Community Wishlist Survey 2022/Admins and patrollers/Mass-delete to offer drop-down of standard reasons, or templated reasons.|a request in the 2022 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T25020] * At Wikipedias, all new accounts now get the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] by default when creating an account. Communities are encouraged to [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Account_creation|update their help resources]]. Previously, only 80% of new accounts would get the Growth features. A few Wikipedias remain unaffected by this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T301820] * You can now prevent specific images that are used in a page from appearing in other locations, such as within PagePreviews or Search results. This is done with the markup <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>class=notpageimage</nowiki></code></bdi>. For example, <code><nowiki>[[File:Example.png|class=notpageimage]]</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T301588] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] There has been a change to the HTML of Special:Contributions, Special:MergeHistory, and History pages, to support the grouping of changes by date in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva_Neue|the mobile skin]]. While unlikely, this may affect gadgets and user scripts. A [[phab:T298638|list of all the HTML changes]] is on Phabricator. '''Events''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Results|Community Wishlist Survey results]] have been published. The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2022 results#leaderboard|ranking of prioritized proposals]] is also available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-22|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-23|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-24|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The software to play videos and audio files on pages will change soon on all wikis. The old player will be removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Toolforge's underlying operating system is being updated. If you maintain any tools there, there are two options for migrating your tools into the new system. There are [[wikitech:News/Toolforge Stretch deprecation|details, deadlines, and instructions]] on Wikitech. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/cloud-announce@lists.wikimedia.org/thread/EPJFISC52T7OOEFH5YYMZNL57O4VGSPR/] * Administrators will soon have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/(Un)delete associated talk page|the option to delete/undelete]] the associated "talk" page when they are deleting a given page. An API endpoint with this option will also be available. This was [[m:Community Wishlist Survey 2021/Admins and patrollers/(Un)delete associated talk page|a request from the 2021 Wishlist Survey]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W08"/> </div> 20:10, 21 februar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22847768 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Tech News: 2022-09]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When searching for edits by [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tags|change tags]], e.g. in page history or user contributions, there is now a dropdown list of possible tags. This was [[m:Community Wishlist Survey 2022/Miscellaneous/Improve plain-text change tag selector|a request in the 2022 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T27909] * Mentors using the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor_dashboard|Growth Mentor dashboard]] will now see newcomers assigned to them who have made at least one edit, up to 200 edits. Previously, all newcomers assigned to the mentor were visible on the dashboard, even ones without any edit or ones who made hundred of edits. Mentors can still change these values using the filters on their dashboard. Also, the last choice of filters will now be saved. [https://phabricator.wikimedia.org/T301268][https://phabricator.wikimedia.org/T294460] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The user group <code>oversight</code> was renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. You may need to update any local references to the old name, e.g. gadgets, links to Special:Listusers, or uses of [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words|NUMBERINGROUP]]. '''Problems''' * The recent change to the HTML of [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking changes|tracking changes]] pages caused some problems for screenreaders. This is being fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T298638] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Working with templates will become easier. [[m:WMDE_Technical_Wishes/Templates|Several improvements]] are planned for March 9 on most wikis and on March 16 on English Wikipedia. The improvements include: Bracket matching, syntax highlighting colors, finding and inserting templates, and related visual editor features. * If you are a template developer or an interface administrator, and you are intentionally overriding or using the default CSS styles of user feedback boxes (the classes: <code dir=ltr>successbox, messagebox, errorbox, warningbox</code>), please note that these classes and associated CSS will soon be removed from MediaWiki core. This is to prevent problems when the same class-names are also used on a wiki. Please let us know by commenting at [[phab:T300314]] if you think you might be affected. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W09"/> </div> 23:58, 28 februar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22902593 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|Tech News: 2022-10]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|Translations]] are available. '''Problems''' * There was a problem with some interface labels last week. It will be fixed this week. This change was part of ongoing work to simplify the support for skins which do not have active maintainers. [https://phabricator.wikimedia.org/T301203] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-08|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-09|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-10|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W10"/> </div> 22:14, 7 mart 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22958074 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|Tech News: 2022-11]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W11"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the Wikipedia Android app [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Apps/Team/Android/Communication#Updates|it is now possible]] to change the toolbar at the bottom so the tools you use more often are easier to click on. The app now also has a focused reading mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T296753][https://phabricator.wikimedia.org/T254771] '''Problems''' * There was a problem with the collection of some page-view data from June 2021 to January 2022 on all wikis. This means the statistics are incomplete. To help calculate which projects and regions were most affected, relevant datasets are being retained for 30 extra days. You can [[m:Talk:Data_retention_guidelines#Added_exception_for_page_views_investigation|read more on Meta-wiki]]. * There was a problem with the databases on March 10. All wikis were unreachable for logged-in users for 12 minutes. Logged-out users could read pages but could not edit or access uncached content then. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2022-03-10_MediaWiki_availability] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * When [[mw:Special:MyLanguage/Help:System_message#Finding_messages_and_documentation|using <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>uselang=qqx</code></bdi> to find localisation messages]], it will now show all possible message keys for navigation tabs such as "{{int:vector-view-history}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T300069] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Access to [[{{#special:RevisionDelete}}]] has been expanded to include users who have <code dir=ltr>deletelogentry</code> and <code dir=ltr>deletedhistory</code> rights through their group memberships. Before, only those with the <code dir=ltr>deleterevision</code> right could access this special page. [https://phabricator.wikimedia.org/T301928] * On the [[{{#special:Undelete}}]] pages for diffs and revisions, there will be a link back to the main Undelete page with the list of revisions. [https://phabricator.wikimedia.org/T284114] '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation has announced the IP Masking implementation strategy and next steps. The [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#feb25|announcement can be read here]]. * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Android FAQ|Wikipedia Android app]] developers are working on [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Communication|new functions]] for user talk pages and article talk pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T297617] '''Events''' * The [[mw:Wikimedia Hackathon 2022|Wikimedia Hackathon 2022]] will take place as a hybrid event on 20-22 May 2022. The Hackathon will be held online and there are grants available to support local in-person meetups around the world. Grants can be requested until 20 March. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W11"/> </div> 23:06, 14 mart 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22993074 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|Tech News: 2022-12]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W12"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|Translations]] are available. '''New code release schedule for this week''' * There will be four MediaWiki releases this week, instead of just one. This is an experiment which should lead to fewer problems and to faster feature updates. The releases will be on all wikis, at different times, on Monday, Tuesday, and Wednesday. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Release Engineering Team/Trainsperiment week|read more about this project]]. '''Recent changes''' * You can now set how many search results to show by default in [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|your Preferences]]. This was the 12th most popular wish in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Results|Community Wishlist Survey 2022]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T215716] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The Jupyter notebooks tool [[wikitech:PAWS|PAWS]] has been updated to a new interface. [https://phabricator.wikimedia.org/T295043] '''Future changes''' * Interactive maps via [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] will soon work on wikis using the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevisions]] extension. [https://wikimedia.sslsurvey.de/Kartographer-Workflows-EN/ Please tell us] which improvements you want to see in Kartographer. You can take this survey in simple English. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W12"/> </div> 16:59, 21 mart 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23034693 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Tech News: 2022-13]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a simple new Wikimedia Commons upload tool available for macOS users, [[c:Commons:Sunflower|Sunflower]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-31|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * Some wikis will be in read-only for a few minutes because of regular database maintenance. It will be performed on {{#time:j xg|2022-03-29|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-03-31|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T301850][https://phabricator.wikimedia.org/T303798] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W13"/> </div> 21:53, 28 mart 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23073711 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Tech News: 2022-14]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Translations]] are available. '''Problems''' * For a few days last week, edits that were suggested to newcomers were not tagged in the [[{{#special:recentchanges}}]] feed. This bug has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T304747] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-04-07|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * Starting next week, Tech News' title will be translatable. When the newsletter is distributed, its title may not be <code dir=ltr>Tech News: 2022-14</code> anymore. It may affect some filters that have been set up by some communities. [https://phabricator.wikimedia.org/T302920] * Over the next few months, the "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" Growth feature [[phab:T304110|will become available to more Wikipedias]]. Each week, a few wikis will get the feature. You can test this tool at [[mw:Special:MyLanguage/Growth#deploymentstable|a few wikis where "Link recommendation" is already available]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W14"/> </div> 22:59, 4 april 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23097604 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-15</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W15"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new public status page at <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikimediastatus.net/ www.wikimediastatus.net]</span>. This site shows five automated high-level metrics where you can see the overall health and performance of our wikis' technical environment. It also contains manually-written updates for widespread incidents, which are written as quickly as the engineers are able to do so while also fixing the actual problem. The site is separated from our production infrastructure and hosted by an external service, so that it can be accessed even if the wikis are briefly unavailable. You can [https://diff.wikimedia.org/2022/03/31/announcing-www-wikimediastatus-net/ read more about this project]. * On Wiktionary wikis, the software to play videos and audio files on pages has now changed. The old player has been removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/15|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W15"/> </div> 21:42, 11 april 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23124108 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-16</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W16"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/16|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-04-19|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-04-21|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s8.dblist targeted wikis]). * Administrators will now have [[m:Community Wishlist Survey 2021/(Un)delete associated talk page|the option to delete/undelete the associated "Talk" page]] when they are deleting a given page. An API endpoint with this option is also available. This concludes the [[m:Community Wishlist Survey 2021/Admins and patrollers/(Un)delete associated talk page|11th wish of the 2021 Community Wishlist Survey]]. * On [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#test-wikis|selected wikis]], 50% of logged-in users will see the new [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Table of contents|table of contents]]. When scrolling up and down the page, the table of contents will stay in the same place on the screen. This is part of the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]] project. [https://phabricator.wikimedia.org/T304169] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Message boxes produced by MediaWiki code will no longer have these CSS classes: <code dir=ltr>successbox</code>, <code dir=ltr>errorbox</code>, <code dir=ltr>warningbox</code>. The styles for those classes and <code dir=ltr>messagebox</code> will be removed from MediaWiki core. This only affects wikis that use these classes in wikitext, or change their appearance within site-wide CSS. Please review any local usage and definitions for these classes you may have. This was previously announced in the [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|28 February issue of Tech News]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] will become compatible with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevisions page stabilization]]. Kartographer maps will also work on pages with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|pending changes]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Project_descriptions] The Kartographer documentation has been thoroughly updated. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer/Getting_started] [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/Maps] [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W16"/> </div> 01:10, 19 april 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23167004 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On [https://noc.wikimedia.org/conf/dblists/group1.dblist many wikis] (group 1), the software to play videos and audio files on pages has now changed. The old player has been removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-04-26|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). * Some very old browsers and operating systems are no longer supported. Some things on the wikis might look weird or not work in very old browsers like Internet Explorer 9 or 10, Android 4, or Firefox 38 or older. [https://phabricator.wikimedia.org/T306486] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W17"/> </div> 00:53, 26 april 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23187115 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-18</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On [https://noc.wikimedia.org/conf/dblists/group2.dblist all remaining wikis] (group 2), the software to play videos and audio files on pages has now changed. The old player has been removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-05-03|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-05-04|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-05-05|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The developers are working on talk pages in the [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|Wikipedia app for iOS]]. You can [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_9GBcHczQGLbQWTY give feedback]. You can take the survey in English, German, Hebrew or Chinese. * [[m:WMDE_Technical_Wishes/VisualEditor_template_dialog_improvements#Status_and_next_steps|Most wikis]] will receive an [[m:WMDE_Technical_Wishes/VisualEditor_template_dialog_improvements|improved template dialog]] in VisualEditor and New Wikitext mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T296759] [https://phabricator.wikimedia.org/T306967] * If you use syntax highlighting while editing wikitext, you can soon activate a [[m:WMDE_Technical_Wishes/Improved_Color_Scheme_of_Syntax_Highlighting#Color-blind_mode|colorblind-friendly color scheme]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T306867] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Several CSS IDs related to MediaWiki interface messages will be removed. Technical editors should please [[phab:T304363|review the list of IDs and links to their existing uses]]. These include <code dir=ltr>#mw-anon-edit-warning</code>, <code dir=ltr>#mw-undelete-revision</code> and 3 others. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W18"/> </div> 21:31, 2 maj 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23232924 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now see categories in the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipedia app for Android]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T73966] '''Problems''' * Last week, there was a problem with Wikidata's search autocomplete. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T307586] * Last week, all wikis had slow access or no access for 20 minutes, for logged-in users and non-cached pages. This was caused by a problem with a database change. [https://phabricator.wikimedia.org/T307647] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T305217#7894966] * [[m:WMDE Technical Wishes/Geoinformation#Current issues|Incompatibility issues]] with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] and the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs extension]] will be fixed: Deployment is planned for May 10 on all wikis. Kartographer will then be enabled on the [[phab:T307348|five wikis which have not yet enabled the extension]] on May 24. * The [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] skin will be set as the default on several more wikis, including Arabic and Catalan Wikipedias. Logged-in users will be able to switch back to the old Vector (2010). See the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2022-04 for the largest wikis|latest update]] about Vector (2022). '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place on 17 May. The following meetings are currently planned for: 7 June, 21 June, 5 July, 19 July. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W19"/> </div> 17:20, 9 maj 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23256717 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-20</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/20|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * Some wikis can soon use the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|add a link]] feature. This will start on Wednesday. The wikis are {{int:project-localized-name-cawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ptwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-svwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ukwiki/en}}. This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304542] * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2022|Wikimedia Hackathon 2022]] will take place online on May 20–22. It will be in English. There are also local [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2022/Meetups|hackathon meetups]] in Germany, Ghana, Greece, India, Nigeria and the United States. Technically interested Wikimedians can work on software projects and learn new skills. You can also host a session or post a project you want to work on. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-05-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-05-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-05-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can soon edit translatable pages in the visual editor. Translatable pages exist on for examples Meta and Commons. [https://diff.wikimedia.org/2022/05/12/mediawiki-1-38-brings-support-for-editing-translatable-pages-with-the-visual-editor/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W20"/> </div> 20:56, 16 maj 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23291515 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-21</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Administrators using the mobile web interface can now access Special:Block directly from user pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T307341] * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wiktionary.org/ www.wiktionary.org]</span> portal page now uses an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T304629] '''Problems''' * The Growth team maintains a mentorship program for newcomers. Previously, newcomers weren't able to opt out from the program. Starting May 19, 2022, newcomers are able to fully opt out from Growth mentorship, in case they do not wish to have any mentor at all. [https://phabricator.wikimedia.org/T287915] * Some editors cannot access the content translation tool if they load it by clicking from the contributions menu. This problem is being worked on. It should still work properly if accessed directly via Special:ContentTranslation. [https://phabricator.wikimedia.org/T308802] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-05-24|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-05-25|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-05-26|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Gadget and user scripts developers are invited to give feedback on a [[mw:User:Jdlrobson/Extension:Gadget/Policy|proposed technical policy]] aiming to improve support from MediaWiki developers. [https://phabricator.wikimedia.org/T308686] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W21"/> </div> 02:19, 24 maj 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23317250 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-22</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] extension, an <code dir=ltr>ip_in_ranges()</code> function has been introduced to check if an IP is in any of the ranges. Wikis are advised to combine multiple <code dir=ltr>ip_in_range()</code> expressions joined by <code>|</code> into a single expression for better performance. You can use the search function on [[Special:AbuseFilter|Special:AbuseFilter]] to locate its usage. [https://phabricator.wikimedia.org/T305017] * The [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature|IP Info feature]] which helps abuse fighters access information about IPs, [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May 24, 2022|has been deployed]] to all wikis as a beta feature. This comes after weeks of beta testing on test.wikipedia.org. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-05-31|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-05-31|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New topic tool|New Topic Tool]] will be deployed for all editors at most wikis soon. You will be able to opt out from within the tool and in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferences]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/New_discussion][https://phabricator.wikimedia.org/T287804] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[:mw:Special:ApiHelp/query+usercontribs|list=usercontribs API]] will support fetching contributions from an [[mw:Special:MyLanguage/Help:Range blocks#Non-technical explanation|IP range]] soon. API users can set the <code>uciprange</code> parameter to get contributions from any IP range within [[:mw:Manual:$wgRangeContributionsCIDRLimit|the limit]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T177150] * A new parser function will be introduced: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>{{=}}</nowiki></code></bdi>. It will replace existing templates named "=". It will insert an [[w:en:Equals sign|equal sign]]. This can be used to escape the equal sign in the parameter values of templates. [https://phabricator.wikimedia.org/T91154] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W22"/> </div> 22:27, 30 maj 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23340178 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-23</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/23|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-06-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] A new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>str_replace_regexp()</code></bdi> function can be used in [[Special:AbuseFilter|abuse filters]] to replace parts of text using a [[w:en:Regular expression|regular expression]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T285468] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W23"/> </div> 04:44, 7 juni 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23366979 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-24</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * All wikis can now use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] maps. Kartographer maps now also work on pages with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|pending changes]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Project_descriptions][https://phabricator.wikimedia.org/T307348] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-06-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-06-14|en}} at 06:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T300471] * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-abwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-acewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-adywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-akwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-alswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-amwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-anwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-angwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-arcwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-arzwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-astwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-atjwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-avwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-aywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-azwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-azbwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304548] * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New topic tool|New Topic Tool]] will be deployed for all editors at Commons, Wikidata, and some other wikis soon. You will be able to opt out from within the tool and in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferences]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/New_discussion][https://phabricator.wikimedia.org/T287804] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place today (13 June). The following meetings will take place on: 28 June, 12 July, 26 July. '''Future changes''' * By the end of July, the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022]] skin should be ready to become the default across all wikis. Discussions on how to adjust it to the communities' needs will begin in the next weeks. It will always be possible to revert to the previous version on an individual basis. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2022-04 for the largest wikis|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W24"/> </div> 18:57, 13 juni 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23389956 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-25</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipedia App for Android]] now has an option for editing the whole page at once, located in the overflow menu (three-dots menu [[File:Ic more vert 36px.svg|15px|link=|alt=]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T103622] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Some recent database changes may affect queries using the [[m:Research:Quarry|Quarry tool]]. Queries for <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>site_stats</code></bdi> at English Wikipedia, Commons, and Wikidata will need to be updated. [[phab:T306589|Read more]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] A new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>user_global_editcount</code></bdi> variable can be used in [[Special:AbuseFilter|abuse filters]] to avoid affecting globally active users. [https://phabricator.wikimedia.org/T130439] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-06-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * Users of non-responsive skins (e.g. MonoBook or Vector) on mobile devices may notice a slight change in the default zoom level. This is intended to optimize zooming and ensure all interface elements are present on the page (for example the table of contents on Vector 2022). In the unlikely event this causes any problems with how you use the site, we'd love to understand better, please ping <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[m:User:Jon (WMF)|Jon (WMF)]]</span> to any on-wiki conversations. [https://phabricator.wikimedia.org/T306910] '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Parsoid's HTML output will soon stop annotating file links with different <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>typeof</code></bdi> attribute values, and instead use <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:File</code></bdi> for all types. Tool authors should adjust any code that expects: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Image</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Audio</code></bdi>, or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Video</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T273505] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W25"/> </div> 22:16, 20 juni 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23425855 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-26</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W26"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] API service now has self-service accounts with free on-demand requests and monthly snapshots ([https://enterprise.wikimedia.com/docs/ API documentation]). Community access [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/FAQ#community-access|via database dumps & Wikimedia Cloud Services]] continues. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Wiktionary#lua|All Wikimedia wikis can now use Wikidata Lexemes in Lua]] after creating local modules and templates. Discussions are welcome [[d:Wikidata_talk:Lexicographical_data#You_can_now_reuse_Wikidata_Lexemes_on_all_wikis|on the project talk page]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-06-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-06-28|en}} at 06:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T311033] * Some global and cross-wiki services will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-06-30|en}} at 06:00 UTC. This will impact ContentTranslation, Echo, StructuredDiscussions, Growth experiments and a few more services. [https://phabricator.wikimedia.org/T300472] * Users will be able to sort columns within sortable tables in the mobile skin. [https://phabricator.wikimedia.org/T233340] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (28 June). The following meetings will take place on 12 July and 26 July. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W26"/> </div> 22:01, 27 juni 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23453785 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-27</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W27"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/27|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-05|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-07-07|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=| Advanced item]] This change only affects pages in the main namespace in Wikisource. The Javascript config variable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>proofreadpage_source_href</code></bdi> will be removed from <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Interface/JavaScript#mw.config|mw.config]]</code></bdi> and be replaced with the variable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prpSourceIndexPage</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T309490] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/27|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W27"/> </div> 21:30, 4 juli 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23466250 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], the page title is now displayed above the tabs such as Discussion, Read, Edit, View history, or More. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] It is now possible to easily view most of the configuration settings that apply to just one wiki, and to compare settings between two wikis if those settings are different. For example: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary Japanese Wiktionary settings], or [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki settings that are different between the Spanish and Esperanto Wikipedias]. Local communities may want to [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discuss and propose changes]] to their local settings. Details about each of the named settings can be found by [[mw:Special:Search|searching MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *The Anti-Harassment Tools team [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recently deployed]] the IP Info Feature as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature at all wikis]]. This feature allows abuse fighters to access information about IP addresses. Please check our update on [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|how to find and use the tool]]. Please share your feedback using a link you will be given within the tool itself. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> 21:22, 11 juli 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translations]] are available. '''Problems''' * The feature on mobile web for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:NearbyPages|Nearby Pages]] was missing last week. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T312864] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Technical_decision_making/Forum|Technical Decision Forum]] is seeking [[mw:Technical_decision_making/Community_representation|community representatives]]. You can apply on wiki or by emailing <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">TDFSupport@wikimedia.org</span> before 12 August. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W29"/> </div> 00:58, 19 juli 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23517957 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikibooks.org/ www.wikibooks.org]</span> and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiquote.org/ www.wikiquote.org]</span> portal pages now use an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Problems''' * Last week, some wikis were in read-only mode for a few minutes because of an emergency switch of their main database ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T313383] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The external link icon will change slightly in the skins Vector legacy and Vector 2022. The new icon uses simpler shapes to be more recognizable on low-fidelity screens. [https://phabricator.wikimedia.org/T261391] * Administrators will now see buttons on user pages for "{{int:changeblockip}}" and "{{int:unblockip}}" instead of just "{{int:blockip}}" if the user is already blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T308570] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (26 July). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W30"/> </div> 21:25, 25 juli 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23545370 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Improved [[m:Special:MyLanguage/Help:Displaying_a_formula#Phantom|LaTeX capabilities for math rendering]] are now available in the wikis thanks to supporting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Phantom</code></bdi> tags. This completes part of [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Editing/Missing_LaTeX_capabilities_for_math_rendering|the #59 wish]] of the 2022 Community Wishlist Survey. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup0.dblist Group 0]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''Future meetings''' * This week, three meetings about [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] with live interpretation will take place. On Tuesday, interpretation in Russian will be provided. On Thursday, meetings for Arabic and Spanish speakers will take place. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W31"/> </div> 23:20, 1 august 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23615613 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> 21:48, 8 august 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-33</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W33"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Persian (Farsi) Wikipedia community decided to block IP editing from October 2021 to April 2022. The Wikimedia Foundation's Product Analytics team tracked the impact of this change. [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Editing Restriction Study/Farsi Wikipedia|An impact report]] is now available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-16|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-18|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s8.dblist targeted wikis]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup1.dblist Group 1]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Usability#4_August_2022][https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Usability#Phase_1:_Topic_containers][https://phabricator.wikimedia.org/T312672] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/33|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W33"/> </div> 23:06, 15 august 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23658001 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-34</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W34"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Two problems with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps have been fixed. Maps are no longer shown as empty when a geoline was created via VisualEditor. Geolines consisting of points with QIDs (e.g., subway lines) are no longer shown with pushpins. [https://phabricator.wikimedia.org/T292613][https://phabricator.wikimedia.org/T308560] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-25|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). * The colours of links and visited links will change. This is to make the difference between links and other text more clear. [https://phabricator.wikimedia.org/T213778] '''Future changes''' * The new [{{int:discussiontools-topicsubscription-button-subscribe}}] button [[mw:Talk pages project/Notifications#12 August 2022|helps newcomers get answers]]. The Editing team is enabling this tool everywhere. You can turn it off in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T284489] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/34|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W34"/> </div> 02:09, 23 august 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23675501 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-35</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W35"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] is available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup2.dblist Group 2]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. Please note that when this Beta feature is enabled, it may cause conflicts with some wiki-specific Gadgets. '''Problems''' * In recent months, there have been inaccurate numbers shown for various [[{{#special:statistics}}]] at Commons, Wikidata, and English Wikipedia. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T315693] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-30|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-09-01|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation wants to improve how Wikimedia communities report harmful incidents by building the [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System|Private Incident Reporting System (PIRS)]] to make it easy and safe for users to make reports. You can leave comments on the talk page, by answering the [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System#Phase 1|questions provided]]. If you have ever faced a harmful situation that you wanted to report/reported, join a PIRS interview to share your experience. To sign up [[m:Special:EmailUser/MAna_(WMF)|please email]] <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[m:User:MAna (WMF)|Madalina Ana]]</span>. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W35"/> </div> 01:02, 30 august 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23725814 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-36</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W36"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/36|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-09-06|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-09-08|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] On Special pages that only have one tab, the tab-bar's row will be hidden in the Vector-2022 skin to save space. The row will still show if Gadgets use it. Gadgets that currently append directly to the CSS id of <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#p-namespaces</code></bdi> should be updated to use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:ResourceLoader/Core_modules#addPortletLink|mw.util.addPortletLink]]</code></bdi> function instead. Gadgets that style this id should consider also targeting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#p-associated-pages</code></bdi>, the new id for this row. [[phab:T316908|Examples are available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316908][https://phabricator.wikimedia.org/T313409] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/36|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W36"/> </div> 01:19, 6 septembar 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23757743 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-37</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W37"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The search servers have been upgraded to a new major version. If you notice any issues with searching, please report them on [[phab:project/view/1849/|Phabricator]]. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/XPCTYYTN67FVFKN6XOHULJVGUO44J662] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|Syntax highlighting]] is now tracked as an [[mw:Special:MyLanguage/Manual:$wgExpensiveParserFunctionLimit|expensive parser function]]. Only 500 expensive function calls can be used on a single page. Pages that exceed the limit are added to a [[:Category:{{MediaWiki:expensive-parserfunction-category}}|tracking category]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316858] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/37|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W37"/> </div> 03:47, 13 septembar 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23787318 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-38</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W38"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Two database fields in the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>templatelinks</nowiki></code></bdi> table are now being dropped: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_namespace</nowiki></code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_title</nowiki></code></bdi>. Any queries that rely on these fields need to be changed to use the new normalization field called <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_target_id</nowiki></code></bdi>. See <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[phab:T299417|T299417]]</span> for more information. This is part of [[w:Database normalization|normalization]] of links tables. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/U2U6TXIBABU3KDCVUOITIGI5OJ4COBSW/][https://www.mediawiki.org/wiki/User:ASarabadani_(WMF)/Database_for_devs_toolkit/Concepts/Normalization] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * In [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps, you can use icons on markers for common points of interest. On Tuesday, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer/Icons|previous icon set]] will be updated to [https://de.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Hilfe:Extension:Kartographer/Icons version maki 7.2]. That means, around 100 new icons will be available. Additionally, all existing icons were updated for clarity and to make them work better in international contexts. [https://phabricator.wikimedia.org/T302861][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Update_maki_icons] '''Future changes''' * In a [[m:Content_Partnerships_Hub/Software/Volunteer_developers_discussion_at_Wikimania_2022|group discussion at Wikimania]], more than 30 people talked about how to make content partnership software in the Wikimedia movement more sustainable. What kind of support is acceptable for volunteer developers? Read the summary and [[m:Talk:Content Partnerships Hub/Software/Volunteer developers discussion at Wikimania 2022|leave your feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/38|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W38"/> </div> <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</span> 00:13, 20 septembar 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23826293 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-39</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W39"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Parsoid clients should be updated to allow for space-separated multi-values in the <bdi lang="en" dir="ltr"><code>rel</code></bdi> attribute of links. Further details are in <bdi lang="en" dir="ltr">[[phab:T315209|T315209]]</bdi>. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|Visual diffs]] will become available to all users, except at the Wiktionaries and Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T314588] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|Talk pages on the mobile site]] will change at the Arabic, Bangla, Chinese, French, Haitian Creole, Hebrew, Korean, and Vietnamese Wikipedias. They should be easier to use and provide more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T318302] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Mobile] * In the [[mw:Lua/Scripting|{{ns:828}}]] namespace, pages ending with <bdi lang="en" dir="ltr"><code>.json</code></bdi> will be treated as JSON, just like they already are in the {{ns:2}} and {{ns:8}} namespaces. [https://phabricator.wikimedia.org/T144475] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/39|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W39"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:27, 27 septembar 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23860085 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-40</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W40"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can now show geopoints from Wikidata, via QID or SPARQL query. Previously, this was only possible for geoshapes and geolines. [https://phabricator.wikimedia.org/T307695] [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints_via_QID] * The [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award 2022]] is looking for nominations. You can recommend tools until 12 October. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|Talk pages on the mobile site]] will change at the Arabic, Bangla, Chinese, French, Haitian Creole, Hebrew, Korean, and Vietnamese Wikipedias. They should be easier to use and provide more information. (Last week's release was delayed) [https://phabricator.wikimedia.org/T318302] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Mobile] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>scribunto-console</code></bdi> API module will require a [[mw:Special:MyLanguage/API:Tokens|CSRF token]]. This module is documented as internal and use of it is not supported. [[phab:T212071|[5]]] * The Vector 2022 skin will become the default across the smallest Wikimedia projects. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#Deployment_plan_and_timeline|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/40|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W40"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:21, 4 oktobar 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23885489 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-41</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W41"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/41|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * On some wikis, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps in full size view will be able to display nearby articles. After a feedback period, more wikis will follow. [https://phabricator.wikimedia.org/T316782][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Nearby_articles] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W41"/> </div> 16:06, 10 oktobar 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23912412 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-42</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W42"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/42|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The recently implemented feature of [[phab:T306883|article thumbnails in Special:Search]] will be limited to Wikipedia projects only. Further details are in [[phab:T320510|T320510]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Structured_Data_Across_Wikimedia/Search_Improvements] * A bug that caused problems in loading article thumbnails in Special:Search has been fixed. Further details are in [[phab:T320406|T320406]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Lua module authors can use <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#mw.loadJsonData|mw.loadJsonData()]]</code></bdi> to load data from JSON pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T217500] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Lua module authors can enable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Strict_library|require( "strict" )]]</code></bdi> to add errors for some possible code problems. This replaces "[[wikidata:Q16748603|Module:No globals]]" on most wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T209310] '''Future changes''' * The [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated at most wikis. The "{{int:discussiontools-replylink}}" button will look different after this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T320683] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/42|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W42"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:44, 17 oktobar 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23943992 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-43</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W43"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/43|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There have been some minor visual fixes in Special:Search, regarding audio player alignment and image placeholder height. Further details are in [[phab:T319230|T319230]]. * On Wikipedias, a new [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|preference]] has been added to hide article thumbnails in Special:Search. Full details are in [[phab:T320337|T320337]]. '''Problems''' * Last week, three wikis ({{int:project-localized-name-frwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ruwiki/en}}) had read-only access for 25 minutes. This was caused by a hardware problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T320990] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-10-25|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-10-27|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-aswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-banwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-barwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bat smgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bclwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-be x oldwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bhwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-biwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bjnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bpywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-brwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bugwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bxrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-idwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304549] * Starting on Wednesday October 26, 2022, the list of mentors will be upgraded [[d:Q14339834 | at wikis where Growth mentorship is available]]. The mentorship system will continue to work as it does now. The signup process [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list#add|will be replaced]], and a new management option will be provided. Also, this change simplifies [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list#create|the creation of mentorship systems at Wikipedias]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314858][https://phabricator.wikimedia.org/T310905][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Growth/Structured_mentor_list] * Pages with titles that start with a lower-case letter according to Unicode 11 will be renamed or deleted. There is a list of affected pages at <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:Unicode 11 case map migration]]</bdi>. More information can be found at [[phab:T292552|T292552]]. * The Vector 2022 skin will become the default across the smallest Wikipedias. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#smallest-1|Learn more]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|Reply tool]] and [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion|New Topic tool]] will soon get a [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Special characters|special characters menu]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T249072] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/43|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W43"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:20, 24 oktobar 2022 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23975411 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-44</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W44"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When using keyboard navigation on a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map, the focus will become more visible. [https://phabricator.wikimedia.org/T315997] * In {{#special:RecentChanges}}, you can now hide the log entries for new user creations with the filter for "{{int:rcfilters-filter-newuserlogactions-label}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T321155] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-11-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|maps dialog]] in VisualEditor now has some help texts. [https://phabricator.wikimedia.org/T318818] * It is now possible to select the language of a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor via a dropdown menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T318817] * It is now possible to add a caption to a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T318815] * It is now possible to hide the frame of a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T318813] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/44|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W44"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:13, 31 oktobar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23977539 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-45</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W45"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * An updated version of the [[m:Special:MyLanguage/EventCenter/Registration|Event Registration]] tool is now available for testing at [[testwiki:|testwiki]] and [[test2wiki:| test2wiki]]. The tool provides features for event organizers and participants. Your feedback is welcome at our [[m:Talk:Campaigns/Foundation Product Team/Registration|project talkpage]]. More information about [[m:Campaigns/Foundation Product Team/Registration|the project]] is available. [https://phabricator.wikimedia.org/T318592] '''Problems''' * Twice last week, for about 45 minutes, some files and thumbnails failed to load and uploads failed, mostly for logged-in users. The cause is being investigated and an incident report will be available soon. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/45|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W45"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:29, 8 novembar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24001035 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-46</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W46"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' * At Wikidata, an interwiki link can now point to a redirect page if certain conditions are met. This new feature is called [[wikidata:Special:MyLanguage/Wikidata:Sitelinks_to_redirects|sitelinks to redirects]]. It is needed when one wiki uses one page to cover multiple concepts but another wiki uses more pages to cover the same concepts. Your [[wikidata:Special:MyLanguage/Wikidata talk:Sitelinks to redirects|feedback on the talkpage]] of the new proposed guideline is welcome. [https://phabricator.wikimedia.org/T278962] * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikinews.org/ www.wikinews.org]</span>, <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiversity.org/ www.wikiversity.org]</span>, and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikivoyage.org/ www.wikivoyage.org]</span> portal pages now use an automated update system. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-11-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * There will be a new link to directly "Edit template data" on Template pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T316759] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Wikis where mobile [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] are enabled ([[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Deployment Status|these ones]]) will soon use full CSS styling to display any templates that are placed at the top of talk pages. To adapt these “talk page boxes” for narrow mobile devices you can use media queries, such as in [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Module:Message_box/tmbox.css&oldid=1097618699#L-69 this example]. [https://phabricator.wikimedia.org/T312309] * Starting in January 2023, [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] will be [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2023 Changes Update|running the Community Wishlist Survey (CWS) every two years]]. This means that in 2024, there will be no new proposals or voting. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/46|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W46"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:52, 14 novembar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24071290 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-47</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W47"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/47|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The display of non-free media in the search bar and for article thumbnails in Special:Search has been deactivated. Further details are in [[phab:T320661|T320661]]. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-11-22|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-11-24|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/47|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W47"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:19, 22 novembar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24071290 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-48</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W48"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/48|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A new preference, “Enable limited width mode”, has been added to the [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|Vector 2022 skin]]. The preference is also available as a toggle on every page if your monitor is 1600 pixels or wider. It allows for increasing the width of the page for logged-out and logged-in users. [https://phabricator.wikimedia.org/T319449] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-11-29|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-12-01|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]). * Mathematical formulas shown in SVG image format will no longer have PNG fall-backs for browsers that don't support them. This is part of work to modernise the generation system. Showing only PNG versions was the default option until in February 2018. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/3BGOKWJIZGL4TC4HJ22ICRU2SEPWGCR4/][https://phabricator.wikimedia.org/T311620][https://phabricator.wikimedia.org/T186327] * On [[phab:P40224|some wikis]] that use flagged revisions, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs#Special:Contributions|a new checkbox will be added]] to Special:Contributions that enables you to see only the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|pending changes]] by a user. [https://phabricator.wikimedia.org/T321445] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] How media is structured in the parser's HTML output will change early next week at [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train#Wednesday group1 wikis] (but not Wikimedia Commons or Meta-Wiki). This change improves the accessibility of content, and makes it easier to write related CSS. You may need to update your site-CSS, or userscripts and gadgets. There are [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser_Unification/Media_structure/FAQ|details on what code to check, how to update the code, and where to report any related problems]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314318] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/48|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W48"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:00, 28 novembar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24114342 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-49</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W49"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The Wikisources use a tool called ProofreadPage. ProofreadPage uses OpenSeadragon which is an open source tool. The OpenSeadragon JavaScript API has been significantly re-written to support dynamically loading images. The functionality provided by the older version of the API should still work but it is no longer supported. User scripts and gadgets should migrate over to the newer version of the API. The functionality provided by the newer version of the API is [[mw:Extension:Proofread_Page/Page_viewer#JS_API|documented on MediaWiki]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308098][https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Proofread_Page/Edit-in-Sequence] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-12-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-12-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/49|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W49"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:39, 6 decembar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24151590 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-50</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W50"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * An [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Mobile|A/B test has begun]] at 15 Wikipedias for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|DiscussionTools on mobile]]. Half of the editors on the [[mw:Reading/Web/Mobile|mobile web site]] will have access to the {{int:discussiontools-replybutton}} tool and other features. [https://phabricator.wikimedia.org/T321961] * The character <code>=</code> cannot be used in new usernames, to make usernames work better with templates. Existing usernames are not affected. [https://phabricator.wikimedia.org/T254045] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-12-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-12-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML markup used by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] to [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Usability#Phase_1:_Topic_containers|show discussion metadata below section headings]] will be inserted after these headings, not inside of them. This change improves the accessibility of discussion pages for screen reader software. [https://phabricator.wikimedia.org/T314714] '''Events''' * The fourth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award]] will happen online on [https://zonestamp.toolforge.org/1671210002 Friday 16 December 2022 at 17:00 UTC]! The event will be live-streamed on YouTube in the [https://www.youtube.com/user/watchmediawiki MediaWiki channel] and added to Commons afterwards. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/50|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W50"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:32, 13 decembar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24216570 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-51</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W51"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 9 January 2023. '''Recent changes''' * On a user's contributions page, you can filter it for edits with a tag like 'reverted'. Now, you can also filter for all edits that are not tagged like that. This was part of a Community Wishlist 2022 request. [https://phabricator.wikimedia.org/T119072] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] A new function has been used for gadget developers to add content underneath the title on article pages. This is considered a stable API that should work across all skins. [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Core_modules#addSubtitle|Documentation is available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316830] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] [[test2wiki:|One of our test wikis]] is now being served from a new infrastructure powered by [[w:Kubernetes|Kubernetes]] ([[wikitech:MediaWiki On Kubernetes|read more]]). More Wikis will switch to this new infrastructure in early 2023. Please test and let us know of any issues. [https://phabricator.wikimedia.org/T290536] '''Problems''' * Last week, all wikis had no edit access for 9 minutes. This was caused by a database problem. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2022-12-13_sessionstore] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week or next week. * The word "{{int:discussiontools-replybutton}}" is very short in some languages, such as Arabic ("<bdi lang="ar">ردّ</bdi>"). This makes the {{int:discussiontools-preference-label}} button on talk pages difficult to use. An arrow icon will be added to those languages. This will only be visible to editors who have the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] turned on. [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Usability#Status] [https://phabricator.wikimedia.org/T323537] '''Future changes''' * Edits can be automatically "tagged" by the system software or the {{int:Abusefilter}} system. Those tags link to a help page about the tags. Soon they will also link to Recent Changes to let you see other edits tagged this way. This was a Community Wishlist 2022 request. [https://phabricator.wikimedia.org/T301063] * The Trust & Safety tools team [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System/Timeline and Updates|have shared new plans]] for building the Private Incident Reporting System. The system will make it easier for editors to ask for help if they are harassed or abused. * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|Realtime Preview for Wikitext]] is coming out of beta as an enabled feature for every user of the 2010 Wikitext [[mw:Special:MyLanguage/Editor|editor]] in the week of January 9, 2023. It will be available to use via the toolbar in the 2010 Wikitext editor. The feature was the 4th most popular wish of the Community Wishlist Survey 2021. '''Events''' * You can now [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2023/Participate|register for the Wikimedia Hackathon 2023]], taking place on May 19–21 in Athens, Greece. You can also apply for a scholarship until January 14th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/51|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W51"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:58, 20 decembar 2022 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24258101 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-02</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W02"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can use tags to filter edits in the recent changes feed or on your watchlist. You can now use tags to filter out edits you don't want to see. Previously you could only use tags to focus on the edits with those tags. [https://phabricator.wikimedia.org/T174349] * [[Special:WhatLinksHere|Special:WhatLinksHere]] shows all pages that link to a specific page. There is now a [https://wlh.toolforge.org prototype] for how to sort those pages alphabetically. You can see the discussion in the [[phab:T4306|Phabricator ticket]]. * You can now use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Thanks|thanks]] function on your watchlist and the user contribution page. [https://phabricator.wikimedia.org/T51541] * A wiki page can be moved to give it a new name. You can now get a dropdown menu with common reasons when you move a page. This is so you don't have to write the explanation every time. [https://phabricator.wikimedia.org/T325257] * [[m:Special:MyLanguage/Matrix.org|Matrix]] is a chat tool. You can now use <code>matrix:</code> to create Matrix links on wiki pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T326021] * You can filter out translations when you look at the recent changes on multilingual wikis. This didn't hide translation pages. You can now also hide subpages which are translation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T233493] '''Changes later this week''' * [[m:Special:MyLanguage/Real Time Preview for Wikitext|Realtime preview for wikitext]] is a tool which lets editors preview the page when they edit wikitext. It will be enabled for all users of the 2010 wikitext editor. You will find it in the editor toolbar. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2023-01-10|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2023-01-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-10|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-11|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-12|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/02|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W02"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:05, 10 januar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24342971 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-03</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W03"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/03|Translations]] are available. '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The URLs in "{{int:last}}" links on page history now contain <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>diff=prev&oldid=[revision ID]</nowiki></code></bdi> in place of <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>diff=[revision ID]&oldid=[revision ID]</nowiki></code></bdi>. This is to fix a problem with links pointing to incorrect diffs when history was filtered by a tag. Some user scripts may break as a result of this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T243569] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * Some [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|changes to the appearance of talk pages]] have only been available on <code>{{ns:1}}:</code> and <code>{{ns:3}}:</code> namespaces. These will be extended to other talk namespaces, such as <code>{{ns:5}}:</code>. They will continue to be unavailable in non-talk namespaces, including <code>{{ns:4}}:</code> pages (e.g., at the Village Pump). You can [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|change your preferences]] ([[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T325417] *On Wikisources, when an image is zoomed or panned in the Page: namespace, the same zoom and pan settings will be remembered for all Page: namespace pages that are linked to a particular Index: namespace page. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/ProofreadPage/+/868841] * The Vector 2022 skin will become the default for the English Wikipedia desktop users. The change will take place on January 18 at 15:00 UTC. [[:en:w:Wikipedia:Vector 2022|Learn more]]. '''Future changes''' * The 2023 edition of the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey]], which invites contributors to make technical proposals and vote for tools and improvements, starts next week on 23 January 2023 at 18:00 UTC. You can start drafting your proposals in [[m:Community Wishlist Survey/Sandbox|the CWS sandbox]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/03|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W03"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:08, 17 januar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24381020 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-04</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W04"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/04|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, for ~15 minutes, all wikis were unreachable for logged-in users and non-cached pages. This was caused by a timing issue. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-01-17_MediaWiki] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-24|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-25|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-26|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * If you have the Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project|DiscussionTools]] enabled, the appearance of talk pages will add more information about discussion activity. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Usability#Status][https://phabricator.wikimedia.org/T317907] * The 2023 edition of the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey]] (CWS), which invites contributors to make technical proposals and vote for tools and improvements, starts on Monday 23 January 2023 at [https://zonestamp.toolforge.org/1674496814 18:00 UTC]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/04|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W04"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:43, 24 januar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24418874 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-05</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/05|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, for ~15 minutes, some users were unable to log in or edit pages. This was caused by a problem with session storage. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-01-24_sessionstore_quorum_issues] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-31|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Wikis that use localized numbering schemes for references need to add new CSS. This will help to show citation numbers the same way in all reading and editing modes. If your wiki would prefer to do it yourselves, please see the [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|details and example CSS to copy from]], and also add your wiki to the list. Otherwise, the developers will directly help out starting the week of February 5. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W05"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:03, 31 januar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24455949 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-06</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W06"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], logged-out users using the full-width toggle will be able to see the setting of their choice even after refreshing pages or opening new ones. This only applies to wikis where Vector 2022 is the default. [https://phabricator.wikimedia.org/T321498] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * Previously, we announced when some wikis would be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. These switches will not be announced any more, as the read-only time has become non-significant. Switches will continue to happen at 7AM UTC on Tuesdays and Thursdays. [https://phabricator.wikimedia.org/T292543#8568433] * Across all the wikis, in the Vector 2022 skin, logged-in users will see the page-related links such as "What links here" in a [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page_tools|new side menu]]. It will be displayed on the other side of the screen. This change had previously been made on Czech, English, and Vietnamese Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T328692] *[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey 2023]] will stop receiving new proposals on [https://zonestamp.toolforge.org/1675706431 Monday, 6 February 2023, at 18:00 UTC]. Proposers should complete any edits by then, to give time for [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/Help_us|translations]] and review. Voting will begin on Friday, 10 February. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Gadgets and user scripts will be changing to load on desktop and mobile sites. Previously they would only load on the desktop site. It is recommended that wiki administrators audit the [[MediaWiki:Gadgets-definition|gadget definitions]] prior to this change, and add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>skins=…</code></bdi> for any gadgets which should not load on mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T328610 More details are available]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/06|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W06"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 11:18, 6 februar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24491749 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-07</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W07"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/07|Translations]] are available. '''Problems''' * On wikis where patrolled edits are enabled, changes made to the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list|mentor list]] by autopatrolled mentors are not correctly marked as patrolled. It will be fixed later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T328444] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * The Reply tool and other parts of [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|DiscussionTools]] will be deployed for all editors using the mobile site. You can [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Mobile#Status_Updates|read more about this decision]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T298060] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T328287][https://phabricator.wikimedia.org/T327920][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/07|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W07"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:46, 14 februar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24540832 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-08</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/08|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, during planned maintenance of Cloud Services, unforeseen complications forced the team to turn off all tools for 2–3 hours to prevent data corruption. Work is ongoing to prevent similar problems in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T329535] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). *The voting phase for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey 2023]] ends on [https://zonestamp.toolforge.org/1677261621 24 February at 18:00 UTC]. The results of the survey will be announced on 28 February. '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T328287][https://phabricator.wikimedia.org/T327920][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W08"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:55, 21 februar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24570514 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-09</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/09|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, in some areas of the world, there were problems with loading pages for 20 minutes and saving edits for 55 minutes. These issues were caused by a problem with our caching servers due to unforseen events during a routine maintenance task. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-02-22_wiki_outage][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-02-22_read_only] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W09"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:45, 28 februar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24634242 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-10</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Community Wishlist Survey 2023 edition has been concluded. Community Tech has [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Results|published the results]] of the survey and will provide an update on what is next in April 2023. * On wikis which use [[mw:Special:MyLanguage/Writing_systems|LanguageConverter]] to handle multiple writing systems, articles which used custom conversion rules in the wikitext (primarily on Chinese Wikipedia) would have these rules applied inconsistently in the table of contents, especially in the Vector 2022 skin. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T306862] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * A search system has been added to the [[Special:Preferences|Preferences screen]]. This will let you find different options more easily. Making it work on mobile devices will happen soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T313804] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W10"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:47, 7 mart 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24676916 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-11</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W11"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/11|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-cbk_zamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cdowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cebwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ckbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-csbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-itwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304542][https://phabricator.wikimedia.org/T304550] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/11|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W11"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:17, 14 mart 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24700189 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-12</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W12"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/12|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, some users experienced issues loading image thumbnails. This was due to incorrectly cached images. [https://phabricator.wikimedia.org/T331820] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] A link to the user's [[{{#special:CentralAuth}}]] page will appear on [[{{#special:Contributions}}]] — some user scripts which previously added this link may cause conflicts. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Admins and patrollers/Add link to CentralAuth on Special:Contributions|voted #17 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The [[{{#special:AbuseFilter}}]] edit window will be resizable and larger by default. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Anti-harassment/Make the AbuseFilter edit window resizable and larger by default|voted #80 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. * There will be a new option for Administrators when they are unblocking a user, to add the unblocked user’s user page to their watchlist. This will work both via [[{{#special:Unblock}}]] and via the API. [https://phabricator.wikimedia.org/T257662] '''Meetings''' * You can join the next meeting with the Wikipedia mobile apps teams. During the meeting, we will discuss the current features and future roadmap. The meeting will be on [https://zonestamp.toolforge.org/1679677204 24 March at 17:00 (UTC)]. See [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Office Hours|details and how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/12|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W12"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:24, 21 mart 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24732558 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-13</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] condition limit was increased from 1000 to 2000. [https://phabricator.wikimedia.org/T309609] * [[:m:Special:MyLanguage/Global AbuseFilter#Locally disabled actions|Some Global AbuseFilter]] actions will no longer apply to local projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T332521] * Desktop users are now able to subscribe to talk pages by clicking on the {{int:discussiontools-newtopicssubscription-button-subscribe-label}} link in the {{int:toolbox}} menu. If you subscribe to a talk page, you receive [[mw:Special:MyLanguage/Notifications|notifications]] when new topics are started on that talk page. This is separate from putting the page on your watchlist or subscribing to a single discussion. [https://phabricator.wikimedia.org/T263821] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You will be able to choose [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|visual diffs]] on all [[m:Special:MyLanguage/Help:Page history|history pages]] at the Wiktionaries and Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T314588] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The legacy [[mw:Mobile Content Service|Mobile Content Service]] is going away in July 2023. Developers are encouraged to switch to Parsoid or another API before then to ensure service continuity. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/4MVQQTONJT7FJAXNVOFV3WWVVMCHRINE/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W13"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 03:11, 28 mart 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24780854 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-14</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The system for automatically creating categories for the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Babel|Babel]] extension has had several important changes and fixes. One of them allows you to insert templates for automatic category descriptions on creation, allowing you to categorize the new categories. [https://phabricator.wikimedia.org/T211665][https://phabricator.wikimedia.org/T64714][https://phabricator.wikimedia.org/T170654][https://phabricator.wikimedia.org/T184941][https://phabricator.wikimedia.org/T33074] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Some older [[w:en:Web browser|Web browsers]] will stop being able to use [[w:en:JavaScript|JavaScript]] on Wikimedia wikis from this week. This mainly affects users of Internet Explorer 11. If you have an old web browser on your computer you can try to upgrade to a newer version. [https://phabricator.wikimedia.org/T178356] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The deprecated <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.hoverIntent</code></bdi> module has been removed. This module could be used by gadgets and user scripts, to create an artificial delay in how JavaScript responds to a hover event. Gadgets and user scripts should now use jQuery <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>hover()</code></bdi> or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>on()</code></bdi> instead. Examples can be found in the [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Migration_guide_(users)#jquery.hoverIntent|migration guide]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T311194] * Some of the links in [[{{#special:SpecialPages}}]] will be re-arranged. There will be a clearer separation between links that relate to all users, and links related to your own user account. [https://phabricator.wikimedia.org/T333242] * You will be able to hide the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|Reply button]] in archived discussion pages with a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>__ARCHIVEDTALK__</nowiki></code></bdi> magic word. There will also be a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.mw-archivedtalk</code></bdi> CSS class for hiding the Reply button in individual sections on a page. [https://phabricator.wikimedia.org/T249293][https://phabricator.wikimedia.org/T295553][https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/DiscussionTools/+/738221] '''Future changes''' * The Vega software that creates data visualizations in pages, such as graphs, will be upgraded to the newest version in the future. Graphs that still use the very old version 1.5 syntax may stop working properly. Most existing uses have been found and updated, but you can help to check, and to update any local documentation. [[phab:T260542|Examples of how to find and fix these graphs are available]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W14"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:37, 4 april 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24820268 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-15</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W15"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] In the visual editor, it is now possible to edit captions of images in galleries without opening the gallery dialog. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Editing/Editable gallery captions in Visual Editor|voted #61 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T190224] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] You can now receive notifications when another user edits your user page. See the "{{int:Echo-category-title-edit-user-page}}" option in [[Special:Preferences#mw-prefsection-echo|your Preferences]]. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Anti-harassment/Notifications for user page edits|voted #3 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T3876] '''Problems''' * There was a problem with all types of CentralNotice banners still being shown to logged-in users even if they had [[Special:Preferences#mw-prefsection-centralnotice-banners|turned off]] specific banner types. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T331671] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-arywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dinwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dsbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-eewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-elwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-emlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-eowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-etwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-euwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-extwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tumwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ffwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fiu_vrowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fjwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frpwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-furwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gcrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-glwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-glkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gomwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gotwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-guwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gvwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304551][https://phabricator.wikimedia.org/T308133] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/15|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W15"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:03, 10 april 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24851886 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-16</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W16"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now see [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#Show_nearby_articles|nearby articles on a Kartographer map]] with the button for the new feature "{{int:Kartographer-sidebar-nearbybutton}}". Six wikis have been testing this feature since October. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Nearby_articles#Implementation][https://phabricator.wikimedia.org/T334079] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The [[m:Special:GlobalWatchlist|Special:GlobalWatchlist]] page now has links for "{{int:globalwatchlist-markpageseen}}" for each entry. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Button to mark a single change as read in the global watch list|voted #161 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334246] '''Problems''' * At Wikimedia Commons, some thumbnails have not been getting replaced correctly after a new version of the image is uploaded. This should be fixed later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T331138][https://phabricator.wikimedia.org/T333042] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] For the last few weeks, some external tools had inconsistent problems with logging-in with OAuth. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T332650] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W16"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 03:52, 18 april 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24881071 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The date-selection menu on pages such as [[{{#special:Contributions}}]] will now show year-ranges that are in the current and past decade, instead of the current and future decade. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Miscellaneous/Change year range shown in date selection popup|voted #145 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334316] '''Problems''' * Due to security issues with the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]], graphs have been disabled in all Wikimedia projects. Wikimedia Foundation teams are working to respond to these vulnerabilities. [https://phabricator.wikimedia.org/T334940] * For a few days, it was not possible to save some kinds of edits on the mobile version of a wiki. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T334797][https://phabricator.wikimedia.org/T334799][https://phabricator.wikimedia.org/T334794] '''Changes later this week''' * All wikis will be read-only for a few minutes on April 26. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1682517653 14:00 UTC]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The Editing team plans an A/B test for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|a usability analysis of the Talk page project]]. The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Analysis|planned measurements are available]]. Your wiki [[phab:T332946|may be invited to participate]]. Please suggest improvements to the measurement plan at [[mw:Talk:Talk pages project/Usability|the discussion page]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2023-2024|The Wikimedia Foundation annual plan 2023-2024 draft is open for comment and input]] until May 19. The final plan will be published in July 2023 on Meta-wiki. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:01, 25 april 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24933592 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-18</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The content attribution tools [[mw:Special:MyLanguage/Who Wrote That?|Who Wrote That?]], [[xtools:authorship|XTools Authorship]], and [[xtools:blame|XTools Blame]] now support the French and Italian Wikipedias. More languages will be added in the near future. This is part of the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Extend "Who Wrote That?" tool to more wikis|#7 wish in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T243711][https://phabricator.wikimedia.org/T270490][https://phabricator.wikimedia.org/T334891] * The [[:commons:Special:MyLanguage/Commons:Video2commons|Video2commons]] tool has been updated. This fixed several bugs related to YouTube uploads. [https://github.com/toolforge/video2commons/pull/162/commits] * The [[{{#special:Preferences}}]] page has been redesigned on mobile web. The new design makes it easier to browse the different categories and settings at low screen widths. You can also now access the page via a link in the Settings menu in the mobile web sidebar. [https://www.mediawiki.org/wiki/Moderator_Tools/Content_moderation_on_mobile_web/Preferences] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 03:43, 2 maj 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24966974 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] When you close an image that is displayed via MediaViewer, it will now return to the wiki page instead of going back in your browser history. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Return to the article when closing the MediaViewer|voted #65 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T236591] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|SyntaxHighlight]] extension now supports <bdi lang="en" dir="ltr"><code>wikitext</code></bdi> as a selected language. Old alternatives that were used to highlight wikitext, such as <bdi lang="en" dir="ltr"><code>html5</code></bdi>, <bdi lang="en" dir="ltr"><code>moin</code></bdi>, and <bdi lang="en" dir="ltr"><code>html+handlebars</code></bdi>, can now be replaced. [https://phabricator.wikimedia.org/T29828] * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Creating pages with preloaded text|Preloading text to new pages/sections]] now supports preloading from localized MediaWiki interface messages. [https://cs.wikipedia.org/wiki/User_talk:Martin_Urbanec_(WMF)?action=edit&section=new&preload=MediaWiki:July Here is an example] at the {{int:project-localized-name-cswiki/en}} that uses <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>preload=MediaWiki:July</nowiki></code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T330337] '''Problems''' * Graph Extension update: Foundation developers have completed upgrading the visualization software to Vega5. Existing community graphs based on Vega2 are no longer compatible. Communities need to update local graphs and templates, and shared lua modules like <bdi lang="de" dir="ltr">[[:de:Modul:Graph]]</bdi>. The [https://vega.github.io/vega/docs/porting-guide/ Vega Porting guide] provides the most comprehensive detail on migration from Vega2 and [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Template:Graph:PageViews&action=history here is an example migration]. Vega5 has currently just been enabled on mediawiki.org to provide a test environment for communities. [https://phabricator.wikimedia.org/T334940#8813922] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Until now, all new OAuth apps went through manual review. Starting this week, apps using identification-only or basic authorizations will not require review. [https://phabricator.wikimedia.org/T67750] '''Future changes''' * During the next year, MediaWiki will stop using IP addresses to identify logged-out users, and will start automatically assigning unique temporary usernames. Read more at [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates|IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates]]. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#What should it look like?|join the discussion]] about the [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates#What will temporary usernames look like?|format of the temporary usernames]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T332805] * There will be an [[:w:en:A/B testing|A/B test]] on 10 Wikipedias where the Vector 2022 skin is the default skin. Half of logged-in desktop users will see an interface where the different parts of the page are more clearly separated. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2023-05 Zebra9 A/B test|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T333180][https://phabricator.wikimedia.org/T335972] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] <code>jquery.tipsy</code> will be removed from the MediaWiki core. This will affect some user scripts. Many lines with <code>.tipsy(</code> can be commented out. <code>OO.ui.PopupWidget</code> can be used to keep things working like they are now. You can [[phab:T336019|read more]] and [[:mw:Help:Locating broken scripts|read about how to find broken scripts]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T336019] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:34, 9 maj 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24998636 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-20</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Translations]] are available. '''Problems''' * Citations that are automatically generated based on [[d:Q33057|ISBN]] are currently broken. This affects citations made with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide/Citations-Full#Automatic|VisualEditor Automatic tab]], and the use of the citoid API in gadgets and user scripts. Work is ongoing to restore this feature. [https://phabricator.wikimedia.org/T336298] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-gorwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hakwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hifwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hsbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-htwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-igwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ilowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-inhwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jvwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308134] '''Future changes''' * There is a recently formed team at the Wikimedia Foundation which will be focusing on experimenting with new tools. Currently they are building [[m:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI|a prototype ChatGPT plugin that allows information generated by ChatGPT to be properly attributed]] to the Wikimedia projects. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Gadget and userscript developers should replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki.cookie</code></bdi>. The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> library will be removed in ~1 month, and staff developers will run a script to replace any remaining uses at that time. [https://phabricator.wikimedia.org/T336018] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:42, 15 maj 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25011501 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-21</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The "recent edits" time period for page watchers is now 30 days. It used to be 180 days. This was a [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Change information about the number of watchers on a page|Community Wishlist Survey proposal]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T336250] '''Changes later this week''' * An [[mw:special:MyLanguage/Growth/Positive reinforcement#Impact|improved impact module]] will be available at Wikipedias. The impact module is a feature available to newcomers [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary#Newcomer homepage|at their personal homepage]]. It will show their number of edits, how many readers their edited pages have, how many thanks they have received and similar things. It is also accessible by accessing Special:Impact. [https://phabricator.wikimedia.org/T336203] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W21"/> </div> 18:52, 22 maj 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25028325 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-22</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Citations can once again be added automatically from ISBNs, thanks to Zotero's ISBN searches. The current data sources are the Library of Congress (United States), the Bibliothèque nationale de France (French National Library), and K10plus ISBN (German repository). Additional data source searches can be [[mw:Citoid/Creating Zotero translators|proposed to Zotero]]. The ISBN labels in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide/Citations-Full#Automatic|VisualEditor Automatic tab]] will reappear later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T336298#8859917] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The page [[{{#special:EditWatchlist}}]] now has "{{int:watchlistedit-normal-check-all}}" options to select all the pages within a namespace. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Watchlist edit - "check all" checkbox|voted #161 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334252] '''Problems''' * For a few days earlier this month, the "Add interlanguage link" item in the Tools menu did not work properly. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T337081] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * VisualEditor will be switched to a new backend on [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/small.dblist small] and [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/medium.dblist medium] wikis this week. Large wikis will follow in the coming weeks. This is part of the effort to move Parsoid into MediaWiki core. The change should have no noticeable effect on users, but if you experience any slow loading or other strangeness when using VisualEditor, please report it on the phabricator ticket linked here. [https://phabricator.wikimedia.org/T320529] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:59, 29 maj 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25079963 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-23</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:RealMe|RealMe]] extension allows you to mark URLs on your user page as verified for Mastodon and similar software. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] Citation and footnote editing can now be started from the reference list when using the visual editor. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Citations/Allow citations to be edited in the references section with VisualEditor|voted #2 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T54750] * Previously, clicking on someone else's link to Recent Changes with filters applied within the URL could unintentionally change your preference for "{{int:Rcfilters-group-results-by-page}}". This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T202916#8874081] '''Problems''' * For a few days last week, some tools and bots returned outdated information due to database replication problems, and may have been down entirely while it was being fixed. These issues have now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T337446] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-06-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-06-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Bots will no longer be prevented from making edits because of URLs that match the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SpamBlacklist|spam blacklist]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T313107] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:50, 6 juni 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25114640 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-24</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The content attribution tools [[mw:Special:MyLanguage/Who Wrote That?|Who Wrote That?]], [[xtools:authorship|XTools Authorship]], and [[xtools:blame|XTools Blame]] now support the Dutch, German, Hungarian, Indonesian, Japanese, Polish and Portuguese Wikipedias. This was the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Extend "Who Wrote That?" tool to more wikis|#7 wish in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334891] * The [[mw:Special:MyLanguage/Structured Data Across Wikimedia/Search Improvements#Search Preview panel|Search Preview panel]] has been deployed on four Wikipedias (Catalan, Dutch, Hungarian and Norwegian). The panel will show an image related to the article (if existing), the top sections of the article, related images (coming from MediaSearch on Commons), and eventually the sister projects associated with the article. [https://phabricator.wikimedia.org/T306341] * The [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:RealMe#Verifying_a_link_on_non-user_pages|RealMe]] extension now allows administrators to verify URLs for any page, for Mastodon and similar software. [https://phabricator.wikimedia.org/T324937] * The default project license [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimediaannounce-l@lists.wikimedia.org/thread/7G6XPWZPQFLZ2JANN3ZX6RT4DVUI3HZQ/ has been officially upgraded] to CC BY-SA 4.0. The software interface messages have been updated. Communities should feel free to start updating any mentions of the old CC BY-SA 3.0 licensing within policies and related documentation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T319064] '''Problems''' * For three days last month, some Wikipedia pages edited with VisualEditor or DiscussionTools had an unintended <code><nowiki>__TOC__</nowiki></code> (or its localized form) added during an edit. There is [[mw:Parsoid/Deployments/T336101_followup|a listing of affected pages sorted by wiki]], that may still need to be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T336101] * Currently, the "{{int:Visualeditor-dialog-meta-categories-defaultsort-label}}" feature in VisualEditor is broken. Existing <code><nowiki>{{DEFAULTSORT:...}}</nowiki></code> keywords incorrectly appear as missing templates in VisualEditor. Developers are exploring how to fix this. In the meantime, those wishing to edit the default sortkey of a page are advised to switch to source editing. [https://phabricator.wikimedia.org/T337398] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Last week, an update to the delete form may have broken some gadgets or user scripts. If you need to manipulate (empty) the reason field, replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#wpReason</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr" style="white-space: nowrap;"><code>#wpReason > input</code></bdi>. See [https://cs.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3AGadget-CleanDeleteReasons.js&diff=22859956&oldid=12794189 an example fix]. [https://phabricator.wikimedia.org/T337809] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-06-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-06-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * VisualEditor will be switched to a new backend on English Wikipedia on Monday, and all other [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/large.dblist large] wikis on Thursday. The change should have no noticeable effect on users, but if you experience any slow loading or other strangeness when using VisualEditor, please report it on the phabricator ticket linked here. [https://phabricator.wikimedia.org/T320529] '''Future changes''' * From 5 June to 17 July, the Foundation's [[:mw:Wikimedia Security Team|Security team]] is holding a consultation with contributors regarding a draft policy to govern the use of third-party resources in volunteer-developed gadgets and scripts. Feedback and suggestions are warmly welcome at [[m:Special:MyLanguage/Third-party resources policy|Third-party resources policy]] on meta-wiki. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16:48, 12 juni 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25133779 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-25</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Flame graphs are now available in WikimediaDebug. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/JXNQD3EHG5V5QW5UXFDPSHQG4MJ3FWJQ/][https://techblog.wikimedia.org/2023/06/08/flame-graphs-arrive-in-wikimediadebug/] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * There is now a toolbar search popup in the visual editor. You can trigger it by typing <code>\</code> or pressing <code>ctrl + shift + p</code>. It can help you quickly access most tools in the editor. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Visual_editor_toolbar_search_feature.png][https://phabricator.wikimedia.org/T66905] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:06, 19 juni 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25159510 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-26</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W26"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Action API modules and Special:LinkSearch will now add a trailing <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>/</code></bdi> to all <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prop=extlinks</code></bdi> responses for bare domains. This is part of the work to remove duplication in the <code>externallinks</code> database table. [https://phabricator.wikimedia.org/T337994] '''Problems''' * Last week, search was broken on Commons and Wikidata for 23 hours. [https://phabricator.wikimedia.org/T339810][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-06-18_search_broken_on_wikidata_and_commons] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-06-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-06-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Minerva skin now applies more predefined styles to the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.mbox-text</code></bdi> CSS class. This enables support for mbox templates that use divs instead of tables. Please make sure that the new styles won't affect other templates in your wiki. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/skins/MinervaNeue/+/930901/][https://phabricator.wikimedia.org/T339040] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Gadgets will now load on both desktop and mobile by default. Previously, gadgets loaded only on desktop by default. Changing this default using the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|targets=</code></bdi> parameter is also deprecated and should not be used. You should make gadgets work on mobile or disable them based on the skin (with the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|skins=</code></bdi> parameter in <bdi lang="en" dir="ltr">MediaWiki:Gadgets-definition</bdi>) rather than whether the user uses the mobile or the desktop website. Popular gadgets that create errors on mobile will be disabled by developers on the Minerva skin as a temporary solution. [https://phabricator.wikimedia.org/T127268] * All namespace tabs now have the same browser [[m:Special:MyLanguage/Help:Keyboard_shortcuts|access key]] by default. Previously, custom and extension-defined namespaces would have to have their access keys set manually on-wiki, but that is no longer necessary. [https://phabricator.wikimedia.org/T22126] * The review form of the Flagged Revisions extension now uses the standardized [[mw:Special:MyLanguage/Codex|user interface components]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] How media is structured in the parser's HTML output will change in the coming weeks at [[:wikitech:Deployments/Train#Thursday|group2 wikis]]. This change improves the accessibility of content. You may need to update your site-CSS, or userscripts and gadgets. There are [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser_Unification/Media_structure/FAQ|details on what code to check, how to update the code, and where to report any related problems]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314318] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W26"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18:16, 26 juni 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25202311 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-27</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W27"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the rolling out of the [[m:Community Wishlist Survey 2022/Multimedia and Commons/Audio links that play on click|audio links that play on click]] wishlist proposal, [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/small.dblist small wikis] will now be able to use the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos#Inline audio player mode|inline audio player]] that is implemented by the [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] extension. [https://phabricator.wikimedia.org/T336763] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] From this week all gadgets automatically load on mobile and desktop sites. If you see any problems with gadgets on your wikis, please adjust the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|gadget options]] in your gadget definitions file. [https://phabricator.wikimedia.org/T328610] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/27|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W27"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:49, 4 juli 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25231546 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Structured Data Across Wikimedia/Section-level Image Suggestions|Section-level Image Suggestions feature]] has been deployed on seven Wikipedias (Portuguese, Russian, Indonesian, Catalan, Hungarian, Finnish and Norwegian Bokmål). The feature recommends images for articles on contributors' watchlists that are a good match for individual sections of those articles. * [[:m:Special:MyLanguage/Global AbuseFilter|Global abuse filters]] have been enabled on all Wikimedia projects, except English and Japanese Wikipedias (who opted out). This change was made following a [[:m:Requests for comment/Make global abuse filters opt-out|global request for comments]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T341159] * [[{{#special:BlockedExternalDomains}}]] is a new tool for administrators to help fight spam. It provides a clearer interface for blocking plain domains (and their subdomains), is more easily searchable, and is faster for the software to process for each edit on the wiki. It does not support regex (for complex cases), nor URL path-matching, nor the [[MediaWiki:Spam-whitelist|MediaWiki:Spam-whitelist]], but otherwise it replaces most of the functionalities of the existing [[MediaWiki:Spam-blacklist|MediaWiki:Spam-blacklist]]. There is a Python script to help migrate all simple domains into this tool, and more feature details, within [[mw:Special:MyLanguage/Manual:BlockedExternalDomains|the tool's documentation]]. It is available at all wikis except for Meta-wiki, Commons, and Wikidata. [https://phabricator.wikimedia.org/T337431] * The WikiEditor extension was updated. It includes some of the most frequently used features of wikitext editing. In the past, many of its messages could only be translated by administrators, but now all regular translators on translatewiki can translate them. Please check [https://translatewiki.net/wiki/Special:MessageGroupStats?group=ext-wikieditor&messages=&x=D#sortable:0=asc the state of WikiEditor localization into your language], and if the "Completion" for your language shows anything less than 100%, please complete the translation. See [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-ambassadors@lists.wikimedia.org/thread/D4YELU2DXMZ75PGELUOKXXMFF3FH45XA/ a more detailed explanation]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * The default protocol of [[{{#special:LinkSearch}}]] and API counterparts has changed from http to both http and https. [https://phabricator.wikimedia.org/T14810] * [[{{#special:LinkSearch}}]] and its API counterparts will now search for all of the URL provided in the query. It used to be only the first 60 characters. This feature was requested fifteen years ago. [https://phabricator.wikimedia.org/T17218] '''Future changes''' * There is an experiment with a [[:w:en:ChatGPT|ChatGPT]] plugin. This is to show users where the information is coming from when they read information from Wikipedia. It has been tested by Wikimedia Foundation staff and other Wikimedians. Soon all ChatGPT plugin users can use the Wikipedia plugin. This is the same plugin which was mentioned in [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Tech News 2023/20]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI] * There is an ongoing discussion on a [[m:Special:MyLanguage/Third-party resources policy|proposed Third-party resources policy]]. The proposal will impact the use of third-party resources in gadgets and userscripts. Based on the ideas received so far, policy includes some of the risks related to user scripts and gadgets loading third-party resources, some best practices and exemption requirements such as code transparency and inspectability. Your feedback and suggestions are warmly welcome until July 17, 2023 on [[m:Talk:Third-party resources policy|on the policy talk page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W28"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:51, 10 juli 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25278797 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] We are now serving 1% of all global user traffic from [[:en:Kubernetes|Kubernetes]] (you can [[wikitech:MediaWiki On Kubernetes|read more technical details]]). We are planning to increment this percentage regularly. You can [[phab:T290536|follow the progress of this work]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] MediaWiki [[mw:Special:MyLanguage/Help:System_message|system messages]] will now look for available local fallbacks, instead of always using the default fallback defined by software. This means wikis no longer need to override each language on the [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Language#Fallback_languages|fallback chain]] separately. For example, English Wikipedia doesn't have to create <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>en-ca</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>en-gb</code></bdi> subpages with a transclusion of the base pages anymore. This makes it easier to maintain local overrides. [https://phabricator.wikimedia.org/T229992] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>action=growthsetmentorstatus</code></bdi> API will be deprecated with the new MediaWiki version. Bots or scripts calling that API should use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>action=growthmanagementorlist</code></bdi> API now. [https://phabricator.wikimedia.org/T321503] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W29"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:06, 18 juli 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25289122 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] On July 18, the Wikimedia Foundation launched a survey about the [[:mw:Technical_decision_making|technical decision making process]] for people who do technical work that relies on software that is maintained by the Foundation or affiliates. If this applies to you, [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/885471 please take part in the survey]. The survey will be open for three weeks, until August 7. You can find more information in [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/Q7DUCFA75DXG3G2KHTO7CEWMLCYTSDB2/|the announcement e-mail on wikitech-l]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W30"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 04:18, 25 juli 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25332248 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Synchronizer|Synchronizer]] tool is now available to keep Lua modules synced across Wikimedia wikis, along with [[mw:Multilingual Templates and Modules|updated documentation]] to develop global Lua modules and templates. * The tag filter on [[{{#special:NewPages}}]] and revision history pages can now be inverted. For example, you can hide edits that were made using an automated tool. [https://phabricator.wikimedia.org/T334337][https://phabricator.wikimedia.org/T334338] * The Wikipedia [[:w:en:ChatGPT|ChatGPT]] plugin experiment can now be used by ChatGPT users who can use plugins. You can participate in a [[:m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2023-2024/Draft/Future Audiences#Announcing monthly Future Audiences open "office hours"|video call]] if you want to talk about this experiment or similar work. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI] '''Problems''' * It was not possible to generate a PDF for pages with non-Latin characters in the title, for the last two weeks. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T342442] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Tuesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-kawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kaawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kabwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kbdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kbpwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-knwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kshwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kwwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308135] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W31"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:52, 1 august 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25362228 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Mobile Web editors can now [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced_mobile_contributions#August_1,_2023_-_Full-page_editing_added_on_mobile|edit a whole page at once]]. To use this feature, turn on "{{int:Mobile-frontend-mobile-option-amc}}" in your settings and use the "{{int:Minerva-page-actions-editfull}}" button in the "{{int:Minerva-page-actions-overflow}}" menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T203151] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W32"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:18, 7 august 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25420038 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-33</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W33"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Content translation system is no longer using Youdao's [[mw:Special:MyLanguage/Help:Content_translation/Translating/Initial_machine_translation|machine translation service]]. The service was in place for several years, but due to no usage, and availability of alternatives, it was deprecated to reduce maintenance overheads. Other services which cover the same languages are still available. [https://phabricator.wikimedia.org/T329137] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-lawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ladwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lbewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lezwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lfnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-liwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lijwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lmowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ltgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-maiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-map_bmswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mdfwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kywiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308136] <!-- TODO replace wiki codes --> '''Future changes''' * A few gadgets/user scripts which add icons to the Minerva skin need to have their CSS updated. There are more details available including a [[phab:T344067|search for all existing instances and how to update them]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/33|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W33"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 07:57, 15 august 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25428668 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-34</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W34"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [https://gdrive-to-commons.toolforge.org/ GDrive to Commons Uploader] tool is now available. It enables [[m:Special:MyLanguage/GDrive to Commons Uploader|securely selecting and uploading files]] from your Google Drive directly to Wikimedia Commons. [https://phabricator.wikimedia.org/T267868] * From now on, we will announce new Wikimedia wikis in Tech News, so you can update any tools or pages. ** Since the last edition, two new wikis have been created: *** a Wiktionary in [[d:Q7121294|Pa'O]] ([[wikt:blk:|<code>wikt:blk:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T343540] *** a Wikisource in [[d:Q34002|Sundanese]] ([[s:su:|<code>s:su:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T343539] ** To catch up, the next most recent six wikis are: *** Wikifunctions ([[f:|<code>f:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T275945] *** a Wiktionary in [[d:Q2891049|Mandailing]] ([[wikt:btm:|<code>wikt:btm:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335216] *** a Wikipedia in [[d:Q5555465|Ghanaian Pidgin]] ([[w:gpe:|<code>w:gpe:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335969] *** a Wikinews in [[d:Q3111668|Gungbe]] ([[n:guw:|<code>n:guw:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T334394] *** a Wiktionary in [[d:Q33522|Kabardian]] ([[wikt:kbd:|<code>wikt:kbd:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T333266] *** a Wikipedia in [[d:Q35570|Fante]] ([[w:fat:|<code>w:fat:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335016] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-22|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-23|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-24|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] There is an existing [[mw:Stable interface policy|stable interface policy]] for MediaWiki backend code. There is a [[mw:User:Jdlrobson/Stable interface policy/frontend|proposed stable interface policy for frontend code]]. This is relevant for anyone who works on gadgets or Wikimedia frontend code. You can read it, discuss it, and let the proposer know if there are any problems. [https://phabricator.wikimedia.org/T344079] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/34|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W34"/> </div> 17:23, 21 august 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25497111 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-35</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W35"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the changes for the [[m:Community Wishlist Survey 2022/Better diff handling of paragraph splits|better diff handling of paragraph splits]], improved detection of splits is being rolled out. Over the last two weeks, we deployed this support to [[wikitech:Deployments/Train#Groups|group0]] and group1 wikis. This week it will be deployed to group2 wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T341754] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] All [[{{#special:Contributions}}]] pages now show the user's local edit count and the account's creation date. [https://phabricator.wikimedia.org/T324166] * Wikisource users can now use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prpbengalicurrency</code></bdi> label to denote Bengali currency characters as page numbers inside the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><pagelist></nowiki></code></bdi> tag. [https://phabricator.wikimedia.org/T268932] * Two preferences have been relocated. The preference "{{int:visualeditor-preference-visualeditor}}" is now shown on the [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|"{{int:prefs-editing}}" tab]] at all wikis. Previously it was shown on the "{{int:prefs-betafeatures}}" tab at some wikis. The preference "{{int:visualeditor-preference-newwikitexteditor-enable}}" is now also shown on the "{{int:prefs-editing}}" tab at all wikis, instead of the "{{int:prefs-betafeatures}}" tab. [https://phabricator.wikimedia.org/T335056][https://phabricator.wikimedia.org/T344158] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-31|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] New signups for a Wikimedia developer account will start being pushed towards <bdi lang="en" dir="ltr">[https://idm.wikimedia.org/ idm.wikimedia.org]</bdi>, rather than going via Wikitech. [[wikitech:IDM|Further information about the new system is available]]. * All right-to-left language wikis, plus Korean, Armenian, Ukrainian, Russian, and Bulgarian Wikipedias, will have a link in the sidebar that provides a short URL of that page, using the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|Wikimedia URL Shortener]]. This feature will come to more wikis in future weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T267921] '''Future changes''' * The removal of the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:DoubleWiki|DoubleWiki extension]] is being discussed. This extension currently allows Wikisource users to view articles from multiple language versions side by side when the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><=></code></bdi> symbol next to a specific language edition is selected. Comments on this are welcomed at [[phab:T344544|the phabricator task]]. * A proposal has been made to merge the second hidden-categories list (which appears below the wikitext editing form) with the main list of categories (which is further down the page). [[phab:T340606|More information is available on Phabricator]]; feedback is welcome! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W35"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 15:58, 28 august 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25510866 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-36</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W36"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/36|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[m:Wikisource_EditInSequence|EditInSequence]], a feature that allows users to edit pages faster on Wikisource has been moved to a Beta Feature based on community feedback. To enable it, you can navigate to the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta features tab in Preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308098] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the changes for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Generate Audio for IPA|Generate Audio for IPA]] and [[m:Community Wishlist Survey 2022/Multimedia and Commons/Audio links that play on click|Audio links that play on click]] wishlist proposals, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos#Inline_audio_player_mode|inline audio player mode]] of [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] has been deployed to all projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T336763] * There is a new option for Administrators when they are changing the usergroups for a user, to add the user’s user page to their watchlist. This works both via [[{{#special:UserRights}}]] and via the API. [https://phabricator.wikimedia.org/T272294] * One new wiki has been created: ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q34318|Talysh]] ([[w:tly:|<code>w:tly:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T345166] '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:LoginNotify|LoginNotify extension]] was not sending notifications since January. It has now been fixed, so going forward, you may see notifications for failed login attempts, and successful login attempts from a new device. [https://phabricator.wikimedia.org/T344785] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-mhrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-miwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-minwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrjwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mtwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mwlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-myvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mznwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nahwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-napwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ndswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nds_nlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-newiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-newwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-novwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nqowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nrmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nsowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ocwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-olowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-omwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-orwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-oswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pagwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-papwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pcdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pdcwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pflwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pihwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pmswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pnbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pntwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pswiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308137][https://phabricator.wikimedia.org/T308138] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/36|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W36"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:31, 5 septembar 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25566983 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-37</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W37"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/ORES|ORES]], the revision evaluation service, is now using a new open-source infrastructure on all wikis except for English Wikipedia and Wikidata. These two will follow this week. If you notice any unusual results from the Recent Changes filters that are related to ORES (for example, "{{int:ores-rcfilters-damaging-title}}" and "{{int:ores-rcfilters-goodfaith-title}}"), please [[mw:Talk:Machine Learning|report them]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T342115] * When you are logged in on one Wikimedia wiki and visit a different Wikimedia wiki, the system tries to log you in there automatically. This has been unreliable for a long time. You can now visit the login page to make the system try extra hard. If you feel that made logging in better or worse than it used to be, your feedback is appreciated. [https://phabricator.wikimedia.org/T326281] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Technical decision making|Technical Decision-Making Forum Retrospective]] team invites anyone involved in the technical field of Wikimedia projects to signup to and join [[mw:Technical decision making/Listening Sessions|one of their listening sessions]] on 13 September. Another date will be scheduled later. The goal is to improve the technical decision-making processes. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the changes for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Better diff handling of paragraph splits|Better diff handling of paragraph splits]] wishlist proposal, the inline switch widget in diff pages is being rolled out this week to all wikis. The inline switch will allow viewers to toggle between a unified inline or two-column diff wikitext format. [https://phabricator.wikimedia.org/T336716] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on 20 September. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This is planned at 14:00 UTC.]] More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T345263] * The Enterprise API is launching a new feature called "[http://breakingnews-beta.enterprise.wikimedia.com/ breaking news]". Currently in BETA, this attempts to identify likely "newsworthy" topics as they are currently being written about in any Wikipedia. Your help is requested to improve the accuracy of its detection model, especially on smaller language editions, by recommending templates or identifiable editing patterns. See more information at [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/Breaking news|the documentation page]] on MediaWiki or [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/FAQ#What is Breaking News|the FAQ]] on Meta. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/37|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W37"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:06, 11 septembar 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25589064 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-38</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W38"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] MediaWiki now has a [[mw:Stable interface policy/frontend|stable interface policy for frontend code]] that more clearly defines how we deprecate MediaWiki code and wiki-based code (e.g. gadgets and user scripts). Thank you to everyone who contributed to the content and discussions. [https://phabricator.wikimedia.org/T346467][https://phabricator.wikimedia.org/T344079] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * All wikis will be read-only for a few minutes on September 20. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This is planned at 14:00 UTC.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T345263] * All wikis will have a link in the sidebar that provides a short URL of that page, using the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|Wikimedia URL Shortener]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T267921] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The team investigating the Graph Extension posted [[mw:Extension:Graph/Plans#Proposal|a proposal for reenabling it]] and they need your input. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/38|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W38"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:18, 18 septembar 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25623533 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-39</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W39"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Vector 2022 skin will now remember the pinned/unpinned status for the Table of Contents for all logged-out users. [https://phabricator.wikimedia.org/T316060] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The ResourceLoader <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mediawiki.ui</nowiki></code></bdi> modules are now deprecated as part of the move to Vue.js and Codex. There is a [[mw:Codex/Migrating_from_MediaWiki_UI|guide for migrating from MediaWiki UI to Codex]] for any tools that use it. More [[phab:T346468|details are available in the task]] and your questions are welcome there. * Gadget definitions will have a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|new "namespaces" option]]. The option takes a list of namespace IDs. Gadgets that use this option will only load on pages in the given namespaces. '''Future changes''' * New variables will be added to [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]]: <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">global_account_groups</bdi></code> and <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">global_account_editcount</bdi></code>. They are available only when an account is being created. You can use them to prevent blocking automatic creation of accounts when users with many edits elsewhere visit your wiki for the first time. [https://phabricator.wikimedia.org/T345632][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter/Rules_format] '''Meetings''' * You can join the next meeting with the Wikipedia mobile apps teams. During the meeting, we will discuss the current features and future roadmap. The meeting will be on [https://zonestamp.toolforge.org/1698426015 27 October at 17:00 (UTC)]. See [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Apps/Office_Hours#October_2023|details and how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/39|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W39"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18:50, 26 septembar 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25655264 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-40</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W40"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering-advancedrendering|user preference]] for "{{int:tog-forcesafemode}}". This setting will make pages load without including any on-wiki JavaScript or on-wiki stylesheet pages. It can be useful for debugging broken JavaScript gadgets. [https://phabricator.wikimedia.org/T342347] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Gadget definitions now have a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|new "<var>contentModels</var>" option]]. The option takes a list of page content models, like <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">wikitext</bdi></code> or <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">css</bdi></code>. Gadgets that use this option will only load on pages with the given content models. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.29|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-03|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-10-04|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-10-05|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Vector 2022 skin will no longer use the custom styles and scripts of Vector legacy (2010). The change will be made later this year or in early 2024. See [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Loading Vector 2010 scripts|how to adjust the CSS and JS pages on your wiki]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T331679] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/40|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W40"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 03:25, 3 oktobar 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25686930 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-41</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W41"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/41|Translations]] are available. '''Recent changes''' * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q33291|Fon]] ([[w:fon:|<code>w:fon:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T347935] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.30|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-10|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-10-11|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-10-12|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-swwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-wawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-warwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-wowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-xalwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-xhwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-xmfwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-yiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-yowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zeawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zh_min_nanwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zuwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308139] * At some wikis, newcomers are suggested images from Commons to add to articles without any images. Starting on Tuesday, newcomers at these wikis will be able to add images to unillustrated article sections. The specific wikis are listed under "Images recommendations" [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Deployment table|at the Growth team deployment table]]. You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add an image|learn more about this feature.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T345940] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] In the mobile web skin (Minerva) the CSS ID <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#page-actions</nowiki></code></bdi> will be replaced with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#p-views</nowiki></code></bdi>. This change is to make it consistent with other skins and to improve support for gadgets and extensions in the mobile skin. A few gadgets may need to be updated; there are [https://phabricator.wikimedia.org/T348267 details and search-links in the task]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W41"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16:37, 9 oktobar 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25712895 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-42</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W42"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/42|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/Help:Unified login|Unified login]] system's edge login should now be fixed for some browsers (Chrome, Edge, Opera). This means that if you visit a new sister project wiki, you should be logged in automatically without the need to click "Log in" or reload the page. Feedback on whether it's working for you is welcome. [https://phabricator.wikimedia.org/T347889] * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Interface/Edit_notice|Edit notices]] are now available within the MobileFrontend/Minerva skin. This feature was inspired by [[w:en:Wikipedia:EditNoticesOnMobile|the gadget on English Wikipedia]]. See more details in [[phab:T316178|T316178]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-10-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-10-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * In 3 weeks, in the Vector 2022 skin, code related to <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>addPortletLink</nowiki></code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#p-namespaces</nowiki></code></bdi> that was deprecated one year ago will be removed. If you notice tools that should appear next to the "Discussion" tab are then missing, please tell the gadget's maintainers to see [[phab:T347907|instructions in the Phabricator task]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/42|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W42"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:45, 17 oktobar 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25745824 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-43</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W43"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/43|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language engineering/Newsletter/2023/October|Language and internationalization newsletter]], written quarterly. It contains updates on new feature development, improvements in various language-related technical projects, and related support work. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Source map support has been enabled on all wikis. When you open the debugger in your browser's developer tools, you should be able to see the unminified JavaScript source code. [https://phabricator.wikimedia.org/T47514] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-24|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-10-25|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-10-26|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/43|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W43"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:15, 24 oktobar 2023 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25782286 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-44</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W44"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Structured Content team, as part of its project of [[:commons:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements|improving UploadWizard on Commons]], made some UX improvements to the upload step of choosing own vs not own work ([[phab:T347590|T347590]]), as well as to the licensing step for own work ([[phab:T347756|T347756]]). * The Design Systems team has released version 1.0.0 of [[wmdoc:codex/latest/|Codex]], the new design system for Wikimedia. See the [[mw:Special:MyLanguage/Design_Systems_Team/Announcing_Codex_1.0|full announcement about the release of Codex 1.0.0]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-31|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-11-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-11-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). * Listings on category pages are sorted on each wiki for that language using a [[:w:en:International Components for Unicode|library]]. For a brief period on 2 November, changes to categories will not be sorted correctly for many languages. This is because the developers are upgrading to a new version of the library. They will then use a script to fix the existing categories. This will take a few hours or a few days depending on how big the wiki is. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T345561][https://phabricator.wikimedia.org/T267145] * Starting November 1, the impact module (Special:Impact) will be upgraded by the Growth team. The new impact module shows newcomers more data regarding their impact on the wiki. It was tested by a few wikis during the last few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T336203] '''Future changes''' * There is [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph/Plans#Roadmap|a proposed plan]] for re-enabling the Graph Extension. You can help by reviewing this proposal and [[mw:Extension_talk:Graph/Plans#c-PPelberg_(WMF)-20231020221600-Update:_20_October|sharing what you think about it]]. * The WMF is working on making it possible for administrators to [[mw:Special:MyLanguage/Community_configuration_2.0|edit MediaWiki configuration directly]]. This is similar to previous work on Special:EditGrowthConfig. [[phab:T349757|A technical RfC is running until November 08, where you can provide feedback.]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/44|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W44"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:20, 31 oktobar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25801989 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-45</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W45"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the Vector 2022 skin, the default font-size of a number of navigational elements (tagline, tools menu, navigational links, and more) has been increased slightly to match the font size used in page content. [https://phabricator.wikimedia.org/T346062] '''Problems''' * Last week, there was a problem displaying some recent edits on [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist a few wikis], for 1-6 hours. The edits were saved but not immediately shown. This was due to a database problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T350443] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-11-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-11-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-11-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). * The Growth team will reassign newcomers from former mentors to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Structured mentor list|the currently active mentors]]. They have also changed the notification language to be more user-friendly. [https://phabricator.wikimedia.org/T330071][https://phabricator.wikimedia.org/T327493] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/45|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W45"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:04, 6 novembar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25838105 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-46</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W46"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Four new wikis have been created: ** a Wikipedia in [[d:Q7598268|Moroccan Amazigh]] ([[w:zgh:|<code>w:zgh:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350216] ** a Wikipedia in [[d:Q35159|Dagaare]] ([[w:dga:|<code>w:dga:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350218] ** a Wikipedia in [[d:Q33017|Toba Batak]] ([[w:bbc:|<code>w:bbc:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350320] ** a Wikiquote in [[d:Q33151|Banjar]] ([[q:bjn:|<code>q:bjn:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350217] '''Problems''' * Last week, users who previously visited Meta-Wiki or Wikimedia Commons and then became logged out on those wikis could not log in again. The problem is now resolved. [https://phabricator.wikimedia.org/T350695] * Last week, some pop-up dialogs and menus were shown with the wrong font size. The problem is now resolved. [https://phabricator.wikimedia.org/T350544] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-11-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-11-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-11-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Reference Previews are coming to many wikis as a default feature. They are popups for references, similar to the [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|PagePreviews feature]]. [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Opt-out feature|You can opt out]] of seeing them. If you are [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|using the gadgets]] Reference Tooltips or Navigation Popups, you won’t see Reference Previews. [[phab:T282999|Deployment]] is planned for November 22, 2023. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Canary (also known as heartbeat) events will be produced into [https://stream.wikimedia.org/?doc#/streams Wikimedia event streams] from December 11. Streams users are advised to filter out these events, by discarding all events where <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>meta.domain == "canary"</nowiki></code></bdi>. Updates to [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] or [https://github.com/ChlodAlejandro/wikimedia-streams wikimedia-streams] will discard these events by default. [https://phabricator.wikimedia.org/T266798] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W46"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:51, 14 novembar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25859263 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-47</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W47"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-quwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rmywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-roa_rupwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-roa_tarawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ruewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rwwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sahwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-satwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-scwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-scnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-scowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-shwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-siwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-skwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-slwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-smwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sqwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-srwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-srnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-stwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-stqwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-suwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-szlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tcywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tetwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-thwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-towiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tpiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ttwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-twwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tyvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-udmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ugwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-uzwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vecwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vepwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vlswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vowiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308141][https://phabricator.wikimedia.org/T308142][https://phabricator.wikimedia.org/T308143] * The Vector 2022 skin will have some minor visual changes to drop-down menus, column widths, and more. These changes were added to four Wikipedias last week. If no issues are found, these changes will proceed to all wikis this week. These changes will make it possible to add new menus for readability and dark mode. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Updates#November_2023:_Visual_changes,_more_deployments,_and_shifting_focus|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T347711] '''Future changes''' * There is [[mw:Extension talk:Graph/Plans#Update: 15 November|an update on re-enabling the Graph Extension]]. To speed up the process, Vega 2 will not be supported and only [https://phabricator.wikimedia.org/T335325 some protocols] will be available at launch. You can help by sharing what you think about the plan. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W47"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:54, 21 novembar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25884616 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-48</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W48"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/48|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-11-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-11-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-11-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). There is no new MediaWiki version next week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] MediaWiki's JavaScript system will now allow <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> syntax in gadgets and user scripts. Gadget authors should remember that users' browsers may not support it, so it should be used appropriately. [https://phabricator.wikimedia.org/T343499] * The deployment of "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add_a_link|Add a link]]" announced [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|last week]] was postponed. It will resume this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/48|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W48"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:07, 28 novembar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25906379 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-49</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W49"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The spacing between paragraphs on Vector 2022 has been changed from 7px to 14px to match the size of the text. This will make it easier to distinguish paragraphs from sentences. [https://phabricator.wikimedia.org/T351754] * The "{{int:Visualeditor-dialog-meta-categories-defaultsort-label}}" feature in VisualEditor is working again. You no longer need to switch to source editing to edit <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>{{DEFAULTSORT:...}}</nowiki></code></bdi> keywords. [https://phabricator.wikimedia.org/T337398] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * On 6 December, people who have the enabled the preference for "{{int:Discussiontools-preference-visualenhancements}}" will notice the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|talk page usability improvements]] appear on pages that include the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>__NEWSECTIONLINK__</nowiki></code></bdi> magic word. If you notice any issues, please [[phab:T352232|share them with the team on Phabricator]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Toolforge [[wikitech:News/Toolforge Grid Engine deprecation|Grid Engine shutdown process]] will start on December 14. Maintainers of [[toolforge:grid-deprecation|tools that still use this old system]] should plan to migrate to Kubernetes, or tell the team your plans on Phabricator in the task about your tool, before that date. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/VIWWQKMSQO2ED3TVUR7KPPWRTOBYBVOA/] * Communities using [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions|Structured Discussions]] are being contacted regarding [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|the upcoming deprecation of Structured Discussions]]. You can read more about this project, and share your comments, [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|on the project's page]]. '''Events''' * Registration & Scholarship applications are now open for the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2024|Wikimedia Hackathon 2024]] that will take place from 3–5 May in Tallinn, Estonia. Scholarship applications are open until 5 January 2024. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/49|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W49"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:48, 5 decembar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25914435 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-50</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W50"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On Wikimedia Commons, there are some minor user-interface improvements for the "choosing own vs not own work" step in the UploadWizard. This is part of the Structured Content team's project of [[:commons:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements|improving UploadWizard on Commons]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T352707][https://phabricator.wikimedia.org/T352709] '''Problems''' * There was a problem showing the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Newcomer homepage|Newcomer homepage]] feature with the "impact module" and their page-view graphs, for a few days in early December. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T352352][https://phabricator.wikimedia.org/T352349] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-12-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-12-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-12-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]] The [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/796964 2023 Developer Satisfaction Survey] is seeking the opinions of the Wikimedia developer community. Please take the survey if you have any role in developing software for the Wikimedia ecosystem. The survey is open until 5 January 2024, and has an associated [[foundation:Legal:December_2023_Developer_Satisfaction_Survey|privacy statement]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/50|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W50"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 03:11, 12 decembar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25945501 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-51</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W51"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * The next issue of Tech News will be sent out on 8 January 2024 because of [[w:en:Christmas and holiday season|the holidays]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-12-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-12-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-12-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). There is no new MediaWiki version next week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting December 18, it won't be possible to activate Structured Discussions on a user's own talk page using the Beta feature. The Beta feature option remains available for users who want to deactivate Structured Discussions. This is part of [[mw:Structured Discussions/Deprecation|Structured Discussions' deprecation work]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T248309] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] There will be full support for redirects in the Module namespace. The "Move Page" feature will leave an appropriate redirect behind, and such redirects will be appropriately recognized by the software (e.g. hidden from [[{{#special:UnconnectedPages}}]]). There will also be support for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#Renaming or moving modules|manual redirects]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T120794] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The MediaWiki JavaScript documentation is moving to a new format. During the move, you can read the old docs using [https://doc.wikimedia.org/mediawiki-core/REL1_41/js/ version 1.41]. Feedback about [https://doc.wikimedia.org/mediawiki-core/master/js/ the new site] is welcome on the [[mw:Talk:JSDoc_WMF_theme|project talk page]]. * The Wishathon is a new initiative that encourages collaboration across the Wikimedia community to develop solutions for wishes collected through the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]]. The first community Wishathon will take place from 15–17 March. If you are interested in a project proposal as a user, developer, designer, or product lead, you can [[m:Special:MyLanguage/Event:WishathonMarch2024|register for the event and read more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/51|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W51"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17:16, 18 decembar 2023 (CET) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25959059 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-02</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W02"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [https://mediawiki2latex.wmflabs.org/ mediawiki2latex] is a tool that converts wiki content into the formats of LaTeX, PDF, ODT, and EPUB. The code now runs many times faster due to recent improvements. There is also an optional Docker container you can [[b:de:Benutzer:Dirk_Hünniger/wb2pdf/install#Using_Docker|install]] on your local machine. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The way that Random pages are selected has been updated. This will slowly reduce the problem of some pages having a lower chance of appearing. [https://phabricator.wikimedia.org/T309477] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-01-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/02|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W02"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:18, 9 januar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26026251 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-03</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W03"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Pages that use the JSON [[mw:Special:MyLanguage/Manual:ContentHandler|contentmodel]] will now use tabs instead of spaces for auto-indentation. This will significantly reduce the page size. [https://phabricator.wikimedia.org/T326065] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets]] and personal user scripts may now use JavaScript syntax introduced in ES6 (also known as "ES2015") and ES7 ("ES2016"). MediaWiki validates the source code to protect other site functionality from syntax errors, and to ensure scripts are valid in all [[mw:Special:MyLanguage/Compatibility#Browsers|supported browsers]]. Previously, Gadgets could use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>requiresES6</nowiki></code></bdi> option. This option is no longer needed and will be removed in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T75714] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|Bot passwords]] and [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|owner-only OAuth consumers]] can now be restricted to allow editing only specific pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T349957] * You can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Thanks|thank]] edits made by bots. [https://phabricator.wikimedia.org/T341388] * An update on the status of the Community Wishlist Survey for 2024 [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Future Of The Wishlist/January 4, 2024 Update|has been published]]. Please read and give your feedback. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-01-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting on January 17, it will not be possible to login to Wikimedia wikis from some specific old versions of the Chrome browser (versions 51–66, released between 2016 and 2018). Additionally, users of iOS 12, or Safari on Mac OS 10.14, may need to login to each wiki separately. [https://phabricator.wikimedia.org/T344791] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> module was deprecated and replaced with the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki.cookie</code></bdi> module last year. A script has now been run to replace any remaining uses, and this week the temporary alias will be removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T354966] '''Future changes''' * Wikimedia Deutschland is working to [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|make reusing references easier]]. They are looking for people who are interested in participating in [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ individual video calls for user research in January and February]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/03|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W03"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:11, 16 januar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26074460 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-04</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W04"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/04|Translations]] are available. '''Problems''' * A bug in UploadWizard prevented linking to the userpage of the uploader when uploading. It has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T354529] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-01-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/04|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W04"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:02, 23 januar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26096197 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-05</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/05|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Starting Monday January 29, all talk pages messages' timestamps will become a link. This link is a permanent link to the comment. It allows users to find the comment they are looking for, even if this comment was moved elsewhere. This will affect all wikis except for the English Wikipedia. You can read more about this change [https://diff.wikimedia.org/2024/01/29/talk-page-permalinks-dont-lose-your-threads/ on Diff] or [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk_pages_permalinking|on Mediawiki.org]].<!-- The Diff post will be published on Monday morning UTC--> [https://phabricator.wikimedia.org/T302011] * There are some improvements to the CAPTCHA to make it harder for spam bots and scripts to bypass it. If you have feedback on this change, please comment on [[phab:T141490|the task]]. Staff are monitoring metrics related to the CAPTCHA, as well as secondary metrics such as account creations and edit counts. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] On February 1, a link will be added to the "Tools" menu to download a [[w:en:QR code|QR code]] that links to the page you are viewing. There will also be a new [[{{#special:QrCode}}]] page to create QR codes for any Wikimedia URL. This addresses the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Mobile and apps/Add ability to share QR code for a page in any Wikimedia project|#19 most-voted wish]] from the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Results|2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T329973] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets]] which only work in some skins have sometimes used the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>targets</code></bdi> option to limit where you can use them. This will stop working this week. You should use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>skins</code></bdi> option instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T328497] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W05"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:30, 29 januar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26137870 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-06</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W06"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' *The mobile site history pages now use the same HTML as the desktop history pages. If you hear of any problems relating to mobile history usage please point them to [[phab:T353388|the phabricator task]]. *On most wikis, admins can now block users from making specific actions. These actions are: uploading files, creating new pages, moving (renaming) pages, and sending thanks. The goal of this feature is to allow admins to apply blocks that are adequate to the blocked users' activity. [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Partial blocks#action-blocks|Learn more about "action blocks"]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T242541][https://phabricator.wikimedia.org/T280531] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Talk pages permalinks that included diacritics and non-Latin script were malfunctioning. This issue is fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T356199] '''Future changes''' * [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#24WPs|24 Wikipedias]] with [[mw:Special:MyLanguage/Reference_Tooltips|Reference Tooltips]] as a default gadget are encouraged to remove that default flag. This would make [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference_Previews|Reference Previews]] the new default for reference popups, leading to a more consistent experience across wikis. For [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#46WPs|46 Wikipedias]] with less than 4 interface admins, the change is already scheduled for mid-February, [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Reference Previews to become the default for previewing references on more wikis.|unless there are concerns]]. The older Reference Tooltips gadget will still remain usable and will override this feature, if it is available on your wiki and you have enabled it in your settings. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews#Reference_Previews_to_become_the_default_for_previewing_references_on_more_wikis][https://phabricator.wikimedia.org/T355312] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/06|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W06"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:21, 5 februar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26180971 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-07</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W07"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[d:Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|WDQS Graph Split experiment]] is working and loaded onto 3 test servers. The team in charge is testing the split's impact and requires feedback from WDQS users through the UI or programmatically in different channels. [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata_talk:SPARQL_query_service/WDQS_graph_split][https://phabricator.wikimedia.org/T356773][https://www.wikidata.org/wiki/User:Sannita_(WMF)] Users' feedback will validate the impact of various use cases and workflows around the Wikidata Query service. [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:SPARQL_query_service/WDQS_backend_update/October_2023_scaling_update][https://www.mediawiki.org/wiki/Wikidata_Query_Service/User_Manual#Federation] '''Problems''' *There was a bug that affected the appearance of visited links when using mobile device to access wiki sites. It made the links appear black; [[phab:T356928|this issue]] is fixed. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] As work continues on the grid engine deprecation,[https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation] tools on the grid engine will be stopped starting on February 14th, 2024. If you have tools actively migrating you can ask for an extension so they are not stopped. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Portal:Toolforge/About_Toolforge#Communication_and_support] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/07|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W07"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 06:47, 13 februar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26223994 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-08</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * If you have the "{{int:Tog-enotifwatchlistpages}}" option enabled, edits by bot accounts no longer trigger notification emails. Previously, only minor edits would not trigger the notification emails. [https://phabricator.wikimedia.org/T356984] * There are changes to how user and site scripts load for [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022| Vector 2022]] on specific wikis. The changes impacted the following Wikis: all projects with [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector legacy]] as the default skin, Wikivoyage, and Wikibooks. Other wikis will be affected over the course of the next three months. Gadgets are not impacted. If you have been affected or want to minimize the impact on your project, see [[Phab:T357580| this ticket]]. Please coordinate and take action proactively. *Newly auto-created accounts (the accounts you get when you visit a new wiki) now have the same local notification preferences as users who freshly register on that wiki. It is effected in four notification types listed in the [[phab:T353225|task's description]]. *The maximum file size when using [[c:Special:MyLanguage/Commons:Upload_Wizard|Upload Wizard]] is now 5 GiB. [https://phabricator.wikimedia.org/T191804] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Selected tools on the grid engine have been [[wikitech:News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation|stopped]] as we prepare to shut down the grid on March 14th, 2024. The tool's code and data have not been deleted. If you are a maintainer and you want your tool re-enabled reach out to the [[wikitech:Portal:Toolforge/About_Toolforge#Communication_and_support|team]]. Only tools that have asked for extension are still running on the grid. * The CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/filter filter]</code></bdi> property can now be used in HTML <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>style</code></bdi> attributes in wikitext. [https://phabricator.wikimedia.org/T308160] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W08"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16:35, 19 februar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26254282 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-09</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor_on_mobile|mobile visual editor]] is now the default editor for users who never edited before, at a small group of wikis. [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor_on_mobile/VE_mobile_default#A/B_test_results| Research ]] shows that users using this editor are slightly more successful publishing the edits they started, and slightly less successful publishing non-reverted edits. Users who defined the wikitext editor as their default on desktop will get the wikitext editor on mobile for their first edit on mobile as well. [https://phabricator.wikimedia.org/T352127] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Core modules#mw.config|mw.config]] value <code>wgGlobalGroups</code> now only contains groups that are active in the wiki. Scripts no longer have to check whether the group is active on the wiki via an API request. A code example of the above is: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>if (/globalgroupname/.test(mw.config.get("wgGlobalGroups")))</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T356008] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * The right to change [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Tags|edit tags]] (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>changetags</code></bdi>) will be removed from users in Wikimedia sites, keeping it by default for admins and bots only. Your community can ask to retain the old configuration on your wiki before this change happens. Please indicate in [[phab:T355639|this ticket]] to keep it for your community before the end of March 2024. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W09"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:22, 26 februar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26294125 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-10</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Special:Book</code></bdi> page (as well as the associated "Create a book" functionality) provided by the old [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Collection|Collection extension]] has been removed from all Wikisource wikis, as it was broken. This does not affect the ability to download normal books, which is provided by the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Wikisource|Wikisource extension]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T358437] * [[m:Wikitech|Wikitech]] now uses the next-generation [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] wikitext parser by default to generate all pages in the Talk namespace. Report any problems on the [[mw:Talk:Parsoid/Parser_Unification/Known_Issues|Known Issues discussion page]]. You can use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ParserMigration|ParserMigration]] extension to control the use of Parsoid; see the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration|ParserMigration help documentation]] for more details. * Maintenance on [https://etherpad.wikimedia.org etherpad] is completed. If you encounter any issues, please indicate in [[phab:T316421|this ticket]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=| Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets]] allow interface admins to create custom features with CSS and JavaScript. The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Gadget</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Gadget_definition</code></bdi> namespaces and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>gadgets-definition-edit</code></bdi> user right were reserved for an experiment in 2015, but were never used. These were visible on Special:Search and Special:ListGroupRights. The unused namespaces and user rights are now removed. No pages are moved, and no changes need to be made. [https://phabricator.wikimedia.org/T31272] * A usability improvement to the "Add a citation" in Wikipedia workflow has been made, the insert button was moved to the popup header. [https://phabricator.wikimedia.org/T354847] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 20. This is planned at 14:00 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233] * The HTML markup of headings and section edit links will be changed later this year to improve accessibility. See [[mw:Special:MyLanguage/Heading_HTML_changes|Heading HTML changes]] for details. The new markup will be the same as in the new Parsoid wikitext parser. You can test your gadget or stylesheet with the new markup if you add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>?useparsoid=1</code></bdi> to your URL ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration#Selecting_a_parser_using_a_URL_query_string|more info]]) or turn on Parsoid read views in your user options ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration#Enabling_via_user_preference|more info]]). * '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W10"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:45, 4 mart 2024 (CET) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26329807 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-11</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W11"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/11|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * After consulting with various communities, the line height of the text on the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva skin]] will be increased to its previous value of 1.65. Different options for typography can also be set using the options in the menu, as needed. [https://phabricator.wikimedia.org/T358498] *The active link color in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva]] will be changed to provide more consistency with our other platforms and best practices. [https://phabricator.wikimedia.org/T358516] * [[c:Special:MyLanguage/Commons:Structured data|Structured data on Commons]] will no longer ask whether you want to leave the page without saving. This will prevent the “information you’ve entered may not be saved” popups from appearing when no information have been entered. It will also make file pages on Commons load faster in certain cases. However, the popups will be hidden even if information has indeed been entered. If you accidentally close the page before saving the structured data you entered, that data will be lost. [https://phabricator.wikimedia.org/T312315] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 20. This is planned at 14:00 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/11|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W11"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:03, 12 mart 2024 (CET) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26374013 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-12</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W12"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/12|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The notice "Language links are at the top of the page" that appears in the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|Vector 2022 skin]] main menu has been removed now that users have learned the new location of the Language switcher. [https://phabricator.wikimedia.org/T353619] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[m:Special:MyLanguage/IP_Editing:_Privacy_Enhancement_and_Abuse_Mitigation/IP_Info_feature|IP info feature]] displays data from Spur, an IP addresses database. Previously, the only data source for this feature was MaxMind. Now, IP info is more useful for patrollers. [https://phabricator.wikimedia.org/T341395] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Toolforge Grid Engine services have been shut down after the final migration process from Grid Engine to Kubernetes. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Obsolete:Toolforge/Grid][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation][https://techblog.wikimedia.org/2022/03/14/toolforge-and-grid-engine/] * Communities can now customize the default reasons for undeleting a page by creating [[MediaWiki:Undelete-comment-dropdown]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T326746] '''Problems''' * [[m:Special:MyLanguage/WMDE_Technical_Wishes/RevisionSlider|RevisionSlider]] is an interface to interactively browse a page's history. Users in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider/Developing_a_RTL-accessible_feature_in_MediaWiki_-_what_we%27ve_learned_while_creating_the_RevisionSlider|right-to-left]] languages reported RevisionSlider reacting wrong to mouse clicks. This should be fixed now. [https://phabricator.wikimedia.org/T352169] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * All wikis will be read-only for a few minutes on March 20. This is planned at [https://zonestamp.toolforge.org/1710943200 14:00 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/12|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W12"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18:38, 18 mart 2024 (CET) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26410165 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-13</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] An update was made on March 18th 2024 to how various projects load site, user JavaScript and CSS in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|Vector 2022 skin]]. A [[phab:T360384|checklist]] is provided for site admins to follow. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W13"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19:54, 25 mart 2024 (CET) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26446209 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-14</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Users of the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading|reading accessibility]] beta feature will notice that the default line height for the standard and large text options has changed. [https://phabricator.wikimedia.org/T359030] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation has an annual plan. The annual plan decides what the Wikimedia Foundation will work on. You can now read [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product & Technology OKRs#Draft Key Results|the draft key results]] for the Product and Technology department. They are suggestions for what results the Foundation wants from big technical changes from July 2024 to June 2025. You can [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product & Technology OKRs|comment on the talk page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W14"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 05:34, 2 april 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26462933 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-15</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W15"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Web browsers can use tools called [[:w:en:Browser extension|extensions]]. There is now a Chrome extension called [[m:Future Audiences/Experiment:Citation Needed|Citation Needed]] which you can use to see if an online statement is supported by a Wikipedia article. This is a small experiment to see if Wikipedia can be used this way. Because it is a small experiment, it can only be used in Chrome in English. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] A new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit Recovery|Edit Recovery]] feature has been added to all wikis, available as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|user preference]]. Once you enable it, your in-progress edits will be stored in your web browser, and if you accidentally close an editing window or your browser or computer crashes, you will be prompted to recover the unpublished text. Please leave any feedback on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey 2023/Edit-recovery feature|project talk page]]. This was the #8 wish in the 2023 Community Wishlist Survey. * Initial results of [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]] experiments [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#4_April_2024|have been published]]. Edit Check is now deployed as a default feature at [[phab:T342930#9538364|the wikis that tested it]]. [[mw:Talk:Edit check|Let us know]] if you want your wiki to be part of the next deployment of Edit check. [https://phabricator.wikimedia.org/T342930][https://phabricator.wikimedia.org/T361727] * Readers using the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva skin]] on mobile will notice there has been an improvement in the line height across all typography settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T359029] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * New accounts and logged-out users will get the [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor|visual editor]] as their default editor on mobile. This deployment is made at all wikis except for the English Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T361134] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/15|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W15"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:35, 9 april 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26564838 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-16</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W16"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/16|Translations]] are available. '''Problems''' * Between 2 April and 8 April, on wikis using [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|Flagged Revisions]], the "{{Int:tag-mw-reverted}}" tag was not applied to undone edits. In addition, page moves, protections and imports were not autoreviewed. This problem is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T361918][https://phabricator.wikimedia.org/T361940] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#DEFAULTSORT|Default category sort keys]] will now affect categories added by templates placed in [[mw:Special:MyLanguage/Help:Cite|footnotes]]. Previously footnotes used the page title as the default sort key even if a different default sort key was specified (category-specific sort keys already worked). [https://phabricator.wikimedia.org/T40435] * A new variable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>page_last_edit_age</code></bdi> will be added to [[Special:AbuseFilter|abuse filters]]. It tells how many seconds ago the last edit to a page was made. [https://phabricator.wikimedia.org/T269769] '''Future changes''' * Volunteer developers are kindly asked to update the code of their tools and features to handle [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]]. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/2024-04 CTA|Learn more]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Four database fields will be removed from database replicas (including [[quarry:|Quarry]]). This affects only the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>abuse_filter</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>abuse_filter_history</code></bdi> tables. Some queries might need to be updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T361996] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W16"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:27, 16 april 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26564838 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Starting this week, newcomers editing Wikipedia [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Positive reinforcement#Leveling up 3|will be encouraged]] to try structured tasks. [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary#Newcomer tasks|Structured tasks]] have been shown to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Structured tasks/Add a link/Experiment analysis, December 2021|improve newcomer activation and retention]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T348086] * You can [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|nominate your favorite tools]] for the fifth edition of the Coolest Tool Award. Nominations will be open until May 10. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * This is the last warning that by the end of May 2024 the Vector 2022 skin will no longer share site and user scripts/styles with old Vector. For user-scripts that you want to keep using on Vector 2022, copy the contents of [[{{#special:MyPage}}/vector.js]] to [[{{#special:MyPage}}/vector-2022.js]]. There are [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Loading Vector 2010 scripts|more technical details]] available. Interface administrators who foresee this leading to lots of technical support questions may wish to send a mass message to your community, as was done on French Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T362701] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:26, 22 april 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26647188 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-18</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' [[File:Talk_pages_default_look_(April_2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages changed for the following wikis: {{int:project-localized-name-azwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-idwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ptwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-thwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ukwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-viwiki/en}}. These wikis participated to a test, where 50% of users got the new design, for one year. As this test [[Mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Analysis|gave positive results]], the new design is deployed on these wikis as the default design. It is possible to opt-out these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). The deployment will happen at all wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T341491] * Seven new wikis have been created: ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q33014|Betawi]] ([[w:bew:|<code>w:bew:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T357866] ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q35708|Kusaal]] ([[w:kus:|<code>w:kus:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T359757] ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q35513|Igala]] ([[w:igl:|<code>w:igl:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T361644] ** a {{int:project-localized-name-group-wiktionary}} in [[d:Q33541|Karakalpak]] ([[wikt:kaa:|<code>wikt:kaa:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T362135] ** a {{int:project-localized-name-group-wikisource}} in [[d:Q9228|Burmese]] ([[s:my:|<code>s:my:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T361085] ** a {{int:project-localized-name-group-wikisource}} in [[d:Q9237|Malay]] ([[s:ms:|<code>s:ms:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T363039] ** a {{int:project-localized-name-group-wikisource}} in [[d:Q8108|Georgian]] ([[s:ka:|<code>s:ka:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T363085] * You can now [https://translatewiki.net/wiki/Support#Early_access:_Watch_Message_Groups_on_Translatewiki.net watch message groups/projects] on [[m:Special:MyLanguage/translatewiki.net|Translatewiki.net]]. Initially, this feature will notify you of added or deleted messages in these groups. [https://phabricator.wikimedia.org/T348501] * Dark mode is now available on all wikis, on mobile web for logged-in users who opt into the [[Special:MobileOptions|advanced mode]]. This is the early release of the feature. Technical editors are invited to [https://night-mode-checker.wmcloud.org/ check for accessibility issues on wikis]. See [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-04|more detailed guidelines]]. '''Problems''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can use an alternative visual style without labels, by using <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mapstyle="osm"</nowiki></code></bdi>. This wasn't working in previews, creating the wrong impression that it wasn't supported. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T362531] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 05:32, 30 april 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26689057 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' [[File:Talk_pages_default_look_(April_2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages changed for all wikis, except for Commons, Wikidata and most Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|a few]] have already received this design change). You can read the detail of the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt-out these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). The deployment will happen at remaining wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T352087][https://phabricator.wikimedia.org/T319146] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Interface admins now have greater control over the styling of article components on mobile with the introduction of the <code>SiteAdminHelper</code>. More information on how styles can be disabled can be found [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikimediaMessages#Site_admin_helper|at the extension's page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T363932] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] has added article body sections in JSON format and a curated short description field to the existing parsed Infobox. This expansion to the API is also available via Wikimedia Cloud Services. [https://enterprise.wikimedia.com/blog/article-sections-and-description/] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * When you look at the Special:Log page, the first view is labelled "All public logs", but it only shows some logs. This label will now say "Main public logs". [https://phabricator.wikimedia.org/T237729] '''Future changes''' * A new service will be built to replace [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Extension:Graph]]. Details can be found in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph/Plans|the latest update]] regarding this extension. * Starting May 21, English Wikipedia and German Wikipedia will get the possibility to activate "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]". This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to all Wikipedias]]. These communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|activate and configure the feature locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308144] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18:42, 6 maj 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26729363 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-20</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On Wikisource there is a special page listing pages of works without corresponding scan images. Now you can use the new magic word <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>__EXPECTWITHOUTSCANS__</code></bdi> to exclude certain pages (list of editions or translations of works) from that list. [https://phabricator.wikimedia.org/T344214] * If you use the [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|user-preference]] "{{int:tog-uselivepreview}}", then the template-page feature "{{int:Templatesandbox-editform-legend}}" will now also work without reloading the page. [https://phabricator.wikimedia.org/T136907] * [[mw:Special:Mylanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can now specify an alternative text via the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>alt=</nowiki></code></bdi> attribute. This is identical in usage to the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>alt=</nowiki></code></bdi> attribute in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Images#Syntax|image and gallery syntax]]. An exception for this feature is wikis like Wikivoyage where the miniature maps are interactive. [https://phabricator.wikimedia.org/T328137] * The old [[mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|Guided Tour]] for the "[[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New Filters for Edit Review]]" feature has been removed. It was created in 2017 to show people with older accounts how the interface had changed, and has now been seen by most of the intended people. [https://phabricator.wikimedia.org/T217451] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[{{#special:search}}]] results page will now use CSS flex attributes, for better accessibility, instead of a table. If you have a gadget or script that adjusts search results, you should update your script to the new HTML structure. [https://phabricator.wikimedia.org/T320295] '''Future changes''' * In the Vector 2022 skin, main pages will be displayed at full width (like special pages). The goal is to keep the number of characters per line large enough. This is related to the coming changes to typography in Vector 2022. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T357706] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Two columns of the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:pagelinks table|pagelinks]]</code></bdi> database table (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_namespace</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_title</code></bdi>) are being dropped soon. Users must use two columns of the new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:special:MyLanguage/Manual:linktarget table|linktarget]]</code></bdi> table instead (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_namespace</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_title</code></bdi>). In your existing SQL queries: *# Replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN pagelinks</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN linktarget</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_</code></bdi> in the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>ON</code></bdi> statement *# Below that add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN pagelinks ON lt_id = pl_target_id</code></bdi> ** See <bdi lang="en" dir="ltr">[[phab:T222224]]</bdi> for technical reasoning. [https://phabricator.wikimedia.org/T222224][https://phabricator.wikimedia.org/T299947] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:57, 14 maj 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26762074 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-21</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Nuke]] feature, which enables administrators to mass delete pages, will now correctly delete pages which were moved to another title. [https://phabricator.wikimedia.org/T43351] * New changes have been made to the UploadWizard in Wikimedia Commons: the overall layout has been improved, by following new styling and spacing for the form and its fields; the headers and helper text for each of the fields was changed; the Caption field is now a required field, and there is an option for users to copy their caption into the media description. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:WMF_support_for_Commons/Upload_Wizard_Improvements#Changes_to_%22Describe%22_workflow][https://phabricator.wikimedia.org/T361049] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML used to render all headings [[mw:Heading_HTML_changes|is being changed to improve accessibility]]. It will change on 22 May in some skins (Timeless, Modern, CologneBlue, Nostalgia, and Monobook). Please test gadgets on your wiki on these skins and [[phab:T13555|report any related problems]] so that they can be resolved before this change is made in all other skins. The developers are also considering the introduction of a [[phab:T337286|Gadget API for adding buttons to section titles]] if that would be helpful to tool creators, and would appreciate any input you have on that. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:02, 21 maj 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26786311 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-22</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Several bugs related to the latest updates to the UploadWizard on Wikimedia Commons have been fixed. For more information, see [[:phab:T365107|T365107]] and [[:phab:T365119|T365119]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] In March 2024 a new [[mw:ResourceLoader/Core_modules#addPortlet|addPortlet]] API was added to allow gadgets to create new portlets (menus) in the skin. In certain skins this can be used to create dropdowns. Gadget developers are invited to try it and [[phab:T361661|give feedback]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Some CSS in the Minerva skin has been removed to enable easier community configuration. Interface editors should check the rendering on mobile devices for aspects related to the classes: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.collapsible</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.multicol</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.reflist</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.coordinates</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.topicon</code></bdi>. [[phab:T361659|Further details are available on replacement CSS]] if it is needed. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * When you visit a wiki where you don't yet have a local account, local rules such as edit filters can sometimes prevent your account from being created. Starting this week, MediaWiki takes your global rights into account when evaluating whether you can override such local rules. [https://phabricator.wikimedia.org/T316303] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:13, 28 maj 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26832205 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-23</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * It is now possible for local administrators to add new links to the bottom of the site Tools menu without JavaScript. [[mw:Manual:Interface/Sidebar#Add or remove toolbox sections|Documentation is available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T6086] * The message name for the definition of the tracking category of WikiHiero has changed from "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MediaWiki:Wikhiero-usage-tracking-category</code></bdi>" to "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MediaWiki:Wikihiero-usage-tracking-category</code></bdi>". [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/wikihiero/+/1035855] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q5317225|Kadazandusun]] ([[w:dtp:|<code>w:dtp:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T365220] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * Next week, on wikis with the Vector 2022 skin as the default, logged-out desktop users will be able to choose between different font sizes. The default font size will also be increased for them. This is to make Wikimedia projects easier to read. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-06 deployments|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:33, 4 juni 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26844397 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-24</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The software used to render SVG files has been updated to a new version, fixing many longstanding bugs in SVG rendering. [https://phabricator.wikimedia.org/T265549] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML used to render all headings [[mw:Heading HTML changes|is being changed to improve accessibility]]. It was changed last week in some skins (Vector legacy and Minerva). Please test gadgets on your wiki on these skins and [[phab:T13555|report any related problems]] so that they can be resolved before this change is made in Vector-2022. The developers are still considering the introduction of a [[phab:T337286|Gadget API for adding buttons to section titles]] if that would be helpful to tool creators, and would appreciate any input you have on that. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML markup used for citations by [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] changed last week. In places where Parsoid previously added the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw-reference-text</code></bdi> class, Parsoid now also adds the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>reference-text</code></bdi> class for better compatibility with the legacy parser. [[mw:Specs/HTML/2.8.0/Extensions/Cite/Announcement|More details are available]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/1036705] '''Problems''' * There was a bug with the Content Translation interface that caused the tools menus to appear in the wrong location. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T366374] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The new version of MediaWiki includes another change to the HTML markup used for citations: [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] will now generate a <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><span class="mw-cite-backlink"></nowiki></code></bdi> wrapper for both named and unnamed references for better compatibility with the legacy parser. Interface administrators should verify that gadgets that interact with citations are compatible with the new markup. [[mw:Specs/HTML/2.8.0/Extensions/Cite/Announcement|More details are available]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/1035809] * On multilingual wikis that use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><translate></nowiki></code></bdi> system, there is a feature that shows potentially-outdated translations with a pink background until they are updated or confirmed. From this week, confirming translations will be logged, and there is a new user-right that can be required for confirming translations if the community [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|requests it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T49177] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:18, 10 juni 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26893898 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-25</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * People who attempt to add an external link in the visual editor will now receive immediate feedback if they attempt to link to a domain that a project has decided to block. Please see [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#11_June_2024|Edit check]] for more details. [https://phabricator.wikimedia.org/T366751] * The new [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CommunityConfiguration|Community Configuration extension]] is available [[testwiki:Special:CommunityConfiguration|on Test Wikipedia]]. This extension allows communities to customize specific features to meet their local needs. Currently only Growth features are configurable, but the extension will support other [[mw:Special:MyLanguage/Community_configuration#Use_cases|Community Configuration use cases]] in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T323811][https://phabricator.wikimedia.org/T360954] * The dark mode [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] is now available on category and help pages, as well as more special pages. There may be contrast issues. Please report bugs on the [[mw:Talk:Reading/Web/Accessibility_for_reading|project talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T366370] '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Cloud Services tools were not available for 25 minutes last week. This was caused by a faulty hardware cable in the data center. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2024-06-11_WMCS_Ceph] * Last week, styling updates were made to the Vector 2022 skin. This caused unforeseen issues with templates, hatnotes, and images. Changes to templates and hatnotes were reverted. Most issues with images were fixed. If you still see any, [[phab:T367463|report them here]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T367480] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting June 18, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#ref|Reference Edit Check]] will be deployed to [[phab:T361843|a new set of Wikipedias]]. This feature is intended to help newcomers and to assist edit-patrollers by inviting people who are adding new content to a Wikipedia article to add a citation when they do not do so themselves. During [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#Reference_Check_A/B_Test|a test at 11 wikis]], the number of citations added [https://diff.wikimedia.org/?p=127553 more than doubled] when Reference Check was shown to people. Reference Check is [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Configuration|community configurable]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T361843]<!-- NOTE: THE DIFF BLOG WILL BE PUBLISHED ON MONDAY --> * [[m:Special:MyLanguage/Mailing_lists|Mailing lists]] will be unavailable for roughly two hours on Tuesday 10:00–12:00 UTC. This is to enable migration to a new server and upgrade its software. [https://phabricator.wikimedia.org/T367521] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:47, 18 juni 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26911987 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-26</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W26"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Editors will notice that there have been some changes to the background color of text in the diff view, and the color of the byte-change numbers, last week. These changes are intended to make text more readable in both light mode and dark mode, and are part of a larger effort to increase accessibility. You can share your comments or questions [[mw:Talk:Reading/Web/Accessibility for reading|on the project talkpage]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T361717] * The text colors that are used for visited-links, hovered-links, and active-links, were also slightly changed last week to improve their accessibility in both light mode and dark mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T366515] '''Problems''' * You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk pages permalinking|copy permanent links to talk page comments]] by clicking on a comment's timestamp. [[mw:Talk pages project/Permalinks|This feature]] did not always work when the topic title was very long and the link was used as a wikitext link. This has been fixed. Thanks to Lofhi for submitting the bug. [https://phabricator.wikimedia.org/T356196] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting 26 June, all talk pages messages' timestamps will become a link at English Wikipedia, making this feature available for you to use at all wikis. This link is a permanent link to the comment. It allows users to find the comment they were linked to, even if this comment has since been moved elsewhere. You can read more about this feature [[DiffBlog:/2024/01/29/talk-page-permalinks-dont-lose-your-threads/|on Diff]] or [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk pages permalinking|on Mediawiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T365974] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W26"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:31, 25 juni 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26989424 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-27</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W27"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Over the next three weeks, dark mode will become available for all users, both logged-in and logged-out, starting with the mobile web version. This fulfils one of the [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2023/Reading/Dark_mode|top-requested community wishes]], and improves low-contrast reading and usage in low-light settings. As part of these changes, dark mode will also work on User-pages and Portals. There is more information in [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading/Updates#June_2024:_Typography_and_dark_mode_deployments,_new_global_preferences|the latest Web team update]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T366364] * Logged-in users can now set [[m:Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering-skin-skin-prefs|global preferences for the text-size and dark-mode]], thanks to a combined effort across Foundation teams. This allows Wikimedians using multiple wikis to set up a consistent reading experience easily, for example by switching between light and dark mode only once for all wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T341278] * If you use a very old web browser some features might not work on the Wikimedia wikis. This affects Internet Explorer 11 and versions of Chrome, Firefox and Safari older than 2016. This change makes it possible to use new [[d:Q46441|CSS]] features and to send less code to all readers. [https://phabricator.wikimedia.org/T288287][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Manual:How_to_make_a_MediaWiki_skin#Using_CSS_variables_for_supporting_different_themes_e.g._dark_mode] * Wikipedia Admins can customize local wiki configuration options easily using [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]]. Community Configuration was created to allow communities to customize how some features work, because each language wiki has unique needs. At the moment, admins can configure [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] on their home wikis, in order to better recruit and retain new editors. More options will be provided in the coming months. [https://phabricator.wikimedia.org/T366458] * Editors interested in language issues that are related to [[w:en:Unicode|Unicode standards]], can now discuss those topics at [[mw:Talk:WMF membership with Unicode Consortium|a new conversation space in MediaWiki.org]]. The Wikimedia Foundation is now a [[mw:Special:MyLanguage/WMF membership with Unicode Consortium|member of the Unicode Consortium]], and the coordination group can collaboratively review the issues discussed and, where appropriate, bring them to the attention of the Unicode Consortium. * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q2891049|Mandailing]] ([[w:btm:|<code>w:btm:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T368038] '''Problems''' * Editors can once again click on links within the visual editor's citation-preview, thanks to a bug fix by the Editing Team. [https://phabricator.wikimedia.org/T368119] '''Future changes''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 2 weeks. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/27|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W27"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:57, 2 juli 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27038456 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * At the Wikimedia Foundation a new task force was formed to replace the disabled Graph with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project|more secure, easy to use, and extensible Chart]]. You can [[mw:Special:MyLanguage/Newsletter:Chart Project|subscribe to the newsletter]] to get notified about new project updates and other news about Chart. * The [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|CampaignEvents]] extension is now available on Meta-wiki, Igbo Wikipedia, and Swahili Wikipedia, and can be requested on your wiki. This extension helps in managing and making events more visible, giving Event organizers the ability to use tools like the Event registration tool. To learn more about the deployment status and how to request this extension for your wiki, visit the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment_status|CampaignEvents page on Meta-wiki]]. * Editors using the iOS Wikipedia app who have more than 50 edits can now use the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits#Add an image|Add an Image]] feature. This feature presents opportunities for small but useful contributions to Wikipedia. * Thank you to [[mw:MediaWiki Product Insights/Contributor retention and growth/Celebration|all of the authors]] who have contributed to MediaWiki Core. As a result of these contributions, the [[mw:MediaWiki Product Insights/Contributor retention and growth|percentage of authors contributing more than 5 patches has increased by 25% since last year]], which helps ensure the sustainability of the platform for the Wikimedia projects. '''Problems''' * A problem with the color of the talkpage tabs always showing as blue, even for non-existent pages which should have been red, affecting the Vector 2022 skin, [[phab:T367982|has been fixed]]. '''Future changes''' * The Trust and Safety Product team wants to introduce [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] with as little disruption to tools and workflows as possible. Volunteer developers, including gadget and user-script maintainers, are kindly asked to update the code of their tools and features to handle temporary accounts. The team has [[mw:Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|created documentation]] explaining how to do the update. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/2024-04 CTA|Learn more]]. '''Tech News survey''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 1 more week. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W28"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:30, 8 juli 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27080357 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/29|Translations]] are available. '''Tech News survey''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 3 more days. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia developers can now officially continue to use both [[mw:Special:MyLanguage/Gerrit|Gerrit]] and [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]], due to a June 24 decision by the Wikimedia Foundation to support software development on both platforms. Gerrit and GitLab are both code repositories used by developers to write, review, and deploy the software code that supports the MediaWiki software that the wiki projects are built on, as well as the tools used by editors to create and improve content. This decision will safeguard the productivity of our developers and prevent problems in code review from affecting our users. More details are available in the [[mw:GitLab/Migration status|Migration status]] page. * The Wikimedia Foundation seeks applicants for the [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal|Product and Technology Advisory Council]] (PTAC). This group will bring technical contributors and Wikimedia Foundation together to co-define a more resilient, future-proof technological platform. Council members will evaluate and consult on the movement's product and technical activities, so that we develop multi-generational projects. We are looking for a range of technical contributors across the globe, from a variety of Wikimedia projects. [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal#Joining the PTAC as a technical volunteer|Please apply here by August 10]]. * Editors with rollback user-rights who use the Wikipedia App for Android can use the new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Anti Vandalism|Edit Patrol]] features. These features include a new feed of Recent Changes, related links such as Undo and Rollback, and the ability to create and save a personal library of user talk messages to use while patrolling. If your wiki wants to make these features available to users who do not have rollback rights but have reached a certain edit threshold, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android#Contact us|you can contact the team]]. You can [[diffblog:2024/07/10/ِaddressing-vandalism-with-a-tap-the-journey-of-introducing-the-patrolling-feature-in-the-mobile-app/|read more about this project on Diff blog]]. * Editors who have access to [[m:Special:MyLanguage/The_Wikipedia_Library|The Wikipedia Library]] can once again use non-open access content in SpringerLinks, after the Foundation [[phab:T368865|contacted]] them to restore access. You can read more about [[m:Tech/News/Recently_resolved_community_tasks|this and 21 other community-submitted tasks that were completed last week]]. '''Changes later this week''' * This week, [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-07 deployments|dark mode will be available on a number of Wikipedias]], both desktop and mobile, for logged-in and logged-out users. Interface admins and user script maintainers are encouraged to check gadgets and user scripts in the dark mode, to find any hard-coded colors and fix them. There are some [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for night mode compatibility on Wikimedia wikis|recommendations for dark mode compatibility]] to help. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Next week, functionaries, volunteers maintaining tools, and software development teams are invited to test the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] feature on testwiki. Temporary accounts is a feature that will help improve privacy on the wikis. No further temporary account deployments are scheduled yet. Please [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|share your opinions and questions on the project talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T348895] * Editors who upload files cross-wiki, or teach other people how to do so, may wish to join a Wikimedia Commons discussion. The Commons community is discussing limiting who can upload files through the cross-wiki upload/Upload dialog feature to users auto-confirmed on Wikimedia Commons. This is due to the large amount of copyright violations uploaded this way. There is a short summary at [[c:Special:MyLanguage/Commons:Cross-wiki upload|Commons:Cross-wiki upload]] and [[c:Commons:Village pump/Proposals#Deactivate cross-wiki uploads for new users|discussion at Commons:Village Pump]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' You can also get other news from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin|Wikimedia Foundation Bulletin]]. </div><section end="technews-2024-W29"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 03:29, 16 juli 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27124561 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/30|Translations]] are available. '''Feature News''' * Stewards can now [[:m:Special:MyLanguage/Global_blocks|globally block]] accounts. Before [[phab:T17294|the change]] only IP addresses and IP ranges could be blocked globally. Global account blocks are useful when the blocked user should not be logged out. [[:m:Special:MyLanguage/Global_locks|Global locks]] (a similar tool logging the user out of their account) are unaffected by this change. The new global account block feature is related to the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Temporary Accounts]] project, which is a new type of user account that replaces IP addresses of unregistered editors that are no longer made public. * Later this week, Wikimedia site users will notice that the Interface of [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs]] (also known as "Pending Changes") is improved and consistent with the rest of the MediaWiki interface and [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Wikimedia's design system]]. The FlaggedRevs interface experience on mobile and [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MinervaNeue|Minerva skin]] was inconsistent before it was fixed and ported to [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]] by the WMF Growth team and some volunteers. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] * Wikimedia site users can now submit account vanishing requests via [[m:Special:GlobalVanishRequest|GlobalVanishRequest]]. This feature is used when a contributor wishes to stop editing forever. It helps you hide your past association and edit to protect your privacy. Once processed, the account will be locked and renamed. [https://phabricator.wikimedia.org/T367329] * Have you tried monitoring and addressing vandalism in Wikipedia using your phone? [https://diff.wikimedia.org/2024/07/10/%d9%90addressing-vandalism-with-a-tap-the-journey-of-introducing-the-patrolling-feature-in-the-mobile-app/ A Diff blog post on Patrolling features in the Mobile App] highlights some of the new capabilities of the feature, including swiping through a feed of recent changes and a personal library of user talk messages for use when patrolling from your phone. * Wikimedia contributors and GLAM (galleries, libraries, archives, and museums) organisations can now learn and measure the impact Wikimedia Commons is having towards creating quality encyclopedic content using the [https://doc.wikimedia.org/generated-data-platform/aqs/analytics-api/reference/commons.html Commons Impact Metrics] analytics dashboard. The dashboard offers organizations analytics on things like monthly edits in a category, the most viewed files, and which Wikimedia articles are using Commons images. As a result of these new data dumps, GLAM organisation can more reliably measure their return on investment for programs bringing content into the digital Commons. [https://diff.wikimedia.org/2024/07/19/commons-impact-metrics-now-available-via-data-dumps-and-api/] '''Project Updates''' * Come share your ideas for improving the wikis on the newly reopened [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|Community Wishlist]]. The Community Wishlist is Wikimedia’s forum for volunteers to share ideas (called wishes) to improve how the wikis work. The new version of the wishlist is always open, works with both wikitext and Visual Editor, and allows wishes in any language. '''Learn more''' * Have you ever wondered how Wikimedia software works across over 300 languages? This is 253 languages more than the Google Chrome interface, and it's no accident. The Language and Product Localization Team at the Wikimedia Foundation supports your work by adapting all the tools and interfaces in the MediaWiki software so that contributors in our movement who translate pages and strings can translate them and have the sites in all languages. Read more about the team and their upcoming work on [https://diff.wikimedia.org/2024/07/17/building-towards-a-robust-multilingual-knowledge-ecosystem-for-the-wikimedia-movement/ Diff]. * How can Wikimedia build innovative and experimental products while maintaining such heavily used websites? A recent [https://diff.wikimedia.org/2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/ blog post] by WMF staff Johan Jönsson highlights the work of the [[m:Future Audiences#Objectives and Key Results|WMF Future Audience initiative]], where the goal is not to build polished products but test out new ideas, such as a [[m:Future_Audiences/Experiments: conversational/generative AI|ChatGPT plugin]] and [[m:Future_Audiences/Experiment:Add a Fact|Add a Fact]], to help take Wikimedia into the future. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' You can also get other news from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin|Wikimedia Foundation Bulletin]]. </div><section end="technews-2024-W30"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:02, 23 juli 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27142915 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/31|Translations]] are available. '''Feature news''' * Editors using the Visual Editor in languages that use non-Latin characters for numbers, such as Hindi, Manipuri and Eastern Arabic, may notice some changes in the formatting of reference numbers. This is a side effect of preparing a new sub-referencing feature, and will also allow fixing some general numbering issues in Visual Editor. If you notice any related problems on your wiki, please share details at the [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|project talkpage]]. '''Bugs status''' * Some logged-in editors were briefly unable to edit or load pages last week. [[phab:T370304|These errors]] were mainly due to the addition of new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|linter]] rules which led to caching problems. Fixes have been applied and investigations are continuing. * Editors can use the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/IP Info|IP Information tool]] to get information about IP addresses. This tool is available as a Beta Feature in your preferences. The tool was not available for a few days last week, but is now working again. Thank you to Shizhao for filing the bug report. You can read about that, and [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks#2024-07-25|28 other community-submitted tasks]] that were resolved last week. '''Project updates''' * There are new features and improvements to Phabricator from the Release Engineering and Collaboration Services teams, and some volunteers, including: the search systems, the new task creation system, the login systems, the translation setup which has resulted in support for more languages (thanks to Pppery), and fixes for many edge-case errors. You can [[phab:phame/post/view/316/iterative_improvements/|read details about these and other improvements in this summary]]. * There is an [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|update on the Charts project]]. The team has decided which visualization library to use, which chart types to start focusing on, and where to store chart definitions. * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} in [[d:Q9056|Czech]] ([[voy:cs:|<code>voy:cs:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T370905] '''Learn more''' * There is a [[diffblog:2024/07/26/the-journey-to-open-our-first-data-center-in-south-america/|new Wikimedia Foundation data center]] in São Paulo, Brazil which helps to reduce load times. * There is new [[diffblog:2024/07/22/the-perplexing-process-of-uploading-images-to-wikipedia/|user research]] on problems with the process of uploading images. * Commons Impact Metrics are [[diffblog:2024/07/19/commons-impact-metrics-now-available-via-data-dumps-and-api/|now available]] via data dumps and API. * The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2024/July|Technical Community Newsletter]] is now available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W31"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:09, 30 juli 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27164109 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Translations]] are available. '''Feature news''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Two new parser functions will be available this week: <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#dir|#dir]]<nowiki>}}</nowiki></code> and <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#bcp47|#bcp47]]<nowiki>}}</nowiki></code>. These will reduce the need for <code>Template:Dir</code> and <code>Template:BCP47</code> on Commons and allow us to [[phab:T343131|drop 100 million rows]] from the "what links here" database. Editors at any wiki that use these templates, can help by replacing the templates with these new functions. The templates at Commons will be updated during the Hackathon at Wikimania. [https://phabricator.wikimedia.org/T359761][https://phabricator.wikimedia.org/T366623] * Communities can request the activation of the visual editor on entire namespaces where discussions sometimes happen (for instance ''Wikipedia:'' or ''Wikisource:'' namespaces) if they understand the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/FAQ#WPNS|known limitations]]. For discussions, users can already use [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] in these namespaces. * The tracking category "Pages using Timeline" has been renamed to "Pages using the EasyTimeline extension" [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3ATimeline-tracking-category&namespace=8 in TranslateWiki]. Wikis that have created the category locally should rename their local creation to match. '''Project updates''' * Editors who help to organize WikiProjects and similar on-wiki collaborations, are invited to share ideas and examples of successful collaborations with the Campaigns and Programs teams. You can fill out [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/WikiProjects|a brief survey]] or share your thoughts [[m:Talk:Campaigns/WikiProjects|on the talkpage]]. The teams are particularly looking for details about successful collaborations on non-English wikis. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The new parser is being rolled out on {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} wikis over the next few months. The {{int:project-localized-name-enwikivoyage}} and {{int:project-localized-name-hewikivoyage}} were [[phab:T365367|switched]] to Parsoid last week. For more information, see [[mw:Parsoid/Parser_Unification|Parsoid/Parser Unification]]. '''Learn more''' * There will be more than 200 sessions at Wikimania this week. Here is a summary of some of the [[diffblog:2024/08/05/interested-in-product-and-tech-here-are-some-wikimania-sessions-you-dont-want-to-miss/|key sessions related to the product and technology area]]. * The latest [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin/2024/07-02|Wikimedia Foundation Bulletin]] is available. * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2024/July|Language and Internationalization newsletter]] is available. It includes: New design previews for Translatable pages; Updates about MinT for Wiki Readers; the release of Translation dumps; and more. * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/31|Growth newsletter]] is available. * The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/July 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W32"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:41, 5 august 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27233905 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Translations]] are available. '''Feature news''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Two new parser functions will be available this week: <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#dir|#dir]]<nowiki>}}</nowiki></code> and <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#bcp47|#bcp47]]<nowiki>}}</nowiki></code>. These will reduce the need for <code>Template:Dir</code> and <code>Template:BCP47</code> on Commons and allow us to [[phab:T343131|drop 100 million rows]] from the "what links here" database. Editors at any wiki that use these templates, can help by replacing the templates with these new functions. The templates at Commons will be updated during the Hackathon at Wikimania. [https://phabricator.wikimedia.org/T359761][https://phabricator.wikimedia.org/T366623] * Communities can request the activation of the visual editor on entire namespaces where discussions sometimes happen (for instance ''Wikipedia:'' or ''Wikisource:'' namespaces) if they understand the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/FAQ#WPNS|known limitations]]. For discussions, users can already use [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] in these namespaces. * The tracking category "Pages using Timeline" has been renamed to "Pages using the EasyTimeline extension" [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3ATimeline-tracking-category&namespace=8 in TranslateWiki]. Wikis that have created the category locally should rename their local creation to match. '''Project updates''' * Editors who help to organize WikiProjects and similar on-wiki collaborations, are invited to share ideas and examples of successful collaborations with the Campaigns and Programs teams. You can fill out [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/WikiProjects|a brief survey]] or share your thoughts [[m:Talk:Campaigns/WikiProjects|on the talkpage]]. The teams are particularly looking for details about successful collaborations on non-English wikis. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The new parser is being rolled out on {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} wikis over the next few months. The {{int:project-localized-name-enwikivoyage}} and {{int:project-localized-name-hewikivoyage}} were [[phab:T365367|switched]] to Parsoid last week. For more information, see [[mw:Parsoid/Parser_Unification|Parsoid/Parser Unification]]. '''Learn more''' * There will be more than 200 sessions at Wikimania this week. Here is a summary of some of the [[diffblog:2024/08/05/interested-in-product-and-tech-here-are-some-wikimania-sessions-you-dont-want-to-miss/|key sessions related to the product and technology area]]. * The latest [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin/2024/07-02|Wikimedia Foundation Bulletin]] is available. * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2024/July|Language and Internationalization newsletter]] is available. It includes: New design previews for Translatable pages; Updates about MinT for Wiki Readers; the release of Translation dumps; and more. * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/31|Growth newsletter]] is available. * The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/July 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W32"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:43, 5 august 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27233905 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-33</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W33"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/33|Translations]] are available. '''Feature news''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] editors and maintainers can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter/Actions#Show a CAPTCHA|make a CAPTCHA show if a filter matches an edit]]. This allows communities to quickly respond to spamming by automated bots. [https://phabricator.wikimedia.org/T20110] * [[m:Special:MyLanguage/Stewards|Stewards]] can now specify if global blocks should prevent account creation. Before [[phab:T17273|this change]] by the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product]] Team, all global blocks would prevent account creation. This will allow stewards to reduce the unintended side-effects of global blocks on IP addresses. '''Project updates''' * [[wikitech:Help talk:Toolforge/Toolforge standards committee#August_2024_committee_nominations|Nominations are open on Wikitech]] for new members to refresh the [[wikitech:Help:Toolforge/Toolforge standards committee|Toolforge standards committee]]. The committee oversees the Toolforge [[wikitech:Help:Toolforge/Right to fork policy|Right to fork policy]] and [[wikitech:Help:Toolforge/Abandoned tool policy|Abandoned tool policy]] among other duties. Nominations will remain open until at least 2024-08-26. * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q2880037|West Coast Bajau]] ([[w:bdr:|<code>w:bdr:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T371757] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/33|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W33"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:20, 13 august 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27253654 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-34</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W34"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/34|Translations]] are available. '''Feature news''' * Editors who want to re-use references but with different details such as page numbers, will be able to do so by the end of 2024, using a new [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Sub-referencing in a nutshell|sub-referencing]] feature. You can read more [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|about the project]] and [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|how to test the prototype]]. * Editors using tracking categories to identify which pages use specific extensions may notice that six of the categories have been renamed to make them more easily understood and consistent. These categories are automatically added to pages that use specialized MediaWiki extensions. The affected names are for: [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Aintersection-category&namespace=8 DynamicPageList], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Akartographer-tracking-category&namespace=8 Kartographer], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Aphonos-tracking-category&namespace=8 Phonos], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Arss-tracking-category&namespace=8 RSS], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Ascore-use-category&namespace=8 Score], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Awikihiero-usage-tracking-category&namespace=8 WikiHiero]. Wikis that have created the category locally should rename their local creation to match. Thanks to Pppery for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T347324] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Technical volunteers who edit modules and want to get a list of the categories used on a page, can now do so using the <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">categories</bdi></code> property of <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">[[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#Title objects|mw.title objects]]</bdi></code>. This enables wikis to configure workflows such as category-specific edit notices. Thanks to SD001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T50175][https://phabricator.wikimedia.org/T85372] '''Bugs status''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Your help is needed to check if any pages need to be moved or deleted. A maintenance script was run to clean up unreachable pages (due to Unicode issues or introduction of new namespaces/namespace aliases). The script tried to find appropriate names for the pages (e.g. by following the Unicode changes or by moving pages whose titles on Wikipedia start with <code>Talk:WP:</code> so that their titles start with <code>Wikipedia talk:</code>), but it may have failed for some pages, and moved them to <bdi lang="zxx" dir="ltr">[[Special:PrefixIndex/T195546/]]</bdi> instead. Your community should check if any pages are listed there, and move them to the correct titles, or delete them if they are no longer needed. A full log (including pages for which appropriate names could be found) is available in [[phab:P67388]]. * Editors who volunteer as [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Mentorship|mentors]] to newcomers on their wiki are once again able to access lists of potential mentees who they can connect with to offer help and guidance. This functionality was restored thanks to [[phab:T372164|a bug fix]]. Thank you to Mbch331 for filing the bug report. You can read about that, and 18 other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Project updates''' * The application deadline for the [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal|Product & Technology Advisory Council]] (PTAC) has been extended to September 16. Members will help by providing advice to Foundation Product and Technology leadership on short and long term plans, on complex strategic problems, and help to get feedback from more contributors and technical communities. Selected members should expect to spend roughly 5 hours per month for the Council, during the one year pilot. Please consider applying, and spread the word to volunteers you think would make a positive contribution to the committee. '''Learn more''' * The [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award#2024 Winners|2024 Coolest Tool Awards]] were awarded at Wikimania, in seven categories. For example, one award went to the ISA Tool, used for adding structured data to files on Commons, which was recently improved during the [[m:Event:Wiki Mentor Africa ISA Hackathon 2024|Wiki Mentor Africa Hackathon]]. You can see video demonstrations of each tool at the awards page. Congratulations to this year's recipients, and thank you to all tool creators and maintainers. * The latest [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin/2024/08-01|Wikimedia Foundation Bulletin]] is available, and includes some highlights from Wikimania, an upcoming Language community meeting, and other news from the movement. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/34|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W34"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:51, 20 august 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27307284 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-35</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W35"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Translations]] are available. '''Feature news''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Administrators can now test the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] feature on test2wiki. This was done to allow cross-wiki testing of temporary accounts, for when temporary accounts switch between projects. The feature was enabled on testwiki a few weeks ago. No further temporary account deployments are scheduled yet. Temporary Accounts is a project to create a new type of user account that replaces IP addresses of unregistered editors which are no longer made public. Please [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|share your opinions and questions on the project talk page]]. * Later this week, editors at wikis that use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs]] (also known as "Pending Changes") may notice that the indicators at the top of articles have changed. This change makes the system more consistent with the rest of the MediaWiki interface. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] '''Bugs status''' * Editors who use the 2010 wikitext editor, and use the Character Insert buttons, will [[phab:T361465|no longer]] experience problems with the buttons adding content into the edit-summary instead of the edit-window. You can read more about that, and 26 other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Project updates''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] Please review and vote on [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas|Focus Areas]], which are groups of wishes that share a problem. Focus Areas were created for the newly reopened Community Wishlist, which is now open year-round for submissions. The first batch of focus areas are specific to moderator workflows, around welcoming newcomers, minimizing repetitive tasks, and prioritizing tasks. Once volunteers have reviewed and voted on focus areas, the Foundation will then review and select focus areas for prioritization. * Do you have a project and are willing to provide a three (3) month mentorship for an intern? [[mw:Special:MyLanguage/Outreachy|Outreachy]] is a twice a year program for people to participate in a paid internship that will start in December 2024 and end in early March 2025, and they need mentors and projects to work on. Projects can be focused on coding or non-coding (design, documentation, translation, research). See the Outreachy page for more details, and a list of past projects since 2013. '''Learn more''' * If you're curious about the product and technology improvements made by the Wikimedia Foundation last year, read [[diffblog:2024/08/21/wikimedia-foundation-product-technology-improving-the-user-experience/|this recent highlights summary on Diff]]. * To learn more about the technology behind the Wikimedia projects, you can now watch sessions from the technology track at Wikimania 2024 on Commons. This week, check out: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 2 - Community Configuration - Shaping On-Wiki Functionality Together.webm|Community Configuration - Shaping On-Wiki Functionality Together]] (55 mins) - about the [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]] project. ** [[c:File:Wikimania 2024 - Belgrade - Day 1 - Future of MediaWiki. A sustainable platform to support a collaborative user base and billions of page views.webm|Future of MediaWiki. A sustainable platform to support a collaborative user base and billions of page views]] (30 mins) - an overview for both technical and non technical audiences, covering some of the challenges and open questions, related to the [[mw:MediaWiki Product Insights|platform evolution, stewardship and developer experiences]] research. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W35"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:30, 26 august 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27341211 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-36</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W36"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/36|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Editors and volunteer developers interested in data visualisation can now test the new software for charts. Its early version is available on beta Commons and beta Wikipedia. This is an important milestone before making charts available on regular wikis. You can [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|read more about this project update]] and help to test the charts. '''Feature news''' * Editors who use the [[{{#special:Unusedtemplates}}]] page can now filter out pages which are expected to be there permanently, such as sandboxes, test-cases, and templates that are always substituted. Editors can add the new magic word [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#EXPECTUNUSEDTEMPLATE|<code dir="ltr"><nowiki>__EXPECTUNUSEDTEMPLATE__</nowiki></code>]] to a template page to hide it from the listing. Thanks to Sophivorus and DannyS712 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T184633] * Editors who use the New Topic tool on discussion pages, will [[phab:T334163|now be reminded]] to add a section header, which should help reduce the quantity of newcomers who add sections without a header. You can read more about that, and {{formatnum:28}} other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. * Last week, some Toolforge tools had occasional connection problems. The cause is still being investigated, but the problems have been resolved for now. [https://phabricator.wikimedia.org/T373243] * Translation administrators at multilingual wikis, when editing multiple translation units, can now easily mark which changes require updates to the translation. This is possible with the [[phab:T298852#10087288|new dropdown menu]]. '''Project updates''' * A new draft text of a policy discussing the use of Wikimedia's APIs [[m:Special:MyLanguage/API Policy Update 2024|has been published on Meta-Wiki]]. The draft text does not reflect a change in policy around the APIs; instead, it is an attempt to codify existing API rules. Comments, questions, and suggestions are welcome on [[m:Talk:API Policy Update 2024|the proposed update’s talk page]] until September 13 or until those discussions have concluded. '''Learn more''' * To learn more about the technology behind the Wikimedia projects, you can now watch sessions from the technology track at Wikimania 2024 on Commons. This week, check out: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 2 - Charts, the successor of Graphs - A secure and extensible tool for data visualization.webm|Charts, the successor of Graphs - A secure and extensible tool for data visualization]] (25 mins) – about the above-mentioned Charts project. ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 3 - State of Language Technology and Onboarding at Wikimedia.webm|State of Language Technology and Onboarding at Wikimedia]] (90 mins) – about some of the language tools that support Wikimedia sites, such as [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Content]]/[[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation|Section Translation]], [[mw:Special:MyLanguage/MinT|MinT]], and LanguageConverter; also the current state and future of languages onboarding. [https://phabricator.wikimedia.org/T368772] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/36|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W36"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 03:04, 3 septembar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27390268 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-37</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W37"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/37|Translations]] are available. '''Feature news''' * Starting this week, the standard [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighter]] will receive new colors that make them compatible in dark mode. This is the first of many changes to come as part of a major upgrade to syntax highlighting. You can learn more about what's to come on the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror|help page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T365311][https://phabricator.wikimedia.org/T259059] * Editors of wikis using Wikidata will now be notified of only relevant Wikidata changes in their watchlist. This is because the Lua functions <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>entity:getSitelink()</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw.wikibase.getSitelink(qid)</code></bdi> will have their logic unified for tracking different aspects of sitelinks to reduce junk notifications from [[m:Wikidata For Wikimedia Projects/Projects/Watchlist Wikidata Sitelinks Tracking|inconsistent sitelinks tracking]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T295356] '''Project updates''' * Users of all Wikis will have access to Wikimedia sites as read-only for a few minutes on September 25, starting at 15:00 UTC. This is a planned datacenter switchover for maintenance purposes. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T370962] * Contributors of [[phab:T363538#10123348|11 Wikipedias]], including English will have a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS</code></bdi> namespace added to their Wikipedias. This improvement ensures that links beginning with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS:</code></bdi> (usually shortcuts to the [[w:en:Wikipedia:Manual of Style|Manual of Style]]) are not broken by [[w:en:Mooré|Mooré]] Wikipedia (language code <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mos</code></bdi>). [https://phabricator.wikimedia.org/T363538] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/37|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W37"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:50, 9 septembar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27424457 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-38</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W38"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/38|Translations]] are available. '''Improvements and Maintenance''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] Editors interested in templates can help by reading the latest Wishlist focus area, [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas/Template recall and discovery|Template recall and discovery]], and share your feedback on the talkpage. This input helps the Community Tech team to decide the right technical approach to build. Everyone is also encouraged to continue adding [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|new wishes]]. * The new automated [[{{#special:NamespaceInfo}}]] page helps editors understand which [[mw:Special:MyLanguage/Help:Namespaces|namespaces]] exist on each wiki, and some details about how they are configured. Thanks to DannyS712 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T263513] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Reference check|References Check]] is a feature that encourages editors to add a citation when they add a new paragraph to a Wikipedia article. For a short time, the corresponding tag "Edit Check (references) activated" was erroneously being applied to some edits outside of the main namespace. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T373692] * It is now possible for a wiki community to change the order in which a page’s categories are displayed on their wiki. By default, categories are displayed in the order they appear in the wikitext. Now, wikis with a consensus to do so can [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|request]] a configuration change to display them in alphabetical order. [https://phabricator.wikimedia.org/T373480] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Tool authors can now access ToolsDB's [[wikitech:Portal:Data Services#ToolsDB|public databases]] from both [[m:Special:MyLanguage/Research:Quarry|Quarry]] and [[wikitech:Superset|Superset]]. Those databases have always been accessible to every [[wikitech:Portal:Toolforge|Toolforge]] user, but they are now more broadly accessible, as Quarry can be accessed by anyone with a Wikimedia account. In addition, Quarry's internal database can now be [[m:Special:MyLanguage/Research:Quarry#Querying Quarry's own database|queried from Quarry itself]]. This database contains information about all queries that are being run and starred by users in Quarry. This information was already public through the web interface, but you can now query it using SQL. You can read more about that, and {{formatnum:20}} other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. * Any pages or tools that still use the very old CSS classes <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw-message-box</code></bdi> need to be updated. These old classes will be removed next week or soon afterwards. Editors can use a [https://global-search.toolforge.org/?q=mw-message-box&regex=1&namespaces=&title= global-search] to determine what needs to be changed. It is possible to use the newer <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>cdx-message</code></bdi> group of classes as a replacement (see [https://doc.wikimedia.org/codex/latest/components/demos/message.html#css-only-version the relevant Codex documentation], and [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Tech/Header&diff=prev&oldid=27449042 an example update]), but using locally defined onwiki classes would be best. [https://phabricator.wikimedia.org/T374499] '''Technical project updates''' * Next week, all Wikimedia wikis will be read-only for a few minutes. This will start on September 25 at [https://zonestamp.toolforge.org/1727276400 15:00 UTC]. This is a planned datacenter switchover for maintenance purposes. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This maintenance process also targets other services.]] The previous switchover took 3 minutes, and the Site Reliability Engineering teams use many tools to make sure that this essential maintenance work happens as quickly as possible. [https://phabricator.wikimedia.org/T370962] '''Tech in depth''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/August 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. This edition includes details about: research about [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Hooks|hook]] handlers to help simplify development, research about performance improvements, work to improve the REST API for end-users, and more. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] To learn more about the technology behind the Wikimedia projects, you can now watch sessions from the technology track at Wikimania 2024 on Commons. This week, check out: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Auditorium Kyiv - Day 4 - Hackathon Showcase.webm|Hackathon Showcase]] (45 mins) - 19 short presentations by some of the Hackathon participants, describing some of the projects they worked on, such as automated testing of maintenance scripts, a video-cutting command line tool, and interface improvements for various tools. There are [[phab:T369234|more details and links available]] in the Phabricator task. ** [[c:File:Co-Creating a Sustainable Future for the Toolforge Ecosystem.webm|Co-Creating a Sustainable Future for the Toolforge Ecosystem]] (40 mins) - a roundtable discussion for tool-maintainers, users, and supporters of Toolforge about how to make the platform sustainable and how to evaluate the tools available there. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/38|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W38"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:00, 17 septembar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27460876 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-39</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W39"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/39|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * All wikis will be [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|read-only]] for a few minutes on Wednesday September 25 at [https://zonestamp.toolforge.org/1727276400 15:00 UTC]. Reading the wikis will not be interrupted, but editing will be paused. These twice-yearly processes allow WMF's site reliability engineering teams to remain prepared to keep the wikis functioning even in the event of a major interruption to one of our data centers. '''Updates for editors''' [[File:Add alt text from a halfsheet, with the article behind.png|thumb|A screenshot of the interface for the Alt Text suggested-edit feature]] * Editors who use the iOS Wikipedia app in Spanish, Portuguese, French, or Chinese, may see the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project/Alt Text Experiment|Alt Text suggested-edit experiment]] after editing an article, or completing a suggested edit using "[[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project#Hypothesis 2 Add an Image Suggested Edit|Add an image]]". Alt-text helps people with visual impairments to read Wikipedia articles. The team aims to learn if adding alt-text to images is a task that editors can be successful with. Please share any feedback on [[mw:Talk:Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project/Alt Text Experiment|the discussion page]]. * The Codex color palette has been updated with new and revised colors for the MediaWiki user interfaces. The [[mw:Special:MyLanguage/Design System Team/Color/Design documentation#Updates|most noticeable changes]] for editors include updates for: dark mode colors for Links and for quiet Buttons (progressive and destructive), visited Link colors for both light and dark modes, and background colors for system-messages in both light and dark modes. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] It is now possible to include clickable wikilinks and external links inside code blocks. This includes links that are used within <code><nowiki><syntaxhighlight></nowiki></code> tags and on code pages (JavaScript, CSS, Scribunto and Sanitized CSS). Uses of template syntax <code><nowiki>{{…}}</nowiki></code> are also linked to the template page. Thanks to SD0001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T368166] * Two bugs were fixed in the [[m:Special:MyLanguage/Account vanishing|GlobalVanishRequest]] system by improving the logging and by removing an incorrect placeholder message. [https://phabricator.wikimedia.org/T370595][https://phabricator.wikimedia.org/T372223] * View all {{formatnum:25}} community-submitted {{PLURAL:25|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] From [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]]: ** The API now enables 5,000 on-demand API requests per month and twice-monthly HTML snapshots freely (gratis and libre). More information on the updates and also improvements to the software development kits (SDK) are explained on [https://enterprise.wikimedia.com/blog/enhanced-free-api/ the project's blog post]. While Wikimedia Enterprise APIs are designed for high-volume commercial reusers, this change enables many more community use-cases to be built on the service too. ** The Snapshot API (html dumps) have added beta Structured Contents endpoints ([https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/ blog post on that]) as well as released two beta datasets (English and French Wikipedia) from that endpoint to Hugging Face for public use and feedback ([https://enterprise.wikimedia.com/blog/hugging-face-dataset/ blog post on that]). These pre-parsed data sets enable new options for researchers, developers, and data scientists to use and study the content. '''In depth''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The Wikidata Query Service (WDQS) is used to get answers to questions using the Wikidata data set. As Wikidata grows, we had to make a major architectural change so that WDQS could remain performant. As part of the [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|WDQS Graph Split project]], we have new SPARQL endpoints available for serving the "[https://query-scholarly.wikidata.org scholarly]" and "[https://query-main.wikidata.org main]" subgraphs of Wikidata. The [http://query.wikidata.org query.wikidata.org endpoint] will continue to serve the full Wikidata graph until March 2025. After this date, it will only serve the main graph. For more information, please see [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS backend update/September 2024 scaling update|the announcement on Wikidata]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/39|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W39"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:34, 24 septembar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27493779 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-40</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W40"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/40|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Readers of [[phab:T375401|42 more wikis]] can now use Dark Mode. If the option is not yet available for logged-out users of your wiki, this is likely because many templates do not yet display well in Dark Mode. Please use the [https://night-mode-checker.wmcloud.org/ night-mode-checker tool] if you are interested in helping to reduce the number of issues. The [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for night mode compatibility on Wikimedia wikis|recommendations page]] provides guidance on this. Dark Mode is enabled on additional wikis once per month. * Editors using the 2010 wikitext editor as their default can access features from the 2017 wikitext editor by adding <code dir=ltr>?veaction=editsource</code> to the URL. If you would like to enable the 2017 wikitext editor as your default, it can be set in [[Special:Preferences#mw-input-wpvisualeditor-newwikitext|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T239796] * For logged-out readers using the Vector 2022 skin, the "donate" link has been moved from a collapsible menu next to the content area into a more prominent top menu, next to "Create an account". This restores the link to the level of prominence it had in the Vector 2010 skin. [[mw:Readers/2024 Reader and Donor Experiences#Donor Experiences (Key Result WE 3.2 and the related hypotheses)|Learn more]] about the changes related to donor experiences. [https://phabricator.wikimedia.org/T373585] * The CampaignEvents extension provides tools for organizers to more easily manage events, communicate with participants, and promote their events on the wikis. The extension has been [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|enabled]] on Arabic Wikipedia, Igbo Wikipedia, Swahili Wikipedia, and Meta-Wiki. [[w:zh:Wikipedia:互助客栈/其他#引進CampaignEvents擴充功能|Chinese Wikipedia has decided]] to enable the extension, and discussions on the extension are in progress [[w:es:Wikipedia:Votaciones/2024/Sobre la política de Organizadores de Eventos|on Spanish Wikipedia]] and [[d:Wikidata:Project chat#Enabling the CampaignEvents Extention on Wikidata|on Wikidata]]. To learn how to enable the extension on your wiki, you can visit [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|the CampaignEvents page on Meta-Wiki]]. * View all {{formatnum:22}} community-submitted {{PLURAL:22|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers with an account on Wikitech-wiki should [[wikitech:Wikitech/SUL-migration|check if any action is required]] for their accounts. The wiki is being changed to use the single-user-login (SUL) system, and other configuration changes. This change will help reduce the overall complexity for the weekly software updates across all our wikis. '''In depth''' * The [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|server switch]] was completed successfully last week with a read-only time of [[wikitech:Switch Datacenter#Past Switches|only 2 minutes 46 seconds]]. This periodic process makes sure that engineers can switch data centers and keep all of the wikis available for readers, even if there are major technical issues. It also gives engineers a chance to do maintenance and upgrades on systems that normally run 24 hours a day, and often helps to reveal weaknesses in the infrastructure. The process involves dozens of software services and hundreds of hardware servers, and requires multiple teams working together. Work over the past few years has reduced the time from 17 minutes down to 2–3 minutes. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/66ZW7B2MG63AESQVTXDIFQBDBS766JGW/] '''Meetings and events''' * October 4–6: [[m:Special:MyLanguage/WikiIndaba conference 2024|WikiIndaba Conference's Hackathon]] in Johannesburg, South Africa * November 4–6: [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024|MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024]] in Vienna, Austria '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/40|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W40"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:17, 1 oktobar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27530062 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-41</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W41"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/41|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Communities can now request installation of [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools/Automoderator|Automoderator]] on their wiki. Automoderator is an automated anti-vandalism tool that reverts bad edits based on scores from the new "Revert Risk" machine learning model. You can [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AutoModerator/Deploying|read details about the necessary steps]] for installation and configuration. [https://phabricator.wikimedia.org/T336934] '''Updates for editors''' * Translators in wikis where [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation#Try the tool|the mobile experience of Content Translation is available]], can now customize their articles suggestion list from 41 filtering options when using the tool. This topic-based article suggestion feature makes it easy for translators to self-discover relevant articles based on their area of interest and translate them. You can [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&active-list=suggestions try it with your mobile device]. [https://phabricator.wikimedia.org/T368422] * View all {{formatnum:12}} community-submitted {{PLURAL:12|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * It is now possible for <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><syntaxhighlight></nowiki></code></bdi> code blocks to offer readers a "Copy" button if the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>copy=1</nowiki></code></bdi> attribute is [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight#copy|set on the tag]]. Thanks to SD0001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T40932] * Customized copyright footer messages on all wikis will be updated. The new versions will use wikitext markup instead of requiring editing raw HTML. [https://phabricator.wikimedia.org/T375789] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Later this month, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] will be rolled out on several pilot wikis. The final list of the wikis will be published in the second half of the month. If you maintain any tools, bots, or gadgets on [[phab:T376499|these 11 wikis]], and your software is using data about IP addresses or is available for logged-out users, please check if it needs to be updated to work with temporary accounts. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|Guidance on how to update the code is available]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Rate limiting has been enabled for the code review tools [[Wikitech:Gerrit|Gerrit]] and [[Wikitech:GitLab|GitLab]] to address ongoing issues caused by malicious traffic and scraping. Clients that open too many concurrent connections will be restricted for a few minutes. This rate limiting is managed through [[Wikitech:nftables|nftables]] firewall rules. For more details, see Wikitech's pages on [[Wikitech:Firewall#Throttling with nftables|Firewall]], [[Wikitech:GitLab/Abuse and rate limiting|GitLab limits]] and [[Wikitech:Gerrit/Operations#Throttling IPs|Gerrit operations]]. * Five new wikis have been created: ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q49224|Komering]] ([[w:kge:|<code>w:kge:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374813] ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q36096|Mooré]] ([[m:mos:|<code>m:mos:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374641] ** a {{int:project-localized-name-group-wiktionary}} in [[d:Q36213|Madurese]] ([[wikt:mad:|<code>wikt:mad:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374968] ** a {{int:project-localized-name-group-wikiquote}} in [[d:Q2501174|Gorontalo]] ([[q:gor:|<code>q:gor:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T375088] ** a {{int:project-localized-name-group-wikinews}} in [[d:Q56482|Shan]] ([[n:shn:|<code>n:shn:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T375430] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W41"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:40, 8 oktobar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27557422 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-42</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W42"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/42|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * The Structured Discussion extension (also known as Flow) is starting to be removed. This extension is unmaintained and causes issues. It will be replaced by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]], which is used on any regular talk page. [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions/Deprecation#Deprecation timeline|A first set of wikis]] are being contacted. These wikis are invited to stop using Flow, and to move all Flow boards to sub-pages, as archives. At these wikis, a script will move all Flow pages that aren't a sub-page to a sub-page automatically, starting on 22 October 2024. On 28 October 2024, all Flow boards at these wikis will be set in read-only mode. [https://www.mediawiki.org/wiki/Structured_Discussions/Deprecation][https://phabricator.wikimedia.org/T370722] * WMF's Search Platform team is working on making it easier for readers to perform text searches in their language. A [[phab:T332342|change last week]] on over 30 languages makes it easier to find words with accents and other diacritics. This applies to both full-text search and to types of advanced search such as the <bdi lang="en" dir="ltr">''hastemplate''</bdi> and <bdi lang="en" dir="ltr">''incategory''</bdi> keywords. More technical details (including a few other minor search upgrades) are available. [https://www.mediawiki.org/wiki/User:TJones_%28WMF%29/Notes/Language_Analyzer_Harmonization_Notes#ASCII-folding/ICU-folding_%28T332342%29] * View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check|EditCheck]] was installed at Russian Wikipedia, and fixes were made for some missing user interface styles. '''Updates for technical contributors''' * Editors who use the Toolforge tool [[toolforge:copyvios|Earwig's Copyright Violation Detector]] will now be required to log in with their Wikimedia account before running checks using the "search engine" option. This change is needed to help prevent external bots from misusing the system. Thanks to Chlod for these improvements. [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia_talk:New_pages_patrol/Reviewers#Authentication_is_now_required_for_search_engine_checks_on_Earwig's_Copyvio_Tool] * [[m:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] users can create tickets and add comments on existing tickets via Email again. [[mw:Special:MyLanguage/Phabricator/Help#Using email|Sending email to Phabricator]] has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T356077] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Some HTML elements in the interface are now wrapped with a <code><nowiki><bdi></nowiki></code> element, to make our HTML output more aligned with Web standards. More changes like this will be coming in future weeks. This change might break some tools that rely on the previous HTML structure of the interface. Note that relying on the HTML structure of the interface is [[mw:Special:MyLanguage/Stable interface policy/Frontend#What is not stable?|not recommended]] and might break at any time. [https://phabricator.wikimedia.org/T375975] '''In depth''' * The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/September 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. This edition includes: updates on Wikimedia's authentication system, research to simplify feature development in the MediaWiki platform, updates on Parser Unification and MathML rollout, and more. * The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2024/October|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition include: research about improving topic suggestions related to countries, improvements to PHPUnit tests, and more. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/42|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W42"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:19, 14 oktobar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27597254 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-43</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W43"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/43|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Mobile Apps team has released an [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Navigation Refresh#Phase 1: Creating a user Profile Menu (T373714)|update]] to the iOS app's navigation, and it is now available in the latest App store version. The team added a new Profile menu that allows for easy access to editor features like Notifications and Watchlist from the Article view, and brings the "Donate" button into a more accessible place for users who are reading an article. This is the first phase of a larger planned [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Navigation Refresh|navigation refresh]] to help the iOS app transition from a primarily reader-focused app, to an app that fully supports reading and editing. The Wikimedia Foundation has added more editing features and support for on-wiki communication based on volunteer requests in recent years. [[File:IOS App Navigation refresh first phase 05.png|thumb|iOS Wikipedia App's profile menu and contents]] '''Updates for editors''' * Wikipedia readers can now download a browser extension to experiment with some early ideas on potential features that recommend articles for further reading, automatically summarize articles, and improve search functionality. For more details and to stay updated, check out the Web team's [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments|Content Discovery Experiments page]] and [[mw:Special:MyLanguage/Newsletter:Web team's projects|subscribe to their newsletter]]. * Later this month, logged-out editors of [[phab:T376499|these 12 wikis]] will start to have [[mw:Special:Mylanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] created. The list may slightly change - some wikis may be removed but none will be added. Temporary account is a new [[mw:Special:MyLanguage/User account types|type of user account]]. It enhances the logged-out editors' privacy and makes it easier for community members to communicate with them. If you maintain any tools, bots, or gadgets on these 12 wikis, and your software is using data about IP addresses or is available for logged-out users, please check if it needs to be updated to work with temporary accounts. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|Guidance on how to update the code is available]]. Read more about the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|deployment plan across all wikis]]. * View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the [[w:nr:Main Page|South Ndebele]], [[w:rsk:Главни бок|Pannonian Rusyn]], [[w:ann:Uwu|Obolo]], [[w:iba:Lambar Keterubah|Iban]] and [[w:tdd:ᥞᥨᥝᥴ ᥘᥣᥲ ᥖᥥᥰ|Tai Nüa]] Wikipedia languages were created last week. [https://www.wikidata.org/wiki/Q36785][https://www.wikidata.org/wiki/Q35660][https://www.wikidata.org/wiki/Q36614][https://www.wikidata.org/wiki/Q33424][https://www.wikidata.org/wiki/Q36556] * It is now possible to create functions on Wikifunctions using Wikidata lexemes, through the new [[f:Z6005|Wikidata lexeme type]] launched last week. When you go to one of these functions, the user interface provides a lexeme selector that helps you pick a lexeme from Wikidata that matches the word you type. After hitting run, your selected lexeme is retrieved from Wikidata, transformed into a Wikidata lexeme type, and passed into the selected function. Read more about this in [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status updates/2024-10-17#Function of the Week: select representation from lexeme|the latest Wikifunctions newsletter]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Users of the Wikimedia sites can now format dates more easily in different languages with the new <code dir="ltr">{{[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##timef|#timef]]:…}}</code> parser function. For example, <code dir="ltr"><nowiki>{{#timef:now|date|en}}</nowiki></code> will show as "<bdi lang="en" dir="ltr">{{#timef:now|date|en}}</bdi>". Previously, <code dir="ltr"><nowiki>{{#time:…}}</nowiki></code> could be used to format dates, but this required knowledge of the order of the time and date components and their intervening punctuation. <code dir="ltr">#timef</code> (or <code dir="ltr">#timefl</code> for local time) provides access to the standard date formats that MediaWiki uses in its user interface. This may help to simplify some templates on multi-lingual wikis like Commons and Meta. [https://phabricator.wikimedia.org/T223772][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##timef] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Commons and Meta users can now efficiently [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#Localization|retrieve the user's language]] using <code dir="ltr"><nowiki>{{USERLANGUAGE}}</nowiki></code> instead of using <code dir="ltr"><nowiki>{{int:lang}}</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T4085] * The [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council|Product and Tech Advisory Council]] (PTAC) now has its pilot members with representation across Africa, Asia, Europe, North America and South America. They will work to address the [[Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives/Technology Council|Movement Strategy's Technology Council]] initiative of having a co-defined and more resilient technological platform. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy/Initiatives/Technology_Council] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/32|Growth newsletter]] is available. It includes: an upcoming Newcomer Homepage Community Updates module, new Community Configuration options, and details on new projects. * The Wikimedia Foundation is [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Security Team#CNA Partnership|now an official partner of the CVE program]], which is an international effort to catalog publicly disclosed cybersecurity vulnerabilities. This partnership will allow the Security Team to instantly publish [[w:en:Common Vulnerabilities and Exposures|common vulnerabilities and exposures]] (CVE) records that are affecting MediaWiki core, extensions, and skins, along with any other code the Foundation is a steward of. * The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|Community Wishlist]] is now [[m:Community Wishlist/Updates#October 16, 2024: Conversations Made Easier: Machine-Translated Wishes Are Here!|testing machine translations]] for Wishlist content. Volunteers can now read machine-translated versions of wishes and dive into discussions even before translators arrive to translate content. '''Meetings and events''' * 24 October - Wiki Education Speaker Series Webinar - [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/N4XTB4G55BUY3M3PNGUAKQWJ7A4UOPAK/ Open Source Tech: Building the Wiki Education Dashboard], featuring Wikimedia interns and a Web developer in the panel. * 20–22 December 2024 - [[m:Special:MyLanguage/Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024|Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024]] in Odisha, India. A hackathon for community members, including developers, designers and content editors, to build technical solutions that improve contributors' experiences. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/43|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W43"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:50, 21 oktobar 2024 (CEST) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27634672 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-44</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W44"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/44|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Later in November, the Charts extension will be deployed to the test wikis in order to help identify and fix any issue. A security review is underway to then enable deployment to pilot wikis for broader testing. You can read [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates#October 2024: Working towards production deployment|the October project update]] and see the [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Charts latest documentation and examples on Beta Wikipedia]. * View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[w:en:PediaPress|Pediapress.com]], an external service that creates books from Wikipedia, can now use [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Maps|Wikimedia Maps]] to include existing pre-rendered infobox map images in their printed books on Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T375761] '''Updates for technical contributors''' * Wikis can use [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|the Guided Tour extension]] to help newcomers understand how to edit. The Guided Tours extension now works with [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Dark mode|dark mode]]. Guided Tour maintainers can check their tours to see that nothing looks odd. They can also set <code>emitTransitionOnStep</code> to <code>true</code> to fix an old bug. They can use the new flag <code>allowAutomaticBack</code> to avoid back-buttons they don't want. [https://phabricator.wikimedia.org/T73927#10241528] * Administrators in the Wikimedia projects who use the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Nuke|Nuke Extension]] will notice that mass deletions done with this tool have the "Nuke" tag. This change will make reviewing and analyzing deletions performed with the tool easier. [https://phabricator.wikimedia.org/T366068] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/44|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W44"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:54, 28 oktobar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27668811 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-45</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W45"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/45|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Stewards can now make [[m:Special:MyLanguage/Global blocks|global account blocks]] cause global [[mw:Special:MyLanguage/Autoblock|autoblocks]]. This will assist stewards in preventing abuse from users who have been globally blocked. This includes preventing globally blocked temporary accounts from exiting their session or switching browsers to make subsequent edits for 24 hours. Previously, temporary accounts could exit their current session or switch browsers to continue editing. This is an anti-abuse tool improvement for the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Temporary Accounts]] project. You can read more about the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|progress on key features for temporary accounts]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T368949] * Wikis that have the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|CampaignEvents extension enabled]] can now use the [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/Foundation Product Team/Event list#October 29, 2024: Collaboration List launched|Collaboration List]] feature. This list provides a new, easy way for contributors to learn about WikiProjects on their wikis. Thanks to the Campaign team for this work that is part of [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product %26 Technology OKRs#WE KRs|the 2024/25 annual plan]]. If you are interested in bringing the CampaignEvents extension to your wiki, you can [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#How to Request the CampaignEvents Extension for your wiki|follow these steps]] or you can reach out to User:Udehb-WMF for help. * The text color for red links will be slightly changed later this week to improve their contrast in light mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T370446] * View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, on multilingual wikis, users [[phab:T216368|can now]] hide translations from the WhatLinksHere special page. '''Updates for technical contributors''' * XML [[m:Special:MyLanguage/Data dumps|data dumps]] have been temporarily paused whilst a bug is investigated. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/xmldatadumps-l@lists.wikimedia.org/message/BXWJDPO5QI2QMBCY7HO36ELDCRO6HRM4/] '''In depth''' * Temporary Accounts have been deployed to six wikis; thanks to the Trust and Safety Product team for [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|this work]], you can read about [[phab:T340001|the deployment plans]]. Beginning next week, Temporary Accounts will also be enabled on [[phab:T378336|seven other projects]]. If you are active on these wikis and need help migrating your tools, please reach out to [[m:User:Udehb-WMF|User:Udehb-WMF]] for assistance. * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2024/October|Language and Internationalization newsletter]] is available. It includes: New languages supported in translatewiki or in MediaWiki; New keyboard input methods for some languages; details about recent and upcoming meetings, and more. '''Meetings and events''' * [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024|MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024]] is happening in Vienna, Austria and online from 4 to 6 November 2024. The conference will feature discussions around the usage of MediaWiki software by and within companies in different industries and will inspire and onboard new users. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/45|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W45"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:48, 4 novembar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27693917 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-46</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W46"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/46|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * On wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Translate|Translate extension]] enabled, users will notice that the FuzzyBot will now automatically create translated versions of categories used on translated pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T285463] * View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the submitted task to use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SecurePoll|SecurePoll extension]] for English Wikipedia's special [[w:en:Wikipedia:Administrator elections|administrator election]] was resolved on time. [https://phabricator.wikimedia.org/T371454] '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] In <code dir="ltr">[[mw:MediaWiki_1.44/wmf.2|1.44.0-wmf-2]]</code>, the logic of Wikibase function <code>getAllStatements</code> changed to behave like <code>getBestStatements</code>. Invoking the function now returns a copy of values which are immutable. [https://phabricator.wikimedia.org/T270851] * [https://en.wikipedia.org/api/rest_v1/ Wikimedia REST API] users, such as bot operators and tool maintainers, may be affected by ongoing upgrades. The API will be rerouting some page content endpoints from RESTbase to the newer [[mw:Special:MyLanguage/API:REST API|MediaWiki REST API]] endpoints. The [[phab:T374683|impacted endpoints]] include getting page/revision metadata and rendered HTML content. These changes will be available on testwiki later this week, with other projects to follow. This change should not affect existing functionality, but active users of the impacted endpoints should verify behavior on testwiki, and raise any concerns on the related [[phab:T374683|Phabricator ticket]]. '''In depth''' * Admins and users of the Wikimedia projects [[mw:Special:MyLanguage/Moderator_Tools/Automoderator#Usage|where Automoderator is enabled]] can now monitor and evaluate important metrics related to Automoderator's actions. [https://superset.wmcloud.org/superset/dashboard/unified-automoderator-activity-dashboard/ This Superset dashboard] calculates and aggregates metrics about Automoderator's behaviour on the projects in which it is deployed. Thanks to the Moderator Tools team for this Dashboard; you can visit [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools/Automoderator/Unified Activity Dashboard|the documentation page]] for more information about this work. [https://phabricator.wikimedia.org/T369488] '''Meetings and events''' * 21 November 2024 ([[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 8:00 UTC|8:00 UTC]] & [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 16:00 UTC|16:00 UTC]]) - [[c:Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Community call]] with Wikimedia Commons volunteers and stakeholders to help prioritize support efforts for 2025-2026 Fiscal Year. The theme of this call is how content should be organised on Wikimedia Commons. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/46|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W46"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:05, 12 novembar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27732268 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-47</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W47"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/47|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Users of Wikimedia sites will now be warned when they create a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Redirects|redirect]] to a page that doesn't exist. This will reduce the number of broken redirects to red links in our projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T326057] * View all {{formatnum:42}} community-submitted {{PLURAL:42|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot/Overview|Pywikibot]], which automates work on MediaWiki sites, was upgraded to 9.5.0 on Toolforge. [https://phabricator.wikimedia.org/T378676] '''Updates for technical contributors''' * On wikis that use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs extension]], pages created or moved by users with the appropriate permissions are marked as flagged automatically. This feature has not been working recently, and changes fixing it should be deployed this week. Thanks to Daniel and Wargo for working on this. [https://phabricator.wikimedia.org/T379218][https://phabricator.wikimedia.org/T368380] '''In depth''' * There is a new [https://diff.wikimedia.org/2024/11/05/say-hi-to-temporary-accounts-easier-collaboration-with-logged-out-editors-with-better-privacy-protection Diff post] about Temporary Accounts, available in more than 15 languages. Read it to learn about what Temporary Accounts are, their impact on different groups of users, and the plan to introduce the change on all wikis. '''Meetings and events''' * Technical volunteers can now register for the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], which will take place in Istanbul, Turkey. [https://pretix.eu/wikimedia/hackathon2025/ Application for travel and accommodation scholarships] is open from '''November 12 to December 10 2024'''. The registration for the event will close in mid-April 2025. The Wikimedia Hackathon is an annual gathering that unites the global technical community to collaborate on existing projects and explore new ideas. * Join the [[C:Special:MyLanguage/Commons:WMF%20support%20for%20Commons/Commons%20community%20calls|Wikimedia Commons community calls]] this week to help prioritize support for Commons which will be planned for 2025–2026. The theme will be how content should be organised on Wikimedia Commons. This is an opportunity for volunteers who work on different things to come together and talk about what matters for the future of the project. The calls will take place '''November 21, 2024, [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 8:00 UTC|8:00 UTC]] and [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 16:00 UTC|16:00 UTC]]'''. * A [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community meetings#29 November 2024|Language community meeting]] will take place '''November 29, 16:00 UTC''' to discuss updates and technical problem-solving. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/47|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W47"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:58, 19 novembar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27806858 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-48</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W48"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/48|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] A new version of the standard wikitext editor-mode [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighter]] will be available as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] later this week. This brings many new features and bug fixes, including right-to-left support, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror#Template folding|template folding]], [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror#Autocompletion|autocompletion]], and an improved search panel. You can learn more on the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror|help page]]. * The 2010 wikitext editor now supports common keyboard shortcuts such <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>B</code></bdi> for bold and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>I</code></bdi> for italics. A full [[mw:Help:Extension:WikiEditor#Keyboard shortcuts|list of all six shortcuts]] is available. Thanks to SD0001 for this improvement. [https://phabricator.wikimedia.org/T62928] * Starting November 28, Flow/Structured Discussions pages will be automatically archived and set to read-only at the following wikis: <bdi>bswiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>elwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>euwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>fawiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>fiwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwikiquote</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwikisource</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwikiversity</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwikivoyage</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>idwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>lvwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>plwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>ptwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>urwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>viwikisource</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>zhwikisource</bdi>. This is done as part of [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|StructuredDiscussions deprecation work]]. If you need any assistance to archive your page in advance, please contact [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. * View all {{formatnum:25}} community-submitted {{PLURAL:25|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a user creating a new AbuseFilter can now only set the filter to "protected" [[phab:T377765|if it includes a protected variable]]. '''Updates for technical contributors''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeEditor|CodeEditor]], which can be used in JavaScript, CSS, JSON, and Lua pages, [[phab:T377663|now offers]] live autocompletion. Thanks to SD0001 for this improvement. The feature can be temporarily disabled on a page by pressing <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>,</code></bdi> and un-selecting "<bdi lang="en" dir="ltr">Live Autocompletion</bdi>". * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Tool-maintainers who use the Graphite system for tracking metrics, need to migrate to the newer Prometheus system. They can check [https://grafana.wikimedia.org/d/K6DEOo5Ik/grafana-graphite-datasource-utilization?orgId=1 this dashboard] and the list in the Description of the [[phab:T350592|task T350592]] to see if their tools are listed, and they should claim metrics and dashboards connected to their tools. They can then disable or migrate all existing metrics by following the instructions in the task. The Graphite service will become read-only in April. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/KLUV4IOLRYXPQFWD6WKKJUHMWE77BMSZ/] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/NewPP parser report|New PreProcessor parser performance report]] has been fixed to give an accurate count for the number of Wikibase entities accessed. It had previously been resetting after 400 entities. [https://phabricator.wikimedia.org/T279069] '''Meetings and events''' * A [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community meetings#29 November 2024|Language community meeting]] will take place November 29 at [https://zonestamp.toolforge.org/1732896000 16:00 UTC]. There will be presentations on topics like developing language keyboards, the creation of the Mooré Wikipedia, the language support track at [[m:Wiki Indaba|Wiki Indaba]], and a report from the Wayuunaiki community on their experiences with the Incubator and as a new community over the last 3 years. This meeting will be in English and will also have Spanish interpretation. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/48|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W48"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:40, 25 novembar 2024 (CET) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27847039 --> tgrc2pr7cho0jxzxto1b4pqeelxgr3x Šablon:Podaci o zastavi Sjeverna Koreja 10 354302 3669663 3628898 2024-11-25T17:59:53Z Z1KA 87045 3669663 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|Podaci o zastavi</noinclude>}}} | alias = Sjeverna Koreja | alias1 = {{{alias1|}}} | alias genitiv = Sjeverne Koreje | zastava alias = Flag of North Korea.svg | zastava alias-1948 = Flag of North Korea (1948–1992).svg | zastava alias-pomorska = Flag of the Korean People's Navy (1993–2023).svg | zastava alias-armija = Flag of the Korean People's Army.svg | zastava alias-zračne snage = Flag of the Korean People's Army Air and Anti-Air Force (Obverse).svg | veličina = {{{veličina|}}} | ime = {{{ime|}}} | link = {{{link|}}} | link1 = {{{link1|}}} | varijanta = {{{varijanta|}}} <noinclude> | var1 = 1948 | preusmjerenje1 = SJKOR </noinclude> }} hplglfdsrhzjkh05xpzimhpk84fbt3n Šablon:Podaci o zastavi Mongolija 10 354306 3669660 2504366 2024-11-25T17:48:52Z Z1KA 87045 3669660 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|Podaci o zastavi</noinclude>}}} | alias = Mongolija | alias1 = {{{alias1|}}} | alias genitiv = Mongolije | zastava alias = Flag of Mongolia.svg | zastava alias-1911 = Flag of Bogd Khaanate Mongolia.svg | zastava alias-1924 = Flag of the People's Republic of Mongolia (1924-1930).svg | zastava alias-1924b = Flag of Mongolia 1924 (alternative).svg | zastava alias-1940 = Flag of the People's Republic of Mongolia (1940-1945).svg | zastava alias-1945 = Flag of the People's Republic of Mongolia (1945-1992).svg | zastava alias-1992 = Flag of Mongolia (1992–2011).svg | zastava alias-armija = Flag of the Ground Force of the Mongolian Armed Forces.svg | zastava alias-zračne snage = Flag of the Air Force of the Mongolian Armed Forces.svg | veličina = {{{veličina|}}} | ime = {{{ime|}}} | link = {{{link|}}} | link1 = {{{link1|}}} | varijanta = {{{varijanta|}}} <noinclude> | var1 = 1911 | var2 = 1924 | var1 = 1924b | var2 = 1940 | var1 = 1945 | var2 = 1992 | preusmjerenje1 = MNG </noinclude> }} p8lh5cczghk88w5aoji3apc93bpsqry 3669661 3669660 2024-11-25T17:49:07Z Z1KA 87045 3669661 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|Podaci o zastavi</noinclude>}}} | alias = Mongolija | alias1 = {{{alias1|}}} | alias genitiv = Mongolije | zastava alias = Flag of Mongolia.svg | zastava alias-1911 = Flag of Bogd Khaanate Mongolia.svg | zastava alias-1924 = Flag of the People's Republic of Mongolia (1924-1930).svg | zastava alias-1924b = Flag of Mongolia 1924 (alternative).svg | zastava alias-1940 = Flag of the People's Republic of Mongolia (1940-1945).svg | zastava alias-1945 = Flag of the People's Republic of Mongolia (1945-1992).svg | zastava alias-1992 = Flag of Mongolia (1992–2011).svg | zastava alias-armija = Flag of the Ground Force of the Mongolian Armed Forces.svg | zastava alias-zračne snage = Flag of the Air Force of the Mongolian Armed Forces.svg | veličina = {{{veličina|}}} | ime = {{{ime|}}} | link = {{{link|}}} | link1 = {{{link1|}}} | varijanta = {{{varijanta|}}} <noinclude> | var1 = 1911 | var2 = 1924 | var3 = 1924b | var4 = 1940 | var5 = 1945 | var6 = 1992 | preusmjerenje1 = MNG </noinclude> }} qpkt7zn19vw9bw0pb5q3c4p0riaviin Afera Agrokomerc 0 357420 3669758 3551316 2024-11-26T10:45:47Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669758 wikitext text/x-wiki '''Afera Agrokomerc''' je slučaj u bivšoj [[SFRJ]] koji je znatno uzdrmao tadašnje političko rukovodstvo u [[SR BiH]] . Nakon izbijanja požara [[25. januar]]a [[1987.|1987]] u tvornici, pokreće se istraga u kojoj [[Uprava državne bezbjednosti#Slu.C5.BEba dr.C5.BEavne bezbjednosti|služba državne bezbjednosti]] (SDB) preuzima kontrolu nad svim postrojenjima [[Agrokomerc]]a. Počelo je ispitivanje finansijskog stanja kombinata i otkriveno je 5 falsifikovanih [[Teleprinter|teleks naloga]] u visini oko 16 [[milijarda|milijardi]] [[dinar]]a. Agrokomerc je poslovao s [[mjenica]]ma bez pokrića. Podignuta je tužba zbog "kontrarevoluciornog djelovanja" protiv [[Fikret Abdić|Fikreta Abdića]], tada predsjednika PO SOUR Agrokomerca, kao i njegovih bližih saradnika. S političke scene uklonjen je [[Hamdija Pozderac]], a poslije i njegova braća [[Hakija Pozderac|Hakija]] i Sakib. [[Sakib Pozderac]] je bio general [[TO BiH]] u periodu 1986 i 1988.<ref name="IILS">Admir Mulaosmanović, [[Institut za istoriju u Sarajevu|Institut za istoriju, Sarajevo]], 2010 ''BIHAĆKA KRAJINA 1971. – 1991'' {{ISBN|978-9958-649-05-9}} {{Simboli jezika|bs|Bosanski}}</ref> == Poslovanje s mjenicama == [[Mjenica]] je uvedena u bivšoj SFRJ kao legalno sredstvo plaćanja. S posebnim vrstama mjenica moglo se je raditi 90 dana, nakon isteka morale su biti likvidirane, odnosno obrnute.<ref name="IILS"/> == DPES plan == 1983. formirana je [[Sergej Krajger|Krajgerova komisija]] koja je ponudila [[Dugoročni plan ekonomske stabilzacije]] (DPES) za SFRJ. Predviđano je smanjivanje [[investicija]] . Komisija je taj zaključak donijela neovisno od toga što je u SFRJ vladala netržišna [[ekonomija]]. Pod tim okolnostima mnoga preduzeća koriste pojačano mjenice za nabavku sredstava.<ref name="IILS"/> == Tok događaja == === Službe državne bezbjednosti (SDB) preuzima kontrolu === 25. januara 1987 izbija požar u tvornici. Pokreće se istraga u kojoj [[Uprava državne bezbjednosti#Služba državne bezbjednosti|Služba državne bezbjednosti]] (SDB) preuzima kontrolu nad svim postrojenjima Agrokomerca. Tokom istrage se pronalazi da je napravljen propust kod instalacije [[Požar|protivpožarnog sistema]]. Počelo je ispitivanje finansijskog stanja kombinata i otkriveno je 5 falsifikovanih teleks naloga u visini oko 16 milijardi dinara.<ref name="IILS"/> Iako su ti nalozi adresirani iz [[Priština|Prištine]], [[Beograd]]a i [[Novi Sad (grad)|Novog Sada]] SDB nije pažnju na to obraćao. Agrokomercu se predbacuje da je poslovao s mjenicama bez pokrića, u iznosu od 400 [[milion]]a [[dolar]]a.<ref name="yutimes1">[[Nenad Pejić]], 29 septembar 2012 [http://www.yutimes.de/afera-agrokomerc-1-dio/ ''Afera Agrokomerc 1. dio'' iz] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131108162322/http://www.yutimes.de/afera-agrokomerc-1-dio/ |date=8 Novembar 2013 }} [[Yutimes]] učitano 2.5.2014 {{Simboli jezika|bs|Bosanski}}</ref> Prva informacija koja je pokrenula talas kritika na račun Agrokomerca objavljena je u lokalnim novinama ''[[Borba (novine)|Borba]]'' iz SR Srbije. Dotični novinar je kasnije počinio [[samoubistvo]].<ref>Branka Magaš, ''[http://www.bosnia.org.uk/bosrep/report_format.cfm?articleid=1100&reportid=164 Some Simple Facts] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305010051/http://www.bosnia.org.uk/bosrep/report_format.cfm?articleid=1100&reportid=164 |date=5 Mart 2016 }}'' sa [[Bosnian Institut UK]] pristupljeno 12.4.2015 {{en simbol}}</ref> Beogradski odnosno mediji iz SR Srbije posebno obraćaju pažnju na tok događaja dok je to u drugim republikama, s izuzetkom [[SR Slovenija|SR Slovenije]], nije bio slučaj. U medijima je ovaj slučaj poređen sa aferom [[Watergate]] te je imao i naziv ''Agrogate''.<ref name="chicago">Paula Butturini, [http://articles.chicagotribune.com/1987-10-29/news/8703210439_1_hamdija-pozderac-agrokomerc-scandal Big Bank Scandal Stuns Yugoslavia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150306220513/http://articles.chicagotribune.com/1987-10-29/news/8703210439_1_hamdija-pozderac-agrokomerc-scandal |date=6. 3. 2015 }} sa [[Chicago Tribune]], 29. 8.1987, pristupljeno 7. 2.2015 {{en simbol}}</ref> [[Duško Zgonjanin]], republički sekretar za unutrašnje poslove, pokrenuo je akciju "Una", koja je imala za cilj da se slučaj rasvijetli do kraja.<ref name="seebiz">[http://www.seebiz.eu/eliminacija-abdica-kako-je-afera-agrokomerc-uzdrmala-bih/ar-60679/ Eliminacija Abdića: Kako je afera Agrokomerc uzdrmala BiH] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716031609/http://www.seebiz.eu/eliminacija-abdica-kako-je-afera-agrokomerc-uzdrmala-bih/ar-60679/ |date=16. 7. 2015 }}''seebiz.eu'', objavljeno 30. 3.2013, pristupljeno 5.12.2014</ref> === Uključivanje jugoslovenskog tržišta novca (JTN) i banaka === Na području SFRJ je 1987. [[stopa inflacije|stopa]] [[Inflacija|inflacije]] iznosila 123% što je već otežalo situaciju, dok je spoljni dug iznosio ukupno 20 milijardi [[Američki dolar|dolara]].<ref name="chicago"/> U julu u [[Sarajevo]] dolazi delegacija [[Jugoslovensko tržište novca|JTN]], koja je pristala na to da se mjenice Agrokomerca pretvore u trogodišnji [[kredit]]. Taj kredit bi garantovala [[Privredna banka Sarajevo]] (PBS). [[Kamata|Kamate]] su bile toliko visoke da bi to praktično značilo bankrot PBS-a. Kao alternativu je ponuđena tužba Agrokomerca. Nakon što je rukovodstvo SR BiH prihvatilo rješenje JTN-a, javilo se rukovodstvo [[SR Srbija|SR Srbije]], koje je obrazložilo da je potez JTN-a brzoplet. Na sjednici Izvršnog vijeća SR Srbije, održane [[26. august]]a donijeta je odluka da se "pitanje Agrokomerca" može riješiti samo sudskim putem. Prema [[Vukašin Marković|Vukašinu Markoviću]], vicepredsjedniku [[Narodna banka Jugoslavije|Narodne banke Jugoslavije]], po zakonu mjenice nije moguće pretvoriti u kredit. No ''[[Pomoravlje promet d.o.o.|Pomoravlje - prometu]]'' iz [[Ćuprija (grad)|Ćuprije]] je u sličnom slučaju bio kredit odobren, s relativno niskom kamatama. 1987. je niz jugoslavenskih banaka plasiralo sredstva za Agrokomerc i to pretežno od: [[Ljubljanska banka]] Novi Sad, [[Jugobanka|Jugobanka Beograd]], [[Jugopetrol|Jugopetrol banka Beograd]], [[Osnovna banka|Osnovna banka Priština]]. [[Branko Mikulić]] predsjednik [[Savezno izvršno vijeće|SIV-]]<nowiki/>a, insistirao je na povezanosti banaka u finansijske malverzacije, ali da se u biti nije radilo o Agrokomercu. {{Citat|Ne treba biti naivan i misliti da je "Agrokomerc" glavna stvar već su vrlo ozbiljna pitanja na dnevnom redu.<ref name="IILS"/>|[[Branko Mikulić]] 8. septembra 1987 na sjednici CK SKJ }} === Podizanje optužbe i uklanjanje braće Pozderac === [[8. septembar|8. septembra]] 1987. Fikretu Abdiću se oduzima poslanički imunitet. Pokrenuta je tužba prema članu 114. Krivičnog zakona SFRJ. Predsjedništvo SK BiH donosi zaključak na sjednici da je Hakija Pozderac imao političku odgovornost za slučaj Agrokomerc. Istog dana Hamdija Pozderac podnosi ostavku. [[23. septembar|23. septembra]] 1987. na sjednici Septembarskog plenuma gube vlast [[Ivan Stambolić]], [[Dragiša Pavlović]] i još neki drugi. Stambolić se zauzimao za Agrokomerc jer je [[Cazinska Krajina|Zapadna Bosna]] igrala posebnu ulogu u koncepciji Opštenarodne odbrane i društvene samozaštite (ONO i DSZ). [[29. februar]]a [[1988.|1988]]. Više javno tužilaštvo u Bihaću podiže optužnicu "kontrarevolucionarnog djelovanja" protiv Fikreta Abdića, Hakije Pozderca, Ibrahima Mujića, [[Alija Alešević|Alije Aleševića]] i drugih, slijede hapšenja. Sudija je bio Rifat Konjić iz Tuzle. Hakija se pušta iz zatvora a mjesec dana nakon podizanja optužnice, pod nerazjašnenim okolnostima, umire Hamdija Pozderac. Sakib Pozderac general TO BiH u periodu 1986. i 1988, nakon što su mu braća izgubila politički utjecaj, uklonjen je također s položaja. Nakon toga, 1989. je [[Slobodan Milošević]], tada direktor Jugobanke Beograd, ponudio rješenje za Agrokomerc. Tim potezom i samo JTN oprašta 80% duga Agrokomercu. {{Citat|Aferom Agrokomerc Milošević je mudro ostvario 3– 4 stvari. Pod broj jedan, smetao mu je Hamdija kao predsjednik ustavno-pravne komisije koji ne bi dozvolio promjene ustava da se onako desi sa pokrajinama. Hamdija to nebi dozvolio. A prvi korak je bio veća Srbija, znači da Srbija bude bez pokrajina. Drugi korak je bio da napravi prostor za ove radikale u Bosni, znači ove je trebalo ukloniti. Treću stvar, i najopasniju koju je htio postići je kada, u biti, država radi protiv države. Dolazi do likvidacije Bihaćke banke, kao regionalne banke. Znači, odjednom hiljade privatnih računa i firmi.<ref name="IILS"/>|[[Alija Alešević]] bivši direktor "Interna banke" Agrokomerc }} ===Posljedice=== Nastanak afere i zaustavljanje rada Agrokomerca znatno je pogodilo lokalno stanovništvo. Cijeli kraj je znatno privredno oslabio.<ref name="seebiz"/> == Analize == Postoji tumačenje da je afera bila namještena u sklopu [[Antibirokratska revolucija|antibirokratskih revolucija]] da bi se uklonilo nepodobno rukovodstvo.<ref name="krajina">[http://www.krajina.ba/62038/procitajte-pravu-istinu-o-aferi-agrokomerc-velika-kladusa/ Pročitajte pravu istinu o aferi “Agrokomerc – Velika Kladuša”] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131109055223/http://www.krajina.ba/62038/procitajte-pravu-istinu-o-aferi-agrokomerc-velika-kladusa/ |date=9 Novembar 2013 }}''krajina.ba'';objavljeno 11. 7.2012, pristupljeno 22.11.2014</ref><ref>[[Sabina Čabaravdić]], [http://www.slobodnaevropa.org/content/article/1045343.html Nijaz Duraković: Milošević je bio rigidni boljševik operiran od nacionalizma]''slobodnaevropa.org'',objavljeno 27. 2.2008;pristupljeno: 21.11.2014 {{bs simbol}}</ref> [[Nenad Pejić]] novinar i urednik [[Radio Slobodna Evropa|Radija Slobodna Evropa]] navodi nekoliko elemenata afere<ref>Radio Slobodna Evropa, [http://www.nezavisne.com/novosti/bih/Da-li-je-afera-Agrokomerc-bila-namjestena-2-dio-132305.html Da li je afera Agrokomerc bila namještena? (2. dio)] iz [[Nezavisne novine]],objavljeno 13. 3.2012, pristupljeno 5.12.2014</ref>: # Afera je objavljena u lokalnom listu ([[Borba (novine)|Borba]]) u SR Srbiji.<ref>[http://www.infobiro.ba/article/362065 Agrokomerc] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160307073559/http://www.infobiro.ba/article/362065 |date=7. 3. 2016 }}''infobiro.ba'', pristupljeno 10. 2.2015</ref> # Posljedice su uklonile Hamdiju Pozderca, jednog od najutjecajnijih političara u Jugoslaviji # Mjenice su bile zakonito sredstvo plaćanja, veliki broj jugoslovenskih preduzeća (na vrhuncu afere oko 750) sprovodio je istu praksu s manjim novčanim iznosima, no sudski postupci u tim slučajevima nisu pokrenuti. # Pripadnici [[KOS]]-a su još prije izbijanja afere bili ubačeni u preduzeće Agrokomerc. Jedan od njih je bio [[Slobodan Lazarević]], radio je na zadatku od 1984. u Agrokomercu, isto je potvrdio na svjedočenju u [[Haški tribunal|Hagu]].<ref>{{cite web|title=Transcripts Slobodan Lazarević The Trial of Slobodan Milosevic (IT-02-54)|url=http://www.icty.org/x/cases/slobodan_milosevic/trans/en/021029IT.htm|website=[[ICTY]]|access-date=9. 8. 2016|language=en|date=29. 10. 2002}}</ref> # [[Savez komunista Jugoslavije]] nije pružio nikakvu podršku rukovodstvu SRBiH. # Izjave raznih političara iz tog vremena pokazuju da Fikret Abdić nije bio pravi cilj afere nego političko rukovodstvo SRBiH. Smatra se da je [[Nikola Ljubičić]] bio jedan od glavnih koji se planirali i orkestrirali aferu.<ref name="orbus">[http://www.orbus.be/aktua/2012/aktua3415.htm ETNONACIONALIZAM ZA POČETNIKE (11-dio)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306071702/http://www.orbus.be/aktua/2012/aktua3415.htm |date=6 Mart 2016 }}''orbus.ba'', 4. 2.2015</ref> == Također pogledajte == * [[Afera "Neum"]] ==Literatura== *Korpič-Horvat, Etelka (1987.) "Diferenciacija odgovornosti SDK do afere Agrokomerc" (slovenski) *Abdić, Fikret (1990.) "Moj odgovor" [[Zagreb]], Masmedia *Abdić, Fikret; Mrkušić, Žarko; Petrić-Mrkušić, Ana; (1991.) "Agrokomerc, BiH, svijet" [[Zagreb]], Masmedia *Špegelj, Martin (2001.) "Sjećanja vojnika" Znanje [[Zagreb]], {{ISBN|253716}} *Dodik, Petar (2003.) "Uspon i pad Agrokomerca" DES [[Sarajevo]], {{ISBN|9958-7284-27}}, {{ISBN|9789-9587-2842-6}} *Filipović, Muhamed (2008.) "Afera Agrokomerc i smrt Hamdije Pozderca" [[Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine]] [[Sarajevo]], {{ISBN|978-9958-9083-0-9}} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * Nenad Pejić, 10 mart 2012 [http://www.slobodnaevropa.org/content/prvi_dio_afera_agrokomerc_abdic_iskljuci_tv_otvori_oci/24510694.html - ''Afera agrokomerc 1.dio'' - iz] [[Slobodna Evropa]]{{Simboli jezika|bs|Bosanski}} * Dženana Halimović, 24. februar 2014 [http://www.slobodnaevropa.org/content/kako-je-agrokomerc-platio-ceh-politi%C4%8Dkih-prepucavanja/25275558.html -''Kako je Agrokomerc platio ceh političkih prepucavanja'' - iz] Slobodna Evropa {{Simboli jezika|bs|Bosanski}} * [http://www.pbs.ba/ Privredna banka Sarajevo] {{bs simbol}} * [https://www.nlb.si/ Nova Ljubljanska banka] * [http://www.jugobankajugbanka.rs/ JugobankaJugbanka] {{sr simbol}} * [https://web.archive.org/web/20160304220921/http://www.prvabankacg.com/en/saopstenja/prva-banka-cg-begins-with-payments-of-dividends-to-shareholders-of-jugopetrol-ad-kotor/ Prva banka CG begins with payments of dividends to shareholders of "Jugopetrol AD Kotor"] [[Kategorija:1987. u Jugoslaviji]] [[Kategorija:1987. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Historija SR Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Politički skandali u Jugoslaviji]] [[Kategorija:Politički skandali u Bosni i Hercegovini]] fi7mmomlj1yqh5wjjkladzt6gtus8is SAO katalog 0 358694 3669632 3568523 2024-11-25T14:34:51Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669632 wikitext text/x-wiki '''SAO (Smithsonian Astrophysical Observatory) katalog''' je zvjezdani katalog koji je kreirao [[Smithsonian Institution]]. Objavila ga je [[Astrofizička opservatorija Smithsonian]] 1966. i sadrži 258.997 zvijezda.<ref>''Star Catalog: Positions and Proper Motions of 258,997 Stars for the Epoch and Equinox of 1950.0'', Smithsonian Astrophysical Observatory Staff, Publications of the Smithsonian Institution of Washington, D.C., no. 4652, 4 vols., 1966 (reprinted 1971.)</ref><ref>[http://tdc-www.harvard.edu/catalogs/sao.html Webpage on the SAO star catalog, B1950]</ref><ref>[http://heasarc.gsfc.nasa.gov/FTP/heasarc/dbase/dump/heasarc_sao.tdat.gz Catalog translated to J2000]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20050210110809/http://www.astrometry.org/saocatalog.php Interactive query form of the catalog]</ref> Katalog je sastavljen iz različitih prethodnih astrometrijskih kataloga i sadrži samo zvijezde do otprilike devete magnitude za koje su bila poznata tačna pravilna kretanja. Prvenstvena upotreba kataloga je bila praćenje vještačkih satelita. Sadrži oko 260.000 zvijezda. Obuhvatio je zvijezde s [[Prividna magnituda|prividnim sjajem]] do 9. Oznake zvijezda su SAO plus redni brojevi.<ref name="unibochum">[http://www.bph.ruhr-uni-bochum.de/~axelm/spica/text_042.htm ''Die großen Sternkataloge oder Wie genau sind astronomische Datenwerke?'' na stranici Univerziteta] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160310090927/http://www.bph.ruhr-uni-bochum.de/~axelm/spica/text_042.htm |date=10. 3. 2016 }} [[Bochum]] učitano 22.5.2014 {{Simboli jezika|de|Njemački}}</ref> Brojevi su dodijeljeni slijedeći 18 pojaseva deklinacije od deset stepeni, sa zvijezdama poredanim po [[Rektascenzija|rektascenziji]] unutar svakog pojasa. Primjeri: * [[Alpha Centauri]] je ''SAO 252838'' <ref>[http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-basic?Ident=Alpha+Cen&submit=SIMBAD+search Alpha Centauri iz SIMBAD baza podataka, Strazburški centar astronomskih podataka (CDS)] učitano 22.5.2014 {{Simboli jezika|en|Engleski}}</ref> * [[Betelgez]] je ''SAO 113371''<ref>[http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-basic?Ident=Alpha+Ori&submit=SIMBAD+search Betelgez ili Alpha Orionis iz SIMBAD baza podataka, Strazburški centar astronomskih podataka (CDS)] učitano 22.5.2014 {{Simboli jezika|en|Engleski}}</ref> Online verziju SAO kataloga kreirao je [[HEASARC]] u martu 2001. na osnovu ADC/CDS kataloga I/131A, koji je i sam izvorno izveden iz mašinski čitljive verzije Kataloga zvijezda Astrofizičke opservatorije Smithsonian (SAO, SAO osoblje 1966) priredio T.A. Nagy 1979. i dopunjavan u narednih desetak godina.<ref>{{Cite web|title=SAO - Smithsonian Astrophysical Observatory Star Catalog|url=https://heasarc.gsfc.nasa.gov/W3Browse/star-catalog/sao.html|access-date=2021-10-01|website=heasarc.gsfc.nasa.gov}}</ref> == Također pogledajte == * [[Katalog Henryja Drapera]] * [[Novi opći katalog|NGC]] == Reference == <references/> == Vanjski linkovi == * [http://heasarc.gsfc.nasa.gov/W3Browse/star-catalog/sao.html. Katalog na stranici]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }} [[NASA]] {{Simboli jezika|en|Engleski}} * [http://spider.seds.org/spider/Misc/star_cats.html Upoređenje raznih kataloga na stranici] [[SEDS]] {{Simboli jezika|en|Engleski}} * https://web.archive.org/web/20050210110809/http://www.astrometry.org/saocatalog.php {{Simboli jezika|en|Engleski}} [[Kategorija:Astronomija]] [[Kategorija:SAO objekti]] k0wnjfnnirzq5w8h5fqr1gc948vkuxh Nogometne utakmice Brazil – Srbija 0 359871 3669769 3387789 2024-11-26T11:53:06Z Semso98 54573 3669769 wikitext text/x-wiki {{Prikaz utakmica nogometnih reprezentacija |ekipa1 = [[Nogometna reprezentacija Brazila|Brazil]] |ekipa2 = [[Nogometna reprezentacija Srbije|Srbija]] |Zastava ekipe 1 = {{ZD|BRA|veličina=x140px}} |Zastava ekipe 2 = {{ZD|SRB|veličina=x140px}} |Broj utakmica = 3 |Broj pobjeda ekipe 1 = 3 |Broj neriješenih rezultata = 0 |Broj pobjeda ekipe 2 = 0 |Broj datih golova ekipe 1 = 5 |Broj datih golova ekipe 2 = 0 }} ==Utakmice== {| class="wikitable" style="font-size: 90%" width=100% !width=2%|# !width=14%|Datum !width=16%|Lokacija !width=20%|Domaćin !width=3%|Rezultat !width=20%|Gost !width=15%|Takmičenje !width=10%|Reference |- |- style="background:#ccccff;" |align=center| 1 |align=center| 6. juni 2014. |align=left | [[São Paulo]] |align=right | {{NOG-D|BRA}} |align=center| 1 &ndash; 0 |align=left | {{NOG|SRB}} |align=center| Prijateljska utakmica |align=center|<ref name="Rezultati Brazila na fifa.com">[http://www.fifa.com/associations/association=bra/fixturesresults/gender=m/index.html ''Rezultati Brazila na fifa.com''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140122011224/http://www.fifa.com/associations/association=bra/fixturesresults/gender=m/index.html |date=22. 1. 2014 }}; pristupljeno: 6. juni 2014.</ref><ref name="Rezultati Srbije na fifa.com">[http://www.fifa.com/associations/association=srb/fixturesresults/gender=m/index.html ''Rezultati Srbije na fifa.com''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140814014441/http://www.fifa.com/associations/association=srb/fixturesresults/gender=m/index.html |date=14. 8. 2014 }}; pristupljeno: 6. juni 2014.</ref> |- |} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://eu-football.info/_matches.php?id=222&oppo=29 Brazil–Srbija] na EU-Football.info * [https://www.national-football-teams.com/encounter/teams/164/28/Serbia_vs_Brazil.html Brazil–Srbija] na National-Football-Teams.com {{Utakmice nogometne reprezentacije Srbije}} [[Kategorija:Utakmice brazilske nogometne reprezentacije|Srbija]] [[Kategorija:Utakmice srbijanske nogometne reprezentacije|Brazil]] 5mn0d7xde74snsfqlpqu2067sl9yf02 Umjetničko klizanje na Zimskim olimpijskim igrama 2014 – ekipno 0 363170 3669709 3666110 2024-11-26T02:51:13Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669709 wikitext text/x-wiki {{Umjetničko klizanje na ZOI 2014.}} [[Datoteka:Evgeni Plushenko and Julia Lipnitskaia Olympics 2014.jpeg|mini|desno|250px|[[Jevgenij Pljuščenko]] i [[Julija Lipnicka]] nakon ceremonije dodjele buketa]] '''Ekipno takmičenje''' u [[umjetničko klizanje|umjetničkom klizanju]] na '''[[ZOI 2014.]]''' u [[Soči]]ju održano je u dvorani [[Dvorana "Ajsberg"|"Ajsberg"]]. Trajalo je od 6. do 9. februara; [[kratki program (umjetničko klizanje)|kratki programi]] bili su na rasporedu 6. i 8. februara, a [[slobodni program (umjetničko klizanje)|slobodni programi]] 8. i 9. februara.<ref>{{cite web|url=http://www.sochi2014.com/en/figure-skating-schedule-and-results|title=Figure Skating Schedule and Results|publisher=[[SOOC]]|access-date=11. 1. 2014|archive-date=10. 4. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140410171342/http://www.sochi2014.com/en/figure-skating-schedule-and-results|url-status=dead}}</ref> == Satnica<ref>{{cite web |url=http://www.sochi2014.com/en/games/sport/olympic-games/ |title=Olympic Games |publisher=[[SOOC]] |access-date=2. 3. 2013 |archive-date=6. 1. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140106221035/https://www.sochi2014.com/en/games/sport/olympic-games/ |url-status=dead }}</ref>== <small>Sva vremena su po [[Moskovsko vrijeme|moskovskom vremenu]].</small> {| class=wikitable ! Datum !! Satnica !! Disciplina |- | rowspan=2|6. februar || rowspan=2|19:30 || Kratki program (m) |- | Kratki program (sp. parovi) |- | rowspan=3|8. februar || rowspan=3|18:30 || Kratki program (pl. parovi) |- |Kratki program (ž) |- |Slobodni program (sp. parovi) |- | rowspan=3|9. februar || rowspan=3|19:30 || Slobodni program (m) |- | Slobodni program (pl. parovi) |- | Slobodni program (ž) |} == Rekordi == Tokom ovog takmičenja postavljen je sljedeći novi rekord: {| class="wikitable" ! Komponenta !! Klizači !! Rezultat !! Datum !! Ref |- |'''Kratki program <br> (plesni parovi)''' |rowspan=3|{{flagathlete|[[Meryl Davis]]/[[Charlie White (umjetnički klizač)|Charlie White]]|USA}} |''' 114,34''' |9. 2. 2014. |<ref>{{cite web | title = ISU Judging System Statistics, Progression of Highest Score, Ice Dance Free Dance Score | publisher = [[Međunarodni klizački savez]] | url = http://www.isuresults.com/isujsstat/phsdfd.htm | access-date = 23. 3. 2014}}</ref> |} [[Jevgenij Pljuščenko]] izjednačio je rekord po broju osvojenih olimpijskih medalja u umjetničkom klizanju (4). ([[Gillis Grafström]] također je osvojio 4 olimpijske medalje u ranim godinama ovog sporta, od 1920. do 1932.)<ref name=isuolymen>{{cite web | url = http://www.isu.org/vsite/vfile/page/fileurl/0,11040,4844-130381-131689-25997-0-file,00.pdf | format = PDF | title = Olympics medalists: Men | work = Međunarodni klizački savez | access-date = 27. 7. 2014 | archive-date = 4. 2. 2012 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120204150034/http://www.isu.org/vsite/vfile/page/fileurl/0,11040,4844-130381-131689-25997-0-file,00.pdf | url-status = dead }}</ref> [[Julija Lipnicka]] postala je druga najmlađa osvajačica zlatne olimpijske medalje u umjetničkom klizanju nakon [[Maxi Herber]], koja je pobijedila u sportskim parovima [[ZOI 1936.|1936.]]<ref>{{cite news |title=Julia Lipnitskaia, figure skater: became the second youngest Olympic gold medalist in figure skating history |url=http://voiceofrussia.com/news/2014_02_12/Julia-Lipnitskaia-figure-skater-second-youngest-Olympic-gold-medalist-in-figure-skating-history-9163/ |publisher=http://voiceofrussia.com/ |date=12. 2. 2014 |access-date=14. 2. 2014 |archive-date=12. 2. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140212105235/http://voiceofrussia.com/news/2014_02_12/Julia-Lipnitskaia-figure-skater-second-youngest-Olympic-gold-medalist-in-figure-skating-history-9163/ |url-status=dead }}</ref> Prema modernim pravilima za pravo nastupa, Herber bi bila za 99 dana premlada da nastupi na [[Zimske olimpijske igre|Olimpijskim igrama]]. == Takmičari == Zemlje učesnice prijavile su timove u sljedećim sastavima: {| class="wikitable" |- ! Država ! Muškarci ! Žene ! Sportski parovi ! Plesni parovi |- Valign="Top" | {{ZastavaMOK|CAN|2014|Zimskim}} |[[Patrick Chan]] [[Kevin Reynolds (umjetnički klizač)|Kevin Reynolds]] |[[Kaetlyn Osmond]] |[[Meagan Duhamel]]/[[Eric Radford]] [[Kirsten Moore-Towers]]/[[Dylan Moscovitch]] |[[Tessa Virtue]]/[[Scott Moir]] |- Valign="Top" | {{ZastavaMOK|CHN|2014|Zimskim}} | [[Yan Han (umjetnički klizač)|Yan Han]] | [[Zhang Kexin]] | [[Peng Cheng]]/[[Zhang Hao]] | [[Huang Xintong]]/[[Zheng Xun]] |- Valign="Top" | {{ZastavaMOK|FRA|2014|Zimskim}} | [[Florent Amodio]] | [[Maé Bérénice Méité]] | [[Vanessa James]]/[[Morgan Ciprès]] | [[Nathalie Péchalat]]/[[Fabian Bourzat]] |- Valign="Top" | {{ZastavaMOK|GER|2014|Zimskim}}<ref name=germany>{{cite web |url=http://www.eislauf-union.de/DEU-Olympia-Team-2014_Newsdetail_258_kkdetail_view_news.html |title=EV German Skating Union |work=Njemački klizački savez |access-date=27. 7. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131226105847/http://www.eislauf-union.de/DEU-Olympia-Team-2014_Newsdetail_258_kkdetail_view_news.html |archive-date=26. 12. 2013 |url-status=dead }}</ref> | [[Peter Liebers]] | [[Nathalie Weinzierl]] | [[Maylin Wende]]/[[Daniel Wende]] | [[Nelli Zhiganshina]]/[[Alexander Gazsi]] |- Valign="Top" | {{ZastavaMOK|GBR|2014|Zimskim}}<ref name=gbttteam>{{cite web | url = http://www1.skysports.com/olympics/news/14935/9068416/jenna-mccorkell-named-in-team-gb-squad-for-2014-winter-olympics-in-2014 | title = Jenna McCorkell named in team squad to 2014.|Zimskim Olympics | work = Sky Sports}}</ref> | [[Matthew Parr (umjetnički klizač)|Matthew Parr]] | [[Jenna McCorkell]] | [[Stacey Kemp]]/[[David King (umjetnički klizač)|David King]] | [[Penny Coomes]]/[[Nicholas Buckland]] |- Valign="Top" | {{ZastavaMOK|ITA|2014|Zimskim}} | [[Paul Bonifacio Parkinson]] | [[Carolina Kostner]] [[Valentina Marchei]] | [[Stefania Berton]]/[[Ondřej Hotárek]] | [[Anna Cappellini]]/[[Luca Lanotte]] [[Charlène Guignard]]/[[Marco Fabbri]] |- Valign="Top" | {{ZastavaMOK|JPN|2014|Zimskim}} | [[Yuzuru Hanyu]] [[Tatsuki Machida]] | [[Mao Asada]] [[Akiko Suzuki]] | [[Narumi Takahashi]]/[[Ryuichi Kihara]] | [[Cathy Reed]]/[[Chris Reed (umjetnički klizač)|Chris Reed]] |- Valign="Top" | {{ZastavaMOK|RUS|2014|Zimskim}}<ref name=plushy>{{cite web | url = http://en.ria.ru/sochi2014/20140121/186768293/Plushenko-Picked-for-Sochi-Olympics-after-Test-Skate.html | title = Plushenko picked for Sochi Olympics after Test Skate | work = Rianovosti | access-date=27. 7. 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140121204135/http://en.ria.ru/sochi2014/20140121/186768293/Plushenko-Picked-for-Sochi-Olympics-after-Test-Skate.html | archive-date=21. 1. 2014 | url-status = dead }}</ref> | [[Jevgenij Pljuščenko]] | [[Julija Lipnicka]] | [[Tatjana Volosožar]]/[[Maksim Trankov]] [[Ksenija Stolbova]]/[[Fjodor Klimov]] | [[Jekaterina Bobrova]]/[[Dmitrij Solovjev]] [[Jelena Iljinih]]/[[Nikita Kacalapov]] |- Valign="Top" | {{ZastavaMOK|UKR|2014|Zimskim}} | [[Jakov Godoroža]] | [[Natalija Popova]] | [[Julija Lavrentijeva]]/[[Jurij Rudik]] | [[Siobhan Heekin-Canedy]]/[[Dmitrij Dun]] |- Valign="Top" | {{ZastavaMOK|USA|2014|Zimskim}} | [[Jeremy Abbott]] [[Jason Brown (umjetnički klizač)|Jason Brown]] | [[Ashley Wagner]] [[Gracie Gold]] | [[Marissa Castelli]]/[[Simon Shnapir]] | [[Meryl Davis]]/[[Charlie White (umjetnički klizač)|Charlie White]] |} == Rezultati == === Kratki program === ==== Muškarci ==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! Pl. ! Ime ! Država ! {{tooltip|UR|Ukupni rezultat segmenta}} ! {{tooltip|TE|Ocjena za tehničke elemente}} ! {{tooltip|PK|Ocjena za programske komponente}} ! {{tooltip|KV|Klizačke vještine}} ! {{tooltip|TR|Tranzicije}} ! {{tooltip|IZ|Izvedba}} ! {{tooltip|KO|Koreografija}} ! {{tooltip|IN|Interpretacija}} ! {{tooltip|Odu|Oduzimanje}} ! {{tooltip|SB|Startni broj}} ! {{tooltip|P|Poeni}} |- ! 1. | align=left|{{sortname|Yuzuru|Hanyu}} | align=left|{{ZastavaMOK|JPN|2014|Zimskim}} | 97.98 | 52.55 | 45.43 | 9.18 | 8.96 | 9.11 | 9.04 | 9.14 | 0.00 | 10 ! 10 |- ! 2. | align=left|{{sortname|Jevgenij|Pljuščenko}} | align=left|{{ZastavaMOK|RUS|2014|Zimskim}} | 91.39 | 48.18 | 43.21 | 8.75 | 7.93 | 8.96 | 8.64 | 8.93 | 0.00 | 4 ! 9 |- ! 3. | align=left|{{sortname|Patrick|Chan}} | align=left|{{ZastavaMOK|CAN|2014|Zimskim}} | 89.71 | 44.03 | 45.68 | 9.21 | 9.11 | 9.00 | 9.11 | 9.25 | 0.00 | 9 ! 8 |- ! 4. | align=left|{{sortname|Yan|Han|Yan Han (umjetnički klizač)}} | align=left|{{ZastavaMOK|CHN|2014|Zimskim}} | 85.52 | 46.59 | 38.93 | 8.14 | 7.50 | 7.68 | 7.79 | 7.82 | 0.00 | 7 ! 7 |- ! 5. | align=left|{{sortname|Florent|Amodio}} | align=left|{{ZastavaMOK|FRA|2014|Zimskim}} | 79.93 | 40.86 | 39.07 | 7.93 | 7.18 | 8.11 | 7.71 | 8.14 | 0.00 | 8 ! 6 |- ! 6. | align=left|{{sortname|Peter|Liebers}} | align=left|{{ZastavaMOK|GER|2014|Zimskim}} | 79.61 | 43.50 | 36.11 | 7.29 | 7.07 | 7.18 | 7.32 | 7.25 | 0.00 | 6 ! 5 |- ! 7. | align=left|{{sortname|Jeremy|Abbott}} | align=left|{{ZastavaMOK|USA|2014|Zimskim}} | 65.65 | 27.22 | 39.43 | 8.00 | 7.75 | 7.64 | 8.11 | 7.93 | −1.00 | 5 ! 4 |- ! 8. | align=left|{{sortname|Jakov|Godoroža}} | align=left|{{ZastavaMOK|UKR|2014|Zimskim}} | 60.51 | 32.26 | 28.25 | 5.82 | 5.46 | 5.68 | 5.61 | 5.68 | 0.00 | 3 ! 3 |- ! 9. | align=left|{{sortname|Matthew|Parr|Matthew Parr (umjetnički klizač)}} | align=left|{{ZastavaMOK|GBR|2014|Zimskim}} | 57.40 | 29.71 | 27.69 | 5.68 | 5.36 | 5.61 | 5.54 | 5.50 | 0.00 | 1 ! 2 |- ! 10. | align=left|{{sortname|Paul Bonifacio|Parkinson}} | align=left|{{ZastavaMOK|ITA|2014|Zimskim}} | 53.94 | 28.08 | 27.86 | 5.71 | 5.11 | 5.68 | 5.57 | 5.79 | −2.00 | 2 ! 1 |} ==== Sportski parovi ==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! Pl. ! Ime ! Država ! {{tooltip|UR|Ukupni rezultat segmenta}} ! {{tooltip|TE|Ocjena za tehničke elemente}} ! {{tooltip|PK|Ocjena za programske komponente}} ! {{tooltip|KV|Klizačke vještine}} ! {{tooltip|TR|Tranzicije}} ! {{tooltip|IZ|Izvedba}} ! {{tooltip|KO|Koreografija}} ! {{tooltip|IN|Interpretacija}} ! {{tooltip|Odu|Oduzimanje}} ! {{tooltip|SB|Startni broj}} ! {{tooltip|P|Poeni}} |- ! 1. | align=left|{{sortname|Tatjana|Volosožar}}/{{sortname|Maksim|Trankov}} | align=left|{{ZastavaMOK|RUS|2014|Zimskim}} | 83.79 | 45.10 | 38.69 | 9.57 | 9.39 | 9.68 | 9.86 | 9.86 | 0.00 | 10 ! 10 |- ! 2. | align=left|{{sortname|Meagan|Duhamel}}/{{sortname|Eric|Radford}} | align=left|{{ZastavaMOK|CAN|2014|Zimskim}} | 73.10 | 41.30 | 31.80 | 7.86 | 7.96 | 8.00 | 7.96 | 7.96 | 0.00 | 8 ! 9 |- ! 3. | align=left|{{sortname|Peng|Cheng}}/{{sortname|Zhang|Hao}} | align=left|{{ZastavaMOK|CHN|2014|Zimskim}} | 71.01 | 40.97 | 30.04 | 7.61 | 7.29 | 7.54 | 7.50 | 7.61 | 0.00 | 5 ! 8 |- ! 4. | align=left|{{sortname|Stefania|Berton}}/{{sortname|Ondřej|Hotárek}} | align=left|{{ZastavaMOK|ITA|2014|Zimskim}} | 70.31 | 38.43 | 31.88 | 7.89 | 7.75 | 8.04 | 8.00 | 8.18 | 0.00 | 9 ! 7 |- ! 5. | align=left|{{sortname|Marissa|Castelli}}/{{sortname|Simon|Shnapir}} | align=left|{{ZastavaMOK|USA|2014|Zimskim}} | 64.25 | 34.99 | 29.26 | 7.32 | 7.11 | 7.39 | 7.32 | 7.43 | 0.00 | 6 ! 6 |- ! 6. | align=left|{{sortname|Maylin|Wende}}/{{sortname|Daniel|Wende}} | align=left|{{ZastavaMOK|GER|2014|Zimskim}} | 60.82 | 33.80 | 27.02 | 6.79 | 6.50 | 6.89 | 6.71 | 6.89 | 0.00 | 4 ! 5 |- ! 7. | align=left|{{sortname|Vanessa|James}}/{{sortname|Morgan|Ciprès}} | align=left|{{ZastavaMOK|FRA|2014|Zimskim}} | 57.45 | 30.36 | 28.09 | 7.11 | 6.89 | 6.93 | 7.11 | 7.07 | −1.00 | 7 ! 4 |- ! 8. | align=left|{{sortname|Narumi|Takahashi}}/{{sortname|Ryuichi|Kihara}} | align=left|{{ZastavaMOK|JPN|2014|Zimskim}} | 46.56 | 25.13 | 21.43 | 5.50 | 5.04 | 5.39 | 5.50 | 5.36 | 0.00 | 1 ! 3 |- ! 9. | align=left|{{sortname|Julija|Lavrentijeva}}/{{sortname|Jurij|Rudik}} | align=left|{{ZastavaMOK|UKR|2014|Zimskim}} | 46.34 | 25.27 | 21.07 | 5.32 | 5.04 | 5.32 | 5.36 | 5.29 | 0.00 | 3 ! 2 |- ! 10. | align=left|{{sortname|Stacey|Kemp}}/{{sortname|David|King|David King (umjetnički klizač)}} | align=left|{{ZastavaMOK|GBR|2014|Zimskim}} | 44.70 | 24.44 | 21.26 | 5.32 | 5.14 | 5.36 | 5.36 | 5.39 | −1.00 | 2 ! 1 |} ==== Plesni parovi ==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! Pl. ! Ime ! Država ! {{tooltip|UR|Ukupni rezultat segmenta}} ! {{tooltip|TE|Ocjena za tehničke elemente}} ! {{tooltip|PK|Ocjena za programske komponente}} ! {{tooltip|KV|Klizačke vještine}} ! {{tooltip|TR|Tranzicije}} ! {{tooltip|IZ|Izvedba}} ! {{tooltip|KO|Koreografija}} ! {{tooltip|IN|Interpretacija}} ! {{tooltip|Odu|Oduzimanje}} ! {{tooltip|SB|Startni broj}} ! {{tooltip|P|Poeni}} |- ! 1. | align=left|{{sortname|Meryl|Davis}}/{{sortname|Charlie|White|Charlie White (umjetnički klizač)}} | align=left|{{ZastavaMOK|USA|2014|Zimskim}} | 75.98 | 37.07 | 38.91 | 9.64 | 9.54 | 9.86 | 9.75 | 9.82 | 0.00 | 10 ! 10 |- ! 2. | align=left|{{sortname|Tessa|Virtue}}/{{sortname|Scott|Moir}} | align=left|{{ZastavaMOK|CAN|2014|Zimskim}} | 72.98 | 35.22 | 37.76 | 9.36 | 9.36 | 9.50 | 9.46 | 9.50 | 0.00 | 9 ! 9 |- ! 3. | align=left|{{sortname|Jekaterina|Bobrova}}/{{sortname|Dmitrij|Solovjev}} | align=left|{{ZastavaMOK|RUS|2014|Zimskim}} | 70.27 | 34.22 | 36.05 | 9.00 | 8.75 | 9.18 | 8.89 | 9.18 | 0.00 | 8 ! 8 |- ! 4. | align=left|{{sortname|Nathalie|Péchalat}}/{{sortname|Fabian|Bourzat}} | align=left|{{ZastavaMOK|FRA|2014|Zimskim}} | 69.15 | 34.50 | 34.65 | 8.64 | 8.54 | 8.82 | 8.64 | 8.68 | 0.00 | 6 ! 7 |- ! 5. | align=left|{{sortname|Anna|Cappellini}}/{{sortname|Luca|Lanotte}} | align=left|{{ZastavaMOK|ITA|2014|Zimskim}} | 64.92 | 31.00 | 33.92 | 8.39 | 8.29 | 8.54 | 8.61 | 8.54 | 0.00 | 7 ! 6 |- ! 6. | align=left|{{sortname|Nelli|Zhiganshina}}/{{sortname|Alexander|Gazsi}} | align=left|{{ZastavaMOK|GER|2014|Zimskim}} | 58.04 | 29.78 | 28.26 | 7.11 | 6.71 | 7.39 | 7.21 | 6.93 | 0.00 | 4 ! 5 |- ! 7. | align=left|{{sortname|Penny|Coomes}}/{{sortname|Nicholas|Buckland}} | align=left|{{ZastavaMOK|GBR|2014|Zimskim}} | 52.93 | 24.01 | 29.92 | 7.36 | 7.29 | 7.57 | 7.57 | 7.57 | −1.00 | 5 ! 4 |- ! 8. | align=left|{{sortname|Cathy|Reed}}/{{sortname|Chris|Reed|Chris Reed (umjetnički klizač)}} | align=left|{{ZastavaMOK|JPN|2014|Zimskim}} | 52.00 | 25.86 | 26.14 | 6.57 | 6.29 | 6.75 | 6.43 | 6.61 | 0.00 | 3 ! 3 |- ! 9. | align=left|{{sortname|Siobhan|Heekin-Canedy}}/{{sortname|Dmitrij|Dun}} | align=left|{{ZastavaMOK|UKR|2014|Zimskim}} | 49.19 | 25.79 | 23.40 | 5.93 | 5.75 | 5.75 | 6.11 | 5.71 | 0.00 | 2 ! 2 |- ! 10. | align=left|{{sortname|Huang|Xintong}}/{{sortname|Zheng|Xun}} | align=left|{{ZastavaMOK|CHN|2014|Zimskim}} | 47.88 | 23.64 | 24.24 | 6.21 | 5.86 | 6.14 | 6.14 | 5.96 | 0.00 | 1 ! 1 |} ==== Žene ==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! Pl. ! Ime ! Država ! {{tooltip|UR|Ukupni rezultat segmenta}} ! {{tooltip|TE|Ocjena za tehničke elemente}} ! {{tooltip|PK|Ocjena za programske komponente}} ! {{tooltip|KV|Klizačke vještine}} ! {{tooltip|TR|Tranzicije}} ! {{tooltip|IZ|Izvedba}} ! {{tooltip|KO|Koreografija}} ! {{tooltip|IN|Interpretacija}} ! {{tooltip|Odu|Oduzimanje}} ! {{tooltip|SB|Startni broj}} ! {{tooltip|P|Poeni}} |- ! 1. | align=left|{{sortname|Julija|Lipnicka}} | align=left|{{ZastavaMOK|RUS|2014|Zimskim}} | 72.90 | 39.39 | 33.51 | 8.43 | 8.07 | 8.43 | 8.54 | 8.43 | 0.00 | 8 ! 10 |- ! 2. | align=left|{{sortname|Carolina|Kostner}} | align=left|{{ZastavaMOK|ITA|2014|Zimskim}} | 70.84 | 35.92 | 34.92 | 8.64 | 8.36 | 8.86 | 8.75 | 9.04 | 0.00 | 10 ! 9 |- ! 3. | align=left|{{sortname|Mao|Asada}} | align=left|{{ZastavaMOK|JPN|2014|Zimskim}} | 64.07 | 31.25 | 33.82 | 8.54 | 8.14 | 8.39 | 8.50 | 8.71 | −1.00 | 9 ! 8 |- ! 4. | align=left|{{sortname|Ashley|Wagner}} | align=left|{{ZastavaMOK|USA|2014|Zimskim}} | 63.10 | 32.16 | 30.94 | 7.86 | 7.46 | 7.68 | 7.75 | 7.93 | 0.00 | 7 ! 7 |- ! 5. | align=left|{{sortname|Kaetlyn|Osmond}} | align=left|{{ZastavaMOK|CAN|2014|Zimskim}} | 62.54 | 33.86 | 28.68 | 7.04 | 6.96 | 7.21 | 7.18 | 7.46 | 0.00 | 1 ! 6 |- ! 6. | align=left|{{sortname|Maé Bérénice|Méité}} | align=left|{{ZastavaMOK|FRA|2014|Zimskim}} | 55.45 | 29.75 | 25.70 | 6.46 | 6.18 | 6.43 | 6.43 | 6.64 | 0.00 | 6 ! 5 |- ! 7. | align=left|{{sortname|Zhang|Kexin}} | align=left|{{ZastavaMOK|CHN|2014|Zimskim}} | 54.58 | 31.75 | 22.83 | 6.04 | 5.39 | 5.71 | 5.79 | 5.61 | 0.00 | 2 ! 4 |- ! 8. | align=left|{{sortname|Natalija|Popova}} | align=left|{{ZastavaMOK|UKR|2014|Zimskim}} | 53.44 | 27.95 | 25.49 | 6.54 | 6.11 | 6.30 | 6.32 | 6.39 | 0.00 | 4 ! 3 |- ! 9. | align=left|{{sortname|Nathalie|Weinzierl}} | align=left|{{ZastavaMOK|GER|2014|Zimskim}} | 52.16 | 28.21 | 24.95 | 6.36 | 5.93 | 6.25 | 6.29 | 6.36 | −1.00 | 5 ! 2 |- ! 10. | align=left|{{sortname|Jenna|McCorkell}} | align=left|{{ZastavaMOK|GBR|2014|Zimskim}} | 50.09 | 26.48 | 23.61 | 5.93 | 5.57 | 6.11 | 5.86 | 6.04 | 0.00 | 3 ! 1 |} === Slobodni programi === ==== Sportski parovi ==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! Pl. ! Ime ! Država ! {{tooltip|UR|Ukupni rezultat segmenta}} ! {{tooltip|TE|Ocjena za tehničke elemente}} ! {{tooltip|PK|Ocjena za programske komponente}} ! {{tooltip|KV|Klizačke vještine}} ! {{tooltip|TR|Tranzicije}} ! {{tooltip|IZ|Izvedba}} ! {{tooltip|KO|Koreografija}} ! {{tooltip|IN|Interpretacija}} ! {{tooltip|Odu|Oduzimanje}} ! {{tooltip|SB|Startni broj}} ! {{tooltip|P|Poeni}} |- ! 1. | align=left|{{sortname|Ksenija|Stolbova}}/{{sortname|Fjodor|Klimov}} | align=left|{{ZastavaMOK|RUS|2014|Zimskim}} | 135.09 | 67.03 | 68.06 | 8.39 | 8.29 | 8.57 | 8.61 | 8.68 | 0.00 | 5 ! 10 |- ! 2. | align=left|{{sortname|Kirsten|Moore-Towers}}/{{sortname|Dylan|Moscovitch}} | align=left|{{ZastavaMOK|CAN|2014|Zimskim}} | 129.74 | 64.89 | 64.85 | 8.14 | 7.82 | 8.25 | 8.11 | 8.21 | 0.00 | 4 ! 9 |- ! 3. | align=left|{{sortname|Stefania|Berton}}/{{sortname|Ondřej|Hotárek}} | align=left|{{ZastavaMOK|ITA|2014|Zimskim}} | 120.82 | 60.45 | 61.37 | 7.71 | 7.46 | 7.61 | 7.75 | 7.82 | −1.00 | 3 ! 8 |- ! 4. | align=left|{{sortname|Marissa|Castelli}}/{{sortname|Simon|Shnapir}} | align=left|{{ZastavaMOK|USA|2014|Zimskim}} | 117.94 | 60.27 | 58.67 | 7.32 | 7.21 | 7.39 | 7.32 | 7.43 | −1.00 | 2 ! 7 |- ! 5. | align=left|{{sortname|Narumi|Takahashi}}/{{sortname|Ryuichi|Kihara}} | align=left|{{ZastavaMOK|JPN|2014|Zimskim}} | 86.33 | 43.86 | 42.47 | 5.54 | 5.04 | 5.36 | 5.29 | 5.32 | 0.00 | 1 ! 6 |} ==== Muškarci ==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! Pl. ! Ime ! Država ! {{tooltip|UR|Ukupni rezultat segmenta}} ! {{tooltip|TE|Ocjena za tehničke elemente}} ! {{tooltip|PK|Ocjena za programske komponente}} ! {{tooltip|KV|Klizačke vještine}} ! {{tooltip|TR|Tranzicije}} ! {{tooltip|IZ|Izvedba}} ! {{tooltip|KO|Koreografija}} ! {{tooltip|IN|Interpretacija}} ! {{tooltip|Odu|Oduzimanje}} ! {{tooltip|SB|Startni broj}} ! {{tooltip|P|Poeni}} |- ! 1. | align=left|{{sortname|Jevgenij|Pljuščenko}} | align=left|{{ZastavaMOK|RUS|2014|Zimskim}} | 168.20 | 81.48 | 86.72 | 8.75 | 7.54 | 9.14 | 8.79 | 9.14 | 0.00 | 4 ! 10 |- ! 2. | align=left|{{sortname|Kevin|Reynolds|Kevin Reynolds (umjetnički klizač)}} | align=left|{{ZastavaMOK|CAN|2014|Zimskim}} | 167.92 | 89.00 | 78.92 | 7.93 | 7.64 | 8.00 | 7.96 | 7.93 | 0.00 | 3 ! 9 |- ! 3. | align=left|{{sortname|Tatsuki|Machida}} | align=left|{{ZastavaMOK|JPN|2014|Zimskim}} | 165.85 | 83.13 | 82.72 | 8.32 | 7.82 | 8.32 | 8.36 | 8.54 | 0.00 | 5 ! 8 |- ! 4. | align=left|{{sortname|Jason|Brown|Jason Brown (umjetnički klizač)}} | align=left|{{ZastavaMOK|USA|2014|Zimskim}} | 153.67 | 75.45 | 79.22 | 7.79 | 7.82 | 7.93 | 7.96 | 8.11 | −1.00 | 2 ! 7 |- ! 5. | align=left|{{sortname|Paul Bonifacio|Parkinson}} | align=left|{{ZastavaMOK|ITA|2014|Zimskim}} | 121.23 | 66.97 | 56.26 | 5.89 | 5.21 | 5.75 | 5.57 | 5.71 | −2.00 | 1 ! 6 |} ==== Žene ==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! Pl. ! Ime ! Država ! {{tooltip|UR|Ukupni rezultat segmenta}} ! {{tooltip|TE|Ocjena za tehničke elemente}} ! {{tooltip|PK|Ocjena za programske komponente}} ! {{tooltip|KV|Klizačke vještine}} ! {{tooltip|TR|Tranzicije}} ! {{tooltip|IZ|Izvedba}} ! {{tooltip|KO|Koreografija}} ! {{tooltip|IN|Interpretacija}} ! {{tooltip|Odu|Oduzimanje}} ! {{tooltip|SB|Startni broj}} ! {{tooltip|P|Poeni}} |- ! 1. | align=left|{{sortname|Julija|Lipnicka}} | align=left|{{ZastavaMOK|RUS|2014|Zimskim}} | 141.51 | 71.69 | 69.82 | 8.64 | 8.43 | 8.86 | 8.82 | 8.89 | 0.00 | 5 ! 10 |- ! 2. | align=left|{{sortname|Gracie|Gold}} | align=left|{{ZastavaMOK|USA|2014|Zimskim}} | 129.38 | 68.49 | 61.89 | 7.82 | 7.43 | 7.86 | 7.75 | 7.82 | 0.00 | 2 ! 9 |- ! 3. | align=left|{{sortname|Valentina|Marchei}} | align=left|{{ZastavaMOK|ITA|2014|Zimskim}} | 112.51 | 54.00 | 58.51 | 7.21 | 7.04 | 7.50 | 7.32 | 7.50 | 0.00 | 4 ! 8 |- ! 4. | align=left|{{sortname|Akiko|Suzuki}} | align=left|{{ZastavaMOK|JPN|2014|Zimskim}} | 112.33 | 49.32 | 63.01 | 8.07 | 7.75 | 7.71 | 7.89 | 7.96 | 0.00 | 3 ! 7 |- ! 5. | align=left|{{sortname|Kaetlyn|Osmond}} | align=left|{{ZastavaMOK|CAN|2014|Zimskim}} | 110.73 | 54.53 | 57.20 | 7.11 | 6.89 | 7.25 | 7.21 | 7.29 | −1.00 | 1 ! 6 |} ==== Plesni parovi ==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! Pl. ! Ime ! Država ! {{tooltip|UR|Ukupni rezultat segmenta}} ! {{tooltip|TE|Ocjena za tehničke elemente}} ! {{tooltip|PK|Ocjena za programske komponente}} ! {{tooltip|KV|Klizačke vještine}} ! {{tooltip|TR|Tranzicije}} ! {{tooltip|IZ|Izvedba}} ! {{tooltip|KO|Koreografija}} ! {{tooltip|IN|Interpretacija}} ! {{tooltip|Odu|Oduzimanje}} ! {{tooltip|SB|Startni broj}} ! {{tooltip|P|Poeni}} |- ! 1. | align=left|{{sortname|Meryl|Davis}}/{{sortname|Charlie|White|Charlie White (umjetnički klizač)}} | align=left|{{ZastavaMOK|USA|2014|Zimskim}} | 114.34 | 55.80 | 58.54 | 9.64 | 9.61 | 9.96 | 9.89 | 9.82 | 0.00 | 5 ! 10 |- ! 2. | align=left|{{sortname|Tessa|Virtue}}/{{sortname|Scott|Moir}} | align=left|{{ZastavaMOK|CAN|2014|Zimskim}} | 107.56 | 50.37 | 57.19 | 9.50 | 9.32 | 9.64 | 9.68 | 9.68 | 0.00 | 4 ! 9 |- ! 3. | align=left|{{sortname|Jelena|Iljinih}}/{{sortname|Nikita|Kacalapov}} | align=left|{{ZastavaMOK|RUS|2014|Zimskim}} | 103.48 | 50.36 | 54.12 | 9.00 | 8.68 | 9.25 | 9.25 | 9.18 | −1.00 | 3 ! 8 |- ! 4. | align=left|{{sortname|Charlène|Guignard}}/{{sortname|Marco|Fabbri}} | align=left|{{ZastavaMOK|ITA|2014|Zimskim}} | 81.25 | 41.33 | 39.92 | 6.71 | 6.43 | 6.75 | 6.82 | 6.71 | 0.00 | 2 ! 7 |- ! 5. | align=left|{{sortname|Cathy|Reed}}/{{sortname|Chris|Reed|Chris Reed (umjetnički klizač)}} | align=left|{{ZastavaMOK|JPN|2014|Zimskim}} | 76.34 | 38.13 | 39.21 | 6.54 | 6.32 | 6.68 | 6.75 | 6.54 | −1.00 | 1 ! 6 |} === Ukupni plasman<ref>[http://www.isuresults.com/results/owg2014/TEC001RS.HTM Final Results]</ref> === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! Pl. ! Država ! {{tooltip|M-KP|Muškarci - kratki program}} ! {{tooltip|SP-KP|Sportski parovi - kratki program}} ! {{tooltip|PP-KP|Plesni parovi - kratki program}} ! {{tooltip|Ž-KP|Žene - kratki program}} ! {{tooltip|SP-SP|Sportski parovi - slobodni program}} ! {{tooltip|M-SP|Muškarci - slobodni program}} ! {{tooltip|Ž-SP|Žene - slobodni program}} ! {{tooltip|PP-SP|Plesni parovi - slobodni program}} ! {{tooltip|P|Poeni}} |- bgcolor="#F7F6A8" ! [[Datoteka:Gold medal olympic.svg|18p]] | align=left|{{ZastavaMOK|RUS|2014|Zimskim}} | 9 | 10 | 8 | 10 | 10 | 10 | 10 | 8 | 75 |- bgcolor="#DCE5E5" ! [[Datoteka:Silver medal olympic.svg|18p]] | align=left|{{ZastavaMOK|CAN|2014|Zimskim}} | 8 | 9 | 9 | 6 | 9 | 9 | 6 | 9 | 65 |- bgcolor="#FFDAB9" | [[Datoteka:Bronze medal olympic.svg|18p]] | align=left|{{ZastavaMOK|USA|2014|Zimskim}} | 4 | 6 | 10 | 7 | 7 | 7 | 9 | 10 | 60 |- ! 4. | align=left|{{ZastavaMOK|ITA|2014|Zimskim}} | 1 | 7 | 6 | 9 | 8 | 6 | 8 | 7 | 52 |- ! 5. | align=left|{{ZastavaMOK|JPN|2014|Zimskim}} | 10 | 3 | 3 | 8 | 6 | 8 | 7 | 6 | 51 |- ! 6. | align=left|{{ZastavaMOK|FRA|2014|Zimskim}} | 6 | 4 | 7 | 5 | colspan=4| Nije prošla | 22 |- ! 7. | align=left|{{ZastavaMOK|CHN|2014|Zimskim}} | 7 | 8 | 1 | 4 | colspan=4| Nije prošla | 20 |- ! 8. | align=left|{{ZastavaMOK|GER|2014|Zimskim}} | 5 | 5 | 5 | 2 | colspan=4| Nije prošla | 17 |- ! 9. | align=left|{{ZastavaMOK|UKR|2014|Zimskim}} | 3 | 2 | 2 | 3 | colspan=4| Nije prošla | 10 |- ! 10. | align=left|{{ZastavaMOK|GBR|2014|Zimskim}} | 2 | 1 | 4 | 1 | colspan=4| Nije prošlo | 8 |} == Sudije i službeno osoblje == '''Sudije:''' Mona Jonsson, [[Fabio Bianchetti]] '''Tehnički kontrolori:''' Paolo Pizzocari, Karen Archer '''Tehnički specijalisti:''' [[Anett Pötzsch]], Troy Goldstein '''Pomoćnici tehničkih specijalista:''' [[Olga Markova (umjetnička klizačica)|Olga Markova]], [[Peter Cain]] '''Sudije ocjenjivači (KP):''' Yukiko Okabe, Sissy Krick, Elizabeth Littler, Karen Butcher, Jevgenij Rohin, Samuel Auxier, Igor Obrascov, Peter Levin, Tatjana Jordanova '''Sudije ocjenjivači (SP):''' Tatjana Jordanova, Nikolaj Saljnikov, Sissy Krick, Karen Butcher, Elizabeth Littler, Yumin Wang, Vladislav Peruhov, Jelena Fomina, Albert Zaydman == Reference == {{reflist|2}} == Vanjski linkovi == * [http://www.sochi2014.com/en/figure-skating-teams-standings Sochi 2014 Figure Skating – Team page] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140704105240/http://www.sochi2014.com/en/figure-skating-teams-standings |date=4. 7. 2014 }} * [https://web.archive.org/web/20140719155325/http://gtcdn.sochi2014.com/contentpage/UlTZY0/FS-o%20Results-Book_Sochi-V1b.pdf Sochi 2014 Figure Skating Results Book] * [http://www.isu.org/en/single-and-pair-skating-and-ice-dance/calendar-of-events/2014/02/olympic-winter-games-2014 Stranica o umjetničkom klizanju na ZOI 2014.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170505181637/http://www.isu.org/en/single-and-pair-skating-and-ice-dance/calendar-of-events/2014/02/olympic-winter-games-2014 |date=5. 5. 2017 }} na ISU-u * [http://www.isuresults.com/results/owg2014/ Rezultati takmičenja u umjetničkom klizanju na ZOI 2014.] na ISU-u [[Kategorija:Umjetničko klizanje na Zimskim olimpijskim igrama 2014.]] nbt905f5arovf2qvlsrip2a8v4d932n Nogometne utakmice Albanija – Srbija 0 367369 3669763 3509803 2024-11-26T11:44:20Z Semso98 54573 3669763 wikitext text/x-wiki {{Prikaz utakmica nogometnih reprezentacija |ekipa1 = [[Nogometna reprezentacija Albanije|Albanija]] |ekipa2 = [[Nogometna reprezentacija Srbije|Srbija]] |Zastava ekipe 1 = {{ZD|ALB|veličina=x140px}} |Zastava ekipe 2 = {{ZD|SRB|veličina=x140px}} |Broj utakmica = 2 |Broj pobjeda ekipe 1 = 1 |Broj neriješenih rezultata = 0 |Broj pobjeda ekipe 2 = 1 |Broj datih golova ekipe 1 = 3 |Broj datih golova ekipe 2 = 2 }} ==Utakmice== {{Header prikaza utakmica nogometnih reprezentacija}} {{Prikaz rezultata nogometnih reprezentacija | Broj utakmice = 1. | Datum = 14. oktobar 2014. | Lokacija = [[Beograd]], [[Srbija]] | Domaćin = {{NOG-D|SRB}} | Rezultat = 0–3 | Gost = {{NOG|ALB}} | Takmičenje = [[Kvalifikacije za Evropsko prvenstvo u nogometu 2016.|Kvalifikacije za EP 2016.]] | Reference = <ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro/qualifiers/season=2016/matches/round=2000446/match=2013890/index.html ''''Izvještaj utakmice Srbija - Albanija 0:3 (Kvalifikacije za EP 2016), uefa.com'']; pristupljeno: 28. 7. 2015.</ref> }} {{Prikaz rezultata nogometnih reprezentacija | Broj utakmice = 2. | Datum = 8. oktobar 2015. | Lokacija = [[Elbasan]], [[Albanija]] | Domaćin = {{NOG-D|ALB}} | Rezultat = 0–2 | Gost = {{NOG|SRB}} | Takmičenje = Kvalifikacije za EP 2016. | Reference = <ref>{{Cite web |url=http://www.uefa.com/uefaeuro/qualifiers/season=2016/matches/round=2000446/match=2014028/index.html |title=Izvještaj utakmice Albanija - Srbija 0:2 (Kvalifikacije za EP 2016) |work=UEFA.com |access-date=9. 10. 2015}}</ref> }} |} == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://eu-football.info/_matches.php?id=4&oppo=222 Albanija–Srbija] na EU-Football.info * [https://www.national-football-teams.com/encounter/teams/2/164/Albania_vs_Serbia.html Albanija–Srbija] na National-Football-Teams.com {{Utakmice nogometne reprezentacije Srbije}} [[Kategorija:Utakmice albanske nogometne reprezentacije|Srbija]] [[Kategorija:Utakmice srbijanske nogometne reprezentacije|Albanija]] pocorq03njok7bm75js6ct0b530ghox Nogometne utakmice Danska – Srbija 0 370014 3669762 3666850 2024-11-26T11:42:00Z Semso98 54573 3669762 wikitext text/x-wiki {{Prikaz utakmica nogometnih reprezentacija |ekipa1 = [[Nogometna reprezentacija Danske|Danska]] |ekipa2 = [[Nogometna reprezentacija Srbije|Srbija]] |Zastava ekipe 1 = {{ZD|DAN|veličina=x140px}} |Zastava ekipe 2 = {{ZD|SRB|veličina=x140px}} |Broj utakmica = 6 |Broj pobjeda ekipe 1 = 4 |Broj neriješenih rezultata = 2 |Broj pobjeda ekipe 2 = 0 |Broj datih golova ekipe 1 = 10 |Broj datih golova ekipe 2 = 1 }} ==Utakmice== {{Header prikaza utakmica nogometnih reprezentacija}} {{Prikaz rezultata nogometnih reprezentacija | Broj utakmice = 1. | Datum = 14. novembar 2014. | Lokacija = [[Beograd]], [[Srbija]] | Domaćin = {{NOG-D|SRB}} | Rezultat = 1–3 | Gost = {{NOG|DAN}} | Takmičenje = [[Kvalifikacije za Evropsko prvenstvo u nogometu 2016.|Kvalifikacije za EP 2016.]] | Reference = <ref name="Izvještaj utakmice Srbija - Danska 1:3 (Kvalifikacije za EP 2016), uefa.com">[http://www.uefa.com/uefaeuro/qualifiers/season=2016/matches/round=2000446/match=2013899/index.html ''Izvještaj utakmice Srbija - Danska 1:3 (Kvalifikacije za EP 2016), uefa.com'']; pristupljeno: 15. 11. 2014.</ref> }} {{Prikaz rezultata nogometnih reprezentacija | Broj utakmice = 2. | Datum = 13. juni 2015. | Lokacija = [[Kopenhagen]], [[Danska]] | Domaćin = {{NOG-D|DAN}} | Rezultat = 2–0 | Gost = {{NOG|SRB}} | Takmičenje = Kvalifikacije za EP 2016. | Reference = <ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro/qualifiers/season=2016/matches/round=2000446/match=2013960/index.html ''Izvještaj utakmice Danska - Srbija 2:0 (Kvalifikacije za EP 2016), uefa.com'']; pristupljeno: 19. 6. 2015.</ref> }} {{Prikaz rezultata nogometnih reprezentacija | Broj utakmice = 3. | Datum = 29. mart 2022. | Lokacija = Kopenhagen, Danska | Domaćin = {{NOG-D|DAN}} | Rezultat = 3–0 | Gost = {{NOG|SRB}} | Takmičenje = Prijateljska utakmica | Reference = <ref>{{cite web |title=Denmark-Serbia {{!}} European Qualifiers 2022 |url=https://www.uefa.com/european-qualifiers/friendlies/match/2034597--denmark-vs-serbia/ |website=UEFA.com |access-date=18. 11. 2024 |language=en}}</ref> }} {{Prikaz rezultata nogometnih reprezentacija | Broj utakmice = 4. | Datum = 25. juni 2024. | Lokacija = [[München]], [[Njemačka]] | Domaćin = {{NOG-D|DAN}} | Rezultat = 0–0 | Gost = {{NOG|SRB}} | Takmičenje = [[Evropsko prvenstvo u nogometu 2024.|Evropsko prvenstvo 2024.]] | Reference = <ref>{{cite web |title=Denmark vs Serbia {{!}} UEFA EURO 2024 |url=https://www.uefa.com/euro2024/match/2036190--denmark-vs-serbia/ |website=UEFA.com |access-date=13. 6. 2024 |language=en}}</ref> }} {{Prikaz rezultata nogometnih reprezentacija | Broj utakmice = 5. | Datum = 8. septembar 2024. | Lokacija = Kopenhagen, Danska | Domaćin = {{NOG-D|DAN}} | Rezultat = 2–0 | Gost = {{NOG|SRB}} | Takmičenje = [[UEFA Liga nacija 2024/2025.|Liga nacija 2024/25.]] | Reference = <ref>{{cite web |title=Denmark-Serbia {{!}} UEFA Nations League 2025 |url=https://www.uefa.com/uefanationsleague/match/2040069--denmark-vs-serbia/ |website=UEFA.com |access-date=18. 11. 2024 |language=en}}</ref> }} {{Prikaz rezultata nogometnih reprezentacija | Broj utakmice = 6. | Datum = 18. novembar 2024. | Lokacija = [[Leskovac]], Srbija | Domaćin = {{NOG-D|SRB}} | Rezultat = 0–0 | Gost = {{NOG|DAN}} | Takmičenje = Liga nacija 2024/25. | Reference = <ref>{{cite web |title=Serbia-Denmark {{!}} UEFA Nations League 2025 |url=https://www.uefa.com/uefanationsleague/match/2040186--serbia-vs-denmark/ |website=UEFA.com |access-date=18. 11. 2024 |language=en}}</ref> }} |} == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://eu-football.info/_matches.php?id=56&oppo=222 Danska–Srbija] na EU-Football.info * [https://www.national-football-teams.com/encounter/teams/51/164/Denmark_vs_Serbia.html Danska–Srbija] na National-Football-Teams.com {{Utakmice nogometne reprezentacije Srbije}} [[Kategorija:Utakmice danske nogometne reprezentacije|Srbija]] [[Kategorija:Utakmice srbijanske nogometne reprezentacije|Danska]] gbtn7xw0agkh7rivu9rvdw0a3y2l8zl Afrička kraljica 0 371044 3669759 3636394 2024-11-26T10:46:22Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669759 wikitext text/x-wiki {{infokutija film | naziv = Afrička kraljica | poster = The-african-queen.jpeg | tekst = Originalni poster filma | originalni_naslov = The African Queen | režija = [[John Huston]] | producent = [[Sam Spiegel]] <br> [[John Woolf]] | scenarist = John Huston<br>[[James Agee]]<br>[[Peter Viertel]]<br>[[John Collier]] | narator = | uloge = [[Humphrey Bogart]]<br>[[Katharine Hepburn]]<br>[[Robert Morley]] | muzika = [[Allan Gray]] | kinematografija = [[Jack Cardiff]] | žanr = avantura, drama | montaža = [[Ralph Kemplen]] | studio = [[Horizon Pictures]]<br>Romulus Films Ltd<ref>[http://movies.nytimes.com/movie/1159/The-African-Queen/credits Company Information]</ref> | distributer = [[United Artists]] (SAD)<br> Independent Film Distributors (UK) | datum = 23. decembar 1951. | trajanje = 105 minuta | zemlja = [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]<br />[[Ujedinjeno Kraljevstvo|UK]] | jezik = [[engleski jezik|Engleski]] <br/> [[Njemački jezik|Njemački]] <br/> [[Svahili (jezik)|Svahili]] | budžet = 1 milion dolara <ref>Rudy Behlmer, ''Behind the Scenes'', Samuel French, 1990 str. 239</ref> | zarada = 10,7 miliona dolara <ref>[http://www.the-numbers.com/movies/1951/0FRQN.php Box Office Information for ''The African Queen''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140619090447/http://www.the-numbers.com/movies/1951/0FRQN.php |date=19. 6. 2014 }}. The Numbers.</ref> | prethodnik = | nasljednik = }} '''''Afrička kraljica''''' ({{jez-en|The African Queen}}) jest američko-britanski film, avanturistička drama, snimljen 1951. i zasnovan na istoimenom romanu [[C. S. Forester|C.S. Forestera]] iz 1935.<ref>{{Cite web |url=http://www.reelclassics.com/Movies/African/african.htm |title=The African Queen (1951) |access-date=23. 11. 2014 |archive-date=6. 1. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150106150610/http://www.reelclassics.com/Movies/African/african.htm |url-status=dead |archive-date=6. 1. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150106150610/http://www.reelclassics.com/Movies/African/african.htm }}</ref> Film je režirao [[John Huston]] u produkciji [[Sam Spiegel|Sama Spiegela]] i [[John Woolf|Johna Woolfa]].<ref>Spiegel was billed as "S.P. Eagle".</ref> Scenarij su adaptirali [[James Agee]], John Huston, [[John Collier]] i [[Peter Viertel]]. Film je snimao [[Jack Cardiff]] u [[Technicolor]]u a muziku je komponirao [[Allan Gray]]. Glavne uloge su tumačili filmske zvijezde [[Humphrey Bogart]] (koji je osvojio [[Oscar za najbolju glavnu mušku ulogu|Oscara za najboljeg glumca]] - njegov jedini [[Oscar]]) i [[Katharine Hepburn]], dok su se u sporednim ulogama istaknuli [[Robert Morley]], [[Peter Bull]], [[Walter Gotell]], [[Richard Marner]] i [[Theodore Bikel]].<ref>{{Cite web |url=http://classicfilm.about.com/od/epicswarmovies/fr/AfricanQueen.htm |title='The African Queen' - Bogart, Hepburn and the Little Boat That Could |access-date=23. 11. 2014 |archive-date=18. 11. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121118183946/http://classicfilm.about.com/od/epicswarmovies/fr/AfricanQueen.htm |url-status=dead |archive-date=18. 11. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121118183946/http://classicfilm.about.com/od/epicswarmovies/fr/AfricanQueen.htm }}</ref> Priča se dešava 1914, na početku [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], u ondašnjoj Njemačkoj Istočnoj Africi. Charlie Allnut (Bogart) je priprosti, neobrijani [[Kanada|Kanađanin]], koji je kapetan broda ''Afrička kraljica''. On povremeno dostavlja poštu engleskim misionarima, bratu i sestri Rose (Hepburn) i Samuelu Sayeru (Morley). Kada su Nijemci uništili njihovo selo, Samuel umire ostavljajući Rose izolovanu i u opasnosti. Charlie joj nudi svoj brod da je vrati nazad u civilizaciju.<ref name="Dennis">{{Cite web |url=http://homepages.sover.net/~ozus/africanqueen.htm |title=Review by Dennis Schwartz |access-date=3. 12. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161001194909/http://homepages.sover.net/~ozus/africanqueen.htm |archive-date=1. 10. 2016 |url-status=dead |archive-date=1. 10. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161001194909/http://homepages.sover.net/~ozus/africanqueen.htm }}</ref> Film je 1994. odabran na čuvanje u američkom [[Nacionalni filmski registar|Nacionalnom filmskom registru]] pri [[Kongresna biblioteka|Kongresnoj biblioteci]] smatrajući ga "kulturno, historijski i estetski značajnim". == Radnja == Brat i sestra, Samuel ([[Robert Morley]]) i Rose Sayer ([[Katharine Hepburn]]) su britanski metodistički misionari u selu Kungdu u ondašnjoj [[Njemačka Istočna Afrika|Njemačkoj Istočnoj Africi]] na samom početku [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] [[1914]]. Njihovu poštu i potrepštine isporučuje grubi i neuredni [[Kanada|Kanađanin]] kapetan broda ''Afrička kraljica'' Charlie Allnut ([[Humphrey Bogart]]), čije grubo ponašanje oni nikako ne tolerišu. [[Datoteka:The African Queen, Bogart.jpg|mini|lijevo|250px|Bogart u sceni iz filma]] Kad ih Charlie upozorava da je izbio rat između [[Njemačko carstvo|Njemačke]] i [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Velike Britanije]], oni ipak odlučuju da ostanu, da bi kasnije bili svjedoci njemačkog upada u misionarsko selo koje spaljuju do temelja i protjeruju seljane. Kada je Samuel protestovao, bio je pretučen od strane jednog njemačkog vojnika. Nakon što su Nijemci otišli, Samuel doživljava delirijum sa [[groznica|groznicom]] i ubrzo umire. Charlie se vraća ubrzo nakon toga. On pomaže Rose da sahrani brata, i onda se ukrcavaju na ''Afričku kraljicu''. Prilikom rasprave o njihovoj situaciji, Charlie Rose napominje da Nijemci imaju [[topovnjača|topovnjaču]], po imenu ''Kraljica Louisa'' (pravim imenom na [[Njemački jezik|njemačkom jeziku]] ''Königin Luise''), koja patrolira veliko jezero koje se nalazi nizvodno, i efektivno blokira bilo kakav britanski kontra-napad. Rose dolazi na ideju da pretvore ''Afričku kraljicu'' u [[torpedo]] i potope ''Kraljicu Louisu''. Charlie ističe da bi navigacija niz rijeku [[Ulanga (rijeka)|Ulanga]] bilo čisto samoubistvo: da bi stigli do jezera oni će morati proći njemačku tvrđavu i prebroditi nekoliko opasnih brzaka, ali Rose je uporna i na kraju ga nagovara da zajedno slijede taj plan. Charlie se nadao, nakon što su prošli prve prepreke, da bi se Rose mogla obeshrabriti, ali ona je uvjerena da se oni mogu nositi sa onim što tek dolazi, i podsjeća Charlieja da je obećao da će ići do kraja. Tokom svog putovanja niz rijeku, Charlie i Rose suočavaju se s mnogim preprekama, uključujući njemačku tvrđavu i tri grupe brzaka. Prvi brzak je bio prilično jednostavan i imali su samo malu poplavu u čamcu. Ali kada su Rose i Charlie prolazili pokraj tvrđave morali su se saginjati jer su vojnici počeli pucati po njima, ostavljajući dvije rupe od metaka na vrhu kotla što uzrokuje da jedan od crijeva za pritisak pare biva iskopčan iz kotla, što zauzvrat, uzrokuje da motor broda prestane da radi. Srećom, Charlie uspijeva da vrati crijevo nazad do kotla i zatim nailaze na drugu grupu brzaka. Brod ide niz brzake izložen vodenoj stihiji, što dovodi do velike poplave u čamcu i oštećenja kabine. Slaveći svoj uspjeh, njih dvoje nađu se u zagrljaju. Zbunjeni, oni se isprva predomišljaju, ali na kraju izjavljuju ljubav jedno drugom. Njih dvoje odlučuju da se zaustave nakratko kako bi skupili goriva i izbacili vodu iz broda. Po povratku niz rijeku, Charlie i Rose se zabavljaju gledajući [[Nilski konj|nilske konje]] i [[čimpanza|čimpanze]] na obližnjoj obali, ali nailaze na treću grupu brzaka. Ovaj put, brod ide preko vodopada. Još jednom, oni pristaju na obalu rijeke da provjere štete. Kada je Charlie zaronio ispod čamca, on otkriva da je nosač propelera savijen u stranu i da nedostaje jedan komad propelera. Srećom, zahvaljujući njegovoj sposobnosti i uz pomoć sugestija Rose, Charlie uspijeva ispraviti nosač i zavariti odlomljeni komad propelera, i oni opet nastavljaju da plove niz rijeku. [[Datoteka:The African Queen, Hepburn2.jpg|mini|desno|250px]] Sve izgleda izgubiljeno kada se Charlie i Rose odvajaju od rijeke i brod se zaglibio u blatu i gustoj trsci u blizini ušća rijeke. Prvo, oni pokušavaju da tegle brod kroz blato, gdje Charlie izlazi iz vode prekriven [[pijavica]]ma. Svi njihovi napori da odglave brod propadaju. Bez zaliha i vode za piće, Rose i Charlie su uvjereni da nemaju nade za opstanak. Prije odlaska na spavanje Rose se moli Bogu da ona i Charlie budu primljeni u raj. Dok su spavali, iscrpljeni i slomljeni, obilne kiše podižu nivo rijeke i odvajaju se od blata i plutaju u jezero, za koje se ispostavilo se, da je bilo samo nekoliko minuta udaljenosti od njihove lokacije. Sad na jezeru, oni jedva izbegavaju da ih ne uoči posada broda ''Kraljica Louisa''. Te noći, oni su se dali na posao da pretvore cilindre s kisikom u torpeda pomoću tečnog eksploziva i improviziranih detonatora koji koriste eksere kao udarne igle. Zatim su pričvrstili torpeda kroz pramac broda. Po najjačoj oluji, oni izlaze na jezero, u namjeri da se sukobe sa njemačkim brodom. Nažalost, rupe na pramcu u kojima su se nalazila torpeda nisu bile dobro zatvorene, tako da je voda poplavila brod, tonući sve dublje i na kraju ''Afrička kraljica'' se prevrće. Posada broda ''Kraljica Louisa'' zarobljava Charlieja i odvodi ga na brod, gdje je ga kapetan ispitiva. Vjerujući da se Rose utopila, on ni ne pokušava da se brani od optužbi za špijunažu i biva osuđen na smrt vješanjem. Međutim, Rose je također zarobljena i Charlie uzvikuje njeno ime, a zatim se pretvara da je ne poznaje. Kapetan i nju ispituje, a Rose priznaje cijelu urotu s ponosom, smatrajući da ionako nemaju šta izgubiti. Kapetan i nju osuđuje na kaznu pogubljenja zbog špijunaže. Charlie pita njemačkog kapetana da ih vjenča prije nego se kazna izvrši. Nakon kratke ceremonije vjenčanja, Nijemci se pripremaju da ih objese, kada se iznenada začula eksplozija i ''Kraljica Louisa'' počinje da tone. Brod je udario na prevrnuti trup ''Afričke kraljice'' i detonirao torpeda. Njihov plan je uspio, iako sa zakašnjenjem, a mladenci plivaju u sigurnost Britanske Istočne Afrike današnje [[Kenija|Kenije]]. == Uloge == * [[Humphrey Bogart]] - Charlie Allnut * [[Katharine Hepburn]] - Rose Sayer * [[Robert Morley]] - svećenik Samuel Sayer * [[Peter Bull]] - kapetan broda "Louisa" * [[Theodore Bikel]] - prvi oficir * [[Walter Gotell]] - drugi oficir * [[Peter Swanwick]] - prvi oficir broda "Shona" * [[Richard Marner]] - drugi oficir broda "Shona" == Snimanje == [[Datoteka:Hepburn bogart african queen.png|mini|250px|Hepburn i Bogart u jednoj reklami za film]] [[Datoteka:The African Queen - trailer.ogv|mini|230px|Foršpan filma]] Bilo je najavljeno da su [[Elsa Lanchester]] i [[Charles Laughton]] prvobitno trebali da igraju uloge Rose i Charlieja Allnuta.<ref>{{Cite web |url=http://www.colesmithey.com/capsules/2009/04/the-african-queen.html |title=The African Queen (Classic Film Pick) |access-date=3. 12. 2014 |archive-date=30. 10. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141030115038/http://www.colesmithey.com/capsules/2009/04/the-african-queen.html |url-status=dead |archive-date=30. 10. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141030115038/http://www.colesmithey.com/capsules/2009/04/the-african-queen.html }}</ref> Cenzori su imali primjedbe na nekoliko aspekata originalnog scenarija, koji je podrazumijevao dva lika u vanbračnoj zajednici bez formalnosti braka. Neke promjene su bile napravljene prije nego što je završeno snimanje filma.<ref>[http://explore.lib.virginia.edu/exhibits/show/censored/walkthrough/film1 Censored Films and Television at University of Virginia online]</ref> Još jedna promjena se desila sa Bogartovom ulogom; njegovi dijalozi iz originalnog scenarija obilovali su sa jakim cockney dijalektom, ali scenarij je kasnije morao biti u potpunosti prepravljen jer glumac nije bio u stanju da savlada taj dijalekt. Film su djelomično finansirali John i James Woolf iz Romulus Filmsa, britanske kompanije. Braća Woolf su uložili 250.000 funti sterlinga.<ref name="tino">Tino Balio, ''United Artists: The Company The Changed the Film Industry'', Uni of Wisconsin Press, 1987 str. 46</ref> i bili su toliko zadovoljni sa snimljenim filmom da su odmah pregovarali sa Hustonom da režira sljedeći film, ''[[Moulin Rouge (1952)|Moulin Rouge]]'' (1952). Veći dio filma je snimljen na lokaciji u [[Ugandi]] i [[Demokratska Republika Kongo|Kongu]] u Africi. To je bilo prilično neobično za to vrijeme, pogotovo za jedan film snimljen u [[Technicolor]] tehnici, koji je koristio velike nezgrapne kamere. Glumci i filmska ekipa izdržavali su razne bolesti i spartanske uslove života za vrijeme snimanja na lokaciji. U jednoj sceni, kad je Hepburn svirala [[orgulje]], imala je jednu kantu u neposrednoj blizini, jer je bila često bolesna. Bogart se kasnije hvalio da je on bio jedini koji je izbjegao bolesti, što pripisuje tome da nije pio vodu na lokaciji, već se okružio sa velikim zalihama [[viski]]ja koje je donio sa sobom.<ref>http://africanqueenflkeys.com/history.html</ref><ref>{{Cite web |url=http://life.time.com/icons/humphrey-bogart-katharine-hepburn-filming-the-african-queen-1951/#1 |title=Arhivirana kopija |access-date=3. 12. 2014 |archive-date=23. 11. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141123191806/http://life.time.com/icons/humphrey-bogart-katharine-hepburn-filming-the-african-queen-1951/#1 |url-status=dead |archive-date=23. 11. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141123191806/http://life.time.com/icons/humphrey-bogart-katharine-hepburn-filming-the-african-queen-1951/#1 }}</ref> Pola filma je snimano u [[Engleska|Engleskoj]]. Na primjer, scene u kojima se Bogart i Hepburn vide u vodi snimljene su u bazenu studija u [[Isleworth Studios]], [[Middlesex]]. Smatralo se da su ove scene bile previše opasne da bi se snimale u Africi.<ref>Embracing Chaos: Making ‘The African Queen' a documentary film</ref> Postoji mit da su scene na obalama pune trske snimljene u Dalyanu, u [[Turska|Turskoj]].<ref>http://www.imdb.com/title/tt0043265/</ref> Ali Katharine Hepburn je u svojoj knjizi zabilježila: "Bili smo na putu ... nazad za Entebbe, ali John Huston je želio da snimi Bogija i mene u udaljenim visokim trskama prije nego što izađemo na jezero ... ". Znači scena u trskama snimana je na lokaciji u Africi i u londonskom studiju. [[Datoteka:African-Queen-Key-Largo.JPG|mini|270px|Brod ''Afrička kraljica'' u [[Key Largo]], Florida]] Većina radnje odvija se na brodu ''Afrička kraljica'' a scene na brodu su snimljene pomoću velikog splava sa replikom čamca na vrhu. Sekcije replike broda morale su se ukloniti kako bi oslobodili prostor za veliku [[Technicolor]] kameru. Ovo se jednom prilikom pokazalo opasnim, kada je bojler na brodu - teška [[bakar]]na replika - umalo pao na Hepburn, zato što nije bio pričvršćen i morao je biti premješten kako bi smjestili kameru. Mali parobrod koji se koristio u filmu da bi dočarao ''Afričku kraljicu'' sagrađen je 1912. godine u Engleskoj, za operacije u Africi. Jedno vrijeme bio je u vlasništvu glumca [[Fess Parker|Fessa Parkera]].<ref>http://www.michaelbarrier.com/Interviews/Parker/interview_fess_parker.htm</ref> Zbog opasnosti snimanja scena na brzacima, korištena je maketa u bazenu studija u Londonu. Njemačka topovnjača u filmu, ''Königin Luise'', inspirisana je po stvarnom brodu iz Prvog svjetskog rata [[MV Liemba]]. Do 1924. bio je poznat po imenu ''Goetzen'',<ref>{{Cite web |url=http://edocs.ub.uni-frankfurt.de/volltexte/2001/8010385/original/Bild.jpg |title=Arhivirana kopija |access-date=3. 12. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140808051452/http://edocs.ub.uni-frankfurt.de/volltexte/2001/8010385/original/Bild.jpg |archive-date=8. 8. 2014 |url-status=dead |archive-date=8. 8. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140808051452/http://edocs.ub.uni-frankfurt.de/volltexte/2001/8010385/original/Bild.jpg }}</ref> koji je bio oštećen [[1916]]. godine u [[Bitka za Tanganjiku|Bitki za Tanganjiku]], ali su ga kasnije Britanci ponovo osposobili. Stvarni brod koji se koristio u filmu da prikaže ''Louisu'' bio je parobrod ''Buganda'', u vlasništvu kompanije ''East African Railways & Harbours'' koji se koristio na [[Victoria (jezero)|jezeru Victoria]]. U decembru 2011. objavljeni su planovi da se renovira brod ''Afrička kraljica''.<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-16108483 African Queen boat to be restored]</ref> Renoviranje je završeno u aprilu sljedeće godine, a Afrička kraljica je sada izložena kao turistička atrakcija u [[Key Largo]], [[Florida]].<ref name="CBS">{{Cite web |url=http://www.cbsnews.com/8301-31749_162-57413816-10391698/the-african-queen-sets-sail-again/ |title=The African Queen sets sail again |access-date=3. 12. 2014 |archive-date=14. 4. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120414033358/http://www.cbsnews.com/8301-31749_162-57413816-10391698/the-african-queen-sets-sail-again/ |url-status=dead |archive-date=14. 4. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120414033358/http://www.cbsnews.com/8301-31749_162-57413816-10391698/the-african-queen-sets-sail-again/ }}</ref> == Premijere == Film je imao premijeru 23. decembra 1951. u Los Angelesu da bi se kvalifikovao za nagradu Oscar za 1951. godinu. 20 februara 1952. imao je premijeru na ''Capitol Theatre'' u [[New York City]]ju. Film je 1952. godine otprilike zaradio 256.267 funti u kinima u Velikoj Britaniji,<ref>Vincent Porter, 'The Robert Clark Account', ''Historical Journal of Film, Radio and Television'', Vol 20 No 4, 2000 str. 495</ref> što ga čini 11. najpopularnijim filmom godine.<ref>[http://nla.gov.au/nla.news-article18504988 OMEDIAN TOPS FILM POLL.]</ref> Zaradio je, kako se procjenjuje, 4 miliona dolara na kino blagajnama u SAD-u i Kanadi.<ref>'Top Box-Office Hits of 1952', ''Variety'', January 7, 1953</ref> == Kritike == Trenutno ima rejting "Fresh" sa stopostotnim skorom na [[Rotten Tomatoes]], na osnovu 38 recenzija.<ref>[http://www.rottentomatoes.com/m/african_queen/ The African Queen (1951)]</ref> [[Matthew Pejkovic]] ocjenjuje film kao "primjer zlatnog doba Hollywooda koji se pokazao teškim za snimanje u ekstremnim uslovima u centralnoj Africi i pod vođstvom Hustonovog ludog genija, kao majstor režije koji stvara intimne priče u jednom epskom okruženju."<ref>[http://www.mattsmoviereviews.net/movie-critic-reviews/african%20queen.html THE AFRICAN QUEEN (1951)]</ref> [[Dennis Schwartz]] daje ocjenu filmu B uz napomenu: "Dosta hvaljen film koji je precijenjen kao klasik, ipak je i dalje vrlo zabavan." <ref name="Dennis"/> [[Los Angeles Times]] je sproveo anketu među svojim čitaocima da glasaju o filmu koji bi oni najviše voljeli da ponovo vide, i "Afrička kraljica" je osvojio prvo mjesto. Drugoplasirani su bili "[[Prohujalo s vihorom (film)|Prohujalo s vihorom]]", "[[Građanin Kane]]", "[[Blago Sierra Madre (1948)|Blago Sierra Madre]]" i "[[Orkanski visovi]]".<ref>[http://www.rogerebert.com/rogers-journal/african-queen-still-reigns African Queen Still Reigns]</ref> == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == * {{imdb_title|id=0043265|title=Afrička kraljica}} * {{AFI film|id=50007|title=Afrička kraljica}} * {{tcmdb title|24323|Afrička kraljica}} * {{amg movie|1159}} * [http://www.doctormacro.com/Radio%20Shows/Lux%20Radio%20Theater/LUX%20-%201952-12-15%20(African%20Queen,%20The).mp3 ''Afrička kraljica''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304055238/http://www.doctormacro.com/Radio%20Shows/Lux%20Radio%20Theater/LUX%20-%201952-12-15%20(African%20Queen,%20The).mp3 |date=4. 3. 2016 }} na [[Lux Radio Theater]] {{John Huston}} [[Kategorija:Filmovi iz 1951.]] [[Kategorija:Američki filmovi]] [[Kategorija:Američki dramski filmovi]] [[Kategorija:Britanski filmovi]] [[Kategorija:Britanski dramski filmovi]] [[Kategorija:Filmovi na engleskom jeziku]] [[Kategorija:Filmovi na njemačkom jeziku]] [[Kategorija:Filmovi na svahiliju]] [[Kategorija:Filmovi u režiji Johna Hustona]] [[Kategorija:Filmovi zasnovani na romanu]] [[Kategorija:Filmovi koji su dobili Oscar za najbolju glavnu mušku ulogu]] [[Kategorija:Filmovi s radnjom u Burundiju]] [[Kategorija:Filmovi s radnjom u Ruandi]] [[Kategorija:Filmovi s radnjom u Tanzaniji]] [[Kategorija:Filmovi s radnjom u 1914.]] [[Kategorija:Filmovi snimljeni u Demokratskoj Republici Kongo]] [[Kategorija:Filmovi snimljeni u Engleskoj]] [[Kategorija:Filmovi snimljeni u Sjedinjenim Američkim Državama]] [[Kategorija:Filmovi snimljeni u Ugandi]] [[Kategorija:Filmovi "Horizon Picturesa"]] [[Kategorija:Filmovi United Artistsa]] [[Kategorija:Filmovi o Prvom svjetskom ratu]] [[Kategorija:Filmovi u Nacionalnom filmskom registru Sjedinjenih Američkih Država]] [[Kategorija:BAFTA za najbolji film]] 74izf1ddco7jdf416fjzdnh9uzon8x8 Sven Hannawald 0 372367 3669701 3470531 2024-11-25T22:43:26Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669701 wikitext text/x-wiki {{Infokutija skijaš | ime = Sven Hannawald | slika = Sven-Hannawald.jpg | veličina_slike = 250px | puno_ime = | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1974|11|9}} | mjesto_rođenja = [[Breitenbrunn (Erzgebirge)|Erlabrunn]] ([[Istočna Njemačka]]) | datum_smrti = <!-- {{Datum smrti i godine|godinaSmrt|mjesecSmrt|datumSmrt|godinaRođenja|mjesecRođenja|datumRođenja}} --> | mjesto_smrti = | visina = 184 cm | klub = SC Hinterzarten | skije = ''Rossignol'' | takmiči_se_za = {{ZID|Njemačka}} | lični_rekord = 220 m ([[Letalnica|Planica]] 2002) | sezone = 1993-2005. | pobjede = 18 (+ 1 ekipna) | pobjednička_postolja = 40 (+ 7 ekipnih) | medalje = {{MedaljaTakmičenje}} {{MedaljaZlato|[[ZOI 2002.|Salt Lake City 2002.]]|[[Skijaški skokovi na ZOI 2002 - ekipno|Ekipno (v)]]}} {{MedaljaSrebro|[[Skijaški skokovi na ZOI 1998.|Nagano 1998.]]|Ekipno (v)}} {{MedaljaSrebro|[[ZOI 2002.|Salt Lake City 2002.]]|[[Skijaški skokovi na ZOI 2002 - mala skakaonica|Mala]]}} {{MedaljaTakmičenje|[[Svjetsko prvenstvo u nordijskom skijanju|Svjetsko prvenstvo]]}} {{MedaljaZlato|[[Svjetsko prvenstvo u nordijskom skijanju 1999.|Ramsau 1999.]]|Ekipno (v)}} {{MedaljaSrebro|[[Svjetsko prvenstvo u nordijskom skijanju 2001.|Lahti 2001.]]|Ekipno (v)}} {{MedaljaSrebro|[[Svjetsko prvenstvo u nordijskom skijanju 1999.|Ramsau 1999.]]|Velika}} {{MedaljaBronza|[[Svjetsko prvenstvo u nordijskom skijanju 2001.|Lahti 2001.]]|Ekipno (m)}} {{MedaljaTakmičenje|[[Svjetsko prvenstvo u skijaškim letovima|Svjetsko prvenstvo u letovima]]}} {{MedaljaZlato|[[Svjetsko prvenstvo u skijaškim letovima 2000.|Vikersund 2000.]]|Pojedinačno}} {{MedaljaZlato|[[Svjetsko prvenstvo u skijaškim letovima 2002.|Harrachov 2002.]]|Pojedinačno}} {{MedaljaSrebro|[[Svjetsko prvenstvo u skijaškim letovima 1998.|Oberstdorf 1998.]]|Pojedinačno}} {{MedaljaTakmičenje|[[Svjetsko juniorsko prvenstvo u nordijskom skijanju|Svjetsko juniorsko prvenstvo]]}} {{MedaljaBronza|[[Svjetsko juniorsko prvenstvo u nordijskom skijanju 1992.|Vuokatti 1992.]]|Ekipno}} | aktualizirano = 29. 1. 2018. }} '''Sven Hannawald''' nekadašnji je [[Njemačka|njemački]] [[Skijaški skokovi|skijaš-skakač]], koji se u [[Svjetski kup u skijaškim skokovima|Svjetskom kupu]] takmičio od 1993. do 2005. Osvajač je [[Turneja 4 skakaonice|Turneje 4 skakaonice]] i prvi od trojice koja su pobijedila na sva četiri takmičenja na Turneji u istoj sezoni (drugi je [[Kamil Stoch]], a treći [[Ryōyū Kobayashi]]). Također je osvajač tri medalje na [[Zimske olimpijske igre|Olimpijskim igrama]]. == Lični podaci == Rođen je u [[Breitenbrunn (Erzgebirge)|Erlabrunnu]], a odrastao u obližnjem gradu [[Johanngeorgenstadt]]u. U dobi od 12 godina upućen je u specijalnu školu za mlade sportiste u [[Klingenthal]]u, te se njegova porodica 1991. preselila u to mjesto. == Karijera == Svoju avanturu sa skokovima počeo je u dobi od sedam godina. Prvi ozbiljni uspjeh ostvario je 1992. kad je zauzeo treće mjesto na [[Svjetsko juniorsko prvenstvo u nordijskom skijanju 1992.|Svjetskom juniorskom prvenstvu]] u [[Finska|finskom]] [[Vuokatti]]ju. === Prvi nastupi u Svjetskom kupu === U sezoni [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1992/1993.|1992/93.]] debitirao je u Svjetskom kupu. Njegov prvi skok u tom takmičenju dogodio se 6. decembra 1992. u [[Švedska|švedskom]] [[Falun]]u, a završio je na 50. mjestu. Kroz sezonu je polahko napredovao, te 1. januara 1993. osvaja 36. mjesto u [[Garmisch-Partenkirchen]]u, što mu je dotad bio najbolji plasman. Sljedeće sezone osvaja prve bodove nakon što je zauzeo 29. mjesto u [[Oberstdorf]]u 30. decembra 1993. Prvi plasman među 15 najboljih ostvario je 14. januara 1995. u [[Engelberg]]u, kad je zauzeo 14. mjesto. Sezonu [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1994/1995.|1994/95.]] završio je na 63. mjestu. U [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1995/1996.|sljedećoj sezoni]] potpuno je podbacio, završivši je bez bodova. [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1996/1997.|Sljedeće sezone]] bio je malo bolji. Bodove je osvojio triput, a najbolji plasman ostvario je u Oberstdorfu, gdje je zauzeo 12. mjesto. Na kraju sezone bio je 59. === Uspon === [[File:Sven Hannawald Zakopane 2004 2.jpg|thumb|upright|Sven Hannawald (2004)]] Prvi ozbiljni uspjesi došli su u sezoni [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1997/1998.|1997/98]], a posebno na 46. [[Turneja 4 skakaonice 1997/1998.|Novogodišnjoj turneji]]. Nakon petog i desetog mjesta u prva dva takmičenja u Njemačkoj, 4. januara 1998. prvi se put našao na pobjedničkom postolju nakon što je u [[Innsbruck]]u osvojio drugo mjesto. Dva dana kasnije u [[Bischofshofen]]u dolazi i do prve pobjede. Turneju je završio na drugom mjestu, iza [[Japanci|Japanca]] [[Kazuyoshi Funaki|Kazuyoshija Funakija]]. Godine 1998. bilježi svoj prvi nastup na [[ZOI 1998.|Zimskim olimpijskim igrama]] u [[Nagano|Naganu]]. Iako u pojedinačnim nastupima nije izbio u prvi plan, u ekipnom takmičenju osvojio je [[Skijaški skokovi na ZOI 1998.|srebrnu medalju]]. Kasnije osvaja dva treća mjesta u [[Zakopane|Zakopanama]], a na [[Skakaonica "Heini Klopfer"|letaonici]] u [[Oberstdorf]]u dolazi do pobjede. Sezonu je završio na 6. mjestu u ukupnom poretku. Na zimu [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1998/1999.|1998/99.]] ponovo izbija u prvi plan. Osvaja dvije medalje na [[Svjetsko prvenstvo u nordijskom skijanju 1999.|Svjetskom prvenstvu]] u [[Ramsau am Dachstein|Ramsauu]]: srebrnu na velikoj skakaonici (odmah iza zemljaka, [[Martin Schmitt|Martina Schmitta]]) i zlatnu u ekipnoj konkurenciji. Sezona [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1999/2000.|1999/2000.]] bila je veoma uspješna za Hannawalda. Ostvario je četiri pobjede u Svjetskom kupu. Međutim, najveći uspjeh postigao je na [[Svjetsko prvenstvo u skijaškim letovima 2000.|Svjetskom prvenstvu u letovima]] u [[Vikersund]]u, gdje je osvojio zlatnu medalju. U sezoni [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 2000/2001.|2000/01.]] nije bio tako dobar – najveći uspjeh bio mu je osvajanje srebrne (ekipno) i bronzane medalje na [[Svjetsko prvenstvo u nordijskom skijanju 2001.|Svjetskom prvenstvu]] u [[Lahti]]ju. Sezonu je završio na 9. mjestu. Uslijedila je [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 2001/2002.|najuspješnija sezona]] u njegovoj karijeri. Najprije je osvojio [[Turneja 4 skakaonice 2001/2002.|Novogodišnju turneju]], pobijedivši pritom na sve četiri skakaonice u nizu, prvi od samo dvojice u historiji koja su to uspjela. Zatim je na [[ZOI 2002.]] u [[Salt Lake City]]ju osvojio ekipnu zlatnu medalju i pojedinačnu srebrnu na maloj skakaonici da bi sezonu zaključio u [[Harrachov]]u [[Svjetsko prvenstvo u skijaškim letovima 2002.|odbranivši]] titulu svjetskog prvaka u letovima.<ref>[http://data.fis-ski.com/pdf/2002/JP/3001/3001RL.pdf Rezultati (Harrachov, 9. 3. 2002)] (PDF, 224&nbsp;kB)</ref> U ukupnom poretku Svjetskog kupa bio je drugi, iza [[Adam Małysz|Adama Małysza]]. Iste godine izabran je za [[Njemački sportist godine|sportista godine]] u Njemačkoj. [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 2002/2003.|Iduću sezonu]] ponovo je završio kao drugi u ukupnom poretku i ponovo iza Małysza. Međutim, na takmičenju u [[Willingen (Upland)|Willingenu]], u prvoj seriji, postao je tek treći skakač u historiji koji je dobio maksimalnu ocjenu 20 od svih pet sudija, 27 godina nakon [[Toni Innauer|Tonija Innauera]] i pet godina nakon Funakija. To je uspjelo još četverici skakača nakon Hannawalda. Prvi je [[Hideharu Miyahira]], kome je to pošlo za rukom samo jedan sat nakon Hannawalda, u drugoj seriji istog takmičenja, drugi [[Wolfgang Loitzl]] šest godina kasnije u [[Bischofshofen]]u, a treći i četvrti [[Peter Prevc]] i [[Jurij Tepeš]] još šest godina nakon Loitzla, u razmaku od dva dana na [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 2014/2015.|završnici Svjetskog kupa]] u [[Planica|Planici]]. U [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 2003/2004.|sezoni 2003/04.]] rezultati su mu bili daleko ispod ličnih očekivanja. Najbolji plasman zabilježio je u Engelbergu, gdje je bio treći. Kao posljedica toga, ranije je okončao sezonu. 29. aprila 2004. otkrio je da pati od [[sindrom sagorijevanja|sindroma sagorijevanja]] i da se podvrgao psihijatrijskom liječenju. Uspio se oporaviti i ponovo se pojavio u javnosti.<ref>{{cite web |url= http://www.focus.de/sport/mehrsport/motorsport-sven-hannawald-wird-rennfahrer_aid_466246.html |title= Sven Hannawald: Der Ex-Skisprungstar wird Motorsportler |access-date= 9. 12. 2014 |archive-date= 4. 3. 2016 |archive-url= https://web.archive.org/web/20160304034748/http://www.focus.de/sport/mehrsport/motorsport-sven-hannawald-wird-rennfahrer_aid_466246.html |url-status= dead }} {{de simbol}}</ref> 3. augusta 2005. objavio je kraj karijere, objasnivši posredstvom svojih menadžera da, nakon što se izborio sa psihičkim problemima, više ne želi trpjeti [[stres]]ove koje uzrokuje profesionalno bavljenje [[sport]]om.<ref>{{cite web |url= http://www.welt.de/sport/article3203220/Die-grosse-Leere-im-Leben-des-Sven-Hannawald.html |title= Ex-Skispringer: Die große Leere im Leben des Sven Hannawald}} {{de simbol}}</ref> === Letovi === Treba istaći da je Hannawald bio izraziti [[Skijaški letovi|letač]]. Osim dvije titule svjetskog prvaka, osvojio je i tri mala [[Svjetski kup u skijaškim letovima|Kristalna globusa]] u toj disciplini (1998, 2000, 2003). == [[Nogomet]] == 26. septembra 2008. potpisao je dvogodišnji ugovor s TSV Burgauom, koji se takmiči u njemačkoj [[Kreisliga|Kreisligi]].<ref>{{cite web |url= http://www.augsburger-allgemeine.de/Home/Sport/Uebersicht/Artikel,-Hannawald-stuermt-fuer-Burgau-_arid,1292202_regid,2_puid,2_pageid,4291.html |title= Skisprung-Legende Hannawald stürmt für den TSV Burgau }}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }} {{de simbol}}</ref> Igrao je na poziciji [[napadač]]a. Od kraja 2009. trenirao je u nogometnoj sekciji TSV Neuried, u kojem je uvršten u drugu ekipu. == [[Automobilizam]] == Prvu utrku vozio je 2005. U automobilu [[Seat Leon Supercopa]] bio je gost u finalu sezone na [[Hockenkeimring]]u. U [[ADAC-GT-Masters - sezona 2008.|sezoni 2008.]] prvi put je nastupio u utrci [[ADAC GT Masters]] u automobilu [[Porsche 911 GT3 Cup|Porsche 997 GT3 Cup]]. U [[ADAC-GT-Masters sezona 2009.|sljedećoj sezoni]] nastupao je za tim [[Buchbinder Racing]].<ref>{{cite web |url=http://www.gtmasters.org/newsitem.php?key=477 |title=ADAC GT Masters Starterfeld formiert sich |publisher=www.gtmasters.org |access-date=24. 4. 2009 |date=20. 3. 2009 }}{{Mrtav link}}</ref> U [[ADAC-GT-Masters sezona 2010.|sezoni 2010.]] Hannawald je prvi put bio stalni vozač ADAC GT Mastersa.<ref>{{cite web |url= http://www.skispringen.com/content,52,sven-hannawald-ich-vermisse-nichts-29-03-2010.html |title= Sven Hannawald im Interview: "Ich vermisse nichts" |website= skispringen.com |date= 29. 3. 2010 |access-date= 20. 12. 2014 |archive-url= https://web.archive.org/web/20130911071531/http://www.skispringen.com/content,52,sven-hannawald-ich-vermisse-nichts-29-03-2010.html |archive-date= 11. 9. 2013 }}</ref> S timskim kolegom Thomasom Jägerom vozio je [[Corvette C6 Z06-R GT3|Corvette Z06.R GT3]] za tim [[Callaway Competition]]. U drugoj utrci, na [[Sachsenring]]u, osvojio je drugo mjesto, što je njegov prvi veći uspjeh u automobilizmu, a istovremeno je u toj utrci osvojio i prve prvenstvene bodove.<ref>{{cite web |url= http://www.motorsport-magazin.com/motorsport/news-98482-gt-masters-hannawaldjaeger-fliegen-auf-das-podium-audi-sieg-durch-luca-ludwig-und-christopher-mies-am-sachsenring.html |title= GT Masters: Hannawald/Jäger fliegen auf das Podium |publisher=motorsport-magazin.com|date= 9. 5. 2010}}</ref> Nakon pauze u 2012. godini, kad je samo povremeno vozio utrke, od 2013. učestvovao je na VLN prvenstvu [[Nürburgring]]a na dugim stazama, gdje je vozio [[Mercedes-Benz SLS AMG GT3]] kao član tima Rowe Racing.<ref>{{cite web |url= http://vln.de/newsausgabe.de.php?id=3268 |title= Rowe Racing mit guter Generalprobe für das 24h-Rennen |date= 29. 4. 2013 |access-date= 29. 1. 2018 |archive-date= 8. 12. 2013 |archive-url= https://web.archive.org/web/20131208233120/http://vln.de/newsausgabe.de.php?id=3268 |url-status= bot: unknown }}</ref> == Rezultati u Svjetskom kupu == === Postolja === {| class=wikitable width=90% style="font-size: 95%; text-align: center" |- ! Br. ! Datum ! Mjesto ! Skakaonica ! Skok 1 ! Skok 2 ! Bodovi ! Plasman ! Pobjednik |- |1. |4. 1. 1998. |{{ZD|Austrija}} [[Innsbruck]] |[[Bergisel (skakaonica)|Bergisel]] |107,5 m |113 m |230,3 |2. |[[Kazuyoshi Funaki]] |- |2. |6. 1. 1998. |{{ZD|Austrija}} [[Bischofshofen]] |[[Skakaonica "Paul Ausserleitner"|"Paul Ausserleitner"]] |124 m |123 m |247,6 |'''1.''' | – |- |3. |17. 1. 1998. |rowspan=2|{{ZD|Poljska}} [[Zakopane]] |rowspan=2|[[Wielka Krokiew]] |181,4 |97 m |108 m |3. |[[Kristian Brenden]] |- |4. |18. 1. 1998. |121,5 m |128,5 m |262,9 |3. |[[Primož Peterka]] |- |5. |24. 1. 1998. |rowspan=2|{{ZD|Njemačka}} [[Oberstdorf]] |rowspan=2|[[Skakaonica "Heini Klopfer"|"Heini Klopfer"]] |193 m |191,5 m |375,4 |'''1.''' | – |- |6. |25. 1. 1998. |199,5 m |203 m |394,5 |3. |[[Kazuyoshi Funaki]] |- |7. |28. 2. 1998{{note|1}} |{{ZD|Norveška}} [[Vikersund]] |[[Vikersundbakken]] |189,5 m | – |188,9 |2. |[[Andreas Widhölzl]] |- |8. |28. 11. 1998. |{{ZD|Norveška}} [[Lillehammer]] |[[Lysgårdsbakken]] |126,5 m |128 m |251,1 |3. |[[Martin Schmitt]] |- |9. |12. 12. 1998{{note|1}} |{{ZD|Njemačka}} [[Oberhof]] |[[Skakaonica "Hans Renner"|"Hans Renner"]] |121,5 m | – |119,7 |3. |[[Andreas Widhölzl]] |- |10. |6. 3. 1999{{note|1}} |{{ZD|Finska}} [[Lahti]] |[[Salpausselkä (skakaonica)|Salpausselkä]] |93 m | – |115,5 |3. |[[Kazuyoshi Funaki]] |- |11. |9. 1. 2000. |{{ZD|Švicarska}} [[Engelberg]] |[[Titlis (skakaonica)|Titlis]] |117 m |120 m |227,1 |2. |[[Martin Schmitt]] |- |12. |19. 2. 2000{{note|1}} |{{ZD|Austrija}} [[Tauplitz]] |[[Kulm (letaonica)|Kulm]] |198 m | – |192,6 |'''1.''' | – |- |13. |4. 3. 2000. |{{ZD|Finska}} [[Lahti]] |[[Salpausselkä (skakaonica)|Salpausselkä]] |91 m |95 m |241,5 |2. |[[Janne Ahonen]] |- |14. |10. 3. 2000. |{{ZD|Norveška}} [[Trondheim]] |[[Granåsen]] |134,5 m |134 m |279,8 |'''1.''' | – |- |15. |12. 3. 2000. |{{ZD|Norveška}} [[Oslo]] |[[Holmenkollen (skakaonica)|Holmenkollen]] |125,5 m |132,5 m |271,4 |'''1.''' | – |- |16. |19. 3. 2000. |{{ZD|Slovenija}} [[Planica]] |[[Letalnica]] |203,5 m |212,5 m |410,7 |'''1.''' | – |- |17. |24. 11. 2000. |{{ZD|Finska}} [[Kuopio]] |[[Puijo]] |120 m |116,5 m |222,2 |2. |[[Martin Schmitt]] |- |18. |2. 12. 2001. |{{ZD|Njemačka}} [[Titisee-Neustadt]] |[[Hochfirst (skakaonica)|Hochfirst]] |129,5 m |136 m |277,4 |'''1.''' | – |- |19. |15. 12. 2001. |{{ZD|Švicarska}} [[Engelberg]] |[[Titlis (skakaonica)|Titlis]] |132 m |133,5 m |278,9 |2. |[[Stephan Hocke]] |- |20. |30. 12. 2001. |{{ZD|Njemačka}} [[Oberstdorf]] |[[Schattenberg (skakaonica)|Schattenberg]] |122 m |122 m |260,2 |'''1.''' | – |- |21. |1. 1. 2002. |{{ZD|Njemačka}} [[Garmisch-Partenkirchen]] |[[Velika olimpijska skakaonica (Garmisch-Partenkirchen)|Velika olimpijska]] |122,5 m |125 m |264,5 |'''1.''' | – |- |22. |4. 1. 2002. |{{ZD|Austrija}} [[Innsbruck]] |[[Bergisel (skakaonica)|Bergisel]] |134,5 m |128 m |270,0 |'''1.''' | – |- |23. |6. 1. 2002. |{{ZD|Austrija}} [[Bischofshofen]] |[[Skakaonica "Paul Ausserleitner"|"Paul Ausserleitner"]] |139 m |131,5 m |282,9 |'''1.''' | – |- |24. |12. 1. 2002. |{{ZD|Njemačka}} [[Willingen (Upland)|Willingen]] |[[Mühlenkopf (skakaonica)|Mühlenkopf]] |141,5 m |138 m |319,1 |'''1.''' | – |- |25. |19. 1. 2002. |rowspan=2|{{ZD|Poljska}} [[Zakopane]] |rowspan=2|[[Wielka Krokiew]] |124 m |130 m |259,2 |2. |[[Matti Hautamäki]] |- |26. |20. 1. 2002. |130 m |125 m |261,5 |2. |[[Adam Małysz]] |- |27. |13. 3. 2002. |{{ZD|Švedska}} [[Falun]] |[[Lugnet (skakaonica)|Lugnet]] |125 m |114 m |248,7 |3. |[[Matti Hautamäki]] |- |28. |15. 3. 2002. |{{ZD|Norveška}} [[Trondheim]] |[[Granåsen]] |125 m |127,5 m |257,5 |3. |[[Matti Hautamäki]] |- |29. |17. 3. 2002. |{{ZD|Norveška}} [[Oslo]] |[[Holmenkollen (skakaonica)|Holmenkollen]] |124 m |120 m |259,7 |2. |[[Simon Ammann]] |- |30. |21. 12. 2002. |rowspan=2|{{ZD|Švicarska}} [[Engelberg]] |rowspan=2|[[Titlis (skakaonica)|Titlis]] |129,5 m |124,5 m |260,7 |3. |[[Janne Ahonen]] |- |31. |22. 12. 2002. |133 m |132,5 m |282,9 |'''1.''' | – |- |32. |29. 12. 2002. |{{ZD|Njemačka}} [[Oberstdorf]] |[[Schattenberg (skakaonica)|Schattenberg]] |125,5 m |119 m |263,1 |'''1.''' | – |- |33. |6. 1. 2003. |{{ZD|Austrija}} [[Bischofshofen]] |[[Skakaonica "Paul Ausserleitner"|"Paul Ausserleitner"]] |128,5 m |127 m |262,4 |2. |[[Bjørn Einar Romøren]] |- |34. |18. 1. 2003. |rowspan=2|{{ZD|Poljska}} [[Zakopane]] |rowspan=2|[[Wielka Krokiew]] |140 m |134 m |286,2 |'''1.''' | – |- |35. |19. 1. 2003. |128,5 m |130,5 m |271,2 |'''1.''' | – |- |36. |1. 2. 2003. |rowspan=2|{{ZD|Austrija}} [[Tauplitz]] |rowspan=2|[[Kulm (letaonica)|Kulm]] |195,5 m |197 m |378,5 |2. |[[Florian Liegl]] |- |37. |2. 2. 2003. |195 m |196,5 m |378,3 |'''1.''' | – |- |38. |8. 2. 2003. |{{ZD|Njemačka}} [[Willingen (Upland)|Willingen]] |[[Mühlenkopf (skakaonica)|Mühlenkopf]] |142 m |147 m |328,2 |'''1.''' | – |- |39. |14. 3. 2003. |{{ZD|Finska}} [[Lahti]] |[[Salpausselkä (skakaonica)|Salpausselkä]] |117 m |123 m |248,4 |3. |[[Adam Małysz]] |- |40. |23. 3. 2003. |{{ZD|Slovenija}} [[Planica]] |[[Letalnica]] |214,5 m |217 m |427,8 |2. |[[Matti Hautamäki]] |} {{note|1}} – održana samo jedna serija zbog lošeg vremena. {{col-begin}} {{col-2}} === Postolja po sezonama === {| class=wikitable style="text-align: center" |- bgcolor=cccccc |Sezona || 1. mjesto || 2. mjesto || 3. mjesto || Ukupno |- bgcolor=efefef |[[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1992/1993.|1992/1993.]] || - || - || - || - |- |[[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1993/1994.|1993/1994.]] || - || - || - || - |- bgcolor=efefef |[[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1994/1995.|1994/1995.]] || - || - || - || - |- |[[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1995/1996.|1995/1996.]] || - || - || - || - |- bgcolor=efefef |[[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1996/1997.|1996/1997.]] || - || - || - || - |- |[[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1997/1998.|1997/1998.]] || 2 || 2 || 3 || 7 |- bgcolor=efefef |[[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1998/1999.|1998/1999.]] || - || - || 3 || 3 |- |[[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1999/2000.|1999/2000.]] || 4 || 2 || - || 6 |- bgcolor=efefef |[[Svjetski kup u skijaškim skokovima 2000/2001.|2000/2001.]] || - || 1 || - || 1 |- |[[Svjetski kup u skijaškim skokovima 2001/2002.|2001/2002.]] || 6 || 4 || 2 || 12 |- bgcolor=efefef |[[Svjetski kup u skijaškim skokovima 2002/2003.|2002/2003.]] || 6 || 3 || 2 || 11 |- |[[Svjetski kup u skijaškim skokovima 2003/2004.|2003/2004.]] || - || - || - || - |- bgcolor=cccccc |Ukupno || '''18''' || '''12''' || '''10''' || '''40''' |} {{col-2}} === Ukupni poredak === {| class="wikitable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Sezona !! Plasman !! Bodovi |- | [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1993/1994.|1993/1994.]] || align=center|90. || align=center|2 |- | [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1994/1995.|1994/1995.]] || align=center|63. || align=center|26 |- | [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1996/1997.|1996/1997.]] || align=center|59. || align=center|40 |- | [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1997/1998.|1997/1998.]] || align=center|6. || align=center|953 |- | [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1998/1999.|1998/1999.]] || align=center|6. || align=center|896 |- | [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 1999/2000.|1999/2000.]] || align=center|4. || align=center|1065 |- | [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 2000/2001.|2000/2001.]] || align=center|9. || align=center|462 |-bgcolor=silver | [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 2001/2002.|2001/2002.]] || align=center|'''2.''' || align=center|1259 |-bgcolor=silver | [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 2002/2003.|2002/2003.]] || align=center|'''2.''' || align=center|1235 |- | [[Svjetski kup u skijaškim skokovima 2003/2004.|2003/2004.]] || align=center|24. || align=center|253 |} {{col-end}} {{col-begin}} {{col-2}} === [[Novogodišnja turneja]] === {|class=wikitable style="text-align: center" width=250 |- !Sezona !Plasman |- |[[Turneja 4 skakaonice 1992/1993.|1992/1993.]] |65. |- |[[Turneja 4 skakaonice 1993/1994.|1993/1994.]] |60. |- |[[Turneja 4 skakaonice 1995/1996.|1995/1996.]] |65. |- |[[Turneja 4 skakaonice 1996/1997.|1996/1997.]] |34. |-bgcolor=silver |[[Turneja 4 skakaonice 1997/1998.|1997/1998.]] |2. |- |[[Turneja 4 skakaonice 1998/1999.|1998/1999.]] |12. |- |[[Turneja 4 skakaonice 1999/2000.|1999/2000.]] |4. |- |[[Turneja 4 skakaonice 2000/2001.|2000/2001.]] |4. |-bgcolor=gold |[[Turneja 4 skakaonice 2001/2002.|2001/2002.]] |'''1'''{{Napomena|Pobijedio na sve 4 skakaonice u istoj sezoni (jedini u historiji).}} |- |[[Turneja 4 skakaonice 2002/2003.|2002/2003.]] |2. |- |[[Turneja 4 skakaonice 2003/2004.|2003/2004.]] |12. |} {{Napomene}} {{col-2}} === [[Nordijska turneja]] === {|class=wikitable style="text-align: center" width=250 |- !Sezona !Plasman |- |[[Nordijska turneja 1997.|1997.]] |55. |- |[[Nordijska turneja 1998.|1998.]] |2. |- |[[Nordijska turneja 1999.|1999.]] |3. |-bgcolor=gold |[[Nordijska turneja 2000.|2000.]] |'''1.''' |- |[[Nordijska turneja 2002.|2002.]] |16. |- |[[Nordijska turneja 2003.|2003.]] |4. |} {{col-end}} {{col-begin}} {{col-2}} === [[Svjetski kup u skijaškim letovima|Svj. kup u letovima]] === {| class=wikitable style="text-align: center" width=250 |- ! Sezona ! Plasman |-bgcolor=gold |[[Svjetski kup u skijaškim letovima 1997/1998.|1997/1998.]] |'''1.''' |- |[[Svjetski kup u skijaškim letovima 1998/1999.|1998/1999.]] |9. |-bgcolor=gold |[[Svjetski kup u skijaškim letovima 1999/2000.|1999/2000.]] |'''1.''' |- |[[Svjetski kup u skijaškim letovima 2000/2001.|2000/2001.]] |9. |-bgcolor=gold |[[Svjetski kup u skijaškim letovima 2002/2003.|2002/2003.]] |'''1.''' |} {{col-2}} === [[Ljetni Grand Prix (skijaški skokovi)|Ljetni Grand Prix]] === {| class=wikitable style="text-align: center" width=300 |- !Sezona !Plasman |- |[[Ljetni Grand Prix 1994 (skijaški skokovi)|1994.]] |50. |- |[[Ljetni Grand Prix 1998 (skijaški skokovi)|1998.]] |9. |-bgcolor=gold |[[Ljetni Grand Prix 1999 (skijaški skokovi)|1999.]] |'''1.''' |- |[[Ljetni Grand Prix 2000 (skijaški skokovi)|2000.]] |35. |- |[[Ljetni Grand Prix 2001 (skijaški skokovi)|2001.]] |32. |- |[[Ljetni Grand Prix 2003 (skijaški skokovi)|2003.]] |31. |} {{col-end}} == Rekordi skakaonica == {| class="wikitable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Mjesto !! Skakaonica !! Dužina !! Postavljen !! Trajao do |- | {{ZD|Austrija}} [[Bischofshofen]] || [[Skakaonica "Paul Ausserleitner"|"Paul Ausserleitner"]] || 137 m (HS 140) || 23. 2. 1999. || 6. 1. 2002. |- | {{ZD|Norveška}} [[Trondheim]] || [[Granåsen]] || 134,5 m (HS 140) || 10. 3. 2000. || 9. 3. 2001. |- | {{ZD|Norveška}} [[Oslo]] || [[Holmenkollen (skakaonica)|Holmenkollen]] || 132,5 m (HS 134) || 12. 3. 2000. || 13. 3. 2005. |- | {{ZD|Njemačka}} [[Titisee-Neustadt]] || [[Hochfirst (skakaonica)|Hochfirst]] || 145 m (HS 142) || 2. 12. 2001. || aktualni |- | {{ZD|Austrija}} [[Innsbruck]] || [[Bergisel (skakaonica)|Bergisel]] || 132,5 m (HS 130) || 3. 1. 2002. || 4. 1. 2002. |- | {{ZD|Austrija}} [[Innsbruck]] || [[Bergisel (skakaonica)|Bergisel]] || 134,5 m (HS 130) || 4. 1. 2002. || 4. 1. 2015. |- | {{ZD|Austrija}} [[Bischofshofen]] || [[Skakaonica "Paul Ausserleitner"|"Paul Ausserleitner"]] || 139 m (HS 140) || 6. 1. 2002. || 6. 1. 2005. |- | {{ZD|SAD}} [[Park City (Utah)|Park City]] || [[Skakaonice Park City|Olimpijske skakaonice Utah]] || 99 m (HS 100) || 10. 2. 2002. || aktualni |- | {{ZD|Poljska}} [[Zakopane]] || [[Wielka Krokiew]] || 140 m (HS 134) || 18. 1. 2003. || 23. 1. 2010. |- | {{ZD|Austrija}} [[Tauplitz]] || [[Kulm (letaonica)|Kulm]] || 214 m (HS 200) || 31. 1. 2003. || 10. 1. 2009. |} == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Sven Hannawald}} * [http://www.sven-hannawald.de/ Zvanični sajt] * [https://web.archive.org/web/20141107003954/http://data.fis-ski.com/dynamic/athlete-biography.html?sector=JP&competitorid=23169&type=result Sven Hannawald] na [[FIS]]-u {{Olimpijski pobjednici na velikoj skakaonici - ekipno}} {{Svjetski prvaci na velikoj skakaonici - ekipno}} {{Pobjednici Turneje 4 skakaonice}} {{Pobjednici Nordijske turneje}} {{Svjetski prvaci u ski-letovima}} {{Osvajači Svjetskog kupa u ski-letovima}} {{Pobjednici Ljetnog Grand Prixa (ski-skokovi)}} {{Pobjednici skokova na Ski-festivalu Holmenkollen}} {{Njemački sportist godine}} {{DEFAULTSORT:Hannawald, Sven}} [[Kategorija:Rođeni 1974.]] [[Kategorija:Živi ljudi]] [[Kategorija:Biografije, Breitenbrunn]] [[Kategorija:Njemački skijaši-skakači]] [[Kategorija:Njemački olimpijci]] [[Kategorija:Skijaši-skakači na Zimskim olimpijskim igrama 1998.]] [[Kategorija:Skijaši-skakači na Zimskim olimpijskim igrama 2002.]] [[Kategorija:Osvajači zlatne medalje na Olimpijskim igrama (Njemačka)]] [[Kategorija:Osvajači srebrne medalje na Olimpijskim igrama (Njemačka)]] [[Kategorija:Osvajači medalja na Zimskim olimpijskim igrama 1998.]] [[Kategorija:Osvajači medalja na Zimskim olimpijskim igrama 2002.]] nuvrgnd7qmbs2f75xd1zr0o6puy1c44 Spor o Sutorini 0 379139 3669684 3646576 2024-11-25T20:21:34Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669684 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Vicinity-of-Prevlaka-in-Croatia-and-Montenegro.PNG|right|thumb|Položaj Sutorine]] [[Datoteka:Bosnia-Herzegovina and Sanjak of Novibazar.JPG|thumbnail|right|Karta Bosne i Hercegovine nakon Berlinskog kongresa]] '''Spor o Sutorini''' politički je spor između [[BiH|Bosne i Hercegovine]] i [[Crna Gora|Crne Gore]], koji je nastao nakon zahtjeva u [[Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine|Parlamentu Bosne i Hercegovine]] za poništenje međunarodnog graničnog sporazuma i donošenju nove rezolucije o naselju [[Sutorina]] u crnogorskoj općini [[Herceg Novi]], u kojoj bi se ponovo razmatrao status Sutorine, te promjenu državne granice između tih zemalja, čime bi područje oko Sutorine pripalo Bosni i Hercegovini.<ref name="AL">[http://balkans.aljazeera.net/vijesti/sutorina-anatomija-izmisljenog-problema Sutorina: Anatomija izmišljenog problema], [[Al Jazeera Balkans]]</ref><ref name="SE">[http://www.slobodnaevropa.org/content/rse-saznaje-bih-razmatra-da-povuce-ambasadora-iz-crne-gore-zbog-sutorine/26801794.html RSE saznaje: BiH razmatra da povuče ambasadora iz Crne Gore zbog Sutorine], [[Radio Slobodna Evropa]]</ref> ==Historija == Sutorina se do 1947. godine nalazila u sklopu [[NR Bosna i Hercegovina|NR Bosne i Hercegovine]], te je imala izlaz na [[Jadransko more]] i na [[Boka kotorska|Boku kotorsku]] u dužini od 7 kilometara obale, ali je neformalnim političkim dogovorom bez pisanog ugovora, zajedno sa selima [[Igalo]], [[Sušćepan]], [[Prijevor (Herceg Novi)|Prijevor]], [[Ratiševina]] i [[Kruševice]], čija ukupna površina iznosi 83,7&nbsp;km², ustupljena [[NR Crna Gora|NR Crnoj Gori]], za što nema dokumenta, a za uzvrat je NR BiH dobila područja istočno od rijeke [[Sutjeska (rijeka)|Sutjeske]] - [[Maglić]], [[Kruševo (Foča)|Kruševo]] i [[Vučevo]],<ref name="DD">{{Cite web |url=http://www.ddomusic.com/13/lingua_zo/granice_sutorina_engl.pdf |title=Border reconstruction of the Sutorina exit of Bosnia and Herzegovina to the Adriatic Sea by using old maps - Admir Mulahusić, Mithad Kozličić, Zvonko Orešković |access-date=13. 2. 2015 |archive-date=28. 11. 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221128022436/http://www.ddomusic.com/13/lingua_zo/granice_sutorina_engl.pdf |url-status=dead }}</ref> što je potvrđeno u Službenom listu FNRJ 1949. godine.<ref name="IH">{{Cite web |url=http://www.iis.unsa.ba/pdf/historijska_traganja_1.pdf |title=Institut za historiju Sarajevo - “Odluka o pripajanju sela Kruševo i Vučevo području Mjesnog narodnog odbora Sutjeska’’.Službeni list NR BiH, god. V, br. 43. Sarajevo: 27. 10. 1949. 311. |access-date=13. 2. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140327143157/http://www.iis.unsa.ba/pdf/historijska_traganja_1.pdf |archive-date=27. 3. 2014 |url-status=dead }}</ref> === Srednjovjekovna Bosna === U periodu od 1377. godine pa sve do pada Bosne pod [[Osmanlijsko carstvo|Osmanlije]], prostor Sutorine i [[Kruševice]], zajedno sa dijelom [[Boka kotorska|Boke]] sve do [[Risan]]a, se nalazio u posjedu [[Bosansko kraljevstvo|Kraljevine Bosne]], pod vlašću bosanske plemićke porodice [[Kosače|Kosača]]. === Osmanlijsko doba === Padom Kraljevine Bosne pod Osmanlije, prostor i dalje ostaje u posjedu Kosača do 1382. godine kada i [[Hercegovina]] pada pod Osmanlije. Sav prostor od [[Konavli|Konavala]] u [[Dubrovačka Republika|Dubrovačkoj Republici]] uključujući i Sutorinu, [[Igalo]], [[Herceg Novi]], [[Kumbor]] i [[Risan]] koji je prethodno pripadao Hercegovini, postaje dijelom [[Hercegovački sandžak|Hercegovačkog sandžaka]] unutar [[Podjela Osmanlijskog carstva|osmanskog ejaleta]] [[Rumelijski pašaluk|Rumelija]]. Tako administrativno stanje ostaje sve do 1580. godine kada se prostor Hercegovačkog sandžaka uključuje u [[Bosanski ejalet]]. U [[Veliki turski rat|Morejskom ratu]] od 1684-99. godine, Bosanski ejalet gubi svoje posjede u Boki kotorskoj, a [[Karlovački mirom|Karlovački mir]] 1699. [[Mletačka republika|Mlečani]] vraćaju prostor Sutorine i Kruševica u posjed Osmanskog carstva, Bosanskog ejaleta, sa obalom od rta Konfin ({{it|(confino) - granica}}) pa sve do današnjeg Igala. Ovaj prostor i dalje ostaje u posjedu Bosanskog ejaleta sve do 1875. godine kada izbija [[Veliki bosanski ustanak|velikog ustanak u Hercegovini]]. Tokom tog ustanka prostor Sutorine i Kruševica je i dalje ''[[de iure]]'' unutar Bosanskog ejaleta, ali ''[[de facto]]'' pada u ruke ustanika, da bi se [[Berlinski kongres|Berlinskim kongresom]], potvrdilo stanje koje je prethodno potvrđeno [[Karlovački mir|Mirom u Sremskim Karlovcima]], [[Požarevački mir|Mirom u Požarevcu]] i [[Beogradski mir|Mirom u Beogradu]]. === Berlinski kongres === Nakon Berlinskog kongresa ovaj prostor nastavlja egzistirati kao dio [[Austro-Ugarska|austrougarskog]] [[kondomijum]]a [[Bosna i Hercegovina u Austro-Ugarskoj|Bosne i Hercegovine]] sve do 1918. godine. === Kraljevina Jugoslavija === [[Datoteka:Scs_kingdom_provinces_1920_1922_en.png|mini|250p|Podjela Kraljevine SHS na pokrajine do 1922. godine]] [[Datoteka:Scs_kingdom_oblasts_1922_1929_en.png|mini|250p|Podjela Kraljevine SHS na oblasti do 1929. godine]] [[Datoteka:Locator map Zeta Banovina in Yugoslavia 1929-1939.svg|mini|250p|Zetska banovina 1929-1939]] [[Datoteka:Locator_map_Zeta_Banovina_in_Yugoslavia_1939-1941.svg|mini|250p|Zetska banovina 1939-1941]] Nakon završetka [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] 1918. godine, formira se [[Država SHS]], a nedugo kasnije [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevina SHS]], a granice [[Bosna i Hercegovina (1918—1923)|pokrajine Bosna i Hercegovina]] su iste kao i austrougaskom kondomijumu, te BiH ima i dalje posjed nad Sutorinom i Kruševicama. Nakon 1922. godine, pokrajina BiH se dijeli na šest oblasti, a prostor Sutorine i Kruševica ulazi u [[Mostarsku oblast]]. Takvo stanje se zadržava do 1929. godine kada se državi mijenja naziv Kraljevina SHS u Kraljevina Jugoslavija. [[Šestojanuarska diktatura|Šestojanuarskom diktaturom]] 1929. godine ukinut je [[Vidovdanski ustav]], a Kraljevina Jugoslavija se podijelila na 9 [[Banovine Kraljevine Jugoslavije|banovina]]. Sutorina i Kruševice su postale dijelom [[Trebinjski srez|sreza Trebinje]] unutar [[Zetska banovina|Zetske banovine]] koja je obuhvatala današnje dijelove Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Srbije, Crne Gore i Kosova. Pripadnost Sutorine i Kruševice [[Trebinjaki srez|srezu Trebinje]] unutar [[Zetska banovina|Zetske banovine]] se mijenja odlukom ministra unutrašnjih poslova Kraljevine Jugoslavije. Ministarstvo donosi Uredbu IV broj 33372 od 25. septembra 1936. godine, kojom se opština Primorje (sastavljena iz [[Katastarska općina|k.o.]] Sutorina i [[Katastarska općina|k.o.]] Kruševice) izdvaja iz Trebinjskog sreza i pripaja [[Kotorski rez|Kotorskom srezu]] - sreskoj ispostavi Herceg Novi. Ta je promjena izvršena Rješenjem ministra unutrašnjih poslova Kraljevine Jugoslavije broj 673/3 od 12. decembra 1936. godine. Naredne godine, rješenjem ministra finansija Kraljevine Jugoslavije broj 5.720-V od 28. februara 1937. godine, [[Katastarska općina|katastarske općine]] Sutorina i Kruševica su formalno izdvojene iz Katastarske uprave u Trebinju i priključuju Katastarskoj upravi [[Kotor]] - katastarskoj ispostavi u [[Herceg Novi|Herceg Novom]]. Zemljišne knjige i geodestki snimci za katastarsku općinu Sutorina odmah su bile izuzete iz [[Gruntovnica|gruntovnice]] Sreskog suda u Trebinju, a topografske karte katastarske općine. Sutorina su prenesene iz Katastarske uprave [[Trebinje]] u gruntovnicu Sreskog suda u Kotoru, odnosno u Katastarsku upravu u Kotoru - katastarsku ispotavu Herceg Novi. Ovakvo stanje ostaje od perioda između 1936-41. godine početka Drugog svjetskog rata, dakle u periodu između 1936. i 1941. godine. Iz nepoznatih razloga, do početka Drugog svjetskog rata prenošenje dokumenata katastarske opštine Kruševice nije bilo obavljeno, moguće zbog negodovanja samog sreza Trebinje. === Drugi svjetski rat === [[Datoteka:ProvinceOfCattaro.png|mini|250p|Italijanska provincija Kotor]] Tokom [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], Sutorina i Kruševice padaju pod okupaciju italijanskih snaga, i nalaze se unutar [[Kotor (italijanska provincija)|italijanske povincije Kotor]] u periodu od 1941. do 1943. godine kada kapitulira Italija. Nakon italijanske okupacije, ovaj prostor preuzimaju Nijemci i zadržavaju ga sve do oktobra 1944. godine kada ovo područje oslobađa, [[Deseta hercegovačka proleterska udarna brigada]] čiji je komandant bio [[Vlado Šegrt]]. === SFRJ === Granice saveznih republika u novoosnovanoj [[Demokratska federativne Jugoslavije|Demokratskoj federativnoj Jugoslaviji]] su uređivane odlukama [[AVNOJ]]a i njegovog Predsjedništva. Za pobliže utvrđivanje unutrašnjih granica između budućih federalnih jedinica unutar [[DFJ|Demokratske federativne Jugoslavije]] (DFJ), a kasnije FNRJ, polazište je predstavljala norma u ''Zakonu o ustroju i poslovanju AVNOJ-a'' i nacionalnih vijeća federalnih država u sastavu Demokratske Jugoslavije, koji je usvojilo Predsjedništvo AVNOJ-a na sjednici od 9. aprila 1944. godine. U Zakonu se kaže da je u nadležnosti AVNOJ-a uređenje državnih granica i uređenje federalnih odnosa i međusobnih granica federalnih država. Na svom zasjedanju, Predsjedništvo [[AVNOJ]]-a dana 24. februara 1945. godine, donešene su odluke o granica budućih federalnih jedinica: * [[NR Slovenija]] definirana je u granicama bivše [[Dravska banovina|Dravske banovine]]; * [[NR Hrvatska]] u granicama bivše [[Savska banovina|Savske banovine]] sa 13 srezova, bivše [[Primorska banovina|Primorske banovine]] i [[Dubrovačkim srezom]] iz bivše [[Zetska banovina|Zetske banovine]]; * [[NR Bosna i Hercegovina]] u granicama određenim odluka [[Berlinski kongres|Berlinskog kongresa]] iz 1878. godine; * [[NR Srbija]] u granicama [[Balkanski ratovi|Balkanskih ratova]] sa [[srez]]ovima uzetim od [[Bugarska|Bugarske]] [[Versajski ugovor|Versajskim ugovorom]]; * [[NR Makedonija]] teritorija južno od [[Kačanik]]a i [[Ristovac|Ristovca]]; * [[NR Crna Gora]] u granicama prije [[Balkanski ratovi|Balkanskih ratova]], sa [[Beranski srez|beranskim]] i [[Kotorski srez|kotorskim srezom]], [[Plav]]om i [[Gusinje]]m. Ovim opredjeljenjem AVNOJ-a, Područje bivšeg [[Kotorski srez|Kotorskog sreza]] se sasvim jasno razgraničava. Sav taj srez se dodjeljuje NR Crnoj Gori, izuzev Sutorine i Kruševice, koje su ušle u sastav NR Bosne i Hercegovine (Odlukom Berlinskog kongresa predviđena su dva izlaza na more za BiH, [[Neum]]/[[Klek]] i Sutorinu). ===Raspad SFRJ === Raspadom [[SFRJ]], Sutorina je pripala prvo [[Savezna republika Jugoslavija|Saveznoj republici Jugoslaviji]], zatim zajednici država [[Srbija i Crna Gora]], a od 2006. pripada [[Crna Gora|Crnoj Gori]]. == Nedavni događaji == Spor o teritorijalnoj pripadnosti Sutorine Bosni i Hercegovini nastao je nakon dokumenta o razgraničenju Bosne i Hercegovine i Crne Gore, koji je potpisan u maju 2014, prema kojem Sutorina ostaje u sastavu Crne Gore.<ref name="AL"/> Na osnovu tog dokumenta zastupnik [[SDP BiH]] [[Denis Bećirović]] sredinom januara 2015. pokrenuo je u [[Predstavnički dom Bosne i Hercegovine|Zastupničkom domu Parlamentarne skupštine BiH,]] rezoluciju o Sutorini, kojom se inicira poništenje međudržavnog dogovora dviju država.<ref name="Vijesti">[http://www.vijesti.ba/vijesti/bih/252183-Denis-Becirovic-Prijedlog-ugovora-granici-BiH-Crne-Gore-proglasiti-neprihvatljivim.html Denis Bećirović: Prijedlog ugovora o granici BiH i Crne Gore proglasiti neprihvatljivim]{{Mrtav link}}</ref> Nakon javne rasprave, koja je održana 24. februara 2015,<ref name="MON">[http://www.monitor.co.me/index.php?option=com_content&view=article&id=5744:sutorina-na-pjeni-od-istorije&catid=3977:broj-1267&Itemid=5261 SUTORINA: Na pjeni od istorije - Monitor ''online'']</ref> zastupnici su utvrdili konačan stav u vezi s predloženom rezolucijom. Ovaj spor suprotstavlja se mišljenju [[Badinterova komisija|Badinterove komisije]] iz 1991, po kojem se granicama novonastalih država nakon raspada Jugoslavije smatraju republičke granice. Te se granice ne mogu se mijenjati silom, nego samo sporazumom, odnosno unutrašnja razgraničenja između administrativnih jedinica priznaju se kao državne granice u času stjecanja njihove nezavisnosti.<ref name="AL"/> Predsjednik Crne Gore [[Filip Vujanović]], u znak protesta, odlučio je ne slati ambasadora u Sarajevo, dok se ovaj problem ne riješi.<ref name="NEZ">[http://www.nezavisne.com/novosti/ex-yu/Vujanovic-Sutorina-je-dio-Crne-Gore-285108.html Vujanović: Sutorina je dio Crne Gore - članak o sporu na portalu ''nezavisne.com'']</ref> == Također pogledajte == *[[Dubrovačka republika]] *[[Dubrovačko zahumlje]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == *[https://web.archive.org/web/20150227044737/http://behar.hr/sutorina-u-boki-kotorskoj-neotudivi-je-dio-teritorije-bosne-i-hercegovine/#30] [[Kategorija:Teritorijalni sporovi Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Teritorijalni sporovi Crne Gore]] [[Kategorija:Odnosi Bosna i Hercegovina–Crna Gora]] 0wx1flk2myh9b9svuw5hg8sue4j647q Almir Gredić 0 381162 3669770 3282560 2024-11-26T11:53:26Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669770 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometaš | imenogometaša = Almir Gredić | slika = | punoime = | nadimak = | datumrođenja = {{Datum rođenja i godine|1976|4|27}} | rodnigrad = [[Prijepolje]] | rodnadržava = [[SFRJ]] (danas Srbija) | datumsmrti = | gradsmrti = | državasmrti = | visina = | pozicija = napadač | trenutniklub = | brojnadresu = | datumimjestodebija = | omladinskegodine = - 1999 | omladinskipogoni = Jasen Brodarevo | godine1 = 1999 - 200x | klubovi1 = Polimlje Prijepolje<br> Mogren Budva | nastupi(golovi)1 = | godine2 = 2001 - 2007 | klubovi2 = [[FK Željezničar Sarajevo]] | nastupi(golovi)2 = 126 (28) | godine3 = | klubovi3 = → [[FK Olimpic Sarajevo]] | nastupi(golovi)3 = | reprezentacija = | nacionalnegodine1 = 1999 | nacionalneekipe1 = Bosna i Hercegovina U-21 | nacionalninastupi(golovi)1 = | nacionalnegodine2 = 2000 - 2005 | nacionalneekipe2 = [[Nogometna reprezentacija Bosne i Hercegovine|Bosna i Hercegovina]] | nacionalninastupi(golovi)2 = 4 (0) | trenergodine = | trenerklubovi = | zadnjeuređivanje = 5. mart 2015 }} '''Almir Gredić''' (rođen 27. april 1976) jeste bivši bosanskohercegovački nogometaš. == Karijera == Tokom svoje karijere odigrao je četiri utakmice za [[Nogometna reprezentacija Bosne i Hercegovine|reprezentaciju Bosne i Hercegovine]].<ref>[http://eu-football.info/_player.php?id=25757 Almir Gredić] at EU-Football.info</ref> U klupskoj karijeri, nakon što je igrao za niželigaške srbijanske klubove poput Jasen Brodarevo i FK Polimlje, te crnogorski klub FK Morgen, došao je u [[Sarajevo|bosanskohercegovačku prijestolnicu]] gdje je igrao za [[FK Željezničar Sarajevo]] u kojem je proveo najveći dio svoje karijere.<ref>playerhistoryy.com</ref> Kratko je bio na posudbi i u [[FK Olimpic Sarajevo|sarajevskom Olimpicu]]. == Predsjednik FK Željezničar Sarajevo == Gredić je 27. decembra 2012. izabran za novog predsjednika [[FK Željezničar Sarajevo|FK Željezničar]] na mandat od četiri godine. Ovim činom, sa navršenih samo 36 godina kada je došao na ovu funkciju, postao je najmlađi predsjednik Željezničara u historiji kluba.<ref>{{cite web|url=http://www.klix.ba/sport/nogomet/almir-gredic-novi-predsjednik-fk-zeljeznicar/121227142|title=Almir Gredić new chairman of Željezničar|access-date=28. 12. 2012|date=27. 12. 2012|publisher=Klix.ba}}</ref> Na tom mjestu je zamijenio Sabahudina Žuju, koji je nekoliko mjeseci prije toga podnio neopozivu ostavku. == Privatni život == Nakon završetka nogometne karijere, Gredić se zaposlio u bankarskom sektoru. Oženjen je od 2010. i sa suprugom Aidom Murtezić živi u Sarajevu. == Reference == {{refspisak|1}} == Vanjski linkovi == * [http://www.national-football-teams.com/player/12039.html Almir Gredić] na national-football-teams * [http://www.eufo.de/football/bih/2006/zeljjevo.htm Tim Željezničara] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070827121145/http://www.eufo.de/football/bih/2006/zeljjevo.htm |date=27. 8. 2007 }} na EUFO. * [http://www.themaniacs.org/forum/viewtopic.php?t=13903&sid=f2e5e8f0a3edd7b2b4bb4d808c4ef906 Profili igrača Željezničara] na TheManiacs. {{DEFAULTSORT:Gredić, Almir}} [[Kategorija:Bosanskohercegovački nogometaši]] [[Kategorija:Biografije, Prijepolje]] [[Kategorija:Rođeni 1976.]] [[Kategorija:Nogometaši Olimpika (Sarajevo)]] [[Kategorija:Nogometaši Željezničara]] abxn5kqhkahmolo7im7f45z8f1dt8mi Tycho katalog 0 385231 3669708 3249904 2024-11-26T02:21:30Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669708 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Hipparcos-testing-estec.jpg|250px|desno|mini|Hipparcos u [[Sunčev simulator|Sunčevom simulatoru]] [[Evropski tehnološki centar za istraživanje Svemira|ESTEC]]]] '''Tycho katalog''' je [[zvjezdani katalog]] koji je sastavljen pomoću mjerenja [[Hipparcos satelit]]a. Hippascos je inače obavio mjerenja za [[Hipparcos katalog]], imao je ugrađenu kameru ''Tycho''.<ref>Axel Martin, [http://www.bph.ruhr-uni-bochum.de/~axelm/spica/text_076.htm Wie genau sind astronomische Datenwerke?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130719181822/http://www.bph.ruhr-uni-bochum.de/~axelm/spica/text_076.htm |date=19. 7. 2013 }} Ruhrski univerzitet u [[Bochum]]u, pristupljeno 6.5.2015 {{de simbol}}</ref> Mjerenja su obavljanja od novembra 1989 do marta 1993. Postoje dva kataloga: Tycho-1 i Tycho-2. Tycho obuhvata 1 miliona a Tycho-2 2,5 miliona zvijezda. <ref>[http://m.heise.de/newsticker/meldung/Unendliche-Weiten-Hipparcos-Sternenkatalog-180627.html Unendliche Weiten: Hipparcos-Sternenkatalog] [[Heise Online|heise.de]] objavljeno 29.9.2007, pristupljeno 4.5.2015 {{de simbol}} </ref> <ref>[http://heasarc.nasa.gov/W3Browse/all/tycho2.html TYCHO2 - Tycho-2 Catalog of the 2.5 Million Brightest Stars] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160310042533/http://heasarc.nasa.gov/W3Browse/all/tycho2.html |date=10. 3. 2016 }} [[NASA|NASA-HEASARC arhiv]] zadnja izmjena 16.8.2005, pristupljeno 4.5.2015 {{en simbol}}</ref> ==Tycho-1== Tycho-1 sadrži oko 1 milion zvijezda do 11,5 [[Magnituda (astronomija)|mag]]<ref>[http://www.stargazing.net/astropc/oldversion/doc/gcatinfo.html Sky Charts] iz ''stargazing.net'', pristupljeno 6.5.2015 {{de simbol}}</ref>. Dvostruke zvijezde su kod Tycho-1 obuhvaćene s preciznošću od 2,5 uglovnih sekundi.<ref name="kopenhagen">[http://www.astro.ku.dk/~erik/Tycho-2/letter.pdf The Tycho-2 Catalogue of the 2.5 Miliona Brightest Stars] ''Niels-Bohr institut'' u [[Kopenhagen]]u, objavljeno 21.1.2000 pristupljeno 6.5.2015 {{en simbol}}</ref> Primjer: [[Polideuk (zvijezda)|Polideuk]] (&beta; Gem) ima Tycho oznaku TYC 1920-2194-1.<ref>[http://www.munichspace.de/wissen/kataloge.html Kataloge für Himmelsobjekte] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150412190120/http://munichspace.de/wissen/kataloge.html |date=12. 4. 2015 }} ''munichspace.de'', pristupljeno 6.5.2015 {{de simbol}}</ref> <ref name="SIMBAD"> SIMBAD baza podataka, Strazburški centar astronomskih podataka (CDS), Strazburg, [http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-basic?Ident=beta+Gem&submit=SIMBAD+search Polideuk] pristupljeno 6.5.15 {{en simbol}} </ref> ==Tycho-2== Sastavljen je krajem 2000. <ref>[http://www.rssd.esa.int/index.php?project=HIPPARCOS The Hipparcos Space Astrometry Mission] [[Evropska svemirska agencija|ESA]] pristupljeno 6.5.2015 {{en simbol}}</ref> Mnogo je veći i opširniji od Tycho-1 (TYC1). Uvedene su pored pozicija ([[rektascenzija]] i [[deklinacija]]) i [[sopstveno kretanje (astronomija)|brzine sopstvenog kretanja]] (rektascenzijski i deklinacijski udio) u miliuglovnoj sekundi. Izmjereno je i oko 7500 dvostrukih zvijezda s razlučenjem od 0,8 uglovnih sekundi. Brzina sopstvenog kretanja izmjerena je s preciznosću od 2,5 kod 95% zvijezda. Dok je numerizacija kod TYC1 preuzeta od GCS kataloga, TYC2 ima Tycho sistem numerizacije.<ref name="kopenhagen"/> Misija Gaia će novim mjerenjima sakupitit podatke za novi (oko 2020.) Tycho i Hipparcos katalog. ==Reference== {{reference}} ==Vanjski linkovi== *[https://web.archive.org/web/20160304233855/http://www.astronomie-buch.de/Astronomical_Bulletin_Nr_4.pdf Epsilom Aurigae] [[Kategorija:Astronomski katalozi]] 5zrg1a4up95avgx9kamjk6x80qdshtz Spisak postavljenih kamenova spoticanja 0 389411 3669681 3642651 2024-11-25T20:03:50Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669681 wikitext text/x-wiki {{Prijevod}} U '''spisku postavljenih kamenova spoticanja''' su prikazane sve općine i gradovi u kojima su postavljeni kamenovi spoticanja, po ideji njemačkog umjetnika [[Gunter Demnig]]a == Austrija == {{Glavni|Kamenovi spoticanja u Austriji}} == Belgija== {{Glavni|Kamenovi spoticanja u Belgiji}} == Njemačka == {| class="wikitable sortable" |- ! Grad ! Pokrajina ! Datum prvog <br> postavljanja ! data-sort-type="number" |Broj ! class="unsortable" | Zadnje<br> postavljanje ! class="unsortable" | Slika ! class="unsortable" | Lista |- |[[Aachen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-01-16}} | align="right" | 28 | align="right" | 17. decembar 2012<ref>[http://www.aachen.de/de/kultur_freizeit/kultur/geschichte/nationalsozialismus/stolpersteine.html ''Stolpersteine in Aachen'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Aachen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Aachen]] |- | [[Achim (Landkreis Verden)|Achim]] | {{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2005-10-23}} | align="right" | 22 | align="right" | 7. novembar 2011<ref>[http://www.weser-kurier.de/region/verden_artikel,-Achim-hat-vier-weitere-Stolpersteine-_arid,178502.html ''Achim hat vier weitere Stolpersteine.''] In: ''[[Weser-Kurier]]'', 7. novembar 2011</ref> | align="center" | | align="center" | <!-- Acholdshausen Ortsteil von Gaukönigshofen; siehe dort --> |- |[[Adelsheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2012-05-15}} | align="right" | | align="right" | 2. decembar 2014 | align="center" | | align="center" | |- |[[Adendorf]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2012-10-10}} | align="right" | 1 | align="right" | 10. oktobar 2012<ref>[http://schule-adendorf.de/?p=18217 ''Stolpersteinverlegung für Wolfgang Mirosch'']</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Ahaus]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-04-23}} | align="right" | 57 | align="right" | 21. septembar 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.ahaus.de/stolpersteine.0.html |title=ahaus.de: ''Stolpersteine'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130731050511/http://www.ahaus.de/stolpersteine.0.html |archive-date=31. 7. 2013 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Ahaus]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Ahaus]] |- |[[Ahlen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-02-06}} | align="right" | 85 | align="right" | 8. mart 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.wn.de/Muensterland/Kreis-Warendorf/Ahlen/2013/03/Zehnte-Stolperstein-Verlegung-Dem-Vergessen-entrissen |title=Zehnte Stolpersteinverlegung |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=4. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304102828/http://www.wn.de/Muensterland/Kreis-Warendorf/Ahlen/2013/03/Zehnte-Stolperstein-Verlegung-Dem-Vergessen-entrissen |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Ahlen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Ahlen]] |- |[[Ahrensburg]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2003-05}} | align="right" | 2 | align="right" | 26. novembar 2009<ref name="akens">[http://www.akens.org/akens/texte/stolpersteine/Stolpersteineliste.htm Arbeitskreis zur Erforschung des Nationalsozialismus in Schleswig-Holstein e.&nbsp;V. (Akens): ''Liste der verlegten Stolpersteine in Schleswig-Holstein'']</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Ahrensburg]] |- |[[Ahrenshoop]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2010-08-25}} | align="right" | 2 | align="right" | 25. august 2010<ref name="akens"/> | | <!-- Albaum Teil der Gemeinde Kirchhundem, siehe dort --> |- |[[Alfter]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-10-29}} | align="right" | 9 | align="right" | 29. oktobar 2008 <ref>{{Cite web |url=http://www.general-anzeiger-bonn.de/lokales/region/Stolpersteine-fuer-drei-Familien-in-Alfter-article181442.html |title=„Stolpersteine“ für drei Familien in Alfter |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=24. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924070413/http://www.general-anzeiger-bonn.de/lokales/region/Stolpersteine-fuer-drei-Familien-in-Alfter-article181442.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Alfter]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Alfter]] |- |[[Alpen (Niederrhein)]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2012-12-18}} | align="right" | 14 | align="right" | 18. decembar 2012<ref>[http://www.rp-online.de/nrw/staedte/rheinberg/demnig-verlegt-14-stolpersteine-in-alpen-aid-1.2942310 Demnig verlegt 14 Stolpersteine in Alpen]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Alsfeld]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-10-24}} | align="right" | 35 | align="right" | 29. maj 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.juedische-geschichte-vogelsberg.de/infos/stolpersteine-leuchten-wieder.html |title=Stolpersteine für Alsfeld |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150103211620/http://www.juedische-geschichte-vogelsberg.de/infos/stolpersteine-leuchten-wieder.html |archive-date=3. 1. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Altenbeken]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-31}} | align="right" | 11 | align="right" | 31. maj 2007<ref>[http://www.altenbeken.de/eggerundblick012.htm ''Stolpersteine halten Erinnerung wach.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304073650/http://www.altenbeken.de/eggerundblick012.htm |date=4. 3. 2016 }} In: Gemeinde-News im »Egge-Rundblick«, 21. juni 2007.</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Altenbeken]] |- |[[Altenburg]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-26}} | align="right" | 28 | align="right" | 6. juni 2010<ref>[http://www.kora-abg.de/aktuelles/15-27-und-28-stolperstein-verlegt Kommunalpolitische Ring Altenburger Land (KORA): ''27. und 28. Stolperstein verlegt.'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Altenburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Altenburg]] |- |[[Altlandsberg]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2010-07-05}} | align="right" | 5 | align="right" | 5. juli 2010<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Amberg]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2012-03-21}} | align="right" | 15 | align="right" | 21. mart 2012<ref>[http://www.oberpfalznetz.de/zeitung/3183691-125-erinnerung_an_ehrbare_leben,1,0.html ''Erinnerung an ehrbare Leben.''] In: ''[[Amberger Zeitung]]'', 21. mart 2012</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine_in_Amberg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Amberg]] |- |[[Andernach]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2009-01-20}} | align="right" | 18 | align="right" | 29. novembar 2011 <ref>[http://hiergeblieben.de/pages/textanzeige.php?limit=10&order=quelle&richtung=ASC&z=1744&id=32961 www.hiergeblieben.de]</ref> | | |- |[[Angermünde]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2012-10-27}} | align="right" | 6 | align="right" | 27. oktobar 2012<ref name="brandenburg">{{Cite web |url=http://www.aktionsbuendnis-brandenburg.de/aktionen-positionen/stolpersteine |title=Aktionsbündnis Brandenburg: ''Stolpersteine in Brandenburg'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140104211021/http://www.aktionsbuendnis-brandenburg.de/aktionen-positionen/stolpersteine |archive-date=4. 1. 2014 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Apolda]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2008-05-07}} | align="right" | 48 | align="right" | 8. maj 2013<ref>[http://apolda.thueringer-allgemeine.de/web/lokal/leben/detail/-/specific/Sechs-neue-Stolpersteine-auf-Apoldaer-Fusswegen-1297601728 ''Sechs neue Stolpersteine auf Apoldaer Fußwegen.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130730104708/http://apolda.thueringer-allgemeine.de/web/lokal/leben/detail/-/specific/Sechs-neue-Stolpersteine-auf-Apoldaer-Fusswegen-1297601728 |date=30. 7. 2013 }} In: ''[[Thüringer Allgemeine]]'', 8. maj 2013</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Apolda]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Apolda]] |- |[[Arendsee (Altmark)]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2013-06-03}} | align="right" | 2 | align="right" | 3. Jun 2013<ref name="Volksstimme 2013">Helga Räßler: ''[http://www.volksstimme.de/nachrichten/lokal/salzwedel/1086244_Stolpersteine-sollen-erinnern-und-mahnen.html Stolpersteine sollen erinnern und mahnen]'', [[Magdeburger Volksstimme|volksstimme.de]], 4. juni 2013. Abgerufen am 26. juli 2014.</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Arendsee (Altmark)]] |- |[[Armsheim]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2006-02}} | align="right" | 4 | align="right" | <!-- Keine Quelle gefunden --> | | |- |[[Arnsberg]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2010-08-14}} | align="right" data-sort-value="5" | mind. 5 | align="right" | 27. oktobar 2010<ref>[http://www.lokalkompass.de/arnsberg/politik/3-weitere-stolpersteine-in-arnsberg-verlegt-d22110.html ''3 weitere Stolpersteine in Arnsberg verlegt'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Arnsberg]] | |- |[[Arnstadt]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-21}} | align="right" | 128 | align="right" | 27. juni 2013<ref>[http://www.arnstadt.de/index.php?structureId=2120 arnstadt.de: ''Stolpersteine'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Arnstadt]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Arnstadt]] |- |[[Aschaffenburg]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-20}} | align="right" | 82 | align="right" | 13. septembar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.aschaffenburg-stolpersteine.de/stolpersteine/index2.htm |title=Aschaffenburger Stolpersteine – die Opfer |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150328180954/http://www.aschaffenburg-stolpersteine.de/stolpersteine/index2.htm |archive-date=28. 3. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine (Aschaffenburg)]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Aschaffenburg]] |- |[[Ascheberg (Westfalen)|Ascheberg]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013-12-16}} | align="right" | 4 | align="right" | 16. decembar 2013<ref>[: http://www.spd-ascheberg-nrw.de/2013/12/19/verlegung-der-stolpersteinen/ ''Verlegung von Stolpersteinen in Ascheberg'']</ref> | | |- |[[Aschersleben]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2006-12-13}} | align="right" | 20 | align="right" | 19. decembar 2013<ref>[http://www.mz-web.de/aschersleben/zweiter-weltkrieg-in-aschersleben-arbeitskreis-verlegt-neue-stolpersteine,20640874,25682618.html Arbeitskreis verlegt neue Stolpersteine]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Aschersleben]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Aschersleben]] |- |[[Attendorn]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-11-15}} | align="right" | 14 | align="right" | 1. septembar 2008<ref>[http://www.derwesten.de/wr/staedte/nachrichten-aus-attendorn-und-finnentrop/neue-stolpersteine-werden-montag-verlegt-id1005079.html ''Neue „Stolpersteine“ werden Montag verlegt.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150416113122/http://www.derwesten.de/wr/staedte/nachrichten-aus-attendorn-und-finnentrop/neue-stolpersteine-werden-montag-verlegt-id1005079.html|date=16. 4. 2015}} In: ''[[Westfälische Rundschau]]'', 29. august 2008</ref> | | |- |[[Aub]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2010-01-25}} | align="right" | 20 | align="right" | 25. Januar 2010 | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Aub]] |- |[[Augsburg]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2014-05-26}} | align="right" | 2 | align="right" | 26. maj 2014<ref>[http://www.augsburger-allgemeine.de/augsburg/Die-ersten-Stolpersteine-sind-gesetzt-id29983882.html ''Die ersten Stolpersteine sind gesetzt.''] In: ''[[Augsburger Allgemeine]]'', 27. maj 2014</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Augsburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Augsburg]] |- |[[Aurich]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-11-08}} | align="right" | 156 | align="right" | 23. decembar 2013 <ref>[http://stolpersteineaurich.wordpress.com/2011/11/15/1-stolpersteinverlegung-osterstrase-30-11-und-8-markstrase-15-norderstrase-8-und-28-2/ 1. Stolpersteinverlegung am 8. novembar 2011 in Aurich]</ref> | | |- |[[Babenhausen (Hessen)]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2013-06-18}} | align="right" | 21 | align="right" | 29. maj 2014<ref>[http://www.op-online.de/lokales/nachrichten/babenhausen/erinnerung-wachhalten-2964244.html op-online.de „Erinnerung wachhalten“]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Backnang]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2012-09-17}} | align="right" | 21 | align="right" | 24. novembar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.stolpersteine-backnang.de/pages/steinverlegungen.php |title=Initiative Stolpersteine Backnang: ''Steinverlegungen'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150222175752/http://www.stolpersteine-backnang.de/pages/steinverlegungen.php |archive-date=22. 2. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Bad Bentheim]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2006-04-21}} | align="right" | 57 | align="right" | 26. maj 2009 <ref>[http://spurensucheobergrafschaft.wordpress.com/2009/05/26/stolpersteine-in-bad-bentheim/ Stolpersteine in Bad Bentheim]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine_in_Bad_Bentheim]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bad Bentheim]] |- |[[Bad Berleburg]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-02}} | align="right" | 59 | align="right" | 8. decembar 2010<ref>[http://neu.swa-wwa.de/PDF/05.12.2010/SSA.S21-D-X.05.pdf ''Stolpersteine im Edertal.'']{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }} In: ''Sonntags-Anzeiger Wittgenstein'', 5. decembar 2010</ref> | | |- |[[Bad Blankenburg]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2010-06-01}} | align="right" | 1 | align="right" | 1. juni 2010<ref>{{Cite web |url=http://www.bad-blankenburg.de/vv/hs/contents/mod/content.php?usid=4e71cf79d8fa31b8e68999d8d80c90b8&eid=1401 |title=„Stolpersteine“ erinnern an jüdische Mitbürger (Stadt Bad Blankenburg) |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150102101213/http://www.bad-blankenburg.de/vv/hs/contents/mod/content.php?usid=4e71cf79d8fa31b8e68999d8d80c90b8&eid=1401 |archive-date=2. 1. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bad Blankenburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bad Blankenburg]] |- |[[Bad Camberg]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2014-02-13}} | align="right" | 13 | align="right" | 21. mart 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.bad-camberg.info/cms/index.php/wissenswertes/stolpersteine/news/2388-verlegung-der-ersten-stolpersteine-in-bad-camberg |title=Verlegung der ersten Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305003109/http://www.bad-camberg.info/cms/index.php/wissenswertes/stolpersteine/news/2388-verlegung-der-ersten-stolpersteine-in-bad-camberg |archive-date=5. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Bad Dürrenberg]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2011-10-17}} | align="right" | 1 | align="right" | 17. oktobar 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.mz-web.de/merseburg-querfurt/saalekreis--es-waren-bittere-tage-,20641044,17510244.html |title=''«Es waren bittere Tage»'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=3. 1. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150103205914/http://www.mz-web.de/merseburg-querfurt/saalekreis--es-waren-bittere-tage-,20641044,17510244.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bad Dürrenberg]] |- |[[Bad Ems]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2009-01-21}} | align="right" | 19 | align="right" | 5. april 2011 | | |- |[[Bad Freienwalde]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2010-03-25}} | align="right" | 4 | align="right" | 25. mart 2010<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Bad Hersfeld]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2010-09-06}} | align="right" | 43 | align="right" | 29. mart 2011<ref>[http://stolpersteine.hersfeld.hassia-judaica.de/ Stolpersteine für Bad Hersfeld]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bad Hersfeld]] | |- |[[Bad Honnef]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-10-28}} | align="right" | 18 | align="right" | 4. juli 2006<ref>[http://www.art-pr.de/pdfs/05_Demnig_Stolpersteine.pdf ''Stolpern über Honnefer Schicksale.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150108132002/http://www.art-pr.de/pdfs/05_Demnig_Stolpersteine.pdf |date=8. 1. 2015 }} In: ''Honnefer Sonntagszeitung'', 9. juli 2006</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bad Honnef]] |- |[[Bad Kissingen]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2009-06-19}} | align="right" | 57 | align="right" | 13. septembar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.badkissingen.de/de/tourismus-kurort-bayern/kultur/veranstaltungen/bad-kissinger-stolpersteine/liste/ |title=badkissingen.de: ''Stolperstein-Liste'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304060305/http://www.badkissingen.de/de/tourismus-kurort-bayern/kultur/veranstaltungen/bad-kissinger-stolpersteine/liste/ |archive-date=4. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bad Kissingen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bad Kissingen]] |- |[[Bad Laasphe]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-11-15}} | align="right" | 72 | align="right" | 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.bad-laasphe.de/doc.cfm?seite=167&urlDoc=pfaddownloads%2F167downloads%2FDer_Verein.pdf |title=Bad Laaspher Freundeskreis für christlich-jüdische Zusammenarbeit e. V. |access-date=16. 10. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304002000/http://www.bad-laasphe.de/doc.cfm?seite=167&urlDoc=pfaddownloads%2F167downloads%2FDer_Verein.pdf |archive-date=4. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref><!--Angabe 8. decembar 2010 auf stolpersteine.eu falsch, siehe http://www.derwesten.de/staedte/nachrichten-aus-bad-berleburg-bad-laasphe-und-erndtebrueck/stolperstein-projekt-wird-id4213359.html--> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bad Laasphe]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bad Laasphe]] |- |[[Bad Münstereifel]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-02-05}} | align="right" | 28 | align="right" | 16. decembar 2009<ref>{{Cite web |url=http://www.bad-muenstereifel.de/seiten/leben_wohnen/die_stadt/dokumente/Mahnmal.pdf |title=''Mahnmal Bad Münstereifel'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=23. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923181459/http://www.bad-muenstereifel.de/seiten/leben_wohnen/die_stadt/dokumente/Mahnmal.pdf |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bad Münstereifel]] | |- |[[Bad Nenndorf]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2009-09-17}} | align="right" | 7 | align="right" | 20. oktobar 2010<ref>{{Cite web |url=http://www.badnenndorf.de/Stolpersteine-Verlegung.467.0.html |title=badnenndorf.de: ''Stolpersteine – Verlegungen'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100817211825/http://www.badnenndorf.de/Stolpersteine-Verlegung.467.0.html |archive-date=17. 8. 2010 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Bad Neuenahr-Ahrweiler]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2012-04-19}} | align="right" | 42 | align="right" | 10. april 2013 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bad Neuenahr]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bad Neuenahr-Ahrweiler]] |- |[[Bad Orb]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2012-10-02}} | align="right" data-sort-value="22" | mind. 22 | align="right" | 3. decembar 2014<ref>[http://www.gelnhaeuser-tageblatt.de/lokales/majn-kinzig-kreis/bad-orb/sechs-weitere-stolpersteine-fuer-bad-orb_14813859.htm ''Sechs weitere Stolpersteine für Bad Orb'']{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Bad Oeynhausen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2010-03-20}} | align="right" | 14 | align="right" | 21. septembar 2013<ref>[http://www.stolpersteine-badoeynhausen.de/ ''Stolpersteine für Bad Oeynhausen e.&nbsp;V.'']</ref> | | |- |[[Bad Pyrmont]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2005-01-25}} | align="right" | 4 | align="right" | 25. Januar 2005<ref>[http://www.hiergeblieben.de/pages/textanzeige.php?limit=50&order=datum&richtung=DESC&z=575&id=4461 ''„Stolpersteine“ sollen an die Opfer erinnern.''] In: ''Deister- und Weserzeitung'', 20. Januar 2005</ref> | | |- |[[Bad Saarow]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-20}} | align="right" | 24 | align="right" | 22. oktobar 2010<ref name="brandenburg" /> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bad Saarow]] |- |[[Bad Salzuflen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2010-11-26}} | align="right" | 21 | align="right" | 8. decembar 2011 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bad Salzuflen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Stolpersteine in Bad Salzuflen]] |- |[[Bad Salzungen]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2009-08-11}} | align="right" | 16 | align="right" | {{SortDate|2012-07-31}}<ref>{{Cite web |url=http://www.badsalzungen.de/de/stolpersteine-in-bad-salzungen.html |title=''Stolpersteine in Bad Salzungen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150405052838/http://www.badsalzungen.de/de/stolpersteine-in-bad-salzungen.html |archive-date=5. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Bad Schwalbach]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-01-23}} | align="right" | 3 | align="right" | 23. Januar 2009<ref>{{Cite web |url=http://stadt.bad-schwalbach.de/index.php?pid=379 |title=stadt.bad-schwalbach.de: ''Stolpersteine gegen das Vergessen'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=10. 3. 2014 |archive-url=https://archive.today/20140310064304/http://stadt.bad-schwalbach.de/index.php?pid=379 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Bad Schwartau]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2004-08-19}} | align="right" | 4 | align="right" | august 2004<ref name="akens" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bad Schwartau]] | |- |[[Bad Segeberg]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2009-07-20}} | align="right" data-sort-value="8" | mind. 8 | align="right" | 13. februar 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.infoarchiv-norderstedt.org/kurzmeldungen/neuer-stolperstein-bad-segeberg.html |title=Acht Stolpersteine in Bad Segeberg |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131171428/http://www.infoarchiv-norderstedt.org/kurzmeldungen/neuer-stolperstein-bad-segeberg.html |archive-date=31. 1. 2016 |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.bad-segeberg.de/index.phtml?NavID=1824.101&La=1 Stolpersteine in Bad Segeberg]{{Mrtav link|datum=Novembar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | align="center" | | |- |[[Bad Urach]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2009-05-21}} | align="right" | 1 | align="right" | {{SortDate|2019-05-21}} | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bad Urach]] |- |[[Bad Vilbel]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2006-10-21}} | align="right" | 25 | align="right" | 18. februar 2009<ref>{{Cite web |url=http://www.kultur-bad-vilbel.de/stadtgeschichte/stolpersteine/ |title=kultur-bad-vilbel.de: ''Stolpersteine für Bad Vilbel'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=18. 5. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150518103322/http://www.kultur-bad-vilbel.de/stadtgeschichte/stolpersteine/ |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Bad Wildungen]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2006-11-16}} | align="right" | 77 | align="right" | 20. oktobar 2012<ref>[http://www.bad-wildungen.de/stolpersteine/ bad-wildungen.de: ''„Stolpersteine“ erinnern an Schicksale'']{{Mrtav link|datum=Novembar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bad Wildungen]] | |- |[[Bad Zwesten]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2005-03}} | align="right" | 20 | align="right" | 30. maj 2012 <ref>[http://www.alemannia-judaica.de/bad_zwesten_synagoge.htm Zur Geschichte der jüdischen Gemeinde in Bad Zwesten]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bad Zwesten]] | |- |[[Baden-Baden]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-04}} | align="right" | 114 | align="right" | 8. novembar 2012<ref>[http://www.stolpersteine-baden-baden.de/ ''Stolpersteine Baden-Baden'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Baden-Baden]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Baden-Baden]] |- |[[Badenweiler]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2008-07-22}} | align="right" | 8 | align="right" | 22. juli 2008<ref>[http://www.denkmalprojekt.org/sonder/badenweiler_stolpersteine_odf_bw.htm Onlineprojekt Gefallenendenkmäler]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Badenweiler]] | |- |[[Baesweiler]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013-02-03}} | align="right" | 9 | align="right" | 12. mart 2014<ref>{{Cite web |url=http://geschichtsverein-baesweiler.de/14-Stolperstein.pdf |title=Geschichtsverein Baesweiler: ''Erste Stolpersteine in Baesweiler'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160216090433/http://geschichtsverein-baesweiler.de/14-Stolperstein.pdf |archive-date=16. 2. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Baiersdorf]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2009-03-22}} | align="right" | 2 | align="right" | 22. mart 2009 <ref>[http://www.alemannia-judaica.de/images/Images%20349/Baiersdorf%20Gemeinhardt%20Rede%20Kohn.pdf Gedenkrede zur Anbringung der Stolpersteine in Baiersdorf]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Baiersdorf]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Baiersdorf]] |- |[[Bamberg]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2004-12}} | align="right" | 98 | align="right" | 12. septembar 2013<ref>[http://www.stolpersteine-bamberg.de/ ''Stolpersteine Bamberg'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bamberg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bamberg]] |- |[[Bargteheide]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2009-11-26}} | align="right" | 1 | align="right" | <ref>[http://www.arabues.de/Erste%20Stolperstein-Verlegung%20in%20Bargteheide.pdf Erster Stolperstein gesetzt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151123011416/http://www.arabues.de/Erste%20Stolperstein-Verlegung%20in%20Bargteheide.pdf |date=23. 11. 2015 }} (PDF)</ref> | align="center" | | |- |[[Barnstorf]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2009-09-10}} | align="right" | 7 | align="right" | 9. novembar 2010 | align="center" | | |- |[[Barsinghausen]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2006-03-08}} | align="right" | 45 | align="right" | 5. decembar 2007<ref>[http://www.barsinghausen.de/bergbau-geschichte/stolpersteine/ barsinghausen.de: ''Stolpersteine'']</ref> | | |- |[[Barßel]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2009-07-16}} | align="right" | 1 | align="right" | 16. juli 2009<ref>[http://www.ga-online.de/-news/artikel/17828/Messingplatte-soll-Erinnerung-wachhalten ''Messingplatte soll Erinnerung wachhalten.''] In: ''General-Anzeiger'', 10. juli 2009</ref> | | |- |[[Bassum]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2009-12-01}} | align="right" | 4 | align="right" | 1. decembar 2009<ref>[http://www.kreiszeitung.de/lokales/diepholz/bassum-twistringen/eine-verbeugung-opfern-545760.html ''Eine Verbeugung vor den Opfern.''] In: ''Kreiszeitung'', 2. decembar 2009</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bassum]] |- |[[Bautzen]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2007-07-10}} | align="right" | 26 | align="right" | 22. juni 2010<ref>{{Cite web |url=http://www.bautzen.de/dokumente/Amtsblatt12_2010.pdf |title=Amtsblatt der Stadt Bautzen vom 19. juni 2010 |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=16. 1. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160116221504/http://www.bautzen.de/dokumente/Amtsblatt12_2010.pdf |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Bechtolsheim]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2007-06-05}} | align="right" | 1 | align="right" | 5. juni 2007<ref>[http://www.bechtolsheim-rheinhessen.de/a_Stolpersteine-auch-in-Bechtolsheim_492.html Stolpersteine auch in Bechtolsheim] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140227223557/http://www.bechtolsheim-rheinhessen.de/a_Stolpersteine-auch-in-Bechtolsheim_492.html |date=27. 2. 2014 }} vom 1. juni 2007</ref> | | |- |[[Beckedorf]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-03-14}} | align="right" | 4 | align="right" | 14. mart 2011<ref>[http://www.sn-online.de/Schaumburg/Umland-Stadthagen/Lindhorst/Beckedorf/Stolperstein-fuer-Beckedorf ''Stolperstein für Beckedorf.'']{{Mrtav link|datum=Novembar 2019 |bot=InternetArchiveBot }} in: ''Schaumburger Nachrichten'', 11. mart 2011</ref> | | |- |[[Beckum]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-13}} | align="right" | 32 | align="right" | 5. juni 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.beckum.de/stolpersteine.html |title=beckum.de ''Aktion Stolpersteine'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=23. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923183213/http://www.beckum.de/stolpersteine.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Beckum]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Beckum]] |- |[[Bendorf]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-05}} | align="right" | | align="right" | 21. Januar 2009 | | |- |[[Bergen auf Rügen]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2007-09-15}} | align="right" | 2 | align="right" | 15. septembar 2007<ref>{{Cite web |url=http://www.stadt-bergen-auf-ruegen.de/index.phtml?object=tx%7C1838.1.1&ModID=7&FID=579.969.1&sNavID=1838.86&La=1 |title=stadt-bergen-auf-ruegen.de: ''Projekt „Stolpersteine“ für Demokratie und Toleranz'' |access-date=19. 11. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305090626/http://stadt-bergen-auf-ruegen.de/index.phtml?fid=579.969.1&la=1&modid=7&object=tx%7C1838.1.1&snavid=1838.86 |archive-date=5. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Bergisch Gladbach]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-02-09}} | align="right" | 8 | align="right" | 7. februar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.archive.nrw.de/kommunalarchive/kommunalarchive_a-d/b/BergischGladbach/InformationenUndService/AllgemeineInformationen/Stolpersteine.php |title=Stadtarchiv Bergisch Gladbach: ''Stolpersteine'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=23. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923221133/http://www.archive.nrw.de/kommunalarchive/kommunalarchive_a-d/b/BergischGladbach/InformationenUndService/AllgemeineInformationen/Stolpersteine.php |url-status=dead }}</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bergisch Gladbach]] |- |[[Berlin]] |{{ZID|DE-BE}} | align="right" | {{SortDate|1996}} | align="right" | 5220 | align="right" | 20. decembar 2014<ref>[http://www.stolpersteine-berlin.de/ ''Stolpersteine in Berlin'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Berlin]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Berlin]] |- |[[Bernau bei Berlin]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2009-03-05}} | align="right" | 5 | align="right" | 5. mart 2009<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Bernkastel-Kues]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2008-10-27}} | align="right" | 17 | align="right" | 27. oktobar 2008 | | |- |[[Besigheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2010-09-17}} | align="right" | 4 | align="right" | 12. februar 2014<ref>[http://www.swp.de/bietigheim/lokales/besigheim/art1188791,2447238 Drei weitere Stolpersteine für Besigheim]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | | |- |[[Beverungen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-31}} | align="right" | 7 | align="right" | 31. maj 2007 | | |- |[[Biedenkopf]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-01}} | align="right" data-sort-value="3" | mind. 3 | align="right" | 1. septembar 2008<ref>[http://www.terno.de/stolpersteine Stolpersteine in Biedenkopf]</ref> | | |- |[[Bielefeld]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-05-10}} | align="right" | 73 | align="right" | 6. decembar 2012<ref>[http://www.stolpersteine-bielefeld.de/ Stolpersteine Bielefeld]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bielefeld]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bielefeld]] |- |[[Bingen]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2005-02-13}} | align="right" | 90 | align="right" | 5. novembar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.juedisches-bingen.de/26.0.html |title=juedisches-bingen.de: ''Chronologie der Verlegung der Stolpersteine in Bingen, Bingerbrück, Bingen-Büdesheim und Bingen-Gaulsheim'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=12. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150912202605/http://www.juedisches-bingen.de/26.0.html |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Blankenfelde-Mahlow]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2010-07-02}} | align="right" | 2 | align="right" | 2. juli 2010<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Bleicherode]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-04}} | align="right" | 2 | align="right" | 4. maj 2006 | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bleicherode]] |- |[[Bocholt]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-02-09}} | align="right" | 44 | align="right" | 24. novembar 2009<ref>{{Cite web |url=http://www.stolpersteine-bocholt.de/ |title=Stolpersteine Bocholt |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=26. 12. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211226033955/http://stolpersteine-bocholt.de/ |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bocholt]] | |- |[[Bochum]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2004-11-09}} | align="right" | 179 | align="right" | 17. septembar 2013<ref>[http://www.bochum.de/stolpersteine bochum.de: ''Projekt Stolpersteine'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bochum]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bochum]] |- |[[Bohmte]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-10}} | align="right" | 2 | align="right" | 10. novembar 2008<ref name="radoeyn">[http://www.rad-oeynhausen.de/html/stolpersteine.html Stolpersteine in der Region Oeynhausen]</ref> | | |- |[[Bonn]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2002-06-27}} | align="right" | 275 | align="right" | 5. decembar 2014<ref name="Chronik2003" /><ref>{{Cite web |url=http://www.ns-gedenkstaetten.de/nrw/bonn/forschung-und-projekte/bonner-stolpersteine.html |title=Arbeitskreis der NS-Gedenkstätten und -Erinnerungsorte in NRW e. V.: ''Die Bonner Stolpersteine'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=31. 12. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141231190310/http://www.ns-gedenkstaetten.de/nrw/bonn/forschung-und-projekte/bonner-stolpersteine.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bonn]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bonn]] |- |[[Böchingen]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2011-11-09}} | align="right" | 36 | align="right" | 9. novembar 2013<ref>[http://www.alemannia-judaica.de/boechingen_synagoge.htm Alemannia Judaica: ''Böchingen – Erinnerungsarbeit vor Ort – einzelne Berichte'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Böchingen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Böchingen]] |- |[[Bönen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2011-05-04}} | align="right" | 8 | align="right" | 29. april 2013<ref>[http://www.wa.de/lokales/boenen/gunter-demnig-setzt-ersten-stolperstein-boenen-1230135.html ''Stolperstein wird in Zechenstraße gelegt'']</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bönen]] <!-- Borghorst Ortsteil von Steinfurt; siehe dort --> |- |[[Borna]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2009-08-20}} | align="right" | 6 | align="right" | {{SortDate|2009-08-20}}<ref>{{Cite web |url=https://boncourage.de/projekte/stolpersteinverlegung |title=Verlegung von Stolpersteinen zum Gedenken an Familie Rose |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=4. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304090929/https://boncourage.de/projekte/stolpersteinverlegung |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Bornheim (Rheinland)|Bornheim]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-10-23}} | align="right" | 49 | align="right" | 12. decembar 2014<ref>[http://www.bornheim.de/aktuelles/news-einzelansicht/article/acht-weitere-stolpersteine-in-merten-und-sechtem-verlegt.html ''Acht weitere Stolpersteine in Merten und Sechtem verlegt.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160204230248/http://www.bornheim.de/aktuelles/news-einzelansicht/article/acht-weitere-stolpersteine-in-merten-und-sechtem-verlegt.html |date=4. 2. 2016 }} auf bornheim.de</ref> | | |- |[[Bottrop]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-09-12}} | align="right" | 65 | align="right" | {{SortDate|2011-12-05}}<ref>{{Cite web |url=http://www.meinbottrop.de/2011/11/28/elf-neue-stolpersteine-werden-in-bottrop-gesetzt/ |title=Stolpersteine in Bottrop |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=28. 1. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150128132636/http://www.meinbottrop.de/2011/11/28/elf-neue-stolpersteine-werden-in-bottrop-gesetzt/ |url-status=dead }}</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bottrop]] |- |[[Bovenau]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2008-06}} | align="right" | 1 | align="right" | juni 2008<ref>[http://www.shz.de/schleswig-holstein/panorama/aerger-um-den-stolperstein-id851961.html ''Ärger um den Stolperstein'']</ref> | | |- |[[Brandenburg an der Havel]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2013-09-09}} | align="right" | 2 | align="right" | 19. septembar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.rbb-online.de/kultur/beitrag/2013/09/Erste-Stolpersteine-in-Brandenburg-an-der-Havel.html |title=Erste „Stolpersteine“ für Brandenburg an der Havel |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=4. 4. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404120714/http://www.rbb-online.de/kultur/beitrag/2013/09/Erste-Stolpersteine-in-Brandenburg-an-der-Havel.html |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Braunsbedra]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2013-05-07}} | align="right" | 1 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.gedenkbuch.halle.de/gbdatensatz.php?num=314 |title=Gedenkbuch Halle – Pinkus Sochaczewski |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924040535/http://www.gedenkbuch.halle.de/gbdatensatz.php?num=314 |archive-date=24. 9. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Braunsbedra]] |- |[[Braunschweig]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2006-03-09}} | align="right" data-sort-value="250" | mind. 250 | align="right" | 3. maj 2013<ref>[http://www.stolpersteine-fuer-braunschweig.de/ Stolpersteine für Braunschweig]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Braunschweig]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Braunschweig]] |- |[[Bremen]] |{{ZID|DE-HB}} | align="right" | {{SortDate|2004-08-27}} | align="right" | 614 | align="right" | 3. mart 2014<ref>[http://www.stolpersteine-bremen.de/ Stolpersteine in Bremen] <small>In der Datenbank ist zusätzlich ein Stein in Ritterhude-Platjenwerbe (Niedersachsen) registriert.</small></ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bremen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bremen]] |- |[[Bremerhaven]] |{{ZID|DE-HB}} | align="right" | {{SortDate|2006-06-12}} | align="right" | 78 | align="right" | 8. oktobar 2013<ref>[http://www.bremerhaven.de/buergerservice/aemter-einrichtungen/stadtverwaltung/kulturamt/stolpersteine.13387.html bremerhaven.de: ''Stolpersteine'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bremerhaven]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bremerhaven]] |- |[[Bretten]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2004-11}} | align="right" | 30 | align="right" | 5. novembar 2008<ref>[http://ka.stadtwiki.net/Stolpersteine_in_Bretten Stadtwiki Karlsruhe: ''Stolpersteine in Bretten'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bretten]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Bretten|Bretten]] |- |[[Breuberg]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-03-18}} | align="right" | 8 | align="right" | 18. mart 2009 <ref>[http://www.breuberg.de/index.php?bereich=2&seite=show.php&id=6628 breuberg.de: ''Zum Jahrestag Gedenktafel und Stolperstein'']{{Mrtav link|datum=Novembar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Bruchsal]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2015-04-19}} | align="right" | 10 | align="right" | 19. april 2015<ref>{{Cite web |url=http://www.stolpersteine-bruchsal.de/aktuelles-termine.html |title=''Stolpersteine in Bruchsal'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160208004953/http://www.stolpersteine-bruchsal.de/aktuelles-termine.html |archive-date=8. 2. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Brühl (Baden)|Brühl]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2014-02-20}} | align="right" | 3 | align="right" | 20. februar 2014<ref>[http://www.rnz.de/MetropolBruehl/00_20140222060000_110633001-Stolpersteine_fuer_Kopf_und_Herz_in_Bruehl.html ''Stolpersteine für Kopf und Herz in Brühl.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140328131055/http://www.rnz.de/MetropolBruehl/00_20140222060000_110633001-Stolpersteine_fuer_Kopf_und_Herz_in_Bruehl.html|date=28. 3. 2014}} In: ''[[Rhein-Neckar-Zeitung]]'', 22. februar 2014</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Brühl (Baden)]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Brühl (Baden)]] |- |[[Brühl (Rheinland)|Brühl]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2003-07-11}} | align="right" data-sort-value="66" | mind. 66 | align="right" | <ref name="Chronik2003" /><ref>[http://www.ksta.de/bruehl/judenverfolgung-stolpersteine-am-gymnasium-vergessen,15189176,25498186.html ''Stolpersteine am Gymnasium vergessen.''] In: ''[[Kölner Stadtanzeiger]]'', 2. decembar 2013</ref> | align="center" |[[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Brühl]] | |- |[[Bückeburg]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2005-11-21}} | align="right" | 49 | align="right" | 11. mart 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.bueckeburg.de/de/Leben-in-B%C3%BCckeburg/Stadtportrait/Stolpersteine- |title=''„Stolpersteine“ in Bückeburg'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150408102714/http://www.bueckeburg.de/de/Leben-in-B%C3%BCckeburg/Stadtportrait/Stolpersteine- |archive-date=8. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Büdingen]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-04}} | align="right" data-sort-value="50" | mind. 50 | align="right" | 25. oktobar 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.jungborn-buedingen.de/index.php?option=com_content&view=article&id=196:verlegung-von-stolpersteinen-in-duedelsheim-und-eckartshausen-&catid=14:geschichte-allgemein&Itemid=14 |title=Verlegung von „Stolpersteinen“ in Düdelsheim und Eckartshausen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160129191410/http://www.jungborn-buedingen.de/index.php?option=com_content&view=article&id=196:verlegung-von-stolpersteinen-in-duedelsheim-und-eckartshausen-&catid=14:geschichte-allgemein&Itemid=14 |archive-date=29. 1. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Bünde]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2003-07-29}} | align="right" data-sort-value="40" | mind. 40 | align="right" | 12. oktobar 2013<ref name="Chronik2003" /><ref>[https://web.archive.org/web/20060824081626/http://www.gruppe-netzwerk.de/stolpersteine.htm ''Bericht von der 1. Verlegung der Stolpersteine in Bünde'']</ref><ref>[http://www.nw-news.de/owl/kreis_herford/buende/buende/9412247_Steine_gegen_das_Vergessen.html ''Steine gegen das Vergessen.''] In: ''[[Neue Westfälische]]'', 15. oktobar 2013</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Bünde]] | |- |[[Burg (bei Magdeburg)]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2013-03-27}} | align="right" data-sort-value="5" | 5 | align="right" | 28. mart 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.stadt-burg.de/cms/nachricht/items/burg-beginnt-mit-der-verlegung-von-stolpersteinen.html |title=Burg beginnt mit der Verlegung von Stolpersteinen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130406062836/http://www.stadt-burg.de/cms/nachricht/items/burg-beginnt-mit-der-verlegung-von-stolpersteinen.html |archive-date=6. 4. 2013 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Burg (bei Magdeburg)]] <!-- Burg Waldeck (Hunsrück) gehört zur Gemeinde Dommershausen, siehe dort --> |- |[[Burgdorf (Region Hannover)|Burgdorf]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2006-08-17}} | align="right" | 19 | align="right" | 14. septembar 2008<ref>[http://www.burgdorf.de/portal/seiten/burgdorfer-stolpersteine-ein-projekt-des-kuenstlers-gunter-demnig-zum-gedenken-an-juedische-opfer-in-burgdorf-902000038-20500.html ''Burgdorfer Stolpersteine'']</ref> | | |- |[[Burghaun]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-10}} | align="right" | 35 | align="right" | 9. novembar 2012<ref>[http://stolpersteine-burghaun.jimdo.com/kunstprojekt-stolpersteine/stolpersteine-in-burghaun/ Stolpersteine in Burghaun]</ref> | align="center" | | <!-- Burgsteinfurt Ortsteil von Steinfurt; siehe dort --> |- |[[Buseck]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2014-02-14}} | align="right" | 11 | align="right" | 15. februar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.giessener-allgemeine.de/Home/Kreis/Staedte-und-Gemeinden/Buseck/Artikel,-Elf-Stolpersteine-in-Buseck-wider-das-Vergessen-_arid,477668_regid,1_puid,1_pageid,35.html |title=Stolpersteine wider das Vergessen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150409142349/http://www.giessener-allgemeine.de/Home/Kreis/Staedte-und-Gemeinden/Buseck/Artikel,-Elf-Stolpersteine-in-Buseck-wider-das-Vergessen-_arid,477668_regid,1_puid,1_pageid,35.html |archive-date=9. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Busenberg]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-21}} | align="right" | 10 | align="right" | 21. novembar 2007<ref name="lagrlp">{{Cite web |url=http://www.lagrlp.de/index.php/projekte/stolpersteine?1c034251ab43be0511d90a9c656e628a=a422c9c61dde87b6cff313327290208d |title=''Stolpersteinverzeichnis Rheinland-Pfalz'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150101182825/http://www.lagrlp.de/index.php/projekte/stolpersteine?1c034251ab43be0511d90a9c656e628a=a422c9c61dde87b6cff313327290208d |archive-date=1. 1. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Büttelborn]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2012-07-03}} | align="right" data-sort-value="6" | mind. 6 | align="right" | 4. juli 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.buettelborn.de/magazin/artikel.php?artikel=2361&menuid=194 |title=Stolpersteine in Büttelborn |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=6. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306012146/http://buettelborn.de/magazin/artikel.php?artikel=2361&menuid=194 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Buttstädt]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2011-10-15}} | align="right" | 5 | align="right" | 8. maj 2013<ref>[http://soemmerda.thueringer-allgemeine.de/web/lokal/leben/detail/-/specific/Erinnerung-an-juedisches-Paar-das-aus-Buttstaedt-fliehen-musste-573750404 ''Erinnerung an jüdisches Paar, das aus Buttstädt fliehen musste.'']{{Mrtav link}} In: ''[[Thüringer Allgemeine]]'', 9. maj 2013</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Buttstädt]] | |- |[[Butzbach]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-02-13}} | align="right" data-sort-value="56" | mind. 56 | align="right" | 14. februar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.stadt-butzbach.de/879.html?&tx_ttnews%5Btt_news%5D=2695&tx_ttnews%5BbackPid%5D=700&cHash=80c116dd99b4c9d03319288eb39309a8 |title=stadt-butzbach.de: ''Gunter Demnig kommt und verlegt „Stolpersteine gegen das Vergessen“'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100312102648/http://www.stadt-butzbach.de/879.html |archive-date=12. 3. 2010 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Butzbach]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Butzbach]] <!-- Caputh Ortsteil von Schwielowsee; siehe dort --> |- |[[Calvörde]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2009-09-12}} | align="right" data-sort-value="6" | 6 <ref>{{Cite web |url=http://deinreport.de/dr/index.jsf?la=DE&bu=ST&kr=15362&ge=1536202022&ti=0000021879 |title=Stolpersteine am 12. septembar 2009 |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130809075141/http://deinreport.de/dr/index.jsf?la=DE&bu=ST&kr=15362&ge=1536202022&ti=0000021879 |archive-date=9. 8. 2013 |url-status=dead }}</ref> | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Calvörde]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Calvörde]] |- |[[Castrop-Rauxel]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2010-11-05}} | align="right" | 46 | align="right" | 11. decembar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.ruhrnachrichten.de/staedte/castrop/Gedenktafeln-in-Castrop-Rauxel-Hier-werden-die-neuen-Stolpersteine-verlegt;art934,2557457 |title=''Gedenktafeln in Castrop-Rauxel / Hier werden die neuen Stolpersteine verlegt.'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=24. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924125834/http://www.ruhrnachrichten.de/staedte/castrop/Gedenktafeln-in-Castrop-Rauxel-Hier-werden-die-neuen-Stolpersteine-verlegt;art934,2557457 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Castrop-Rauxel]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Castrop-Rauxel]] |- |[[Celle]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2005-08-25}} | align="right" | 61 | align="right" | 10. septembar 2009<ref>[http://www.celle.de/Kultur/Stadtarchiv/Synagoge/Stolpersteine-gegen-das-Vergessen celle.de ''Stolpersteine'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Celle]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Celle]] |- |[[Chemnitz]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2007-07-06}} | align="right" | 82 | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Chemnitz]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Chemnitz]] |- |[[Cloppenburg]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2010-11-08}} | align="right" | 39 | align="right" | 8. novembar 2010<ref>[http://www.nwzonline.de/cloppenburg/kultur/39-stolpersteine-fuer-cloppenburg_a_1,0,813375052.html ''39 Stolpersteine für Cloppenburg.''] In: ''[[Nordwest-Zeitung]]'', 24. august 2010</ref> | align="center" | | |- |[[Coburg]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2009-08-14}} | align="right" data-sort-value="28" | mind. 28 | align="right" | 15. juli 2013<ref>[http://www.coburg.de/desktopdefault.aspx/tabid-922/278_read-7703/usetemplate-Druckansicht/ weitere Stolpersteine in Coburg]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Coburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Coburg]] |- |[[Cottbus]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-09-28}} | align="right" | 70 | align="right" | 26. oktobar 2012<ref name="brandenburg" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Cottbus]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Cottbus]] |- |[[Crailsheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2012-11-13}} | align="right" | 9 | align="right" | 14. novembar 2012<ref>[http://weisse-rose-crailsheim.de/index.php?seite=aktionskuenstler-gunter-demnig-verlegt-erste-neun-stolpersteine-in-crailsheim Aktionskünstler verlegt erste neun „Stolpersteine“]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Crimmitschau]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | | align="right" | 9 | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Crimmitschau]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Crimmitschau]] |- |[[Cuxhaven]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2012-10-13}} | align="right" | 22 | align="right" | 30. septembar 2014<ref>[http://www.cuxpedia.de/index.php/Stolperstein Stadtwiki Cuxhaven: ''Stolperstein'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Cuxhaven]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Cuxhaven]] |- |[[Dachau]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2005-11-09}} | align="right" | 6 | align="right" | <ref>[http://www.dachau.de/Stolpersteine.1231.0.html Dachau: Stolpersteine]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Dachau]] | |- |[[Dahn]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2006-06-28}} | align="right" | 23 <ref>http://www.denkmalprojekt.org/sonder/sb_dahn_stolpersteine_rp.htm</ref> | align="right" | 21. septembar 2007<ref>{{Cite web |url=http://www.dahn.de/stolpersteine.htm |title=Dahn: Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130304083658/http://www.dahn.de/stolpersteine.htm |archive-date=4. 3. 2013 |url-status=dead }}</ref><ref group="F">Vier am 21. novembar 2007 in Dahn verlegte Stolpersteine wurden nach Protesten von Angehörigen wieder entfernt ([http://www.hagalil.com/01/de/Israel.php?itemid=1827 Die Familie von Holocaustopfern protestierte gegen die Verewigung] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160201074409/http://www.hagalil.com/01/de/Israel.php?itemid=1827 |date=1. 2. 2016 }}).</ref> | | |- |[[Dallgow-Döberitz]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2009-11-18}} | align="right" | 1 | align="right" | 18. novembar 2009<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Darmstadt]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2005-04-11}} | align="right" | 45 | align="right" | 18. april 2008<ref>[http://www.presse-darmstadt.de/index.php?id=einzelansicht0&no_cache=1&tx_ttnews%5Bcat%5D=43&tx_ttnews%5BpS%5D=1230766473&tx_ttnews%5Bpointer%5D=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=1590&tx_ttnews%5BbackPid%5D=11 „Stolpersteine“ in Darmstadt: Projekt erinnert an während des Nationalsozialismus deportierte und ermordete Darmstädter Bürger]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Darmstadt]] | |- |[[Deggendorf]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2012-10-02}} | align="right" | 8 | align="right" | 2. oktobar 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.pnp.de/region_und_lokal/landkreis_deggendorf/deggendorf/546773_Acht-Stolpersteine-als-Mahnung.html |title=Acht Stolpersteine als Mahnung |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=8. 10. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121008065237/http://www.pnp.de/region_und_lokal/landkreis_deggendorf/deggendorf/546773_Acht-Stolpersteine-als-Mahnung.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Delitzsch]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2006-09-22}} | align="right" | 7 | align="right" | 22. septembar 2006<ref>{{Cite web |url=http://www.delitzsch.de/dz.site,postext,Stolpersteine.html |title=Daten zu Stolpersteinen in Delitzsch |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150406074631/http://www.delitzsch.de/dz.site,postext,Stolpersteine.html |archive-date=6. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Delmenhorst]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2006-07-31}} | align="right" | 37 | align="right" | 4. august 2008 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Delmenhorst]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Delmenhorst]] |- |[[Dessau-Roßlau]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2008-05-19}} | align="right" | 69 | align="right" | 14. maj 2013<ref>[http://www.supersonntag-web.de/wisl_s-cms/_supersonntag/7218/Koethen/18563/Zehn_neue_Stolpersteine_in_Dessau_Rosslau.html Zehn neue Stolpersteine]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Dessau-Roßlau]] | |- |[[Detmold]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2011-05-12}} | align="right" | 1 | align="right" | 12. maj 2011<ref>[http://www.lz.de/lippe/detmold/4478556_Gunter-Demnig-setzt-Stolperstein-an-der-Hubertusstrasse-ein.html ''Gunter Demnig setzt „Stolperstein“ an der Hubertusstraße ein'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Detmold]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Detmold]] |- |[[Dieburg]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-10-12}} | align="right" | 3 | align="right" | {{SortDate|2011-12-08}}<ref>[http://www.echo-online.de/region/darmstadt-dieburg/dieburg/Sie-sind-da-wo-sie-hingehoeren;art1283,499265 Sie sind da, wo sie hingehören]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }} Verlegung Dieburg</ref> | | |- |[[Dietzenbach]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2006-02-25}} | align="right" | 22 | align="right" | 18. februar 2014<ref>[http://www.fr-online.de/kreis-offenbach/dietzenbach-aus-der-heimat-verjagt,1473032,26233672.htm Aus der Heimat verjagt]</ref> | | |- |[[Dillingen/Saar]] |{{ZID|DE-SL}} | align="right" | {{SortDate|2013-03-16}} | align="right" | 10 | align="right" | 16. mart 2013 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Dillingen/Saar]] | align="center" | |- |[[Dinkelsbühl]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2009-10-02}} | align="right" data-sort-value="4" | mind. 4 | align="right" | 2. oktobar 2009 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Dinkelsbühl]] | |- |[[Dinslaken]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2012-02-07}} | align="right" | 24 | align="right" | 17. april 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.stolpersteine-dinslaken.de/?q=node%2F17 |title=Stolpersteine Dinslaken |access-date=20. 1. 2021 |archive-date=30. 8. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180830163427/http://stolpersteine-dinslaken.de/?q=node%2F17 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Dirmstein]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2009-03-18}} | align="right" | 10 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.mein-herz-schlaegt-links.de/index.php?option=com_content&view=article&id=182:stolpersteine-qdirmstein-erinnert-sichq&catid=1:aktuelle-nachrichten&Itemid=50 |title=Dirmstein erinnert sich |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151208060725/http://www.mein-herz-schlaegt-links.de/index.php?option=com_content&view=article&id=182:stolpersteine-qdirmstein-erinnert-sichq&catid=1:aktuelle-nachrichten&Itemid=50 |archive-date=8. 12. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Dirmstein]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Dirmstein]] |- |[[Döbeln]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-25}} | align="right" | 4 | align="right" | 26. maj 2007<ref>[http://www.judentum-projekt.de/kursaktivitaeten/stolpersteine/ Stolpersteine Döbeln]</ref> | | |- |[[Dommershausen]]<!--Burg Waldeck (Hunsrück--> |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2009-01-19}} | align="right" data-sort-value="1" | 1 | align="right" | 19. Januar 2009<ref name="lagrlp" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Dommershausen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Dommershausen]] |- |[[Dormagen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005}} | align="right" | 39 | align="right" | 17. decembar 2011<ref>[http://www.rp-online.de/nrw/staedte/dormagen/stolperstein-stele-erinnert-an-ns-opfer-aid-1.3749215 ''Stolperstein-Stele erinnert an NS-Opfer'']</ref><ref>{{Cite web |url=https://kulturbuerodormagen.wordpress.com/category/stolpersteine/ |title=''Kulturbüro Dormagen: ''Stolpersteine'''' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304194938/https://kulturbuerodormagen.wordpress.com/category/stolpersteine/ |archive-date=4. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Dorsten]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-29}} | align="right" | 38 | align="right" | 30. maj 2008<ref>http://www.stolpersteine-dorsten.de/</ref> | | |- |[[Dortmund]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-10-19}} | align="right" | 241 | align="right" | 11. decembar 2014<ref>[http://bvb-fanabteilung.de/neuigkeiten/bvb-familie-verlegt-stolpersteine-in-dortmund/ ''BVB-Familie verlegt Stolpersteine in Dortmund.'']{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Dortmund]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Dortmund]] |- |[[Dransfeld]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2013-05-13}} | align="right" | 13 | align="right" | 13. maj 2013<ref>[http://www.hna.de/lokales/hann-muenden/ersten-stolpersteine-dransfeld-sind-verlegt-2903013.html ''Die ersten 13 Stolpersteine in Dransfeld sind verlegt.''] In: ''[[Hessische/Niedersächsische Allgemeine]]'', 13. maj 2013</ref> | align="center" | | |- |[[Dreieich]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2006-02-25}} | align="right" | 6 | align="right" | 25. Januar 2009<ref>[http://www.op-online.de/lokales/nachrichten/dreieich/erinnerung-mahnung-61910.html Erinnerung und Mahnung]</ref> | | |- |[[Drensteinfurt]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-12-10}} | align="right" data-sort-value="7" | mind. 7 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.realschule.drensteinfurt.de/index.php?section=16&page=119 |title=Arhivirana kopija |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=9. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150409005253/http://www.realschule.drensteinfurt.de/index.php?section=16&page=119 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Dresden]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2009-11-09}} | align="right" | 141 | align="right" | {{SortDate|2015-05-26}}<ref>[http://stolpersteine-dresden.de/ Stolpersteine in Dresden e.&nbsp;V.]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Dresden]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Dresden]] |- |[[Duderstadt]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-30}} | align="right" | 26 | align="right" | 26. novembar 2008<ref>[http://www.geschichtswerkstatt-duderstadt.de/stolpersteine.htm Geschichtswerkstatt Duderstadt: ''Stolpersteine in Duderstadt'']</ref> | | |- |[[Dülmen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-10-19}} | align="right" | 40 | align="right" | 21. novembar 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.duelmen.de/1020.html?&tx_ttnews&#91;tt_news&#93;=429&cHash=3e9c025e4c7a50bc99421d1adc00d89d |title=Stolpersteine Nr. 39 und 40 verlegt |access-date=18. 4. 2023 |archive-date=24. 1. 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220124225217/https://www.duelmen.de/1020.html?&tx_ttnews%5Btt_news%5D=429&cHash=3e9c025e4c7a50bc99421d1adc00d89d |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Dülmen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Dülmen]] |- |[[Düren]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-06-21}} | align="right" | 61 | align="right" | 18. oktobar 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.duereninfo.de/stolpersteine/stolper.html |title=Initiative Stolpersteine in Düren |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923220838/http://www.duereninfo.de/stolpersteine/stolper.html |archive-date=23. 9. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Düren]] | |- |[[Düsseldorf]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2003-08-28}} | align="right" | 178 | align="right" | 2008<ref name="Chronik2003" /><ref>{{Cite web |url=http://www.ns-gedenkstaetten.de/nrw/projekte/projekt.php?pID=54&eID=6&sID=1&einrichtung=duesseldorf |title=Stolpersteine in Düsseldorf |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160216102041/http://www.ns-gedenkstaetten.de/nrw/projekte/projekt.php?pID=54&eID=6&sID=1&einrichtung=duesseldorf |archive-date=16. 2. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Düsseldorf]] | |- |[[Duisburg]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2003-03-27}} | align="right" data-sort-value="226" | mind. 226 <ref>{{Cite web |url=http://www.stolpersteine-online.com/neuigkeiten.htm |title=Arhivirana kopija |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160109230628/http://www.stolpersteine-online.com/neuigkeiten.htm |archive-date=9. 1. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="right" | <ref name="Chronik2003" /><ref>http://www.fbw-duisburg.de/development/fabian_duisburg/content/e3/e17/e622/e625/StolpersteineII.pdf{{Mrtav link}} Biografie-Daten zu Stolpersteinen in Duisburg in einem PDF (56 Seiten)</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Duisburg]] | |- |[[Eberswalde]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2004-10-18}} | align="right" | 7 | align="right" | 18. oktobar 2004<ref name="brandenburg" /> | | <!-- Eckstever Ortsteil von Ottersberg; siehe dort --> |- |[[Egelsbach]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-10-15}} | align="right" | 16 | align="right" | 16. septembar 2009<ref>[http://www.op-online.de/lokales/nachrichten/egelsbach/erinnerung-verblasst-nicht-494647.htmlStolpersteine Erinnerung verblasst nicht]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Eichstätt]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" |{{SortDate|2015-05-27}} | align="right" | 7 | align="right" |{{SortDate|2015-05-27}}<ref>[http://www.donaukurier.de/lokales/eichstaett/art575,3058119 ''Verbeugung vor den Eichstätter NS-Opfern''] In: ''[[Donaukurier|Eichstätter Kurier]]'', 29. maj 2015</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Eichstätt]] | align="center" | |- |[[Eichstetten]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2005-04-08}} | align="right" | 47 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.eichstetten.de/ortsinfo/geschichte/stolpersteine/stolpersteine.htm |title=Stolpersteine in Eichstetten |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=2. 2. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160202141508/http://www.eichstetten.de/ortsinfo/geschichte/stolpersteine/stolpersteine.htm |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Eilenburg]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2014-05-03}} | align="right" | 5 | align="right" | 7. maj 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.eilenburg.de/geschichtliches-im-detail/2014-05-07_kuenstler-verlegt-stolpersteine.html |title=Künstler verlegt Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131085612/http://www.eilenburg.de/geschichtliches-im-detail/2014-05-07_kuenstler-verlegt-stolpersteine.html |archive-date=31. 1. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Eisenach]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" |{{SortDate|2009-08-10}} | align="right" | 94 | align="right" |{{SortDate|2014-03-17}}<ref>{{Cite web |url=http://www.eisenach.de/Stolpersteine.3133.0.html |title=Stolpersteine in Eisenach |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=29. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150629174737/http://www.eisenach.de/Stolpersteine.3133.0.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Eisenach]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Eisenach]] |- |[[Eisenhüttenstadt]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2005-07-28}} | align="right" | 2 | align="right" | 28. juli 2005<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Eislingen/Fils]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2007-04-10}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Eitorf]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-08-31}} | align="right" | 24 | align="right" | 31. august 2009<ref>[http://www.stolpersteine-eitorf.de/ Stolpersteine Eitorf]</ref> | align="center" |[[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Eitorf]] | align="center" |[[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Eitorf]] |- |[[Elmshorn]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2007-08-14}} | align="right" | 15 | align="right" | 15. april 2008<ref name="akens" /><ref>[http://www.abendblatt.de/daten/2008/04/16/870009.html Elmshorn: Acht weitere Gedenktafeln wurden gestern eingeweiht]</ref> | align="center" |[[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine_Elmshorn]] | align="center" |[[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Elmshorn]] |- |[[Emden]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2012-10-15}} | align="right" | 72 | align="right" | 7. oktobar 2013<ref>{{Cite web |url=https://www.emden.de/kultur/stolpersteine/aktuelles-st/ |title=emden.de: ''Stolpersteine in Emden'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304092416/https://www.emden.de/kultur/stolpersteine/aktuelles-st/ |archive-date=4. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Emlichheim]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2005-04-22}} | align="right" | | align="right" | 22. april 2005 | | |- |[[Emmerich am Rhein]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2011-02-25}} | align="right" | 99<ref>[https://www.emmerich.de/C125747B00264310/html/3A0640AB8A7882C5C1257959002AA2B0?opendocument&nid1=15377 Stolpersteine Emmerich]</ref> | align="right" | {{SortDate|2012-06-27}}<ref>{{Cite web |url=http://www.derwesten.de/nrz/staedte/emmerich/99-stolpersteine-sind-komplett-id6823531.html |title=99 Stolpersteine sind komplett |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=11. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150611011825/http://www.derwesten.de/nrz/staedte/emmerich/99-stolpersteine-sind-komplett-id6823531.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Emmerich am Rhein]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Emmerich am Rhein]] |- |[[Eppendorf]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2008-10-15}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Eppertshausen]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2013-06}} | align="right" | 6 | align="right" | 22. juni 2013<ref>[http://www.op-online.de/lokales/nachrichten/eppertshausen/stolpersteine-eppertshausen-verlegt-2968273.html Verlegung erster Stolpersteine]</ref> | | |- |[[Erftstadt]]<!-- Ortsteil Lechenich --> |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-12-15}} | align="right" | 28 | align="right" | <ref>[http://www.kirche-lechenich.de/Stolpersteine.pdf Stolpersteine für Lechenich – wider das Vergessen]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Erftstadt]] | |- |[[Erkelenz]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2002-07-11}} | align="right" data-sort-value="23" | mind. 23 | align="right" | 15. decembar 2011<ref name="Chronik2003" /><ref name="Stolpersteine verlegt">[http://www.rp-online.de/nrw/staedte/erkelenz/33-stolpersteine-verlegt-aid-1.2640171 Stolpersteine verlegt]</ref> | | |- |[[Erkner]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-09}} | align="right" | 16 | align="right" | 4. juli 2008<ref>[http://www.erkner.de/fileadmin/templates/majn/pdf/stolpersteine.pdf Aktion „Stolpersteine“ in Erkner]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Erkrath]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-01-28}} | align="right" | 6 | align="right" | mart 2013<ref>{{Cite web |url=https://www.erkrath.de/index.phtml?NavID=1630.198&La=1 |title=Stolpersteine in Erkrath |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160508164323/https://www.erkrath.de/index.phtml?NavID=1630.198&La=1 |archive-date=8. 5. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Erlangen]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2007-04-12}} | align="right" | 54 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://hshedenus.de/ProjektSite4/st_steine_a.htm |title=Stolpersteine in Erlangen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140419014119/http://hshedenus.de/ProjektSite4/st_steine_a.htm |archive-date=19. 4. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Erlangen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Erlangen]] |- |[[Erlenbach bei Dahn]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-21}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Erndtebrück]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013-04-04}} | align="right" | 10 | align="right" | 4. april 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.derwesten.de/staedte/nachrichten-aus-bad-berleburg-bad-laasphe-und-erndtebrueck/zehn-stolpersteine-mahnen-in-erndtebrueck-aimp-id7802216.html |title=''Zehn Stolpersteine mahnen in Erndtebrück'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=24. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924151737/http://www.derwesten.de/staedte/nachrichten-aus-bad-berleburg-bad-laasphe-und-erndtebrueck/zehn-stolpersteine-mahnen-in-erndtebrueck-aimp-id7802216.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Erndtebrück]] |- |[[Eschwege]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-03-11}} | align="right" | 114 | align="right" | 4. novembar 2013<ref>[http://www.eschwege.de/city_info/webaccessibility/index.cfm?waid=28&item_id=850668&old_item_id=850669&oldrecord=26137&oldmodul=5&olddesign=0 Stolpersteine zur Erinnerung]</ref> | align="center" | | |- |[[Eschweiler]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-10-18}} | align="right" | 42 | align="right" | 13. decembar 2014<ref>[http://www.aachener-zeitung.de/lokales/eschweiler/gunter-demnig-verlegt-14-weitere-stolpersteine-1.980409 ''Gunter Demnig verlegt 14 weitere „Stolpersteine“.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150929202205/http://www.aachener-zeitung.de/lokales/eschweiler/gunter-demnig-verlegt-14-weitere-stolpersteine-1.980409|date=29. 9. 2015}} In: ''[[Aachener Zeitung]]'' vom 14. decembar 2014</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Eschweiler]] | |- |[[Essen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2004-05}} | align="right" data-sort-value="180" | mind. 180 | align="right" | 2. septembar 2009<ref>[https://www.uni-due.de/de/presse/meldung.php?id=1715 Stolpersteine für NS-Opfer]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Essen]] | |- |[[Esslingen am Neckar]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-25}} | align="right" | 14 | align="right" | 25. septembar 2008 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Esslingen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Esslingen am Neckar]] |- |[[Estenfeld]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2007-09-23}} | align="right" | 11 | align="right" | <ref>[http://www.hs-estenfeld.de/index.php?option=com_content&view=article&id=25&Itemid=34 Projekt Stolpersteine der Hauptschule Estenfeld]{{Mrtav link}}</ref> | | |- |[[Ettlingen]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2010-10-11}} | align="right" | 24 | align="right" | <ref>[http://ka.stadtwiki.net/Stolpersteine_in_Ettlingen Stolpersteine in Ettlingen]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Ettlingen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Ettlingen]] |- |[[Ettenheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2010-07}} | align="right" data-sort-value="3" | mind. 3 | align="right" | <ref>[http://www.ettenheim.de/dynasite.cfm?dsmid=1601&dspaid=73766 Drei weitere Stolpersteine werden verlegt]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Euskirchen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2002-05-27}} | align="right" data-sort-value="74" | mind. 74 | align="right" | 11. juli 2012<ref name="Chronik2003" /><ref>[http://www.ksta.de/euskirchen/stolpersteine-juedisches-internat-an-der-oststrasse,15188884,16605064.html ''Jüdisches Internat an der Oststraße'']</ref> | | |- |[[Falkensee]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2007-07-20}} | align="right" | 14 | align="right" | 9. maj 2011<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Fehrbellin]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2015-03-28}} | align="right" | 1 | align="right" | 28. mart 2015<ref>{{Cite web |url=http://www.moz.de/artikel-ansicht/dg/0/1/1379464 |title=''Erster Stolperstein für Fehrbellin'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=2. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402093117/http://www.moz.de/artikel-ansicht/dg/0/1/1379464 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Finnentrop]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2014-02-06}} | align="right" | 7 | align="right" | 6. februar 2014<ref name="Stolpersteine Lehnhausen">{{Cite web |url=http://www.heimatbund-finnentrop.de/bilderweb2/seiten/118stolpersteine_lenhausen.htm |title=Stolpersteine Lehnhausen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150210225151/http://www.heimatbund-finnentrop.de/bilderweb2/seiten/118stolpersteine_lenhausen.htm |archive-date=10. 2. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Finnentrop]] |- |[[Finsterwalde]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2009-11-11}} | align="right" | 9 | align="right" | 11. novembar 2009<ref name="brandenburg" /> | | <!-- Flamersheim Ortsteil von Euskirchen; siehe dort --> |- |[[Flensburg]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2003-09-01}} | align="right" data-sort-value="24" | mind. 24 <!--20 2006, 3 2007, eine Verlegung unbk. Anzahl 2014--> | align="right" | 6. mart 2014<ref>[http://www.kreis-schleswig-flensburg-mobil.de/sehenswertes/stolpersteine-in-flensburg.html ''Stolpersteine in Flensburg'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Flensburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Flensburg]] |- |[[Frankenberg (Eder)]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-01}} | align="right" data-sort-value="16" | mind. 16 | align="right" | <ref>[http://www.erinnern-in-hessen.de/01_nicht_LAG/frankenberg_stolpersteine/index_frankenberg.htm Initiativgruppe Stolpersteine Frankenberg]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Frankenthal (Pfalz)|Frankenthal]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2005-04-12}} | align="right" | 44 | align="right" | 12. septembar 2013<ref>[http://mrn-news.de/2013/09/12/frankenthal-foerderverein-fuer-juedisches-gedenken-erinnert-mit-vortrag-und-fuehrungen-82195/ Förderverein erinnert]</ref> | align="center" | | |- |[[Frankenwinheim]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2013-09-12}} | align="right" | 11 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.frankenwinheim.de/gemeinde/Stolpersteine-2013/ |title=Stolpersteine in Frankenwinheim |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224142209/http://www.frankenwinheim.de/gemeinde/Stolpersteine-2013/ |archive-date=24. 2. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Frankfurt (Oder)]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-08}} | align="right" | 124 | align="right" | 7. maj 2012<ref>[http://www.stolpersteine-ffo.de/ Stolpersteine für Frankfurt (Oder)]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Frankfurt (Oder)]] | |- |[[Frankfurt am majn]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2003-11-11}} | align="right" data-sort-value="950" | mind. 950 | align="right" | 28. decembar 2014<ref>[http://www.stolpersteine-frankfurt.de/ Stolpersteine in Frankfurt am majn]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Frankfurt am majn]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Frankfurt am majn]] |- |[[Frechen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-04-03}} | align="right" | 51 | align="right" | 16. oktobar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.frechener-geschichtsverein.de/cms/index.php/projekte/stolpersteine |title=Stolpersteine für Frechen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924015342/http://www.frechener-geschichtsverein.de/cms/index.php/projekte/stolpersteine |archive-date=24. 9. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Frechen]] | |- |[[Freiberg]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2007-07-06}} | align="right" | 8 | align="right" | 6. juli 2007<ref>{{Cite web |url=http://www.juden-in-mittelsachsen.de/stolpersteine/index.html |title=Stolpersteine in Freiberg |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=16. 2. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150216175757/http://juden-in-mittelsachsen.de/stolpersteine/index.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Freiberg]] | |- |[[Freiburg im Breisgau]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2002-10-21}} | align="right" | 196 | align="right" | 28. septembar 2007<ref name="Chronik2003" /><ref>[http://www.freiburg-im-netz.de/stolpersteine/stolpdoku.php Freiburg im Netz: Stolpersteine – Dokumentation]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Freiburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Freiburg im Breisgau]] |- |[[Freising]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2005-09-29}} | align="right" | 13 | align="right" | 9. august 2007<ref>{{Cite web |url=http://alt.stolpersteine-muenchen.de/Archiv/Presse/070809-mm-freising.htm |title=Archiv Münchner Merkur |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=10. 6. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160610121653/http://alt.stolpersteine-muenchen.de/Archiv/Presse/070809-mm-freising.htm |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Freren]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2012-06-12}} | align="right" | 27 | align="right" | 12. juni 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.freren.de/aktuell/2012/stolpersteine/Bericht%20Stolpersteine.htm |title=freren.de: ''Stolpersteine in Freren'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=15. 3. 2014 |archive-url=https://archive.today/20140315091138/http://www.freren.de/aktuell/2012/stolpersteine/Bericht%20Stolpersteine.htm |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Friedrichroda]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2008-05-09}} | align="right" | | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Friedrichroda]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine im Landkreis und in der Stadt Gotha]] |- |[[Friedrichsdorf]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-08}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Friedrichshafen]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2013}} | align="right" | 1 | align="right" | 9. novembar 2013<ref>[http://www.schwaebische.de/region/bodensee/friedrichshafen/stadtnachrichten-friedrichshafen_artikel,-Stolperstein-fuer-Elsa-Hammer-_arid,5496429.html Stolperstein Elsa Hammer]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Friedrichshafen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Friedrichshafen]] |- |[[Friedrichstadt]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2003-09-02}} | align="right" | 25 | align="right" | <ref>[http://www.akens.org/akens/texte/stolpersteine/Friedrichstadt.pdf Verlegung von Stolpersteinen in Friedrichstadt] (PDF)</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Friedrichstadt]] | |- |[[Fritzlar]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2005-03-07}} | align="right" data-sort-value="53" | mind. 53 | align="right" | 2007<ref>{{Cite web |url=http://kulturvereinfritzlar.de/drupal/?q=node%2F76 |title=Kulturverein Fritzlar |access-date=19. 11. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160323131431/http://kulturvereinfritzlar.de/drupal/?q=node%2F76 |archive-date=23. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Fritzlar]] | |- |[[Fröndenberg]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-10-21}} | align="right" | 26 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.derwesten.de/wp/staedte/froendenberg/neue-stolpersteine-sind-verlegt-id2233400.html |title=Neue Stolpersteine sind verlegt |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=24. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924160532/http://www.derwesten.de/wp/staedte/froendenberg/neue-stolpersteine-sind-verlegt-id2233400.html |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Fürstenwalde/Spree]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2005-11-30}} | align="right" | 42 | align="right" | 7. maj 2013<ref name="brandenburg" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Fürstenwalde/Spree]] | |- |[[Gaggenau]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2009-10-07}} | align="right" | 10 | align="right" | 9. novembar 2013<ref>[http://ka.stadtwiki.net/Stolpersteine_Gaggenau Stolpersteine in Gaggenau]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Gaggenau]] | |- |[[Gartz (Oder)]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2011-08-08}} | align="right" | 5 | align="right" | 8. august 2011<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Garz/Rügen]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2005-08-02}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Gau-Bickelheim]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2007-06-04}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Gaukönigshofen]]<!--auch Ortsteil Acholdshausen--> |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-24}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Gehrden]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-12}} | align="right" | 2 | align="right" | 12. novembar 2008 | | |- |[[Geilenkirchen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013-03-05}} | align="right" | 8 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.geilenkirchen.de/aktuelles/details/Erste-Stolpersteine-in-Geilenkirchen-verlegt-865f/ |title=Erste Stolpersteinverlegung in Geilenkirchen |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=24. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924021233/http://www.geilenkirchen.de/aktuelles/details/Erste-Stolpersteine-in-Geilenkirchen-verlegt-865f/ |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Geldern]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2011-12-15}} | align="right" | 39 | align="right" | 17. august 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.stolpersteine-fuer-geldern.de/Stolpersteine_in_Geldern.html |title=''Stolpersteine in Geldern'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203090016/http://www.stolpersteine-fuer-geldern.de/Stolpersteine_in_Geldern.html |archive-date=3. 2. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Geldern]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Geldern]] |- |[[Gelnhausen]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-10-20}} | align="right" data-sort-value="35" | mind. 35 | align="right" | <ref>[http://www.stolpersteins-gelnhausen.org/index.php/de/ Interessengemeinschaft Gelnhausen]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Gelnhausen]] | |- |[[Gelsenkirchen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-07}} | align="right" | 119 | align="right" | 12. decembar 2014<ref>[http://www.stolpersteine-gelsenkirchen.de/ ''Stolpersteine Gelsenkirchen'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Gelsenkirchen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Gelsenkirchen]] |- |[[Gemünden am majn]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2009-09-28}} | align="right" | 6 | align="right" | {{SortDate|2009-09-28}}<ref>[http://www.majnpost.de/regional/majn-spessart/Sechs-Stolpersteine-in-Gemuenden-verlegt;art768,5307546 ''Sechs Stolpersteine in Gemünden verlegt'']{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Gengenbach]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2009-05-26}} | align="right" | 6 | align="right" | {{SortDate|2009-05-26}}<ref>[http://www.bo.de/lokales/kinzigtal/gengenbach-erhaelt-sechs-denkwuerdige-stolpersteine ''Gengenbach erhält sechs denkwürdige »Stolpersteine«'']</ref> | | |- |[[Georgsmarienhütte]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2014-02-28}} | align="right" | 5 | align="right" | 28. februar 2014<ref>[http://www.georgsmarienhuette.de/internet/page.php?site=14&id=14001238 georgsmarienhuette.de: ''Fünf Stolpersteine im Stadtgebiet verlegt'']{{Mrtav link|datum=Novembar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Gera]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2008-10-07}} | align="right" | 51 | align="right" | 9. decembar 2013<ref>[http://gera.otz.de/web/lokal/leben/detail/-/specific/Gera-hat-10-neue-Stolpersteine-Schicksale-im-Strassenpflaster-824716664 Gera hat 10 neue Stolpersteine]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Gera]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Gera]] |- |[[Gerlingen]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2008-03-13}} | align="right" | 1 | align="right" | 11. juni 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.gerlingen.de/,Lde/start/Stadtinfo/Stolperstein+Johanna+Schweizer.html |title=Stolperstein Gerlingen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305124444/http://www.gerlingen.de/,Lde/start/Stadtinfo/Stolperstein+Johanna+Schweizer.html |archive-date=5. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Gernsheim]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2013-06-25}} | align="right" | 4 | align="right" | 25. juni 2013<ref>[http://www.echo-online.de/region/gross-gerau/gernsheim/Stolpersteine-in-Gernsheim-verlegt;art1236,4059852 Stolpersteine in Gernsheim verlegt]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Gerolzhofen]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2014-12-01}} | align="right" | 3 | align="right" | 1. decembar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.gerolzhofen.de/Verlegung-von-Stolpersteinen-in-Gerolzhofen-Marktstrasse-7_Veranstaltungen_60990_kkdetail_view_verans.html |title=''Verlegung von Stolpersteinen in Gerolzhofen, Marktstraße 7'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924021858/http://www.gerolzhofen.de/Verlegung-von-Stolpersteinen-in-Gerolzhofen-Marktstrasse-7_Veranstaltungen_60990_kkdetail_view_verans.html |archive-date=24. 9. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Gladbeck]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-03-31}} | align="right" | 70 | align="right" | 11. decembar 2012<ref>[http://www.gladbeck.de/Leben_Wohnen/Stadtportrait/Stolpersteine/autostart.asp?highmajn=4&highsub=3&highsubsub=4 Das Projekt „Stolpersteine in Gladbeck“]</ref> | align="center" | | <!-- Gleidingen Ortsteil von Laatzen; siehe dort --> |- |[[Glinde]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2014-03-06}} | align="right" data-sort-value="1" | 1<ref group="F">Es handelt sich um eine Stolperschwelle (100 x 10&nbsp;cm)</ref> | align="right" | 6. mart 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.glinde.de/index.php?id=92&tx_ttnews%5Btt_news%5D=1855 |title=glinde.de: ''Stolperschwelle in Glinde erinnert an das Lager Glinde Wiesenfeld'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=27. 1. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160127150331/http://www.glinde.de/index.php?id=92&tx_ttnews%5Btt_news%5D=1855 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Gießen]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2008-04-26}} | align="right" | 126 | align="right" | {{SortDate|2013-08-26}}<ref>[http://www.stolpersteine-giessen.de/ Stolpersteine Gießen]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Gießen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Gießen]] |- |[[Goch]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013-10-04}} | align="right" | 43 | align="right" | 9. decembar 2014<ref>[http://wp.ge-mittelkreis.de/index.html ''20 neue Stolpersteine in Goch'']</ref> | | |- |[[Göppingen]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2005-09-27}} | align="right" data-sort-value="15" | mind. 15 | align="right" | 28. august 2012<ref>[http://www.swp.de/goeppingen/lokales/goeppingen/15-Stolpersteine-in-Goeppingen-verlegt;art5583,1608320 Neue Stolpersteine verlegt]{{Mrtav link}}</ref> | | |- |[[Görlitz]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2007-07-09}} | align="right" | 15 | align="right" | 26. juli 2012<ref>[http://www.stadtwiki-goerlitz.de/index.php?title=Stolpersteine Stadtwiki Görlitz]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Görlitz]] | |- |[[Gotha]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-05}} | align="right" | 44 | align="right" | 8. novembar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.gotha.de/rathaus-politik/detail-neues-aus-dem-gothaer-rathaus/article/nacht_der_erinnerung_am_9_novembar.html |title=Nacht der Erinnerung am 9. novembar |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=25. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325175358/http://www.gotha.de/rathaus-politik/detail-neues-aus-dem-gothaer-rathaus/article/nacht_der_erinnerung_am_9_novembar.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Gotha]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine im Landkreis und in der Stadt Gotha]] |- |[[Göttingen]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2012-05-26}} | align="right" | 5 | align="right" | 26. maj 2012 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Göttingen]] | |- |[[Grafrath]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2015-05-27}} | align="right" | 1 | align="right" | 27. maj 2015 <ref>[http://www.merkur.de/lokales/fuerstenfeldbruck/grafrath/grafrath-bekommt-einen-stolperstein-4975199.html ''Grafrath bekommt einen Stolperstein'']</ref> | | |- |[[Greifswald]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2008-07-10}} | align="right" | 13 | align="right" | 23. maj 2013 <ref>{{Cite web |url=http://www.uni-greifswald.de/leben/engagement/stolpersteine-2013.html |title=Stolpersteinweg 2013 |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140429204100/http://www.uni-greifswald.de/leben/engagement/stolpersteine-2013.html |archive-date=29. 4. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Greifswald]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Greifswald]] |- |[[Greimerath (bei Trier)]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2009-09-21}} | align="right" | 5 | align="right" | {{SortDate|2011-09-21}}<ref>[http://www.volksfreund.de/nachrichten/region/hochwald/aktuell/Heute-in-der-Hochwald-Zeitung-Stolpern-mit-Kopf-und-Herz;art804,2206116 ''Stolpern mit Kopf und Herz''] Verlegung Greimerath</ref> | | |- |[[Grevenbroich]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-12-10}} | align="right" data-sort-value="40" | ca. 40 | align="right" | 9. decembar 2013<ref>[http://www.stolpersteine-grevenbroich.de/16.html Übersicht Stolpersteine Grevenbroich]</ref><ref>[http://www.rp-online.de/nrw/staedte/grevenbroich/gunter-demnig-verlegt-neue-stolpersteine-aid-1.3879040 ''Gunter Demnig verlegt neue „Stolpersteine“'']</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Grevenbroich]] |- |[[Griesheim]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2010-05-04}} | align="right" data-sort-value="2" | mind. 2 | align="right" | mart 2013<ref>[http://www.ghs-griesheim.eu/index.php/praeventions-und-gesundheitsfoerderung/schule-ohne-rassismus-schule-mit-courage Stolpersteine zum zweiten Mal verlegt]</ref> | align="center" | | |- |[[Grimma]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2010-08-20}} | align="right" | 18 | align="right" | <ref>[http://www.ndk-wurzen.de/Aktuelles/Pressespiegel/9--novembar---Mahnwache-und-Stolpersteine-putzen-in-Grimma/448d1569s50/ Stolpersteine putzen in Grimma]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Gröbenzell]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2012-03-22}} | align="right" | 1 | align="right" | <ref>[http://www.merkur-online.de/lokales/fuerstenfeldbruck/landkreis/groebenzell-bekommt-stolperstein-holocaust-opfer-1138830.html Gröbenzell bekommt Stolperstein]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Gröbenzell]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Gröbenzell]] |- |[[Gronau (Westf.)]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-12-11}} | align="right" | 42 | align="right" | 9. decembar 2014<ref>[http://www.wn.de/Muensterland/Kreis-Borken/Gronau/1815231-Erinnerung-an-Rudi-Steffens-Stolpersteine-verhindern-Vergessen ''Stolpersteine verhindern Vergessen'']</ref> | | |- |[[Groß-Gerau]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2012-11-16}} | align="right" | 18 | align="right" | april 2014<ref>[http://www.erinnerung.org/gg/stst.html Stolpersteine für Groß-Gerau]</ref> | | |- |[[Großkarlbach]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-04}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Grünheide (Mark)]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2013-04-02}} | align="right" | 8 | align="right" | 2. april 2013<ref name="brandenburg" /><ref>[http://www.moz.de/artikel-ansicht/dg/0/1/1097841 ''Stolpersteine können in Grünheide verlegt werden .''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306110556/http://www.moz.de/artikel-ansicht/dg/0/1/1097841|date=6. 3. 2016}} In: ''[[Märkische Oderzeitung]]'', 2. februar 2013.</ref> | | |- |[[Guben]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-09}} | align="right" | 23 | align="right" | 21. mart 2011<ref name="brandenburg" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Guben]] | |- |[[Gudensberg]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-03-11}} | align="right" | 31 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.gudensberg.de/index.php?option=com_content&view=article&id=67&Itemid=233 |title=Stolpersteine in Gudensberg |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=5. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305020601/http://gudensberg.de/index.php?id=67&itemid=233&option=com_content&view=article |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Güstrow]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2009-07-27}} | align="right" | 17 | align="right" | 4. novembar 2010<ref>{{Cite web |url=http://www.guestrow-tourismus.de/stolpersteine-erinnern-g%C3%BCstrower-holocaust-opfer |title=''„Stolpersteine“ erinnern an Güstrower Holocaust- Opfer'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150103215003/http://www.guestrow-tourismus.de/stolpersteine-erinnern-g%C3%BCstrower-holocaust-opfer |archive-date=3. 1. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Gütersloh]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-05-11}} | align="right" | 44 | align="right" | 18. decembar 2012<ref>[http://www.guetersloh.de/Z3VldGVyc2xvaGQ0Y21zOjY0NjM2.x4s Stolpersteine zum Gedenken an jüdische Mitbürger]{{Mrtav link}}</ref> | | |- |[[Guxhagen]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2005-03}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Haan]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-02-16}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Hachenburg]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2012-07-09}} | align="right" | 42 | align="right" | 27. august 2013<ref>[http://www.ak-kurier.de/akkurier/www/artikel/23704-auch-in-hachenburg-stolpersteine-verlegt Zweite Verlegeaktion in Hachenburg]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Hachenburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Hachenburg]] |- |[[Hagen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-05-27}} | align="right" data-sort-value="12" | mind. 12 | align="right" | 17. decembar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.stolpersteine-hagen.de/ |title=Förderverein Stolpersteine Hagen e. V. |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=18. 12. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141218093441/http://stolpersteine-hagen.de/ |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Hagen am Teutoburger Wald]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-10}} | align="right" | 2 | align="right" | 12. decembar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.hagen-atw.de/magazin/artikel.php?artikel=439&menuid=29 |title=hagen-atw.de: ''Ein Mensch ist erst vergessen, wenn sein Name vergessen ist'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=4. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304214555/http://www.hagen-atw.de/magazin/artikel.php?artikel=439&menuid=29 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Halberstadt]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2014-08-11}} | align="right" | 1 | align="right" | 11. august 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.halberstadt.de/de/index/stolpersteinlegung-fuer-mary-rosner-20050643.html |title=''Stolpersteinlegung für Mary Rosner'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140912150324/http://www.halberstadt.de/de/index/stolpersteinlegung-fuer-mary-rosner-20050643.html |archive-date=12. 9. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Halberstadt]] |- |[[Halle (Saale)]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2004-05-06}} | align="right" | 212 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.halle.de/index.asp?MenuID=2126 |title=Stolpersteine für Halle – zum Projekt und zum Künstler |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=22. 10. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101022062419/http://www.halle.de/index.asp?MenuID=2126 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Halle (Saale)]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Halle (Saale)]] |- |[[Haltern am See]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-02}} | align="right" | 11 | align="right" | <ref>[http://www.haltern.de/Inhalte/Startseite/Sport_Kultur_Freizeit/Kultur/Stolpersteine/_Kuenstler.asp?seite=angebot&id=15926Das Projekt Stolpersteine]</ref> | | |- |[[Hamburg]] |{{ZID|DE-HH}} | align="right" | {{SortDate|2002-07-04}} | align="right" | 4575 | align="right" | 10. oktobar 2013<ref name="Chronik2003" /><ref>[http://www.stolpersteine-hamburg.de/ ''Stolpersteine in Hamburg'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Hamburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Hamburg]] |- |[[Hameln]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2013-11-26}} | align="right" | 10 | align="right" | 26. novembar 2013<ref>[http://stolpersteine.geschichte-hameln.de/ Stolpersteine in Hameln]</ref> | align="center" | | |- |[[Hamm]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-02-04}} | align="right" | 67 | align="right" | 16. decembar 2013<ref>[http://www.hammwiki.de/wiki/Stolpersteine Hammwiki]</ref> | | |- |[[Hammersbach]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2015-02-11}} | align="right" | 6 | align="right" | 11. februar 2015<ref>{{Cite web |url=http://www.hanauer.de/ha_20_110844019-29_Gunter-Demnig-verlegt-erste-Stolpersteine-in-Markoumlbel.html |title=''Gunter Demnig verlegt erste Stolpersteine in Marköbel'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=2. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402173725/http://www.hanauer.de/ha_20_110844019-29_Gunter-Demnig-verlegt-erste-Stolpersteine-in-Markoumlbel.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Hannover]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2007-12-06}} | align="right" | 270 | align="right" | 18. septembar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.hannover.de/Kultur-Freizeit/Architektur-Geschichte/Stadtgeschichte/Stolpersteine/Liste-der-verlegten-Stolpersteine |title=hannover.de: ''Liste der verlegten Stolpersteine'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150429053656/http://www.hannover.de/Kultur-Freizeit/Architektur-Geschichte/Stadtgeschichte/Stolpersteine/Liste-der-verlegten-Stolpersteine |archive-date=29. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Hannover]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Hannover]] |- |[[Haren (Ems)]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2009-07-15}} | align="right" | 12 | align="right" | 15. juli 2009<ref>[http://hiebing.de/majn/front_content.php?idcat=77&idart=330 ''Steine gegen das Vergessen.'']{{Mrtav link|datum=Novembar 2019|bot=InternetArchiveBot}} In: ''[[Meppener Tagespost]]'', 17. juli 2009</ref> | align="center" | | <!-- Harmuthsachsen Stadtteil von Waldkappel; siehe dort --> |- |[[Haselünne]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2004-11-10}} | align="right" data-sort-value="12" | mind. 12 | align="right" | 4. oktobar 2006 | | |- |[[Hattersheim am majn]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2010-09}} | align="right" | 78 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.hattersheim.de/stolpersteine/ |title=Stolpersteine in Hattersheim |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=25. 7. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200725165819/https://www.hattersheim.de/stolpersteine |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Eddersheim]] | |- |[[Hattingen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-12-13}} | align="right" | 11 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.archiv.hattingen.de/stolpersteine.php |title=Hattinger Kurzchronik |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://archive.today/20131017175043/http://www.archiv.hattingen.de/stolpersteine.php |archive-date=17. 10. 2013 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Hattingen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Hattingen]] |- |[[Hausach]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2009-05-23}} | align="right" | 3 | align="right" | {{SortDate|2009-05-23}}<ref>[http://www.hausach.de/BUeRGERINFO/Geschichte-Hausachs/STOLPERSTEINE-fuer-Hausach ''Stolpersteine für Hausach'']</ref> | | |- |[[Havelberg]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2014-10-23}} | align="right" | 4 | align="right" | 23. oktobar 2014 | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Havelberg]] |- |[[Havixbeck]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-02-05}} | align="right" | 7 | align="right" | | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Havixbeck]] |- |[[Heide (Holstein)|Heide]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2005-08-21}} | align="right" | 7 | align="right" | <ref name="akens" /><ref name="stolpersteine-dithmarschen.tk">{{Cite web |url=http://stolpersteine-dithmarschen.tk/ |title=Arhivirana kopija |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=19. 2. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150219230717/http://www.stolpersteine-dithmarschen.tk/ |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Heidelberg]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2010-10-12}} | align="right" | | align="right" | 13. oktobar 2010<ref>{{Cite web |url=http://www.bruchsal.org/story/heidelberg-erste-stolpersteine-verlegt |title=erste Stolpersteine verlegt |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140808055927/http://www.bruchsal.org/story/heidelberg-erste-stolpersteine-verlegt |archive-date=8. 8. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Heidelberg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Heidelberg]] |- |[[Heidenheim an der Brenz]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2006-04-27}} | align="right" | 12 | align="right" | 10. septembar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.swp.de/heidenheim/lokales/heidenheim/Heidenheim-hat-fuenf-neue-Stolpersteine;art1168893,2194769 |title=Heidenheim hat fünf neue Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=15. 9. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130915171428/http://www.swp.de/heidenheim/lokales/heidenheim/Heidenheim-hat-fuenf-neue-Stolpersteine;art1168893,2194769 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Heilbad Heiligenstadt]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-09}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Heilbronn]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2009-05}} | align="right" | 41 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.stimmt.de/news/webreporter/vorort/2011/april/art2930,19022 |title=weitere Stolpersteine verlegt |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=31. 1. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131022819/http://www.stimmt.de/news/webreporter/vorort/2011/april/art2930,19022 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Heilbronn]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Heilbronn]] |- |[[Heiligenhaus]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-02-28}} | align="right" | 4 | align="right" | 24. juni 2008<ref>[http://www.rp-online.de/nrw/staedte/ratingen/vierter-stolperstein-wird-verlegt-aid-1.902293 Heiligenhaus – Vierter Stolperstein wird verlegt]</ref> | | |- |[[Helgoland]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2010-04-17}} | align="right" | 6 | align="right" | 17. april 2010<ref>[http://www.cn-online.de/lokales/news/stolpersteine-auf-helgoland.html ''Stolpersteine auf Helgoland.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100524051317/http://www.cn-online.de/lokales/news/stolpersteine-auf-helgoland.html |date=24. 5. 2010 }} In: ''Cuxhavener Nachrichten'', 16. april 2010</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine auf Helgoland]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Helgoland]] |- |[[Hellenthal]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013}} | align="right" data-sort-value="4" | mind. 4 | align="right" | 25. oktobar 2013<ref>[http://www.volksfreund.de/nachrichten/region/pruem/aktuell/Heute-in-der-Pruemer-Zeitung-Erste-Stolpersteine-in-Hellenthal-verlegt;art8111,3684155 Erste Stolpersteine in Hellenthal verlegt]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Helmstedt]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-10-07}} | align="right" | 9 | align="right" | 7. oktobar 2011<ref name="hemlstedtwiki">[http://www.helmstedt-wiki.de/wiki/Stolpersteine Helmstedt-Wiki: ''Stolpersteine'']</ref> | | |- |[[Hemdingen]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2008-04-09}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Hemer]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-03-07}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Hemsbach]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2008-03-11}} | align="right" | 22 | align="right" | 24. mart 2009<ref>{{Cite web |url=http://ehemalige-synagoge-hemsbach.de/Stolpersteine-17.html |title=Stolpersteine Hemsbach |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=3. 2. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203190049/http://ehemalige-synagoge-hemsbach.de/Stolpersteine-17.html |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Hennef]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-10-28}} | align="right" | 12 | align="right" | <ref>[http://www.ksta.de/hennef/denkmal-stolpersteine-gegen-das-vergessen,15189210,22162270.html Stolpersteine gegen das Vergessen]</ref> | | |- |[[Hennigsdorf]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-11}} | align="right" | 9 | align="right" | 11. maj 2006<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Herborn]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-02-12}} | align="right" | 15 | align="right" | <ref>[http://www.lahn-dill.com/johanneum/joomla/index.php?option=com_content&task=view&id=480&Itemid=60 Webseite des Johanneum Gymnasiums zu Stolpersteinen]</ref> | | |- |[[Herbstein]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-05}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Herdecke]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-09-05}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Herford]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-06-06}} | align="right" | 123 | align="right" | 5. maj 2011<ref>[http://www.herford.de/Freizeit-Kultur/Geschichte/Stolpersteine Stolpersteine in Herford] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150720220304/http://www.herford.de/Freizeit-Kultur/Geschichte/Stolpersteine |date=20. 7. 2015 }}(PDF)</ref> | align="center" | | |- |[[Hermannsburg]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-11-03}} | align="right" | 1 | align="right" | 3. novembar 2011 | | |- |[[Hermaringen]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2009-10-03}} | align="right" | 1 | align="right" | {{SortDate|2009-10-03}}<ref>[http://www.georg-elser-arbeitskreis.de/texts/hnp20091005.htm ''Vor Georg Elser verneigen''] Verlegung Hermaringen</ref> | | |- |[[Hermeskeil]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2006-10-30}} | align="right" | 3 | align="right" | 30. oktobar 2006 | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Hermeskeil]] |- |[[Herzlake]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-08-28}} | align="right" | 5 | align="right" | 28. august 2011<ref>[http://www.noz.de/lokales/herzlake/artikel/179237/stolpersteine-erinnern-in-herzlake-an-das-schicksal-der-familie-meyer ''„Stolpersteine“ erinnern in Herzlake an das Schicksal der Familie Meyer. ''] In: ''[[Neue Osnabrücker Zeitung]]'', 30. august 2011</ref> | | |- |[[Herzogenrath]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-10-18}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Heusenstamm]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-07}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Hiddensee]]<!--Ortsteil Vitte--> |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2008-07-14}} | align="right" | 6 | align="right" | 16. septembar 2011<ref>[http://blog.insel-hiddensee.eu/2011/09/neue-stolpersteine-auf-hiddensee/ Neue Stolpersteine auf Hiddensee]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Insel Hiddensee]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Insel Hiddensee]] |- |[[Hilchenbach]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-04-30}} | align="right" | 12 | align="right" | 30. april 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.hilchenbach.de/standard/page.sys/664.htm |title=Arhivirana kopija |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150122121156/http://www.hilchenbach.de/standard/page.sys/664.htm |archive-date=22. 1. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Hilchenbach]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Hilchenbach]] |- |[[Hildburghausen]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2008-05-05}} | align="right" data-sort-value="25" | mind. 25 | align="right" | {{SortDate|2010-05-31}}<ref>[http://www.insuedthueringen.de/lokal/hildburghausen/hildburghausen/Wider-das-Vergessen;art83436,1548048?fCMS=t87orka1hjj1i47sds7garja86 Wider das Vergessen]</ref> | | |- |[[Hilden]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2004}} | align="right" | 35 | align="right" | 14. juli 2009<ref>[http://www.rp-online.de/nrw/staedte/hilden/elf-neue-stolpersteine-aid-1.913002 neue Stolpersteine in Hilden]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Hilden]] | |- |[[Hildesheim]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-25}} | align="right" | 41 | align="right" | 9. mart 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.hildesheim.de/staticsite/staticsite.php?menuid=1853&topmenu=404 |title=hildesheim.de: ''Stolpersteine'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=24. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924030256/http://www.hildesheim.de/staticsite/staticsite.php?menuid=1853&topmenu=404 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Höchberg]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-23}} | align="right" | | align="right" | | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Höchberg]] |- |[[Hochheim am majn]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2010-05-05}} | align="right" | 43 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.hochheim.de/Buergerservice/Leben-in-Hochheim/Kultur-Freizeit/Kunst-Kultur2/Stolpersteine |title=Stolpersteine in Hochheim am majn |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203065343/http://www.hochheim.de/Buergerservice/Leben-in-Hochheim/Kultur-Freizeit/Kunst-Kultur2/Stolpersteine |archive-date=3. 2. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Massenheim (Hochheim am majn)]] | |- |[[Hockenheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2013-11-07}} | align="right" | 17 | align="right" | 14. oktobar 2013<ref>[http://www.morgenweb.de/region/schwetzinger-zeitung-hockenheimer-tageszeitung/hockenheim/den-opfern-wieder-einen-namen-geben-1.1241071 Den Opfern wieder einen Namen geben]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Hockenheim]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Hockenheim]] |- |[[Hofheim am Taunus]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2008-04-22}} | align="right" | 13 | align="right" | 22. april 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.hofheim.de/Themen/Stadtportrait/Stolpersteine/ |title=Stolpersteine in Hofheim am Taunus |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121117002050/http://www.hofheim.de/Themen/Stadtportrait/Stolpersteine/ |archive-date=17. 11. 2012 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Hofheim am Taunus]] | <!-- Hohenlimburg Ortsteil von Hagen; siehe dort --> |- |[[Hohen Neuendorf]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2010-06-30}} | align="right" | 11 | align="right" | {{SortDate|2015-03-30}}<ref name="moz.de">{{Cite web |url=http://www.moz.de/artikel-ansicht/dg/0/1/1379771 |title=''Fünf glänzende Gesten der Versöhnung'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=31. 5. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150531012128/http://www.moz.de/artikel-ansicht/dg/0/1/1379771 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Homberg (Efze)]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2005-03}} | align="right" | 6 | align="right" | 2004<ref>[http://www.boelling.de/homberg/bilderbuch/bilder/stolpersteine/stolpersteine_05.htm Stolpersteine in Homberg]</ref> | | |- |[[Horb am Neckar]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2011-11}} | align="right" | 3 | align="right" | 28. novembar 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.neckar-chronik.de/Home/nachrichten/nachrichten-horb_artikel,-Stolpersteine-erinnern-an-das-Schicksal-einstiger-juedischer-Mitbuerger-_arid,154805.html |title=Stolpersteine erinnern |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=9. 2. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150209055908/http://www.neckar-chronik.de/Home/nachrichten/nachrichten-horb_artikel,-Stolpersteine-erinnern-an-das-Schicksal-einstiger-juedischer-Mitbuerger-_arid,154805.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | <!-- Hörlitz Ortsteil von Schipkau; siehe dort --> |- |[[Horstmar]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-12-10}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Hötensleben]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2014-04-23}} | align="right" | 3 | align="right" | 24. april 2014<ref>[http://www.obere-aller.de/news/1/236426/nachrichten/236426.html Nur der Kopf stolpert]</ref> | | align="center" |[[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Hötensleben]] |- |[[Höxter]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-05-10}} | align="right" | 50 | align="right" | {{SortDate|2010-03-18}}<ref>[http://www.jacob-pins.de/?article_id=32 Stolpersteine in Höxter]</ref><ref>[http://dorf-ottbergen.de.tl/Stolpersteine-_-Erinnerungen.htm Stolpersteine in Höxter-Ottbergen]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Höxter]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Höxter]] |- |[[Hoya]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2007-04-20}} | align="right" | 33 | align="right" | 28. maj 2013<ref>[http://www.kreiszeitung.de/lokales/nienburg/hoya-eystrup/neue-stolpersteine-hoya-2810089.html ''15 neue Stolpersteine in Hoya.''] In: ''[[Kreiszeitung]]'', 20. mart 2013</ref> | | |- |[[Hünfeld]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-10-23}} | align="right" | 14 | align="right" | 23. oktobar 2009<ref>[http://www.juedspurenhuenfelderland.de/zeichen-der-erinnerung/stolpersteine-in-h%C3%BCnfeld/ ''STOLPERSTEINE in Hünfeld'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Hünfeld]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Hünfeld]] |- |[[Hungen]]<!--Ortsteil Steinheim--> |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2011-10-25}} | align="right" | 29 | align="right" | 4. oktobar 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.michaelgamer.de/page77/index.html |title=''Steinheimer Stolpersteine'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150813091409/http://www.michaelgamer.de/page77/index.html |archive-date=13. 8. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Hürth]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-02-29}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Igel (Mosel)|Igel]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2008-10-28}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Ihlienworth]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2014-07-17}} | align="right" | 1 | align="right" | 17. juli 2014 | | |- |[[Illingen (Saar)|Illingen]] |{{ZID|DE-SL}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-19}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Ilmenau]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-22}} | align="right" | 18 | align="right" | 6. maj 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.ilmenau.de/stolpersteine_2008.htm |title=Neue Stolpersteine in Ilmenau |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=11. 6. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100611015407/http://www.ilmenau.de/stolpersteine_2008.htm |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Ilsenburg (Harz)]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2010-10-30}} | align="right" | 10 | align="right" |<ref>{{Cite web |url=http://www.dielinke-harz.de/partei/ortsverbaende/ilsenburg/detail/zurueck/ilsenburg/artikel/verlegung-von-stolpersteinen-in-ilsenburg-am-30102010/ |title=Die Linke, Kreisverband Harz. Abgerufen am 5. juni 2014. |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309232432/http://dielinke-harz.de/partei/ortsverbaende/ilsenburg/detail/zurueck/ilsenburg/artikel/verlegung-von-stolpersteinen-in-ilsenburg-am-30102010 |archive-date=9. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Ilsenburg]] | align="center" |[[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Ilsenburg (Harz)]] |- |[[Ingelbach]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-04}} | align="right" | 4 | align="right" | 5. novembar 2007<ref>{{Cite web |url=http://www.ingelbach.de/Ereignisse/stolpersteine/stolpersteine.html |title=Stolpersteine in Ingelbach |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141216015436/http://www.ingelbach.de/Ereignisse/stolpersteine/stolpersteine.html |archive-date=16. 12. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Ingelbach]] | align="center" |[[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Ingelbach]] |- |[[Ingelheim]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2006-08-07}} | align="right" | 24 | align="right" | 30. oktobar 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.dif-ingelheim.de/content/view/25/53/ |title=Deutsch-Israelischer Freundeskreis Ingelheim e. V.: Stolpersteine – Verbeugung vor den Opfern |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120628113059/http://www.dif-ingelheim.de/content/view/25/53 |archive-date=28. 6. 2012 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Ingelheim]] | align="center" |[[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Ingelheim am Rhein]] |- |[[Irsee]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2009-05-16}} | align="right" | 3 | align="right" | 2. april 2014<ref name="Stolpersteine Lehnhausen"/> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Irsee]] | align="center" | |- |[[Iserlohn]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-01-19}} | align="right" | 13 | align="right" | <ref>[http://www.stolpersteine-iserlohn.de/ Stolpersteine in Iserlohn]</ref> | | |- |[[Issum]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2010-11-11}} | align="right" | 10 | align="right" | {{SortDate|2011-11-11}}<ref>{{Cite web |url=https://www.issum.de/C12574F3003766B0/html/A1FD8A17F85BD589C12577ED0025E271?opendocument&nid1=71366 |title=''Stolpersteine in Issum |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=29. 12. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141229164248/http://www.issum.de/C12574F3003766B0/html/A1FD8A17F85BD589C12577ED0025E271?opendocument&nid1=71366 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Itzehoe]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2006-10-09}} | align="right" | 11 | align="right" | maj 2008<ref name="akens" /> | | |- |[[Jena]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-23}} | align="right" | 16 | align="right" | 7. maj 2008<ref>{{Cite web |url=http://www2.jena.de/stolpersteine/index.htm |title=Stolpersteine in Jena |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140109022151/http://www2.jena.de/stolpersteine/index.htm |archive-date=9. 1. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Jena]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Jena]] |- |[[Joachimsthal (Barnim)|Joachimsthal]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2007-07-18}} | align="right" | 2 | align="right" | 18. juli 2007<ref name="brandenburg" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Joachimsthal (Brandenburg)]] | |- |[[Kaiserslautern]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2009-04-03}} | align="right" data-sort-value="57" | 57 | align="right" | 5. februar 2015<ref>{{Cite web |url=http://stolpersteine.pinyto.de/sonstige_skripte/02_namen.html |title=Stolpersteine in KL |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=17. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150417141205/http://stolpersteine.pinyto.de/sonstige_skripte/02_namen.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Kaiserslautern]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Kaiserslautern]] <!-- Kaldenkirchen Ortsteil von Nettetal; siehe dort --> |- |[[Kall]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2012-08-31}} | align="right" | 23 | align="right" | 3. septembar 2012<ref>{{Cite web |url=http://eifeler-presse-agentur.de/2012/09/leben-juedischer-buerger-wieder-sichtbar-gemacht/ |title=Leben jüdischer Bürger wieder sichtbar |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=24. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160324074908/http://eifeler-presse-agentur.de/2012/09/leben-juedischer-buerger-wieder-sichtbar-gemacht/ |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Kamen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-09-07}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Kamenz]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2008-10-13}} | align="right" | | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Kamenz]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Kamenz]] |- |[[Kampen (Sylt)]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2007-08-07}} | align="right" | 1 | align="right" | 2008-05<ref name="akens" /> | align="center" | | |- |[[Kappeln]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2004-08-20}} | align="right" | 7 | align="right" | 2008-05<ref name="akens" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Kappeln]] | |- |[[Karben]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-04}} | align="right" | 56 | align="right" | maj 2012<ref>[http://stolpersteine-in-karben.de/ Stolpersteine in Karben]</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Karben]] |- |[[Karlsruhe]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2005-03-18}} | align="right" | 244 | align="right" | 31. decembar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.stolpersteine-karlsruhe.de/verlegung-2013/ |title=Stolpersteine Karlsruhe |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150523065007/http://www.stolpersteine-karlsruhe.de/verlegung-2013/ |archive-date=23. 5. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Karlsruhe]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Karlsruhe]] |- |[[Kassel]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2011-05-26}} | align="right" | 65 | align="right" | 14. oktobar 2014 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Kassel]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Kassel]] |- |[[Kastellaun]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2009-09-22}} | align="right" | 20 | align="right" | {{SortDate|2009-09-22}}<ref>{{Cite web |url=http://www.mehr-hunsrueck.de/reportagen/2009_02/09_22_kastellaun_stolpersteine/index.html |title=''Stolpersteine in Kastellaun'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160313202602/http://www.mehr-hunsrueck.de/reportagen/2009_02/09_22_kastellaun_stolpersteine/index.html |archive-date=13. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Kehl]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2011-07-15}} | align="right" | 33 | align="right" | <ref>[http://www.alemannia-judaica.de/kehl_synagoge.htm Stolpersteine werden verlegt]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Kehl]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Kehl]] |- |[[Kellinghusen]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2007-08-14}} | align="right" | | align="right" | | <!-- Keitum Ortsteil der Gemeinde Sylt; siehe dort --> | |- |[[Kempten (Allgäu)]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2010-07-15}} | align="right" | 21 | align="right" | 20. juli 2010<ref>[http://www.kreisbote.de/lokales/kempten/unvergessliche-stolpersteine-2570119.html Unvergessliche Stolpersteine]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Kempten (Allgäu)]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Kempten (Allgäu)]] |- |[[Kenzingen]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2007-09-27}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Kiedrich]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2010-03-16}} | align="right" | 3 | align="right" | 16. mart 2010<ref>{{Cite web |url=http://www.kiedrich-geschichte.de/cms/front_content.php?idcatart=67&lang=1&client=1 |title=''Förderkreis Kiedricher Geschichts- und Kulturzeugen e. V.: Stolpersteine'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140203051916/http://www.kiedrich-geschichte.de/cms/front_content.php?idcatart=67&lang=1&client=1 |archive-date=3. 2. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Kiedrich]] | |- |[[Kiel]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2006-10-11}} | align="right" | 213 | align="right" | 5. mart 2015 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Kiel]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Kiel]] |- |[[Kippenheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2005-01-13}} | align="right" | 13 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.kippenheim.de/kultur-bildung/Stolpersteine.php |title=Projekt „Stolpersteine“ nun auch in Kippenheim |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=9. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150409044600/http://www.kippenheim.de/kultur-bildung/Stolpersteine.php |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Kippenheim]] | |- |[[Kirchen (Sieg)]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2015-02-11}} | align="right" | 3 | align="right" | 11. februar 2015<ref>[http://www.rhein-zeitung.de/region/lokales/altenkirchen-betzdorf_artikel,-Verbeugung-vor-der-juedischen-Familie-Moses-_arid,1271035.html Verbeugung vor der jüdischen Familie Moses Stolpersteine in Kirchen]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Kirchen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Kirchen]] |- |[[Kirchheim unter Teck]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2007-04-10}} | align="right" | 14 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.kirchheim-teck.de/de/entdecken/In+und+um+Kirchheim/Stolpersteine#faqAnchor_1 |title=Kirchheimer „Stolpersteine“ |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140525040436/http://www.kirchheim-teck.de/de/entdecken/In+und+um+Kirchheim/Stolpersteine#faqAnchor_1 |archive-date=25. 5. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Kirchheim unter Teck]] | |- |[[Kirchhundem]]<!-- Ortsteil Albaum --> |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2011-09-17}} | align="right" | 3 | align="right" | 17. septembar 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.albaum.info/index.php?option=com_content&view=article&id=87:bericht-aktion-stolpersteine&catid=48:mitteilungen&Itemid=64 |title=„Bericht Aktion Stolpersteine“ (Albaum) |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150102102621/http://www.albaum.info/index.php?option=com_content&view=article&id=87:bericht-aktion-stolpersteine&catid=48:mitteilungen&Itemid=64 |archive-date=2. 1. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Kirchhundem]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Kirchhundem]] |- |[[Kirchlinteln]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-05-16}} | align="right" | 3 | align="right" | 16. maj 2011<ref>[http://www.weser-kurier.de/region/verden_artikel,-Stolpersteine-sind-sofort-ein-Blickfang-_arid,239378.html ''Stolpersteine sind sofort ein Blickfang.''] In: ''[[Weser-Kurier]]'', 18. maj 2011</ref> | align="center" | | |- |[[Kirkel]] |{{ZID|DE-SL}} | align="right" | {{SortDate|2015-04-18}} | align="right" | 3 | align="right" | {{SortDate|2015-04-18}}<ref>{{Cite web |url=http://www.pfaelzischer-merkur.de/lokales/kirkel/kirkel/Kirkel-Kirkel-Hadamar-Nationalsozialisten;art447684,5712371 |title=''Stolpersteine erinnern nun auch in Kirkel an Nazi-Opfer'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=11. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150611014803/http://www.pfaelzischer-merkur.de/lokales/kirkel/kirkel/Kirkel-Kirkel-Hadamar-Nationalsozialisten;art447684,5712371 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Kitzingen]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2004-05}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Kleinmachnow]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2008-03-26}} | align="right" | 22 | align="right" | 26. april 2012<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Klingenmünster]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2006-02-15}} | align="right" data-sort-value="2" | mind. 2 | align="right" | {{SortDate|2006-06-27}} | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Klingenmünster]] |- |[[Klostermansfeld]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-21}} | align="right" | 2 | align="right" | <ref>[http://www.synagoge-eisleben.de/start/Tagebuch/Eintrage/2008/11/21_Stolpersteine_fur_die_Familie_Bluhm_in_Klostermansfeld.html Synagoge Eisleben – Stolpersteine für die Familie Blum in Klostermansfeld]</ref> | align="center" | <!--[[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Aachen]]--> | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Klostermansfeld]] |- |[[Knüllwald]]<!--Ortsteil Rengshausen--> |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2005-03}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Koblenz]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2007-01-27}} | align="right" | 51 | align="right" | 21. Januar 2009<ref>[http://mahnmal-koblenz.de/index.php/das-mahnmal/stolpersteine-in-koblenz.html „Stolpersteine“ in Koblenz]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Koblenz]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Koblenz]] |- |[[Köln]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|1995-01-04}} | align="right" | 2.026 | align="right" | 9.-11. mart 2015<ref>[http://www.museenkoeln.de/ns-dokumentationszentrum/pages/1194.aspx?s=1194 NS-Dokumentationszentrum der Stadt Köln: ''Stolpersteine | Erinnerungsmale für die Opfer des Nationalsozialismus'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Cologne]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Köln]] |- |[[Kommern]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2003-04-23}} | align="right" | | align="right" | <ref name="Chronik2003" /> | | |- |[[Königs-Wusterhausen]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2005-06-05}} | align="right" | 18 | align="right" | 11. oktobar 2011<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Königslutter am Elm]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-08-02}} | align="right" | 2 | align="right" | 2. august 2011<ref name="hemlstedtwiki" /> | | |- |[[Königstein im Taunus]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2013-11-18}} | align="right" | 18 | align="right" | 18. novembar 2013<ref>[http://www.stolpersteine-koenigstein.de/ Stolpersteine in Königstein]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Königswinter]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-15}} | align="right" | 13 | align="right" | 1. decembar 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.brueckenhofmuseum.de/sonderausst/stolpersteine.html |title=Die Aktion Stolpersteine in Königswinter |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120629021228/http://www.brueckenhofmuseum.de/sonderausst/stolpersteine.html |archive-date=29. 6. 2012 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Königswinter]] | align="center" | |- |[[Konstanz]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2006-09-14}} | align="right" data-sort-value="18" | 159 | align="right" | 28. juni 2014<ref>[http://www.stolpersteine-konstanz.de/ VVN-BdA Kreisvereinigung Konstanz: »Projekte«]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.bodensee-woche.de/denkmaler-gegen-das-vergessen-verlegung-von-18-weiteren-stolpersteinen-in-konstanz-60804/ |title=18 weitere Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=23. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923193031/http://www.bodensee-woche.de/denkmaler-gegen-das-vergessen-verlegung-von-18-weiteren-stolpersteinen-in-konstanz-60804/ |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Konstanz]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Konstanz]] |- |[[Konz]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-20}} | align="right" | 6 | align="right" | {{SortDate|2008-10-28}}<ref>{{Cite web |url=http://www.konz.eu/vg_konz/Leben%20in%20Konz/Kunst%20und%20Kultur/Stolpersteine/ |title='' Stolpersteine in der Konzer Martinstraße'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150611012607/http://www.konz.eu/vg_konz/Leben%20in%20Konz/Kunst%20und%20Kultur/Stolpersteine/ |archive-date=11. 6. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Konz]] |- |[[Korschenbroich]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-10-09}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Köthen (Anhalt)]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2010-10-28}} | align="right" | 8 | align="right" | 28. oktobar 2010<ref>[http://www.koethen-anhalt.de/de/aktuelles/dieerstenstolpersteinesindverlegt-104003013273-20013273.html koethen-anhalt.de: ''Die ersten Stolpersteine sind verlegt '']</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Köthen (Anhalt)]] |- |[[Krefeld]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-12-20}} | align="right" | 41 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.ktginfo.de/Stolpersteine/Startseite |title=Stolpersteine für Krefeld |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120808194928/http://www.ktginfo.de/Stolpersteine/Startseite |archive-date=8. 8. 2012 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Krefeld]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Krefeld]] |- |[[Kremmen]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2012-04-30}} | align="right" | 5 | align="right" | 30. april 2012<ref name="brandenburg" /> | align="center" | | align="center" | <!-- Krofdorf-Gleiberg Ortsteil von Wettenberg; siehe dort --> |- |[[Kreuztal]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013-03-11}} | align="right" | 12 | align="right" | {{SortDate|2013-03-11}}<ref>{{Cite web |url=http://www.littfeld.de/die-stolpersteine/ |title=''Zwölf Stolpersteine erinnern an das Schicksal von Kreuztaler Juden'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150617220612/http://www.littfeld.de/die-stolpersteine/ |archive-date=17. 6. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Kronberg im Taunus]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-09}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Kronshagen]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2009-04-24}} | align="right" | 2 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.kronshagen.de/1074.html |title=Stolpersteine in Kronshagen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150404010157/http://www.kronshagen.de/1074.html |archive-date=4. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Kronshagen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Kronshagen]] |- |[[Külsheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2014-07-10}} | align="right" data-sort-value="7" | mind. 7 | align="right" | 10. juli 2014<ref>[http://pags-kuelsheim.de/wordpress/?p=1342 ''Geschichte wird lebendig!'']{{Mrtav link}}</ref> | | |- |[[Künzelsau]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2007}} | align="right" | 24 | align="right" | 9. februar 2015<ref>[http://www.kuenzelsau.de/de/leben---verwalten/Presse/Nachricht?id=1238 ''Stolpersteine zur Erinnerung''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150209191939/http://www.kuenzelsau.de/de/leben---verwalten/Presse/Nachricht?id=1238 |date=9. 2. 2015 }} auf kuenzelsau.de</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Künzelsau]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Künzelsau]] |- |[[Kuppenheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2013-09-05}} | align="right" | 10 | align="right" | 2013<ref>[http://realschule-kuppenheim.de/aktuelles-1/ Stolpersteine Kuppenheim]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Kuppenheim]] | |- |[[Kusel]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2006-02-14}} | align="right" | 26 | align="right" | 20. novembar 2007 | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Kusel]] |- |[[Laatzen]]<!--u.&nbsp;a. Ortsteil Gleidingen--> |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-12}} | align="right" | 16 | align="right" | 6. juni 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.laatzen.de/Stolpersteine.837.0.html |title=laatzen.de: ''Stolpersteine in Laatzen'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140313033254/http://www.laatzen.de/Stolpersteine.837.0.html |archive-date=13. 3. 2014 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Ladenburg]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-05}} | align="right" | 37 | align="right" | 5. mart 2014<ref>[http://www.ladenburg.de/pdf/stadtarchiv/Stolpersteine_in_Ladenburg.pdf ''Stolpersteine in Ladenburg'' (PDF)]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Ladenburg]] | |- |[[Lahr/Schwarzwald|Lahr]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2004-01-12}} | align="right" | 20 | align="right" | 16. april 2013<ref name="Chronik 2004">[https://web.archive.org/web/20050207182636/http://www.stolpersteine.com/chronik.htm Stolperstein-Chronik 2004]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.bo.de/lokales/lahr/stolperstein-gegen-vergessen |title=bo.de ''Stolpersteine gegen das Vergessen'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130419045850/http://www.bo.de/Lokales/Lahr/Stolperstein-gegen-Vergessen |archive-date=19. 4. 2013 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Lahr/Schwarzwald]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Lahr/Schwarzwald]] |- |[[Lampertheim]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-23}} | align="right" | 8 | align="right" | 21. februar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.lampertheimer-zeitung.de/lokales/lampertheim/verbeugung-vor-dem-schicksal_13893897.htm |title=Lampertheim Verbeugung vor dem Schicksal |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160130174447/http://www.lampertheimer-zeitung.de/lokales/lampertheim/verbeugung-vor-dem-schicksal_13893897.htm |archive-date=30. 1. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Lamspringe]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2013-09-18}} | align="right" | 4 | align="right" | 18. septembar 2013 | | |- |[[Landau in der Pfalz]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-05}} | align="right" | 119 | align="right" | 30. april 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.landau.de/index.phtml?object=tx%7C1815.20.1&ModID=7&FID=1815.2888.1&sNavID=1815.44 |title=Neue »Stolpersteine« im Ostring |access-date=19. 11. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308223134/http://landau.de/index.phtml?fid=1815.2888.1&modid=7&object=tx%7C1815.20.1&snavid=1815.44 |archive-date=8. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Landshut]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2012-10}} | align="right" | 20 | align="right" | 11. septembar 2013<ref>[http://www.stolpersteine-landshut.de/ Verein Stolpersteine Landshut]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Langen (Hessen)]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-08}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Langenfeld (Rheinland)]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-05-08}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Langenlonsheim]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2011-08}} | align="right" | 11 | align="right" | 1. septembar 2011<ref>[http://www.rhein-zeitung.de/region/lokales/bad-kreuznach_artikel,-Stolpersteine-erinnern-an-das-Leid-der-Langenlonsheimer-Juden-_arid,299270.html Stolpersteine erinnern]</ref> | | |- |[[Langenselbold]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2013-03-14}} | align="right" | | align="right" | 2. decembar 2014 | | |- |[[Langerwehe]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2011-12-12}} | align="right" | 18 | align="right" | {{SortDate|2011-12-12}}<ref>{{Cite web |url=http://st-martin-langerwehe.kibac.de/gruppen-/kfd |title=„Stolpersteine“ für Langerwehe |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150409142519/http://st-martin-langerwehe.kibac.de/gruppen-/kfd |archive-date=9. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Langerwehe]] |- |[[Langwedel (Weser)|Langwedel]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-05-16}} | align="right" | | align="right" | 16. maj 2011 | | |- |[[Lathen]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2010-03-30}} | align="right" | 29 | align="right" | 30. mart 2010<ref>[http://www.lathen.de/cms/front_content.php?client=1&lang=1&parent=653&subid=653&idcat=657&idart=3191 ''In Lathen erinnern „Stolpersteine“ an neun jüdische Familien.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150410015210/http://www.lathen.de/cms/front_content.php?client=1&lang=1&parent=653&subid=653&idcat=657&idart=3191|date=10. 4. 2015}} In: ''[[Ems-Zeitung]]'', 1. april 2010.</ref> | | |- |[[Lauenförde]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2010-12-10}} | align="right" | 5 | align="right" | 10. decembar 2010<ref>{{Cite web |url=http://www.lauenfoerde.com/stolpersteine/ |title=''Stolpersteine in Lauenförde'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130725104656/http://www.lauenfoerde.com/stolpersteine/ |archive-date=25. 7. 2013 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Lauterbach (Hessen)|Lauterbach]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-05}} | align="right" | 30 | align="right" | <ref>[http://osthessen-news.de/n1203915/lauterbach-drei-weitere-stolpersteine-zum-gedenken-ermordeter-j-discher-mitb-rger.html Drei weitere Stolpersteine]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Lauterbach (Hessen)]] | |- |[[Lebach]] |{{ZID|DE-SL}} | align="right" | {{SortDate|2013-08-29}} | align="right" | 13 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.gsglebach.de/unterricht/arbeitsgemeinschaften/stolpersteine.html |title=Verlegung von Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=5. 2. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160205085132/http://www.gsglebach.de/unterricht/arbeitsgemeinschaften/stolpersteine.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | <!-- Lechenich ist ein Ortsteil von Erftstadt; siehe dort --> |- |[[Legden]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-12-11}} | align="right" | 4 | align="right" | 11. decembar 2008<ref>[http://www.gemeinde-legden.de/cgi-bin/baseportal.pl?htx=/aktuell_vkarte&Id==41 Legden gedenkt der früheren jüdischen Mitbürger]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Lehrte]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2012-06-06}} | align="right" | 21 | align="right" | 6. juni 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.lehrte.de/Rathaus/Stadtgeschichte/Stolpersteine/Stolpersteine-verlegt.aspx |title=lehrte.de: ''Stolpersteine in der Stadt Lehrte'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=3. 2. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203185142/http://www.lehrte.de/Rathaus/Stadtgeschichte/Stolpersteine/Stolpersteine-verlegt.aspx |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Leipzig]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2006-04-03}} | align="right" | 202 | align="right" | Dezember 2013<ref>[https://www.stsg.de/cms/stsg/veranstaltungen/gedenkveranstaltung-verlegung-von-23-neuen-stolp Stolpersteine Leipzig]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Leipzig]] | |- |[[Lemgo]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-06-03}} | align="right" | 51 | align="right" | 9. oktobar 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.stolpersteine-lemgo.de/www.stolpersteine-lemgo.de/Home.html |title=Stolpersteine in Lemgo |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160128141253/http://www.stolpersteine-lemgo.de/www.stolpersteine-lemgo.de/Home.html |archive-date=28. 1. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Lemgo]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Lemgo]] |- |[[Lengede]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-24}} | align="right" | 1 | align="right" | 24. novembar 2008<ref>[http://rs-lengede.de/presse/items/pn-realschuelerinnen-erinnern-an-leben-und-tod-des-ns-opfers-karl-zobel.html?file=tl_files/presse/2008_11_25_PN.pdf ''Realschülerinnen erinnern an Leben und Tod des NS-Opfers Karl Zobel.'']{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019|bot=InternetArchiveBot}} In: ''[[Peiner Nachrichten]]'', 25. novembar 2008.</ref> | | |- |[[Lengerich (Westfalen)|Lengerich]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-16}} | align="right" | | align="right" | | | <!-- Lenhausen Ortsteil von Finnentrop; siehe dort --> |- |[[Lennestadt]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-04-30}} | align="right" | 15 | align="right" | 30. april 2008 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Lennestadt]] | align="center" | |- |[[Letschin]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2007-07-12}} | align="right" | 1 | align="right" | 12. juli 2007<ref>{{Cite web |url=http://www.spd-letschin.de/index.php?mod=content&menu=15&page_id=2048 |title=Erster Stolperstein |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=2. 2. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160202075905/http://www.spd-letschin.de/index.php?mod=content&menu=15&page_id=2048 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Leubsdorf (am Rhein)|Leubsdorf]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2007-12-17}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Leuna]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2011-10-17}} | align="right" | 1 | align="right" | 17. oktobar 2011<ref>[http://www.geschichtswerkstatt-merseburg.de/historische-und-erinnerungsorte/stolpersteine.php Stolpersteine in Leuna]</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Leuna]] |- |[[Leverkusen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2001-05}} | align="right" data-sort-value="14" | mind. 14 | align="right" | 16. maj 2006<ref name="Chronik2003" /> | align="right" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Leverkusen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Leverkusen]] |- |[[Liebenburg]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2012-01-23}} | align="right" | 10 | align="right" | 23. Januar 2012<ref>[http://www.klinik-dr-fontheim.de/fileadmin/media/Downloads/Presseartikel/Geschichte_GS-Ztg_04.07.12Stolpersteine_Liebenburg.JPG ''Israelis an den Stolpersteinen.''] In: ''[[Goslarsche Zeitung]]'', 4. juli 2012.</ref> | | |- |[[Liebenwalde]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2010-06-30}} | align="right" | 8 | align="right" | 30. juni 2010<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Lieberose]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2011-10-12}} | align="right" | 7 | align="right" | 12. oktobar 2011<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Lilienthal]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2006-04-18}} | align="right" | | align="right" | 18. april 2006 | | |- |[[Linden (Hessen)|Linden]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2008-04-26}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Lindenberg im Allgäu]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2006-09-13}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Lindow (Mark)]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2011-08-09}} | align="right" | 2 | align="right" | 9. august 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.lindow-mark.de/index.php/stolpersteine |title=lindow-mark.de: ''Stolpersteine'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150710221349/http://www.lindow-mark.de/index.php/stolpersteine |archive-date=10. 7. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Lindow (Mark)]] | |- |[[Lingen (Ems)]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2005-04-21}} | align="right" | 38 | align="right" | 18. februar 2011<ref>[http://www.lingen.de/leben_und_wohnen/stadtportraet/sehenswertes/stolpersteine_1.html lingen.de: ''Stolpersteine'']</ref> | | |- |[[List (Sylt)|List]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2007-08-07}} | align="right" | 1 | align="right" | maj 2008<ref name="akens" /> | | |- |[[Losheim am See]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2009-09-21}} | align="right" | 4 | align="right" | {{SortDate|2009-09-21}}<ref>{{Cite web |url=http://www.losheim-stausee.de/gemeinde-losheim/presseinformation/pressemeldung-anzeigen/artikel/1/mit-den-sto.html |title=''Erinnerungsmale für Losheimer jüdische Nazi-Opfer verlegt'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=16. 6. 2015 |archive-url=https://archive.today/20150616073344/http://www.losheim-stausee.de/gemeinde-losheim/presseinformation/pressemeldung-anzeigen/artikel/1/mit-den-sto.html |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Löningen]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-11-10}} | align="right" | 2 | align="right" | 10. novembar 2011<ref>[http://www.nwzonline.de/cloppenburg/bildung/stolpersteine-erinnern-an-geschwister-steinburg_a_1,0,556640442.html ''„Stolpersteine“ erinnern an Geschwister Steinburg.''] In: ''[[Nordwest-Zeitung]]'', 11. novembar 2011</ref> | | |- |[[Lübben (Spreewald)]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2004-03-11}} | align="right" | 8 | align="right" | 10. septembar 2009<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Lübbenau/Spreewald]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2014-03-20}} | align="right" | 1 <!-- Verlegung von zweitem Stolperstein für 2015 geplant --> | align="right" | 20. mart 2014<ref>[http://www.lr-online.de/regionen/luebbenau-calau/Erster-Stolperstein-in-Luebbenau-verlegt;art13825,4532470 Erster „Stolperstein“ in Lübbenau verlegt]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Lübeck]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2003-04-01}} | align="right" | 162 | align="right" | 6. maj 2014<ref name="akens" /><ref name="Chronik2003" /><ref>[http://www.stolpersteine-luebeck.de/ Stolpersteine für Lübeck]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Lübeck]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Lübeck]] |- |[[Lübtheen]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2006-06-16}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Luckau]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-10}} | align="right" | 2 | align="right" | 10. septembar 2008<ref>[http://www.lr-online.de/regionen/luckau/Stolpersteine-in-Luckau;art1062,2167329,0 ''Stolpersteine in Luckau.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160308033226/http://www.lr-online.de/regionen/luckau/Stolpersteine-in-Luckau;art1062,2167329,0|date=8. 3. 2016}} In: ''[[Lausitzer Rundschau]]'', 11. septembar 2008.</ref> | | |- |[[Luckenwalde]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2009-08-22}} | align="right" | 12 | align="right" | 13. oktobar 2011<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Lüdinghausen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-06-02}} | align="right" | 28 | align="right" | 3. juni 2009<ref>{{Cite web |url=http://www.wn.de/Muensterland/Kreis-Coesfeld/Luedinghausen/2009/04/Luedinghausen-Noch-mehr-Stolpersteine-und-ein-Buch |title=Noch mehr Stolpersteine und ein Buch |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=2. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402140523/http://www.wn.de/Muensterland/Kreis-Coesfeld/Luedinghausen/2009/04/Luedinghausen-Noch-mehr-Stolpersteine-und-ein-Buch |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Ludwigsburg]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-27}} | align="right" | 50 | align="right" | 21. februar 2014 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Ludwigsburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Ludwigsburg]] |- |[[Ludwigshafen am Rhein]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-22}} | align="right" | 145 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.ludwigshafen-setzt-stolpersteine.de/startseite/ |title=Ludwigshafen setzt Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=27. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150627212808/http://www.ludwigshafen-setzt-stolpersteine.de/startseite/ |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Ludwigshafen am Rhein]] | |- |[[Lüneburg]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2005-03-31}} | align="right" | 36 | align="right" | 19. februar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.stolpersteine-lueneburg.de/ |title=''Stolpersteine in Lüneburg'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=13. 8. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150813095912/http://www.stolpersteine-lueneburg.de/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.lueneburg.de/desktopdefault.aspx/tabid-3553/ |title=lueneburg.de: ''Stolpersteine im Lüneburger Stadtgebiet'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140405071046/http://www.lueneburg.de/desktopdefault.aspx/tabid-3553/ |archive-date=5. 4. 2014 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Lünen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-09-07}} | align="right" | 7 | align="right" | 22. april 2014<ref>[http://www.ruhrnachrichten.de/staedte/luenen/Erinnerung-an-juedische-Mitbuerger;art928,655786 ''Erinnerung an jüdische Mitbürger.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924130228/http://www.ruhrnachrichten.de/staedte/luenen/Erinnerung-an-juedische-Mitbuerger;art928,655786|date=24. 9. 2015}} In: ''[[Ruhr-Nachrichten]]'', 31. august 2009.</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste_der_Stolpersteine_in_Lünen]] |- |[[Lutherstadt Eisleben]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-22}} | align="right" data-sort-value="16" | 16 | align="right" | 26. juli 2010<ref>[http://www.mz-web.de/eisleben/mansfeld-suedharz-drei-stolpersteine-fuer-familie-bratel,20640972,17710084.html 3 Stolpersteine für Familie Bratel]{{Mrtav link}}</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste_der_Stolpersteine_in_Lutherstadt_Eisleben]] |- |[[Lutherstadt Wittenberg]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2008-05-19}} | align="right" | 30 | align="right" | 25. mart 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.wittenberg.de/staticsite/staticsite.php?menuid=1720&topmenu=1076 |title=Lutherstadt Wittenberg |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=22. 12. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222095736/http://www.wittenberg.de/staticsite/staticsite.php?menuid=1720&topmenu=1076 |url-status=dead }}</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste_der_Stolpersteine_in_Lutherstadt_Wittenberg]] |- |[[Magdeburg]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-18}} | align="right" | 389 | align="right" | 24. oktobar 2014<ref>[http://www.unser-magdeburg.de/magdeburg-akutell/magdeburg-aktuell/134-18-weitere-stolpersteine-erinnern-an-das-schicksal-magdeburger-opfer-des-nationalsozialismus.html ''18 weitere Stolpersteine erinnern an das Schicksal Magdeburger Opfer des Nationalsozialismus'']{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | <!-- Mahlow Ortsteil von Blankenfelde-Mahlow; siehe dort --> |- |[[Mainbernheim]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2008-02-12}} | align="right" data-sort-value="9" | mind. 9 | align="right" | 15. februar 2008<ref name="majnPost">[http://www.majnpost.de/regional/kitzingen/Stolpersteine-gegen-das-Vergessen;art773,4347419 Stolpersteine – gegen das Vergessen]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in majnbernheim]] | |- |[[Maintal]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-06}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Mainz]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-05}} | align="right" | 15 | align="right" | 23. Januar 2009<ref>[http://www.majn-rheiner.de/region/objekt.php3?artikel_id=3596571 majn-Rheiner vom 20. Januar 2009: Topographie des Gedenkens / Elf neue „Stolpersteine“ in Finthen und Kaiserstraße erinnern an NS-Opfer]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Malsch (Landkreis Karlsruhe)|Malsch]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2010-10-11}} | align="right" | 30 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.heimatfreunde-malsch.de/stolpersteine.htm |title=Stolpersteine in Malsch |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130917031653/http://www.heimatfreunde-malsch.de/stolpersteine.htm |archive-date=17. 9. 2013 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Malsch]] | align="center" | |- |[[Mannheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-05}} | align="right" | 91 | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Mannheim]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Mannheim]] |- |[[Marburg]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2006-03-20}} | align="right" | 30 | align="right" | <ref>[http://www.geschichtswerkstatt-marburg.de/projekte/ststmrkarten.php Stolpersteine Marburg]</ref> | align="center" |[[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Marburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Marburg]] |- |[[Markkleeberg]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2010-06-05}} | align="right" | 4 | align="right" | 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.kompetent-mit-medien.de/Material/Holocaust/Begegnungen/Orte/Orte_Markkleeb/Orte_Markkleeb.html |title=Stolpersteine in Markkleeberg |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=2. 1. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150102123119/http://www.kompetent-mit-medien.de/Material/Holocaust/Begegnungen/Orte/Orte_Markkleeb/Orte_Markkleeb.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Marktbreit]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2004-12}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Marl]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2004-07}} | align="right" | 2 | align="right" | <ref>[http://www.lokalkompass.de/marl/politik/stolpersteine-in-der-huelser-fussgaengerzone-erinnern-an-die-reichspogromnacht-am-9-novembar-1938-d367731.html Stolpersteine in Marl Hüls]</ref> | | |- |[[Maßbach]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2012-10-04}} | align="right" | 13 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.hauptschule-massbach.de/index.php/aktionen/11-schuljahr-2012-13/19-verlegung-der-stolpersteine |title=Stolpersteinverlegung in Maßbach |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131031215754/http://www.hauptschule-massbach.de/index.php/aktionen/11-schuljahr-2012-13/19-verlegung-der-stolpersteine |archive-date=31. 10. 2013 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Mechernich]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-19}} | align="right" | 5 | align="right" | 19. septembar 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.mechernich.de/seiten/aktuelles/2008/09/Stolpersteinaktion_Mechernich.php |title=Erste Stolpersteinaktion in Mechernich |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=4. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304110938/http://mechernich.de/seiten/aktuelles/2008/09/Stolpersteinaktion_Mechernich.php |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Meckenheim (Rheinland)|Meckenheim]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-12-16}} | align="right" | 25 | align="right" | 16. decembar 2009<ref>[http://www.meckenheim.de/cms117/aktuelles/mitteilungen_rathaus/artikel/18896/ ''Meckenheim erinnert an ermordete jüdische Bürger / Gunter Demnig verlegt „Stolpersteine“'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Meckenheim]] | |- |[[Meerbusch]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2011-12-10}} | align="right" | 14 | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Meerbusch]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Osterath]] |- |[[Meinerzhagen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013-06-26}} | align="right" | 34 | align="right" | 17. novembar 2014<ref>[http://www.come-on.de/lokales/meinerzhagen/stolpersteine-erinnern-opfer-nazi-terrors-4457204.html]</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Meinerzhagen]] |- |[[Meiningen]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2010-05-31}} | align="right" | 14 | align="right" | 25. septembar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.weltkulturwoche.net/index.php/Links/102 |title=Weltkulturwoche.de 2011 |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714113230/http://www.weltkulturwoche.net/index.php/Links/102 |archive-date=14. 7. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Meiningen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Meiningen]] |- |[[Meisenheim]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-23}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Meißen]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2012-10-26}} | align="right" | 6 | align="right" | {{SortDate|2013-12-05}}<ref>{{Cite web |url=http://www.stadt-meissen.de/6207.html |title=Vier neue Stolpersteine verlegt |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=16. 10. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161016123422/http://www.stadt-meissen.de/6207.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Meißen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Meißen]] |- |[[Meitingen]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2012-11-12}} | align="right" | 3 | align="right" | 12. novembar 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.stadtzeitung.de/nachrichten/augsburg-land/Meitingen-Stolpersteine-erinnern-an-Naziopfer;art479,5185 |title=''Meitingen: „Stolpersteine“ erinnern an Naziopfer'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150409172453/http://www.stadtzeitung.de/nachrichten/augsburg-land/Meitingen-Stolpersteine-erinnern-an-Naziopfer;art479,5185 |archive-date=9. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Meitingen]] | |- |[[Meldorf]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2008-08-08}} | align="right" | 2 | align="right" | 9. august 2008<ref name="stolpersteine-dithmarschen.tk"/><ref>{{Cite web |url=http://de.indymedia.org/2008/08/224193.shtml |title=Stolpersteine in Meldorf |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=8. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150408234257/http://de.indymedia.org/2008/08/224193.shtml |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Melle]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2010-10-19}} | align="right" | 14 | align="right" | 4. juni 2012 | | |- |[[Melsungen]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2008-04-28}} | align="right" | 42 | align="right" | 26. mart 2014<ref>[http://www.stolpersteine-melsungen.de/ Stolpersteine Melsungen]</ref> | | |- |[[Meppen]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-27}} | align="right" | 25 | align="right" | 2008-02-20<ref>{{Cite web |url=http://www.meppen.de/stadtportraetgeschichte/stolpersteine.html |title=Stolpersteine in Meppen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130628083140/http://www.meppen.de/stadtportraetgeschichte/stolpersteine.html |archive-date=28. 6. 2013 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Merseburg]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2008-05-15}} | align="right" data-sort-value="8" | 8 | align="right" | <ref name="MZ 14">{{Cite web |url=http://www.mz-web.de/merseburg-querfurt/stolpersteine-etwa-32-000-in-europa-verlegt,20641044,17415872.html |title=Stolpersteine Merseburg Querfurt |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=17. 1. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160117071638/http://www.mz-web.de/merseburg-querfurt/stolpersteine-etwa-32-000-in-europa-verlegt,20641044,17415872.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Merseburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Merseburg]] |- |[[Merzig]] |{{ZID|DE-SL}} | align="right" | {{SortDate|2012-11}} | align="right" | 20 | align="right" | 25. februar 2014<ref>[http://www.wochenspiegelonline.de/content/nachrichten/gemeindencat/article/kuenstler-verlegt-stolpersteine/ Künstler verlegt „Stolpersteine“]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | | |- |[[Meschede]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2012-05-31}} | align="right" | 11 | align="right" | Januar 2013<ref>[http://www.meschede.de/freizeit_u_tourismus/sehenswuerdigkeiten/sehenswertes_meschede_kernstadt/geschichte_alte_synagoge/DokuStolpersteine11.pdf Stolpersteine Meschede]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}(PDF)</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Meschede]] |- |[[Metelen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-08-16}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Mettmann]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-10-30}} | align="right" | 18 | align="right" | <ref>[http://www.mettmann.de/denkmaeler/stolpersteine.php Stadt Mettmann Stolpersteine gegen das Vergessen]</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Mettmann]] |- |[[Minden]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-11-21}} | align="right" | 88 | align="right" | 26. novembar 2013<ref>[http://www.mt.de/lokales/minden/9752292_Sieben_neue_Stolpersteine_fuer_ermordete_Sinti_aus_Minden_gesetzt.html Mindener Tageblatt Sieben neue Stolpersteine für ermordete Sinti aus Minden gesetzt]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Minden]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Minden]] |- |[[Mittenwalde]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-13}} | align="right" | 4 | align="right" | 22. oktobar 2012<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Mittweida]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2008-05-16}} | align="right" | 14 | align="right" | 26. maj 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.mittelsachsen-tv.de/default.aspx?ID=1539&showNews=228225 |title=Stolpersteine und der Zug der Erinnerung |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160116221532/http://www.mittelsachsen-tv.de/default.aspx?ID=1539&showNews=228225 |archive-date=16. 1. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Moers]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013-05-27}} | align="right" | 11 | align="right" | 29. maj 2013<ref>[http://www.moers.de/C12571D1004756A0/html/D4C3281DF648CDA2C1257B7A0024EBC1?opendocument Stolpersteine erinnern an NS-Opfer]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Moers]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Moers]] |- |[[Mönchengladbach]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-01-27}} | align="right" | 228 | align="right" | 14. novembar 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.bz-mg.de/stadtbezirk-west/wanlo/letzter-stolperstein-in-wanlo-verlegt.html |title=Letzter Stolperstein verlegt |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923195609/http://www.bz-mg.de/stadtbezirk-west/wanlo/letzter-stolperstein-in-wanlo-verlegt.html |archive-date=23. 9. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Mönchengladbach]] | |- |[[Montabaur]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2012-09-07}} | align="right" | 27 | align="right" | 23. august 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.montabaur.de/montabaur/de/AKTUELLES/Pressearchiv/Stolpersteine%20erinnern%20an%20NS-Opfer/ |title=Stolpersteine erinnern an NS-Opfer |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304134917/http://www.montabaur.de/montabaur/de/AKTUELLES/Pressearchiv/Stolpersteine%20erinnern%20an%20NS-Opfer/ |archive-date=4. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in der Verbandsgemeinde Montabaur]] |- |[[Mörfelden-Walldorf]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2007-06-05}} | align="right" | 51 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.moerfelden-walldorf.de/default.asp?action=article&ID=1819 |title=Stolpersteine in Mörfelden-Walldorf |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160604134000/http://www.moerfelden-walldorf.de/default.asp?action=article&ID=1819 |archive-date=4. 6. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Moringen]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2007-02-09}} | align="right" | 16 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.gedenkstaette-moringen.de/thema/Stolpersteine/HauserStoplersteine/hauserstoplersteine.html |title=Die Stolperstein in Moringen |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=31. 8. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120831214708/http://www.gedenkstaette-moringen.de/thema/Stolpersteine/HauserStoplersteine/hauserstoplersteine.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Monheim am Rhein]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2003-12-03}} | align="right" | 13 | align="right" | 3. decembar 2003<ref>{{Cite web |url=http://www.monheim.de/stadtprofil/historisches/stolpersteine/index.html |title=Monheim am Rhein: Das Projekt Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090218151349/http://www.monheim.de/stadtprofil/historisches/stolpersteine/index.html |archive-date=18. 2. 2009 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Mücheln (Geiseltal)]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2013-05-07}} | align="right" | 1 | align="right" | 7. maj 2013 | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Mücheln (Geiseltal)]] |- |[[Mühlacker]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2009-05}} | align="right" | 20 | align="right" | 2011<ref>[http://www.hav-muehlacker.de/de/download/Broschuere_Stolpersteine.pdf Stolpersteine Mühlacker] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160414175602/http://www.hav-muehlacker.de/de/download/Broschuere_Stolpersteine.pdf |date=14. 4. 2016 }}(PDF)</ref> | align="center" | | |- |[[Mühlhausen/Thüringen]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2010-05}} | align="right" data-sort-value="12" | mind. 12 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.muehlhausen.de/de/buerger-stadt/aktuelles/neuigkeiten-aus-der-stadt/ |title=Neuigkeiten aus der Stadt Mühlhausen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150517034738/http://www.muehlhausen.de/de/buerger-stadt/aktuelles/neuigkeiten-aus-der-stadt/ |archive-date=17. 5. 2015 |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.alemannia-judaica.de/muehlhausen_synagoge.htm Stolpersteinverlegung]</ref> | | |- |[[Mülheim an der Ruhr]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2004-12-18}} | align="right" | 44 | align="right" | 5. decembar 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.muelheim-ruhr.de/cms/index.php?fuid=7df41165bae77c676e9de88730f333d3 |title=Das Projekt „Stolpersteine“ in Mülheim an der Ruhr |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=22. 1. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100122034131/http://www.muelheim-ruhr.de/cms/index.php?fuid=7df41165bae77c676e9de88730f333d3 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Mülheim an der Ruhr]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Mülheim an der Ruhr]] |- |[[Müllheim (Baden)]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2006-04-08}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[München]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2004-05-25}}<ref group="F">Die ersten Steine wurden durch die Stadt München entfernt. Am 1. septembar 2007 wurden erneut Stolpersteine, nun auf Privatgrund, in München verlegt.</ref> | align="right" | 26 | align="right" | 18. april 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.stolpersteine-muenchen.de/stolpersteine/verlegt.php |title=Initiative Stolpersteine für München e. V. |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://archive.today/20120911070422/http://www.stolpersteine-muenchen.de/stolpersteine/verlegt.php |archive-date=11. 9. 2012 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in München]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in München]] |- |[[Münsingen (Württemberg)]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2015-02-02}} | align="right" | 2 | align="right" | {{SortDate|2015-02-02}}<ref>[http://www.gea.de/region+reutlingen/ueber+die+alb/verdraengtes+zurueck+in+der+stadt.1546840.htm ''21 Stolpersteine verlegt: ''Verdrängtes zurück in der Stadt'']</ref> | | |- |[[Münster (Westfalen)|Münster]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2004-01-26}} | align="right" | 256 <ref>{{Cite web |url=http://www.muenster.org/spurenfinden/vor-die-tuer-gelegt/stolpersteine-in-muenster.html |title=Arhivirana kopija |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304023833/http://www.muenster.org/spurenfinden/vor-die-tuer-gelegt/stolpersteine-in-muenster.html |archive-date=4. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="right" | 5. juni 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.villa-ten-hompel.findbuch.net/free.php?ar_id=3647&kind=ve&id=10165 |title=Westfälische Nachrichten vom 5. juni 2008: Schon 192 Stolpersteine in Münster / Schüler erinnern an deportierte Familie |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=28. 12. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141228122912/http://www.villa-ten-hompel.findbuch.net/free.php?ar_id=3647&kind=ve&id=10165 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.muenster.org/spurenfinden/08_stolpersteine/ |title=Erinnern und Gedenken an die Opfer des Nationalsozialismus im Münsterland e. V.: Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150221110649/http://www.muenster.org/spurenfinden/08_stolpersteine/ |archive-date=21. 2. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Münster]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Münster]] |- |[[Nabburg]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2007-06-12}} | align="right" | | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Nabburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Nabburg]] |- |[[Nauen]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-11}} | align="right" | 3 | align="right" | 11. juni 2013<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Naumburg (Hessen)]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2013-12-26}} | align="right" | 48 | align="right" | 17. mart 2014<ref>[http://www.hna.de/lokales/wolfhagen/stolpersteine-gedenken-naumburger-juden-werden-verlegt-3287629.html Stolpersteine Naumburg]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.naumburg.eu/de/aktuelles/newsdetails.html?tx_ttnews&#91;tt_news&#93;=938&cHash=d86a39c4358af94a377208ec4546fbe0 |title=''Verlegung der Stolpersteine in Naumburg'' |access-date=8. 5. 2022 |archive-date=7. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160307052932/http://naumburg.eu/de/aktuelles/newsdetails.html?chash=d86a39c4358af94a377208ec4546fbe0&tx_ttnews&#91;tt_news&#93;=938 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Naumburg (Saale)]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2009-08-19}} | align="right" | 12 | align="right" | 3. juni 2010<ref>[http://www.myheimat.de/naumburg-saale/politik/stolpersteine-in-naumburg-d512996.html ''Stolpersteine in Naumburg'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Naumburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Naumburg (Saale)]] |- |[[Netphen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2012-12-12}} | align="right" | 6 | align="right" | {{SortDate|2012-12-12}}<ref>{{Cite web |url=http://www.derwesten.de/staedte/nachrichten-aus-siegen-kreuztal-netphen-hilchenbach-und-freudenberg/stolpersteine-vor-dem-kapitaenshaus-id7387685.html |title=''Stolpersteine vor dem Kapitänshaus'' Verlegung in Netphen |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=20. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150620061930/http://www.derwesten.de/staedte/nachrichten-aus-siegen-kreuztal-netphen-hilchenbach-und-freudenberg/stolpersteine-vor-dem-kapitaenshaus-id7387685.html |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Nettetal]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2010-11-11}} | align="right" | 61 | align="right" | 9. novembar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.ge-nettetal.de/de/aktuelles/nachrichten/presseartikel/gn_stolpersteine_in_hinsbeck_und_kaldenkirchen.xhtml |title=''GN: Stolpersteine in Hinsbeck und Kaldenkirchen'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=1. 1. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150101162304/http://www.ge-nettetal.de/de/aktuelles/nachrichten/presseartikel/gn_stolpersteine_in_hinsbeck_und_kaldenkirchen.xhtml |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | <!-- Nettesheim Ortsteil von Rommerskirchen; siehe dort --> |- |[[Neu-Anspach]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-04}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Neu-Isenburg]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-02-18}} | align="right" | 28 | align="right" | 24. oktobar 2011<ref>{{Cite web |url=http://sdp.fnp.de/lokales/kreise_of_gross-gerau/Stolpersteine-fuer-12-Fluechtlinge;art688,485529 |title=Stolpersteine für 12 Flüchtlinge |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150103230356/http://sdp.fnp.de/lokales/kreise_of_gross-gerau/Stolpersteine-fuer-12-Fluechtlinge;art688,485529 |archive-date=3. 1. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Neubrandenburg]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2009-06-12}} | align="right" | 5 | align="right" | 12. juni 2009<ref>[http://www.links-lang.de/presse/8850.php ''Stolpersteine wecken die Erinnerungen'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Neubrandenburg]] | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Neubrandenburg]] |- |[[Neuenhaus]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-11-10}} | align="right" | 18 | align="right" | 10. novembar 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.neuenhaus.de/staticsite/staticsite.php?menuid=473&topmenu=10 |title=neuenhaus.de: ''Gedenkstätten'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=15. 2. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160215020826/http://www.neuenhaus.de/staticsite/staticsite.php?menuid=473&topmenu=10 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Neukirchen-Vluyn]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2014-12-08}} | align="right" | 2 | align="right" | 8. decembar 2014<ref>[http://www.rp-online.de/nrw/staedte/neukirchen-vluyn/zwei-stolpersteine-fuer-familie-kaufmann-aid-1.4725714 ''Zwei Stolpersteine für Familie Kaufmann'']</ref> | align="center" | | |- |[[Neunkirchen (Saar)]] |{{ZID|DE-SL}} | align="right" | {{SortDate|2012-11-19}} | align="right" | 28 | align="right" | 20. april 2015 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Neunkirchen]] | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Neunkirchen (Saar)]] |- |[[Neumünster]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2005-08-22}} | align="right" | 22 | align="right" | 10. oktobar 2006<ref name="akens" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Neumünster]] | |- |[[Neuruppin]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2003-11-17}} | align="right" | 14 | align="right" | 19. oktobar 2004<ref>{{Cite web |url=http://www.gruene-opr.de/stolperstein.htm |title=Stolpersteine in Neuruppin |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719033207/http://www.gruene-opr.de/stolperstein.htm |archive-date=19. 7. 2011 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Neuruppin]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Neuruppin]] |- |[[Neuss]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2003-02-22}} | align="right" | 38 | align="right" | <ref>[http://www.wz-newsline.de/lokales/rhein-kreis-neuss/neuss/neuss-gedenken-100-schueler-verlegen-8222stolpersteine-8220-am-buechel-1.249208 100 Schüler verlegen „Stolpersteine“ am Büchel]</ref> | | |- |[[Neustadt am Rübenberge]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2014-03-27}} | align="right" | 7 | align="right" | 27. mart 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.ak-regionalgeschichte.de/html/erste_stolpersteine_in_neustad.html |title=erste Stolpersteine in Neustadt |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305145441/http://ak-regionalgeschichte.de/html/erste_stolpersteine_in_neustad.html |archive-date=5. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Neustadt an der Weinstraße]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2002-12-15}} | align="right" | 41 | align="right" | <ref name="Chronik2003" /><ref>{{Cite web |url=https://www.neustadt.eu/index.php?NavID=1441.324&La=1 |title=Stolpersteine in Neustadt an der Weinstraße |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150424163312/http://www.neustadt.eu/index.php?NavID=1441.324&La=1 |archive-date=24. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Neustadt an der Weinstraße]] | |- |[[Neuwied]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2004-01-20}} | align="right" | 27 | align="right" | <ref>[http://wiki-de.genealogy.net/Neuwied/Synagoge_und_Stolpersteine GenWiki Neuwied]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Neuwied]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Neuwied]] |- |[[Nidda]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2014-02-15}} | align="right" | 5 | align="right" | 15. februar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.kreis-anzeiger.de/lokales/wetteraukreis/nidda/stolpersteine-erinnern-an-emanuel-eckstein_13855438.htm |title=Stolpersteine erinnern |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140208172814/http://www.kreis-anzeiger.de/lokales/wetteraukreis/nidda/stolpersteine-erinnern-an-emanuel-eckstein_13855438.htm |archive-date=8. 2. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Nidderau]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-04}} | align="right" | 80 | align="right" | 29. juni 2013<ref>[https://www.google.de/search?q=verlegung+stolpersteine+ostheim&ie=utf-8&oe=utf-8&aq=t&rls=org.mozilla:de:official&client=firefox-a&channel=sb&gfe_rd=cr&ei=ImEtU8qbOuml8wfdpYDgCg Nidderauer Stolpersteine im neuen Glanz]</ref> | | |- |[[Niedergörsdorf]] <!-- Ortsteil Altes Lager --> |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-09-30}} | align="right" | 3 | align="right" | 30. septembar 2006<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Nienburg/Weser]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2012-06-05}} | align="right" | 34 | align="right" | 6. maj 2015<ref>[https://www.nienburg.de/portal/meldungen/acht-weitere-stolpersteine-fuer-nienburg-902004597-21501.html?rubrik=2000001 nienburg.de: ''Weitere 8 Stolpersteine am 6. maj 2015'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Nienburg/Weser]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Nienburg/Weser]] |- |[[Nierstein]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2013-06-22}} | align="right" | 30 | align="right" | 22. juni 2013<ref>[http://www.geschichtsverein-nierstein.de/stolpersteine2013.htm Geschichtsverein Nierstein e.V: ''30 Stolpersteine in Nierstein verlegt'']</ref> | | |- |[[Norden (Ostfriesland)|Norden]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2009-07-17}} | align="right" | 47 | align="right" | 14. april 2010<ref>{{Cite web |url=http://www.norden.de/index.phtml?La=1&sNavID=1652.4&mNavID=1652.4&ffsm=1&object=tx%7C512.2170.1&FID=512.2170.1 |title=norden.de: ''Stolpersteine in Norden'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305200913/http://www.norden.de/index.phtml?La=1&sNavID=1652.4&mNavID=1652.4&ffsm=1&object=tx%7C512.2170.1&FID=512.2170.1 |archive-date=5. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Nordenham]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2010-09-26}} | align="right" | 24 | align="right" | 26. septembar 2010<ref>[http://www.nwzonline.de/wesermarsch/politik/stolpersteine-erinnern-an-nazi-opfer_a_1,0,796075698.html ''„Stolpersteine“ erinnern an Nazi-Opfer.''] In: ''[[Nordwest-Zeitung]]'', 2. septembar 2010</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Norderney]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2013-02-22}} | align="right" | 8 | align="right" | 24. februar 2013<ref>[http://www.nomo-online.de/stolpersteine_auf_norderney Stolpersteine auf Norderne]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Norderney]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Norderney]] |- |[[Nordhausen]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2004-10}} | align="right" | 22 | align="right" | 2010<ref>[http://www.nordhausen-wiki.de/index.php?title=Stolpersteine Stolpersteine in Nordhausen]</ref> | | |- |[[Nordhorn]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2005-04-23}} | align="right" | 44 | align="right" | 12. oktobar 2006<ref>{{Cite web |url=http://www.nordhorn.de/staticsite/staticsite.php?menuid=297&topmenu=1290 |title=nordhorn.de: ''Stolpersteine'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305140921/http://www.nordhorn.de/staticsite/staticsite.php?menuid=297&topmenu=1290 |archive-date=5. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Nördlingen]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2005-11-08}} | align="right" | 52 | align="right" | 26. septembar 2008<ref>[http://www.augsburger-allgemeine.de/noerdlingen/Die-letzten-Stolpersteine-id4216791.html Die letzten Stolpersteine in Nördlingen]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Nördlingen]] | |- |[[Nordstemmen]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2009-11-19}} | align="right" | 4 | align="right" | 19. novembar 2009<ref>[http://www.myheimat.de/nordstemmen/gedanken/mahnung-und-erinnerung-stolpersteine-in-roessing-d190504.html ''Mahnung und Erinnerung: „Stolpersteine“ in Rössing'']</ref> | | |- |[[Northeim]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2007-02-09}} | align="right" | 36 | align="right" | 26. novembar 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.northeim.de/index.php?id=893&tx_ttnews%5Btt_news%5D=785&cHash=b9c4a136bd67add44ed26b22306c69e9 |title=northeim.de: ''Stolpersteine'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=4. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304205400/http://www.northeim.de/index.php?id=893&tx_ttnews%5Btt_news%5D=785&cHash=b9c4a136bd67add44ed26b22306c69e9 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Nottuln]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-11-13}} | align="right" | 6 | align="right" | 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.fi-nottuln.de/HolocaustSeite.htm |title=Erinnerung und Gedenken in Nottuln |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=4. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304064414/http://www.fi-nottuln.de/HolocaustSeite.htm |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Nürnberg]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2004-05}} | align="right" | 52 | align="right" | 21. septembar 2010<ref>{{Cite web |url=http://www.nordbayern.de/nuernberger-nachrichten/nuernberg/acht-neue-stolpersteine-1.183550 |title=Acht neue Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=30. 9. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100930200152/http://www.nordbayern.de/nuernberger-nachrichten/nuernberg/acht-neue-stolpersteine-1.183550 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Nürnberg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Nürnberg]] |- |[[Nuthetal]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2008-07-03}} | align="right" | 3 | align="right" | 9. mart 2009<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Oberaula]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-08}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Oberhausen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-01-29}} | align="right" | 51 | align="right" | 13. Januar 2009<ref>[http://www.oberhausen.de/CC065700325B47AD9C929AA208B530FA.php Stadt Oberhausen: Die Stolpersteine]</ref> | align="center" |[[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Oberhausen]] | |- |[[Oberwesel]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2015-02-02}} | align="right" | 21 | align="right" | {{SortDate|2015-02-02}}<ref>[http://www.rhein-zeitung.de/startseite_artikel,-21-Stolpersteine-verlegt-Oberweseler-gedenken-ihrer-juedischen-Mitbuerger-_arid,1267070.html ''21 Stolpersteine verlegt: Oberweseler gedenken ihrer jüdischen Mitbürger'']</ref> | | |- |[[Ober-Ramstadt]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2010-03-10}} | align="right" | 19 | align="right" | {{SortDate|2012-05-14}} <ref>{{Cite web |url=http://www.gcls.de/stolpersteine1.html |title=Verlegen der Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150111213531/http://www.gcls.de/stolpersteine1.html |archive-date=11. 1. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Ober-Ramstadt]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Ober-Ramstadt]] |- |[[Ochtendung]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-03}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Ochtrup]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-04-16}} | align="right" data-sort-value="19" | 19 | align="right" | {{SortDate|2008-03-05}}<ref>[https://jugendmalteser.wordpress.com/2014/03/06/malteser-jugend-unterstutzt-woche-der-bruderlichkeit/ Stolpersteine werden geputzt]</ref> | | |- |[[Oedheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2013-03-15}} | align="right" | 12 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.kolping-oedheim.de/Rueckblick/130215_Stolpersteinverlegung.htm |title=Stolpersteinverlegung in Oedheim |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=2. 2. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160202144214/http://www.kolping-oedheim.de/Rueckblick/130215_Stolpersteinverlegung.htm |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Offenbach am majn]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2006-02-25}} | align="right" | 135 | align="right" | {{SortDate|2013-06-19}}<ref>{{Cite web |url=http://www.offenbach.de/offenbach/themen/unterwegs-in-offenbach/stadtinfo/stadtgeschichte/offenbacher-stolpersteine/ |title=Stolpersteine in Offenbach |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110627160102/http://www.offenbach.de/offenbach/themen/unterwegs-in-offenbach/stadtinfo/stadtgeschichte/offenbacher-stolpersteine |archive-date=27. 6. 2011 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Offenbach am majn]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Offenbach am majn]] |- |[[Offenburg]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2003-03}} | align="right" | 103 | align="right" | <ref>[http://www.offenburg.de/html/liste/offenburgabisz.html?tab=detail&scene=detail&id=3661&m=2044&highlight_text=stolpersteine Stolpersteine Offenburg]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Offenburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Offenburg]] |- |[[Oldenburg (Oldenburg)|Oldenburg]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-11-08}} | align="right" | 4 | align="right" | 8. novembar 2011<ref>[http://www.nwzonline.de/oldenburg/bildung/stolpersteine-erinnern-an-nazi-opfer_a_1,0,556111634.html ''Stolpersteine erinnern an Nazi-Opfer.''] In: ''[[Nordwest-Zeitung]]'', 9. novembar 2011</ref> | align="center" | | align="center" | |- |- |[[Oldenburg in Holstein]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2010-09-28}} | align="right" | 8 | align="right" | 28. septembar 2010<ref>SPD-Ortsverein Oldenburg in Holstein: [http://www.spd-oldenburg-holstein.de/index.php?nr=2281&menu=1 ''Acht Stolpersteine für Oldenburg'']</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Oppenheim]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2008-10-02}} | align="right" data-sort-value="22" | mind. 22 | align="right" | 6. oktobar 2012<ref>[http://www.allgemeine-zeitung.de/lokales/oppenheim/oppenheim/22-stolpersteine-in-oppenheim-verlegt_12483606.htmStolpersteine 22 Stolpersteine in Oppenheim verlegt]{{Mrtav link}}</ref> | | |- |[[Oranienburg]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-10}} | align="right" | 61 | align="right" | 10. juni 2013<ref>[http://www.flickr.com/photos/soerenkohlhuber/sets/72157634044594539/ ''10. juni 2013 Oranienburg – Stolpersteinverlegung'']</ref> | | |- |[[Osnabrück]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-15}} | align="right" | 250 | align="right" | 12. decembar 2013<ref>{{Cite web |url=http://stolpersteine.osnabrueck.de/ |title=Projekt Stolpersteine der Stadt Osnabrück |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150409100705/http://stolpersteine.osnabrueck.de/ |archive-date=9. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.bszw.de/aktuelles/250-stolpersteine-verlegt/ |title=''250 „Stolpersteine“ im Osnabrück verlegt – und die Schüler der BFS Bautechnik waren (fast) immer dabei!'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150410060137/http://www.bszw.de/aktuelles/250-stolpersteine-verlegt/ |archive-date=10. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Osnabrück]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Osnabrück]] |- |[[Ostercappeln]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-11}} | align="right" | 6 | align="right" | 11. novembar 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.ostercappeln.de/magazin/artikel.php?artikel=1126&type=2&menuid=15&topmenu=15 |title=ostercappeln.de: ''Stolpersteine in Ostercappeln'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=24. 12. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151224231922/http://www.ostercappeln.de/magazin/artikel.php?artikel=1126&type=2&menuid=15&topmenu=15 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Ostheim vor der Rhön]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2003-11-09}} | align="right" | 2 | align="right" | 9. novembar 2003<ref>[http://www.alemannia-judaica.de/oberwaldbehrungen_synagoge.htm ''novembar 2003: Die ersten „Stolpersteine“ Unterfrankens werden in Ostheim verlegt'']</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Ostheim vor der Rhön]] |- |[[Ottersberg]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2013-02-18}} | align="right" | 2 | align="right" | 18. februar 2013<ref>[http://www.kreiszeitung.de/lokales/verden/oyten-ottersberg/wollten-nach-hause-2759999.html ''Sie wollten nur nach Hause.''] In: ''[[Kreiszeitung]]'', 20. februar 2013.</ref> | | |- |[[Ottweiler]] |{{ZID|DE-SL}} | align="right" | {{SortDate|2014-02-21}} | align="right" | 10 | align="right" | 4. mart 2014<ref>{{Cite web |url=http://ottweiler-direkt.de/2014/03/04/erste-verlegung-von-stolpersteinen-in-ottweiler-fuer-verfolgte-und-ermordete-juedische-familien/ |title=Erste Verlegung von Stolpersteinen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150219042426/http://ottweiler-direkt.de/2014/03/04/erste-verlegung-von-stolpersteinen-in-ottweiler-fuer-verfolgte-und-ermordete-juedische-familien/ |archive-date=19. 2. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Panketal]]<!--Ortsteil Zepernick--> |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-13}} | align="right" | 2 | align="right" | 13. maj 2006<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Papenburg]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2009-07-16}} | align="right" | 39 | align="right" | 13. april 2010<ref>{{Cite web |url=http://www.papenburg.de/index.php?m=1&hid=24&bid=1152 |title=papenburg.de: ''Stolpersteine zum Gedenken an Lina und Isaak Polak verlegt'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160130050427/http://www.papenburg.de/index.php?m=1&hid=24&bid=1152 |archive-date=30. 1. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Papenburg]] | |- |[[Parchim]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2006-06-17}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Pasewalk]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2005-08-01}} | align="right" | 55 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.pasewalk.de/cms/wm-cms,341.html |title=Stolpersteine in Pasewalk |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150406140150/http://www.pasewalk.de/cms/wm-cms,341.html |archive-date=6. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Pattensen]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-15}} | align="right" | 13 | align="right" | 24. maj 2008<ref>[http://www.erinnerungundzukunft.de/fileadmin/pdf/Stolpersteine/Stolpersteine_Pattensen/Stolpersteine_Chronik.pdf ''Arbeitskreis Stolpersteine [Pattensen], Zahl der Sitzungen und kleine Chronik der wichtigsten Beschlüsse.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140417100508/http://www.erinnerungundzukunft.de/fileadmin/pdf/Stolpersteine/Stolpersteine_Pattensen/Stolpersteine_Chronik.pdf |date=17. 4. 2014 }} (PDF)</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Pattensen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Pattensen]] |- |[[Peine]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2004-09}} | align="right" | 49 | align="right" | 2. novembar 2011<ref>[http://peine.vvn-bda.de/4-stolpersteinverlegung-in-peine/ Bund der Antifaschistinnen und Antifaschisten, Kreisvereinigung Peine: ''4. Stolpersteinverlegung in Peine'']</ref> | | |- |[[Perleberg]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2009-06-11}} | align="right" | 4 | align="right" | 11. juni 2009<ref name="brandenburg" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Perleberg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Perleberg]] |- |[[Petersberg (Saalekreis)|Petersberg]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2013-05-07}} | align="right" | 1 | align="right" | 7. maj 2013 | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Petersberg (Saalekreis)]] |- |[[Petershagen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-06-04}} | align="right" | 36 | align="right" | 5. juni 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.synagoge-petershagen.de/Alte_Synagoge_Petershagen/Gans-Familie.html |title=Arbeitskreis Stolpersteine Verlegeaktion 2012 |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924112546/http://www.synagoge-petershagen.de/Alte_Synagoge_Petershagen/Gans-Familie.html |archive-date=24. 9. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Petershagen]] |- |[[Petershagen/Eggersdorf]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-19}} | align="right" | 1 | align="right" | 19. mart 2007<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Pirna]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2013-12}} | align="right" | 1 | align="right" | 6. decembar 2013<ref>[http://www.pirna-tv.de/?p=10253 Pirna erhält ersten Stolperstein]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Pforzheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2008-03-13}} | align="right" | 13 | align="right" | 13. mart 2008<ref>[http://www.pfenz.de/wiki/Stolpersteine_Pforzheim Stadtwiki Pforzheim-Enz: Stolpersteine]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Pforzheim]] | |- |[[Pfullendorf]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2005-04-08}} | align="right" | 1 | align="right" | <ref>[http://www.suedkurier.de/region/linzgau-zollern-alb/pfullendorf/Stolperstein-in-Pfullendorf;art372570,1478775 Stolpersteine in Pfullendorf]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Pfungstadt]]<!-- Stadtteil Eschollbrücken --> |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2013-04-10}} | align="right" | 8 | align="right" | 12. april 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.echo-online.de/region/darmstadt-dieburg/pfungstadt/Acht-Gedenksteine-fuer-Eschollbruecker-Juden;art1297,3837037 |title=Gedenksteine für Eschollbrücker Juden |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=3. 5. 2014 |archive-url=https://archive.today/20140503170147/http://www.echo-online.de/region/darmstadt-dieburg/pfungstadt/Acht-Gedenksteine-fuer-Eschollbruecker-Juden;art1297,3837037 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Plauen]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2009-04-08}} | align="right" | 18 | align="right" | {{SortDate|2011-06-18}}<ref>{{Cite web |url=http://www.move-vogtland.de/pressespiegel-details/items/schicksal-der-juden-nicht-vergessen.html |title=''Schicksal der Juden nicht vergessen'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150614102356/http://www.move-vogtland.de/pressespiegel-details/items/schicksal-der-juden-nicht-vergessen.html |archive-date=14. 6. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Plauen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Plauen]] |- |[[Plettenberg]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-27}} | align="right" | 6 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.plettenberg-lexikon.de/a-z/s1.htm |title=Erstmals sechs „Stolpersteine“ |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=24. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924074349/http://www.plettenberg-lexikon.de/a-z/s1.htm |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Pößneck]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2008-05-08}} | align="right" | 11 | align="right" | mart 2014<ref>[http://www.alemannia-judaica.de/poessneck_juedgeschichte.htm Stolpersteine in Pößneck]</ref> | | |- |[[Pohlheim]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-10-21}} | align="right" | 20 | align="right" | 27. Januar 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.giessener-allgemeine.de/Home/Kreis/Staedte-und-Gemeinden/Pohlheim/Artikel,-Initiative-Stolpersteine-erinnert-an-den-Holocaust-_arid,235888_regid,1_puid,1_pageid,43.html |title=Initiative erinnert an Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131102534/http://www.giessener-allgemeine.de/Home/Kreis/Staedte-und-Gemeinden/Pohlheim/Artikel,-Initiative-Stolpersteine-erinnert-an-den-Holocaust-_arid,235888_regid,1_puid,1_pageid,43.html |archive-date=31. 1. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Pohlheim]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Pohlheim]] |- |[[Potsdam]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2008-07-03}} | align="right" | 25 | align="right" | 5. maj 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.potsdam.de/cms/beitrag/10043252/620526/ |title=Stolpersteine in der Landeshauptstadt Potsdam |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=29. 1. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160129032015/http://www.potsdam.de/cms/beitrag/10043252/620526/ |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Potsdam]] | |- |[[Prenzlau]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2012-05-06}} | align="right" | 9 | align="right" | 6. maj 2012<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Quakenbrück]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-09-22}} | align="right" | 39 | align="right" | 1. mart 2014<ref>[http://www.noz.de/lokales/artland/artikel/455501/20-weitere-stolpersteine-in-quakenbruck-verlegt ''20 weitere Stolpersteine in Quakenbrück verlegt.''] In: ''[[Osnabrücker Zeitung]]'', 2. mart 2014</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Querfurt]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2011-10-17}} | align="right" | 3 | align="right" | <ref name="MZ 14" /> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Querfurt]] |- |[[Quickborn]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2009-02-27}} | align="right" | 5 | align="right" | <ref>[http://www.abendblatt.de/daten/2009/02/14/1048881.html Stolpersteine für Opfer der NS-Diktatur]</ref> | | |- |[[Radebeul]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2005-07-26}} | align="right" | 5 | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Radebeul]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Radebeul]] |- |[[Radolfzell am Bodensee]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2014-06-28}} | align="right" | 8 | align="right" | 28. juni 2014 | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Radolfzell]] |- |- |[[Raesfeld]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-03-31}} | align="right" | 19 | align="right" | {{SortDate|2013-12-11}}<ref>[http://www.spdraesfeld.de/index.php?nr=57535&menu=1 weitere Stolpersteine in Raesfeld]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.dorstenerzeitung.de/staedte/raesfeld/Stolpersteine-und-Gedenktafel-am-Judenhaus;art4288,1170492 |title=genehmigte Verlegung 2011 |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=23. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923220131/http://www.dorstenerzeitung.de/staedte/raesfeld/Stolpersteine-und-Gedenktafel-am-Judenhaus;art4288,1170492 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Raesfeld]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Raesfeld]] |- |[[Rastatt]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2013-03-16}} | align="right" | 13 | align="right" | 16. mart 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.rastatt.de/index.php?id=1351 |title=Erste 13 Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=31. 1. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131084055/http://www.rastatt.de/index.php?id=1351 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Rastatt]] | align="center" | |- |[[Rathenow]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-18}} | align="right" | 4 | align="right" | 18. mart 2007<ref name="brandenburg" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Rathenow]] | |- |[[Ratingen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-12-22}} | align="right" | 9 | align="right" | <ref>[http://wiki-de.genealogy.net/Ratingen/Stolpersteine GenWiki Ratingen]</ref> | | |- |[[Raunheim]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2011}} | align="right" | 4 | align="right" | 30. august 2011<ref>[http://www.fjgk.de/cms/artikel.351.htm Stolpersteine in Raunheim]</ref> | | |- |[[Ravensburg]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2006-09-13}} | align="right" | 27 | align="right" | 5. oktobar 2007<ref>[http://www.ravensburg.de/5161_5851.htm Stadt Ravensburg: Neue Stolpersteine gegen das Vergessen]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Ravensburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Ravensburg]] |- |[[Recklinghausen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-05-30}} | align="right" data-sort-value="2" | mind. 2 | align="right" | 19. april 2014<ref>[http://www.hertener-allgemeine.de/lokales/recklinghausen/Gedenken-Weitere-Stolpersteine-kommen;art1000,1279832 Weitere Stolpersteine kommen]{{Mrtav link}}</ref> | | |- |[[Rees]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-11-23}} | align="right" | 34 | align="right" | 30. decembar 2014<ref>{{Cite web |url=https://www.rees-erleben.de/index.asp?Ueb=2&Kategorie=Rees%20erkunden&Linkkennung=1000003896 |title=''Rees setzt Stolpersteine '' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160130061124/https://www.rees-erleben.de/index.asp?Ueb=2&Kategorie=Rees%20erkunden&Linkkennung=1000003896 |archive-date=30. 1. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Rees]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Rees]] |- |[[Regensburg]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2007-06-12}} | align="right" | 119 | align="right" | 8. septembar 2013<ref>[http://www.stolpersteine-regensburg.de/ Stolpersteine Regensburg]</ref><ref>[http://www.mittelbayerische.de/region/regensburg/artikel/26-weitere-stolpersteine/959179/26-weitere-stolpersteine.html 26 weitere Stolpersteine]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Regensburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Regensburg]] <!-- Rehbrücke, siehe Nuthetal --> |- |[[Reinbek]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2006-10-09}} | align="right" | 5 | align="right" | maj 2008<ref name="akens" /> | | |- |[[Reinfeld (Holstein)]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2014-03-07}} | align="right" | 2 | align="right" | 7. mart 2014<ref>[http://www.shz.de/lokales/stormarner-tageblatt/verbeugung-vor-den-nazi-opfern-id5939391.html ''Verbeugung vor den Nazi-Opfern.''] In: ''[[Stormarner Tageblatt]]'', 7. mart 2014</ref> | | |- |[[Remagen]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2008-12-01}} | align="right" | 4 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.aw-wiki.de/index.php/Arbeitskreis_%22Stolpersteine%22_Remagen |title=Arbeitskreis „Stolpersteine“ Remagen |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=8. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150408220729/http://www.aw-wiki.de/index.php/Arbeitskreis_%22Stolpersteine%22_Remagen |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Remscheid]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-12-13}} | align="right" | 161 | align="right" | {{SortDate|2008-10-24}}<ref>https://geoportal.remscheid.de/stolpersteine {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160326180704/https://geoportal.remscheid.de/stolpersteine/ |date=26. 3. 2016 }} Liste der Stolpersteine in Remscheid/</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Remscheid]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Remscheid]] |- |[[Rendsburg]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2006-10-11}} | align="right" | 15 | align="right" | maj 2008<ref name="akens" /> | | <!-- Rengshausen Ortsteil von Knüllwald; siehe dort --> |- |[[Rhauderfehn]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-11-09}} | align="right" | 10 | align="right" | 9. novembar 2011<ref>[http://www.ga-online.de/-bilder/galerie/3381/Stolpersteine-in-Rhauderfehn-verlegt ''Stolpersteine in Rhauderfehn verlegt.''] In: ''[[General-Anzeiger]]'', 9. novembar 2011.</ref> | | |- |[[Rhaunen]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2012-09}} | align="right" | 48 | align="right" | 23. februar 2014<ref>[http://www.rhaunen.de/stolpersteine/die-verlegung-2014/index.html#w2dptab565420a2eb11fad0a Rhaunen: Verlegung Stolpersteine 2014]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Rheda-Wiedenbrück]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013-05-28}} | align="right" | 16 | align="right" | 30. maj 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.spd-rheda-wiedenbrueck.de/meldungen/16902/132694/Verlegung-der-Stolpersteine---endlich.html |title=Verlegung der Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304051010/http://www.spd-rheda-wiedenbrueck.de/meldungen/16902/132694/Verlegung-der-Stolpersteine---endlich.html |archive-date=4. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Rheinberg]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-10-31}} | align="right" | 10 | align="right" | 1. novembar 2009<ref>[http://www.rp-online.de/nrw/staedte/rheinberg/zeichen-der-erinnerung-aid-1.1044108 Zeichen der Erinnerung]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Rheinberg]] | |- |[[Rheinbrohl]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2005-09-01}} | align="right" | | align="right" | 1. septembar 2005<ref name="lagrlp" /> | align="center" | | |- |[[Rheine]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2004-04-21}} | align="right" | 2 | align="right" | 21. april 2004<ref>{{Cite web |url=http://www.emsland-gymnasium-rheine.de/?page_id=118 |title=Emsland-Gymnasium Rheine: Stolpersteine gegen das Vergessen |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=13. 8. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150813062435/http://www.emsland-gymnasium-rheine.de/?page_id=118 |url-status=dead }}</ref> | | <!-- Ribbeck ist Ortsteil von Nauen, siehe dort --> |- |[[Riedstadt]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2014-02-19}} | align="right" data-sort-value="4" | mind. 4 | align="right" | 28. februar 2014<ref>[http://www.fjgk.de/cms/artikel.547.htm An jüdische Bürger erinnert]</ref> | align="center" | | |- |[[Riegelsberg]] |{{ZID|DE-SL}} | align="right" | {{SortDate|2015-04-20}} | align="right" | 13 | align="right" | {{SortDate|2015-04-20}}<ref>[https://stolpersteineriegelsberg.wordpress.com/ Stolpersteine für Riegelsberg]</ref> | | |- |[[Rimpar]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-20}} | align="right" | 13 | align="right" | 21. septembar 2008<ref>[http://www.majnpost.de/regional/wuerzburg/Mit-Kopf-und-Herzen-stolpern;art736,4710436 Mit Kopf und Herzen stolpern]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Rinteln]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2013-11-27}} | align="right" | 15 | align="right" | 27. novembar 2013<ref>Gymnasium Ernestinum Rinteln: [http://www.gym-rinteln.de/wordpress/?page_id=2504 ''Stolpersteinprojekt: Erinnerung an Rintelner Opfer des Nationalsozialismus''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150911210131/http://www.gym-rinteln.de/wordpress/?page_id=2504 |date=11. 9. 2015 }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Rinteln]] | |- |[[Ritterhude]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2005-11-10}} | align="right" | 6 | align="right" | 9. maj 2014<ref>Stolpersteine Bramen: [http://www.stolpersteine-bremen.de/detail.php?id=577 ''Leopold Sinasohn, *1877'']</ref><ref>Pressestelle des Senats Freie Hansestadt Bremen: [http://www.senatspressestelle.bremen.de/sixcms/detail.php?gsid=bremen146.c.17634.de&asl=bremen146.c.25714.de ''Projekt „Stolpersteine“ – Ankündigung von Gedenkfeiern (1. novembar 2005)'']</ref><ref>[http://www.weser-kurier.de/region/osterholz_artikel,-Fuenf-Stolpersteine-verlegt-_arid,846206.html 5 Stolpersteine für Ritterhude]</ref> | | |- |[[Rödelsee]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2008-02-12}} | align="right" data-sort-value="4" | mind. 4 | align="right" | 15. februar 2008<ref name="majnPost" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Rödelsee]] | |- |[[Rodenberg]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2012-12-05}} | align="right" | 1 | align="right" | 5. decembar 2012<ref>Bündnis Rodenberg: [http://www.buero-rodenberg.de/?page_id=207 ''Stolpersteine'']{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Rommerskirchen]]<!--Ortsteil Nettesheim--> |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-12-02}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Ronnenberg]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2005-05-09}} | align="right" | 3 | align="right" | 9. maj 2005<ref>Netzwerk Erinnerung und Zukunft in der Region Hannover, Orte der Erinnerung: [http://www.erinnerungundzukunft.de/index.php?id=45 ''Ronnenberg'']</ref> | | <!-- Rössing Ortsteil von Nordstemmen; siehe dort --> |- |[[Rosendahl]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013-10-05}} | align="right" | 42 | align="right" | 25. Januar 2015<ref>{{Cite web |url=http://www.azonline.de/Rosendahl/1859425-25-Stolpersteine-halten-in-Osterwick-das-Gedenken-an-juedische-Nachbarn-und-Mitbuerger-wach-Die-Erinnerung-geht-nicht-verloren |title=25 Stolpersteine halten in Osterwick das Gedenken an jüdische Nachbarn und Mitbürger wach '' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=23. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923181247/http://www.azonline.de/Rosendahl/1859425-25-Stolpersteine-halten-in-Osterwick-das-Gedenken-an-juedische-Nachbarn-und-Mitbuerger-wach-Die-Erinnerung-geht-nicht-verloren |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Rotenburg (Wümme)]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2005-05-03}} | align="right" | 11 | align="right" | 27. maj 2008<ref>{{Cite web |url=http://www.rotenburg-wuemme.de/city_info/webaccessibility/index.cfm?waid=11&item_id=0&region_id=165&design_id=0&modul_id=33&record_id=47270&fsize=1&contrast=0&search=Stolpersteine |title=rotenburg-wuemme.de: ''Stolpersteine zum Gedenken der Opfer der Eugenik (13)'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=13. 4. 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230413113902/https://www.rotenburg-wuemme.de/city_info/webaccessibility/index.cfm?waid=11&item_id=0&region_id=165&design_id=0&modul_id=33&record_id=47270&fsize=1&contrast=0&search=Stolpersteine |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Rotenburg (Wümme)]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Rotenburg (Wümme)]] |- |[[Rotenburg an der Fulda]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2010-05-25}} | align="right" | 43 | align="right" | 27. maj 2011<ref>[http://stolpersteine.rotenburg.hassia-judaica.de/ ''Stolpersteine für Rotenburg'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Rotenburg an der Fulda]] | |- |[[Rothenburg ob der Tauber]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2013-04-26}} | align="right" | | align="right" | <ref>[http://www.rothenburgtauber-evangelisch.de/tourismus/zeiger.php?action=2&menu_id=11&amenu_id=122&umenu_id=&id=434 Stolpersteine in Rothenburg]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Rothenburg ob der Tauber]] | |- |[[Rudolstadt]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2010-06-02}} | align="right" | 1 | align="right" | 2. juni 2010<ref>{{Cite web |url=http://www.rudolstadt.de/cms/website.php?id=%2Fde%2Fstadt_buerger%2Fprojekte%2F100924514069.htm |title=''PROJEKT „STOLPERSTEIN“ in Rudolstadt'' |access-date=19. 11. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131100451/http://www.rudolstadt.de/cms/website.php?id=%2Fde%2Fstadt_buerger%2Fprojekte%2F100924514069.htm |archive-date=31. 1. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Rudolstadt]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Rudolstadt]] |- |[[Rüsselsheim]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2008-10-02}} | align="right" | 32 | align="right" | <ref>[http://www.stolpersteine-ruesselsheim.de/seiten/projekt.php Stolpersteine in Rüsselsheim]</ref> | | |- |[[Saalfeld]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2008-05-08}} | align="right" | 3 | align="right" | 8. maj 2008<ref>[http://www.saalfeld.de/files/1163DDDA3BF/Amtsblatt+2007-20.pdf Amtsblatt der Stadt Saalfeld/Saale vom 14. novembar 2007: Aktion „Stolpersteine“ startete mit Friedensgebet]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Saalfeld]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Saalfeld]] |- |[[Saarbrücken]] |{{ZID|DE-SL}} | align="right" | {{SortDate|2010-03-10}} | align="right" | 32 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.saarbruecken.de/de/kultur/stadtgeschichte/stolpersteine_in_saarbruecken |title=Stolpersteine in Saarbrücken |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=24. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924093229/http://www.saarbruecken.de/de/kultur/stadtgeschichte/stolpersteine_in_saarbruecken |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Saarbrücken]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Saarbrücken]] |- |[[Saarburg]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2013-08-30}} | align="right" | 32 | align="right" | 1. septembar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.wochenspiegellive.de/trier/staedte-gemeinden/kreis-trier-saarburg/saarburg/nachrichtendetails/obj/2013/09/01/kuenstler-gunter-demnig-verlegt-32-stolpersteine-in-saarburg/ |title=32 Stolpersteine für Saarburg |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130906021302/http://www.wochenspiegellive.de/trier/staedte-gemeinden/kreis-trier-saarburg/saarburg/nachrichtendetails/obj/2013/09/01/kuenstler-gunter-demnig-verlegt-32-stolpersteine-in-saarburg/ |archive-date=6. 9. 2013 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Saarburg]] | align="center" | |- |[[Saffig]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2008-12-01}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Salzkotten]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-03-12}} | align="right" | 31 | align="right" | {{SortDate|2011-12-08}}<ref>[http://www.judentum-in-salzkotten.de/Stolpersteine/stolpersteine.html ''Stolpersteine in Salzkotten'']</ref> | | |- |[[Salzwedel]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2010-07-26}} | align="right" | 16 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.sachsen-anhalt-wiki.de/index.php/Stolpersteine_in_Salzwedel |title=Sachsen-Anhalt-Wiki |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924093449/http://www.sachsen-anhalt-wiki.de/index.php/Stolpersteine_in_Salzwedel |archive-date=24. 9. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Salzwedel]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Salzwedel]] |- |[[Sandstedt]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2004-08}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Sangerhausen]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2012-11-05}} | align="right" | 12 | align="right" | 10. oktobar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.erinnern-und-gedenken.de/stolpersteine.html |title=Sangerhausen hat die ersten Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150813202832/http://erinnern-und-gedenken.de/stolpersteine.html |archive-date=13. 8. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Sangerhausen]] |- |[[Sarstedt]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2012-04-23}} | align="right" | 14 | align="right" | 23. april 2012<ref>[http://www.sarstedt.de/Bildung_Kultur/Stolpersteine/ Stolpersteine in Sarstedt]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Sassnitz]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2007-09-17}} | align="right" | 14 | align="right" | 19. septembar 2007<ref>{{Cite web |url=http://www.rueganer-anzeiger.de/archiv/artikel/ruegen-vieles-ist-nicht-nur-geschichte/ |title=Stolpersteine in Sassnitz |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160201062016/http://www.rueganer-anzeiger.de/archiv/artikel/ruegen-vieles-ist-nicht-nur-geschichte/ |archive-date=1. 2. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Sassnitz]] | |- |[[Scheinfeld]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-23}} | align="right" | 1 | align="right" | 23. septembar 2008 <ref>{{Cite web |url=http://bbz-scheinfeld.de/index.php?option=com_content&view=article&id=101&Itemid=106&lang=de |title=Mit dem Herzen stolpern (BBZ Scheinfeld) |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714171458/http://bbz-scheinfeld.de/index.php?option=com_content&view=article&id=101&Itemid=106&lang=de |archive-date=14. 7. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Scheinfeld]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Scheinfeld]] |- |[[Schipkau]]<!-- Ortsteil Hörlitz --> |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2007-07-10}} | align="right" | 1 | align="right" | 10. juli 2007<ref name="brandenburg" /> | align="center" | | |- |[[Schleiden]]<!-- Ortsteil Gemünd --> |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013-07-01}} | align="right" | 11 | align="right" | 1. juli 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.rundschau-online.de/eifelland/verlegung-der-stolpersteine-die-decke-des-schweigens-weggewischt,16064602,23562642,view,asTicker.html |title=Verlegung der Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924093204/http://www.rundschau-online.de/eifelland/verlegung-der-stolpersteine-die-decke-des-schweigens-weggewischt,16064602,23562642,view,asTicker.html |archive-date=24. 9. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Schleiden]] | |- |[[Schleswig]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2003-09-02}} | align="right" | 3 | align="right" | maj 2008<ref name="akens" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Schleswig]] | |- |[[Schmallenberg]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2012-05-31}} | align="right" | 36 | align="right" | 31. maj 2012<ref>[http://www.sauerlandkurier.de/vermischtes/stolpersteine-werden-verlegt/ ''Verlegung in Schmallenberg'']</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Schmelz (Saar)]] |{{ZID|DE-SL}} | align="right" | {{SortDate|2012-02-25}} | align="right" | 10 | align="right" | 25. februar 2012<ref>[http://www.adolfbender.de/index.php?id=348 ''Stolpersteine in Schmelz'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Schmelz (Saar)]] | align="center" | |- |[[Schmitten (Hochtaunus)|Schmitten]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-10-13}} | align="right" | 3 | align="right" | 13. Okt 2009<ref>[http://www.fr-online.de/bad-homburg/schmitten-stolpersteine-aengstigen-anwohner,1472864,3001840.html ''Stolpersteine ängstigen Anwohner.''] In: ''[[Frankfurter Rundschau]]'', 13. oktobar 2009</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Schmitten (Taunus)]] | |- |[[Schnaittach]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2006-07-19}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Schneeberg (Erzgebirge)|Schneeberg]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2003-06-16}} | align="right" | 1 | align="right" | <ref name="zwickau" /> | | |- |[[Schönebeck (Elbe)]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2011-03-16}} | align="right" | 79 | align="right" | 23. april 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.schoenebeck.de/03/index.php?option=com_content&view=article&id=3518:neue-qstolpersteineq-mit-schuelerengagement-verlegt&catid=224:04--2014&Itemid=841 |title=''Neue „Stolpersteine“ mit Schülerengagement verlegt'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150409153808/http://www.schoenebeck.de/03/index.php?option=com_content&view=article&id=3518:neue-qstolpersteineq-mit-schuelerengagement-verlegt&catid=224:04--2014&Itemid=841 |archive-date=9. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Schöneck (Hessen)]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2012-05-12}} | align="right" data-sort-value="36" | mind. 36 | align="right" | 2. decembar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.nnp.de/lokales/wetterau/Neue-Stolpersteine-fuer-drei-Buedesheimer-Familien;art677,1158716 |title=''Neue Stolpersteine für drei Büdesheimer Familien'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141231185233/http://www.nnp.de/lokales/wetterau/Neue-Stolpersteine-fuer-drei-Buedesheimer-Familien;art677,1158716 |archive-date=31. 12. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Schöneiche bei Berlin]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-10}} | align="right" | 22 | align="right" | 4. juli 2008<ref name="brandenburg" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Schöneiche bei Berlin]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Schöneiche bei Berlin]] |- |[[Schöningen]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2012-10-21}} | align="right" | 16 | align="right" | 27. novembar 2013<ref name="hemlstedtwiki" /> | | |- |[[Schorfheide]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2015-03-30}} | align="right" | 7 | align="right" | {{SortDate|2015-03-30}}<ref>[http://www.grossschoenebeck.de/component/jevents/icalrepeat.detail/2015/03/30/1178/-/verlegung-von-stolpersteinen-fuer-die-ermordete-familie-leiser.html?Itemid=544 Fünf glänzende Gesten der Versöhnung Verlegung von Stolpersteinen für die ermordete Familie Leiser]</ref> | | |- |[[Schorndorf]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2008-09-25}} | align="right" | 6 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.schopedia.de/wiki/Stolpersteine |title=Stadtwiki Schorndorf |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203223652/http://www.schopedia.de/wiki/Stolpersteine |archive-date=3. 2. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Schriesheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" |{{SortDate|2012-04-11}} | align="right" | 21 | align="right" | 25. juni 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.schriesheim.de/index.php?id=967 |title=Stolpersteine“ in Schriesheim |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=7. 2. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160207040417/http://www.schriesheim.de/index.php?id=967 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Schriesheim]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Schriesheim]] |- |[[Schwaan]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" |{{SortDate|2014-03-07}} | align="right" | 1 | align="right" | 7. mart 2014<ref>[http://www.svz.de/lokales/buetzower-zeitung/stolperstein-erinnert-und-mahnt-id5938281.html ''Stolperstein erinnert und mahnt.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160204151846/http://www.svz.de/lokales/buetzower-zeitung/stolperstein-erinnert-und-mahnt-id5938281.html |date=4. 2. 2016 }} In: ''Bützower Zeitung'', 8. mart 2014</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Schwandorf]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2013-04-24}} | align="right" | 17 | align="right" |<ref>[http://www.mrsstjosef.de/archiv/schuljahr_2012_13/13_apr/24_04_stolpersteine/stolpersteine.htm Stolpersteine gegen das Vergessen] Mädchenrealschule St. Josef</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Schwandorf]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Schwandorf]] |- |[[Schwäbisch Gmünd]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2008-02-15}} | align="right" | 17 | align="right" | 9. novembar 2014<ref>[http://remszeitung.de/2014/11/9/den-namen-ein-gesicht-geben-der-arbeitskreis-stolpersteine-erinnerte-an-die-reichspogromnacht/ ''Den Namen ein Gesicht geben: Der Arbeitskreis Stolpersteine erinnerte an die Reichspogromnacht''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141228112752/http://remszeitung.de/2014/11/9/den-namen-ein-gesicht-geben-der-arbeitskreis-stolpersteine-erinnerte-an-die-reichspogromnacht/ |date=28. 12. 2014 }} In: ''Rems-Zeitung'', 9. novembar 2014</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Schwäbisch Gmünd]] | |- |[[Schwäbisch Hall]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2005-10-13}} | align="right" | 21 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.schwaebischhall.de/buergerstadt/geschichte/gedenkorte-fuer-ns-opfer/innenstadt.html |title=Gedenkorte in der Innenstadt |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=20. 3. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150320092051/http://www.schwaebischhall.de/buergerstadt/geschichte/gedenkorte-fuer-ns-opfer/innenstadt.html |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Schwalmstadt]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2004-02}} | align="right" | | align="right" | | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Schwalmstadt]] |- |[[Schwedt/Oder]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2010-03-25}} | align="right" | 17 | align="right" | 4. juni 2013<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Schwelm]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-12-19}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Schwerin]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2006-06-16}} | align="right" | 51 | align="right" | 8. mart 2014<ref>[https://www.svz.de/nachrichten/newsticker-nord/neue-stolpersteine-erinnern-in-schwerin-an-ns-opfer-id5943356.html ''Neue Stolpersteine erinnern in Schwerin an NS-Opfer.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140311023611/https://www.svz.de/nachrichten/newsticker-nord/neue-stolpersteine-erinnern-in-schwerin-an-ns-opfer-id5943356.html|date=11. 3. 2014}} In: ''[[Schweriner Volkszeitung]]'', 10. mart 2014</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Schwerin]] | |- |[[Schwerte]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-09-05}} | align="right" | | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Schwerte]] | |- |[[Schwielowsee (Gemeinde)|Schwielowsee]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2009-03-10}} | align="right" | 2 | align="right" | 1. april 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.aktionsbuendnis-brandenburg.de/stolperstein/gertrud-feiertag |title=erster Stolperstein Schwielowsee |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160602225438/http://www.aktionsbuendnis-brandenburg.de/stolperstein/gertrud-feiertag |archive-date=2. 6. 2016 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.blickpunkt-brandenburg.de/nachrichten/potsdam-mittelmark/artikel/11833.html |title=Stolperstein für Marie Goslich |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=4. 3. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052520/http://www.blickpunkt-brandenburg.de/nachrichten/potsdam-mittelmark/artikel/11833.html |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Seeheim-Jugenheim]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2013-04-10}} | align="right" data-sort-value="13" | mind. 13 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.seeheim-jugenheim.de/index.php/rathaus-service/aktuelles/aktuelles-stolpersteine |title=Stolpersteine erinnern in Seeheim-Jugenheim |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150511075200/http://www.seeheim-jugenheim.de/index.php/rathaus-service/aktuelles/aktuelles-stolpersteine |archive-date=11. 5. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Seelow]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2011-08-08}} | align="right" | 12 | align="right" | 8. august 2011<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Seesen]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2006-07-25}} | align="right" | 1 | align="right" | <ref>[http://www.stadtverwaltung-seesen.de/B%C3%BCrgerservice/Stadtinfo/index.php?La=1&NavID=1601.15&object=tx|1601.97.1&sub=0 "Stolpersteine“ – Gegen das Vergessen]{{Mrtav link|datum=Novembar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Segnitz]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2004-12}} | align="right" | 4 | align="right" | <ref>[http://www.majnpost.de/regional/kitzingen/Stolpersteine-gesetzt;art773,7438982 Segnitz Stolpersteine gesetzt]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Sehnde]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2012-12-03}} | align="right" | 9 | align="right" | 3. decembar 2012<ref>[http://www.myheimat.de/sehnde/gedanken/sehnde-stolpersteine-gegen-das-vergessen-d2471743.html Stolpersteine gegen das Vergessen]</ref> | | |- |[[Selb]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2011-07-02}} | align="right" | 4 | align="right" | <ref>[http://www.selb-live.de/news/984-stolpersteine-erinnern-an-geschichte.html Stolpersteine in Selb]</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Selb]] |- |[[Seligenstadt]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2007-03-07}} | align="right" | 43 | align="right" | 4. oktobar 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.seligenstadt.de/index.phtml?sNavID=1803.231&La=1 |title=Stolpersteine in Seligenstadt |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141228131256/http://www.seligenstadt.de/index.phtml?sNavID=1803.231&La=1 |archive-date=28. 12. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolperstein (Seligenstadt)]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Seligenstadt]] |- |[[Selm]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-09-10}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Senftenberg]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2007-07-10}} | align="right" | 13 | align="right" | 27. Januar 2013<ref name="brandenburg" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Senftenberg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Senftenberg]] |- |[[Siegburg]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2003-06-24}} | align="right" | 77 | align="right" | 13. februar 2014<ref name="Chronik2003" /><ref>{{Cite web |url=http://www.general-anzeiger-bonn.de/region/rhein-sieg-kreis/siegburg/gunter-demnig-verlegt-gedenksteine-fuer-juedische-familie-article1266652.html |title=Arhivirana kopija |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=2. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402164847/http://www.general-anzeiger-bonn.de/region/rhein-sieg-kreis/siegburg/gunter-demnig-verlegt-gedenksteine-fuer-juedische-familie-article1266652.html |url-status=dead }}</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Siegburg]] |- |[[Siegen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-03}} | align="right" | | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Siegen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Siegen]] |- |[[Singen (Hohentwiel)]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2010-07-13}} | align="right" data-sort-value="50" | ca. 50 | align="right" | 10. mart 2013<ref>[http://www.suedkurier.de/region/kreis-konstanz/singen/Singen-bekommt-weitere-Stolpersteine;art372458,5935024 ''Singen bekommt weitere Stolpersteine'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Singen (Hohentwiel)]] | |- |[[Soest]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-05-12}} | align="right" | 36 | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Soest]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Soest]] |- |[[Solingen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2004-05}} | align="right" | 107 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www2.solingen.de/C12572F80037DB19/0/A6D009B0515D1757C125751900434EB7?OpenDocument |title=neue Stolpersteine verlegt |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304064527/http://www2.solingen.de/C12572F80037DB19/0/A6D009B0515D1757C125751900434EB7?OpenDocument |archive-date=4. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Solingen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Solingen]] |- |[[Spangenberg]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2007-11-08}} | align="right" | 29 | align="right" | 13. maj 2012<ref>[http://www.hna.de/lokales/melsungen/anstoss-stolpersteine-2316048.htmlneue Anstoß für 13 neue Stolpersteine]</ref> | | |- |[[Sprendlingen]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2009-03-28}} | align="right" | 13 | align="right" | 1. februar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.sprendlingen.de/fhaupt.php?do=xb9e7x |title=Informationen zum Arbeitskreis „Stolpersteine“ |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305185114/http://www.sprendlingen.de/fhaupt.php?do=xb9e7x |archive-date=5. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Springe]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2005-08-03}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[St. Ingbert]] |{{ZID|DE-SL}} | align="right" | {{SortDate|2014-08-19}} | align="right" | 19 | align="right" | {{SortDate|2015-04-20}}<ref>[http://www.wochenspiegelonline.de/content/nachrichten/gemeinden/st-ingbert/article/stolpersteine-werden-verlegt/ ''Stolpersteine werden verlegt'' St. Inbert]{{Mrtav link}}</ref> | | |- |[[St. Wendel]] |{{ZID|DE-SL}} | align="right" | {{SortDate|2011-04-09}} | align="right" | 20 | align="right" | 17. novembar 2012<ref>[http://www.saarbruecker-zeitung.de/saarland/stwendel/Gunter-Demnig-St-Wendel-Nohfelden-Stolpersteine;art2799,4515036 Steine wider das Vergessen]</ref> | | |- |[[Stade]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2010-04-19}} | align="right" | 21 | align="right" | 21. februar 2011 | | |- |[[Stadtlohn]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2010-06-24}} | align="right" data-sort-value="9" | mind. 9 | align="right" | 9. decembar 2014<ref>[http://www.muensterlandzeitung.de/staedte/stadtlohn/Erinnern-an-verfolgte-Familie;art959,1850489Steine Erinnern an verfolgte Familie]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Stadtoldendorf]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2007-12-15}} | align="right" | 11 | align="right" | 15. decembar 2007 | | |- |[[Stahnsdorf]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2009-03-10}} | align="right" | 2 | align="right" | {{SortDate|2009-03-10}}<ref>[http://www.pnn.de/pm/160991/ ''Entrechtet, ermordet''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150613024016/http://www.pnn.de/pm/160991/ |date=13. 6. 2015 }} Verlegung Stahnsdorf</ref> | | |- |[[Staßfurt]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2011-10-14}} | align="right" | 23 | align="right" | 26. mart 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.stassfurt.de/index.php?id=131049000191&cid=131049023654 |title=stassfurt.de: ''Stolpersteine'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=22. 4. 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230422205344/https://www.stassfurt.de/index.php?id=131049000191&cid=131049023654 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Staßfurt]] |- |[[Stavenhagen]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2008-07-09}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Stegen]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2004-07}} | align="right" | 6 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://geschichtsatlas.de/~gc21/stegen2004.htm |title=Stolpersteine in Stegen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160202061217/http://geschichtsatlas.de/~gc21/stegen2004.htm |archive-date=2. 2. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Steinfurt]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-06-19}} | align="right" | 31 | align="right" | 24. juli 2007<ref>[http://www.stolpersteine-steinfurt.de/ Stolperstein-Initiative Steinfurt]</ref><ref>[http://wiki-de.genealogy.net/Borghorst_%28Steinfurt%29/Stolpersteine GenWiki Borghorst]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Steinfurt]] | <!-- Steinheim Ortsteil von Hungen, siehe dort --> |- |[[Stendal]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-18}} | align="right" | 6 | align="right" | 2./3. august 2011 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Stendal]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Stendal]] |- |[[Stockach]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2007-10-04}} | align="right" | 13 | align="right" | <ref>[http://www.suedkurier.de/region/blitzmeldungen/kreis_konstanz/stockach/Am-4-oktobar-werden-Stolpersteine-verlegt;art3818,2781944 Am 4. oktobar werden Stolpersteine verlegt]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>[http://www.suedkurier.de/region/kreis-konstanz/stockach/Stolpersteine-vor-vier-Haeusern;art372461,2258875 Stolpersteine vor vier Häusern]</ref> | | |- |[[Stralsund]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2006-08-25}} | align="right" | 52 | align="right" | 8. novembar 2010<ref>{{Cite web |url=http://www.stralsundwiki.de/index.php/Stolpersteine |title=''Stolpersteine'' im Stralsund-Wiki |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150630062741/http://www.stralsundwiki.de/index.php/Stolpersteine |archive-date=30. 6. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Stralsund]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Stralsund]] |- |[[Straubing]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2008-08-13}} | align="right" data-sort-value="10" | 18 | align="right" | 24. april 2013<ref>[http://www.koetztinger-zeitung.de/anzeigen/archiv/artikel/2013/04/25/stolpern-um-nicht-darueber-hinwegzusehen Stolpern, um nicht darüber hinwegzusehen]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Straubing]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Straubing]] |- |[[Strausberg]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-05-10}} | align="right" | 14 | align="right" | 19. juli 2007<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Stuttgart]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2003-10-10}} | align="right" | 787 | align="right" | 28. decembar 2014<ref>[http://www.stolpersteine-stuttgart.de/ Stolpersteine für Stuttgart]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Stuttgart]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Stuttgart]] |- |[[Südlohn]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-12-20}} | align="right" | 21 | align="right" | <ref>[http://www.suedlohn.de/index.php?id=181 Aktion Stolpersteine Südlohn]</ref> | | |- |[[Süßen]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2008-02-16}} | align="right" | 13 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.suessen.de/stolpersteine-in-suessen.html |title=Stolpersteine in Süßen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130705064316/http://www.suessen.de/stolpersteine-in-suessen.html |archive-date=5. 7. 2013 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Suhl]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2006-07-24}} | align="right" | 30 | align="right" | | | |- |[[Sulingen]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2007-04-20}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Syke]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2006-06-11}} | align="right" | 18 | align="right" | <ref>''„Stolpersteine“ Der Erinnerung einen Namen geben. Informationen zu den achtzehn Syker „Stolpersteinen“, verlegt am 11. juni 2006 und 18. april 2007 von Gunter Demnig. Eine Dokumentation zur Geschichte der jüdischen Gemeinde in Syke von [[Hermann Greve]].'' (Hrsg.: Stadt Syke), Syke 2007</ref> | | |- |[[Sylt (Gemeinde)|Sylt]]<!-- Ortsteile Westerland und Keitum --> |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2007-08-07}} | align="right" | 2 | align="right" | 2008-05<ref name="akens" /><ref>[http://www.stadt-westerland.de/content/view/281/54.html „Stolpersteine" in Westerland]</ref> | | |- |[[Tabarz/Thür. Wald]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2013-05-10}} | align="right" | 2 | align="right" | 10. maj 2013<ref>[http://gotha.thueringer-allgemeine.de/web/lokal/leben/detail/-/specific/Stolperstein-in-Tabarz-verlegt-1927887545 Stolperstein in Tabarz verlegt]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Tabarz]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine im Landkreis und in der Stadt Gotha]] |- |[[Telgte]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2004-05}} | align="right" | | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Telgte]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Telgte]] |- |[[Teltow]]<!-- inkl. Ortsteile Seehof und Ruhlsdorf --> |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2011-10-07}} | align="right" | 16 | align="right" | 7. decembar 2012<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Teupitz]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2004-10}} | align="right" | 3 | align="right" | <ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Themar]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2014-03-19}} | align="right" | 7 | align="right" | 20. mart 2014<ref>[http://www.insuedthueringen.de/lokal/hildburghausen/hildburghausen/Sieben-Stolpersteine-gegen-das-Vergessen;art83436,3221081 Stolpersteine gegen das Vergessen]</ref> | align="center" | | |- |[[Torgelow]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2008-07-09}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Tornesch]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2010-04-19}} | align="right" | 1 | align="right" | 19. april 2010 | | |- |[[Treuenbrietzen]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-12-12}} | align="right" | 2 | align="right" | 12. decembar 2006<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Trier]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2005-02-12}} | align="right" | 11<ref>[http://www.fwg-trier.com/nachrichten/stolpersteine-verlegt-fuer-11-juedische-abiturienten-des-fwg-2202-352.html Stolpersteine verlegt für jüdische Abiturienten]</ref> | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.stolpersteine-trier.de/ |title=Stolpersteine in Trier |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141218073605/http://stolpersteine-trier.de/ |archive-date=18. 12. 2014 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Troisdorf]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-08-17}} | align="right" | 21 | align="right" | 6. decembar 2008<ref>{{Cite web |url=http://stolpersteine.taxi-troisdorf.de/ |title=Stolpersteine – Troisdorf |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=25. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925125848/http://stolpersteine.taxi-troisdorf.de/ |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Troisdorf]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Troisdorf]] |- |[[Tübingen]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2011-11-25}} | align="right" | 27 | align="right" | 23. oktobar 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.tagblatt.de/Home/nachrichten/tuebingen_artikel,-Stolpersteine-geben-Nazi-Opfern-ihre-Namen-zurueck-_arid,154782.html |title=''Stolpersteine geben Nazi-Opfern ihre Namen zurück'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=3. 1. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150103091122/http://www.tagblatt.de/Home/nachrichten/tuebingen_artikel,-Stolpersteine-geben-Nazi-Opfern-ihre-Namen-zurueck-_arid,154782.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://old.stiftskirche-tuebingen.de/aktuelles.php?mId=11091&cId=146 |title=''„Stolperstein“ für Richard Gölz'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://archive.today/20150103000000/http://old.stiftskirche-tuebingen.de/aktuelles.php?mId=11091&cId=146 |archive-date=3. 1. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Tübingen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Tübingen]] |- |[[Überlingen]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2005-04-09}} | align="right" data-sort-value="5" | mind. 5 | align="right" | 13. mart 2013<ref>[http://www.suedkurier.de/region/bodenseekreis-oberschwaben/ueberlingen/Nazi-Unrecht-8222-Stolpersteine-8220-erinnern-an-Familie-Levi;art372495,5953758 „Stolpersteine“ erinnern an Familie Levi]</ref> | | |- |[[Uedem]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013-02-26}} | align="right" | 38 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.uedem.de/C125722D004DBAC3/html/40F9F36FD64FDCBFC1257BC1002F3D6C?opendocument&nid1=02431 |title=Stolpersteine in Uedem |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=17. 7. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150717040810/http://www.uedem.de/C125722D004DBAC3/html/40F9F36FD64FDCBFC1257BC1002F3D6C?opendocument&nid1=02431 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Uetersen]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2012-03-02}} | align="right" | 3 | align="right" | <ref>[http://www.spd-uetersen.de/index.php?id=15&sub=2&aktuell=20&PHPSESSID=4n94lfavsda86jip98bu4c6vs0 Drei Stolpersteine gegen das Vergessen]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Uetersen]] | |- |[[Ulm]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2015-05-26}} | align="right" | 14 | align="right" | 26. maj 2015<ref>{{Cite web |url=http://www.swp.de/ulm/lokales/ulm_neu_ulm/Stolpersteine-erinnern-in-Ulm-an-Holocaust-Opfer;art4329,3233495 |title=''Stolpersteine in Ulm'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=28. 5. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150528070610/https://www.swp.de/ulm/lokales/ulm_neu_ulm/Stolpersteine-erinnern-in-Ulm-an-Holocaust-Opfer;art4329,3233495 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Unna]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-14}} | align="right" data-sort-value="264" | mind. 264 | align="right" | {{SortDate|2014-06-06}}<ref>{{Cite web |url=http://www.derwesten.de/staedte/nachrichten-aus-unna-kamen-bergkamen-holzwickede-und-boenen/100-stolperstein-erinnert-an-unnaer-juden-id6713925.html |title=WAZ 100. Stolperstein erinnert an Unnaer Juden |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=24. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924153313/http://www.derwesten.de/staedte/nachrichten-aus-unna-kamen-bergkamen-holzwickede-und-boenen/100-stolperstein-erinnert-an-unnaer-juden-id6713925.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Unna]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Unna]] |- |[[Uslar]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2008-01-23}} | align="right" | 13 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.sollingschule-uslar.de/themen/news/stolpersteine/index.html |title=Das Projekt „Stolpersteine“ |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=31. 7. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120731234011/http://www.sollingschule-uslar.de/themen/news/stolpersteine/index.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Uslar]] | |- |[[Vallendar]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2012-07-07}} | align="right" | 12 | align="right" | 24. februar 2014<ref>[http://www.rhein-zeitung.de/region/lokales/koblenz_artikel,-Stolpersteine-in-Vallendar-erinnern-an-juedische-Schicksale-_arid,1114008.html Stolpersteine in Vallendar erinnern an jüdische Schicksale]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Vechta]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2009-09-10}} | align="right" | 20 | align="right" | 11. mart 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.vechta.de/Kultur-Bildung/Stolpersteine.aspx |title=Stolpersteine Vechta |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140703195330/http://www.vechta.de/Kultur-Bildung/Stolpersteine.aspx |archive-date=3. 7. 2014 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Veitshöchheim]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2009-09-29}} | align="right" | 15 | align="right" | 1. oktobar 2009<ref>[http://www.majnpost.de/regional/wuerzburg/15-Stolpersteine-verlegt;art736,5311090 15 Stolpersteine verlegt]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | align="center" | | |- |[[Velbert]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-02-28}} | align="right" data-sort-value="26" | mind. 26 | align="right" | 7. mart 2014<ref>[http://www.wz-newsline.de/lokales/kreis-mettmann/velbert/14-weitere-stolpersteine-erinnern-an-opfer-der-nazis-1.1578199 14 weitere Stolpersteine]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Velbert]] | |- |[[Velten]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2015-03-30}} | align="right" | 4 | align="right" | {{SortDate|2015-03-30}}<ref name="moz.de"/> | | |- |[[Verden (Aller)]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2007-10-16}} | align="right" | 85 | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Verden (Aller)]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Verden]] |- |[[Viernheim]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2013-06-25}} | align="right" | 18 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.viernheim.de/unsere-stadt/bildungundkultur/stadtarchiv/stolpersteine.html |title=Erste Stolpersteine verlegt |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150708072848/http://www.viernheim.de/unsere-stadt/bildungundkultur/stadtarchiv/stolpersteine.html |archive-date=8. 7. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Viersen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2005-02}} | align="right" | 28 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.viersen.de/C125704A004B545A/html/F2B73189383B4936C12571A40039F5DC?opendocument&nid1=24445 |title=„Stolpersteine“ – Erinnerung an die Opfer des NS-Regimes in Viersen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120319025407/http://www.viersen.de/C125704A004B545A/html/F2B73189383B4936C12571A40039F5DC?opendocument&nid1=24445 |archive-date=19. 3. 2012 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Vilseck]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2010-07-26}} | align="right" | 5 | align="right" | 16. juli 2010 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Vilseck]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Vilseck]] |- |[[Vilshofen an der Donau]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2008-01-27}} | align="right" | | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Vilshofen an der Donau]] | <!-- Vitte Ortsteil von Hiddensee; siehe dort --> |- |[[Vlotho]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-03-10}} | align="right" | 12 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.mendel-grundmann-gesellschaft.de/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=61 |title=Stolpersteine in Vlotho |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304065548/http://www.mendel-grundmann-gesellschaft.de/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=61 |archive-date=4. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Vlotho]] | |- |[[Vöhringen (Iller)]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2013-09-10}} | align="right" data-sort-value="17" | mind. 17 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.augsburger-allgemeine.de/illertissen/Sichtbare-Zeichen-gegen-das-Vergessen-id26947921.html |title=Stolpersteine erinnern in Vöhringen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161210023115/http://www.augsburger-allgemeine.de/illertissen/Sichtbare-Zeichen-gegen-das-Vergessen-id26947921.html |archive-date=10. 12. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Völklingen]] |{{ZID|DE-SL}} | align="right" | {{SortDate|2012-07-05}} | align="right" | 13 | align="right" | 18. mart 2013<ref>[http://www.voelklingen-im-wandel.de/vk-stolpersteine.php Die Stolpersteine in Völklingen]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Vreden]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-06-03}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Waldkappel]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2012-01-25}} | align="right" | 6 | align="right" | <ref>[http://www.waldkappel.de/w3a/cms/Aktuelles/Verlegung_von_Stolpersteinen.330451.html;jsessionid=87EEE2D9FD5BB570183D62A1B0975F32 Verlegung der ersten Stolpersteine in Harmuthsachsen]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Waldrach]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2007-02-23}} | align="right" | 6 | align="right" | 23. februar 2007<ref>[http://www.volksfreund.de/nachrichten/region/trierland/aktuell/Heute-in-der-Zeitung-fuer-Trier-Land-Hier-wohnte-Josef-Meyer;art8128,1301222 Bericht über die Erstverlegung ''Hier wohnte Josef Meyer'' ]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Waldrach]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Waldrach]] |- |[[Walldorf (Baden)]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2010-05-02}} | align="right" | 20 | align="right" | 2. maj 2010<ref>[http://www.walldorf.de/2010/?seite=95 Verlegung der Stolpersteine in Walldorf (Baden)]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Walldorf (Baden)]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Walldorf (Baden)]] |- |[[Walsrode]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2009-11-30}} | align="right" | 6 | align="right" | {{SortDate|2011-11-30}}<ref>[https://geschichtswerkstatthannover.wordpress.com/2009/11/16/30-11-2009-verlegung-von-stolpersteinen-in-walsrode-14-uhr/ ''Stolpersteine in Walsrode'']</ref> | | |- |[[Waltershausen]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2008-05-09}} | align="right" | | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Waltershausen]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine im Landkreis und in der Stadt Gotha]] |- |[[Walzbachtal]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-06}} | align="right" | 6 | align="right" | 6. novembar 2008<ref>[http://www.alemannia-judaica.de/joehlingen_synagoge.htm Jöhlingen (Gemeinde Walzbachtal, Kreis Karlsruhe)]</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Walzbachtal]] |- |[[Waren (Müritz)]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-09}} | align="right" | 4 | align="right" | 9. novembar 2008<ref>[http://de.news.yahoo.com/17/20081109/tde-unbekannte-stoeren-gedenkfeier-fuer-08c524b_1.html Unbekannte stören Gedenkfeier für Juden in Waren]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | |- |[[Warendorf]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2013-10-14}} | align="right" data-sort-value="20" | mind. 20 | align="right" | 28. Januar 2014<ref>[http://www.wn.de/Muensterland/Kreis-Warendorf/Warendorf/Stolperstein-Initiative-Weitere-Stolpersteine-werden-verlegt Weitere Stolpersteine werden verlegt]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | | |- |[[Warstein]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2015-03-16}} | align="right" | 12 | align="right" | {{SortDate|2015-03-16}}<ref>[http://www.soester-anzeiger.de/lokales/warstein/stolpersteine-erinnern-juedische-mitbuerger-warstein-4825441.html Stolpersteine erinnern an jüdische Mitbürger in Warstein]</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Warstein]] |- |[[Wassenberg]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2011-12}} | align="right" | 10 | align="right" | 15. decembar 2011<ref name="Stolpersteine verlegt"/> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Wassenberg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Wassenberg]] |- |[[Weeze]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-12-01}} | align="right" | 6 | align="right" | <ref>[https://www.weeze.de/C12575FC00360427/html/B10E8A756681997DC12576B80048FF61?opendocument Stolpersteine Weeze]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Weeze]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Weeze]] |- |[[Weilerswist]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-09}} | align="right" data-sort-value="9" | mind. 9 | align="right" | 11. mart 2012<ref>[http://energieundgelassenheit.de/artikel/chor-leuchtfeuer/verlegung-stolpersteine-in-weilerswist vierte Stolpersteinverlegung in Weilerswist]</ref> | | |- |[[Weimar]] |{{ZID|DE-TH}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-23}} | align="right" | 17 | align="right" | 7. novembar 2013<ref>[http://weimar.tlz.de/web/lokal/leben/detail/-/specific/Neue-Spur-des-Erinnerns-17-Stolperstein-in-Weimar-387124665 17. Stolperstein verlegt]{{Mrtav link}}</ref> | | |- |[[Weingarten (Baden)]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-07}} | align="right" | 15 | align="right" | 7. maj 2007<ref>[http://ka.stadtwiki.net/Stolpersteine_Weingarten Stadtwiki Karlsruhe: Stolpersteine Weingarten]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Weingarten (Baden)]] | align="center" | |- |[[Weingarten (Württemberg)]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2013-04-17}} | align="right" | 3 | align="right" | 15. mart 2014<ref>[http://www.schwaebische.de/region/oberschwaben/weingarten/stadtnachrichten-weingarten_artikel,-Stolpersteine-erinnern-an-Nazi-Terror-_arid,5424839.html Stolpersteine erinnern an Nazi-Terror]{{Mrtav link}}</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Weingarten (Württemberg)]] |- |[[Weinheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2006-04-06}} | align="right" | 44 | align="right" | 24. mart 2009<ref>{{Cite web |url=http://www.weinheim.de/servlet/PB/menu/1279703_l1/index.html?QUERYSTRING=Stolpersteine |title=Weinheim: Die ersten „Stolpersteine“ |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150409074920/http://www.weinheim.de/servlet/PB/menu/1279703_l1/index.html?QUERYSTRING=Stolpersteine |archive-date=9. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Weinheim]] | |- |[[Weisenheim am Berg]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2006-11-07}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Weissach]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2008-10-01}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Weißenfels]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2008-05-15}} | align="right" | | align="right" | | | |- |[[Wermelskirchen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2002-05-17}} | align="right" | 9 | align="right" | 17. maj 2002<ref name="Chronik2003">[https://web.archive.org/web/20040110192117/http://www.stolpersteine.com/chronik.htm Stolperstein-Chronik vom 21. novembar 2003]</ref> | | |- |[[Werne]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2006-11-29}} | align="right" | 40 | align="right" | {{SortDate|2014-01-27}}<ref>[http://www.wa.de/lokales/werne/werne-widmet-holocaust-gedenktag-juedischen-buergern-weitere-stolpersteine-3312030.html Stolpersteine erinnern]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Werne]] | |- |[[Wernigerode]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2009-04-14}} | align="right" | 22 | align="right" | 15. april 2009<ref>[http://www.volksstimme.de/nachrichten/lokal/wernigerode/653426_22-Taefelchen-aus-Messing-als-Erinnerung-an-juedisches-Leid.html 22 Stolpersteine als Erinnerung]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Wernigerode]] | |- |[[Wertheim]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2009-09-29}} | align="right" | 75 | align="right" | <ref>[http://www.fnweb.de/region/majn-tauber/wertheim-freudenberg-kulsheim-kreuzwertheim/eine-wichtige-initiative-gegen-das-vergessen-1.983731 Eine wichtige Initiative gegen das Vergessen]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Wertheim]] | |- |[[Wesel]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2009-12-03}} | align="right" data-sort-value="10" | 84 | align="right" | {{SortDate|2015-04-29}}<ref>{{Cite web |url=https://www.wesel.de/de/aktuelles/rege-beteiligung-an-der-sechsten-stolpersteinverlegung-in-wesel./ |title=Rege Beteiligung an der sechsten Stolpersteinverlegung in Wesel. |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=19. 7. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160719220744/https://www.wesel.de/de/aktuelles/rege-beteiligung-an-der-sechsten-stolpersteinverlegung-in-wesel./ |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Wesseling]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2014-12-13}} | align="right" | 8 | align="right" | 13. decembar 2014<ref>[http://www.wesseling.de/verwaltung/presseservice/pressemitteilungen/106090100000049933.php ''Die ersten „Stolpersteine“ werden verlegt / Erinnerung an jüdische Familien, die von den Nazis ermordet wurden.'']{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }} Pressemitteilung der Stadt Wesseling</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Westerkappeln]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2014-03-01}} | align="right" | 8 | align="right" | 1. mart 2014<ref>[http://www.wn.de/Muensterland/Kreis-Steinfurt/Westerkappeln/Bildhauer-Gunter-Demnig-verlegt-Stolpersteine-Acht-Mahnmale-fuer-Westerkappeln ''Acht Mahnmale für Westerkappeln.'']{{Mrtav link}} In: ''[[Westfälische Nachrichten]]'', 2. mart 2014</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Westerkappeln]] |- |[[Wettenberg]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2013-08-26}} | align="right" | 8 | align="right" | 3. decembar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.giessener-allgemeine.de/Home/Kreis/Staedte-und-Gemeinden/Wettenberg/Artikel,-Stolpersteine-gegen-Vergessen-in-Wettenberg-_arid,538417_regid,1_puid,1_pageid,33.html |title=''Stolpersteine gegen Vergessen in Wettenberg'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924022400/http://www.giessener-allgemeine.de/Home/Kreis/Staedte-und-Gemeinden/Wettenberg/Artikel,-Stolpersteine-gegen-Vergessen-in-Wettenberg-_arid,538417_regid,1_puid,1_pageid,33.html |archive-date=24. 9. 2015 |url-status=dead }}</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Wettenberg]] <!-- Westerland Ortsteil der Gemeinde Sylt; siehe dort --> |- |[[Wettin-Löbejün]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2013-05-07}} | align="right" | 2 | align="right" | 7. maj 2013<ref name="MZ 2013">Kornelia Privenau: ''[http://www.mz-web.de/halle-saalekreis/holocaust-opfer-stolpersteine-sind-gelegt,20640778,22707830.html Stolpersteine sind gelegt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130606231749/http://www.mz-web.de/halle-saalekreis/holocaust-opfer-stolpersteine-sind-gelegt,20640778,22707830.html|date=6. 6. 2013}}'', [[Mitteldeutsche Zeitung]], 7. maj 2013. Abgerufen am 26. juli 2014.</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Wettin-Löbejün]] |- |[[Wetzlar]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2009-10-22}} | align="right" | 6 | align="right" | <ref>{{Cite web |url=http://www.wetzlar.de/showobject.phtml?La=1&object=tx%7C370.8865.1%3F%3D0 |title=Stolpersteine in Wetzlar |access-date=24. 10. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160406015717/http://www.wetzlar.de/showobject.phtml?La=1&object=tx%7C370.8865.1%3F%3D0 |archive-date=6. 4. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Wetzlar]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Wetzlar]] |- |[[Weyhe]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2011-11-07}} | align="right" | 2 | align="right" | 7. novembar 2011 | | |- |[[Wiesbaden]] |{{ZID|DE-HE}} | align="right" | {{SortDate|2005-09-15}} | align="right" | 527 | align="right" | 31. decembar 2013<ref>{{Cite web |url=http://www.am-spiegelgasse.de/willkommen-in-der-spiegelgasse/geschichte-und-erinnerung/stolpersteine/ |title=Aktives Museum Spiegelgasse für Deutsch-Jüdische Geschichte in Wiesbaden e. V.: Stolpersteine in Wiesbaden |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=18. 5. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150518092537/http://www.am-spiegelgasse.de/willkommen-in-der-spiegelgasse/geschichte-und-erinnerung/stolpersteine/ |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:Commons:Category:Stolpersteine in Wiesbaden]] | |- |[[Wiesloch]] |{{ZID|DE-BW}} | align="right" | {{SortDate|2012-11-15}} | align="right" | 15 | align="right" | 16. novembar 2012<ref>{{Cite web |url=http://www.lokalmatador.de/article/f33e6b7c3dd84ab7870fa8b59a72cc34/nachrichten/politik/erste-stolpersteine-in-wiesloch-verlegtErste |title=„Stolpersteine“ in Wiesloch verlegt |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150408173530/http://www.lokalmatador.de/article/f33e6b7c3dd84ab7870fa8b59a72cc34/nachrichten/politik/erste-stolpersteine-in-wiesloch-verlegtErste |archive-date=8. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Wildeshausen]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2014-03-01}} | align="right" | 12 | align="right" | 1. mart 2014<ref>[http://www.nwzonline.de/oldenburg-kreis/politik/zwoelf-stolpersteine-werden-verlegt_a_13,5,3685788056.html ''Zwölf Stolpersteine werden verlegt.''] In: ''[[Nordwest-Zeitung]]'', 22. februar 2014</ref> | align="center" | | |- |[[Willich]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2012-02-06}} | align="right" data-sort-value="62" | mind. 62 | align="right" | 8. decembar 2014<ref>{{Cite web |url=https://www.stadt-willich.de/de/kulturundbildung/stolpersteine/%26nid1%3D11226_51447 |title=Stadt Willich: ''Stolpersteine'' |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=24. 1. 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220124160803/https://www.stadt-willich.de/de/kulturundbildung/stolpersteine/%26nid1%3D11226_51447 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Wiltingen]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2007-02-24}} | align="right" | 5 | align="right" | 24. februar 2007<ref>[http://www.konz.eu/vg_konz/.../Stolpersteine/TV_Meyer_300807.pdf Zurück zu den Wurzeln]{{Mrtav link|datum=Novembar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Wiltingen]] |- |[[Windeck]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2011-09-17}} | align="right" | 61 | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Windeck]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Windeck]] |- |[[Winsen (Luhe)]] |{{ZID|DE-NI}} | align="right" | {{SortDate|2009-02-26}} | align="right" | | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Winsen (Luhe)]] | |- |[[Wismar]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2007-08-01}} | align="right" | 17 | align="right" | <ref>[http://www.wismar.de/B%C3%BCrger/Kultur-/-Freizeit-/-Sport/Stadtarchiv/Projekte/Stolpersteine Stolpersteine in Wismar]</ref> | | |- |[[Wissen (Stadt)]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2005-12-17}} | align="right" | 7 | align="right" | 28. Januar 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.wissen.eu/Leben-Wohnen/Historisches/Stolpersteine |title=Stolpersteine in Wissen |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150415090306/http://wissen.eu/Leben-Wohnen/Historisches/Stolpersteine |archive-date=15. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Wissen (Verbandsgemeinde)]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in der Verbandsgemeinde Wissen]] |- |[[Witten]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2014-04-04}} | align="right"| 108 | align="right" | 12. novembar 2019 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Witten]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Witten]] |- |[[Wittenberge]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2009-06-11}} | align="right" | 24 | align="right" | 9. august 2011<ref>[http://www.wittenberge.de/seite/65112/stolpersteine.html wittenberge.de: ''Stolpersteine in Wittenberge'']</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Wittenberge]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Wittenberge]] |- |[[Wittenburg]] |{{ZID|DE-MV}} | align="right" | {{SortDate|2014-03-08}} | align="right" | 2 | align="right" | 8. mart 2014<ref>[http://www.ndr.de/regional/mecklenburg-vorpommern/stolpersteine181.html Stolpersteine geben Opfern ihre Namen zurück]</ref> | | align="center" | |- |[[Wittichenau]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2012-07-26}} | align="right" | 5 | align="right" | <ref>[http://stolpersteine.wittichenauer-pfadfinder.de/stolperstein-verlegungbekommt Stolperstein-Verlegung]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | align="center" | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Wittichenau]] |- |[[Wittlich]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2014-02-22}} | align="right" | 2 | align="right" | 22. februar 2014<ref>[http://www.meistermann-gesellschaft.de/html/projekte.html Stolperstein-Initiative für Wittlich]</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Wittlich]] |- |[[Woltersdorf (bei Berlin)|Woltersdorf]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2012-07-25}} | align="right" | 2 | align="right" | 25. juli 2012<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Worms]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2006-11-06}} | align="right" data-sort-value="76" | mind. 76 | align="right" | 1. oktobar 2008<ref>[http://www.warmajsa.de/index.php?id=5950 Stolpersteine in Worms]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>[http://www.worms.de/de/tourismus/sehenswertes/listen/stolpersteine.php Übersicht der verlegten Stolpersteine in Worms]</ref> | | |- |[[Wriezen]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2013-09-23}} | align="right" | 2 | align="right" | 23. septembar 2013<ref name="brandenburg" /> | | |- |[[Wülfrath]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2008-02-28}} | align="right" | 1 | align="right" | 28. februar 2008<ref>[http://www.rp-online.de/public/article/mettmann/538430/Ein-Stein-fuer-Johanna-Beyth.html Wülfrath: Ein Stein für Johanna Beyth]{{Mrtav link}}</ref> | | |- |[[Wuppertal]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-01-07}} | align="right" | | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Wuppertal]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Wuppertal]] |- |[[Würselen]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-12}} | align="right" | 28 | align="right" | 15. decembar 2009<ref>{{Cite web |url=http://www.aachener-zeitung.de/lokales/nordkreis/stolperstein-erinnert-an-tragische-geschichte-1.336567 |title=Stolperstein erinnert an tragische Geschichte |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=2. 4. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402101155/http://www.aachener-zeitung.de/lokales/nordkreis/stolperstein-erinnert-an-tragische-geschichte-1.336567 |url-status=dead }}</ref> | | |- |[[Würzburg]] |{{ZID|DE-BY}} | align="right" | {{SortDate|2006-07-17}} | align="right" | 430 | align="right" | 1. decembar 2014<ref>{{Cite web |url=http://www.stolpersteine-wuerzburg.de/ |title=Würzburger Stolpersteine |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150409145905/http://www.stolpersteine-wuerzburg.de/ |archive-date=9. 4. 2015 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Würzburg]] | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Würzburg]] |- |[[Wurzen]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2012-11-03}} | align="right" | 10 | align="right" | 26. septembar 2013<ref>[http://www.ndk-wurzen.de/Aktuelles/Stolpersteine-erinnern-an-Kaufmannsfamilie-Luchtenstein/42d1767s10/ Stolpersteine erinnern an Kaufmannsfamilie]</ref> | align="center" | | align="center" | |- |[[Wyk auf Föhr]] |{{ZID|DE-SH}} | align="right" | {{SortDate|2004-08-22}} | align="right" | 1 | align="right" | maj 2008<ref name="akens" /> | | |- |[[Xanten]] |{{ZID|DE-NW}} | align="right" | {{SortDate|2007-02-12}} | align="right" | 37 | align="right" | 30. novembar 2007<ref>[http://www.rp-online.de/nrw/staedte/xanten/reihe-der-stolpersteine-ist-komplett-aid-1.974986 Reihe der Stolpersteine ist komplett]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Xanten]] | |- |[[Zehdenick]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2006-09-30}} | align="right" | 3 | align="right" | 30. septembar 2006<ref name="brandenburg" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Zehdenick]] | |- |[[Zeitz]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2007-05-25}} | align="right" | 10 | align="right" | 26. novembar 2012 | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Zeitz]] <!-- Zepernick Ortsteil von Panketal; siehe dort --> |- |[[Zell (Mosel)]] |{{ZID|DE-RP}} | align="right" | {{SortDate|2015-04-23}}<ref>{{Cite web |url=http://www.zell-mosel.com/html/seiten_unsere_Stadt/stadtbote/Stadtbote_2015/stadtbote_4.html |title=Zeller Stadtbote 'Stolpersteine wurden in Zell (Mosel) und Zell-Merl verlegt.' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304043828/http://www.zell-mosel.com/html/seiten_unsere_Stadt/stadtbote/Stadtbote_2015/stadtbote_4.html |archive-date=4. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="right" data-sort-value="12" |12 | align="right" | | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Zell (Mosel)]] | |- |[[Zerbst/Anhalt]] |{{ZID|DE-ST}} | align="right" | {{SortDate|2010-03-29}} | align="right" | 40 | align="right" | 15. oktobar 2011<ref>{{Cite web |url=http://www.volksstimme.de/nachrichten/lokal/zerbst/579545_40-Stolpersteine-erinnern-an-die-Ermordung-Zerbster-Juden.html |title=40 „Stolpersteine“ erinnern |access-date=18. 6. 2015 |archive-date=30. 12. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141230234953/http://www.volksstimme.de/nachrichten/lokal/zerbst/579545_40-Stolpersteine-erinnern-an-die-Ermordung-Zerbster-Juden.html |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |- |[[Zittau]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2005-07-27}} | align="right" data-sort-value="8" | mind. 8 | align="right" | <ref>[http://www.hillerschevilla.de/cms/de/121/Stolpersteine-fuer-Zittau Stolpersteine für Zittau]</ref> | align="center" | | |- |[[Zossen]] |{{ZID|DE-BB}} | align="right" | {{SortDate|2008-11-20}} | align="right" | 7 | align="right" | 30. novembar 2012<ref name="brandenburg" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Zossen]] | |- |[[Zwickau]] |{{ZID|DE-SN}} | align="right" | {{SortDate|2003-06-16}} | align="right" data-sort-value="7" | mind. 7 | align="right" | <ref name="zwickau">{{Cite web |url=https://www.zwickau.de/de/aktuelles/pressemitteilungen/2004/06/15725_3.php.php |title=Stolpersteine in Zwickau |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160828201120/https://www.zwickau.de/de/aktuelles/pressemitteilungen/2004/06/15725_3.php.php |archive-date=28. 8. 2016 |url-status=dead }}</ref> | | |} == Francuska == {{Glavni|Kamenovi spoticanja u Francuskoj}} == Hrvatska == {{Glavni|Kamenovi spoticanja u Hrvatskoj}} == Italija == {{Glavni|Kamenovi spoticanja u Italiji}} == Luksemburg == {{Glavni|Kamenovi spoticanja u Luksemburgu}} == Holandija == {{Glavni|Kamenovi spoticanja u Holandiji}} == Norveška == {{Glavni|Kamenovi spoticanja u Norveškoj}} == Poljska == {{Glavni|Kamenovi spoticanja u Poljskoj}} == Rumunija == {{Glavni|Kamenovi spoticanja u Rumuniji}} == Russland == {| class="wikitable sortable" |- ! Grad | '''Oblast''' ! Datum prvog <br> postavljanja ! data-sort-type="number" |Broj ! class="unsortable" | Zadnje<br> postavljanje ! class="unsortable" | Slika ! class="unsortable" | Lista |- | [[Kromy (Orjol)|Kromy]] | {{RU-ORL}} | align="right" | {{SortDate|2013-07-30}} | align="right" | | align="right" | 30. juli 2013 | | |- | [[Orjol]] | {{RU-ORL}} | align="right" | {{SortDate|2013-07-30}} | align="right" | | align="right" | 30. juli 2013 | | |} == Schweiz == {| class="wikitable sortable" |- ! Grad ! '''Kanton''' ! Datum prvog <br> postavljanja ! data-sort-type="number" |Broj ! class="unsortable" | Zadnje<br> postavljanje ! class="unsortable" | Slika ! class="unsortable" | Lista |- |[[Kreuzlingen]] | {{ZID|CH-TG}} | align="right" | {{SortDate|2013-09-08}} | align="right" | 2 | align="right" | 8. septembar 2013<ref>[http://www.nzz.ch/aktuell/schweiz/erste-stolpersteine-in-der-schweiz-1.18144848 ''Erste «Stolpersteine» in der Schweiz.''] In: ''[[Neue Zürcher Zeitung]]'', 5. septembar 2013</ref> | | align="center" | [[Datoteka:LibreOffice 3.4 tango icon lc defaultbullet.png|24px|link=Liste der Stolpersteine in Kreuzlingen]] |} == Slowakei == {| class="wikitable sortable" |- ! Grad ! '''Kraj''' ! Datum prvog <br> postavljanja ! data-sort-type="number" |Broj ! class="unsortable" | Zadnje<br> postavljanje ! class="unsortable" | Slika ! class="unsortable" | Lista |- | [[Banská Bystrica]] | [[Banskobystrický kraj]] | align="right" | {{SortDate|2012-10-31}} | align="right" | | align="right" | 18. septembar 2014 | align="center" | | |- | [[Bratislava]] | [[Bratislavský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-22}} | align="right" | | align="right" | 22. septembar 2014 | align="center" | | |- | [[Brezno (Slovačka)|Brezno]] | [[Banskobystrický kraj]] | align="right" | {{SortDate|2012-10-31}} | align="right" | | align="right" | 31. oktobar 2012 | align="center" | | |- | [[Častá]] | [[Bratislavský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-22}} | align="right" | | align="right" | 22. septembar 2014 | align="center" | | |- | [[Halič]] | [[Banskobystrický kraj]] | align="right" | {{SortDate|2013-07-22}} | align="right" | | align="right" | 22. juli 2013 | align="center" | | |- | [[Komárno]] | [[Nitriansky kraj]] | align="right" | {{SortDate|2013-07-26}} | align="right" | | align="right" | 26. juli 2013 | align="center" | | |- | [[Lučenec]] | [[Banskobystrický kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-18}} | align="right" | | align="right" | 18. septembar 2014 | align="center" | | |- | [[Prešov]] | [[Prešovský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2013-07-23}} | align="right" | | align="right" | 23. juli 2013 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine (Prešov)]] | |- | [[Ratková]] | [[Banskobystrický kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-18}} | align="right" | | align="right" | 18. septembar 2014 | align="center" | | |} == Slovenija == {{Glavni|Kamenovi spoticanja u Sloveniji}} == Spanien == {| class="wikitable sortable" |- ! Grad ! Region ! Datum prvog <br> postavljanja ! data-sort-type="number" |Broj ! class="unsortable" | Zadnje<br> postavljanje ! class="unsortable" | Slika ! class="unsortable" | Lista |- | [[Navàs]] | align="right"|{{ES-CT}} | align="right" | {{SortDate|2015-04-09}} | align="right" | 3 | align="right" | 9. april 2015 <ref>{{Cite web |url=http://www.catalangovernment.eu/pres_gov/AppJava/government/news/282268/navas-municipality-spanish-state-commemorate-nazi-victims-stolperstein-plaques.html |title=Arhivirana kopija |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304042604/http://www.catalangovernment.eu/pres_gov/AppJava/government/news/282268/navas-municipality-spanish-state-commemorate-nazi-victims-stolperstein-plaques.html |archive-date=4. 3. 2016 |url-status=dead }}</ref> | align="center" | | |} == Tschechien == {| class="wikitable sortable" |- ! Grad ! Regija ! Datum prvog <br> postavljanja ! data-sort-type="number" |Broj ! class="unsortable" | Zadnje<br> postavljanje ! class="unsortable" | Slika ! class="unsortable" | Lista |- | [[Boršice]] | [[Zlínský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2013-07-18}} | | align="right" | 18. juli 2013 | | |- | [[Brno]] | [[Jihomoravský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2010-06-09}} | | align="right" | 16. juni 2011 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Brno]] | |- | [[České Budějovice]] | [[Jihomoravský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-14}} | | align="right" | 14. septembar 2014 | | <!-- České Budějovice siehe bei Budweis --> |- | [[Český Těšín]] | [[Moravskoslezský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2012-10-30}} | | align="right" | 30. oktobar 2012 | | |- | [[Chlum u Třeboně]] | [[Jihočeský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2013-07-17}} | | align="right" | 17. juli 2013 | | <!-- Debř Teil der Stadt Mladá Boleslav, siehe dort --> |- | [[Děčín]] | [[Ústecký kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-12}} | | align="right" | 12. septembar 2014 | | |- | [[Doubrava u Orlové]] | [[Moravskoslezský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-16}} | | align="right" | 16. septembar 2014 | | |- | [[Havlíčkův Brod]] | [[Kraj Vysočina]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-15}} | | align="right" | 15. septembar 2014 | | |- | [[Horažďovice]] | [[Plzeňský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-14}} | | align="right" | 14. septembar 2014 | | |- | [[Kolín]] | [[Středočeský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2008-10-10}} | | align="right" | 6. novembar 2009 | | |- | [[Kostelec nad Orlicí]] | [[Královéhradecký kraj]] | align="right" | {{SortDate|2012-10-29}} | | align="right" | 29. oktobar 2012 | | |- | [[Krnov]] | [[Moravskoslezský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2013-07-19}} | | align="right" | 19. septembar 2014 | | |- | [[Kroměříž]] | [[Zlínský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-16}} | | align="right" | 16. septembar 2014 | | |- | [[Mikulov]] | [[Jihomoravský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2012-10-30}} | | align="right" | 30. oktobar 2012 | | |- | [[Milovice nad Labem]] | [[Středočeský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-13}} | | align="right" | 13. septembar 2014 | | |- | [[Mladá Boleslav]] | [[Středočeský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-13}} | | align="right" | 13. septembar 2014 | | |- | [[Olomouc]] | [[Olomoucký kraj]] | align="right" | {{SortDate|2011-06-16}} | | align="right" | 16. septembar 2014 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Olomouc]] | |- | [[Ostrava]] | [[Moravskoslezský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2010-06-10}} | | align="right" | 10. juni 2010 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Ostrava]] | |- | [[Pacov]] | [[Kraj Vysočina]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-14}} | | align="right" | 14. septembar 2014 | | |- | [[Pilsen]] | [[Plzeňský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2012-10-28}} | | align="right" | 28. oktobar 2012 | | |- | [[Prag]] | [[Prag]] | align="right" | {{SortDate|2008-10-08}} | | align="right" | 17. juli 2013 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Prague]] | |- | [[Příbor]] | [[Moravskoslezský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2013-07-19}} | | align="right" | 19. juli 2013 | | |- | [[Ratenice]] | [[Středočeský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2012-10-29}} | | align="right" | 29. oktobar 2012 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Ratenice]] | |- | [[Slavkov u Brna]] | [[Jihomoravský kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-15}} | | align="right" | 15. septembar 2014 | | |- | [[Svitavy]] | [[Pardubický kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-15}} | | align="right" | 15. septembar 2014 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Svitavy]] | |- | [[Teplice]] | [[Ústecký kraj]] | align="right" | {{SortDate|2011-06-15}} | | align="right" | 17. juli 2013 | | |- | [[Tišnov]] | [[Okres Brno-venkov]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-15}} | | align="right" | 15. septembar 2014 | | |- | [[Třebíč]] | [[Kraj Vysočina]] | align="right" | {{SortDate|2013-07-18}} | | align="right" | 18. juli 2013 | | |- | [[Žatec]] | [[Ústecký kraj]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-12}} | | align="right" | 12. septembar 2014 | | |} == Ukraine == {| class="wikitable sortable" |- ! Grad ! '''[[Liste der Oblaste der Ukraine|Oblast]]''' ! Datum prvog <br> postavljanja ! data-sort-type="number" |Broj ! class="unsortable" | Zadnje<br> postavljanje ! class="unsortable" | Slika ! class="unsortable" | Lista |- | [[Perejaslaw-Chmelnyzkyj]] | [[Oblast Kiew]] | align="right" | {{SortDate|2009-07-03}} | align="right" | 4 | align="right" | 3. juli 2009<ref>{{Cite web |url=http://www.kiew.diplo.de/Vertretung/kiew/de/05/Meldungen__RK__2009/Stolpersteine__PK.html |title=Deutsche Botschaft Kiew: ''„Stolpersteine“ in der Ukraine '' |access-date=18. 6. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090704114212/http://www.kiew.diplo.de/Vertretung/kiew/de/05/Meldungen__RK__2009/Stolpersteine__PK.html |archive-date=4. 7. 2009 |url-status=dead }}</ref> | | |} == Ungarn == {| class="wikitable sortable" |- ! Grad ! Regija ! Datum prvog <br> postavljanja ! data-sort-type="number" |Broj ! class="unsortable" | Zadnje<br> postavljanje ! class="unsortable" | Slika ! class="unsortable" | Lista |- | [[Balatonfüred]] | [[Mitteltransdanubien]] | align="right" | {{SortDate|2007-08-24}} | align="right" | 3 | align="right" | 27. august 2007<ref name="macskako">[https://web.archive.org/web/20121018070017/http://www.macskako.net/ ungarische Stolperstein-Projektseite]</ref> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Balatonfüred]] | |- | [[Békéscsaba]] | [[Südliche Große Tiefebene]] | align="right" | {{SortDate|2012-09-30}} | align="right" | | align="right" | 30. septembar 2012 | align="center" | | |- | [[Budapest]] | [[Mittelungarn]] | align="right" | {{SortDate|2007-04-27}} | align="right" | | align="right" | 20. septembar 2014 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Budapest]] | |- | [[Celldömölk]] | [[Westtransdanubien]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-21}} | align="right" | | align="right" | 21. septembar 2014 | align="center" | | |- | [[Kiskunhalas]] | [[Südliche Große Tiefebene]] | align="right" | {{SortDate|2007-06-19}} | align="right" | 4 | align="right" | 19. juni 2007<ref name="macskako" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Kiskunhalas]] | |- | [[Kisvárda]] | [[Nördliche Große Tiefebene]] | align="right" | {{SortDate|2007-06-22}} | align="right" | 1 | align="right" | 22. juni 2007<ref name="macskako" /> | | |- | [[Kőszeg]] | [[Westtransdanubien]] | align="right" | {{SortDate|2010-07-23}} | align="right" | | align="right" | 23. juli 2010 | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Kőszeg]] | |- | [[Magyarmecske]] | [[Südtransdanubien]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-21}} | align="right" | | align="right" | 21. septembar 2014 | align="center" | | |- | [[Makó]] | [[Südliche Große Tiefebene]] | align="right" | {{SortDate|2007-06-20}} | align="right" | 4 | align="right" | 20. juni 2007<ref name="macskako" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Makó]] | |- | [[Mátészalka]] | [[Nördliche Große Tiefebene]] | align="right" | {{SortDate|2007-06-22}} | align="right" | 1 | align="right" | 22. juni 2007<ref name="macskako" /> | | |- | [[Nagykanizsa]] | [[Westtransdanubien]] | align="right" | {{SortDate|2007-08-28}} | align="right" | 4 | align="right" | 28. august 2007<ref name="macskako" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Nagykanizsa]] | |- | [[Nagykőrös]] | [[Mittelungarn]] | align="right" | {{SortDate|2007-06-18}} | align="right" | 1 | align="right" | 18. juni 2007<ref name="macskako" /> | | |- | [[Pécs]] | [[Südtransdanubien]] | align="right" | {{SortDate|2007-08-30}} | align="right" data-sort-value="8" | mind. 8 | align="right" | 21. septembar 2014<ref name="macskako" /> | | |- | [[Sopron]] | [[Westtransdanubien]] | align="right" | {{SortDate|2014-09-23}} | align="right" | | align="right" | 23. septembar 2014 | align="center" | | |- | [[Szeged]] | [[Südliche Große Tiefebene]] | align="right" | {{SortDate|2007-06-20}} | align="right" | 5 | align="right" | 20. juni 2007<ref name="macskako" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Szeged]] | |- | [[Szentes]] | [[Südliche Große Tiefebene]] | align="right" | {{SortDate|2012-09-29}} | align="right" | | align="right" | 29. septembar 2012 | align="center" | | |- | [[Szolnok]] | [[Nördliche Große Tiefebene]] | align="right" | | align="right" | 3 | align="right" | <ref name="macskako" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Szolnok]] | |- | [[Szombathely]] | [[Westtransdanubien]] | align="right" | {{SortDate|2007-08-29}} | align="right" | 4 | align="right" | 29. august 2007<ref name="macskako" /> | align="center" | [[Datoteka:Commons logo optimized.svg|16px|link=:commons:Category:Stolpersteine in Szombathely]] | |- | [[Újfehértó]] | [[Nördliche Große Tiefebene]] | align="right" | {{SortDate|2007-06-21}} | align="right" | 1 | align="right" | 21. juni 2007<ref name="macskako" /> | | |- | [[Zalaegerszeg]] | [[Westtransdanubien]] | align="right" | {{SortDate|2007-08-28}} | align="right" | 3 | align="right" | 28. august 2007<ref name="macskako" /> | | |} == Fußnoten == <references group="F" /> == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == * [http://www.stolpersteine.eu/chronik/ Chronik] auf der Projektseite stolpersteine.eu [[Kategorija:Stolpersteine]] 4vxtcc9jy9fd4rcvtde305h1he57i0f Čađavica (Ribnik) 0 394836 3669736 3503772 2024-11-26T07:51:06Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669736 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u BiH <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Čađavica | vrsta = (naselje) <!-- *** Ime **** --> | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = | opis_slike = | veličina_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | grb = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | entitet = [[Republika Srpska]] | kanton = | općina = [[Ribnik]] <!-- *** Položaj *** --> | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.4939 | dužina_stepeni = 16.9383 | najveća tačka = | najveća tačka metara = <!-- *** Površina *** --> | površina_grada = | površina_općine = <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo grad = 416 | stanovništvo procjena = | stanovništvo godina = 2013 | stanovništvo procjena godina = | gustoća = <!-- *** Kod *** --> | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 50 | matični broj = 219240<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naselja |work=fzs.ba |access-date=19. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160509001936/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |archive-date=9. 5. 2016 |url-status=dead }}</ref> | matični broj općine = 20508 <!-- *** Karta *** --> | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Čađavica u Bosni i Hercegovini <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Čađavica''' je naseljeno mjesto u općini [[Ribnik]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Čađavica | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 219240 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = | g1981_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g2013_ukupno = 416 | g2013_srbi = 416 | g1991_ukupno = 561 | g1991_srbi = 560 | g1991_hrvati = 1 | g1981_ukupno = 607 | g1981_srbi = 600 | g1981_jugosloveni = 7 | g1971_ukupno = 448 | g1971_muslimani = 1 | g1971_srbi = 446 }} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * [http://opstinaribnik.org/ Zvanični sajt općine Ribnik] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716180621/http://opstinaribnik.org/ |date=16. 7. 2015 }} {{Općina Ribnik}} jh8o1gqvsi5w764almv38lz1yymf7c2 Rastoka (Ribnik) 0 394878 3669614 3503807 2024-11-25T12:41:51Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669614 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u BiH <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Rastoka | vrsta = (naselje) <!-- *** Ime **** --> | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = | opis_slike = | veličina_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | grb = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | entitet = [[Republika Srpska]] | kanton = | općina = [[Ribnik]] <!-- *** Položaj *** --> | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.4583 | dužina_stepeni = 16.8433 | najveća tačka = | najveća tačka metara = <!-- *** Površina *** --> | površina_grada = | površina_općine = <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo grad = 714 | stanovništvo procjena = | stanovništvo godina = 2013 | stanovništvo procjena godina = | gustoća = <!-- *** Kod *** --> | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 50 | matični broj = 219444<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naselja |work=fzs.ba |access-date=19. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160509001936/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |archive-date=9. 5. 2016 |url-status=dead }}</ref> | matični broj općine = 20508 <!-- *** Karta *** --> | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Rastoka u Bosni i Hercegovini <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Rastoka''' je naseljeno mjesto u općini [[Ribnik]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Rastoka | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 219444 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = | g1981_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g2013_ukupno = 714 | g2013_srbi = 713 | g2013_nepoznato = 1 | g1991_ukupno = 778 | g1991_muslimani = 9 | g1991_srbi = 761 | g1991_hrvati = 1 | g1991_jugosloveni = 5 | g1981_ukupno = 734 | g1981_muslimani = 9 | g1981_srbi = 693 | g1981_jugosloveni = 16 | g1971_ukupno = 645 | g1971_muslimani = 17 | g1971_srbi = 626 | g1971_jugosloveni = 1 }} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Portal Bosna i Hercegovina}} * [http://opstinaribnik.org/ Zvanični sajt općine Ribnik] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716180621/http://opstinaribnik.org/ |date=16. 7. 2015 }} {{Općina Ribnik}} 47f2jxiaa7jujvlxyxo9cn0y12wmfd4 Sitnica (Ribnik) 0 394879 3669655 3507816 2024-11-25T17:06:39Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669655 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u BiH <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Sitnica | vrsta = (naselje) <!-- *** Ime **** --> | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = | opis_slike = | veličina_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | grb = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | entitet = [[Republika Srpska]] | kanton = | općina = [[Ribnik]] <!-- *** Položaj *** --> | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.5203 | dužina_stepeni = 16.9328 | najveća tačka = | najveća tačka metara = <!-- *** Površina *** --> | površina_grada = | površina_općine = <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo grad = 181 | stanovništvo procjena = | stanovništvo godina = 2013 | stanovništvo procjena godina = | gustoća = <!-- *** Kod *** --> | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 50 | matični broj = 219452<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naselja |work=fzs.ba |access-date=19. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160509001936/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |archive-date=9. 5. 2016 |url-status=dead }}</ref> | matični broj općine = 20508 <!-- *** Karta *** --> | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Sitnica u Bosni i Hercegovini <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Sitnica''' je naseljeno mjesto u općini [[Ribnik]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Sitnica | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 219452 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = | g1981_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g2013_ukupno = 181 | g2013_srbi = 181 | g1991_ukupno = 245 | g1991_srbi = 238 | g1991_jugosloveni = 7 | g1981_ukupno = 301 | g1981_muslimani = 2 | g1981_srbi = 288 | g1981_hrvati = 1 | g1981_jugosloveni = 9 | g1971_ukupno = 304 | g1971_muslimani = 1 | g1971_srbi = 303 }} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Portal Bosna i Hercegovina}} * [http://opstinaribnik.org/ Zvanični sajt općine Ribnik] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716180621/http://opstinaribnik.org/ |date=16. 7. 2015 }} {{Općina Ribnik}} 3mw1jpnkeu8cxp86e2dg0weoq5kvn57 Sredice 0 394880 3669688 3503792 2024-11-25T20:32:05Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669688 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u BiH <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Sredice | vrsta = (naselje) <!-- *** Ime **** --> | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = | opis_slike = | veličina_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | grb = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | entitet = [[Republika Srpska]] | kanton = | općina = [[Ribnik]] <!-- *** Položaj *** --> | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.4031 | dužina_stepeni = 16.8269 | najveća tačka = | najveća tačka metara = <!-- *** Površina *** --> | površina_grada = | površina_općine = <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo grad = 200 | stanovništvo procjena = | stanovništvo godina = 2013 | stanovništvo procjena godina = | gustoća = <!-- *** Kod *** --> | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 50 | matični broj = 219479<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naselja |work=fzs.ba |access-date=19. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160509001936/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |archive-date=9. 5. 2016 |url-status=dead }}</ref> | matični broj općine = 20508 <!-- *** Karta *** --> | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Sredice u Bosni i Hercegovini <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Sredice''' su naseljeno mjesto u općini [[Ribnik]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Sredice | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 219479 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = | g1981_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g2013_ukupno = 200 | g2013_srbi = 200 | g1991_ukupno = 306 | g1991_srbi = 304 | g1981_ukupno = 303 | g1981_srbi = 303 | g1971_ukupno = 295 | g1971_srbi = 293 }} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * [http://opstinaribnik.org/ Zvanični sajt općine Ribnik] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716180621/http://opstinaribnik.org/ |date=16. 7. 2015 }} {{Naselja u općini Ribnik}} 40i7i68leoiziif0pucytfq2zv97pex Stražice 0 394881 3669693 3503842 2024-11-25T22:07:41Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669693 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u BiH <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Stražice | vrsta = (naselje) <!-- *** Ime **** --> | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = | opis_slike = | veličina_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | grb = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | entitet = [[Republika Srpska]] | kanton = | općina = [[Ribnik]] <!-- *** Položaj *** --> | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.5172 | dužina_stepeni = 16.9092 | najveća tačka = | najveća tačka metara = <!-- *** Površina *** --> | površina_grada = | površina_općine = <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo grad = 136 | stanovništvo procjena = | stanovništvo godina = 2013 | stanovništvo procjena godina = | gustoća = <!-- *** Kod *** --> | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 50 | matični broj = 219487<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naselja |work=fzs.ba |access-date=19. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160509001936/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |archive-date=9. 5. 2016 |url-status=dead }}</ref> | matični broj općine = 20508 <!-- *** Karta *** --> | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Stražice u Bosni i Hercegovini <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Stražice''' su naseljeno mjesto u općini [[Ribnik]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Stražice | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 219487 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = | g1981_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g2013_ukupno = 136 | g2013_srbi = 135 | g1991_ukupno = 306 | g1991_muslimani = 1 | g1991_srbi = 304 | g1991_jugosloveni = 1 | g1981_ukupno = 411 | g1981_srbi = 409 | g1981_jugosloveni = 2 | g1971_ukupno = 698 | g1971_srbi = 691 | g1971_jugosloveni = 4 | g1971_crnogorci = 1 }} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * [http://opstinaribnik.org/ Zvanični sajt općine Ribnik] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716180621/http://opstinaribnik.org/ |date=16. 7. 2015 }} {{Naselja u općini Ribnik}} dade72j5n4jlyy5ojyo2vocc95m55iz Treskavac 0 394882 3669707 3507803 2024-11-26T01:40:27Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669707 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u BiH <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Treskavac | vrsta = (naselje) <!-- *** Ime **** --> | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = | opis_slike = | veličina_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | grb = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | entitet = [[Republika Srpska]] | kanton = | općina = [[Ribnik]] <!-- *** Položaj *** --> | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.4444 | dužina_stepeni = 16.8753 | najveća tačka = | najveća tačka metara = <!-- *** Površina *** --> | površina_grada = | površina_općine = <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo grad = 55 | stanovništvo procjena = | stanovništvo godina = 2013 | stanovništvo procjena godina = | gustoća = <!-- *** Kod *** --> | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 50 | matični broj = 219495<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naselja |work=fzs.ba |access-date=19. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160509001936/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |archive-date=9. 5. 2016 |url-status=dead }}</ref> | matični broj općine = 20508 <!-- *** Karta *** --> | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Treskavac u Bosni i Hercegovini <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Treskavac''' je naseljeno mjesto u općini [[Ribnik]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Historija == Prvi put se spominje 1351. u povelji bana [[Stjepan II Kotromanić|Stjepana II. Kotromanića]] pod imenom Triska. Iznad Treskavca se u srednjem vijeku nalazilo utvrđenje Prolom-Grad na koje i danas podjseća toponim Polom ili Prolom.<ref>Mrgić-Radojčić 2002, str. 234</ref> == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Treskavac | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 219495 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = | g1981_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g2013_ukupno = 55 | g2013_srbi = 55 | g1991_ukupno = 130 | g1991_srbi = 130 | g1981_ukupno = 185 | g1981_srbi = 185 | g1971_ukupno = 207 | g1971_srbi = 206 }} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * [http://opstinaribnik.org/ Zvanični sajt općine Ribnik] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716180621/http://opstinaribnik.org/ |date=16. 7. 2015 }} {{Naselja u općini Ribnik}} 4q49hvvpo6p2xaqf8k278ol61kqmhpm Velečevo (Ribnik) 0 394883 3669712 3503765 2024-11-26T03:58:03Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669712 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u BiH <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Velečevo | vrsta = (naselje) <!-- *** Ime **** --> | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = | opis_slike = | veličina_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | grb = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | entitet = [[Republika Srpska]] | kanton = | općina = [[Ribnik]] <!-- *** Položaj *** --> | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.5058 | dužina_stepeni = 16.8303 | najveća tačka = | najveća tačka metara = <!-- *** Površina *** --> | površina_grada = | površina_općine = <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo grad = 0 | stanovništvo procjena = | stanovništvo godina = 2013 | stanovništvo procjena godina = | gustoća = <!-- *** Kod *** --> | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 50 | matični broj = 219509<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naselja |work=fzs.ba |access-date=19. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160509001936/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |archive-date=9. 5. 2016 |url-status=dead }}</ref> | matični broj općine = 20508 <!-- *** Karta *** --> | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Velečevo u Bosni i Hercegovini <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Velečevo''' je naseljeno mjesto u općini [[Ribnik]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Velečevo | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 219509 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = | g1981_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g2013_ukupno = 0 | g1991_ukupno = 525 | g1991_muslimani = 500 | g1991_srbi = 12 | g1981_ukupno = 481 | g1981_muslimani = 417 | g1981_srbi = 6 | g1981_jugosloveni = 58 | g1971_ukupno = 474 | g1971_muslimani = 424 | g1971_srbi = 46 }} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Portal Bosna i Hercegovina}} * [http://opstinaribnik.org/ Zvanični sajt općine Ribnik] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716180621/http://opstinaribnik.org/ |date=16. 7. 2015 }} {{Općina Ribnik}} 4noxjatyf5t161bg0dpe08k3nmit49m Velijašnica 0 394885 3669713 3507812 2024-11-26T03:58:42Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669713 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u BiH <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Velijašnica | vrsta = (naselje) <!-- *** Ime **** --> | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = | opis_slike = | veličina_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | grb = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | entitet = [[Republika Srpska]] | kanton = | općina = [[Ribnik]] <!-- *** Položaj *** --> | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.4153 | dužina_stepeni = 16.835 | najveća tačka = | najveća tačka metara = <!-- *** Površina *** --> | površina_grada = | površina_općine = <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo grad = 214 | stanovništvo procjena = | stanovništvo godina = 2013 | stanovništvo procjena godina = | gustoća = <!-- *** Kod *** --> | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 50 | matični broj = 219517<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naselja |work=fzs.ba |access-date=19. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160509001936/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |archive-date=9. 5. 2016 |url-status=dead }}</ref> | matični broj općine = 20508 <!-- *** Karta *** --> | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Velijašnica u Bosni i Hercegovini <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Velijašnica''' je naseljeno mjesto u općini [[Ribnik]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Velijašnica | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 219517 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = | g1981_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g2013_ukupno = 214 | g2013_srbi = 209 | g2013_hrvati = 1 | g2013_slovenci = 3 | g1991_ukupno = 288 | g1991_srbi = 286 | g1991_hrvati = 1 | g1981_ukupno = 278 | g1981_srbi = 277 | g1981_jugosloveni = 1 | g1971_ukupno = 242 | g1971_srbi = 242 }} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * [http://opstinaribnik.org/ Zvanični sajt općine Ribnik] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716180621/http://opstinaribnik.org/ |date=16. 7. 2015 }} {{Naselja u općini Ribnik}} br0f8hr778vcpw2qpxkztvcage2idcq Velije 0 394886 3669714 3503805 2024-11-26T03:59:11Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669714 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u BiH <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Velije | vrsta = (naselje) <!-- *** Ime **** --> | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = | opis_slike = | veličina_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | grb = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | entitet = [[Republika Srpska]] | kanton = | općina = [[Ribnik]] <!-- *** Položaj *** --> | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.4333 | dužina_stepeni = 16.8481 | najveća tačka = | najveća tačka metara = <!-- *** Površina *** --> | površina_grada = | površina_općine = <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo grad = 111 | stanovništvo procjena = | stanovništvo godina = 2013 | stanovništvo procjena godina = | gustoća = <!-- *** Kod *** --> | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 50 | matični broj = 219525<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naselja |work=fzs.ba |access-date=19. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160509001936/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |archive-date=9. 5. 2016 |url-status=dead }}</ref> | matični broj općine = 20508 <!-- *** Karta *** --> | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Velije u Bosni i Hercegovini <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Velije''' su naseljeno mjesto u općini [[Ribnik]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Velije | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 219525 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = | g1981_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g2013_ukupno = 111 | g2013_srbi = 110 | g2013_nisu_izjasnili = 1 | g1991_ukupno = 113 | g1991_muslimani = 24 | g1991_srbi = 81 | g1981_ukupno = 165 | g1981_muslimani = 28 | g1981_srbi = 137 | g1971_ukupno = 173 | g1971_muslimani = 31 | g1971_srbi = 130 | g1971_jugosloveni = 10 }} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * [http://opstinaribnik.org/ Zvanični sajt općine Ribnik] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716180621/http://opstinaribnik.org/ |date=16. 7. 2015 }} {{Naselja u općini Ribnik}} tgkr3k62n0xhkyrdk316voxdwkhktv8 Zableće 0 394887 3669726 3507817 2024-11-26T06:27:26Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669726 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u BiH <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Zableće | vrsta = (naselje) <!-- *** Ime **** --> | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = | opis_slike = | veličina_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | grb = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | entitet = [[Republika Srpska]] | kanton = | općina = [[Ribnik]] <!-- *** Položaj *** --> | nadmorska_visina = | širina_stepeni = 44.4875 | dužina_stepeni = 16.8372 | najveća tačka = | najveća tačka metara = <!-- *** Površina *** --> | površina_grada = | površina_općine = <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo grad = 596 | stanovništvo procjena = | stanovništvo godina = 2013 | stanovništvo procjena godina = | gustoća = <!-- *** Kod *** --> | poštanski broj = | pozivni broj = (+387) 50 | matični broj = 219533<ref>{{Cite web |url=http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |title=Sistematski spisak općina i naselja |work=fzs.ba |access-date=19. 9. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160509001936/http://www.fzs.ba/Dem/Popis/nas_mjestaFBiH.pdf |archive-date=9. 5. 2016 |url-status=dead }}</ref> | matični broj općine = 20508 <!-- *** Karta *** --> | karta_lokacija = Bosna i Hercegovina | opis_karte = Zableće u Bosni i Hercegovini <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Zableće''' su naseljeno mjesto u općini [[Ribnik]], [[Bosna i Hercegovina]]. == Stanovništvo == {{Stanovništvo BiH | naslov_tabele = Sastav stanovništva | ime_naseljenog_mjesta = Zableće | vrsta_naseljenog_mjesta = naselje | maticni_broj = 219533 | admin_godina = 2013 | g2013_izvor = <ref name="popis2013">{{cite web |title=Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik |url=https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |website=popis.gov.ba |publisher=Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |access-date=7. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210407103505/https://www.popis.gov.ba/popis2013/knjige.php?id=2 |archive-date=7. 4. 2021 |url-status=live }}</ref> | g1991_izvor = | g1981_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1981/pdf/G19814001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g1971_izvor = <ref>{{Cite web| url=http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1971/pdf/G19714001.pdf |title=Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971. |work=stat.gov.rs |access-date= 19. 9. 2015}}</ref> | g2013_ukupno = 596 | g2013_srbi = 596 | g1991_ukupno = 481 | g1991_srbi = 473 | g1991_hrvati = 1 | g1991_jugosloveni = 4 | g1981_ukupno = 468 | g1981_muslimani = 3 | g1981_srbi = 464 | g1981_jugosloveni = 1 | g1971_ukupno = 408 | g1971_muslimani = 3 | g1971_srbi = 405 }} == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * [http://opstinaribnik.org/ Zvanični sajt općine Ribnik] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716180621/http://opstinaribnik.org/ |date=16. 7. 2015 }} {{Naselja u općini Ribnik}} 4vci7cnowg5kzgpubl4t7nlmusc8dig Splitska deklaracija 0 397221 3669683 3668953 2024-11-25T20:16:10Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669683 wikitext text/x-wiki {{Infokutija sporazum | ime = Splitska deklaracija | puno_ime = Deklaracija o oživotvorenju Sporazuma iz Washingtona, zajedničkoj obrani od srpske agresije i postizanje političkog rješenja sukladno naporima međunarodne zajednice | slika = Splitska deklaracija.png | veličina_slike = 200px | alt = Potpisivanje Splitske deklaracije | opis_slike = Potpisivanje Splitske deklaracije | vrsta = [[Deklaracija]] | kontekst = [[Rat u Bosni i Hercegovini]]<br>[[Vašingtonski sporazum]] | datum_izrade = | datum_potpis = {{Početni datum|1995|07|22}} | mjesto_potpis = [[Split]], [[Hrvatska]] | datum_pečaćenja = | datum_aktivacije = | stupio_na_snagu = | uslov_aktivacije = | amandman = | aneks = | datum_isteka = <!-- {{End date|YYYY|MM|DD}} --> | privremena_primjena = | medijatori = <!-- format this as a bullet list --> | pregovarači = <!-- format this as a bullet list --> | prvobitni_potpisnici = <!-- format this as a bullet list --> | potpisnici = {{ZD|Republika Bosna i Hercegovina}} [[Alija Izetbegović]]<br>{{ZD|Republika Bosna i Hercegovina}} [[Haris Silajdžić]]<br>{{ZD|Federacija Bosne i Hercegovine|1996}} [[Krešimir Zubak]]<br>{{ZD|Hrvatska}} [[Franjo Tuđman]] | strane = {{ZID|Republika Bosna i Hercegovina}}<br>{{ZID|Federacija Bosne i Hercegovine|1996}}<br>{{ZID|Hrvatska}} | ratifikatori = [[Skupština Republike Bosne i Hercegovine|Skupština Republike BiH]]<br>[[Parlament Federacije Bosne i Hercegovine|Ustavotvorna skupština Federacije BiH]]<br>[[Hrvatski sabor]] | depozitar = <!-- OR: --> | depozitari = <!-- format this as a bullet list --> | navodi = <!-- format as XX [[Article on Treaty Series|TS]] YYY --> | jezik = <!-- OR: --> | jezici = {{hlist|[[Bosanski jezik|bosanski]]|[[Hrvatski jezik|hrvatski]]}} | wikizvor = <!-- OR: --> | wikizvor1 = <!-- Up to 5 wikizvorN variables may be specified --> | wikizvor2 = | wikizvor3 = | wikizvor4 = | wikizvor5 = | fusnote = }} '''Splitski''' '''deklaracija''' ili '''Splitski sporazum''' jest sporazum o međusobnoj obrani između [[Hrvatska|Hrvatske]], [[Republika Bosna i Hercegovina|Republike Bosne i Hercegovine]] i [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacije Bosne i Hercegovine]], potpisan u [[Split|Splitu, Hrvatska]], 22. jula 1995. Pozvao je i na vojnu intervenciju [[Oružane snage Republike Hrvatske|Hrvatske vojske]] (HV) na teritoriji [[Republika Bosna i Hercegovina|Republike BiH]], prvenstveno u oslobađanju [[Opsada Bihaća|opsade Bihaća]]. Splitska deklaracija bila je prekretnica u [[Rat u Bosni i Hercegovini|ratu u BiH]] kao i važan faktor u [[Rat u Hrvatskoj|hrvatskom ratu za nezavisnost]]. Dovela je do velikog razmještaja HV-a u Bosni i Hercegovini i zauzimanja strateških položaja u [[Operacija Ljeto '95|operaciji Ljeto '95]]. Zauzvrat je omogućilo brzo zauzimanje [[Knin|Knina]], glavnog grada paradržave [[Republika Srpska Krajina|Republike Srpske Krajine]] (RSK), i oslobađanje opsade Bihaća ubrzo nakon toga, tokom [[Operacija "Oluja"|operacije Oluja]]. Naknadne ofanzive HV-a na Bosnu i Hercegovinu, uz podršku [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]] (ARBiH) i [[Hrvatsko vijeće odbrane|Hrvatskog vijeća obrane]] (HVO), kao i [[Operacija "Namjerna sila"|zračna kampanja NATO-a na Bosnu i Hercegovinu]], pomjerile su vojnu ravnotežu u ratu u BiH, doprinoseći početku mirovnih pregovora, koji su doveli do [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]]. == Pozadina == [[Datoteka:Western_Bosnia_1994.png|desno|mini|Mapa [[Opsada Bihaća|opkoljenog Bihaća]].]] U novembru 1994, [[opsada Bihaća]] je ušla u kritičnu fazu kada su [[Vojska Republike Srpske]] (VRS) i [[Srpska vojska Krajine]] (SVK)<ref>{{Cite news|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/1991/04/02/world/rebel-serbs-complicate-rift-on-yugoslav-unity.html|title=Rebel Serbs Complicate Rift on Yugoslav Unity|first=Chuck|last=Sudetic|author-link=Chuck Sudetic|date=2 April 1991|access-date=11 December 2010}}</ref> bile blizu zauzimanja grada. [[Bihać]] je bio [[Zaštićene zone Ujedinjenih nacija|"zaštićena zona" koju su UN odredile]] pod kontrolom [[Peti korpus Armije Republike Bosne i Hercegovine|5. korpusa]] [[Armija Republike Bosne i Hercegovine|Armije Republike Bosne i Hercegovine]] (ARBiH), uz podršku [[Hrvatsko vijeće odbrane|Hrvatskog vijeća obrane]] (HVO). Smatralo se da će zauzimanje Bihaća od strane srpskih snaga eskalirati rat i pogoršati rastući razdor između [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]], [[Francuska|Francuske]] i [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenog Kraljevstva]], pri čemu su američke i evropske sile zagovarale različite pristupe očuvanju tog područja.<ref>{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/bihac-fears-massacre-1439958.html|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220524/https://www.independent.co.uk/news/bihac-fears-massacre-1439958.html|archive-date=2022-05-24|work=[[The Independent]]|title=Bihac fears massacre|last=Emma Daly|last2=Andrew Marshall|date=27 November 1994|access-date=29 December 2012}}</ref> Osim toga, strahovalo se da će se Bihać pretvoriti u najgoru humanitarnu katastrofu rata.<ref>{{Harvnb|Halberstam|2003}}</ref> Nadalje, uskraćivanje Bihaća RSK ili [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]] bilo je strateški važno za [[Hrvatska|Hrvatsku]], koja je vodila [[Rat u Hrvatskoj|rat za nezavisnost]] protiv RSK-a.<ref>{{Harvnb|Hodge|2006}}</ref> [[Generalštab Oružanih snaga Republike Hrvatske|Načelnik hrvatskog Generalštaba]] [[Janko Bobetko]] smatrao je da bi eventualni pad Bihaća predstavljao kraj ratnih napora Hrvatske.<ref name="JL-Winter">{{Cite news|work=[[Jutarnji list]]|url=http://www.jutarnji.hr/kresimir-cosic--amerikanci-nam-nisu-dali-da-branimo-bihac/234966/|language=hr|last=Vlado Vurušić|title=Krešimir Ćosić: Amerikanci nam nisu dali da branimo Bihać|trans-title=Krešimir Ćosić: Americans did not let us defend Bihać|date=9 December 2007|access-date=29 December 2012}}</ref> Smatralo se da bi, ako bi to područje zauzele srpske snage, to omogućilo konsolidaciju teritorije koju su držale srpske snage u Hrvatskoj i [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]], kao i preraspoređivanje trupa RSK i VRS radi pojačanja drugih područja.<ref>{{Cite journal|date=July 2010|title=Oluja - bitka svih bitaka|trans-title=Storm - battle of all the battles|journal=[[Hrvatski vojnik]]|language=hr|publisher=[[Ministry of Defence (Croatia)]]|issue=303/304|issn=1333-9036}}</ref> Na sastanku hrvatske i američke vlade i vojnih dužnosnika održanom 29. novembra 1994, hrvatski predstavnici predložili su napad na teritoriju pod kontrolom VRS iz [[Livno|Livna]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]], kako bi se dio snaga koje opsjedaju Bihać povukao i spriječio njegovo zarobljavanje. Američki zvaničnici nisu odgovorili na prijedlog, a istog dana je naređena [[Operacija "Zima '94"|operacija Zima '94]]. Osim što je doprinio obrani Bihaća, napad je unaprijedio položaje koje su držali HV i HVO bliže putevima snabdijevanja koji su vitalni za RSK.<ref name="JL-Winter2">{{Cite news|work=[[Jutarnji list]]|url=http://www.jutarnji.hr/kresimir-cosic--amerikanci-nam-nisu-dali-da-branimo-bihac/234966/|language=hr|last=Vlado Vurušić|title=Krešimir Ćosić: Amerikanci nam nisu dali da branimo Bihać|trans-title=Krešimir Ćosić: Americans did not let us defend Bihać|date=9 December 2007|access-date=29 December 2012}}</ref> Sastanak je bio jedan u nizu održanih u [[Zagreb|Zagrebu]] i [[Washington, D.C.|Washingtonu, D.C.]] nakon [[Vašingtonski sporazum|Vašingtonskog sporazuma]] iz marta 1994.<ref name="JL-Winter3">{{Cite news|work=[[Jutarnji list]]|url=http://www.jutarnji.hr/kresimir-cosic--amerikanci-nam-nisu-dali-da-branimo-bihac/234966/|language=hr|last=Vlado Vurušić|title=Krešimir Ćosić: Amerikanci nam nisu dali da branimo Bihać|trans-title=Krešimir Ćosić: Americans did not let us defend Bihać|date=9 December 2007|access-date=29 December 2012}}</ref> Sporazumom je okončan [[bošnjačko-hrvatski sukob]], ponovno su se ujedinile ARBiH i HVO protiv VRS-a, a Hrvatskoj su dodijeljeni američki vojni savjetnici iz [[Military Professional Resources|Military Professional Resources Incorporated]] (MPRI). MPRI je angažiran jer je [[Ujedinjene nacije|UN]]-ov embargo na oružje još uvijek bio na snazi, navodno da pripremi HV za učešće u programu [[NATO]] [[Partnerstvo za mir|Partnerstva za mir]]. Organizacija je obučavala časnike i osoblje HV-a 14 sedmica od januara do aprila 1995. Također se špekuliralo da je MPRI Hrvatskoj također pružao doktrinarne savjete, planiranje scenarija i satelitske informacije američke vlade,<ref>{{Harvnb|Dunigan|2011}}</ref> međutim MPRI i hrvatski zvaničnici odbacili su takve spekulacije.<ref>{{Harvnb|Avant|2005}}</ref><ref>{{Cite news|publisher=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]|url=http://www.slobodnaevropa.org/content/hrvatska_oluja_vojska_mpri/2133466.html|title=Tvrdnje da je MPRI pomagao pripremu 'Oluje' izmišljene|language=sh|trans-title=Claims that the MPRI helped prepare the 'Storm' are fabrications|date=20 August 2010|last=Ankica Barbir-Mladinović|work=Radio Slobodna Evropa|access-date=3 January 2013}}</ref> U novembru 1994. SAD su jednostrano okončao embargo na oružje protiv Bosne i Hercegovine,<ref>{{Harvnb|Bono|2003}}</ref> istovremeno dozvoljavajući HV-u da se snabdijeva dok pošiljke oružja ulaze kroz Hrvatsku.<ref>{{Harvnb|Ramet|2006}}</ref> Uključivanje SAD-a odražavalo je novu vojnu strategiju koju je odobrio predsjednik [[Bill Clinton]] od februara 1993.<ref>{{Harvnb|Woodward|2010}}</ref> === Poziv na hrvatsku intervenciju === Dana 17. jula, vojske RSK-a i VRS-a započele su nove napore da zauzmu Bihać tako što su proširile rezultate postignute tokom [[Operacija "Pauk"|operacije Pauk]]. Ofanziva, kodnog naziva [[Operacija "Mač '95"|Operacija Mač '95]], imala je za cilj zauzimanje [[Cazin|Cazina]], čvorišta transportnih pravaca, smještenog u centru opkoljenog Bihaća, pod kontrolom ARBiH/HVO-a. Napad je predvodio Korpus specijalnih jedinica RSK, a podržala ga je operativna grupa "Pauk" [[Autonomna pokrajina Zapadna Bosna|Autonomne pokrajine Zapadna Bosna]] (APZB), koje su napredovale sa sjeverozapada, zajedno sa [[39. banijski korpus|39. banijskim korpusom]] SVK sa sjeveroistoka i [[Drugi krajiški korpus Vojske Republike Srpske|2. krajiški korpus VRS]] sa jugoistoka. Napore je podržalo i oko 500 specijalaca [[Vojska Srbije i Crne Gore|Vojske Jugoslavije]] i [[Srpska dobrovoljačka garda]] [[Željko Ražnatović|Željka Ražnatovića Arkana]], ukupno oko 19.000 vojnika koji su napadali ili držali sektore raspoređenih protiv [[Peti korpus Armije Republike Bosne i Hercegovine|5. korpusa ARBiH]]. Do 21. jula, snage RSK-a su uspjele preći 7 kilometara, ali nisu uspjele prekinuti put Bihać &#x2013; Cazin. Obnovljeni pritisak od strane RSK i APZB snaga četiri dana kasnije doveo je njihove snage na 5 kilometara od Cazina i stavio ih u kontrolu ili na povoljne položaje da do 26. jula udare na nekoliko ključnih prijevoja i dominantnih tačaka na bojnom polju. Peti korpus ARBiH bio je ostavljen u kritičnoj odbrambenoj situaciji, zavisno od vanjske pomoći.<ref name="BB363">{{Harvnb|Balkan Battlegrounds|2002}}</ref> Kako se situacija oko Bihaća pogoršavala za ARBiH, [[Vlada Republike Bosne i Hercegovine]] je shvatila da to područje ne može sama držati i zatražila je od Hrvatske vojnu intervenciju. Načelnik stožera ARBiH [[Rasim Delić]] apelovao je 20. jula na HV i HVO da pomognu 5. korpusu ARBiH, predlažući napade HV-a na [[Bosansko Grahovo]], [[Knin]] i [[Vojnić]]. Njegovu molbu podržao je [[predsjednik Turske]] [[Süleyman Demirel]] kada se sutradan na [[Brijuni|Brijunima]] susreo s [[Predsjednik Republike Hrvatske|hrvatskim predsjednikom]] [[Franjo Tuđman|Franjom Tuđmanom]].<ref>{{Cite web|url=http://icr.icty.org/LegalRef/CMSDocStore/Public/English/Submission/NotIndexable/IT-04-74/MSC6978R0000257036.pdf|title=Slobodan Praljak's submission of the expert report of Dr. Josip Jurčević|date=13 March 2009|publisher=[[International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia]]|page=149|access-date=22 January 2013}}</ref> To je kasnije dovelo do potpisivanja Splitskog sporazuma od strane Tuđmana i predsjednika [[Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine|Predjedništva Republike Bosne i Hercegovine]] [[Alija Izetbegović|Alije Izetbegovića]] u [[Split|Splitu]] 22. jula,<ref name="BB3632">{{Harvnb|Balkan Battlegrounds|2002}}</ref> kojim je omogućen ulazak HV-a u Bosni i Hercegovini.<ref name="Ingrao">{{Harvnb|Bjelajac|Žunec|2009}}</ref> Osim Tuđmana i Izetbegovića, sporazum su potpisali predsjednik [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacije Bosne i Hercegovine]] [[Krešimir Zubak]], te Predsjednik [[Saziv Vlade Republike/Federacije Bosne i Hercegovine (Haris Silajdžić)|Vlade Republike/Federacije BiH]] [[Haris Silajdžić]],<ref name="Source">{{Cite web|url=http://www.predsjednik.hr/Split22.7.1995|title=Deklaracija od 22. srpnja 1995.|publisher=[[Office of the President of Croatia]]|language=hr|trans-title=Declaration of 22 July 1995|archive-url=https://web.archive.org/web/20131202135625/http://www.predsjednik.hr/Split22.7.1995|archive-date=2 December 2013|url-status=dead|access-date=21 January 2013}}</ref> a posredovao ga je Demirel.<ref>{{Cite news|title=Croat-Bosnian Agreement: Reluctant Allies|url=http://www.tol.org/client/article/16547-croat-bosnian-agreement-reluctant-allies.html|work=Transitions Online|date=31 July 1995}}</ref> U sporazumu je posebno navedeno da se od Hrvatske traži hitna vojna pomoć, posebno za područje Bihaća, te da ugovorne strane namjeravaju koordinirati svoje vojne aktivnosti.<ref name="BB3632" /> Puni naziv Splitske deklaracije je ''Deklaracija o oživotvorenju Sporazuma iz Washingtona, zajedničkoj obrani od srpske agresije i postizanje političkog rješenja sukladno naporima međunarodne zajednice''.<ref>{{Harvnb|Bono|2003}}</ref><ref name="Source" /> Na ceremoniji potpisivanja su bili američki veleposlanik u Hrvatskoj [[Peter Galbraith]] i [[Njemačka|njemački]] veleposlanik koji predstavlja [[Evropska unija|Evropsku uniju]].<ref>{{Cite web|url=http://balkans.aljazeera.net/vijesti/dobra-podloga-za-nadgradnju|title=Dobra podloga za nadgradnju|date=20 November 2011|publisher=[[Al Jazeera Balkans]]|language=sh|trans-title=Good basis for development|access-date=21 January 2013}}</ref><ref>{{Cite news|work=[[Nacional (weekly)]]|url=http://www.nacional.hr/clanak/10613/ante-gotovina-spreman-sam-razgovarati-s-haaskim-istraziteljima-u-zagrebu|language=hr|title=Ante Gotovina: "Spreman sam razgovarati s haaškim istražiteljima u Zagrebu"|trans-title=Ante Gotovina: "I am ready to talk to ICTY investigators in Zagreb"|last=Ivo Pukanić|author-link=Ivo Pukanić|date=10 June 2003|access-date=21 January 2013|archive-date=2 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131202135802/http://www.nacional.hr/clanak/10613/ante-gotovina-spreman-sam-razgovarati-s-haaskim-istraziteljima-u-zagrebu}}</ref> == Posljedice == [[Datoteka:1995 Croat and Bosniak Counteroffensives.jpg|right|thumb|{{legend|#0002fb|HV/HVO osvajanja 1995.}}{{legend|#0ef200|ARBiH osvajanja 1995.}}]]Sporazum je HV-u dao priliku da proširi svoje teritorijalne dobiti od [[Operacija "Zima '94"|operacije Zima '94]] napredovanjem s [[Livanjsko polje|Livanjskog polja]]. Očekivalo se da će ovaj potez ublažiti pritisak na 5. korpus ARBiH koji brani Bihać, dok će HV postaviti u povoljniji položaj za napad na Knin, glavni grad RSK.<ref name="BB3633">{{Harvnb|Balkan Battlegrounds|2002}}</ref> HV i HVO su brzo odgovorili kroz [[Operacija "Ljeto '95"|operaciju Ljeto '95]]. Ofanzivom, kojom je zapovijedao general-pukovnik HV-a [[Ante Gotovina]], 28 &#x2013; 29. jula uspjela je zauzeti [[Bosansko Grahovo]] i [[Glamoč]]. Napad je odvukao neke jedinice RSK od Bihaća,<ref name="Ingrao2">{{Harvnb|Bjelajac|Žunec|2009}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1995/07/31/world/croats-confident-as-battle-looms-over-serbian-area.html|title=Croats Confident As Battle Looms Over Serbian Area|work=[[The New York Times]]|date=31 July 1995|archive-date=18 December 2013|last=Raymond Bonner|author-link=Raymond Bonner|archive-url=https://web.archive.org/web/20131218112223/http://www.nytimes.com/1995/07/31/world/croats-confident-as-battle-looms-over-serbian-area.html}}</ref> ali ne onoliko koliko se očekivalo na početku operacije. Ipak, ofanziva je HV dovela u odličan položaj,<ref name="BB364">{{Harvnb|Balkan Battlegrounds|2002}}</ref> jer je izolovala Knin od Republike Srpske i [[Srbija i Crna Gora|SR Jugoslavije]], i dovela do zauzimanja Bosanskog Grahova i Glamoča, koji su se nalazili na jedinom direktnom putu između njih.<ref>{{Harvnb|Burg|Shoup|2000}}</ref> Bez obzira na ograničeni obim operacije Ljeto '95, Splitska deklaracija je postala temeljni instrument za promjenu ukupne strateške situacije u Bosni i Hercegovini u kojoj je [[Republika Srpska (1992–1995)|Republika Srpska]] imala prednost od početka rata u BiH, kao i RSK u Hrvatskoj, gdje su linije fronta bile uglavnom statične od [[Vanceov plan|sarajevskog primirja]] 1992.<ref name="BB3642">{{Harvnb|Balkan Battlegrounds|2002}}</ref> Kako je završila Operacija Ljeto '95, RSK i Republika Srpska promijenile su svoj prioritet sa razbijanja opsade Bihaćkog na odbijanje moguće hrvatske ofanzive za zauzimanje Knina (napredovanje sa nedavno osvojene teritorije u Bosni i Hercegovini). Lideri RSK [[Milan Martić]] i [[Mile Mrkšić]] dogovorili su se sa specijalnim predstavnikom UN-a [[Yasushi Akashi|Yasushijem Akashijem]] da se 30. jula povuku sa područja Bihaća, nadajući se da će taj potez doprinijeti sprječavanju hrvatskog napada.<ref>{{Harvnb|Balkan Battlegrounds|2002}}</ref> Ipak, napad se materijalizirao nekoliko dana kasnije kao [[Operacija "Oluja"|Operacija Oluja]], odlučujuća pobjeda HV-a u ratu za nezavisnost.<ref>{{Harvnb|Balkan Battlegrounds|2002}}</ref> Uspjeh operacije Oluja predstavljao je i stratešku pobjedu u ratu u BiH, jer je ukinula opsadu Bihaća,<ref name="Marijan134">{{Harvnb|Marijan|2007}}</ref> te omogućila hrvatskim i bosanskohercegovačkim rukovodstvima da planiraju vojnu intervenciju u punom obimu na području [[Banja Luka|Banja Luke]] pod kontrolom VRS-a, na osnovu deklaracije, usmjeren na stvaranje nove ravnoteže snaga u Bosni i Hercegovini, tampon zone duž hrvatske granice i doprinos rješavanju problema rata. U septembru 1995. intervencija je nastala kao [[Operacija "Maestral 2"|operacija Maestral 2]], podržana ofanzivnom [[Operacija "Sana '95"|operacijom ARBiH Sana '95]], u kombinaciji sa [[Operacija "Namjerna sila"|zračnom kampanjom NATO-a na Bosnu i Hercegovinu]].<ref>{{Harvnb|Balkan Battlegrounds|2002}}</ref> Ofanzive su slomile odbranu VRS-a i zauzele velike dijelove teritorije.<ref>{{Harvnb|Balkan Battlegrounds|2002}}</ref> Podvig je ponovljen u [[Operacija "Južni potez"|operaciji Južni potez]] izvedenoj u oktobru, napredujući u krugu od 25 kilometara od Banja Luke,<ref>{{Harvnb|Balkan Battlegrounds|2002}}</ref> i doprinijevši početku mirovnih pregovora koji će rezultirati [[Dejtonski sporazum|Dejtonskim sporazumom]] ubrzo nakon toga.<ref>{{Cite news|work=[[Time (magazine)|Time]]|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,983401-1,00.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930213114/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,983401-1,00.html|archive-date=September 30, 2007|title=NATO and the Balkans: Louder than words|last=Kevin Fedarko|date=11 September 1995|access-date=9 September 2010}}</ref> Sve u svemu, raspoređivanje HV-a na osnovu Splitske deklaracije pokazalo se odlučujućim u porazu VRS-a u ratu u Bosni i Hercegovini.<ref>{{Harvnb|Balkan Battlegrounds|2002}}</ref> == Također pogledajte == * [[Federacija Bosne i Hercegovine]] * [[Republika Bosna i Hercegovina]] * [[Hrvatska Republika Herceg-Bosna]] * [[Hrvatska]] * [[Rat u Bosni i Hercegovini]] * [[Bošnjačko-hrvatski sukob]] * [[Rat u Hrvatskoj]] * [[Vašingtonski sporazum]] * [[Dejtonski sporazum]] == Reference == {{Refspisak}} == Literatura == {{Refbegin|60em}} *{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=0AoPAAAACAAJ|title=Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990-1995|publisher=Diane Publishing Company|year=2003|isbn=9780756729301|ref={{harvid|Balkan Battlegrounds|2002}}|access-date=1 January 2013}} *{{cite book|last=Avant|first=Deborah D.|url=https://books.google.com/books?id=TJ3CzP2MiZUC|title=The Market for Force: The Consequences of Privatizing Security|publisher=[[Cambridge University Press]]|year=2005|isbn=9780521615358|access-date=1 January 2013}} *{{cite book|last1=Bjelajac|first1=Mile|url=https://books.google.com/books?id=t0nYdgFrdG8C|title=Confronting the Yugoslav Controversies: A Scholars' Initiative|last2=Žunec|first2=Ozren|publisher=[[Purdue University Press]]|year=2009|isbn=9781557535337|editor=Charles W. Ingrao|chapter=The War in Croatia, 1991-1995|access-date=29 December 2012|editor2=Thomas Allan Emmert}} *{{cite book|last=Bono|first=Giovanna|url=https://books.google.com/books?id=UhT4G7aXK9oC|title=Nato's 'Peace Enforcement' Tasks and 'Policy Communities': 1990 - 1999|publisher=Ashgate Publishing|year=2003|isbn=9780754609445|access-date=29 December 2012}} *{{cite book|last1=Burg|first1=Steven L.|url=https://books.google.com/books?id=-4eKmp_qu_QC|title=The War in Bosnia Herzegovina: Ethnic Conflict and International Intervention|last2=Shoup|first2=Paul S.|publisher=[[M.E. Sharpe]]|year=2000|isbn=9781563243097|access-date=29 December 2012}} *{{cite book|last=Dunigan|first=Molly|url=https://books.google.com/books?id=AZJtWi-zF4IC|title=Victory for Hire: Private Security Companies' Impact on Military Effectiveness|publisher=[[Stanford University Press]]|year=2011|isbn=9780804774598|access-date=29 December 2012}} *{{cite book|last=Halberstam|first=David|url=https://books.google.com/books?id=mDEUKWSzNncC|title=War in a Time of Peace: Bush, Clinton and the Generals|publisher=[[Bloomsbury Publishing]]|year=2003|isbn=9780747563013|author-link=David Halberstam|access-date=29 December 2012}} *{{cite book|last=Hodge|first=Carole|url=https://books.google.com/books?id=7ywz66COjPAC|title=Britain And the Balkans: 1991 Until the Present|publisher=[[Routledge]]|year=2006|isbn=9780415298896|access-date=29 December 2012}} *{{cite book|last=Marijan|first=Davor|url=http://www.centardomovinskograta.hr/pdf/izdanja2/Oluja.pdf|title=Oluja|publisher=Croatian memorial-documentation center of the Homeland War of the [[Government of Croatia]]|year=2007|isbn=9789537439088|language=hr|trans-title=Storm|access-date=30 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20141231063832/http://www.centardomovinskograta.hr/pdf/izdanja2/Oluja.pdf|archive-date=31 December 2014|url-status=dead}} *{{cite book|last=Ramet|first=Sabrina P.|url=https://books.google.com/books?id=FTw3lEqi2-oC|title=The Three Yugoslavias: State-Building And Legitimation, 1918-2006|publisher=[[Indiana University Press]]|year=2006|isbn=9780253346568|access-date=29 December 2012}} *{{cite book|last=Woodward|first=Susan L.|url=https://books.google.com/books?id=i9zyRYYIJK4C|title=The United Nations Security Council and War:The Evolution of Thought and Practice since 1945|publisher=[[Oxford University Press]]|year=2010|isbn=9780191614934|editor=Vaughan Lowe|chapter=The Security Council and the Wars in the Former Yugoslavia|access-date=29 December 2012|editor2=Adam Roberts|editor3=Jennifer Welsh|editor4=Dominik Zaum}} {{Refend}} == Vanjski linkovi == {{Cite web|url=http://www.mvep.hr/en/foreign-politics/bilateral-relations/overview-by-country/bosnia-and-herzegovina,17.html|title=Spisak međunarodnih sporazuma i akata sklopljenih između Republike Hrvatske i Bosne i Hercegovine|website=mvep.hr|publisher=[[Ministarstvo vanjskih i evropskih poslova Republike Hrvatske|Ministarstvo vanjskih i evropskih poslova Hrvatske]]|access-date=30. 11. 2013|archive-date=19. 2. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200219135217/http://www.mvep.hr/en/foreign-politics/bilateral-relations/overview-by-country/bosnia-and-herzegovina,17.html|url-status=bot: unknown}} {{Wikizvor|Deklaracija o oživotvorenju Sporazuma iz Washingtona, zajedničkoj obrani od srpske agresije i postizanju političkog rješenja sukladno naporima međunarodne zajednice|Tekst Splitske deklaracije}} {{Rat u Bosni i Hercegovini}} [[Kategorija:Sporazumi Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Sporazumi Hrvatske]] [[Kategorija:Mirovni planovi Bosne i Hercegovine|Splitska deklaracija]] [[Kategorija:Rat u Hrvatskoj]] [[Kategorija:Rat u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Bošnjačko-hrvatski sukob]] [[Kategorija:Sporazumi potpisani 1995.]] [[Kategorija:Historija Splita]] [[Kategorija:1995. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:1995. u Hrvatskoj]] [[Kategorija:Odnosi Bosna i Hercegovina–Hrvatska]] [[Kategorija:Politička historija Hrvatske]] [[Kategorija:Politička historija Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Vojni savezi]] 85x3rn7w9bx4pavv1zr551uh4g0z7ez Rakičan 0 408549 3669652 3613517 2024-11-25T16:56:24Z Doncsecz~bswiki 2894 3669652 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u Sloveniji <!-- *** Gornji dio *** --> |ime = Rakičan |vrsta = naselje <!-- *** Ime **** --> |službeni naziv = |slogan = |nadimak = <!-- *** Slika *** --> |slika = Rakican3.JPG |opis_slike = Ulica u Rakičanu |dimenzija_slike = <!-- *** Simboli *** --> |zastava = |grb = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> |statistička regija = [[Pomurska statistička regija|Pomurska]] |općina = [[Murska Sobota]] |općina1 = |općina2 = |općina3 = |općina4 = |općina5 = |općina6 = |općina7 = |općina8 = |općina9 = |općina10 = <!-- *** Položaj *** --> | širina_stepeni = 46| širina_minuta = 39| širina_sekundi = 02| širina_SJ = N | dužina_stepeni = 16| dužina_minuta = 11| dužina_sekundi = 44| dužina_IZ = E |najveća tačka = |najveća tačka metara = 185 <!-- *** Površina *** --> |površina grad = 9.207 |površina općina = <!-- *** Stanovništvo *** --> |stanovništvo općina = |stanovništvo grad = 1560 |stanovništvo ukupno = |stanovništvo godina = [[2011]] |stanovništvo općina godina = |gustoća = |gustoća općina = <!-- *** Historija i administracija *** --> |osnovano = |gradonačelnik = |gradonačelnik stranka = <!-- *** Kod *** --> |poštanski broj = 9000 Murska Sobota |pozivni broj = (+386) 2 <!-- *** Karta *** --> | karta_lokacija = Slovenija | opis_karte = <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = <!-- *** Bilješka *** --> |bilješka = }} [[Datoteka:Križ na pokopališču Rakičan.jpg|mini|280px|Rakičan, križ na seoskom groblju]] '''Rakičan''' ({{jez-hu|Battyánfalva}}) je naseljeno mjesto u sastavu gradske općine [[Murska Sobota]], regija [[Pomurska statistička regija|Pomurska]], [[Slovenija]]. ==Historija== Do teritorijalne reorganizacije u Sloveniji nalazio se u sastavu stare općine [[Murska Sobota]]. ==Stanovništvo== Na popisu stanovništva [[2011]]. godine, Rakičan je imao 1.560 stanovnika. {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="3" | Broj stanovnika po popisima<ref>{{Cite web |url=http://www.stat.si/ |title=Statistični urad Republike Slovenije |access-date=24. 2. 2016 |archive-date=24. 2. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150224052913/http://www.stat.si/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[1991]] || [[2002]] || [[2011]] |- | 1.241 || 1.523 || 1.560 |- |} ==Reference== {{reference}} ==Vanjski linkovi== {{Commonscat}} {{stub-naselje-Slovenija}} {{Murska Sobota}} [[Kategorija:Naselja u Sloveniji]] [[Kategorija:Naselja u Pomurskoj regiji]] o377qfvy97j9c1ay9jrasat4cdjxydr Želimir Altarac Čičak 0 411472 3669748 3626300 2024-11-26T08:41:02Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669748 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Želimir Altarac | slika = Želimir Altarac Čičak.jpg | alt_slike = | opis = | ime_pri_rođenju = | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1947|08|21}} | mjesto_rođenja = [[Sarajevo]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|FNRJ]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2021|03|26|1947|08|21}} | mjesto_smrti = Sarajevo, [[Bosna i Hercegovina]] | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = novinar, promotor, urednik i voditelj radio i TV emisija, DJ | godine_aktivnosti = 1962–2021. | poznat po = "Yu heavy metal fest" i "Festival pop rock grupa BiH – nove nade nove snage" | značajni_radovi = Radio emisije: "Šarada akustika", "Rock n' roll radio", "Izvan vremena" i TV emisija "Iznad oblaka" - rock maratoni (1979, 1984. i 1989. godine), organizator i urednik muzičkih programa u sarajevskom Domu mladih 1984-92. godine }} '''Želimir Altarac "Čičak"''' (21. august 1947 – 26. mart 2021) bio je jedan od utemeljitelja [[Sarajevska škola pop roka|sarajevske muzičke scene]], [[tekstopisac]], pionir disk džokejstva, novinar, urednik i voditelj mnogih [[radio]] i [[TV]] emisija, promotor i organizator velikih [[Rok-muzika|rock]] koncerata, [[publicista]] i animator rok kulture, kao i pokretač mnogih muzičkih manifestacija koje su postale tradicionalne.<ref name="c">{{cite web|url=http://www.cicak.org/cicak.html|title=Želimir Altarac Čičak - Biografija|work=cicak.org|access-date=26. 4. 2016|archive-date=20. 8. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210820203513/http://www.cicak.org/cicak.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web | url =https://www.youtube.com/watch?v=jbAvsiSLoxg | title =Vecernji studio: Gost Zelimir Altarac Cicak | website =https://www.youtube.com/ 23.06.2019. }}</ref><ref>{{cite web | url =http://ba.n1info.com/a104973/Showbiz/Showbiz/Zelimir-Altarac-Cicak-u-Pozitivu.html | title =Čičak o sarajevskoj rock sceni, Indexima, Merlinu... | website =ba.n1info.com 14.07.2016. | access-date =6. 3. 2017 | archive-date =6. 3. 2017 | archive-url =https://web.archive.org/web/20170306210234/http://ba.n1info.com/a104973/Showbiz/Showbiz/Zelimir-Altarac-Cicak-u-Pozitivu.html | url-status =dead }}</ref> ==Rani radovi== [[Datoteka:Indexi i Želimir Altarac Čičak 18.01.1979 - Dom mladih.jpg|thumb|300px|lijevo|Želimir Altarac Čičak sa članovima grupe Indexi tokom njihovog nastupa na ''Prvom rock maratonu'' u Domu mladih u Sarajevu 18. 1. 1979. godine.]] Želimir Altarac Čičak se još kao srednjoškolac "[[Prva gimnazija (Sarajevo)|Prve gimnazije]]" u Sarajevu od 1961. do 1965. već istakao kao organizator koncerata, kulturno zabavnih programa te kao jedan od urednika gimnazijskog lista "Polet" objavljujući svoje pjesme i novele. Već tada je organizovao razne kulturne programe i bio najbolji voditelj koncertnih nastupa raznih izvođaća. U drugoj polovini 1960-ih, pored svojih aktivnosti voditelja i organizatora, često je nastupao i na večerima [[Poezija|poezije]] govoreći svoje stihove po studentskim domovima i domovima kulture (gdje je stekao brojnu publiku). Bili su to njegovi muzičko-poetski nastupi na kojima bi kao gosti njegove stihove govorili [[Etela Pardo]] i [[Branko Ličen]], tada studenti Pozorišne akademije, dok je za muzičku podlogu na orguljama bio zadužen [[Ranko Rihtman]]. Krajem 1960-ih i početkom 1970-ih u podrumu studentskog doma "Mladen Stojanović" djelovao je i prvi "underground" klub u Sarajevu pod nazivom "Barutana". Tokom djelovanja ovog kluba tu su svirali mnogi, ali "Barutana" je zapamćena po programima koje je vodio Čičak i to pod nazivom "Čičak plus Čičak". Tu su zajedno nastupali Želimir Altarac Čičak i grupa "Čičak", a on je već tada stekao epitet najboljeg disk-džokeja u bivšoj [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslaviji]], a "Barutana" je bilo mjesto gdje su se mogla čuti najaktuelnija svjetska muzička ostvarenja trendovskog, [[Progresivni rok|progresivnog]] i avangardnog žanra. Saradnja sa sarajevskim pop-rock grupama dovela je do stvaranja jednog novog muzičkog izraza. U saradnji sa grupom [[Kodeksi]] snimljene su njihove tri popularne pjesme. Napisao je stihove za kompoziciju [[Eduard Bogeljić|Eduarda Bogeljića]] "Lutalica", ali je i autor prepjeva za melodije "Voljeti nekog" grupe [[Bee Gees]] i "Pekareva pjesma" grupe [[Small Faces]]. Sve tri (a posebno treća) zabilježile su visoke plasmane na "Top-hit listi slušalaca Radio-Sarajeva". Ipak, najuspješniju saradnju ostvario je sa grupom [[Indexi]] odnosno sa gitaristom i [[kompozitor]]om [[Slobodan Kovačević|Slobodanom "Bodom" Kovačevićem]] <ref>{{cite web | url =http://tntportal.ba/2016/12/13/predstavljena-knjiga-indexi-u-inat-godinama-autora-josipa-dujmovica/ | title =Predstavljena knjiga ‘Indexi: U inat godinama’ autora Josipa Dujmovića Promotor Želimir Altarac Čičak u izjavi za novinare tu knjigu okarakterizirao je kao... | date=13. 12. 2016 | website =http://tntportal.ba | title =Arhivirana kopija | access-date=6. 3. 2017 | archive-url =https://web.archive.org/web/20170306035349/http://tntportal.ba/2016/12/13/predstavljena-knjiga-indexi-u-inat-godinama-autora-josipa-dujmovica/ | archive-date=6. 3. 2017 | url-status =dead }}</ref>.Uradio je tekstove za neke od ključnih pjesama grupe [[Indexi]] kao što su "[[Negdje na kraju, u zatišju|Negdje na kraju u zatišju]]" i "[[Svijet u kojem živim (Indexi)|Svijet u kojem živim]]". Pjesmu “Negdje na kraju u zatišju” napisao je 1965. i bila je objavljena u “Poletu”, listu Prve gimnazije u koju je išao. Tek u saradnji s gitaristom i kompozitorom Slobodanom Bodom Kovačevićem, nešto kasnije biva ukomponovana u istoimenu, gotovo dvanaestominutnu kompoziciju. Ta pjesma je imala recitovanje stihova na početku i kraju, a stihove je govorio Branko Ličen, tada student [[Akademija scenskih umjetnosti u Sarajevu|Akademije scenskih umjetnosti u Sarajevu]]. Pjesma "Negdje na kraju u zatišju" snimljena je u oktobru 1969. i bilo je to potpuno razbijanje svih dotadašnjih šema već klasičnih oblika trominutnih kompozicija i sladunjavih hit pjesama <ref>{{cite web | url =http://www.glas.ba/2019/03/02/bozanska-nadahnuca-za-10-yu-progressive-rock-kompozicija/ | title =Božanska nadahnuća za 10 Yu progressive rock kompozicija | website = http://www.glas.ba }} 02.03.2019.</ref><ref>{{cite web | url = http://tv1.ba/istaknuto/njemac-citao-stihove-iz-knjige-antikvarnica-snova-na-nasem-jeziku/?fbclid=IwAR20dWp5iKV1mdA_JxB21cszlx1rEQKlL2lDegVBtD87Nf-J79sNtTUP1tM | title = Njemac čitao stihove iz knjige “Antikvarnica snova” na našem jeziku | website = http://tv1.ba | title = Arhivirana kopija | access-date=4. 3. 2019 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190306043754/http://tv1.ba/istaknuto/njemac-citao-stihove-iz-knjige-antikvarnica-snova-na-nasem-jeziku/?fbclid=IwAR20dWp5iKV1mdA_JxB21cszlx1rEQKlL2lDegVBtD87Nf-J79sNtTUP1tM | archive-date=6. 3. 2019 | url-status = dead }} 26.02.2019.</ref>. Bez obzira na dužinu trajanja, ova rock poema je bila proglašena za najslušaniju i kao hit 1970. na Radio Sarajevu. Također, za grupu Indexe je napisao stihove za njihovu antologijsku i najviše izvođenu pjesmu na koncertima “Svijet u kojem živim" (domaći hit 1971.), "Povratak Jacka Trbosjeka i ostalog zla" (objavljenu na njihovom historijskom prvom maxi singlu u oktobru 1972.) … i još neke. Pjesma “Svijet u kojem živim” je najviše puta snimljena u izvođenju drugih grupa i izvođača raznolikih muzičkih žanrova poput: [[Teška industrija (grupa)|Teška industrija]], [[Konvoj]], [[Branimir "Johnny" Štulić]], “Krug”, “The Evolution”, “Gruhak” <ref>{{cite web | url =http://www.dubrovniknet.hr/novost.php?id=50277 | title =DUBROVČANI RASPLESALI SARAJEVO: "Gruhak" i Sarajevo vole se javno Na pozornici se Gruhacima pridružio I legendarni Želimir Altarac Čičak | date=16. 12. 2016 | website =http://www.dubrovniknet.hr}}</ref><ref>{{cite web | url =https://trecisvijet.wordpress.com/2016/10/26/u-zenici-promovisana-knjiga-o-indexima/ | title =U Zenici promovisana knjiga o Indexima Želimir Altarac Čičak prisustvovao je večerašnjoj promociji knjige u Zenici...| date = 26. 10. 2016 | website =https://trecisvijet.wordpress.com}}</ref>, “Texas Flood” i drugi. ==Vrijeme afirmacije: DJ, novinar, promotor== [[Datoteka:Želimir Altarac Čičak "Sloga" Sarajevo 1978.jpg|thumb|250px|lijevo|Želimir Altarac Čičak u sarajevskoj "Slogi" 1978. godine.]] Želimir Altarac Čičak je sa svojom putujućom diskotekom obilazio mnoge gradove u bivšoj SFRJ. Posebno se zadrźavao u [[Istra|Istri]], gdje je gostovao u [[Vrsar]]u, [[Poreč]]u, [[Umag]]u, [[Pula|Puli]] i [[Rovinj]]u. Na međunarodnom takmičenju disk-džokeja održanom u Rovinju 1972. osvojio je prvo mjesto u konkurenciji predstavnika iz [[Italija|Italije]], [[Holandija|Holandije]], [[Švicarska|Švicarske]], [[Austrija|Austrije]] i [[Njemačka|Njemačke]]. Kao DJ i voditelj muzičkih emisija prvi put se oglašava 1974. na [[Radio Sarajevo|Radio Sarajevu]] u emisiji "Pop Orion", a zatim slijede emisije "Pažnja, na ploči dinamit", "Balade u sjenci solitera" i "Razigrane elektronke". Pokretanjem noćnog programa Radio Sarajeva 1981, uređivao je i vodio emisiju "Diskoteka u pola dva". Nakon toga slijedi njegova najpopularnija emisija "Šarada akustika" (koja se emitovala subotom od 16,30 do 18,00). To je u pravom smislu riječi bila hit emisija u kojoj su se mogla čuti sva aktuelna zbivanja sa svjetske i domaće muzičke scene, ali i klasika rocka. Emisija je bila slušana od [[Kopar|Kopra]] do [[Skoplje|Skoplja]], što najbolje potvrđuju stotine pisama koja su stizala na njegovu adresu <ref>{{cite web | url =https://www.youtube.com/watch?v=2637epbRVl0 | title =Zelimir Altarac Cicak - spica emisije "Sarada akustika" (1982. - 1985.) | website =https://www.youtube.com}}</ref>. Brojna gostovanja njegove diskoteke pod nazivom “Top Rock Disco Show”, diljem bivše SFRJ posijala su za sobom novinske naslove u stilu: "Čičak obara rekorde", "Čičak to radi najbolje", "Samo jedan je Čičak"....itd. Od 1977. do 1982. subotom i nedjeljom u sarajevskoj “Slozi” predstavljao je nove rock sastave. Kao gosti njegovog šou programa, u prepunoj dvorani, (uvijek pred više od hiljadu posjetilaca, a što je i maksimum ovog klupskog prostora), kalila se jedna nova generacija sarajevske pop-rock škole, predstavljajući se prvim autorskim radovima i izvođačkim umijećem. Sa svojih dvadeset minuta, kao šampioni svoje ulice, gimnazije, mjesne zajednice, nastupali su nove muzičke grupe: “Žaoka”, “Flota”, “Top”, “Kako kad”, “Mali princ”, “Rock apoteka”, “Tina”, “Ozbiljno pitanje”, “Linija života”, “Posljednji autobus”, “Lucifer”, “Velika porodica” i druge. Iz tih početničkih sastava izniknuli su kasnije: [[Zabranjeno pušenje]], [[Elvis J. Kurtović & His Meteors]], [[Plavi orkestar]], [[Crvena jabuka]], [[Bombaj štampa]], [[Valentino (grupa)|Valentino]], [[Gino Banana]] te [[Mladen Vojičić Tifa]]. Bila je to nova generacija šampiona sarajevske, bosanskohercegovačke i bivše jugoslovenske pop rock scene. [[Datoteka:Ž.A. Čičak, M.V. Tifa, B. Langer, D. Gobac i B. Đurić, Đuro, YU rock maratona, Zetra 1989.jpg|thumb|300px|desno|Želimir Altarac Čičak sa Mladenom Vojičićem Tifom, [[Bruno Langer|Brunom Langerom]], [[Davor Gobac|Davorom Gopcem]] i [[Branko Đurić|Brankom Đurićem - Đurom]] tokom ''YU rock maratona'' u sarajevskoj Zetri 1989. godine.]] Na sarajevskoj Gradskoj predavačkoj tribini (RU "Đuro Đaković") od 1977. do 1980, Želimir Altarac je redovno organizovao predavanja o razvoju svjetskog i domaćeg pop-rock stvaralaštva. Bio je tu i ciklus sa temama o folk rocku, poeziji u rock muzici, rock muzika i film, sarajevska pop-rock škola i druge teme. Tu je dobio mnoge pohvale, a sala je uvijek bila prepuna. Kao novinar i muzički kritičar počinje objavljivati tekstove 1973. u "Našim danima", da bi kasnije sarađivao sa svim listovima u Sarajevu, kao kolumnista “VEN-a”, “Večernjih novina” “Svijeta”, [[Oslobođenje|Oslobođenja]], beogradskog [[Džuboks (muzički magazin)|Džuboksa]] i “Rocka”. Svojim napisima u mnogome je doprinio afirmisanju mnogih mladih sarajevskih grupa, kao i drugih, koje su se tek borile za širu popularnost. Dolaskom u sarajevski Dom mladih bio je urednik muzičkih programa djelujući od 1984. do 1992.<ref>{{cite web | url =http://www.infobiro.ba/article/306045 | title =Želim da Dom mladih postane sarajevski „Rock and Roll Hall of Fame“ | website =http://www.infobiro.ba | access-date =6. 3. 2017 | archive-date =6. 3. 2017 | archive-url =https://web.archive.org/web/20170306131515/http://www.infobiro.ba/article/306045 | url-status =dead }}</ref>. Tada je utemeljio dvije tradicionalne muzičke manifestacije pod nazivom “Yu heavy metal fest" (Dom mladih od 1986. do 1991.)<ref>{{cite web | url =https://www.youtube.com/watch?v=SmOj4Yk9IU4 | title =Tifa band -"Svejedno je" Live ("IV Yu heavy metal fest" Sarajevo - Dom mladih 18. i 19.11.1989. ) | website = https://www.youtube.com}}</ref> i "BH pop-rock festival - Nove nade nove snage" (Dom mladih od 1984. do 1992.) <ref>{{cite web | url =http://www.oslobodjenje.ba/kun/umjetnost/zelimir-altarac-cicak-promotor-i-kreator-sarajevske-muzicke-scene-nema-odmora-dok-traje-rock-and-roll-obnova/124271 | title =Želimir Altarac Čičak, promotor i kreator sarajevske muzičke scene: Nema odmora dok traje rock and roll obnova | | date=15. 12. 2014| website =www.oslobodjenje.ba}}</ref>. Ove manifestacije su se dešavale svake godine, a imale su veliko interesovanje publike i dobile su priznanja diljem bivše SFRJ. Tu su svoje prve promotivne nastupe kao “nove nade nove snage” BiH pop rock scene imali grupe: [[Merlin (grupa)|Merlin]], [[Hari Mata Hari]] (nastao iz grupe “Baobab”), “[[Konvoj (grupa)|Konvoj]]”, “[[Regina (grupa)|Regina]]”, [[Letu štuke]], “[[Protest (grupa)|Protest]]” i mnogi drugi. Bio je inicijator i pokretač klupske scene pod nazivom “Muzički video art klub” u Domu mladih koji je djelovao od 1986 do 1992. Tu su se mogli vidjeti video koncerti najpoznatijih svjetskih rock grupa, kao i koncertni nastupi predstavnika avangardne alternativne rock scene iz svih krajeva bivše Jugoslavije <ref>{{cite web | url =https://www.zetraproject.com/bhs/ich-war-auch-da/zelimir-cicak | title =„Rođen sam kao pacifista“Želimir Altarac Čičak je jedna od najpoznatijih ličnosti muzičke scene u bivšoj Jugoslaviji. On je jedan od onih koji najbolje mogu ispričati s kolikom energijom su se muzičari, čak i nakon izbijanja rata, zalagali za mir. | website =https://www.zetraproject.com/bhs/ | access-date =6. 3. 2017 | archive-date =7. 3. 2017 | archive-url =https://web.archive.org/web/20170307044959/https://www.zetraproject.com/bhs/ich-war-auch-da/zelimir-cicak | url-status =dead }}</ref>. ==Rock maratoni (1979–1989)== [[Datoteka:Želimir Altarac Čičak .jpg|thumb|Rock maraton - "Ž.A.Čičak - uz malu pomoć mojih prijatelja"- Zetra 14.oktobar 1989. Sarajevo]] Posebno mjesto u njegovom radu imaju "Rock maratoni", pod nazivom "Ž. A. Čičak - uz malu pomoć mojih prijatelja", koje je organizovao svakih pet godina, obilježavajući tako svoje godišnjice rada. U desetosatnim programima sudjelovale su vrhunske grupe, autori i izvođači iz cijele SFRJ. Prvi "Rock maraton" je bio održan u sarajevskom [[Dom mladih|Domu mladih]] 18. januara 1979. na kojem su u prepunoj dvorani nastupili pioniri i predstavnici sarajevske pop rock škole: “Indexi”, [[Vatreni poljubac]], [[Divlje jagode]], [[Cod]]”, [[Formula 4]], [[Jadranka Stojaković]], Slobodan Samardžić & Narcis Vučina, te najmlađi predstavnici poput ”Rock apoteka”, ”Znak sreće”, "Paradoks" i drugi. Drugi "Rock maraton" je održan 24. novembra 1984. u prepunoj velikoj dvorani [[Skenderija|KSC Skenderija]] na kome su nastupili veterani grupa [[Indexi]], kao i grupe koje su tek šire promovisale svoj rad [[Bajaga i Instruktori|Bajaga i instruktori pozitivne geografije]], “U škripcu”, “Slomljena stakla”, “[[Elvis J. Kurtović]]”, “Kongres”, “[[Divlje jagode]]”, “Gino banana” te grupe [[Leb i sol]], [[Laboratorija zvuka]], [[Galija]], [[Drugi način]], “[[Vatreni poljubac|Vatreni pojubac]]”, ”[[Teška industrija (grupa)|Teška industrija]]”, [[Rezonansa]], “Formula 4” i drugi. Treći najspektakularniji rock maraton (kada je oboren i rekord posjete na jednom takvom rock spektaklu) odrźan je u sarajevskoj [[Olimpijska dvorana Zetra|Zetri]], 14. oktobra 1989. godine. Tokom desetosatnog programa koji je počeo u 17,00 sati i trajao do gotovo jutarnjih sati nastupali su: [[Indexi]] <ref>{{cite web | url =https://www.youtube.com/watch?v=ro3LBjI2SJg | title =Indexi - "Svijet u kome zivim" Live (retro Yu rock maraton-Zelimir Altarac Cicak 14.10.1989.-Zetra) | website =https://www.youtube.com}}</ref>, [[Riblja čorba]], [[Atomsko sklonište]], [[YU grupa]], "Vatreni poljubac", "Galija", [[Jura Stublić]] i [[Film (grupa)|Film]], "Le cinema", "Zabranjeno pušenje", [[Psihomodo pop]], "Hari Mata Hari", [[Tifa Bend]], "Formula 4", "Bambinosi", "Rusija”, "Konvoj" i drugi. Svi učesnici ovih "Rock maratona" (kojima je Želimir Altarac Čičak obilježavao jubilarne godišnjice svog djelovanja) bili su sastavljeni od šampiona i legendi pop-rock muzike pa do novih nada nekadašnje SFRJ muzičke scene su u znak uspješne saradnje i višegodišnjeg druženja i prijateljstva nastupali bez honorara. ==Ratne godine u Sarajevu== [[Datoteka:Joan Baez i Želimir Altarac Čičak 14.04.1993. Sarajevo.jpg|thumb|200px|lijevo|Želimir Altarac Čičak i Joan Baez prije njenog koncertnog nastupa u ratnom Sarajevu 14. aprila 1993. godine.]] Želimir Altarac Čičak je i tokom ratnih godina u Sarajevu nastavio sa kulturnim aktivnostima gdje je organizovao koncerte u klubu “Sloga,” te vodio mnoge muzičke emisije. Poseban događaj je bio koncert proslavljene kantautorke [[Joan Baez]], održan u Sarajevu 14. aprila 1993. u dvorani kina “Imperijal” <ref>{{cite web | url =https://www.youtube.com/watch?v=HBeMXxraRU0 | title =Joan Baez i Zelimir Altarac Cicak ( koncert 14.04.1993.- "Sarajevo ljubavi moja" i "Imagine" Live | website =https://www.youtube.com}}</ref>. Također, posebnu je pažnju izazvao njegov koncert "Give Peace A Chance" u okviru tradicionalne kulturne manifestacije [[Sarajevska zima]] iste godine, na kojoj su nastupili gotovo svi muzičari koji su tada ostali u Sarajevu. U periodu od 1993. do 1995. na [[Radio Zid Sarajevo|sarajevskom radiju “Zid”]] uređuje i vodi emisiju "Rock 'n' roll radio" kao i TV emisiju “Iznad oblaka” emitovanoj svakoga petka na “NTV99” 1996. i 1997<ref>{{cite web | url =https://www.youtube.com/watch?v=s-sTCO6SUa0 | title =Zelimir Altarac Cicak – trailer za dvije decenije od emitovanja TV emisije „Iznad oblaka" (1996/97) | website =https://www.youtube.com}}</ref>. U mnogim anketama slušalaca ove emisije su proglašene najboljim i najslušanijim tih godina. ==Koncerti “U2”,reprezentacije pjevača BiH i Italije, “Deep purple”...== Od 2006. svakoga petka od 16,30 do 18,00 sati još jednom potvrđuje svoje vrhunske kvalitete vodeći u svom majstorskom i originalnom stilu muzičku emisiju “Izvan vremena” koja se emitovala na radiju "Kameleon" Tuzla do polovine 2012 , zatim nastavlja emitovanje na "City radio" i "Radio otvorena mreža-ROM", koja također nekoliko godina u mnogim medijskim anketama biva proglašena najslušanijom u BiH.<ref>{{cite web | url =https://www.youtube.com/watch?v=v6eQn6OksgA | title =Zelimir Altarac Cicak -deset godina emisije "Izvan vremena" (2006-2016 uz pozdrave nekih saputnika)|website =https://www.youtube.com }}</ref>. Organizator je prvog poslijeratnog povratničkog koncerta legendarnih “Indexa” u sarajevskom [[Bosanski kulturni centar|Bosanskom kulturnom centru]], dvije večeri, 2. i 3. februara 1996. Također, organizovao je koncerte "Rock No War" [[italija]]nske zvijezde Paola Bellija u “Slozi” 17. marta 1996. Kao promotor sudjeluje i u organizaciji najvećeg sarajevskog spektakla, nastup irskih rock zvijezda, grupe [[U2]] <ref>{{cite web | url =https://www.youtube.com/watch?v=0ucF4_8yEE0 | title =Paul McGuinness manager grupe "U2" i Zelimir Altarac Cicak intervju - Sarajevo 28.marta 1997. | website =https://www.youtube.com}}</ref>, održanog na [[Koševo (stadion)|Koševskom stadionu]] 23. septembra 1997.<ref>{{cite web | url =http://bhkoncerti.blogspot.ba/2012/09/u2-23-09-1997-stadion-kosevo-sarajevo.html | title =U2 - 23. 09. 1997. - Stadion Koševo, Sarajevo | website =http://bhkoncerti.blogspot.ba}}</ref>. Organizator i promoter je muzičko sportskog spektakla akcija za mir “Susret srca”, odnosno prvog susreta reprezentacije pjevača Italije i BiH održanog 19.oktobra 1998. na prepunom stadionu [[Grbavica (stadion)|Grbavica]]. Organizovao je koncert legendarne britanske [[hard rock]] grupe [[Deep Purple]] u sarajevskoj "Zetri" 03. novembra 2007,<ref>{{cite web | url =http://www.cicak.org/cusa2.html | title =DEEP PURPLE - “Zetra” - Sarajevo “Eto, ko ceka i doceka..." Kazao je promotor spektakla Zelimir Altarac Cicak | website =http://www.cicak.org | access-date =6. 3. 2017 | archive-date =6. 3. 2017 | archive-url =https://web.archive.org/web/20170306035102/http://www.cicak.org/cusa2.html | url-status =dead }}</ref> te još jednog koncerta proslavljene kantautorke [[Joan Baez]] u okviru tradicionalne manifestacije "[[Baščaršijske noći|Baščarsijske noći]]" 16.jula 2008" <ref>{{cite web | url =https://www.klix.ba/magazin/muzika/joan-baez-na-festivalu-bascarsijske-noci-08/080521051 | title =16 jula pred sarajevskom publikom nastupit će američka muzičarka Joan Baez... o čemu nam govori promotor njenog koncerta Želimir Altarac Čičak... | website =https://www.klix.ba}}</ref>. U obnovljenom sarajevskom Domu mladih je pokrenuo nastavak tradicionalnog “Festivala pop rock grupa BiH – nove nade nove snage” 2007. Bio je organizator organizovanih odlazaka iz BiH na koncerte svjetskih asova koji su se dešavali u susjednim republikama <ref>{{cite web | url =http://www.mojportal.ba/novost/157808/Organizovano-iz-BiH-na-koncerte-Depeche-Mode-i-Green-Day | title =Organizovano iz BiH na koncerte 'Depeche Mode' i 'Green Day'... Zaista se radi o dva velika muzička događaja..." rekao nam je Želimir Altarac Čičak, promotor ovih putovanja. | website =http://www.mojportal.ba | access-date =6. 3. 2017 | archive-date =6. 3. 2017 | archive-url =https://web.archive.org/web/20170306035330/http://www.mojportal.ba/novost/157808/Organizovano-iz-BiH-na-koncerte-Depeche-Mode-i-Green-Day | url-status =dead }}</ref>, o čemu je grupa “Zabranjeno pušenje” ispjevala pjesmu “Sa Čičkom na Stonese” na albumu “[[Agent tajne sile]]” 1999. Do 1983. djelovao je kao slobodni umjetnik, a od te godine do 1994. kao urednik i organizator muzičkih programa u "RO Omladinski centar Dom mladih Sarajevo." Od 1994. do 2007. djeluje u novinskoj agenciji “BIH PRESS” - kasnije Federalna novinska agencija “FENA”, kao promotor “BiH promocije”, novinar i glavni i odgovorni urednik elektronskog magazina za kulturu “BiH KULT”. Objavio je knjigu „Anitkvarnica snova“ autobiografiju/monografiju kao učesnik razvoja sarajevske, bh. i Ex-SFRJ pop-rock scene od početka 60-ih pa do današnjih dana, a čija predpromocija se desila 25. novembra 2017. u okviru Prvog Sajma izdavača BiH – „Knjige u nišama“ <ref>{{cite web | url =https://www.facebook.com/educationFMradio/videos/1502614886442423/ | title = Antikvarnica snova" naziv je knjige Želimira Altarca Čička koji za nju kaže da je svojevrsna autobiografska monografija. Knjiga je predstavljena 25. novembra na sajmu „Knjige u nišama“ u Bosanskom kulturnom centru | website =https://www.facebook.com}} 27.11.2017.</ref><ref>{{cite web | url =https://www.klix.ba/magazin/kultura/pretpromocija-autobiografije-monografije-zelimira-altarca-cicka-u-bkc-u/171124150 | title = Pretpromocija autobiografije/monografije Želimira Altarca Čička u BKC-u | website =https://www.klix.ba}}24.11.2017.</ref>. Slijedila je i koncertna promocija ove knjige 23. decembra u 2017. u sarajevskom Domu mladih pod nazivom "Druženje izvan vremena za sva vremena" gdje su kao njegovi gosti nastupili bez honorara u znaku priznanja, neki od njegovih saradnika proteklih decenija. Tokom 2018. promocije knjige "Anitkvarnica snova" održane su u Zagrebu <ref>{{cite web | url = http://mojzagreb.info/zagreb/hrvatska/zelimir-altarac-cicak | title = promocija knjige „ANTIKVARNICA SNOVA“, legende sarajevske rock scene, subota, 03.11.2018. u Cadillac Clubu, Medveščak 2, Zagreb | website = http://mojzagreb.info}} 31.10.2018.</ref><ref>{{cite web | url = https://www.oslobodjenje.ba/o2/kultura/muzika/antikvarnica-snova-na-proputovanju-402027 | title = Antikvarnica snova na proputovanju | website = https://www.oslobodjenje.ba}} 19.10.2018.</ref>, Beogradu te u gradovima diljem BiH Zenici, Mostaru <ref>{{cite web | url = http://novasloboda.ba/promocija-knjige-antikvarnica-snova-u-mc-pavarotti/ | title = Arhivirana kopija | website = http://novasloboda.ba | access-date=4. 3. 2019 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190306043656/http://novasloboda.ba/promocija-knjige-antikvarnica-snova-u-mc-pavarotti/ | archive-date=6. 3. 2019 | url-status = dead }} 23.10.2018.</ref><ref>{{cite web | url = https://www.bljesak.info/kultura/knjige/cickova-antikvarnica-snova-predstavljena-u-mostaru/251595 | title = Neka sretnija vremena Čičkova 'Antikvarnica snova' predstavljena u Mostaru - Pročitajte više na: https://www.bljesak.info/kultura/knjige/cickova-antikvarnica-snova-predstavljena-u-mostaru/251595 | website = https://www.bljesak.info}} 28.10.2018.</ref><ref>{{cite web | url =https://www.facebook.com/cosmoradioforum/videos/792524264290118/ | title = U kultnom prostoru Doma mladih u Sarajevu 23.12.2017. održana je promocija knjige "Antikvarnica snova" i koncert na kojem su ovu svojevrsnu proslavu Želimira Altarca Čička uveličali kao gosti neki od njegovih prijatelja i saradnika | website =https://www.facebook.com}} 27.12.2017.</ref><ref>{{cite web | url = https://www.facebook.com/zelimir.altaraccicak/videos/1705640359458033/ | title = Povodom knjige "Antikvarnica snova"...desetominutni insert iz emisije "U programu ste" emitovane na BHT1 | website = https://www.facebook.com}} 10.1.2018.</ref><ref>{{cite web | url = https://www.youtube.com/watch?v=5-s89TSnvgA | title = Altarac: Vracamo se u kameno doba po pitanju ritmova | website =https://www.youtube.com/}} 28.03.2018.</ref><ref>{{cite web | url = https://www.oslobodjenje.ba/o2/kultura/muzika/izvan-vremena-za-sva-vremena | title = Izvan vremena za sva vremena | website =https://www.oslobodjenje.ba}} 12.1.2018.</ref><ref>{{cite web | url = https://www.dnevnik.si/1042798169 | title = Želimir Altarac Čičak: Glavna sovražnika nacionalizma sta rockovska bratstvo in enotnost - Želimir Altarac Čičak je legendarno ime jugoslovanske rockovske zgodovine, eden najpomembnejših in najvplivnejših oblikovalcev sarajevskega glasbenega področja, pionir vrtenja glasbe, urednik in voditelj številnih priljubljenih radijskih in televizijskih oddaj | website =https://www.dnevnik.si}} 16.1.2018.</ref><ref>{{cite web | url =https://www.youtube.com/watch?v=bqg_Vgy2oFM | title =Zelimir Altarac Cicak na hrvatskoj TV CMC „NEWS“ 07. 11. 2018. | website =https://www.youtube.com/}} 07.11.2018.</ref><ref>{{cite web | url =https://www.youtube.com/watch?v=oM10lecmCME | title = Zelimir Altarac Cicak gost emisije „Dobre vibracije“ na TV SA (13. 11. 2018.) | website =https://www.youtube.com/}} 13.11.2018.</ref><ref>{{cite web | url = https://www.youtube.com/watch?v=cxqSjnVSB98 | title =Zelimir Altarac Cicak -gost tuzlanske RTV7 povodom promocije svoje knjige „Antikvarnica snova“ | website = https://www.youtube.com/}} 15.12.2018.</ref><ref>{{cite web | url =https://www.youtube.com/watch?v=I_uUaCltg_I | title = Cicak: kako se kalio sarajevski rock'n'roll - TV 1 25. 02. 2019. | website =https://www.youtube.com/}} 25.02.2019.</ref> Za svoj rad dobitnik je mnogih priznanja. ==Nagrade== *Spomen plaketa grada Sarajeva (06. april 1980.) *Zlatna medalja rada (1983.-Predsjedništvo SFRJ) *“Estradna nagrada BIH” (1990.–“Savez udruženja estradnih radnika SRBIH”) *Zahvalnica sa zlatnim ljiljanom (1996. - Općina Centar Sarajevo), *[[Nagrada Davorin 2006|Nagrada Davorin 2005]] (Posebna nagrada za afirmaciju BiH pop-rock kulture) ==Galerija== <gallery mode="packed" caption="Slike Želimira Altarca Čička sa poznatim ličnostima iz svijeta muzike"> Datoteka:Robert Plant and Želimir Altarac Čičak, February, 21 1998, Zagreb.jpg|Robert Plant i Želimir Altarac Čičak u Zagrebu, 21. februar 1998. Datoteka:Nick Cave and Želimir Altarac Čičak, June 08 1997, Zagreb.jpg|Nick Cave i Želimir Altarac Čičak u Zagrebu, 8. juni 1997. Datoteka:The Edge i Želimir Altarac Čičak -23.09.1997. Sarajevo.jpg|Gitarista grupe U2 "The Edge" i Želimir Altarac Čičak u Sarajevu, 23. septembar 1997. Datoteka:Bruce Dickinson and Želimir Altarac Čičak, June, 17 2003 Zagreb.jpg|[[Bruce Dickinson]] i Želimir Altarac Čičak u Zagrebu, 17. juni 2003. Datoteka:Bryan Adams and Želimir Altarac Čičak, October 30, 2000, Zagreb.jpg|[[Bryan Adams]] i Želimir Altarac Čičak u Zagrebu, 30. oktobar 2000. </gallery> ==Index literature o Želimiru Altarcu Čičku== *Želimir Altarac Čičak - "Antikvarnica snova" (autobiografija/monografija) - izdavač Dobra knjiga, Sarajevo 2017. - {{ISBN|978-9958-27-384-1}} *Biografski leksikon “KO JE KO u BiH 2014 -2018.” - Izdavačko grafička kuća PLANJAX KOMERC –Tešanj, {{ISBN|978-9958-34-132-8}}, str. 29,30 *Biografski leksikon “KO JE KO u BiH 2018 -2022.” - Izdavačko grafička kuća PLANJAX KOMERC –Tešanj, ISBN {{ISBN|978-9958-341-32-X}} *Josip Dujmović: „Indexi - U inat godinama”:Igrano-dokumentarna biografija u 4 čina (Opća biblioteka Zenica 2016.), {{ISBN|978-9926-423-04-9}}, str.17,116,125,126,131,133,135,141,162,163,164,231,249,260,301,302,333,334,335,346. *“Sarajevo moj grad 6” – Izdavač “Rabic” Sarajevo 2016. –“Virtuozni gitar romantik,” {{ISBN|978-9926-428-00-6}}, str. 15-163. *Dr. Nele Karajlić (pravo ime autora Nenad Janković) -“Fajront u Sarajevu”, izdavači “Laguna” {{ISBN|978-86-521-1564-8}} i NID kompanija “Novosti”a.d. Beograd 2014. {{ISBN|978-86-7446-241-6}}, str. 125,126,127,130. *Dušan Vesić –“Šta bi dao da si na mom mjestu” – izdavač naklada “Ljevak” d.o.o. 2014. {{ISBN|978-953-303-751-6}}, str. 08,30,199 *“Sarajevo moj grad 3” – Izdavač “Rabic” Sarajevo 2014. –“Jedan od tih dana –Sloga naše mladosti” {{ISBN|978-9958-33-084-1}}, str. 193-201. *Josip Dujmović: Indexi - “U inat godinama” (Quattro Media Sarajevo, 2006.), romansirana biografija Indexa, {{ISBN|9958-9113-0-2}}, str. 8, 101, 102, 108, 109, 114, 116, 117, 125, 140, 148, 183, 184, 193, 207, 215, 244, 249, 250. *Josip Dujmović: Indexi - "U inat godinama"- fotomonografija (Quattro Media Sarajevo, 2006.), - str. 7,61,67,101,110,114,135,142,161,171,227 ({{ISBN|9958-9113-1-0}}) *Siniša Škarica: “Kad je rock bio mlad” (V.B.Z. Zagreb, 2005.), {{ISBN|953-201-517-5}}, str. 142, 177 *Amir Misirlić: “1.bosanskohercegovački pop-rock leksikon” (Hercegtisak, 2004.), {{ISBN|9958-780-11-9}}, str. 2, 13, 46, 59, 77, 81, 106, 115, 151. *Petar Janjatović -"Ex Yu rock enciklopedija 1960-2006 -drugo dopunjeno izdanje - Beograd: Čigoja štampa 2007. {{ISBN|978-86-905317-1-4}}, str. 105 *“Leksikon Yu mitologije” –Rende –Postscriptum –Beograd 2004. (Narodna biblioteka Beograd {{ISBN|86-83897-24-9}}) Nacionalna i sveučilišna knjižnica Zagreb {{ISBN|953-99584-0-7}}), (Časopis je upisan u evidenciji javnih glasila pod br. 647 kod Federalnog Ministarstva obrazovanja, nauke, kulture i sporta), str. 96, 248 *“Muzika” – (God I br,4 oktobar - decembar 1997- Sarajevo:Muzička akademija) – “Značaj i razvoj sarajevske pop rok scene” – str. 137,138,139,140,141 *“Prilozi proučavanju muzičke kulturne baštine Bosne i Hercegovine – “Significance And Development Of The Sarajevo Pop Rock Music Scene” – 24. februar 1994 g. (AINFSN, pub. AVICENA, - Open Society Soros Sarajevo (Registrovan kao javni časopis u Saveznom ministarstvu za obrazovanje, nauku, kulturu i sport pod br. 647, str. 143,144,145,146,147. *Hrvoje Miličević: Sarajevska ratna drama II čin – Sarajevo, kolovoz 1993 godina . str.143,144,145. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Želimir Altarac}} {{DEFAULTSORT:Čičak, Želimir Altarac}} [[Kategorija:Rođeni 1947.]] [[Kategorija:Umrli 2021.]] [[Kategorija:Biografije, Sarajevo]] [[Kategorija:Jugoslavenski novinari]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački novinari]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački DJ]] ha5780sk1gxsohmh57rx3ddh66jf14e Fosfin 0 414616 3669629 3423437 2024-11-25T14:07:21Z 31.147.225.67 Ispravi sam jer fosforov(V) oksid nije P2O5 nego P4O10 3669629 wikitext text/x-wiki {{Infokutija hemijski spoj | Strukturna formula = [[Datoteka:Monophosphan.svg |200px|]] <br> [[Datoteka:Phosphine-3D-balls.png|200px|]][[Datoteka:Phosphine-underside-3D-vdW.png|200px|]] | Hemijski spoj = Fosfin | Druga imena =Fosfamin<br/>Fosfor trihidrid<br/>>Fosforirani vodik | Sumarna formula = PH<sub>3</sub> | CAS registarski broj = 7803-51-2 | SMILES = P | InChI =1/H3P/h1H3 | Kratki opis =Bezbojni plin, s mirisom na [[bijeli luk]] i/ili truhlu ribu | Molarna masa = 33,99758 g/mol | Agregatno stanje = Plinovito | Gustoća = 1,379 g/l, plin (25 °C) | Tačka topljenja = -132,8 | Tačka ključanja = -87,7 | Pritisak pare = 41,3 atm (20°C) | Rastvorljivost = 31,2 mg/100 ml (17 °C); Rastvorljiv u [[alkohol]]u, [[eter]]u, [[ugljik-disulfid]]u,slabije u [[benzen]]u, [[hloroform]]u i [[etanol]]u | Viscosity = | Dipolni moment = 0.58 [[Debye|D]] | NFPA 704 = {{NFPA 704 |H = 4 |F = 4| R = 2}} }} '''Fosfin''' ([[IUPAC]] ime: '''fosfan''') je [[hemijski spoj]] sa formulom PH<sub>3</sub>. To je bezbojni zapaljivi, otrovni plin. Čista supstanca je bez mirisa, ali uzorci ''tehničkog zasićenja'' imaju snažno [[Miris|neprijatan miris]] sličan [[bijeli luk|bijelom luku]] ili truhloj ribi, što je uvjetovano prisustvom [[substitucijska reakcija|zamjene]] fosfina [[difosfan]]om (P<sub>2</sub>H<sub>4</sub>). S prisutnim tragovima P<sub>2</sub>H<sub>4</sub>, PH<sub>3</sub> spontano se pali u dodiru sa zrakom, a gori svjetlim plamenom. ''Fosfini'' su također skupina [[organofosforni spoj|organofosfornih spojeva]] sa formulom R<sub>3</sub>P (R=organski derivat). Organofosfini su važni [[katalizator]]i, gdje su u kompleksu sa raznim metalnim ionima. Kompleksi koji se izvode iz [[hiralnost|hiralniog]] fosfina mogu katalizirati reakcije za dobijanje hiralnih [[Enantiomer|enantomerno obogaćenih]] proizvoda. ==Struktura i osobine== PH<sub>3</sub> je [[piramida|trigonalno piramidna]] molekula sa ''C''<sub>3''v''</sub> [[simetrija|molekulskom simetrijom]]. [[Dužina veze]] P-H je 1,42 [[angstrom|Å]], a H-P-H [[ugao veze]] je 93,5[[stepen (ugao)|°]]. [[Dipolni moment veze]] je 0,58 D, koji raste sa supstitucijom [[metil grupa]] u seriji: CH<sub>3</sub>PH<sub>2</sub>: 1,10 D; (CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>PH: 1,23 D; (CH<sub>3</sub>)<sub>3</sub>P: 1,19 D. Nasuprot tome, dipolni momenti [[amini|amina]], sa supstitucijom opadaju, počevši od [[amonijak]]a, koji ima dipoln moment od 1,47 D. Nizak dipolni moment i skoro ortogonalni ugao veze navode na zaključak da su u PH<sub>3</sub> P-H veze skoro otvorene pσ(P) – sσ(H), a fosforne 3s orbitale, u ovoj molekuli malo doprinose vezanju između fosfora i vodika. Zato, usamljeni par na fosforu može biti u vezi sa pretežnim formiranjem putem 3s orbitala fosfora. Gornji hemijski pomak atoma fosfora u <sup>31</sup>P NMR spektar navodi na zaključak da usamljeni par elektrona zauzima 3s orbitale. Ova elektronska struktura dovodi do nedostatka [[nukleofil]]nosti i sposobnosti da se formira samo slaba [[vodikova veza]] [[Topivost]] PH<sub>3</sub> u vodi je neznatna; 0,22 ml plina otapa se u 1 ml vode. Fosfin otapa lakše u [[otapalo|nepolarnim otapalima]] nego u vodi, zbog nepolarnih P-H veza.<ref>{{cite journal | author = Sennikov, P. G. | title = Weak H-Bonding by Second-Row (PH<sub>3</sub>, H<sub>2</sub>S) and Third-Row (AsH<sub>3</sub>, H<sub>2</sub>Se) Hydrides | journal = Journal of Physical Chemistry | year = 1994 | volume = 98 | issue = 19 | pages = 4973–4981 | doi = 10.1021/j100070a006 }}</ref> To je tehnički amfoterna tvar u vodi, ali kiselinska i bazna aktivnost je slaba. Protone odvija putem [[fosfonij]]evih (PH<sub>4</sub><sup>+</sup>) iona u kiseloj otopini, preko PH<sub>2</sub><sup>−</sup> pri visokoj pH vrijednosti, sa konstantom ravnoteže ''K''<sub>b</sub> = 4 × 10<sup>−28</sup> i ''K''<sub>z</sub> = 41,6 × 10<sup>−29</sup>. Fosfin sagorijeva uz proizvodnju gustog bijelog oblaka [[fosfor-pentoksid]]a: : 2 PH<sub>3</sub> + 4 O<sub>2</sub> → P4O10 + 3 H<sub>2</sub>O. ==Dobijanje i ispoljavanje == Fosfin se može pripremiti na razne načine.<ref>{{ cite book | author = Toy, A. D. F. | title = The Chemistry of Phosphorus | publisher = Pergamon Press | location = Oxford, UK | year = 1973 }}</ref> Industrijski, može se dobiti reakcijom bijelog [[fosfor]]a sa [[natrij-hidroksid|natrij]] i [[kalij-hidroksid]]om, za proizvodnju [[natrij-hipofosfit|natrij-]] ili kalij-hipofosfita, kao sporednog proizvoda: :3 KOH + P<sub>4</sub> + 3 H<sub>2</sub>O → 3 KH<sub>2</sub>PO<sub>2</sub> + PH<sub>3</sub> Alternativno, može se dobiti putem kiselinom kataliziranog disproporcioniranja bijelog [[fosfor]]a, kada nastaju [[fosforna kiselina]] i fosfin. I jedno i drugo imaju industrijski značaj; kiselinski put je pogodan način ako su potrebne daljnje reakcije fosfina na supstituiranom fosfinu. Kiselinski put zahtjeva pročišćavanje pod pritiskom. To se također može (kao što je gore opisano) izvesti hidrolizom metalnog fosfida, kao što je [[aluminij-fosfid]] ili [[kalcij-fosfid]]. Čisti uzorci fosfina, slobodni od P<sub>2</sub>H<sub>4</sub>, mogu se dobiti djelovanjem [[kalij-hidroksid]]a na fosfonij-jodid (PH<sub>4</sub>I). ===Laboratorijski način=== U laboratorijskim uvjetima, fosfin se priprema putem [[disproportionacija|disproporcionacije]] [[fosforna kiselina|fosforne kiseline]]:<ref>Gokhale, S. D.; Jolly, W. L., "Phosphine", Inorganic Syntheses 1967, volume 9, pp.&nbsp;56–58. {{DOI|10.1002/9780470132401.ch17}}</ref> :4 H<sub>3</sub>PO<sub>3</sub> → PH<sub>3</sub> + 3 H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>. Fosfin se razvija na oko 200&nbsp;°C. Alternativne metode uključuju hidrolizu [[aluminij]]a i [[kalcij-fosfid]]a. === Izvori === Fosfin je sastavni dio atmosfere u vrlo niskim i vrlo promjenjivim koncentracijama.<ref>{{ cite journal | author = Gassmann, G.; van Beusekom, J. E. E.; Glindemann, D. | title = Offshore atmospheric phosphine | url = https://archive.org/details/sim_naturwissenschaften_1996-03_83_3/page/129 | journal = Naturwissenschaften | year = 1996 | volume = 83 | issue = 3 | pages = 129–131 | doi = 10.1007/BF01142178 |bibcode = 1996NW.....83..129G }}</ref> To može značajno doprinijeti globalnom [[ciklus fosfora|biohemijskom ciklusu fosfora]]. Najvjerovatniji izvor smanjenja fosfata u propadanju organske tvari, eventualno preko parcijalnih smanjenja i poremećaja proporcija, budući da sistemi za zaštitu okoliša nemaju poznatih redukcijskih sredstava koja mogu biti dovoljno jaka da izravno pretvaraju fosfate u fosfin.<ref>{{ cite journal |author1=Roels, J. |author2=Verstraete, W. | title = Biological formation of volatile phosphorus compounds, a review paper | journal = Bioresource Technology | year = 2001 | volume = 79 | issue = 3 | pages = 243–250 | doi = 10.1016/S0960-8524(01)00032-3 | pmid = 11499578 }}</ref> ==Također pogledajte== *[[Difosfan]], H<sub>2</sub>PPH<sub>2</sub>, pojednostavljeno kao H<sub>4</sub>P<sub>2</sub> *[[Difosfen]], HP=PH *[[Fosfin-oksid]], R<sub>3</sub>P=O *[[Fosforan]], PR<sub>5</sub>, R<sub>3</sub>P=CR<sub>2</sub> *[[Fosfinit]], P(OR)R<sub>2</sub> *[[Fosfonit]], P(OR)<sub>2</sub>R *[[Fosfit]], P(OR)<sub>3</sub> *[[Fosfinat]], R<sub>2</sub>P(RO)O *[[Fosfonat]], RP(RO)<sub>2</sub>O *[[Fosfat]], P(RO)<sub>3</sub>O ==Reference== {{Refspisak}} ==Dopunska literatura== * {{ cite journal | author = Fluck, E. | title = The Chemistry of Phosphine | journal = Topics in Current Chemistry | year = 1973 | volume = 35 | pages = 1–64 | doi = 10.1007/BFb0051358 | series = Fortschritte der Chemischen Forschung | isbn = 3-540-06080-4 }} * {{ cite book | author = WHO (World Health Organisation) | title = Phosphine and Selected Metal Phosphides | series = Environmental Health Criteria | publisher = Joint sponsorship of UNEP, ILO and WHO | location = Geneva | volume = 73 | year = 1988 | url = http://www.inchem.org/documents/ehc/ehc/ehc73.htm }} ==Vanjski linkovi== *[http://www.inchem.org/documents/icsc/icsc/eics0694.htm International Chemical Safety Card 0694]<!-- Syntax: {{ICSC|AllDigits|TwoDigits}} --> *[http://www.cdc.gov/niosh/topics/phosphine/ CDC - Phosphine - NIOSH Workplace Safety and Health Topic] {{Commons|Phosphine}} {{Spojevi fosfora}} [[Kategorija:Fumiganti]] [[Kategorija:Funkcionalne grupe]] [[Kategorija:Industrijski plinovi]] [[Kategorija:Fosfani|*]] [[Kategorija:Fosfinski kompleksi|*]] [[Kategorija:Fosforni hidridi]] [[Kategorija:Krvni bojni otrovi]] k5vlgohrzxjbyjya9hfmoh0m8t3d4mx Refugees (drama) 0 415711 3669620 3511582 2024-11-25T13:05:27Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669620 wikitext text/x-wiki {{Infokutija knjiga| |naziv=Refugees |naziv_originala= |autor=[[Zlatko Topčić]] |vrsta_djela=[[drama]] |žanr= |jezik=[[bosanski jezik|bosanski]]<br />[[engleski jezik|engleski]] |vrijeme i mjesto nastanka= |pripovjedač= |gledište= |vrijeme= |vrijeme_radnje= |mjesto_radnje= |glavni_lik= |vrhunac= |teme= |}} '''''Refugees''''' je drama [[BiH|bosanskohercegovačkog]] književnika [[Zlatko Topčić|Zlatka Topčića]] iz 1999. godine. Drama je dvojezična, pisana na [[bosanski jezik|bosanskom]] i [[engleski jezik|engleskom]] jeziku. Pozorišna predstava, u režiji [[Gradimir Gojer|Gradimira Gojera]], premijerno je izvedena iste godine u [[Kamerni teatar 55|Kamernom teatru 55]]. U izdanju Intellect Ltd. ([[Ujedinjeno Kraljevstvo]] – [[Bristol]], [[Sjedinjene Američke Države]] – [[Chicago]]) objavljena je knjiga ''Refugee Performance'' (2013) australskog profesora Michaela Balfoura, koja na više od 300 stranica s raznih aspekata tretira književno, a posebno dramsko stvaralaštvo čija je tema izbjeglištvo. Među osamnaest autora iz cijelog svijeta koji na svoj način umjetnički svjedoče o toj temi, nalazi se i Topčić, čija je drama ''Refugees'' jedina integralno objavljena u ovom izdanju.<ref>{{cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/905388|title=Među 18 objavljenih autora i Zlatko Topčić|work=infobiro.ba|date=8. 9. 2012|access-date=10. 8. 2016|archive-date=14. 9. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170914220859/http://www.infobiro.ba/article/905388|url-status=dead}}</ref> == Radnja == Galerijom likova dominira Almasa, čudna žena puna neslućenih vibracija i akcenata, čas diskretno nježna sa primjesama tople ljudske iskrenosti, čas duboko potištena gotovo ukočena pred zlom koje je prati.<ref>{{cite web|url=http://trove.nla.gov.au/work/32756326?q&versionId=39977657|title=Refugees : drama / Zlatko Topčić.|work=nla.gov.au|access-date=10. 8. 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.uchicago.edu/ucp/books/book/distributed/R/bo14239974.html|title=Refugee Performance|work=press.uchicago.edu|access-date=10. 8. 2016}}</ref> == Likovi == * Almasa == Reference == {{refspisak}} [[Kategorija:Knjige iz 1999.]] [[Kategorija:Bosanskohercegovačka djela]] [[Kategorija:Zlatko Topčić]] 1mpnrjv2h5yrmp06nsvbp9r751h2hfp Vjenceslav Radimski 0 419638 3669719 3642767 2024-11-26T05:16:51Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669719 wikitext text/x-wiki {{Očistiti jednostavne linkove}} {{Infokutija pisac | ime = Vjenceslav Radimski | slika = Radimski-BW.jpg | opis_slike = | puno_ime = Václav Radimský | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1832|02|21}} | mjesto_rođenja = Nova Paka, [[Češka]], [[Austro-Ugarska]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1895|10|27|1832|02|21}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], Austro-Ugarska | zanimanje = Arheologija i antropologija | jezik = Njemački | nacionalnost = Čeh | obrazovanje = Politehnika u Pragu | period = 1885–1895. | žanr = Istraživački | poznata_djela = "Prehistorijska nalazišta" ("Die prahistorischen Fundstatten")<br />"Die neolitische Station Butmir"<br />"Archaologisches Ortslexikon von Bosnien und der Hercegovina."<br />"Die Geschichte des alten Bergbaues in Bosnien und der Hercegovina" | supružnik = | djeca = | nagrade = Član-dopisnik Krunskog austrijskog geološkog Monarhijskog zavoda<br />"Viteški krst reda Franje Josipa". | potpis = [[Datoteka:Radimski potpis.jpg|150px]] | web_stranica = }} '''Vjenceslav Radimski''', rođeno ime Václav Radimský (21. februar 1832 – 27. oktobar 1895) bio je [[Arheologija|arheolog]] i [[Rudarstvo|rudarski]] stručnjak. Bio je ugledni saradnik Zemaljskog muzeja u Sarajevu, koji se bavio arheološkim i arheoantropološkim istraživanjima širom [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]]. Vjeceslav Radimski je utemeljio početnu mineraloško-geološku zbirku [[Zemaljski muzej Bosne i Hercegovine|Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine]], u Sarajevu. Nakon toga je, sve do kraja života istrajno radio na popunjavanju i proširivanju zbirke novim eksponatima i podacima. Iznenada je preminuo od srčanog udara, kod sarajevske [[Mostovi u Sarajevu|sarajevske Alipašine ćuprije]].<ref>{{Cite web |url=http://www.infobiro.ba/article/468544 |title=GLASNIK ZEMALJSKOG MUZEJA - Vjenceslav Radimski - 1895. god |access-date=11. 9. 2022 |archive-date=11. 9. 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220911072146/http://www.infobiro.ba/article/468544 |url-status=dead }}</ref> ==Školovanje== *Osnovno i gimnazijsko obrazovanje stekao je u Starom Mjestu u [[Prag]]u *U periodu od 1850 do 1854. studirao je češku Politehniku u [[Prag]]u, gdje je ispoljio posebno zanimanje za mineraloško-geološke nauke i mašinsko-tehničku struku. *Dvije godine, 1855. i 1856. pohađao je ondašnje Monarhijsko montano učilište u Pšibrami (Pribrami), gdje je studirao rudarstvo i topioničarstvo, ostvarivši akademski rang „apsolutorij“, uz odličan uspjeh u svim predmetima. ==Profesionalna karijera== Nakon završetka studija odlazi u praktičnu službu u Landanovo rudarsko društvo u Jilemnici u Češkoj. Tu se zadržao relativno kratko, pošto mu se ukazala prilika da, kao „rudarski kandidat“, pređe u Šcavnicu, [[Ugarska]]. Nakon kraćeg perioda, postao je „rudarski vježbenik“. Već 1857, Radimski je bio rudarski poslovođa kameno-ugljenog majdana kraj Niržana, nadomak [[Plzen]]a, Češka. Tu je ostao do nove 1859. godine, kada je, sa bratom Josipom osnovao Rudarsko društvo u ugljenom okrugu kraj grada Wiese, današnja [[Austrija|austrijska]] pokrajina u [[Štajerska (pokrajina)|Štajerska]]. {{Citat|“Njegovo vanredno znanje i bogata nadarenost proširiše kroz kratko vrijeme rad toga majdana; taj isprva skromni podhvat podiže se u njegovim rukama stvarno i financijalno, tako da je i susjedni majdan dospio pod njegovu brigu i pasku. Pošto se je ovaj majdan pa i njegov vlastiti ugljanik prodao ugljeno-rudarskomu i trgovačkomu društvu u Vizu, rukovodio je Radimski poslove sajedinjenih majdana ko ravnatelj od 1. marta 1871. do 31. marta 1883. Isto tako upravljao je radom rudokopa u Štajeregu (Steyeregg), što ga bijaše zakupilo c. i kr. priv. keflaško željezničko i rudarsko društvo.“}} Godine 1884, Radimski odlazi iz Wiesa, pošto je državna građevinsko željeznicko društvo preuzelo ukupno prometno održavanje i eksploataciju majdana. Odatle je otišao u Vec, gdje se nastani kao ovlašteni rudarski mjernik. Prelomni događaj u karijeri Radimskog bio je prelazak u [[Sarajevo]], januara 1885. Ovdje je bio postavljen za „rudarstvenog nadpovjerenika i upravitelja rudarskog satništva“ u [[BiH|Bosni i Hercegovini]]. Već 31. maja te godine bio je unaprijeđen u čin rudarskog satnika. ==Naučni i stručni doprinos== Pošto je i na novoj poziciji često boravio u Wiesu, imao je priliku da proučava mnoge spomenike iz prehistorijskog i rimskog doba. Tako se u njemu postepeno razvijala ljubav prema [[antropologija|antropologiji]] i [[arheologija|arheologiji]]. Potrebna iskopavanja je najprije poduzimao samostalno, a zatim sa sa Josipom Sombatijem (Szombathy), [[kustos]]om austrougarskog prirodoslovnog dvorskog muzeja. Rezultati tih istraživanja su objavljeni u djelima: *“Urgeschichtliche Forschungen in der Umgebung von Wies in Mittelsteiermark" (L: 1883-, II. i III.: 1888., IV.: 1891.) i *„Ueber die Grabungen im Jahre 1880". *„Der Bericht uber die montanistichen Verhaltnisse und die Mineral-Vorkommnisse des Sulmthales" (1868.); *„Das Wieser Bergreiver" (1875.); *„Die Insel Pago in Dalmatien und Deren Lignit-Vorkommen" (1877.); * „Ueber den geologischen Bau der Insel Arbe in dalmatien" (1880.). One godine koju je Radimski djelovao u Wiesu, u [[Beč]]u je prostudirao muzejske materijale, zbirke i knjižnice, što mu je omogućilo da proširi svoje obimne studije o prahistorijskom i rimskom periodu. Te spoznaje Radimski je iskoristio u proučavanju bosanskih nalazišta, a kao istraživač i pisac o ovdašnjim prahistorijskim pojavama stekao je ugled u krugovoma priznatih učenjaka, ne samo u Monarhiji, nego u cijeloj Evropi. U [[Glasnik Zemaljskog muzeja BiH|Glasniku Zemaljskog muzeja]] Bosne i Hercegovine i njegovom dodatku „Wissenschaftliche Mittheilungen", publicirao je niz radova, od kojih su kao posebna izdanja objevljeni: * „Prehistorijska nalazišta" (ćirilicom i latinicom), a na njemačkom jeziku pod naslovom: *„Die prahistorischen Fundstatten"; *‘’Die neolitische Station Butmir" i rukopis: *„Archaologisches Ortslexikon von Bosnien und der Hercegovina" (ovaj rad, sa prilozima, čuva se u Muzeju); *„Die Geschichte des alten Bergbaues in Bosnien und der Hercegovina“ (sa Karlom Patschom) Nekoliko manjih arheoloških rasprava, u GZM izašlo je nakon autorove smrti. :'''Napomena''': Tešlo je naći, ako je uopće i moguće, arheologa koji je – tokom samo jedne decenije djelovanja – prikupio toliko mnogo podataka o mnogim, dotad nepoznatim, nalazištima širom [[BiH|Bosne i Hercegovine]], od kojih je većina danas potpuno zapuštena i/ili zaboravljena. Na osnovu sadržaja djela Radimskog, moguće je zaključiti da je imao dobro razvijenu mrežu načelnika općina širom [[BiH|Bosne i Hercegovine]], koji su mu dostavljali prve informacije o mogućim arheološkim nalazištima. ===Poznatiji radovi u [[Glasnik Zemaljskog muzeja BiH|GZM]]=== *Ostaci rimske ciglane i ciglarske peći u Sarajevu / Vjenceslav Radimski, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 8 (1896), str. 109-112. *Prehistorička sojenica kod Ripča u Bosni / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 7(1895), str. 483-523. *Sojenica kod Ripča u Bosni / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 7(1895), str. 309-333. *Gradina Glavica kod Velikog Radića u kotaru krupskom / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 7(1895), str. 229-230. *Rimska razvalina Gradina Mihaljević u kotaru srebreničkom / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 7(1895), str. 227-228. *Nasute gradine Orlovac i Služanjska gromila u kotaru mostarskom / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 7(1895), str. 225-227. *Rimski miljokaz kod Trnova u kotaru jajačkom / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 7(1895), str. 222-225. *Gradina Kosovača kod Kusonja u kotaru zvorničkom / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 7(1895), str. 220-222. *Gradina Ilijina Greda u kotaru trebinjskom / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 7(1895), str. 219-220. *Rimska ciglana kod Pijavica blizu Jajca / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 7(1895), str. 217-219. *Nekropola na Jezerinama u Pritoci kod Bišća / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 575-635. *Dva zanimljiva nahogjaja iz bilećkog kraja kraja u Hercegovini / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 496-497. *Golema fibula iz Ivanjske kod Banjaluke u Bosni / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 494-496. *Tri zanimljiva nahogjaja iz ljubuškog kotara / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 493-494. *Opeka legije iz Velike Kladuše u Bosni / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 492-493. *Nekoliko prehistoričkih i rimskih ostanaka kod Grahova u livanjskom kotaru / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 488-492. *Razvaline crkve na Carevoj Luci kod Rmanja u Bosni / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 487. *Nekoliko starina iz Gackog u Hercegovini / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 484-486. *Prehistoričko-rimska utvrda Kalesija u kotaru zvorničkom / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 483-484. *Dva bronca iz područja Plive kod Jajca / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 481-483. *Gradina u Turbetu kod Travnika / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 480-481. *Dva bronca iz Čapljine / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 479-480. *Nekropola na Jezerinama u Pritoci kod Bišća (Nastavak) / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 369-466. *Rimska naseobina u Majdanu kod Varcar-Vakufa / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 331-341. *Nekropola na Jezerinama u Pritoci kod Bišća / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 237-308. *Prehistorička sojenica kod Ripča blizu Bišća / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 129-138. *Nekropola na Jezerinama u Pritoci kod Bišća / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 5(1893), str. 37-93. *O nekojim prehistoričkim i rimskim gragjevnim ostancima u području rijeke Sane u Bosni / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 4(1891), str. 431-446. *Visorovan Rakitno u Hercegovini / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 4(1891), str. 413-424. *Rimska utvrda na Crkvenici i kastrum kod Doboja / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 3(1891), str. 251-262. *Bišće-polje kod Mostara / V.Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 2(1891), str. 159-192. *Prodor gradine truhelja u Bosni / V. Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 1(1891), str. 53-54. *Rimski grad Domavija u Gradini kod Srebrenice u Bosni i tamošnji iskopi / V. Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 1(1891), str. 1-19. *Prehistorička nalazišta : kako se pretražuju i kako se s nagjenim predmetima postupa, s osobitim obzirom na Bosnu i Hercegovinu i one krajeve u Austro-Ugarskoj monarhiji gdje ima prehistotičkih ostanaka / napisao V. Radimsky, 1891. (knjiga) *Ostanci rimskih naseobina u Šipragi i Podbrgju, za tim starobosanski stećci u Šipragi i uz Vrbanju u Bosni. Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini / V. Radimsky, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini, 4 (1892), str. 75-80. <ref>https://www.academia.edu/9658451/Bibliografija_radova_Glasnika_Zemaljskog_muzeja_priru%C4%8Dnik_za_studente_historije_i_arheologije_.</ref><ref>http://prijepisi.blogspot.ba/2015/10/radimsky-1896.html.</ref> <ref>http://mjesec.ffzg.hr/webpac/?PAGER_offset=0&rm=results&f=PersonalName&v=Radimsky%20Vencel{{Mrtav link}}.</ref><ref>http://www.iis.unsa.ba/pdf/historijska_traganja_4.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180714081355/http://www.iis.unsa.ba/pdf/historijska_traganja_4.pdf |date=14 Juli 2018 }}.</ref> ==Priznanja== Za dva posljednjepomenuta rada, Krunski austrijski geološki državni zavod imenovao ga je svojim „članom-dopisnikom“. Obimni i predani stručni i naučni rad je skrenuo pažnju kruga tada uglednih autoriteta, pa je 1878. dobio odlikovanje „Viteški krst reda Franje Josipa“. {{Citat|“Njegova mnoga, raznovrsna i velika djela na polju geologije, kako ih je u svojem zvanicnom pozivu uvijek u korist javnog znanja vršio, njegova neumorna djelatnost ko rudarskog satnika i montanog izvjestitelja zemaljske vlade, stekoše priznanje i pohvalu na drugome mjestu, kao što je i „Školski Vjesnik" u oktobarskoj svesci dostojno spomenuo brigu ovog vrsnog našeg saradnika o uredenju mineraloških zbirki za naše škole.“}}<ref>Uredništvo GZM (1895): Vjenceslav Radimski. Glasnik Zemeljskog muzeja Bosne i Hercegovine, Sarajevo, Godina VII, Knjiga IV: 479-482.</ref> ==Također pogledajte== *[[Zemaljski muzej Bosne i Hercegovine]] *[[Glasnik Zemaljskog muzeja BiH]] ==Reference== {{refspisak}} ==Vanjski linkovi== *https://www.academia.edu/9658451/Bibliografija_radova_Glasnika_Zemaljskog_muzeja_priru%C4%8Dnik_za_studente_historije_i_arheologije_ *http://prijepisi.blogspot.ba/2015/10/radimsky-1896.html. *http://mjesec.ffzg.hr/webpac/?PAGER_offset=0&rm=results&f=PersonalName&v=Radimsky%20Vencel{{Mrtav link}}. {{Normativna kontrola}} {{DEFAULTSORT:Radimski, Vjenceslav}} [[Kategorija:Austrougarski naučnici]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački arheolozi]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Biografije, Nova Paka]] [[Kategorija:Rođeni 1849.]] [[Kategorija:Umrli 1895.]] enp3yyttyuxknf6c8sxs6djoyhv7mle Stroma (tkivo) 0 422143 3669694 3330950 2024-11-25T22:14:36Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669694 wikitext text/x-wiki {{Infokutija anatomija | Ime = Stroma | Latin = | GraySubject = | GrayPage = | Image = Prostatehistology.jpg | Caption = '''[[Prostata]] pod mikroskopom''' <br>(Prikaz mikroskopskih [[žlijezda]] prostate) | Image2 = | Caption2 = | Precursor = | System = | Artery = | Vein = | Nerve = | Lymph = | MeshName = | MeshNumber = | Code = {{TerminologiaHistologica|2|00|00.0.00003}} }} '''Stroma''' ([[Starogrčki jezik|stgrč.]] στρῶμα - ''stroma'' = sloj, ležište) – u životinjskom [[Tkivo|tkivu]] – je dio tkiva ili organa koji ima vezivnu i strukturnu funkciju. Sastoji se od svih dijelova koje ne sprovode specifične funkcije organa, kao naprimjer, vezivno tkivo, krvni sudov, nervi, kanali, itd . Drugi dio je [[parenhim]], čije ćelije obavljaju funkciju tkiva ili organa.<ref>{{Cite web |url=http://www.siumed.edu/~dking2/intro/ct.htm |title=Arhivirana kopija |access-date=11. 12. 2016 |archive-date=12. 10. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181012123338/http://www.siumed.edu/~dking2/intro/ct.htm |url-status=dead }}</ref><ref name="Medical Physiology">Guyton, A.C. & Hall, J.E. (2006) ''Textbook of Medical Physiology'' (11th ed.) Philadelphia: Elsevier Saunder {{ISBN|0-7216-0240-1}}</ref><ref name="Međedović">{{cite book|author=Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R.|year=2002|title=Biologija 2. |publisher=Svjetlost, Sarajevo|isbn=9958-10-222-6}}</ref> Postoji više načina klasifikacije tkiva: jedan od njih zasniva se na njihovoj funkciji, a drugi je na osnovu ćelijskih komponenti. Stromsko tkivo spada u klasu koja funkcionira doprinoseći podršci i kretanju tijela. Ćelije tkiva strome služe kao matriks u koji su ugrađene (uronjene) druge ćelije.<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/597008/tissue/7294/Animals#ref163759</ref>. Primjeri strome uključuju: * [[stroma šarenice]]; * [[stroma rožnjače]]; * [[stroma jajnika]]; * stroma [[tireoidea|tiroidne žlijezde]]; * stroma [[timus]]a; * [[stroma koštane srži]]; * [[stroma limfnih čorova]]. ==Vezivno tkivo strome== Vezivno tkivo strme nalaze se u stromi; ovo tkivo spada u grupu pravilnog vezivnog tkiva. Funkcija pravilnog vezivnog tkiva je da osigura parenhimsko tkivo, uključujući krvne sudove i nerve, te za izgradnju organa i šire mehaničke napetosti, kako bi se smanjio lokalizirani stres. Stromsko tkivo je prvenstveno napravljeno od vanćelijskog matriksa koji sadrži ćelije vezivnog tkiva. Taj matriks se prvenstveno sastoji od temeljne supstance – poroznog, hidratiziranog gela, uglavnom od proteoglikanskih agregata – i vlakana vezivnog tkiva. Postoje tri vrste vlakana koje se obično nalaze unutar strome: kolagen tip I, elastična i mrežasta (kolagen tip III) vlakna.<ref name="stevegallik.org">http://stevegallik.org/sites/histologyolm.stevegallik.org/htmlpages/HOLM_Chapter03_Page01.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160906233633/http://stevegallik.org/sites/histologyolm.stevegallik.org/htmlpages/HOLM_Chapter03_Page01.html |date=6. 9. 2016 }}.</ref> === Ćelije strominog tkiva === *Lutajući ćelije - ćelije koje migriraju u tkivo iz krvotoka u odgovoru na razne stimulanse; naprimjer, imunski sistem krvnih zrnaca izaziva upalni odgovor; * Fiksni ćelije - ćelije koje su stalni stanovnici tkiva; * Hepatociti - proizvode i izlučuju organske dijelove temeljne supstance i vlakana venćelijskog matriksa. === Tipovi strominog tkiva === #Labavo vezivno tkivo: Ovaj tip se uglavnom nalazi ispod epitelne membrane i žljezdanog epitela, pričvršćivajući epitel za druga tkiva. Ono podržava krvne sudove i nerve koji snabdijevaju epitel. Osim toga, služi i kao glavno mjesto reakcije na upalne procese u tijelu. # Gusto nepravilno vezivno tkivo: Funkcija ovog tipa je povezivanje visokom zateznom čvrstoćom, između tkiva koja pretvaraju napetosti iz jednog organa u drugi.<ref name="stevegallik.org"/> ==Također pogledajte== *[[Vezivno tkivo]] ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== * {{Commonscat|Stroma}} {{Botanika}} [[Kategorija:Tkiva]] [[Kategorija:Citologija]] q8sagawjzpo7gufi8czqm6ybjjx564l Korisnik:Z1KA 2 426423 3669636 3583429 2024-11-25T15:26:30Z Z1KA 87045 3669636 wikitext text/x-wiki {| cellpadding="4" cellspacing="4" style="width:100%; margin:auto; background:#CECCFF; border: 2px solid #0000FF; -moz-border-radius:2px; {{Zaobljeni uglovi}};" | <!-- MENU --> <div align="center"> <table width="100%" style="margin-bottom:.5em"> <tr> <td width="0px">[[File:Crystal Project Documentinfo.png|40px|link=User:{{BASEPAGENAME}}|User:{{BASEPAGENAME}}|center]]</td> <td width="0px">[[File:Crystal package wordprocessing.png|40px|link=User_talk:{{BASEPAGENAME}}|User_talk:{{BASEPAGENAME}}|center]]</td> <td width="0px">[[File:Crystal Project Volume Manager.png|40px|link=xtools:ec/bs.wikipedia.org/Z1KA/|User:{{BASEPAGENAME}}/Statistika|center]]</td> <td width="0px">[[File:Crystal Project Favorites.png|40px|link=User:{{BASEPAGENAME}}/Odlikovanja|User:{{BASEPAGENAME}}/Odlikovanja|center]]</td> <td width="0px">[[File:Crystal Project Games kids.png|40px|link=User:{{BASEPAGENAME}}/Igralište|User:{{BASEPAGENAME}}/Igralište|center]]</td> <td width="0px">[[File:Oxygen15.04.1-scribus.svg|40px|link=User:{{BASEPAGENAME}}/Za uraditi|User:{{BASEPAGENAME}}/Za uraditi|center]]</td> <td width="0px">[[File:Advancedsettings.png|40px|link=Posebno:IndeksPrefiksa/Korisnik:Z1KA/|User:{{BASEPAGENAME}}/Ostalo|center]]</td> </tr> <tr> <td>{{center|1='''[[User:{{BASEPAGENAME}}|Početna]]'''}}</td> <td>{{center|1='''[[User talk:{{BASEPAGENAME}}|Razgovor]]'''}}</td> <td>{{center|1='''[[xtools:ec/bs.wikipedia.org/Z1KA|Statistika]]'''}}</td> <td>{{center|1='''[[User:{{BASEPAGENAME}}/Odlikovanja|Odlikovanja]]'''}}</td> <td>{{center|1='''[[User:{{BASEPAGENAME}}/Igralište|Igralište]]'''}}</td> <td>{{center|1='''[[User:{{BASEPAGENAME}}/Za uraditi|Za uraditi]]'''}}</td> <td>{{center|1='''[[Posebno:IndeksPrefiksa/Korisnik:Z1KA/|Ostalo]]'''}}</td> </tr> </table> </div> |} {{Korisnička kutija|bordercolor=royalblue}} {{Korisnik registrovan|dan=13|mjes=09|god=2015}} {{Korisnik:Edinwiki/BrojačIzmjena}} {{Korisnik Wikipedia urednik}} {{Korisnik BiH}} {{Korisnik Bošnjak}} {{Korisnik muškarac}} {{CEE P 2021.}} {{CEE P 2022.}} {{CEE P 2023.}} {{CEE P 2024.}} {{Azijski mjesec 2022.}} {{Azijski mjesec 2023.}} {{Azijski mjesec 2024.}} {{Projekt Afrika}} {{kraj korisničke kutije}}[[Datoteka:Wikipedia-bsBanner.gif]] {{#babel:bs|sh|en-4|de-1|}} ffk44c70ex4zepcxljly6db31u2ppce Santi Cazorla 0 426510 3669633 3328730 2024-11-25T15:17:46Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669633 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometaš | brojnadresu = 19 | datumrođenja = {{datum rođenja i godine|1984|12|13|}} | datumsmrti = | državasmrti = | godine1 = 2003–2004 | godine2 = 2003–2006 | godine3 = 2006–2007 | godine4 = 2007–2011 | godine5 = 2011–2012 | godine6 = 2012– | gradsmrti = | imenogometaša = Santi Cazorla | klubovi1 = [[Villarreal CF B|Villarreal B]] | klubovi2 = [[Villarreal CF|Villarreal]] | klubovi3 = [[Recreativo de Huelva|Recreativo Huelva]] | klubovi4 = [[Villarreal CF|Villarreal]] | klubovi5 = [[Málaga CF|Málaga]] | klubovi6 = [[Arsenal FC|Arsenal]] | nacionalneekipe1 = [[Nogometna reprezentacija Španije U21|Španija U21]] | nacionalneekipe2 = {{NOG|ŠPA}} | nacionalnegodine1 = 2004–2006 | nacionalnegodine2 = 2008– | nacionalninastupi(golovi)1 = 7 (0) | nacionalninastupi(golovi)2 = 77 (14) | nastupi(golovi)1 = 40 (4) | nastupi(golovi)2 = 54 (2) | nastupi(golovi)3 = 34 (7) | nastupi(golovi)4 = 127 (23) | nastupi(golovi)5 = 38 (9) | nastupi(golovi)6 = 129 (25) | pozicija = [[Vezni igrač|Vezni]] | reprezentacija = Da | rodnadržava = [[Španija]] | rodnigrad = [[Llanera]] | slika = File:Santi Cazorla, 2012-08-18 (cropped).jpg | trenutniklub = [[Arsenal FC|Arsenal]] | visina = 1,68 m | zadnjiuređaj = 5. 2. 2017 | punoime = Santiago Cazorla González | omladinskegodine = 1992–1996 <br/> 1996–2003 | omladinskipogoni = [[CD Covadonga|Covadonga]] <br/> [[Real Oviedo|Oviedo]] }} '''Santiago''' "'''Santi'''" '''Cazorla González''' (rođen 13. decembra 1984) je španski profesionalni nogometaš koji igra za [[Nogometna reprezentacija Španije|reprezentaciju Španije]] i engleski [[Arsenal FC|Arsenal]]. On igra na poziciji centralnog veznog ali može da igra i kao ofanzivni vezni. Cazorla je pola svoje profesionalne karijere proveo u [[Villarreal CF|Villarealu]], gdje je odigrao 253 utakmice i postigao 39 golova u 9 sezona. 2012. godine stigao je u [[Arsenal FC|Arsenal]] iz [[Málaga CF|Malage]] gdje je brzo uvršten u prvi tim, u svojoj prvoj godini u Arsenalu u kojoj je imao 13 asistencija, je kasnije proglašen i Arsenalovim igračem godine. Sa reprezentacijom Španije je osvojio Evropsko prvenstvo [[Evropsko prvenstvo u nogometu 2008.|2008]] i [[Evropsko prvenstvo u nogometu 2012.|2012]]. == Privatni život == Cazorla ima tri psa. Jedan od pasa se zove Zlatan, po švedskom nogometašu [[Zlatan Ibrahimović|Zlatanu Ibrahimoviću]].<ref>{{Cite news|url=http://www.mirror.co.uk/sport/row-zed/arsenal-star-santi-cazorla-reveals-7563356|title=Santi Cazorla reveals his dog is named after notoriously hot-tempered footballer|last=Magee|first=Will|date=15. 3. 2016|newspaper=mirror|access-date=5. 2. 2017}}</ref> Cazorla je nedavno pauzirao tri mjeseca zbog problema sa ahilovom tetivom desne noge, koju je morao operisati u Švedskoj, pred sam kraj 2016. godine.<ref>{{Cite web|url=http://www.arsenal.com/news/news-archive/20161201/santi-cazorla-to-undergo-surgery|title=Santi Cazorla to undergo surgery|last=Group|first=Arsenal Media|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=5. 2. 2017}}</ref> == Statistika == === Reprezentacija === {| class="wikitable" !Reprezentacija !Sezona !Odigrane utakmice !Golovi |- | rowspan="8" |[[Nogometna reprezentacija Španije|Španija]]<ref>{{Cite web|url=http://www.national-football-teams.com/player/26000/Santi_Cazorla.html|title=Santi Cazorla|last=Strack-Zimmermann|first=Benjamin|website=www.national-football-teams.com|language=en|access-date=5. 2. 2017}}</ref> |2008 |13 |1 |- |2009 |11 |1 |- |2010 |4 |0 |- |2011 |10 |2 |- |2012 |11 |4 |- |2013 |11 |3 |- |2014 |9 |0 |- |2015 |8 |3 |- | colspan="2" |'''Ukupno''' |'''77''' |'''14''' |} ==== Reprezentativni golovi ==== {| class="wikitable" !# !Datum !Protivnik !Gol !Rezultat !Takmičenje |- |1. |19. novembar 2008 |{{NOG|ČIL}} |'''3'''–0 |3–0 |Prijateljska utakmica |- |2. |9. septembar 2009 |{{NOG|EST}} |'''2'''–0 |3–0 |[[UEFA Grupa 5 Kvalifikacija za Svjetsko prvenstvo 2010. godine|Kvalifikacije za SP 2010]] |- |3. | rowspan="2" |4. juni 2011 | rowspan="2" |{{NOG|SAD}} |'''1'''–0 | rowspan="2" |4–0 | rowspan="2" |Prijateljska utakmica |- |4. |'''3'''–0 |- |5. |26. maj 2012 |{{NOG|SRB}} |'''2'''–0 |2–0 |Prijateljska utakmica |- |6. |30. maj 2012 |{{NOG|JKO}} |'''3'''–1 |4–1 |Prijateljska utakmica |- |7. |15. august 2012 |{{NOG|PUR}} |'''1'''–0 |2–1 |Prijateljska utakmica |- |8. |7. septembar 2012 |{{NOG|SAU}} |'''1'''–0 |5–0 |Prijateljska utakmica |- |9. |8. juni 2013 |{{NOG|HAI}} |'''1'''–0 |2–1 |Prijateljska utakmica |- |10. |14. august 2013 |{{NOG|EKV}} |'''2'''–0 |2–0 |Prijateljska utakmica |- |11. |16. novembar 2013 |{{NOG|EKG}} |'''1'''–0 |2–1 |Prijateljska (nezvanična)<ref>{{Cite news|url=http://futbol.as.com/futbol/2013/12/31/seleccion/1388482413_777511.html|title=La FIFA anula el Guinea-España {{!}} Selección {{!}} AS.com|last=AS|first=Diario|date=31. 12. 2013|newspaper=AS.com|language=es|access-date=5. 2. 2017}}</ref> |- |12. | rowspan="2" |9. oktobar 2015 | rowspan="2" |{{NOG|LUX}} |'''1'''–0 | rowspan="2" |4–0 | rowspan="2" |[[Kvalifikacije za Evropsko prvenstvo u nogometu 2016 - grupa C|Kvalifikacije za EP 2016]] |- |13. |'''4'''–0 |- |14. |13. novembar 2015 |{{NOG|ENG}} |'''2'''–0 |2–0 |Prijateljska utakmica |} == Nagrade == === Klub === ==== Villareal<ref>{{Cite web|url=http://www.soccerway.com/players/santiago-cazorla-gonzalez/18102//|title=Spain - Santi Cazorla - Profile with news, career statistics and history - Soccerway|website=www.soccerway.com|language=en|access-date=5. 2. 2017}}</ref> ==== * [[UEFA Intertoto kup]]: [[UEFA Intertoto kup 2004.|2004]] ==== Arsenal<ref name="nr.soccerway.com">{{Cite web|url=http://nr.soccerway.com/players/santiago-cazorla-gonzalez/18102//|title=Spain - Santi Cazorla - Profile with news, career statistics and history - Soccerway|website=nr.soccerway.com|language=en|access-date=5. 2. 2017|archive-date=6. 9. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906164146/http://nr.soccerway.com/players/santiago-cazorla-gonzalez/18102/|url-status=dead}}</ref> ==== * [[FA kup]]: [[FA kup 2013/2014.|2013/14]], [[FA kup 2014/2015.|2014/15]] * [[FA Community Shield]]: [[FA Community Shield 2014.|2014]], [[FA Community Shield 2015.|2015]] === Reprezentacija === ==== Španija<ref name="nr.soccerway.com"/> ==== * [[Evropsko prvenstvo u nogometu|Evropsko prvenstvo]]: [[Evropsko prvenstvo u nogometu 2008.|2008]], [[Evropsko prvenstvo u nogometu 2012.|2012]] * [[FIFA Kup konfederacija]]: 2. mjesto [[FIFA Kup konfederacija 2013.|2013]], 3. mjesto [[FIFA Kup konfederacija 2009.|2009]] === Individualno === * Španski igrač godine: 2006/07 * [[Arsenal FC|Arsenalov igrač godine]]: 2012/13 == Reference == <references /> == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Santi Cazorla}} * {{FIFA igrač|297705}} * {{NFT igrač|pid=26000}} * [http://www.arsenal.com/first-team/players/santi-cazorla Santi Cazorla] na Arsenal.com * {{Soccerway|santiago-cazorla-gonzalez/18102}} * {{BDFutbol|2453}} {{Arsenal FC - ekipa}} {{Navkutije |ime = Nagrade |naslov = Nagrade |naslovstil = background-color:gold; color:black; border: solid 1px #000; |podaci1 = {{Nagrada "Don Balón"}} {{Igrač godine - Arsenal FC}} }} {{Navkutije |ime = Sastavi Španije |naslov = Sastavi Španije |naslovstil = background-color:#C60B1E; color:#FBEA0E; border: solid 1px #000033; |podaci1 = {{Sastav Španije na EP 2008. u nogometu}} {{Sastav Španije na FIFA Kupu konfederacija 2009.}} {{Sastav Španije na EP 2012. u nogometu}} {{Sastav Španije na FIFA Kupu konfederacija 2013.}} {{Sastav Španije na SP 2014. u nogometu}} }} {{DEFAULTSORT:Cazorla, Santi}} [[Kategorija:Rođeni 1984.]] [[Kategorija:Španski nogometaši]] [[Kategorija:Biografije, Llanera (Asturias)]] [[Kategorija:Nogometaši Villarreala]] [[Kategorija:Nogometaši Recreativo de Huelve]] [[Kategorija:Nogometaši Málage]] [[Kategorija:Nogometaši Arsenala]] [[Kategorija:Igrači na Evropskom prvenstvu u nogometu 2008.]] [[Kategorija:Igrači FIFA Kupa konfederacija 2009.]] [[Kategorija:Igrači na Evropskom prvenstvu u nogometu 2012.]] [[Kategorija:Igrači FIFA Kupa konfederacija 2013.]] [[Kategorija:Igrači na Svjetskom prvenstvu u nogometu 2014.]] slo0hbywr96pyrzi86h4placo25myd2 Top Gun 0 432777 3669706 3528614 2024-11-26T01:23:15Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 0 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669706 wikitext text/x-wiki {{Infokutija film | naziv = Top Gun | slika = Top Gun.jpg | veličina_slike = | slika_alt = | tekst = | originalni_naslov = | režija = [[Tony Scott]] | producent = {{plainlist| * [[Don Simpson]] * [[Jerry Bruckheimer]] }} | scenarist = {{plainlist| * [[Jim Cash]] * [[Jack Epps, Jr.]] }} | narator = | uloge = {{plainlist| * [[Tom Cruise]] * [[Kelly McGillis]] * [[Anthony Edwards]] * [[Tom Skerritt]] }} | muzika = {{plainlist| * [[Harold Faltermeyer]] * [[Giorgio Moroder]] }} | kinematografija = | žanr = | montaža = | studio = | distributer = [[Paramount Pictures]] | datum = | trajanje = 105 min.<ref>{{cite web|url=http://www.bbfc.co.uk/releases/top-gun-1986|title=TOP GUN {{!}} British Board of Film Classification|website=www.bbfc.co.uk|access-date=31. 8. 2017|archive-date=16. 11. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161116085243/http://bbfc.co.uk/releases/top-gun-1986|url-status=dead}}</ref> | zemlja = [[SAD]] | jezik = [[Engleski jezik|Engleski]] | budžet = 15 mil. $<ref>{{cite news|url=http://www.the-numbers.com/movie/Top-Gun#tab=summary|title=Top Gun (1986) - Financial Information|newspaper=The Numbers|access-date=31. 8. 2017}}{{Mrtav link}}</ref> | zarada = | prethodnik = | nasljednik = }} '''''Top Gun''''' američki je vojni dramski film iz 1986. u režiji [[Tony Scott|Tonyja Scotta]], a producenti su [[Don Simpson]] i [[Jerry Bruckheimer]], zajedno s [[Paramount Pictures]]om. Scenarij su napisali [[Jim Cash]] i [[Jack Epps, Jr.]], a inspiriran je člankom pod naslovom "Top Guns" objavljenom u [[časopisu]] ''California'' tri godine ranije. U filmu glume [[Tom Cruise]], [[Kelly McGillis]], [[Val Kilmer]], [[Anthony Edwards]] i [[Tom Skerritt]]. Cruise glumi poručnika Petea "Maverick" Mitchella, mladog mornaričkog [[pilot]]a na [[Nosač aviona|nosaču aviona]] USS ''Enterprise''. On i njegov radarski oficir, Nick "Goose" Bradshaw, dobijaju priliku za treniranje u mornarčkoj borbenoj školi u Miramaru u [[San Diego|San Diegu]]. ''Top Gun'' je objavljen 16. maja 1986. Nakon objavljivanja, film je općenito dobio mješovite kritike od filmskih kritičara, ali mnogi su posebno pohvalili akcijske sekvence, efekte, zračne akrobacije i glumu Cruisea i McGillisa. Uprkos početnoj mješovitoj reakciji kritičara, film je bio ogroman komercijalni pogodak koji je zaradio 356 miliona dolara u odnosu na budžet od samo 15 miliona dolara.<ref>{{cite web|url=http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=topgun.htm|title=Top Gun (1986) - Box Office Mojo|website=www.boxofficemojo.com|language=en|access-date=31. 8. 2017}}</ref> Osim toga, film je osvojio [[Oscar za najbolju originalnu pjesmu|Oscara za najbolju originalnu pjesmu]] za "[[Take My Breath Away]]" koju izvodi grupa [[Berlin (grupa)|Berlin]].<ref>{{Cite web|url=https://the-shortlisted.co.uk/take-my-breath-away-top-gun-berlin-interview/|title=Top Gun's Take My Breath Away: interview with Berlin|last=Pingitore|first=Silvia|date=1. 4. 2022|website=the-shortlisted.co.uk|language=en-GB|access-date=15. 6. 2023}}</ref> [[Nacionalni filmski registar]] pri [[Kongresna biblioteka|Kongresnoj biblioteci]] 2015. godine, ocijenio ga je kao "kulturno, historijski i estetski značajanim", i izabran je za očuvanje u istoj biblioteci.<ref>{{cite news|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/ghostbusters-top-gun-enter-national-849092|title='Ghostbusters,' 'Top Gun,' 'Shawshank' Enter National Film Registry|newspaper=The Hollywood Reporter|language=en|access-date=31. 8. 2017}}</ref> Nastavak, pod nazivom ''Top Gun: Maverick'', trenutno je u razvoju. == Radnja == Američki mornarički pilot Pete "Maverick" Mitchell i njegov kopilot Nick "Goose" Bradshaw lete na [[Grumman F-14|F-14A Tomcat]] i stacionirani su na [[Nosač aviona|nosaču aviona]] USS ''Enterprise''. Tokom jednog presretanja, Maverick leti preokrenut iznad jednog neprijateljskog aviona kako bi drugom pilotu pokazao srednji prst, što omogućava drugom napadaču da nacilja njegovog člana tima, Cougara. Nakon toga Cougar je previše uzdrman da sleti, a Maverick, prkoseći naredbi, isprati ga nazad do nosača. Cougar predaje krila, navodeći kao razlog svoje novorođeno dijete koje nije vidio. Uprkos njegovoj nenaklonosti prema Maverickovoj nesmotrenosti, CAG "Stinger" šalje njega i Goosea u školu "Top Gun" u Miramar. U baru dan prije početka škole, Maverick, uz pomoć Goosea, bezuspješno priđe ženi. Sutradan sazna da je Charlotte "Charlie" Blackwood, [[astrofizičar]] i civilni [[instruktor]] u "Top Gunu". Ona postane zainteresirana za učenje Maverickovog obrnutog manevra koji opovrgava američke obavještajne podatke o mogućnostima neprijateljskih aviona. Tokom prvog [[trening]]a, Maverick pobijedi Ricka "Jester" Heatherlya, ali tokom leta prekrši dva pravila i postaje suparnik najboljem studentu, Tomu "Iceman" Kazanskom, koji Maverickove metode smatra "opasnim". Charlie također osuđuje Maverickovu agresivnu [[Taktika|taktiku]], ali na kraju prizna da se divi njegovom letenju i da je izostavila to iz izvještaja kako bi sakrila svoje osjećaje prema njemu, i njih dvoje započinju romantičnu vezu. Tokom treninga, Maverick napušta svog člana tima, "Hollywooda", kako bi lovio glavnog instruktora Mikea "Viper" Metcalfa, ali je poražen kada Viper dovede Mavericka u poziciju iz koje njegov član tima, Jester, može oboriti Mavericka, pokazujući vrijednost timskog rada. Maverick i Iceman, sada direktni [[konkurent]]i za trofej "Top Gun", love Jestera u jednom od kasnijih treninga. Maverick pritišće Icemana da prekine svoj lov kako bi mogao oboriti Jestera, ali Maverickov F-14 leti kroz mlazna isparavanja Icemanovog aviona, oba motora se kvare i počne padati. Maverick i Goose se izbacuju, ali Goose udara u kabinu glavom i pogine. Iako istraga oslobodi Mavericka od odgovornosti za Gooseovu smrt, on je preplavljen krivnjom i gubi svoju [[agresivnost]] prilikom letenja. Charlie i drugi pokušavaju ga utješiti, ali Maverick razmišlja da se povuče. On traži savjete od Vipera, koji otkriva da je služio s Maverickovim ocem Dukeom Mitchellom na USS ''Oriskany''. Mitchellu je bila pripisana neodređena sramota, zbog čega drugi sumnjaju u Maverickovu sposobnost letenja. Viper otkriva [[povjerljive informacije]] koje dokazuju da je Mitchell herojski umro i govori Mavericku da može uspjeti ako povratiti [[samopouzdanje]]. Maverick odluči diplomirati, iako Iceman osvaja trofej "Top Gun". Tokom diplomske zabave, Icemanu, Hollywoodu i Mavericku, naređeno je da se odmah vrate na ''Enterprise'' kako bi pružili zračnu podršku u spašavanju pogođenog broda koji je otplovio u neprijateljske vode. Maverick i Merlin dodjeljuju se kao podrška za Icemana i Hollywooda, uprkos Icemanovim rezervama u vezi Maverickovog stanja uma. Sljedeći susret sa neprijateljskim MiGovima Hollywood je oboren. Maverick se gotovo povlači nakon što se nađe u okolnostima sličnim onima koji su uzrokovali Gooseovu smrt. Nakon što se konačno ponovo pridružio Icemanu, obaraju četiri MiG-a i prisiljavaju ostale da pobjegnu, i vraćaju se trijumfalno na ''Enterprise''. Mavericku bude ponuđen zadatak po izboru, i on se odluči vratiti u školu "Top Gun" kao instruktor. U baru u Miramaru, Maverick i Charlie ponovno se spoje. == Uloge == {{div col}} * [[Tom Cruise]] kao Pete "Maverick" Mitchell * [[Kelly McGillis]] kao Charlotte "Charlie" Blackwood * [[Val Kilmer]] kao Tom "Iceman" Kazanski * [[Anthony Edwards]] kao Nick "Goose" Bradshaw * [[Tom Skerritt]] kao Mike "Viper" Metcalf * [[Michael Ironside]] kao Rick "Jester" Heatherly * [[John Stockwell]] kao Bill "Cougar" Cortell * [[Barry Tubb]] kao Leonard "Wolfman" Wolfe * [[Rick Rossovich]] kao Ron "Slider" Kerner * [[Tim Robbins]] kao Sam "Merlin" Wells * [[Clarence Gilyard, Jr.]] kao Marcus "Sundown" Williams * [[Whip Hubley]] kao Rick "Hollywood" Neven * [[James Tolkan]] kao Tom "Stinger" Jardian * [[Meg Ryan]] kao Carole Bradshaw * [[Adrian Pasdar]] kao Charles "Chipper" Piper * [[Duke Stroud]] kao Johnson * [[Linda Rae Jurgens]] kao Mary Metcalf {{div col end}} == Produkcija == [[Inspiracija]] za film bio je članak "Top Guns" Ehuda Yonaya, iz časopisa ''California'' iz maja 1983, koji je sadržavao [[Fotografija|fotografiju]] tadašnjeg zapovjednika Charlesa "Heater" Heatleyja.<ref name="rewind1">{{cite web|url=http://www.fast-rewind.com/topgun.htm|title=Top Gun Movie - The 80s Movies Rewind|website=www.fast-rewind.com|access-date=31. 8. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20190409095049/http://www.fast-rewind.com/topgun.htm|archive-date=9. 4. 2019|url-status=dead}}</ref> U članku se detaljno opisuje život [[pilot]]a u Miramaru u [[San Diego|San Diegu]]. Brojni scenaristi navodno su odbili projekt.<ref name="rewind1" /> Bruckheimer i Simpson zaposlili su [[Jim Cash|Jima Casha]] i [[Jack Epps, Jr.|Jacka Eppsa, Jr.]], da napišu prvi nacrt. Metode istraživanja, koje je proveo Epps, uključivale su pohađanje nekoliko učionica "Top Gun" u Miramaru i stjecanje iskustva na avionima F-14. Prvi nacrt nije impresionirao Bruckheimera i Simpsona, i smatra se vrlo različitima od konačnog proizvoda na brojne načine. Glumac [[Matthew Modine]] odbio je ulogu Petea "Maverick" Mitchella (koju je dobio [[Tom Cruise]]), jer je smatrao da je provojni stav filma protiv njegovih političkih stavova.<ref>{{cite web|url=http://nymag.com/news/intelligencer/encounter/57174/|title=154 Minutes With Matthew Modine|website=NYMag.com|access-date=31. 8. 2017}}</ref> Producenti su željeli pomoć američke [[Mornarica|mornarice]] u produkciji filma. Mornarica je bila utjecajna u odobravanju scenarija, što je rezultiralo promjenama. Prva zračna borba premještena je iz kubanskih u [[međunarodne vode]], jezik je bio ublažen, a scena koja je uključivala nesreće na palubi [[Nosač aviona|nosača aviona]] je izbačena.<ref name="trend1">{{cite news|url=https://www.trend-chaser.com/entertainment/danger-zone-secrets-about-top-gun/10/|title=Danger Zone: Secrets About Top Gun|date=15. 2. 2017|newspaper=trendchaser|language=en|access-date=31. 8. 2017}}</ref> Maverickov ljubavni interes također se promijenio sa ženske pripadnice mornarice na civilnog saradnika, zbog zabrane veza između američkih vojnika i službenika.<ref name="rewind1" /> Admiral Pete "Viper" Pettigrew, bivši pilot ratne mornarice, veteran [[Vijetnamski rat|vijetnamskog rata]] i instruktor u "Top Gunu" služio je kao tehnički savjetnik na filmu, a također je imao [[kameo]] ulogu u filmu kao Charliein kolega. == Snimanje == Mornarica je omogućila korištenje nekoliko aviona F-14 za snimanje filma. Paramount je platio 7800 dolara po satu za [[gorivo]] i druge operativne troškove kad su avioni letjeli izvan normalnih dužnosti. Snimke [[Nosač aviona|nosača aviona]] snimljene su na USS ''Enterpriseu''. Većina letova bila su uobičajene operacije, a filmska ekipa morala je snimiti što je mogla, osim povremenih letova koje je zatražila. Tokom snimanja, režiser [[Tony Scott]] htio je snimiti slijetanje i polijetanje aviona, osvijetljenih [[sunce]]m. Tokom jednog snimanja, komandir broda promijenio je kurs, mijenjajući tako svjetlo. Kad je Scott upitao mogu li nastaviti na prethodnom kursu i brzini, komandir je rekao da okretanje broda košta 25.000 dolara. Scott je navodno [[kapetan]]u napisao ček spomenutog iznosa da bi mogao snimati još pet minuta.<ref name="trend1" /> Većina sekvenci aviona koji manevriraju preko kopna snimljena je u NAS Fallonu, u [[Nevada|Nevadi]], koristeći kamere na tlu.<ref>{{cite news|url=https://www.nevadafilm.com/scene-in-nevada-top-gun/|title=Scene In Nevada: Top Gun|date=20. 6. 2016|newspaper=Nevada Film Office|language=en|access-date=31. 8. 2017}}</ref> Poznati akrobatski pilot [[Art Scholl]] bio je angažiran za snimanje nekih scena iz aviona u letu. Tokom jednog leta koji je trebao snimiti, Scholl je preko radija javio: "Imam problem... Imam pravi problem". Scholl se srušio u [[Tihi okean]], pored obale Južne [[Kalifornija|Kalifornije]] u blizu Carlsbada, 16. septembra 1985. Ni Schollovo tijelo ni njegov avion nisu pronađeni, ostavljajući nepoznat službeni uzrok nesreće.<ref>{{cite news|url=http://articles.latimes.com/1985-09-18/local/me-6135_1_stunt-pilot|title=Famed Stunt Pilot Art Scholl Dies as Plane Plunges Into Sea|last=JONES|first=JACK|date=18. 9. 1985|newspaper=Los Angeles Times|language=en|access-date=31. 8. 2017}}</ref> ''Top Gun'' posvećen je Artu Schollu.<ref>{{cite news|url=http://www.mirror.co.uk/tv/tv-news/top-gun-day-31-facts-7960230|title=31 facts you probably didn't know about Top Gun - 30 years on|last=Rowney|first=Jo-Anne|newspaper=mirror|access-date=31. 8. 2017}}</ref> == Kritike == Film je po objavljivanju dobio mješovite kritike. Na sajtu [[Rotten Tomatoes]] ima rejting od 56%, zasnovan na 51 recenziji, s prosječnom ocjenom 5,8 od 10.<ref>{{cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/top_gun/|title=Top Gun|publisher=Rotten Tomatoes|language=en|access-date=1. 9. 2017}}</ref> Na sajtu [[Metacritic]] film ima rezultat 50 od 100, zasnovan na 15 kritika.<ref>{{cite web|url=http://www.metacritic.com/movie/top-gun|title=Top Gun|publisher=Metacritic|access-date=1. 9. 2017}}</ref> [[Roger Ebert]] iz ''Chicago Sun-Timesa'' dao je filmu 2,5 od 4 zvjezdice, istaknuvši da je "Filmove poput ''Top Guna'' teško recenzirati jer su dobri dijelovi tako dobri, a da su loši dijelovi tako nemilosrdni. Scene zračnih borbi su apsolutno najbolje još od zračnih scena [[Clint Eastwood|Clinta Eastwooda]] u ''[[Vatrena lisica (film)|Vatrenoj lisici]]'', ali pazite na prizore u kojima ljudi razgovaraju jedni s drugima."<ref>{{cite web|url=http://www.rogerebert.com/reviews/top-gun-1986|title=Top Gun Movie Review & Film Summary (1986) {{!}} Roger Ebert|last=Ebert|first=Roger|website=www.rogerebert.com|language=en|access-date=1. 9. 2017}}</ref> == Nagrade == Film je osvojio [[Oscar za najbolju originalnu pjesmu|Oscar za najbolju pjesmu]] i bio nominiran u još tri kategorije, [[Oscar za najbolje zvučne efekte|najbolji zvučni efekti]], [[Oscar za najbolju montažu|najbolja montaža]] i [[Oscar za najbolji zvuk|najbolji zvuk]].<ref>{{cite news|url=http://www.oscars.org/oscars/ceremonies/1987|title=The 59th Academy Awards {{!}} 1987|newspaper=Oscars.org {{!}} Academy of Motion Picture Arts and Sciences|language=en|access-date=1. 9. 2017}}</ref> ''Top Gun'' je osvojio i [[Zlatni globus za najbolju originalnu pjesmu]] i bio nominiran za [[Zlatni globus za najbolju originalnu muziku|najbolju originalnu muziku]]. Također je osvojio [[Grammy]] za najbolju pop instrumentalnu izvedbu za himnu ''Top Guna''.<ref>{{cite web|url=http://www.awardsandshows.com/features/best-pop-instrumental-performance-352.html|title=Grammy Award for Best Pop Instrumental Performance – Grammys Best Pop Instrumental Performance|website=www.awardsandshows.com|access-date=1. 9. 2017}}</ref> == Nastavak == Nastavak je bio u planu još od 2010.<ref>{{cite news|url=http://www.vulture.com/2010/10/top_gun_2.html|title=Top Gun 2 Is Heading to the Runway|newspaper=Vulture|language=en|access-date=1. 9. 2017}}</ref> Međutim, planovi su se zakomplicirali Scottovim [[samoubistvo]]m 2012. U septembru 2014. otkriveno je da je [[Justin Marks]] u pregovorima za pisanje scenarija, što je potvrđeno naredne godine.<ref>{{cite news|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/top-gun-2-lands-jungle-731131|title='Top Gun 2' Lands 'Jungle Book' Writer (Exclusive)|newspaper=The Hollywood Reporter|language=en|access-date=1. 9. 2017}}</ref> U maju 2017, tokom promotivne turneje za film ''[[Mumija (2017)|Mumija]]'', Cruise je potvrdio da će nastavak ''Top Guna'' početi snimanje 2018.<ref>{{cite news|url=http://ew.com/movies/2017/05/23/tom-cruise-top-gun-2-definitely-happening/|title=Tom Cruise Says 'Top Gun 2' Is 'Definitely Happening'|date=23. 5. 2017|newspaper=EW.com|language=en|access-date=1. 9. 2017}}</ref> Planirani naziv filma je ''[[Top Gun: Maverick]]''. Kasnije je objavljeno da je [[Joseph Kosinski]] postavljen za režisera nastavka.<ref>{{cite news|url=http://deadline.com/2017/06/top-gun-sequel-release-july-12-2019-tom-cruiise-joseph-kosinski-jerry-bruckheimer-paramount-1202123050/|title=Paramount Sets ‘Top Gun 2’ For July 2019; Joseph Kosinski Firmed For Tom Cruise Pic|newspaper=Deadline|language=en|access-date=1. 9. 2017}}</ref> == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == * {{imdb title|id=tt0092099|title=Top Gun}} * {{Allmovie title|50435|Top Gun}} * {{tcmdb title|16475}} * {{rotten-tomatoes|top_gun}} [[Kategorija:Američki filmovi]] [[Kategorija:Američki dramski filmovi]] [[Kategorija:Filmovi na engleskom jeziku]] [[Kategorija:Filmovi iz 1986.]] [[Kategorija:Filmovi Paramount Picturesa]] [[Kategorija:Filmovi u režiji Tonyja Scotta]] [[Kategorija:Filmovi u Nacionalnom filmskom registru Sjedinjenih Američkih Država]] kpludfj4st9l4qqgw34q5t5w8y8fe6g Jugoslavija na Olimpijskim igrama 1920. 0 442845 3669646 3664204 2024-11-25T15:46:07Z 2A02:27B0:4404:82E0:69AA:43CA:1ADF:84EE /* Također pogledajte */ Popravljena gramatička greška 3669646 wikitext text/x-wiki {{Infokutija država na takmičenju | NOK = YUG | NOK_ime = [[Jugoslavenski olimpijski komitet]] | takmičenje_dativ = Olimpijskim igrama | godina = 1920. | veb-sajt = | lokacija_dativ = [[Antwerpen]]u (Belgija) | datum_početka = 14. august | datum_završetka = 12. septembar 1920. | takmičari = 15 | takmičari_muškarci = 15 | takmičari_žene = | sportovi = 1 | nosilac_zastave = | plasman = | zlato = 0 | srebro = 0 | bronza = 0 | službenici = | učešća = auto | početna_godina = 1920 | također_pogledajte = {{ZastavaMOK|SRB}} (1912, 2008–)<br/>{{ZastavaMOK|CRO}} (1992–)<br/>{{ZastavaMOK|SLO}} (1992–)<br/>{{ZastavaMOK|BIH}} <br/>{{ZastavaMOK|IOP|1992}} <br/>{{ZastavaMOK|MKD}} (1996–)<br/>{{ZastavaMOK|SCG}} (2004–2006)<br/>{{ZastavaMOK|MNE}} (2008–)<br/>{{ZastavaMOK|KOS}} (2016–) }} Sportisti iz [[Kraljevina Jugoslavija|Jugoslavije]] prvi put su nastupila na [[Olimpijske igre 1920.|Ljetnim olimpijskim igrama]] održanim 1920. godine u [[Antwerpen]]u u [[Belgija|Belgiji]]. Nastupili su po tadašnjim imenom [[Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca]], samo u jednom sportu - nogometu. Na ovoj Olimpijadi sportisti iz Jugoslavije nisu osvojili nijednu medalju. == [[Datoteka:Football pictogram.svg|30p]] Nogomet == {{Glavni|Nogomet na Olimpijskim igrama 1920.}} [[Nogometna reprezentacija Jugoslavije]] je odigrala dvije utakmice na turniru i obje izgubila.<ref>{{Cite web |url=http://www.fifa.com/tournaments/archive/tournament=512/edition=197008/matches/match=32287/report.html |title=Zvanični FIFA izveštaj na vebu |access-date=28. 1. 2018 |archive-date=26. 6. 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080626232006/http://www.fifa.com/tournaments/archive/tournament=512/edition=197008/matches/match=32287/report.html |url-status=dead }}</ref><ref>Rezime istraživanja o broju učesnika Jugoslavije na OI 1920 sa nekoliko izvora: : [http://www.fifa.com/tournaments/archive/tournament=512/edition=197008/tims/tim=43975.html Zvanična FIFA stranica]{{Mrtav link}} — 17 učesnika : [http://www.fss.rs/vest.jsp?articleId=1269 Sajt reprezentacije Srbije] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090408191001/http://www.fss.rs/vest.jsp?articleId=1269 |date=8. 4. 2009 }} — 15 učesnika (bez Jopantevića i Pojića) : ''Enciklopedija fizičke kulture'' — 13 učesnika (prva utakmica + Simić i Šolc) : [http://www.oks.org.rs/ Olimpijski komitet Srbije] — 11 učesnika (samo igrači prve utakmice) :[http://www.sports-reference.com/olympics/countries/YUG/summer/1920/ Sajt Olimpik sporta] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121116221907/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/YUG/summer/1920/ |date=16. 11. 2012 }} — 15 učesnika (bez Jopantevića i Pojića) koji ako su i bili tamo prema sajtu FIFA nisu ulazili u igru, pa samim tim nisu ni učestvovali na Igrama.</ref> === Sastav === [[Slavin Cindrić]], [[Artur Dubravčić]], [[Ivan Granec]], [[Andrija Kojić]], [[Emil Perška]], [[Branimir Porobić]], [[Rudolf Rupec]], [[Jovan Ružić]], [[Nikola Simić]], [[Stanko Tavčar ]], [[Dragutin Vragovi]], [[Dragutin Vrđuka ]], [[Jaroslav Šifer]], [[Josip Šolc]], [[Vjekoslav Župančić]]. === Utakmice === ; Prva runda {{Sklopiva nogometna kutija| nobars = 1 |datum = 28. august 1920. |tim1 = {{NOG-D|ČEH}} |rezultat = 7–0 |report = [https://web.archive.org/web/20100614224052/http://www.fifa.com/tournaments/archive/tournament=512/edition=197008/matches/match=32275/report.html Report] |tim2 = {{NOG|KJUG}} |golovi1 = [[Jan Vanik|Vanik]] {{gol|20}} {{gol|46}} {{gol|79}} <br /> [[Antonin Janda|Janda]] {{gol|34}} {{gol|50}} {{gol|75}} <br /> [[Josef Sedláček|Sedláček]] {{gol|43}} |golovi2 = |stadion = [[Broodstraat]], [[Antwerpen]] |sudac = [[Rafael van Praag]] (NED) |gledalaca = 600}} ; Prijateljska utakmica {{Sklopiva nogometna kutija| nobars = 1 |datum = 2. septembar 1920. |tim1 = {{NOG-D|EGI|1882}} |rezultat = 4–2 |report = [https://web.archive.org/web/20080626232006/http://fifa.com/tournaments/archive/tournament=512/edition=197008/matches/match=32287/report.html Report] |tim2 = {{NOG|KJUG}} |golovi1 = [[Sayed Abaza|Abaza]] {{gol}} {{gol}} <br /> [[Hassan Allouba|Allouba]] {{gol}} <br /> [[Hussein Hegazi|Hegazi]] {{gol}} |golovi2 = [[Artur Dubravčić|Dubravčić]] {{gol}} <br /> [[Jovan Ružić|Ružić]] {{gol}} |stadion = [[Ollimpijski stadion (Antwerpen)|Olimpijski stadion]], [[Antwerpen]] |sudac = [[Rafael van Praag]] (NED) |gledalaca = 500}} == Također pogledajte == * [[Jugoslavija na Olimpijskim igrama]] == Olimpijska igra == Olimpijska igra iz bivše Jugoslavije. Od opis ove spoznaje o ljudi. Njega ljudi igraju do njegove sport. == Bivše Jugoslavije u Sporti== Njega je sport bila iz 1920. == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Zemlje na LJOI 1920.}} [[Kategorija:Jugoslavija na Olimpijskim igrama|1920]] [[Kategorija:Države na Olimpijskim igrama 1920.]] [[Kategorija:1920. u Jugoslaviji]] ilv4fr1j6fohpop2rte88kok9uet7ti 3669650 3669646 2024-11-25T16:13:43Z AnToni 2325 Vraćene izmjene korisnika [[Special:Contributions/2A02:27B0:4404:82E0:69AA:43CA:1ADF:84EE|2A02:27B0:4404:82E0:69AA:43CA:1ADF:84EE]] ([[User talk:2A02:27B0:4404:82E0:69AA:43CA:1ADF:84EE|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:AnToni|AnToni]] 3584858 wikitext text/x-wiki {{Infokutija država na takmičenju | NOK = YUG | NOK_ime = [[Jugoslavenski olimpijski komitet]] | takmičenje_dativ = Olimpijskim igrama | godina = 1920. | veb-sajt = | lokacija_dativ = [[Antwerpen]]u (Belgija) | datum_početka = 14. august | datum_završetka = 12. septembar 1920. | takmičari = 15 | takmičari_muškarci = 15 | takmičari_žene = | sportovi = 1 | nosilac_zastave = | plasman = | zlato = 0 | srebro = 0 | bronza = 0 | službenici = | učešća = auto | početna_godina = 1920 | također_pogledajte = {{ZastavaMOK|SRB}} (1912, 2008–)<br/>{{ZastavaMOK|CRO}} (1992–)<br/>{{ZastavaMOK|SLO}} (1992–)<br/>{{ZastavaMOK|BIH}} <br/>{{ZastavaMOK|IOP|1992}} <br/>{{ZastavaMOK|MKD}} (1996–)<br/>{{ZastavaMOK|SCG}} (2004–2006)<br/>{{ZastavaMOK|MNE}} (2008–)<br/>{{ZastavaMOK|KOS}} (2016–) }} Sportisti iz [[Kraljevina Jugoslavija|Jugoslavije]] prvi put su nastupila na [[Olimpijske igre 1920.|Ljetnim olimpijskim igrama]] održanim 1920. godine u [[Antwerpen]]u u [[Belgija|Belgiji]]. Nastupili su po tadašnjim imenom [[Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca]], samo u jednom sportu - nogometu. Na ovoj Olimpijadi sportisti iz Jugoslavije nisu osvojili nijednu medalju. == [[Datoteka:Football pictogram.svg|30p]] Nogomet == {{Glavni|Nogomet na Olimpijskim igrama 1920.}} [[Nogometna reprezentacija Jugoslavije]] je odigrala dvije utakmice na turniru i obje izgubila.<ref>{{Cite web |url=http://www.fifa.com/tournaments/archive/tournament=512/edition=197008/matches/match=32287/report.html |title=Zvanični FIFA izveštaj na vebu |access-date=28. 1. 2018 |archive-date=26. 6. 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080626232006/http://www.fifa.com/tournaments/archive/tournament=512/edition=197008/matches/match=32287/report.html |url-status=dead }}</ref><ref>Rezime istraživanja o broju učesnika Jugoslavije na OI 1920 sa nekoliko izvora: : [http://www.fifa.com/tournaments/archive/tournament=512/edition=197008/tims/tim=43975.html Zvanična FIFA stranica]{{Mrtav link}} — 17 učesnika : [http://www.fss.rs/vest.jsp?articleId=1269 Sajt reprezentacije Srbije] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090408191001/http://www.fss.rs/vest.jsp?articleId=1269 |date=8. 4. 2009 }} — 15 učesnika (bez Jopantevića i Pojića) : ''Enciklopedija fizičke kulture'' — 13 učesnika (prva utakmica + Simić i Šolc) : [http://www.oks.org.rs/ Olimpijski komitet Srbije] — 11 učesnika (samo igrači prve utakmice) :[http://www.sports-reference.com/olympics/countries/YUG/summer/1920/ Sajt Olimpik sporta] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121116221907/http://www.sports-reference.com/olympics/countries/YUG/summer/1920/ |date=16. 11. 2012 }} — 15 učesnika (bez Jopantevića i Pojića) koji ako su i bili tamo prema sajtu FIFA nisu ulazili u igru, pa samim tim nisu ni učestvovali na Igrama.</ref> === Sastav === [[Slavin Cindrić]], [[Artur Dubravčić]], [[Ivan Granec]], [[Andrija Kojić]], [[Emil Perška]], [[Branimir Porobić]], [[Rudolf Rupec]], [[Jovan Ružić]], [[Nikola Simić]], [[Stanko Tavčar ]], [[Dragutin Vragovi]], [[Dragutin Vrđuka ]], [[Jaroslav Šifer]], [[Josip Šolc]], [[Vjekoslav Župančić]]. === Utakmice === ; Prva runda {{Sklopiva nogometna kutija| nobars = 1 |datum = 28. august 1920. |tim1 = {{NOG-D|ČEH}} |rezultat = 7–0 |report = [https://web.archive.org/web/20100614224052/http://www.fifa.com/tournaments/archive/tournament=512/edition=197008/matches/match=32275/report.html Report] |tim2 = {{NOG|KJUG}} |golovi1 = [[Jan Vanik|Vanik]] {{gol|20}} {{gol|46}} {{gol|79}} <br /> [[Antonin Janda|Janda]] {{gol|34}} {{gol|50}} {{gol|75}} <br /> [[Josef Sedláček|Sedláček]] {{gol|43}} |golovi2 = |stadion = [[Broodstraat]], [[Antwerpen]] |sudac = [[Rafael van Praag]] (NED) |gledalaca = 600}} ; Prijateljska utakmica {{Sklopiva nogometna kutija| nobars = 1 |datum = 2. septembar 1920. |tim1 = {{NOG-D|EGI|1882}} |rezultat = 4–2 |report = [https://web.archive.org/web/20080626232006/http://fifa.com/tournaments/archive/tournament=512/edition=197008/matches/match=32287/report.html Report] |tim2 = {{NOG|KJUG}} |golovi1 = [[Sayed Abaza|Abaza]] {{gol}} {{gol}} <br /> [[Hassan Allouba|Allouba]] {{gol}} <br /> [[Hussein Hegazi|Hegazi]] {{gol}} |golovi2 = [[Artur Dubravčić|Dubravčić]] {{gol}} <br /> [[Jovan Ružić|Ružić]] {{gol}} |stadion = [[Ollimpijski stadion (Antwerpen)|Olimpijski stadion]], [[Antwerpen]] |sudac = [[Rafael van Praag]] (NED) |gledalaca = 500}} == Također pogledajte == * [[Jugoslavija na Olimpijskim igrama]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Zemlje na LJOI 1920.}} [[Kategorija:Jugoslavija na Olimpijskim igrama|1920]] [[Kategorija:Države na Olimpijskim igrama 1920.]] [[Kategorija:1920. u Jugoslaviji]] h0jdkiwrmevac40b0az354muemip750 Posuška kultura 0 443399 3669603 3669593 2024-11-25T12:06:08Z KWiki 9400 3669603 wikitext text/x-wiki Takozvana '''Posuška kultura''' nastala je tokom sažimanja kasnoeneolitskog substrata sa novim talasima naseljenika koji na zapadni [[Balkan]] dolaze krajem kasnog [[eneolit]]a i početkom [[Bronzano doba|bronzanog doba]]. Ime je dobila po užem području oko [[Posušje|Posušja]], gdje su otkrivena prva nalazišta i gdje je zabilježena znatna koncentracija njenih aglomeracija (više od 20 [[Gradine kod Posušja|gradina]] i otvorenih naselja.) <ref name="Govedarica">{{Cite web |url= http://www.anubih.ba/godisnjak/izdanja/Godisnjak%2020.pdf |title= Blagoje Govedarica -PRILOZI KULTURNOJ STRATOGRAFIJI PRAHISTORIJSKIH GRADINA U JUGOZAPADNOJ BOSNI |work= ANUBIH, Godišnjak 1982 |access-date= 9. 2. 2017 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180212202048/http://www.anubih.ba/godisnjak/izdanja/Godisnjak%2020.pdf |archive-date=12. 2. 2018 |url-status= dead }}</ref> Dijeli se na: * stariju ili Nečajno-faza, koja počinje u starijem dijelu ranog bronzanog doba (Br.A-1 srednjoevropske periodizacije) * mlađu ili Sovići-faza, koja počinje u mlađem dijelu ranog bronzano doba (Br.A-2), a završava se početkom srednjeg brončanog doba (Br.B-1) <ref>[https://de.scribd.com/document/183795572/Posu%C5%A1ka-kultura-Borivoj-%C4%8Covi%C4%87 Borivoj Čović - Posuška kultura]</ref> === Rasprostranjenost === Osim kod Posušja, nalazišta ove kulture otkrivena su u Duvanjskom polju ([[Gradine na Duvanjskom polju|Gradina Privala]] i drugi lokaliteti) i Grudama ([[Ravlića pećina]]). Novija istraživanja otkrila su značajan broj ove kulture i na prostoru između [[Neretva|Neretve]] i [[Trebišnjica|Trebišnjice]]: Guvnine (Lokve, [[Čapljina]]), Džakulina glavica (Rivine, [[Stolac]]), Alađinsko brdo (Crnići, Stolac), Hateljska i Sunička pećina ([[Berkovići]]), Meteriz i Kamenica (Orašje, [[Trebinje]]), Gradina Bihovo (Trebinje).<ref>[https://www.slideshare.net/edinveletovac/arheoloski-leksikon-tom-1 Arheološki leksikon]</ref> Dio nalaza sa ranijih istraživanja, nakon nove obrade, bilo je moguće priključiti nalazima Posuške kulture. === Naselja === Najčešći oblik naselja su [[Gradina|gradine]].<ref name="Gradine u Duv.polju">{{Cite web |url= https://www.fmks.gov.ba/download/zzs/1954/7-1954.pdf|title= Alojz Benac –Utvrđena ilirska naselja |work= ANUBiH, Sarajevo. 1985 |access-date= 9. 2. 2017}}</ref> Pored jednostavnih gradina sa jednim prstenastim suhozidom, pojavljuju se gradine sa bastionom i bočnim zidovima, gradine sa dva ili tri koncentrična suhozida, ili sa drugim složenijim elementima utvrđenja. Pronađene su i gradine koje su služile i kao svetište.<ref name="Oreč">{{Cite web |url= http://www.anubih.ba/godisnjak/izdanja/Godisnjak%2025.pdf |title= Petar Oruč: Tri prapovijesna svetišta (hrama) u Posušju i Ljubuškom –strana 189 |work= ANUBiH Naše starine |access-date= 9. 2. 2016 |archive-date= 16. 9. 2021 |archive-url= https://web.archive.org/web/20210916150736/https://www.anubih.ba/godisnjak/izdanja/Godisnjak%2025.pdf |url-status= dead }}</ref><ref name="Religija Ilira">{{Cite web |url= https://de.scribd.com/document/191280925/Alojz-Benac-RELIGIJSKE-PREDSTAVE |title= Alojz Benac –Religijske predstave prastanovnika južnoslavenskih zemalja |work= ANUBiH, Sarajevo. 2012 |access-date= 9. 2. 2017}}</ref> Drugi važan tip su otvorena (vangradinska) naselja, obično manjih dimenzija i smještena na manjim visinama. Pećine su takođe služile za boravak, obično kao sezonsko sklonište za čobane. === Keramika === Keramika se dijeli na grubu (pitoci, lonci, amfore, grublje zdjele) i finiju (manji lonci, pehari, zdjele i šolje). Važna karakteristika ove kulture su drške, posebno one sa produžecima na obodu, iznad drške. sjekirastim, u obliku prizme ili pločice, rožastim i sl.. Koljenaste drške se takođe pojavljuju. Ukrašavanje nije posebno razvijeno, ali su tehnike i motivi dosta raznovrsni: udubljeni, urezani i žigosani ukrasi, plastični ukrasi (bradavice, polumjesečasti naljepci) otisci namotane uzice, i uske tkanice, dosta rijetko i kanelirani ukrasi. Rađena je bez primjese mrvljenog kamena ili pijeska i neotporna je. === Ostalo === Ovoj kulturi pripadaju razni kameni (žrvnjevi za žito, kamena sjekira), metalni (bronzani bodeži, sjekire), te sitniji kremeni artefakti (vrhovi za strijele, nožići, strugalice). == Literatura == * [[Borivoj Čović]], GZM, 1989, Sarajevo –POSUŠKA KULTURA == Reference == {{Refspisak|2}} == Vanjski linkovi == * [http://imoart.hr/portal/index.php/iz-proslosti/prapovijest/broncano-doba/256-cetinska-i-posuka-kultura Cetinska i Posuška kultura]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://www.opcina-posusje.ba/povijest-posusja/ Službena stranica općine] {{BiHPortal}} [[Kategorija:Posušje]] [[Kategorija:Kulture Ilira u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Kulture bronzanog doba]] a8wgsqxtgzqtzz0da4sy821963awjxo Televizija u Bosni i Hercegovini 0 444558 3669704 3663998 2024-11-26T00:28:25Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669704 wikitext text/x-wiki {{Prijevod}} '''Televizija u Bosni i Hercegovini '''prvi put je predstavljena 1956. Od ukupno 93 televizijske stanice, 71 je komercijalna, dok je njih 19 u [[javnom vlasništvu]] ([[Regionalne televizije|regionalno/kantonalno]], [[Lokalna televizija|lokalno ili općinsko vlasništvo]]), dok se tri javna servisa u BiH finansiraju kroz zakonsku [[RTV-taksa|RTV taksu]]. {| style="font-size: 90%; margin-bottom: 10px;" class="wikitable" border="1" |+TV stanice u odnosnu na način finansiranja u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] !Informacije iz [[Regulatorna agencija za komunikacije Bosne i Hercegovine|RAK-a BiH]] (14. septembar 2018.) !Suma |- |[[RTV-taksa|Televizijska pretplata<br />]] | style="text-align: right;" |3 |- |Javni emiteri <small>(Regionalni/kantonalni, lokalni i općinski)</small> | style="text-align: right;" |19 |- |Komercijalni emiteri<br /> | style="text-align: right;" |71 |} == Historija == Prvo emitiranje televizije u [[SR Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]] počela je 1961. godine [[Radio-Televizija Sarajevo]] služeći se prostorijama i tehnikom tadašnjeg [[Radio Sarajevo|Radio Sarajeva]]. Prvi medij u SR BiH s emitiranjem je počeo iz centra Sarajeva (iz stambene zgrade u današnjoj sarajevskoj ulici Alekse Šantića). Osim ove lokacije, sjedište televizije bilo je smješteno i u zgradi u kojoj se danas nalazi Centralna izborna komisija BiH (sarajevska ulica Danijela Ozme). Televizija Sarajevo (''TVSA'') počela je emitirati vlastiti TV-program 17. marta 1969. kada je prvi put emitirana informativna emisija "Večernji ekran". Početkom 1975. godine, završena je prva faza izgradnje namjenskog sjedišta republičke televizije za BiH, zgrade poznate kao [[RTV Dom]]. Dvije godine kasnije, 1977, pokrenut je i drugi televizijski program (TVSA 2). Uz pomoć drugih članica sistema [[Jugoslavenska radiotelevizija|Jugoslovenske Radio-Televizije]], Radio-Televizija Sarajevo uspješno je realizirala sve medijske prijenose sadržaja posvećenih [[Zimske olimpijske igre 1984.|olimpijskim igrama 1984.]] u [[Sarajevo|Sarajevu]]. Treći televizijski kanal (TVSA 3) počeo je sa emitovanje 1989. godine iz sjedišta televizije (poznatog kao RTV Dom<ref name="Teško vrijeme za RTV dom: Sivilo zidova, muzejska oprema i nada da će biti bolje">{{cite news|url=https://www.klix.ba/vijesti/bih/tesko-vrijeme-za-rtv-dom-sivilo-zidova-muzejska-oprema-i-nada-da-ce-biti-bolje/160209096|title=Teško vrijeme za RTV dom: Sivilo zidova, muzejska oprema i nada da će biti bolje|publisher=www.klix.ba|agency=www.klix.ba|language=Bosnian|access-date=20. 9. 2018}}</ref> ili "Sivi dom") Tokom [[Raspad SFRJ|raspada Jugoslavije]] početkom 1990-ih, sistem [[Jugoslavenska radiotelevizija|JRT]]-a je rasformiran kada je većina republika stekla svoju nezavisnost. Nekad prepoznatljiv zajednički program koji je nastajao međusobnom razmjenom televizijskog sadržaja unutar JRT sistema ubrzo je suspendiran i prekinut, a nekadašnje republičke TV stanice težile su da postanu nacionalne TV stanice u nezavisnim državama. Sve to pratila je i pojava propagande u informativnim emisijama. Kao rezultat toga, nastale su državne televizije (danas javni servisi), ali i prvi komercijalni emiteri na Balkanu. Na početku [[Rat u Bosni i Hercegovini|Rata u Bosni i Hercegovini]], 1992. godine, RTV Sarajevo promijenila je ime u Radiotelevizija Bosne i Hercegovine (RTV BiH). Sjedište RTV BiH, često je bilo izloženo ratnim razaranjima. Tokom opsade Sarajeva, RTV BiH bila je primorana da emituje samo jedan radijski (Radio BiH) i jedan televizijski program (TV BiH) preko oštećenog odašiljača na brdu Hum, uz minimalne tehničke uslove. Drugog maja 1992. godine, odašiljač na brdu Hum iznad Sarajeva djelomično je uništen od strane [[Jugoslavenska narodna armija|JNA]] i [[Vojska Republike Srpske|Vojske RS]].<ref name="Dan kada je spašeno Sarajevo">{{cite news|url=http://www.oslobodjenje.ba/vijesti/bih/dan-kada-je-spaseno-sarajevo-|title=Dan kada je spašeno Sarajevo|last1=|author1=Oslobođenje|first1=|date=2. 5. 2013|publisher=Oslobodjenje|agency=www.oslobodjenje.ba|language=Bosnian|authorlink1=Oslobođenje|access-date=15. 9. 2018|archive-date=4. 5. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130504223634/http://www.oslobodjenje.ba/vijesti/bih/dan-kada-je-spaseno-sarajevo-|url-status=dead}}</ref> Na kontroliranoj teritoriji, Srbi su preuzeli svu imovinu (TV odašiljače i releje) bivše TVSA. Sedam od deset TV predajnika bivše TVSA na području BiH kontrolisali su JNA i VRS. U mjesecu maju 1992. godine na Palama uspostavljen je TV kanal (Kanal S – Srpska Radiotelevizija; današnja: [[RTRS]]) kako bi emitirao propagandu ili večernji pregled vijesti iz Srbije, odnosno sa tadašnje RTV Beograd. Drugi predajnik iznad glavnog grada BiH, na planini Trebeviću, također je bio pod direktnom kontrolom SRT-a. Izbijanjem [[Bošnjačko-hrvatski sukob|sukoba između Hrvatske i Bosne i Hercegovine]], TV odašiljači pod kontrolom [[Hrvatsko vijeće odbrane|HVO-a]] počeli su da reemitiraju vijesti i programe [[Hrvatska radiotelevizija|HRT-a]] uz pomoć sestrinske televizije, Erotel-a sa sjedištem u [[Mostar]]u. Tokom rata (1992-1995), mnoge nezavisne lokalne ili regionalne stanice (javne, ali i komercijalne) pokrenute su širom zemlje. Bivše podružnice drugog radijskog programa (Radio Sarajevo 2) često su korištene kao mjesto gdje su nastajale nove TV stanice. RTV BiH je 1. januara 1993. primljena kao aktivni član [[Evropska radiodifuzijska unija|Europske radiodifuzne unije]]. U sarajevskom naselju [[Alipašino Polje]], 28. juna 1995. JNA i VRS su modificiranom avio-bombom (takozvana krmača) pogodile zgradu RTV BiH. Poginula je jedna osoba, a najmanje trideset ih je povrijeđeno.<ref name="Hronologija opsade Sarajeva">{{cite web|url=http://balkans.aljazeera.net/vijesti/hronologija-opsade-sarajeva|title=Hronologija opsade Sarajeva|website=balkans.aljazeera.net|publisher=balkans.aljazeera.net|language=Bosnian|access-date=16. 9. 2018}}</ref> Toranj na brdu Hum također je bio oštećen, a nakon rata djelomično su ga popravljale ekipe tehničara iz državnog javnog servisa, [[Bosanskohercegovačka radio-televizija|BHRT-a]].<ref name="Simbol Sarajeva: Relej na Humu od propadanja spašavaju privremene mjere">{{cite news|url=http://www.klix.ba/vijesti/bih/simbol-sarajeva-relej-na-humu-od-propadanja-spasavaju-privremene-mjere/160111036|title=Simbol Sarajeva: Relej na Humu od propadanja spašavaju privremene mjere|publisher=www.kilx.ba|agency=www.kilx.ba|access-date=15. 9. 2018}}</ref> Nakon rata, mnogi lokalni mediji i dalje su nastavili svoj rad. Uz pomoć raznih međunarodnih donatora, oprema je obnovljena kroz razne projekte podrške medijima. [[Regulatorna agencija za komunikacije Bosne i Hercegovine|Regulatorna agencija za komunikacije Bosne i Hercegovina]] osnovana je 2. marta 2001. godine s ciljem da se reguliraju elektronske komunikacije te audio-vizuelni sektor na teritoriji BiH. Važan zadatak bilo je i upravljanje frekvencijskim opsegom. Nakon 17. jula 2002., sve televizijske i radijske stanice u Bosni i Hercegovini posjedovale su zvaničnu dozvolu za emitiranje koju im je izdao [[Regulatorna agencija za komunikacije Bosne i Hercegovine|RAK]].<ref name="U BiH NEMA RTV STANICA KOJE NE POSJEDUJU DOZVOLU ZA EMITOVANJE">{{cite web|url=http://rak.ba/bos/aktuelnost.php?uid=1270675331&root=1254253123|title=U BiH NEMA RTV STANICA KOJE NE POSJEDUJU DOZVOLU ZA EMITOVANJE|authorlink1=Communications Regulatory Agency of Bosnia and Herzegovina|website=www.rak.ba|language=Bosnian|access-date=21. 8. 2016|author1=Communications Regulatory Agency of Bosnia and Herzegovina}}</ref> U periodu između 2000. i 2002. godine zatvoreni su svi lokalni mediji u BiH koji se nisu uspjeli kvalificirati za dugoročne dozvole za emitiranje. Prema preporukama iz EU, RAK BiH ubrzo je uspostavila javni registar izdatih dozvola za sve emitere sa odgovarajućim informacijama o medijima (radio stanicama, TV kanalima...) koji su dobili odobrenje za rad. {| class="wikitable sortable" style="margin-bottom: 34px;" |+Emiteri u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] !Godine !Radio stanice<br /> !Televizija |- |2008 |126 |39 |- |2009 |125 |42 |- |2010 |123 |40 |- |2011 |133 |42 |- |2012 |134 |45 |- |2013 |135 |42 |- |2014 |131 |48 |- |2015 |133 |51 |- |2016 |130 |51 |- |2017 |/ |/ |- |2018 |149 |93* (RAK) |} == Analogna televizija == === Besplatni zemaljski emiteri === ==== Nacionalna i entitetska pokrivenost ==== ===== [[RTV-taksa|Javni emiteri (TV pretplata)]] ===== Bosna i Hercegovina ima 3 javna emitera koji se finansiraju preko RTV pretplate za posjedovanje radija i televizije. Iznos naknade je 7.5 [[Konvertibilna marka|KM (BAM)]] mjesečno (obračunava se uz račun za struju).<ref name="RTV taksa i dalje 7.5 KM">{{cite web|url=http://banjalucanke.com/2015/03/24/rtv-taksa-i-dalje-7-5-km/|title=RTV taksa i dalje 7.5 KM|date=24. 3. 2015|website=www.banjalucanke.com|publisher=www.banjalucanke.com|access-date=15. 9. 2018}}</ref> Nacionalni javni emiter za [[Bosna i Hercegovina|Bosnu i Hercegovinu]] je [[Bosanskohercegovačka radio-televizija|BHRT]] (''Radio televizija Bosne i Hercegovine''). Sa jednim televizijskim i jednim radijskim kanalom ova medijska kuća pokriva više od 97% zemlje. BHRT je jedini član [[Evropska radiodifuzijska unija|EBU-a]]<ref name="EBU – Members">{{cite web|url=http://www3.ebu.ch/about/members|title=EBU – Members|website=www.ebu.ch|publisher=European Broadcasting Union (EBU)|access-date=15. 9. 2018|archive-date=29. 5. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170529144037/https://www.ebu.ch/about/members|url-status=dead}}</ref> iz BiH. [[Administrativna podjela Bosne i Hercegovine|Entitetski]] emiter za [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciju Bosne i Hercegovine]] je RTVFBiH odnosno ''Radio televizija Federacije Bosne i Hercegovine''. Program se emitira na jednom radijskom (Radio FBiH) i jednom televizijskom kanalu (FTV). Entitetski emiter za [[Republika Srpska|Republiku Srpsku]] je [[Radiotelevizija Republike Srpske|RTRS]] (''Radio televizija Republike Srpske''). Program se emitira preko jednog radijskog (Radio RS) i dva televizijska kanala (RTRS.tv - zemaljski kanal; RTRS Plus - kablovski kanal).<ref name="RTRS obilježava 23 godine rada – počelo emitovanje RTRS PLUS programa">{{cite news|url=http://lat.rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=145903|title=RTRS obilježava 23 godine rada – počelo emitovanje RTRS PLUS programa|date=19. 4. 2015|publisher=www.rtrs.tv|agency=www.rtrs.tv|language=Bosnian, Serbian|access-date=15. 9. 2018}}</ref> U planu je uspostavljanje jednistvene javne RTV korporacije<ref name="Potreba za uspostavljanjem korporacije">{{cite news|url=http://teve.ba/article/21957/potreba-za-uspostavljanjem-korporacije|title=Potreba za uspostavljanjem korporacije|date=30. 10. 2015|publisher=www.teve.ba|agency=www.teve.ba|language=Bosnian|access-date=15. 9. 2018|archive-date=7. 12. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151207154654/http://teve.ba/article/21957/potreba-za-uspostavljanjem-korporacije|url-status=dead}}</ref> koja bi trebala da poboljša kvalitetu svih javnih medijskih servisa koji se finansiraju iz pretplate/pristojbe. {| style="font-size: 100%; text-align: center; margin-bottom: 10px;" class="sortable wikitable" |+Lista televizijskih kanala u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] koji se finansiraju iz RTV Takse <sup>(7.50 [[Konvertibilna marka|KM]] mjesečno)</sup> ! width="80" |TV kanal !Vrsta !Osnovano<br /> !Prijašnji nazivi<br /> !Vlasnik !Jezik/jezici ![[HDTV]] |- |[[BHT 1]] |General<br /> |1 |<small>TV Sarajevo (1961-1992)<br /><br /> RTV BiH (TV BiH) (1991-1995)<br /><br /> BHT (1995-1998)<br /><br /> PBS BiH (BHTV 1) (1998-2004)<br /><br /> BHT 1 (od 2004.</small><small>)</small> |[[Bosanskohercegovačka radio-televizija|BHRT]] |[[Bosanski jezik|bosanski]],<br /><br /> [[Hrvatski jezik|hrvatski]]<br /><br /> i [[Srpski jezik|srpski]] |{{Ok}} |- |[[Federalna televizija|Federalna TV]] |General |{{Start date and age|2001|10|27|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">2001-10-27</span>) |RTV FBiH |bosanski, hrvatski i srpski | | |- |RTRS.tv |General |{{Start date and age|1992|04|19|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">1992-04-19</span>) |<small>Канал С<br /><br />ТВ РС</small> |[[Radiotelevizija Republike Srpske|RTRS]] |<br /><br />bosanski, hrvatski i srpski | |} ===== Komercijalni emiteri ===== Nacionalne komercijalne televizije su skoro prvenstveno fokusirane na potrebe entitetskog tržišta, ali neki od emitera također se trude da zajedničkim programom (Mreža TV) pokriju što veću teritoriju. Kako bi to postigli, oni nude zajednički reklamni prostor (na teritoriji cijele zemlje, entitetskom ili regionalnom nivou) koji je privlačniji većim oglašivačima i reklamnim agencijama. {| style="font-size: 100%; text-align: center; margin-bottom: 10px;" class="sortable wikitable" |+Lista komercijalnih televizija u [[Bosna i Hercegovina|BiH]] ! width="80" |TV kanal !Vrsta<br /> !Osnovano !Prijašnji nazivi !Vlasnik !Jezik/jezici ![[HDTV]] |- |[[Televizija OBN|OBN]] |General |1996 (<span class="bday dtstart published updated">1996</span>) | |<small>AMC Mreža Međunarodni Central Evropi (40%)<br/><br /> i Neven Čičko (60%)</small> |[[Bosanski jezik|bosanski]] / [[Hrvatski jezik|hrvatski]] / [[Srpski jezik|srpski]] | |- |[[Nova BH]] |General |{{Start date and age|2018|10|09|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">2018-10-09</span>) |[[Nova BH|Pink BH]] <small>(2003-2018)</small> |United Group |[[Bosanski jezik|bosanski, hrvatski i srpski]] |{{Ok}} |- |[[NTV Hayat|Hayat]] |General |<small> {{Start date and age|1992|02|24|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">1992-02-24</span>)</small> |<small>Neovisna televizija Hayat<br /><br /> Hayat HD</small> |Hayat TV |[[Bosanski jezik|bosanski]] |{{Ok}} |- |BN Televizija |General |{{Start date and age|1998|05|05|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">1998-05-05</span>) |RTV: |[[Srpski jezik|srpski]] |{{Ok}} | |- |[[Alternativna televizija|ATV]] |General |{{Start date and age|1997|06|04|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">1997-06-04</span>) |[[Alternativna televizija|Alternativna TV]] |[[Srpski jezik|srpski]] |{{Ok}} | |- |[[O kanal]] |General |<small> {{Start date and age|2010|08|26|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">2010-08-26</span>)</small> |TV1-RTM |[[Oslobođenje]] |[[Bosanski jezik|bosanski]] |{{Ok}} |} ==== Regionalna pokrivenost ==== ===== Javno finansiranje ===== Druge javne TV stanice emitiraju svoj program na lokalnom (općinskom) i regionalnom (kantonalnom) poput npr. TVSA, RTV TK, RTV USK, RTV Zenica i RTV BPK). {| style="font-size: 100%; text-align: center; margin-bottom: 10px;" class="sortable wikitable" |+Lista javnih televizijskih kanala u [[Bosna i Hercegovina|BiH]] koje finansiraju kantoni <sup>(Skupštinski grantovi ili donacije)</sup> ! width="80" |TV kanal !Vrsta !Osnovano !Prijašnji nazivi/Puni naziv<br /> !Vlasnik !Jezik/jezici ![[HDTV]] |- |[[Televizija Kantona Sarajevo|TVSA]] |Regionalni |{{Start date and age|1998|06|29|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">1998-06-29</span>) |Televizija Kantona Sarajevo |[[Kanton Sarajevo]] |[[Bosanski jezik|bosanski]],<br /><br /> [[Hrvatski jezik|hrvatski]]<br /><br /> i [[Srpski jezik|srpski]] |{{Ok}} |- |[[Televizija Tuzlanskog Kantona|RTV TK]] |Regionalni |{{Start date and age|1992|02|20|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">1992-02-20</span>) |Televizija Tuzlanskog Kantona |[[Tuzlanski kanton|Tuzlanski kanton <br />]] |[[Bosanski jezik|bosanski]] |{{Ok}} |- |[[Radiotelevizija Unsko-sanskog kantona|RTV USK<br />]] |Regionalni |{{Start date and age|1995|12|22|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">1995-12-22</span>) |Televizija Unsko-sanskog kantona |[[Unsko-sanski kanton]] |[[Bosanski jezik|bosanski]] |{{Ok}} |- |RTV ZE |Regionalni |{{Start date and age|1995|05|23|df=y}}Maj 1995. (<span class="bday dtstart published updated">1995-05-23</span>) |Televizija Zenica |[[Zeničko-dobojski kanton|Ze-Do Kanton]] |[[Bosanski jezik|bosanski]] |{{Ok}} |- |RTV BPK |Regionalni |{{Start date and age|1996|08|26|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">1996-08-26</span>) |Televizija Bosansko-podrinjskog kantona |[[Bosansko-podrinjski kanton Goražde]] |[[Bosanski jezik|bosanski]] |{{Ok}}<br /> |} ===== Komercijalni emiteri ===== Komercijalne zemaljske stanice uglavnom se nalaze u većim gradovima (Sarajevo, Banja Luka, Mostar, Bijeljina, Brčko, Bihać, Trebinje, Travnik, Zenica...). {| style="font-size: 100%; text-align: center; margin-bottom: 10px;" class="sortable wikitable" |+Lista regionalnih komercijalnih televizija u [[Bosna i Hercegovina|BiH.]] ! width="80" |TV kanal !Vrsta !Osnovano !Prijašnji nazivi/Puni naziv !Vlasnik !Jezik/jezici ![[HDTV]] |- |[[Al Jazeera Balkans|Al Jazeera Balkan]] |General |{{Start date and age|2011|11|11|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">2011-11-11</span>) |<small>NTV 99 Sarajevo</small> |Al Jazeera Media Network<br /> |<small>[[Bosanski jezik|bosanski]] <br /><br /> [[Srpski jezik|srpski]] <br /><br /> [[Hrvatski jezik|hrvatski]] <br /><br /> [[Crnogorski jezik|crnogorski]] <br /><br /> [[Slovenski jezik|slovenski]] <br /><br /> [[Makedonski jezik|makedonski]] </small> |{{Ok}} |- |OSM TV |Regionalni |1993 (<span class="bday dtstart published updated">1993</span>) |<small> Otvorene Srpske Mreže </small> | |[[Srpski jezik|srpski]] | |- |Televizija K3 |Regionalni |{{Start date and age|1995|04|15|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">1995-04-15</span>) |<small> Televizija K3 </small> | |[[Srpski jezik|srpski]] | |- |Hrvatska Televizija Kiss<br /> |Regionalni |1993 (<span class="bday dtstart published updated">1993</span>) |<small>HRT- Televizija Kiseljak</small><br /> | |[[Hrvatski jezik|hrvatski]] | |- |TV Hit<br /> |Regionalni |1999 (<span class="bday dtstart published updated">1999</span>) |<small> RTV Hit Brčko<br /></small> | |[[Srpski jezik|srpski]] | |- |HTV Oscar C |Regionalni |1994 (<span class="bday dtstart published updated">1994</span>) |<small> Hrvatska televizija Oscar C </small> | |[[Hrvatski jezik|hrvatski]] | |- |Herceg TV |Regionalni |2008 (<span class="bday dtstart published updated">2008</span>) |<small> RTV Herceg</small> | |[[Srpski jezik|srpski]] | |- |TV Slon Extra |Regionalni |{{Start date and age|2005|12|01|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">2005-12-01</span>) | | |[[Bosanski jezik|bosanski]] | |} ==== Lokalna, gradska ili općinska pokrivenost ==== Lokalne TV mreže dijele lokalne vijesti (npr. BH Veza u Federaciji BiH ili PRIMA Mreža u Republici Srpskoj). ===== Javno finansiranje ===== {| class="sortable wikitable" style="font-size: 100%; text-align: center; margin-bottom: 10px;" |+Lista javnih lokalnih medija u [[Bosna i Hercegovina|BiH]] <sup>(finansiranje iz općinskih grantova ili skupština)</sup> ! width="80" |TV kanal !Vrsta !Osnovano !Prijašnji nazivi/Puni naziv !Vlasnik !Jezik/jezici ![[HDTV]] |- |[http://www.rtvvogosca.ba RTV Vogošća] |Municipal |{{Start date and age|1997|12|10|df=y}}&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">1997-12-10</span>) |Televizija Vogošća |[[Vogošća]] |[[Bosanski jezik|Bosnian]] |{{Ok}} |- |[[RTV Cazin]] |Municipal |1993&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">1993</span>) |Televizija Cazin |[[Cazin]] |[[Bosanski jezik|Bosnian]] | |- |TV Visoko |Municipal |{{Start date and age|1992|07|13|df=y}}&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">1992-07-13</span>) |Televizija Visoko |[[Visoko]] |[[Bosanski jezik|Bosnian]] |{{Ok}} |- |TV Živinice |Municipal |{{Start date and age|1992|05|05|df=y}}&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">1992-05-05</span>) |Televizija Živinice |[[Živinice]] |[[Bosanski jezik|Bosnian]] |{{Ok}} |- |TV Bugojno |Municipal |1992&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">1992</span>) |Televizija Bugojno |[[Bugojno]] |[[Bosanski jezik|Bosnian]] | |- |Prijedor TV |Municipal |2000&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2000</span>) |Televizija Prijedor |[[Prijedor]] |[[Srpski jezik|Serbian]] |{{Ok}} |- |TV Rudo |Municipal |{{Start date and age|1993|06|28|df=y}}&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">1993-06-28</span>) |Televizija Rudo |[[Rudo]] |[[Srpski jezik|Serbian]] | |} ===== Komercijalni emiteri ===== {| style="font-size: 100%; text-align: center; margin-bottom: 83px;" class="sortable wikitable" |+Spisak komercijalnih televizija u [[Bosna i Hercegovina|BiH.]] ! width="80" |TV kanal !Vrsta !Osnovano !Prijašnji nazivi/Puni naziv !Vlasnik !Jezik/jezici ![[HDTV]] |- |TV Alfa |General |2007 (<span class="bday dtstart published updated">2007</span>) |<small>Televizija Alfa</small> |[[Dnevni avaz|Avaz]] |[[Bosanski jezik|bosanski]] | |- |[[MTV Igman]] |Religijski |1993 (<span class="bday dtstart published updated">1993</span>) | | |[[Bosanski jezik|bosanski]] |{{Ok}} |- |TV Bel Kanal |General |<small> 2003 (<span class="bday dtstart published updated">2003</span>)</small> |ТВ Бел Канал | |[[Srpski jezik|srpski]] | |- |TV Simić |General |{{Start date and age|1997|07|05|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">1997-07-05</span>) |ТВ Симић | |[[Srpski jezik|srpski]] | |- |RTV Vikom |General |1997 (<span class="bday dtstart published updated">1997</span>) | | |[[Srpski jezik|srpski]] | |- |NTV 101 |General |<small> 1998 (<span class="bday dtstart published updated">1998</span>)</small> |NTV 101 Mosta | |[[Bosanski jezik|bosanski]] |{{Ok}} |- |NTV Arena |General |{{Start date and age|1999|08|18|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">1999-08-18</span>) |Nezavisni TV – Studio "Arena" | |[[Srpski jezik|srpski]] | |- |RTV Slobomir |General |2005 (<span class="bday dtstart published updated">2005</span>) |Televizija Slobomir | |[[Srpski jezik|srpski]] | |- |NTVIC Kakanj |General |<small> {{Start date and age|1994|04|11|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">1994-04-11</span>)</small> |Neovisna televizija IC | |[[Bosanski jezik|bosanski]] |{{Ok}} |- |NTV Amna |General |<small> 1997 (<span class="bday dtstart published updated">1997</span>)</small> |Neovisna televizija Amna | |[[Bosanski jezik|bosanski]] | |- |RTV Maglaj |General |<small> {{Start date and age|1992|06|09|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">1992-06-09</span>)</small> | | |[[Bosanski jezik|bosanski]] | |- |[https://sevdah.tv/ Sevdah TV] |Music |2014 |Sevdah televizija | |Bosanski | |- |[https://tntkids.tv/ TNT Kids] |Djeciji |2014 |TNT Kids Televizija | |bosanski | |- |Dream porn |Adoult |2014 |Dream porn TV | |english | |- |[https://kanal6.ba/ Kanal 6] |General |01.03.2013 godine |Kana 6 televizija | |bosanski | |} == Kablovska i IPTV televizija == Postoji više od 40 izdatih dozvola kablovske TV operatere u BiH. Najnovije procjene pokazuju da usluge kablovske televizije u BiH koristi više od 330.000 domaćinstva.<ref name="Kablovski operateri u BiH">{{cite web|url=http://www.profitiraj.ba/20110918155/ict-kablovski-operateri-u-bih.php|title=Kablovski operateri u BiH|website=www.profitiraj.ba|publisher=www.profitiraj.ba|language=Bosnian|access-date=7. 11. 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170912112115/http://www.profitiraj.ba/20110918155/ict-kablovski-operateri-u-bih.php|archive-date=12. 9. 2017|url-status=dead}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 90%; margin-bottom: 10px;" |+Lista kablovskih, MMDS, satelitskih, DHT i IPTV operatera u [[Bosna i Hercegovina|BiH]]<br /> <sup>(Izvor: [https://rak.ba/bos/index.php?uid=1273787112 Licencees for the Distribution of Audiovisual Media Services and Radio Media Services] - [[Regulatorna agencija za komunikacije Bosne i Hercegovine|RAK]]) </sup> <ref>2 November 2018</ref> !Naziv kompanije<br /> !Sjedište !Ime usluge<br /> !Web stranica<br /> |- |BH Telecom |[[Sarajevo]] |Moja TV, Moja Web TV |[http://www.bhtelecom.ba www.bhtelecom.ba] |- |HT Mostar |[[Mostar]] |HOME.TV |[http://www.hteronet.ba www.hteronet.ba] |- |Telekom Srpske |Banja Luka |Open IPTV |[https://web.archive.org/web/20130822022815/http://www.mtel.ba/ www.mtel.ba] |- |Telemach |Sarajevo |TotalTV, EON.TV |[http://www.telemach.ba www.telemach.ba] |- |HKB Net |Sarajevo |EON.TV |[http://www.hs-hkb.ba www.hs-hkb.ba] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210116233232/http://hs-hkb.ba/ |date=16. 1. 2021 }} |- |HS |Sarajevo |EON.TV |[http://www.hs-hkb.ba www.hs-hkb.ba] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210116233232/http://hs-hkb.ba/ |date=16. 1. 2021 }} |- |M&H Company |Sarajevo |EON.TV |[http://www.mh-company.ba www.mh-company.ba] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170920071409/http://mh-company.ba/ |date=20. 9. 2017 }} |- |Logosoft |Sarajevo |SUPER TV |[http://www.logosoft.ba www.logosoft.ba] |- |Detel |Sarajevo|| {{N/a}} |[http://www.detel.ba www.detel.ba] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190504022808/http://detel.ba/ |date=4. 5. 2019 }} |- |Blic.net |Banja Luka |Blic.net, TViN |[http://www.blic.net www.blic.net] |- |TRION TEL |Banja Luka|| {{N/a}} |[http://www.triontel.net www.triontel.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181015075335/http://www.triontel.net/ |date=15. 10. 2018 }} |- |GO TV |Banja Luka|| {{N/a}} || {{N/a}} |- |TX TV |Tuzla |TX TV |[http://www.txtv.ba www.txtv.ba] |- |Elta - Kabel |Doboj |ELTA-KABEL |[http://www.elta-kabel.com www.elta-kabel.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181227221000/https://www.elta-kabel.com/ |date=27. 12. 2018 }} |- |Telinea |Bihać |TELINEA |[http://www.telinea.ba www.telinea.ba] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210215060808/https://www.telinea.net/ |date=15. 2. 2021 }} |- |Miss.Net |Bihać |MISS.NET |[http://www.missnet.ba www.missnet.ba] |- |Alvatel |Zenica |Alvatel |[http://www.alvatel.ba www.alvatel.ba]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }} |- |ZipZap |Zenica|| {{N/a}} |[http://www.zipzap.ba/ www.zipzap.ba] |- |TEONET |Tuzla|| {{N/a}} || {{N/a}} |- |Antel |Tuzla|| {{N/a}} || {{N/a}} |- |Elta - Mt |Tuzla |ELTA-MT |[https://web.archive.org/web/20190328170149/http://www.elta-mt.ba/ www.elta-mt.ba] |- |JU Dom kulture Žepče |Žepče|| {{N/a}} |www.domkulture-zepce.com |- |KG - 1 |Goražde|| {{N/a}} |[http://www.kg1.ba www.kg1.ba] |- |KTV E-G-E |Doboj Jug |KTV E-G-E |[http://www.ktv-ege.ba www.ktv-ege.ba] |- |Stokić |Doboj |Kablovska Stokić |www.stokic.net |- |DSL- ELEKTRONIKA |Modriča|| {{N/a}} |[http://www.dslon.ws www.dslon.ws] |- |Neon Solucije |Kalesija |Neon Solucije |[http://www.neon.ba www.neon.ba] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210309222929/http://www.neon.ba/ |date=9. 3. 2021 }} |- |AMB-NET |[[Živinice]] |AMB-NET |[http://www.amb-net.ba www.amb-net.ba] |- |Media Sky |Živinice |Media Sky |[http://www.mediasky.ba www.mediasky.ba] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181214034550/http://mediasky.ba/ |date=14. 12. 2018 }} |- |AVAX net |Lukavac |AVAX net |[http://www.avax.ba www.avax.ba] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181213102429/http://www.avax.ba/ |date=13. 12. 2018 }} |- |WIRAC.NET |Gračanica |WIRAC.NET |[https://web.archive.org/web/20190504011621/http://wirac.ba/ www.wirac.ba] |- |MAX TV Brčko |Brčko |MAX.TV Brčko |[http://www.maxtv.ba www.maxtv.ba] |- |TELESKY |Gradačac |TELESKY Gradačac |[http://www.telesky.ba www.telesky.ba] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181107185619/http://www.telesky.ba/ |date=7. 11. 2018 }} |- |Telrad Net |Bijeljina |Telrad.NET |[http://www.telerad.net www.telerad.net] |- |Elnet |Laktaši |Elnet |[http://www.elnetrs.ba www.elnetrs.ba] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181223105120/http://www.elnetrs.ba/ |date=23. 12. 2018 }} |- |KDS Ortak |Šipovo |KDS Ortak |[http://www.kdsortak.net www.kdsortak.net] |- |Terc Trade Company |Prnjavor |TercTV |[http://www.terctv.com www.terctv.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181221143951/http://terctv.com/ |date=21. 12. 2018 }} |- |Tel-Net |Ključ |Tel-Net Ključ|| {{N/a}} |- |KT Sara |Drvar |KT S@ra |[http://www.ktsara.net www.ktsara.net] |- |STAR-TEL |Stolac|| {{N/a}} |www.star-tel.ba |} U odnosu na oblik pretplate i TV paketa, kablovske kompanije obično nude širok izbor lokalnih zemaljskih kanala. Ponude su često prilagođene određenom geografskom području ili gradu. Osnovni paketi obično sadrže između 40 i 65 TV kanala. Digitalni (DVBT-C) paketi obično sadrže između 120 i 180 TV kanala (nude se dodatni paketi, HD paketi i Video na zahtjev...). {| style="font-size: 90%; margin-bottom: 10px;" class="wikitable" border="1" |+Kablovski operateri u Bosni i Hercegovini !Baza podataka [[Regulatorna agencija za komunikacije Bosne i Hercegovine|RAK-a BiH]] <sup>(novembar 2018)</sup> !Suma |- |Registrirane kompanije sa dozvolom za operatera | style="text-align: right;" |40 |- |Registrirane kompanije koje nude usluge Video na zahtjev (VOD) | style="text-align: right;" |11 |} Registrirani pružaoci usluga na zahtjev u registru [[RAK BiH]]: * ''Videoteka'' od Super TV * ''MojaTV Videoteka'' & ''MojaTV Flix'' -  [[BH Telecom]] * ''HOME.TV Videoteka'' * ''DEPO TV'' / ZONa * ''BUKA TV'' * ''PRVI.TV'' * ''video klub'' EON - Telemach * ''video klub HKB-net'' od HKB-net * ''video klub HS'' - HS kablovska * ''RTV BIR'' * ''Hayat PLAY -'' [[NTV Hayat|Hayat TV]] === Domaći pay-tv kanali === Postoji više od 52 kablovska televizijska kanala (u javnom i privatnom vlasništvu) koji emitiraju svoj program isključivo preko kablovske, satelitske ili IPTV platforme. ==== Javni lokalni kablovski kanali ==== Mnoge lokalne i regionalne TV stanice finansiraju lokalne vlasti a dostupne su samo kroz kablovske sisteme. {| style="font-size: 100%; text-align: center; margin-bottom: 10px;" class="sortable wikitable" |+Lista javnih kablovskih TV kanala u [[Bosna i Hercegovina|BiH]] koje finansiraju lokalne vlasti <sup>(preko grantova, općinskog budžeta ili donacija)</sup> ! width="80" |TV kanal !Vrsta !Osnovano !Prijašnji nazivi/Puni naziv !Vlasnik !Jezik/jezici ![[HDTV]] |- |Televizija Istočno Sarajevo |Općinska |2008 (<span class="bday dtstart published updated">2008</span>) |РТВ Источно Сарајево |[[Istočno Sarajevo]] |[[Srpski jezik|Srpski]] | |- |Televizija Jablanica |Općinska |1999 (<span class="bday dtstart published updated">1999</span>) |RTV Jablanica |[[Jablanica]] |[[Bosanski jezik|Bosanski]] |{{Ok}} |- |RTV 7 |Općinska |{{Start date and age|2012|07|29|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">2012-07-29</span>) |Televizija 7 Tuzla |[[Tuzla]] |[[Bosanski jezik|Bosanski]] |{{Ok}} |- |[[RTV Kozarska Dubica]] |Općinska |РТВ Козарска Дубица |[[Bosanska Dubica|Kozarska Dubica]] | |[[Srpski jezik|Srpski]] |- |RTV Doboj |Općinska |РТВ Добој |[[Doboj]] | |[[Srpski jezik|Srpski]] |- |TV Lukavac |Općinska |2011 (<span class="bday dtstart published updated">2011</span>)<ref name="JU RTV Lukavac nakon nekoliko godina, ponovno pokreće višesatni TV program.">{{cite news|url=https://www.sodalive.ba/aktuelnosti/experimentalni-program-tv-lukavac/|title=JU RTV Lukavac nakon nekoliko godina, ponovno pokreće višesatni TV program.|publisher=www.sodalive.ba|agency=www.sodalive.ba|language=Bosnian|access-date=7. 11. 2018}}</ref> |TV Lukavac |[[Lukavac]] |[[Bosanski jezik|Bosanski]] | |- |[[RTV Sana]] |Općinska |{{Start date and age|2016|06|21|df=y}} (<span class="bday dtstart published updated">2016-06-21</span>) |Radio televizija Sana |[[Sanski Most]] |[[Bosanski jezik|Bosanski]] |{{Ok}} |} ==== Domaći komercijalni kablovski kanali ==== Regionalni komercijalni, ali i javni kanali iz zemalja u okruženju (Slovenija, Hrvatska, Srbija, Crna Gora, Kosovo, Makedonija...) dostupni su u Bosni i Hercegovini. Iz tog razloga, mnogi TV kanali reklamnim agencijama uz matični prostor za oglašavanje nesmetano prodaju i reklamni prostor za BiH kao dodatnu "gratis" uslugu. Prema mišljenju domaćih emitera, ovo je značajan nedostatak na bosanskohercegovačkom medijskom tržištu jer se novac zadržava u zemlji porijekla dok se ciljana publika nalazi u BiH.{{columns-list|* [[BN TV|BN TV HD]] – Bijeljina ([[RTV BN]]) * [[BN Music|BN Music HD]] – Bijeljina ([[RTV BN]]) * [[Hayat Plus]] – Vogošća ([[Hayat TV (Bosnia and Herzegovina)|Hayat]]) * [[Hayat Folk]] – Vogošća (Hayat) * [[Hayat Music]] – Vogošća (Hayat) * [[Hayatovci]] – Vogošća (Hayat) * [[Face TV (Bosnia and Herzegovina)|Face TV]] – Sarajevo * [[Cinema TV]] – Sarajevo * [[Vikom Music]] – Gradiška * [[Hema TV|Hema HD]] – Sarajevo * [[NEON TV]] – Kalesija * [[Kontakt TV|Kontakt]] – Banja Luka * [[Izvorna TV]] – Živinice * [[CITY TV]] – Mostar * [[Kanal 6]] – Travnik ([[TNT Group]]) * [[TNT KIDS TV]] – Travnik (TNT Group) * [[SEVDAH TV]] – Travnik (TNT Group) * [[DREAMPORN HD]] – Travnik (TNT Group) * [[Naša TV (Bosnia and Herzegovina)|Naša TV]] – Mostar * [[Televizija 5]] HD – Sarajevo * [[ELTA 1 HD|ELTA TELEVIZIJA]] – Banja Luka (Elta Media Group) * [[ELTA 2]] – Tuzla (Elta Media Group) * [[Obiteljska televizija Valentino|OTV VALENTINO]] – Brčko (DENI-COMPANI) * [[VALENTINO ETNO]] – Brčko (DENI-COMPANI) * [[Valentino Music|Valentino Music HD]] – Brčko (DENI-COMPANI) * [[PRVA HERCEGOVAČKA]] – Brčko (DENI-COMPANI) * [[TV Slon Info]] – Tuzla * [[NTV Patria]] – Doboj * [[NTV Jata]] – Srebrenik * [[Smart televizija]] – Tešanj * [[IN televizija]] – Bijeljina * [[KTV Zavidovići]] – Zavidovići * [[Kablovska televizija KG-1]] – Goražde * [[BDC Televizija]] – Brčko * [[RA-TV]] – Jelah * [[TV GLAS DRINE]] – Sapna * [[tb1]] – Trebinje * [[Posavina TV]] – Seonjaci, Brčko * [[Inicijativa TV]] – Tuzla * [[Info Plus]] – Gradiška * [[WTV Gračanica]] – Gračanica * [[TATABRADA]] – Srebrenik * [[ТV ONE HD]] – Kozarac, Prijedor * [[B1 TELEVIZIJA]] – Gradačac * [[TROPIK TV]] – Zenica|colwidth=30em}} === Strani pay-tv kanali === U ovisnosti od kablovskog operatera i oblika pretplate, kablovska ponuda obično uključuje kanale kao što su FOX, FOX Movies, FOX Life, FOX Crime, AXN, MGM, Sci-Fi Channel, Eurosport, MTV, Comedy Central Extra, National Geographic Channel (sa prevodima na hrvatski, srpski, a ponekad i na bosanski jezik). Bosanski kablovski operateri nude veliki broj regionalnih nacionalnih (npr. HRT, RTS, B92) i međunarodnih TV kanala (npr. CNN, DW, RTL, Euronews, RT). Premium sportska ponuda uglavnom je ograničena na [[Arena Sport]] ili SportKlub TV pakete. Premium filmski kanali također su uglavnom ograničeni na [[HBO]] i CineStar TV pakete. Izdato je sedam dozvola za provajdere usluga na zahtjev u BiH.<ref name="communications Regulatory Agency of BiH">{{cite web|url=http://rak.ba/bos/index.php?uid=1273787112|title=Korisnici dozvola|last1=RAK|first1=CRA|website=Regulatorna agencija za komunikacije BiH|publisher=communications Regulatory Agency of BiH|access-date=21. 8. 2016}}</ref> ==== United Group / United Media ==== {{columns-list|* [[N1 (television)|N1 HD BiH]] [[Luxembourg]] (newscast in [[Bosnia and Herzegovina]]) * [[N1 (television)|N1 HD Serbia]] [[Luxembourg]], [[Croatia]] * [[N1 (television)|N1 HD Croatia]] [[Luxembourg]], [[Croatia]] * [[Sport Klub|SK HD]] (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Sport Klub|SK 1 HD]] (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Sport Klub|SK 2 HD]] (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Sport Klub|SK 3 HD]] (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Sport Klub|SK 4]] (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Sport Klub|SK 5]] (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Sport Klub|SK 6]] (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Sport Klub|SK 7]] (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Sport Klub|SK 8]] (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Sport Klub|SK 9]] (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Sport Klub|SK 10]] (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Sport Klub|SK Golf HD]] (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Nova TV (Croatia)|Nova TV]] [[Croatia]] * [[Nova M (Montenegro)|Nova M]] [[Montenegro]] * [[Grand TV]] [[Serbia]] * [[Grand TV 2]] [[Serbia]] * [[Lov i Ribolov]] [[Serbia]] * [[TOP TV HD]] [[Serbia]] * [[IDJ TV HD]] [[Serbia]] * [[Pikaboo HD]] [[Serbia]] * [[Vavom HD]] [[Serbia]] ==== [[Discovery, Inc.]] ==== * [[Animal Planet Europe|Animal Planet]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Crime & Investigation Network]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Discovery Channel Europe]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Discovery HD Showcase]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Investigation Discovery Europe|Investigation Discovery]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Discovery ID Xtra]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Discovery Science Europe|Discovery Science]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Discovery World (TV channel)|Discovery World]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[TLC (TV channel)|TLC]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Travel Channel International]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Eurosport 1]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Eurosport 2]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Eurosport News]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) ==== Viasat Broadcasting ==== * [[TV1000]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Viasat History]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Viasat Explorer]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Viasat Nature]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) ==== Arena Sport ==== * [[Arena Sport]] 1 BiH (program in [[Bosnia and Herzegovina]]) * [[Arena Sport]] 1 SRB (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Arena Sport]] 1 HR (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Arena Sport]] 2 (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Arena Sport]] 3 (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Arena Sport]] 4 (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Arena Sport]] 5 (audio in [[Serbia]]/[[Croatia]]) ==== [[Fox Networks Group]] Europe ==== * [[Fox (Balkans)|FOX]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[FOX Crime]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[FOX Life]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[24Kitchen]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[National Geographic Channel]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[National Geographic Wild]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) ==== [[AMC Networks International Zone]] ==== * [[AMC (TV channel)|AMC]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[CBS Drama]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[CBS Reality]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Crime & Investigation Network]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Da Vinci Learning]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Extreme Sports Channel]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Fine Living Network]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Food Network]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[History (European TV channel)|History]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[JimJam]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Outdoor Channel]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) ==== [[HBO Europe]] ==== * [[HBO]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[HBO 2]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[HBO 3]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Cinemax]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[Cinemax 2]] (HD) (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) ==== TRT ==== * [[TRT Haber]] * [[TRT World]] * [[TRT Avaz]] ==== MTV ==== * [[MTV Europe]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[MTV Rocks]] (UK version) * [[MTV Dance]] (UK version) * [[MTV Hits (UK & Ireland)|MTV Hits]] (UK version) * [[MTV Base]] (UK Version) * [[MTV Live HD]] (UK Version) * [[VH-1]] (European) * [[VH-1 Classic]] (European) ==== Cinestar ==== * [[Cinestar TV]] (subtitles in [[Croatia]]) * [[Cinestar Action]] (subtitles in [[Croatia]]) * [[Cinestar Fantasy]] (subtitles in [[Croatia]]) * [[Cinestar Comedy]] (subtitles in [[Croatia]]) * [[Cinestar Premiere 1 HD]] (subtitles in [[Croatia]]) * [[Cinestar Premiere 2 HD]] (subtitles in [[Croatia]]) ==== [[RTL Group]] ==== * [[RTL Televizija]] (subtitles in [[Croatia]]) * [[RTL 2 (Croatia)|RTL 2 HR]] (subtitles in [[Croatia]]) * [[RTL Kockica]] (subtitles in [[Croatia]]) * [[RTL Living (Croatia)|RTL Living]] (subtitles in [[Croatia]]) * [[RTL Passion (Croatia)|RTL Passion]] (subtitles in [[Croatia]]) * [[RTL Crime (Croatia)|RTL Crime]] (subtitles in [[Croatia]]) * [[RTL Croatia World]] (subtitles in [[Croatia]]) * [[RTL Television]] (audio in [[Germany]]) * [[VOX (TV channel)|VOX]] (audio in [[Germany]]) * [[Super RTL]] (audio in [[Germany]]) ==== [[ANT1 Group]] ==== * [[Prva Srpska Televizija|Prva TV]] (audio in [[Serbia]]) * [[Prva Srpska Televizija|Prva Plus]] (audio in [[Serbia]]) * [[Prva Srpska Televizija|Prva World]] (audio in [[Serbia]]) * [[Prva Srpska Televizija|Prva Kick]] (audio in [[Serbia]]) * [[B92|O2]] (audio in [[Serbia]]) ==== Hrvatska Radio Televizija ==== * [[HRT 1]] * [[HRT 2]] * [[HRT 3]] * [[HRT 4]] * [[HRT 5]] ==== Radio Televizija Srbije ==== * [[RTS Sat|RTS Svet]] * [[RTS1]] * [[RTS2]] * [[RTS Život]] * [[RTS Drama]] * [[RTS Kolo]] * [[RTS Trezor]] * [[RTS Muzika]] ==== FilmBox ==== * [[FilmBox]] * [[FilmBox Extra HD]] * [[FilmBox Family]] * [[FilmBox Plus]] * [[FilmBox Premium]] * [[FightBox]] * [[Fast&FunBox]] * [[Gametoon HD]] * [[FilmBox Art House]] * [[DocuBox HD]] * [[FashionBox]] * [[360TuneBox]] * [[Erox]] * [[Eroxxx HD]] ==== AXN Networks ==== * [[AXN]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[AXN Black]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * [[AXN White]] (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) ==== [[Disney Channel (Europe)]] ==== * Disney Channel (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) * Disney Junior (subtitles in [[Serbia]]/[[Croatia]]) ==== [[Pink Media Group]] ==== * [[RTV Pink]] * [[Pink Media BH]] (newscast in [[Bosnia and Herzegovina]]) * [[Pink Media (tv channel)|Pink Media]] (newscast in [[Montenegro]]) * [[Pink 2]] * [[Pink 3 Info]] * [[Pink Action]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Bravo Music]] * [[Pink Classic]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Comedy]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Crime & Mystery]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Erotic]] 1 * [[Pink Erotic]] 2 * [[Pink Erotic]] 3 * [[Pink Erotic]] 5 * [[Pink Erotic]] 6 * [[Pink Erotic]] 7 * [[Pink Erotic]] 8 * [[Pink Extra]] * [[Pink Family(tv channel)|Pink Family]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Fashion]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Fight Network]] * [[Pink Film]] * [[Pink Folk]] * [[Pink Folk 2]] * [[Pink Hits 1]] * [[Pink Hits 2]] * [[Pink Horor]] * [[Pink Kids]] * [[Pink Koncert]] * [[Pink Kuvar]] * [[Pink Life Style]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Movies]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Music]] * [[Pink Music 2]] * [[Pink n Roll]] * [[Pink Parada]] * [[Pink Pedia]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Plus]] * [[Pink Premium]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Reality]] * [[Pink Romance (tv channel)|Pink Romance]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Sci Fi & Fantasy]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Serije]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Show]] * [[Pink Soap]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Super Kids]] * [[Pink Thriller]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink Western]] (subtitles in [[Serbia]]) * [[Pink World (tv channel)|Pink World]] * [[Pink World Cinema]] * [[Pink Zabava]] * [[Pink HAHA]] * [[Pink LOL]]|colwidth=30em}} == Digitalna tranzicija u BiH == Proces digitalizacije u Bosni i Hercegovini još uvijek je u toku. Regulatorna agencija za komunikacije BiH izdala je prve dozvole za digitalno emitiranje u MUX-u A javnim servisima [[Bosanskohercegovačka radio-televizija|BHRT]], RTVFBiH i [[Radiotelevizija Republike Srpske|RTRS]]. Ove dozvole važe još od 1. marta 2016 godine.<ref>{{cite news|url=http://www.vecernji.ba/rak-izdao-prve-dozvole-za-digitalno-emitiranje-1059408|title=RAK izdao prve dozvole za digitalno emitiranje|publisher=www.vecernji.ba|agency=www.vecernji.ba|language=Croatian|access-date=21. 8. 2016}}</ref> [[Vijeće ministara Bosne i Hercegovine|Vijeće ministara]] odlučilo je koristiti DVB-T2 standard za digitalnu TV-usluga za svih devet digitalnih područja u BiH. Prva faza prijelaza na digitalno zemaljsko emitiranje počela je 14. oktobra 2016. godine u digitalnim oblastima Sarajevo, Mostar i Banja Luka. MUX-A predviđen je za programe javnih servisa (BHRT, RTVFBiH i RTRS). Signal se također može uhvatiti i u okolnim gradovima (Ilijaš, Visoko, Pale, Istočno Sarajevo, Prijedor, Gradiška, Laktaši, Čelinac kao i u mjestima u dolini Neretve. Zbog ukidanja stare analogne frekvencije za potrebe uspostave digitalnog signala sa Kozare, jedna komercijalna TV stanica (Kanal 3 iz Prnjavora) privremeno emitira digitalni signal na području digitalne oblasti Banja Luka. U septembru 2021. određene komercijalne televizije su dobile dozvole za digitalno emitovanje u MUX A na području Banjaluke,Sarajeva i Mostara. DVB T kanali koji se trenutno emituju za područje Banjaluke sa predajnika Kozara su BHRT,RTRS,FTV,K3,ATV,BN. Za područje Sarajeva se emituje u DVB T standardu sa predajnik Hum i Trebević,što se kolektivno zove digitalna regija Bjelašnica. U regiji Sarajeva se emituju BHRT,FTV,RTRS,NOVA BH,O KANAL,OBN,HAYAT. Za regiju Mostara,sa predajnika Velež se digitalno emituju BHRT,FTV,RTRS,RTV HB,NOVA BH,O KANAL,OBN. TV predajnici na području Federacije BiH su u vlasništvu javnog servisa BHRT-a,a predajnici na području Republike Srpske su u vlasništvu javnog servisa RTRS-a. Druga i treća faza digitalizacije bi trebale da pokriju i preostalih šest oblasti u MUX-u A, na teritoriju cijele zemlje. Prema ranijim najavama, MUX-B predviđen je za komercijalne i regionalne televizije. == Gledanost TV kanala u BiH == Do 2012. godine, koriste se informacije iz kompanije MARECO INDEX BOSNIA (TNS) a nakon 2014., mjerenje gledanosti vrši kompanija Audience Measurement (Nielsen). === Mjesečna gledanosti TV kanala u BiH === Mjesečni udjeli gledanosti u novembru 2018. (Period: 24 h, Sve 4+, Audience Measurement): {| style="font-size: 90%" class="wikitable sortable" !Pozicija !Kanal !Vlasnik !Udjel gledanosti  (%) |- |1 |[[Federalna televizija|FTV]] |RTV FBiH |10.3%<ref name="(teletext.rtvfbih.ba page 334)">{{cite web|url=http://teletext.rtvfbih.ba/100/100_0009.png|title=Gledanost TV stanica u BiH tokom cijelog dana u novembru 2018. godine|website=teletext.rtvfbih.ba|publisher=www.rtvfbih.ba|language=Bosnian|archive-date=3. 12. 2018|access-date=3. 12. 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181203151830/http://teletext.rtvfbih.ba/100/100_0009.png|url-status=bot: unknown}}</ref> |- |2 |[[Nova BH]] |The United Group |9.1 % |- |3 |RTRS |[[Radiotelevizija Republike Srpske|RTRS]] |6.9% |- |4 |BN TV |RTV BN |6.2 % |- |5 |[[Televizija OBN|OBN]] |AMC Network (40%) |4,7% <br /> |- |6 |[[BHT 1]] |[[Bosanskohercegovačka radio-televizija|BHRT]] |4.0% |- |7 |[[NTV Hayat|Hayat TV]] |Hayat |2.5% |- |8 |[[Alternativna televizija|ATV]] |Alternativna TV|| {{N/a}} |- |9 |[[O kanal]] |Oslobođenje|| {{N/a}} |} Mjesečni udjeli gledanosti u oktobru 2018. (Period: 24 h, Sve 4+, Audience Measurement): {| style="font-size: 90%" class="wikitable sortable" !Pozicija !Kanal !Vlasnik !Udjel gledanosti (%) |- |1 |[[Federalna televizija|FTV]] |RTV Federalni |10.34%<ref name="RTVFBiH">{{cite web|url=http://www.rtvfbih.ba/uimages/U170F01A_Untitled-1.jpg|title=FTV - Gledanost programa u Bosni i Hercegovini|website=www.rtvfbih.ba|publisher=RTVFBiH|language=Bosnian|access-date=5. 11. 2018|author1=Audiance Measurment (Nielsen BiH)}}</ref> |- |2 |[[Nova BH]] <ref>(from 2003 - 2018 ex. Pink BH)</ref> |The United Group |7.83 % |- |3 |RTRS |[[Radiotelevizija Republike Srpske|RTRS]] |7.14% |- |4 |BN TV<br /> |RTV BN<br /> |6.94 % |- |5 |[[Televizija OBN|OBN]] |AMC Network(40%) |5.07% |- |6 |[[BHT 1|BHT 1<br />]] |[[Bosanskohercegovačka radio-televizija|BHRT]] |4.11% |- |7 |[[NTV Hayat|Hayat TV]] |Hayat |2.66% |- |8 |[[Alternativna televizija|ATV]] |Alternativna TV|| {{N/a}} |- |9 |[[O kanal]] |Oslobođenje|| {{N/a}} |} Mjesečni udjeli gledanosti u septembru 2018. (Period: 24 h, Sve 4+, Audience Measurement):<ref name="rtvfbih.ba">http://www.rtvfbih.ba/loc/template.wbsp?wbf_id=94</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 90%" !Pozicija !Kanal !Vlasnik<br /> !Udjel gledanosti (%) |- |1 |[[Federalna televizija|FTV]] |RTV FBiH |10.42% |- |2 |RTRS |[[Radiotelevizija Republike Srpske|RTRS]] |7.52% |- |3 <ref name="Najgledanija komercijalna TV stanica u BiH.">{{cite news|url=https://www.rtvbn.com/3924038/bn-tv-i-dalje-najgledanija-tv-stanica-u-republici-srpskoj-|title=Najgledanija komercijalna TV stanica u BiH.|publisher=www.rtvbn.com|agency=www.rtvbn.com|language=Serbian|access-date=9. 10. 2018}}</ref> |BN TV |RTV BN |7.31% |- |4 |[[Nova BH|Pink BH]] |The United Group |6.06% |- |5 |[[Televizija OBN|OBN]] |AMC Networks(40%) |4.77% |- |6 |[[BHT 1]] |[[Bosanskohercegovačka radio-televizija|BHRT]] |3.68% |- |7 |[[NTV Hayat|Hayat TV]] |Hayat |2.64% |- |8 |[[Alternativna televizija|ATV]] |Alternativna TV|| {{N/a}} |- |9 |[[O kanal]] |Oslobođenje|| {{N/a}} |} Mjesečni udjeli gledanosti u augusut 2018. (Period: 24 h, Sve 4+, Audience Measurement):<ref name="rtvfbih.ba"/> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 90%" !Pozicija !Kanal !Vlasnik !Udjel gledanosti  (%) |- |1 |[[Federalna televizija|FTV]] |RTV FBiH |10.08% |- |2 |BN TV |RTV BN |7,1% |- |3 |RTRS |[[Radiotelevizija Republike Srpske|RTRS]] |6.9% |- |4 |[[Nova BH|Pink BH]] |The United Group |4.9% |- |5 |[[Televizija OBN|OBN]] |AMC Networks(40%) |3.8% |- |6 |[[BHT 1]] |[[Bosanskohercegovačka radio-televizija|BHRT]] |3.4% |- |7 |[[NTV Hayat|Hayat TV]] |Hayat |3.0% |- |8 |[[Alternativna televizija|ATV]] |Alternativna TV|| {{N/a}} |- |9 |[[O kanal]] |Oslobođenje|| {{N/a}} |} === Godišnja gledanost TV stanica u BiH === Godišnji pregled gledanosti:<ref>Sources from official websites (www.rtvfbih.ba;www.rtv-bn.com;www.rtrs.tv)</ref> {| class="wikitable" ! colspan="16" |Audience share % (4+)<ref>{{Cite web |url=http://www.rtvfbih.ba;www.rtv-bn.com;www.rtrs.tv/ |title=Arhivirana kopija |access-date=20. 10. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190102224336/http://rtvfbih.ba/ |archive-date=2. 1. 2019 |url-status=dead }}</ref> |- !Kanal !2010 !2011 !2012 !2013 !2014 !2015 !2016 !2017 !2018 |- |[[BHT 1]] |6.2 |6.8 |5.7|| {{N/a}} |6.41 |5.3|| {{N/a}} |3.45|| {{N/a}} |- |[[Federalna televizija|FTV]] | bgcolor="#FFD800" |14.9 | bgcolor="#FFD800" |14.5 | bgcolor="#FFD800" |14.4|| {{N/a}} | bgcolor="#FFD800" |12.94 | bgcolor="#FFD800" |11.9 | bgcolor="#FFD800" |10.65 | bgcolor="#FFD800" |9.44|| {{N/a}} |- |RTRS |6.0 |5.2 |5.1|| {{N/a}} |5.69 |6.1 |6.34 |6.49|| {{N/a}} |- |[[Televizija OBN|OBN]] |6.4 |10.4 |8.5|| {{N/a}} |8.23 |10.3 |11.91 |9.01|| {{N/a}} |- |[[Nova BH|Pink BH]] |14.4 |10.9 |9.5|| {{N/a}} |9.23 |9.9 |8.31 |6.09|| {{N/a}} |- |[[NTV Hayat|Hayat]] |7.8 |7.8 |7.7|| {{N/a}} |5.99 |6.0|| {{N/a}} |2.99|| {{N/a}} |- |BN TV |4.2 |6.3 |7.0|| {{N/a}} |5.69 |6.6|| {{N/a}} |6.20|| {{N/a}} |- |[[Alternativna televizija|ATV]] |4.4 |5.2 |4.0|| {{N/a}} |2.85|| {{N/a}} || {{N/a}} || {{N/a}} || {{N/a}} |- |[[O kanal]]|| {{N/a}} || {{N/a}} || {{N/a}} || {{N/a}} |2.85|| {{N/a}} || {{N/a}} || {{N/a}} || {{N/a}} |} == Ugašeni televizijski kanali u BiH == {| class="wikitable sortable" style="font-size: 80%; text-align: center; margin-bottom: 10px;" border="1" |+Ugašeni televizijski kanali u BiH (analogna, kablovska, satelitska televizija i IPTV) !Televizijski kanal !Sjedište !Programming !Transmission !Launched !End !Notes |- |[[Nova BH|Pink BH]] |Sarajevo |National |Analog TV |2003 |2018 |sada [[Nova BH]] |-IN Televizija |Bijeljina |Local |HD |2005-2020 |- |RTM Mostar |Mostar |Local |Analog TV |1995 |2018 |oduzeta dozvola za emitiranje od strane [[Regulatorna agencija za komunikacije Bosne i Hercegovine|RAK BiH]]<ref name="www.dnevni-list.ba">{{cite news|url=https://dnevni-list.ba/rtm-u-oduzeta-dozvola-za-emitiranje/|title=RTM-u oduzeta dozvola|publisher=www.dnevni-list.ba|agency=www.dnevni-list.ba|language=Bosnian|access-date=20. 9. 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180920234615/https://dnevni-list.ba/rtm-u-oduzeta-dozvola-za-emitiranje/|archive-date=20. 9. 2018|url-status=dead}}</ref> |- |Centralne Nacionalne Novosti |Sarajevo |Local TV |Satellite TV |2012 |2017 |spojila se sa [[O kanal|TV1]] |- |TV VI-NET |[[Visoko]] |Local TV |Cable TV | - |2018<ref name="Kanal TV VI-NET prestaje sa radom">{{cite news|url=https://telemach.ba/a33251/podrska/vijesti-i-informacije/Kanal-TV-VI-NET-prestaje-sa-radom.html|title=Kanal TV VI-NET prestaje sa radom|publisher=telemach.ba|agency=telemach.ba|language=Bosnian|access-date=20. 9. 2018}}</ref> |- |Behar TV |Sarajevo |Local |Analog TV |2008 |2016 | |- |Art INFO |Kiseljak |Music |Cable TV | - |2016 | |- |OBN+ |Sarajevo |Reruns |Satellite TV |2015 |2016 |IN Televizija |2005 2020 |Druga TV |[[Tuzla]] |Music |Cable TV |2012 |2015 |2020 |HTV Oscar 2 |Mostar |Music |Cable TV | - |2015 | |- |Kanal 1 |Sarajevo |Music |Cable TV |2010 |2015 | |- |037 Televizija |Bihać |Local |Cable TV |2010 |2013 |- |NTV Studio 99 |Sarajevo |Local |Cable TV |1992 |2011 |sada [[Al Jazeera Balkans]] |- |RTV Alfa |Sarajevo |Local |Analog TV |1999 |2004 |sadašnja TV Alfa |- |BRT International |Sarajevo |Local |Analog TV | - |1999 |oduzeta dozvola od strane [[Regulatorna agencija za komunikacije Bosne i Hercegovine|RAK BiH]] |- |Televizija X |Sarajevo |Local |Analog TV |2000 |2008 |sadašnja Behar TV |- |RTV Kometa |Pale |Local |Analog TV | - |2003 |spojila se sa [[Nova BH|Pink BH]]<ref name="U Pink BiH ulažemo 50 miliona maraka" /> |- |Balkan TV |Pale |Local |Analog TV | - |2002 |- |Kanal S |Pale |Local |Analog TV |1992<ref name="Osnovni podaci i historija RTRS">{{cite web|url=http://lat.rtrs.tv/comp/mi.php|title=Osnovni podaci i historija RTRS|website=lat.rtrs.tv|publisher=rtrs.tv|language=Serbian|access-date=20. 9. 2018|author1=RTRS}}</ref> |2002 |postala dio [[Radiotelevizija Republike Srpske|RTRS]] |- |Hercegovačka televizija |Mostar |Local |Analog TV |2002 |2012<ref name="RAK oduzela dozvolu za emitiranje Hercegovačkoj televiziji – www.hercegovina.info">{{cite news|url=http://www.hercegovina.info/vijesti/hercegovina/rak-oduzela-dozvolu-za-emitiranje-hercegovackoj-televiziji|title=RAK oduzela dozvolu za emitiranje Hercegovačkoj televiziji|publisher=www.hercegovina.info|agency=www.hercegovina.info|language=Croatian|access-date=21. 8. 2016}}</ref> |oduzeta dozvola od strane [[Regulatorna agencija za komunikacije Bosne i Hercegovine|RAK BiH]] |- |Hrvatska Televizija Mostar |Mostar |Local |Analog TV | - |2002 |postaje Hercegovačka televizija |- |FTV 2 |Sarajevo |FBiH entity |Analog TV |2001 |2003 |- |Erotel |Mostar |parts of FBiH entity |Analog TV |1996 |2000<ref name="www.monitor.hr – Zatvorena televizija Erotel">{{cite news|url=http://www.monitor.hr/clanci/zatvorena-televizija-erotel/6044/|title=Zatvorena televizija Erotel|publisher=www.monitor.hr|agency=www.monitor.hr|language=Croatian|access-date=21. 8. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160916154509/http://www.monitor.hr/clanci/zatvorena-televizija-erotel/6044/|archive-date=16. 9. 2016|url-status=dead}}</ref> |oduzeta dozvola od strane [[Regulatorna agencija za komunikacije Bosne i Hercegovine|RAK]], kasnije FTV 2 <ref name="Created technical and political prerequisites for the Federal television">{{cite news|url=http://www.mediaonline.ba/ba/arhiva/arhiva/html/2000/nom52.htm|title=Stvorene tehnicke i politicke pretpostavke za Federalnu televiziju|publisher=www.mediaonline.ba|agency=www.mediaonline.ba|language=Bosnian|access-date=21. 8. 2016|archive-date=10. 5. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170510075633/http://www.mediaonline.ba/ba/arhiva/arhiva/html/2000/nom52.htm|url-status=dead}}</ref> |- |RTV Herceg Bosne |Mostar |Local |Analog TV |1993 |1996 |postaje dio Erotela |- |NTV Vitez |Vitez |Local |Analog TV | - |2001 | |- |NTV Travnik |Travnik |Local |Analog TV | - |2005 | |- |HRTV Kiseljak |Kiseljak |Local |Analog TV | - |2001 | |- |NTV D Doboj |[[Doboj]] |Local |Analog TV | - |2001 | |- |RTV Step |Bijeljina |Local |Analog TV | - |2002 |spojila se sa [[Nova BH|Pink BH]]<ref name="U Pink BiH ulažemo 50 miliona maraca">{{cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/274888|title=U Pink BiH ulažemo 50 miliona maraca|website=www.infobiro.ba|publisher=www.slobodna-bosna.ba|language=Bosnian|access-date=21. 8. 2016|archive-date=2. 10. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161002001026/http://www.infobiro.ba/article/274888|url-status=dead}}</ref> |- |TV GLS |Sokolac |Local |Analog TV | - |2002 | |- |RTV Info Tes |Teslić |Local |Analog TV | - |2002 |spojila se sa [[Nova BH|Pink BH]] |- |TV Studio Šamac |Bosanski Šamac |Local |Analog TV | - |2002 | |- |RTV Maoča |Brčko |Local |Analog TV | - |2002 | |- |TV Žepče |Žepče |Local |Analog TV | - |2002 | |- |RTV Kladanj |Kladanj |Local |Analog TV | - |2002 | |- |TV MIB |Brčko |Local |Analog TV | - |2002 | |- |ATV Banovići |Banovići |Local |Analog TV | - |2002 | |- |TV FS3 |[[Tuzla]] |Local |Analog TV |1992 |2002 | |- |TVT Tuzla |[[Tuzla]] |Local |Analog TV | - |2009 | |- |NTV Zetel |Zenica |Local |Analog TV | - |2005 | |- |RTV Vlasenica |Vlasenica |Local |Analog TV | - |2002 | |- |TV Srpski Glas |Zvornik |Local |Analog TV | - |2002 | |- |RTV Zvornik |Zvornik |Local |Analog TV | - |2002 | |- |RTV Ljubinje |Ljubinje |Local |Analog TV | - |2002 |spojila se sa [[Nova BH|Pink BH]] |- |TV Teodora |Banja Luka |Local |Analog TV | - |2002 |spojila se sa [[Nova BH|Pink BH]] |- |NRTV Banja Luka |Banja Luka |Local |Analog TV | - |2003 |spojila se sa [[Nova BH|Pink BH]] |- |TV Gvozden |Banja Luka |Local |Analog TV | - |2001 |oduzeta dozvola od strane [[Regulatorna agencija za komunikacije Bosne i Hercegovine|RAK BiH]] |- |RTV Sveti Georgije |Banja Luka |Local |Analog TV | - |2001 |oduzeta dozvola od strane [[Regulatorna agencija za komunikacije Bosne i Hercegovine|RAK BiH]] |} == Također pogledajte == * [[Spisak radiostanica u Bosni i Hercegovini]] == Reference == {{reflist}} == Vanjski linkovi == * [http://rak.ba/bos/index.php?uid=1273787112 RAK BiH] * [http://www.mkt.gov.ba/Default.aspx?langTag=en-US&template_id=99&pageIndex=1 ministarstvo transporta BiH<br />]{{Mrtav link}} * [http://www.bhrt.ba/ BHRT <br />] * [https://web.archive.org/web/20180314171914/http://pem.ba/ PEM BiH] {{BiH po temama}} [[Kategorija:Komunikacija u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Televizija u Bosni i Hercegovini]] g9xmhw3a2vsaf4uxqz5eiirblw3wo1p Zapadnobački upravni okrug 0 445843 3669728 3506484 2024-11-26T06:37:00Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669728 wikitext text/x-wiki {{Geokutija|Regija <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Zapadnobački upravni okrug | izvorno_ime = | drugo_ime = {{jezik|sr-Cyrl|Ѕападнобачки управни округ}} {{Simboli jezika|sr|srpski}} | kategorija = <!-- *** Ime **** --> | etimologija = | službeni_naziv = | moto = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = | opis_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | simbol = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | država = Srbija | zastava_države = Flag of Serbia.svg | pokrajina = | pokrajina_vrsta = | regija = [[Vojvodina]]| regija_vrsta = Statistička regija | distrikt = | distrikt_vrsta = <!-- *** Granice, objekti što pripadaju u ovaj dio i.t.d *** --> | graniči_sa = [[Mađarska|Mađarskom]], [[Sjevernobački upravni okrug|Sjevernobačkim okrugom]], [[Južnobački upravni okrug|Južnobačkim okrugom]] i [[Hrvatska|Hrvatskom]] | dio = | grad = | znamenitost = | rijeka = <!-- *** Položaj *** --> | glavni_grad = [[Sombor]] | položaj_glavnog_grada = | regija_glavnog_grada = | država_glavnog_grada = | visina_glavnog_grada = | širina_stepeni_glavnog_grada = | širina_minuta_glavnog_grada = | širina_sekundi_glavnog_grada = | širina_SJ_glavnog_grada = | dužina_stepeni_glavnog_grada = | dužina_minuta_glavnog_grada = | dužina_sekundi_glavnog_grada = | dužina_IZ_glavnog_grada = | najviši = | najviša_lokacija = | najviša_regija = | najviša_država = | najviša_visina = | highest_lat_d = | highest_lat_m = | highest_lat_s = | highest_lat_NS = | highest_long_d = | highest_long_m = | highest_long_s = | highest_long_EW = | najniža = | najniža_lokacija = | najniža_regija = | najniža_država = | najniža_visina = | lowest_lat_d = | lowest_lat_m = | lowest_lat_s = | lowest_lat_NS = | lowest_long_d = | lowest_long_m = | lowest_long_s = | lowest_long_EW = <!-- *** Dimenzije *** --> | dužina = | dužina_orijentacija = | širina = | širina_orijentacija = | površina = 2420 <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo = 188087| stanovništvo_datum = 2011 | stanovništvo_gustoća = 77.72 <!-- *** Historija i administracija *** --> | osnovan = 2006 <ref>{{Cite web|url=http://borski.okrug.gov.rs/srb/wp-content/uploads/2012/12/%D0%A3%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B1%D0%B0-%D0%BE-%D1%83%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8-%D0%BE%D0%BA%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BC%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%83%D0%B7%D0%BC%D0%B8.pdf|title=Uredba o upravnim okruzima|last=|first=|date=2006|website=moravickiupravniokrug.org|publisher=Vlada SrbijeMoravički upravni okrug|access-date=27. 3. 2018}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | datum = | vlada_položaj = | vlada_regija = | vlada_država = | government_elevation = | government_lat_d = | government_lat_m = | government_lat_s = | government_lat_NS = | government_long_d = | government_long_m = | government_long_s = | government_long_EW = | lider = Dušan Marijan <ref>{{Cite web|url=http://www.zapadnobacki.okrug.gov.rs/kontakti|title=КОНТАКТ|last=|first=|date=|website=puo.rs|publisher=Zapadnobački upravni okrug|access-date=1. 5. 2018|archive-date=1. 5. 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180501064018/http://www.zapadnobacki.okrug.gov.rs/kontakti|url-status=dead}}</ref> | lider_partija = [[Srpska napredna stranka|SNS]] <!-- *** Kod *** --> | vremenska_zona = | utc_odstupanje = | vremenska_zona_DST = | utc_offset_DST = | poštanski_broj = | pozivni broj = 025 | kod = <!-- *** Slobodna polja *** --> | prazno = | prazno_vrsta = | prazno1 = | prazno1_vrsta = <!-- *** Karta *** --> | karta = West Backa in Serbia (Kosovo independent).svg | opis_karte = Zapadnobački okrug u Srbiji | razmjer_karte = | karta_lokacija_x = | karta_lokacija_y = <!-- *** Webb stranice *** --> | web_stranica = [http://www.zapadnobacki.okrug.gov.rs/ Zvanični veb sajt] <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Zapadnobački upravni okrug''' se nalazi u sjevernom dijelu [[Vojvodina|Vojvodine]] u [[Srbija|Srbiji]] i prostire se na 2420&nbsp;km<sup>2</sup>. Obuhvata jedan grad i tri općine sa ukupno 188.087 stanovnika (2011). Sjedište upravnog okruga se nalazi u [[Sombor]]u. Na sjeveru graniči sa [[Mađarska|Mađarskom]], na istoku sa [[Sjevernobački upravni okrug|Sjevernobačkim okrugom]], na jugu sa [[Južnobački upravni okrug|Južnobačkim okrugom]] i na zapadu sa [[Hrvatska|Hrvatskom]]. Ime je dobio po geografskoj regiji [[Bačka]], a okrug obuhvata manji zapadni dio srpske Bačke. == Administrativna podjela == Zapadnobački upravni okrug obuhvata jedan grad i tri općine. {| class="wikitable" !Ime !Grb !Broj stanovnika (2011) !Načelnik/Gradonačelnik |- |Grad Sombor |[[Datoteka:COA Sombor.png|bez okvira|72x72piksel]] |85.903 |Šaša Todorović ([[Srpska napredna stranka|SNS]]) |- |[[Apatin|Općina Apatin]] |[[Datoteka:GrbApatin.jpg|bez okvira|79x79piksel]] |28.929 |Milan Škrbić (SNS) |- |[[Kula (Srbija)|Općina Kula]] |[[Datoteka:Kula-grb-veliki.png|bez okvira|92x92piksel]] |43.101 |Perica Videkanjić (SNS) |- |[[Odžaci (Srbija)|Općina Odžaci]] |[[Datoteka:COA Odzaci.png|bez okvira|72x72piksel]] |30.154 |Goran Đaković (SNS) |} == Privreda == Kao i u ostatku Vojvodine, Zapadna Bačka raspolaže sa velikim brojem plodne zemlje, što stvara dobre uslove za razvoj poljoprivrede, koja je u tom području predstavlja jednu od najjačih privrednih grana. I industrija predstavlja jaku privrednu granu, sa jakim privrednim subjektima kao što su metalski kompleks ''Bane,'' brodogradilište ''Dunav'', fabrika suncokretovog ulja ''Sunce'' te ''Somboled.'' == Demografija == {{Glavni|Popis stanovništva u Srbiji 2011 (Zapadnobački okrug)}} Prema popisu iz 2011. godine Zapadnobački upravni okrug ima 188.087 stanovnika, dok gustoća naseljenosti iznosi 77,72 stanovnika/km<sup>2</sup>. Prosječna starost stanovništva iznosi 43,25 godina. Najmlađu populaciju ima Kula (42,41 godina), dok najstariju imaju Odžaci (43,73 godina).<ref>{{Cite web|url=http://media.popis2011.stat.rs/2014/11/DBR-41662-RZZS-Dashboard-v16.swf|title=Попис становништва, домаћинстава и станова 2011. у Републици Србији|last=|first=|date=|website=popis2011.stat.rs|publisher=Republički zavod za statistiku|access-date=1. 5. 2018}}</ref> Etnički sastav okruga je sljedeći: {| class="wikitable" !Etnička grupa !Populacija (udio) |- |[[Srbi]] |122.848 (65,31%) |- |[[Mađari]] |17.576 (9,34%) |- |[[Hrvati]] |10.879 (5,78%) |- |[[Crnogorci]] |5.070 (2,7%) |- |[[Rusini]] |4.718 (2,51%) |- |[[Romi]] |3.018 (1,6%) |- |[[Bunjevci]] |2.162 (1,15%) |- |[[Ukrajinci]] |1.344 (0,71%) |- |[[Rumuni]] |1.340 (0,71%) |- |[[Jugoslaveni|Jugosloveni]] |1.274 (0,68%) |- |[[Slovaci]] |1.096 (0,58%) |- |'''Ukupno''' |188.087 |} == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == {{Portal Srbija}} * [http://www.zapadnobacki.okrug.gov.rs/ Zvanični sajt] {{Okruzi u Srbiji}} [[Kategorija:Okruzi Srbije]] [[Kategorija:Zapadnobački upravni okrug| ]] dgp7k07jah9f6nqinfv80wboglw2wxh Južnobanatski upravni okrug 0 449228 3669680 3506451 2024-11-25T19:57:28Z Illegitimate Barrister 62411 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:South Banat in Serbia (Kosovo independent).svg]] → [[File:Map of South Banat in Serbia (with Kosovo independent).svg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] 3669680 wikitext text/x-wiki {{Geokutija|Regija <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Južnobanatski upravni okrug | izvorno_ime = | drugo_ime = {{jezik|sr-Cyrl|Јужнобанатски управни округ}} {{Simboli jezika|sr|srpski}} | kategorija = <!-- *** Ime **** --> | etimologija = | službeni_naziv = | moto = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = | opis_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | simbol = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | država = Srbija | zastava_države = Flag of Serbia.svg | pokrajina = [[Vojvodina]]| pokrajina_vrsta = Autnomna pokrajina | regija = | regija_vrsta = | distrikt = | distrikt_vrsta = <!-- *** Granice, objekti što pripadaju u ovaj dio i.t.d *** --> | graniči_sa = [[Rumunija|Rumunijom]], [[Braničevski upravni okrug|Braničevskim okrugom]], [[Podunavski upravni okrug|Podunavskim okrugom]] i [[Beograd|Gradom Beogradom]] | dio = | grad = | znamenitost = | rijeka = <!-- *** Položaj *** --> | glavni_grad = [[Pančevo]] | položaj_glavnog_grada = | regija_glavnog_grada = | država_glavnog_grada = | visina_glavnog_grada = | širina_stepeni_glavnog_grada = | širina_minuta_glavnog_grada = | širina_sekundi_glavnog_grada = | širina_SJ_glavnog_grada = | dužina_stepeni_glavnog_grada = | dužina_minuta_glavnog_grada = | dužina_sekundi_glavnog_grada = | dužina_IZ_glavnog_grada = | najviši = | najviša_lokacija = | najviša_regija = | najviša_država = | najviša_visina = | highest_lat_d = | highest_lat_m = | highest_lat_s = | highest_lat_NS = | highest_long_d = | highest_long_m = | highest_long_s = | highest_long_EW = | najniža = | najniža_lokacija = | najniža_regija = | najniža_država = | najniža_visina = | lowest_lat_d = | lowest_lat_m = | lowest_lat_s = | lowest_lat_NS = | lowest_long_d = | lowest_long_m = | lowest_long_s = | lowest_long_EW = <!-- *** Dimenzije *** --> | dužina = | dužina_orijentacija = | širina = | širina_orijentacija = | površina = 4.245 <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo = 293.370| stanovništvo_datum = 2011 | stanovništvo_gustoća = 152.85 <!-- *** Historija i administracija *** --> | osnovan = 2006 <ref>{{Cite web|url=http://borski.okrug.gov.rs/srb/wp-content/uploads/2012/12/%D0%A3%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B1%D0%B0-%D0%BE-%D1%83%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8-%D0%BE%D0%BA%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BC%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%83%D0%B7%D0%BC%D0%B8.pdf|title=Uredba o upravnim okruzima|last=|first=|date=2006|website=moravickiupravniokrug.org|publisher=Vlada SrbijeMoravički upravni okrug|access-date=27. 3. 2018}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> | datum = | vlada_položaj = | vlada_regija = | vlada_država = | government_elevation = | government_lat_d = | government_lat_m = | government_lat_s = | government_lat_NS = | government_long_d = | government_long_m = | government_long_s = | government_long_EW = | lider = Danijela Lončar (načelnica) <ref>{{Cite web|url=http://juznobanatski.okrug.gov.rs/|title=Severno banatski okrug|last=|first=|date=|website=juznobanatski.okrug.gov.rs|publisher=Južnobanatski upravni okrug|access-date=17. 10. 2018}}</ref> | lider_partija = <!-- *** Kod *** --> | vremenska_zona = | utc_odstupanje = | vremenska_zona_DST = | utc_offset_DST = | poštanski_broj = | pozivni broj = +381 (0)13 | kod = <!-- *** Slobodna polja *** --> | prazno = | prazno_vrsta = | prazno1 = | prazno1_vrsta = <!-- *** Karta *** --> | karta = Map of South Banat in Serbia (with Kosovo independent).svg | opis_karte = Južnobanatski okrug u Srbiji | razmjer_karte = | karta_lokacija_x = | karta_lokacija_y = <!-- *** Webb stranice *** --> | web_stranica = [http://www.juznobanatski.okrug.gov.rs/ Zvanični veb sajt] <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Južnobanatski upravni okrug''' se nalazi u jugoistočnom dijelu [[Vojvodina|Vojvodine]] i prostire se na 4.245&nbsp;km. Obuhvata dva grada i šest općina sa ukupno 293.370 stanovnika (2011). Sjedište okruga se nalazi u [[Pančevo|Pančevu]]. Na sjeveru graniči sa Sjevernobanatskim okrugom, na istoku i jugoistoku sa [[Rumunija|Rumunijom]], na jugu sa [[Braničevski upravni okrug|Braničevskim]] i [[Podunavski upravni okrug|Podunavskim okrugom]], a na zapadu sa [[Beograd|Gradom Beogradom]]. Ime je dobio po geografskoj regiji [[Banat]]. Međutim, kao što i ime pokazuje, područje okruga obuhvata samo južni dio Banata, koji se inače prostire do Rumunije i [[Mađarska|Mađarske]].<ref>{{Cite web|url=http://media.popis2011.stat.rs/2014/11/DBR-41662-RZZS-Dashboard-v16.swf|title=Попис становништва, домаћинстава и станова 2011. у Републици Србији|last=|first=|date=|website=popis2011.stat.rs|publisher=Republički zavod za statistiku|access-date=17. 10. 2018}}</ref> == Administrativna podjela == Južnobanatski upravni okrug obuhvata dva grada i šest općina. {| class="wikitable" !Ime !Grb !Broj stanovnika (2011) !Načelnik/Gradonačelnik |- |[[Pančevo|Grad Pančevo]] |[[Datoteka:COA Pancevo.png|bez okvira|72x72piksel]] |123.414 |Saša Pavlov ([[Srpska napredna stranka|SNS]]) |- |[[Vršac|Grad Vršac]] |[[Datoteka:Vrsac-grb-srednji.png|bez okvira|72x72piksel]] |52.026 |Dragana Mitrović (SNS) |- |[[Alibunar|Općina Alibunar]] |[[Datoteka:Alibunar (grb).png|bez okvira|82x82piksel]] |20.151 |Dušan Dakić (SNS) |- |[[Bela Crkva (Srbija)|Općina Bela Crkva]] |[[Datoteka:Blason de Bela Crkva.png|bez okvira|72x72piksel]] |17.367 |Darko Bogosavljević (SNS) |- |[[Kovačica|Općina Kovačica]] |[[Datoteka:Kovačica2004.jpg|bez okvira|72x72piksel]] |25.274 |Milan Garašević (SNS) |- |[[Kovin|Općina Kovin]] |[[Datoteka:Kovin-grb.png|bez okvira|72x72piksel]] |33.722 |Sanja Petrović (SNS) |- |[[Opovo|Općina Opovo]] | |10.440 |Zoran Tasić (SNS) |- |[[Plandište|Općina Plandište]] | |11.336 |Jovan Repac (SNS) |} == Privreda == Najrazvijenije privredne grane u južnom Banatu su poljoprivreda (ratarstvo, stočarstvo, te vinogradarstvo u okolini Vršca i Bele Crkve) i hemijska industrija ([[Rafinerija nafte Pančevo|Rafinerija nafte u Pančevu]], HIP Azotara i pančevačka Petrohemija). == Demografija == Prema popisu iz 2011. godine, Južnobanatski upravni okrug ima 293.370 stanovnika, dok gustoća naseljenosti iznosi 152,85 stanovnika/km<sup>2</sup>, čime je taj okrug najnaseljeniji u Vojvodini. Prosječna starost stanovništva iznosi 40,56 godina. Najmlađu populacija živi u Pančevu (41,56 godina), dok najstarija živi u Plandištu (44,72 godina). == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == {{Portal Srbija}} * [http://juznobanatski.okrug.gov.rs/ službeni sajt Južnobanatskog upravnog okruga] {{Okruzi u Srbiji}} [[Kategorija:Okruzi Srbije]] [[Kategorija:Južnobanatski upravni okrug| ]] 4lxryw7z905uyidz4cm4qn0biyc8uml Wikipedia:Čaršija/Pomoć 4 466067 3669678 3669562 2024-11-25T19:47:26Z Sabri76 23213 /* Bosna i Hercegovina i Mediteranske igre */ 3669678 wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ {{Čaršija|1= <div style="border-spacing: 3px; background-color: #f8f9fa; color: black; margin: 0.5em 0 0.5em 1em; padding: 0.2em; float: right; clear: right; font-size: 88%; line-height: 1.5em; width: 22em; border:0;"> <div style="padding:10px;">Čaršija se automatski [[Pomoć:Arhiviranje stranica za razgovor|arhivira]]. Starija pitanja možete naći [[/Arhive|ovdje]].</div> <inputbox> bgcolor=transparent type=fulltext prefix=Wikipedia:Čaršija/Pravopis break=yes width=30 searchbuttonlabel=Traži break=no </inputbox> </div> '''Dobro došli na odjeljak Čaršije za pomoć novim korisnicima!''' Ovdje možete postaviti sva pitanja koja se tiču osnova Wikipedija i njenog uređivanja. Postavljena pitanja i problemi bit će odgovoreni u što kraćem roku. Kad se problem riješi, onda ga označite šablonom {{tl|Urađeno}} ili {{tl|ok}}. <div class="hlist left" style="margin-top:30px;"> * {{Dugme|Postavi novo pitanje|url=//bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Čaršija/Pomoć&action=edit&section=new|class=mw-ui-constructive|style=background: #169086; border: #169086; color:white;}} </div> }} __TOC__ == Pomoć oko teksta == Zdravo, Da li mi neko može pomoći i pogledati jedan članak? Hoću da se uverim da je po kriterijumima Vikipedije pre no što ga postavim. Bila bih zahvalna na pomoći! Hvala unapred, Anđela : Zdravo! Budite slobodni postaviti tekst, ovo je slobodna enciklopedija, a iskusnije kolege će Vas uputiti za dalje. --[[Korisnik:Mhare|Haris]] ([[Razgovor s korisnikom:Mhare|razgovor]]) 10:03, 18 novembar 2020 (CET) : {{ping|Andjela.bonapart}}, evo i da spomenem kako bi vidjeli poruku :) --[[Korisnik:Mhare|Haris]] ([[Razgovor s korisnikom:Mhare|razgovor]]) 10:04, 18 novembar 2020 (CET) Hvala mnogo na odgovoru! Tekst sam postavila već jednom, ali rekli su mi da je promotivan. :( Mnogo bi mi značilo ako biste mogli da ga preletite (odista nije dugačak) i samo me uputite na deo koji je reklaman. I ja ću Vas spomenuti :) : {{ping|Mhare}} Oprosite što opet pišem! Da li ste videli moju prethodnu objavu? : {{ping|Mhare}} Hvala! :: Je li članak bio pisan s namjerom da bude reklama za Meridian? Koliko je Meridian Sport relevantan za opću enciklopediju? Pročitajte smjernicu [[Wikipedia:Relevantnost]] pa mi iskreno odgovorite. --[[Korisnik:Mhare|Haris]] ([[Razgovor s korisnikom:Mhare|razgovor]]) 23:11, 19 novembar 2020 (CET) @AnToni: zasto si izbrisao clanak o Narcisu Vucini, koji sam pravila mjesecima??? Vrati ga odmah na moje igraliste, molim! == Napisao sam clanak, ali ne znam ga objaviti == Dobar dan, Nisam vrlo iskusan korisnik racunala. Napisao sam opsiran clanak za Wikipediju, ali pretesko mi je ga urediti i objaviti. Da li ima neko, ko bi mi mogao s tim pomoci? Hvala unaprijed. --[[Korisnik:Haszcz|Haszcz]] ([[Razgovor s korisnikom:Haszcz|razgovor]]) 17:04, 21 decembar 2020 (CET) :{{ping|Haszcz}} Pozdrav, pošto Vam je to prvo članak preporučio bih da ga prvo napravite na stranici Vašeg igrališta (samo kliknite ovaj crveni link i tu kopirajte Vaš tekst, [[Korisnik:Haszcz/Igralište]]) i neko od iskusnijih urednika će se potruditi da Vam pomogne. Također, jedna veoma bitna napomena, nakon svakog Vašeg komentara dodajte i Vaš potpis tako što ćete jednostavno kopirati sljedeći tekst na kraj Vašeg komentara <code><nowiki>--~~~~</nowiki></code>. --[[Korisnik:Semso98|Semso98]] ([[Razgovor s korisnikom:Semso98|razgovor]]) 18:17, 21 decembar 2020 (CET) :{{ping|Semso98}} Hvala lijepa, tako cu i uraditi! --[[Korisnik:Haszcz|Haszcz]] ([[Razgovor s korisnikom:Semso98|razgovor]]) 13:32, 22 decembar 2020 (CET) :: Također, imate i ovu lijepu uputu: [[Wikipedia:Vaš prvi članak]] --[[Korisnik:Mhare|Haris]] ([[Razgovor s korisnikom:Mhare|razgovor]]) 21:07, 22 decembar 2020 (CET) @AnToni: zasto si izbrisao clanak o Narcisu Vucini, koji sam pravila mjesecima??? Vrati ga odmah na moje igraliste, molim! == Izmjena podataka u clanku == Zdravo, da li je moguce ispraviti greske na ovom clanku https://bs.wikipedia.org/wiki/Ljiljana_Masal Zamolila me sestra Ljiljane Masal da se neke stvari isprave koje su pogresne u clanku. Konkretno mjesto rodjenja je Vareš Majdan, a ne Majdan kod Vareša i po nacionalnosti je bila srpkinja, a ne hrvatica. Uredio sam to i poslao zahtjev, ali nista se nije promijenilo. Koliko se obicno ceka ta izmjena? Da li je moguce postaviti sliku na clanak? @AnToni: zasto si izbrisao clanak o Narcisu Vucini, koji sam pravila mjesecima??? Vrati ga odmah na moje igraliste, molim! == @AnToni: zasto si izbrisao clanak o Narcisu Vucini, koji sam pravila mjesecima??? Vrati ga odmah na moje igraliste, molim! == @AnToni: zasto si izbrisao clanak o Narcisu Vucini, koji sam pravila mjesecima??? Vrati ga odmah na moje igraliste, molim! :{{spomeni|Haszcz}}, ja sam prebacio članak na Vaše igralište: [[Korisnik:Haszcz/Narcis Vučina]] (imenski prostor Wikipedia se ne koristi za igrališta korisnika niti za nacrte članaka, već za stranice o pravilima i smjernicama, te drugim stvarima vezanim za rad na Wikipediji). Dovršite ga prema pravilima i smjernicama Wikipedije i prebacit ćemo ga u glavni imenski prostor. --[[Korisnik:Semso98|Semso98]] ([[Razgovor s korisnikom:Semso98|razgovor]]) 21:18, 25 maj 2021 (CEST) == Boje partija == [https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%A0ablon:Izborni_dijagram/Partija/Doku/SI&stable=0&redirect=no Ovdje] ([https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%A0ablon:Izborni_dijagram/Partija/Doku/SI&oldid=3415049 oldid]) je prikaz s greškom, ispis koda tabele; ako se ispatrolira i, osim [https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%A0ablon%3AIzborni_dijagram%2FPartija%2FDoku%2FSI&type=revision&diff=3415049&oldid=3049143 toga], [https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%A0ablon%3AIzborni_dijagram%2FPartija%2FSI&type=revision&diff=3415048&oldid=2677434 ovo], ispis je OK. Izmjene su na dvije stranice i validne su (ili nevalidne) zajedno, obje... --[[Posebno:Doprinosi/5.43.80.185|5.43.80.185]] 19:20, 17 maj 2022 (CEST) == Ispis crvenog linka umjesto izabranog članka, do poslije 14:30 == Sve dosad nije postavljen izabrani članak. Stavio sam [[Venera]], ali opet je greška s dugmetom i treba dodati naslov članka kao sadržaj parametra |03-2023 u [[Šablon:Istaknuti članci – spisak|ovom]] šablonu. {{ping|Srđan}} Zašto si obrisao?! --[[Posebno:Doprinosi/77.221.2.19|77.221.2.19]]; 14:57, 1. mart 2023. (CET) [u] : Prvo: vrlo dobro znam kako prikaz funkcionira s obzirom na to da sam ga ja dodao na projekt. Drugo: izbrisao sam to što si dodao jer ne možeš ti izabrati članak kako ti se ćefne. Mora biti [[Wikipedia:Istaknuti članci/Glasanje|jedan od ponuđenih]], osim u iznimnim slučajevima kada nijedan nije ponuđen. Treće: nije smak svijeta ako se ne doda do ''X sati'' na početku mjeseca. Četvrto, stvarno mi nije jasno zašto i dalje izbjegavaš i lokalnu blokadu a i globalno zaključavanje računa, Obsuseru. Izgleda da ćemo na kraju morati blokirati sve Telemachove opsege, ne samo zeničke. – [[Korisnik:Srđan|Srđan]] ([[Razgovor s korisnikom:Srđan|razgovor]]); 15:16, 1. mart 2023. (CET) :: Znam i ja. Znaš koliko mi je važno ''ko'' je... :: Izabrao sam jedan od izabranih članaka sa zvjezdicom, šta je tu problem!? Ne mora biti po tom hrvatskom nalik standardu (inače besmislen), čak uopšte ne birati takav frišak članak s mogućim greškama odmah na naslovnu nego prosto jedan od onih sa zvjezdicom. Pojedinac izmislio pravilo i sad svi to moraju pratiti, smiješno. Članak gdje je glasanje u toku nikako. :: Nekom jeste, ali takvo izbjegavanje odgovora dokaz je ko je u pravu (za svaku grešku neko je odgovoran i snosiće odgovornost, uključujući neažuriranje uz istovremeno onemogućavanje drugim da ažuriraju, ti si išao do te mjere da vratiš crveni vikilink umjesto Venere). Ako si prešao sa :sr: ovdje pod većim pseudonimom nećeš ti zavoditi pravila drugima (npr. navodnici), a i pripadaš njima i tom okupacionom velikosrbijanskom CAS-u (sr+hr) pa ne cijenim više ništa... :: Nisi pametniji od mene, svako ima isto pravo, ti možda i manje jer nisi stručan a miješaš se u sve iako projekat u cjelosti nazaduje jer drugi ostaju kao i ja bez riječi i samo prestanu koristiti sve. Nastavi se družiti pod pseudonimom sa sebi sličnima, očigledno da imaš/imate lični animozitet, ljubomoru, neznanje i upušćanost (a i moć/snagu umjesto pravednosti) pa se tako ponašate, ali eto sudbina je da nismo imali sreće da svijet funkcioniše, ali neki se i dalje bore. :: Nećete me nikad blokirati, ni lokalno ni globalno (tek ako budem utamničen), jedino vam i trebaju ovakvi naivni kao ja pa da razabirete u udobnosti. Ja idem do kraja, stoga se historija ponavlja i sve besmisleno radi iznova i iznova. Dakle, ne izbjegavam nego nastavljam po starom jer sam u pravu a znam da mi je život uništen ali se ne predajem u borbi za istinu nikad. Ti i ne znaš šta znači da je nalog (globalno) zaključan uostalom i zašto je došlo do takvog stanja a u kakvom su stanju srpskohrvatski uz slovenački i albanski projekat te u kakvom je stanju svijet, poslušaj onu emisiju oko 19.00 na TV-u ili radiju ako si zaboravio. :: --[[Posebno:Doprinosi/109.175.38.196|109.175.38.196]]; 01:00, 4. mart 2023. (CET) ---- Opet se ponavlja isto... Sada sam, u nadi da bude manje protivljenja, stavio isti članak koji je bio (od marta, [[Nasilje]]), a opet privremeno. Ne znam kojom metodom će se izabrati članak za prikaz na početnoj strani tokom aprila, ali narušavanje početne strane treba prestati npr. planiranjem unaprijed... Hvala i izvinjavam se ako sam opet pogriješio nešto (svejedno mislim da je bolje imati sadržaj a ne nešto neinformativno iz prostog razloga nehata i/ili čak namjernog opstruiranja). Ako se vodim(o) Srđanovim komentarom, mogao bi tu da ide članak ''[[Noćna kretanja]]'' jer ima glas za i nijedan protiv, najbolje prošao na glasanju dosad. Zamijenit ću stoga članak Nasilje ovim člankom i nadati se da je potez dobar. --[[Posebno:Doprinosi/109.163.169.25|109.163.169.25]]; 00:19, 1. april 2023. (CEST) {{promvel|88%|{{ping|Srđan}}{{ping|AnToni}}{{ping|KWiki}}{{ping|Mhare}}{{ping|Semso98}}{{ping|Palapa}}{{ping|Nerko65}}&{{ping|Panassko}}}} Stavio sam ''[[Noćna kretanja]]'', ažurirati svejedno [[Šablon:Istaknuti članci – spisak]] za sadržaj parametra '''|04-2023=''' da i dugme radi, bilo da ostane ''Noćna kretanja'' ili ako se odlučite za drugi članak iz nekog razloga. --[[Posebno:Doprinosi/109.163.169.25|109.163.169.25]]; 00:39, 1. april 2023. (CEST) == Moje korisnicko ime == Duze vrijeme sam na putu pa ne mogu naci svoje originalno korisnicko ime! [[Korisnik:Rh+-saradnik|Rh+-saradnik]] ([[Razgovor s korisnikom:Rh+-saradnik|razgovor]]) 19:07, 28 juli 2023 (CEST) == Bosna i Hercegovina i Mediteranske igre == Zdravo. Detaljno istražujem Mediteranske igre i stvaram članke s informacijama koje pronađem. (https://en.wikipedia.org/wiki/Basketball_at_the_2001_Mediterranean_Games) Međutim, nisam uspio pronaći sljedeće podatke o Bosni i Hercegovini. Možete li pogledati online ili fizičku arhivu novina i zapisati ove informacije? * Mediteranske igre 1993.: Odbojka (muškarci) - 25.06.1993 - Alžir-Bosna i Hercegovina (podaci o rezultatu i broju setova kao 15:8, 15:10...) * Mediteranske igre 2001.: Košarka (muškarci) - 04.09.2001 - Liban-Bosna i Hercegovina (podaci o rezultatu) Vrlo je vjerovatno da će dan-dva nakon ovih datuma biti informacija u novinama. Nadam se da će mi neko pomoći.-- [[Korisnik:Sabri76|Sabri76]] ([[Razgovor s korisnikom:Sabri76|razgovor]]) 09:33, 25 novembar 2024 (CET) 8e8abpixqvffv6xxih1qxykc9ugclec Alantoin 0 469119 3669760 3510307 2024-11-26T11:15:24Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669760 wikitext text/x-wiki {{Infokutija hemijski spoj | Strukturna formula =[[Datoteka:Allantoin.svg |250px]][[Datoteka:Allantoïne.JPG|thumb|250px|center|<center>Hrpica bijelog praha na sahatnom staklu</center>]][[Datoteka:Allantoin-3D-balls.png |center|thumb|250px|<center>Trodimenzijska struktura alantoina</center>]] | Hemijski spoj =Alantoin | Druga imena = Glioksildiureid; 5-Ureidohidantoin <br>[[IUPAC]]-ime: (2,5-Diokso-4-imidazolidinil) urea | Sumarna formula = C<sub>4</sub>H<sub>6</sub>N<sub>4</sub>O<sub>3</sub> | CAS registarski broj =97-59-6 | SMILES = O=C1Nc2nc(=O)nc2C(=O)N1 | SMILES2= | Kratki opis =Bezbojni, bezmirisni kristalni prah | Molarna masa =158,12 g/mol | Agregatno stanje =Čvrsto | Gustoća = 1,45 g/cm<sup>3</sup> | Tačka topljenja =230 (razlaže se) | Tačka ključanja =478 | pKa = 8,48 | pKb = | Rastvorljivost =0,57 g/100 mL (25 °C) <br /> 4,0 g/100 mL (75 °C)<br> Rastvorljiv u [[etanol|alkoholu]], [[piridin]]u, [[natrij-hidroksid|NaOH]] ,<br /> nerastvorljiv u [[etil-eter]]u | Dipolni moment = |InChI =1/C4H6N4O3/c5-3(10)6-1-2(9)8-4(11)7-1/h1H,(H3,5,6,10)(H2,7,8,9,11) | InChI2 = | KEGG = <br>[[PubChem]]: |Hazard | NFPA-H = 2 | NFPA-F = 1 | NFPA-R = 0 <ref>{{Cite web |url=https://fscimage.fishersci.com/msds/24578.htm |title=Allantoin MSD |access-date=18. 10. 2020 |archive-date=11. 8. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200811065326/https://fscimage.fishersci.com/msds/24578.htm |url-status=dead }}</ref> }} '''Alantoin''', '''5-ureidohksdantoin''' ili '''gliossildiureid''', je [[hemijski spoj]] sa [[hemijska formula|formulom]] C<sub>4</sub>H<sub>6</sub>N<sub>4</sub>O<sub>3</sub>.<ref>{{Cite web | url=https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=204 | title=Allantoin}}</ref><ref>{{Cite web | url=http://www.chemblink.com/products/97-59-6.htm | title=CAS # 97-59-6, Allantoin, 5-Ureidohydantoin, Glyoxyldiureide, Glyoxylic diureide, Cordianine, Glyoxyldiureid, (2,5-Dioxo-4-imidazolidinyl)urea}}</ref> To je [[diureid]] [[glioksilna kiselina|glioksilne kiseline]] i glavni metabolički međuprodukt u većini organizama, uključujući [[životinje]], [[biljke]] i [[bakterije]]. Proizvodi se od [[mokraćna kiselina|mokraćne kiseline]], koja je sama produkt razgradnje [[nukleinske kiseline|nukleinskih kiselina]], dejstvom enzima [[urat-oksidaza]] (urikaza).<ref>{{Cite journal|last=Pizzichini|first=Maria|last2=Pandolfi|first2=Maria Luisa|last3=Arezzini|first3=Laura|last4=Terzuoli|first4=Lucia|last5=Fe′|first5=Linda|last6=Bontemps|first6=Francois|last7=Van den Berghe|first7=Georges|last8=Marinello|first8=Enrico|date=9. 8. 1996|title=Labelling of uric acid and allantoin in different purine organs and urine of the rat|journal=Life Sciences|volume=59|issue=11|pages=893–899|doi=10.1016/0024-3205(96)00387-6|pmid=8795700}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Xi|first=H.|last2=Schneider|first2=B. L.|last3=Reitzer|first3=L.|date=1. 10. 2000|title=Purine catabolism in Escherichia coli and function of xanthine dehydrogenase in purine salvage|journal=Journal of Bacteriology|volume=182|issue=19|pages=5332–5341|issn=0021-9193|pmc=110974|pmid=10986234|doi=10.1128/jb.182.19.5332-5341.2000}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Johnson|first=Richard J.|last2=Sautin|first2=Yuri Y.|last3=Oliver|first3=William J.|last4=Roncal|first4=Carlos|last5=Mu|first5=Wei|last6=Gabriela Sanchez-Lozada|first6=L.|last7=Rodriguez-Iturbe|first7=Bernardo|last8=Nakagawa|first8=Takahiko|last9=Benner|first9=Steven A.|date=1. 1. 2009|title=Lessons from comparative physiology: could uric acid represent a physiologic alarm signal gone awry in western society?|journal=Journal of Comparative Physiology B|volume=179|issue=1|pages=67–76|doi=10.1007/s00360-008-0291-7|issn=1432-136X|pmc=2684327|pmid=18649082}}</ref> == Historija == Alantoin su prvi put izolirali italijanski liječnik Michele Francesco Buniva (1761–1834) i francuski hemičar [[Louis Nicolas Vauquelin]], 1800. godine, koji su pogrešno vjerovali da je prisutan u [[amnion|plodovoj vodi]].<ref>See: * Buniva and Vauquelin (1800) [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=iau.31858046217174;view=1up;seq=277 "Sur l'eau de l'amnios de femme et de vache"] (On the amniotic fluid of women and cows), ''Annales de chimie'', '''33''' : 269-282. * See also: Leopold Gmelin with Henry Watts, trans., ''Hand-book of Chemistry'' (London, England: The Cavendish Society, 1856), vol. 10, [https://books.google.com/books?id=avE4AAAAMAAJ&pg=PA260#v=onepage&q&f=false p. 260.]</ref> U 1821., francuski hemičar [[Jean Louis Lassaigne]] pronašao ga je u tečnosti [[alantois]]a; nazvao je ''"l'acide allantoique"'' (=alantoisna kiselina).<ref>Lassaigne (1821) [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uva.x002488783;view=1up;seq=297 "Nouvelles recherches sur la composition les eaux de l'allantoïde et de l'amnios de la vache"] (New investigations into the composition of the allantoic and amniotic fluids of the cow), ''Annales de chimie et de physique'', 2nd series, '''17''' : 295-305. On pp. 300 ff, Lassaigne names and characterizes "l'acide allantoique" (allantoic acid).</ref> Zatim su je 1837., njemački hemičari [[Friedrich Wöhler]] i [[Justus von Liebig|Justus Liebig]] sintetizirali su iz mokraćne kiseline] i preimenovali u "alantoïn''.<ref>See: * Liebig and Wöhler (1837) [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=umn.31951d00316749c;view=1up;seq=581 "Ueber die Natur der Harnsäure"] (On the nature of uric acid), ''Annalen der Physik und Chemie'', '''41''' (8) : 561-569. Allantoin is named on p. 563. [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=umn.31951d00316749c;view=1up;seq=583 From p. 563:] ''"Sie sind ''Allantoïssäure'', oder dieselbe Substance, die man in der Allantoïsflussigkeit der Kühe gefunden hat; wir werden sie von nun an ''Allantoïn'' nennen."'' (They [i.e., the crystals previously isolated] are allantois acid, or the same substance that one found in the allantois fluid of cows; we will call it "allantoin" from now on.) * Reprinted in: F. Wöhler and J. Liebig (1838) [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015026322316;view=1up;seq=623 "Untersuchungen über die Natur der Harnsäure"] (Investigations into the nature of uric acid), ''Annalen der Pharmacie'', '''26''' : 241-340.</ref> == Životinje == Nazvan po [[alantois]]u ([[Amniota|amniotskom]] embrionskom organu za izlučivanje, u kojem se koncentrira tokom razvoja kod većine [[sisari|sisara]], osim ljudi i drugih viših majmuna), proizvod je oksidacije [[mokraćna kiselina|mokraćne kiseline]] od [[katabolizam|katabolizma]]. [[purin]]a. Nakon rođenja, to je glavno sredstvo kojim se [[dušični otpad]] izlučuje u [[mokraća|urina]] ovih životinja.<ref>{{cite journal |title= The absorption and excretion of allantoin in mammals|author1=Young E. G. |author2=Wentworth H. P. |author3=Hawkins W. W. | journal= J. Pharmacol. Exp. Ther. | volume= 81 | pages= 1–9| year= 1944 | url=http://jpet.aspetjournals.org/cgi/reprint/81/1/1 | issue=1}}</ref> U ljudi i drugih [[čovjekoliki majmuni|viših majmuna]], nema metaboličkog puta za pretvorbu [[mokraćna kiselina|mokraćne kiseline]] u alantoin, pa se prvi izlučuje. Rekombinantna [[razburikaza]] se ponekad koristi kao lijek za kataliziranje ove metaboličke konverzije kod pacijenata. Kod riba, prije izlučivanja, alantoin se dalje razgrađuje (u [[amonijak]]).<ref>{{cite journal |last=Fujiwara |first=S |author2=Noguchi T |year=1995|title=Degradation of purines: only ureidoglycollate lyase out of four allantoin-degrading enzymes is present in mammals |journal=The Biochemical Journal |volume=312 |issue=Pt 1 |pages=315–8 |pmid=7492331 |pmc=1136261 |doi=10.1042/bj3120315 }}</ref> Dokazano je da alantoin poboljšava rezistenciju na [[insulin]], kada se daje pacovima i produžava životni vijek kada se daju [[nematoda|nematodnoj]] glisti ''[[Caenorhabditis elegans]]''.<ref>{{cite journal|author1=Ko, W.C. |author2=Liu, I.M. |author3=Chung, H.H. |author4=Cheng, J.T.|title=Activation of I(2)-imidazoline receptors may ameliorate insulin resistance in fructose-rich chow-fed rats|journal=Neuroscience Letters|volume=448|issue=1|date=2008|pages=90–93|doi=10.1016/j.neulet.2008.10.002|pmid=18926881}}</ref><ref>{{cite journal|author1=Shaun Calvert |author2=Robi Tacutu |author3=Samim Sharifi |author4=Rute Teixeira |author5=Pratul Ghosh |author6=João Pedro de Magalhães|year=2016|title=A network pharmacology approach reveals new candidate caloric restriction mimetics in C. elegans|journal=Aging Cell|volume=15 |issue=2|pages=256–266|doi= 10.1111/acel.12432|pmid=26676933|pmc=4783339}}</ref> == Bakterije== U bakterijama se purini i njihovi derivati (kao što je alantoin) koriste kao sekundarni izvori [[dušik]]a u uslovima ograničavanja hranjivih sastojaka. Njihova razgradnja daje [[amonijak]] koji se potom može iskoristi.<ref>{{Cite journal|last=Ma|first=Pikyee|last2=Patching|first2=Simon G.|last3=Ivanova|first3=Ekaterina|last4=Baldwin|first4=Jocelyn M.|last5=Sharples|first5=David|last6=Baldwin|first6=Stephen A.|last7=Henderson|first7=Peter J. F.|date=1. 5. 2016|title=Allantoin transport protein, PucI, from Bacillus subtilis: evolutionary relationships, amplified expression, activity and specificity|journal=Microbiology|volume=162|issue=5|pages=823–836|doi=10.1099/mic.0.000266|issn=1465-2080|pmc=4851255|pmid=26967546}}</ref> For instance, ''[[Bacillus subtilis]]'' is able to utilize allantoin as its sole nitrogen source.<ref>{{Cite journal|last=Goelzer|first=Anne|last2=Bekkal Brikci|first2=Fadia|last3=Martin-Verstraete|first3=Isabelle|last4=Noirot|first4=Philippe|last5=Bessières|first5=Philippe|last6=Aymerich|first6=Stéphane|last7=Fromion|first7=Vincent|date=26. 2. 2008|title=Reconstruction and analysis of the genetic and metabolic regulatory networks of the central metabolism of Bacillus subtilis|journal=BMC Systems Biology|volume=2|pages=20|doi=10.1186/1752-0509-2-20|issn=1752-0509|pmc=2311275|pmid=18302748}}</ref> Mutanti ''[[Bacillus subtilis|B. subtilis]]'' sa genom ''pucI'' nisu mogli rasti na alantoinu, što ukazuje da on kodira transporter alantoina.<ref>{{Cite journal|last=Schultz|first=A. C.|last2=Nygaard|first2=P.|last3=Saxild|first3=H. H.|date=1. 6. 2001|title=Functional analysis of 14 genes that constitute the purine catabolic pathway in Bacillus subtilis and evidence for a novel regulon controlled by the PucR transcription activator|journal=Journal of Bacteriology|volume=183|issue=11|pages=3293–3302|doi=10.1128/JB.183.11.3293-3302.2001|issn=0021-9193|pmc=99626|pmid=11344136}}</ref> Kod ''[[Streptomyces coelicolor]]'', alantoinaza ([[EC broj|EC]] 3.5.2.5) i alantoicaza (EC 3.5.3.4) su esencijalne za [[metabolizam]] alantoina. Kod ove vrste katabolizam alantoina i naknadnim oslobađanjem amonija inhibiraju proizvodnju [[antibiotik]]a (vrste roda ''Streptomyces'' sintetišu oko polovine svih poznatih antibiotika mikrobnog porijekla).<ref>{{Cite journal|last=Navone|first=Laura|last2=Casati|first2=Paula|last3=Licona-Cassani|first3=Cuauhtémoc|last4=Marcellin|first4=Esteban|last5=Nielsen|first5=Lars K.|last6=Rodriguez|first6=Eduardo|last7=Gramajo|first7=Hugo|date=29. 11. 2013|title=Allantoin catabolism influences the production of antibiotics in Streptomyces coelicolor|journal=Applied Microbiology and Biotechnology|language=en|volume=98|issue=1|pages=351–360|doi=10.1007/s00253-013-5372-1|issn=0175-7598|pmid=24292080}}</ref> == Primjena == Alantoin je prisutan u biljnim [[ekstrakt]]ima [[gavez]]a i [[mokraća|urinu]] većine sisara. Hemijski sintetizirani rasuti alantoin, koji je ekvivalentan prirodnom alantoinu, siguran je, netoksičan, kompatibilan s kozmetičkim sirovinama i zadovoljava propise [[Asocijacija za kozmetiku, toaletne proizvode i mirise|CTFA]] i [[Japanski standardi kozmetičkih sastojaka|JSCI]]. Postoji preko 10.000 [[patent|patenata]] referentnih alantoina.<ref>{{Cite web |url=http://www.patentlens.com/patentlens/structured.cgi?q=allantoin+#list |title=Patent Lens search |access-date=18. 10. 2020 |archive-date=16. 12. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181216074427/https://www.lens.org/lens/search?q=allantoin+#list |url-status=dead }}</ref> === Kozmetika i toaletne potrepštine === Proizvođači navode nekoliko blagotvornih efekata alantoina kao aktivnog sastojka kozmetike koja se prodaje bez recepta, uključujući: hidratantni i [[keratoliza|keratolitski]] efekt, povećanje sadržaja vode u [[vanćelijski matriks|vanćelijskom matriksu]] i pojačavanje [[deskvamacija|ljuštenja]] gornjih slojeva mrtvih ćelija kože, povećavajući njenu glatkoću; podsticanje proliferacije ćelija i [[zacjeljivanje rana]] i umirujuće, antiiritativno i zaštitno djelovanje, stvaranjem kompleksa s nadražujućim i senzibilizirajućim agensima. Studija na životinjama iz 2010. godine otkrila je, na osnovu rezultata [[histologija|histoloških]] analiza, da mehki losion sa 5% alantoina poboljšava proces [[zarastanje rane|zarastanja rana]], modulirajući [[upalni odgovor]]. Studija takođe sugerira da kvantitativna analiza daje podršku ideji da alantoin takođe pospješuje proliferaciju [[fibroblast]]a i sintezu [[vanćelijski matriks|vanćelijskog matriksa]].<ref name=pmid22300105>{{cite journal|vauthors=Araújo LU, Grabe-Guimarães A, Mosqueira VC, Carneiro CM, Silva-Barcellos NM |title=Profile of wound healing process induced by allantoin|journal=Acta Cir Bras|date=22. 10. 2012|volume=25|issue=5|pages=460–6|doi=10.1590/S0102-86502010000500014|pmid=20877959|doi-access=free}}<!--|access-date=May 2015--></ref> Studija objavljena 2009. Godine, izvijestila je o liječenju [[pruritus]]a blagog do umjerenog [[atopijski dermatitis|atopijskog dermatitisa]] lokalnim nesteroidnim agensom koji sadrži alantoin.<ref>{{cite journal|pmid=19537379|year=2009|last1=Veraldi|first1=S|last2=De Micheli|first2=P|last3=Schianchi|first3=R|last4=Lunardon|first4=L|title=Treatment of pruritus in mild-to-moderate atopic dermatitis with a topical non-steroidal agent|volume=8|issue=6|pages=537–9|journal=Journal of Drugs in Dermatology}}</ref> === Farmaceutski proizvodi === Alantoin se često nalazi u [[zubna pasta|zubnoj pasti]], tečnostima za [[ispiranje usta]] i drugim proizvodima [[oralna higijena|oralne higijene]], u [[šampon]]ima, [[ruž]]evima, proizvodima protiv akni, proizvodima za sunčanje i naglašavajućim losionima za šminkanje, raznim kozmetičkim losionima i kremama i drugim kozmetičkim i farmaceutskim proizvodima.<ref>{{cite journal |doi=10.1111/j.1524-4725.2005.31734 |last=Thornfeldt |first=C |year=2005|title=Cosmeceuticals containing herbs: fact, fiction, and future |journal=Dermatologic Surgery |volume=31 |issue=7 Pt 2 |pages=873–80 |pmid=16029681 }}</ref> ===Biomarker oksidacijskog stresa=== Budući da je [[mokraćna kiselina]] kod ljudi krajnji proizvod metabolizma purina, samo će neenzimski procesi sa [[reaktivna vrsta kisika|reaktivnim vrstama kisika]] dovesti do alantoina, koji je prema tome pogodan [[biomarker]] za mjerenje [[oksidacijski stres|oksidativnog stresa]] kod hroničnih bolesti i [[starenje|starenja]].<ref>{{cite journal|vauthors=Kand'ár R, Záková P |pmid=18636793|year=2008|title=Allantoin as a marker of oxidative stress in human erythrocytes|volume=46|issue=9|pages=1270–4|doi=10.1515/CCLM.2008.244|journal=Clinical Chemistry and Laboratory Medicine}}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Zitnanová I, Korytár P, Aruoma OI, Sustrová M, Garaiová I, Muchová J, Kalnovicová T, Pueschel S, Duracková Z |pmid=14967170|year=2004|title=Uric acid and allantoin levels in Down syndrome: Antioxidant and oxidative stress mechanisms?|volume=341|issue=1–2|pages=139–46|doi=10.1016/j.cccn.2003.11.020|journal=Clinica Chimica Acta}}</ref> == Također pogledajte == * [[Alantois]] *[[Purin]] *[[Mokraćna kiselina]]. == Reference == {{reflist}} == Vanjski linkovi == * ''[[Escherichia coli|E. coli]]'' [https://www.uniprot.org/uniprot/P77671 Allantoinase] (AllB) in Uniprot - ([https://www.uniprot.org/uniprot/P77671 P77671]) * [http://gmd.mpimp-golm.mpg.de/Spectrums/817F2A03-9DF5-46E3-973C-B2A9675109CF.aspx GMD MS Spectrum] {{spojevi dušika}} [[Kategorija:Kozmetika]] [[Kategorija:Ureje]] [[Kategorija:Purini]] [[Kategorija:Prirodni materijali]] [[Kategorija:Organska hemija]] c5zpyfz52k19678cso38upfjuosvuvh Spužva Bob Skockani 0 473783 3669687 3663350 2024-11-25T20:30:34Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 0 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669687 wikitext text/x-wiki {{About|crtanoj seriji|članak o istoimenom glavnom liku|Spužva Bob Skockani (lik)}} {{Infokutija TV-emisija | slika = SpongeBob SquarePants logo Nickelodeon.svg | broj_sezona = 13 | povezane_emisije = ''[[Kamp Koral: SpongeBob's Under Years]]''<br>''[[The Patrick Star Show]]'' | početak serije = 1. maj 1999. | format_zvuka = Stereo (1999–2012)<br>[[Dolby Pro Logic]] 5.1 (2009, 2012–) | format_slike = [[NTSC]] ([[480i]]) (1999–2012)<br>[[HDTV]] [[1080i]] (2009, 2012–) | kanal = [[Nickelodeon]] | produkcijska_kompanija = United Plankton Pictures<br>[[Nickelodeon Animation Studio]]{{efn|Na animaciji radi korejski studio [[Rough Draft Studios]]<ref name="washingtonpost"/><ref>https://web.archive.org/web/20080310222309/http://www.roughdraftstudios.com/press/press_20040115.html</ref>}} | trajanje epizode = 11 minuta (segmenti, uvijek emitirani u parovima)<br>22 minute (specijali, dva segmenta) | producent = Donna Castricone (1999–2002)<br>Helen Kafatic (2002–04)<br>Anne Michaud (2001)<br>Dina Buteyn (2005–10)<br>Jennie Monica Hammond (2010–) | izvršni_producent = Stephen Hillenburg (1999–2018)<br>[[Paul Tibbitt]] (2008–17) | spisak_epizoda = Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog" | broj_epizoda = 272 | jezik = Engleski | originalni naslov = SpongeBob SquarePants | država = [[SAD]] | kompozitori = Steve Belfer<br>Nicolas Carr<br>Sage Guyton<br>Jeremy Wakefield<br>Brad Carow (1999–2002)<br>[[The Blue Hawaiians]] (1999–2002)<br>Eban Schletter (2000–)<br>Barry Anthony Trop (2005–14) | završna_tema = Remiksirani instrumental uvodne pjesme (kompozitor: Steve Belfer) | uvodna_tema = "SpongeBob SquarePants" (izvodi [[Patrick Pinney]]) | kompozitor_muzičke_teme = Derek Drymon<br>Mark Harrison<br>Stephen Hillenburg<br>Blaise Smith | narator = Tom Kenny (u nekim epizodama) | glasovi = [[Tom Kenny]]<br>[[Bill Fagerbakke]]<br>[[Rodger Bumpass]]<br>[[Clancy Brown]]<br>[[Mr. Lawrence]]<br>[[Jill Talley]]<br>[[Carolyn Lawrence]]<br>[[Mary Jo Catlett]]<br>[[Lori Alan]] | kreativni_direktor = Derek Drymon (1999–2004)<br>[[Vincent Waller]] (2005–15) | razvijač = [[Derek Drymon]]<br>[[Tim Hill]]<br>[[Nick Jennings]] | autor = [[Stephen Hillenburg]] | žanr = [[Nadrealna komedija]]<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=QRPep55zMCE&ab_channel=NickelodeonCartoonUniverse|title=Meet the Creator: Stephen Hillenburg|access-date=23. 3. 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.vulture.com/2018/11/spongebob-squarepants-stephen-hillenburg-legacy.html|publisher=[[New York (časopis)|New York]]|title=SpongeBob SquarePants and the Indestructible Faith of Imagination|access-date=23. 3. 2021}}</ref> | ime2 = ''SpongeBob'' | veb-sajt = https://www.spongebobshop.com/ }} '''''Spužva Bob Skockani''''' ({{jez-en|SpongeBob SquarePants}}), također '''''Sunđer Bob Kockalone''''', američka je [[Animacija|animirana]] [[Komedija|humoristična]] [[televizijska serija]] koju je napravio učitelj [[Okeanografija|okeanografije]] i animator Stephen Hillenburg za Nickelodeon. Radnja serije je o pustolovinama i nezgodama [[Spužva Bob Skockani (lik)|naslovnog lika]] i njegovih prijatelja u gradu pod vodom Bikini Doline ({{Jez-en|Bikini Bottom}}). [[Spisak američkih televizijskih serija s najdužim trajanjem emitiranja|Peta je američka animirana serija u svijetu po trajanju emitiranja]], a zbog svoje popularnosti postala je [[medijska franšiza]]. Najpopularnija je Nickelodeonova serija, kao i najčešće distributirana imovina [[ViacomCBS Networks International]]a. Licencirani proizvodi serije zaradili su Nickelodeonu više od 13 milijardi dolara.<ref>{{Cite web|url=https://www.businesswire.com/news/home/20190211005682/en/Nickelodeon-Marks-20-Years-of-SpongeBob-SquarePants-with-the-%E2%80%9CBest-Year-Ever%E2%80%9D|title=Nickelodeon Marks 20 Years of SpongeBob SquarePants with the “Best Year Ever”|date=12. 2. 2019|website=www.businesswire.com|language=en|access-date=23. 3. 2021}}</ref> Mnoge ideje serije nastale su u neobjavljenoj knjizi ''The Intertidal Zone'', koju je Stephen Hillenburg napravio za svoje studente kako bi ih podučavao o podvodnom životu. Počeo je razvijati ''Spužvu Boba Skockanog'' u seriju 1996. nakon završetka serije ''[[Rocko's Modern Life]]''. Godine 1997. napravljen je sedmominutni [[Televizijski pilot|pilot]] za Nickelodeon. Uloga Spužve Boba bila je ponuđena Tomu Kennyju, koji je radio sa Stephenom na ''RML''-u. Prvobitno ime Spužve Boba bilo je SpongeBoy, a ime serije bilo je ''SpongeBoy Ahoy!'', ali su oba imena već bila zaštićena autorskim pravima. Nakon što je Nickelodeon prikazao seriju na [[Kids' Choice Awards 1999.|Kids' Choice Awards 1999]], [[Help Wanted|pilot serije]] bio je emitiran 1. maja. Serija se službeno počela emitirati 17. jula 1999. Od tada je postala veoma popularna širom svijeta. U kinima je 19. novembra 2004. bio objavljen [[Spužva Bob Skockani: film|istoimeni dugometražni film]] o seriji. Nakon njega su izašla još dva dugometražna filma – ''[[Spužva Bob Skockani: Spužva na suhom|Spužva na suhom]]'' (6. februara 2015) i ''[[Spužva Bob Skockani: Spužva u bijegu|Spužva u bijegu]]'' (14. augusta 2020,{{Efn|Film je trebao biti objavljen u kinima međunarodno, ali je zbog [[Pandemija COVID-a 19|pandemije COVID-a 19]] samo bio objavljen u kinima [[Kanada|Kanade]]. Međunarodno je film bio objavljen na uslugama [[Paramount+]] i [[Netflix]] (4. marta 2021).}} dijelovi ovog filma služe kao prethodnik serije). [[Spužva Bob Skockani (13. sezona)|Trinaesta]] sezona bila je odobrena 17. jula 2019, a počela se emitirati u oktobru 2020.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/07/spongebob-squarepants-renewed-season-13-nickelodeon-anniversary-special-ratings-1202647458/|title=‘SpongeBob SquarePants’ Renewed For Season 13 By Nickelodeon On Heels Of Strong Ratings For Anniversary Special|last=Andreeva|first=Nellie|last2=Andreeva|first2=Nellie|date=17. 7. 2019|website=Deadline|language=en-US|access-date=23. 3. 2021}}</ref> Sve prethodne sezone dostupne su na usluzi Paramount+ od 30. jula 2020.<ref>{{Cite web|url=https://variety.com/2020/digital/news/cbs-all-access-70-viacomcbs-shows-2021-rebranding-1234720611/|title=CBS All Access Adds 70 Shows From ViacomCBS’s Networks Ahead of 2021 Rebranding|last=Spangler|first=Todd|last2=Spangler|first2=Todd|date=30. 7. 2020|website=Variety|language=en-US|access-date=23. 3. 2021}}</ref> Serija je osvojila mnogo nagrada, uključujući: šest nagrada [[Nagrade Annie|Annie]], osam nagrada [[Motion Picture Sound Editors|Golden Reel]], četiri [[Nagrada Emmy|Emmyja]], osamnaest nagrada [[Kids' Choice Awards]] i dvije nagrade [[British Academy Children's Awards|BAFTA po izboru djece]]. [[Broadway|Brodvejski]] [[SpongeBob SquarePants (mjuzikl)|mjuzikl]] o seriji koji su kritičari pohvalili bio je napravljen 2017.<ref>{{Cite news|title=SpongeBob SquarePants Is 20 Now, and a Favorite Meme|url=https://www.nytimes.com/2019/05/01/arts/spongebob-squarepants-stephen-hillenburg.html|newspaper=The New York Times|date=2. 5. 2018|access-date=23. 3. 2021|issn=0362-4331|language=en-US|first=Michael|last=Gold}}</ref> U martu 2021. objavljena je 3D serija o djetinjstvima glavnih likova ''Kamp Koral: SpongeBob's Under Years'' na usluzi Paramount+. ''The Patrick Star Show'', serija o liku [[Patrik Zvijezda|Patrika Zvijezde]], premijerno je prikazana na Nickelodeonu 9. jula 2021.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/video/nickelodeon-trailers-spongebob-squarepants-spinoff-the-patrick-star-show-middleman-post-premiere-date/|title=Nickelodeon Unveils Trailers For ‘SpongeBob SquarePants’ Spinoff ‘The Patrick Star Show’ & ‘Middlemost Post’, Sets Premiere Date|last=Petski|first=Denise|last2=Petski|first2=Denise|date=17. 6. 2021|website=Deadline|language=en-US|access-date=10. 7. 2021}}</ref> Trenutno je u razvoju [[spin-off]] serija o liku [[Kalamarko Pipkavac|Kalamarka Pipkavca]] bez naslova, kao i film o [[Luna Frnjau|Luni Frnjau]]. == Radnja == {{Glavni|Spisak likova serije "Spužva Bob Skockani"}} === Mjesto radnje === [[Datoteka:Bikini Atoll.png|lijevo|mini|[[Atol Bikini]], [[koralni greben]] na [[Tihi okean|Tihom okeanu]]. Bikini Dolina, fiktivno mjesto radnje serije, nalazi se ispod Bikinija.<ref>{{Cite web|url=https://www.huffingtonpost.com/2015/02/07/spongebob-squarepants-theory_n_6627556.html|title=SpongeBob SquarePants Debunks One Popular Fan Theory|last=Bradley|first=Bill|date=7. 2. 2015|website=HuffPost|language=en|access-date=23. 3. 2021}}</ref>|233x233px]] Ispod pravog atola Bikini, koralnog grebena na Pacifiku, nalazi se fiktivno mjesto radnje: Bikini Dolina.<ref>{{Cite web|url=http://www.vimn.com/press/nicktoons/series/spongebob-squarepants-0|title=SpongeBob Squarepants|website=www.vimn.com|language=en|access-date=23. 3. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-83498648.html|title=THE HYPE SOAKING IT UP' SPONGEBOB' ACTOR LOVES THE ATTENTION.(L.A. Life) - Daily News (Los Angeles, CA) {{!}} HighBeam Research|date=6. 11. 2013|website=web.archive.org|access-date=23. 3. 2021|archive-date=6. 11. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131106075350/http://www.highbeam.com/doc/1G1-83498648.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.qsrmagazine.com/articles/news/story.phtml?id=3354|title=Burger King SpongeBob SquarePants - Restaurant News - QSR Magazine|date=21. 10. 2007|website=web.archive.org|access-date=23. 3. 2021|archive-date=21. 10. 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20071021075539/http://www.qsrmagazine.com/articles/news/story.phtml?id=3354|url-status=bot: unknown}}</ref> Stanovnici Bikini Doline su većinom šarene ribe koje žive u zgradama od boca ili lijevaka s brodova. Likovi serije voze se u "brodomobilima" (brodovima s točkovima, {{Jez-en|Boatmobile}}). Ostale fiktivne lokacije su: ulica Ljuštura ({{Jez-en|Conch Street}}), gdje žive tri najvažnija lika serije – Spužva Bob Skockani ([[Spužve|spužva]]), Kalamarko Pipkavac ([[hobotnica]]) i Patrik Zvijezda ([[Morske zvijezde|morska zvijezda]]); [[Rakova poslastica]] ({{Jez-en|Krusty Krab}}) – najpoznatiji podvodni restoran u kojem rade Spužva Bob i Kalamarko, i posjeduje ga pohlepni [[Gdin. Kliještić]]; Prijateljska kantica ({{Jez-en|Chum Bucket}}) – restoran preko puta Rakove poslastice gdje niko ne ide zbog odvratne hrane. Posjeduju ju [[Plankton i Karla|Plankton]], Kliještićev bivši najbolji prijatelj i danas najgori neprijatelj, i njegova računarska žena Karla; Škola brodarenja [[Gđa. Pufnić|Gđe. Pufnić]] ({{Jez-en|Mrs. Puff's Boating School}}) koju pohađa Spužva Bob, koji nikako ne uspijeva dobiti svoju dozvolu za vožnju broda, zbog čega ga Gđa. Pufnić mrzi; Kupola s drvetom, ({{Jez-en|Treedome}}) dom Spužva Bobove najbolje prijateljice [[Luna Frnjau|Lune]] – vjeverice iz [[Teksas]]a koja nosi kacigu za zrak; starački dom ({{Jez-en|Shady Shoals Rest Home}}) gdje žive superjunaci [[Čovjek Sirena i Dječak Školjka]]; [[livada morske trave]] zvana Polje meduza ({{Jez-en|Jellyfish Fields}}) gdje se Spužva Bob i Patrik vole igrati; i Mulj laguna, ({{Jez-en|Goo Lagoon}}) pješčana plaža gdje ribe i ostali mogu plivati u mulju.<ref>{{Cite web|url=https://gsa.confex.com/gsa/2013AM/webprogram/Paper223766.html|title=Abstract: THE GEOLOGY OF SPONGEBOB SQUAREPANTS: POTENTIAL OF A CARTOON TO ENHANCE STUDENT LEARNING IN THE GEOSCIENCES (2013 GSA Annual Meeting in Denver: 125th Anniversary of GSA (27-30 October 2013))|website=gsa.confex.com|access-date=23. 3. 2021}}</ref> Tokom produkcije pilotne epizode ekipa je trebala smisliti mjesta koja su se mogla često koristiti i pojaviti se u više epizoda, kao što su kuća Spužve Boba i Rakova poslastica.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://cartoonician.com/the-oral-history-of-spongebob-squarepants/|title=The Oral History of SpongeBob SquarePants {{!}} Hogan's Alley|date=31. 8. 2015|website=web.archive.org|access-date=23. 3. 2021|archive-date=31. 8. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150831044034/http://cartoonician.com/the-oral-history-of-spongebob-squarepants/|url-status=bot: unknown}}</ref> Ideja serije bila je da okruženje bude pomorsko, pa su iskorištena mnogu užad, daske, točkovi brodova, mreže, sidra, bojleri i zakovice da stvore mjesto radnje. Između scena se pojavljuju mjehurići i čuje se zvuk duboke tekuće vode da se naglasi podvodna tema.<ref name=":0" /> U seriji se također pojavljuju "nebeski cvjetovi".<ref name=":0" /> Kenny Pittenger, dizajner pozadina, objasnio je da su "kao oblaci, ali nisu stvarno oblaci jer se radnja serije odvija pod vodom. Zbog utjecaja [[tiki]]ja na emisiju, slikari u pozadini koriste puno šablona."<ref name=":0" /> [[Datoteka:24The SpongeBob SquarePants Mascots.jpg|mini|Kostimi Patrika Zvijezde i Spužve Boba (s lijeva na desno)]] == Postava == {{Glavni|Glumačka postava "Spužve Boba Skockanog"|Spisak gostujučih uloga u "Spužva Bobu Skockanom"}} * Tom Kenny u ulozi Spužve Boba ({{Jez-en|SpongeBob SquarePants}}), glavnog lika serije. Spužva Bob je šašav, nespretan, i talentiran kuhar koji živi u ananasu i radi u Rakovoj poslastici. On ne izgleda kao [[Spužve|morska Spužva]], već kao kuhinjska [[spužva za čišćenje]]. Tom Kenny također daje glas ljubimcu Spužve Boba, pužu Slavku ({{Jez-en|Gary the Snail}}). * Bill Fagerbakke u ulozi Patrika Zvijezde ({{Jez-en|Patrick Star}}), najboljeg prijatelja Spužve Boba koji živi na istoj ulici kao on, ispod kamena. Patrik je lijen, proždrljiv i glup. * Rodger Bumpass u ulozi Kalamarka Pipkavca ({{Jez-en|Squidward Tentacles}}), mrzovoljnog komšije Spužve Boba i Patrika. On živi u [[moai]]ju i radi sa Spužva Bobom u Rakovoj poslastici kao blagajnik. On je umjetnik, loš svirač klarineta, i jako umišljena hobotnica. * Clancy Brown u ulozi Gdina. Kliještića ({{Jez-en|Mr. Krabs}}), pohlepnog vlasnika Rakove poslastice. On je rak i otac [[Ulješura|ulješure]] Koraljke. *Lori Alan u ulozi Koraljke Kliještić ({{Jez-en|Pearl Krabs}}), tinejdžerkse kćerke gdina. Kliještića. Kliještić želi da bude vlasnica Rakove poslastice kad naraste, ali Koraljku više zanima druženje s prijateljicama i zabava u trgovačkim centrima.<ref>{{Cite web|url=http://www.nicksplat.com/Tvshows/Characters/Nicktoons/Spongebob_squarepants/pearl.html|title=www.nicksplat.com - Spongebob_squarepants Toons - Pearl|date=12. 8. 2004|website=web.archive.org|access-date=23. 3. 2021|archive-date=12. 8. 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20040812015604/http://www.nicksplat.com/Tvshows/Characters/Nicktoons/Spongebob_squarepants/pearl.html|url-status=bot: unknown}}</ref> * Mr. Doug Lawrence u ulozi Planktona, malenog ali opasnog neprijatelja Gdina. Kliještića. On je vlasnik Prijateljske kantice, restorana koji se nalazi preko puta Rakova poslastice, ali nije ni blizu uspješan. Također je muž računara Karle.<ref>{{Cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-82792771.html|title=Stephen Hillenburg created the undersea world of SpongeBob.(The Orange County Register) - Knight Ridder/Tribune News Service {{!}} HighBeam Research|date=10. 6. 2014|website=web.archive.org|access-date=23. 3. 2021|archive-date=10. 6. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140610060614/http://www.highbeam.com/doc/1G1-82792771.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.nicknz.co.nz/shows/SpongeBob%20SquarePants/show.html|title=nick|date=10. 10. 2007|website=web.archive.org|access-date=23. 3. 2021|archive-date=10. 10. 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20071010072941/http://www.nicknz.co.nz/shows/SpongeBob%20SquarePants/show.html|url-status=bot: unknown}}</ref> * Jill Talley u ulozi Karle Planktona ({{Jez-en|Karen Plankton}}), drske žene Planktona. Ona je računar koji je u početku zalijepljen za zid, ali se kasnije počne sama micati.<ref>{{Cite web|url=https://issuu.com/dhosford/docs/sb_character_guide|title=SB Character Guide|last=37044932|website=Issuu|language=en|access-date=23. 3. 2021}}</ref> * Carolyn Lawrence u ulozi Lune Frnjau ({{Jez-en|Sandy Cheeks}}), najbolje prijateljice Spužve Boba. Za razliku od Patrika, ona je veoma pametna. Voli nauku i eksperimente. Također živi u kupoli s drvetom i kisikom, i uvijek nosi kacigu i odijelo sa zrakom.<ref>{{Cite web|url=http://www.nickelodeon.com.au/fullynick/tvshows/shows/spongebob-squarepants-show|title=Nickelodeon - Spongebob Squarepants|date=10. 3. 2008|website=web.archive.org|access-date=23. 3. 2021|archive-date=10. 3. 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080310224329/http://www.nickelodeon.com.au/fullynick/tvshows/shows/spongebob-squarepants-show|url-status=bot: unknown}}</ref> * Mary Jo Catlett u ulozi Gđe. Pufnić ({{Jez-en|Mrs. Puff}}), učiteljice u školi brodarenja. Ona je učiteljica Spužve Boba, i ona ga mrzi jer je grozan vozač. Često završi u zatvoru zbog manjka brige za Spužva Bobom.<ref>{{Cite web|url=https://www.tagesspiegel.de/gesellschaft/medien/spongebob-das-kind-im-schwamme/1209130.html|title=Das Kind im Schwamme|website=www.tagesspiegel.de|language=de|access-date=23. 3. 2021}}</ref> Kad se prepadne, napuše se kao prava [[napuhača]].<ref>{{Cite web|url=http://nickelodeonuniverse.com/character/mrs-puff/|title=Mrs. Puff – Nickelodeon Universe|date=6. 6. 2017|website=web.archive.org|access-date=23. 3. 2021|archive-date=6. 6. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170606214926/http://nickelodeonuniverse.com/character/mrs-puff/|url-status=bot: unknown}}</ref> == Produkcija == {{Također pogledajte|Spužva Bob Skockani (1. sezona)}}[[Datoteka:Stephen Hillenburg by Carlos Cazurro.jpg|mini|Stephen Hillenburg, autor serije, i [[Biblija (televizija)|biblija]]]] === Izvršni producenti i rukovodstvo === Do njegove smrti u 2018. je Stephen Hillenburg bio izvršni producent serije kao i glavni producent od 1999. do 2004. Emitiranje serije [[Prekid (televizija)|prekinuto]] je 2002, kad je Hillenburg zaustavio produkciju da radi na filmu.<ref name=":0" /> Nakon što je film bio finaliziran i [[Spužva Bob Skockani (3. sezona)|treća sezona]] bila završena, Hillenburg je napustio ulogu glavnog rukovoditelja serije. Iako više nije imao direktnu ulogu u produkciji serije, zadržao je savjetničku ulogu i pregledavao svaku epizodu.<ref>{{Cite web|url=http://www.huffingtonpost.com/2009/07/14/spongebob-turns-10-valued_n_231304.html|title=SpongeBob Turns 10 Valued At $8 Billion|date=8. 2. 2016|website=web.archive.org|access-date=23. 3. 2021|archive-date=8. 2. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160208163834/http://www.huffingtonpost.com/2009/07/14/spongebob-turns-10-valued_n_231304.html|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.accessonline.com/articles/nickelodeons-spongebob-squarepants-reaches-a-milestone-10-years-73722/|title=Nickelodeon’s ‘SpongeBob SquarePants’ Reaches A Milestone: 10 Years {{!}} Access Online|date=25. 6. 2018|website=web.archive.org|access-date=23. 3. 2021|archive-date=25. 6. 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180625050637/http://www.accessonline.com/articles/nickelodeons-spongebob-squarepants-reaches-a-milestone-10-years-73722/|url-status=bot: unknown}}</ref> Kad je film bio dovršen, Hilleburg je htio da serija završi, da ne bi "[[Preskakanje ajkule|preskočila ajkulu]]", ali je Nickelodeon htio više epizoda.<ref name=":0" /> Hilleburg je odlučio da bi Paul Tibbitt, ko je do tada bio scenarist, režiser i umjetnik na [[Knjiga snimanja|knjigama snimanja]], bio dobar glavni producent za nove sezone.<ref name=":2">{{Cite web|url=http://www.digitalspy.com/tv/a312387/paul-tibbitt-spongebob-squarepants/|title=Paul Tibbitt ('Spongebob Squarepants')|last=Fletcher|first=Alex|date=3. 4. 2011|website=Digital Spy|language=en-GB|access-date=23. 3. 2021}}</ref> Hillenburgu je Tibbitt bio jedan od omiljenih članova ekipe, i "stvarno mu je vjerovao".<ref name="washingtonpost">{{Cite web|url=http://voices.washingtonpost.com/comic-riffs/2009/07/_tom_kenny_who_voices.html|title=Comic Riffs - The Interview: 'SpongeBob' Creator Stephen Hillenburg|website=voices.washingtonpost.com|access-date=23. 3. 2021|archive-date=6. 10. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121006111645/http://voices.washingtonpost.com/comic-riffs/2009/07/_tom_kenny_who_voices.html|url-status=dead}}</ref> Dana 13. decembra 2014, bilo je najavljeno da se Hillenburg vratio seriji s nepotvrđenom ulogom.<ref>{{Cite web|url=http://www.cartoonbrew.com/tv/spongebob-creator-stephen-hillenburg-returning-to-his-show-106935.html|title='SpongeBob' Creator Stephen Hillenburg Returning to His Show|date=13. 12. 2014|website=Cartoon Brew|language=en-US|access-date=23. 3. 2021}}</ref> Dana 26. novembra 2018. je, s 57 godina, Stephen Hillenburg umro zbog komplikacija s [[Amiotrofična lateralna skleroza|amiotrofičnom lateralnom sklerozom]] (ALS-om), kojom je bio dijagnosticiran u martu 2017.<ref>{{Cite web|url=https://variety.com/2017/tv/news/spongebob-squarepants-creator-stephen-hillenburg-reveals-als-diagnosis-1202007865/|title=‘SpongeBob SquarePants’ Creator Stephen Hillenburg Reveals ALS Diagnosis|last=Wallenstein|first=Andrew|last2=Wallenstein|first2=Andrew|date=13. 3. 2017|website=Variety|language=en-US|access-date=23. 3. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://variety.com/2018/tv/news/spongebob-squarepants-creator-dead-dies-stephen-hillenburg-1203037362/|title=‘SpongeBob Squarepants’ Creator Stephen Hillenburg Dies at 57|last=Otterson|first=Joe|last2=Otterson|first2=Joe|date=27. 11. 2018|website=Variety|language=en-US|access-date=23. 3. 2021}}</ref> Nickelodeon je potvrdio da će serija nastaviti nakon njegove smrti.<ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/nickelodeon/status/1067913022822334464|title=Nickelodeon potvrđuje da serija nastavlja|website=Twitter|language=en|access-date=23. 3. 2021}}</ref> U februaru 2019, predsjednik Nickelodeona [[Brian Robbins]], zakleo se da će serija trajati do samog kraja života kanala.<ref>{{Cite web|url=https://variety.com/2019/tv/news/nickelodeon-brian-robbins-spongebob-lego-paddington-john-cena-1203139534/|title=‘SpongeBob’ Spinoffs Planned as Nickelodeon Chief Brian Robbins Tries to Win Back Young Viewers (EXCLUSIVE)|last=Steinberg|first=Brian|last2=Steinberg|first2=Brian|date=14. 2. 2019|website=Variety|language=en-US|access-date=23. 3. 2021}}</ref> Od [[Spužva Bob Skockani (9. sezona)|devete sezone]] su glavni producenti serije [[Vincent Waller]] i [[Marc Ceccarelli]], bivši scenaristi i režiseri knjiga snimanja. === Pisanje === Scenarist i redatelj knjiga snimanja [[Luke Brookshier]] tvrdi da je proces pisanja scenarija za ''Spužvu Boba'' "drugačiji od drugih serija".<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.4mations.tv/2009/09/interview-with-luke-brookshier-spongebob-squarepants-storyboard-director/|title=4mations. Animate Your Universe. UK animation blog featuring: animation reviews, animation shorts and animation advice. » Interview with Luke Brookshier, SpongeBob SquarePants Storyboard Director|date=23. 3. 2012|website=web.archive.org|access-date=23. 3. 2021|archive-date=23. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120323112314/http://www.4mations.tv/2009/09/interview-with-luke-brookshier-spongebob-squarepants-storyboard-director/|url-status=bot: unknown}}</ref> Za razliku od serijinih vršnjaka, ''Spužva Bob Skockani'' nema napisane [[scenarij]]e.<ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=https://www.animationmagazine.net/tv/bikini-bottom-confessions/|title=Bikini Bottom Confessions:|last=Zahed|first=Ramin|date=24. 7. 2009|website=Animation Magazine|language=en-US|access-date=23. 3. 2021}}</ref> Umjesto toga, priču razvija tim pet pisaca premise i šeme. Tim redatelja knjiga snimanja tada dobije šemu od dvije stranice, koji daju cjeloviti grubi nacrt scenarija. Jedna od metoda koja je često bila u upotrebi tokom stvaranja knjiga snimanja bila je korištenje [[Post-it|ljepljivih listića]]. Šale i mnogo dijaloga dodaje se u ovoj fazi.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Brookshier poređuje ovaj proces s metodom pravljenja crtića "u [[Zlatno doba američke animacije|ranim danima animacije]]".<ref name=":1" /> Odluku o korištenju skica umjesto scenarija donio je Hillenburg rano u razvoju serije.<ref name=":0" /> Serija ''Rocko's Modern Life'' također je koristila knjige snimanja, i Hilleburg je, nakon rada na toj seriji, mislio da bi korištenje knjiga snimanja bila dobra ideja – iako ga je Nickelodeon zamolio da koristi scenarije.<ref name=":0" /> Jedna od scenaristica, [[Merriwether Williams]], objasnila je da bi ona i Mr. Lawrence napisali šemu za epizodu, i dovršili ju do 16:00 sati.<ref name=":0" /> Scenaristi koristili su iskustva iz svojih života dok su smišljali ideje za epizode.<ref name="washingtonpost" /><ref name=":0" /> Na primjer, epizodu "[[Sailor Mouth]]", u kojoj Spužva Bob i Patrik nauče [[Psovanje|psovati]],<ref name="washingtonpost" /> inspiriralo je iskustvo iz djetinjstva scenarista Dereka Drymona. Drymona je često kažnjavala majka kad je govorio riječ ''[[fuck]]'' pred njom.<ref name=":0" /> Objasnio je: "Scena gdje Patrik trči ka Gdinu. Kliještiću da mu kaže da Spužva Bob psuje, dok je Spužva Bob iza njega, identična je onome šta se dogodilo u pravom životu".<ref name=":0" /> Kraj epizode, gdje Gdin. Kliještić psuje više od Patrika i Spužva Boba, inspirirala je činjenica da je Drymonova majka "zapravo također puno psovala".<ref name=":0" /> Epizoda "The Secret Box" (u kojoj Patrik skriva kutiju tajni od Spužva Boba) također dolazi iz Drymonovog djetinjstva.<ref name="washingtonpost" /><ref name=":0" /> Hillenburg je objasnio: "Derek je imao tajnu kutiju kad je bio dijete, i nama je rekao o njoj. Htjeli smo mu se narugati ''i'' iskoristiti tu ideju."<ref name="washingtonpost" /> Sve epizode, osim specijala, podijeljene su u dva segmenta od 11 minuta i emitirane zajedno. Hillenburg je objasnio: "Nikad nisam htio napraviti seriju u kojoj epizode traju pola sata" i "htio sam da epizode traju koliko trebaju".<ref name="washingtonpost" /> === Animacija === Oko 50 ljudi rade zajedno da naprave epizodu serije.<ref name=":1" /> Tokom njenog trajanja, seriju je producirao Nickelodeon Animation Studio, čije je sjedište u [[Burbank, Kalifornija|Burbanku]] ([[Kalifornija]]). Animaciju dovršava studio Rough Draft Studios, koji se nalazi u [[Južna Koreja|Južnoj Koreji]].<ref name="washingtonpost" /><ref>{{Cite web|url=https://www.roughdraftstudios.com/press/press_20040115.html|title=Press - Rough Draft Studios|website=www.roughdraftstudios.com|access-date=24. 3. 2021|archive-date=8. 3. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210308103617/https://www.roughdraftstudios.com/press/press_20040115.html|url-status=dead}}</ref> Ekipa u Kaliforniji dovršava knjige snimanja, i ekipa u Južnoj Koreji ih koristi kao šablone.<ref name="washingtonpost" /> Ta grupa animira svaku scenu rućno, oboje svaki [[Cel (folija)|cel]] na računaru i oboje pozadine. Epizode se dovrše u Kaliforniji, gdje se dodaje muzika i obavlja uređivanje.<ref name=":1" /> Prva sezona koristila je [[Tradicionalna animacija#Cel|cel-animaciju]].<ref name=":2" /> Godinu dana nakon se počela koristiti [[Tradicionalna animacija#Digitalna tinta i boja|digitalna tinta i boja]].<ref name=":2" /> Godine 2009. je izvršni producent Paul Tibbitt rekao: "Prva sezona serija bila je napravljena staromodnim načinom, celima, i svaki je cel trebao biti djelomično obojen, ostavljen da se osuši, te se na njego dodalo još nekoliko boja. Još uvijek je težak dio pravljenja serije, ali novi način omogučava brže ispravljanje grešaka".<ref name=":2" /> Godine 2008. je ekipa zamijenila bojice sa [[Wacom#Cintiq|Cintiqama Wacoma]] da crtaju. Polusatni specijal iz [[Spužva Bob Skockani (5. sezona)|pete sezone]], ''[[Napast zapada]]'', bila je prva epizoda za koju je ekipa koristila ovu metodu. Dizajner pozadina serije Kenny Pittenger rekao je da je "jedina razlika između crtanja danas i crtanja prije jest da se bojice i papir ne koristi od pete sezone".<ref name=":0" /> Zbog Wacomovih Cintiqa su animatori mogli crtati na ekranima računara i automatski popravljati greške. Pittenger je rekao: "Mnoge moje kolege ih ne vole koristiti, ali meni se sviđaju."<ref name=":0" /> Od 2004. je ekipa sarađivala s animacijskim studijom [[Screen Novelties]] za posebne epizode gdje se koristi [[stop-motion]] animacija. Studio je napravio kratku scenu [[Animacija glinom|animiranu glinom]] za kraj prvog filma.<ref>{{Cite web|url=https://www.huffpost.com/entry/spongebob-christmas-album_b_2175828|title=New SpongeBob SquarePants Song Urges Shoppers Not to Be Jerks This Holiday Season|last=Hill|first=Jim|date=23. 11. 2012|website=HuffPost|language=en|access-date=25. 3. 2021}}</ref> Godine 2009. je studio napravio posebnu uvodnu špicu za [[Kocka je bačena (Spužva Bob Skockani)|specijal desete godišnjice serije]].<ref>{{Cite web|url=https://www.animationmagazine.net/tv/stop-motion-casts-a-spell-on-spongebob/|title=Stop Motion Casts a Spell on SpongeBob|last=Zahed|first=Ramin|date=21. 11. 2012|website=Animation Magazine|language=en-US|access-date=25. 3. 2021}}</ref><ref>{{Cite book|last=Priebe|first=Ken A.|url=https://www.worldcat.org/oclc/699852526|title=The advanced art of stop-motion animation|date=2011|publisher=Course Technology|isbn=978-1-4354-5704-1|location=Boston, Mass.|oclc=699852526}}</ref> Studio je također animirao groznoh snježnog mekušca, antagonista specijala ''Smrznute face'' iz [[Spužva Bob Skockani (8. sezona)|osme sezone]], koji izgleda kao ogromna hobotnica.<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.awn.com/animationworld/stop-motion-spongebob-special-means-christmas-comes-early-year|title=A Stop-Motion SpongeBob Special Means Christmas Comes Early This Year|website=Animation World Network|language=en|access-date=25. 3. 2021}}</ref> Portal ''[[Animation World Network]]'', u njihovom članku o stop-motion animaciji u seriji, objavili su da je ekipa serije "oduvijek imala planove napraviti veči projekt sa studijom".<ref name=":3" /> Ovaj veči projekt nastao je 2011, u božićnom specijalu animiran samo u stop-motionu, imena ''[[Kako je Spužva Bob spasio Božić]]''.<ref>{{Cite web|url=https://www.huffpost.com/entry/spongebob-squarepants-christmas-special_n_1597975|title=EXCLUSIVE: 'SpongeBob' Gets The Stop-Motion Treatment (And John Goodman!)|date=14. 6. 2012|website=HuffPost|language=en|access-date=25. 3. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.prnewswire.com/news-releases/nickelodeon-debuts-first-full-length-stop-motion-special-its-a-spongebob-christmas-dec-9-at-730-pm-etpt-176667241.html|title=Nickelodeon Debuts First Full-Length Stop-Motion Special, It's A SpongeBob Christmas!, Dec. 9, At 7:30 p.m. (ET/PT)|last=Nickelodeon|website=www.prnewswire.com|language=en|access-date=25. 3. 2021}}</ref> Setovi specijala bili su napravljeni neuobičajenim materijalima, kao npr. soda bikarbona, gliter, komadiči drveća i žitarice.<ref>{{Cite web|url=https://www.cartoonbrew.com/stop-motion/its-a-spongebob-stop-mo-christmas-72872.html|title=It's A Spongebob Stop-Mo Christmas|date=6. 11. 2012|website=Cartoon Brew|language=en-US|access-date=25. 3. 2021}}</ref> Godine 2013. je studio Screen Novelties bio je nominiran za dvije nagrade Annie, i osvojio jednu na [[30. dodjela nagrade "Annie"|tridesetoj dodjeli nagrada]]. Također je bio nominiran za nagradu Golden Reel<ref>{{Cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/race/golden-reel-nominees-413536|title=Sound Editors Announce Golden Reel Nominees|date=17. 1. 2013|website=The Hollywood Reporter|language=en|access-date=25. 3. 2021}}</ref> i na [[Međunarodni festival animiranih filmova Annecy|međunarodnom festivalu animiranih filmova Annecy]].<ref>{{Cite web|url=http://www.annecy.org/annecy-2013/festival/official-selection:c8|title=Annecy > Annecy 2013 > Festival > Official Selection|date=1. 4. 2013|website=web.archive.org|access-date=25. 3. 2021|archive-date=1. 4. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130401141556/http://www.annecy.org/annecy-2013/festival/official-selection:c8|url-status=bot: unknown}}</ref> Za film ''Spužva na suhom'' je tim napravio lutku delfina imena Mjehurić kojem glas daje [[Matt Berry]].<ref>{{Cite web|url=https://www.indiewire.com/2015/02/review-off-the-wall-and-trippy-sequel-the-spongebob-movie-sponge-out-of-water-267418/|title=Review: Off-The-Wall And Trippy Sequel ‘The SpongeBob Movie: Sponge Out Of Water’|last=Taylor|first=Drew|last2=Taylor|first2=Drew|date=5. 2. 2015|website=IndieWire|language=en|access-date=25. 3. 2021}}</ref> Lik Mjehurića bio je animiran stop-motionom i tradicionalnom animacijom. Epizoda "[[The Legend of Boo-Kini Bottom]]", iz [[Spužva Bob Skockani (11. sezona)|jedanaeste sezone]], također je animirana stop-motionom.<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/BSkU8kLgjOG/|title=Kaz Prapuolenis na Instagramu|website=[[Instagram]]|publisher=[[Kaz Prapuonelis]]|access-date=26. 3. 2021}}</ref> === Muzika === Mark Harrison i Blaise Smith napravili su serijinu prepoznatljivu uvodnu špicu.<ref>{{Citation|title=Spongebob Squarepants (Theme) - Paintly The Pirate & Kids {{!}} Song Info {{!}} AllMusic|url=https://www.allmusic.com/song/spongebob-squarepants-theme-mt0033331163|access-date=26. 3. 2021|language=en}}</ref> Stephen Hillenburg i Derek Drymon napisali su tekst pjesme. Melodiju je inspirirala mornarska pjesma "[[Blow the Man Down]]".<ref name=":4">{{Cite book|last=Neuwirth|first=Allan|url=https://www.worldcat.org/oclc/51476889|title=Makin' toons : inside the most popular animated TV shows and movies|date=2003|publisher=Allworth Press|isbn=1-58115-269-8|location=New York|oclc=51476889}}</ref> [[Uljana slika]] pirata pjeva pjesmu. Ekipa mu je dala ime "Painty". Tom Kenny, glas Spužva Boba, rekao je da je "prije nekoliko godina" sliku pronašao Stephen Hilleburg u [[Dobrotvorna prodavnica|dobrotvornoj prodavnici]].<ref name=":5">{{Cite web|url=http://www.thepeoplespeakradio.net/archives/mp3/tps-2006-12-05-kenny.mp3|title=Wayback Machine|date=24. 7. 2011|website=web.archive.org|access-date=26. 3. 2021|archive-date=24. 7. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110724101824/http://www.thepeoplespeakradio.net/archives/mp3/tps-2006-12-05-kenny.mp3|url-status=bot: unknown}}</ref> Patrick Pinney Paintyju daje glas.<ref name=":4" /> Hilleburgove usne metnute su na lice pirata.<ref name=":5" /> Verzije uvodne pjesme koju pjeva [[Avril Lavigne]] je na [[The SpongeBob SquarePants Movie – Music from the Movie and More...|zvučnoj podlozi prvog filma]].<ref name=":30">{{Cite web|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/avril-sings-spongebob-243642/|title=Avril Sings “SpongeBob”|last=Mar|first=Alex|date=1. 10. 2004|website=Rolling Stone|language=en-US|access-date=26. 3. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ultimate-guitar.com/news/upcoming_releases/avril_lavigne_on_spongebob_squarepants.html|title=Avril Lavigne On SpongeBob SquarePants|website=www.ultimate-guitar.com|language=en|access-date=26. 3. 2021}}</ref> Kad je serije bila premještena na [[udarni termin]], bend [[Violent Femmes]] napravio je svoju verziju pjesme koja je bila iskorištena u reklamama za seriju.<ref>{{Cite web|url=http://www.rockzone.com/interviews/femmes.shtml|title=ROCKZONE.COM: Interviews: Violent Femmes|date=15. 8. 2013|website=web.archive.org|access-date=26. 3. 2021|archive-date=15. 8. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130815213049/http://www.rockzone.com/interviews/femmes.shtml|url-status=bot: unknown}}</ref> Steve Belfer, Hilleburgov prijatelj iz [[Kalifornijski umjetnički institut|CalArtsa]], pjeva odjavnu špicu.<ref name=":0" /> U pjesmi se čuje ukulele, po zahtjevu Hillenburga.<ref name=":0" /> Glavni muzički urednik i kompozitor serije je Nicolas Carr.<ref name=":0" /> Mnoga muzika iz prve sezone posuđena je od [[APM Music|APM]]-a. Carr je rekao da su uspjeli pronači "mnogo starih i slatkih havajskih pjesama, kao i mnogo velikih, orkestriranih pjesama".<ref name=":0" /> Nakon prve sezone su Carr i Belfer osnovali "The Sponge Divers Orchestra", i sami prave pjesme za seriju. Carr još uvijek koristi neke pjesme APM-a, i koristi neke pjesme koje je napravio za svoju kompaniju Animation Music Inc.<ref name=":0" /> == Pregled == <onlyinclude>{{Pregled serije|boja1=#6DC44C|finale10=2. 12. 2017.|link6=Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog"#6. sezona (2008–10)|link5=Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog"#5. sezona (2007–09)|link4=Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog"#4. sezona (2005–07)|link3=Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog"#3. sezona (2001–04)|link2=Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog"#2. sezona (2000–03)|finale11=25. 11. 2018.|finale9=20. 2. 2017.|link8=Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog"#8. sezona (2011–12)|finale8=6. 12. 2012.|finale7=11. 6. 2011.|finale6=5. 7. 2010.|finale5=19. 7. 2009.|finale4=24. 7. 2007.|finale3=11. 10. 2004.|finale2=26. 7. 2003.|link7=Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog"#7. sezona (2009–11)|link9=Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog"#9. sezona (2012–17)|epizode12=26<ref>http://www.thefutoncritic.com/news/2017/05/23/nickelodeon-greenlights-season-12-of-spongebob-squarepants-number-one-animated-series-across-all-tv-with-kids-815512/20170523nickelodeon01/</ref>|premijera7=19. 7. 2009.|dodatnoA12=n. p.|premijera13=22. 10. 2020.<ref>http://www.thefutoncritic.com/showatch/spongebob-squarepants/listings/</ref>|premijera12=11. 11. 2018.|premijera11=24. 6. 2017.|premijera10=15. 10. 2016.|premijera9=21. 7. 2012.|premijera8=26. 3. 2011.|premijera6=3. 3. 2008.|link10=Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog"#10. sezona (2016–17)|premijera5=19. 2. 2007.|premijera4=6. 5. 2005.|premijera3=5. 10. 2001.|premijera2=26. 10. 2000.|link13=Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog"#13. sezona (2020–danas)|link12=Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog"#12. sezona (2018–21)|link11=Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog"#11. sezona (2017–18)|epizode13=26<ref>http://thefutoncritic.com/news/2019/07/17/nickelodeons-spongebob-squarepants-gets-season-13-pick-up-as-anniversary-special-scores-double-digit-gains-bringing-in-more-than-2-million-total-viewers-308215/20190717nickelodeon01/</ref>|epizode11=26|dodatnoA=Segmenti|boja5=#FAF75B|boja11=#31dfb5|boja10=#A4D8E2|boja9=#FFAAD7|boja8=#04B0F7|boja7=#A1DFFB|boja6=#554C99|boja4=#FFB072|boja13=#b1d082|boja3=#01A8CA|boja2=#FCA02F|finale1=3. 3. 2001.|premijera1=1. 5. 1991.|dodatnoA1=41|epizode1=20|link1=Spisak epizoda "Spužve Boba Skockanog"#1. sezona (1999–2001)|boja12=#34508a|dodatnoA2=39|epizode10=11|epizode2=20|epizode9=26|epizode8=26|epizode7=26|epizode6=26|epizode5=20|epizode4=20|epizode3=20|dodatnoA11=50|dodatnoA3=37|dodatnoA10=22|dodatnoA9=49|dodatnoA8=47|dodatnoA7=50|dodatnoA6=47|dodatnoA5=41|dodatnoA4=38|dodatnoA13=n. p.}}</onlyinclude> === Deseta godišnjica === [[Datoteka:Spužva Bob Skockani - DVD (prvih 100 epizoda).png|mini|DVD s prvih 100 epizoda serije (tj. [[Spužva Bob Skockani (2. sezona)|prvih]] [[Spužva Bob Skockani (3. sezona)|pet]] [[Spužva Bob Skockani (4. sezona)|sezona]])|lijevo|352x352piksel]]Nickelodeon je započeo slavlje serijine desete godišnjice 18. januara 2009. na [[Filmski festival Sundance|filmskom festivalu Sundance]] [[Filmski festival Sundance 2009.|te godine]]. Na festivalu je po prvi put ikad glasovna postava serije čitala scenarij specijala ''[[Spužva Bob protiv Velikog]]''.<ref name=":6">{{Citation|title=SpongeBob SquarePants Meets Johnny Depp - IGN|url=https://www.ign.com/articles/2009/01/09/spongebob-squarepants-meets-johnny-depp|access-date=27. 3. 2021|language=en}}</ref><ref name=":7">{{Cite web|url=https://www.reuters.com/article/2009/01/19/idUS145869+19-Jan-2009+PRN20090119|title=Nickelodeon Taps Patrick Creadon and Christine O'Malley to Produce First-Ever SpongeBob... {{!}} Reuters|date=25. 8. 2014|website=web.archive.org|access-date=27. 3. 2021|archive-date=25. 8. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140825100641/https://www.reuters.com/article/2009/01/19/idUS145869+19-Jan-2009+PRN20090119|url-status=dead}}</ref> Epizodi je televizijska premijera bila 17. aprila 2009, i u njoj se pojavljuje [[Johnny Depp]].<ref>{{Cite web|url=https://www.awn.com/news/johnny-depp-teaches-spongebob-hang-ten-new-tv-special|title=Johnny Depp Teaches SpongeBob to Hang Ten in New TV Special|website=Animation World Network|language=en|access-date=27. 3. 2021}}</ref> Nickelodeon je također napravio novu robu za seriju, i stvorio veb-sajt s domenom spongebob.com (koji sad preusmjerava na Nickelodeonov sajt). "Spužva Bob i element tematike očuvanja vode" također je dodan Nickelodeonovoj [[Pro-socijalno ponašanje|pro-socijalnoj]] kampanji ''[[The Big Green Help]]''.<ref name=":7" /> U intervjuu o serijinoj desetoj godišnjici je Tom Kenny rekao: "Ponosan sam zbog činjenice da djeca još uvijek jako vole seriju i misle o njoj ... Željno iščekuju nove epizode. Ljudi koji su bili mala djeca kad je započela prije 10 godina još uvijek je gledaju i vole ju, i misle da je smiješna. To je [[čaša ljubavi]] za mene."<ref name=":8">{{Cite web|url=http://www.popmatters.com/pm/article/108120-spongebob-squarepants-celebrates-10-years-of-nautical-nonsense/|title=‘SpongeBob SquarePants’ celebrates 10 years of nautical nonsense < PopWire {{!}} PopMatters|date=17. 7. 2009|website=web.archive.org|access-date=27. 3. 2021|archive-date=17. 7. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090717003015/http://www.popmatters.com/pm/article/108120-spongebob-squarepants-celebrates-10-years-of-nautical-nonsense/|url-status=bot: unknown}}</ref> Jednosatnom dokumentarcu o seriji (''[[Square Roots: The Story of SpongeBob SquarePants]]'') bila je premijera na kanalu [[VH1]] tri noći prije godišnjice.<ref name=":6" /><ref name=":7" /><ref name=":8" /><ref>{{Cite web|url=https://www.upi.com/Entertainment_News/2009/01/19/SpongeBob-documentary-on-its-way/79001232406610/|title='SpongeBob' documentary on its way|website=UPI|language=en|access-date=27. 3. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://articles.washingtonpost.com/2009-07-14/news/36923802_1_stephen-hillenburg-sponge-character-squidward-tentacles|title=Absorbent And Yellow And Beloved At 10 Is He - Washington Post|date=12. 11. 2013|website=web.archive.org|access-date=27. 3. 2021|archive-date=12. 11. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131112073445/http://articles.washingtonpost.com/2009-07-14/news/36923802_1_stephen-hillenburg-sponge-character-squidward-tentacles|url-status=dead}}</ref> Film su napravili [[Patrick Creadon]] i Christine O'Malley, nakon njihovog [[I.O.U.S.A.|filma o financijskim problemima SAD-a]]. Creadon je rekao da je bio "spreman napraviti nešto zabavnije" nakon što je "dvi godine proučavao financijsko zdravlje SAD-a", i da su on i Christine mislili da je dokumentarac o ''Spužva Bobu'' bila savršena ideja.<ref name=":7" /> U petak, 17. jula 2009. je Nickelodeon službeno započeo godišnjicu serije, s [[Maraton (televizija)|televizijskim maratonom]] imena "The Ultimate SpongeBob SpongeBash Weekend" koji je trajao 50 sati. Započeo je s novom epizodom imena "To SquarePants or Not To SquarePants". Subota nakon je započela s 10 najboljih epizoda po izboru obožavatelja, i s dugometražnim filmom. Te nedjelje je maraton završio s deset najboljih epizoda po izboru slavnih ličnosti, i premijerom još deset novih epizoda.<ref name=":7" /><ref>{{Cite web|url=http://www.toymania.com/news/messages/11311.shtml|title=Ultimate SpongeBob SpongeBash Weekend - Raving Toy Maniac - The Latest News and Pictures from the World of Toys|website=www.toymania.com|access-date=27. 3. 2021}}</ref> Ostatak godine je Nickelodeon također posvetio serijinoj godišnjici. Dana 21. jula je bio objavljen DVD s 8 epizoda, uključujući "To SquarePants or Not To SquarePants", epizodu koja je započela maraton.<ref>{{Cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/SpongeBob-SquarePants-To-SP-or-Not-to-SP/11747|title=SpongeBob SquarePants DVD news: Announcement for SpongeBob SquarePants - To SquarePants or Not to SquarePants {{!}} TVShowsOnDVD.com|date=27. 4. 2015|website=web.archive.org|access-date=27. 3. 2021|archive-date=27. 4. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150427162005/http://www.tvshowsondvd.com/news/SpongeBob-SquarePants-To-SP-or-Not-to-SP/11747|url-status=bot: unknown}}</ref><ref name=":9">{{Cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/SpongeBob-SquarePants-The-First-100-Episodes/11781|title=SpongeBob SquarePants DVD news: Announcement for SpongeBob SquarePants - The First 100 Episodes {{!}} TVShowsOnDVD.com|date=6. 12. 2013|website=web.archive.org|access-date=27. 3. 2021|archive-date=6. 12. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131206075924/http://www.tvshowsondvd.com/news/SpongeBob-SquarePants-The-First-100-Episodes/11781|url-status=bot: unknown}}</ref> Dana 22. septembra je bio objavljen set DVD-a s prvih 100 epizoda serije. Sastoji se od 14 diskova i traje 2,200 minute.<ref name=":9" /><ref>{{Citation|title=SpongeBob SquarePants: The First 100 Episodes DVD Review - IGN|url=https://www.ign.com/articles/2009/09/21/spongebob-squarepants-the-first-100-episodes-dvd-review|access-date=27. 3. 2021|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/SpongeBob-SquarePants-100-Episodes-Seasons-1-5/9154|title=SpongeBob SquarePants - The First 100 Episodes (Seasons 1-5) DVD Information {{!}} TVShowsOnDVD.com|date=1. 11. 2013|website=web.archive.org|access-date=27. 3. 2021|archive-date=1. 11. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131101100209/http://www.tvshowsondvd.com/releases/SpongeBob-SquarePants-100-Episodes-Seasons-1-5/9154|url-status=bot: unknown}}</ref> Dana 6. novembra je bio objavljen dugometražni televizijski specijal imena ''Kocka je bačena'', i emitiran je na Nickelodeonu. Narator filma je [[Ricky Gervais]] i u njemu se pojavljuju mnoge slavne ličnosti, kao: [[Rosario Dawson]], [[Craig Ferguson]], [[Will Ferrell]], [[Tina Fey]], [[LeBron James]], [[P!nk]], [[Triumph the Insult Comic Dog]], i [[Robin Williams]].<ref>{{Cite web|url=http://www.monstersandcritics.com/smallscreen/news/article_1506939.php/SpongeBob-SquarePants-Truth-or-Square-Friday-Nov-6|title=SpongeBob SquarePants “Truth or Square, Friday Nov. 6 - Monsters and Critics|date=12. 11. 2013|website=web.archive.org|access-date=27. 3. 2021|archive-date=12. 11. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131112073718/http://www.monstersandcritics.com/smallscreen/news/article_1506939.php/SpongeBob-SquarePants-Truth-or-Square-Friday-Nov-6|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.animationmagazine.net/tv/soaking-in-the-festivities/|title=Soaking in the Festivities|last=Zahed|first=Ramin|date=24. 7. 2009|website=Animation Magazine|language=en-US|access-date=27. 3. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.mirror.co.uk/3am/celebrity-news/ricky-gervais-will-ferrell-and-robin-williams-403690|title=Ricky Gervais, Will Ferrell and Robin Williams pay tribute to SpongeBob Squarepants|last=Mirror.co.uk|date=30. 6. 2009|website=mirror|language=en|access-date=27. 3. 2021}}</ref> Dana 10. novembra je specijal bio objavljen na DVD-u uz još četiri epizode.<ref>{{Cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/SpongeBob-SquarePants-Truth-or-Square/12462|title=SpongeBob SquarePants DVD news: Announcement for SpongeBob SquarePants - Truth or Square {{!}} TVShowsOnDVD.com|date=5. 1. 2015|website=web.archive.org|access-date=27. 3. 2021|archive-date=5. 1. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150105133819/http://www.tvshowsondvd.com/news/SpongeBob-SquarePants-Truth-or-Square/12462|url-status=bot: unknown}}</ref> === Dvadeseta godišnjica === Dana 11. februara 2019. je Nickelodeon najavio početak slavlja serijine dvadesete godišnjice. Godišnjica bi se sastojala od serije slavlja imena "Best Year Ever".<ref>{{Cite web|url=https://www.latimes.com/entertainment/herocomplex/la-et-hc-spongebob-20th-best-year-ever-20190211-story.html|title=‘SpongeBob Squarepants’ to celebrate 20 years with the ‘Best Year Ever’ and a new movie|last=|date=12. 2. 2019|website=[[Los Angeles Times]]|language=en-US|access-date=27. 3. 2021}}</ref><ref name=":33">{{Cite web|url=https://www.cbr.com/spongebob-squarepants-spinoff-nickelodeon/|title=SpongeBob SquarePants Spinoffs in the Works From Nickelodeon|date=14. 2. 2019|website=CBR|language=en-US|access-date=27. 3. 2021}}</ref> Za godišnjicu je [[Pantone]] stvorili su nijanse boja "Spužva Bob žuta" i "Patrik Zvijezda ružičasta" koje je Nickelodeon mogao koristiti.<ref name=":10">{{Cite web|url=https://kidscreen.com/2019/05/30/spongebob-gets-artsy-for-20th-anniversary/|title=SpongeBob gets artsy for 20th anniversary|access-date=27. 3. 2021}}</ref><ref name=":11">{{Cite web|url=https://www.businesswire.com/news/home/20190530005850/en/Nickelodeon-and-The-Pantone-Color-Institute-Launch-SpongeBob-Yellow-and-Patrick-Star-Pink-in-Commemoration-of-SpongeBob%E2%80%99s-20th-Anniversary|title=Nickelodeon and The Pantone Color Institute Launch SpongeBob Yellow and Patrick Star Pink in Commemoration of SpongeBob’s 20th Anniversary|date=30. 5. 2019|website=www.businesswire.com|language=en|access-date=27. 3. 2021}}</ref><ref name=":12">{{Cite web|url=https://variety.com/2019/tv/features/spongebob-squarepants-big-birthday-bash-20-festivities-nickelodeon-slime-sdcc-live-action-1203260059/|title=Behind the Business of ‘SpongeBob’s Big Birthday Blowout’|last=Owen|first=Rob|last2=Owen|first2=Rob|date=10. 7. 2019|website=Variety|language=en-US|access-date=27. 3. 2021}}</ref> Nickelodeon je angažirao [[Romero Britto|Romera Britta]], [[Jon Burgerman|Jona Burgermana]] i filipinsku grupu umjetnika Secret Fresh da naprave slike s temom serije. Njihove slike bi se kasnije iskoristile u reklamnim materijalima.<ref name=":10" /><ref name=":11" /> Dana 12. februara je [[Cynthia Rowley]] predstavila [[mokro odijelo]] s temom serije tokom [[Njujorška modna sedmica|njujorške modne sedmice]].<ref name=":13">{{Cite web|url=https://www.animationmagazine.net/events/nickelodeon-celebrates-20-years-of-spongebob-squarepants-with-best-year-ever/|title=Nickelodeon Celebrates 20 Years of ‘SpongeBob SquarePants’ with “Best Year Ever”|last=Milligan|first=Mercedes|date=12. 2. 2019|website=Animation Magazine|language=en-US|access-date=27. 3. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.danspapers.com/2019/02/cynthia-rowley-spongebob-squarepants/|title=Cynthia Rowley Creates SpongeBob SquarePants Birthday Wetsuit|last=Taylor|first=Anna|website=www.danspapers.com|language=en-US|access-date=27. 3. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.scmp.com/lifestyle/fashion-beauty/article/3021142/nike-vans-moschino-how-spongebob-squarepants-became|title=Nike caps 20 years of SpongeBob SquarePants fashion tie-ups|date=4. 8. 2019|website=South China Morning Post|language=en|access-date=27. 3. 2021}}</ref> Dizajnerica Marlou Breuls je jedan mjesec kasnije predstavila kolekciju s temom serije na tokom [[Spisak modnih događaja#Nizozemska|amsterdamske modne sedmice]].<ref>{{Cite web|url=https://www.nylon.com/marlou-breuls-spongebob-squarepants|title=SpongeBob Got A Haute Couture Makeover At Amsterdam Fashion Week|last=Stubblebine|first=Allison|website=Nylon|language=en|access-date=27. 3. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://footwearnews.com/2019/runway/womens/spongebob-squarepants-marlou-breuls-amsterdam-fashion-week-1202760501/|title=This Edgy Fashion Collection Is Inspired by SpongeBob SquarePants|last=Crenshaw|first=Madeleine|last2=Crenshaw|first2=Madeleine|date=14. 3. 2019|website=Footwear News|language=en-US|access-date=27. 3. 2021}}</ref> Tokom ljeta je [[Nike, Inc.|Nike]], u saradnji s košarkašem [[Kyrie Irving]], objavio cipele, dodatke i odjeću s temom serije.<ref>{{Cite web|url=https://www.licenseglobal.com/apparel-accessories/kyrie-irving-nike-go-under-sea-spongebob|title=Kyrie Irving, Nike Go Under the Sea with SpongeBob|date=23. 7. 2019|website=licenseglobal.com|language=en|access-date=27. 3. 2021|archive-date=26. 7. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190726121730/https://www.licenseglobal.com/apparel-accessories/kyrie-irving-nike-go-under-sea-spongebob|url-status=dead}}</ref> HipDot Studios objavili su prvu ikad kozmetičku kolekciju s temom animirane serije tog jula.<ref name=":13" /><ref>{{Cite web|url=https://goodmorningamerica.com/style/story/hipdot-launches-spongebob-squarepants-cosmetics-collection-64413092|title=HipDot launches 'SpongeBob Squarepants' cosmetics collection|last=News|first=A. B. C.|website=ABC News|language=en|access-date=27. 3. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.allure.com/story/spongebob-squarepants-makeup-collection-hipdot-studios-eye-shadow-palettes|title=SpongeBob Squarepants Sheet Masks Are Here, and the Photos Will Keep You Up at Night|last=Fasanella|first=Kaleigh|website=Allure|language=en-us|access-date=27. 3. 2021}}</ref> Tokom godišnjice je također napravljen službeni YouTube kanal za seriju, mobilna igra i nove igračke.<ref name=":12" /><ref name=":13" /> Proslava je službeno započela 12. jula 2019. s premijerom dugometražnog igrano-animiranog specijala ''[[SpongeBob's Big Birthday Blowout]]''.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/life/tv/2019/02/11/spongebob-squarepants-adds-live-action-20th-anniversary/2843374002/|title='SpongeBob' goes live-action to celebrate 'Best Year Ever' 20th anniversary|last=Keveney|first=Bill|website=USA TODAY|language=en-US|access-date=30. 3. 2021}}</ref> Nastavila je na [[San Diego Comic-Con]]u gdje su mnoge aktivnosti bile posvećene serij.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/06/spongebob-squarepants-san-diego-comic-con-20th-anniversary-1202634218/|title=‘SpongeBob SquarePants’ 20th Anniversary To Pop Confetti At San Diego Comic-Con|last=D'Alessandro|first=Anthony|last2=D'Alessandro|first2=Anthony|date=18. 6. 2019|website=Deadline|language=en-US|access-date=30. 3. 2021}}</ref> Na [[Amazon Prime#Prime Day|dan Amazon Primea]] su DVD-i ''SpongeBob SquarePants: The Best 200 Episodes Ever!'', ''SpongeBob SquarePants: The First 100 Episodes'' i ''SpongeBob SquarePants: The Next 100 Episodes'' bili objavljeni.<ref>{{Cite web|url=https://www.animationmagazine.net/home-entertainment/celebrate-spongebob-with-nicks-best-200-episodes-ever-30-disc-set/|title=Celebrate SpongeBob with Nick’s ‘Best 200 Episodes Ever’ 30-Disc Set|last=Milligan|first=Mercedes|date=10. 7. 2019|website=Animation Magazine|language=en-US|access-date=30. 3. 2021}}</ref> Proslava je završila 14. augusta s objavom trećeg filma.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2020/04/the-spongebob-movie-sponge-on-the-run-new-release-date-1202908177/|title=‘The SpongeBob Movie: Sponge On the Run’ Takes Over ‘Infinite’s Early August Slot|last=D'Alessandro|first=Anthony|last2=D'Alessandro|first2=Anthony|date=14. 4. 2020|website=Deadline|language=en-US|access-date=30. 3. 2021}}</ref> [[Datoteka:Nickelodeon 2009 logo.svg|mini|Nickelodeon, prvi kanal na kojem se serija emitirala]] == Emitiranje == {| class="wikitable" !Država / Područje !Kanal(i) !Napomena |- |{{ZID|Albanija}} |[[Çufo]], [[Bang Bang]], [[Top Channel]], [[Comedy Central]], [[Amazon Prime]], [[Nicktoons]] |{{Efn|Na Comedy Centralu se emitira verzija s titlovima.}} |- |[[Arapski svijet]] |[[MBC 3]], Nickelodeon, NickToons, Bokra.net, Boraseid 5 |{{Efn|Sinhronizacija koja se emitira na kanalima Bokra.net, Boraseid 5 napravljena je ilegalno. Na MBC-u 3, Nickelodeonu i Nicktoonsu se serija legalno emitira.}} |- |{{ZID|Argentina}} |Nickelodeon, Nicktoons, [[Telefe]] | |- |{{ZID|Armenija}} |[[Armenia 2]], [[CS Media|TV5]] |{{Efn|Na kanalu Armenia 2 je serija sinhronizirana. Na TV-u 5 je emitiran voice-over.}} |- |{{ZID|Australija}} |Nickelodeon, [[9Go!]], [[10 Peach]], [[10 Shake]] | rowspan="6" | |- |{{ZID|Azerbejdžan}} |RB Günəş TV, [[ANS TV]], [[ITV (Azerbejdžan)|iTV]] |- |{{ZID|Bangladeš}} |[[Duronto TV]]<ref>{{Cite web|url=http://nickalive.blogspot.com/2019/04/bangladeshs-duronto-tv-to-debut.html|title=NickALive!: Bangladesh's Duronto TV to Debut 'SpongeBob SquarePants' with Bengali Dub on Sunday 14th April 2019|date=2. 4. 2019|website=NickALive!|access-date=2. 4. 2021}}</ref> |- |{{ZID|Belgija}} |Nickelodeon, [[AB3]] |- |{{ZID|Bolivija}} |Nickelodeon, Nicktoons, [[Red ATB]] |- |{{ZID|Bosna i Hercegovina}} |[[NTV Hayat|Hayat TV]],<ref>{{Citation|title=HAYAT TV: SPUŽVA BOB SKOCKANI - najava crtanog filma za 11 2015|url=https://www.youtube.com/watch?v=tMhrzqV0gis|access-date=30. 3. 2021|language=bs-Latn-BA}}</ref> Nickelodeon, Nicktoons, [[Hayatovci]], [[Alternativna televizija|Alternativna TV]], [[Red TV]] | rowspan="6" | |- |{{ZID|Brazil}} |Nickelodeon, [[Sistema Brasileiro de Televisão|SBT]], [[Rede Globo]] |- |{{ZID|Bugarska}} |[[Diema Family]], [[Super7]], [[TV7 (Bugarska)|TV7]], Nickelodeon |{{Efn|Na Nickeldoeonu se emitira sinhronizacija. Na ostalim kanalima se emitira voice-over.}} |- |{{ZID|Crna Gora}} |Nickelodeon, Nicktoons, [[TV Vijesti]] | rowspan="6" | |- |{{ZID|Češka}} |Nickelodeon, [[TV Nova (Češka)|Nova]], Nova 2, Nova Gold, SMÍCHOV, Comedy Central |- |{{ZID|Čile}} |Nickelodeon, Nicktoons, [[Canal 13]] |- |{{ZID|Danska}} |Nickelodeon,<ref>{{Citation|title=SvampeBob Firkant - Sæson 12 - TV Serier {{!}} Nickelodeon|url=https://www.nickelodeon.dk/shows/76ypv4/swampebob-firkant|access-date=2. 4. 2021|language=da|archive-date=22. 4. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210422035150/https://www.nickelodeon.dk/shows/76ypv4/swampebob-firkant|url-status=dead}}</ref> [[DR1]], [[DR Ultra]] |- |{{ZID|Dominikanska Republika}} |Nickelodeon, Nicktoons, [[Antena 7]] |- |{{ZID|Ekvador}} |Nickelodeon, Nicktoons, [[Teleamazonas]] |- |{{ZID|Estonija}} |[[TV3 (Estonija)|TV3]],<ref>{{Cite web|url=https://tv3.ee/saade/kasna-kalle-kantpuks/|title=Käsna-Kalle Kantpüks|last=OKIA|website=TV3|language=et|access-date=2. 4. 2021}}</ref> Nickelodeon, [[Kanal 2]] |{{Efn|Na TV-u 3+ se emitira sinhronizacija na [[ruski jezik|ruskom jeziku]], i kanal je napravio svoj voice-over, za razliku od sinhronizacije koja se emitira u Rusiji}} |- |{{ZID|Filipini}} |[[Q (kanal)|QTV]], [[ABS-CBN]], [[Yey!]], [[TV5 (Filipini)|TV5]] |- |{{ZID|Finska}} |Nickelodeon, [[Nelonen]], [[MTV3]],<ref>{{Cite web|url=https://www.mtvuutiset.fi/aihe/paavo-pesusieni/7188836|title=Paavo Pesusieni|website=mtvuutiset.fi|language=fi|access-date=2. 4. 2021}}</ref> [[C More Juniori]], [[Sub (kanal)|Sub]] |- |{{ZID|Francuska}} |Nickelodeon, [[TF1]], [[Canal J]], [[Télétoon]] |- |{{ZID|Grčka}} |[[Channel 9 (Grčka)|Channel 9]], Alpha Kids, Nickelodeon, Alfa TV, RIK 2, [[Star Channel (Grčka)|Star Channel]], [[Tele Time]] |- |{{ZID|Gruzija}} |[[Imedi Media Holding|Imedi TV]] |- |{{ZID|Hong Kong}} |[[Asia Television]], [[HK Television Entertainment|ViuTV]], [[Netflix]] |{{Efn|Svaki kanal ima svoju sinhronizaciju.}} |- |{{ZID|Hrvatska}} |[[RTL (Hrvatska)|RTL]], [[Nova (hrvatski TV-kanal)|Nova TV]],<ref>{{Citation|title=Spužva Bob Skockani|url=https://novatv.dnevnik.hr/djecji/spuzva-bob-skockani/|access-date=2. 4. 2021|language=hr}}</ref> Mini TV, Nickelodeon, Nicktoons, [[HRT 3]], Comedy Central, HBO GO<ref>{{Cite web|url=http://hbogo.hr/serije/spuzva-bob-skockani|title=Spužva Bob Skockani / SpongeBob SquarePants|website=hbogo.hr|language=hr|access-date=2. 4. 2021}}</ref> |{{Efn|Na RTL-u se emitirala prva sinhronizacija (od S1-5). Na Nickelodonu se emitira nova sinhronizacija ostatka serije. Na Novoj TV emitira se nova sinhronizacija. Na Mini TV-u emitiraju se obje verzije. Na Nicktoonsu se emitira nova verzija i resinhronizacija prvih pet sezona. Na HRT-u 3 emitiraju se samo najnovije epizode nove sinhronizacije.}} |- |{{ZID|Indija}} |[[Colors Gujurati]], Nickelodeon, [[Chutti TV]], [[Kushi TV]] |{{Efn|Colors Gujurati: na [[gudžuratski jezik|gudžuratskom]]<br>Nickelodeon: na [[hindski jezik|hindskom]], [[tamilski jezik|tamilskom]] i [[telugu]]<br>Chutti TV: tamilski<br>Kushi TV: telugu}} |- |{{ZID|Indonezija}} |Nickelodeon, [[TvOne|Lativi]], [[GTV (Indonezija)|GTV]] | |- |{{ZID|Iran}} |RIB Pooya, Utoon, Persian Toon, Shiraz TV, MYTV, [[MBC Persia]], IRIB TV2 |{{Efn|Postoji pet sinhronizacija na perzijskom jeziku, i nijedna nije službena}} |- |{{ZID|Irska}} |[[Cúla4]] | rowspan="18" | |- |{{ZID|Island}} |[[Stöð 2]], [[RÚV]] |- |{{ZID|Italija}} |Nickelodeon, [[Italia 1]], [[Boing (Italija)|Boing]], [[Super!]] |- |{{ZID|Izrael}} |Nickelodeon, [[Channel 10 (Izrael)|Channel 10]] |- |{{ZID|Japan}} |[[NHK Educational TV]], [[Animax]], Nickelodeon |- |{{ZID|Južna Koreja}} |[[Educational Broadcasting System|EBS]], Nickelodeon, [[Tooniverse]] |- |{{ZID|Kanada}} |Nickelodeon, [[YTV]]<ref>{{Cite web|url=https://www.ytv.com/shows/spongebob-squarepants/|title=SpongeBob SquarePants {{!}} Schedule and Full Episodes on YTV|website=YTV|language=en-CA|access-date=2. 4. 2021}}{{Mrtav link}}</ref> |- |{{ZID|Kina}} |[[CCTV-1]], [[CCTV-14]], BTV Kaku Kids, BC東森超視, [[Hunan Broadcasting System]], Jiajia Cartoon, [[Jiangsu Television]], Nickelodeon, [[Shanghai Television]], [[EBC Yoyo]] |- |{{ZID|Kolumbija}} |Nickelodeon, Nicktoons, [[RCN Televisión|RCN]], [[Citytv Bogotá|Citytv]] |- |{{ZID|Kuba}} |Nickelodeon, Nicktoons, [[Canal Educativo]] |- |{{ZID|Latvija}} |[[TV3 (Latvija)|TV3]], Nickelodeon |- |{{ZID|Litvanija}} |[[TV3 (Litvanija)|TV3]], [[LNK (kanal)|LNK]], Nickelodeon, [[TV8 (Litvanija)|TV8]] |- |{{ZID|Mađarska}} |Nickelodeon, [[TV2 (Mađarska)|TV2]], [[RTL Klub]], [[Viva (Mađarska)|Viva]], [[Cool TV]], Comedy Central, Nicktoons |- |{{ZID|Malezija}} |Nickelodeon, [[TV9 (Malezija)|TV9]] |- |{{ZID|Meksiko}} |Nickelodeon, Nicktoons, MTV, [[Canal 5 (Meksisko)|Canal 5]] |- |{{ZID|Mjanmar}} |[[Skynet]] Cartoon |- |{{ZID|Nizozemska}} |Nickelodeon, Nicktoons |- |{{ZID|Norveška}} |Nickelodeon,<ref>{{Citation|title=Svampebob Firkant - Sesong 12 - TV Serier {{!}} Nickelodeon|url=https://www.nickelodeon.no/shows/76ypv4/svampebob-firkant|access-date=2. 4. 2021|language=nb|archive-date=23. 4. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210423012925/https://www.nickelodeon.no/shows/76ypv4/svampebob-firkant|url-status=dead}}</ref> [[NRK Super]] |- |{{ZID|Novi Zeland}} |Nickelodeon, [[TVNZ 2]], [[Māori Television]] |{{Efn|Na Nickelodeonu, i TVNZ-u 2 se emitira na engleskom. Na kanalu Māori Television se emitira na maorskom.}} |- |{{ZID|Njemačka}} |[[Super RTL]], Toggo, Nickelodeon, Nicktoons, [[ORF 1]], [[MTV]], [[VIVA (Njemačka)|VIVA]], Comedy Central | rowspan="12" | |- |{{ZID|Peru}} |Nickelodeon, Nicktoons, [[América Televisión]] |- |{{ZID|Poljska}} |Nickelodeon, MTV, [[Puls 2]], [[TVP1]], [[TV Puls]], Comedy Central |- |{{ZID|Portugal}} |Nickelodeon, [[Sociedade Independente de Comunicação|SIC]], [[Televisão Independente|TVI]], MTV, Netflix, [[RTP2]] |- |{{ZID|Québec}} |[[Vrak]] |- |{{ZID|Rumunija}} |[[Centrul Național Media|Național TV]], [[Pro TV|Pro]], Nickelodeon, Nicktoons, Comedy Central, [[Kanal D (Rumunija)|Kanal D]], Prima, [[Paramount Network|Paramount]], HBO GO |- |{{ZID|Rusija}} |Nickelodeon, [[2x2 (kanal)|2x2]], [[TNT (Rusija)|TNT]], MTV, [[Karusel]]<ref>{{Cite web|url=https://www.karusel-tv.ru/announce/15375-gubka_bob_kvadratnye_shtany|title=Мультсериал «Губка Боб Квадратные штаны» – детские мультфильмы на канале Карусель|website=article|language=ru|access-date=2. 4. 2021}}</ref> |- |{{ZID|SAD}} |Nickelodeon, Nicktoons, [[CBS]] (Božićni specijal) |- |{{ZID|Sjeverna Makedonija}} |A1, [[MRT 1]], [[HBO Go|HBO GO]] |- |{{ZID|Slovačka}} |[[Dajto]], [[TV Markiza]], Nickelodeon, [[TV JOJ]], JOJKO |- |{{ZID|Slovenija}} |Nickelodeon, OTO, [[Pop (Slovenija)|POP TV]], Planet TV, [[Kanal A]] |- |{{ZID|Srbija}} |[[TV B92|b92]], 02 TV, Nickelodeon, Nicktoons, [[Pink Kids]], [[Pink Super Kids]], HBO GO<ref>{{Cite web|url=http://hbogo.rs/serije/sunder-bob-kockalone|title=Sunđer Bob Kockalone {{!}} HBO GO|website=hbogo.rs|language=sr|access-date=2. 4. 2021}}</ref> |{{Efn|Kanal b92 napravio je svoju sinhronizaciju, koja se emitirala na svim navedenim kanalima. Sve do 11. sezone je bilo sinhronizirano. Na Nickelodeonu i Nicktoonsu se od 11. sezone emitira nova sinhronizacija.}} |- |{{ZID|Španija}} |Nickelodeon, [[Clan (kanal)|Clan]], [[Cuatro (kanal)|Cuatro]], [[Canal Panda (Španija)|Canal Panda]], MTV | rowspan="3" | |- |{{ZID|Švedska}} |Nickelodeon,<ref>{{Cite web|url=http://www.nickelodeon.se/svampbob-fyrkant/|title=SvampBob Fyrkant - Nickelodeon.se|website=Nickelodeon|language=sv-se|access-date=2. 4. 2021|archive-date=14. 4. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210414090134/http://www.nickelodeon.se/svampbob-fyrkant/|url-status=dead}}</ref> Nicktoons, [[TV4 (Švedska)|TV4]] |- |{{ZID|Tajland}} |Nickelodeon, [[True Spark]], RAMA Channel |- |{{ZID|Turska}} |Zarok TV, Nickelodeon, Nicktoons, [[CNBC-e]] |{{Efn|Na Zarok TV-u se serija emitira na [[kurdski jezik|kurdskom jeziku]]}} |- |{{ZID|Ujedinjeno Kraljevstvo}} |Nickelodeon, Nicktoons, [[Viva (Ujedinjeno Kraljevstvo)|Viva]], [[Channel 5 (Ujedinjeno Kraljevstvo)|Channel 5]], [[CITV]], [[S4C]] |{{Efn|Na S4C-u se emitira sinhronizacija na [[velški jezik|velškom jeziku]]. Na ostalim kanalima se emitira izvorna verzija (na engleskom jeziku).}} |- |{{ZID|Ukrajina}} |[[Novij Kanal]], [[ICTV (Ukrajina)|ICTV]], [[STB (kanal)|STB]], [[PLUSPLUS]],<ref>{{Cite web|url=https://1plus1.video/gubka-bob-kvadratnye-shtany|title=Губка Боб Квадратні Штани дивитись онлайн на 1+1 video|website=1+1 video|language=uk|access-date=2. 4. 2021|archive-date=17. 1. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210117124729/https://1plus1.video/gubka-bob-kvadratnye-shtany|url-status=dead}}</ref> [[TET (kanal)|TET]] | rowspan="3" | |- |{{ZID|Venecuela}} |Nickelodeon, Nicktoons, [[Venevisión]] |- |{{ZID|Vijetnam}} |YouTV, Netflix, [[VTV1]], [[Ho Chi Minh City Television|HTVC]] |} == Prijem == === Ocjene i postignuća === Nakon samo jednog mjeseca emitiranja je serija postala najuspješnija dječija televizijska emisija prikazana subotom ujutro. Među djecom dobi 2–11 je serija imala prosječni [[Nielsenov rejting]] od 4.9, s 1.9 miliona gledaoca.<ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/demystifying-the-s/|title=Numbers 101 - TV Ratings, Nielsen Ratings, Television Show Ratings {{!}} TVbytheNumbers|date=29. 3. 2015|website=web.archive.org|access-date=4. 4. 2021|archive-date=29. 3. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150329031934/http://tvbythenumbers.zap2it.com/demystifying-the-s/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-55581463.html|title=Nicklodeon.(rating of Nickelodeon's cartoon SpongeBob SquarePants)(Brief Article)(Statistical Data Included) - Multichannel News {{!}} HighBeam Research|date=10. 6. 2014|website=web.archive.org|access-date=4. 4. 2021|archive-date=10. 6. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140610081516/http://www.highbeam.com/doc/1G1-55581463.html|url-status=dead}}</ref> Dvije godine nakon početka emitiranja se serija ustanovila kao drugi najuspješniji dječiji program Nickelodeona, nakon ''[[Rugratsi|Rugratsa]]''. Smatra se da je serija Nickelodeonu osvojila "krunu rejtinga za serije emitirane subotom ujutro".<ref>{{Cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-75761403.html|title=NICK RETAINS SATURDAY CROWN.(Brief Article) - Broadcasting & Cable {{!}} HighBeam Research|date=6. 11. 2013|website=web.archive.org|access-date=4. 4. 2021|archive-date=6. 11. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131106075359/http://www.highbeam.com/doc/1G1-75761403.html|url-status=dead}}</ref> Do [[Spužva Bob Skockani (4. sezona)|četvrte]] je sezone serija privukla mnoge odrasle gledaoce—skoro pa 40% njenih gledaoca imali su između 18 i 34 godine.<ref name=":14">{{Cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-78370194.html|title=THE STRETCH.(Home Front) - Rocky Mountain News (Denver, CO) {{!}} HighBeam Research|date=6. 11. 2013|website=web.archive.org|access-date=4. 4. 2021|archive-date=6. 11. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131106075355/http://www.highbeam.com/doc/1G1-78370194.html|url-status=dead}}</ref> Kao odgovor na uspjeh vikendom, Nickelodeon je seriji dao vremenske termine u 18:00 i 20:00, od ponedjeljka do četvrtka, kako bi povećali gledanost serije.<ref name=":14" /><ref>{{Cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-76426074.html|title=SPONGE SOAKS UP LAUGHS ON TV.(LIVING) - The Cincinnati Post (Cincinnati, OH) {{!}} HighBeam Research|date=24. 9. 2015|website=web.archive.org|access-date=4. 4. 2021|archive-date=24. 9. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924163424/http://www.highbeam.com/doc/1G1-76426074.html|url-status=dead}}</ref> Do kraja 2001. je ''Spužva Bob Skockani'' imao najbolje ocjene od svih dječijih serija na televiziji.<ref>{{Cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1P2-9138807.html|title=Grown-ups embrace a wacky, square sponge; There's just something about this sweet kids' cartoon that's attracting an adult audience. Local fans can't get enough of SpongeBob. - Lancaster New Era (Lancaster, PA) {{!}} HighBeam Research|date=8. 11. 2013|website=web.archive.org|access-date=4. 4. 2021|archive-date=8. 11. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131108172353/http://www.highbeam.com/doc/1P2-9138807.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1P2-9876189.html|title='SpongeBob' rises from sea to peak of ratings: Nickelodeon show top-rated among kids aged 2 to 11 - Charleston Daily Mail {{!}} HighBeam Research|date=10. 6. 2014|website=web.archive.org|access-date=4. 4. 2021|archive-date=10. 6. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140610081521/http://www.highbeam.com/doc/1P2-9876189.html|url-status=dead}}</ref><ref name=":15">{{Cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-82792771.html|title=Stephen Hillenburg created the undersea world of SpongeBob.(The Orange County Register) - Knight Ridder/Tribune News Service {{!}} HighBeam Research|date=10. 6. 2014|website=web.archive.org|access-date=4. 4. 2021|archive-date=10. 6. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140610060614/http://www.highbeam.com/doc/1G1-82792771.html|url-status=dead}}</ref> Sedmično je serija imala oko petnaest miliona gledaoca, od kojih su najmanje pet miliona bili odrasli.<ref name=":15" /> Oktobra 2002. je nova serija na Nickelodeonu, ''[[Čudnovili roditelji]]'', postala druga najuspješnija dječija serija.<ref name=":16">{{Cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1P2-7796026.html|title=`ODDPARENTS' IS SOAKING UP POPULARITY OF `SPONGEBOB' - The Boston Globe (Boston, MA) {{!}} HighBeam Research|date=10. 6. 2014|website=web.archive.org|access-date=4. 4. 2021|archive-date=10. 6. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140610081527/http://www.highbeam.com/doc/1P2-7796026.html|url-status=dead}}</ref> Serija je čak postala uspješnija od ''Spužve Boba Skockanog''—''Čudnovili roditelji'' imali su rejting od 6.2 s više od 2.5 miliona gledaoca, dok je rejting ''Spužva Boba Skockanog'' bio 6.0 s više od 2.4 miliona gledaoca.<ref>{{Cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-94666940.html|title='Fairly Odd' number puts 'SpongeBob' in second.(animated comedies rated)(Brief Article) - Daily Variety {{!}} HighBeam Research|date=10. 6. 2014|website=web.archive.org|access-date=4. 4. 2021|archive-date=10. 6. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140610081525/http://www.highbeam.com/doc/1G1-94666940.html|url-status=dead}}</ref> Nickelodeon je primijetio da su ''Čudnovili roditelji'' bili uspješniji, i zato su premješteni na termin u 20:00 umjesto ''Spužve Boba Skockanog''.<ref name=":16" /> U intervjuu je [[Cyma Zarghami]], tadašnja [[Generalni direktor|generalna direktorica]] i [[izvršna potpredsjednica]] Nickelodeona, rekla: "Računamo li na činjenicu da će ''Čudnovili roditelji'' prestiči ''Spužva Boba''? … Nadamo se. Ali je ''Spužva Bob'' previše jedinstven, ne znamo hoće li ikad biti ponovljen."<ref name=":16" /> Ocjene serije su se počele pogoršavati 2012.<ref>{{Cite web|url=https://www.thewrap.com/nickelodeon-ratings-disney-tops-kids-rival-key-category-first-time-36612/|title=Sorry, SpongeBob: Disney Channel Knocks Nick From Top Ratings Perch|last=Molloy|first=Tim|date=28. 3. 2012|website=TheWrap|language=en-US|access-date=4. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2011/11/nickelodeons-ratings-decline-is-no-blip-is-viacom-or-nielsen-to-blame-199006/|title=Nickelodeon's Ratings Decline Is No “Blip”; Is Viacom Or Nielsen To Blame?|last=Lieberman|first=David|last2=Lieberman|first2=David|date=29. 11. 2011|website=Deadline|language=en-US|access-date=4. 4. 2021}}</ref> Prosječni broj gledaoca u dobi od dvije do jedanaest godina koji su gledali ''Spužva Boba'' u bilo kojem trenutku opao je za 29% u prvom kvartalu u odnosu na godinu ranije, navodi [[Nielsen Media Research|Nielsen]]. [[John Jannarone]], poslovni pisac za novine ''[[The Wall Street Journal]]'', sugerira sa se ocjene serije smanjuju zbog njene starosti i prezasićenosti, i da je ovo razlog zašto su se ocjene drugih serija na kanalu počele pogoršavati.<ref name=":17">{{Cite news|title=Viacom's SpongeBob Crisis|url=https://online.wsj.com/article/SB10001424052702303990604577370510139597158.html|newspaper=Wall Street Journal|date=2. 5. 2012|access-date=4. 4. 2021|issn=0099-9660|language=en-US|first=John|last=Jannarone}}</ref> Medijski analitičar Todd Juenger pripisao je pad ocjena Nickelodeona izravno dostupnosti sadržaja za streaming na uslugama poput Netflixa.<ref>{{Cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/nickelodeon-viacom-336290|title=Analyst: Nickelodeon Might Be in Danger of Being Dropped by Some TV Distributors|date=12. 6. 2012|website=The Hollywood Reporter|language=en|access-date=4. 4. 2021}}</ref> [[Philippe Dauman]], predsjednik i izvršni direktor [[Viacom]]a, proturječio je toj ideji, rekavši: "Ostvarujemo lijepe prihode od ovih pretplatnih VOD ponuda".<ref>{{Cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/viacom-ceo-philippe-dauman-defends-nickelodeons-netflix-ratings-319904|title=Viacom CEO Defends Nickelodeon's Netflix Deal Again|date=3. 5. 2012|website=The Hollywood Reporter|language=en|access-date=4. 4. 2021}}</ref><ref name=":18">{{Cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/viacom-ceo-netflix-content-not-hurting-nickelodeon-ratings-philippe-dauman-286605|title=Viacom CEO: Netflix Content Is Not Hurting Nickelodeon Ratings|date=2. 2. 2012|website=The Hollywood Reporter|language=en|access-date=4. 4. 2021}}</ref> Glasnogovornik Nickelodeona rekao je da je ''Spužva Bob'' čestu uspješan i da je i dalje najbolje ocijenjena animirana serija na svim dječijim televizijama.<ref name=":17" /> Dauman je za pad okrivio "neka sistemska pitanja" Nielsena, pozivajući se na opsežne set-top-box podatke koji "ni na koji način ne odražavaju" podatke Nielsena.<ref name=":18" /> Juenger je napomenuo da bi ''Spužva Bob'' mogao utjecati na ocjene ostalih programa Nickelodeona, jer djeca često mijenjaju kanale kako bi pronašla svoje omiljene programe, a zatim prate tu mrežu.<ref name=":17" /> Dana 22. aprila 2013. je izvršni direktor Netflixa [[Reed Hastings]] objavio namjeru da ne obnavlja postojeći ugovor s Viacomom.<ref>{{Cite web|url=https://variety.com/2013/digital/news/viacom-and-netflix-to-scale-down-svod-deal-1200407086/|title=Viacom and Netflix to Scale Down SVOD Deal|last=Wallenstein|first=Andrew|last2=Wallenstein|first2=Andrew|date=22. 4. 2013|website=Variety|language=en-US|access-date=4. 4. 2021}}</ref> Viacomov dogovor s Netflixom istekao je, i emisije poput ''Spužva Boba'' i ''[[Dora istražuje]]'' bile su uklonjene.<ref>{{Cite web|url=https://gigaom.com/2013/05/23/no-more-dora-spongebob-on-netflix/|title=Adios, Dora: Netflix is starting to take Viacom shows offline|last=Roettgers|first=Janko|date=23. 5. 2013|website=gigaom.com|language=en-US|access-date=4. 4. 2021|archive-date=10. 3. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150310025418/https://gigaom.com/2013/05/23/no-more-dora-spongebob-on-netflix/|url-status=dead}}</ref> Ali, sezone 5, [[Spužva Bob Skockani (6. sezona)|6]], [[Spužva Bob Skockani (7. sezona)|7]] i [[Spužva Bob Skockani (8. sezona)|8]] dostupne su na kanadskoj verziji Netflixa.<ref name=":27">{{Cite web|url=https://ca.flixboss.com/series/spongebob-squarepants-70155547|title=SpongeBob SquarePants (1999) - Series|website=Flixboss|language=en|access-date=4. 4. 2021}}</ref> Dana 4. juna 2013. je Viacom najavio višegodišnji ugovor o licenciranju koji će svoje programe, poput ''Spužva Boba'' i ''Doru istražuje'', premjestiti na [[Amazon.com|Amazon]], najvećeg konkurenta Netflixa.<ref>{{Cite news|title=Dora, SpongeBob Swap Sides in Fickle Web-Video World|url=https://online.wsj.com/article/SB10001424127887324423904578525044270830934.html|newspaper=Wall Street Journal|date=5. 6. 2013|access-date=4. 4. 2021|issn=0099-9660|language=en-US|first=Amol Sharma and Greg|last=Bensinger}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/news/amazon-inks-streaming-deal-for-viacom-shows-like-dora-spongebob|title=Amazon Inks Streaming Deal for Viacom Shows Like Dora, SpongeBob|website=PCMAG|language=en|access-date=4. 4. 2021}}</ref> Amazon se složio da Viacomu plati više od 200 miliona dolara za licencu, što je njihova najveća transakcija streaming pretplate ikad.<ref>{{Cite web|url=https://www.denverpost.com/2013/06/04/amazon-writes-biggest-streaming-video-check-for-dora-spongebob/|title=Amazon writes biggest streaming video check for Dora, SpongeBob|last=Reuters|date=4. 6. 2013|website=The Denver Post|language=en-US|access-date=4. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.mercurynews.com/2013/06/04/amazon-swipes-spongebob-from-netflix-in-most-expensive-deal-yet/|title=Amazon swipes SpongeBob from Netflix in most expensive deal yet|date=4. 6. 2013|website=The Mercury News|language=en-US|access-date=4. 4. 2021}}</ref> ''Spužva Bob Skockani'' jedna je od najdugovječnijih serija na Nickelodeonu.<ref>{{Cite web|url=http://www.nydailynews.com/entertainment/tv-movies/spongebob-squarepants-nickelodeon-longest-running-shows-decade-article-1.435311|title='SpongeBob SquarePants' one of Nickelodeon's longest-running shows after nearly a decade - NY Daily News|date=21. 1. 2013|website=web.archive.org|access-date=4. 4. 2021|archive-date=21. 1. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130121072606/http://www.nydailynews.com/entertainment/tv-movies/spongebob-squarepants-nickelodeon-longest-running-shows-decade-article-1.435311|url-status=bot: unknown}}</ref> Postala je serija s najviše epizoda tokom svoje osme sezone, nadmašivši 172 epizode ''Rugratsa''.<ref>{{Cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-277305615.html|title=5 of the best. - Sunday Tribune (South Africa) {{!}} HighBeam Research|date=10. 6. 2014|website=web.archive.org|access-date=4. 4. 2021|archive-date=10. 6. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140610050540/http://www.highbeam.com/doc/1G1-277305615.html|url-status=dead}}</ref> Uz još 26 epizoda u devetoj sezoni, broj produciranih epizoda se digao na 204.<ref>{{Cite web|url=https://ew.com/article/2011/01/03/spongebob-renewed/|title='SpongeBob SquarePants' buckles up for ninth season|website=EW.com|language=en|access-date=4. 4. 2021|archive-date=1. 5. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210501022139/https://ew.com/article/2011/01/03/spongebob-renewed/|url-status=dead}}</ref> U izjavi je Brown Johnson, predsjednik animacije Nickelodeona, rekao: "Uspjeh ''Spužve Boba'' u preko 200 epizoda dokaz je vizije, komičnog senzibiliteta i dinamičnih, simpatičnih likova kreatora Stephena Hillenburga. Serija se sada pridružuje klubu savremenih klasičnih [[Spisak programa koje emitira Nickelodeon|Nicktoonsa]] koji su dostigli ovu mjeru, pa smo nevjerovatno ponosni."<ref>{{Cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/nickelodeons-spongebob-squarepants-renewed-ninth-67737|title=Nickelodeon's 'SpongeBob SquarePants' Renewed for Ninth Season|date=3. 1. 2011|website=The Hollywood Reporter|language=en|access-date=4. 4. 2021}}</ref> === Kritike === ''Spužva Bob Skockani'' je jedna od najcjenjenijih serija s Nickelodeona ikad. Kritičari su pohvalili njenu privlačnost ljudim raznih uzrasta, i serija je osvojila mnoge nagrade i nominacije. [[James Poniewozik]] je, za časopis ''[[Time (časopis)|Time]]'', opisao naslovnog junaka kao "anti-[[Bart Simpson|Barta Simpsona]], temperamentno i fizički: glava mu je jednako četvrtasta i uredna kako je Bartova tršava, i on ima ličnost kojoj se može prilagoditi—savjestan, optimističan i slijep prema lošim stvarima u svijetu i onima oko njega."<ref>{{Cite news|title=Soaking Up Attention|url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,187600,00.html|newspaper=Time|date=9. 12. 2001|access-date=5. 4. 2021|issn=0040-781X|language=en-US|first=James|last=Poniewozik|archive-date=29. 12. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131229004630/http://content.time.com/time/magazine/article/0%2C9171%2C187600%2C00.html|url-status=dead}}</ref> Novinarka Laura Fries je, u recenziji serije za časopis ''[[Variety]]'', opisala crtić kao: "promišljen i inventivan, o beznadno optimističnoj i elastičnoj morskoj spužvi ... Lišen [[dvosmislenost]]i današnjih animiranih TV-emisija, ovo je čisto dječja stvar … Međutim, to ne znači da je ''Spužva Bob'' jednostavan ili čak maloljetan. Šarmantan je i hirovit, ali dovoljno pametan da privuče i tinejdžere i djecu starijeg uzrasta."<ref>{{Cite web|url=https://variety.com/1999/tv/reviews/spongebob-squarepants-1200458428/|title=SpongeBob SquarePants|last=Fries|first=Laura|date=14. 7. 1999|website=Variety|language=en-US|access-date=5. 4. 2021}}</ref> [[Joyce Millman]], kritičarka za ''[[The New York Times]]'', rekla je da je ''Spužva Bob'' "pametan bez da je neprobojna za mlade gledatelje i glupa bez da dosađuje odraslima. To je najšarmantniji crtić na televiziji i jedan od najčudnijih. A također je dobra, čista zabava, koja ima smisla jer se ipak radi o spužvi. […] Njegovo neumoljivo raspoloženje bilo bi iritantno da nije tako simpatičan i da mu je svijet tako čudan … Poput serije ''[[Pee-wee's Playhouse]]'', ''Spužva Bob'' radosno pleše na tankoj liniji između djetinjstva i zrelosti, bezobzirnosti i logora, iskrivljenog i slatkog."<ref>{{Cite news|title=TELEVISION/RADIO; The Gentle World Of a Joyful Sponge|url=https://www.nytimes.com/2001/07/08/arts/television-radio-the-gentle-world-of-a-joyful-sponge.html|newspaper=The New York Times|date=8. 7. 2001|access-date=5. 4. 2021|issn=0362-4331|language=en-US|first=Joyce|last=Millman}}</ref> [[Robert Thompson (medijski stipendist)|Robert Thompson]], profesor komunikacija i direktor Centra za proučavanje popularne televizije na [[Univerzitet Syracuse|Univerzitetu Syracuse]], rekao je za ''[[Los Angeles Times]]'': "U isto vrijeme je kao vremeplov koji vodi roditelje nazad u djetinjstvo, i moderan."<ref>{{Cite web|url=http://www.latimes.com/features/lifestyle/la-040702spongebob.story|title=Adults Find Their Inner Sponge|date=2. 3. 2003|website=web.archive.org|access-date=5. 4. 2021|archive-date=2. 3. 2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20030302082942/http://www.latimes.com/features/lifestyle/la-040702spongebob.story|url-status=dead}}</ref> Televizijski kritičari [[Alan Sepinwall]] i [[Matt Zoller Seitz]] proglasili su ''Spužvu Boba Skockanog'' 22. najboljom američkom TV-serijom u knjizi ''[[TV (The Book)]]''.<ref>{{Cite web|url=https://www.fastcompany.com/3063291/two-critics-pick-the-all-time-best-tv-shows-and-they-know-you-already-hate-their-list|title=Two Critics Pick The All-Time Best TV Shows. And They Know You Already Hate Their List|last=Champagne|first=Christine|date=31. 8. 2016|website=Fast Company|language=en-US|access-date=5. 4. 2021}}</ref> U intervjuu iz 2007. je [[Barack Obama]], 44. predsjednik SAD-a, rekao da mu je Spužva Bob omiljeni televizijski lik, i da voli gledati seriju sa kćerkama.<ref>{{Cite web|url=https://ew.com/article/2012/08/16/barack-obama-pop-culture/|title=President Obama likes SpongeBob, hates the Kardashians|website=EW.com|language=en|access-date=5. 4. 2021}}</ref> === Nagrade i nominacije === {{Glavni|Spisak nagrada i nominacija za "Spužvu Boba Skockanog"}} === Nasljeđe === [[Datoteka:Wax Museum Plus (6344827249).jpg|mini|Voštani kip Spužve Boba ([[National Wax Museum Plus]], [[Dublin]], [[Irska]])|lijevo]]U julu 2009. godine je muzej voštanih figura [[Madame Tussauds]] u New Yorku napravio je voštanu skulpturu Spužve Boba za proslavu desete godišnjice serije. Spužva Bob je postao prvi animirani lik isklesan u potpunosti od voska.<ref>{{Cite web|url=http://www.timeout.com/new-york-kids/tony-kids-blog/yellow-fever-spongebob-figure-to-debut-at-madame-tussauds|title=Yellow fever: SpongeBob figure to debut at Madame Tussauds {{!}} Things to Do, Blogs, TONY Kids blog {{!}} reviews, guides, things to do, film - Time Out New York Kids|date=3. 12. 2013|website=web.archive.org|access-date=5. 4. 2021|archive-date=3. 12. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203020651/http://www.timeout.com/new-york-kids/tony-kids-blog/yellow-fever-spongebob-figure-to-debut-at-madame-tussauds|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.nydailynews.com/entertainment/tv-movies/spongebob-squarepants-nickelodeon-longest-running-shows-decade-article-1.435311|title='SpongeBob SquarePants' one of Nickelodeon's longest-running shows after nearly a decade - NY Daily News|date=21. 1. 2013|website=web.archive.org|access-date=5. 4. 2021|archive-date=21. 1. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130121072606/http://www.nydailynews.com/entertainment/tv-movies/spongebob-squarepants-nickelodeon-longest-running-shows-decade-article-1.435311|url-status=bot: unknown}}</ref> U maju 2011. je nova vrsta gljiva, ''[[Spongiforma squarepantsii]]'', bila opisana i nazvana po naslovnom liku serije.<ref>{{Cite journal|last=Desjardin|first=Dennis E.|last2=Peay|first2=Kabir G.|last3=Bruns|first3=Thomas D.|date=10. 3. 2011|title=Spongiforma squarepantsii , a new species of gasteroid bolete from Borneo|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.3852/10-433|journal=Mycologia|language=en|volume=103|issue=5|pages=1119–1123|doi=10.3852/10-433|issn=0027-5514}}</ref> Lik je također postao trend na [[egipat]]skom trgu [[Trg Tahrir|Tahrir]].<ref name=":19">{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/world/shortcuts/2013/may/27/spongebob-squarepants-egypt-cartoon-fame|title=How SpongeBob SquarePants became massive in Egypt|date=27. 5. 2013|website=the Guardian|language=en|access-date=6. 4. 2021}}</ref> Spužva Bob je postao modni fenomen nakon [[Protesti u Egiptu (2011)|protesta iz 2011]].<ref name=":20">{{Cite web|url=https://www.vice.com/en/article/wdpawm/spongebob-squarepants-egypts-new-revolutionary-symbol|title=Is SpongeBob SquarePants the New Che Guevara?|website=www.vice.com|language=en|access-date=6. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://english.alarabiya.net/en/life-style/variety/2013/05/28/Meet-Egypt-s-latest-Tahrir-icon-SpongeBob-SquarePants.html|title=Meet Egypt’s unusual Tahrir icon: SpongeBob SquarePants - Alarabiya.net English {{!}} Front Page|date=28. 5. 2013|website=web.archive.org|access-date=6. 4. 2021|archive-date=28. 5. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130528173047/http://english.alarabiya.net/en/life-style/variety/2013/05/28/Meet-Egypt-s-latest-Tahrir-icon-SpongeBob-SquarePants.html|url-status=bot: unknown}}</ref> Fenomen je doveo do stvaranja projekta na [[Tumblr]]u imena "Spužva Bob na Nilu". Projekt su osnovali američki studenti Andrew Leber i Elisabeth Jaquette i pokušava dokumentirati svaku pojavu Spužva Boba u Egiptu.<ref name=":21">{{Cite web|url=https://www.prospectmagazine.co.uk/arts-and-books/spongebob-squarepants-middle-east-egypt|title=SpongeBob SquarePants takes over the Middle East|last=Cormack|first=Raphael|date=26. 3. 2013|website=Prospect Magazine|language=en-US|access-date=6. 4. 2021}}</ref> Sherief Elkeshta je fenomen citirao u eseju o neskladnom stanju politike u Egiptu u nezavisnom mjesečnom listu pod imenom ''Midan Masr''. Napisao je, "Zašto on [Spužva Bob] barem ne drži Molotovljev koktel? Ili podiže šaku?"<ref>{{Cite web|url=http://www.midanmasr.com/en/article.aspx?ArticleID=208|title=Brooklyn, Egypt, and SpongeBob|website=Midan Masr|access-date=6. 4. 2021|archive-date=21. 1. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130121172006/http://www.midanmasr.com/en/article.aspx?ArticleID=208|url-status=dead}}</ref> Fenomen se proširio čak i do [[Libija|Libije]], gdje je fotografiran libijski pobunjenik u haljini Spužva Boba slaveći revoluciju.<ref>{{Cite web|url=http://tavernkeepers.com/the-new-mascot-of-egypt-spongebob-squarepants/|title=The New Mascot of Egypt: Spongebob Squarepants {{!}} Tavern Keepers|date=15. 6. 2013|website=web.archive.org|access-date=6. 4. 2021|archive-date=15. 6. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130615083050/http://tavernkeepers.com/the-new-mascot-of-egypt-spongebob-squarepants/|url-status=bot: unknown}}</ref> Iako su ''[[The Guardian]]'' i ''[[Vice]]'' utvrdili da taj trend nema malo ili nimalo političkog značaja,<ref name=":19" /><ref name=":20" /> poduzete su predsjedničke kampanje za Spužva Boba u Egiptu i [[Sirija|Siriji]] kao "šala".<ref name=":20" /><ref name=":21" /> Dana 13. februara 2013. je video u kojem ruska vojska pjeva uvodnu pjesmu serije bio objavljena na [[YouTube]].<ref name=":22">{{Cite web|url=https://metro.co.uk/2013/02/19/russian-soldiers-march-to-spongebob-squarepants-theme-song-3503968/|title=Russian soldiers march to SpongeBob SquarePants|last=Molloy|first=Mark|date=19. 2. 2013|website=Metro|language=en|access-date=6. 4. 2021}}</ref> Prema veb-sajtu koji je objavio video, ovo je jedna od "najpopularnijih pjesama za marširanje" u ruskoj vojsci.<ref name=":22" /> Video je u prvoj sedmici prikupio gotovo 50 hiljadu pregleda.<ref>{{Cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/news/newsvideo/weirdnewsvideo/9878416/Russian-soldiers-sing-SpongeBob-SquarePants-theme-tune-as-they-march.html|title=Video: Russian soldiers sing SpongeBob SquarePants theme tune as they march - Telegraph|date=19. 2. 2013|website=web.archive.org|access-date=6. 4. 2021|archive-date=19. 2. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130219150621/https://www.telegraph.co.uk/news/newsvideo/weirdnewsvideo/9878416/Russian-soldiers-sing-SpongeBob-SquarePants-theme-tune-as-they-march.html|url-status=bot: unknown}}</ref> Nakon Hillenburgove smrti u novembru 2018. godine, više od 1,2 miliona obožavaoca potpisalo je peticiju za [[NFL]] da se pjesma "[[David Glen Eisley#Muzička karijera|Sweet Victory]]" iz popularne epizode 2. sezone "[[Band Geeks]]" izvodi u njegovu čast na poluvremenu [[Super Bowl LIII|Super Bowla LIII]]. Twitter račun Atlantinog stadiona [[Mercedes-Benz Stadium|Mercedes-Benz]], mjesto održavanja emisije, objavio je u decembru [[GIF]] od Spužva Boba koji pleše uz "Band Geeks". [[Maroon 5]], grupa koja je nastupala na utakmici, uključila je kratki isječak Spužve Boba u pretpregledni video, navodeći obožavaoce da vjeruju da će pjesma biti izvedena. Početak pjesme služio je kao prelazak u set umjetnika Travisa Scotta, što je mnoge obožavatelje ostavilo razočaranima.<ref>{{Cite web|url=https://sports.yahoo.com/sweet-victory-brief-spongebob-squarepants-appearance-super-bowl-halftime-show-disappoints-015346882.html|title=Where was 'Sweet Victory?' Brief SpongeBob SquarePants appearance at Super Bowl halftime show disappoints|website=sports.yahoo.com|language=en-US|access-date=6. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/3/18209868/spongebob-squarepants-sweet-victory-super-bowl-2019-marron-5-halftime-show|title=Spongebob Squarepants’ ‘Sweet Victory’ finally gets a Super Bowl tribute|last=Alexander|first=Julia|date=3. 2. 2019|website=The Verge|language=en|access-date=6. 4. 2021}}</ref> Kao odgovor na razočaranje obožavatelja, [[Dallas Stars]]i iz [[National Hockey League]]a pokazale su isječak pune pjesme "Sweet Victory" tokom utakmice u areni [[American Airlines Center]].<ref>{{Cite web|url=https://www.foxsports.com/southwest/story/watch-dallas-stars-give-fans-the-sweet-victory-spongebob-halftime-show-we-all-deserve-020419?amp=true|title=WATCH: Dallas Stars give fans the ‘Sweet Victory’ SpongeBob halftime show we all deserve|website=FOX Sports|language=en-US|access-date=6. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.sbnation.com/lookit/2019/2/5/18212310/dallas-stars-sweet-victory-spongebob-video|title=The Dallas Stars gave us the ‘Sweet Victory’ Spongebob halftime we missed at the Super Bowl|website=www.sbnation.com|language=en|access-date=6. 4. 2021}}</ref> === Kontroverze === Godine 2005. je [[Evangelizam|evangelička]] grupa u SAD-u napala internetski video koji je prikazivao isječke iz ''Spužve Boba Skockanog'' i drugih dječjih emisija postavljenih uz pjesmu "[[We Are Family (pjesma)|We Are Family]]" grupe [[Sister Sledge]] radi promocije različitosti i tolerancije. Smatrali su da se Spužva Bob koristio za "zagovaranje [[homoseksualnost]]i".<ref>{{Cite news|title=US right attacks SpongeBob video|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/4190699.stm|date=20. 1. 2005|access-date=7. 4. 2021|language=en-GB}}</ref><ref name=":23">{{Cite web|url=https://usatoday30.usatoday.com/life/television/2005-01-22-kids-video_x.htm|title=USATODAY.com - Spongebob, Muppets, Sister Sledge writer suffer criticism|website=usatoday30.usatoday.com|access-date=7. 4. 2021}}</ref> [[James Dobson]] iz organizacije [[Focus on the Family]] optužio je video za promociju homoseksualnosti jer ga je sponzorirala grupa za toleranciju.<ref name=":23" /> Incident je pokrenuo pitanja o istinitoj seksualnosti Spužve Boba. Iako je lik postao popularan među homoseksualnim gledaocima, tvorac serije Stephen Hillenburg već je prije tri godine porekao njegovu homoseksualnost, pojasnivši u to vrijeme da je smatrao da je lik "pomalo [[Aseksualnost|aseksualan]]".<ref>{{Cite news|title=Camp cartoon star 'is not gay'|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/2313221.stm|date=9. 10. 2002|access-date=7. 4. 2021|language=en-GB}}</ref> Nakon Dobsonovih komentara, Hillenburg je potvrdio svoj stav, rekavši da seksualne sklonosti ne igraju ulogu u onome što oni "pokušavaju učiniti" sa serijom.<ref>{{Cite web|url=https://people.com/celebrity/spongebob-asexual-not-gay-creator/|title=SpongeBob Asexual, Not Gay: Creator|website=PEOPLE.com|language=en|access-date=7. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.iol.co.za/news/world/spongebob-isnt-gay-or-straight-creator-says-232667|title=SpongeBob isn't gay or straight, creator says|website=www.iol.co.za|language=en|access-date=7. 4. 2021}}</ref> Tom Kenny i drugi članovi produkcije bili su izbezumljeni što se problem pojavio.<ref name=":5" /> Nakon kontroverze je John H. Thomas, generalni ministar i predsjednik [[Ujedinjena Crkva Kristova|Ujedinjene Crkve Kristove]], rekao da će pozdraviti Spužva Boba u svom ministarstvu. Rekavši: "Isus nije odbijao ljude. Nećemo ni mi."<ref>{{Cite web|url=http://www.nbr.co.nz/home/column_article.asp?id=11260&cid=1&cname=Media|title=National Business Review (NBR) - Business, News, Arts, Media, Share Market & More|date=27. 9. 2007|website=web.archive.org|access-date=7. 4. 2021|archive-date=27. 9. 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927213717/http://www.nbr.co.nz/home/column_article.asp?id=11260&cid=1&cname=Media|url-status=bot: unknown}}</ref> [[Teorija queera|Teoretičar queera]] Jeffery P. Dennis, autor članka u časopisu "Queertoons", tvrdio je da Spužva Bob i Luna nisu romantično zaljubljeni, ali je dodao da vjeruje da su Spužva Bob i Patrik "upareni s vjerojatno erotskim intenzitetom".<ref>{{Cite web|url=http://www.icce.rug.nl/~soundscapes/VOLUME06/Queertoons.shtml|title=Queertoons|website=www.icce.rug.nl|access-date=7. 4. 2021|archive-date=25. 9. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200925124217/http://www.icce.rug.nl/~soundscapes/VOLUME06/Queertoons.shtml|url-status=dead}}</ref> Njegov članak objavio je časopis ''[[Journal of Popular Film & Television]]'' u članku imena "The Same Thing We Do Every Night: Signifying Same-Sex Desire in Television Cartoons".<ref>{{Cite journal|last=Dennis|first=Jeffery P.|date=jesen 2003|title=Perspectives: “The Same Thing We Do Every Night”: Signifying Same-Sex Desire in Television Cartoons|url=http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/01956050309603674|journal=Journal of Popular Film and Television|language=en|volume=31|issue=3|pages=132–140|doi=10.1080/01956050309603674|issn=0195-6051}}</ref> Martin Goodman iz časopisa ''Animation World Magazine'' Dennisove komentare u vezi sa Spužva Bobom i Patrikom nazvao je "zanimljivima".<ref>{{Cite web|url=https://www.awn.com/animationworld/deconstruction-zone-part-2|title=Deconstruction Zone — Part 2|website=Animation World Network|language=en|access-date=7. 4. 2021}}</ref> Ukrajinski veb-sajt imena Porodica pod zaštitom Svete Djevice, koji je ''[[The Wall Street Journal]]'' opisao kao "rubnu katoličku" grupu, kritizirao jeseriju zbog navodnog "reklamiranja homoseksualnosti".<ref name=":24">{{Cite web|url=https://www.wsj.com/articles/BL-NEB-5854|title=Ukraine's Morality Police Probe 'Gay' SpongeBob - WSJ|date=25. 2. 2021|website=web.archive.org|access-date=7. 4. 2021|archive-date=25. 2. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210225150430/https://www.wsj.com/articles/BL-NEB-5854|url-status=bot: unknown}}</ref> Grupa je tražila da se serija zabrani, zajedno s nekoliko drugih popularnih dječjih svojstava. [[Nacionalna stručna komisija Ukrajine za zaštitu javnog morala]] počela je razmatrati slučaj u augustu 2012.<ref name=":24" /> Pitanja o seksualnosti Spužva Boba pojavila su se ponovo 2020. nakon što je Nickelodeonova zvanični Twitter stranica objavila sliku lika u duginim bojama s tekstom koji slavi LGBTQ+ zajednicu i njene saveznike tokom [[Ponos LGBT osoba#Mjeseca ponosa|Mjeseca ponosa]]. Iako se u toj objavi nisu navodile bilo kakve seksualne orijentacije Spužva Boba, brojni su korisnici odgovorili na društvenim mrežama, tvrdeći da već sumnjaju da je možda homoseksualac ili ponovo potvrđujući Hillenburgov opis aseksualnosti.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/tv/2020/06/13/nickelodeons-pride-tweet-reignites-debate-spongebobs-sexuality/3184582001/|title=Nickelodeon's Pride tweet reignites debate on SpongeBob's sexual orientation|last=Ali|first=Rasha|website=USA TODAY|language=en-US|access-date=7. 4. 2021}}</ref> U aprilu 2009, [[Burger King]] objavio je reklamu na temu serija u kojoj je prikazana parodija na pjesmu [[Sir Mix-a-Lot]]a "[[Baby Got Back]]". [[Kampanja za djetinjstvo bez komercijalnosti]] protestirala je protiv reklame zbog toga što je bila seksistička i neprimjereno seksualna, posebno uzimajući u obzir da baza obožavatelja serije uključuje malu djecu.<ref>{{Cite web|url=https://www.commondreams.org/newswire/2009/04/09/ccfc-nickelodeon-did-you-approve-spongebob-squarebutt-burger-king-commercial|title=CCFC to Nickelodeon: Did You Approve the SpongeBob SquareButt Burger King Commercial?|website=Common Dreams|language=en|access-date=7. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://jezebel.com/spongebob-meets-sir-mix-a-lot-in-new-burger-king-ads-5203677|title=SpongeBob Meets Sir Mix-A-Lot In New Burger King Ads|website=Jezebel|language=en-us|access-date=7. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://blogs.suntimes.com/shinyobjects/2009/04/burger-king-pushes-flat-butts-and-spongebob-to-kids-hires-buttheads-to-do-it.html|title=Burger King pushes flat butts and SpongeBob to kids, hires buttheads to do it - Shiny Objects|date=11. 11. 2014|website=web.archive.org|access-date=7. 4. 2021|archive-date=11. 11. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141111003615/http://blogs.suntimes.com/shinyobjects/2009/04/burger-king-pushes-flat-butts-and-spongebob-to-kids-hires-buttheads-to-do-it.html|url-status=bot: unknown}}</ref><ref name=":25">{{Cite web|url=https://shine.yahoo.com/parenting/is-the-sir-mix-a-lot-burger-king-commercial-too-much-for-kids-444044.html|title=Is the Sir Mix-a-Lot Burger King commercial too much for kids? {{!}} Parenting - Yahoo Shine|date=16. 4. 2014|website=web.archive.org|access-date=7. 4. 2021|archive-date=16. 4. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140416202924/https://shine.yahoo.com/parenting/is-the-sir-mix-a-lot-burger-king-commercial-too-much-for-kids-444044.html|url-status=bot: unknown}}</ref><ref name=":26">{{Cite web|url=http://voices.yahoo.com/spongebob-sir-mix-lot-burger-king-offensive-commercial-3094448.html?cat=33|title=Spongebob + Sir Mix-A-Lot + Burger King = Offensive Commercial? - Yahoo Voices - voices.yahoo.com|date=9. 12. 2013|website=web.archive.org|access-date=7. 4. 2021|archive-date=9. 12. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131209042535/http://voices.yahoo.com/spongebob-sir-mix-lot-burger-king-offensive-commercial-3094448.html?cat=33|url-status=bot: unknown}}</ref> U službenim izjavama koje su objavili Burger King i Nickelodeon, obje kompanije tvrde da je kampanja usmjerena na roditelje.<ref name=":25" /><ref name=":26" />{{quote box|align=right|width=30em|style=max-width:40%|quote="Djeca koja su gledala crtić radila su sa upola manjim kapacitetom od druge djece."|source=—Angeline S. Lillard, Univerzitet Virginije<ref>{{cite news|last=Rabin|first=Roni Caryn|title=Is ''SpongeBob SquarePants'' Bad for Children?|url=http://well.blogs.nytimes.com/2011/09/12/is-spongebob-squarepants-bad-for-children/|work=[[The New York Times]]|access-date=7. 4. 2021|date=12. 9. 2011}}</ref>}}Studija iz 2011. godine, provedena na [[Univerzitetu Virginije]], objavljena u časopisu ''[[Pediatrics (časopis)|Pediatrics]]'', sugerira da je dopuštanje djeci predškolske dobi da gledaju seriju prouzrokovalo kratkoročne poremećaje u mentalnoj funkciji i rasponu pažnje zbog čestih promjena snimaka, u poređenju s kontrolnim grupama koje su gledale ''[[Oblutak|Oblutka]]'' i crtale slike.<ref>{{Cite journal|last=Lillard|first=A. S.|last2=Peterson|first2=J.|date=1. 10. 2011|title=The Immediate Impact of Different Types of Television on Young Children's Executive Function|url=http://pediatrics.aappublications.org/cgi/doi/10.1542/peds.2010-1919|journal=PEDIATRICS|language=en|volume=128|issue=4|pages=644–649|doi=10.1542/peds.2010-1919|issn=0031-4005}}</ref><ref>{{Cite news|title=Study: Fast-Moving Cartoons Like SpongeBob May Impair Kids’ Focus|url=https://healthland.time.com/2011/09/12/do-your-kids-find-it-hard-to-focus-after-watching-spongebob-research-bears-that-out/|newspaper=Time|date=12. 9. 2011|access-date=7. 4. 2021|issn=0040-781X|language=en-US|first=Bonnie|last=Rochman}}</ref> Izvršni direktor Nickelodeona odgovorio je u intervjuu da serija nije bila namijenjena publici te dobi i da je studija koristila "sumnjivu metodologiju i nije mogla pružiti osnovu za bilo kakve valjane nalaze kojima roditelji mogu vjerovati".<ref>{{Cite web|url=https://thechart.blogs.cnn.com/2011/09/12/study-some-cartoons-are-bad-for-childrens-brains/|title=Study: Some cartoons are bad for children's brains|language=en|access-date=7. 4. 2021|archive-date=12. 4. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210412021330/https://thechart.blogs.cnn.com/2011/09/12/study-some-cartoons-are-bad-for-childrens-brains/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2011-sep-12-la-heb-spongebob-squarepants-children-brain-20110912-story.html|title=SpongeBob impairs little kids' thinking, study finds|date=12. 9. 2011|website=Los Angeles Times|language=en-US|access-date=7. 4. 2021}}</ref> Godine 2014. je [[ministar obrazovanja]] [[Kazahstan]]a, Zabira Orazalijeva, emisiju smatrala previše nasilnom za djecu, nazivajući naslovnog lika "samozatajnim [[Huliganstvo|huliganom]]"<ref name=":28">{{Cite web|url=https://metro.co.uk/2014/09/28/spongebob-squarepants-is-a-self-absorbed-violent-hooligan-says-kazakhstan-4884788/|title=SpongeBob SquarePants is a 'self-absorbed, violent hooligan'|last=Hartley-Parkinson|first=Richard|date=28. 9. 2014|website=Metro|language=en|access-date=7. 4. 2021}}</ref> koji "redovno nanosi nasilje drugima u svojoj zajednici i čini se da uživa u onome što radi".<ref name=":28" /><ref>{{Cite web|url=https://www.washingtontimes.com/news/2014/sep/28/spongebob-squarepants-promotes-hooligan-behavior-s/|title=SpongeBob Squarepants promotes hooligan behavior, says Kazakhstan|website=The Washington Times|language=en-US|access-date=7. 4. 2021|archive-date=18. 9. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200918152458/https://www.washingtontimes.com/news/2014/sep/28/spongebob-squarepants-promotes-hooligan-behavior-s/|url-status=dead}}</ref> Nekoliko epizoda serije također su bile predmet kontroverze. U izvještaju pod naslovom "Vukovi u ovčjoj odjeći", koji dokumentira porast potencijalno nasilnog, nepristojnog i seksualnog sadržaja u dječjim programima, organizacija [[Parents Television Council]], zaštitarska medijska grupa, tvrdi da je epizoda "Sailor Mouth" iz druge sezone implicitni pokušaj promocije i [[Satira|satire]] upotrebe vulgarnih riječi među djecom.<ref>{{Cite web|url=http://www.parentstv.org/PTC/publications/reports/childrensstudy/childrensstudy.pdf|title=Wayback Machine|date=9. 8. 2007|website=web.archive.org|access-date=7. 4. 2021|archive-date=9. 8. 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070809080108/http://www.parentstv.org/PTC/publications/reports/childrensstudy/childrensstudy.pdf|url-status=bot: unknown}}</ref> Specijal ''[[Spužva Bob na zadnjoj liniji obrane]]'', i epizoda "Selling Out" bili su kritizirani zbog promicanja [[Ekološka svjest|ekološke svjesti]] i [[Politička lijevica|političke lijevice]] zbog njihovog negativnog prikazivanja [[Veliki biznis|velikih biznisa]].<ref name=":29">{{Cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/spongebobs-firing-sparks-political-debate-652727|title=SpongeBob's Firing Sparks Political Debate (Exclusive Video)|date=4. 11. 2013|website=The Hollywood Reporter|language=en|access-date=7. 4. 2021}}</ref> Specijal iz 9. sezone, ''[[Spužva Bob, otpušten si!]]'', izazvao je široku kontroverzu i pokrenuo političku raspravu oko prikazivanja [[nezaposlenost]]i.<ref name=":29" /> ViacomCBS je povukao epizodu iz 3. sezone, "Mid-Life Crustacean", koja je prvi put emitirana 2003. godine, vjerovatno zbog kraja u kojem Spužva Bob, Patrik i gdin. Kliještić učestvuju u [[Racija gaćica|raciji gaćica]]. "Utvrdili smo da neki elementi priče nisu prikladni za djecu", izjavio je predstavnik Nickelodeona. Kasnija epizoda "Kwarantined Krab", iz [[Spužva Bob Skockani (12. sezona)|12. sezone]], također je postala nedostupna zbog sličnosti s [[Pandemija COVID-a 19|pandemijom COVID-a 19]].<ref>{{Citation|title=SpongeBob SquarePants Episodes Pulled Over Storyline Concerns - IGN|url=https://www.ign.com/articles/spongebob-squarepants-episodes-pulled-over-storyline-concerns|access-date=7. 4. 2021|language=en}}</ref> == Roba i drugi mediji == {{Glavni|Spisak medija "Spužve Boba Skockanog"}} === Streaming === Prvobitno je serija bila dostupna na Netflixu. Međutim, serija je uklonjena 2013. jer njihov ugovor s Viacomom nije bio obnovljen.<ref>{{Cite web|url=https://gigaom.com/2013/05/23/no-more-dora-spongebob-on-netflix/,%20https://gigaom.com/2013/05/23/no-more-dora-spongebob-on-netflix/|title=Adios, Dora: Netflix is starting to take Viacom shows offline|last=Roettgers|first=Janko|date=23. 5. 2013|website=gigaom.com|language=en-US|access-date=7. 4. 2021|archive-date=18. 4. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210418054318/https://gigaom.com/2013/05/23/no-more-dora-spongebob-on-netflix/|url-status=dead}}</ref> Serija je također bila dostupna za streaming na usluzi [[Hulu]] počevši od 2012. dok nije bila uklonjena 2016.<ref>{{Cite web|url=https://ew.com/article/2012/10/09/nickelodeon-hulu-plus/|title=Nickelodeon shows now available to watch on Hulu Plus|website=EW.com|language=en|access-date=7. 4. 2021}}</ref> Serija je kasnije postala dostupna na usluzi [[Prime Video]] 2013. nakon što je Netflixov ugovor okončan.<ref>{{Cite web|url=https://adage.com/article/media/amazon-signs-exclusive-deal-stream-viacom-shows/241846|title={{!}} Ad Age|date=4. 6. 2013|website=adage.com|language=en|access-date=7. 4. 2021}}</ref> Kao dio plana rebrandinga usluge Paramount+, serija se pridružila toj usluzi uz ostale serije ViacomCBS-a 30. jula 2020.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2020/07/spongebob-squarepants-spinoff-kamp-koral-shifts-to-cbs-all-access-as-nickelodeon-library-shows-arrive-1202998734/|title=‘SpongeBob SquarePants’ Spinoff ‘Kamp Koral’ Shifts To CBS All Access As Nickelodeon Library Shows Arrive|last=Hayes|first=Dade|last2=Hayes|first2=Dade|date=30. 7. 2020|website=Deadline|language=en-US|access-date=7. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://thefutoncritic.com/news/2020/07/30/viacomcbs-debuts-expanded-and-enhanced-cbs-all-access-370101/20200730cbs01/|title=Breaking News - ViacomCBS Debuts Expanded and Enhanced CBS All Access {{!}} TheFutonCritic.com|website=thefutoncritic.com|access-date=7. 4. 2021}}</ref> Trenutno je prvih 6 sezona dostupno za streaming na usluzi Prime Video, a prvih 12 sezona putem usluge Paramount+.<ref>{{Cite web|url=https://decider.com/show/spongebob-squarepants/|title=SpongeBob SquarePants {{!}} Where to Stream and Watch|website=Decider|language=en-US|access-date=7. 4. 2021}}</ref> Na Netflixu je serija dostupna, ali samo u Kanadi.<ref name=":27" /> Sezone 8, 9 i [[Spužva Bob Skockani (10. sezona)|10]] dostupne su na usluzi [[HBO Go]].<ref>{{Cite web|url=http://hbogo.ba/serije/spuzva-bob-skockani|title=Spužva Bob Skockani / SpongeBob SquarePants|website=hbogo.ba|language=bs|access-date=7. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://hbogo.hr/serije/spuzva-bob-skockani|title=Spužva Bob Skockani / SpongeBob SquarePants|website=hbogo.hr|language=hr|access-date=7. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://hbogo.rs/serije/sunder-bob-kockalone|title=Sunđer Bob Kockalone {{!}} HBO GO|website=hbogo.rs|language=sr|access-date=7. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://hbogo.me/serije/sunder-bob-kockalone|title=Sunđer Bob Kockalone / SpongeBob SquarePants|website=hbogo.me|language=me|access-date=7. 4. 2021|archive-date=18. 4. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210418054327/https://hbogo.me/geoblock|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://hbogo.mk/serii/sungjerot-bob|title=Сунѓерот Боб - HBO GO|website=hbogo.mk|language=mk|access-date=7. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://hbogo.bg/kids/serial/spondzh-bob-kvadratni-gashti|title=Спондж Боб Квадратни гащи / SpongeBob SquarePants|website=hbogo.bg|language=bg|access-date=7. 4. 2021|archive-date=22. 4. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210422201350/https://hbogo.bg/kids/serial/spondzh-bob-kvadratni-gashti|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://hbogo.ro/kids/seriale/spongebob-pantaloni-patrati|title=SpongeBob Pantaloni Pătrați / SpongeBob SquarePants|website=hbogo.ro|language=ro|access-date=7. 4. 2021|archive-date=16. 5. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210516070517/https://hbogo.ro/kids/seriale/spongebob-pantaloni-patrati|url-status=dead}}</ref> === Muzika === Objavljene su tri [[Zvučna podloga|zvučne podloge]] s muzikom iz serije (''[[SpongeBob SquarePants: Original Theme Highlights]]'' (2001), ''[[SpongeBob's Greatest Hits]]'' (2009), i ''[[SpongeBob SquarePants: The Yellow Album]]'' (2005)). ''Original Theme Highlights'' bio je na 171. mjestu na ljestvici [[Billboard 200|''Billboard'' 200]].<ref>{{Cite web|url=https://www.allmusic.com/search/albums/spongebob+squarepants+original+theme+highlights|title=Album Search for "spongebob squarepants original theme highlights"|website=AllMusic|language=en|access-date=8. 4. 2021}}</ref> Na istoj ljestvici je ''Spongebob's Greatest Hits'' bio 122. mjesto.<ref>{{Cite web|url=https://www.allmusic.com/search/albums/spongebobs+greatest+hits|title=Album Search for "spongebobs greatest hits"|website=AllMusic|language=en|access-date=8. 4. 2021}}</ref> Nekoliko pjesama je snimljeno u svrhu izdanja jednog singla ili albuma, i nisu bile u seriji. Pjesma "My Tidy Whities" koju su napisali Tom Kenny i [[Andy Paley]] objavljena je samo na albumu ''[[The Best Day Ever]]'' (2006). Kennyjeva inspiracija za pjesmu bio je "humor u donjem rublju",<ref name=":31">{{Cite web|url=http://www.newsday.com/entertainment/ny-fffast4956134nov05,0,4012699.story?coll=ny-entertainment-promo|title=FAST CHAT TOM KENNY -- Newsday.com|date=17. 2. 2008|website=web.archive.org|access-date=8. 4. 2021|archive-date=17. 2. 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080217024149/http://www.newsday.com/entertainment/ny-fffast4956134nov05,0,4012699.story?coll=ny-entertainment-promo|url-status=bot: unknown}}</ref> rekavši: "Humor donjeg rublja uvijek je siguran nasmijač s djecom ... Samo vidjeti lika toliko neobičnog koji nosi zaista prozaično, normalno, [[Kmart]]-sko donje rublje od tri paketa smiješan je crtež ... Mislili smo da je smiješno napraviti zaista bujnu, lijepu ljubavnu pjesmu za njegovo donje rublje ".<ref name=":31" /> Zvučna podloga za film (imena ''[[The SpongeBob SquarePants Movie – Music from the Movie and More...]]'') bila je objavljena u novembru 2004. Razni izvođači, uključujući [[The Flaming Lips]],<ref>{{Cite web|url=https://www.billboard.com/articles/news/65812/lips-shins-kick-back-with-spongebob|title=Lips, Shins Kick Back With 'SpongeBob'|website=Billboard|language=en|access-date=8. 4. 2021}}</ref> [[Wilco]],<ref name=":32">{{Cite web|url=http://www.mtv.com/news/1491510/flaming-lips-wilco-commercial-weirdo-avril-lavigne-head-up-spongebob-lp/|title=Flaming Lips, Wilco, 'Commercial Weirdo' Avril Lavigne Head Up 'SpongeBob' LP|last=Archive-Joe-DAngelo|website=MTV News|language=en|access-date=8. 4. 2021|archive-date=12. 5. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512020656/http://www.mtv.com/news/1491510/flaming-lips-wilco-commercial-weirdo-avril-lavigne-head-up-spongebob-lp/|url-status=dead}}</ref> [[Ween]],<ref>{{Cite web|url=http://mnilive.com/2009/06/nickelodeon-celebrates-pop-culture-icon-spongebob-squarepants-decade/|title=Nickelodeon Celebrates Pop Culture Icon SpongeBob SquarePants decade {{!}} mnilive.com|date=26. 6. 2009|website=web.archive.org|access-date=8. 4. 2021|archive-date=26. 6. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090626060310/http://mnilive.com/2009/06/nickelodeon-celebrates-pop-culture-icon-spongebob-squarepants-decade/|url-status=bot: unknown}}</ref> [[Motörhead]],<ref name=":32" /> [[The Shins]]<ref>{{Cite web|url=http://www.thefader.com/2004/10/04/spongebob-soundtrack-boasts-shins-wilco-and-flaming-lips-songs/|title=SpongeBob Soundtrack Boasts Shins, Wilco, And Flaming Lips Songs {{!}} The FADER|date=7. 12. 2013|website=web.archive.org|access-date=8. 4. 2021|archive-date=7. 12. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131207145020/http://www.thefader.com/2004/10/04/spongebob-soundtrack-boasts-shins-wilco-and-flaming-lips-songs/|url-status=bot: unknown}}</ref> i [[Avril Lavigne]]<ref name=":30" /> doprinijeli su zvučnoj podlozi koja je dosegla 76. mjesto na ljestvici ''Billboard'' 200.<ref>{{Cite web|url=https://www.allmusic.com/search/albums/the+spongebob+squarepants+movie+music+from+the+movie+and+more|title=Album Search for "the spongebob squarepants movie music from the movie and more"|website=AllMusic|language=en|access-date=8. 4. 2021}}</ref> === Atrakcije === [[Datoteka:Spongebob Squarepants Rock Bottom Plunge.ogv|lijevo|mini|Video vožnje ''Spongebob Squarepants Rock Bottom Plunge'']] Vožnja i animirani film imena [[SpongeBob SquarePants 4-D]] bila je uvedena u zabavne parkove [[Six Flags Over Texas]] i [[Flamingo Land Resort]], kao i u akvarij [[Shedd Aquarium]].<ref>{{Cite web|url=http://www.sheddaquarium.org/4dtheater.html|title=WebCite query result|website=www.webcitation.org|access-date=10. 4. 2021|archive-date=29. 11. 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101129122646/http://sheddaquarium.org/4dtheater.html|url-status=dead}}</ref> U vožnji je prava voda i mjehurići, i mnogo senzornih dodataka. Godine 2012. se Nickelodeon ponovo udružio s kompanijama [[SimEx-Iwerks Entertainment]] i Super 78 kako bi proizveli vožnju ''SpongeBob SquarePants 4-D: The Great Jelly Rescue''.<ref>{{Cite web|url=https://www.cartoonbrew.com/biz/spongebob-squarepants-4-d-attraction-coming-soon-70391.html|title="SpongeBob Squarepants" 4-D Attraction Coming Soon|date=25. 9. 2012|website=Cartoon Brew|language=en-US|access-date=10. 4. 2021}}</ref> Atrakcija je bila uvedena u akvarij [[Mystic Aquarium]] 2013.<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/mysticchamber/posts/meet-spongebob-squarepants-at-mystic-aquariumsaturday-may-18-2013-1030-am-to-sun/10151682705251528/|title=Meet SpongeBob SquarePants at Mystic Aquarium!|website=Facebook|language=en|access-date=10. 4. 2021}}</ref> Također je uvedena u odmaralište [[Holiday Inn Resort Orlando Suites – Waterpark|Nickelodeon Suites Orlando]] ([[Orlando]], [[Florida]]).<ref>{{Cite web|url=https://insidethemagic.net/2013/04/spongebob-squarepants-makes-a-splash-at-nick-hotel-with-new-4d-movie-bikini-bottom-breakfast-and-more-entertainment/|title=SpongeBob SquarePants makes a splash at Nick Hotel with new 4D movie, Bikini Bottom Breakfast, and more entertainment|last=Brigante|first=Ricky|date=23. 4. 2013|website=Inside the Magic|language=en-US|access-date=10. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://eyeonorlando.com/2013/04/spongebob-squarepants-4-d-the-great-jelly-rescue-2/|title=SpongeBob SquarePants 4-D: The Great Jelly Rescue - Eye on Orlando|date=3. 5. 2013|website=web.archive.org|access-date=10. 4. 2021|archive-date=3. 5. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130503111622/http://eyeonorlando.com/2013/04/spongebob-squarepants-4-d-the-great-jelly-rescue-2/|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://attractionsmagazine.com/blog/2013/04/22/nick-hotel-debuts-new-spongebob-4d-movie-and-bikini-bottom-character-breakfast/|title=Nick Hotel debuts new Spongebob 4D movie and Bikini Bottom character breakfast - Orlando Attractions Magazine|date=23. 4. 2013|website=web.archive.org|access-date=10. 4. 2021|archive-date=23. 4. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130423114753/http://attractionsmagazine.com/blog/2013/04/22/nick-hotel-debuts-new-spongebob-4d-movie-and-bikini-bottom-character-breakfast/|url-status=bot: unknown}}</ref> Sedmominutni film prati Spužva Boba, Patrika i Lunu, na pustolovini da zaustave Planktona, koji napada Polje meduza. U [[Trgovački centar|trgovačkom centru]] [[Mall of America]] nalazi se tematski park Nickelodeona. Jedna od vožnja je [[tobogan smrti]] imena ''Spongebob Squarepants Rock Bottom Plunge'' koji je napravila njemačka kompanija [[Gerstlauer]]. Tobogan smrti bio je otvoren 15. marta 2008.<ref>{{Cite web|url=https://www.themeparkinsider.com/flume/200803/642/|title=New attraction spotlight: Nickelodeon Universe at Mall of America|website=Theme Park Insider|access-date=10. 4. 2021}}</ref> Dana 23. maja 2015, na [[Moody Gardens]]u u [[Teksas]]u, otvoren je interaktivni 3D show imena ''SpongeBob SubPants Adventure''. John Zendt, predsjednik i izvršni direktor Moody Gardensa, rekao je da se u showu "posjetioci mogu družiti s likovima Nickelodeona na digitalnoj pozornici, kako nikad prije nisu mogli."<ref>{{Cite web|url=https://www.prnewswire.com/news-releases/moody-gardens-announces-launch-of-new-one-of-a-kind-spongebob-subpants-interactive-experience-300043050.html|title=Moody Gardens Announces Launch of New One-of-a-Kind SpongeBob SubPants Interactive Experience|last=Gardens|first=Moody|website=www.prnewswire.com|language=en|access-date=10. 4. 2021}}</ref> === SpongeBob SquareShorts === Godine 2013. je Nickelodeon započeo takmičenje kratkih filmova o ''Spužva Bobu Skockanom'', SpongeBob SquareShorts: Original Fan Tributes.<ref>{{Cite web|url=https://www.awn.com/news/nick-launches-2013-short-film-contest|title=Nick Launches 2013 Short Film Contest|website=Animation World Network|language=en|access-date=10. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.animationmagazine.net/events/nick-launches-spongebob-squareshorts-contest/|title=Nick Launches SpongeBob SquareShorts Contest|last=Milligan|first=Mercedes|date=7. 5. 2013|website=Animation Magazine|language=en-US|access-date=10. 4. 2021}}</ref> Takmičenje je ohrabrilo obožavatelje i filmske stvaraoce širom svijeta da stvore originalne kratke filmove inspirirane serijom za priliku da osvoje nagradu i putovanje za četiri osobe na projekciju u [[Hollywood]]u. Takmičenje je započelo 6. maja i trajalo je do 28. juna 2013.<ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2013/05/07/nickelodeon-announces-first-ever-spongebob-squarepants-global-film-competition-spongebob-squareshorts-original-fan-tributes/181318/|title=Nickelodeon Announces First-Ever Spongebob SquarePants Global Film Competition, ‘SpongeBob SquareShorts: Original Fan Tributes’ - Ratings {{!}} TVbytheNumbers|date=11. 5. 2013|website=web.archive.org|access-date=10. 4. 2021|archive-date=11. 5. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130511005553/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2013/05/07/nickelodeon-announces-first-ever-spongebob-squarepants-global-film-competition-spongebob-squareshorts-original-fan-tributes/181318/|url-status=dead}}</ref> Dana 19. jula 2013. je Nickelodeon objavio finaliste.<ref>{{Cite web|url=http://www.licensing.biz/news/read/nickelodeon-reveals-finalists-in-spongebob-squareshorts-film-comp/026966|title=Nickelodeon reveals finalists in SpongeBob Squareshorts film comp {{!}} Latest news from the licensing industry {{!}} Licensing.biz|date=24. 10. 2013|website=web.archive.org|access-date=10. 4. 2021|archive-date=24. 10. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131024040444/http://www.licensing.biz/news/read/nickelodeon-reveals-finalists-in-spongebob-squareshorts-film-comp/026966|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.thefutoncritic.com/news/2013/07/19/nickelodeon-announces-finalists-for-first-ever-spongebob-squareshorts-global-short-film-competition-92000/20130719nickelodeon01/|title=Breaking News - Nickelodeon Announces Finalists For First-Ever SpongeBob SquareShorts Global Short Film Competition {{!}} TheFutonCritic.com|website=www.thefutoncritic.com|access-date=10. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://animesuperhero.com/nickelodeon-announces-finalists-for-first-ever-spongebob-squareshorts-original-fan-tributes/|title=PR: Nickelodeon Announces Finalists for First-Ever "SpongeBob SquareShorts: Original Fan Tributes"|last=Liu|first=Ed|date=19. 7. 2013|website=Anime Superhero News|language=en-US|access-date=10. 4. 2021|archive-date=10. 4. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210410101200/https://animesuperhero.com/nickelodeon-announces-finalists-for-first-ever-spongebob-squareshorts-original-fan-tributes/|url-status=dead}}</ref> Dana 13. avgusta 2013, kategoriju do 18 godina osvojio je David iz SAD-a za svoju reklamu ''The Krabby Commercial'', dok je kratki film ''Finally Home'', od Nicole iz Južne Afrike, pobijedio u kategoriji za starije od 18 godina. === Mjuzikl === {{Glavni|SpongeBob SquarePants (mjuzikl)}}[[Tina Landau]], režiserka, adaptirala je seriju u pozorišni mjuzikl 2016. Premijera mjuzikla bila u Chicagu 2016, i na [[Broadway]]u je bio prikazan u pozorištu [[Palace Theatre]] 4. decembra 2017.<ref>{{Cite news|title=With a Singing SpongeBob, Nickelodeon Aims for a Broadway Splash|url=https://www.nytimes.com/2017/11/22/theater/spongebob-squarepants-the-broadway-musical-nickelodeon.html|newspaper=The New York Times|date=22. 11. 2017|access-date=10. 4. 2021|issn=0362-4331|language=en-US|first=Sopan|last=Deb}}</ref> Kritičari su pohvalili mjuzikl,<ref>{{Cite web|url=https://www.houstonchronicle.com/entertainment/theater/article/Spongebob-musical-underscores-nautical-nonsense-12620152.php|title='Spongebob' musical underscores nautical nonsense of art vs. entertainment|last=Chen|first=Wei-Huan|date=16. 2. 2018|website=Houston Chronicle|language=en-US|access-date=10. 4. 2021}}</ref> i bio je nominiran za 12 nagrada [[Nagrade Tony|Tony]] na [[72. dodjela nagrade Tony|72. dodjeli nagrada]].<ref>{{Cite web|url=http://www.playbill.com/article/2018-tony-award-nominations-spongebob-squarepants-and-mean-girls-lead-the-pack|title=2018 Tony Award Nominations: SpongeBob SquarePants and Mean Girls Lead the Pack|last=Staff|first=Playbill|date=3. 1. 2018|website=Playbill|language=en|access-date=10. 4. 2021}}</ref> == Spin-off serije == === ''Kamp Koral: SpongeBob's Under Years'' === [[Spin-off]] imena ''Kamp Koral: SpongeBob's Under Years'' bio je anajvljen 14. februara 2019.<ref name=":33" /> Serija prati mlađe verzije likova u naslovnom kampu.<ref name=":34">{{Cite web|url=http://www.thefutoncritic.com/news/2019/06/04/nickelodeon-greenlights-kamp-koral-original-animated-spinoff-of-hit-series-spongebob-squarepants-104415/20190604nickelodeon02/|title=Breaking News - Nickelodeon Greenlights "Kamp Koral," Original Animated Spinoff of Hit Series "SpongeBob SquarePants" {{!}} TheFutonCritic.com|website=www.thefutoncritic.com|access-date=11. 4. 2021}}</ref><ref name=":35">{{Cite web|url=https://deadline.com/2019/06/spongebob-squarepants-cg-animated-prequel-series-kamp-koral-greenlighted-nickelodeon-1202626441/|title=‘SpongeBob SquarePants’ CG-Animated Prequel Series ‘Kamp Koral’ Greenlighted By Nickelodeon|last=Andreeva|first=Nellie|last2=Andreeva|first2=Nellie|date=4. 6. 2019|website=Deadline|language=en-US|access-date=11. 4. 2021}}</ref> Scene mlađih verzija likova prikazane su u trećem filmu.<ref name=":35" /> Početak produkcije je bio potvrđen juna 2019.<ref name=":33" /><ref name=":34" /> Za razliku od serije, ''Kamp Koral'' je animiran u 3D-u. Naslov i početak emitiranja (juli 2020) bio je potvrđen 19. februara 2020.<ref>{{Cite web|url=http://thefutoncritic.com/news/2020/02/19/nickelodeon-announces-voice-cast-for-kamp-koral-spongebobs-under-years-first-ever-spongebob-squarepants-spinoff-575101/20200219nickelodeon06/|title=Breaking News - Nickelodeon Announces Voice Cast for "Kamp Koral: Spongebob's Under Years," First-Ever "Spongebob Squarepants" Spinoff {{!}} TheFutonCritic.com|website=thefutoncritic.com|access-date=11. 4. 2021}}</ref> Dana 30. jula 2020. je bilo potvrđeno da će serija biti dostupna na usluzi za streaming Paramount+ od 2021.<ref>{{Cite web|url=https://deadline.com/2020/07/spongebob-squarepants-spinoff-kamp-koral-shifts-to-cbs-all-access-as-nickelodeon-library-shows-arrive-1202998734/|title=‘SpongeBob SquarePants’ Spinoff ‘Kamp Koral’ Shifts To CBS All Access As Nickelodeon Library Shows Arrive|last=Hayes|first=Dade|last2=Hayes|first2=Dade|date=30. 7. 2020|website=Deadline|language=en-US|access-date=11. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://thefutoncritic.com/news/2020/07/30/viacomcbs-debuts-expanded-and-enhanced-cbs-all-access-370101/20200730cbs01/|title=Breaking News - ViacomCBS Debuts Expanded and Enhanced CBS All Access {{!}} TheFutonCritic.com|website=thefutoncritic.com|access-date=11. 4. 2021}}</ref> Dana 28. januara 2021. je bilo potvrđeno da će se serija početi emitirati 4. marta 2021.<ref>{{Cite web|url=https://www.thewrap.com/spongebob-movie-sponge-on-the-run-release-paramount-plus-march-launch/|title='The SpongeBob Movie' to Debut on Paramount+ at March Launch|date=28. 1. 2021|website=TheWrap|language=en-US|access-date=11. 4. 2021}}</ref> === ''The Patrick Star Show'' === Dana 10. augusta 2020. je bilo potvrđeno da će lik Patrik Zvijezda dobiti svoj [[talk show]], i 13 epizoda je bilo naručeno. Serija će biti slična emisijama poput ''[[The Larry Sanders Show]]'' i ''[[Comedy Bang! Bang!]]''.<ref>{{Cite web|url=https://variety.com/2020/tv/news/spongebob-squarepants-spinoff-the-patrick-star-show-in-the-works-nickelodeon-1234730755/|title=‘SpongeBob Squarepants’ Spinoff ‘The Patrick Star Show’ in the Works to Nickelodeon|last=Thorne|first=Will|date=10. 8. 2020|website=Variety|language=en-US|access-date=11. 4. 2021}}</ref> Serija je bila odobrena 4. marta 2021. i emitira se na Nickelodeonu od ljeta 2021, i kasnije će biti dostupna na usluzi Paramount+.<ref>{{Cite web|url=https://variety.com/2021/tv/news/spongebob-squarepants-patrick-star-nickelodeon-paramount-plus-1234921485/|title=Nickelodeon Set to Expand ‘SpongeBob SquarePants’ With ‘Patrick Star’ Series|last=Steinberg|first=Brian|date=4. 3. 2021|website=Variety|language=en-US|access-date=11. 4. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://thefutoncritic.com/news/2021/03/04/nickelodeon-greenlights-the-patrick-star-show-original-animated-spongebob-squarepants-spinoff-slated-to-air-this-summer-13011/20210304nickelodeon01/|title=Breaking News - Nickelodeon Greenlights "The Patrick Star Show," Original Animated "SpongeBob SquarePants" Spinoff, Slated to Air This Summer {{!}} TheFutonCritic.com|website=thefutoncritic.com|access-date=11. 4. 2021}}</ref> === Neimenovane spin-off serije i filmovi na Netflixu === U novembru 2019. se saznalo da je muzička serija o Kalamarku u razvoju za Netflix.<ref>{{Cite news|title=‘SpongeBob’ Spinoff Highlights Netflix-Nickelodeon Deal|url=https://www.nytimes.com/2019/11/13/business/media/netflix-nickelodeon-spongebob-squarepants.html|newspaper=The New York Times|date=13. 11. 2019|access-date=11. 4. 2021|issn=0362-4331|language=en-US|first=Brooks|last=Barnes}}</ref> ViacomCBS je najavio dva filma o seriji koja će biti objavljena na Netflixu.<ref>{{Cite web|url=https://www.mediaplaynews.com/its-a-spongebob-squarepants-vision-at-viacomcbs/|title=It’s a ‘SpongeBob SquarePants’ World at ViacomCBS – Media Play News|language=en-US|access-date=11. 4. 2021}}</ref> == Filmovi == *''[[Spužva Bob Skockani: film]]'' (2004) *''[[Spužva Bob Skockani: Spužva na suhom]]'' (2015) *''[[Spužva Bob Skockani: Spužva u bijegu]]'' (2020) == Napomene == {{Spisaknapomena}} == Reference == <references responsive="" /> == Vanjski linkovi == * {{IMDb title|id=0206512|title={{PAGENAME}}}} {{Spužva Bob Skockani}}{{Serije Nickelodeona}} [[Kategorija:Spužva Bob Skockani| ]] [[Kategorija:TV-emisije na engleskom jeziku]] [[Kategorija:Američke TV-serije sa početkom prikazivanja 1999.]] [[Kategorija:Američke animirane TV-serije iz 1990-ih]] [[Kategorija:Američke animirane TV-serije iz 2000-tih]] [[Kategorija:Američke animirane TV-serije iz 2010-ih]] [[Kategorija:Američke animirane TV-serije iz 2020-ih]] {{Istaknuti članak}} lhiybirh1m3ipfagfdywlxn3bbcd2l5 Sonic Adventure 0 477212 3669666 3660450 2024-11-25T18:12:12Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669666 wikitext text/x-wiki {{Infokutija videoigra | naziv = {{PAGENAME}}{{kurzivni naslov}} | izdavač = [[Sega]] | dizajner = Takao Miyoshi<br>Takashi Iizuka<br>Yojiro Ogawa | kompozitor = [[Jun Senoue]]<br>Kenichi Tokoi<br>Fumie Kumatani<br>Masaru Setsumaru | objavljeno = {{Složiv spisak|title=Dreamcast|[[Japan|JP]]: 23. 12. 1998.|[[Sjeverna Amerika|SA]]: 9. 9. 1999.|[[Regija PAL|PAL]]: 23. 9. 1999.}}{{Složiv spisak|title=GameCube|[[Sjeverna Amerika|SA]]: 17. 6. 2003.|[[Japan|JP]]: 19. 6. 2003.|[[Australazija|AU]]: 20. 6. 2003.|[[Evropa|EV]]: 27. 6. 2003.}}{{Složiv spisak|title=Windows|[[Japan|JP]]: 18. 12. 2003.|[[Evropa|EV]]/[[Australazija|AU]]: 6. 2. 2004.|[[Sjeverna Amerika|SA]]: 14. 9. 2005.}}{{Složiv spisak|title=Xbox 360|[[Sjeverna Amerika|SA]]: 15. 9. 2010.|[[Evropa|EV]]: 21. 9. 2010.|[[Japan|JP]]: 25. 9. 2010.}}{{Složiv spisak|title=Playstation 3|[[Sjeverna Amerika|SA]]: 20. 9. 2010.|[[Evropa|EV]]: 21. 9. 2010.|[[Japan|JP]]: 29. 9. 2010.}} | slika = Sonic Adventure.png | tekst = Omot za Dreamcast | razvijač = [[Sonic Team]] | režiser = [[Takashi Iizuka]] | producent = [[Yuji Naka]] | programer = Tetsu Katano<br>Yoshitaka Kawabita | umjetnik = [[Kazuyuki Hoshino]]<br>Yuji Uekawa | pisac = Akinori Nishiyama | platforma = [[Dreamcast]]<br>[[GameCube]]<br>[[Windows]]<br>[[Xbox 360]]<br>[[PlayStation 3]] | žanr = [[Platformska videoigra|Platformska]] i [[akcijsko-avanturistička videoigra]] | režimi = [[Videoigra za jednog igrača|jedan igrač]] | serijal = ''[[Sonic the Hedgehog]]'' }} '''''Sonic Adventure'''''{{efn|{{jez-ja|ソニックアドベンチャー|Sonikku Adobenchā}}}} platformska je [[videoigra]] objavljena 1998. na [[Sega|Seginoj]] igraćoj konzoli [[Dreamcast]]. Prva je trodimenzionalna videoigra iz franšize ''[[Spisak videoigara franšize "Sonic the Hedgehog"|Sonic the Hedgehog]]''. Radnja igre prati drevno zlo Chaos koje zli naučnik [[Doktor Eggman]] pokušava ojačati [[Sonic the Hedgehog#Likovi i priča|smaragdima haosa]] ({{Jez-en|Chaos Emeralds}}). Moraju ga spriječiti junaci: [[Sonic the Hedgehog (lik)|Sonic the Hedgehog]], [[Miles "Tails" Prower]], [[Knuckles the Echidna]], [[Amy Rose]], i novi [[Spisak likova franšize "Sonic the Hedgehog"#Big the Cat|Big the Cat]] i [[Spisak likova franšize "Sonic the Hedgehog"#E-102 Gamma|E-102 Gamma]]. Kontrolirajući jednog od šest likova – svaki sa svojim posebnim režimom igranja – igrači prolaze kroz razne nivoe kako bi napredovali kroz priču. U igri se pojavljuju razni elementi iz prijašnjih igara serijala, kao što su [[power-up]]ovi i prstenovi kao [[životni bodovi]]. Osim glavne igre, dostupne su razne [[Mini igra|mini igre]], kao [[Trkaća videoigra|trkaća igra]] i Chao Garden – skriveno područje gdje se nalaze [[Digitalni ljubimac|digitalni ljubimci]] [[Chao (Sonic the Hedgehog)|Chaoi]]. Rad na videoigri započeo je 1997. nakon što je razvoj na igri ''[[Sonic X-treme]]'' otkazan. Mjesta u igri inspirirale su lokacije u [[Peru]]u i [[Gvatemala|Gvatemali]]. Yuji Uekawa redizajnirao je likove da izgledaju prikladnije u 3D-u. Sega je najavila igru u augustu 1998; iste je godine bila objavljena u Japanu, i međunarodno je objavljena 1999. Međunarodna verzija ponovno je objavljena u Japanu pod naslovom ''Sonic Adventure International''.<ref name=":0">{{Cite book|last=Pétronille|first=Marc|url=https://www.worldcat.org/oclc/865492418|title=The history of Sonic the Hedgehog|date=2014|others=William Audureau|isbn=978-1-926778-96-9|location=Thornhill, Ontario|oclc=865492418}}</ref> Videoigra je [[Portiranje|portirana]] na GameCube i Windows 2003. pod naslovom ''Sonic Adventure DX: Director's Cut''. Dodano je više dopunskih nivoa i grafika je ažurirana. Verzija u HD-u digitalno je objavljena na konzolama PlayStation 3 i Xbox 360 godine 2010, i na Windowsu 2011. Kritičari su pohvalili igru, i postala je [[Bestseller|najuspješnija]] videoigra za Dreamcast, s više od 2,5 miliona prodanih kopija do augusta 2006. Recenzenti su pohvalili izgled i doživljaj igre. Mnogi smatraju da je igra veliki tehnološki napredak, i da bi mogla ponovo uspostaviti Segu kao dominantnog proizvođača konzola nakon relativno neuspješnog [[Sega Saturn|Saturna]]. Ali, neki su kritizirali kameru, zvuk i [[glitch]]eve. Prijem ponovnih izdanja nije bio pozitivan, [[brzina smjenjivanja kadrova]] bila je posebno kritizirana. Uprkos tome, novinari su ''Sonic Adventure'' proglasili jednom od najboljih videoigara franšize, i prepoznata je kao važno izdanje i u seriji i u žanru platformskih igara. == Doživljaj igre == [[Datoteka:Sonic Adventure (snimak ekrana, Sega Dreamcast).png|lijevo|mini|Sonic the Hedgehog u glavnom [[Overworld]]u, Station Square]]''Sonic Adventure'' je 3D platformska igra s dijelovima [[Akcijska videoigra|akcijske]] igre i [[RPG|videoigre uloga]].<ref name=":7">{{Cite journal|date=14. 11. 2017|title=Najava igre u časopisu o videoigrama|url=https://retrocdn.net/images/d/d6/CVG_UK_203.pdf|journal=[[Computer and Video Games]]|access-date=7. 5. 2021}}</ref> Igrači kontroliraju jednog od šest junaka koji moraju uništiti robotsku vojsku zlog Doktora Eggmana prije nego što pronađe svih sedam [[smaragd]]a haosa i pretvori drevnog Chaosa u zlo biće. Igrač započne samo upravljajući Sonica, glavnog lika, ali će još pet [[Lik igrača|likova igrača]] postati dostupno tokom priče. Svaki lik ima svoju priču i atribute. Sonic the Hedgehog može koristiti poteze kao što su [[Sonic the Hedgehog 2#Doživljaj igre|spin dash]], homing attack (napad usmjeren neprijateljima), i light-speed dash (ovim potezom se zakači za liniju prstenova i brzo prođe kroz njih). Miles "Tails" Prower može da leti, pliva i napada robote repovima. Knuckles the Echidna može [[Sonic & Knuckles#Doživljaj igre|lebdjeti, penjati se po zidovima]] i udarati neprijatelje. Amy Rose uništava neprijatelje i visoko skače koristeći čekić "Piko Piko". Novi lik Big the Cat je spor i u nivoima traži ribnjake da uhvati prijatelja Froggyja [[Štap za pecanje|štapom za pecanje]]. Još jedan novi lik, E-102 Gamma, puca robote s rukom na kojoj mu je puška.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.gamespot.com/reviews/sonic-adventure-dx-review/1900-6030492/|title=Sonic Adventure DX Director's Cut Review - GameSpot|date=5. 8. 2017|website=web.archive.org|access-date=7. 5. 2021|archive-date=5. 8. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170805221223/https://www.gamespot.com/reviews/sonic-adventure-dx-review/1900-6030492/|url-status=bot: unknown}}</ref><ref name=":2">[http://www.digitpress.com/library/manuals/dreamcast/sonic_adventure.pdf Uputstva za ''Sonic Adventure''] (PDF) Sega (1999)</ref> Gamma je jedini lik s vremenskim ograničenjem. Na početku igre i između nivoa igrač će se naći u Adventure Fieldu, otvorenom mjestu u kojem se nalaze [[NPC]]-jevi s kojim se može razgovarati. U ovim mjestima je igračev vodič blistava kugla s glasom novog lika imena Tikal the Echidna. Tikal pomaže igračima pronaći ulaze u [[Nivo (videoigre)|nivoe]]. Za pristup nekim nivoima potrebni su skriveni ključevi koji se nalaze u određenom Adventure Fieldu.<ref name=":0" /> U nivoima (za koje igra koristi naziv "Action Stage"), svaki lik ima svoj cilj.<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.gamerevolution.com/review/32237-sonic-adventure-review|title=At least Chao don't piddle on the rug . . . Review|website=GameRevolution|access-date=7. 5. 2021}}</ref> Kao u prijašnjim videoigrama serijala, Sonic jednostavno mora stići do kraja. Tails mora stići do kraja prije Sonica, Knuckles mora pronaći krhotine uništenog [[Sonic the Hedgehog 3#Radnja|glavnog smaragda]] ({{Jez-en|Master Emerald}}), Amy mora riješiti razne zagonetke da pobjegne od robota koji je juri, Big mora uloviti svog ljubimca – [[Žaba|žapca]] Froggyja – štapom za pecanje, i Gamma mora pucati robote da doda više vremena svom ograničenju.<ref name=":0" /><ref name=":2" /> U nekim su nivoima mini igre koje nisu povezane s radnjom. Stilovi igranja u mini igrama uključuju [[shoot 'em up]], trkanje i [[sandboarding]]. Nekim mini igrama može se pristupiti samo s određenim likovima. Ispunjavanje određenih ciljeva omogućava igraču da dobije bonus predmete. Otključanim mini igrama i nivoima koje je igrač završio može se pristupiti odabirom opcije "Trial Mode" na [[Terminologija videoigara#Naslovni ekran|naslovnom ekranu]].<ref name=":2" /> Prstenovi predstavljaju životne bodove, što je slučaj u svakoj videoigri serijala. Ako se lik igrača zabije u neprijatelja ili prepreku, preživjet će, ali se prstenovi rasprše, počnu treptati i nestanu. Zato ih igrač mora ponovo zgrabiti ako želi preživjeti sljedeći put kad se ozlijedi. [[Power-up]]ovi, kao npr. cipele za ubrzavanje, dodatni prstenovi, [[Terminologija videoigara#god mode|neuništivost]] ({{Jez-en|invincibility}}),<ref name=":2" /> i štitovi skriveni su u nivoima unutar malih limenki. Postoje dvije vrste štita: jedna koja štiti od svega, i jedna koja štiti od svega i privlači prstenove. Također se pojavljuju [[Boss (videoigre)|bossovi]] gdje se lik bori protiv Eggmanove sprave ili Chaosa. Igrač mora pogoditi bossa u pitanju dovoljno puta da mu ponestane energije. Energiju bossa predstavlja mjerilo u gornjem kutu koje se smanjuje nakon svakog napada.<ref name=":4">{{Citation|title=Sonic Adventure - IGN|url=https://www.ign.com/articles/1999/09/09/sonic-adventure|access-date=7. 5. 2021|language=en}}</ref><ref name="gamespot">{{Cite web|url=https://www.gamespot.com/reviews/sonic-adventure-review/1900-2540626/|title=Sonic Adventure Review|website=GameSpot|language=en-US|access-date=7. 5. 2021}}</ref> Svaki lik započne s ograničenim brojem [[Život (videoigre)|života]]. Lik igrača će izgubiti život ako se utopi, biva zdrobljen, ili ozlijeđen bez prstenova. Ako igrač izgubi sve živote, [[Game over|igra završava]] i mora krenuti ponovo od zadnje [[Sačuvana igra|tačke gdje je igra sačuvana]]. Više života se može dobiti ako igrač osvoji 100 prstenova ili pronađe [[Život (videoigre)|1-up]].<ref name=":2" /> Igrač može imati najviše 99 života. U mjestima između nivoa mogu se pronaći Chao Gardeni. U ovim se "baštama" nalaze digitalni ljubimci zvani Chaoi. Igrač može izleći jaje, dati ime i odgajati Chaoa.<ref name=":4" /> Chao se može ojačati ako mu igrač dadne hranu i životinje od kojih uči vještine. Dreamcastov [[VMU]] dopušta igračima da preuzmu mini igru ''Chao Adventure''. U mini igri, igračev Chao prolazi kroz tečajeve da se razvije i poboljša vještine.<ref name=":3" /><ref name="allgame">{{Cite web|url=http://www.allgame.com/game.php?id=19233&tab=review|title=Sonic Adventure - Review - allgame|date=14. 11. 2014|website=web.archive.org|access-date=7. 5. 2021|archive-date=9. 2. 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100209173615/http://www.allgame.com/game.php?id=19233|url-status=bot: unknown}}</ref> Chaoov razvoj mu pomaže u utrkivanju u mini igri imena Chao Race. Iz nekih jaja se izležu posebne vrste Chaoa. Posebna jaja su skrivena u Adventure Fieldima. Igrač može osvojiti ambleme ({{Jez-en|emblems}}) igrajući nivoe i učestvovanjem u utrkama Chaoa, ali se također mogu pronaći u Adventure Fieldima.<ref name=":1" /><ref name=":16">{{Citation|title=Sonic Adventure DX Director's Cut - IGN|url=https://www.ign.com/articles/2003/06/21/sonic-adventure-dx-directors-cut|access-date=7. 5. 2021|language=en}}</ref> Svaki nivo ima tri amblema koja se mogu osvojiti ponavljanjem nivoa i ispunjavanjem novih ciljeva, kao što je dovršavanje nivoa u određenom roku vremena.<ref name=":2" /> === Nivoi === Ne računajući overworlde (Sation Square, Mystic Ruins i Egg Carrier), igra se sastoji od 11 nivoa. Sonic ima najviše nova (10). Tails, Knuckles i E-102 Gamma imaju pet nivoa, Big ima četiri i Amy ima tri.<ref name=":5">{{Citation|title=Sonic's Adventure - Sonic Adventure Wiki Guide - IGN|url=https://www.ign.com/wikis/sonic-adventure/Sonic%27s_Adventure|access-date=8. 5. 2021|language=en}}</ref> Jedan od nivoa (Icecap) iz starije je videoigre, ''[[Sonic the Hedgehog 3]]''. {| class="wikitable" |+Spisak nivoa<ref name=":5" /> !Ime nivoa !Tema !Likovi |- |Emerald Coast |[[Plaža]] |Sonic, Big i E-102 Gamma |- |Windy Valley |[[Nebo]] |Sonic, Tails i E-102 Gamma |- |Casionopolis |[[Kockarnica|Kasino]] |Sonic, Tails i Knuckles |- |Icecap |[[Zima]] |Sonic, Tails i Big |- |Twinkle Park |[[Zabavni park]] |Sonic, Amy i Big |- |Speed Highway |[[Grad]] |Sonic, Tails i Knuckles |- |Red Mountain |[[Planina]] |Sonic, Knuckles i E-102 Gamma |- |Sky Deck |Nebo |Sonic, Tails i Knuckles |- |Lost World |[[Ruševine]] |Sonic i Knuckles |- |Hot Shelter | rowspan="2" |[[Fabrika]] |Amy, Big i E-102 Gamma |- |Final Egg |Sonic, Amy i E-102 Gamma |} == Radnja == Doktor Ivo "Eggman" Robotnik pokušava pronaći novi način da porazi dugotrajnog neprijatelja Sonica i zavlada svijetom. Dok istražuje, sazna za Chaosa – stvorenje koje je pomoglo štititi Chaoe i glavni smaragd (izvor moći smaragda haosa) prije hiljadu godina. Pleme [[Ješci|ehidna]] je htjelo koristiti moć smaragda haosa, i tako su narušili sklad koji su imali s Chaoima. Chaos je odlučio iskoristiti moć smaragda da se pretvori u strašnu zvijer imena Perfect Chaos i osveti Chaoe. Chaos je htio zauvijek uništiti pleme ehidna, ali ga je zaustavila Tikal, mlada ehidna koja se sprijateljila s njim. Tikal ga je smirila, te je njega i sebe zarobila u glavni smaragd. Eggman slama glavni smaragd da iskoristi Chaosovu moć. Chaos se pojavi u gradu imena Sation Square, i policija ga pokuša uništiti. Policajci ne uspiju, ali Sonic se pojavi i porazi ga. Chaos pobjegne, i Sonic i Tails ga pokušaju uhvatiti, te zaustaviti Eggmana prije nego što iskoristi moć svih smaragda da ojača Chaosa. U međuvremenu, jedina živa ehidna, Knuckles, pokuša pronaći sve krhotine glavnog smaragda da ga popravi. Tokom prve noći Chaosove slobode, žabac Froggy pojede smaragd haosa i mutira se nakon što Chaos dođe u kontakt s njim. Zato Eggman stvara novu seriju robota imena "E-Series" i pošalje jednog od robota, E-102 Gammu, da pronađe Froggyja, čiji vlasnik, Big, ga također pokuša pronaći. U Station Squareu, Sonicova prijateljica Amy pronalazi [[Flicky]]ja koji sa sobom nosi smaragd haosa zbog čega ga juri robot. Amy pokuša da zaštiti Flickyja, a robot ih oboje uhvati i odvede u zatvor na Eggmanovom letećem brodu. Tamo ih pronađe E-102 Gamma, kojeg Amy zamoli za Flickyja. Amy ga odbije, i kaže mu da ne mora raditi za Eggmana ako ne želi biti zao. Gamma ju oslobodi, te krene u potragu za ostalim robotima Eggmana da ih uništi. U procesu žrtvuje samog sebe. Unutar Gamme i njegovog brata Bete živjela su još dva Flickyja, koji su zapravo roditelji Amyjinog Flickyja. Amy se oprosti s Flickyjem koji se ponovo ujedini s roditeljima. Iako su Sonic i Tails dali sve od sebe da pronađu svih sedam smaragda haosa, Eggman ih uspije ukrasti. Chaos upije svu moć smaragda haosa i pretvori se u Perfect Chaosa. Chaos, koji je sada džinovska zvijer, uništi Station Square, i sada se ne može ponovo zarobiti u glavni smaragd. Sonic uspije iskoristiti preostalu pozitivnu energiju smaragda haosa da se pretvori u [[Sonic the Hedgehog 2|Super Sonica]] i porazi Chaosa. Ponovo smiren, Chaos vidi kako Chaoi sretno žive u Station Squareu. Sad kad je ponovo u miru, Tikal krene s Chaosom u drugi svijet gdje će biti sigurni i živjeti u harmoniji. Nakon još jedne pobjede, Sonic krene u novu pustolovinu. == Likovi i glasovi == Ovo je prva igra u franšizi koja sadrži glasovnu glumu (osim ''Sonic CD'', u kojoj se povremeno čuju neke riječi).<ref name=":7" /> Odluka je donesena rano u razvoju, jer su razvijači htjeli da se igra više fokusira na priču od prijašnjih. Osoblje Sonic Teama imalo je različita mišljenja o Sonicovom glasu. [[Takashi Iizuka]], režiser, se prisjetio da je jedini element oko kojeg su se dogovorili bilo izbjegavanje korištenja glasovnog glumca iz [[anime]]a, preferirajući korištenje filmskog glumca s "prekomjernim" glasom.<ref>{{Cite book|url=https://archive.org/stream/retro_gamer/RetroGamer_091#page/34/mode/2up|title=Mini Making of... Sonic Adventure|date=23. 6. 2011|publisher=[[Retro Gamer]]}}</ref> Pjevač [[Jun'ichi Kanemaru]] je dobio ulogu. U intervjuu s portalom AnimateTimes Kanemaru je rekao da je jedan od razloga zašto je dobio ulogu njegova sposobnost da govori engleski.<ref>{{Cite web|url=https://www.animatetimes.com/news/details.php?id=1458548005|title=ソニック役でお馴染み、声優・金丸淳一さん声優30周年インタビュー {{!}} アニメイトタイムズ|website=ソニック役でお馴染み、声優・金丸淳一さん声優30周年インタビュー {{!}} アニメイトタイムズ|language=ja|access-date=18. 5. 2021}}</ref> Prije ove igre je englesko ime doktora Eggmana bilo "Doktor Robotnik". Iizuka je iskoristio ovu igru da zapadnoj publici predstavi njegovo pravo ime. Ovo je postigao scenom gdje Sonic uvrijedi Robotnika ovim imenom (doslovni prijevod imena bi bio ''Čovjek jaje'').<ref>{{Cite web|url=https://legendsoflocalization.com/how-dr-robotnik-turns-into-dr-eggman/|title=Legends of Localization: How Dr. Robotnik Turns into Dr. Eggman in Japanese Sonic Adventure|website=Legends of Localization|language=en|access-date=18. 5. 2021|archive-date=18. 5. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210518153448/https://legendsoflocalization.com/how-dr-robotnik-turns-into-dr-eggman/|url-status=dead}}</ref> Također je izbjegavao Tailsovo pravo ime (Miles), iako se njegovo pravo ime često koristilo u Japanu.<ref name=":6" /> {| class="wikitable" !Ime lika !Engleski glas<ref>{{Cite web|url=https://www.behindthevoiceactors.com/video-games/Sonic-Adventure/|title=Sonic Adventure|website=Behind The Voice Actors|language=en-US|access-date=8. 5. 2021}}</ref> !Japanski glas<ref>{{Cite web|url=https://www.behindthevoiceactors.com/video-games/Sonic-Adventure/japanese-cast/|title=Sonic Adventure Japanese Cast|website=Behind The Voice Actors|language=en-US|access-date=8. 5. 2021}}</ref> !Lik igrača |- |Sonic the Hedgehog |[[Ryan Drummond]]<ref>{{Cite web|url=https://www.gamesradar.com/characters-you-never-knew-had-the-same-voice-actor/|title=Characters you never knew had the same voice actor|last=January 2009|first=Charlie Barratt 16|website=gamesradar|language=en|access-date=18. 5. 2021}}</ref> |[[Jun'ichi Kanemaru]] | rowspan="7" |{{Tick}} |- |Miles "Tails" Prower |Corey Bringas |Kazuki Hayashi |- |Knuckles the Echidna |Michael McGaharn |[[Nobutoshi Canna]] |- |Amy Rose |Jennifer Douillard |[[Taeko Kawata]] |- |Big the Cat |[[Jon St. John]] |[[Shun Yashiro]] |- |E-102 Gamma |[[Steve Sheppard-Brodie]] |[[Jouji Nakata]] |- |Chao{{Efn|Jedino je lik igrača u mini igrama ''Chao Race'' i ''Chao Adventure''}} | colspan="2" |Tomoko Sasaki |- |Doktor Eggman / Robotnik |[[Deem Bristow]] |[[Chikao Ohtsuka]] | rowspan="3" |{{Cross}} |- |Tikal the Echidna |Elara Distler |[[Kaori Asoh]] |- |Pachacamac |Steve Sheppard-Brodie |[[Tōru Ōkawa]] |} == Razvoj == [[Datoteka:Yuji Naka' - Magic - Monaco - 2015-03-21- P1030036 (cropped).jpg|mini|Yuji Naka, producent videoigre]] {{Također pogledajte|Sonic X-Treme#Razvoj}} Tokom 1990-ih Sega je bila jedna od najuspješnijih proizvođača videoigara nakon uspjeha konzole [[Sega Mega Drive|Mega Drive]]. Prodajama konzole pomogao je Segin popularni serijal platformskih igara ''Sonic the Hedgehog''.<ref name=":6">{{Cite web|url=https://www.pressreader.com/uk/retro-gamer/20181228/281659666135596|title=The Making of: Sonic Adventure|website=[[Retro Gamer]]|publisher=[[PressReader]]|access-date=13. 5. 2021}}</ref> Jedan od stvaraoca serijala, Yuji Naka, radio je s američkim odjeljenjem Sege, [[Sega Technical Institute]] (STI) na novijim videoigrama za franšizu. Nakon što je videoigra ''Sonic & Knuckles'' dovršena 1994, Naka se vratio u Japan da radi s razvijačima u kompaniji Sonic Team.<ref name=":14">{{Cite book|last=Smith|first=Sean|url=http://archive.org/details/retro_gamer|title=Retro Gamer Issue One|work=[[Retro Gamer]]|publisher=[[Imagine Publishing]]}}</ref> STI je počeo raditi na videoigri ''Sonic X-Treme'' za konzolu [[Sega Saturn]]. ''X-Treme'' bi bila prva 3D videoigra u franšizi. Zbog mnogih tehničkih peripetija razvoj na igri otkazan je 1997.<ref>{{Citation|title=Sonic X-Treme Revisited - IGN|url=https://www.ign.com/articles/2008/05/29/sonic-x-treme-revisited|access-date=13. 5. 2021|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://info.sonicretro.org/The_Making_of_Sonic_X-treme_(Edge,_July_2007)|title=The Making of Sonic X-treme (Edge, July 2007) - Sonic Retro|website=info.sonicretro.org|access-date=13. 5. 2021}}</ref> Zbog ovoga, originalna videoigra o Sonicu nikad nije objavljena na Saturnu, i to je bio jedan od razloga [[Spisak komercijalnih neuspjeha u historiji videoigara|komercijalnog neuspjeha]] Saturna.<ref>{{Citation|title=What Hath Sonic Wrought? Vol. 10 - IGN|url=https://www.ign.com/articles/2009/02/02/what-hath-sonic-wrought-vol-10|access-date=13. 5. 2021|language=en}}</ref> U međuvremenu su Naka i Sonic Team radili na originalnim videoigrama za Saturn kao ''[[Nights into Dreams]]''.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=http://www.gamesradar.com/super-rare-1990-sonic-the-hedgehog-prototype-is-missing/|title=Super-rare 1990 Sonic The Hedgehog prototype is missing {{!}} GamesRadar+|date=24. 3. 2016|website=web.archive.org|access-date=13. 5. 2021|archive-date=24. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160324080928/http://www.gamesradar.com/super-rare-1990-sonic-the-hedgehog-prototype-is-missing/|url-status=bot: unknown}}</ref> Zbog nedostatka prisustva franšize na novoj konzoli,{{Efn|''[[Sonic 3D: Flickies' Island]]'' (1996), ''Sonic Jam'' i ''Sonic R'' (1997) bile su jedine videoigre franšize na Saturnu. ''R'' je bila jedina nova igra (''Flickies' Island'' bila je portirana sa Sega Mega Drivea, a ''Jam'' je bila kolekcija igara s Mega Drivea, ali s 3D overworldom)<ref>https://web.archive.org/web/20141114182605/http://www.allgame.com/game.php?id=1954&tab=review</ref>}} "Sonic je postao retro samo šest godina nakon debija" (prema časopisu ''Retro Gamer'').<ref name=":6" /> === Početak produkcije === [[Datoteka:Saturn sega.jpg|lijevo|mini|''Sonic Adventure'' je prvobitno bila igra za Sega Saturn<ref name=":9" />]] Naka je još uvijek htio 3D igru o Sonicu, i mislio je da bi ju Sonic Team trebao napraviti; zbog ovoga nije dopustio STI-u da koriste pogon za ''Nights'', jedan od razloga zašto je produkcija igre bila prekinuta.<ref>{{Cite book|url=https://archive.org/stream/retro_gamer/RetroGamer_022#page/36/mode/2up|title=Whatever Happened to Sonic X-Treme?|date=2006|work=Retro Gamer|publisher=Imagine Publishing}}</ref><ref name=":8">{{Cite book|last=Hunt|first=Stuart|url=https://archive.org/stream/retro_gamer/RetroGamer_045#page/26/mode/2up|title=The Making Of... Nights|last2=Jones|first2=Darran|date=decembar 2007|work=Retro Gamer|publisher=}}</ref> U augustu 1996. dizajner igre ''Nights into Dreams'' predložio je da 3D igra o Sonicu bude RPG (igra igranja uloga) s istaknutijom pričom. Njegova ideja postala je osnova za ''Sonic Adventure''.<ref name=":9">{{Cite web|url=http://www.sonic-jam.org/aii1998:oct08|title=Sega Saturn Magazine Interview with Yuji Naka - Sonic Jam|website=www.sonic-jam.org|access-date=18. 5. 2021|archive-date=18. 5. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210518153449/http://www.sonic-jam.org/aii1998:oct08|url-status=dead}}</ref> Iizuka je smatrao da su obožavatelji Sonica iznevjereni jer se tim nije fokusirao na seriju. Uz to, [[Kazuyuki Hoshino]], koji će služiti kao umjetnički direktor igre, rekao je da je mislio da je Sonic tokom ere Saturna zastario i nastojao je ponovo izmisliti lika.<ref name=":6" /> Rad na igri je započeo u aprilu 1997. s timom od 10 članova. Igra je prvobitno trebala biti na Saturnu.<ref name=":0" /><ref name=":9" /> Napravljen je prototip koristeći pogon ''Nigths'',<ref name=":8" /> ali je bilo teško raditi na igri zbog ograničenih mogućnosti Saturna.<ref name=":0" /> Tadašnji predsjednik Sege – [[Hayao Nakayama]] – obavijestio je Yujija Naku o konzoli Dreamcast, nasljedniku Saturna. Smatrao je da bi novija konzola dopustila ekipi da naprave novu igru.<ref name=":0" /> Kada je tim saznao da se Dreamcast bliži završenosti, pokrenuli su razvoj kako bi iskoristili veću količinu RAM-a, jači [[Centralna procesorska jedinica|CPU]] i VMU. Ne želeći protraćiti svoje završeno djelo, postavili su ga kao bonus u kompilacijskoj igri ''[[Sonic Jam]]'', posljednjoj igri franšize za Saturn.<ref name=":0" /><ref name=":9" /> Izuka je režirao igru dok ju je Naka producirao. ''Sonic Adventure'' tada je bila jedna od najvećih videoigara ikada.<ref name=":7" /><ref name="edge">{{Cite journal|date=2006|title=Edge videogame culture ; Nintendo, Sony, Microsoft, PC, handheld, coin-op, online|url=https://www.worldcat.org/title/edge-videogame-culture-nintendo-sony-microsoft-pc-handheld-coin-op-online/oclc/723964735|journal=Edge videogame culture ; Nintendo, Sony, Microsoft, PC, handheld, coin-op, online|language=en|issn=1350-1593}}</ref><ref name=":10">{{Cite book|url=https://archive.org/stream/retro_gamer/RetroGamer_091#page/34/mode/2up|title=Mini Making of... Sonic Adventure|date=23. 6. 2011|work=Retro Gamer}}</ref> Nakon 10 mjeseci ekipi se pridružilo još 50 ljudi.<ref name=":9" /> Sonic Team započeo je razvoj s Dreamcastom, s ciljem da objavi igru u decembru 1998, čak iako je to značilo i poboljšanje nakon izlaska.<ref name=":0" /><ref name=":10" /> Razvijanje igre u isto vrijeme kao i sistem, koji je dovršen tek dva mjeseca prije izlaska igre,<ref>https://retrocdn.net/images/6/6e/ODCM_US_01.pdf</ref> dalo je Iizuki utjecaj na razvoj konzole; na primjer, mogao je zatražiti više RAM-a za konzolu posebno za ''Sonic Adventure''.<ref name=":10" /> === Umjetnički pravac === Za novi hardver je Sonic Team odlučio napraviti nove dizajne za Sonica i njegov svijet.<ref name=":11">{{Cite web|url=https://www.polygon.com/features/2017/4/17/15099400/how-sega-moved-sonic-from-2d-to-3d|title=How Sega moved Sonic from 2D to 3D - Polygon|date=5. 7. 2017|website=web.archive.org|access-date=25. 5. 2021|archive-date=5. 7. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170705122201/https://www.polygon.com/features/2017/4/17/15099400/how-sega-moved-sonic-from-2d-to-3d|url-status=bot: unknown}}</ref> Prvobitno su koristili stare dizajne za videoigre s Genesisa, ali su tijela i udovi bili prekratki.<ref name=":11" /> Razvojni tim osjećao se ljubomorno i kao da su stari dizajni bili datirani jer su ostale kompanije redizajnirale retro likove, kao što su [[Pac-Man (lik)|Pac-Man]].<ref name=":6" /> [[Yuji Uekawa]] odlučio je redizajnirati likove i dati im "novije" i "zapadnije" izglede.<ref name=":11" /> Nadahnut [[Walt Disney|Waltom Disneyjem]] i animiranim filmovima ''[[Looney Tunes]]'', dao je Sonicu duže bodlje, učinio ga višim i mršavijim, i dao mu zreliji izgled. Također je potamnio nijansu plave boje, i dao mu je zelene oči u čast nivou [[Green Hill Zone|Green Hill]]. Uekawa je htio da Sonic izgleda kao lik iz stripa, i poredio je svoje dizajne s [[grafiti]]ma. Redizajnirao je i ostale likove.<ref name=":11" /> Kazuyuki Hoshino je rekao da je bila dobra ideja produžiti udove jer bi tako bilo lakše dati likovima poze.<ref name=":6" /> Razvojni tim htio je da igra ima realističnu grafiku kojom bi se pokazala snaga Dreamcasta. Članovi ekipe Sonic Team posjetili su džungle, hramove i drevne ruševine da se bolje upoznaju s područjima kojim su htjeli u igri. Područja koja su posjetili uključuju [[Srednja Amerika|Mezoameriku]], [[Cancún]] ([[Gvatemala]]), i [[Peru]]. Na ovim su mjestima slikali razne lokacije koje su koristili u igri kao teksture, umjesto da nacrtaju mjesta u igri kao što su radili prije.<ref name=":6" /> Najveće inspiracije bile su: ruševina [[Tikal]] u Gvatemali (ruševina po kojoj je Tikal the Echidna dobila ime) i [[Machu Picchu]] u Peruu.<ref name=":13">[[GamesTM]] (2010). "Behind The Scenes Sonic Adventure". ''Retro Volume 3''. Bournemouth: [[Imagine Publishing]]. pp. 60–63. [[International Standard Book Number|ISBN]] <bdi>[[Posebno:KnjizniIzvori/978-1-90607-856-0|978-1-90607-856-0]]</bdi>.</ref> Ekipa je također htjela dodati neke neočekivane elemente za platformsku igru; nivo u kojem Tails sandboarda inspirirala je glupa sandboardera [[Ica|Ici]] (Peru).<ref name=":0" /> 3D vizualni elementi stvoreni su pomoću grafičkog čipa [[Voodoo2]].<ref name=":9" /> === Dizajn === Jedan od najvećih izazova s kojima su se dizajneri suočili bio je prelazak sa 2D stila serijala u 3D.<ref name=":10" /> U starijim igrama igrači su jedino mogli ići lijevo ili desno, ali u igrama od ''Sonic Adventure'' lik igrača može se micati bilo kuda. Dizajneri su kreirali [[3D modeliranje|modele]] za nivoe prije nego što su ih testirali s likom igrača, što je rezultiralo u pokušajima i pogreškama. Zbog ovoga je Iizuka shvatio koliko je bitna [[Sistem virtualne kamere|kamera]] igre.<ref name=":6" /> Nivoi kao Lost World redizajnirani su mnogo puta;<ref name=":18">{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/502029978|title=1001 video games you must play before you die|date=2010|publisher=Universe|others=Tony Mott, Peter Molyneux|isbn=978-0-7893-2090-2|location=New York|oclc=502029978}}</ref> neki su podsjećali na prijašnje igre Sege, kao npr. Icecap (''Sonic the Hedgehog 3'', 1994) ili nivoi u kojim igrač kontrolira Tailsov avion Tornado (''[[Panzer Dragoon]]'', 1995).<ref name=":0" /> Jedna posebna poteškoća bila je pobjeda nad neprijateljima; u 2D igrama neprijatelji su jednostavno potraženi skakanjem, ali to je bilo teže postići u 3D igri. Stoga je Sonic dobio sposobnost da gađa neprijatelje u zraku.<ref name=":15">''The Secrets of Sonic – Director's Commentary with Takashi Iizuka''. [[Tokio]]: Sega. 5. 6. 2003.</ref> Iizuka je rekao da su kinematografske sekvence zamišljene da iskoriste okruženja, "dajući igraču element otkrića".<ref name=":10" /><ref name=":13" /> Nivoi su sadržavali igranje slično originalnim igrama s Genesisa i dizajnirane su tako da im treba najmanje pet minuta da se završe.<ref name="edge"/> Sonic Team podijelio je nivoe na više dijelova da se uštedi memorija. Budući da je ova igra više naglasila priču više nego prethodne igre u serijalu, tim je implementirao lokacije između nivoa ({{Jez-en|overworld}}) kako bi "igrače privukli dublje u svijet" i naveli ih na istraživanje kako bi se pronašla nova područja i power-upovi, ponajviše inspirirani serijalom ''[[The Legend of Zelda]]''.<ref name=":6" /> Kad su vidjeli dovršene dizajne nivoa, Iizuka i Naka odlučili su ih prenamijeniti za druge likove igrača.<ref name="edge"/> Iizuka je rekao da su smatrali da bi bilo "rasipanje ako Sonic samo brzo prođe kroz nivoe koje smo proveli toliko vremena stvarajući". Prvi likovi osim Sonica koji su dodani u igru bili su Tails i Knuckles; nivoi Tailsa pretvorili su dijelove Sonicovih nivoa u utrke, dok su Knucklesove misije lova na blago osmišljene kao kontrast brzim nivoima ostalih. ''Sonic Adventure'' prva je platformska igra iz serijala u kojoj se Amy mogla kontrolirati, a Iizuka ju je namjeravao iskoristiti za dodavanje napetosti, poput skrivanja od progonitelja, koju Sonicov režim igre nije mogao ponuditi.<ref name=":6" /> Dva nova lika se pojavljuju u igri, Big the Cat i E-102 Gamma.<ref name=":6" /> Sonic Team dodao je štap za pecanje u igru koji se nikad nije koristio, što je dovelo do stvaranja Biga.<ref>{{Cite web|url=http://www.gamersglobal.de/interview/die-sonic-fans-nie-wieder-enttaeuschen|title="Die Sonic-Fans nie wieder enttäuschen!" - Interview {{!}} GamersGlobal|date=1. 3. 2012|website=web.archive.org|access-date=16. 6. 2021|archive-date=1. 3. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120301201009/http://www.gamersglobal.de/interview/die-sonic-fans-nie-wieder-enttaeuschen|url-status=bot: unknown}}</ref> Big je bio dizajniran kao velik i smiren lik, da igrač ne bi očekivao nešto intenzivno.<ref name=":6" /> Gamma je dodan igri jer su mnogi fanovi htjeli igru žanra [[shoot 'em up]] u serijalu, i Iizuka je htio dodati "neki način igre koji ne bi bio moguć sa Sonicom".<ref name=":6" /><ref name="edge"/><ref name=":15" /> Njihove strane priče su kratke jer im razvijači nisu mislili dati veliku ulogu.<ref name=":23">{{Cite web|url=http://www.ign.com/articles/2001/06/04/interview-with-sonic-adventure-2-director-takashi-iizuka|title=Interview With Sonic Adventure 2 Director Takashi Iizuka - IGN|date=23. 3. 2016|website=web.archive.org|access-date=22. 6. 2021|archive-date=23. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160323050537/http://www.ign.com/articles/2001/06/04/interview-with-sonic-adventure-2-director-takashi-iizuka|url-status=bot: unknown}}</ref> === Muzika === [[Datoteka:Crush 40.JPG|lijevo|mini|242x242piksel|[[Jun Senoue]] (lijevo) i [[Johnny Gioeli]] (desno)]] Glavni kompozitor muzike za igru bio je [[Jun Senoue]], uz Fumie Kumatani, Kenichija Tokoija i Masarua Setsumarua.<ref>{{Cite web|url=http://sonic.sega.jp/sonicadv/snd/cd_4a.html|title=Digi-Log Conversation Side-A|date=16. 6. 2016|website=web.archive.org|access-date=22. 6. 2021|archive-date=16. 6. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160616131449/http://sonic.sega.jp/sonicadv/snd/cd_4a.html|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sonic.sega.jp/sonicadv/snd/cd_4b.html|title=Digi-Log Conversation Side-B|date=18. 8. 2016|website=web.archive.org|access-date=22. 6. 2021|archive-date=18. 8. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160818041734/http://sonic.sega.jp/sonicadv/snd/cd_4b.html|url-status=bot: unknown}}</ref> Glavnu muzičku temu, "Open Your Heart", napravio je Senoue, a pjeva ju [[Johnny Gioeli]] iz benda [[Hardline]].<ref name=":6" /> Ostale pjesme izvode Gioeli, Marlon Saunders, Dred Foxx, [[Ted Poley]], Nikki Gregoroff, i [[Tony Harnell]].<ref name=":0" /> Razvojni tim je preferirao pjesme žanrova [[funk]] i [[rokenrol]], za razliku od prijašnjih igara franšize, u kojim su pjesme češće bile žanra [[elektropop]].<ref name=":14" /><ref name="edge"/> Za nivoe Windy Valley i Twinkle Park je Senoue preuredio neke pjesme iz igre ''Sonic 3D: Flickies' Island'', a džingl koji se čuje na kraju nivoe se prije pojavio u igri ''Sonic the Hedgehog 3''.<ref name=":6" /> Nakon ove igre su Senoue i Gioeli osnovali bend [[Crush 40]] i zajedno pravili muziku. Njihove pjesme su se pojavile u mnogim igrama nakon ''Adventure''.<ref name=":6" /> U Japanu je tokom januara 1999. bila objavljena [[zvučna podloga]] imena ''Sonic Adventure "Digi-LOG Conversation" Original Sound Track'' [''[[sic]]''].<ref>{{Cite web|url=http://sonic.sega.jp/sonicadv/snd/cd_4.html|title=Digi-Log Conversation|date=16. 8. 2016|website=web.archive.org|access-date=22. 6. 2021|archive-date=16. 8. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160816133635/http://sonic.sega.jp/sonicadv/snd/cd_4.html|url-status=bot: unknown}}</ref> Zvučna podloga bila je ponovo objavljena u maju 2011. za 20. godišnjicu franšize.<ref>{{Cite web|url=https://itunes.apple.com/us/album/sonic-adventure-original-soundtrack/id481138779|title="SONIC ADVENTURE Original Soundtrack 20th Anniversary Edition" by Various Artists on iTunes|date=7. 11. 2017|website=web.archive.org|access-date=22. 6. 2021|archive-date=7. 11. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171107010923/https://itunes.apple.com/us/album/sonic-adventure-original-soundtrack/id481138779|url-status=bot: unknown}}</ref> Dvodijelna digitalna zvučna podloga bila je objavljena na [[iTunes]]u i [[Spotify]]u u septembru 2014. i januaru 2017.<ref>{{Cite web|url=https://itunes.apple.com/us/album/sonic-adventure-original-soundtrack-vol-1/id915243307|title="Sonic Adventure (Original Soundtrack), Vol. 1" by Various Artists on iTunes|date=14. 11. 2017|website=web.archive.org|access-date=22. 6. 2021|archive-date=14. 11. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114223547/https://itunes.apple.com/us/album/sonic-adventure-original-soundtrack-vol-1/id915243307|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://itunes.apple.com/us/album/sonic-adventure-original-soundtrack-vol-2/id915244292|title="Sonic Adventure Original Soundtrack vol.2" by Sonic Adventure on iTunes|date=14. 11. 2017|website=web.archive.org|access-date=22. 6. 2021|archive-date=14. 11. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114223547/https://itunes.apple.com/us/album/sonic-adventure-original-soundtrack-vol-2/id915244292|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.gamerevolution.com/news/13505-sonic-the-hedgehog-heads-to-spotify-as-sega-adds-thousands-of-tracks|title=Sonic the Hedgehog Heads To Spotify As SEGA Adds Thousands Of Tracks - GameRevolution|date=14. 11. 2017|website=web.archive.org|access-date=22. 6. 2021|archive-date=14. 11. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114223547/http://www.gamerevolution.com/news/13505-sonic-the-hedgehog-heads-to-spotify-as-sega-adds-thousands-of-tracks|url-status=bot: unknown}}</ref> Godine 2018. [[Izdavaštvo|izdavačka kuća]] [[Brave Wave Productions]] objavila je [[Gramofonska ploča|gramofonsku ploču]] sa zvučnom podlogom i intervjuima s Iizukom i Senoueom.<ref>{{Cite web|url=https://bravewave.net/sonicadventure|title=SONIC ADVENTURE & SONIC ADVENTURE 2|website=Brave Wave Productions|language=en-US|access-date=22. 6. 2021}}</ref> == Objava == ''Sonic Adventure'' bila je tajna tokom produkcije,<ref name=":9" /><ref name="edge"/> ali su 1998. procurile snimke iz igre, i mnogi su mislili da je nadolazila 3D igra.<ref name="edge"/><ref>"The Red-Hot Rumours Division!". ''[[Computer and Video Games]]'' (15). Juli 1997.</ref> Naka i Sonic Team najavili su igru 22. augusta 1998. u [[Međunarodni forum u Tokiju|međunarodnom forumu u Tokiju]].<ref name="edge"/> Tim je pokazao nekoliko dinamičnih elemenata, poput jurnjave iz prvog nivoa i nivo u kojem Tails ide nizbrdo na dasci. Naka je rekao da je debi bio "intenzivan", i da je dao "sve od sebe" da igra bude prikladna za objavu.<ref name=":0" /> U Japanu je igra bila objavljena 23. decembra 1998.<ref>{{Cite web|url=http://sonic.sega.jp/SonicChannel/gametitle/Dreamcast.html|title=SEGA {{!}} ソニックチャンネル {{!}} ゲームタイトル {{!}} ドリームキャスト|date=7. 12. 2015|website=web.archive.org|access-date=26. 6. 2021|archive-date=7. 12. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151207142935/http://sonic.sega.jp/SonicChannel/gametitle/Dreamcast.html|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://headline.gamespot.com/news/98_12/23_vg_sonic/index.html|title=Sonic Under the Tree|date=9. 6. 2000|website=web.archive.org|access-date=26. 6. 2021|archive-date=9. 6. 2000|archive-url=https://web.archive.org/web/20000609222723/http://headline.gamespot.com/news/98_12/23_vg_sonic/index.html|url-status=bot: unknown}}</ref> U ovoj verziji je bilo puno [[Glitch|malih grešaka]] koje je Iizuka pravdao time da nije imao vremena popraviti ih, jer su imali strog raspored.<ref name=":6" /> Neki članovi Sonic Teama premjestili su se u SAD kako bi osnovali Sonic Team USA i [[Sigurnosne zakrpe|zakrpali]] i lokalizirali igru. Iizuka je smatrao da će Dreamcast biti objavljen za nekoliko mjeseci i da je igru potrebno lokalizirati.<ref name=":0" /> Lokalizirana verzija je bila objavljena u Sjevernoj Americi 9. septembra 1999,<ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/games/sonic-adventure/dc-10140|title=Sonic Adventure - Dreamcast - IGN|date=20. 10. 2015|website=web.archive.org|access-date=10. 7. 2021|archive-date=20. 10. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151020132249/http://www.ign.com/games/sonic-adventure/dc-10140|url-status=bot: unknown}}</ref> i u Evropi 23. septembra 1999.<ref name="cvg">{{Cite web|url=http://info.sonicretro.org/index.php?title=File:CVG_UK_215.pdf&page=60|title=File:CVG UK 215.pdf - Sonic Retro|date=20. 6. 2017|website=web.archive.org|access-date=10. 7. 2021|archive-date=20. 6. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170620064845/http://info.sonicretro.org/index.php?title=File:CVG_UK_215.pdf&page=60|url-status=bot: unknown}}</ref> Sadrži zvučne zapise na japanskom i engleskom jeziku, kao i titlove na japanskom, engleskom, španskom, francuskom i njemačkom jeziku.<ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/articles/1999/08/28/sonic-adventure-us-shocker|title=Sonic Adventure US Shocker - IGN|date=23. 2. 2014|website=web.archive.org|access-date=10. 7. 2021|archive-date=23. 2. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223050214/http://www.ign.com/articles/1999/08/28/sonic-adventure-us-shocker|url-status=bot: unknown}}</ref> Igra također sadrži online sadržaj, kao npr. Chao vrtić i [[sadržaj za preuzimanje]] (mini igre i novi dijelovi nivoa).<ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/articles/1999/08/25/sonic-adventure-internet-gaming|title=Sonic Adventure: Internet Gaming! - IGN|date=23. 2. 2014|website=web.archive.org|access-date=10. 7. 2021|archive-date=23. 2. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223050235/http://www.ign.com/articles/1999/08/25/sonic-adventure-internet-gaming|url-status=bot: unknown}}</ref> Lokalizirana verzija je kasnije bila objavljena u Japanu, s nazivom ''Sonic Adventure International''.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/games/sonic-adventure/dc-13258|title=Sonic Adventure International - Dreamcast - IGN|date=28. 7. 2017|website=web.archive.org|access-date=10. 7. 2021|archive-date=28. 7. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170728232407/http://www.ign.com/games/sonic-adventure/dc-13258|url-status=bot: unknown}}</ref> Sega je sklopila dogovor s [[Hollywood Video]]m prije nego što je Dreamcast bio objavljen u Sjevernoj Americi. Promocija je započela 15. jula 1999. U više od hiljadu prodavnica Hollywood Videa su kupci mogli iznajmiti Dreamcast s verzijom igre koja nije u prodaji, s nazivom ''Sonic Adventure: Limited Edition''.<ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/articles/1999/07/16/sonic-adventure-limited-edition-quick-look|title=Sonic Adventure: Limited Edition Quick Look - IGN|date=26. 10. 2014|website=web.archive.org|access-date=10. 7. 2021|archive-date=26. 10. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141026031410/http://www.ign.com/articles/1999/07/16/sonic-adventure-limited-edition-quick-look|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/articles/1999/07/17/a-sit-down-with-sonic-adventure-le|title=A Sit-down with Sonic Adventure: LE - IGN|date=26. 10. 2014|website=web.archive.org|access-date=10. 7. 2021|archive-date=26. 10. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141026031405/http://www.ign.com/articles/1999/07/17/a-sit-down-with-sonic-adventure-le|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/articles/1999/06/29/sega-releases-full-details-on-rental-program|title=Sega Releases Full Details on Rental Program - IGN|date=26. 10. 2014|website=web.archive.org|access-date=10. 7. 2021|archive-date=26. 10. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141026031518/http://www.ign.com/articles/1999/06/29/sega-releases-full-details-on-rental-program|url-status=bot: unknown}}</ref> Američka objava [[Originalna video animacija|originalne video animacije]] kompanije [[Pierrot (kompanija)|Pierrot]] imena [[Sonic the Hedgehog (OVA)|''Sonic the Hedgehog'']] poklopila se s objavom igre,<ref>{{Cite web|url=https://www.gamesradar.com/9-far-flung-game-anime-adaptations/|title=15 esoteric game-to-anime adaptations worth discovering|last=August 2014|first=Henry Gilbert 01|website=gamesradar|language=en|access-date=10. 7. 2021}}</ref> i [[Crtani film|crtana]] [[Televizijska serija|serija]] ''[[Sonic Underground]]'' [[DIC Entertainment]]a bila je poručena da pomogne s promocijom igre.<ref>{{Cite web|url=https://www.avclub.com/a-hedgehog-for-all-seasons-our-guide-to-20-manic-years-1798284993|title=A hedgehog for all seasons: Our guide to 20 manic years of Sonic cartoons|website=The A.V. Club|language=en-us|access-date=10. 7. 2021}}</ref> Nakon objave u Sjevernoj Americi, bilo je pritužbi na brojne diskove igre koji su se odbili učitati. Segino američko odjeljenje objasnilo je da se radi o [[softver]]skom problemu zbog grešaka u jednom proizvodnom postrojenju te da su uspjeli locirati neispravan softver, dodajući da većina kopija igre nije pogođena te da kupci mogu zamijeniti neispravne kopije za one koje rade u maloprodaji.<ref>{{Cite web|url=https://www.zdnet.com/article/some-dreamcast-games-not-working/|title=Some Dreamcast games not working|last=Soete|first=Tim|website=ZDNet|language=en|access-date=4. 1. 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.zdnet.com/article/dreamcast-huge-sales-but-plagued-by-disc-problems/|title=Dreamcast: Huge sales but plagued by disc problems|last=UK|first=ZDNet|website=ZDNet|language=en|access-date=4. 1. 2022}}</ref> == Ponovna izdanja == [[Datoteka:Sonic Adventure DX Director's Cut.png|mini|''Sonic Adventure DX: Director's Cut'']] === ''Sonic Adventure DX: Director's Cut'' === Zbog međunarodnih neuspjeha Saturna i Dreamcasta, Sega je 2001. postala izdavačka kompanija videoigara za konzole koje nisu napravili.<ref>{{Cite web|url=https://www.gamespot.com/articles/sega-announces-drastic-restructuring/1100-2680518/|title=Sega announces drastic restructuring - GameSpot|date=4. 7. 2017|website=web.archive.org|access-date=11. 7. 2021|archive-date=4. 7. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170704153502/https://www.gamespot.com/articles/sega-announces-drastic-restructuring/1100-2680518/|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/articles/2001/01/24/sega-confirms-ps2-and-game-boy-advance-negotiations|title=Sega Confirms PS2 and Game Boy Advance Negotiations - IGN|date=23. 3. 2016|website=web.archive.org|access-date=11. 7. 2021|archive-date=23. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160323144955/http://www.ign.com/articles/2001/01/24/sega-confirms-ps2-and-game-boy-advance-negotiations|url-status=bot: unknown}}</ref> U želji da dosegnu nove igrače stvaranjem poboljšane verzije jedne od svojih starijih igara, u junu 2003. godine je Sega objavila ''Sonic Adventure DX: Director's Cut'', port za GameCube i Windows.<ref name=":0" /><ref name=":15" /> Reizdanje sadrži ažurirane grafike s višom rezolucijom i redizajnirane modele likova.<ref name=":16" /> Brzina smjenjivanja kadrova je poboljšana, sa 60 kadrova u sekundi umjesto 30 i Chao Garden koristi GameCubeovu povezanost s [[Game Boy Advance|GBA]]-om.<ref name=":1" /> Također sadržava 60 misija i svih 12 videoigara franšize za [[Game Gear]].<ref name=":16" /> Ako igrač osvoji 130 amblema, [[Spisak likova franšize "Sonic the Hedgehog"#Metalni Sonic|Metalni Sonic]] postane lik igrača.<ref>{{Cite book|last=Stratton|first=Bryan|url=https://www.worldcat.org/oclc/52644668|title=Sonic adventure DX : director's cut : Prima's official strategy guide|date=2003|publisher=Prima Games|others=Stephen Stratton|isbn=0-7615-4286-8|location=Roseville, CA|oclc=52644668}}</ref> Ovi dodaci su u igri da ponude nešto novo igračima originalne verzije.<ref name=":0" /> Prijem igri bio je mješovit.<ref>{{Cite web|url=http://www.gamerankings.com/gamecube/589413-sonic-adventure-dx-directors-cut/index.html|title=Sonic Adventure DX: Director's Cut for GameCube - GameRankings|date=30. 6. 2017|website=web.archive.org|access-date=28. 12. 2021|archive-date=27. 4. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120427211050/http://www.gamerankings.com/gamecube/589413-sonic-adventure-dx-directors-cut/index.html|url-status=bot: unknown}}</ref> U recenziji ''[[GameSpot]]a'' koju je napisao Giancarlo Varanini, pohvalio je elemente koji nisu bili u originalu, kao npr. misije, ali je kritizirao manjak adresiranja problema originala, grafike koje su se samo neznatno razlikovale, i lošu detekciju sudara. Zaključio je da je originalna verzija bolja.<ref name=":1" /> [[Matt Casamassina]] je, u recenziji za ''[[IGN]]'', nazvao je igru "neurednom" i kritizirao je često usporavanje smjenjivanja kadrova i lošu kontrolu kamere. Iako je pohvalio povezanost s igrama za GBA, rekao je da to nije dovoljno da nadoknadi njene zaostatke.<ref name=":16" /> Recenzija ''Nintendo World Reporta'' bila je pozitivnija. Pohvalila je funkciju za [[Videoigra za više igrača|više igrača]] na igrama s Game Geara i režime Sonica i Tailsa.<ref>{{Cite web|url=http://www.nintendoworldreport.com/review/4103/sonic-adventure-dx-directors-cut-gamecube|title=Sonic Adventure DX Director's Cut Review - Review - Nintendo World Report|date=28. 2. 2014|website=web.archive.org|access-date=28. 12. 2021|archive-date=28. 2. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140228095217/http://www.nintendoworldreport.com/review/4103/sonic-adventure-dx-directors-cut-gamecube|url-status=bot: unknown}}</ref> === Verzija u HD-u === U septembru 2010. je Sega objavila noviju verziju igre koju je moguće preuzeti za [[Xbox 360]] i [[PlayStation 3]]. U martu 2011. je ista verzija bila objavljena na [[Steam]]u.<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.1up.com/reviews/sonic-adventure-xbla-review|title=Sonic Adventure Review for 360 from 1UP.com|date=19. 3. 2013|website=web.archive.org|access-date=28. 12. 2021|archive-date=19. 3. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130319100545/http://www.1up.com/reviews/sonic-adventure-xbla-review|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://store.steampowered.com/app/71250/Sonic_Adventure_DX/|title=Sonic Adventure DX on Steam|date=29. 9. 2017|website=web.archive.org|access-date=28. 12. 2021|archive-date=29. 9. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170929224002/http://store.steampowered.com/app/71250/Sonic_Adventure_DX/|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/games/sonic-adventure/ps3-76867|title=Sonic Adventure - PlayStation 3 - IGN|date=12. 7. 2017|website=web.archive.org|access-date=28. 12. 2021|archive-date=12. 7. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170712132035/http://www.ign.com/games/sonic-adventure/ps3-76867|url-status=bot: unknown}}</ref> Ova verzija se bazira na ''DX'' uz HD vizualne prikaze s omjerom ekrana 4:3.<ref name=":17"/> Novi sadržaj iz ''DX''-a je odstranjen,<ref name=":17"/> ali se Metalni Sonic i misije mogu preuzeti.<ref>{{Cite web|url=http://marketplace.xbox.com/en-US/Product/Sonic-Adventure-DX-Upgrade/00000000-0000-400c-80cf-000158410a25|title=Sonic Adventure DX Upgrade|date=14. 11. 2014|website=web.archive.org|access-date=28. 12. 2021|archive-date=14. 11. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141114154826/http://marketplace.xbox.com/en-US/Product/Sonic-Adventure-DX-Upgrade/00000000-0000-400c-80cf-000158410a25|url-status=bot: unknown}}</ref> Ova verzija se također pojavljuje u kompilaciji iz 2011. za Xbox 360 imena ''[[Dreamcast Collection]]'',<ref>{{Cite web|url=https://www.ign.com/articles/2011/03/10/dreamcast-collection-review|title=Dreamcast Collection Review|last=Buchanan|first=Levi|date=1. 11. 2021|website=IGN|language=en|access-date=28. 12. 2021}}</ref> koja je [[Spisak videoigara kompatibilnih s Xbox Oneom i Xbox Series X/S-om|kompatibilna]] s Xbox Oneom i Xbox Series X/S-om.<ref>{{Cite web|url=https://www.gamespot.com/articles/two-more-xbox-one-backwards-compatible-games-now-a/1100-6453658/|title=Two More Xbox One Backwards Compatible Games Now Available - GameSpot|date=30. 10. 2017|website=web.archive.org|access-date=28. 12. 2021|archive-date=30. 10. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171030050019/https://www.gamespot.com/articles/two-more-xbox-one-backwards-compatible-games-now-a/1100-6453658/|url-status=bot: unknown}}</ref> Recenzije ove verzije većinom su negativne.<ref>{{Cite web|url=http://www.metacritic.com/game/xbox-360/sonic-adventure|title=Sonic Adventure for Xbox 360 Reviews, Ratings, Credits, and More at Metacritic|date=9. 9. 2010|website=web.archive.org|access-date=28. 12. 2021|archive-date=14. 12. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111214111106/http://www.metacritic.com/game/xbox-360/sonic-adventure|url-status=bot: unknown}}</ref> U recenziji ''IGN''-a je kritizirana loša brzina smjenjivanja kadrova i da su najfunkcionalniji dijelovi oni u kojima igrač ne mora raditi ništa.<ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/articles/2010/09/23/sonic-adventure-review|title=Sonic Adventure Review - IGN|date=6. 3. 2013|website=web.archive.org|access-date=28. 12. 2021|archive-date=6. 3. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130306201121/http://www.ign.com/articles/2010/09/23/sonic-adventure-review|url-status=bot: unknown}}</ref> Recenzija sajta ''[[1UP.com]]'' kaže: "čini se kao da igra nije ni podešena za upravljač Xboxa 360 i njegove analogne palice".<ref name=":17"/> Recenzija [[Destructoid|''Destructoida'']] bila je manje gruba. U njoj kažu da bi obožavaoci franšize mogli uživati u igri, ali da će ostali igrači samo pronaći "relikviju koja se jednom smatrala sjajnom".<ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.destructoid.com/review-sonic-adventure-xbla--184892.phtml|title=Review: Sonic Adventure (XBLA)|date=25. 2. 2016|website=web.archive.org|access-date=28. 12. 2021|archive-date=25. 2. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160225035501/http://www.destructoid.com/review-sonic-adventure-xbla--184892.phtml|url-status=bot: unknown}}</ref> == Prijem == {{video game reviews|title=Prijem (Dreamcast)|GR=87%<ref name="gamerankings">{{Cite web|url=http://www.gamerankings.com/dreamcast/198694-sonic-adventure/index.html|title=Sonic Adventure for Dreamcast - GameRankings|date=3. 3. 2009|website=web.archive.org|access-date=4. 1. 2022|archive-date=14. 4. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120414050340/http://www.gamerankings.com/dreamcast/198694-sonic-adventure/index.html|url-status=bot: unknown}}</ref>|Allgame={{Rating|4|5}}<ref name="allgame"/>|CVG={{Rating|5|5}}<ref name="cvg"/>|GSpot=9.2/10<ref name="gamespot"/>|GameRev=|IGN=8.6/10<ref name=":4"/>|Edge=8/10<ref name="edge">{{Cite journal|date=2006|title=Edge videogame culture ; Nintendo, Sony, Microsoft, PC, handheld, coin-op, online|url=https://www.worldcat.org/title/edge-videogame-culture-nintendo-sony-microsoft-pc-handheld-coin-op-online/oclc/723964735|journal=Edge videogame culture ; Nintendo, Sony, Microsoft, PC, handheld, coin-op, online|language=en|issn=1350-1593}}</ref>}} Kao prva igra iz franšize u 3D-u, ''Sonic Adventure'' bila je dugo očekivana igra.<ref name=":4" /><ref name="edge"/> Nakon objave naišla je na pohvale kritičara<ref name=":0" /><ref name="gamerankings"/> i ''[[Computer and Video Games]]'' (''CVG'') ju smatra jednom od [[Spisak videoigara koje se smatraju najboljim|najboljih videoigara svih vremena]].<ref name="cvg"/><ref>{{Cite web|url=http://info.sonicretro.org/index.php?title=File:CVG_UK_240.pdf&page=60|title=File:CVG UK 240.pdf - Sonic Retro|website=info.sonicretro.org|access-date=4. 1. 2022}}</ref> Tokom prvih pet dana nakon objave je prodano 86.000 kopija igre.<ref>"[https://retrocdn.net/images/b/bb/Edge_UK_079.pdf#page=10 Cutting Edge: Sega Keeps Dreaming as UK Embraces 128bit]" (PDF). ''[[Edge (časopis)|Edge]]''. Br. 79 (decembar 1999). 24. novembra 1999. str. 8.</ref> Najuspješnija je videoigra za Dreamcast; do 4. augusta 2006. je prodano više od 2,5 miliona kopija, uključujući 440.000 u Japanu i 1,27 miliona u SAD-u.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=http://www.gamasutra.com/view/feature/130268/a_detailed_crossexamination_of_.php?page=7|title=Gamasutra - A Detailed Cross-Examination of Yesterday and Today's Best-Selling Platform Games|date=2. 7. 2016|website=web.archive.org|access-date=5. 1. 2022|archive-date=2. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160702031921/http://www.gamasutra.com/view/feature/130268/a_detailed_crossexamination_of_.php?page=7|url-status=bot: unknown}}</ref> Vizualni prikazi i izgled igre posebno su bili hvaljeni.<ref name=":4" /><ref name=":19">"[https://retrocdn.net/images/0/0e/Arcade_UK_01.pdf Sonic Adventure]" (PDF). ''Arcade'' (1): 23. decembra 1998.</ref> Časopis ''Arcade'' ih je opisao kao "kvantni skok naprijed" za vizualne prikaze u videoigrama,<ref name=":19"/> dok je ''[[Hyper (časopis)|Hyper]]'' procijenio da je Sega čak premašila ono što je bilo moguće na vrhunskim ličnim računarima.<ref>{{Cite book|url=http://archive.org/details/hyper-065|title=Hyper 065|publisher=|language=en}} mart 1999. str. 18</ref> ''[[IGN]]'' ju je nazvao grafički najimpresivnijom platformskom igrom objavljenom do tog datuma, hvaleći njene međuscene i opisujući je kao "zanosnu, zahtjevnu i krajnje uzbudljivu".<ref name=":4" /> ''[[GameSpot]]'' se složio, rekavši da je jedina igra s boljom grafikom ''[[Soulcalibur (videoigra)|Soulcalibur]]''.<ref name="gamespot" /> ''[[Edge (časopis)|Edge]]'' je mislio da grafičke karakteristike pokazuju potencijal Dreamcasta u potpunosti i da je igra "savršena" kao izlog za konzolu.<ref name="edge"/> Kritike zvuka bile su mješovite.<ref name=":3" /><ref name="gamespot" /> U recenzijama ''GameSpota'' i ''[[Game Revolutiona]]'' su pohvaljeni [[FMV]]-jevi i glasovna gluma, premda je GameSpot kritizirao loše sinhroniziranje micanja usta i zvuka.<ref name=":3" /><ref name="gamespot" /> Recenzija ''IGN''-a bila je više gruba; u njoj su međuscene nazvane repetitivnim i glasovna gluma je nazvana "potpuno groznom" i "šalom". Uz to je Tailsov glas naveden kao jedan od najdosadnijih glasova u videoigri.<ref name=":4" /><ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/articles/2011/03/04/videogame-voice-acting-so-bad-its-good|title=Videogame Voice Acting: So Bad, It's Good - IGN|date=14. 9. 2016|website=web.archive.org|access-date=5. 1. 2022|archive-date=14. 9. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160914214659/http://www.ign.com/articles/2011/03/04/videogame-voice-acting-so-bad-its-good|url-status=bot: unknown}}</ref> ''AllGame'' pohvalio je Tailsov glas, ali su rekli da glasovi Sonica i Knucklesa nisu bili prikladni.<ref name="allgame" /> ''GameSpot'' i ''AllGame'' pohvalili su muziku igre, pogotovo muziku [[Rok-muzika|rok]]-stila,<ref name="gamespot" /><ref name="allgame" /> ali je u recenziji ''Game Revolutiona'' muzika prozvana "absolutno očajnom".<ref name=":3" /> Doživljaj igre je pohvaljen.<ref name=":18" /><ref name=":22">{{Cite web|url=http://www.gamepro.com/article/features/210106/the-20-best-platformers-1989-to-2009-page-3|title=The 20 Best Platformers: 1989 to 2009, page 3, Feature Story from GamePro|date=28. 1. 2010|website=web.archive.org|access-date=5. 1. 2022|archive-date=28. 1. 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100128020812/http://www.gamepro.com/article/features/210106/the-20-best-platformers-1989-to-2009-page-3|url-status=bot: unknown}}</ref> ''GameSpot'' pohvalio je jednostavni i linearni pristup žanru 3D platformskih igara i pogotovo je pohvalio igru jer je zadržala isti osnovni način igranja originalnih igara za Genesis.<ref name="gamespot" /> ''IGN'' je rekao da će igrači naći nove stvari čak i nakon što završe igru, napominjući povezanost internetom i ostali dodatni sadržaj.<ref name=":4" /> S druge strane, ''Game Revolution'' je rekao da igra nije unaprijedila žanr platformskih igara.<ref name=":3" /> U knjizi ''[[1001 Video Games You Must Play Before You Die]]'' piše da je igra "sjajno" uhvatila tradicionalne elemente igara franšize.<ref name=":18" /> Chao Garden naveden je kao veliko odstupanje od tradicionalnog doživljaja igre.<ref name=":3" /><ref name="allgame" /> ''GameSpot'' je napisao "iako su zapravo samo diverzija", Chaoi su zanimljiv i zabavan dodatak, ističući njihove internetske funkcije.<ref name="gamespot" /> ''AllGame'' je rekao da Chao Garden daje razlog igračima da nastave igrati, iako je "neobičan" i ne doprinosi glavnoj radnji igre.<ref name="allgame" /> ''Game Revolution'' je nazvao Chao Garden "finim dodatkom" i pohvalio korištenje VMU-a.<ref name=":3" /> Neki kritičari su uporedili ''Sonic Adventure'' i ''[[Super Mario 64]]'' – [[Nintendo]]va "revolucionarna" videoigra iz 1996. koja je popularizirala [[Nintendo 64]] i 3D platformske igre.<ref name="allgame" /><ref name="edge"/> ''Edge'' je rekao da je ''Sonic Adventure'' dostojan suparnik Nintendovoj igri,<ref name="edge"/> ali je ''AllGame'' rekao da Sonic Adventure nije toliko ambiciozna. Uporedio je ''Sonic Adventure'' sa slično linearnom igrom ''[[Crash Bandicoot (videoigra)|Crash Bandicoot]]''. Iako je rekao da je ''Sonic Adventure'' ograničena, pohvalio je raznolike načine igranja.<ref name="allgame" /> Novinari Rusel DeMaria i Johnny L. Wilson retrospektivno su napisali da je ''Sonic Adventure'' gora od ''Super Mario 64'' i "nije uspjela uhvatiti igrače gotovo na način na koji je to [''Mario''] učinio", iako je imala fascinantne karakteristike, poput "korištenje memorijske kartice nalik [[Tamagotchi]]ju za inkubiranje jaja za male kućne ljubimce" i "neke dobre akcijske segmente".<ref>{{Cite book|last=DeMaria|first=Rusel|url=https://www.worldcat.org/oclc/49981901|title=High score! : the illustrated history of electronic games|date=2002|publisher=McGraw-Hill/Osborne|others=Johnny L. Wilson|isbn=0-07-222428-2|location=Berkeley, Calif.|oclc=49981901}}</ref> Mnogi kritičari su kritizirali kontrolu kamere i glitcheve.<ref name=":20">{{Cite web|url=http://www.gamesradar.com/top-7-horrendously-buggy-games-we-loved-anyway/?page=2|title=Page 2 - Top 7... horrendously buggy games we loved anyway {{!}} GamesRadar|date=2. 5. 2014|website=web.archive.org|access-date=7. 1. 2022|archive-date=2. 5. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140502132704/http://www.gamesradar.com/top-7-horrendously-buggy-games-we-loved-anyway/?page=2|url-status=bot: unknown}}</ref> ''IGN'' je kameru nazvao "nevjerovatno" frustrirajućom i nedosljednom, a ''GameSpot'' je primijetio da je izazvala probleme sa detekcijom sudara.<ref name=":4" /><ref name="gamespot" /> ''Edge'' žalio se da kamera nekad ide iza zidova.<ref name="edge"/> Autori iz ''GamesRadara'' su retrospektivno napisali da je u igri bilo mnogo tehničkih problema, ističući padanje kroz podove i zaglavljivanje, ali su također rekli da je ogromna količina sadržaja to nadoknadila.<ref name=":20"/> ''GameSpot'' je rekao da je ''Sonic Adventure'' redefinirala platformski žanr,<ref name="gamespot" /> a prema ''CVG''-u, "mnoge stvari za koje ste mislili da je nemoguće vidjeti i doživjeti u računarskim igrama su sada ovdje".<ref name="cvg" /> Prema ''[[Next Generationu (časopis)|Next Generationu]]'', "Stručni igrači mogu dovršiti igru ​​za samo dan ili dva, ali čak i tada vožnja vrijedi cijenu ulaznice."<ref>Fischer, Blake (oktobar 1999). "[https://retrocdn.net/images/4/49/NextGeneration_US_58.pdf Finals]" (PDF). ''Next Generation''. Tom 2 br. 2. [[Future US|Imagine Media]]. str. 104=105.</ref> ''AllGame'' kaže da je igra impresivan prikaz Dreamcastovog potencijala kao i jedna od najboljih igara iz franšize.<ref name="allgame" /> ''Edge'' je nazvao probleme u izgledu i detekcijom sudara "mali problemi u veoma dobrom djelu".<ref name="edge"/> ''Arcade'' i ''CVG'' mislili su da bi igra mogla spasiti Dreamcast,<ref name=":19" /><ref name=":21">{{Cite book|url=http://archive.org/details/Computer_and_Video_Games_Issue_209_1999-04_EMAP_Images_GB|title=Computer and Video Games - Issue 209 (1999-04)(EMAP Images)(GB)|date=mart 1999}}</ref> koji nije bio uspješan do kraja 1998.<ref name=":19" /> ''CVG'' je također mislio da bi igra ponovo uspostavila Segu kao dominantnog proizvođača konzola nakon relativno neuspješnog Saturna.<ref name=":21"/> Igra je osvojila nagradu [[Blockbuster Entertainment Awards|Blockbuster Entertainment Award]] u kategoriji najbolje videoigre za Sega Dramscast.<ref>{{Cite web|url=https://variety.com/2000/film/news/blockbuster-entertainment-award-winners-1117781474/|title=Blockbuster Entertainment Award winners|last=Staff|first=Variety|last2=Staff|first2=Variety|date=9. 5. 2000|website=Variety|language=en-US|access-date=9. 1. 2022}}</ref> Uz to je bila nominirana za ''GameSpotovu'' godišnju nagradu najbolje platformske videoigre koju je osvojila igra ''[[Rayman 2: The Great Escape]]''.<ref>{{Cite web|url=http://videogames.gamespot.com/features/universal/game_year/p5_01.html|title=videogames.com's The Game of the Year|date=1. 3. 2000|website=web.archive.org|access-date=9. 1. 2022|archive-date=1. 3. 2000|archive-url=https://web.archive.org/web/20000301104555/http://videogames.gamespot.com/features/universal/game_year/p5_01.html|url-status=bot: unknown}}</ref> === Nasljeđe === {{Također pogledajte|Sonic Adventure 2}}S većinom savremenih 3D platformskih igara koje se fokusiraju na istraživanje i skupljanje predmeta, ''Sonic Adventure'' se istekla svojim linearnim doživljajem.<ref name="gamespot" /> Prema ''GamesRadaru'', kao jedna od prvih konzolnih igara [[Šesta generacija igraćih konzola|šeste generacije]], promijenila je industriju "zauvijek".<ref name=":20" /> ''[[Joystiq]]'' je rekao da su ''Sonic Adventure'' i [[Sonic the Hedgehog (1991)|''Sonic the Hedgehog'' (1991)]] inovirale žanr platformskih igara linearnim dizajnom nivoa i zato što ih se "dobro osjeća igrati".<ref>{{Cite web|url=http://www.joystiq.com/2012/06/21/silver-lining-sonic-the-hedgehog-and-a-history-of-disappointmen/|title=Silver Lining: Sonic the Hedgehog and a history of disappointment {{!}} Joystiq|date=20. 4. 2014|website=web.archive.org|access-date=9. 1. 2022|archive-date=20. 4. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140420050943/http://www.joystiq.com/2012/06/21/silver-lining-sonic-the-hedgehog-and-a-history-of-disappointmen/|url-status=bot: unknown}}</ref> Godine 2009, ''[[GamePro]]'' je naveo ''Sonic Adventure'' kao sedmu najbolju platformsku igru ​​svih vremena, rekavši da nije dobro ostarjela u određenim aspektima, ali je njen doživljaj među najboljima u franšizi.<ref name=":22" /> Mnogi novinari su naveli igru kao jednu od franšizinih najboljih,<ref>{{Cite web|url=https://www.gamesradar.com/best-sonic-games/|title=The best Sonic games of all time|last=published|first=GamesRadar Staff|date=19. 5. 2017|website=gamesradar|language=en|access-date=9. 1. 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.usgamer.net/articles/gotta-go-fast-ranking-all-of-the-sonic-the-hedgehog-games|title=Gotta Go Fast: Ranking All of The Sonic The Hedgehog Games|last=Team|first=USgamer|date=18. 8. 2017|website=USgamer|language=en|access-date=9. 1. 2022|archive-date=25. 8. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170825025119/http://www.usgamer.net/articles/gotta-go-fast-ranking-all-of-the-sonic-the-hedgehog-games|url-status=dead}}</ref> ali ''[[Kotaku]]'' je tvrdio da je dodavanje glasovne glume i veći fokus na radnju promijenilo Sonica u "ravnu, beživotnu ljusku lika, koji izbacuje slogane i općenito ima samo jedan modus ličnosti, radikalan stav, tužnu recikliranu sliku nejasnog kulturnog koncepta iz 90-ih".<ref>{{Cite web|url=https://kotaku.com/a-look-inside-the-soul-of-sonic-the-hedgehog-1615891789|title=Where Sonic The Hedgehog Went Wrong|date=13. 12. 2017|website=web.archive.org|access-date=9. 1. 2022|archive-date=13. 12. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171213131151/https://kotaku.com/a-look-inside-the-soul-of-sonic-the-hedgehog-1615891789|url-status=bot: unknown}}</ref> Mnogi dizajni i koncepti iz ove igre se javljaju u mnogim narednim igrama u franšizi. Pravac, osnovni doživljaj igre, i Uekawini redizajnovi likova postali su učestali dijelovi franšize.<ref name=":11" /><ref>{{Cite web|url=http://www.eurogamer.net/articles/eg_rev_son_360|title=Sonic The Hedgehog • Eurogamer.net|date=1. 3. 2017|website=web.archive.org|access-date=12. 1. 2022|archive-date=1. 3. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170301125751/http://www.eurogamer.net/articles/eg_rev_son_360|url-status=bot: unknown}}</ref> Prvi nivo videoigre [[Sonic the Hedgehog (2006)|''Sonic the Hedgehog'' (2006)]] (Wave Ocean) podsjeća prvi nivo ove igre (Emerald Coast).<ref>{{Cite web|url=http://www.gamezone.com/originals/tgs-2006-sonic-the-hedgehog-impressions|title=TGS 2006: Sonic The Hedgehog Impressions|date=14. 11. 2017|website=web.archive.org|access-date=12. 1. 2022|archive-date=14. 11. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114223547/http://www.gamezone.com/originals/tgs-2006-sonic-the-hedgehog-impressions|url-status=bot: unknown}}</ref> Godine 2011, tokom 20. godišnjice franšize, Sega je objavila igru ''[[Sonic Generations]]'' koja ima puno ponovo korištenih elemenata prijašnjih igara. U verziji za Xbox 360, PlayStation 3 i Windows su redizajnirane verzije nivoa Speed Highway i [[Boss (videoigre)|bossa]] Perfect Chaos.<ref>{{Cite web|url=http://www.gamesradar.com/sonic-generations-review/2/|title=Sonic Generations review: Page 2 {{!}} GamesRadar+|date=10. 2. 2017|website=web.archive.org|access-date=12. 1. 2022|archive-date=10. 2. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170210213415/http://www.gamesradar.com/sonic-generations-review/2/|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.destructoid.com/review-sonic-generations-214666.phtml|title=Review: Sonic Generations|date=29. 11. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 1. 2022|archive-date=29. 11. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161129174443/https://www.destructoid.com/review-sonic-generations-214666.phtml|url-status=bot: unknown}}</ref> U verziji za [[Nintendo 3DS]] je nova verzija nivoa Emerald Coast.<ref>{{Cite web|url=http://www.eurogamer.net/articles/2011-12-08-sonic-generations-3ds-review|title=Sonic Generations 3DS Review • Eurogamer.net|date=30. 3. 2016|website=web.archive.org|access-date=12. 1. 2022|archive-date=30. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160330012925/http://www.eurogamer.net/articles/2011-12-08-sonic-generations-3ds-review|url-status=bot: unknown}}</ref> Mnogi likovi iz ove igre ponovo se pojavljuju u narednim igrama. Chaos ima sporednu ulogu kao antagonist u igrama ''Sonic Generations'' i ''[[Sonic Forces]]''.<ref>{{Cite web|url=https://www.ign.com/articles/2017/06/15/e3-2017-chao-will-not-be-featured-in-sonic-forces|title=E3 2017: Chao Will Not be Featured in Sonic Forces|last=DeFreitas|first=Casey|date=1. 11. 2021|website=IGN|language=en|access-date=12. 1. 2022}}</ref> Rekreacija njegovog bossa pojavljuje se u igri ''[[Mario & Sonic at the Olympic Winter Games]]''.<ref>{{Cite web|url=https://www.nintendolife.com/reviews/2009/10/mario_and_sonic_at_the_olympic_winter_games_wii|title=Review: Mario & Sonic at the Olympic Winter Games (Wii)|last=Life|first=Nintendo|date=16. 10. 2009|website=Nintendo Life|language=en-GB|access-date=12. 1. 2022}}</ref> On i Gamma se također pojavljuju u [[Borilačka igra|borilačkoj igri]] ''[[Sonic Battle]]''. Chaoi su također postali ponavljajući likovi.<ref name=":23" /><ref>{{Cite web|url=https://www.destructoid.com/destructoid-review-sonic-chronicles-the-dark-brotherhood/|title=Destructoid review: Sonic Chronicles: The Dark Brotherhood|date=29. 9. 2008|website=Destructoid|language=en-CA|access-date=15. 1. 2022}}</ref> Još jedan lik iz ove igre koji je bio uveden u franšizu, Big the Cat, smatra se jednim od najgorih likova ne samo u franšizi, već i u historiji videoigara.<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.gameinformer.com/b/features/archive/2015/05/16/10-worst-sonic-the-hedgehog-characters.aspx|title=The 10 Worst Characters In Sonic History|last=Shea|first=Brian|website=Game Informer|language=en|access-date=15. 1. 2022|archive-date=10. 10. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191010224807/https://www.gameinformer.com/b/features/archive/2015/05/16/10-worst-sonic-the-hedgehog-characters.aspx|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.gamesradar.com/the-10-worst-sonic-friends/|title=The 10 worst Sonic friends {{!}} GamesRadar|date=1. 11. 2013|website=web.archive.org|access-date=15. 1. 2022|archive-date=1. 11. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131101120757/http://www.gamesradar.com/the-10-worst-sonic-friends/|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.officialnintendomagazine.co.uk/50022/features/the-best-and-worst-sonic-characters/?page=10|title=Nintendo Feature: The best and worst Sonic characters - Official Nintendo Magazine|date=29. 10. 2013|website=web.archive.org|access-date=15. 1. 2022|archive-date=29. 10. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131029234354/http://www.officialnintendomagazine.co.uk/50022/features/the-best-and-worst-sonic-characters/?page=10|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.1up.com/features/popular-character-tournament|title=Least Popular Character Tournament from 1UP.com|date=19. 3. 2013|website=web.archive.org|access-date=15. 1. 2022|archive-date=19. 3. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130319040916/http://www.1up.com/features/popular-character-tournament|url-status=bot: unknown}}</ref> ''Game Informer'' je nazvao njegov režim igre dosadnim,<ref name=":25"/> a ''Destructoid'' je osudio njegov prikaz kao "mentalno hendikepiranog imbecila" i nekoherentnu izvedbu njegovog glasovnog glumca.<ref name=":24" /> Dana 4. oktobra 1999. je Sega najavila razvoj nastavka igre.<ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/articles/1999/10/05/sega-speaks-out-on-sonic-adventure-follow-up|title=Sega Speaks Out on Sonic Adventure Follow-up - IGN|date=4. 6. 2016|website=web.archive.org|access-date=15. 1. 2022|archive-date=4. 6. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160604143731/http://www.ign.com/articles/1999/10/05/sega-speaks-out-on-sonic-adventure-follow-up|url-status=bot: unknown}}</ref> Igra, imena ''Sonic Adventure 2'', bila je po prvi put prikazana na [[E3]]-u iz 2000,<ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/articles/2000/07/01/first-direct-feed-footage-of-sonic-adventure-2|title=First Direct Feed Footage of Sonic Adventure 2 - IGN|date=4. 6. 2016|website=web.archive.org|access-date=15. 1. 2022|archive-date=4. 6. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160604151445/http://www.ign.com/articles/2000/07/01/first-direct-feed-footage-of-sonic-adventure-2|url-status=bot: unknown}}</ref> i bila je objavljena u junu 2001.<ref>{{Cite web|url=http://www.ign.com/games/sonic-adventure-2/dc-14855|title=Sonic Adventure 2 - Dreamcast - IGN|date=28. 1. 2017|website=web.archive.org|access-date=15. 1. 2022|archive-date=28. 1. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170128091750/http://www.ign.com/games/sonic-adventure-2/dc-14855|url-status=bot: unknown}}</ref> Nastavak je bio više orijentiran na akciju da svakom liku dadnu jednako vremena.<ref name=":23" /> Također je pozitivno primljen.<ref>{{Cite web|url=http://www.metacritic.com/game/dreamcast/sonic-adventure-2|title=Sonic Adventure 2 for Dreamcast Reviews - Metacritic|date=27. 12. 2014|website=web.archive.org|access-date=15. 1. 2022|archive-date=27. 12. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141227061211/http://www.metacritic.com/game/dreamcast/sonic-adventure-2|url-status=bot: unknown}}</ref> Sega je planirala napraviti još jedan nastavak i taj koncept je bio pretvoren u ''[[Sonic Unleashed]]'', igru iz 2008.<ref>{{Cite web|url=http://www.computerandvideogames.com/article.php?id=186523|title=News: Sonic Unleashed "has no relation" to Sonic 360/PS3 - ComputerAndVideoGames.com|date=12. 4. 2008|website=web.archive.org|access-date=15. 1. 2022|archive-date=12. 4. 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080412234659/http://www.computerandvideogames.com/article.php?id=186523|url-status=bot: unknown}}</ref> Godine 2017, Iizuka je izjavio da nema planova za treći dio, rekavši da to neće unaprijediti dizajn serijala. Nije potpuno isključio tu ideju, rekavši: "Ako možemo natjerati da se doživljaj igre evoluira i dođemo do mjesta gdje ''Adventure 3'' ima smisla, onda ćete možda vidjeti ''Adventure 3''".<ref>{{Cite web|url=https://www.polygon.com/2017/9/19/16333174/sonic-adventure-3-will-never-happen|title=Sonic Adventure 3 may never happen|last=Frank|first=Allegra|date=19. 9. 2017|website=Polygon|language=en-US|access-date=15. 1. 2022}}</ref> Tokom decembra 2018. je Iizuka rekao da mu se sviđa ideja [[Prerada videoigre|prerađivanja]] igre.<ref>{{Cite web|url=https://comicbook.com/gaming/news/sonic-adventure-remake-of-interest-team-sega/|title='Sonic Adventure' Remake Definitely of Interest, Says Studio Head|website=GAMING|language=en|access-date=15. 1. 2022}}</ref> Radnja igre adaptirana je u drugoj sezoni [[anime]]-serije iz 2003. ''[[Sonic X]]''. Američka korporacija za licenciranje [[4Kids Entertainment]] zaposlila je novu glasovnu ekipu za sinhronizaciju na engleskom jeziku, ali je ekipa iz igara ponovila svoje uloge u originalnoj (japanskoj) verziji serije.<ref>{{Cite web|url=http://www.themanime.org/viewreview.php?id=355|title=THEM Anime Reviews 4.0 - Sonic X|date=22. 9. 2003|website=web.archive.org|access-date=15. 1. 2022|archive-date=22. 9. 2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20030922220849/http://www.themanime.org/viewreview.php?id=355|url-status=bot: unknown}}</ref> Kompanija [[Archie Comics]] također je napravila adaptaciju igre u njihovoj [[Sonic the Hedgehog (Archie Comics)|seriji stripova]] o franšizi. Strip je ponudio objašnjenje za izmijenjeni dizajn likova i utvrdio da je Station Square skriven ispod Sonicove planete, Mobiusa.<ref>Bollers, Karl (decembar 1999). "The Discovery: A Sonic Adventure Tie-In". ''[[Sonic the Hedgehog (Archie Comics)|Sonic the Hedgehog]]''. '''1''' (79).</ref> == Napomene == {{Spisaknapomena}} == Reference == <references responsive="" /> == Vanjski linkovi == {{Commons|Category:Sonic Adventure|Sonic Adventure}}{{Wikiquote|en:Sonic Adventure|Sonic Adventure}} * [http://sonic.sega.jp/sonicadv/index.html Zvanični sajt (japanski)] * [https://web.archive.org/web/20150302064335/http://sonic.sega.jp/sonicadvdx/ Zvanični sajt (''DX'', japanski)] {{Sonic the Hedgehog}}{{Sonic Team}} {{Istaknuti članak}} [[Kategorija:Videoigre za jednog igrača]] [[Kategorija:Videoigre u franšizi "Sonic the Hedgehog"|Adventure]] [[Kategorija:Videoigre za Dreamcast]] [[Kategorija:Videoigre za GameCube]] [[Kategorija:Videoigre za PlayStation 3]] [[Kategorija:Videoigre za Windows]] [[Kategorija:Videoigre za Xbox 360]] b5kmlxin2ye05s5frfnfa6ydf6icq7s Slavko Šantić 0 477788 3669659 3636349 2024-11-25T17:40:17Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669659 wikitext text/x-wiki {{Infokutija pisac | ime = Slavko Šantić | obrazovanje = | potpis = | nagrade = * [[Nagrada Društva pisaca Bosne i Hercegovine|Nagrada Društva pisaca BiH]] * [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva]] | djeca = | supružnik = | poznata_djela = * ''Pejzaž za pravu riječ i Budući oblik'' * ''Ljudska biljka'' * ''Tragedija razuma : (moj rat za Bosnu)'' | žanr = | period = | nacionalnost = | slika = Slavko Šantic.jpg | jezik = [[Bosanski jezik|bosanski]] | zanimanje = pjesnik, novinar, prevodilac, umjetnički rukovodilac Kamernog teatra 55 u Sarajevu (1980–1985) | mjesto_smrti = | datum_smrti = | mjesto_rođenja = [[Sarajevo]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1937|12|21}} | puno_ime = | opis_slike = Slavko Šantic (2021) | web_stranica = }} '''Slavko Šantić''' bosanskohercegovački je [[novinar]], [[pisac]] i [[Prevođenje|prevodilac]]. == Biografija == Rođen je 21. decembra 1937. u [[Sarajevo|Sarajevu]]. Diplomirao je jugoslovensku književnost i [[srpskohrvatski jezik]] na [[Univerzitet u Sarajevu|Univerzitetu u Sarajevu]] (1960).<ref name=":0">{{Cite web|url=https://penbih.ba/clanovi/slavko-santic/|title=Slavko Šantić|website=P.E.N. BiH|archive-url=https://web.archive.org/web/20210518193649/https://penbih.ba/clanovi/slavko-santic/|archive-date=18. 5. 2021|access-date=19. 5. 2021}}</ref> Nekoliko godina radio je kao urednik za [[Radio Sarajevo]] i [[Radiotelevizija Sarajevo|Televiziju Sarajevo]] (do 1980). Bio je i umjetnički rukovodilac [[Kamerni teatar 55|Kamernog teatra 55]] u Sarajevu (1980–1985). Od 1985. bio je urednik za kulturu i kolumnista novina ''[[Oslobođenje]]'', čak je bio i član redakcije tokom opsade grada. Glavni i odgovorni urednik časopisa ''Nedjelja''. Pisao je umjetničke, književne i pozorišne kritike. Penzionisan je 2002. godine. Suosnivač je i dugogodišnji generalni sekretar [[Asocijacija nezavisnih intelektualaca KRUG 99|Društva nezavisnih intelektualaca Krug 99]],<ref name=":1" /> te je bio član nadzornog odbora i [[P.E.N. Centar Bosne i Hercegovine|P.E.N. kluba u BiH]].<ref>{{Cite web|url=http://www.penbih.ba/kontakt.htm|title=Organizacija P.E.N. Centra Bosne i Hercegovine|website=penbih.ba|archive-url=https://web.archive.org/web/20131003104841/http://www.penbih.ba/kontakt.htm|archive-date=3. 10. 2013|access-date=19. 5. 2021}}</ref> Pjesme su mu prevođene na [[Italijanski jezik|italijanski]], [[Poljski jezik|poljski]], [[Ruski jezik|ruski]], [[Njemački jezik|njemački]], [[Bugarski jezik|bugarski]], [[Albanski jezik|albanski]], [[Francuski jezik|francuski]], [[Slovenski jezik|slovenski]], [[Češki jezik|češki]], [[Engleski jezik|engleski]] i [[Turski jezik|turski]] jezik.<ref name=":1">{{Cite book|last=Doleček|first=Vlatko|url=http://www.robotika.ba/dokumenti/DolecekAutobiografija.pdf|title=Od đaka pješaka do akademika. Autobiografija 1939–2014|publisher=Udruženje „Obrazovanje gradi BiH“|year=2014|isbn=978-9958-683-13-8|location=Sarajevo|pages=463–464|archive-url=https://web.archive.org/web/20180915142404/http://www.robotika.ba/dokumenti/DolecekAutobiografija.pdf|archive-date=15. 9. 2018}}</ref> Godine 1965. prvi put je posjetio [[Poljska|Poljsku]] – kao novinar u sastavu delegacije Univerziteta u Sarajevu. Fasciniran zemljom i sam je naučio [[poljski jezik]]. 1968. godine dolazi u Poljsku na godinu dana kao stipendista Poljske radiotelevizije. Tokom ove, ali i niza narednih posjeta, napisao je mnogo reportaža i članaka kako bi približio Poljsku čitaocima iz Jugoslavije, a nakon njenog raspada i [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]].<ref name=":1" /> Njegov prvi prevod sa poljskog na bosanski jezik pojavio se 1965. godine i bio je to izbor poezije [[Julian Przyboś|Juliana Przybośa]]. Među mnogobrojnim djelima poljske književnosti koje je preveo, bile su također i pjesme [[Wisława Szymborska|Wisławe Szymborske]] (1997) i [[Tadeusz Różewicz|Tadeusza Różewicza]] (2002), kao i reportaže [[Wojciech Tochman|Wojciecha Tochmana]] (2004) i pozorišna predstava [[Roman Gorzelski|Romana Gorzelskog]] (1975).<ref name=":1" /> Također je promovisao rad [[Zbigniew Herbert|Zbigniewa Herberta]].<ref>{{Cite web|url=https://radiosarajevo.ba/metromahala/kultura/izlozba-posvecena-zbigniewu-herbertu-u-sarajevu/129222|title=Izložba posvećena Zbigniewu Herbertu u Sarajevu|last=|date=28. 10. 2013|website=Radio Sarajevo|archive-url=https://web.archive.org/web/20210518193904/https://radiosarajevo.ba/metromahala/kultura/izlozba-posvecena-zbigniewu-herbertu-u-sarajevu/129222|archive-date=18. 5. 2021|access-date=19. 5. 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.klix.ba/magazin/kultura/poljska-ambasada-organizuje-izlozbu-posvecenu-zbigniewu-herbertu/131025027|title=Poljska ambasada organizuje izložbu posvećenu Zbigniewu Herbertu|date=25. 10. 2013|website=klix.ba|archive-url=https://web.archive.org/web/20210518194044/https://www.klix.ba/magazin/kultura/poljska-ambasada-organizuje-izlozbu-posvecenu-zbigniewu-herbertu/131025027|archive-date=18. 5. 2021|access-date=19. 5. 2021}}</ref> Bio je lični prevodilac [[Tadeusz Mazowiecki|Tadeusza Mazowieckog]] tokom njegove misije kao specijalnog predstavnika [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]] u Bosni i Hercegovini tokom rata u periodu od 1992. do 1995, održavajući prijateljske odnose s njim i u kasnijem periodu. Na inicijativu Šantića, Mazowiecki je 2002. godine dobio titulu [[Počasni građanin grada Sarajeva|počasnog građanina grada Sarajeva]].<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/901376|title=Čovjek koji je mijenjao svijet|last=Šantić|first=Slavko|date=25. 10. 2014|website=Oslobođenje|access-date=19. 5. 2021|archive-date=26. 8. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210826065117/http://www.infobiro.ba/article/901376|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krug99.ba/inicijative-gostovanja-i-posjete/|title=Inicijative, gostovanja i posjete|date=3. 6. 2014|website=Krug99|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125100504/https://www.krug99.ba/inicijative-gostovanja-i-posjete/|archive-date=25. 11. 2020|access-date=19. 5. 2021}}</ref> == Nagrade == * [[Nagrada Društva pisaca Bosne i Hercegovine]], 1965.<ref name=":0" /> * [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva]], 1970.<ref>{{Cite web|url=http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=788|title=Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva za 1970. godinu|website=Grad Sarajevo|archive-url=https://web.archive.org/web/20160328021211/http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=788|archive-date=28. 3. 2016|access-date=19. 5. 2021}}</ref> * Nagrada Izdavačkog preduzeća „Svjetlost”, 1970.<ref name=":1" /> * Orden ”Zaslužan za kulturu Poljske”, 1970. (Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej”)<ref name=":0" /> * Fund for Free Expression Award, U.S.A., 1993.<ref name=":0" /> * Viteški Krst Ordena za zasluge Predjednika Republike Poljske, 2021. (Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej)<ref>{{Cite web|url=http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP20210000465|title=Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 marca 2021 r. o nadaniu orderów i odznaczeń|date=24. 3. 2021|website=isap.sejm.gov.pl|language=pl|access-date=19. 5. 2021}}</ref> == Djela == '''Poezija''' * ''Ispod granja i zvijezda'', Sarajevo: Džepna knjiga, 1958. * ''Vrlo duge svetlosti'', Sarajevo: Svjetlost, 1961. * ''Budući oblik'', [[Kruševac]]: Bagdala, 1965. * ''Pejzaž za pravu reč'', Sarajevo: Svjetlost, 1965. * ''Ljudska biljka'', Sarajevo: Svjetlost, 1969. * ''Unutrašnje more'', Sarajevo: Veselin Masleša, 1974. * ''Južna tapiserija'', [[Mostar]]: Prva književna komuna, 1975. * ''Izabrane pjesme'', Sarajevo: Veselin Masleša, 1976. * ''Južna tapiserija II'', Sarajevo: Svjetlost, 1980. '''Proza''' * ''Tragedija razuma : (moj rat za Bosnu)'', Sarajevo: Međunarodni centar za mir, 1995. '''Prevodi''' * Julian Przyboś, ''Naslov večeri'', Sarajevo: Veselin Masleša, 1965, {{OCLC|891175767}}. * Wisława Szymborska, ''Život na licu mjesta'', , izbor i prevod s poljskog s [[Marina Trumić|Marinom Trumić]], Sarajevo: Lica, 1997, {{OCLC|830246750}}. * Tadeusz Różewicz, ''Moja poezija'', , izbor i prevod s poljskog s Marinom Trumić, Sarajevo: Krug 99, 2002, ​{{ISBN|9958976633}}​. * Wojciech Tochman, ''Kao da jedeš kamen'', Sarajevo: Magistrat, 2004, ​{{ISBN|9958635372}}​. == Reference == {{Commonscat}} {{Wikicitat|Slavko Šantić}} {{refspisak}} {{Normativna kontrola}} {{DEFAULTSORT:Šantić, Slavko}} [[Kategorija:Biografije, Sarajevo]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački novinari]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pjesnici]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački prevodioci]] [[Kategorija:Rođeni 1937.]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Dobitnici Nagrade Društva pisaca Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Živi ljudi]] r6r3ro6ehqwag21paabru6y64u5mrf2 Ethereum 0 479553 3669723 3426535 2024-11-26T06:14:49Z 193.203.13.201 3669723 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Ethereum-icon-purple.svg|mini|Logo za Ethereum.]] '''Ethereum''' je druga najveća platforma za [[Kriptovaluta|kriptovalute]] po tržišnoj kapitalizaciji nakon Bitcoina. Ethereum ima otvorenu šifru i zasnovan je na blokčejn tehnologiji. Kao i [[Bitcoin]], Ethereum je decentralizovana mreža i nije pod kontrolom centralne organizacije, što omogućava anonimno online plaćanje bez potrebe za bankom ili trećom stranom.<ref>{{Cite web|url=https://finance.yahoo.com/news/private-transactions-now-available-ethereum-132053524.html|title=Transactions as anonymous as cash are now possible on Ethereum|website=finance.yahoo.com|access-date=4. 7. 2021}}</ref> Skraćenica ETH i grčko slovo Xi Ξ koriste se za označavanje jedinica razmene Ethereum-a. Frakcije imaju svoja imena: 1/1000 - finni, 1/106 - sabo, 1/1018 - vej. Majning Ethereum-a je slično majningu Bitcoina, ali prilikom rešavanja Ethereum-a blokčejna, majner zarađuje Ethereum. Jedna od glavnih karakteristika Ethereum- a su smart-kontrakti. Smart-kontrakte Ethereum-a izvršava virtuelna mašina Ethereum ili EVM (Ethereum virtuelna mašina).<ref>{{Cite web|url=https://www.techradar.com/news/best-cryptocurrencies-in-2021-bitcoin-ether-and-more|title=Top cryptocurrencies by value in 2021: Bitcoin, Ether and more|website=techradar.com|access-date=4. 7. 2021}}</ref> Kao i svaku drugu kriptovalutu, Ethereum se može kupiti, prodati, platiti i razmjenjivati. Ethereum tehnologija vam omogućava da zapisivate transakcije sa bilo kojim sredstvom na distribuiranoj osnovi u kontraktima tipa blokčejn bez upotrebe tradicionalnih pravnih postupaka.<ref>{{Cite web|url=http://www.economistinsights.com/technology-innovation/analysis/money-no-middleman/tab/1|title=Why Bitcoin may herald a new era in finance|website=economistinsights.com|access-date=4. 7. 2021|archive-date=4. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304194838/http://www.economistinsights.com/technology-innovation/analysis/money-no-middleman/tab/1|url-status=bot: unknown}}</ref> Za razliku od Bitcoina, Ethereum je neograničena zaliha kriptovaluta.<ref>{{Cite web|url=https://comparebrokers.co/compare/trading-ethereum/|title=Best Trading Ethereum Guide|website=comparebrokers.co|access-date=4. 7. 2021}}</ref> To znači da kriptovaluta može biti u stanju inflacije. Ethereum se aktivno trguje na berzama kripto valuta. Njegova ukupna kapitalizacija u februaru 2021. premašila je 180 milijardi dolara.<ref>{{Cite web|url=https://etherscan.io/stat/supply|title=Ether Total Supply and Market Capitalization Chart|website=etherscan.io|access-date=4. 7. 2021}}</ref> Razne organizacije pokazale su interes za platformu, uključujući [[Microsoft]], [[IBM]], JPMorgan, Chase.<ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2016/03/28/business/dealbook/ethereum-a-virtual-currency-enables-transactions-that-rival-bitcoins.html?_r=0|title=Ethereum, a Virtual Currency, Enables Transactions That Rival Bitcoin’s|website=nytimes.com|access-date=4. 7. 2021}}</ref> Bloomberg Businessweek tvrdi da softver koji distribuira Ethereum može da koristi svako ko traži zaštitu od neovlašćene intervencije. Možete bezbedno da poslujete sa nekim koga ne poznajete jer su uslovi navedeni u smart-kontraktu ugrađenom u blokčejn.<ref>{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-08-25/this-is-your-company-on-blockchain|title=This Is Your Company on Blockchain|website=bloomberg.com|access-date=4. 7. 2021}}</ref> == Reference == {{reflist}} [[Kategorija:Kriptovalute]] [[Kategorija:Decentralizacija]] kke7k69bu5kyv1hust3llihhapdsi35 3669724 3669723 2024-11-26T06:15:13Z 193.203.13.201 3669724 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Ethereum-icon-purple.svg|mini|Logo za Ethereum]] '''Ethereum''' je druga najveća platforma za [[Kriptovaluta|kriptovalute]] po tržišnoj kapitalizaciji nakon Bitcoina. Ethereum ima otvorenu šifru i zasnovan je na blokčejn tehnologiji. Kao i [[Bitcoin]], Ethereum je decentralizovana mreža i nije pod kontrolom centralne organizacije, što omogućava anonimno online plaćanje bez potrebe za bankom ili trećom stranom.<ref>{{Cite web|url=https://finance.yahoo.com/news/private-transactions-now-available-ethereum-132053524.html|title=Transactions as anonymous as cash are now possible on Ethereum|website=finance.yahoo.com|access-date=4. 7. 2021}}</ref> Skraćenica ETH i grčko slovo Xi Ξ koriste se za označavanje jedinica razmene Ethereum-a. Frakcije imaju svoja imena: 1/1000 - finni, 1/106 - sabo, 1/1018 - vej. Majning Ethereum-a je slično majningu Bitcoina, ali prilikom rešavanja Ethereum-a blokčejna, majner zarađuje Ethereum. Jedna od glavnih karakteristika Ethereum- a su smart-kontrakti. Smart-kontrakte Ethereum-a izvršava virtuelna mašina Ethereum ili EVM (Ethereum virtuelna mašina).<ref>{{Cite web|url=https://www.techradar.com/news/best-cryptocurrencies-in-2021-bitcoin-ether-and-more|title=Top cryptocurrencies by value in 2021: Bitcoin, Ether and more|website=techradar.com|access-date=4. 7. 2021}}</ref> Kao i svaku drugu kriptovalutu, Ethereum se može kupiti, prodati, platiti i razmjenjivati. Ethereum tehnologija vam omogućava da zapisivate transakcije sa bilo kojim sredstvom na distribuiranoj osnovi u kontraktima tipa blokčejn bez upotrebe tradicionalnih pravnih postupaka.<ref>{{Cite web|url=http://www.economistinsights.com/technology-innovation/analysis/money-no-middleman/tab/1|title=Why Bitcoin may herald a new era in finance|website=economistinsights.com|access-date=4. 7. 2021|archive-date=4. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304194838/http://www.economistinsights.com/technology-innovation/analysis/money-no-middleman/tab/1|url-status=bot: unknown}}</ref> Za razliku od Bitcoina, Ethereum je neograničena zaliha kriptovaluta.<ref>{{Cite web|url=https://comparebrokers.co/compare/trading-ethereum/|title=Best Trading Ethereum Guide|website=comparebrokers.co|access-date=4. 7. 2021}}</ref> To znači da kriptovaluta može biti u stanju inflacije. Ethereum se aktivno trguje na berzama kripto valuta. Njegova ukupna kapitalizacija u februaru 2021. premašila je 180 milijardi dolara.<ref>{{Cite web|url=https://etherscan.io/stat/supply|title=Ether Total Supply and Market Capitalization Chart|website=etherscan.io|access-date=4. 7. 2021}}</ref> Razne organizacije pokazale su interes za platformu, uključujući [[Microsoft]], [[IBM]], JPMorgan, Chase.<ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2016/03/28/business/dealbook/ethereum-a-virtual-currency-enables-transactions-that-rival-bitcoins.html?_r=0|title=Ethereum, a Virtual Currency, Enables Transactions That Rival Bitcoin’s|website=nytimes.com|access-date=4. 7. 2021}}</ref> Bloomberg Businessweek tvrdi da softver koji distribuira Ethereum može da koristi svako ko traži zaštitu od neovlašćene intervencije. Možete bezbedno da poslujete sa nekim koga ne poznajete jer su uslovi navedeni u smart-kontraktu ugrađenom u blokčejn.<ref>{{Cite web|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-08-25/this-is-your-company-on-blockchain|title=This Is Your Company on Blockchain|website=bloomberg.com|access-date=4. 7. 2021}}</ref> == Reference == {{reflist}} [[Kategorija:Kriptovalute]] [[Kategorija:Decentralizacija]] 22ytt2cn6nyzpnn4d5vejow97rlqw1e Rendgenska kristalografija 0 480655 3669626 3550993 2024-11-25T13:14:25Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669626 wikitext text/x-wiki [[slika:Freezed XRD.jpg|300px|thumb|upright=1.4| Rendgenski difraktometar u prahu u pokretu]] '''Rendgenska kristalografija''' ili '''X-zračna kristalografija''' ('''XRC''') je eksperimentalna nauka koja određuje atomsku i molekulsku strukturu [[kristal]]a, u kojoj kristalna struktura uzrokuje snop pada [[X-zraka]] do [[Difrakcija|difrakcije]] u mnogim specifičnim smjerovima. Mjerenjem uglova i intenziteta ovih difraktiranih zraka, [[kristalografija|kristalograf]] može stvoriti trodimenzijsku sliku gustoće [[elektron]]a unutar kristala. Iz ove [[gustoća elektrona|gustoće elektrona]] mogu se odrediti srednji položaji atoma u kristalu, kao i njihove [[hemijske veze]], njihovi [[kristalografski poremećaj]]i i razne druge informacije. Budući da mnogi materijali mogu formirati kristale – poput [[soli]], [[metal]]a, [[mineral]]a, [[poluvodič]]a, kao i različitih neorganskih, organskih i bioloških molekula – kristalografija rendgenskih zraka bila je temeljna u razvoju mnogih znanstvenih područja. U prvim desetljećima korištenja, ovaj metod odredio je veličinu atoma, dužine i vrste [[hemijska veza|hemijskih veza]], te razlike u atomskoj skali između različitih materijala, posebno minerala i [[legura]]. Metod je također otkrio strukturu i funkciju mnogih bioloških molekula, uključujući [[vitamin]]e, [[lijek]]ove, [[protein]]e i [[nukleinske kiseline]], poput [[DNK]]. Rendgenska kristalografija i dalje je primarni metod za karakteriziranje atomske strukture novih materijala i za razaznavanje materijala koji izgledaju slično u drugim eksperimentima. Rendgenski zraci [[kristalna struktura|kristalne strukture]] također mogu objasniti neobična [[elektronika|elektronska]] ili [[Elastična deformacija|elastična]] svojstva materijala, rasvijetliti hemijske interakcije i procese ili poslužiti kao osnova za dizajniranje lijekova protiv bolesti. U mjerenju difrakcije [[X-zraka]] s jednim kristalom, kristal se postavlja na [[goniometar]]. Goniometar se koristi za postavljanje kristala na odabrane orijentacije. Kristal je osvijetljen fino fokusiranim [[boja|monohromatskim]] snopom rendgenskih zraka, stvarajući [[difrakcijski uzorak]] pravilno raspoređenih obojenja poznatih kao ''refleksije''. Dvodimenzijskee slike snimljene na različitim orijentacijama pretvaraju se u trodimenzijski model gustoće elektrona unutar kristala koristeći matematički metod [[Fourierova transformacija|Fourierovih transformacija]], u kombinaciji s hemijskim podacima poznatim za uzorak. Loša rezolucija (nejasnoće) ili čak greške mogu nastati ako su kristali premali ili nisu dovoljno jednolični u svom unutrašnjem sastavu. Kristalografija rendgenskih zraka povezana je s nekoliko drugih metoda za određivanje atomskih struktura. Slični uzorci difrakcije mogu se stvoriti raspršivanjem elektrona ili [[neutron]]a, koji se na sličan način tumači Fourierova transformacija. Ako se ne mogu dobiti monokristali dovoljne veličine, mogu se primijeniti razni drugi metodi rentgenskog snimanja kako bi se dobile manje detaljne informacije; takvi metodi uključuju [[difrakcija vlakana|difrakciju vlakana]], [[difrakcija praha|difrakciju praha]] i (ako uzorak nije kristaliziran) [[rasipanje rendgenskih zraka pod malim uglom]] (SAXS). Ako je materijal koji se ispituje dostupan samo u obliku [[nanokristal]]nih prahova ili ima lošu kristalnost, za određivanje atomske strukture.mogu se primijeniti metodi [[elektronska kristalografija|elektronske kristalografije]]. Za sve gore navedene metode difrakcije [[X-zraka]], rasipanje je [[elastično rasipanje|elastično]]; raspršeni rendgenski zraci imaju istu [[talasna dužina|talasnu dužinu]] kao i dolazni rendgenski snimak. Nasuprot tome, metodi sa ''neelastičnim'' raspršivanjem rendgenskih zraka korisni su u proučavanju pobuda uzorka kao što su [[plazmon]]i, pobude kristalnog polja i orbite, [[magnon]]i i [[fonon]]i, umjesto distribucije njegovih atoma.<ref>{{Cite web|url=https://arpes.stanford.edu/research/tool-development/resonant-x-ray-scattering|title=Resonant X-ray Scattering {{!}} Shen Laboratory|website=arpes.stanford.edu|access-date=10. 7. 2019}}</ref> ==Nobelove nagrade koje uključuju rendgensku kristalografiju== {| class="wikitable collapsible sortable" |- ! Godina !! Laureat !! Oblast !! Obrazloženje |- |1914.||[[Max von Laue]]||Fizika||"Za otkriće difrakcije X-zraka kristalima",<ref>{{cite web |title=The Nobel Prize in Physics 1914 |publisher=Nobel Foundation |url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1914/index.html |access-date=9. 10. 2008}}</ref> važan korak u razvoju [[rendgenska spektroskopija|rendgenske spektroskopije]]. |- |1915.||[[William Henry Bragg]]||[[Fizika]]||"Za zasluge u analizi [[kristalna struktura|kristalne strukture]] pomoću rendgenskih zraka"<ref name="The Nobel Prize in Physics 1915">{{cite web |title=The Nobel Prize in Physics 1915 |publisher=Nobel Foundation |url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1915/index.html |access-date=9. 10. 2008}}</ref> |- |1915.||[[William Lawrence Bragg]]||Fizika||"Za zasluge u analizi kristalne strukture pomoću rendgenskih zraka"<ref name="The Nobel Prize in Physics 1915"/> |- |1962.||[[Max F. Perutz]]|| [[Hemija]] ||"Za proučavanje struktura [[mioglobin|globulskih proteina]]"<ref name="The Nobel Prize in Chemistry 1962">{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1962 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1962/index.html|access-date=6. 10. 2008}}</ref> |- |1962.||[[John C. Kendrew]]|| Hemija ||"Za proučavanje struktura [[mioglobin|globularnih proteina]] "<ref name="The Nobel Prize in Chemistry 1962"/> |- |1962.||[[James D. Watson|James Dewey Watson]]||[[Medicina]]||"Za otkrića u vezi sa molekulskom strukturom [[nukleinske kiseline|nukleinskih kiselina]] i njihovog značaja za transfrer informacija u živom materijalu"<ref name="nobel-1962"> {{cite web | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1962/index.html | title = The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1962 | access-date = 28. 7. 2007 | publisher = Nobel Foundation }}</ref> |- |1962.||[[Francis Crick|Francis Harry Compton Crick]]||Medicina||"Za otkriće molekulske strukture nukleinskih kiselina i nihovog značaja u transferu informacija u živom materijalu"<ref name="nobel-1962"/> |- |1962.||[[Maurice Wilkins|Maurice Hugh Frederick Wilkins]]||Medicina||"Za otkriće molekulske strukture nukleinskih kiselina i nihovog značaja u transferu informacija u živom materijalu"<ref name="nobel-1962"/> |- |1964.||[[Dorothy Hodgkin]]|| Hemija ||"Za odeređivanje struktura značajnih biohemijskih supstanci, pomoću trhnila X-zraka"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1964 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1964/index.html|access-date=6. 10. 2008}}</ref> |- |1972.||[[Stanford Moore]]|| [[Hemija]] ||"Za doprinos razumijevanju veze između hemijske strukture i katalitske aktivnosti aktivnog centra molekula [[ribonukleaza]]"<ref name="n1972">{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1972 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1972/index.html|access-date=6. 10. 2008}}</ref> |- |1972.||[[William Howard Stein|William H. Stein]]|| Hemija ||"Za doprinos razumijevanju veze između hemijske strukture i katalitske aktivnosti aktivnog centra molekula [[ribonukleaza]]"<ref name="n1972"/> |- |1976.||[[William Lipscomb|William N. Lipscomb]]|| Hemija ||"Za studije o strukturi [[boran]]a, rasvjetljavajućim problemima hemijskih veza"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1976 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1976/index.html|access-date=6. 10. 2008}}</ref> |- |1985.||[[Jerome Karle]]|| Hemija ||"Za izuzetna dostignuća u razvoju [[Hauptman-Karleov metod|direktnog metoda]] za određivanje kristalnih struktura"<ref name="The Nobel Prize in Chemistry 1985">{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1985 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1985/index.html|access-date=6. 10. 2008}}</ref> |- |1985.||[[Herbert A. Hauptman]]|| Hemija ||"Za izuzetna dostignuća u razvoju [[Hauptman-Karleova metod|direktnog metoda]] za određivanje kristalnih struktura "<ref name="The Nobel Prize in Chemistry 1985"/> |- |1988.||[[Johann Deisenhofer]] || [[Hemija]] ||"Za određivanje trodimenzijske strukture [[fotosintetski reakcijski centar|fotosintetskog reakcijskog centra]]"<ref name="The Nobel Prize in Chemistry 1988">{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1988 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1988/index.html|access-date=6. 10. 2008}}</ref> |- |1988.||[[Hartmut Michel]]|| Hemija ||"Za određivanje trodimenzijske strukture [[fotosintetski reakcijski centar|fotosintetskog reakcijskog centra]]"<ref name="The Nobel Prize in Chemistry 1988"/> |- |1988.||[[Robert Huber]]||Chemistry||"Za određivanje trodimenzijske strukture [[fotosintetski reakcijski centar|fotosintetskog reakcijskog centra]]"<ref name="The Nobel Prize in Chemistry 1988"/> |- |1997.||[[John E. Walker]]|| Hemija || "Za objašnjenje [[ATP sintaza|enzimskog mehanizma]] u osnovi sinteze [[adenozin-trifosfat]]a (ATP)"<ref name="n1997">{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1997 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1997/index.html|access-date=6. 10. 2008}}</ref> |- |2003||[[Roderick MacKinnon]]|| [[Hemija]] ||"Za otkrića u vezi sa kanalima u ćelijskim membranama [...] za otkriće [[Akvaaporin|vodenih kanala]]"<ref name="n2003"/> |- |2003.||[[Peter Agre]]|| Hemija ||"Za otkrića u vezi sa kanalima u ćelijskim membranama [...] za otkriće [[Akvaaporin|vodenih kanala]]“<ref name="n2003">{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 2003| publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2003/index.html|access-date=6. 10. 2008}}</ref> |- |2006.||[[Roger D. Kornberg]]|| Hemija ||"Za proučavanja molekulske osnove [[Transkripcija (genetika)|eukariotske transkripcije]]"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 2006| publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2006/index.html|access-date=6. 10. 2008}}</ref> |- |2009.||[[Ada E. Yonath]]|| Hemija ||"Za proučavanje strukture i funkcije [[ribosom]]a"<ref name="The Nobel Prize in Chemistry 2009">{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 2009| publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2009/index.html|access-date=7. 10. 2009}}</ref> |- |2009.||[[Thomas A. Steitz]]|| Hemija ||"Za proučavanje strukture i funkcije [[ribosom]]a"<ref name="The Nobel Prize in Chemistry 2009"/> |- |2009.||[[Venkatraman Ramakrishnan]]||[[Hemija]]||"Za proučavanje strukture i funkcije [[ribosom]]a"<ref name="The Nobel Prize in Chemistry 2009"/> |- |2012.||[[Brian Kobilka]]|| Hemija || "Za studije o [[G-protein spregnuti receptor|G-protein-spregnutih receptora]]"<ref name="nobel-2012">{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 2012.| publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2012/index.html|access-date=13. 10. 2012}}</ref> |} == Aplikacije == Rendgenska difrakcija ima široku i raznovrsnu primjenu u hemijskim, biohemijskim, fizičkim, materijalnim i mineraloškim znanostima. Laue je 1937. tvrdio da je tehnika "proširila moć promatranja minutne strukture deset hiljada puta više od one koju nam daje mikroskop".<ref name="Laue1937">{{cite book|author=Max von Laue|title=Laue Diagrams|url=https://books.google.com/books?id=YEjTAAAAMAAJ|year=1937|publisher=Bangalore Press|page=9}}</ref> Difrakcija rendgenskih zraka analogna je mikroskopu s rezolucijom na atomskom nivou koji prikazuje atome i njihovu raspodjelu elektrona. Difrakcija rendgenskih zraka, elektronska difrakcija i neutronska difrakcija daju informacije o strukturi tvari, kristalnoj i nekristalnoj, na atomskoj i molekulskoj razini. Osim toga, ovi metodi mogu se primijeniti u proučavanju svojstava svih materijala, neorganskih, organskih ili bioloških. Zbog važnosti i raznolikosti primjena, studija difrakcije kristala, za takve studije dodijeljene su mnoge Nobelove nagrade (za medicinu, hemiju i fiziku).<ref>{{cite book|last1=France|first1=André Authier, Institut de Minéralogie et de Physique des Milieux Condensés, Université P. et M. Curie, Paris|title=Early days of X-ray crystallography|date=2013|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=9780199659845|pages=1–8|edition=First}}</ref> == Također pogledajte == {{refbegin|2}} * [[Kristalografija]] * [[Beevers – Lipsonova traka]] * [[Braggova difrakcija]] * [[Kristalografska baza podataka]] * [[Grupe kristalografskih tačaka]] * [[Karta razlika u gustoći]] * [[Elektronska difrakcija]] * [[Energetsko disperzivna rendgenska difrakcija]] * [[Flackov parametar]] * [[Hendersonovo ograničenje]] * [[Format višepolne gustoće]] * [[Neutronska difrakcija]] * [[Difrakcija praha]] * [[Ptihografija]] * [[Scherrerova jednadžba]] * [[Rasipanje rendgenskih zraka pod malim uglom]] * [[Određivanje strukture]] * [[Ultrabrzi rendgen]] * [[Širokougaono rasipanje rendgenskih zraka]] (WAXS) {{refend}} == Reference == {{Reflist|30em}} == Dopunska literatura == ===Međunarodne kristalografske table=== * {{cite book|date=2002|title=International Tables for Crystallography. Volume A, Space-group Symmetry|edition = 5th|publisher=[[Kluwer Academic Publishers]], for the [[International Union of Crystallography]]|location=Dordrecht|isbn=0-7923-6590-9|editor=Theo Hahn}} * {{cite book|date=2001|title=International Tables for Crystallography. Volume F, Crystallography of biological molecules|editor = Michael G. Rossmann|editor2 = Eddy Arnold|publisher=Kluwer Academic Publishers, for the International Union of Crystallography|location=Dordrecht|isbn = 0-7923-6857-6}} * {{cite book|date=1996|title=International Tables for Crystallography. Brief Teaching Edition of Volume A, Space-group Symmetry|edition = 4th|publisher=Kluwer Academic Publishers, for the International Union of Crystallography|location=Dordrecht|isbn=0-7923-4252-6|editor=Theo Hahn}} === Vezane zbirke članaka === * {{cite book|date=1997|title=Macromolecular Crystallography, Part A (Methods in Enzymology, v. 276)|publisher=Academic Press|location=San Diego|isbn=0-12-182177-3|editor=Charles W. Carter|editor2=Robert M. Sweet.|url-access=registration|url=https://archive.org/details/macromolecularcr0000unse}} * {{cite book|date=1997|title=Macromolecular Crystallography, Part B (Methods in Enzymology, v. 277)|url=https://archive.org/details/macromolecularcr0277unse|publisher=Academic Press|location=San Diego|isbn=0-12-182178-1|editor=Charles W. Carter Jr.|editor2=Robert M. Sweet.}} * {{cite book|date=1999|title=Crystallization of Nucleic Acids and Proteins: A Practical Approach|url=https://archive.org/details/crystallizationo0000unse|edition = 2nd|editor=A. Ducruix|editor2=R. Giegé|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=0-19-963678-8}} ===Udžbenici=== * {{cite book|author=Birkholz M, with contributions by Fewster PF and Genzel C|year=2005|title=Thin Film Analysis by X-Ray Scattering|publisher=Wiley-VCH|location=Weinheim|isbn=978-3-527-31052-4|chapter-url=https://www.researchgate.net/publication/260086423|chapter=Chapter 1: Principles_of_X-ray_Diffraction|url-access=registration|url=https://archive.org/details/thinfilmanalysis0000birk}} * {{cite book|author=Blow D|date=2002|title=Outline of Crystallography for Biologists|url=https://archive.org/details/outlineofcrystal0000blow|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=0-19-851051-9}} * {{cite book | author = Burns G. | author2 = Glazer A M | date = 1990 | title = Space Groups for Scientists and Engineers | edition = 2nd | location = Boston | publisher = Academic Press, Inc. | isbn = 0-12-145761-3 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/spacegroupsforso0000burn }} * {{cite book|author=Clegg W|date=1998|title=Crystal Structure Determination (Oxford Chemistry Primer)|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=0-19-855901-1}} * {{cite book|author=Cullity B.D.|date=1978|title=Elements of X-Ray Diffraction|edition = 2nd|publisher=Addison-Wesley Publishing Company|location=Reading, Massachusetts|isbn=0-534-55396-6}} * {{cite book|author=Drenth J|date=1999|title=Principles of Protein X-Ray Crystallography|url=https://archive.org/details/principlesofprot0002dren|publisher=Springer-Verlag|location=New York|isbn=0-387-98587-5}} * {{cite book|author=Giacovazzo C|date=1992|title=Fundamentals of Crystallography|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=0-19-855578-4}} * {{cite book|author=Glusker JP|author2=Lewis M|author3=Rossi M|date=1994|title=Crystal Structure Analysis for Chemists and Biologists|publisher=VCH Publishers|location=New York|isbn=0-471-18543-4}} * {{cite book|author=Massa W|date=2004|title=Crystal Structure Determination|url=https://archive.org/details/crystalstructure0000mass|publisher=Springer|location=Berlin|isbn=3-540-20644-2}} * {{cite book|author=McPherson A|date=1999|title=Crystallization of Biological Macromolecules|publisher=Cold Spring Harbor Laboratory Press|location=Cold Spring Harbor, NY|isbn =0-87969-617-6}} * {{cite book|author=McPherson A|date=2003|title=Introduction to Macromolecular Crystallography|url=https://archive.org/details/introductiontoma0000mcph|publisher=John Wiley & Sons|isbn=0-471-25122-4}} * {{cite book|author=McRee DE|date=1993|title=Practical Protein Crystallography|publisher=Academic Press|location=San Diego|isbn=0-12-486050-8|url=https://archive.org/details/practicalprotein00mcre_0}} * {{cite book|author=O'Keeffe M|author2= Hyde B G|date=1996|title=Crystal Structures; I. Patterns and Symmetry|publisher=Mineralogical Society of America, Monograph Series|location=Washington, DC|isbn=0-939950-40-5}} * {{cite book|author=Rhodes G|date=2000|title=Crystallography Made Crystal Clear|publisher=Academic Press|location=San Diego|isbn=0-12-587072-8}}, [http://www.chem.uwec.edu/Chem406_F06/Pages/lecture_notes/lect07/Crystallography_Rhodes.pdf PDF copy of select chapters] * {{cite book|author=Rupp B|date=2009|title=Biomolecular Crystallography: Principles, Practice and Application to Structural Biology|url=https://archive.org/details/biomolecularcrys0000rupp|publisher=Garland Science|location=New York|isbn=978-0-8153-4081-2}} * {{cite book|author=Warren BE|date=1969|title=X-ray Diffraction|location=New York|isbn=0-486-66317-5}} * {{cite book|author=Zachariasen WH|date=1945|title=Theory of X-ray Diffraction in Crystals|publisher=Dover Publications|location=New York|lccn=67026967}} === Primijenjena računarska analiza podataka === * {{cite book|editor = Young, R.A.|date=1993|title=The Rietveld Method|location=Oxford|publisher=Oxford University Press & International Union of Crystallography|isbn=0-19-855577-6}} ===Historijski=== * {{cite book|date=1969|title=Early Papers on Diffraction of X-rays by Crystals|volume=I|publisher=published for the International Union of Crystallography by A. Oosthoek's Uitgeversmaatschappij N.V.|location=Utrecht|author1 = Bijvoet JM|author2 = Burgers WG|author3=Hägg G|author4=eds.|author-link1=Johannes Martin Bijvoet}} * {{cite book|editor=Bijvoet JM|editor2=Burgers WG|editor3= Hägg G|date=1972|title=Early Papers on Diffraction of X-rays by Crystals|volume=II|publisher=published for the International Union of Crystallography by A. Oosthoek's Uitgeversmaatschappij N.V.|location=Utrecht}} * {{cite book|author=Bragg W L|author2=Phillips D C|author3=Lipson H|name-list-style=amp|date=1992|title=The Development of X-ray Analysis|publisher=Dover|location=New York|isbn=0-486-67316-2|url=https://archive.org/details/developmentofxra00brag_0}} * {{cite book|date=1962|title=Fifty Years of X-ray Diffraction|publisher=published for the International Union of Crystallography by A. Oosthoek's Uitgeversmaatschappij N.V.|location=Utrecht|editor1 = Ewald, PP|editor2=and numerous crystallographers|editor-link1=Paul Peter Ewald|doi=10.1007/978-1-4615-9961-6|isbn=978-1-4615-9963-0}} * Ewald, P. P., editor [http://www.iucr.org/iucr-top/publ/50YearsOfXrayDiffraction/ ''50 Years of X-Ray Diffraction''] (Reprinted in pdf format for the IUCr XVIII Congress, Glasgow, Scotland, International Union of Crystallography). * {{cite journal|author=Friedrich W|date=1922|title=Die Geschichte der Auffindung der Röntgenstrahlinterferenzen|journal=Die Naturwissenschaften|volume=10|page=363|doi=10.1007/BF01565289|issue=16|bibcode = 1922NW.....10..363F |s2cid=28141506|url=https://zenodo.org/record/2307864}} * {{cite book|author=Lonsdale, K|date=1949|title=Crystals and X-rays|publisher=D. van Nostrand|location=New York}} * {{cite journal|date=2007|title=The Structures of Life|publisher=U.S. Department of Health and Human Services}} == Vanjski linkovi == {{Library resources box |onlinebooks=no |by=no |lcheading=X-ray crystallography}} {{wikiknjige|Xray Crystallography}} * [http://www.xtal.iqfr.csic.es/Cristalografia/index-en.html Learning Crystallography] * [https://web.archive.org/web/20120303025301/http://stein.bioch.dundee.ac.uk/~charlie/index.php?section=1 Simple, non technical introduction] *[http://richannel.org/collections/2013/crystallography The Crystallography Collection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171026230817/http://richannel.org/collections/2013/crystallography |date=26. 10. 2017 }}, video series from the [[Royal Institution]] * [https://web.archive.org/web/20160303181456/http://acaschool.iit.edu/lectures04/JLiangXtal.pdf "Small Molecule Crystalization"] ([[PDF]]) at [[Illinois Institute of Technology]] website * [http://iucr.org/ International Union of Crystallography] * [http://www.ruppweb.org/Xray/101index.html Crystallography 101] * [http://www.ysbl.york.ac.uk/~cowtan/sfapplet/sfintro.html Interactive structure factor tutorial] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150415112653/http://www.ysbl.york.ac.uk/~cowtan/sfapplet/sfintro.html |date=15. 4. 2015 }}, demonstrating properties of the diffraction pattern of a 2D crystal. * [http://www.ysbl.york.ac.uk/~cowtan/fourier/fourier.html Picturebook of Fourier Transforms] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210318040024/http://www.ysbl.york.ac.uk/~cowtan/fourier/fourier.html |date=18. 3. 2021 }}, illustrating the relationship between crystal and diffraction pattern in 2D. * [http://www.chem.uwec.edu/Chem406_F06/Pages/lectnotes.html#lecture7 Lecture notes on X-ray crystallography and structure determination] * [http://nanohub.org/resources/5580 Online lecture on Modern X-ray Scattering Methods for Nanoscale Materials Analysis] by Richard J. Matyi *[http://rigb.org/our-history/history-of-research/crystallography-timeline Interactive Crystallography Timeline] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210630015448/https://www.rigb.org/our-history/history-of-research/crystallography-timeline |date=30. 6. 2021 }} from the [[Royal Institution]] ===Primarne baze podataka === * Crystallography open database(COD) * [https://web.archive.org/web/20150418160606/http://www.rcsb.org/pdb/home/home.do Protein Data Bank] ([[PDB]]) * [http://ndbserver.rutgers.edu/ Nucleic Acid Databank] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180714164436/http://ndbserver.rutgers.edu/ |date=14. 7. 2018 }} (NDB) * [http://www.ccdc.cam.ac.uk/products/csd/ Cambridge Structural Database] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130220034220/http://www.ccdc.cam.ac.uk/products/csd/ |date=20. 2. 2013 }} ([[CSD]]) * [http://www.fiz-karlsruhe.de/icsd.html Inorganic Crystal Structure Database] ([[ICSD]]) * [https://web.archive.org/web/20070601170003/http://xpdb.nist.gov:8060/BMCD4/ Biological Macromolecule Crystallization Database] (BMCD) ===Izvedene baza podataka === * [http://www.ebi.ac.uk/thornton-srv/databases/pdbsum/ PDBsum] * [http://www.proteopedia.org/ Proteopedia&nbsp;– the collaborative, 3D encyclopedia of proteins and other molecules] * [https://web.archive.org/web/20070426104437/http://www.rnabase.org/ RNABase] * [http://xray.bmc.uu.se/hicup/ HIC-Up database of PDB ligands] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200808155616/http://xray.bmc.uu.se/hicup/ |date=8. 8. 2020 }} * Structural Classification of Proteins database * [[CATH]] * [http://blanco.biomol.uci.edu/Membrane_Proteins_xtal.html List of transmembrane proteins with known 3D structure] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110411070708/http://blanco.biomol.uci.edu/Membrane_Proteins_xtal.html |date=11. 4. 2011 }} * Orientations of Proteins in Membranes database ===Strukturna validacija=== * [http://molprobity.biochem.duke.edu/ MolProbity structural validation suite] * [https://prosa.services.came.sbg.ac.at/prosa.php ProSA-web] * [https://flipper.services.came.sbg.ac.at/ NQ-Flipper]{{Mrtav link}} (check for unfavorable rotamers of Asn and Gln residues) * [http://www.ebi.ac.uk/dali/ DALI server] (identifies proteins similar to a given protein) {{određivanje strukture proteina}} {{DEFAULTSORT:X-Ray Crystallography}} [[Kategorija:Rendgenska kristalografija| ]] [[Kategorija:Fizika kondenzovane materije]] [[Kategorija:Kristalografija]] [[Kategorija:Difrakcija]] [[Kategorija:Nauka o materijalima]] [[Kategorija:Proteinska struktura]] [[Kategorija:Proteinske metode]] [[Kategorija:Snimanje proteina]] [[Kategorija:Tehnike povezane sa sinhrotronom]] [[Kategorija:X-zraci| Kristalografija]] m4yujferfvngmxzh84uhgfn2lw5c4ad Spisak agencija i institucija Bosne i Hercegovine 0 482804 3669671 3635312 2024-11-25T18:26:53Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 0 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669671 wikitext text/x-wiki {{Politika Bosne i Hercegovine}} U ovom članku nalazi se spisak svih agencija i institucija [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] na svim nivoima,<ref>{{Cite web|url=http://www.adresar.ads.gov.ba/|title=Adresar institucija u Bosni i Hercegovini|website=www.adresar.ads.gov.ba|access-date=3. 10. 2021|archive-date=17. 9. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210917185003/http://adresar.ads.gov.ba/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://skupstinabd.ba/index.php/ba/pristup-informacijama/adresar-institucija-bih.html|title=Skupština Brčko distrikta - Adresar institucija BiH|date=5. 4. 2023|website=Skupština Brčko distrikta - Adresar institucija BiH|language=bs-ba|access-date=5. 4. 2023}}</ref> uključujući agencije i institucije [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacije Bosne i Hercegovine]],<ref>{{Cite web|url=http://www.adresar.ads.gov.ba/list.php?groupid=4|title=Adresar - Spisak institucija Federacije BiH|date=27. 9. 2017|website=adresar.ads.gov.ba|access-date=17. 7. 2023|archive-date=27. 9. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170927035804/http://www.adresar.ads.gov.ba/list.php?groupid=4|url-status=bot: unknown}}</ref> [[Republika Srpska|Republike Srpske]]<ref>{{Cite web|url=http://www.adresar.ads.gov.ba/list.php?groupid=5|title=Adresar - Spisak institucija Republike Srpske|date=27. 9. 2017|website=adresar.ads.gov.ba|access-date=17. 7. 2023|archive-date=27. 9. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170927085845/http://www.adresar.ads.gov.ba/list.php?groupid=5|url-status=bot: unknown}}</ref> i [[Brčko distrikt]]a.<ref>{{Cite web|url=http://www.adresar.ads.gov.ba/list.php?groupid=6|title=Adresar - Spisak institucija Brčko distrikta|date=27. 9. 2017|website=adresar.ads.gov.ba|access-date=17. 7. 2023|archive-date=27. 9. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170927200905/http://www.adresar.ads.gov.ba/list.php?groupid=6|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.vlada.bdcentral.net/Content/Read/institucije|title=Institucije Brčko distrikta BiH|website=www.vlada.bdcentral.net|access-date=8. 9. 2023}}{{Mrtav link}}</ref> == Bosna i Hercegovina == === Agencije === {| class="wikitable" !Agencija !Skr. !Veb-sajt |- |[[Agencija za državnu službu Bosne i Hercegovine|Agencija za državnu službu BiH]] |ADS |{{URL|https://www.ads.gov.ba/|ads.gov.ba}} |- |[[Agencija za javne nabavke Bosne i Hercegovine|Agencija za javne nabavke BiH]] |AJN |{{URL|https://www.javnenabavke.gov.ba/bs-Latn-BA/|javnenabavke.gov.ba}} |- |[[Agencija za poštanski promet Bosne i Hercegovine|Agencija za poštanski promet BiH]] |RAP |{{URL|http://www.rap.ba/?lang=bs|rap.ba}} |- |[[Agencija za rad i zapošljavanje Bosne i Hercegovine|Agencija za rad i zapošljavanje BiH]] |ARZ |{{URL|http://www.arz.gov.ba/default.aspx?langTag=bs-BA&template_id=151&pageIndex=1|arz.gov.ba}} |- |[[Agencija za sigurnost hrane Bosne i Hercegovine|Agencija za sigurnost hrane BiH]] |FSA |{{URL|https://fsa.gov.ba/bs/|fsa.gov.ba}} |- |[[Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine|Agencija za statistiku BiH]] |BHAS |{{URL|https://bhas.gov.ba/|bhas.gov.ba}} |- |[[Agencija za antidoping kontrolu Bosne i Hercegovine|Agencija za antidoping kontrolu BiH]] |ADA |{{URL|https://www.ada.gov.ba/index.php/bs/?lang=ba|ada.gov.ba}} |- |[[Agencija za identifikacione dokumente, evidenciju i razmjenu podataka Bosne i Hercegovine|Agencija za identifikacione dokumente, evidenciju i razmjenu podataka BiH]] |IDDEEA |{{URL|https://www.iddeea.gov.ba/index.php?lang=bs|iddeea.gov.ba}} |- |[[Izvozno kreditna agencija Bosne i Hercegovine|Izvozno kreditna agencija BiH]] |IGA |{{URL|http://iga.gov.ba/|iga.gov.ba}} |- |[[Agencija za lijekove i medicinska sredstva Bosne i Hercegovine|Agencija za lijekove i medicinska sredstva BiH]] |ALMBiH |{{URL|http://www.almbih.gov.ba/|almbih.gov.ba}} |- |[[Agencija za nadzor nad tržištem Bosne i Hercegovine|Agencija za nadzor nad tržištem BiH]] |ANNT |{{URL|http://annt.gov.ba/Default.aspx?pageIndex=1&langTag=bs-BA|annt.gov.ba}} |- |[[Agencija za osiguranje depozita Bosne i Hercegovine|Agencija za osiguranje depozita BiH]] |AOD |{{URL|https://aod.ba/|aod.ba}} |- |[[Agencija za osiguranje u Bosni i Hercegovini|Agencija za osiguranje u BiH]] |AZOBiH |{{URL|http://www.azobih.gov.ba/Default.aspx?langTag=bs-BA&template_id=206&pageIndex=1|azobih.gov.ba}} |- |[[Agencija za predškolsko, osnovno i srednje obrazovanje Bosne i Hercegovine|Agencija za predškolsko, osnovno i srednje obrazovanje BiH]] |APOSO |{{URL|https://aposo.gov.ba/bs/|aposo.gov.ba}} |- |[[Agencija za unapređenje stranih investicija u Bosni i Hercegovini|Agencija za unapređenje stranih investicija u BiH]] |FIPA |{{URL|http://www.fipa.gov.ba/o_fipa/usluge/default.aspx?id=216&langTag=bs-BA|fipa.gov.ba}} |- |[[Agencija za ravnopravnost spolova Bosne i Hercegovine|Agencija za ravnopravnost spolova BiH]] |ARS |{{URL|https://arsbih.gov.ba/|arsbih.gov.ba}} |- |[[Agencija za razvoj visokog obrazovanja i osiguranje kvaliteta Bosne i Hercegovine|Agencija za razvoj visokog obrazovanja i osiguranje kvaliteta BiH]] |HEA |{{URL|https://www.hea.gov.ba/|hea.gov.ba}} |- |[[Agencija za zaštitu ličnih podataka u Bosni i Hercegovini|Agencija za zaštitu ličnih podataka u BiH]] |AZIP |{{URL|http://www.azlp.ba/Default.aspx?langTag=bs-BA&template_id=147&pageIndex=1|azip.ba}} |- |[[Agencija za prevenciju korupcije i koordinaciju borbe protiv korupcije Bosne i Hercegovine|Agencija za prevenciju korupcije i koordinaciju borbe protiv korupcije BiH]] |APIK |{{URL|http://www.apik.ba/Default.aspx?langTag=bs-BA&template_id=194&pageIndex=1|apik.ba}} |- |[[Državna agencija za istrage i zaštitu]] |SIPA |{{URL|http://www.sipa.gov.ba/bs|sipa.gov.ba}} |- |[[Obavještajno-sigurnosna agencija Bosne i Hercegovine|Obavještajno-sigurnosna agencija]] |OSA |{{URL|https://www.osa-oba.gov.ba/index.html|osa-oba.gov.ba}} |- |[[Regulatorna agencija za komunikacije Bosne i Hercegovine|Regulatorna agencija za komunikacije BiH]] |RAK |{{URL|https://www.rak.ba/bs-Latn-BA/|rak.ba}} |} === Institucije === {| class="wikitable" !Institucija !Skr. !Veb-sajt |- |[[Centar za informiranje i priznavanje dokumenata iz područja visokog obrazovanja Bosne i Hercegovine|Centar za informiranje i priznavanje dokumenata iz područja visokog obrazovanja BiH]] |CIP |{{URL|http://www.cip.gov.ba/bs|cip.gov.ba}} |- |[[Centar za uklanjanje mina u Bosni i Hercegovini|Centar za uklanjanje mina u BiH]] |BHMAC |{{URL|http://www.bhmac.org/?lang=bs|bhmac.org}} |- |[[Centralna banka Bosne i Hercegovine|Centralna banka BiH]] |CBBiH |{{URL|https://www.cbbh.ba/?lang=bs|cbbh.ba}} |- |[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|Centralna izborna komisija BiH]] |CIK |{{URL|https://www.izbori.ba/default.aspx?Lang=3|izbori.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Direkcija za koordinaciju policijskih tijela Bosne i Hercegovine|Direkcija za koordinaciju policijskih tijela BiH]] |DKPT |{{URL|http://www.dkpt.ba/Default.aspx?langTag=bs-BA&template_id=135&pageIndex=1|dkpt.ba}} |- |[[Direkcija za ekonomsko planiranje Bosne i Hercegovine|Direkcija za ekonomsko planiranje BiH]] |DEP |{{URL|http://www.dep.gov.ba/Default.aspx?langTag=bs-BA&template_id=139&pageIndex=1|dep.gov.ba}} |- |[[Direkcija za evropske integracije Bosne i Hercegovine|Direkcija za evropske integracije BiH]] |DEI |{{URL|https://www.dei.gov.ba/|dei.gov.ba}} |- |[[Direkcija za civilno zrakoplovstvo Bosne i Hercegovine|Direkcija za civilno zrakoplovstvo BiH]] |BHDCA |{{URL|http://www.bhdca.gov.ba/index.php/bs/|bhdca.gov.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Komisija za deminiranje Bosne i Hercegovine|Komisija za deminiranje BiH]] | rowspan="4" | - | - |- |[[Komisija za koncesije Bosne i Hercegovine|Komisija za koncesije BiH]] |{{URL|http://www.koncesijebih.ba/home/index.php?option=com_frontpage&Itemid=1&lang=bs-BA|koncesijebih.ba}} |- |[[Komisija za provođenje carinske politike Bosne i Hercegovine|Komisija za provođenje carinske politike BiH]] | rowspan="2" | - |- |[[Državna Komisija za integrisano upravljanje granicom Bosne i Hercegovine|Državna Komisija za integrisano upravljanje granicom BiH]] |- |[[Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine]] |KONS |{{URL|http://www.kons.gov.ba/?lang=bs|kons.gov.ba}} |- |[[Državna regulatorna komisija za električnu energiju Bosne i Hercegovine|Državna regulatorna komisija za električnu energiju BiH]] |DERK |{{URL|http://www.derk.ba/|derk.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Institucija ombudsmana za zaštitu potrošača u Bosni i Hercegovini|Institucija ombudsmana za zaštitu potrošača u BiH]] |OZP |{{URL|https://www.ozp.gov.ba/|ozp.gov.ba}} |- |[[Institucija ombudsmena za ljudska prava Bosne i Hercegovine|Institucija ombudsmena za ljudska prava BiH]] | - |{{URL|https://www.ombudsmen.gov.ba/Default.aspx?id=0&lang=BS|ombudsmen.gov.ba}} |- |[[Institut za akreditiranje Bosne i Hercegovine|Institut za akreditiranje BiH]] |BATA |{{URL|http://www.bata.gov.ba/Default.aspx?langTag=bs-BA|bata.gov.ba}} |- |[[Institut za intelektualno vlasništvo Bosne i Hercegovine|Institut za intelektualno vlasništvo BiH]] |IPR |{{URL|http://www.ipr.gov.ba/bs|ipr.gov.ba}} |- |[[Institut za mjeriteljstvo Bosne i Hercegovine]] |MET |{{URL|https://www.met.gov.ba/bs-Latn-BA/|met.gov.ba}} |- |[[Institut za standardizaciju Bosne i Hercegovine]] |ISBiH |{{URL|https://isbih.gov.ba/|isbih.gov.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Ministarstvo vanjskih poslova Bosne i Hercegovine]] |MVP |{{URL|http://www.mvp.gov.ba/default.aspx?template_id=43&pageIndex=1|mvp.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo vanjske trgovine i ekonomskih odnosa Bosne i Hercegovine]] |MVTEO |{{URL|http://www.mvteo.gov.ba/?lang=bs|mvteo.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo finansija i trezora Bosne i Hercegovine]] |MFT |{{URL|https://www.mft.gov.ba/?lang=bs|mft.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo komunikacija i prometa Bosne i Hercegovine]] |MKT |{{URL|http://www.mkt.gov.ba/|mkt.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo civilnih poslova Bosne i Hercegovine]] |MCP |{{URL|http://www.mcp.gov.ba/?lang=bs|mcp.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo za ljudska prava i izbjeglice Bosne i Hercegovine]] |MHRR |{{URL|http://mhrr.gov.ba/default.aspx?langTag=bs-BA&template_id=127&pageIndex=1|mhrr.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo pravde Bosne i Hercegovine]] |MPR |{{URL|http://mpr.gov.ba/Default.aspx?langTag=bs-BA&template_id=115&pageIndex=1|mpr.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo sigurnosti Bosne i Hercegovine]] |MSB |{{URL|http://msb.gov.ba/default.aspx?pageIndex=1&langTag=bs-BA|msb.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo odbrane Bosne i Hercegovine]] |MOD |{{URL|http://mod.gov.ba/Default.aspx?template_id=143&pageIndex=1|mod.gov.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine]] |PSBiH | rowspan="3" |{{URL|https://www.parlament.ba/|parlament.ba}} |- |[[Predstavnički dom Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine]] |PD PSBiH |- |[[Dom naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine]] |DN PSBiH |- |[[Predsjedništvo Bosne i Hercegovine]] | rowspan="5" | - |{{URL|http://www.predsjednistvobih.ba/Default.aspx?langTag=bs-BA&template_id=155&pageIndex=1|predsjednistvobih.ba}} |- |[[Vijeće ministara Bosne i Hercegovine]] |{{URL|https://www.vijeceministara.gov.ba/default.aspx?langTag=bs-BA&template_id=91&pageIndex=1|vijeceministara.gov.ba}} |- |[[Ustavni sud Bosne i Hercegovine]] |{{URL|https://www.ustavnisud.ba/|ustavnisud.ba}} |- |[[Sud Bosne i Hercegovine]] |{{URL|http://www.sudbih.gov.ba/|sudbih.gov.ba}} |- |[[Tužilaštvo Bosne i Hercegovine]] |{{URL|http://www.tuzilastvobih.gov.ba/|tuzilastvobih.gov.ba}} |- |[[Visoko sudsko i tužilačko vijeće Bosne i Hercegovine]] |VSTV |{{URL|https://vstv.pravosudje.ba/vstvfo/B/141|vstv.pravosudje.ba}} |- |[[Pravobranilaštvo Bosne i Hercegovine]] |PBR |{{URL|https://pbr.gov.ba/bs-Latn-BA/|pbr.gov.ba}} |- |[[Granična policija Bosne i Hercegovine]] |GP BiH |{{URL|http://www.granpol.gov.ba/?lang=bs|granpol.gov.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Ured koordinatora za reformu javne uprave Bosne i Hercegovine|Ured koordinatora za reformu javne uprave BiH]] |PARCO |{{URL|https://parco.gov.ba/|parco.gov.ba}} |- |[[Ured za razmatranje žalbi Bosne i Hercegovine|Ured za razmatranje žalbi BiH]] |URZ |{{URL|https://urz.gov.ba/index.php?id=01&jezik=bs|urz.gov.ba}} |- |[[Ured za reviziju institucija Bosne i Hercegovine|Ured za reviziju institucija BiH]] | - |{{URL|http://www.revizija.gov.ba/|revizija.gov.ba}} |- |[[Ured za veterinarstvo Bosne i Hercegovine|Ured za veterinarstvo BiH]] |VET |{{URL|http://www.vet.gov.ba/v2/?lang=bs|vet.gov.ba}} |- |[[Ured za zakonodavstvo Bosne i Hercegovine|Ured za zakonodavstvo BiH]] | - |{{URL|https://www.vijeceministara.gov.ba/stalna_tijela/zakonodavstvo/default.aspx?id=1908&langTag=bs-BA&template_id=92&pageIndex=1|vijeceministara.gov.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Služba za poslove sa strancima Bosne i Hercegovine|Služba za poslove sa strancima BiH]] |SPS |{{URL|http://sps.gov.ba/|sps.gov.ba}} |- |[[Služba za zajedničke poslove institucija Bosne i Hercegovine|Služba za zajedničke poslove institucija BiH]] |SZZP |{{URL|http://www.szzp.gov.ba/|szzp.gov.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Arhiv Bosne i Hercegovine]] | ABiH |{{URL|http://www.arhivbih.gov.ba/|arhivbih.gov.ba}} |- |[[Uprava za indirektno oporezivanje|Uprava za indirektno oporezivanje BiH]] |UINO |{{URL|http://www.new.uino.gov.ba/bs|uino.gov.ba}} |- |[[Vanjskotrgovinska komora Bosne i Hercegovine|Vanjskotrgovinska komora BiH]] | rowspan="2" | - |{{URL|https://www.komorabih.ba/|komorabih.ba}} |- |[[Odbor državne službe za žalbe Bosne i Hercegovine|Odbor državne službe za žalbe BiH]] | - |- |[[Fond za povratak Bosne i Hercegovine]] |FZP |{{URL|http://www.fondzapov.gov.ba/Default.aspx?langTag=bs-BA&template_id=189&pageIndex=1|fondzapov.gov.ba}} |- |[[Dom za ljudska prava Bosne i Hercegovine|Dom za ljudska prava BiH]] |HRC |{{URL|http://hrc.ustavnisud.ba/bosnian/home.htm|hrc.ustavnisud.ba}} |- |[[Konkurencijsko vijeće Bosne i Hercegovine|Konkurencijsko vijeće BiH]] |BiHKONK |{{URL|http://bihkonk.gov.ba/|bihkonk.gov.ba}} |} == Federacija Bosne i Hercegovine == {{Politika Federacije Bosne i Hercegovine}} === Agencije === {| class="wikitable" !Agencija !Skr. !Veb-sajt |- |[[Agencija za bankarstvo Federacije Bosne i Hercegovine|Agencija za bankarstvo FBiH]] |FBA |{{URL|https://www.fba.ba/|fba.ba}} |- |[[Agencija za državnu službu Federacije Bosne i Hercegovine|Agencija za državnu službu FBiH]] |ADSFBiH |{{URL|https://www.adsfbih.gov.ba/|adsfbih.gov.ba}} |- |[[Agencija za kvalitet i akreditaciju u zdravstvu u Federaciji Bosne i Hercegovine|Agencija za kvalitet i akreditaciju u zdravstvu u FBiH]] |AKAZ |{{URL|http://www.akaz.ba/|akaz.ba}} |- |[[Agencija za privatizaciju u Agencija za kvalitet i akreditaciju u zdravstvu u Federaciji Bosne i Hercegovine|Agencija za privatizaciju u FBiH]] |APF |{{URL|http://www.apf.gov.ba/default.aspx?pageIndex=1&langTag=bs-BA|apf.gov.ba}} |} === Institucije === {| class="wikitable" !Institucija !Skr. !Veb-sajt |- |[[Federalna uprava civilne zaštite]] |FUCZ |{{URL|http://www.fucz.gov.ba/|fucz.gov.ba}} |- |[[Federalna uprava policije]] |FUP |{{URL|http://fup.gov.ba/|fup.gov.ba}} |- |[[Federalna uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove]] |FGU |{{URL|https://www.fgu.com.ba/bs/|fgu.com.ba}} |- |[[Poreska uprava Federacije Bosne i Hercegovine|Poreska uprava FBiH]] |PUFBiH |{{URL|https://www.pufbih.ba/v1/|pufbih.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Federalni hidrometeorološki zavod]] |FHMZ |{{URL|https://www.fhmzbih.gov.ba/latinica/index.php|fhmzbih.gov.ba}} |- |[[Federalni zavod za penzijsko i invalidsko osiguranje|Federalni zavod za MIOPIO]] |FZ MIOPIO |{{URL|https://www.fzmiopio.ba/?lang=ba|fzmiopio.ba}} |- |[[Federalni zavod za programiranje razvoja]] |FZZPR |{{URL|https://www.fzzpr.gov.ba/|fzzpr.gov.ba}} |- |[[Federalni zavod za statistiku]] |FZS |{{URL|https://fzs.ba/|fzs.ba}} |- |[[Zavod za javno zdravstvo Federacije Bosne i Hercegovine|Zavod za javno zdravstvo FBiH]] |ZZJZ FBiH |{{URL|https://www.zzjzfbih.ba/|zzjzfbih.ba}} |- |[[Zavod za transfuzijsku medicinu Federacije Bosne i Hercegovine|Zavod za transfuzijsku medicinu FBiH]] |ZTM FBiH |{{URL|https://www.ztmfbih.ba/|ztmfbih.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Parlament Federacije Bosne i Hercegovine|Parlament Federacije BiH]] |PFBiH |{{URL|https://parlamentfbih.gov.ba/|parlamentfbih.gov.ba}} |- |[[Predstavnički dom Parlamenta Federacije Bosne i Hercegovine|Predstavnički dom Parlamenta FBiH]] |PD PFBiH |{{URL|https://predstavnickidom-pfbih.gov.ba/|predstavnickidom-pfbih.gov.ba}} |- |[[Dom naroda Parlamenta Federacije Bosne i Hercegovine|Dom naroda Parlamenta FBiH]] |DN PFBiH |{{URL|https://parlamentfbih.gov.ba/v2/bs/|parlamentfbih.gov.ba}} |- |[[Predsjednik Federacije Bosne i Hercegovine]] | rowspan="3" | - |{{URL|https://www.predsjednikfbih.gov.ba/|predsjednikfbih.gov.ba}} |- |[[Vlada Federacije Bosne i Hercegovine]] |{{URL|https://fbihvlada.gov.ba/|fbihvlada.gov.ba}} |- |[[Ustavni sud Federacije Bosne i Hercegovine]] |{{URL|https://www.ustavnisudfbih.ba/bs/index.php|ustavnisudfbih.ba}} |- |[[Vrhovni sud Federacije Bosne i Hercegovine]] |VSUD FBiH |{{URL|https://vsud-fbih.pravosudje.ba/vstvfo/B/70|vsud-fbih.pravosudje.ba}} |- |[[Tužilaštvo Federacije Bosne i Hercegovine|Federalno tužilaštvo FBiH]] |FT FBiH |{{URL|https://ft-fbih.pravosudje.ba/vstvfo/B/97|ft-fbih.pravosudje.ba}} |- |[[Federalno pravobranilaštvo]] | - |{{URL|http://pravobranilastvofbih.gov.ba/|pravobranilastvofbih.gov.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Ministarstvo unutrašnjih poslova Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo unutrašnjih poslova FBiH]] |FMUP |{{URL|http://www.fmup.gov.ba/v2/|fmup.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo pravde Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo pravde FBiH]] |FMP |{{URL|https://www.fmp.gov.ba/bs/|fmp.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo finansija Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo finansija FBiH]] |FMF |{{URL|http://www.fmf.gov.ba/v2/index.php|fmf.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo energije, rudarstva i industrije Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo energije, rudarstva i industrije FBiH]] |FMERI |{{URL|https://fmeri.gov.ba/|fmeri.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo prometa i komunikacija Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo prometa i komunikacija FBiH]] |FMPIK |{{URL|http://fmpik.gov.ba/bh/|fmpik.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo rada i socijalne politike Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo rada i socijalne politike FBiH]] |FMRSP |{{URL|https://fmrsp.gov.ba/|fmrsp.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo raseljenih osoba i izbjeglica Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo raseljenih osoba i izbjeglica FBiH]] |FMROI |{{URL|https://fmroi.gov.ba/|fmroi.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo za pitanja boraca i invalida odbrambeno-oslobodilačkog rata Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo za pitanja boraca i invalida odbrambeno-oslobodilačkog rata FBiH]] |FMBI |{{URL|https://fmbi.gov.ba/|fmbi.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo zdravstva Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo zdravstva FBiH]] |FMOH |{{URL|http://fmoh.gov.ba/|fmoh.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo obrazovanja i nauke Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo obrazovanja i nauke FBiH]] |FMON |{{URL|http://fmon.gov.ba/|fmon.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo kulture i sporta Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo kulture i sporta FBiH]] |FMKS |{{URL|https://www.fmks.gov.ba/|fmks.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo trgovine Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo trgovine FBiH]] |FMT |{{URL|https://fmt.gov.ba/|fmt.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo prostornog uređenja Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo prostornog uređenja FBiH]] |FMPU |{{URL|https://fmpu.gov.ba/|fmpu.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva FBiH]] |FMPVS |{{URL|https://fmpvs.gov.ba/|fmpvs.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo razvoja, poduzetništva i obrta Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo razvoja, poduzetništva i obrta FBiH]] |FMRPO |{{URL|https://www.fmrpo.gov.ba/|fmrpo.gov.ba}} |- |[[Ministarstvo okoliša i turizma Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo okoliša i turizma FBiH]] |FMOIT |{{URL|https://www.fmoit.gov.ba/|fmoit.gov.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Ured za informiranje Federacije Bosne i Hercegovine|Ured za informiranje FBiH]] | rowspan="5" | - | rowspan="3" | - |- |[[Ured za nadzor društava za osiguranje Federacije Bosne i Hercegovine|Ured za nadzor društava za osiguranje FBiH]] |- |[[Ured za reviziju proračuna u Federaciji Bosne i Hercegovine|Ured za reviziju proračuna u Federaciji BiH]] |- |[[Ured za suradnju i zastupanje pred Komisijom za ljudska prava Federacije Bosne i Hercegovine|Ured za suradnju i zastupanje pred Komisijom za ljudska prava FBiH]] |{{URL|https://fbihvlada.gov.ba/bosanski/uredi%20i%20sluzbe/sa_suradnju_i_zast_pred_komis.php|fbihvlada.gov.ba}} |- |[[Ured za zakonodavstvo i usklađenost sa propisima Evropske unije Federacije Bosne i Hercegovine|Ured za zakonodavstvo i usklađenost sa propisima EU]] |{{URL|https://fbihvlada.gov.ba/bosanski/uredi%20i%20sluzbe/zaknodavstvo.php|fbihvlada.gov.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Gender centar Federacije Bosne i Hercegovine|Gender centar FBiH]] |GCFBiH |{{URL|https://www.gcfbih.gov.ba/|gcfbih.gov.ba}} |- |[[Centar za edukaciju sudija i tužilaca u Federaciji Bosne i Hercegovine|Centar za edukaciju sudija i tužilaca u FBiH]] |CEST FBiH |{{URL|http://www.fbih.cest.gov.ba/|fbih.cest.gov.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Komisija za koncesije Federacije Bosne i Hercegovine|Komisija za koncesije FBiH]] | - | - |- |[[Komisija za vrijednosne papire Federacije Bosne i Hercegovine|Komisija za vrijednosne papire FBiH]] |KOMVP |{{URL|https://www.komvp.gov.ba/|komvp.gov.ba}} |- |[[Federalna komisija za nestale osobe]] | - |{{URL|https://fbihvlada.gov.ba/bosanski/posebna%20tijela/nestali.php|fbihvlada.gov.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Federalna direkcija robnih rezervi]] |FDRR |{{URL|https://www.fdrr.gov.ba/|fdrr.gov.ba}} |- |[[Privredna komora Federacije Bosne i Hercegovine|Privredna komora FBiH]] |KFBiH |{{URL|https://kfbih.com/|kfbih.com}} |- |[[Registar vrijednosnih papira Federacije Bosne i Hercegovine|Registar vrijednosnih papira FBiH]] |RVP |{{URL|https://www.rvp.ba/|rvp.ba}} |- |[[Služba za zajedničke poslove organa i tijela Federacije Bosne i Herccegovine|Služba za zajedničke poslove organa i tijela FBiH]] | - |{{URL|https://fbihvlada.gov.ba/bs/sluzba-za-zajednicke-poslove-organa-i-tijela-fbih|fbihvlada.gov.ba}} |- |[[Arhiv Federacije Bosne i Hercegovine]] |AFBiH |{{URL|http://www.arhivfbih.gov.ba/index.php/bs/|arhivfbih.gov.ba}} |} == Republika Srpska == {{Politika Republike Srpske}} === Agencije === {| class="wikitable" !Agencija !Skr. !Veb-sajt |- |[[Agencija za državnu upravu Republike Srpske|Agencija za državnu upravu RS]] |ADURS |{{URL|https://adu.vladars.net/|adu.vladars.net}} |- |[[Agencija za agrarna plaćanja Republike Srpske|Agencija za agrarna plaćanja RS]] |AAP |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/agencije/aap/Pages/default.aspx|vladars.net - aap}} |- |[[Agencija za upravljanje oduzetom imovinom Republike Srpske|Agencija za upravljanje oduzetom imovinom RS]] |AUOIRS |{{URL|https://auoirs.net/|auoirs.net}} |- |[[Agencija za visoko obrazovanje Republike Srpske|Agencija za visoko obrazovanje RS]] |AVORS |{{URL|https://www.avors.org/index.php/sr/|avors.org}} |- |[[Agencija za bezbjednost saobraćaja Republike Srpske|Agencija za bezbjednost saobraćaja RS]] |ABSRS |{{URL|https://www.absrs.org/index.php?id_jezik=1&pismo=lat|absrs.org}} |- |[[Agencija za sertifikaciju, akreditaciju i unapređenje kvaliteta zdravstvene zaštite Republike Srpske|Agencija za sertifikaciju, akreditaciju i unapređenje kvaliteta zdravstvene zaštite RS]] |ASKVA |{{URL|https://www.askva.org/askva.html|askva.org}} |} === Institucije === {| class="wikitable" !Institucija !Skr. !Veb-sajt |- |[[Republička direkcija za obnovu i izgradnju]] |RDOI |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/direkcije/rdoi/Pages/default.aspx|vladars.net - rdoi}} |- |[[Republička direkcija za promet naoružanja i vojne opreme]] | - |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Pages/rep_dir_za_promet_naoruzanja_i_vo.aspx|vladars.net - direkcija}} |- ! colspan="3" | |- |[[Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove]] |RGU RS |{{URL|https://www.rgurs.org/sr-lat|rgurs.org}} |- |[[Republička uprava za inspekcijske poslove]] | - |{{URL|http://www.inspektorat.vladars.net/|inspektorat.vladars.net}} |- |[[Republička uprava civilne zaštite]] |RUCZ RS |{{URL|https://ruczrs.org/?script=lat|ruczrs.org}} |- |[[Republička uprava za igre na sreću]] |RUIS |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mf/OM/RU/RUIS/Pages/default.aspx|vladars.net - ruis}} |- |[[Poreska uprava Republike Srpske]] |PU RS |{{URL|https://poreskaupravars.org/?lang=lat|poreskaupravars.org}} |- ! colspan="3" | |- |[[Republički sekretarijat za zakonodavstvo]] |SZZ |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/szz/Pages/default.aspx|vladars.net - szz}} |- |[[Republički sekretarijat za vjere]] |RSV |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/rsv/Pages/default.aspx|vladars.net - rsv}} |- |[[Republički sekretarijat za raseljena lica i migracije]] | - |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mirl/Pages/default.aspx|vladars.net - mirl}} |- ! colspan="3" | |- |[[Republički zavod za statistiku]] |RZS |{{URL|https://www.rzs.rs.ba/|rzs.rs.ba}} |- |[[Republički pedagoški zavod]] |RPZ |{{URL|https://www.rpz-rs.org/jezik/lat|rpz-rs.org}} |- |[[Republički zavod za standardizaciju i metrologiju]] |RZSM |{{URL|https://rzsm.org/|rzsm.org}} |- |[[Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa]] |RZZZS |{{URL|https://nasljedje.org/|nasljedje.org}} |- |[[Republički hidrometeorološki zavod]] |RHMZRS |{{URL|https://rhmzrs.com/|rhmzrs.com}} |- |[[Republički zavod za geološka istraživanja]] | - |{{URL|https://www.geozavodrs.com/|geozavodrs.com}} |- |[[Republički zavod za obrazovanje odraslih]] |MPOO |{{URL|http://www.mpoo.org/|mpoo.org}} |- ! colspan="3" | |- |[[Narodna skupština Republike Srpske]] |NSRS |{{URL|https://www.narodnaskupstinars.net/ narodnaskupstinars.net}} |- |[[Vijeće naroda Republike Srpske]] |VNRS |{{URL|https://www.vijecenarodars.net/|vijecenarodars.net}} |- |[[Senat Republike Srpske]] | rowspan="4" | - | - |- |[[Predsjednik Republike Srpske]] |{{URL|https://www.predsjednikrs.rs/rs/|predsjednikrs.net}} |- |[[Vlada Republike Srpske]] |{{URL|https://www.vladars.net/sr-sp-cyrl/Pages/default.aspx|vladars.net}} |- |[[Ustavni sud Republike Srpske]] |{{URL|http://www.ustavnisud.org/Default.aspx?lang=bos|ustavnisud.org}} |- |[[Vrhovni sud Republike Srpske]] |VSUD RS |{{URL|https://vsud-rs.pravosudje.ba/vstvfo/B/118|vsud-rs.pravosudje.ba}} |- |[[Republičko javno tužilaštvo Republike Srpske]] |RT-RS |{{URL|https://rt-rs.pravosudje.ba/vstvfo/S/108|rt-rs.pravosudje.ba}} |- |[[Pravobranilaštvo Republike Srpske]] | - |{{URL|https://pravobranilastvors.net/|pravobranilastvors.net}} |- ! colspan="3" | |- |[[Ministarstvo finansija Republike Srpske|Ministarstvo finansija RS]] |MF RS |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mf/Pages/default.aspx|vladars.net - mf}} |- |[[Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srpske|Ministarstvo unutrašnjih poslova RS]] |MUP RS |{{URL|https://mup.vladars.net/lat/index.php|mup.vladars.net}} |- |[[Ministarstvo pravde Republike Srpske|Ministarstvo pravde RS]] |MPR |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mpr/Pages/default.aspx|vladars.net - mpr}} |- |[[Ministarstvo uprave i lokalne samouprave Republike Srpske|Ministarstvo uprave i lokalne samouprave RS]] |MULS |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/muls/Pages/default.aspx|vladars.net - muls}} |- |[[Ministarstvo za evropske integracije i međunarodnu saradnju Republike Srpske|Ministarstvo za evropske integracije i međunarodnu saradnju RS]] |MEOI |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/meoi/Pages/default.aspx|vladars.net - meoi}} |- |[[Ministarstvo rada i boračko-invalidske zaštite Republike Srpske|Ministarstvo rada i boračko-invalidske zaštite RS]] |MPB |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mpb/Pages/default.aspx|vladars.net - mpb}} |- |[[Ministarstvo trgovine i turizma Republike Srpske|Ministarstvo trgovine i turizma RS]] |MTT |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mtt/Pages/default.aspx|vladars.net - mtt}} |- |[[Ministarstvo saobraćaja i veza Republike Srpske|Ministarstvo saobraćaja i veza RS]] |MSV |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/msv/Pages/default.aspx|vladars.net - msv}} |- |[[Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske|Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS]] |MPS |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mps/Pages/default.aspx|vladars.net - mps}} |- |[[Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske|Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS]] |MGR |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mgr/Pages/default.aspx|vladars.net - mgr}} |- |[[Ministarstvo prosvjete i kulture Republike Srpske|Ministarstvo prosvjete i kulture RS]] |MPK |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mpk/Pages/default.aspx|vladars.net - mpk}} |- |[[Ministarstvo privrede i preduzetništva Republike Srpske|Ministarstvo privrede i preduzetništva RS]] |MPP |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mpp/Pages/default.aspx|vladars.net - mpp}} |- |[[Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske|Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite RS]] |MZSZ |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/MZSZ/Pages/default.aspx|vladars.net - mzsz}} |- |[[Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo Republike Srpske|Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo RS]] |MNK |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mnk/Pages/default.aspx|vladars.net - mnk}} |- |[[Ministarstvo porodice, omladine i sporta Republike Srpske|Ministarstvo porodice, omladine i sporta RS]] |MPOS |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mpos/Pages/default.aspx|vladars.net - mpos}} |- |[[Ministarstvo energetike i rudarstva Republike Srpske|Ministarstvo energetike i rudarstva RS]] |MPER |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/mper/Pages/default.aspx|vladars.net - mper}} |- ! colspan="3" | |- |[[Fond stanovanja Republike Srpske|Fond stanovanja RS]] | rowspan="2" | - | rowspan="2" | - |- |[[Fond za razvoj i zapošljavanje Republike Srpske|Fond za razvoj i zapošljavanje RS]] |- ! colspan="3" | |- |[[Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica]] |RCIRZ |{{URL|https://www.rcirz.org/|rcirz.org}} |- |[[Centar za edukaciju sudija i tužilaca u Republici Srpskoj|Centar za edukaciju sudija i tužilaca u RS]] |CEST RS |{{URL|http://rs.cest.gov.ba/|rs.cest.gov.ba}} |- |[[Centar za pružanje besplatnih pravnih pomoći Republike Srpske|Centar za pružanje besplatnih pravnih pomoći RS]] |MPR |{{URL|http://www.mpr-centar.org/index.php/sr-YU/|mpr-centar.org}} |- |[[Centralni registar hartija od vrijednosti Republike Srpske|Centralni registar hartija od vrijednosti RS]] |CRHOVRS |{{URL|https://www.crhovrs.org/index.php/sr/|crhovrs.org}} |- |[[Gender centar Republike Srpske|Gender centar RS]] |GC RS |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/centri/gendercentarrs/Pages/default.aspx|vladars.net - gc}} |- ! colspan="3" | |- |[[Komisija za hartije do vrijednosti Republike Srpske|Komisija za hartije do vrijednosti RS]] |SECRS |{{URL|https://www.secrs.gov.ba/|secrs.gov.ba}} |- |[[Komisija za izbor i imenovanje Republike Srpske|Komisija za izbor i imenovanje RS]] | - | - |- ! colspan="3" | |- |[[Arhiv Republike Srpske]] |ARS |{{URL|https://arhivrs.org/?sr_pismo=lat|arhivrs.org}} |- |[[Ombudsmen Republike Srpske]] | rowspan="3" | - | rowspan="2" | - |- |[[Republički devizni inspektorat]] |- |[[Biro za odnose sa javnošću Republike Srpske|Biro za odnose sa javnošću RS]] |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Sekretarijat/Biro/Pages/Splash.aspx|vladars.net - biro}} |- |[[Ugostiteljski servisi Republike Srpske|Ugostiteljski servisi RS]] |US |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/us/Pages/default.aspx|vladars.net - us}} |- |[[Odbor državne uprave za žalbe Republike Srpske|Odbor državne uprave za žalbe]] | - |{{URL|https://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/centri/odbor_za_zalbe/Pages/default.aspx|vladars.net - odbor}} |} == Brčko distrikt == {{Politika Brčko distrikta}} {| class="wikitable" !Institucija !Skr. !Veb-sajt |- |[[Skupština Brčko distrikta]] | rowspan="3" | - |{{URL|https://www.skupstinabd.ba/index.php/ba/|skupstinabd.ba}} |- |[[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|Gradonačelnik Brčko distrikta]] | {{URL|http://kg.bdcentral.net/|kg.bdcentral.net}} |- |[[Vlada Brčko distrikta]] |{{URL|http://www.vlada.bdcentral.net/Home/?lang=bs|vlada.bdcentral.net}} |- |[[Osnovni sud Brčko distrikta]] |OSDB |{{URL|https://ossud-brckodistriktbih.pravosudje.ba/vstvfo/S/90|ossud-brckodistriktbih.pravosudje.ba}} |- |[[Pravosudna komisija Brčko distrikta]] |PKDB |{{URL|https://pkbd.pravosudje.ba/vstvfo/B/683|pkdb.pravosudje.ba}} |- |[[Apelacioni sud Brčko distrikta]] |ASBD |{{URL|https://apsud-brckodistriktbih.pravosudje.ba/vstvfo/S/88|apsud-brckodistriktbih.pravosudje.ba}} |- |[[Tužilaštvo Brčko distrikta]] |JTBD |{{URL|https://jt-brckodistriktbih.pravosudje.ba/vstvfo/S/117|jt-brckodistriktbih.pravosudje.ba}} |- |[[Policija Brčko distrikta]] | - |{{URL|https://policijabdbih.gov.ba/index.php/bs|policijabdbih.gov.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Kancelarija za pravnu pomoć Brčko distrikta]] |KPPDB |{{URL|https://pkbd.pravosudje.ba/vstvfo/B/683/kategorije-vijesti/117903/117908|pkbd.pravosudje.ba}} |- |[[Kancelarija za upravljanje javnom imovinom Brčko distrikta|Kancelarija za upravljanje javnom imovinom]] |KUJI |{{URL|http://kuji.bdbih.gov.ba/|kuji.bdbih.gov.ba}} |- |[[Kancelarija za reviziju finansijskog poslovanja institucija Brčko distrikta|Kancelarija za reviziju finansijskog poslovanja institucija]] | - |{{URL|https://www.revizija-bd.ba/|revizija-bd.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Fond zdravstvenog osiguranja Brčko distrikta]] |FZO BD |{{URL|https://fzobrcko.ba/|fzobrcko.ba}} |- |[[Komisija za papire od vrijednosti Brčko distrikta|Komisija za papire od vrijednosti]] |SECBD |{{URL|http://www.secbdbih.org/|secbdbih.org}} |- |[[Direkcija za finansije Brčko distrikta]] |DF |{{URL|http://df.bdbih.gov.ba/|df.bdbih.gov.ba}} |- |[[Ured koordinatora Brčko distrikta u Vijeću ministara]] |KKSM |{{URL|http://kksm.bdbih.gov.ba/|kksm.bdbih.gov.ba}} |- ! colspan="3" | |- |[[Kancelarija gradonačelnika Brčko distrikta]] |KG |{{URL|http://kg.bdcentral.net/|kg.bdcentral.net}} |- |[[Odjeljenje za javnu sigurnost Brčko distrikta|Odjeljenje za javnu sigurnost]] |JS |{{URL|http://www.js.bdcentral.net/|js.bdcentral.net}} |- |[[Odjeljenje za stručne i administrativne poslove Brčko distrikta|Odjeljenje za stručne i administrativne poslove]] |SAP |{{URL|http://sap.bdcentral.net/|sap.bdcentral.net}} |- |[[Odjeljenje za privredni razvoj, sport i kulturu Brčko distrikta|Odjeljenje za privredni razvoj, sport i kulturu]] |PRSK |{{URL|http://prsk.bdcentral.net/|prsk.bdcentral.net}} |- |[[Odjeljenje za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu Brčko distrikta|Odjeljenje za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu]] |PSV |{{URL|http://psv.bdcentral.net/|psv.bdcentral.net}} |- |[[Odjeljenje za zdravstvo i ostale usluge Brčko distrikta|Odjeljenje za zdravstvo i ostale usluge]] |ZOU |{{URL|http://zou.bdcentral.net/|zou.bdcentral.net}} |- |[[Odjeljenje za obrazovanje Brčko distrikta|Odjeljenje za obrazovanje]] |OB |{{URL|http://ob.bdcentral.net/|ob.bdcentral.net}} |- |[[Odjeljenje za komunalne poslove Brčko distrikta|Odjeljenje za komunalne poslove]] |KP |{{URL|http://kp.bdcentral.net/|kp.bdcentral.net}} |- |[[Odjeljenje za prostorno planiranje i imovinsko-pravne poslove Brčko distrikta|Odjeljenje za prostorno planiranje i imovinsko-pravne poslove]] |PPIPO |{{URL|http://ppipo.bdcentral.net/|ppipo.bdcentral.net}} |- |[[Odjeljenje za raseljena lica, izbjeglice i stambena pitanja Brčko distrikta|Odjeljenje za raseljena lica, izbjeglice i stambena pitanja]] |RLISP |{{URL|http://rlisp.bdcentral.net/|rlisp.bdcentral.net}} |- |[[Odjeljenje za javne poslove Brčko distrikta|Odjeljenje za javne poslove]] |JP |{{URL|http://jp.bdcentral.net/|jp.bdcentral.net}} |- |[[Odjeljenje za javni registar Brčko distrikta|Odjeljenje za javni registar]] |JR |{{URL|http://www.jr.bdcentral.net/|www.jr.bdcentral.net}} |- |[[Odjeljenje za evropske integracije i međunarodnu saradnju Brčko distrikta|Odjeljenje za evropske integracije i međunarodnu saradnju]] |EIMS |{{URL|http://eims.bdcentral.net/|eims.bdcentral.net}} |} == Reference == {{Refspisak}} {{Agencije i institucije Bosne i Hercegovine}}{{BiH po temama}} [[Kategorija:Bosna i Hercegovina|Institucije]] [[Kategorija:Institucije Bosne i Hercegovine|*]] [[Kategorija:Institucije Republike Srpske|*]] [[Kategorija:Institucije Federacije Bosne i Hercegovine|*]] [[Kategorija:Institucije Brčko distrikta|*]] h2ul22honef60a4fz3gju12wlu54iz5 T (gen) 0 482927 3669703 3535627 2024-11-26T00:00:12Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 2 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669703 wikitext text/x-wiki {{Infokutija gen}} '''Brahiurija''' ([[starogrčki|stgrč.]] βραχύς – brahis = kratko + ουρά – ouria = rep) je stanje koje izaziva [[protein]] koji je kod [[ljudi]] [[kodon|kodiran]] [[gen]]om '''TBXT''' (T-kutijski [[transkripcijski faktor]] T).<ref name="entrez">{{cite web | title = Entrez Gene: T| url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=gene&Cmd=ShowDetailView&TermToSearch=6862}}</ref><ref name="pmid8963900">{{cite journal | vauthors = Edwards YH, Putt W, Lekoape KM, Stott D, Fox M, Hopkinson DA, Sowden J | title = The human homolog T of the mouse T(Brachyury) gene; gene structure, cDNA sequence, and assignment to chromosome 6q27 | journal = Genome Research | volume = 6 | issue = 3 | pages = 226–33 | date = mart 1996 | pmid = 8963900 | doi = 10.1101/gr.6.3.226 | doi-access = free }}</ref> Brahiurija funkcionira kao [[faktor transkripcije]] unutar porodice [[T-kutija|T-kutijskih]] gena.<ref name="Scholz2002">{{cite journal | vauthors = Scholz CB, Technau U | title = The ancestral role of Brachyury: expression of NemBra1 in the basal cnidarian Nematostella vectensis (Anthozoa) | journal = Development Genes and Evolution | volume = 212 | issue = 12 | pages = 563–70 | date = januar 2003 | pmid = 12536320 | doi = 10.1007/s00427-002-0272-x | s2cid = 25311702 }}</ref> Brahiurijskli [[Homologija sekvence|homolozi]] pronađeni su u svih pregledanih [[bilateria|bilateralnih]] životinja, kao i u slatkovodnih [[Cnidaria|knidarija]] roda [[hidra]].<ref name='Scholz2002'/> [[Slika:Paul Burridge Brachyury in E7.5.jpg|thumb|right| 280px|Brahiurijska eksperesija u [[miš]]jim [[embrion]]ima CD1 od 7,5 dpc]] == Uloga u razvoju == Čini se da gen za "brahiuriju" ima konzerviranu ulogu u definiranju srednje linije bilateralnih [[organizam]]a,<ref>{{cite journal | vauthors = Le Gouar M, Guillou A, Vervoort M | title = Expression of a SoxB and a Wnt2/13 gene during the development of the mollusc Patella vulgata | journal = Development Genes and Evolution | volume = 214 | issue = 5 | pages = 250–6 | date = maj 2004 | pmid = 15034714 | doi = 10.1007/s00427-004-0399-z | s2cid = 8136294 }}</ref> a time i uspostavljanje prednje-zadnje osi; ova funkcija je očita u [[hordata]] i [[mehkušac]]a.<ref name=Lartillot2002>{{cite journal | vauthors = Lartillot N, Lespinet O, Vervoort M, Adoutte A | title = Expression pattern of Brachyury in the mollusc Patella vulgata suggests a conserved role in the establishment of the AP axis in Bilateria | journal = Development | volume = 129 | issue = 6 | pages = 1411–21 | date = mart 2002 | pmid = 11880350 }}</ref> Njegova predačka uloga, ili barem uloga koju ima kod [[knidarija]], je u definiranju [[blastopor]]a.<ref name='Scholz2002'/> Takođe definira i [[mezoderm]] tokom [[gastrulacija|gastrulacije]].<ref>{{cite journal | vauthors = Marcellini S, Technau U, Smith JC, Lemaire P | title = Evolution of Brachyury proteins: identification of a novel regulatory domain conserved within Bilateria | journal = Developmental Biology | volume = 260 | issue = 2 | pages = 352–61 | date = august 2003 | pmid = 12921737 | doi = 10.1016/S0012-1606(03)00244-6 | doi-access = free }}</ref> Tehnike zasnovane na [[kultura ćelija|kulturi tkiva]] pokazale su da jedna od njihovih uloga može biti kontrola brzine ćelija dok napuštaju primitivnu sekvencu.<ref>{{cite journal | vauthors = Hashimoto K, Fujimoto H, Nakatsuji N | title = An ECM substratum allows mouse mesodermal cells isolated from the primitive streak to exhibit motility similar to that inside the embryo and reveals a deficiency in the T/T mutant cells | journal = Development | volume = 100 | issue = 4 | pages = 587–98 | date = august 1987 | pmid = 3327671 | url = http://dev.biologists.org/content/100/4/587 }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Turner DA, Rué P, Mackenzie JP, Davies E, Martinez Arias A | title = Brachyury cooperates with Wnt/β-catenin signalling to elicit primitive-streak-like behaviour in differentiating mouse embryonic stem cells | journal = BMC Biology | volume = 12 | issue = 1 | pages = 63 | date = august 2014 | pmid = 25115237 | pmc = 4171571 | doi = 10.1186/s12915-014-0063-7 }}</ref> Utiče na [[transkripcija gena|transkripciju gena]] potrebnih za formiranje [[mezoderm]]a i početak [[ćelijska diferencijacija|ćelijske diferencijacije]]. Pokazalo se da ''brahiurija'' pomaže u uspostavljanju plana [[vratni pršljenovi|vratnih pršljenova]] tokom [[fetus]]nog razvoja. Broj vratnih pršljenova je visoko konzervirtan među svim [[sisari]]ma; međutim, spontana [[mutacija]] [[displazija]] pršljenova i [[kičma|kičme]] (VSD) u ovom genu povezana je s razvojem šest ili manje vratnih pršljenova, umjesto uobičajenih sedam.<ref name="pmid25614605">{{cite journal | vauthors = Kromik A, Ulrich R, Kusenda M, Tipold A, Stein VM, Hellige M, Dziallas P, Hadlich F, Widmann P, Goldammer T, Baumgärtner W, Rehage J, Segelke D, Weikard R, Kühn C | display-authors = 6 | title = The mammalian cervical vertebrae blueprint depends on the T (brachyury) gene | journal = Genetics | volume = 199 | issue = 3 | pages = 873–83 | date = mart 2015 | pmid = 25614605 | pmc = 4349078 | doi = 10.1534/genetics.114.169680 }}</ref> === Ekspresija=== Kod miševa se "T" eksprimira u unutrašnjoj ćelijskoj masi [[embrion]]a u stadiju [[blastomera|blastocita]] (ali ne u većini mišjih [[embrionske matične ćelije|embrionskih matičnih ćelija]]) nakon čega slijedi [[primitivna sekvenca]] (vidi sliku). U kasnijem razvoju ekspresija je lokaliziran na čvor i [[nohord]]. U ''T'' [[homolog]]u ''Xbra'' ''[[Xenopus laevis]] (''[[Xenopus]], nedavno preimenovanom u ''t'') ekspimiran je u [[mezoderm]]noj marginalnoj zoni preembrionskih [[gastrula]], nakon čega slijedi lokalizacija u blastoporu i notohordu, u sresnjoj fazi [[gastrula]]cije. === Ortolozi === [[Ortolog]] ''[[Danio rerio]]'' poznat je kao ''ntl'' (bez repa) == Klinički značaj == === Rak === Braihiurija je uključena u započinjanje i/ili napredovanje niza tipova [[tumor]]a, uključujući hordom, [[tumor zametnih ćelija]], [[hemangioblastom]], [[Gastrointestinalni stromski tumor|GIST]], [[rak pluća]], [[Nemikroćelijski karcinom pluća|karcinom nemalih ćelija]] [[pluća]], [[rak dojke]], [[karcinom debelog crijeva]], [[hepatoćelijski karcinom]], [[rak prostate]] i oralno skvamozni [[karcinom]].<ref name="ReferenceA">{{cite journal | vauthors = Hamilton DH, David JM, Dominguez C, Palena C | title = Development of Cancer Vaccines Targeting Brachyury, a Transcription Factor Associated with Tumor Epithelial-Mesenchymal Transition | journal = Cells Tissues Organs | volume = 203 | issue = 2 | pages = 128–138 | date = 2017 | pmid = 28214895 | pmc = 5381518 | doi = 10.1159/000446495 }}</ref> U ekspresiji [[rak dojke|raka dojke]], vezana je za recidive [[metastaze]] i smanjeno preživljavanje.<ref name=":0">{{cite journal | vauthors = Palena C, Roselli M, Litzinger MT, Ferroni P, Costarelli L, Spila A, Cavaliere F, Huang B, Fernando RI, Hamilton DH, Jochems C, Tsang KY, Cheng Q, Lyerly HK, Schlom J, Guadagni F | display-authors = 6 | title = Overexpression of the EMT driver brachyury in breast carcinomas: association with poor prognosis | journal = Journal of the National Cancer Institute | volume = 106 | issue = 5 | date = maj 2014 | pmid = 24815864 | pmc = 4568990 | doi = 10.1093/jnci/dju054 }}</ref><ref name="The potential role of Brachyury in">{{cite journal | vauthors = Shao C, Zhang J, Fu J, Ling F | title = The potential role of Brachyury in inducing epithelial-to-mesenchymal transition (EMT) and HIF-1α expression in breast cancer cells | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 467 | issue = 4 | pages = 1083–9 | date = novembar 2015 | pmid = 26393908 | doi = 10.1016/j.bbrc.2015.09.076 }}</ref><ref name="Brachyury, a vaccine target, is ove">{{cite journal | vauthors = Hamilton DH, Roselli M, Ferroni P, Costarelli L, Cavaliere F, Taffuri M, Palena C, Guadagni F | display-authors = 6 | title = Brachyury, a vaccine target, is overexpressed in triple-negative breast cancer | journal = Endocrine-Related Cancer | volume = 23 | issue = 10 | pages = 783–796 | date = oktobar 2016 | pmid = 27580659 | pmc = 5010091 | doi = 10.1530/ERC-16-0037 }}</ref><ref name="Prognostic significance of expressi">{{cite journal | vauthors = Lee KH, Kim EY, Yun JS, Park YL, Do SI, Chae SW, Park CH | title = Prognostic significance of expression of epithelial-mesenchymal transition driver brachyury in breast cancer and its association with subtype and characteristics | journal = Oncology Letters | volume = 15 | issue = 1 | pages = 1037–1045 | date = januar 2018 | pmid = 29399164 | pmc = 5772917 | doi = 10.3892/ol.2017.7402 }}</ref> Također je vezana za rezistenciju na tamoksifen<ref name="Brachyury promotes tamoxifen resist">{{cite journal | vauthors = Li K, Ying M, Feng D, Du J, Chen S, Dan B, Wang C, Wang Y | display-authors = 6 | title = Brachyury promotes tamoxifen resistance in breast cancer by targeting SIRT1 | journal = Biomedicine & Pharmacotherapy | volume = 84 | pages = 28–33 | date = decembar 2016 | pmid = 27621036 | doi = 10.1016/j.biopha.2016.09.011 }}</ref> i citotoksičnu [[hemoterapija|hemoterapiju]]. Kod [[rak pluća|raka pluća]] ekspresija brahiurije povezana je s recidivom i smanjenim preživljavanjem.<ref name=":1">{{cite journal | vauthors = Roselli M, Fernando RI, Guadagni F, Spila A, Alessandroni J, Palmirotta R, Costarelli L, Litzinger M, Hamilton D, Huang B, Tucker J, Tsang KY, Schlom J, Palena C | display-authors = 6 | title = Brachyury, a driver of the epithelial–mesenchymal transition, is overexpressed in human lung tumors: an opportunity for novel interventions against lung cancer | journal = Clinical Cancer Research | volume = 18 | issue = 14 | pages = 3868–79 | date = juli 2012 | pmid = 22611028 | pmc = 3472640 | doi = 10.1158/1078-0432.CCR-11-3211 }}</ref><ref name="Expression of Brachyury gene is a s">{{cite journal | vauthors = Haro A, Yano T, Kohno M, Yoshida T, Koga T, Okamoto T, Takenoyama M, Maehara Y | display-authors = 6 | title = Expression of Brachyury gene is a significant prognostic factor for primary lung carcinoma | journal = Annals of Surgical Oncology | volume = 20 Suppl 3 | pages = S509-16 | date = decembar 2013 | pmid = 23456319 | doi = 10.1245/s10434-013-2914-9 | s2cid = 13383492 }}</ref><ref name="Nuclear Brachyury Expression Is Con">{{cite journal | vauthors = Miettinen M, Wang Z, Lasota J, Heery C, Schlom J, Palena C | title = Nuclear Brachyury Expression Is Consistent in Chordoma, Common in Germ Cell Tumors and Small Cell Carcinomas, and Rare in Other Carcinomas and Sarcomas: An Immunohistochemical Study of 5229 Cases | journal = The American Journal of Surgical Pathology | volume = 39 | issue = 10 | pages = 1305–12 | date = oktobar 2015 | pmid = 26099010 | pmc = 4567944 | doi = 10.1097/PAS.0000000000000462 }}</ref><ref name="ReferenceB">{{cite journal | vauthors = Shimamatsu S, Okamoto T, Haro A, Kitahara H, Kohno M, Morodomi Y, Tagawa T, Okano S, Oda Y, Maehara Y | display-authors = 6 | title = Prognostic Significance of Expression of the Epithelial–Mesenchymal Transition-Related Factor Brachyury in Intrathoracic Lymphatic Spread of Non-Small Cell Lung Cancer | journal = Annals of Surgical Oncology | volume = 23 | issue = Suppl 5 | pages = 1012–1020 | date = decembar 2016 | pmid = 27600618 | doi = 10.1245/s10434-016-5530-7 | hdl = 2324/1866273 | s2cid = 2800270 | hdl-access = free }}</ref> Također je vezana sa pojavom rezistencije na citotokskičnu [[hemoterapija|hemoterapiju]],<ref name="Impact of Brachyury on epithelial-m">{{cite journal | vauthors = Xu K, Liu B, Liu Y | title = Impact of Brachyury on epithelial-mesenchymal transitions and chemosensitivity in non-small cell lung cancer | journal = Molecular Medicine Reports | volume = 12 | issue = 1 | pages = 995–1001 | date = juli 2015 | pmid = 25683840 | pmc = 4438917 | doi = 10.3892/mmr.2015.3348 }}</ref> radijaciju,<ref name="The embryonic transcription factor">{{cite journal | vauthors = Huang B, Cohen JR, Fernando RI, Hamilton DH, Litzinger MT, Hodge JW, Palena C | title = The embryonic transcription factor Brachyury blocks cell cycle progression and mediates tumor resistance to conventional antitumor therapies | journal = Cell Death & Disease | volume = 4 | pages = e682 | date = juni 2013 | issue = 6 | pmid = 23788039 | pmc = 3702290 | doi = 10.1038/cddis.2013.208 }}</ref> i inhibitore EGFR-[[kinaza]].<ref name=":1" /> Kod [[rak prostate|raka prostate]] ekspresija brahiurije povezana je s Gleasonovim skorom, perinervnom i kapsularnom invazijom.<ref name="T-box transcription factor brachyur">{{cite journal | vauthors = Pinto F, Pértega-Gomes N, Pereira MS, Vizcaíno JR, Monteiro P, Henrique RM, Baltazar F, Andrade RP, Reis RM | display-authors = 6 | title = T-box transcription factor brachyury is associated with prostate cancer progression and aggressiveness | journal = Clinical Cancer Research | volume = 20 | issue = 18 | pages = 4949–61 | date = septembar 2014 | pmid = 25009296 | doi = 10.1158/1078-0432.CCR-14-0421 | doi-access = free }}</ref> * [[duplikacija (genetika)|Duplikacija]] zametne linije gena za brahiuriju odgovorna je za porodični hordom.<ref name="T brachyury gene duplication conf">{{cite journal | vauthors = Yang XR, Ng D, Alcorta DA, Liebsch NJ, Sheridan E, Li S, Goldstein AM, Parry DM, Kelley MJ | title = T (brachyury) gene duplication confers major susceptibility to familial chordoma | journal = Nature Genetics | volume = 41 | issue = 11 | pages = 1176–8 | date = novembar 2009 | pmid = 19801981 | pmc = 2901855 | doi = 10.1038/ng.454 }}</ref> * [[SNP|Jednonukleotidni polimorfizam]] zametne linije u brahiuriji prisutan je u 97% pacijenata sa hordomom.<ref name="A common single-nucleotide variant">{{cite journal | vauthors = Pillay N, Plagnol V, Tarpey PS, Lobo SB, Presneau N, Szuhai K, Halai D, Berisha F, Cannon SR, Mead S, Kasperaviciute D, Palmen J, Talmud PJ, Kindblom LG, Amary MF, Tirabosco R, Flanagan AM | display-authors = 6 | title = A common single-nucleotide variant in T is strongly associated with chordoma | journal = Nature Genetics | volume = 44 | issue = 11 | pages = 1185–7 | date = novembar 2012 | pmid = 23064415 | doi = 10.1038/ng.2419 | s2cid = 38375774 }}</ref> * Somatske amplifikacije brahiurije vide se u podskupu sporadičnih akorda bilo preko [[aneuploidija|aneuploidije]] ili fokusne duplikacije.<ref name="The driver landscape of sporadic ch">{{cite journal | vauthors = Tarpey PS, Behjati S, Young MD, Martincorena I, Alexandrov LB, Farndon SJ, Guzzo C, Hardy C, Latimer C, Butler AP, Teague JW, Shlien A, Futreal PA, Shah S, Bashashati A, Jamshidi F, Nielsen TO, Huntsman D, Baumhoer D, Brandner S, Wunder J, Dickson B, Cogswell P, Sommer J, Phillips JJ, Amary MF, Tirabosco R, Pillay N, Yip S, Stratton MR, Flanagan AM, Campbell PJ | display-authors = 6 | title = The driver landscape of sporadic chordoma | journal = Nature Communications | volume = 8 | issue = 1 | pages = 890 | date = oktobar 2017 | pmid = 29026114 | pmc = 5638846 | doi = 10.1038/s41467-017-01026-0 | bibcode = 2017NatCo...8..890T }}</ref> * Brahiurija je selektivno najvažniji gen u hordomima, u odnosu na druge tipove raka.<ref name="Sharifnia 292–300">{{cite journal | vauthors = Sharifnia T, Wawer MJ, Chen T, Huang QY, Weir BA, Sizemore A, Lawlor MA, Goodale A, Cowley GS, Vazquez F, Ott CJ, Francis JM, Sassi S, Cogswell P, Sheppard HE, Zhang T, Gray NS, Clarke PA, Blagg J, Workman P, Sommer J, Hornicek F, Root DE, Hahn WC, Bradner JE, Wong KK, Clemons PA, Lin CY, Kotz JD, Schreiber SL | display-authors = 6 | title = Small-molecule targeting of brachyury transcription factor addiction in chordoma | journal = Nature Medicine | volume = 25 | issue = 2 | pages = 292–300 | date = februar 2019 | pmid = 30664779 | doi = 10.1038/s41591-018-0312-3 | pmc = 6633917 }}</ref> * Brahiurija je povezana s velikim [[Super-pojačivač|superpojačivačem]] u tumorima hordoma i ćelijskim linijama, te je najizraženiji [[transkripcijski faktor]] povezan sa superpojačivačem.<ref name="Sharifnia 292–300"/> ''Brahiurija'' je važan faktor u podsticanju [[epitelno-mezenhimska tranzicija|epitelno-mezenhimske tranzicije]] (EMT). Ćelije koje pretjerano eksprimiraju ''brahiuriuriju'' imaju smanjenu ekspresiju adhezijske molekule [[E-kadherin]]a, što im omogućava da prođu EMT. Ovaj proces je barem djelimično posredovan [[transkripcijski faktor|faktorima transkripcije]] [[AKT]] <ref name="Du_2014">{{cite journal | vauthors = Du R, Wu S, Lv X, Fang H, Wu S, Kang J | title = Overexpression of brachyury contributes to tumor metastasis by inducing epithelial–mesenchymal transition in hepatocellular carcinoma | journal = Journal of Experimental & Clinical Cancer Research | volume = 33 | pages = 105 | date = decembar 2014 | pmid = 25499255 | pmc = 4279691 | doi = 10.1186/s13046-014-0105-6 }}</ref> i pužem.<ref name="Sun_2014">{{cite journal | vauthors = Sun S, Sun W, Xia L, Liu L, Du R, He L, Li R, Wang H, Huang C | title = The T-box transcription factor Brachyury promotes renal interstitial fibrosis by repressing E-cadherin expression | journal = Cell Communication and Signaling | volume = 12 | pages = 76 | date = novembar 2014 | pmid = 25433496 | pmc = 4261244 | doi = 10.1186/s12964-014-0076-4 }}</ref> Nadekspresija ''brahiurije'' povezana je s [[hepatoćelijski karcinom|hepatoćelijskim karcinomom]] (HCC, koji se naziva i maligni hepatom), uobičajenim tipom raka jetre. Dok ''brahiurija ''podstiče EMT, također može inducirati [[metastaze]] HCC-ćelija. Njena ekspresija je prognostički biomarker za HCC, a gen bi u budućnosti mogao biti meta za liječenje raka.<ref name="Du_2014"/> === Ostale bolesti === Prekomjerna ekspresija ''brahiurije'' može imati ulogu u EMT-u povezanom s benignom bolešću, poput bubrežne [[fibroza|fibroze]].<ref name="Sun_2014"/> == Uloga kao terapijskog cilja== Budući da se brahiurija eksprimira u [[tumor]]ima, ali ne i u normalnim tkivima odraslih, predložena je kao potencijalna meta lijeka koja se može primijeniti na sve tipove tumora. Konkretno, brhiurija-specifični [[peptid]]i su prisutni na receptorima [[HLA]] ćelija u kojima je eksprimiran, što predstavlja tumorski specifičan antigen. Razvijene su različite terapijske [[vakcine]] koje imaju za cilj podstaknuti [[imunski odgovor]] na ćelije koje eksprimiraju brahiuriju.<ref name="ReferenceA"/> == Također pogledajte == *[[Homeoboksni protein NANOG]] *[[POU5F1]] *[[SOX2]] *[[MIXL1]] *[[GSC]] *[[Transkripcijski faktor]] *[[Regulatorna mreža gena]] *[[Bioinformatika]] *[[Hordom]] == Reference == {{reflist}} ==Dopunska literatura == {{Refbegin}} * {{cite journal | vauthors = Yoshikawa T, Piao Y, Zhong J, Matoba R, Carter MG, Wang Y, Goldberg I, Ko MS | title = High-throughput screen for genes predominantly expressed in the ICM of mouse blastocysts by whole mount in situ hybridization | journal = Gene Expression Patterns | volume = 6 | issue = 2 | pages = 213–24 | date = januar 2006 | pmid = 16325481 | pmc = 1850761 | doi = 10.1016/j.modgep.2005.06.003 }} * {{cite journal |url=http://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/handle/2027.42/42140/335-8-11-799_8n11p799.pdf;jsessionid=6BA755F775C7632A8CF1E67036AF792F?sequence=1 |title=Mutation watch: Mouse brachyury (T), the T-box gene family, and human disease. |author=Meisler |journal=Mammalian Genome |year=1997|volume=8 |issue=11 |pages=799–800 |doi=10.1007/s003359900581 |pmid=9337389 |hdl=2027.42/42140 |s2cid=12617264 |hdl-access=free }} {{Refend}} == Vanjski linkovi == * [https://www.proteinatlas.org/ENSG00000164458-T/cell Protein Atlas entry for Brachyury] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190327221803/https://www.proteinatlas.org/ENSG00000164458-T/cell |date=27. 3. 2019 }} * [http://www.informatics.jax.org/javawi2/servlet/WIFetch?page=markerDetail&key=13727 Mouse Genome Informatics entry for Brachyury] * [http://www.ebi.ac.uk/interpro/IEntry?ac=IPR002070 European Bioinformatics Institute InterPro entry for Brachyury] * [https://web.archive.org/web/20070303225920/http://www.ihop-net.org/UniPub/iHOP/gs/124990.html Information Hyperlinked Over Proteins entry for Brachyury] * Xenbase [https://web.archive.org/web/20110706210422/http://xlaevis.cpsc.ucalgary.ca/gene/showgene.do?method=display&geneId=478788 Gene entry for Brachyury] * {{UCSC gene info|T}} {{PDB Gallery|geneid=6862}} {{Transkripcijski faktori}} == Klinički značaj == === Rak === Braihiurija je uključena u započinjanje i/ili napredovanje niza tipova [[tumor]]a, uključujući hordom, [[tumor zametnih ćelija]], [[hemangioblastom]], [[Gastrointestinalni stromski tumor|GIST]], [[rak pluća]] , [[Karcinom pluća nemalih ćelija|karcinom nemalih ćelija]] pluća, [[rak dojke]], [[karcinom debelog crijeva]], [[hepatoćelijski karcinom]], [[rak prostate]] i oralno skvamozni karcinom.<ref name="ReferenceA"/> U ekspresiji raka dojke, vezana je za recidive [[metastaze]] i smanjeno preživljavanje.<ref name=":0"/><ref name="The potential role of Brachyury in"/><ref name="Brachyury, a vaccine target, is ove"/><ref name="Prognostic significance of expressi"/> Također je vezana za rezistenciju na tamoksifen<ref name="Brachyury promotes tamoxifen resist"/> i citotoksičnu [[hemoterapija|hemoterapiju]]. Kod [[rak pluća|raka pluća]] ekspresija brahiurije povezana je s recidivom i smanjenim preživljavanjem.<ref name=":1"/><ref name="Expression of Brachyury gene is a s"/><ref name="Nuclear Brachyury Expression Is Con"/><ref name="ReferenceB"/> Također je povezana sa rezistencijom na citoksične [[hemoterapija|hemoterapije]],<ref name="Impact of Brachyury on epithelial-m"/> [[zračenje]]<ref name="The embryonic transcription factor"/> i inhibitore EGFR-[[kinaza]].<ref name=":1"/> Kod [[rak prostate|raka prostate]] ekspresija brahiurije povezana je s Gleasonovim skorom, perinervnom i kapsularnom invazijom.<ref name="T-box transcription factor brachyur"/><ref name="Vuj2006">{{cite journal | vauthors = Vujovic S, Henderson S, Presneau N, Odell E, Jacques TS, Tirabosco R, Boshoff C, Flanagan AM | title = Brachyury, a crucial regulator of notochordal development, is a novel biomarker for chordomas | url = https://archive.org/details/sim_journal-of-pathology_2006-06_209_2/page/157 | journal = The Journal of Pathology | volume = 209 | issue = 2 | pages = 157–65 | date = juni 2006 | pmid = 16538613 | doi = 10.1002/path.1969 | s2cid = 41440366 }}</ref> * [[duplikacija (genetika)|Duplikacija]] zametne linije gena za brahiuriju odgovorna je za porodični hordom.<ref name="T brachyury gene duplication conf"/> * [[SNP|Jednonukleotidni polimorfizam]] zametne linije u brahiuriji prisutan je u 97% pacijenata sa hordomom.<ref name="A common single-nucleotide variant"/> * Somatske amplifikacije brahiurije vide se u podskupu sporadičnih akorda bilo preko [[aneuploidija|aneuploidije]] ili fokusne duplikacije.<ref name="The driver landscape of sporadic ch"/> * Brahiurija je selektivno najvažniji gen u hordomima, u odnosu na druge tipove raka.<ref name="Sharifnia 292–300"/> * Brahiurija je povezana s velikim [[Super-pojačivač|superpojačivaem]] u tumorima hordoma i ćelijskim linijama, te je najizraženiji [[transkripcijski faktor]] povezan sa superpojačivačem.<ref name="Sharifnia 292–300"/> '' Brahiurija'' je važan faktor u podsticanju [[epitelno-mezenhimska tranzicija|epitelno-mezenhimske tranzicije]] (EMT). Ćelije koje pretjerano eksprimiraju ''brahiuriuriju'' imaju smanjenu ekspresiju adhezijske molekule [[E-kadherin]]a, što im omogućava da prođu EMT. Ovaj proces je barem djelimično posredovan [[faktor transkripcije|faktorima transkripcije]] [[AKT]] <ref name="Du_2014"/> i pužem l.<ref name="Sun_2014"/> Nadekspresija ''brahiurije'' povezana je s [[hepatoćelijski karcinom|hepatoćelijskim karcinomom]] (HCC, koji se naziva i maligni hepatom), uobičajenim tipom raka jetre. Dok ''brahiurija ''podstiče EMT, također može inducirati [[metastaze]] HCC-ćelija. Njena ekspresija je prognostički biomarker za HCC, a gen bi u budućnosti mogao biti meta za liječenje raka.<ref name="Du_2014"/> === Ostale bolesti === Prekomjerna ekspresija ''brahiurije '' može imati ulogu u EMT-u povezanom s benignom bolešću, poput bubrežne [[fibroza|fibroze]].<ref name="Sun_2014" /> == Uloga kao terapijskog cilja== Budući da se brahiurija eksprimira u [[tumor]]ima, ali ne i u normalnim tkivima odraslih, predložena je kao potencijalna meta lijeka koja se može primijeniti na sve tipove tumora. Konkretno, brhiurija-specifični [[peptid]]i su prisutni na receptorima [[HLA]] ćelija u kojima je eksprimiran, što predstavlja tumorski specifičan antigen. Razvijene su različite terapijske [[vaccine]] koje imaju za cilj podstaknuti [[imunski odgovor]] na ćelije koje eksprimiraju brahiuriju.<ref name="ReferenceA"/> == Također pogledajte == *[[Homeoboksni protein NANOG]] *[[POU5F1]] *[[SOX2]] *[[MIXL1]] *[[GSC]] *[[Transkripcijski faktor]] *[[Regulatorna mreža gena]] *[[Bioinformatika]] *[[Hordom]] == Reference == {{reflist}} ==Dopunska literatura == {{Refbegin}} * {{cite journal | vauthors = Yoshikawa T, Piao Y, Zhong J, Matoba R, Carter MG, Wang Y, Goldberg I, Ko MS | title = High-throughput screen for genes predominantly expressed in the ICM of mouse blastocysts by whole mount in situ hybridization | journal = Gene Expression Patterns | volume = 6 | issue = 2 | pages = 213–24 | date = januar 2006 | pmid = 16325481 | pmc = 1850761 | doi = 10.1016/j.modgep.2005.06.003 }} * {{cite journal |url=http://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/handle/2027.42/42140/335-8-11-799_8n11p799.pdf;jsessionid=6BA755F775C7632A8CF1E67036AF792F?sequence=1 |title=Mutation watch: Mouse brachyury (T), the T-box gene family, and human disease. |author=Meisler |journal=Mammalian Genome |year=1997|volume=8 |issue=11 |pages=799–800 |doi=10.1007/s003359900581 |pmid=9337389 |hdl=2027.42/42140 |s2cid=12617264 |hdl-access=free }} {{Refend}} == Vanjski linkovi == * [https://www.proteinatlas.org/ENSG00000164458-T/cell Protein Atlas entry for Brachyury] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190327221803/https://www.proteinatlas.org/ENSG00000164458-T/cell |date=27. 3. 2019 }} * [http://www.informatics.jax.org/javawi2/servlet/WIFetch?page=markerDetail&key=13727 Mouse Genome Informatics entry for Brachyury] * [http://www.ebi.ac.uk/interpro/IEntry?ac=IPR002070 European Bioinformatics Institute InterPro entry for Brachyury] * [https://web.archive.org/web/20070303225920/http://www.ihop-net.org/UniPub/iHOP/gs/124990.html Information Hyperlinked Over Proteins entry for Brachyury] * [[Xenbase]] [https://web.archive.org/web/20110706210422/http://xlaevis.cpsc.ucalgary.ca/gene/showgene.do?method=display&geneId=478788 Gene entry for Brachyury] * {{UCSC gene info|T}} {{PDB Gallery|geneid=6862}} {{Transkripcijski faktori}} [[Kategorija:Transkripcijski faktori]] [[Kategorija:Embriologija]] [[Kategorija:Geni na hromosomu 6]] [[Kategorija:Ljudski proteini]] [[Kategorija:Proteomika]] iyrphc9dxd3muow2iou490ueaq0scgv Addiko Bank 0 490130 3669755 3608910 2024-11-26T10:30:06Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669755 wikitext text/x-wiki {{Infokutija kompanija | ime = Addiko Bank | slika = Addiko Bank Logo.svg | veličina_slike = | alt_slike = | tekst = | slika2 = | veličina_slike2 = | alt_slike2 = | tekst2 = | poslovno_ime = | izvorno_ime = | prijašnje_ime = Hypo Group Alpe Adria | vrsta = [[Aktiengesellschaft]] | berzni_naziv = | ISIN = | industrija = Finansije i osiguranje | žanr = | sudbina = | prethodnik = | nasljednik = | osnovano = 2016 (rebranding) | ukinuto = | osnivač = | sjedište = [[Beč]], [[Austrija]] | broj_lokacija = | poslužuje = | ključne_osobe = | proizvodi = | zaštitni_znak = | produkcija = | servisi = | prihod = | operativni_prihod = | neto_dobit = 97,4 mil. € (2014) | APM = | ukupne_aktive = 8,032 mlrd. € (2014) | kapital = 1,229 mlrd. € (2014) | vlasnik = | članovi = | zaposleni = | matična = | divizije = | podružnice = | slogan = | omjer_kapitala = | rejting = | veb-sajt = | dodatak = }} '''Addiko Bank''' jest [[Austrija|austrijska]] bankovna grupa koja poslužuje područje jugoistočne Evrope. Grupa je aktivna u [[Slovenija|Sloveniji]], [[Hrvatska|Hrvatskoj]], [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]], [[Srbija|Srbiji]] i [[Crna Gora|Crnoj Gori]]. Sama banka nema bankarsku dozvolu u Austriji, dok je staru preuzela Anadi Bank, [[kompanija kći]] nastala od Hypo Alpe-Adria-Bank International AG. == Historija == Addiko Bank izvorno je poslovala kao [[Heta Asset Resolution|Hypo Alpe-Adria-Bank International AG]] na području bivše Jugoslavije. Hypo Alpe Adria prisutna je Bosni i Hercegovini od 2001, kada je preuzela mostarsku Auro banku, koja je nakon toga počela poslovati pod imenom Hypo Alpe-Adria-Bank d.d. Mostar. Godinu dana kasnije Hypo Alpe Adria preuzela je banjalučku Kristal banku Banja Luka, te je počela poslovati pod imenom Hypo Alpe-Adria-Bank a.d. Banja Luka od 2003. Hypo Alpe-Adria-Bank nacionalizirana je 2009. Bila je u sanaciji 2014. te je u decembru te godine prodana kompaniji [[Advent International]] (80%) i [[Evropska banka za obnovu i razvoj|Evropskoj banci za obnovu i razvoj]] (20%).<ref>{{cite web|url=http://www.adventinternational.com/advent-international-and-ebrd-enter-agreement-to-acquire-hypo-group-alpe-adria-ag-southeast-europe-banking-network/|title=Advent International and EBRD enter agreement to acquire Hypo Group Alpe Adria AG (Southeast Europe banking network)|date=23. 12. 2014|access-date=21. 2. 2016|publisher=advent international|archive-date=2. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160302213846/http://www.adventinternational.com/advent-international-and-ebrd-enter-agreement-to-acquire-hypo-group-alpe-adria-ag-southeast-europe-banking-network/|url-status=dead}}</ref> Naziv je promijenjen u Addiko Bank 7. jula 2016, čime je zaštitni znak "Hypo Alpe-Adria-Bank" zvanično izbačen iz upotrebe u svim ograncima banke.<ref>{{cite web|url=https://www.addiko.com/sites/addiko.com/files/content/announcement/file_download/addiko_bank_-_a_new_brand_for_a_new_straightforward_bank.pdf|title=Addiko Bank – a new brand for a new, "straightforward bank"|date=7. 7. 2016|access-date=2. 8. 2016|publisher=Addiko Bank|archive-url=https://web.archive.org/web/20160818051811/https://www.addiko.com/sites/addiko.com/files/content/announcement/file_download/addiko_bank_-_a_new_brand_for_a_new_straightforward_bank.pdf|archive-date=18. 8. 2016|url-status=dead|archive-date=18. 8. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160818051811/https://www.addiko.com/sites/addiko.com/files/content/announcement/file_download/addiko_bank_-_a_new_brand_for_a_new_straightforward_bank.pdf}}</ref> == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://www.addiko.com/ Zvanični sajt] === Sajtovi članica grupe === * [https://www.addiko-rs.ba/ Addiko Bank Banja Luka] * [https://www.addiko-fbih.ba/ Addiko Bank Sarajevo] * [https://www.addiko.me/ Addiko Bank Crna Gora] * [https://www.addiko.hr/ Addiko Bank Hrvatska] * [https://www.addiko.si/ Addiko Bank Slovenija] * [https://www.addiko.rs/ Addiko Bank Srbija] [[Kategorija:Banke u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Banke u Crnoj Gori]] [[Kategorija:Banke u Hrvatskoj]] [[Kategorija:Banke u Sloveniji]] [[Kategorija:Banke u Srbiji]] hmbmyfl6hruwbtojprq0tba8cwzchh3 Red dužinskih veličina 0 495361 3669619 3642623 2024-11-25T13:01:02Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669619 wikitext text/x-wiki [[slika:Scales of size.jpg|thumb|400px| Grafički pregled veličina]] Slijede primjeri [[red veličine|redova veličine]] za različite [[dužina|dužine]]. __TOC__ ==Pregled== {| class="wikitable floatleft"px" |- ! rowspan=2 | Skala !! colspan=2 | Raspon ([[metar|m]]) !! rowspan=2 | Jedinica !! rowspan=2 | Primjeri stavki |- ! ≥ !! < |- | rowspan="3" |[[#Subatomska skala|Subatomska]] |– | 0 |– | [[Gravitacijska singularnost]] |- | 10<sup>−36</sup> || 10<sup>−33</sup>||{{math|[[ Plankova dužina|<var>ℓ</var><sub>P</sub>]]}}|| Fiksna vrijednost (ne raspon). [[Kvantna pjena]], [[string (fizika)|string]] |- | 10<sup>−18</sup> || 10<sup>−15</sup> || [[atometar|am]]|| [[Proton]], [[neutron]], [[pion]] |- | rowspan=3 | [[#Od atomske do ćelijske skale|Od atomske do ćelijske]] || [[#1E-15|10<sup>−15</sup>]] || 10<sup>−12</sup> || [[femtometar|fm]] || [[Atomsko jezgro]] |- | [[#1E-12|10<sup>−12</sup>]] || 10<sup>−9</sup> || [[pikometar|pm]] || [[Talasna dužina]] [[gama-zračenje|gama-zraka]] i [[X-zraka]], [[atom vodonika]] |- | [[#1E-9|10<sup>−9</sup>]] || 10<sup>−6</sup> || [[nanometar|nm]] || [[DNK]] [[alfa-heliks|heliks]], [[virus]], talasna dužina [[optički spektar|optičkog spektra]], tranzistori koji se koriste u CPU-ima |- | rowspan=2 | [[#Ćelijska do ljudska skala|Od ćelije do čovjeka]] || [[#1E-6|10<sup>−6</sup>]] || 10<sup>−3</sup> || [[mikrometar|μm]] || [[Bakterija]], [[magla|maglena]] kapljica vode, prečnik ljudske [[kosa|kose]]<ref name="Note Physics Factbook" group=note>[[prečnik]] ljudske kose kreće se od 17 do 181μm {{cite web|url=https://hypertextbook.com/facts/1999/BrianLey.shtml|title=Diameter of a human hair|first=Brian|last=Ley|year=1999|website=The Physics Factbook|editor-last=Elert|editor-first=Glenn|access-date=8. 12. 2018}}</ref> |- | [[#1E-3|10<sup>−3</sup>]] || 1 || [[milimetar|mm]] || [[Komarac]], [[loptica za golf]], [[domaća mačka]], [[violina]], [[fudbal]] |- | rowspan=2 | [[#Ljudska do astronomska skala|Od ljudske do astronomske]] || 1 || 10<sup>3</sup> || [[metar|m]] || [[Klavir]], [[ljudi]], [[automobil]], kitov [[spermatozoid]], [[fudbal|fudbalsko igralište]], [[Ajfelov toranj]] |- | [[#1E3|10<sup>3</sup>]] || 10<sup>6</sup> || [[kilometar|km]] || [[Mount Everest]], dužina [[Panamski kanal|Pansmskog kanala]] i [[Transsibirska željeznica]], veči [[asteroid]] |- | rowspan=7 | [[#Astronomska skala|Astronomska]] || [[#1E6|10<sup>6</sup>]] || 10<sup>9</sup> || [[#1 megametar|Mm]] || [[Mjesec]], [[Zemlja]], jedna [[svjetlosna sekunda]] |- | [[#1E9|10<sup>9</sup>]] || 10<sup>12</sup> || [[#1 gigametar|Gm]] || [[Sunce]], jedna [[svjetlosna minuta]], [[Zemlja|Zemljina orbita]] |- | [[#1E12|10<sup>12</sup>]] || 10<sup>15</sup> || [[#1 terametar|Tm]] || Orbite [[vanjske planete|vanjskih planeta]], [[Sunčev sistem]] |- | [[#1E15|10<sup>15</sup>]] || 10<sup>18</sup> || [[#1 pentametar|Pm]] ||[[Svjetlosna godina]], udaljenost do [[Proksima Centauri]] |- | [[#1E18|10<sup>18</sup>]] || 10<sup>21</sup> || [[#1 egzametar|Em]] || [[Spiralni krak|Galaksijski krak]] |- | [[#1E21|10<sup>21</sup>]] || 10<sup>24</sup> || [[#1 zetametar|Zm]] || [[Mliječni put]], udaljenost do [[Galaksija Andromeda|galaksije Andromeda]] |- | [[#1E24|10<sup>24</sup>]] || 10<sup>27</sup> || [[#1 jotametar|Ym]] || [[Huge-LQG]], [[Hercules–Corona Borealis Veliki zid]], [[Uočljivi svemir]] |} {{Clear}} ==Detaljna lista== Kako bismo pomogli u poređenju različitih redova veličina, sljedeća lista opisuje različite dužine između <math>10^{10^{10^{122}}}</math>metara. ===Subatomska skala=== {| class="wikitable" ! Faktor ([[metar|m]]) ! Multiplikator ! Vrijednost ! Tačka |- | 0 | 0 | 0 | [[Gravitacijska singularnost]] |- |10<sup>−35</sup> | 1 [[Planckova dužina]] | 0.0000162&nbsp;qm&nbsp; | [[Planckova dužina]]; tipska skala hipotetske [[kvantna gravitacija petlje|kvantne gravitacije petlje]] ili veličina hipotetske [[string (fizika)|string]]oskih i [[brana]]; prema [[teorija struna|teoriji struna]], dužine manje od ove nemaju [[fizika|fizički]] smisao.<ref name="Burgess_and_Quevedo">{{cite journal|first1=Cliff|last1=Burgess|first2=Fernando|last2=Quevedo|title=The Great Cosmic Roller-Coaster Ride|url=https://www.scientificamerican.com/article/the-great-cosmic-roller-coaster-ride/ |journal=Scientific American |page=55|date=novembar 2007|volume=297|issue=5|doi=10.1038/scientificamerican1107-52|pmid=17990824|bibcode=2007SciAm.297e..52B|access-date=1. 5. 2017}}</ref> Smatra se da [[Kvantna pjena]] postoji na ovoj skali. |- | 10<sup>−24</sup> | [[#1 joktometar|1 joktometar]] ([[joktometar|ym]]) | 142 ym | Efektivni [[poprečni presjek (fizika)|poprečni presjek]] radijusa od 1 [[MeV]] [[neutrino|neutrina]] <ref>{{cite web|first=Carl R.|last=Nave|url=http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/particles/cowan.html#c1 |title=Cowan and Reines Neutrino Experiment |work=HyperPhysics|access-date=4. 12. 2008}} (6.3 × 10<sup>−44</sup> cm<sup>2</sup>, što daje efektivni radijus od oko 1,42 × 10<sup>−22</sup> m)</ref> |- |rowspan=3 | 10<sup>−21</sup> |rowspan=3 | [[#1 zeptometar|1 zeptometar]] ([[zeptometar|zm]]) | | [[Preon]]i, hipotetske čestice predložene kao potkomponente [[kvark]]ova i leptona; gornja granica za širinu [[kosmička žica|kosmičke žice]] u teoriji struna |- | 7 zm | Efektivni radijus poprečnog presjeka visokoenergetskih [[neutrin]]a <ref name="NaveN3">{{cite web|first=Carl R.|last=Nave|url=http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/particles/neutrino3.html#c2|title=Neutron Absorption Cross-sections |work=HyperPhysics|access-date=4. 12. 2008}} (area for 20 GeV about 10 × 10<sup>−42</sup> m<sup>2</sup> daje efektivni radijus od oko 2 × 10<sup>−21</sup> m; za 250 GeV oko 150 × 10<sup>−42</sup> m<sup>2</sup> > daje efektivni radijus od oko 7 × 10<sup>−21</sup> m)</ref> |- | 310 zm | [[De Broljeva talasna dužina]] [[proton]]a na [[Veliki hadronski sudarač|Velikom hadronskom sudaraču]] (4 TeV {{od|2012|lc=y||df=}}) |- |rowspan=3 | 10<sup>−18</sup> |rowspan=3 | [[#1 atometar|1 atometar]] ([[atometar|am]]) |rowspan=3 | | Gornja granica za veličinu [[kvark]]ova i [[elektron]]a |- | Osetljivost [[LIGO]] detektora za [[gravitacijski talas]]s<ref>{{cite journal |quote=On 14 September 2015 at 09:50:45 UTC the two detectors of the Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory simultaneously observed a transient gravitational-wave signal. The signal sweeps upwards in frequency from 35 to 250 Hz with a peak gravitational-wave strain of 1.0×10<sup>−21</sup>.|doi = 10.1103/PhysRevLett.116.061102|pmid = 26918975|title = Observation of Gravitational Waves from a Binary Black Hole Merger|journal = Physical Review Letters|volume = 116|issue = 6|pages = 061102|year = 2016|last1 = Abbott|first1 = B. P. |display-authors =etal |bibcode = 2016PhRvL.116f1102A|arxiv = 1602.03837|s2cid = 124959784}}</ref> |- | Gornja granica tipskog raspona veličina za "osnovne [[string (fizika)|stringove]]"<ref name="Burgess_and_Quevedo"/> |- || 10<sup>−17</sup> || [[#10 atometar|10 am]] || | Raspon [[slaba sila|slabe sile]] |- || 10<sup>−16</sup> || [[#100 atometar|100 am]] || 850 am | Približni protonski radijus<ref>{{cite journal |last=Pohl |first=R. |display-authors=etal |title=The size of the proton|journal=Nature|volume=466|issue=7303|pages=213–6|date=juli 2010|pmid=20613837|doi=10.1038/nature09250|bibcode=2010Natur.466..213P|s2cid=4424731 |url=https://rdcu.be/bYa2m }}</ref> |} ===Atomska do ćelijska skala=== <!-- No more than three examples per row: choose examples from a range of sizes, and add extra examples to the sub-SECTIONs instead. --> {| class="wikitable" !Faktor ([[metar|m]]) !Multiplikator !Vrijednost !Tačka |- |rowspan=5 | 10<sup>−15</sup>{{Anchor|1E-15}} |rowspan=5 | [[#1 femtometar|1 femtometar]] ([[femtometar|fm]], fermi) |1 fm | Približna granica [[gluon]]ski posredovane [[jaka interakcija|sile boje]] između [[kvark]]ova<ref name=profmattstrassler/><ref name=Kolena_at_Duke/> |- |1,5 fm | Efektivni radijus poprečnog presjeka od 11 MeV [[proton]]a<ref name="Nav">{{cite web|url=http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/nuclear/crosec.html|title=Scattering cross section|access-date=10. 2. 2009|author=Nave, Carl R.}} (diameter of the [[Cross section (physics)|scattering cross section]] of an 11 MeV [[proton]] with a target proton</ref> |- |2,81794 fm |[[Klasični elektronski radijus]]<ref>{{cite web|publisher=National Institute of Standards and Technology |url=https://physics.nist.gov/cgi-bin/cuu/Value?re|title=CODATA Value: classical electron radius |website=The NIST Reference on Constants, Units, and Uncertainty}}</ref> |- |3 fm | Približna granica [[mezon]]ski posredovane [[jaka interakcija|nuklearna sila vezivanja]]<ref name=profmattstrassler>{{cite web |url=http://profmattstrassler.com/articles-and-posts/particle-physics-basics/the-known-forces-of-nature/the-strength-of-the-known-forces/ |title=The strength of the known forces |first=Matt |last=Strassler |website=profmattstrassler.com|date=30. 5. 2013 }}</ref><ref name=Kolena_at_Duke>{{cite web |url=http://webhome.phy.duke.edu/~kolena/modern/forces.html#005 |title=The four forces: The strong interaction |author-last=Kolena |publisher=Duke University |department=Astrophysics Dept website}}</ref> |- |1,75 do 15 fm | Raspon promjera [[atomsko jezgro|atomskog jezgra]]<ref name="Burgess_and_Quevedo"/><ref>{{cite web|title=The Scale of the Universe|url=https://cass.ucsd.edu/archive/public/tutorial/scale.html|author=H. E. Smith|publisher=University of California, San Diego|quote=~10<sup>−13</sup>cm|access-date=10. 2. 2009}}</ref> |- |rowspan=4 | 10<sup>−12</sup>{{Anchor|1E-12}} |rowspan=4 | [[#1 pikometar|1 pikometar]] ([[pikometar|pm]]) |0,75 do 0,8225 pm |Najduža [[talasna dužina]] [[gama zraka]] |- |1 pm |Udaljenost između [[atomsko jezgro|atomskih jezgara]] u [[bijeli patuljak|bijelom patuljku]] |- |2,4 popodne |[[Komptonova talasna dužina]] [[elektron]]a |- |5 popodne |[[Talasna dužina]] najkraćih [[X-zraka]] |- |rowspan=3 | 10<sup>−11</sup> |rowspan=3 | [[#10 pikometar|22 h]] |- |28 sati |Radijus atoma [[helij]]a. |- |53 pm |[[Bohrov radijus]] (radijus [[vodik|atoma vodika]]) |- |rowspan=4 | 10<sup>−10</sup> |rowspan=4 | [[#100 pikometar|22:00]] |100 pm |1 [[ångström]] (također [[kovalentna veza|kovalentni poluprečnik]] atoma [[sumpor]]a <ref>{{cite web|first=Mark|last=Winter|title=WebElements Periodic Table of the Elements / Sulfur / Radii|url=https://www.webelements.com/sulfur/atom_sizes.html|date=2008|access-date=6. 12. 2008}}</ref>) |- |154 pm | Dužina tipske [[kovalentne veze]] ([[ugljik|C]]–C) |- |280 pm | Prosječna veličina molekula [[voda|vode]] (stvarne dužine mogu varirati) |- |500 pm |Širina [[protein]]skog [[alfa-heliks|α-heliksa]] |- |rowspan=5 | 10<sup>−9</sup>{{Anchor|1E-9}} |rowspan=5 | [[#1 nanometar|1 nanometar]] ([[nanometar|nm]]) |1&nbsp;nm | Prečnik [[karbonska nanocijev|karbonske nanocijevi]]<ref>{{cite journal|vauthors=Flahaut E, Bacsa R, Peigney A, Laurent C|title=Gram-scale CCVD synthesis of double-walled carbon nanotubes|journal=Chemical Communications|volume=12|issue=12|pages=1442–3|date=juni 2003|pmid=12841282|doi=10.1039/b301514a|s2cid=30627446 |url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00926035/file/Flahaut_10551.pdf}}</ref> Diameter of smallest transistor gate (as of 2016)<ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/circuitbreaker/2016/10/6/13187820/one-nanometer-transistor-berkeley-lab-moores-law|title = The world's smallest transistor is 1nm long, physics be damned|date = 6. 10. 2016}}</ref> |- |2&nbsp;nm | Prečnik [[DNK]] heliksa<ref>{{cite web|last=Stewart|first=Robert|title=Dr|url=http://rh.healthsciences.purdue.edu/vc/theory/dna/index.html|website=Radiobiology Software|archive-url=https://web.archive.org/web/20100630161605/http://rh.healthsciences.purdue.edu/vc/theory/dna/index.html|archive-date=30. 6. 2010|access-date=20. 5. 2015|url-status=dead}}</ref> |- |2,5&nbsp;nm | Najmanji [[mikroprocesor]]ski [[tranzistor]]ski [[ulaz (tranzistor)|ulaz]] debljina oksida |- |3,4&nbsp;nm |Dužina [[DNK]] [[okret (biohemija)|okreta]] (10 [[Bazni par|bp]])<ref>{{cite book|title=DNA Interactions with Polymers and Surfactants|url=https://archive.org/details/dnainteractionsw0000unse|publisher=John Wiley & Sons, Inc.|location=Hoboken, NJ|isbn=978-0-470-25818-7|page=[https://archive.org/details/dnainteractionsw0000unse/page/265 265]|first=Dominique|last=Langevin|editor-first1=Rita S|editor-last1=Dias|editor-first2=Bjorn|editor-last2=Lindman|doi=10.1002/9780470286364.ch10|chapter=Chapter 10: DNA-Surfactant/Lipid Complexes at Liquid Interfaces|quote=DNA has 20 elementary charges per helical turn over the corresponding length of 3.4nm|year=2008}}</ref> |- |6–10&nbsp;nm |Debljina [[ćelijska membrana|plazmamembrane]] |- |rowspan=4 | 10<sup>−8</sup> |rowspan=4 | [[#10 nanometara|10&nbsp;nm]] |10&nbsp;nm | Debljina [[ćelijski zid|ćelijskog zida]] u [[Bojenje po Gramu|Gram]]-negativnim [[bakterijama]] |- |10&nbsp;nm |{{od|2016}}, [[10 nanometara]] je bio najmanji u [[proizvodnja poluprovodničkih uređaja|prizvodnji poluprovodničkih uređaja]] [[poluprovodnički čvor|čvor]]<ref>{{cite web|url=https://www.sammobile.com/2016/10/17/samsung-announces-industry-first-mass-production-of-system-on-chip-with-10nm-finfet-technology/|title=Samsung announces industry-first mass production of System-on-Chip with 10nm FinFET technology|last=F.|first=Adnan|website=SamMobile}}</ref> |- |40&nbsp;nm | Ekstremna [[ultraljubičasta svjetlost|ultraljubičasta]] [[talasna dužina]] |- |50&nbsp;nm |[[Visina letenja]] [[glava za čitanje i upisivanje diska|glave]] [[hardwser|tvrdog diska]]<ref>{{cite web|title=Hard drive basics – Capacities, RPM speeds, interfaces, and mechanics|url=https://www.helpwithpcs.com/hardware/hard-drive-basics.php|website=helpwithpcs.com|access-date=13. 7. 2016|archive-date=5. 10. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161005024135/http://www.helpwithpcs.com/hardware/hard-drive-basics.php|url-status=dead}}</ref> |- |rowspan=3 | 10<sup>−7</sup> |rowspan=3 | [[#100 nanometara|100&nbsp;nm]] |121.6&nbsp;nm | [[Talasna dužina]] [[Lyman-alfa linija]]<ref name="ber">Cohn, J. [[University of California, Berkeley]] [http://astro.berkeley.edu/~jcohn/lya.html Lyman alpha systems and cosmology]. Retrieved 21 February 2009.</ref> |- |120&nbsp;nm | Tipski prečnik [[virus ljudske imunodeficijencije]] (HIV)<ref>{{cite book|last1=Seth|first1=S.D.|last2=Seth|first2=Vimlesh|title=Textbook of Pharmacology|date=2009|publisher=Elsevier|isbn=978-81-312-1158-8|page=X111|edition=3rd|url=https://books.google.com/books?id=51ozlZRBvQwC&pg=SL24-PA111}}</ref> |- |400–700&nbsp;nm | Približan raspon talasnih dužina [[vidljiva svjetlost|vidljive svjetlosti]]<ref name="hyp">{{cite web|url=http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/vision/specol.html#c1|title=Color|website=HyperPhysics|date=2016|last=Nave|first=Carl R|publisher=Georgia State University}}</ref> |} ===Ćelijska do ljudska skala=== <!--Grouping entities like red blood cells and Disneyland together doesn't feel appropriate. It should be subdivided, or at least merged into the smaller scale --> {| class="wikitable" !Faktor ([[metar|m]]) !Multiplikacija !Vrijednost !Tačka |- |rowspan=3 | 10<sup>−6</sup>{{Anchor|1E-6}} |rowspan=3 | [[#1 mikrometar|1 mikrometar]] ([[mikrometar|μm]]) (also called 1 micron) |1–4&nbsp;μm | Tipska dužina [[bakterije]]<ref>{{cite web|title=Size of bacteria|url=http://www.whatarebacteria.com/size-of-bacteria/|website=What are bacteria?|access-date=19. 7. 2016}}</ref> |- |4&nbsp;μm | Tipski [[prečnik]] [[paukova mreža|paukove niti]]<ref>{{cite web|title=Engineering properties of spider silk|url=http://web.mit.edu/course/3/3.064/www/slides/Ko_spider_silk.pdf|website=web.mit.edu|last1=Ko|first1=Frank K.|last2=Kawabata|first2=Sueo|last3=Inoue|first3=Mari|last4=Niwa|first4=Masako|last5=Fossey|first5=Stephen|last6=Song|first6=John W.}}</ref> |- |7&nbsp;μm | Tipska veličina [[eritrocit|crvenih krvnih zrnaca]]<ref>{{cite web|last1=Doohan|first1=Jim|title=Blood cells|url=http://www.biosbcc.net/doohan/sample/htm/Blood%20cells.htm|website=biosbcc.net|access-date=19. 7. 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160723113019/http://www.biosbcc.net/doohan/sample/htm/Blood%20cells.htm|archive-date=23. 7. 2016|df=dmy-all}}</ref> |- |rowspan=4 | 10<sup>−5</sup> |rowspan=4 | [[#10 mikrometara|10&nbsp;μm]] |10&nbsp;μm | Tipiska veličina vodene kapljice magle ili oblaka |- |10&nbsp;μm | Širina [[tranzistor]]a u [[Intel 4004]], prvom komercijalnom [[mikroprocesor]]u na svijetu |- |12&nbsp;μm |Širina [[akrilno vlakno|akrilnih vlakana]] |- |17-181&nbsp;μm |Raspon širine ljudskih [[dlaka]]<ref name="Physics Factbook">According to ''The [[Physics]] Factbook'', the diameter of human hair ranges from 17 to 181&nbsp;μm{{cite web|url=https://hypertextbook.com/facts/1999/BrianLey.shtml|title=Width of a Human Hair|last=Ley|first=Brian|year=1999|website=The Physics Factbook}}</ref> |- |rowspan=3 | 10<sup>−4</sup> |rowspan=3 | [[#100 mikrometrara|100&nbsp;μm]] |340&nbsp;μm | Veličina [[piksel]]a na 17-inčnom monitoru rezolucije 1024×768 |- |560&nbsp;μm |Debljina središnjeg područja čovjekove [[rožnjača|rožnjače]]<ref name="ReferenceA">{{cite journal|vauthors=Liu Z, Huang AJ, Pflugfelder SC|title=Evaluation of corneal thickness and topography in normal eyes using the Orbscan corneal topography system|journal=The British Journal of Ophthalmology|volume=83|issue=7|pages=774–8|date=juli 1999|pmid=10381661|pmc=1723104|doi=10.1136/bjo.83.7.774}}</ref> |- |750&nbsp;μm | Maksimalni prečnik ''[[Thiomargarita namibiensis]]'', najveće ikada otkrivene bakterije ({{od|2010|lc=y}}) |- |rowspan=3 | 10<sup>−3</sup>{{Anchor|1E-3}} |rowspan=3 | [[#1 milimetar|1 milimetar]] ([[milimetar|mm]]) |~5&nbsp;mm | Dužina prosječnih [[buha]] je 1–10&nbsp;mm (obično <5&nbsp;mm)<ref name=BugGuide>[https://bugguide.net/node/view/7040 Order Siphonaptera – Fleas – BugGuide.Net] Accessed 29 April 2014</ref> |- |2,54&nbsp;mm |1/10t inča; udaljenost između pinova u [[dvolinijski paket|DIP]] (dvolinijskom pakovanju) elektronskik komponenti |- |5,70&nbsp;mm |Prečnik projektila u [[5,56×45mm NATO]] municije |- |rowspan=3 | 10<sup>−2</sup> |rowspan=3 | [[#1 centimetar|1 centimetar]] ([[centimetar|cm]]) |20&nbsp;mm |Približna širina [[prst]]a odraslog čovjeka |- |54&nbsp;mm × 86&nbsp;mm |Dimenzije [[kreditna kartica|kreditne kartice]], prema [[ISO/IEC 7810 ID-1]] standardu |- |73–75&nbsp;mm |Prečnik [[Bejzbol (lopta)|bejzbol]], prema smernicama [[Major League Baseball]] <!-- Izračunato na osnovu zahteva da obim bude 9 do 9,25 inča: 9*2,54/pi=73 mm. 9,25*2,54/pi=75 mm --><ref name="Official Rules">{{cite web|title=Official Rules|url=http://mlb.mlb.com/mlb/official_info/official_rules/official_rules.jsp|publisher=MLB|access-date=30. 9. 2011}}</ref> |- |rowspan=3 | 10<sup>−1</sup> |rowspan=3 | [[#1 decimetar|1 decimetar]] ([[decimetar|dm]]) |120&nbsp;mm |Dijametar [[kompakt disk|kompakd diska]] |- |660&nbsp;mm | Dužina najdužih [[Pinus|borovih]] češera, proizvedenih od [[Pinus|šećernog bora]]<ref>{{cite web|url=http://www.na.fs.fed.us/Spfo/pubs/silvics_manual/Volume_1/pinus/lambertiana.htm|title=Pinus lambertiana|authors=Bohun B. Kinloch, Jr. and William H. Scheuner|access-date=19. 1. 2017|archive-date=8. 6. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110608015717/http://www.na.fs.fed.us/Spfo/pubs/silvics_manual/Volume_1/pinus/lambertiana.htm|url-status=dead}}</ref> |- |900&nbsp;mm | Prosječna dužina [[rapija]], [[mačevanje|mačevalačkog]] mača<ref name="2-Clicks Swords">{{cite web|url=https://www.2-clicks-swords.com/article/what-is-a-rapier.html|title=What is a rapier – Renaissance swords Rapiers|publisher=2-Clicks Swords|access-date=1. 1. 2023|archive-date=24. 6. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210624033750/https://www.2-clicks-swords.com/article/what-is-a-rapier.html|url-status=dead}}</ref> |} ===Ljudska do astronomska skala=== {| class="wikitable" !Faktor ([[metar|m]]) !Višestrukost !Vrijednost !Tačka |- |rowspan=3 | 1 metre{{Anchor|1E0}} |rowspan=3 | [[#1 metar|1 metar]] ([[metar|m]]) |1&nbsp;m (tačno) |Od 1983., definisano kao dužina putanje koju pređe svjetlost u [[vakuum]]u<br>u vremenskom intervalu od 1/299,792,458 [[sekunda]]. Pogledajte [[historija metra]] za prethodne definicije. |- |2,72&nbsp;m |Visina [[Robert Wadlow|Roberta Wadlowa]], najvišeg poznatog čovjeka.<ref name="Guinness">{{cite web|url=http://www.guinnessworldrecords.com/records/hall-of-fame/robert-wadlow-tallest-man-ever|title=Robert Wadlow: Tallest man ever|publisher=Guinness World Records}}</ref> |- |8,38 m | Dužina [[london]]skog autobusa ([[AEC Routemaster]]) |- |rowspan=3 | 10<sup>1</sup> |rowspan=3 | [[#1 decametar|1 decametar]] ([[decametar|dam]]) |33 m | Dužina najdužeg poznatog [[plavetni kit|plavog kita]]<ref>{{cite web|url=http://nationalzoo.si.edu/Animals/AnimalRecords/|title=Animal Records|publisher=Smithsonian National Zoological Park|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20040823234342/http://nationalzoo.si.edu/Animals/AnimalRecords/|archive-date=23. 8. 2004|df=dmy-all}}</ref> |- |52 m | Visina [[Nijagarini vodopadi|Nijagarinih vodopada]]<ref name="Niagara Parks Commission">{{cite web|title=Niagara Falls Geology Facts & Figures|url=http://www.niagaraparks.com/media/geology-facts-figures.html|publisher=Niagara Parks Commission|access-date=29. 6. 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110719093559/http://www.niagaraparks.com/media/geology-facts-figures.html|archive-date=19. 7. 2011|df=dmy-all}}</ref> |- |93,47 m | Visina [[Kip slobode|Kipa slobode]] |- |rowspan=4 | 10<sup>2</sup> |rowspan=4 | [[#1 hektometar|1 hektometar]] ([[hektometar|hm]]) |105 m | Dužina tipskog [[fudbalski teren|fudbalskog terena]] |- |137 m (147 m) | Visina (sadašnja i originalna) [[Velika piramida u Gizi|Velike piramide u Gizi]] |- |300 m |Visina [[Ajfelov toranj|Ajfelovog tornja]], jednog od poznatih spomenika [[Pariz]]a |- |979 m |Visina [[Salto Angel]], najvišeg vodopada na svijetu koji slobodno pada ([[Venecuela]]) |- |rowspan=3 | 10<sup>3</sup> |rowspan=3 | [[#1 kilometar|1 kilometar]] ([[kilometar|km]]) |2,3&nbsp;km |Dužina [[brana Tri klisure|brane Tri klisure]], najveće [[brana|brane]] na svijetu<ref name="Three Gorges Dam">{{cite web|url=https://www.encyclopedia.com/environment/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/three-gorges-dam|title=Three Gorges Dam|publisher=Cengage Learning|website=encyclopedia.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ibiblio.org/chinesehistory/contents/07spe/specrep01.html#Quick%20Facts|title=Exploring Chinese History :: Special Reports :: The Three Gorges Dam Project}}</ref> |- |3,1&nbsp;km | Najuža širina [[Mesinski tjesnac|Mesinskog tjesnaca]], koji razdvaja [[Apeninsko poluostrvo]] i [[Sicilija|Siciliju]] |- |8.848&nbsp;km |Visina [[Mont Everest]]a, najviše planine na Zemlji |- |rowspan=3 | 10<sup>4</sup> |rowspan=3 | [[#10 kilometara|10&nbsp;km]]<!-- aka zastarjeli izraz mirijametar --> |10,9&nbsp;km |Dubina [[Challenger Deep]]a u [[Marijanska brazda|Marijanskoj brfazdi]], najdublja poznata tačka na Zemljinoj površini |- |27&nbsp;km |Obim [[Veliki hadronski sudarač|Velikog hadronskog sudarača]], {{od|maja 2010.|lc=on}} najvećeg [[akcelerator čestica|akceleratora čestica]] |- |42.195&nbsp;km |Dužina [[maraton]]a |- | rowspan="4" |10<sup>5</sup> | rowspan="4" |[[#100 kilometara|100&nbsp;km]] |100&nbsp;km |Udaljenost koju [[IAU]] smatra granicom do [[prostor]]a, zvana [[Karmanova linija]] |- |163&nbsp;km |Dužina [[Suecki kanal|Sueckog kanala]], koji povezuje [[Sredozemno more]] sa [[Crveno more|Crvenim morem]] |- |491&nbsp;km |Dužina [[Pirineji|Pireneja]], [[planinski lanac|planinskog lanca]] koji razdvaja [[Španija|Španiju]] i [[Francuska|Francusku]] |- |974,6&nbsp;km |Najveći prečnik patuljaste planete [[Ceres (planeta)|Ceres]].<ref name="ReferenceB">{{cite journal|vauthors=Thomas PC, Parker JW, McFadden LA, Russell CT, Stern SA, Sykes MV, Young EF|title=Differentiation of the asteroid Ceres as revealed by its shape|journal=Nature|volume=437|issue=7056|pages=224–6|date=septembar 2005|pmid=16148926|doi=10.1038/nature03938|bibcode=2005Natur.437..224T|s2cid=17758979}}</ref> |- | rowspan="9" | 10<sup>6</sup>{{Anchor|1E6}} | rowspan="9" | [[#1 megametar|1 megametar]] ([[megametar|Mm]]) |2.38 Mm | Prečnik patuljaste planete [[Pluton]], nekada najmanja [[planeta|planetna]] kategorija<ref name="Asteroid-planet?" group=note>Tačna [[Sunčev sistem|kategorija]] (asteroid, patuljasta planeta ili planeta) kojoj pripadaju određeni objekti Sunčevog sistema, podvrgnuta je izvjesnoj reviziji od otkrića vansolarnih planeta i transneptunskih objekata</ref> u Sunčevom sistemu |- |3,48&nbsp;mm |Prečnik [[Mjesec]]a |- |5,2&nbsp;mm |Tipska udaljenost koju je prešao pobjednik [[24 sata Le Mansa]] automobilske utrke izdržljivosti |- |6.371 Mm |Prosjek [[Zemljin radijus|Polumjera Zemlje]] |- |6.378 Mm |[[Ekvator]]ski poluprečnik Zemlje |- |6,4&nbsp;mm |Dužina [[Veliki kineski zid|Velikog kineskog zida]] |- |6,6&nbsp;mm |Približna dužina dvije najduže rijeke, [[Nil]] i [[rijeka Amazon|Amazon]] |- |7.821 Mm |Dužina [[Transkanadski autoput|Transkanadskog autoputa]] |- |9.288 Mm |Dužina [[Transsibirska željeznica|Transsibirske željeznice]], najduže na svijetu |} ===Astronomska skala=== {| class="wikitable" !Faktor ([[metar|m]]) !Višestrukost !Vrijednost !Tačka |- | rowspan="3" | 10<sup>7</sup>{{Anchor|1E7}} | rowspan="3" | [[#10 megametara|10&nbsp;Mm]] |12.756 Mm |[[Ekvator]]ski prečnik Zemlje |- |20.004 Mm |Dužina [[meridijan (geografija)|meridijana]] na Zemlji (udaljenost između Zemljinih polova duž površine)<ref>{{Cite journal |last=Weintrit |first=Adam |date=2013 |title=So, What is Actually the Distance from the Equator to the Pole? – Overview of the Meridian Distance Approximations |url=http://www.transnav.eu/Article_So,_What_is_Actually_the_Distance_Weintrit,26,435.html |journal=TransNav, the International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation |language=en |volume=7 |issue=2 |pages=259–272 |doi=10.12716/1001.07.02.14 |issn=2083-6473}}</ref> |- |40.075 Mm |Dužina Zemljinog [[ekvator]]a |- |rowspan=3 | 10<sup>8</sup>{{Anchor|1E8}} |rowspan=3 | [[#100 megametrara|100&nbsp;Mm]] |142.984 Mm |Prečnik [[Jupiter]]a |- |299.792 Mm |Udaljenost koju svjetlost pređe u vakuumu u jednoj sekundi ([[svjetlosna sekunda]], tačno 299,792,458 m po definiciji [[brzina svjetlosti|brzine svjetlosti]]) |- |384.4 Mm |[[Mjesec|Mjesečeva]] orbitna udaljenost od Zemlje |- |rowspan=2 | 10<sup>9</sup>{{Sidro|1E9}} |rowspan=2 | [[#1 gigametar|1 gigametar]] ([[gigametar|Gm]]) |1,39&nbsp;Gm |Prečnik [[Sunce|Sunca]] |- |5,15&nbsp;Gm |Najveća kilometraža ikada zabilježena automobilom (3,2 miliona milja od 1966. [[Volvo P1800|Volvo P-1800S]])<ref>{{cite web |title=Volvo owner Irv Gordon, who drove 3.2M miles in his P1800, has died |url=https://www.autoblog.com/2018/11/16/irv-gordon-dies-volvo-p1800-mileage-record/ |website=autoblog.com |access-date=23. 1. 2021 |date=16. 11. 2018}}</ref> |- | 10<sup>10</sup>{{Anchor|1E10}} | [[#10 gigametara|10 Gm]] |18 Gm | Otprilike jedna [[svjetlosna minuta]] |- | rowspan=1 | 10<sup>11</sup>{{Anchor|1E11}} | rowspan=1 | [[#100 gigametara|100 Gm]] |150&nbsp;Gm |1 [[astronomska jedinica]] (au); srednja udaljenost između Zemlje i Sunca |- |rowspan=5 | 10<sup>12</sup>{{ Anchor |1E12}} |rowspan=5 | [[#1 terametar|1 terametar]] (Tm) |1.3&nbsp;Tm |Optički prečnik [[Betelgeus]]a |- |1.4&nbsp;Tm |Orbitna udaljenost [[Saturn]]a od Sunca |- |2&nbsp;Tm |Procijenjeni optički prečnik [[VY Canis Majoris]], jedne od [[lista najvećih zvijezda|najvećih poznatih zvijezda]] |- |5,9&nbsp;Tm |Orbitna udaljenost [[Pluton]]a od Sunca |- |~ 7,5&nbsp;Tm |Spoljna granica [[Kuiperov pojas|Kuiperovog pojasa]] |- |rowspan=3 | 10<sup>13</sup>{{ Anchor |1E13}} |rowspan=3 | [[#10 terametara|10 Tm]] | |Prečnik [[Sunčev sistem|Sunčevog sistema]] kao cjeline<ref name="Burgess_and_Quevedo"/> |- |21.49&nbsp;Tm | Udaljenost svemirske letjelice ''[[Voyager 1]]'' od Sunca (Od oktobra 2018.), do sada najudaljenijeg objekta koji je napravio čovjek<ref>{{cite web|url=http://heavens-above.com/solar-escape.aspx|title=Spacecraft escaping the Solar System|access-date=19. 10. 2018|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181007015036/https://www.heavens-above.com/SolarEscape.aspx|archive-date=7. 10. 2018|website=Heavens Above|df=dmy-all}}</ref> |- |62.03&nbsp;Tm | Procijenjeni radijus [[horizont]]a događaja [[crna rupa|supermasivne crne rupe]] u [[NGC 4889]], najvećoj poznatoj crnoj rupi do danas |- |rowspan=2 | 10<sup>14</sup>{{ Anchor |1E14}} |rowspan=2 | [[#100 terametara|100 Tm]] |180&nbsp;Tm |Veličina [[disk krhotina|diska krhotina]] oko zvijezde [[51 Pegasi]]<ref>{{cite web|url=http://esciencenews.com/articles/2009/09/24/twin.keck.telescopes.probe.dual.dust.disks|title=Twin Keck telescopes probe dual dust disks|website=(e) Science News|date=24. 9. 2009}}</ref> |- |200&nbsp;Tm{{Anchor|1E15}} | Ukupna dužina molekula [[DNK]] u svim ćelijama organizma odraslog čoveka |- |rowspan=2 | 10<sup>15</sup> |rowspan=2 | [[#1 petametar|1 pentametarn]] (Pm) |~7.5&nbsp;Pm | Pretpostavljena vanjska granica Oortovog oblaka (~ 50,000 au) |- |9.461&nbsp;Pm | Udaljenost prijeđena svjetlošću u [[vakuum]]u u jednoj godini; pri svojoj sadašnjoj brzini, ''Voyageru 1'' bi trebalo 17.500 godina da pređe ovu udaljenost |- |rowspan=3 | 10<sup>16</sup>{{Anchor|1E16}} |rowspan=3 | [[#10 petametara|10 Pm]] |30.857&nbsp;Pm |1 [[parsek]] |- |39.9&nbsp;Pm | Udaljenost do najbliže zvijezde ([[Proxima Centauri]]) |- |41.3&nbsp;pm |Od marta 2013, udaljenost do najbliže otkrivene [[planeta|ekstrasolarne planete]] ([[Alpha Centauri Bc]]) |- |rowspan=2 | 10<sup>17</sup>{{Anchor|1E17}} |rowspan=2 | [[#100 petametara|100 Pm]] |193&nbsp;Pm |Od oktobra 2010, udaljenost do najbliže otkrivene ekstrasolarne planete s potencijalom da podrži život kakav poznajemo ([[Gliese 581 d]]) |- |615&nbsp;Pm |Približni radijus ljudskog radio balona, uzrokovanog televizijskim emisijama velike snage koje cure kroz atmosferu u svemir |- ||10<sup>18</sup>{{Anchor|1E18}} ||[[#1 egzametar|1 egzametar]] (Em) |1.9&nbsp;Em |Udaljenost do obližnjeg [[solarni blizanac|solarnog blizanca]] ([[HIP 56948]]), zvijezde sa svojstvima gotovo identičnim našem [[Sunce|Suncu]]<ref>{{cite magazine|last=Shiga|first=David|url=https://www.newscientist.com/article/dn12725-suns-twin-an-ideal-hunting-ground-for-alien-life.html|title=Sun's 'twin' an ideal hunting ground for alien life|magazine=New Scientist|access-date=3. 10. 2007}}</ref> |- |10<sup>19</sup>{{Anchor|1E19}} |[[#10 egzametara|10 Em]] |9.46 Em | Prosječna debljina [[Galaksija Mliječni put|Mliječnog puta]]<ref>{{cite web|last1=Christian|first1=Eric|last2=Samar|first2=Safi-Harb | authorlink2 = Samar Safi-Harb|title=How large is the Milky Way?|url=http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/ask_astro/answers/980317b.html|archive-url=https://web.archive.org/web/19990202064645/http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/ask_astro/answers/980317b.html|url-status=dead|archive-date=2. 2. 1999|access-date=14. 11. 2008}}</ref> (1,000 to 3,000 ly by Hydrogen line<ref>{{cite book|last=Duncan|first=Martin|title=Physics 216 – Introduction to Astrophysics|chapter=16|chapter-url=http://www.physics.queensu.ca/~phys216/ch16B.pdf|date=2008|access-date=14. 11. 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081217023721/http://www.physics.queensu.ca/~phys216/ch16B.pdf|archive-date=17. 12. 2008|df=dmy-all}}</ref>) |- |rowspan=1 | 10<sup>20</sup>{{Anchor|1E20}} |[[#100 egzametara|100 Em]] |113.5 Em | Debljina plinovitog diska [[Galaksija Mliječni put|Mliječnog puta]].<ref>{{cite web|url=http://news.smh.com.au/milky-way-fatter-than-first-thought/20080220-1tbv.html|title=Milky Way fatter than first thought|access-date=14. 11. 2008|date=20. 2. 2008|website=The Sydney Morning Herald|publisher=Australian Associated Press|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080428132510/http://news.smh.com.au/milky-way-fatter-than-first-thought/20080220-1tbv.html|archive-date=28. 4. 2008|df=dmy-all}}</ref> |- |rowspan=6 | 10<sup>21</sup>{{Anchor|1E21}} |rowspan=6 | [[#1 zetametar|1 zetametar]] (Zm) |- |1.54&nbsp;Zm |Distanca do [[Supernova 1987a|SN 1987A]], najnovija supernova golim okom |- |1,62&nbsp;Zm |Udaljenost do [[Veliki Magelanov oblak|Velikog maglenog oblaka]] ([[patuljasta galaksija]] [[orbita]] u [[Mliječni put|Mliječnom putu]]) |- |1,66&nbsp;Zm |Udaljenost do [[Mali Magelanov oblak|Malog Magelanovog oblaka]] (još jedna patuljasta galaksija koja kruži oko Mliječnog puta) |- |1.9&nbsp;Zm |Prečnik galaksijskg diska [[galaksija Mliječni put|Galaksije Mliječni put]]<ref>{{cite journal|author=M. López-Corredoira, C. Allende Prieto, F. Garzón, H. Wang, C. Liu and L. Deng|url=https://www.aanda.org/articles/aa/full_html/2018/04/aa32880-18/aa32880-18.html |title=Disk stars in the Milky Way detected beyond 25 kpc from its center|journal=Astronomy & Astrophysics|volume=612|pages=L8|doi=10.1051/0004-6361/201832880|year=2018|bibcode=2018A&A...612L...8L|arxiv=1804.03064|s2cid=59933365 }}</ref><ref>{{cite press release|first=David|last=Freeman|title=The Milky Way galaxy may be much bigger than we thought|url=https://www.nbcnews.com/mach/science/milky-way-galaxy-may-be-much-bigger-we-thought-ncna876966|date=25. 5. 2018|publisher=CNBC}}</ref><ref name="rpi2015">{{cite press release|first=Mary L.|last=Martialay|title=The Corrugated Galaxy—Milky Way May Be Much Larger Than Previously Estimated|url=http://news.rpi.edu/content/2015/03/09/rippling-milky-way-may-be-much-larger-previously-estimated|date=11. 3. 2015|publisher=Rensselaer Polytechnic Institute|archive-url=https://web.archive.org/web/20150313123405/http://news.rpi.edu/content/2015/03/09/rippling-milky-way-may-be-much-larger-previously-estimated|archive-date=13. 3. 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.space.com/29270-milky-way-size-larger-than-thought.html|title=Size of the Milky Way Upgraded, Solving Galaxy Puzzle|work=Space.com|last=Hall|first=Shannon|date=4. 5. 2015|access-date=9. 6. 2015|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150607104254/http://www.space.com/29270-milky-way-size-larger-than-thought.html|archive-date=7. 6. 2015}}</ref> |- |6.15&nbsp;Zm | Prečnik diska oreola niske površinske svjetline gigantske spiralne galaksije [[Malin 1]] |- |rowspan=4 | 10<sup>22</sup>{{Anchor|1E22}} |rowspan=4 | [[#10 zetametara|10 Zm]] |13.25&nbsp;Zm | Radijus difuznog zvjezdanog oreola [[IC 1101]], jedne od najvećih poznatih [[galaksija]] |- |24&nbsp;Zm |Udaljenost do [[galaksija Andromeda|Andromede]] |- |30.857&nbsp;Zm |1 [[megaparsec]] |- |50&nbsp;Zm |Prečnik [[Lokalna grupa|Lokalne grupe]] [[galaksija]] |-|10<sup>23</sup>{{Anchor|1E23"}} |[[#100 zetametara|100 Zm]] |300–600&nbsp;Zm |Udaljenost do [[Djevičino jato|jato Djevice]] od [[galaksija|galaksije]] |- |rowspan=4 | 10<sup>24</sup>{{Anchor|1E24}} |rowspan=4 | [[#1 jotametar|1 jotametar]] (Ym) |2,19&nbsp;Ym |Prečnik za [[Lokalni Superklaster]] i najveće šupljine i filamenta |- |2,8&nbsp;Ym |[[Kraj veličine]] |- |~5&nbsp;Ym |Prečnik [[superklaster Horologij|superklastera Hologija]]<ref>{{cite web|url=http://www.atlasoftheuniverse.com/superc/hor.html|title=The Horologium Supercluster|website=Atlas of the Universe}}</ref> |- |9.461&nbsp;Ym{{Anchor|1E25}} | Prečnik [[Kompleks superjata Riba-Cetus|Kompleksa superjata Riba-Cetus]], kompleksa superjata u kojem živimo |- |rowspan=3 | 10<sup>25</sup> |rowspan=3 | [[#10 jotametara|10 Ym]] |13&nbsp;Ym | Dužina [[Sloan Great Wall]]a, džinovskog zida od galaksija ([[galaksijski filament]])<ref>{{Cite journal |arxiv = astro-ph/0310571|bibcode = 2005ApJ...624..463G|title = A Map of the Universe|journal = The Astrophysical Journal|volume = 624|issue = 2|pages = 463|last1 = Gott|first1 = J. Richard|last2 = Jurić|first2 = Mario|last3 = Schlegel|first3 = David|last4 = Hoyle|first4 = Fiona|last5 = Vogeley|first5 = Michael|last6 = Tegmark|first6 = Max|last7 = Bahcall|first7 = Neta|last8 = Brinkmann|first8 = Jon|year = 2005|doi = 10.1086/428890|s2cid = 9654355}}</ref> |- |30.857&nbsp;Ym |1 [[Gigaparsec]] |- |37.84&nbsp;Ym |Dužina [[Huge-LQG]], grupe od 73 [[kvazar]]a |- |rowspan=3 | 10<sup>26</sup>{{Anchor|1E26}} |rowspan=3 | [[#100 jotametara|100 Ym]] |95&nbsp;Ym | Procijenjena [[mjere udaljenosti (kosmologija)|razdaljina putovanja svjetlosti]] do određenih [[kvazar]]a. Dužina [[veliki zid Herkules-Korona borealis|velikog zida Hercules–Korona Borealis]], kolosalni zid galaksija, najveća i najmasivnija struktura u vidljivom svemiru od 2014. |- |127&nbsp;Ym |Procijenjena udaljenost putovanja svjetlosti do [[GN-z11]], [[lista najudaljenijih astronomskih objekata|najudaljenijih objekata]] ikada posmatranih |- |870&nbsp;Ym |Približni promjer ([[udaljenost kretanja]]) [[vidljivi svemir|vidljivog svemira]]<ref name="Burgess_and_Quevedo"/> |- |10<sup>27</sup>{{Anchor|1E27}} |[[#1 ronametar|1 Rm]] <!-- prethodna verzija ovog unosa prijavila je prečnik kao radijus --> |1.2&nbsp;Rm |Donja granica (moguće beskonačnog) radijusa univerzuma, ako je [[3-sfera]], prema jednoj procjeni koristeći [[WMAP]] podatke sa 95% pouzdanosti<ref>{{cite journal|arxiv=astro-ph/0605709|title=How Many Universes Do There Need To Be?|last1=Scott|first1=Douglas|last2=Zibin|first2=J.P.|journal=International Journal of Modern Physics D|volume=15|number=12|pages=2229–2233|date=2006|doi=10.1142/S0218271806009662|bibcode=2006IJMPD..15.2229S|s2cid=119437678}}</ref> To ekvivalentno implicira da postoji najmanje 21 volumen veličine [[horizont čestica|horizonta čestica]] u svemiru.<!-- The article this entry is based on has been withdrawn by the author, specifically due to an error in the lower-bound estimate itself |- |3.8 Rm | Donja granica homogenog univerzuma izvedena iz svemirske letjelice [[Planck]]<ref>{{cite arxiv|arxiv=1304.1181|title=Inflationary Super-Hubble Waves and the Size of the Universe|first1=Thiago S.|last1=Pereira|first2=Luis Gustavo T.|last2=Silva|date=3. 4. 2013}}</ref> --> |- |<math>10^{10^{115}}</math><ref name="exponents" group="note">10<sup>115</sup> je 1 iza kojeg slijedi 115 nula, ili [[googol]] pomnožen sa kvadrilionom. 10<sup>10<sup>115</sup></sup> je 1 nakon čega slijedi kvadrilion googol nula. 10<sup>10<sup>10<sup>122</sup></sup></sup>je 1 praćeno 10<sup>10<sup>122</sup></sup> (a [[googolpleksd]]<sup>10 sextillion</sup>) nula.</ref> |<math>10^{10^{115}}</math> Qm |<math>10^{10^{115}}</math>Qm |Prema zakonima vjerovatnoće, udaljenost koja se mora preći dok ne naiđe na volumen prostora identičan našem [[uočljivi svemir|uočljivom svemiru]] sa uslovima identičnim našim.<ref name="TegmarkPUstaple">{{Cite journal |pmid = 12701329|year = 2003|last1 = Tegmark|first1 = M.|title = Parallel universes. Not just a staple of science fiction, other universes are a direct implication of cosmological observations|url = https://archive.org/details/sim_scientific-american_2003-05_288_5/page/40|journal = Scientific American|volume = 288|issue = 5|pages = 40–51|doi = 10.1038/scientificamerican0503-40|arxiv = astro-ph/0302131|bibcode = 2003SciAm.288e..40T}}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Tegmark M|title=Parallel universes. Not just a staple of science fiction, other universes are a direct implication of cosmological observations|url=https://archive.org/details/sim_scientific-american_2003-05_288_5/page/40|journal=Scientific American|volume=288|issue=5|pages=40–51|date=maj 2003|pmid=12701329|doi=10.1038/scientificamerican0503-40|arxiv=astro-ph/0302131|bibcode=2003SciAm.288e..40T}}</ref> |- |<math>10^{10^{10^{122}}}</math> |<math>10^{10^{10^{122}}}</math> Qm |<math>10^{10^{10^{122}}}</math>Qm | Maksimalna veličina svemira nakon [[kosmološka inflacija|kosmološke inflacije]], implicirana jednom rezolucijom [[Prijedlog bez granica|Predloga bez granica]]<ref>{{Cite journal |arxiv = hep-th/0610199|bibcode = 2007JCAP...01..004P|title = Susskind's challenge to the Hartle Hawking no-boundary proposal and possible resolutions|journal = Journal of Cosmology and Astro-Particle Physics|volume = 2007|issue = 1|pages = 004|last1 = Page|first1 = Don N.|last2 = Allende Prieto|first2 = C.|last3 = Garzon|first3 = F.|last4 = Wang|first4 = H.|last5 = Liu|first5 = C.|last6 = Deng|first6 = L.|year = 2007|doi = 10.1088/1475-7516/2007/01/004|s2cid = 17403084}}</ref> |} <!-- Note: non-breaking space &nbsp; is not needed near the start of a line --> ==Manje od 1 zeptometra== ''{{vanchor| joktometar}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|ym}}'') je [[jedinica mjere|jedinica]] [[dužine]] u [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednako {{nowrap|1=10<sup>&minus;24</sup>&nbsp;[[metar]]a}}. Da bismo pomogli u poređenju različitih [[red veličine|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužine]] kraće od 10<sup>−21</sup> [[metar|m]] (1 zm). *1,6 × 10<sup>−5</sup> kvektometara (1,6 × 10<sup>−35</sup> metara) – [[Planckova dužina]] (Mjere udaljenosti kraće od ove nemaju fizički smisla, prema sadašnjim teorijama [[fizika|fizike]].) *1 qm – 1 kvektometar, najmanja imenovana podjela metra u [[SI bazna jedinica]] dužine, jedan nemilionti dio metra *1 rm – 1 rontometar, podjela metra u [[SI bazna jedinica]] dužine, jedan oktiloni dio metra *10 rm – dužina jedne strane kvadrata čija je površina [[šupa]], jedinica [[Poprečni presjek (fizika)|ciljnog presjeka]] korištena u [[nuklearna fizika|nuklearnoj fizici]] *2 ym – efektivni polumjer poprečnog presjeka od 1&nbsp;[[MeV]] [[neutrino]] koje su mjerili [[Clyde Cowan]] i [[Frederick Reines]] ==1 zeptometar== ''{{vanchor|zeptometar}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|zm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] u [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednak {{nowrap|1=10<sup>&minus;21</sup>&nbsp;[[metar]]a}}. Da bismo pomogli u poređenju različitih [[red veličina|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužine]] između 10<sup>−21</sup> [[metar|m]] i 10<sup>−20</sup> m (1 zm i 10 zm). *2 zm – gornja granica za širinu [[kosmički niz|kosmičkog niza]] u teoriji struna. **2 zm – poluprečnik efektivnog [[Poprečni presek (fizika)|poprečni presek]] za [[redovi veličine (energija)#1E-9|20]] [[GeV]] [[neutrino]] [[nukleon]]{{Potreban citat|datum=mart 2018}} *7 zm – radijus efektivnog poprečnog presjeka za [[redovi veličine|250]] GeV neutrina koji se raspršuje od nukleona. ==10 zeptometara== Da bi pomogao u poređenju različitih [[red veličina|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužina]] između 10<sup>−20</sup> [[metar|m]] i 10<sup>−19</sup> m (10 [[Zeptometar|zm]] i 100 zm). ==100 zeptometara== Da bi pomogao u poređenju različitih [[re veličina|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi dužine između 10<sup>−19</sup> [[metar|m]] i 10<sup>−18</sup> m (100 [[zeptometar|zm]] i 1 [[Atometar|am]]). *177 zm – [[de Broglieva talasna dužina]] od [[proton]]a na [[Veliki hadronski sudarač|Velikom hadronskom sudaraču]] (7 TeV od 2010.) ==1 atometar== Da bi pomogao u poređenju različitih [[red veličina|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi dužine između 10<sup>−19</sup> [[metar|m]] i 10<sup>−18</sup> m (100 [[zeptometar|zm]] i 1 [[Atometar|am]]). *177 zm – [[de Broglieva talasna dužina]] od [[proton]]a na [[Veliki hadronski sudarač|Velikom hadronskom sudaraču]] (7 TeV od 2010.) ==1 atometar== ''{{vanchor|atometar}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|am}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] u [[metrički sistem]] jednak {{nowrap|1=10<sup>&minus;18</sup>&nbsp;[[metar]]s}}. Da bi pomogao u poređenju različitih [[redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužina]]s između 10<sup>−18</sup> [[metar|m]] i 10<sup>−17</sup> m (1h i 10h). *1 ujutro – osjetljivost [[LIGO]] detektora za [[gravitacijski talas]] *1 ujutro – gornja granica za veličinu [[kvark]]ova i [[elektron]]a ==10 atometara== Da bismo pomogli u poređenju različitih [[redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužina]]s između 10<sup>−17</sup> [[metar|m]] i 10<sup>−16</sup> m (10 [[atometar|am]] i 100 ujutro). *10 ujutro – domet slabe sile ==100 atometara== Da bi pomogao u poređenju različitih redova veličine, ovaj odjeljak navodi dužine između 10<sup>−16</sup> [[metar|m]] i 10<sup>−15</sup> m (100 [[atometar|am]] i 1 [[femtometar|fm]]). *100 ujutro – sve dužine kraće od ove udaljenosti nisu potvrđene u smislu veličine. *850 ujutro – približni radijus [[proton]]a ==1 femtometar== ''{{vanchor|[[femtometar]]}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|fm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] od [[dužina]] u [[metričkom sistemu]] jednako {{nowrap|1=10<sup>&minus;15</sup>&nbsp;[[metar]]s}}. U [[fizika čestica|fizici čestica]], ova jedinica se češće naziva [[fermi (jedinica)|{{vanchor|fermi}}]], također sa skraćenicom "fm". Da bismo pomogli u poređenju različitih redova veličine, ovaj odjeljak navodi [[dužine]] između 10<sup>−15</sup> [[metar]]a i 10<sup>−14</sup> metara (1 femtometar i 10 fm). *1 fm – prečnik [[neutron]]a, približna granica dometa [[jaka interakcija|sila boje]] koju između [[kvark]]ova prenosi [[gluon]]e<ref name=profmattstrassler/><ref name=Kolena_at_Duke/> *1.5 fm – prečnik [[poprečni presjek (fizika)|poprečni presjek raspršenja]] od 11 [[elektron volt|MeV]] [[proton]] sa ciljnim protonom *1,75 fm – efektivni prečnik naboja [[proton]]a<ref>{{cite web |url=https://physics.nist.gov/cgi-bin/cuu/Value?rp |website=The NIST Reference on Constants, Units, and Uncertainty |title=proton rms charge radius}}</ref> *2.81794 fm – [[klasični elektronski radijus]] *3 fm – približna granica dometa [[jaka interakcija|nuklearnih sila vezivanja]] posredovana [[mezon]]ima<ref name=profmattstrassler/><ref name=Kolena_at_Duke/> *7 fm – radijus efektivnog poprečnog presjeka za jezgro [[zlato|zlata]] koje raspršuje [[redovi veličine (energija)|6]] [[elektron volt|MeV]] [[alfa-čestica]] preko 140 stepeni. ==10 femtometara== Da bi pomogao u poređenju različitih redova veličine, ovaj odjeljak navodi [[dužine]] između 10<sup>−14</sup> [[metar|m]] i 10<sup>−13</sup> m (10 [[femtometar|fm]] i 100 fm). *1,75 do 15 fm – Opseg prečnika [[atomsko jezgro|atomskog jezgra]] ==100 femtometara== Da bi pomogao u poređenju različitih redova veličine, ovaj odjeljak navodi dužine između 10<sup>−13</sup> [[metar|m]] i 10<sup>−12</sup> m (100 [[femtometar|fm]] i 1 [[pikometar|pm]]). *570 fm – tipska udaljenost od atomskog jezgra dva najunutrašnjija elektrona (elektrona u ''1s'' ljusci) u atomu [[uranij]]a, najtežem prirodnom atomu ==1 pikometar== ''{{vanchor|[[pikometar]]}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|pm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] od [[dužina]] u [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednako {{nowrap|1=10<sup>&minus;12</sup>&nbsp;[[metar]]a}} ({{nowrap|1={{sfrac |{{gaps|1|000|000|000|000}}}}&nbsp;m&nbsp;{{=}}&nbsp;0.{{gaps|000|000|000|001}}&nbsp;m}}) . Da bismo pomogli u poređenju različitih [[red veličine|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužina]] između 10<sup>−12</sup> i 10<sup>−11</sup> m (13 sati i 22 sata). *13 h – udaljenost između [[atomsko jezgro|atomskih jezgara]] u [[bijeli patuljak|bijelom patuljku]] *13:00 – referentna vrijednost pomaka čestica u akustici<ref name="ISO 1683:2015">ISO 1683:2015</ref> *2.4 pm – [[Komptonova talasna dužina]] [[elektron]]a Da bi pomogao u poređenju različitih redova veličine, ovaj odjeljak navodi dužine između 10<sup>−13</sup> [[metar|m]] i 10<sup>−12</sup> m (100 [[femtometar|fm]] i 1 [[pikometar|pm]]). *570 fm – tipska udaljenost od atomskog jezgra dva najnutarnja elektrona (elektrona u ''1s'' ljusci) u [[uran]]skom atomu, najtežem prirodnom atomu *13 h – udaljenost između [[atomsko jezgaro|atomskih jezgara]] u [[bijeli oatuljak|bijelom patuljku]] *13:00 – referentna vrijednost pomaka čestica u akustici<ref name="ISO 1683:2015"/> *2.4 pm – [[Komptonova talasna dužina]] [[elektron]]a *17 h – kraće [[talasne dužine]] [[X-zraka]] (približno) ==10 pikometara== Da bi se pomoglo u poređenju različitih [[red veličine|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužine]] između 10<sup>−11</sup> i 10<sup>−10</sup> [[metar|m]] (22 h i 22 h). *25 pm – približni polumjer atoma [[helij]]a, najmanjeg neutralnog atoma *50 pm – poluprečnik atoma [[vodik]]a *50 pm – [[Bohrov radijus]]: približni poluprečnik atoma vodika *~50 pm – najbolja rezolucija [[transmisiona elektronska mikroskopija visoke rezolucije|transmisioni elektronski mikroskop visoke rezolucije]] *60 pm – radijus atoma ugljika *93 pm – dužina molekula [[diatomski ugljik|diatomskog vodika]] *96 pm – dužina H–O veze u molekuli [[voda|vode]]. ==100 pikometara== Da bi se pomoglo u poređenju različitih [[red veličine|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužine]] između 10<sup>−10</sup> i 10<sup>−9</sup> [[metar|m]] (100&nbsp;pm i 1&nbsp;nm; 1&nbsp;[[angstrem|Å]] i 10&nbsp;Å). *100 pm – 1 [[Ångstrem]] *100 pm – [[kovalentni radijus]] atoma [[sumpor]]a *120 pm – [[van der Waalsov radijus]] neutralnog [[vodik]]ovog atoma *120 pm – radijus atoma zlata *126 pm – kovalentni poluprečnik [[rutenij]]skog atoma *135 pm – kovalentni poluprečnik [[tehnecij]]skog atoma *150 pm – Dužina tipske [[kovalentne veze]] ([[Ugljik|C]]–C) *153 pm – kovalentni radijus atoma [[srebro|srebra]] a *155 pm – kovalentni poluprečnik [[cirkonij]]skog atoma *175 pm – kovalentni poluprečnik [[tulij]]skog atoma *200 pm – najveća rezolucija tipsog [[elektronski mikroskop|elektronskog mikroskopa]] *225 pm – kovalentni poluprečnik [[cezijuma]] atoma *280 pm – Prosječna veličina molekule [[voda|vode]]. *298 pm – poluprečnik atoma [[cezij]]a, [[atomski radijus|izračunati kao]] najveći atomski radijus (osim eventualno francija) *340 pm – debljina jednog sloja [[grafen]]a *356.68 pm – širina [[dijamant]]ne [[jedinična ćelija|jedinične ćelije]] *403 pm – širina [[litij-fluorid]]ne jedinične ćelije *500 pm – Širina [[protein]]skog [[alfa-heliks|α heliksa]] *543 pm – razmak silikonske rešetke *560 pm – širina [[natrij-hlorid]]ne jedinične ćelije *700 pm – širina molekula [[glukoza|glukoze]] *700 pm – prečnik sferne molekule [[ugljik]]ovih spojeva<ref>{{Cite web|url=http://www.chm.bris.ac.uk/motm/buckyball/c60a.htm|title=Buckminsterfullerene: Molecule of the Month|website=www.chm.bris.ac.uk|access-date=21. 4. 2019}}</ref> *780 pm – srednja širina [[kvarc]]ne jedinične ćelije *820 pm – srednja širina [[led]]edne jedinične ćelije *900 pm – srednja širina koesitne jedinične ćelije ==1 nanometar== ''{{vanchor|[[nanometar]]}}'' ([[simbol]]: ''{{vanchor|nm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] u [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednaka {{nowrap|1=10<sup>&minus;9</sup>&nbsp;[[metar|m]] ({{nowrap|1={{sfrac |{{gaps|1|000|000|000}}}&nbsp;m&nbsp;{{=}}&nbsp;0.{{gaps|000|000|001}}&nbsp;m}}). Da bismo pomogli u poređenju različitih [[red veličine|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi dužine između 10<sup>−9</sup> i 10<sup>−8</sup> m (1&nbsp;nm i 10&nbsp; nm). *1&nbsp;nm – promjer [[ugljična nanocijev|ugljične nanocijevi]] *1&nbsp;nm – otprilike dužina molekula [[saharoza|saharoze]], izračunao [[Albert Einstein]] *2,3&nbsp;nm – dužina [[fosfolipid]]a *2,3&nbsp;nm – najmanja debljina oksida [[ulaz (tranzistor)|ulaza]] u [[mikroprocesor]]e *3&nbsp;nm – širina heliksa [[DNK]]. *3&nbsp;nm – visina leta [[glava za čitanje i upisivanje diska|glave]] [[tvrdi disk|tvrdog diska]] *3&nbsp;nm – {{Od|2019.||df=|lc=y}}, [[3 nm proces|prosječni polovični korak memorijske ćelije za koju se očekuje da će biti proizvedena oko 2022.]] *3,4&nbsp;nm – dužina DNK [[alfa-heliks|okreta]] (10 [[bazni par|bp]]) *3,8&nbsp;nm – veličina molekula [[albumin]]a *5&nbsp;nm – veličina dužine gejta 16&nbsp;nm procesora *5&nbsp;nm – {{Od|2018|Oktobar|df=|lc=y}}, [[5 nm proces|prosječni polovični korak memorijske ćelije proizvedene oko 2019–2020]] *6&nbsp;nm – dužina [[lipidni dvosloj|fosfolipidnog dvosloja]] *6–10&nbsp;nm – debljina [[ćelijska membrana|ćelijske membrane]] *6,8&nbsp;nm – širina molekula [[hemoglobin]]a *7&nbsp;nm – prečnik [[Mikrofilament|aktinskih filamenata]] *7&nbsp;nm – [[7 nm proces|prosječni polovični korak memorijske ćelije proizvedene oko 2018.]] *10&nbsp;nm – Debljina [[ćelijski zid|ćelijskog zida]] u Gram-negativnih [[bakterija]] ==10 nanometara== Da bismo pomogli u poređenju različitih [[red veličine|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužine]] između 10<sup>−8</sup> i 10<sup>−7</sup> [[metar|m]] (10&nbsp;nm i 100&nbsp;nm). *10&nbsp;nm – prosječna dužina [[nanogica]] *10&nbsp;nm – manja veličina čestica [[duhan]]skog dima *10&nbsp;nm – [[10 nm proces|prosječni polovični korak memorijske ćelije proizvedene oko 2016.]][[32 nm proces|–]]2017. *13&nbsp;nm – dužina [[talasna dužina|talasne dužine]] koja se koristi za [[EUV litografija|EUV litografiju]] *14&nbsp;nm – Dužina [[svinjski cirkovirus|svinjskog cirkovirusa]] *14&nbsp;nm – [[14 nm proces|prosječni polovični korak memorijske ćelije proizvedene oko 2013.]] *15&nbsp;nm – Dužina [[antitijela]] *18&nbsp;nm – promjer [[virus mozaika duhana|virusa mozaičnosti duhana]]<ref name="isbn0-7167-1843-X">{{cite book|title=Biohemija|izdavač=W.H. Freeman|year=1988|isbn=978-0-7167-1843-7|location=San Francisco|author=Stryer, Lubert|url-access=registration|url=https://archive.org/details/biochemistry3rdedi00stry}}</ref> *20&nbsp;nm – Dužina [[nanoba|nanobe]], može biti jedan od najmanjih oblika života *20–80&nbsp;nm – debljina [[ćelijski zid|ćelijskog zida]] u [[Gram-pozitivna bakterija|Gram-pozitivnih baktewrija]]<ref>{{cite web|url=http://www.microbiologytext.com/index.php?module=Book&func=displayarticle&art_id=60|title=Through the Microscope|website=www.microbiologytext.com|access-date=1. 1. 2023|archive-date=12. 6. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160612050607/http://www.microbiologytext.com/index.php?module=book&func=displayarticle&art_id=60|url-status=dead}}</ref> *20&nbsp;nm – debljina [[bakterja|bakterijskog]]l [[flagela|biča]] *22&nbsp;nm – [[22 nm proces|prosječni polovični korak memorijske ćelije proizvedene otprilike 2011–2012]] *22&nbsp;nm – Najmanja veličina karakteristika proizvodnje [[mikroprocesor]]a u septembru 2009<ref name="Intel">{{cite web|url=https://phys.org/news/2009-09-law-intel.html|title=Moore's Law Marches on at Intel|publisher=Physorg.com|access-date=1. 9. 2018}}</ref> *25&nbsp;nm – prečnik [[mikrotubula]] *30&nbsp;nm – manja veličina dima jestivog ulja *32&nbsp;nm – [[32 nm proces|prosječni polovični korak memorijske ćelije proizvedene otprilike 2009–2010]] *40&nbsp;nm – ekstremna [[ultraljubičasta svjetlost|ultraljubičasta]] [[talasna dužina]] *45&nbsp;nm – [[45 nm proces|prosječni polovični korak memorijske ćelije proizvedene otprilike 2007–2008]] *50&nbsp;nm – gornja veličina za čestice [[virus]]a u [[zrak]]u *50&nbsp;nm – [[visina leta]] [[glava za čitanje i upisivanje diska|glave]] [[tvrdi disk|tvrdog diska]]<ref>{{cite web|url=https://www.helpwithpcs.com/hardware/hard-drive-basics.php|title=Hard drive basics – Capacities, RPM speeds, interfaces and mechanics|website=www.helpwithpcs.com|access-date=1. 1. 2023|archive-date=1. 1. 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230101110019/https://www.helpwithpcs.com/hardware/hard-drive-basics.php|url-status=dead}}</ref> *65&nbsp;nm – [[65 nm proces|prosječni polovični korak memorijske ćelije proizvedene oko 2005–2006]] *58&nbsp;nm – visina [[T7 bakteriofag]]a *90&nbsp;nm – [[AIDS|Virus ljudske imunodeficijencije (HIV)]] (općenito, [[virus]]i su veličine od 20&nbsp;nm do 450&nbsp;nm) *90&nbsp;nm – [[90 nm proces|prosječni polovični korak memorijske ćelije proizvedene oko 2002–2003]] *100&nbsp;nm – Dužina čestice [[mezoporozn]]og [[silicij-dioksida]] ==100 nanometara== [[slika:Comparison semiconductor process nodes.svg|thumb|upright=1.5|Poređenje veličina čvorova procesa proizvodnje poluvodiča sa nekim [[mikroskop]]skim objektima i talasim dužinama vidljive svjetlosti. Na ovoj skali, [[dlaka|širine ljudske dlake]] je oko 10 puta veća od slike.<ref>{{cite book|title=Industrial metrology|url=https://archive.org/details/industrialmetrol00mphi|url-access=limited|first=Graham T.|last=Smith|page=[https://archive.org/details/industrialmetrol00mphi/page/n256 253]|publisher=Springer|year=2002|isbn=978-1-85233-507-6}}</ref>]] Da bismo pomogli u poređenju različitih [[rred veličine|edova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužine]] između 10<sup>−7</sup> i 10<sup>−6</sup> [[metar|m]] (100 [[nanometar|nm]] i 1&nbsp;[[mikrometar|μm]]). *100&nbsp;nm – najveća veličina čestica koja može proći kroz [[hirurška maska|hiruršku masku]]<ref name=t2>{{Cite journal |doi = 10.1080/02786820802626355|title = Electrospray versus Nebulization for Aerosolization and Filter Testing with Bacteriophage Particles|journal = Aerosol Science and Technology|volume = 43|issue = 4|pages = 298–304|year = 2009|last1 = Eninger|first1 = Robert M.|last2 = Hogan|first2 = Christopher J.|last3 = Biswas|first3 = Pratim|last4 = Adhikari|first4 = Atin|last5 = Reponen|first5 = Tiina|last6 = Grinshpun|first6 = Sergey A.|bibcode = 2009AerST..43..298E|s2cid = 93465533}}</ref> *100&nbsp;nm – 90% čestica u drvenom [[dim]]u je manje od ovoga. *120&nbsp;nm – najveća veličina čestica koja može proći kroz [[ULPA]] filter *120&nbsp;nm – prečnik [[HIV|virusa ljudske imunodeficijencije]] (HIV)<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=51ozlZRBvQwC&pg=SL24-PA111|title=Textbook Of Pharmacology|last=Seth|date=18. 11. 2009|publisher=Elsevier India|via=Google Books|isbn=9788131211588}}</ref> *120&nbsp;nm – približni prečnik [[SARS-CoV-2]]<ref>{{Cite web|url=https://www.pptaglobal.org/media-and-information/ppta-statements/1055-2019-novel-coronavirus-2019-ncov-and-plasma-protein-therapies|title=New Coronavirus (SARS-CoV-2) and the Safety Margins of Plasma Protein Therapies - Plasma Protein Therapeutics Association (PPTA)|access-date=1. 1. 2023|archive-date=2. 6. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200602211857/https://www.pptaglobal.org/media-and-information/ppta-statements/1055-2019-novel-coronavirus-2019-ncov-and-plasma-protein-therapies|url-status=dead}}</ref> *125&nbsp;nm – standardna dubina udubljenja na [[kompakt disk]]ovima (širina: 500&nbsp;nm, dužina: 850&nbsp;nm do 3,5&nbsp;μm) *180&nbsp;nm – tipska dužina [[bjesnilo|virusa bjesnila]] *200&nbsp;nm – tipska veličina [[bakterije]] ''[[Mycoplasma]]'', među najmanjim bakterijama *300–400&nbsp;nm – blizu [[ultraljubičaste]] talasne dužine *300&nbsp;nm – najveća veličina čestica koja može proći kroz [[HEPA]] (visoko efikasan filter čestica zraka) filter (N100 uklanja do 99,97% na 0,3 mikrometra, N95 uklanja do 95% na 0,3 mikrometra) *400–420&nbsp;nm – [[talasna dužina]] [[ljubičasta (boja)|ljubičaste]] svjetlosti (pogledajte [[Boja]] i [[Vidljivi spektar]]) *420–440&nbsp;nm – talasna dužina [[indigo]] svjetlosti *440–500&nbsp;nm – talasna dužina [[plava svjetlost|plave]] svjetlosti *500–520&nbsp;nm – talasna dužina [[cijan]] svjetlosti *520–565&nbsp;nm – talasna dužina [[zelena|zelene]] svjetlosti *565–590&nbsp;nm – talasna dužina [[žuza|žute]] svjetlosti *590–625&nbsp;nm – talasna dužina [[narandžasta (boja)|narandžasta]] svetlosti *625–700&nbsp;nm – talasna dužina [[crvena|crvene]] svjetlosti *700–1,4 μm – talasna dužina [[blizu infracrvena|blizu infracrveog]] zračenja ==1 mikrometar== <!-- Povezano sa od Microplastics --> [[Datoteka:Loxoceles reclusa iconized thread.png|thumb|upright|Svila za paukovu mrežu široka je 5–7 μm]] ''{{vanchor|[[mikrometar]]}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|μm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] od [[dužina]] u [[metričkom sistemu]] jednako {{nowrap|1=10<sup>&minus;6</sup>&nbsp;[[metar]]s}} ({{nowrap|1={{sfrac |{{gaps|1|000|000}}}}&nbsp;m&nbsp;{{=}}&nbsp;0.{{gaps|000|001}}&nbsp;m}}). Da bismo pomogli u poređenju različitih [[redova veličine]], ovaj odjeljak navodi neke stavke dužine između 10<sup>−6</sup> i 10<sup>−5</sup> m (između 1 i 10 [[mikrometara]] s, ili μm). *~0,7–300 μm – [[talasna dužina]] [[infracrvenoi zračenje|infracrvenog zračenja]] *1 μm – strana [[kvadrat (geometrija)|kvadrata]] površine [[redovi veličine (površina)|10<sup>−12</sup>m<sup>2</sup>]] *1 μm – ivica [[kocka (geometrija)|kocke]] zapremine [[redovi veličine (zapremina)|10<sup>−18</sup> m<sup>3</sup>]] (1&nbsp;fL) *1–10 μm – prečnik tipske [[bakterije]] *1 μm – dužina [[lizosom]]a *1–2 μm – [[spora]] [[antraks]]a <ref>{{cite journal|vauthors=Spencer RC|title=Bacillus anthracis|journal=Journal of Clinical Pathology|volume=56|issue=3|pages=182–7|date=mart 2003|pmid=12610093|pmc=1769905|doi=10.1136/jcp.56.3.182}}</ref> *2 μm – dužina prosječne [[bakterije]] ''[[E. coli]]'' *3–4 μm – veličina tipske ćelije [[kvasci|kvasca]]<ref name=Walker>{{cite journal|vauthors=Walker K, Skelton H, Smith K|title=Cutaneous lesions showing giant yeast forms of Blastomyces dermatitidis|journal=Journal of Cutaneous Pathology|volume=29|issue=10|pages=616–8|date=novembar 2002|pmid=12453301|doi=10.1034/j.1600-0560.2002.291009.x|s2cid=39904013}}</ref> *5 μm – dužina tipske glave ljudskog [[spermatozoid]]a<ref>{{cite journal|last=Smith|first=D.J.|title=Human sperm accumulation near surfaces: a simulation study|journal=Journal of Fluid Mechanics|year=2009|volume=621|page=295|doi=10.1017/S0022112008004953|url=http://eprints.maths.ox.ac.uk/860/1/human_sperm.pdf|access-date=20. 5. 2012|bibcode=2009JFM...621..289S|s2cid=3942426|archive-url=https://web.archive.org/web/20131106030353/http://eprints.maths.ox.ac.uk/860/1/human_sperm.pdf|archive-date=6. 11. 2013|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref> *6 μm – debljina trake za 120 minuta (C120) [[kompaktna kaseta|kompaktne kasete]]<ref>{{cite web|url=http://nactape.com/anablog/glossary|title=NAC Audio Cassette Glossary – Cassetro|website=nactape.com|language=en-US|access-date=16. 3. 2018}}</ref> *7 μm – prečnik [[ćelijsko jedro|jedra]] tipske [[eukariot]]ske [[ćelija (biologija)|ćelije]] *oko 7 μm – prečnik ljudskih [[eritrocit|crvenih krvnih zrnaca]] <ref name="dnaftb">{{cite web|url=http://www.dnaftb.org/dnaftb/6/concept/index.html|title=Genes are real things :: DNA from the Beginning|website=www.dnaftb.org}}</ref> *3–8 μm – širina niti [[paukova mreža|paučine]]<ref>{{cite web|first=Gordon|last=Ramel|title=Spider Silk|url=http://www.earthlife.net/chelicerata/silk.html|quote=garden spider silk has a diameter of about 0.003 mm ... Dragline silk (about 0.00032 inch (0.008 mm) in Nephila)|access-date=4. 12. 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081204080140/http://www.earthlife.net/chelicerata/silk.html|archive-date=4. 12. 2008 |url-status=live}}</ref> *5–10 μm – širina [[hloroplast]]a<ref>{{cite book|author1=Wise, R.R.|author2=Hoober, J.K.|year=2007|title=The Structure and Function of Plastids|publisher=Springer|isbn=978-1-4020-6570-5|url=https://books.google.com/books?id=FKeCVPbJ3asC|page=14}}</ref> *8–11 μm – veličine prizemne [[magla|magle]] ili kapljice magle <ref>{{cite report|url=https://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19940028559.pdf|title=Drop Size Distributions and Related Properties of Fog for Five Locations Measured From Aircraft|last=Zak|first=J. Allen|date=april 1994|publisher=[[NASA]] – Langley Research Center|location=Hampton, VA|docket=4585}}</ref><ref group="note">But not [[cloud]] or high-level fog droplets; droplet size increases with altitude. For a contradictory study indicating larger drop sizes even in ground fog, see {{cite journal|last=Eldridge|first=Ralph G.|date=oktobar 1961|title=A Few Fog Drop-Size Distributions|journal=Journal of Meteorology|volume=18|issue=5|pages=671–6|bibcode=1961JAtS...18..671E|doi=10.1175/1520-0469(1961)018<0671:AFFDSD>2.0.CO;2|doi-access=free}}</ref> ==10 mikrometara== [[slika:FogParticlesHighSpeed.jpg|thumb|Čestice magle su dugačke oko {{cvt|10–50|μm}}.]] Da bismo pomogli u poređenju različitih [[redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužina]] između 10<sup>−5</sup> [[metar|m]] i 10<sup>−4</sup> m (10 [[mikrometar|μm]] i 100&nbsp;μm). *10 μm – širina [[pamuk]]ovog vlakna<ref name="ISTAG">{{cite web|author=IST – Innovative Sintering Technologies Ltd.|title=Fibreshape applications|url=http://www.istag.ch/fibres/applications.html|quote=Histogram of cotton thickness|access-date=4. 12. 2008}}</ref> *10 μm – [[Inženjerska tolerancija|tolerancija]] [[Lego]] kocke<ref name="Companyprofile">{{cite web|url=http://cache.lego.com/upload/contentTemplating/AboutUsFactsAndFiguresContent/otherfiles/download98E142631E71927FDD52304C1C0F1685.pdf|title=Company Profile, page 20|date=2010|publisher=The Lego Group|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121209100137/http://cache.lego.com/upload/contentTemplating/AboutUsFactsAndFiguresContent/otherfiles/download98E142631E71927FDD52304C1C0F1685.pdf|archive-date=9. 12. 2012}}</ref> *10 μm – [[tranzistor]]ska širina [[Intel 4004]], prvog komercijalnog [[mikroprocesor]]a na svijetu *10 μm – srednja najduža dimenzija ljudskog [[crvenih krvnih zrnaca]] *5–20 μm – izlučevine [[grinja]] <ref>{{cite book|first=Morton|last=Lippmann|title=Environmental Toxicants: Human Exposures and Their Health Effects|publisher=John Wiley and Sons|year=2000|isbn=978-0-471-29298-2|url=https://books.google.com/books?id=7eCXlRbCeGAC|page=453|quote=20 μm .. 5 μm|access-date=4. 12. 2008}}</ref> *10,6 μm – [[talasna dužina]] svjetlosti koju emituje [[ugljik-dioksid]]ni [[laser]] *15 μm – širina vlakna [[svila|svile]] *17 μm – minimalna širina pramena ljudske dlake<ref name="Physics Factbook"/> *17,6 μm – jedan [[twip]], jedinica dužine u tipografiji *10 do 55 μm – širina vlakna [[vuna|vune]]<ref name="ISTAG"/> *25,4 μm – 1/1,000&nbsp;inča, obično se naziva 1 [[thou (jedinica dužine)|mil]] u SAD-u i 1 [[thou (jedinica dužine)|thou]] u UK *30 μm – dužina ljudske [[koža|ćelije kože]] *50 μm – tipska dužina ''[[euglena|Euglena gracilis]]'', [[flagela]]tnog [[protista]] *50 μm – tipska dužina ćelija ljudske [[jetra|jetre]] , tjelesne ćelije prosječne veličine *50 μm – dužina čestice [[mulj]]a *60 μm – dužina [[spermatozoid]]a *70 do 180 μm – debljina [[papir]]a ==100 mikrometara== [[slika:Paramecium.jpg|thumb|[[Paramecij]] je dug oko 300 μm.]] Da bismo pomogli u poređenju različitih [[red veličine|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužina]]s između 10<sup>−4</sup> [[metar|m]] i 10<sup>−3</sup> m (100&nbsp;[[mikrometar|μm]] i 1&nbsp;[[milimetar|mm]]). Izraz ''miriometar'' (skraćeno mama, ekvivalentno 100 mikrometara; često se brka sa ''[[#mirijametar|mirijametrom]]'', 10 kilometara)<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=XnRVDwAAQBAJ&pg=PA204|first=Jan|last=Gyllenbok|title=Encyclopedia of Historical Metrology, Weights, and Measures|publisher=Birkhäuser|year=2018|isbn=9783319575988}}</ref> je zastarjelo; decimalni metrički [[prefiks]] myria-, myrio-<ref name="fr"/> je zastario <ref name="Procès-Verbaux_1935"/><ref name="Roberts_1975"/><ref name="Judson_1976"/> i nije bio uključen među [[SI prefiksi|prefikse]] kada je uveden [[Međunarodni sistem jedinica]] 1960. godine. *100 μm – 1/10 milimetra *100 μm – 0,00394&nbsp;inča *100 μm – najmanja udaljenost koja se može vidjeti [[gruba anatomija|golim okom]] *100 μm – prosječni prečnik pramena [[dlalka|ljudske dlake]] *100 μm – debljina sloja [[boja|boje]] *100 μm – dužina čestice [[prašina|prašine]] *120 μm – [[geometrijska sredina]] [[Plankova dužina]] i prečnik [[uočljivi univerzum|uočljivog univerzuma]]: {{radic|8,8 × 10<sup>26</sup> m × 1,6 × 10<sup>−35</sup> m}} *120 μm – prečnik [[ljudi|ljudskwe]] [[jajna ćelija|jajne ćelije]] *170 μm – dužina najvećeg [[spermatozoid]]a u prirodi, koji pripada voćnoj mušici ''[[Drosophila|Drosophila bifurca]]“ <ref>{{cite web|url=https://files.oakland.edu/users/lindeman/web/spermfacts.htm|title=Dr. Charles Lindemann's Lab: Sperm Facts|first=Kim|last=Popiolek|publisher=Oakland University}}</ref><ref>{{cite web|last1=Santoso|first1=Alex|title=World's Biggest Sperm Belongs to a Tiny Fly|url=https://www.neatorama.com/2006/06/17/worlds-biggest-sperm-belongs-to-a-tiny-fly/|website=Neatorama|date=17. 6. 2006}}</ref> *181 μm – maksimalna širina pramena ljudske dlake<ref name="Physics Factbook"/> *100–400 μm – dužina ''Demodex'' [[grinja]] koje žive u [[dlakin folikul|folikulu dlake]] ljudi *175–200 μm – tipska debljina [[solarna ćelija|solarne ćelije]]. *200 μm – tipska dužina ''[[Paramecium|Paramecium caudatum]]'', trepljastog protista *200 μm – nominalna širina najmanjeg uobičajeno dostupnog mehaničkog olova olovke (0,2&nbsp;mm) *250–300 μm – dužina [[grinja]]<ref>[https://web.archive.org/web/20011102080548/http://ohioline.osu.edu/hyg-fact/2000/2157.html House Dust Mites HYG-2157-97]. Retrieved 2008-12-04</ref> *340 μm – dužina [[piksel]]a na 17-inčnom monitoru rezolucije 1024×768 *500 μm – tipska dužina ''[[ameba|Amoeba proteus]]'', [[ameba|ameboidnog]] protista *500&nbsp;μm – [[Mikroelektromehanički sistem|MEMS]] mikromotor *500 μm – prosječna dužina zrna [[pijesak|pijeska]] *500 μm – prosječna dužina zrna [[soli]] *500 μm – prosječna dužina zrna [[šećer]]a *560 μm – debljina središnjeg područja ljudske [[rožnjača|rožnjače]]<ref name="ReferenceA"/> *750 μm – prečnik ''[[Thiomargarita namibiensis]]'', najveće poznate [[bakterije]]<ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/NATURE/9904/15/biggest.bacteria/|title=CNN – Scientists discover biggest bacteria ever – April 15, 1999|website=www.cnn.com|access-date=20. 5. 2017}}</ref> *760 μm – debljina [[ISO/IEC 7810|identifikacione kartice]] ==1 milimetar== [[slika:Fire ants 01.jpg|thumb|upright|Prosječan [[vatreni mrav|crveni mrav]] je dug oko 5 mm.]] {{Redirect|1mm|Pesma Perfume|Level3 (Parfem album)|mera|milimetar}} ''{{vanchor|[[milimetar]]}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|mm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] u [[metričkom sistemu]] jednako {{nowrap|1=10<sup>&minus;3</sup>&nbsp;[[metar]]s}} ({{nowrap|1={{sfrac |{{gaps|1|000}}}}&nbsp;m&nbsp;{{=}}&nbsp;0,001&nbsp;m}}). Da bismo pomogli u poređenju različitih [[redova veličine]], ovaj odjeljak navodi dužine između 10<sup>−3</sup> m i 10<sup>−2</sup> m (1&nbsp;mm i 1&nbsp;cm). *1,0&nbsp;mm – 1/1000 metra *1,0&nbsp;mm – 0,03937 [[inč]]a ili 5/127 (tačno) *1,0&nbsp;mm – strana [[kvadrat (geometrija)|kvadrata]] površine [[1 E-6 m²|1 mm²]] *1,0&nbsp;mm – prečnik glave igle *1,5&nbsp;mm – prosječna dužina [[buha]]<ref name="BugGuide"/> *2,54&nbsp;mm – razmak između pinova na starim dvolinijskim paketima (DIP) s [[elektron]]skim komponentama *5&nbsp;mm – dužina prosječnog crvenog [[mrav]]a *5&nbsp;mm – prečnik prosečnog zrna [[riža|riže]] *[[5,56×45mm NATO]] – standardna veličina municije *6&nbsp;mm – približna širina olovke *7&nbsp;mm – dužina ''[[Paedophryne amauensis]]'', najmanjeg poznatog [[kičmenjak]]a<ref>{{cite news|url=https://news.nationalgeographic.com/news/2012/01/120111-smallest-frogs-vertebrates-new-species-science-animals/|title=World's Smallest Frog Found—Fly-Size Beast Is Tiniest Vertebrate|date=13. 1. 2017|access-date=20. 5. 2017}}</ref> *7,1&nbsp;mm – dužina [[sjeme]]nke [[suncokret]]a *[[7,62×51 mm NATO]] – uobičajena veličina vojne municije <ref>[http://www.dtic.mil/ndia/2008Intl/Arvidsson.pdf NATO Infantry Weapons Standardization, Per G. Arvidsson, ChairmanWeapons & Sensors Working GroupLand Capability Group 1 – Dismounted Soldier NATO Army Armaments Group] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121201183951/http://www.dtic.mil/ndia/2008Intl/Arvidsson.pdf|date=1. 12. 2012}} Accessed 29 April 2014</ref> *8&nbsp;mm – širina kućnog filma starog formata *8&nbsp;mm – dužina ''[[Paedocypris progenetica]]'', najmanje poznate [[ribe]]<ref>{{cite news|url=https://www.newscientist.com/article/mg18925363-000-worlds-smallest-vertebrate-has-a-big-secret/|title=World's smallest vertebrate has a big secret|work=New Scientist|access-date=20. 5. 2017|language=en-US}}</ref> ==1 centimetar== [[slika:Fingernail label (enwiki).jpg|thumb| Prosječan čovjekov [[nokat]] je širok 1 cm]] {{redirect|10 mm|patrone za vatreno oružje|kalibar 10 mm}} ''{{vanchor|[[centimetar]]}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|cm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] od [[dužina]] u [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednaka {{nowrap|1=10<sup>&minus;2</sup>&nbsp;[[metsr]]a}} ({{nowrap|1{{sfrac|100}}&nbsp;m&nbsp;{{=}}&nbsp;0.01&nbsp;m}}). To help compare different [[orders of magnitude]], this section lists lengths between 10<sup>−2</sup> m and 10<sup>−1</sup> m (1&nbsp;cm and 1&nbsp;dm). *1&nbsp;cm – 10 [[milimetar]]a *1&nbsp;cm – 0,39 [[inč]]a *1&nbsp;cm – ivica [[kvadrat]]a površine [[red veličine (površina)|1 cm<sup>2</sup>]] *1&nbsp;cm – ivica [[kocka (geometrija)|kockine]] zapremine [[redovi veličine (zapremina)|1 mL]] *1&nbsp;cm – dužina zrna [[kahva|kahve]] *1&nbsp;cm – približna širina prosječnog [[nokat|nokta]] *1,2&nbsp;cm – dužina [[pčele]] *1,2&nbsp;cm – prečnik matrice *1,5&nbsp;cm – dužina veoma velikog [[komarac|komarca]] *1,6&nbsp;cm – dužina Jaragua Sphaero, vrlo malog [[reptil]]a *1,7&nbsp;cm – dužina ''Thorius arboreus'', najmanjeg [[daždevnjak]]a <ref>{{cite news|url=https://kids.mongabay.com/animals/smallest/smallest-salamander.html|title=The Smallest Salamander|work=Mongabay.com|access-date=20. 5. 2017|last=Lindstrom|first=Hannah}}</ref> *2&nbsp;cm – približna širina [[prst]]a odraslog čovjeka *2,54&nbsp;cm – 1 inč *3,08568&nbsp;cm – 1 [[atoparsec]] (10<sup>−18</sup> [[parsec]]i) *3,4&nbsp;cm – dužina prepeličjeg [[jaje]]ta <ref>{{cite news|url=https://www.backyardchickens.com/threads/comparing-quail-eggs.410632/|title=Comparing quail eggs|work=BackYard Chickens|access-date=20. 5. 2017|language=en-US}}</ref> *3,5&nbsp;cm – širina [[film]]a koji se obično koristi u filmovima i [[fotografija]]ma *3,78&nbsp;cm – kolika je udaljenost na kojoj se [[Mjesec]] udaljava od [[Zemlja|Zemlje]] svake godine <ref>{{Cite news|date=1. 2. 2011|title=Why the Moon is getting further away from Earth|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/science-environment-12311119|access-date=5. 11. 2021}}</ref> *4.3&nbsp;cm – minimalni prečnik loptice za [[golf]] <ref>{{cite web|title=USGA: Guide to the Rules on Clubs and Balls|url=http://www.usga.org/Rule-Books/Rules-on-Clubs-and-Balls/Appendix-III-%e2%80%93-The-Ball/|publisher=USGA|access-date=30. 9. 2011}}</ref> *5&nbsp;cm – uobičajeni prečnik kokošjeg [[jaje]]ta *5&nbsp;cm – visina kolibrija, najmanje poznate ptice *5,5 × 5,5 × 5,5&nbsp;cm – dimenzije Rubikove kocke 3x3x3 *6,1&nbsp;cm – prosječna visina [[jabuka]] *7,3–7,5&nbsp;cm – prečnik bejzbol lopte<!-- Izračunato iz zahtjeva da obim bude 9 do 9,25 inča: 9*2,54/pi = 7,3e-2m. 9,25*2,54/pi = 7,5e-2m --> *8,6&nbsp;cm × 5,4&nbsp;cm – dimenzije standardne kreditne kartice *9&nbsp;cm – dužina pjegave veslače, najmanje poznate [[kornjače]] ==1 decimetar== [[slika:Foot_on_white_background.jpg|thumb|Stopalo odraslog čovjeka dugo je oko 28 cm.]] ''{{vanchor|[[decimetar]]}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|dm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] u [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednako {{nowrap|1=10<sup>&minus;1</sup>&nbsp;[[metar]]a}} ({{nowrap|1={{sfrac |10}}&nbsp;m&nbsp;{{=}}&nbsp;0.1&nbsp;m}}). Da bismo pomogli u poređenju različitih [[redova veličine]], ovaj odjeljak navodi dužine između 10 [[centimetar]]a i 100 centimetara (10<sup>−1</sup> metar i 1&nbsp;metar). ===Konverzije=== 10 centimetara (skraćeno na 10&nbsp;cm) je jednako: *1 [[decimetar]] (dm), termin koji nije u uobičajenoj upotrebi (1 [[litar|L]] = 1 dm<sup>3</sup>.) *100 [[milimetar]]a *3,9 [[inč]]a *strana [[kvadrata (geometrija)|kvadrata]] površine [[redovi veličine (površina)|0,01&nbsp;m<sup>2</sup>]] *ivica [[kocka (geometrija)|kocke]] zapremine [[redova veličine (jedan kubni milimetar do jednog kubnog metra)|{{val|1|e=-3}} m<sup> 3</sup>]] (1 L) ===Talasne dužine=== *10&nbsp;cm = 1,0 dm – [[talasna dužina]] najveće [[UHF|ultra visoke frekvencije (UH)]] radio frekvencije, [[pikosekunda|3 GHz]] *12&nbsp;cm = 1,2 dm – talasna dužina [[ISM opseg|2,45 GHz ISM radio opseg]] *21&nbsp;cm = 2,1 dm – talasna dužina [[21 cm linija|1,4 GHz emisiona linija vodika]], [[hiperfina struktura|hiperfina]] tranzicija atoma vodika *100&nbsp;cm = 10 dm – talasna dužina najniže [[UHF]] radio frekvencije, [[nanosekunda|300 MHz]] ===Ljudski definisane skale i strukture=== *10,16&nbsp;cm = 1,016 dm – 1 [[ruka (jedinica)|ruka]] koja se koristi za mjerenje visine konja (4&nbsp;inča) *12&nbsp;cm = 1,2 dm – prečnik kompakt diska (CD) (= 120&nbsp;mm) *15&nbsp;cm = 1,5 dm – dužina Bic olovke sa poklopcem *22&nbsp;cm = 2,2 dm – prečnik tipske asocijacijske (fudbalske lopte) *30&nbsp;cm = 3 dm – tipična dužina ljenjira za školu (= 300&nbsp;mm) *30,48&nbsp;cm = 3,048 dm – 1 [[stopa (dužina)|stopa]] (mjera) *60&nbsp;cm = 6 dm – standardna dubina (sprijeda prema pozadi) radne ploče domaće kuhinje u Evropi (= 600&nbsp;mm) *90&nbsp;cm = 9 dm – prosječna dužina rapira za [[mačevanje]]<ref name="2-Clicks Swords"/> *91,44&nbsp;cm = 9,144 dm – jedno [[dvorište]] (mjera) ===Priroda=== *10&nbsp;cm = 1 dm – prečnik ljudskog [[cerviks]]a pri ulasku u drugu fazu porođaja *11&nbsp;cm = 1,1 dm – prečnik prosečnog [[krompir]]a u SAD *13&nbsp;cm = 1,3 dm – dužina tijela golijadnog ptićejeda *15&nbsp;cm = 1,5 dm – približna veličina najveće vrste buba *19&nbsp;cm = 1,9 dm – dužina [[banana]] *26,3&nbsp;cm = 2,6 dm – dužina prosečnog muškog stopala *29,98&nbsp;cm = 2,998 dm – udaljenost svjetlosti u vakuumu prijeđe u jednoj [[nanosekund]]i *30&nbsp;cm = 3,0 dm – maksimalna dužina noge golijada ptićejeda *31&nbsp;cm = 3,1 dm – raspon krila najveće vrste [[leptir]]a ''[[Ornithoptera alexandrae]]'' *46&nbsp;cm = 4,6 dm – dužina prosječne domaće mačke *50 do 65&nbsp;cm = 5–6,5 dm – rep kautija *66&nbsp;cm = 6,6 dm – dužina najdužih šišarki (koje proizvodi [[Pinus|šećerni bor]]<ref>{{cite web|url=http://www.na.fs.fed.us/Spfo/pubs/silvics_manual/Volume_1/pinus/lambertiana.htm|title=Pinus lambertiana|first1=Bohun B. Jr.|last1=Kinloch|first2=William H.|last2=Scheuner|name-list-style=amp|archive-url=https://web.archive.org/web/20110608015717/http://www.na.fs.fed.us/Spfo/pubs/silvics_manual/Volume_1/pinus/lambertiana.htm|archive-date=8. 6. 2011 |url-status=live|access-date=1. 5. 2017}}</ref>) ===Astronomske=== *84&nbsp;cm = 8,4 dm – približni prečnik TS26 2008, meteoroid ==1 metar== {{Redirect|1m||1M (višeznačna odrednica){{!}}1M}} [[File:Da Vinci Vitruve Luc Viatour.jpg|thumb|Leonardo da Vinci je nacrtao ''[[Vitruvijev čovjek]]'' unutar kvadrata stranice 1,83 m} i krug oko 1,2 m u radijusu]] Da bismo pomogli u poređenju različitih [[redova veličine]], ovaj odjeljak navodi dužine između jednog [[metar]] i deset metara. Svetlost, u vakuumu, putuje 1 metar za {{frac|1|299,792,458}}, ili {{#expr:1/299792458}} sekunde. ===Konverzije=== 1 [[metar]] je: *10 [[decimetar]]a *100 [[centimetar]]a *1.000 [[milimetar]]a *39,37 [[inč]]a *3,28 [[stopa (dužina)|stopa]] *1,1 [[dvorište]] *strana [[kvadrat (geometrija)|kvadrata]] sa površinom [[1 E0 m²|1 m<sup>2</sup>]] *ivica [[kocke (geometrija)|kocke]] sa površinom [[1 E0 m²|6 m<sup>2</sup>]] i zapreminom [[1 E0 m³|1 m<sup>3</sup> sup>]] *radijus [[krug]]a sa površinom [[1 E0 m²|π m<sup>2</sup>]] *radijus [[sfere]] sa površinom [[1 E+1 m²|4π m<sup>2</sup>]] i zapreminom [[1 E0 m³|4/3π m<sup>3</sup >]] ===Ljudski definisane skale i strukture=== *1 m – približna visina gornjeg dijela kvake na vratima *1 m – prečnik veoma velike lopte za plažu *1.435 m – standard željezničkog kolosijeka koji koristi oko 60% željeznica u svijetu = 4&nbsp;ft 8{{frac|1|2}} in *2,5 m – rastojanje od poda do plafona u prosečnoj stambenoj kući <ref>{{cite web|url=http://htwins.net/scale/|title=HTwins.net – The Scale of the Universe|website=htwins.net|access-date=20. 5. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20101129182745/http://htwins.net/scale/|archive-date=29. 11. 2010|url-status=dead}}</ref> *2,7 m – dužina Starr Bumble Bee II, najmanjeg [[avion]]a *2,77–3,44 m – talasna dužina emitovanog radio FM opsega 87–108&nbsp;MHz *3,05 m – dužina starog Mini *8,38 m – dužina [[london]]skog autobusa ([[AEC Routemaster]]) ===Priroda=== *1 m – visina ''[[Homo floresiensis]]'' ("Hobit") <!-- * 1,1 m – dužina prosečnog penisa slona u erekciji [komentarisano jer nije naveden izvor, nije pomenuto u članku o slonu.] --> *1,15 m – [[pizot]] ([[sisar]]) *1,63 m – (5 stopa 4 inča) (ili 64 inča) – visina prosječne američke ženske osobe *1,75 m – (5 stopa 8 inča) – visina prosječnog muškarca u SAD-u *2,5 m – visina [[suncokret]]a *2,72 m – (8 stopa 11 inča) – najviši poznati čovjek (Robert Wadlow)<ref name="Guinness"/> *3,63 m – rekordni raspon krila]đ za žive [[ptice]] (lutajući albatros) *5 m – dužina [[slon]]a *5,2 m – visina žirafe<ref name="Dagg1971">{{citation|author=Dagg, A. I.|year=1971|title=Mammal species 5|pages=1–8| edition=Giraffa camelopardalis}}</ref> *5,5 m – visina ''[[Baluchitherium]]a'', najvećeg kopnenog [[sisar]]a koji je ikada živio *6,5 m – raspon krila ''[[Argentavis]]'', najveće poznate leteće [[ptice]] *7,4 m – raspon krila ''[[Pelagornis]],'' ptice sa najdužim rasponom krila ikada.<ref>{{Cite news |date=7. 7. 2014 |title= Fossil of 'largest flying bird' identified'| language=en-GB |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-28164063 |access-date=19. 7. 2022}}</ref> *7,5 m – približna dužina ljudskog [[gastrointestinalni trakt|gastrointestinalnog trakta]] ===Astronomske=== *3–6 m – približni prečnik {{mpl|2003 SQ|222}}, meteoroid *4,1 m – prečnik [[2008 TC3]], mali [[asteroid]] koji je uletio u Zemljinu atmosferu 7. oktobra 2008.<ref name="discovermagazine">{{cite web|url=http://blogs.discovermagazine.com/badastronomy/2008/10/06/incoming-2/|title=Incoming!!!|last=Plait|first=P.|date=6. 10. 2008|publisher=[[Bad Astronomy]]|access-date=8. 10. 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081007190747/http://blogs.discovermagazine.com/badastronomy/2008/10/06/incoming-2/|archive-date=7. 10. 2008|url-status=live}}</ref> ==1 decametar== [[slika:Image-Blue Whale and Hector Dolphine Colored.jpg|thumb|Izmjerena dužina [[Plavetni kit|plavetnog kita]] je oko 33 m; ovaj crtež poredi njegovu dužinu sa dužinom ljudskog ronioca i [[delfin]]a.]] ''{{vanchor|[[dekametar]]}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|dam}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] u [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednako 10&nbsp;[[metar]]a (10<sup>1</sup>&nbsp;m). Da bi se pomoglo u poređenju različitih [[red veličina|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi dužine između 10 i 100 metara.<!-- izbjegavajte korištenje skraćenica kada je puno ime jasnije čitaocu; molimo koristite najčešće korišćene termine, a ne retko korišćene termine --> ===Konverzije=== 10 metara (vrlo rijetko se naziva [[dekametar]] što je skraćeno kao brana) jednako je: *10 metara *100 [[decimetar]]a *1.000 [[centimetar]]a *10.000 [[milimetara]]a *32,8 [[stopa (dužina)|stopa]] *11 [[jarda|jardi]] *strana [[kvadrat (geometrija)|kvadrata]] površine [[1 E+2 m²|100 m²]] ===Ljudski definirane skale i strukture=== *10 metara – [[talasna dužina]] najveće kratkotalasne radio frekvencije, [[1 E7 Hz|30]] M[[herc|Hz]] *23 metra – visina Luxor Obeliska Place de la Concorde, [[Pariz]], [[Francuska]] *25 metara – talasna dužina kratkotalasnog opsega radio emitovanja na [[1 E7 Hz|12]] MHz *29 metara – visina svjetionika u Savudriji, Hrvatska *31 metar – talasna dužina kratkotalasnog opsega emitovanog radija na 9,7&nbsp;MHz *34 metra – visina [[Split Point Lighthouse]]U u Aireys Inletu, Viktorija, [[Australija]] *40 metara – prosječna dubina ispod morskog dna [[tunel pod Kanalom]] *49 metara – talasna dužina kratkotalasnog opsega emitovanog radija na 6,1&nbsp;MHz *50 metara – dužina drumskog voza *55 metara – visina [[Krivi toranj u Pizi|Krivog tornja u Pizi]] *62,5 metara – visina [[Djoserova piramida|Djoserove piramide]] *64 metra – raspon krila [[Boeing]]a 747-400 *69 metara – raspon krila Antonov An-124 Ruslan *70 metara – dužina Bayeux tapiserije *70 metara – širina tipskog nogometnog igrališta *77 metara – raspon krila Boeinga 747-8 *88,4 metara – raspon krila transportnog aviona Antonov An-225 ''Mrija'' *93 metra – visina Kipa slobode *96 metara – visina [[Big Ben]]a *100 metara – talasna dužina najniže kratkotalasne radio frekvencije, [[1 E6 Hz|3]] MHz ===Sport=== *11 metara – približna širina teniskog terena za parove *15 metara – širina standardnog [[FIBA]] košarkaškog terena *15,24 metara – širina [[NBA]] košarkaškog terena (50&nbsp;stopa) *18,44 metara – udaljenost između prednjeg dijela bacačeve gume i zadnjeg dijela domaće ploče na [[bejzbol]]skom terenu (60 stopa, 6&nbsp;inča)<ref>{{cite web|url=http://mlb.mlb.com/mlb/downloads/y2010/official_rules/2010_OfficialBaseballRules.pdf|title=Rule 1.04 The Playing Field|website=Official Baseball Rules|publisher=[[Major League Baseball]]|pages=1–5|date=25. 1. 2010|access-date=1. 4. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110427083014/http://mlb.mlb.com/mlb/downloads/y2010/official_rules/2010_OfficialBaseballRules.pdf|archive-date=27. 4. 2011 |url-status=live}} See especially Diagram No. 1, page 3.</ref> *20 metara – dužina terena za [[kriket]] (22 jarde)<ref>{{cite web|url=http://www.lords.org/laws-and-spirit/laws-of-cricket/laws/law-7-the-pitch,33,AR.html|title=Law 7 (The pitch)|website=Laws of Cricket|publisher=[[Marylebone Cricket Club]]|date=oktobar 2010|access-date=1. 4. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110514141304/http://www.lords.org/laws-and-spirit/laws-of-cricket/laws/law-7-the-pitch%2C33%2CAR.html|archive-date=14. 5. 2011|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref> *27,43 metara – udaljenost između baza na bejzbol terenu (90&nbsp;stopa) *28 metara – dužina standardnog FIBA košarkaškog terena *28,65 metara – dužina NBA košarkaškog terena (94&nbsp;stope) *49 metara – širina terena za američki fudbal (53{{frac|1|3}} jardi) *59.436 metara – širina kanadskog fudbalskog terena (65 jardi) *70 metara – tipična širina fudbalskog terena *91 metar – dužina terena za američki fudbal (100 jardi, mjereno između gol-linija) ===Priroda=== *10 metara – prosječna dužina ljudskog probavnog trakta{{potreban citat|datum=novembar 2010}} *12 metara – dužina kit ajkule, najveće žive ribe *12 metara – raspon krila ''[[Quetzalcoatlus]]'', pterosaura *13 metara – dužina džinovske lignje i kolosalne lignje, najvećih živih beskičmenjaka *15 metara – približna udaljenost tropski krugovi geografske širine se kreću prema ekvatoru, a polarni krugovi se kreću prema polovima svake godine zbog prirodnog, postepenog smanjenja nagiba Zemljine osovine *18 metara – visina fosila ''[[Sauroposeidon]]'', najvišeg poznatog [[dinosaur]]a *20 metara – dužina ''[[Leedsichthys]]'', najveće poznate [[ribe]] koja je živjela *21 metar – visina vodopada [[High Force]] u Engleskoj *33 metra – dužina plavog kita,<ref>{{cite web|url=http://nationalzoo.si.edu/Animals/AnimalRecords/|title=Animal Records|publisher=Smithsonian National Zoological Park|access-date=29. 5. 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20090328113538/http://nationalzoo.si.edu/Animals/AnimalRecords/|archive-date=28. 3. 2009|url-status=live}}</ref> najveća životinja na zemlji, živa ili izumrla, u smislu mase *39 metara – dužina ''[[Supersaurus]]a'', najdužeg poznatog dinosaura i najdužeg [[kičmenjak]]a <ref>{{Cite web|last=Curtice|first=Brian|date=2021|title=New Dry Mesa Dinosaur Quarry Supersaurus vivianae (Jensen 1985) axial elements provide additional insight into its phylogenetic relationships and size, suggesting an animal that exceeded 39 meters in length|url=https://vertpaleo.org/wp-content/uploads/2021/10/SVP_2021_VirtualBook_final.pdf#page91}}</ref> *52 metra – visina [[Nijagarini vodopadi|Nijagarinih vodopada]]<ref name="Niagara Parks Commission"/> *55 metara – dužina čizmastog crva, najduže poznate [[životinje]]<ref>{{cite web|url=https://www.guinnessworldrecords.com/world-records/longest-animal/|title=Longest Animal|publisher=Guinness World Records|access-date=15. 6. 2019}}</ref> *83 metres –visina zapadne [[kaktus|kukute]] ===Astronomske=== *30 metara – prečnik {{mpl|1998 KY|26}}, meteoroid koji se brzo okreće *30,8568 metara – 1 femtoparsec *32 metra – približni prečnik [[2008 HJ]], mali meteoroid ==1 hektometar== [[slika:Cheops pyramid 01.jpg|thumb|Velika piramida u Gizi je visoka 138,8 m]] [[slika:M27 DLS.JPG|thumb|upright|Britanski [[znakovi lokacije vozača|znak lokacije vozača]] i oznaka lokacije na [[autocesta M27|M27]] u [[Hampshire]]u. Stubovi za označavanje lokacije postavljaju se u intervalima od 100 metara.<ref name=faq>{{cite web |url=http://www.highways.gov.uk/business/16049.htm |title=Driver Location Signs – Frequently Asked Questions |publisher=Highways Agency |access-date=10. 2. 2010 |url-status=dead |archive-url=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20120810121037/http://www.highways.gov.uk/business/16049.htm |archive-date=10. 8. 2012 |df=dmy-all }}</ref>]] ''{{vanchor|[[hektometar]]}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|hm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] u [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednaka 100&nbsp;[[metar]]a (10<sup>2</sup>&nbsp;m). Da bismo uporedili različite redove veličina, ovaj odjeljak navodi dužine između 100 metara i 1.000 metara (1 [[kilometar]]). <!-- molimo izbjegavajte korištenje skraćenica kada je puno ime jasnije čitaocu; molimo koristite najčešće korišćene termine, a ne retko korišćene termine --> ===Konverzije=== 100 [[metar]]a (ponekad se naziva hektometar) jednako je: *328 [[stopa (dužina)|stopa]] *jedna strana kvadrata [[1 E+4 m²|1 hektar]]. *petina moderne [[li (kineska jedinica)|li]], kineske mjerne jedinice *približna udaljenost koju svjetlost prijeđe za 300 [[nanosekundi]]s ===Ljudski definisane skale i strukture=== *100 metara – talasna dužina najveće srednje talasne radio frekvencije, [[1 E6 Hz|3 MHz]] *100 metara – razmak među oznakama lokacija na britanskim autoputevima *138,8 metara – visina [[Velike piramide u Gizi|Velike pirtamide u Gizi]] ([[Keopsova piramida]]) *139 metara – visina najvišeg rolerkostera na svetu, Kingda Ka<ref>{{cite web|url=https://rcdb.com/2832.htm|title=Kingda Ka (Six Flags Great Adventure)|access-date=18. 4. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090326124600/http://www.rcdb.com/id2832.htm|archive-date=26. 3. 2009|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> *187 metara – najkraća [[talasna dužina]] emitovanog radio AM opsega, [[1 E6 Hz|1600 kHz]] *202 metra – dužina [[Széchenyi Lančani most]] koji povezuje [[Budim]] i [[Pešta|Peštu]] *318 metara – visina zgrade The New York Times *318,9 metara – visina Chrysler zgrade *328 metara – visina Sky Towera u Oklandu, najviše samostojeće građevine na južnoj hemisferi *330 metara – visina [[Ajfelov toranj|Ajfelovog tornja]] (uključujući antenu)<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/eiffel-tower-grows-six-metres-after-new-antenna-attached-2022-03-15/|title=Eiffel Tower grows six metres after new antenna attached|website=reuters.com|date=15. 3. 2022 }}</ref> *341 metar – visina najvišeg mosta na svijetu, vijadukta Millau *390 metara – visina Empire State Buildinga *400–800 metara – visine najviših nebodera na svijetu u posljednjih 80 godina *458 metara – dužina Knock Nevisa, najvećeg supertankera na svijetu *553,33 metara – visina CN Towera <ref>{{cite news|url=https://www.tripsavvy.com/how-tall-is-the-cn-tower-3251128|title=How Tall is the CN Tower?|work=TripSavvy|access-date=20. 5. 2017|last=Campbell|first=Marilyn|date=17. 2. 2018}}</ref> *555 metara – najduža talasna dužina emitovanog radio AM opsega, [[1 E5 Hz|540 kHz]] *630 metara – visina jarbola KVLY-TV, druga najviša građevina na svijetu *646 metara – visina Varšavskog radio jarbola, najviše građevine na svijetu do njenog urušavanja 1991. *828 metara – visina Burj Khalife, najviše građevine na svijetu 17. januara 2009.<ref>{{cite news|url=http://www.business24-7.ae/articles/2009/1/pages/01182009_63dc3a90c9a848219058be301f3f7ded.aspx|title=Burj Dubai all set for 09/09/09 soft opening|work=Emirates Business 24-7|access-date=17. 1. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090119161147/http://business24-7.ae/Articles/2009/1/Pages/01182009_63dc3a90c9a848219058be301f3f7ded.aspx|archive-date=19. 1. 2009 |url-status=live}}</ref> *1.000 metara – talasna dužina najniže srednjetalasne radio frekvencije, [[1 E5 Hz|300 kHz]] ===Sport=== *100 metara – udaljenost koju vrlo brz čovjek može pretrčati za oko 10 sekundi *100.584 metara – dužina kanadskog [[fudbal]]skog terena između gol-linija (110 [[jarda|jardi]]) *91,5 metara – 137 metara – dužina fudbalskog terena, prema [[FIFA]] *105 metara – dužina fudbalskog terena ([[UEFA]] kategorije stadiona 3 i 4) *105 metara – dužina tipskog fudbalskog terena *109,73 metara – ukupna dužina terena za američki fudbal (120 jardi, uključujući krajnje zone) *110–150 metara – širina australskog fudbalskog terena *135–185 metara – dužina australskog fudbalskog terena *137,16 metara – ukupna dužina kanadskog fudbalskog terena, uključujući krajnje zone (150 jardi) ===Priroda=== *115,5 metara – visina najvišeg drveta na svetu 2007. godine, sekvoje Hyperion <ref>{{cite web|url=https://www.monumentaltrees.com/en/trees/coastredwood/coastredwood/|title=Tallest tree in the world: coast redwood|website=Monumental Trees, an inventory of big and old trees worldwide}}</ref> *310 metara – maksimalna dubina Ženevskog jezera *340 metara – udaljenost zvuka putuje u vazduhu na nivou mora u jednoj sekundi; pogledajte [[Brzina zvuka]] *979 metara – visina Salto Angel, najvišeg [[vodopad]]a na svijetu ([[Venecuela]]) *1500 metara – udaljenost zvuka putuje u vodi u jednoj sekundi ==Astronomske== *270 metara – dužina [[99942 Apophis]] *535 metara – dužina [[25143 Itokawa]],<ref>{{cite journal|vauthors=Fujiwara A, Kawaguchi J, Yeomans DK, Abe M, Mukai T, Okada T, Saito J, Yano H, Yoshikawa M, Scheeres DJ, Barnouin-Jha O, Cheng AF, Demura H, Gaskell RW, Hirata N, Ikeda H, Kominato T, Miyamoto H, Nakamura AM, Nakamura R, Sasaki S, Uesugi K|title=The rubble-pile asteroid Itokawa as observed by Hayabusa|journal=Science|volume=312|issue=5778|pages=1330–4|date=juni 2006|pmid=16741107|doi=10.1126/science.1125841|bibcode=2006Sci...312.1330F|s2cid=206508294}}</ref> malog asteroida koji je posjetila svemirska letjelica ==1 kilometar== [[slika:Fuji_Kawaguchi_357.JPG|thumb|[[Mount Fuji]] je visok 3.776 km.]] ''{{vanchor|[[kilometar]]}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|km}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] od [[dužina]] u [[metričkom sistemu]] jednaka {{praznina|1|000}}&nbsp;[[metar]]s (10<sup>3</sup>&nbsp;m). Da bi pomogao u poređenju različitih [[redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužina]]s između 1&nbsp;kilometra i 10&nbsp;[[kilometra]]s (10<sup>3</sup> i 10<sup>4 </sup> [[metar]]s). ===Konverzije=== 1 [[kilometar]] (simbol jedinice km) jednako je: *1.000 [[metar]]a *0,621371 [[milje]] *1.093,61 [[dvorišta]] *3.280,84 [[stopa (dužina)|stopa]] *39,370,1 [[inč]]a *100.000 [[centimetar]]a *1,000,000 [[milimetar]]a *Strana [[kvadrat (geometrija)|kvadrata]] površine [[1 E+6 m²|1]] [[Km²|km<sup>2</sup>]] *Radijus [[krug]]a područja [[Pi|&pi;]] km<sup>2</sup> ===Ljudski definisane skale i strukture=== *1&nbsp;km – talasna dužina najveće [[dugi talasi|dugotalasne]] radio frekvencije, [[1 E5 Hz|300]] [[kHz]]<ref>{{cite web|url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/long_wave|archive-url=https://web.archive.org/web/20190301140144/https://en.oxforddictionaries.com/definition/long_wave|url-status=dead|archive-date=1. 3. 2019|title=long wave|publisher=Oxford Dictionaries|quote=wavelength above one kilometre (and a frequency below 300 kHz)|access-date=12. 3. 2011}}</ref> *1.280&nbsp;km – raspon [[Most Golden Gate|Mosta Golden Gate]] (udaljenost između kula)<ref>{{cite web|title=Golden Gate Bridge official website|url=http://goldengatebridge.org/research/factsGGBDesign.php#length|access-date=10. 6. 2012|archive-date=4. 3. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110304130356/http://www.goldengatebridge.org/research/factsGGBDesign.php#length|url-status=dead}}</ref> *1.609&nbsp;km – 1 statutarna milja *1.852&nbsp;km – 1 [[nautička milja]], jednako 1 [[lučna minuta]] [[geografska širuna|geografske širine]] na površini Zemlje<ref>{{cite Merriam-Webster|nautička milja|datum pristupa =12. mart 2011.}}</ref> *1.991&nbsp;km – raspon [[Akashi Kaikyō most]]a<ref>{{citation|title=Akashi Kaikyo Bridge @ Everything2.com|url=https://everything2.com/title/Akashi%2520Kaikyo%2520Bridge|publisher=[[Everything2]]|date=9. 9. 2002|access-date=19. 4. 2009}}</ref> *2.309&nbsp;km – aksijalna dužina [[Three Gorges Dam]], najveće [[brana|brane]] na svijetu<ref name="Three Gorges Dam"/> *3.991&nbsp;km – dužina [[Akashi Kaikyō most]]a, najdužeg [[viseći most|visećeg mosta]] na svijetu {{od|2008.|Decembar|lc=on}}<ref>{{citation|title=Supporting the Longest Suspension Bridge in the World|url=http://regex.info/blog/2008-12-09/1021|first=Jeffrey|last=Friedl|date=9. 12. 2008|access-date=19. 4. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090303135910/http://regex.info/blog/2008-12-09/1021|archive-date=3. 3. 2009|url-status=live}}</ref> *5.072&nbsp;km – visina [[Planinski prolaz Tanggula|Planinskog prolaza Taggula]], ispod najvišeg vrha u [[Planine Tanggula|Planinama Tanggula]], najviši [[željeznica|željeznički]] prijevoj na svijetu {{od|2005|08|lc=on }}<ref>{{citation|title=New height of world's railway born in Tibet|url=http://news.xinhuanet.com/english/2005-08/24/content_3397297.htm|publisher=Xinhua News Agency|date=24. 8. 2005|access-date=19. 4. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090603005131/http://news.xinhuanet.com/english/2005-08/24/content_3397297.htm|archive-date=3. 6. 2009|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref> *5.727&nbsp;km – visina Cerro Aucanquilcha, najviše ceste na svijetu, koja se nalazi u [[Čile]]u<ref>{{cite web|url=http://www.geonames.org/3899159/cerro-aucanquilcha.html|title=GeoNames}}</ref>{{failed verification|date=decembar 2015}} *[[Lista najdužih pista|98 aerodroma]] ima asfaltirane piste dužine od 4&nbsp;km do 5,5&nbsp;km. *8&nbsp;km – dužina [[Palm Jebel Ali]], [[vještačko ostrvo|vještačkog ostzrva]] izgrađenog uz obalu [[Dubai]]ja *9,8&nbsp;km – dužina [[World (arhipelag)|Worlda]], vještačkog arhipelaga koji je također izgrađen uz obalu [[Dubai]]ja, čija ostrva liče na [[karta svijeta|kartu svijeta]] ===Geografske=== {{također pogledajte|Lista najviših planina na Zemlji}} *1.637&nbsp;km – najdublji zaron [[jezero Bajkal]] u [[Rusija|Rusiji]], najveće [[slatka voda|slatkovodno]] [[jezero]]<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7530230.stm|title=Russians in landmark Baikal dive|date=29. 7. 2008|work=BBC News|quote=current record of 1,637m was set in Lake Baikal in the 1990s|access-date=12. 3. 2011}}</ref> *2.228&nbsp;km – visina [[Mount Kosciuszko]], najviša tačka na kopnu [[Australija|Australije]]<ref>{{cite web|title=Kosciuszko National Park lookouts and scenery|url=https://www.nationalparks.nsw.gov.au/visit-a-park/parks/kosciuszko-national-park#WallacesCreeklookout|publisher=Office of Environment & Heritage: NSW National Parks & Wildlife Service}}</ref> *Glavnina [[Manhattan]]a je široka od 3 do 4&nbsp;km. *4.810&nbsp;km – visina [[Mont Blanc]]a, najvišeg vrha [[Alpe|Alpa]] *4.884&nbsp;km – visina [[Carstenszova piramida|Carstenszove piramide]], najviši vrh [[Okeanija|Okeanije]]<ref>{{cite web|title=Carstensz Pyramid details|url=http://carstenszpyramid.org/|publisher=Carstensz Pyramid Site|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20141216212851/http://carstenszpyramid.org/|archive-date=16. 12. 2014}}</ref> *4.892&nbsp;km – visina [[Mount Vinson]]a, najviši vrh [[Antarktik]]a *5.610&nbsp;km – visina [[Mount Damavand]]a, najviši vrh u [[Iran]]u *5.642&nbsp;km – visina [[Elbrus|planine Elbrus]], najvišeg vrha [[Evropa|Evrope]] *5.895&nbsp;km – visina [[Planina Kilimandžaro]], najviši vrh [[Afrika|Afrike]] *6.081&nbsp;km – visina [[Mount Logan]], najviši vrh [[Kanada]] *6.190&nbsp;km – visina [[Denali]]ja, najviši vrh [[Sjeverna Amerika|Sjeverne Amerike]] *6.959&nbsp;km – visina [[Aconcagua]], najviši vrh [[Južna Amerika|Južne Amerike]] *7,5&nbsp;km – dubina [[Kajmanski rov|Kajmanskog rov]], najdublja tačka u [[Karibi|Karibskom moru]] *8.848&nbsp;km – visina [[Mount Everest]]a, najviši vrh na [[Zemlja|Zemlji]], na granici između [[Nepal]]a i [[Kina|Kine]] ===Astronomske=== *1&nbsp;km – prečnik [[1620 Geographos]] *1&nbsp;km – vrlo približna veličina najmanjeg poznatog [[Jupiterov mjesec|Jupiterovih mjeseci]] *1,4&nbsp;km – promjer [[Daktil (asteroid)|Daktila]], prvi potvrđeni [[asteroidni mjesec]] *4,8&nbsp;km – prečnik [[5535 Annefrank]]a, unutrašnji pojas asteroida *5&nbsp;km – promjer [[3753 Cruithne]] *5&nbsp;km – dužina [[PSR B1257+12]] *8&nbsp;km – prečnik [[Themisto (mjesec)|Themisto]]a, jednog od [[Jupiter]]ovih mjeseci *8&nbsp;km – prečnik [[Vela Pulsar]] *8,6&nbsp;km – promjer [[Callirrhoe (moon)|Callirrhoe]], također poznat kao Jupiter XVII *9.737&nbsp;km – dužina [[PSR B1919+21]] =={{Anchor|Mirijametar}}10 kilometara== [[slika:Strait of Gibraltar 5.53940W 35.97279N.jpg|thumb| [[Gibraltarski moreuz]] je šitrok 13 km.]] Da bi pomogao u poređenju različitih redova veličine, ovaj odjeljak navodi [[dužine]] između 10 i 100 [[kilometr]]a (10<sup>4</sup> do 10<sup>5</sup > [[metar]]a). ''MiriJametar''<ref name="Appell_2009">{{cite web|url=http://home.fonline.de/fo0126/geschichte/groessen/mas10.htm|title=Königreich Frankreich|author-last=Appell|author-first=Wolfgang|date=16. 9. 2009|website=Amtliche Maßeinheiten in Europa 1842 [Official units of measure in Europe 1842]|language=de|trans-title=Kingdom of France|orig-year=2002|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111005102232/http://home.fonline.de/fo0126/geschichte/groessen/mas10.htm|archive-date=5. 10. 2011}} (Website based on ''Alte Meß- und Währungssysteme aus dem deutschen Sprachgebiet'', {{ISBN|3-7686-1036-5}}<!-- see http://d-nb.info/952290928 -->)</ref> (ponekad se piše i ''miriometar''; 10.000 metara) je zastarjeli naziv jedinice; decimalni metrički prefiks myria-<ref name="fr">{{cite web|title=La Loi Du 18 Germinal An 3 – Décision de tracer le mètre, unité fondamentale, sur une règle de platine. Nomenclature des "mesures républicaines". Reprise de la triangulation|url=http://histoire.du.metre.free.fr/fr/Pages/Sommaire/06.htm|language=fr|publisher=histoire.du.metre.free.fr|access-date=12. 10. 2015}}</ref> (ponekad i napisano kao myrio-<ref name="Brewster_1830">{{cite book|title=The Edinburgh Encyclopædia|author-first=David|author-last=Brewster|volume=12|date=1830|location=Edinburgh, UK|publisher=William Blackwood, John Waugh, John Murray, Baldwin & Cradock, J. M. Richardson|page=494|url=https://books.google.com/books?id=0bIkTUZAbxcC|access-date=9. 10. 2015}}</ref><ref name="Brewster_1832">{{cite book|title=The Edinburgh Encyclopaedia|author-first=David|author-last=Brewster|volume=12|edition=1st American|date=1832|publisher=Joseph and Edward Parker<!--|printer=William Brows -->|url=https://books.google.com/books?id=17RGAQAAIAAJ&pg=PA572|access-date=9. 10. 2015}}</ref><ref name="Dingler_1823">{{cite book|title=Polytechnisches Journal|author-first=Johann Gottfried|author-last=Dingler|volume=11|date=1823|publisher=J.W. Gotta'schen Buchhandlung|language=de|location=Stuttgart, Germany|url=https://books.google.com/books?id=wF3zAAAAMAAJ&pg=PA500|access-date=9. 10. 2015}}</ref>) is obsolete<ref name="Procès-Verbaux_1935">{{cite journal|title=Procès-Verbaux des Séances|author=Comité International des Poids et Mesures|author-link=Comité International des Poids et Mesures|publisher=Gauthier-Villars, imprimeur-libraire du [[Bureau des Longitudes]], de l'École Polytechnique|location=Paris, France|language=fr|edition=2|volume=17|date=1935|page=76}}</ref><ref name="Roberts_1975">{{cite book|title=Metric System of Weights and Measures – Guidelines for Use|author-first=Richard W.|author-last=Roberts|publisher=Director of the [[National Bureau of Standards]]|location=USA|id=Federal Register FR Doc.75-15798 (1975-06-18)|date=1. 6. 1975|quote=Accordingly, the following units and terms listed in the table of metric units in section 2 of the act of 28 July 1866, that legalized the metric system of weights and measures in the United States, are no longer accepted for use in the United States: myriameter, [[stere]], [[millier (unit)|millier]] or [[tonneau (unit)|tonneau]], [[quintal]], [[myriagram]], kilo (for kilogram).}}</ref><ref name="Judson_1976">{{cite book|title=Weights and Measures Standards of the United States, a brief history|author-first=Lewis V.|author-last=Judson|others=Derived from a prior work by Louis A. Fisher (1905)|editor-first=Louis E.|editor-last=Barbrow|publisher=US Department of Commerce, National Bureau of Standards|location=USA|date=1. 10. 1976|orig-year=1963<!-- 1963-03 -->|id=NBS Special Publication 447; NIST SP 447; 003-003-01654-3|lccn=76-600055|page=33|chapter=Appendix 7|chapter-url=https://www.nist.gov/pml/wmd/pubs/upload/sp-447-2.pdf|access-date=12. 10. 2015|archive-date=4. 3. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304193400/http://www.nist.gov/pml/wmd/pubs/upload/sp-447-2.pdf|url-status=dead}}</ref> i nije uključen među [[SI prefiksi|prefiksi]] kada je [[Međunarodni sistem jedinica]] uveden 1960. godine. ===Konverzije=== 10 kilometara je jednako: [[Datoteka:Myriameterstein36RüdesheimRhein.JPG|thumb|[[Oznaka udaljenosti]] na [[Rajna|Rajni]]: 36 (XXXVI) mirijametara od [[Bazela]]. Navedena udaljenost je 360 km; zarez je [[decimalni separator]] u [[Njemačka|Njemačkoj]].]] *10.000 [[metar]]a *6,2 [[milja]] *1 ''mil ([[Skandinavska milja]])'', sada standardizirano kao 10&nbsp;km: **1 mil, mjerna jedinica koja se obično koristi u [[Norveška|Norveškoj]] i [[Švedska|Švedskoj]]<ref name="Haugen">Haugen, Einar, ''Norveški engleski rječnik,'' 1965., Oslo: Universitetsforlaget i Madison : University of Wisconsin Press, s.v. mil</ref> je u Norveškoj iznosio 11.295&nbsp;m, a u Švedskoj 10.688&nbsp;m. *''[[Parasang|farsang]]'', mjerna jedinica koja se obično koristi u [[Iran]]u i [[Turska|Turskoj]]<ref>{{cite web|url=https://sizes.com/units/farsakh.htm|title=What is a farsakh or farsang?|website=sizes.com}}{{Mrtav link}}</ref> ===Sport=== *42.195&nbsp;km – dužina [[maraton]]a<ref>{{cite web|url=http://www.iaaf.org/mm/Document/imported/42192.pdf|title=IAAF Competition Rules 2008|page=195|publisher=[[IAAF|International Association of Athletics Federations (IAAF)]]|access-date=20. 4. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090325001003/http://www.iaaf.org/mm/Document/imported/42192.pdf|archive-date=25. 3. 2009|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> === Ljudski definirane skale i strukture=== *18&nbsp;km – visina krstarenja [[Concorde]]a *27&nbsp;km – obim [[Veliki hadronski sudarač|Velikog hadronskog sudarača]], od maja 2010., najveća i najsnažnija [[energija]] [[akcelerator čestica|akceleratora čestica]] *34.668&nbsp;km – najviši let sa posadom [[balon]]om (Malcolm D. Ross i Victor E. Prather 4. maja 1961.)<ref>{{cite web|url=http://stratocat.com.ar/artics /stratolab-e.htm|title=Stratolab, an Evolutionary Stratospheric Balloon Project|first=Gregory|last=Kennedy}}</ref> *38.422&nbsp;km – dužina drugog puta [[Lake Pontchartrain Causeway]] u [[Louisiana|Loisijani]], [[SAD]] *39&nbsp;km – podmorski dio [[Tunel pod kanalom|tunela pod kanalom]] *53,9&nbsp;km – dužina [[tunel Seikan|tunela Seikan]], od 2009, najdužeg željezničkog tunela na svijetu<ref>{{cite web|title=Turkey Building the World's Deepest Immersed Tube Tunnel|url=https://www.popularmechanics.com/technology/design/a1689/4217338/|first=Jeff|last=Wise|website=[[Popular Mechanics]]|date=1. 10. 2009|access-date=1. 5. 2017}}</ref> *77&nbsp;km – gruba ukupna dužina [[Panamski kanal|Panamskog kanala]]<ref>{{Cite web | url=http://panamacanalfacts.com/facts-about-the-panama-canal/ | archive-url=https://web.archive.org/web/20160314232748/http://panamacanalfacts.com/facts-about-the-panama-canal/ | url-status=dead | archive-date=14. 3. 2016 | title=Facts and History about the Panama Canal}}</ref> ===Geografske=== *10&nbsp;km – visina [[Mauna Kea]] na [[Havaji]]ma, mjereno od njene osnove na dnu okeana *11&nbsp;km – najdublja poznata tačka okeana, [[Challenger Deep]] u [[Marijanski rov|Marijanskpj brazdi]] *11&nbsp;km – prosječna visina [[troposfera|troposfere]] *14&nbsp;km – širina [[Gibraltarski moreuz|Gibraltarskog moreuza]] *21&nbsp;km – dužina [[Manhattan]]a *23&nbsp;km – dubina [[potres Dogger Bank 1931.|najvećeg potresa ikada zabilježenog u Ujedinjenom Kraljevstvu]], 1931. u [[Dogger Bank]]u [[Sjeverno more|Sjevernog mora]] *34&nbsp;km – najuža širina [[Engleski kanal|engleskog kanala]] kod [[Dover|tjesnaca Dover]] *50&nbsp;km – približna visina [[stratosfera|stratosfere]] *90&nbsp;km – širina [[Beringov moreuz|Beringovog moreuza]] ===Astronomske=== *10&nbsp;km – promjer najmasivnije [[neutronska zvijezda|neutronskih zvijezdA]] (3–5 [[SOLARNA MASA|solarnIH masa]]) *13&nbsp;km – srednji prečnik [[Deimos (mesec)|Deimosa]], manjen [[Mars]]ovog mjeseca *20&nbsp;km – prečnik najmanje masivnih neutronskih zvijezda (1,44 solarne mase) *20&nbsp;km – prečnik [[Led (mjesec)|Leda]], jednog od [[Jupiter]]ovih meseci *20&nbsp;km – prečnik [[Pan (mjesec)|Pana]], jednog od [[Saturn]] ovih mjeseci *22&nbsp;km – prečnik [[Fobos (mjesec)|Fobosa]], većeg [[Mars]]ovog mjeseca *27&nbsp;km – visina [[Olympus Mons]] iznad [[Mars]]ovog referentnog nivoa,<ref>[http://quest.arc.nasa.gov/mars/ask/terrain-geo/highest_and_lowest_points_on_Mars.txt Highest and lowest points on Mars] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160131060040/http://quest.arc.nasa.gov/mars/ask/terrain-geo/highest_and_lowest_points_on_Mars.txt|date=31. 1. 2016}} NASA</ref><ref>{{cite web|url=http://quest.arc.nasa.gov/mars/ask/terrain-geo/Height_of_Martian_vs__Earth_mountains.txt|title=Height of Martian vs. Earth mountains|last=Plescia|first=Jeff|date=1. 10. 1997|website=Questions and Answers about Mars terrain and geology|access-date=20. 4. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20081014140612/http://quest.arc.nasa.gov/mars/ask/terrain-geo/Height_of_Martian_vs__Earth_mountains.txt|archive-date=14. 10. 2008|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref> the highest-known mountain of the [[Solar System]] *30,8568&nbsp;km – 1 pikoparsec *43&nbsp;km – razlika u prečniku [[Zemlja|Zemljine]] [[ekvatorska izboćina|ekvatorske izbočine]] *66&nbsp;km – prečnik [[Najade (mjesec)|Najade]], najdubljeg od [[Neptun]] ovihmjeseci ==100 kilometara== [[slika:Suez canal 30.55N 32.28E.jpg|thumb|upright|[[Suecki kanal]] je {{cvt|163| km}} dugo.]] Dužina od ''100 kilometara'' (oko 62 milje), kao grubi iznos, relativno je uobičajena u mjerenjima na Zemlji i za neke astronomske objekte. To je visina na kojoj [[Fédération Aéronautique Internationale|FAI]] definira [[svemirski let]] za početak. Da bi pomogao u poređenju [[redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[dužina]]s između 100 i 1000 [[kilometra]]s (10<sup>5</sup> i 10<sup>6</sup> [[metar]]s). ===Konverzije=== Udaljenost od 100 kilometara jednako je oko 62 milje (ili 100 km). ===Ljudski definisane skale i strukture=== <!-- Napomena: razmak bez prekida &nbsp; nije potrebno blizu početka reda --> *100&nbsp;km – [[Karmanova linija]]: zvanična granica [[svemirski univerzum|svemirskog univerzuma]] *105&nbsp;km – udaljenost od [[Giridih]]a do [[Bokaro Steel City|Bokaro]] *109&nbsp;km – dužina High Speed 1 između [[London]]a i tunela ispod [[Lamanš]]a<ref>{{cite web|title=High Speed 1 Project Hoem|url=https://www.bechtel.com/projects/high-speed-1/|website=www.betchel.com|publisher=Betchel Corporation|access-date=8. 2. 2015}}</ref> *130&nbsp;km – domet [[Scud]] projektila *163&nbsp;km – dužina [[Suecki kanal|Sueckog kanala]] *164&nbsp;km – dužina [[Veliki most Danyang–Kunshan]] *213&nbsp;km – dužina [[Pariški metro|Pariškjog metroa]] *217&nbsp;km – dužina [[Kanal Grand Union|Kanala Grand Union]] *223&nbsp;km – dužina [[Madridski metro|Madridskog metroa]] *300&nbsp;km – domet projektila Scud-B *386&nbsp;km – visina [[Međunarosdna svemirska stanica|Međunarodne svemirske stanice]] *408&nbsp;km – dužina [[Londonsko podzemlje|Londonskog podzemlja]] (aktivna staza) *460&nbsp;km – udaljenost od [[London]]a do [[Pariz]]a *470&nbsp;km – udaljenost od [[Dublin]]a do [[London]]a [[zračna linija|zračnom linijom]] *600&nbsp;km – domet Scud-C projektila *600&nbsp;km – visina [[Hubble svemirski teleskop|Svemirskog teleskopa Hubble]] iznad Zemlje *804,67&nbsp;km – (500 milja) udaljenost automobilske utrke [[Indy 500]] ===Geografske=== *111&nbsp;km – udaljenost koju pokriva jedan stepen [[geografska širina|geografske širine]] na površini Zemlje *180&nbsp;km – udaljenost između [[Mumbai]]a i [[Nashik]]a *203&nbsp;km – dužina [[Sognefjorden]]a, trećeg po veličini [[fjord]]a na svijetu *220&nbsp;km – udaljenost između [[Pune]] i Našika *240&nbsp;km – najveća širina [[Engleski kanal|Engleskog kanala]] *430&nbsp;km – dužina [[Pirineji|Pireneja]] *500&nbsp;km – najšira širina [[Geografija Švedske|Švedske]] od istoka prema zapadu *550&nbsp;km – udaljenost od [[San Francisco]]a do [[Los Angeles]]a [[zračna linija|zračnom linijom]] *560&nbsp;km – udaljenost [[Bordo]]–[[Pariz]], nekada najduža jednodnevna profesionalna biciklistička utrka <ref name="cyclingrace">{{cite web|title=Bordeaux-Paris &#124; the event|url=http://www.bordeauxparis.com/en/the-event/|website=www.bordeauxparis.com|access-date=30. 4. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170328181843/http://www.bordeauxparis.com/en/the-event/|archive-date=28. 3. 2017|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref> *590&nbsp;km – dužina kopnene granice između [[Geografija Finske|Finske]] i [[Geografija Švedske|Švedske]] *724&nbsp;km – dužina [[Om River]] *871&nbsp;km – udaljenost od [[Sydney]]a do [[Melbourne]]a (duž [[Hume Highway]]a) *897&nbsp;km – dužina [[Douro|rijeke Douro]] *900&nbsp;km – udaljenost od [[Berlin]]a do [[Stockholm]]a *956&nbsp;km – udaljenost od [[Washington, D.C.]] do [[Chicago|Chikaga]], [[Illinois]] zračnom linijom ===Astronomske=== *100&nbsp;km – visina na kojoj [[FAI]] definira početak za [[svemirski let]] *167&nbsp;km – prečnik [[Amalteja (mjesec)|Amalteje]], jednog od [[Jupiter]]ovih unutrašnjih mjeseci *200&nbsp;km – širina [[Valles Marineris]]a *220&nbsp;km – prečnik [[Fibi (mjesec)|Fibija]], najvećeg od [[Saturn]]ovih vanjskih mjeseci *300&nbsp;km – približna udaljenost koju svjetlost pređe u jednoj [[milisekunda|milisekundi]] *340&nbsp;km – prečnik [[Nereida (mjesec)|Nereide]], trećeg po veličini [[Neptun]]ovog mjeseca *350&nbsp;km – donja granica [[Niska Zemljina orbita|Niske >Zemljine orbite]] *420&nbsp;km – prečnik [[Proteja (mjesec)|Proteje]], drugog po veličini Neptunovog mjeseca *468&nbsp;km – prečnik [[asteroid]]a [[4 Vesta]] *472&nbsp;km – prečnik [[Miranda (mjesec)|Mirande]], jednog od [[Uran]]ovih glavnih mjeseci *974,6&nbsp;km – najveći prečnik [[Ceres (patuljasta planeta)|1 Ceresa]],<ref name="ReferenceB"/> najveći [[asteroid]] [[Sunčev sistem|Sunčevogh sistema]]. ==1 megametar== [[slika:1e6m comparison Mars Mercury Moon Pluto Haumea - no transparency.png|thumb|Male planete, [[Mjesec]] i [[patuljaste planete]] u Sunčevom sistemu imaju prečnik od jednog do deset miliona metara. Gornji red: [[Mars]] (lijevo), [[Merkur (planeta)|Merkur]] (desno); donji red: [[Mesec]] (lijevo), [[Pluton]] (centar) i [[Haumea (patuljasta planeta)|Haumea]] (desno), u razmeri.]] ''{{vanchor|megametar}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|Mm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] u [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednak 1,000.000}}&nbsp;[[metar]]a (10<sup>6</sup>&nbsp;m). Da bi pomogao u poređenju različitih redova veličine, ovaj odjeljak navodi [[dužina|dužine]] počevši od 10<sup>6</sup> [[metar|m]] ([[#1 megametar|1 Mm]] ili 1.000 [[kilometar|km]]). ===Konverzije=== 1 megametar je jednak: *1 E+6 m (milion metara) *približno 621,37 [[milja]] *Strana [[kvadrat (geometrija)|kvadrata]] površine 1.000.000&nbsp;km<sup>2</sup> ===Ljudski definisane skale i strukture=== *2.100&nbsp;mm – Dužina predloženog [[plinovod]] [[Iran]]-[[Pakistan]]-[[Indija]], od Irana do Indije preko Pakistana *2.100&nbsp;mm – Udaljenost od [[Casablanca|Casablance]] do [[Rim]]a *2.288&nbsp;mm – Dužina službenog [[Aljaska autoput]]a kada je izgrađen 1940-ih<ref>{{cite web|title=FAQ-Alaska Highway Facts|publisher=The MILEPOST|url=http://www.milepost.com/faq/hwy_drivingfacts.shtml|archive-url=https://web.archive.org/web/20070929182939/http://www.milepost.com/faq/hwy_drivingfacts.shtml|archive-date=29. 9. 2007|quote=1,390 miles ... Alaska Route 2 and often treated as a natural extension of the Alaska Highway|access-date=25. 8. 2007}}</ref> *3,069&nbsp;mm – Dužina [[Međudržavna cesta 95]] (od [[Houlton, Maine]] do [[Miami]]ja, [[Florida]]) *3,846&nbsp;mm – Dužina [[SAD Ruta 1]] (od [[Fort Kent, Maine]] do [[Key West, Florida]]) *5.000&nbsp;mm – širina [[SAD|Sjedinjenih Američkih Država]] *5,007&nbsp;mm – procijenjena dužina [[Interstate 90]] (Seattle, Washington do [[Boston]]a, Massachusetts) *5.614&nbsp;mm – Dužina australske [[Dingo ograda|Dingo ograde]]<ref>{{cite encyclopedia|first1=R.J.|last1=Downward|last2=Bromell|first2=J.E.|chapter=The development of a policy for the management of dingo populations in South Australia|title=Proceedings of the Fourteenth Vertebrate Pest Conference 1990|publisher=[[University of Nebraska - Lincoln]]|date=mart 1990|chapter-url=http://digitalcommons.unl.edu/vpc14/23/|access-date=31. 8. 2009|archive-url=https://www.webcitation.org/5jXGkvGsS?url=http://digitalcommons.unl.edu/vpc14/23/|archive-date=4. 9. 2009|url-status=live}}</ref> *6.371&nbsp;mm – globalni prosjek [[zemljin radijus|Poluprečnika Zemlje]] *6,4&nbsp;mm – Dužina [[Veliki kineski zid|Velikog kineskog zida]] *7.821&nbsp;mm – Dužina [[Trans-Canada Highway]]a, najdužeg nacionalnog autoputa na svijetu (od Victoria, [[Britanska Kolumbija]] do [[St. John's, Newfoundland]]a) *8.836 Mm – Udaljenost puta između [[Prudhoe Bay]], [[Aljaska]] i [[Key West, Florida]], krajnje tačke američke putne mreže *8.852&nbsp;mm – Ukupna dužina [[Veliki kineski zid|Velikog kineskog zida]], uključujući rovove, brda i rijeke <ref>{{cite web|url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hZntU8l3vH1I21vcievtc-QIryLA|title=China's Great Wall far longer than thought: survey|publisher=[[Agence France-Presse|AFP]]|date=20. 4. 2009|access-date=20. 4. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090427193631/https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hZntU8l3vH1I21vcievtc-QIryLA|archive-date=27. 4. 2009 |url-status=live}}</ref> *9.259 Mm – Dužina [[Transsibirska željeznica|transibirske željeznice]]<ref>[http://www.poezda.net/en/train_timetable?tr_code=898975%3A%C0 CIS railway timetable], route No. 002, Moscow-Vladivostok. [https://web.archive.org/web/20200406164311/https://www.poezda.net/en/train_timetable?tr_code=898975%3A%EF%BF%BD Archived] 2009-12-03.</ref> ===Sport=== *[[Munda Biddi Trail]] u [[Zapadna Australija|WA]], [[Australija]] duga je preko 1.000&nbsp;km – najduža biciklistička terenska staza na svijetu *1.200&nbsp;mm – dužina biciklističkog događaja [[Pariz–Brest–Pariz]] *Nekoliko auto utrka izdržljivosti je, ili je bilo, vođeno na 1.000&nbsp;km: **[[Bathurst 1000]] **[[1000 km Brands Hatch]] **[[1000 km Buenos Aires]] **[[1000 km Donington]] **[[1000 km Monza]] **[[1000 km Nürburgring]] **[[1000 km Silverstone]] **[[1000 km banje|1000 km Spa]] **[[1000 km Suzuka]] **[[1000 km Zeltweg]] ===Geografske=== *1.010&nbsp;mm – Udaljenost od [[San Diego]]a do [[El Paso]]a [[zračna linija|zračnom linijom]] *2.000&nbsp;mm – Udaljenost od [[Peking]]a do [[Hong Kong]]a zračnom linijom *2.800&nbsp;mm – najmanja širina [[Atlantski okean|Atlantskog okeana]] ([[Brazil]]-[[Zapadna Afrika]]) *2.850&nbsp;mm – Dužina reke [[Dunav]]. *2.205&nbsp;mm – Dužina ukupnih kopnenih granica [[Geografija Švedske|Švedske]] *2.515&nbsp;mm – Dužina ukupnih kopnenih granica [[Geografija Norveške|Norveške]] *3.690&nbsp;mm – Dužina rijeke [[Volga|Volgw]], najduže u Evropi *4.350&nbsp;mm – Dužina [[Žuta rijeka|Žute rijeke]] *4.800&nbsp;mm – Najveća širina [[Atlantski okean|Atlantskog okeana]] ([[SAD]]-[[Sjeverna Afrika]]) *5.100&nbsp;mm – Udaljenost od [[Dublin]]a do [[New York City|New Yorka]] zračnom linijom *6.270&nbsp;mm – Dužina sistema [[Mississippi]]-[[Missouri]] *6.380&nbsp;mm – Dužina [[Jangce|Rijeke Jangce]] *6.400&nbsp;mm – Dužina [[Amazon River]] *6.758&nbsp;mm – Dužina sistema [[Rijeka Nil|Nila]], najduže na [[Zemlja|Zemlji]] *8.200&nbsp;mm – približna udaljenost od [[Dublin]]a do [[San Francisco]]a ===Astronomske=== *1.000&nbsp;mm – Procijenjena najkraća os [[Elipsoid|triaksijalne]] [[patuljasta planeta|patuljaste planete]] Haumea *1.186&nbsp;mm – Prečnik [[Haron (mjesec)|Harona]], najvećeg [[Pluton]]ovog mjeseca *1.280&nbsp;mm – Prečnik transneptunskog objekta [[50000 Quaoar]] *1.436&nbsp;mm – Prečnik [[Japeta (mjesec)|Japeta]], jednog od [[Saturn]]ovih glavnih mjeseci *1.578&nbsp;mm – Prečnik [[Titanija (mesec)|Titanije]], najvećeg od [[Uran]]ovih meseci *1.960&nbsp;mm – Procijenjena najduža os [[Haumea (patuljasta planeta)|Haumea]] *2.326&nbsp;mm – Prečnik patuljaste planete [[Eris (patuljasta planeta)|Eris]], najvećeg [[transneptunskog objekta]] pronađenog do danas *2.376&nbsp;mm – prečnik [[Pluton]]a *2.707&nbsp;mm – Prečnik [[Triton (mjesec)|Tritona]], najvećeg meseca [[Neptun]]a *3.122&nbsp;mm – Prečnik [[Europa (mjesec)|Evrope]], najmanjeg [[Galilejev satelit|Galilejevog satelita]] [[Jupiter]]a *3.476&nbsp;mm – Prečnik [[Zemlja|Zemljinog]] [[Mjesec]]a *3.643&nbsp;mm – Prečnik [[Io (mjesec)|Ioa]], [[Jupiter]]ovog mjeseca *4.821&nbsp;mm – Prečnik [[Kalisto (mesec)|Kalisto]], Jupiterovog mjeseca *4.879&nbsp;mm – prečnik [[Merkur (planet)|Merkur]] *5.150&nbsp;mm – Prečnik [[Titan (mjesec)|Titana]], najvećeg [[Saturn]]ovog mjeseca *5.262&nbsp;mm – Prečnik Jupiterovog meseca [[Ganimed (mjesec)|Ganimeda]], najvećeg mesec u [[Sunčev sistem|Sunčevom sistemu]] *6.371&nbsp;mm – [[Poluprečnik Zemlje]] *6.792&nbsp;mm – prečnik [[Mars]]a ==10 megametara== [[slika:1e7m comparison Uranus Neptune Sirius B Earth Venus.png|thumb| Planete od Venere do Urana imaju prečnike od deset do sto miliona metara. Gornji red: [[Uran]] (lijevo), [[Neptun]] (desno); srednji red: [[Zemlja]] (lijevo), [[Sirijus B]] (centar) i [[Venera]] (desno), prema razmjeru]] Da bi pomogao u poređenju različitih redova veličine, ovaj odjeljak navodi [[dužine]] počevši od 10<sup>7</sup> [[metar]]a ([[#10 megametara|10 megametara]] ili 10.000 [[kilometar]]a). ===Konverzije=== 10 megametara (10&nbsp;mm) je *6,215 [[milja]] *strana [[kvadrat (geometrija)|kvadrata]] površine 100.000.000 [[kvadratni kilometar|kvadratnih kilometara]] (km<sup>2</sup>) *radijus [[krug]]a površine 314,159,265&nbsp;km<sup>2</sup> ===Ljudski definisane skale i strukture=== *11.085&nbsp;mm – Dužina pruge [[Kijev]]-[[Vladivostok]], duža varijanta [[Transsibirska željeznica|Transsibirske željeznice]]<ref>[http://www.poezda.net/en/train_timetable?tr_code=907081%3A%D4 CIS railway timetable], route No. 350, Kyiv-Vladivostok. [https://web.archive.org/web/20200406164332/https://www.poezda.net/en/train_timetable?tr_code=907081%3A%EF%BF%BD Archived] 2009-12-03.</ref> *13.300&nbsp;mm – Dužina puteva rehabilitovanih i proširenih u okviru [[Nacionalni projekat razvoja autoputeva]] (pokrenut 1998.) u [[Indija|Indiji]] *39.000&nbsp;mm – Dužina [[SEA-ME-WE 3]] optičkog podmorskog telekomunikacijskog kabla, spaja 39 tačaka između [[Norden]]a, Donja [[Saksonija]], [[Njemačka]] i [[Okinawa|Okinawe]], [[Japan]] *67.000&nbsp;mm – Ukupna dužina [[Nacionalni autoputevi Indije|Nacionalnih autoputeva u Indiji]] *80.000 Mm – 20.000 (metrički, francuski) [[liga (jedinica)|lige]] (vidi [[Jules Verne]], ''[[Dvadeset hiljada milja pod morem]]'') ===Geografske=== *10&nbsp;mm – Približna visina vanjske granice [[egzosfera|egzosfere]] *10.001&nbsp;mm – Dužina [[meridijanski luk|meridijanskog luka]] od [[Sjeverni pol|Sjevernog pola]] do [[Ekvator]]a (originalna definicija [[metar]] zasnovana je na ovoj dužini) *60.000&nbsp;mm – Ukupna dužina [[srednjookeanski greben|srednjookeanskog grebena]] ===Astronomske=== *12.000&nbsp;mm – Prečnik [[Sirijus|Sirijusa B]], [[bijeli patuljak]]<ref>{{cite news|first=Christine|last=McGourty |title=Hubble finds mass of white dwarf |work=BBC News|date=14. 12. 2005 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4528586.stm |access-date=13. 10. 2007}}</ref> 12.104&nbsp;mm – Prečnik [[Venera|Vednbere]] *12.742&nbsp;mm – Prečnik [[Zemlja|Zemlje]] *12.900 Mm – Minimalna udaljenost [[meteoroid]]a {{mpl|2004 FU|162}} od centra Zemlje 31. marta 2004., najbliža zabilježena *14.000&nbsp;mm – Najmanji prečnik [[Jupiter]]ove [[Velika crvena tačka|Velike crne tačke]] *19.000&nbsp;mm – Razmak između [[Pluton]]a i [[Haron (mjesec)|Harona]] *30,8568&nbsp;mm – 1 nanoparsec *34.770&nbsp;mm – Minimalna udaljenost [[asteroid]]a [[99942 Apophis]] 13. aprila 2029. od centra Zemlje *35.786 Mm – Visina [[geostaxcionarna orbita|geostacionarne orbite]] *40.005&nbsp;mm – polarni obim Zemlje *40,077&nbsp;mm – Ekvatorski obim Zemlje *49.528&nbsp;mm – Prečnik [[Neptun]]a *51.118&nbsp;mm – Prečnik [[Uran]]a *12.104&nbsp;mm – Prečnik [[Venera|Venere]] *12.742&nbsp;mm – Prečnik [[Zemlja|Zemlje]] *12.900 Mm – Minimalna udaljenost [[meteoroida]] {{mpl|2004 FU|162}} od centra Zemlje 31. marta 2004., najbliža zabilježena *14.000&nbsp;mm – Najmanji prečnik Jupiterove [[Velika crvena tačka]] *19.000&nbsp;mm – Razmak između [[Pluton]] i [[Haron (mjesec)|Haron]] *30,8568&nbsp;mm – 1 nanoparsec *34.770&nbsp;mm – Minimalna udaljenost [[asteroida]] [[99942 Apophis]] 13. aprila 2029. od centra Zemlje *35.786 Mm – Visina [[geostacionarna orbita|geostacionarne orbite]] *40.005&nbsp;mm – polarni obim Zemlje *40,077&nbsp;mm – Ekvatorski obim Zemlje *49.528&nbsp;mm – Prečnik [[Neptun]]a *51.118&nbsp;mm – Prečnik [[Uran]]a ==100 megametara== [[File: 1e8m comparison Saturn Jupiter OGLE-TR-122b with Uranus Neptune Sirius B Earth Venus no transparency.png |thumb|[[Zemlja]]-[[Mjesec]] orbita, [[Saturn]], [[OGLE -TR-122b]], [[Jupiter]], i [[1 E7 m|drugi objekti]], u mjerilu. Kliknite na sliku za detaljan prikaz i linkove na druge skale dužine.]]{{Prijevod pasusa}} To help compare different [[orders of magnitude]], this section lists [[length]]s starting at 10<sup>8</sup> [[metre]]s ([[#100 megametre|100 megametres]] or 100,000 [[kilometre]]s or 62,150 [[mile]]s). *102&nbsp;mm – Prečnik [[HD 149026 b]], neobično guste [[gasni gigant|Jovianske planete]] *115&nbsp;mm – širina [[Saturn]]ovih prstenova *120&nbsp;mm – prečnik [[EBLM J0555-57]]Ab, najmanja poznata [[zvijezda]] *120&nbsp;mm – prečnik [[Saturn]]a *142&nbsp;mm – Prečnik [[Jupiter]]a, najveće planete u [[Sunčev sistem|Sunčevom sistemu]] *170&nbsp;mm – prečnik [[TRAPPIST-1]], zvijezde za koju je nedavno otkriveno da ima sedam [[planeta]] oko sebe *174&nbsp;mm – prečnik [[OGLE-TR-122b]] *180&nbsp;mm – Prosečna pređena udaljenost tokom života *196&nbsp;mm – prečnik [[Proxima Centauri]], tipski [[crveni patuljak]] *257&nbsp;mm – prečnik [[TrES-4 b]] *272&nbsp;mm – Prečnik [[WASP-12b]] *299.792 Mm – Jedna [[svetlosna sekunda]]; udaljenost koju [[svjetlost]] pređe u [[vakuum]]u za jednu [[sekunda|sekundu]] (vidi [[brzina svetlosti]]) *300&nbsp;mm – prečnik [[WASP-79b]] *314&nbsp;mm – prečnik [[CT Cha b]] *384,4&nbsp;mm (238,855&nbsp;mi) – Prosječna [[Lunarna udaljenost (astronomija)|udaljenost Zemlja-Mjesec]]<ref name="NASA-LD">{{cite web|author=NASA Staff|title=Solar System Exploration – Earth's Moon: Facts & Figures|url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Display=Facts&Object=Moon|date=10. 5. 2011|publisher=[[NASA]]|access-date=6. 11. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111107170202/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Display=Facts&Object=Moon|archive-date=7. 11. 2011|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref> *671 Mm – Razmak između [[Jupitera]] i [[Europe (mesec)|Europe]] *428&nbsp;mm – Prečnik [[GQ Lupi b]], jedne od [[liste najvećih egzoplaneta|najvećih poznatih]] [[planeta]] *986&nbsp;mm – Prečnik okolnog diska [[HD 100546 b]]. ==1 gigametar== [[slika:Gigameter group.png|thumb|13 things in the gigametre group]] [[slika:1e9m comparison.png|thumb|Gornji dio: [[Bellatrix|Gamma Orionis]], [[Algol B]], [[Sunce]] (u sredini), ispod njihovih tamnijih ogledalnih slika <span style="white-space:nowrap;">(umetničke slike). interpretacija),</span> i <span style="white-space:nowrap;">[[1 E8 m|drugi objekti]],</span> u razmjeru]] ''{{vanchor|gigametar}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|Gm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednak 1,000.000,000&nbsp;[[metar]]a (10<sup>9</sup>&nbsp;m). Da bi se pomoglo u poređenju različitih udaljenosti, ovaj odjeljak navodi dužine počevši od 10<sup>9</sup> [[metar]]a (1 gigametar (Gm) ili 1 milijarda [[metar]]a). *1,2 Gm – Razmak između [[Saturn]]a i [[Titan (mjesec)|Titana]] *1,39 Gm – Prečnik [[Sunce|Sunca]]<ref>{{cite web|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/sunfact.html|title=Sun Fact Sheet|website=nssdc.gsfc.nasa.gov}}</ref> *1,5 Gm – ''(predložena) Očekivana orbita sa Zemlje [[Svemirski teleskop James Webb]]'' *2,19 Gm – Najbliži pristup [[Kometa Lexel]] [[Zemlja|Zemlji]], desio se 1. jula 1770.; najbliži [[kometa|kometni]] prilaz ikad zabilježen *3 Gm – Ukupna dužina "oživčenja" u ljudskom [[mozak|mozgu]]<ref>Neuroscience: The Science of the Brain{{cite web|url=http://www.braincampaign.org/Pub/Pub_Main_Display.asp?LC_Docs_ID%3D2769|title=IBRO Brain Campaign|access-date=8. 6. 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110202081347/http://www.braincampaign.org/Pub/Pub_Main_Display.asp?LC_Docs_ID=2769|archive-date=2. 2. 2011}} p.44</ref> *4,2 Gm – Prečnik [[Algol B]] *5,0 Gm – Najbliži prilaz [[Halejeva kometa|Halejeve komete]] Zemlji, desio se 10. aprila 837. *5,0 Gm – ''(predložena) Veličina krakova gigantskog trougla Michelsonovog interferometra Laser Interferometer Space Antenna (LISA) planiranog za početak posmatranja negdje u 2030-ima.'' *7,9 Gm – Prečnik [[Bellatrix|Gamma Orionisa]] *9,0 Gm – Procijenjeni prečnik [[horizont|horizonta događaja]] [[Strelac A|Strelca A*]], [[supermasivna crna rupa|supermasivne crne rupe]] u centru galaksije [[Mliječni put]] ==10 gigametara== [[slika:1e10m comparison Rigel, Aldebaran, and smaller - antialiased no transparency.png|thumb| Rigel i Aldebaran (gore lijevo i desno) u poređenju sa manjim [[zvijezda]]ma, [[Sunce]]m (vrlo mala tačka u donjoj sredini, sa orbitom Merkura u obliku žute elipse) i providnom sferom polumjera od jedne svjetlosne minute.]] Da bi pomogao u poređenju različitih [[dužina]], ovaj odjeljak navodi onne počevši od 10<sup>10</sup> [[metar]]a (10 [[1 gigametar|gigametar]]a (Gm) ili 10 miliona [[kilometar]]a ili 0,07 [[astronomska jedinica|astronomskih jedinica]]). *15 Gm – Najbliža udaljenost [[Kometa Hyakutake]] od [[Zemlja|Zemlje]] *18 Gm – Jedna [[svetlosna minuta]] (pogledajte žutu sferu na dijagramu sa desne strane) *24 Gm – Radijus [[heliostacionarne orbite]] *30,8568 Gm – 1 mikroparsec *46 Gm – [[Apsis|Perihel]] udaljenost [[Merkur (planeta)|Merkur]] (žuta elipsa desno) *55 Gm – 60.000 godina [[perigej]] [[Marsa]] (posljednji put postignuto 27. avgusta 2003.) *55 Gm – Radijus [[Rigel]], [[plavi supergigant]] [[zvijezda]] (najveća zvijezda desno)<ref name="rigeldiameter">{{cite journal|last1=Moravveji|first1=Ehsan|last2=Guinan|first2=Edward F|last3=Shultz|first3=Matt|last4=Williamson|first4=Michael H|last5=Moya|first5=Andres|title=Asteroseismology of the Nearby SN-II Progenitor: Rigel Part I. The MOST High Precision Photometry and Radial Velocity Monitoring|journal=Astrophysical Journal|volume=747|issue=2|date=4. 1. 2012|page=2|doi=10.1088/0004-637X/747/2/108|arxiv=1201.0843|bibcode=2012ApJ...747..108M|s2cid=425831}}</ref> *58 Gm – Prosječna prolazna udaljenost između [[Zemlja|Zemlje]] i [[Mars]]a u trenutku kada se prestižu u svojim orbitama *61 Gm <ref name="aldiam">{{Cite journal |doi = 10.1051/0004-6361:20041765|title = Aldebaran's angular diameter: How well do we know it?|journal = Astronomy & Astrophysics|volume = 433|issue = 1|pages = 305–312|year = 2005|last1 = Richichi|first1 = A.|last2 = Roccatagliata|first2 = V.|last3 = Shultz|first3 = Matt|last4 = Williamson|first4 = Michael H.|last5 = Moya|first5 = Andres|bibcode = 2005A&A...433..305R|arxiv = astro-ph/0502181| s2cid=119414301 }} They derived an angular diameter of 20.58±0.03 milliarcsec, which given a distance of 65 light-years yields a diameter of 61 million km.</ref> – Prečnik [[Aldebaran]], [[crveni gigant|narandžasti div]] zvezde (velika zvezda desno) *70 Gm – [[Apsis|Afelion]] udaljenost Merkura *76 Gm – [[Neso (mesec)|Neso]] [[apsis|apocentrična]] udaljenost; najveća udaljenost [[prirodnog satelita]] od njegovog roditelja [[planeta]] ([[Neptun]]) ==100 gigametara== [[Slika:1e11m comparison R Doradus and Betelgeuse, and smaller - antialiased no transparency.png||thumb|Od najveće do najmanjeg: [[Jupiter]]ova orbita, crveni supergigant Betelgeuse, [[Mars]]ova orbita, Zemljina orbita, zvijezda R Doradus i orbite Venere , Merkura. Unutar R Doradusovog prikaza nalaze se zvijezda plavog diva Rigel i zvijezda crvenog diva Aldebaran. Blagi žuti sjaj oko Sunca predstavlja jednu svjetlosnu minutu. Kliknite na sliku da vidite više detalja i linkove do njihovih skala.]] Da bi se pomoglo u poređivanju udaljenosti na različitim [[red veličine|redovima veličine]], ovaj odjeljak navodi dužine počevši od 10<sup>11</sup> [[metar]]a (100 [[Crvena magnituda (dužina)|gigametar]] ili 100 miliona [[kilometr]]a ili 0,7 [[astronomska jedinica|astronomskih jedinica (AU)]]). *109 Gm (0,7 au) Udaljenost između [[Venera|Venere]] i [[Sunce|Sunca]] *149,6 Gm (93,0 miliona milja; 1,0 au) – Udaljenost između [[Zemlja|Zemlje]] i Sunca – originalna definicija [[ASTRONOMSKA JEDINICA|astronomske jedinice]] *180 Gm (1,2 au) – Maksimalni prečnik [[Strelac A*|Sgtrelca A*]], [[supermasivna crna rupa]] u centru galaksije [[Mliječni put]] *228 Gm (1,5 au) – Udaljenost između [[Mars]]a i Sunca *570 Gm (3,8 au) – Dužina repa [[Kometa Hyakutake]] mjerena pomoću ''[[Ulysses (svemirski brod)|Ulyssesa]]''; stvarna vrijednost bi mogla biti mnogo veća *591 Gm (4,0 au) – Minimalna udaljenost između [[Zemlja|Zemlje]] i [[Jupiter]]a *780 Gm (5,2 au) – Udaljenost između Jupitera i Sunca *947 Gm (6,4 au) – Prečnik [[Antares|Antaresa A]] *965 Gm (6,4 au) – Maksimalna udaljenost između Zemlje i Jupitera ==1 terametar== [[slika:Terameter group.png|thumb|Osam stvari u grupi terametara]] [[slika:1e12m comparison Kuiper belt and smaller.png|thumb|Poređenje veličine Kuiperovog pojasa (veliki blijedi torus) sa zvijezdom VY Canis Majoris (unutar [[Saturn]]ove orbite), Betelgeuse (unutar [[Jupiter]]ove orbite) i R Doradus (mala centralna crvena sfera) zajedno sa orbitama Neptuna i Urana, u mjerilu . Žute elipse predstavljaju orbite svake planete i patuljaste planete Plutona.]] ''{{vanchor|terametar}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|Tm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] od [[dužine]] u [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednak 1,000.000.000.000}}&nbsp;[[metar]]a (10<sup>12</sup>&nbsp;m). Da bi se pomoglo u poređenju različitih [[dužina]], ovaj odjeljak navodi dužine koje počinju od 10<sup>12</sup> [[metar|m]] (1 [[#1 terametar|Tm]] ili 1 milijarda [[kilometar|km]] ili 6,7 [[astronomska jedinica|astronomskih jedinica]]). *1.079 Tm – 7,2 au – Jedan [[svjetlosni sat]] *1,4 Tm – 9,5 au – Udaljenost između [[Saturn]]a i [[Sunce|Sunca]] *1,5 Tm – 10 au – Procijenjeni prečnik [[VV Cephei A]], crvenog supergiganta.<ref name=bauer2008>{{cite journal|last1=Bauer|first1=W. H.|last2=Gull|first2=T. R.|last3=Bennett|first3=P. D.|doi=10.1088/0004-6256/136/3/1312|title=Spatial Extension in the Ultraviolet Spectrum of Vv Cephei|url=https://archive.org/details/sim_astronomical-journal_2008-09_136_3/page/1312|journal=The Astronomical Journal|volume=136|issue=3|pages=1312|year=2008|bibcode=2008AJ....136.1312H|s2cid=119404901 }}</ref> *1,83 Tm – 12,2 au – Prečnik [[HR 5171 A]], najveće poznate [[žuti hipergigant|žute hipergigantske]] zvijezde, iako najnovija istraživanja sugeriraju da je riječ o crvenom hipergigantu prečnika oko 2,1 Tm (14 au)<ref name="chesneau">{{cite journal|bibcode=2014A&A...563A..71C|arxiv=1401.2628|title=The yellow hypergiant HR 5171 A: Resolving a massive interacting binary in the common envelope phase|journal=Astronomy & Astrophysics|volume=563|pages=A71|last1=Chesneau|first1=O.|last2=Meilland|first2=A.|last3=Chapellier|first3=E.|last4=Millour|first4=F.|last5=Van Genderen|first5=A. M.|last6=Nazé|first6=Y.|last7=Smith|first7=N.|last8=Spang|first8=A.|last9=Smoker|first9=J. V.|last10=Dessart|first10=L.|last11=Kanaan|first11=S.|last12=Bendjoya|first12=Ph.|last13=Feast|first13=M. W.|last14=Groh|first14=J. H.|last15=Lobel|first15=A.|last16=Nardetto|first16=N.|last17=Otero|first17=S.|last18=Oudmaijer|first18=R. D.|last19=Tekola|first19=A. G.|last20=Whitelock|first20=P. A.|last21=Arcos|first21=C.|last22=Curé|first22=M.|last23=Vanzi|first23=L.|year=2014|doi=10.1051/0004-6361/201322421|s2cid=52108686}}</ref><ref name=wittkowski2017>{{cite journal|bibcode=2017A&A...606L...1W|arxiv=1709.09430|title=Multi-epoch VLTI-PIONIER imaging of the supergiant V766 Cen: Image of the close companion in front of the primary|journal=Astronomy & Astrophysics|volume=1709|pages=L1|last1=Wittkowski|first1=M|last2=Abellan|first2=F. J|last3=Arroyo-Torres|first3=B|last4=Chiavassa|first4=A|last5=Guirado|first5=J. C|last6=Marcaide|first6=J. M|last7=Alberdi|first7=A|last8=De Wit|first8=W. J|last9=Hofmann|first9=K.-H|last10=Meilland|first10=A|last11=Millour|first11=F|last12=Mohamed|first12=S|last13=Sanchez-Bermudez|first13=J|date=28. 9. 2017|doi=10.1051/0004-6361/201731569|s2cid=54740936}}</ref> *2 Tm – 13,2 au – Procijenjeni prečnik [[VY Canis Majoris]], jedne od [[lista najvećih zvijezda|najvećih poznatih zvijezda]]<ref name="Wittkowski_vlti">{{cite journal|doi=10.1051/0004 -6361/201219126|last1=Wittkowski|first1=M.|last2=Hauschildt|first2=P.H.|last3=Arroyo-Torres|first3=B.|last4=Marcaide|first4=J.M.|title=Fundamentalne karakteristike strukture crveni supergigant VY CMa baziran na VLTI/AMBER spektro-interferometriji|journal=Astronomija & Astrofizika|volume=540|pages=L12|date=5. april 2012.|bibcode=2012A&A...540L..12W|arxiv=1203|.5ci 54044968}}</ref> *2,9 Tm – 19,4 au – Udaljenost između [[Uran]]a i Sunca *4,4 Tm – 29,4 au – [[Apsis|Perihelska]] udaljenost [[Pluton]]a *4,5 Tm – 30,1 au – Udaljenost između [[Neptun]]a i Sunca *4,5 Tm – 30,1 au – Unutrašnji radijus [[Kuperov pojas|Kuperovog pojasa]] *5,7 Tm – 38,1 au – [[Perihel]]ska udaljenost od [[136199 Eris|Erisa]] *7,3 Tm – 48,8 au – [[Apsis|Afelionova]] udaljenost [[Pluton]]a *7,5 Tm – 50,1 au – Vanjski radijus Kuperovog pojasa]] ==10 terametara== [[slika:1e13m comparison Hale Bopp and smaller - HQ no transparency.png|thumb| Sednina orbita (lijevo) je duža od 100 Tm, ali druge dužine su između 10 i 100 Tm: [[Komet Hale-Bopp]] orbita (niža, slabo narandžasta); jedan [[svetlosni dan]] (žuta sferna školjka sa žutom strelicom Vernal point kao radijus); heliosfera [[terminacijski šok]] (plava školjka); i druge strelice pokazuju položaje ''[[Voyager 1]]'' (crveno) i [[Pioneer 10]] (zeleno). Kliknite na sliku za veći prikaz i linkove na druge skale.]] Da bi se pomoglo u poređenju različitih [[distance]]s, ovaj odjeljak navodi dužine počevši od 10<sup>13</sup> [[metar|m]] (10 [[#1 terametar|Tm]] ili 10 milijardi [[kilometar|km]] ili 67 [[astronomska jedinica|astronomskih jedinica]]). *10 Tm – 67 AU – Prečnik hipotetske [[kvazizvijezda|kvazizvijezde]] *11.1 Tm – 74.2 AU – Udaljenost na kojoj je ''[[Voyager 1]]'' počeo da otkriva povratne čestice iz [[terminacijski šok|terminacijskog šoka]] *11,4 Tm – 76,2 AU – [[Apsis|Perihelna]] udaljenost od [[90377 Sedna]] *12.1 Tm – 70 do 90 AJ – Udaljenost do [[terminacijski šok|terminacijskog šoka]] (''Voyager 1'' prešao na 94 AJ) *12,9 Tm – 86,3 AU – Udaljenost do 90377 Sedna u martu 2014. *13,2 Tm – 88,6 AU – Udaljenost do ''[[Pioneer 11]]'' u martu 2014. *14,1 Tm – 94,3 AU – Procijenjeni radijus [[Sujnčev sistem|Sunčevog sistema]] *14,4 Tm – 96,4 AU – Udaljenost do [[136199 Eris|Eris]] u martu 2014. (sada blizu njenog [[apsis|afelija]]) *15,1 Tm – 101 AU – Udaljenost do [[Heliosfera|heliovreline]] *16,5 Tm – 111 AU – Udaljenost do ''[[Pioneer 10]]'' od marta 2014. *16,6 Tm – 111,2 AU – Udaljenost do ''[[Voyager 2]]'' od maja 2016. *20,0 Tm – 135 AU – Udaljenost do ''[[Voyager 1]]'' od maja 2016. *20,6 Tm – 138 AU – Udaljenost do ''Voyagera 1'' od kraja februara 2017. *21,1 Tm – 141 AU – Udaljenost do ''Voyagera 1'' od novembra 2017. *25,9 Tm – 173 AU – Jedan [[svjetlosni dan]] *30,8568 Tm – 1 miliparsec *55,7 Tm – 371 AU – Afelijska udaljenost [[kometa|komete]] [[Hale-Bopp]] ==100 terametara== [[slika:1e14m comparison light day week and month.png|thumb|Najveća žuta sfera označava udaljenost od jednog svjetlosnog mjeseca od Sunca. Kliknite na sliku za veći prikaz, više detalja i linkove na druge vage.]] Da bi se pomoglo u poređenju različitih [[dužina]], ovaj odjeljak navodi dužine počevši od 10<sup>14</sup> [[metar|m]] (100 [[#1 terametar|Tm]] ili 100 milijardi [[kilometr|km]] ili 670 [[astronomska jedinica|astronomskij jedinica (au)]]). *140 Tm – 937 AU – [[Apsis|Afelion]] udaljenost od [[90377 Sedna]] *172 Tm – 1150 AU – [[Schwarzschildov radijus|Schwarzschildov prečnik]] od [[H1821+643]], jedna od najmasivnijih poznatih [[crna rupoa|crnih rupa]] *181 Tm – 1210 AU – Jedna [[svjetla sedmica]] *757 Tm – 5059 AU – poluprečnik [[Maglina Stingray]] Najveća žuta sfera označava rastojanje od jednog svetlosnog mjeseca od Sunca. Kliknite na sliku za veći prikaz, više detalja i linkove na druge razmjere. Da bi se pomoglo u poređenju različitih [[dužina]], ovaj odjeljak navodi dužine počevši od 10<sup>14</sup> [[metar|m]] (100 [[#1 terametar|Tm]] ili 100 milijardi [[kilometar|km]] ili 670 [[astronomska jedinica|astronomskih jedinica]]). *140 Tm – 937 AU – [[Apsis|Afelion]] udaljenost od [[90377 Sedna]] *181 Tm – 1210 AU – Jedna [[svjetlosna sedmica]] *757 Tm – 5059 AU – poluprečnik [[Maglina Stingray]]<ref name="Parthasarathy2000">{{cite journal|last1=Parthasarathy|first1=M.|title=Birth and early evolution of planetary nebulae|journal=Bulletin of the Astronomical Society of India|year=2000|volume=28|pages=217–224|bibcode=2000BASI...28..217P}}</ref> *777 Tm – 5180 AU – Jedan [[svjetlosni mjesec]] ==1 petametar== [[slika:1e15m comparison cat's eye nebula barnard 68 one light year.png|thumb|Najveći krug sa žutom strelicom označava jednu [[svjetlosna godina|svjetlosnu godinu]] od [[Sunce|Sunca]]; [[Maglina Mačje oko]] sa lijeve strane i [[Barnard 68]] u sredini su prikazani ispred orbite [[Kometa 1910 A1|komete 1910A1]]. Kliknite na sliku za veći prikaz, detalje i linkove na druge skale.]] ''{{vanchor|petametar}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|Pm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] u [[metrički sistem|metričkom sisten+mu]] jednak 10<sup>15</sup>&nbsp;[[metar]]a. Da bi pomogao u poređenju različitih [[dužinma]], ovaj odjeljak navodi dužine koje počinju od 10<sup>15</sup> [[metar|m]] (1 pm ili 1 trilion [[kilometar|km]] ili 6685 [[astronomska jedinicaastronomskih jedinica]]s (AU) ili 0,11 [[svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]). *1,0 Pm = 0,105702341 svjetlosnih godina<ref>{{cite web|title=Google Conversion|url=https://www.google.com/?q=1+petametre+%3D+light+years#q=1+ petametar+%3D+svjetlosne+godine}}</ref> *1,9 Pm ± 0,5 Pm = 12.000 AU = 0,2 svjetlosne godine radijus unutrašnjeg jezgra [[Maglina Mačje oko|magline Mačjeg oka]]<ref name="Cat calc">radius = distance times sin(angular diameter/2) = 0.2 [[light-year]]. Distance = 3.3 ± 0.9 [[Light-year|kly]]; angular diameter = 20 [[arcseconds]]{{Harv|Reed|Balick|Hajian|Klayton|1999}}</ref> *4.7 Pm = 30,000 AU = half-light-year diameter of [[Bok globule]] [[Barnard 68]]<ref name="Szpir">{{cite web|first=Michael|last=Szpir|title=Bart Bok's Black Blobs|url=http://www.americanscientist.org/template/AssetDetail/assetid/14678|date=May–June 2001|archive-url=https://web.archive.org/web/20030629033609/http://www.americanscientist.org/template/AssetDetail/assetid/14678|archive-date=29. 6. 2003|publisher=American Scientist|quote=Bok globules such as Barnard 68 are only about half a light-year across and weigh in at about two solar masses|access-date=19. 11. 2008}}</ref> *7.5 Pm – 50.000 AJ – Moguća vanjska granica [[Oortov oblak|Oortovog oblaka]] (druge procjene su 75.000 do 125.000 ili čak 189.000 [[Astronomska jedinica|AJ]] (1.18, 2 i 3 [[svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]) *21.5 Pm – 63.241,1 AU – Jedna [[svjetlosna godina]], udaljenost koju svjetlost pređe u jednoj godini *21.9 Pm – 66.000 AJ – [[Apsis|Afelion]] udaljenost [[C/1999 F1 (Catalina)]] ==10 petametara== [[slika:1e16m comparison ten light years bubble nebula.png|thumb| Objekti veličine reda veličine 1e16m: krug radijusa deset svetlosnih godina (94,6 [[Petametar|Pm]]) sa žutom strelicom Vernal Point; Maglina Bubble (NGC 7635), lijevo; Maglina Dumbbell (NGC 6853), desno; jedna ljuska svjetlosne godine dolje desno s manjom maglinom Mačje oko (NGC_6543) i Barnard 68 pored.]] [[File:1e16m poređenje 10 svetlosnih godina sirius.png|thumb|1e16m dužine: Deset svetlosnih godina (94,6 [[Petametar|Pm]]) žuta školjka; Sirius dole desno; BL Ceti dolje lijevo; Proxima i Alpha Centauri gore desno; svjetlosna godina školjka s orbitom komete 1910 A1 u gornjem desnom kutu]] Da bi pomogao u poređenju različitih udaljenosti, ovaj odjeljak navodi dužine počevši od 10<sup>16</sup> [[metar|m]] (10 [[#1 petametar|Pm]] ili 66,800 [[astronomska jedinica|AU]], 1,06 [[svjetlosne godine]]s). *15 Pm – 1,59 svjetlosnih godina – Mogući vanjski radijus [[Oortov oblak]] *20 Pm – 2,11 svjetlosnih godina – maksimalni opseg uticaja Sunčevog [[gravitaciono polje|gravitacionog polja]] *30,9 Pm – 3,26 svjetlosnih godina – 1 [[parsec]] *39,9 Pm – 4,22 svjetlosne godine – Udaljenost do [[Proxima Centauri]] (najbliža zvijezda do [[Sunce|Sunca]]) *81.3 pm – 8.59 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Sirius]]a ==100 petametara== [[Slika:1e17m comparison 100 light years nebula clusters.png|thumb|280px]] Da bi pomogao u poređenju različitih [[dužina]], ovaj odjeljak navodi dužine između 10<sup>17</sup> [[metar|m]] (100 [[#1 petametar|Pm]] ili 11 [[svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]) i 10<sup>18</sup> m (106 svjetlosnih godina). *110 pm – 12 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Tau Ceti]] *230 pm – 24 svjetlosne godine – Prečnik [[Orionova maglina|Orionove magline]]<ref name=apj667>{{cite journal|last=Sandstrom|first=Karin M|author2=Peek, J. E. G.|author3=Bower, Geoffrey C.|author4=Bolatto, Alberto D.|author5=Plambeck, Richard L.|title=A Parallactic Distance of {{val|389|+24|-21}} parsecs to the Orion Nebula Cluster from Very Long Baseline Array Observations|journal=The Astrophysical Journal|year=1999|volume=667|issue=2|pages=1161–1169|doi=10.1086/520922|bibcode=2007ApJ...667.1161S|arxiv=0706.2361|s2cid=18192326}}</ref><ref>diameter=sin(65 arcminutes)*1270 light-years=24; where "65.00 × 60.0 (arcmin)" sourced from [https://web.archive.org/web/20120318092511/http://spider.seds.org/ngc/revngcic.cgi?NGC1976 Revised NGC Data for NGC 1976]{{cbignore}}</ref> *240 Pm – 25 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Vega|Vege]] *260 Pm – 27 svetlosnih godina – Udaljenost do [[Beta Canum Venaticorum|Chara]], zvijezde približno sjajne kao naše [[Sunce]]. Njegova slabost nam daje ideju kako bi se naše [[Sunce]] pojavilo čak i sa tako velike udaljenosti kao što je ovo. *350 pm – 37 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Arcturus]]a *373,1 pm – 39,44 svjetlosne godine – Udaljenost do [[TRAPPIST-1]], zvijezde za koju je nedavno otkriveno da ima 7 planeta oko sebe *400 pm – 42 svjetlosne godine – Udaljenost do [[Capella (zvijezda)|Capelle]] *620 pm – 65 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Aldebaran]]a *750 pm – 79,36 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Regulus]]a *900 pm – 92,73 svjetlosne godine – Udaljenost do [[Algol]]a ==1 egzametar== [[slika:1e18m comparison 1000 light years nebula clusters.png|thumb|Dužine reda veličine 1e18m: krug poluprečnika hiljadu svjetlosnih godina sa žutom strelicom i krug od 100 svjetlosnih godina desno sa kuglastim jatom Messier 5 unutar i maglinom Carina ispred; kuglasto jato Omega Centauri lijevo od oba; dio magline Tarantula široke 1.400 svjetlosnih godina ispunjava pozadinu.]] ''{{vanchor|egzametrar}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|Em}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] u [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednak 10<sup>18</sup> [[metar]]a. Da bi pomogao u poređenju različitih distanci, ovaj odjeljak navodi dužine između 10<sup>18</sup>&nbsp;[[metar|m]] (1&nbsp;[[egzametar|Em]] ili 105,7 [[svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]) i 10<sup>19</sup>&nbsp;m (10&nbsp;Em ili 1057 svjetlosnih godina). *1,2 Em – 129 svjetlosnih godina – Prečnik [[Messier 13]] (tipsko [[globulasto jato]]) *1,6 Em – 172 ± 12,5 svjetlosnih godina – Prečnik [[Omega Centauri]]ja (jedno od najvećih poznatih [[globulasto jato|globulastih jata]], koje možda sadrži preko milion [[zvijezda]])<ref>distance &times; sin( diameter_angle ), using distance of 5kpc (15.8 ± 1.1 kly) and angle 36.3', = 172 ± 12.5 ly.<!-- ±12,5 ly is derived from min to max distances from G. van de Ven 2006 paper: 4.5 to 5.2kpc --></ref><ref name="vandeVenetal2006">{{cite journal|last1=van de Ven|first1=G.|author2=van den Bosch, R. C. E.|author3=Verolme, E. K.|author4=de Zeeuw, P. T.|title=The dynamical distance and intrinsic structure of the globular cluster ω Centauri|journal=Astronomy and Astrophysics|year=2006|volume=445|issue=2|pages=513–543|bibcode=2006A&A...445..513V|doi=10.1051/0004-6361:20053061|quote=best-fit dynamical distance D=4.8±0.3 kpc ... consistent with the canonical value 5.0±0.2 kpc obtained by photometric methods|arxiv=astro-ph/0509228|s2cid=15538249}}</ref><!-- 15.8 ±1.1 kly is from min to max distances from 2006 paper: 4.5 to 5.2kpc --><!-- note 2006 paper states dynamical bestfit is 4.8 ± 0.3 pc, canonical value from photometric methods is 5.0 ± 0.2; while hubblesite simplifies to 17000 ly --> *3.1 Em – 310 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Canopus (zvijezda)|Canopusa]] prema ''[[Hipparcos]]u''<ref name="van Leeuwen2007">{{cite journal|title=Validation of the new Hipparcos reduction|last1=van Leeuwen|first1=F.|journal=Astronomy and Astrophysics|volume=474|issue=2|pages=653–664|year=2007|arxiv=0708.1752|bibcode=2007A&A...474..653V|doi=10.1051/0004-6361:20078357|s2cid=18759600}} [http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-ref=VIZ53e6b48255b3&-out.add=.&-source=I/311/hip2&recno=30362 Vizier catalog entry]</ref> *{{span|text=5.7 Em – 600 svjetlosnih godina – prečnik ''[[Tarantula nebula]]'' *6.1 Em – 640 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Betelgeuse]]a prema ''Hipparcosu''<ref name="HARPER">{{cite journal|last1=Harper|first1=Graham M.|author2=Brown, Alexander|author3=Guinan, Edward F.|title=A New VLA-Hipparcos Distance to Betelgeuse and its Implications|journal=The Astronomical Journal|date=april 2008|volume=135|issue=4|pages=1430–40|bibcode=2008AJ....135.1430H|doi=10.1088/0004-6256/135/4/1430|doi-access=free}}</ref><!-- Harper et al give the distance as 197 +/- 45 pc --> *6.2 Em – 650 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[maglina Helix|Magline Helix]], smještene u sazviježđu [[Vodolija (sazviježđe)|Vodolija]]<ref name="Harrisetal2007">{{cite journal|bibcode=2007AJ....133..631H|title=Trigonometric Parallaxes of Central Stars of Planetary Nebulae|year=2007|journal=The Astronomical Journal|volume=133|issue=2|pages=631–638|doi=10.1086/510348|author=Harris, Hugh C.|display-authors=4|author2=Dahn, Conard C.|author3=Canzian, Blaise|author4=Guetter, Harry H.|author5=Leggett, S. K.|author6=Levine, Stephen E.|author7=Luginbuhl, Christian B.|author8=Monet, Alice K. B.|author9=Monet, David G.|author10=Pier, Jeffrey R.|author11=Stone, Ronald C.|author12=Tilleman, Trudy|author13=Vrba, Frederick J.|author14=Walker, Richard L.|arxiv=astro-ph/0611543|s2cid=18261027}}</ref> *7,3 Em – 730 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Rigel]]a prema ''Hipparcosu''<ref name="van Leeuwen2007"/> ==10 egzametara== Da bi pomogao u poređenju različitih [[red veličine|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[udaljenost]]i počevši od 10 [[egzametar|Em]] (10<sup>19</sup> [[metar|m]] ili 1.100 [[svjetlosna godina|svjegtlosnih godina]]). *10,6 Em – 1.120 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[WASP-96b]] *13 Em – 1.300 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Orionova maglina|Orionove magline]]<ref> {{cite journal|last1=Reid|first1=M. J.|first2=K. M.|last2=Menten|first3=X. W.|last3=Zheng|first4=A.|last4=Brunthaler|first5=L.|last5=Moscadelli|first6=Y.|last6=Xu|first7=B.|last7=Zhang|first8=M.|last8=Sato|first9=M.|last9=Honma|first10=T.|last10=Hirota|first11=K.|last11=Hachisuka|first12=Y. K.|last12=Choi|first13=G. A.|last13=Moellenbrock|first14=A.|last14=Bartkiewicz|display-authors=1|year=2009|title=Trigonometric Parallaxes of Massive Star Forming Regions: VI. Galactic Structure, Fundamental Parameters and Non-Circular Motions|journal=[[Astrophysical Journal]]|volume=700|issue=1|pages=137–148|arxiv=0902.3913|doi=10.1088/0004-637X/700/1/137|bibcode=2009ApJ...700..137R|s2cid=11347166}}</ref> *14 Em – 1.500 svjetlosnih godina – Približna debljina [[galaktičke ravni|ravnine]] [[Mliječnog puta]] [[galaksije]] na lokaciji [[Sunca]] *14.2 Em – 1.520 svjetlosnih godina – Prečnik [[NGC 604]] *30,8568 Em – 3,261,6 svjetlosnih godina – 1 [[parsec|kiloparsec]] *31 Em – 3.200 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Deneb]] prema ''[[Hipparcos]]'' *46 Em – 4.900 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[OGLE-TR-56]], prve [[ekstrasolarne planete]] otkrivene pomoću [[ekstrasolarne planete#Tranzitne metode|transitne metode]] *47 Em – 5.000 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[bumerang magline]], najhladnije poznato mjesto ([[1 E0 K|1 K]]) *53 Em – 5.600 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[globularnog jata]] [[Messier 4|M4]] i [[ekstrasolarne planete]] [[PSR B1620-26 b]] unutar njega *61 Em – 6.500 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Perseus Spiral Arm]] (sljedeći spiralni krak u galaksiji Mliječni put) *71 Em – 7.500 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Eta Carinae]] ==100 egzametara== Da bi pomogao u poređenju različitih redova veličine, ovaj odjeljak navodi [[udaljenost]]i počevši od 100 [[egzametar|Em]] (10<sup>20</sup> [[metar|m]] ili 11.000 [[svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]). *150 Em – 16.000 svjetlosnih godina – Prečnik [[Mali Magelanov oblak|Malog Magelanovog oblaka]], [[patruljasta galaksija|patuljaste galaksije]] koja kruži oko [[Mliječni put|Mliječnog puta]] *200 Em – 21.500 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[OGLE-2005-BLG-390Lb]], najudaljenijeg i [[Zemlja|Zemlji]] najsličnije poznate [[planete]] *240 Em – 25.000 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Galaksija Canis Veliki patuljak|Galaksije Canis Veliki patuljak]] *260 Em – 28.000 svjetlosnih godina – Udaljenost do centra [[Mliječni put|Galaksije]] *830 Em – 88.000 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Patuljasta eliptična galaksija Strijelca|Patuljaste eliptične galaksije Strijelca]] ==1 zetametar== ''{{vanchor|zetametar}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|Zm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] u [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednak 10<sup>21</sup> [[metar]]a.<ref name="bipm.org">{{cite web|title=SI Brochure: The International System of Units (SI)|url=https://www.bipm.org/en/publications/si-brochure/|website=International Committee for Weights and Measures|publisher=Organisation Intergouvernementale de la Convention du Mètre|access-date=11. 10. 2014}}</ref> Da bismo pomogli u poređenju različitih [[red veličina|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[udaljenost]]i počevši od 1&nbsp;[[zetametar|Zm]] (10<sup>21</sup>&nbsp;<nowiki>[[metar|m]]</nowiki> ] ili 110.000 [[svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]). *1,7 Zm – 179.000 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Veliki Magleni oblak|Velikog Magelanovog oblaka]], najveće [[satelitska galaksija|satelitske galaksije]] [[Mliječni put|Mliječnog puta]] *<1,9 Zm – <200.000 svjetlosnih godina – Revidirani procijenjeni prečnik diska [[Mliječni put|Galaksije Mliječni put]]. Ranije se smatralo da je veličina upola manja. *2,0 Zm – 210.000 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Malog Magelanovog oblaka]] *2.8 Zm – 300.000 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[intergalaktička lutalica|Intergalaktičke lutalice]], jednog od najudaljenijih [[globulasto mjato|globulastih jata]] Mliječnog puta *8.5 Zm – 900.000 svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Galaksija LavI Patuljaka]], najudaljenijeg poznatog satelita [[galaksije]] [[Mliječni put|Mliječnog puta]] ==10 zetametara== Da bi pomogao u poređenju različitih [[red veličina|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[udaljenost]]i počevši od 10 [[zetametar|Zm]] (10<sup>22</sup> [[metar|m]] ili 1,1 miliona [[svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]). *24 Zm – 2,5 miliona svjetlosnih godina – Udaljenost do [[galaksija Andromedina|galaksije Andromedina]] *30,8568 Zm – 3,2616 miliona svjetlosnih godina – 1 [[parsec|megaparsec]] *40 Zm – 4,2 miliona svjetlosnih godina – Udaljenost do [[IC 10]], udaljenog člana [[Lokalna grupa|lokalne grupe]] [[galaksija]] *49,2 Zm – 5,2 miliona svjetlosnih godina – Širina lokalne grupe [[galaksija]] *95 Zm – 10 miliona svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Sculptor Galaxy]]ja u [[Sculptor grupa|Sculptor grupi]] galaksija *95 Zm – 10 miliona svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Maffei 1]], najbližeg giganta [[eliptična galaksija|eliptične galaksije]] u [[Maffei 1 grupa galaksija|Maffei 1 grupe]] ==100 zetametara== Da bi pomogao u poređenju različitih [[red veličina|redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[udaljenost]]i počevši od 100 [[zetametar|Zm]] (10<sup>23</sup> [[metar|m]] ili 11 miliona [[svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]). *140 Zm – 15 miliona svjetlosnih godina – Udaljenost do galaksije [[Centaurus A]] *250 Zm – 27 miliona svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Galaksija Vrtetica|Galaksije Vrtetica]] *280 Zm – 30 miliona svjetlosnih godina – Udaljenost do [[galaksija Sombrero|Sombrero galaksije]] *570 Zm – 60 miliona svjetlosnih godina – Približna udaljenost do [[jato Djevice|jata Djevice]], najbliže od [[jato galaksija]] *620 Zm – 65 miliona svjetlosnih godina – Približna udaljenost do [[Fornax jato|Fornax jata]] *800 Zm – 85 miliona svjetlosnih godina – Približna udaljenost do [[jato Eridanus|Eridanus jata]] ==1 jotametar== ''{{vanchor|yottametar}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|Ym}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] u [[metrički sistem|metričkom sistemu]] jednak 10<sup>24</sup>&nbsp;[[metar]]a.<ref name="bipm.org"/> Da bismo pomogli u poređenju različitih redova veličine, ovaj odjeljak navodi [[udaljenost]]i počevši od 1 Ym (10<sup>24</sup> [[metar|m]] ili 105,702 miliona [[svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]). *1,2 Ym – 127 miliona svjetlosnih godina – Udaljenost do najbližeg uočenog [[rafal gama zraka|rafala gama zraka]] [[GRB 980425]] *1,3 Ym – 137 miliona svjetlosnih godina – Udaljenost do [[galaksije]] [[Jato Centaurus|Ceratus jata]] najbližeg velikog [[superjato|superjata]] *1,9 Ym – 201 milion svjetlosnih godina – Prečnik [[lokalno superjato|Lokalnog superjata]] *2,3 Ym – 225 do 250 miliona svjetlosnih godina – udaljenost svjetlosti putuje u vakuumu u jednoj [[galaktička godina|galaktičkoj godini]] *2,8 Ym – 296 miliona svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Klaster Coma|klastera Coma]] *3,2 Ym – 338 miliona svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Stephan's Quintet]]a *4,7 Ym – 496 miliona svjetlosnih godina – Dužina [[Veliki zid (astronomija)|CfA2 Velikog zida]], jedne od najvećih uočenih superstruktura u [[Univerzum]]u *6,1 Ym – 645 miliona svjetlosnih godina – Udaljenost do [[Shapley Superklsster]]a *9,5 Ym – 996 miliona svjetlosnih godina – Prečnik [[Eridanus Supervoid]]a ==10 jotametara== [[slika:Superclusters atlasoftheuniverse.gif|thumb|Univerzum unutar jedne milijarde svjetlosnih godina od Zemlje]] Da bi pomogao u poređenju različitih redova veličine, ovaj odjeljak navodi [[udaljenost]]i počevši od 10 [[jotametar|Ym]] (10<sup>25</sup> [[metar|m]] ili 1,1 milijardi [[svjetlosna godinawsvjetlosnih godina]] s). Na ovoj skali, proširenje [[univerzuma]] postaje značajno. Udaljenost ovih objekata izvedena je iz njihovih izmjerenih [[crvenog pomaka]], što zavisi od [[fizičke kosmologije|kosmoloških]] modela koji se koriste. *13 Ym – 1,37 milijardi svjetlosnih godina – Dužina [[Zid Južnog pola|zida Južnog pola]] *13 Ym – 1,38 milijardi svjetlosnih godina – Dužina [[Sloan Great Wall]]a *18 Ym – crveni pomak 0,16 – 1,9 milijardi svjetlosnih godina – Udaljenost do [[kvazar]]a [[3C 273]] ([[mjere udaljenosti (kosmologija)|razdaljina putovanja svjetlosti]]) *30,8568 Ym – 3,2616 milijardi svjetlosnih godina – 1 gigaparsec *31.2204106 Ym − 3,3 milijarde svjetlosnih godina − Dužina [[Džinovski luk|Džinovskog luka]], velike kosmičke strukture otkrivene 2021. *33 Ym – 3,5 milijardi svjetlosnih godina – Maksimalna udaljenost [[2dF Galaxy Redshift Survey]] (razdaljina putovanja svjetlosti) *37,8 Ym – 4 milijarde svjetlosnih godina – Dužina [[Huge-LQG]] *75 Ym – crveni pomak 0,95 – 8 milijardi svjetlosnih godina – Približna udaljenost do [[supernove]] SN 2002dd u [[Hubble Deep Field North]] (razdaljina putovanja svjetlosti) *85 Ym – crveni pomak 1,6 – 9 milijardi svjetlosnih godina – Približna udaljenost do [[rafala gama zraka]] [[GRB 990123]] (razdaljina putovanja svjetlosti) *94,6 Ym – 10 milijardi svjetlosnih godina – Približna udaljenost do kvazara OQ172 *94,6 Ym – 10 milijardi svjetlosnih godina – Dužina [[Hercules–Corona Borealis Great Wall]], jedne od [[lista najvećih kosmičkih struktura|najvećih i najmasivnijih poznatih kosmičkih struktura]] ==100 jotametara== Da biste pomogli u poređenju različitih [[redova veličine]], popis ovog odjeljkas [[distance]]s starting at 100 [[jotametar|Ym]] (10<sup>26</sup> [[metar|m]] ili 11 milijardi [[svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]). Na ovoj skali, proširenje [[univerzuma]] postaje značajno. Udaljenost ovih objekata izvedena je iz njihovih izmjerenih [[crvenog pomaka]], koji zavise od [[fizičke kosmologije|kosmoloških]] modela koji se koriste. *124 Ym – crveni pomak 7,54 – 13,1 milijardi svjetlosnih godina – [[Mjere udaljenosti (kosmologija)#Vrste mjera udaljenosti|Razdaljina putovanja svjetlosti]] (LTD) do [[kvazara]] [[ULAS J1342+0928]], [[Lista kvazara#Najudaljeniji kvazari|najudaljeniji poznati kvazar]] od 2017. *130 Ym – crveni pomak 1.000 – 13,8 milijardi svjetlosnih godina – Udaljenost (LTD) do izvora [[Kosmička mikrovalna pozadina|kosmičko mikrovalno pozadinsko zračenje]]; radijus opservabilnog [[univerzuma]] mjeren kao LTD *260 Ym – 27,4 milijarde svjetlosnih godina – Prečnik vidljivog svemira (dvostruki LTD) *440 Ym – 46 milijardi svjetlosnih godina – Radijus svemira mjeren kao [[dolazeća udaljenost]] *590 Ym – 62 milijarde svjetlosnih godina – kosmološki [[horizont događaja]]: najveća udaljenost s koje će svjetlost ikada doći do nas (posmatrača) u bilo kojem trenutku u budućnosti *886,48 Ym – 93,7 milijardi svjetlosnih godina – Prečnik [[uočljivog univerzuma]] (dva puta više od [[horizonta čestica]]); međutim, mogu postojati neopažene udaljenosti koje su čak i veće. ==1 ronametar== ''{{vanchor|ronnametre}}'' ([[SI]] simbol: ''{{vanchor|Rm}}'') je [[Jedinice mjere|jedinica]] [[dužina]] u [[metrički sistem]] jednak 10<sup>27</sup>&nbsp;[[metar]]a.<ref name="bipm.org"/> Da bismo pomogli u poređenju različitih [[redova veličine]], ovaj odjeljak navodi [[udaljenost]] počevši od 1 Rm (10<sup>27</sup> [[metar|m]] ili 110 milijardi [[svjetlosne godine] ]]s). Na ovoj skali, proširenje [[univerzuma]] postaje značajno. Udaljenost ovih objekata izvedena je iz njihovih izmjerenih [[crvenog pomaka]], koji zavise od [[fizičke kosmologije|kosmoloških]] modela koji se koriste. *>1 Rm - >105,7 milijardi svjetlosnih godina – Veličina svemira izvan [[uočljivog svemira|kosmičkog svjetlosnog horizonta]], ovisno o njegovoj krivini; ako je zakrivljenost nula (tj. svemir je prostorno ravan), vrijednost može biti [[beskonačnost#Beskonačnost u kosmologiji|beskonačna]] (vidi [[Oblik svemira]]) kao što je prethodno spomenuto ==Također pogledajte== *[[Lista primjera dužina]] *[[Fermi problem]] *[[Skala (analitički alat)]] *[[Prostorna skala]] ==Napomene== {{Reflist|group=note}} ==Reference== {{Reflist}} ==Vanjski linkovi== * [http://www.vendian.org/howbig/ How Big Are Things?] – displays orders of magnitude in successively larger rooms. * [https://web.archive.org/web/20120702055359/http://microcosm.web.cern.ch/microcosm/P10/english/welcome.html Powers of Ten] – Travel across the Universe.<!---Altering perspective by changing scale by just a few powers of ten (interactive) {{dead link|date=maj 2013}}---> * [https://web.archive.org/web/20080412094332/http://www.shekpvar.net/~dna/Publications/Cosmos/cosmos.html Cosmos – <!---Illustrated Dimensional---> Journey from microcosmos to macrocosmos] (Digital Nature Agency). * [http://htwins.net/scale2/ Scale of the universe] – interactive guide to length magnitudes * {{youTube|FglEbPXxka4|Video (4:29)}} – [https://venturebeat.com/2020/03/16/orders-of-magnitude-vr-reveals-humanitys-tiny-scale-in-the-universe/ Orders of Magnitude] (March 2020). {{mjere za dužinu}} {{Metričke jedinice dužine}} {{Red veličine}} {{Jedinice dužine koje se koriste u astronomiji}} {{Portal|Fizika|Matematika|Astronomija|Zvijezde|Svemirski let|Svemir|Sunčev sistem|Nauka}} [[Kategorija:Redovi veličine (dužina)| ]] [[Kategorija:Dužina]] [[Kategorija:Redovi veličine|Dužina]] [[Kategorija:Liste po dužini]] hvfzd06z5wglz7629untkxkyjw4f76y Rekordi Premijer lige Engleske 0 499006 3669621 3619694 2024-11-25T13:09:08Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669621 wikitext text/x-wiki {{Prijevod}} == Klupski rekordi == === Naslovi === * Najviše naslova: 13, [[Manchester United F.C.|Manchester United]]<ref name="WinnerList">{{cite web|url=https://www.rsssf.org/tablese/engchamp.html|title=England – List of Champions|date=26. 9. 2014|publisher=Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation|access-date=12. 2. 2015}}</ref> * Najviše osvojenih titula u nizu: 3 ** [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (1998–99, 1999–2000, 2000–01)<ref name="WinnerList" /> ** [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (2006–07, 2007–08, 2008–09)<ref name="WinnerList" /> * Najveća razlika u osvajanju naslova: 19 bodova, 2017–18; [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (100 bodova) ispred [[Manchester United F.C.|Manchester Uniteda]] (81 bod)<ref name="cityrecords3">{{cite news|url=http://www.skysports.com/football/news/15126/11371144/which-records-have-manchester-city-broken-this-season|title=Which records have Manchester City broken this season?|date=14. 5. 2018|access-date=17. 5. 2018|website=Sky Sports}}</ref> * Najmanja razlika u osvajanju naslova: 0 bodova i +8 gol razlike, 2011–12; [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (+64) ispred [[Manchester United F.C.|Manchester Uniteda]] (+56). Oboje su završili sa po 89 bodova, ali je Manchester City osvojio naslov sa boljom gol razlikom, jedini put kad je gol-razlika odlučivala za naslov Premier League.<ref>{{cite web|url=http://www.premierleague.com/en-gb/news/news/2011-12/may/manchester-city-win-barclays-premier-league.html|title=Manchester City win Barclays Premier League title|date=13. 5. 2012|publisher=Premier League|archive-url=https://web.archive.org/web/20150404150622/https://www.premierleague.com/en-gb/news/news/2011-12/may/manchester-city-win-barclays-premier-league.html|archive-date=4. 4. 2015|access-date=12. 2. 2015}}</ref> * Najraniji osvojeni naslov sa najviše preostalih utakmica: 7 utakmica: [[Liverpool F.C.|Liverpool]] (2019–20)<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/53183857|title=Liverpool win Premier League: Reds' 30-year wait for top-flight title ends|date=25. 6. 2020|publisher=BBC|access-date=25. 6. 2020}}</ref>{{Efn|Because of the league's suspension due to the [[COVID-19 pandemic in the United Kingdom]], Liverpool's title win on 25 June is also the ''latest'' a team has clinched the title; no other Premier League season has played matches in June.|name=l|group=note}} === Bodovi === * Najviše bodova u jednoj sezoni: 100, [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2017–18)<ref name="cityrecords3" /> * Najviše osvojenih bodova kod kuće u sezoni: 55<ref name="auto">{{Cite web|url=http://www.premierleague.com/en-gb/news/features/man-city-target-perfect-home-record.html|title=Manchester City aim for perfect home record<!-- Bot generated title -->|archive-url=https://web.archive.org/web/20160610005646/http://www.premierleague.com/en-gb/news/features/man-city-target-perfect-home-record.html|archive-date=10. 6. 2016|url-status=dead}}</ref> ** [[Chelsea F.C.|Chelsea]] (2005–06) ** [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (2010–11) ** [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2011–12)<ref name="autogenerated1">{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2011-2012/table|title=English Premier League Table 2011–2012|website=statto.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150420115154/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2011-2012/table|archive-date=20. 4. 2015|url-status=dead}}</ref> ** [[Liverpool F.C.|Liverpool]] (2019–20) * Najviše osvojenih bodova u gostima u sezoni: 50, [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2017–18)<ref name="cityrecords3" /> * Najviše bodova bez osvojenog naslova: 97, [[Liverpool F.C.|Liverpool]] (2018–19)<ref>{{Cite web|url=https://www.squawka.com/en/jurgen-klopp-liverpool-records-premier-league-title/|title=Liverpool 2019/20 stats: Major Premier League records the Reds could break this season|date=25. 6. 2020|website=Squawka|access-date=18. 7. 2020}}</ref> * Najmanje bodova u sezoni: 11, [[Derby County F.C.|Derby County]] (2007–08)<ref>{{cite web|url=http://www.90min.com/posts/108787-5-lowest-ever-premier-league-point-totals-in-the-noughties|title=5 Lowest Ever Premier League Point Totals (In The Noughties)|date=22. 1. 2013|publisher=90min|access-date=19. 5. 2023|archive-date=26. 10. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211026061409/https://www.90min.com/posts/108787-5-lowest-ever-premier-league-point-totals-in-the-noughties|url-status=dead}}</ref> * Najviše bodova na dnu tabele: ** 42 utakmice: 40, [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] (1992–93) ** 38 utakmica: 34, [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] (1996–97) * Najmanje osvojenih bodova kod kuće u sezoni: 7, [[Sunderland A.F.C.|Sunderland]] (2005–06)<ref name="Independent" /> * Najmanje osvojenih bodova u gostima u sezoni: 3, [[Derby County F.C.|Derby County]] (2007–08)<ref name="Independent" /> * Najmanje bodova sa osvojenim naslovom: 75, [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (1996–97)<ref>{{cite web|url=http://hitrowz.com/2014/07/15/what-does-it-take-to-win-the-premier-league|title=hitrowz.com|archive-url=https://archive.today/20150422182519/http://hitrowz.com/2014/07/15/what-does-it-take-to-win-the-premier-league|archive-date=22. 4. 2015|url-status=dead}}</ref> * Najviše bodova u sezoni dok su ispali iz lige: ** 42 utakmice: 49, [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] (1992–93)<ref name="autogenerated5">{{cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/premier-league/11469196/Premier-League-relegation-battle-how-many-points-do-you-need-to-stay-up.html|title=Premier League relegation battle – how many points do you need to stay up?|work=[[The Daily Telegraph]]|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/premier-league/11469196/Premier-League-relegation-battle-how-many-points-do-you-need-to-stay-up.html|archive-date=12. 1. 2022|url-status=live|access-date=26. 11. 2016|url-access=subscription}}{{cbignore}}</ref> ** 38 utakmica: 42, [[West Ham United F.C.|West Ham United]] (2002–03)<ref name="autogenerated5" /> * Najmanje bodova u sezoni uz osigurani opstanak u ligi: 34, [[West Bromwich Albion F.C.|West Bromwich Albion]] (2004–05)<ref name="autogenerated5" /> * Najviše bodova u sezoni od kluba koji se promovisao iz prethodne sezone: ** 42 utakmice: 77, [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] (1993–94) i [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] (1994–95) ** 38 utakmica: 66, [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] (2000–01)<ref>{{cite web|url=https://www.90min.com/posts/4565698-the-6-highest-finishes-achieved-by-sides-promoted-to-the-premier-league|title=The 6 Highest Finishes Achieved by Sides Promoted to the Premier League|last=Plant|first=Michael|date=13. 2. 2017|website=90min.com|access-date=15. 5. 2019}}</ref> * Najviše dana provedenih na vrhu tabele: 274<ref>{{cite web|url=https://www.liverpoolecho.co.uk/sport/football/football-news/liverpool-set-smash-premier-league-17971728|title=Liverpool set to smash Premier League record that can likely never be beaten|date=24. 3. 2020|website=Liverpool Echo}}</ref> ** [[Chelsea F.C.|Chelsea]] (2014–15) ** [[Liverpool F.C.|Liverpool]] (2019–20) === Pobjede === * Najviše pobjeda sveukupno: 715, [[Manchester United F.C.|Manchester United]]<ref>{{cite news|title=Premier League Club Stats|publisher=Premier League|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/wins?se=-1|access-date=17. 1. 2023}}</ref> * Najviše pobjeda u sezoni: 32 ** [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2017–18, 2018–19)<ref>{{cite web|url=https://www.90min.com/posts/6367974-manchester-city-2018-19-review-end-of-season-report-card-for-the-citizens|title=Manchester City 2018/19 Review: End of Season Report Card for the Citizens|last=Naresh|first=Haran|date=14. 5. 2019|work=BBC Sport|access-date=15. 5. 2019|archive-date=20. 5. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190520182041/https://www.90min.com/posts/6367974-manchester-city-2018-19-review-end-of-season-report-card-for-the-citizens|url-status=dead}}</ref> ** [[Liverpool F.C.|Liverpool]] (2019–20)<ref name="records19-20">{{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/1561869|title=Which Premier League records have Liverpool set?|publisher=Premier League|access-date=26. 7. 2020}}</ref> * Najviše domaćih pobjeda u sezoni: 18<ref name="PLrecords">{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/records|title=Premier League Records|publisher=Premier League|access-date=5. 4. 2019}}</ref> ** [[Chelsea F.C.|Chelsea]] (2005–06) ** [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (2010–11) ** [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2011–12,<ref name="autogenerated1" /> 2018–19) ** [[Liverpool F.C.|Liverpool]] (2019–20)<ref name="records19-20" /> * Najviše gostujućih pobjeda: 16, [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2017–18)<ref name="cityrecords3" /> * Najmanje pobjeda u sezoni: 1, [[Derby County F.C.|Derby County]] (2007–08)<ref name="Independent" /> * Najmanje domaćih pobjeda u sezoni: 1<ref name="Independent" /> ** [[Sunderland A.F.C.|Sunderland]] (2005–06) ** [[Derby County F.C.|Derby County]] (2007–08) * Najmanje gostujućih pobjeda u sezoni: 0<ref name="Independent" /><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/football/2005/may/16/match.fulham|title=Norwich fail the ultimate road test|date=16. 5. 2005|work=[[The Guardian]]|access-date=12. 2. 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.goal.com/en-gb/match/manchester-city-vs-hull-city/1483482/preview|title=Manchester City – Hull City Tigers Preview: Pellegrini's men look to bounce back from shock defeat|date=30. 8. 2013|publisher=goal.com|access-date=12. 2. 2015}}</ref> ** [[Leeds United A.F.C.|Leeds United]] (1992–93) ** [[Coventry City F.C.|Coventry City]] (1999–2000) ** [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]] (2003–04) ** [[Norwich City F.C.|Norwich City]] (2004–05) ** [[Derby County F.C.|Derby County]] (2007–08) ** [[Hull City A.F.C.|Hull City]] (2009–10) * Najduži pobjednički niz: 18 ** [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (26. August – 27. Decembar 2017)<ref name="cityrecords3" /><ref name="city18">{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/42410914|title=Newcastle United 0–1 Manchester City|access-date=27. 12. 2017|date=27. 12. 2017|website=BBC Sport|first=Mike|last=Henson}}</ref> ** [[Liverpool F.C.|Liverpool]] (27. Oktobar 2019 – 24. Februar 2020)<ref>{{Cite web|url=https://www.standard.co.uk/sport/football/liverpool-equal-premier-league-winning-run-record-a4370351.html|title=Liverpool equal Premier League winning run record with victory over West Ham|last=Ouzia|first=Malik|date=24. 2. 2020|website=London Evening Standard|access-date=21. 3. 2021}}</ref> * Najduži pobjednički niz od početka sezone: 9, [[Chelsea F.C.|Chelsea]] (2005–06)<ref name="winsfromstart">{{Cite news|url=https://thefootballfaithful.com/best-ever-starts-premier-league-season/|title=Six best ever starts to a Premier League season|access-date=23. 9. 2019|date=19. 9. 2019|publisher=The Football Faithful|first=Harry|last=Diamond}}</ref> * Najduži pobjednički niz do kraja sezone: 14, [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2018–19)<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48165997|title=Brighton 1–4 Man City|last=McNulty|first=Phil|date=14. 5. 2019|website=BBC Sport|access-date=15. 5. 2019}}</ref> * Najduži domaći pobjednički niz: 24, [[Liverpool F.C.|Liverpool]] (9 February 2019 – 5 July 2020)<ref name="records19-20" /> * Najduži gostujući pobjednički niz: 12, [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (19 December 2020 – 14 May 2021)<ref>{{cite news|title=City set new English football away wins record|url=https://www.mancity.com/news/mens/manchester-city-12-premier-league-away-wins-record-63756622|publisher=Manchester City F.C.|date=14. 5. 2021|access-date=14. 5. 2021}}</ref> * Najduži niz bez pobjede: 32, [[Derby County F.C.|Derby County]] (2007–08)<ref name="Independent">{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/news-and-comment/brad-friedel-and-other-incredible-premier-league-records-8202614.html?action=gallery&ino=3|title=Brad Friedel and other incredible Premier League records|work=[[The Independent]]|access-date=12. 2. 2015}}</ref> * Najduži niz bez pobjede od početka sezone: 17, [[Sheffield United F.C.|Sheffield United]] (2020–21)<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/55450392|title=Crystal Palace 2–0 Sheffield United: Chris Wilder says Blades need 'incredible run'|access-date=2. 1. 2021|date=2. 1. 2021|website=BBC Sport|first=Neil|last=Johnston}}</ref> * Pobjedio sve protivnike lige barem jednom u sezoni:<ref>{{cite news|url=https://www.premierleague.com/news/666355|title=Which records have Man City broken in 2017/18?|date=13. 5. 2018|publisher=Premier League|access-date=13. 5. 2020}}</ref> ** [[Chelsea F.C.|Chelsea]] (2005–06) ** [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (2010–11, 2017–18) ** [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2017–18, 2018–19) ** [[Liverpool F.C.|Liverpool]] (2019–20) === Porazi === * Najviše poraza sveukupno: 416, [[Everton F.C.|Everton]]<ref name="premierleague.com">{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/losses?co=1&se=-1&co=-1|title=Premier League Club Statistics, Team & Player Stats|publisher=Premier League}}</ref> * Najviše poraza u sezoni: 29 ** [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] (1994–95) 42 utakmice u sezoni ** [[Sunderland A.F.C.|Sunderland]] (2005–06) ** [[Derby County F.C.|Derby County]] (2007–08)<ref name="PLrecords" /> ** [[Sheffield United F.C.|Sheffield United]] (2020–21) * Najviše domaćih poraza u sezoni: 15, [[Watford F.C.|Watford]] (2021–22)<ref name="21/22 records" /> * Najviše gostujućih poraza u sezoni: 17, [[Burnley F.C.|Burnley]] (2009–10)<ref name="PLrecords" /> * Najmanje poraza u sezoni: 0, [[Arsenal F.C.|Arsenal]] (2003–04)<ref>{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/6907122/The-Arsenal-side-Arsne-Wenger-created-truly-were-the-Invincibles.html|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/football/6907122/The-Arsenal-side-Arsne-Wenger-created-truly-were-the-Invincibles.html|archive-date=12. 1. 2022|url-access=subscription|url-status=live|location=London|work=[[The Daily Telegraph]]|first=Kevin|last=Garside|title=The Arsenal side Arsène Wenger created truly were the Invincibles|date=29. 12. 2009}}{{cbignore}}</ref> * Najmanje domaćih poraza u sezoni: 0 ** [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (1995–96, 1999–2000, 2010–11)<ref>{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/1995-1996/table|title=English Premier League Table 1995–1996|publisher=Statto.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150219143600/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/1995-1996/table|archive-date=19. 2. 2015|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/1999-2000/table|title=English Premier League Table 1999–2000|publisher=Statto.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150505020643/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/1999-2000/table|archive-date=5. 5. 2015|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2010-2011/table|title=English Premier League Table 2010–2011|publisher=Statto.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150504124800/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2010-2011/table|archive-date=4. 5. 2015|url-status=dead}}</ref> ** [[Arsenal F.C.|Arsenal]] (1998–99, 2003–04, 2007–08)<ref>{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/1998-1999/table|title=English Premier League Table 1998–1999|publisher=Statto.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150505042957/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/1998-1999/table|archive-date=5. 5. 2015|url-status=dead}}</ref><ref name="autogenerated6">{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2003-2004/table|title=English Premier League Table 2003–2004|publisher=Statto.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150504124724/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2003-2004/table|archive-date=4. 5. 2015|url-status=dead}}</ref><ref name="autogenerated8">{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2007-2008/table|title=English Premier League Table 2007–2008|publisher=Statto.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150504124734/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2007-2008/table|archive-date=4. 5. 2015|url-status=dead}}</ref> ** [[Chelsea F.C.|Chelsea]] (2004–05, 2005–06, 2006–07, 2007–08, 2014–15)<ref name="autogenerated8" /><ref>{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2004-2005/table|title=English Premier League Table 2004–2005|publisher=Statto.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20130304182816/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2004-2005/table|archive-date=4. 3. 2013|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2005-2006/table|title=English Premier League Table 2005–2006|publisher=Statto.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150504124932/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2005-2006/table|archive-date=4. 5. 2015|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2006-2007/table|title=English Premier League Table 2006–2007|website=Statto.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150504124729/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2006-2007/table|archive-date=4. 5. 2015|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2014-2015/table|title=English Premier League Table 2014–2015|publisher=Statto.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150523060235/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2014-2015/table|archive-date=23. 5. 2015|url-status=dead}}</ref> ** [[Liverpool F.C.|Liverpool]] (2008–09, 2017–18, 2018–19, 2019–20, 2021–22)<ref>{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2008-2009/table|title=English Premier League Table 2008–2009|publisher=Statto.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150711124522/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2008-2009/table|archive-date=11. 7. 2015|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/53412782|title=Liverpool 5–3 Chelsea: Champions win thriller before receiving trophy|date=26. 7. 2020|work=BBC Sport}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/tables?co=1&se=418&ha=H|title=Premier League Table, Form Guide & Season Archives|work=Premier League|access-date=22. 5. 2022}}</ref> ** [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2011–12)<ref name="autogenerated1" /> ** [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] (2016–17) * Najmanje gostujućih poraza u sezoni: 0 ** [[Arsenal F.C.|Arsenal]] (2001–02, 2003–04)<ref name="autogenerated6" /><ref>{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2001-2002/table|title=English Premier League Table 2001–2002|publisher=Statto.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150403193308/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/2001-2002/table|archive-date=3. 4. 2015|url-status=dead}}</ref> ** [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (2020–21)<ref name="20/21 records">{{cite news|url=https://www.premierleague.com/news/2159799|title=Which Premier League records were broken in 2020/21?|publisher=Premier League|date=25. 5. 2021|access-date=25. 5. 2021}}</ref> * Najduži neporaženi niz: 49, [[Arsenal F.C.|Arsenal]] (7. Maj 2003 – 24. Oktobar 2004)<ref>{{cite web|url=http://www.arsenal.com/history/the-wenger-years/the-2004-invincibles|title='The Invincibles' go 49 games unbeaten|publisher=Arsenal Media Group}}</ref> * Najduži neporaženi niz kod kuće: 86, [[Chelsea F.C.|Chelsea]] (20. Mart 2004 – 5. Oktobar 2008)<ref>{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/news-and-comment/brad-friedel-and-other-incredible-premier-league-records-8202614.html?action=gallery&ino=4|title=Brad Friedel and other incredible Premier League records|date=8. 10. 2012}}</ref> * Najduži neporaženi niz u gostima: 29, [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (17. Februar 2020 – 16. Oktobar 2021)<ref name="21/22 records">{{cite news|url=https://www.premierleague.com/news/2637035|title=Which Premier League records were broken in 2021/22|publisher=Premier League|date=1. 6. 2022|access-date=1. 6. 2022}}</ref> * Najduži gubitnički niz tokom više od jedne sezone: 20, [[Sunderland A.F.C.|Sunderland]] (2002–03, 2005–06)<ref>{{cite web|url=http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/records|title=English Premier League Records – Statto.com|publisher=Statto Organisation|archive-url=https://web.archive.org/web/20111107021729/http://www.statto.com/football/stats/england/premier-league/records|archive-date=7. 11. 2011|url-status=dead}}</ref> * Najduži gubitnički niz od početka sezone: 7 ** [[Portsmouth F.C.|Portsmouth]] (2009–10) ** [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] (2017–18)<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/41370357|title=Manchester United 4–0 Crystal Palace|date=30. 9. 2017|work=BBC Sport|access-date=2. 1. 2021}}</ref> === Nerješeno === * Najviše nerješenih sveukupno: 323, [[Everton F.C.|Everton]]<ref name="alltimetable">{{cite web|url=https://www.worldfootball.net/alltime_table/eng-premier-league/pl-only/|title=Premier League – All-time league table|website=WorldFootball.net|access-date=28. 10. 2019}}</ref> * Najviše nerješenih u sezoni (42 utakmice): 18 ** [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (1993–94)<ref name="PLrecords" /> ** [[Sheffield United F.C.|Sheffield United]] (1993–94)<ref name="PLrecords" /> ** [[Southampton F.C.|Southampton]] (1994–95)<ref name="PLrecords" /> * Najviše nerješenih u sezoni (38 utakmica): 17 ** [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] (2003–04)<ref name="PLrecords" /> ** [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] (2006–07, 2011–12)<ref name="PLrecords" /> ** [[Sunderland A.F.C.|Sunderland]] (2014–15)<ref name="PLrecords" /> * Najviše nerješenih kod kuće u sezoni: 10 ** [[Sheffield Wednesday F.C.|Sheffield Wednesday]] (1996–97)<ref name="PLrecords" /> ** [[Leicester City F.C.|Leicester City]] (1997–98, 2003–04)<ref name="PLrecords" /> ** [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (2016–17)<ref name="PLrecords" /> * Najviše nerješenih u gostima u sezoni: 10 ** [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] (2003–04)<ref name="PLrecords" /> ** [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (2010–11)<ref>{{Cite web|url=http://footballdatabase.com/league-scores-tables/england-premier-league-2010-11|title=England Premier League 2010/11, Results and Standings|website=footballdatabase.com|access-date=22. 7. 2019}}</ref> * Najmanje nerješenih u sezoni: 2<ref name="records2018/19">{{cite web|url=https://www.foxsportsasia.com/football/1097190/5-premier-league-records-that-were-broken-this-season/|title=5 Premier League records that were broken this season|last=Joseph|first=Naveen|date=13. 5. 2019|website=FOX Sports Asia|access-date=14. 5. 2019|archive-date=14. 5. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190514170914/https://www.foxsportsasia.com/football/1097190/5-premier-league-records-that-were-broken-this-season/|url-status=dead}}</ref> ** [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2018–19) ** [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] (2018–19) ** [[Sheffield United F.C.|Sheffield United]] (2020–21) * Najmanje nerješenih kod kuće u sezoni: 0<ref name="PLrecords" /> ** [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2008–09, 2018–19) ** [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (2012–13) ** [[Chelsea F.C.|Chelsea]] (2016–17) * Najmanje nerješenih u gostima u sezoni: 0 ** [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] (2018–19)<ref name="PLrecords" /><ref>{{cite news|title=Bournemouth break bold resistance of nine-man Spurs|url=https://www.irishtimes.com/sport/soccer/english-soccer/bournemouth-break-bold-resistance-of-nine-man-spurs-1.3881505|newspaper=The Irish Times|access-date=5. 5. 2019|date=4. 5. 2019}}</ref> ** [[Leeds United F.C.|Leeds United]] (2020–21)<ref name="PLrecords" /> * Najduži niz nerješenih: 7 ** [[Norwich City F.C.|Norwich City]] (1993–94)<ref name="PLrecords" /> ** [[Southampton F.C.|Southampton]] (1994–95)<ref name="PLrecords" /> ** [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2009–10)<ref name="PLrecords" /> * Najduži niz utakmica bez nerješenog: 32, [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] (30. April 2018 – 27. Februar 2019)<ref>{{cite web|url=https://www.marca.com/futbol/premier-league/2019/02/28/5c77d3be268e3eb4528b45a0.html|title=El Tottenham acumula ya 32 partidos de Premier sin empatar|date=28. 2. 2019|website=Marca|location=Spain|language=es|access-date=28. 2. 2019}}</ref> === Golovi === * Najviše postignutih golova u sezoni: 106, [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2017–18)<ref name="cityrecords3" /> * Najmanje postignutih golova u sezoni: 20 ** [[Derby County F.C.|Derby County]] (2007–08)<ref>{{cite web|url=http://www.90min.com/posts/437559-the-five-worst-premier-league-teams-in-history/5-derby-county-2007-2008|title=The Five Worst Premier League Teams in History:5-derby-county-2007-2008|date=20. 10. 2013}}</ref> ** [[Sheffield United F.C.|Sheffield United]] (2020–21)<ref name="20/21 records" /> * Najviše primljenih golova u sezoni (42 utakmice): 100, [[Swindon Town F.C.|Swindon Town]] (1993–94)<ref>{{cite web|url=http://www.swindontownfc.co.uk/club/history/|title=Swindon Town FC History}}</ref> * Najviše primljenih golova u sezoni (38 utakmica): 89, [[Derby County F.C.|Derby County]] (2007–08)<ref>[https://www.bsports.com/statsinsights/football/aston-villa-pace-take-one-derbys-unwanted-records How Aston Villa are on pace to take one of Derby's unwanted records -StatsInsights<!-- Bot generated title -->] {{webarchive|url=https://archive.today/20150424182153/https://www.bsports.com/statsinsights/football/aston-villa-pace-take-one-derbys-unwanted-records|date=24. 4. 2015}}</ref> * Najmanje primljenih golova u sezoni: 15, [[Chelsea F.C.|Chelsea]] (2004–05)<ref name="autogenerated9">{{Cite web|url=http://www.chelseafc.com/news/features/the-record-breakers---part-four.html|title=The Record Breakers – Part Four}}</ref> * Najviše postignutih auto-golova u sezoni: 8, [[Leicester City F.C.|Leicester City]] (2003–04)<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/own_goals?se=12|title=Premier League Club Stats Own Goals|date=17. 5. 2022}}</ref> * Najbolja gol-razlika u sezoni: +79, [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2017–18)<ref name="cityrecords3" /> * Najgora gol-razlika u sezoni: −69, [[Derby County F.C.|Derby County]] (2007–08)<ref>{{cite web|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/derby-county-200708-premier-league-results-wins-crystal-palace-vs-chelsea-a7996406.html|title=As Crystal Palace dice with disaster, remembering the worst Premier League team of all: 2007/08 Derby County|date=13. 10. 2017|work=The independent}}</ref> * Najbolji plasman sa negativnom gol-razlikom: Treće mjesto, [[Norwich City F.C.|Norwich City]] (1992–93, −4)<ref>{{cite web|url=https://news.paddypower.com/football/2017/09/26/bonkers-beautiful-season-of-norwich/|title=The bonkers and beautiful season that was Norwich 1992-93|date=26. 9. 2017|website=Paddy Power News}}</ref> * Najgori plasman sa pozitivnom gol-razlikom: Šesnaesto mjesto, [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2003–04, +1)<ref>{{cite news|url=https://www.skysports.com/football/news/11667/5657036/home-sweet-home|title=Home sweet home|website=Sky Sports}}</ref> * Najviše postignutih golova u sezoni od tima koji je ispao: 55, [[Blackpool F.C.|Blackpool]] (2010–11)<ref>{{cite web|url=http://www.just-football.com/2012/10/how-to-avoid-relegation-from-the-premier-league-a-statistical-analysis/|title=How to avoid relegation from the Premier League – A statistical analysis – Just Football|date=5. 10. 2012}}</ref> * Najviše domaćih postignutih golova u sezoni: 68, [[Chelsea F.C.|Chelsea]] (2009–10)<ref name="autogenerated9" /> * Najmanje domaćih postignutih golova u sezoni: 9, [[Fulham F.C.|Fulham]] (2020–21)<ref name="20/21 records" /> * Najviše primljenih golova kod kuće u sezoni: 46, [[Watford F.C.|Watford]] (2021–22)<ref name="ReferenceB">{{cite web|url=http://www.premierleague.com/en-gb/matchday/league-table.html|title=Premier League Table, Form Guide & Season Archives|publisher=Premier League|access-date=19. 5. 2023|archive-date=16. 5. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160516065708/http://www.premierleague.com/en-gb/matchday/league-table.html|url-status=dead}}</ref> * Najmanje primljenih golova kod kuće u sezoni: 4, [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (1994–95)<ref name="ReferenceB" /> * Najmanje primljenih golova u gostima u sezoni: 9, [[Chelsea F.C.|Chelsea]] (2004–05)<ref name="ReferenceB" /> * Najviše postignutih golova u gostima u sezoni: 48, [[Liverpool F.C.|Liverpool]] (2013–14)<ref name="ReferenceB" /> * Najmanje postignutih golova u gostima u sezoni: 7, [[Norwich City F.C.|Norwich City]] (2019–20)<ref name="ReferenceB" /> * Najviše primljenih golova u gostima u sezoni (21 utakmica): 59, [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] (1994–95)<ref name="ReferenceB" /> * Najviše primljenih golova u gostima u sezoni (19 utakmica): 55, [[Wigan Athletic F.C.|Wigan Athletic]] (2009–10)<ref name="ReferenceB" /> * Postignut gol u svakoj utakmici: [[Arsenal F.C.|Arsenal]] (2001–02) (38 utakmica)<ref>{{cite web|url=http://www.arsenal.com/history/club-records/sequences|title=Sequences – Club Records – History – Arsenal F.C.|date=12. 8. 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080812085654/http://www.arsenal.com/history/club-records/sequences|archive-date=12. 8. 2008|url-status=dead}}</ref> * Najduži niz utakmica postignutih golova: 55, [[Arsenal F.C.|Arsenal]] (19. Maj 2001 – 30 Novembar 2002)<ref>{{Cite news|website=BBC Sport|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/eng_prem/2535721.stm|title=Man Utd's surge continues|date=7. 12. 2002|access-date=19. 1. 2020}}</ref> * Najviše postignutih golova sveukupno: 2.190, [[Manchester United F.C.|Manchester United]]<ref name="alltimetable" /> * Najviše primljenih golova sveukupno: 1.487, [[Everton F.C.|Everton]]<ref name="alltimetable" /> * Najviše postignutih auto-golova sveukupno: 59, [[Everton F.C.|Everton]]<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/own_goals?se=-1|title=Premier League Club Stats - Own Goals|date=17. 5. 2022}}</ref> === Discplina === * Najviše žutih kartona sveukupno: 1.808, [[Chelsea F.C.|Chelsea]]<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/total_yel_card?se=-1|title=Premier League Club Stats - Yellow cards|date=16. 6. 2021|publisher=Premier League}}</ref> * Najviše crvenih kartona: 104, [[Everton F.C.|Everton]]<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/total_red_card?se=-1|title=Premier League Club Stats - Red cards|date=16. 5. 2022|publisher=Premier League}}</ref> * Najviše žutih kartona u sezoni: 101, [[Leeds United FC|Leeds United]] (2021–22)<ref name="21/22 records" /> * Najmanje žutih kartona u sezoni: 12, [[Coventry City F.C.|Coventry City]] (1993–94)<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/total_yel_card?se=2|title=Premier League Club Stats - Yellow cards|date=3. 6. 2020|publisher=Premier League}}</ref> * Najviše crvenih kartona u sezoni: 9 ** [[Sunderland A.F.C.|Sunderland]] (2009–10)<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/total_red_card?se=20|title=Premier League Club Stats - Red cards|date=3. 6. 2020|publisher=Premier League}}</ref> ** [[Queens Park Rangers F.C.|Queens Park Rangers]] (2011–12)<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/total_red_card?se=18|title=Premier League Club Stats - Red cards|date=3. 6. 2020|publisher=Premier League}}</ref> * Najviše žutih kartona u jednoj utakmici: 12<ref>{{cite web|url=https://www.statbunker.com/|title=Most yellow cards in a game (Overall) Premier League|website=Statbunker football|access-date=8. 1. 2021|archive-date=22. 11. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161122045234/http://www.statbunker.com/|url-status=dead}}</ref> ** [[Chelsea F.C.|Chelsea]] vs [[Leeds United F.C.|Leeds United]], 25. Oktobar 1998 ** [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]] vs [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]], 28. August 2010 ** [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] vs [[Chelsea F.C.|Chelsea]], 2. Maj 2016 * Najviše žutih kartona jednoj ekipi u jednoj utakmici: 9, [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] vs [[Chelsea F.C.|Chelsea]], 2. Maj 2016<ref>{{cite web|url=https://www.mirror.co.uk/sport/row-zed/tottenham-become-first-team-premier-7883601|title=Spurs broke a record at Stamford Bridge… just not the one they wanted|last=Bristow|first=Thomas|date=3. 5. 2016|publisher=Mirror}}</ref> * Najviše dosuđenih penala jednoj ekipi u sezoni: 14, [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (2019–20)<ref>{{cite web|url=https://www.espn.com/soccer/manchester-united/story/4147645/manchester-united-break-premier-league-penalty-record-on-final-day|title=Manchester United break Premier League penalty record on final day|date=26. 7. 2020|publisher=ESPN|access-date=26. 7. 2020}}</ref> * Najviše primljenih penala jednoj ekipi u sezoni: 13, [[Hull City A.F.C.|Hull City]] (2016–17)<ref>{{cite web|url=https://www.goal.com/en-us/news/premier-league-hull-city-penalty-record-relegated-football/1cvotcytdfz1k1gtkmt76ypqu8|title=Premier League: Relegated Hull City set penalty record|date=17. 5. 2017|website=Goal.com}}</ref> === Nagrade === * Najviše dobitnika zlatne kopačke: 7<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/1206108|title=Premier League Golden Boot award winners|date=23. 5. 2021|publisher=Premier League}}</ref> ** [[Liverpool F.C.|Liverpool]] (1997–98†, 1998–99†, 2013–14, 2017–18, 2018–19 (2)†, 2021–22†) * Najviše dobitnika zlatne rukavice: 7<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/1206130|title=Premier League Golden Glove award winners|date=23. 5. 2021|publisher=Premier League}}</ref> ** [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (2010–11, 2011–12, 2012–13, 2014–15, 2019–20, 2020–21, 2021–22†) † ''označava više dobitnika nagrada u istoj sezoni'' === Posjećenosti === * Najviše gledalaca na jednoj utakmici: 83.222, [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] 1–0 [[Arsenal F.C.|Arsenal]] ( [[Wembley Stadium]], 10. Februar 2018)<ref>{{cite news|url=http://metro.co.uk/2018/02/10/harry-kane-talismanic-tottenham-sink-arsenal-front-record-breaking-wembley-crowd-7302499/|title=Harry Kane talismanic as Tottenham sink Arsenal in front of record-breaking Wembley crowd|first=Tom|last=Olver|date=10. 2. 2018|work=Metro}}</ref> * Najmanje gledalaca na jednoj utakmici: 3.039, [[Wimbledon F.C.|Wimbledon]] 1–3 [[Everton F.C.|Everton]] ( [[Selhurst Park]], 26. Januar 1993)<ref>{{cite web|url=http://www.kgbanswers.co.uk/lowest-ever-premiership-attendance/3345406|title=Lowest ever premiership attendance? – Kgb Answers|archive-url=https://web.archive.org/web/20160129075743/http://www.kgbanswers.co.uk/lowest-ever-premiership-attendance/3345406|archive-date=29. 1. 2016|url-status=dead|access-date=22. 4. 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/football/blog/2017/jan/26/premier-league-lowest-attendance-wimbledon-everton|title=It was one man and his dog' – the day just 3,036 watched a Premier League match|date=26. 1. 2017|work=The Guardian|access-date=26. 1. 2017}}</ref> * Najviše prosječnost gledalaca u sezoni: 75.821 – [[Old Trafford]], [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (2006–07)<ref name="attendance3" /> * Najmanje prosječnost gledalaca u sezoni: 8.353 – [[Selhurst Park]], [[Wimbledon F.C.|Wimbledon]] (1992–93)<ref name="attendance3">{{cite news|url=https://www.premierleague.com/stats/records|title=Premier League Records|date=15. 5. 2018|publisher=Premier League}}</ref> == Rekordi nogometaša == === Nastupi === * Najviše nastupa u Premier League: 653, [[Gareth Barry]] (2. Maj 1998 do 24. Februar 2018)<ref name="ReferenceA">{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/all-time|title=Premier League Club Records, All-Time Team & Player Stats|publisher=Premier League}}</ref> * Najviše različitih klubova za koje je igrao : 8, [[Marcus Bent]] (za [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]], [[Blackburn Rovers F.C.|Blackburn Rovers]], [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]], [[Leicester City F.C.|Leicester City]], [[Everton F.C.|Everton]], [[Charlton Athletic F.C.|Charlton Athletic]], [[Wigan Athletic F.C.|Wigan Athletic]], i [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]])<ref>{{cite news|url=https://www.skysports.com/football/news/12038/9484615/tylers-stats-and-facts-column-which-player-played-for-the-most-teams|title=Tyler's stats and facts column: Which player played for the most teams?|website=Sky Sports|access-date=21. 1. 2020}}</ref> * Najstariji igrač: [[John Burridge]], 43 godine i 162 dana (za [[Manchester City F.C.|Manchester City]] ''vs'' [[Queens Park Rangers F.C.|Queens Park Rangers]], 14. Maj 1995)<ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/football/2016/04/27/the-premier-leagues-25-oldest-players-ever/john-burridge/|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/football/2016/04/27/the-premier-leagues-25-oldest-players-ever/john-burridge/|archive-date=12. 1. 2022|url-access=subscription|url-status=live|title=The Premier League's 25 oldest players ever|work=[[The Daily Telegraph]]|access-date=26. 11. 2016}}{{cbignore}}</ref> * Najmlađi igrač: '''[[Ethan Nwaneri]]''', 15 godina i 181 dana (za [[Arsenal F.C.|Arsenal]] ''vs'' [[Brentford F.C.|Brentford]], 18. Septembar 2022)<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.com/sport/football/62946036|title=Arsenal: Ethan Nwaneri, 15, becomes youngest Premier League player|date=18. 9. 2022|website=BBC Sport|access-date=18. 9. 2022}}</ref> * Najduži niz nastupa u Premier Ligi: 310, [[Brad Friedel]] (14. August 2004 do 7. Oktobar 2012)<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/19862362|title=Sunday football – Live|website=BBC Sport|access-date=7. 10. 2012}}</ref> * Najviše nastupa u Premier Ligi kao zamjena: 181, '''[[James Milner]]'''<ref name="20/21 records" /> * Najviše sezona: 22, [[Ryan Giggs]] (svake sezone od 1992–93 do 2013–14)<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/9055632.stm|title=Premier League as it happened|date=3. 10. 2010|website=BBC Sport}}</ref> Igrači trenutno nastupaju u Premier ligi su '''bold'''. {| class="wikitable sortable nowrap" style="text-align: center" |+Najviše nastupa (karijera)<ref name="plstats">{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/appearances?co=1&se=-1&cl=-1&iso=-1&po=-1?se=-1|title=Premier League Player Stats: Appearances – All Seasons|publisher=[[Premier League]]|access-date=8. 7. 2020}}</ref> !Plasman ! style="width:175px" |Nogometaš !Utakmica ! style="width:60px" |Pozicija ! style="width:60px" |Prva sezona ! style="width:60px" |Zadnja sezona |- |1 | align="left" |{{flagicon|ENG}} {{sortname|Gareth|Barry}} |'''653''' |[[Vezni igrač|Vezni]] |1997–98 |2017–18 |- |2 | align="left" |{{flagicon|WAL}} {{sortname|Ryan|Giggs}} |'''632''' |Vezni |1992–93 |2013–14 |- |3 | align="left" |{{flagicon|ENG}} '''[[James Milner]]''' |'''617''' |Vezni |2002–03 |2022–23 |- |4 | align="left" |{{flagicon|ENG}} [[Frank Lampard]] |'''609''' |Vezni |1995–96 |2014–15 |- |5 | align="left" |{{flagicon|ENG}} {{sortname|David|James|David James (nogometaš, rođen 1970)}} |'''572''' |[[Nogometni golman|Golman]] |1992–93 |2009–10 |- |6 | align="left" |{{flagicon|WAL}} {{sortname|Gary|Speed}} |'''535''' |Vezni |1992–93 |2007–08 |- |7 | align="left" |{{flagicon|ENG}} {{sortname|Emile|Heskey}} |'''516''' |[[Napadač]] |1994–95 |2011–12 |- |8 | align="left" |{{flagicon|AUS}} {{sortname|Mark|Schwarzer}} |'''514''' |Golman |1996–97 |2014–15 |- |9 | align="left" |{{flagicon|ENG}} {{sortname|Jamie|Carragher}} |'''508''' |[[Odbrambeni igrač (nogomet)|Odbrana]] |1996–97 |2012–13 |- |10 | align="left" |{{flagicon|ENG}} {{sortname|Phil|Neville}} |'''505''' |Odbrana |1994–95 |2012–13 |} === Golovi === {{further|Igrači sa 100 ili više golova u Premijer lige Engleske}} * Prvi Premier ligaški gol: [[Brian Deane]] (za [[Sheffield United F.C.|Sheffield United]] ''vs'' [[Manchester United F.C.|Manchester United]], 15. August 1992)<ref>{{cite web|url=https://www.skysports.com/football/news/11095/11867410/brian-deane-the-story-of-the-first-premier-league-goal|title=Brian Deane: The story of the first Premier League goal|date=23. 11. 2019|website=[[Sky Sports]]|access-date=20. 10. 2020}}</ref> * Najviše postignutih golova u Premier League: 260, [[Alan Shearer]]<ref>{{cite web|url=http://soccerlens.com/all-time-premier-league-top-scorers/5804/|title=Premier League Top Scorers – Most Premier League Goals|date=25. 5. 2012|publisher=Soccerlens}}</ref> * Najviše postignutih Premier ligaških golova u jednom klubu: 209, '''[[Harry Kane]]''' (za [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]]) * Najstariji strijelac: 40 godina i 268 dana, [[Teddy Sheringham]] (za [[West Ham United F.C.|West Ham United]] ''vs'' [[Portsmouth F.C.|Portsmouth]], 26. Decembar 2006)<ref>{{cite web|url=http://www.statbunker.com/alltimestats/AllTimeOldestScorer?comp_code=EPL|title=Oldest goal scorers Premier League}}</ref> * Najmlađi strijelac: 16 godina i 271 dana, [[James Vaughan (nogometaš, rođen 1988)|James Vaughan]] (za [[Everton F.C.|Everton]] ''vs'' [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]], 10. April 2005)<ref>{{cite web|url=http://footballspeak.com/post/2012/10/26/Top-10-Youngest-Goalscorers.aspx|title=Premier League's Top 10 Youngest Goalscorers|date=29. 10. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121029003819/http://footballspeak.com/post/2012/10/26/Top-10-Youngest-Goalscorers.aspx|archive-date=29. 10. 2012|url-status=dead}}</ref> * Najduži niz uzastopnih utakmica Premier League u kojima je postigao gol: 11, '''[[Jamie Vardy]]''' (za [[Leicester City F.C.|Leicester City]], 29. August – 28. Novembar 2015)<ref>{{Cite news|url=http://www.beinsports.com/us/premier-league/news/jamie-vardy-streak-finally-ends-as-riyad-mahr/150401|title=Jamie Vardy Streak Finally Ends as Riyad Mahrez Steals Show with Hat-Trick and Sends Leicester City to Top – beIN SPORTS|work=Beinsports-USA|access-date=26. 11. 2016}}</ref> * Niz sezona u kojima je postigao gol: 21, [[Ryan Giggs]] (svaka sezona od 1992–93 do 2012–13)<ref name="autogenerated10">{{cite web|url=http://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/ryan-giggs-manchester-united-scoring-6987354|title=Will Giggs continue his scoring streak?|last=Bajkowski|first=Simon|date=15. 4. 2014|work=Manchester Evening News}}</ref> Igrači trenutno nastupaju u Premier ligi su '''bold'''. {| class="wikitable sortable nowrap" style="text-align: center" |+Najviše golova (karijera)<ref name="autogenerated7">{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/goals?co=1&se=-1&co=1&cl=-1&iso=-1&po=-1?se=-1|title=Premier League Player Stats: Goals – All Seasons|publisher=Premier League|access-date=1. 9. 2018}}</ref> !Plasman ! style="width:175px" |Nogometaš ! style="width:50px" |Golovi !Utakmice ! style="width:40px" |{{Abbr|Omjer|Golovi po utakmici}} ! style="width:50px" |Pozicija ! style="width:60px" |Prvi gol ! style="width:60px" |Posljednji gol |- |1 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Alan Shearer]] |'''260''' |441 |{{Decimals|{{#expr:260/441}}|2}} |[[Napadač]] |1992–93 |2005–06 |- |2 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} '''[[Harry Kane]]''' |'''210''' |318 |{{Decimals|{{#expr:210/318}}|2}} |Napadač |2013–14 |2022–23 |- |3 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Wayne Rooney]] |'''208''' |491 |{{Decimals|{{#expr:208/491}}|2}} |Napadač |2002–03 |2017–18 |- |4 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Andy Cole]] |'''187''' |414 |0.45 |Napadač |1993–94 |2006–07 |- |5 | style="text-align:left" |{{flagicon|ARG}} [[Sergio Agüero]] |'''184''' |284 |{{Decimals|{{#expr:184/284}}|2}} |Napadač |2011–12 |2020–21 |- |6 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Frank Lampard]] |'''177''' |609 |{{Decimals|{{#expr:177/609}}|2}} |[[Vezni igrač|Vezni]] |1997–98 |2014–15 |- |7 | style="text-align:left" |{{flagicon|FRA}} [[Thierry Henry]] |'''175''' |258 |{{Decimals|{{#expr:175/258}}|2}} |Napadač |1999–2000 |2011–12 |- |8 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Robbie Fowler]] |'''163''' |379 |{{Decimals|{{#expr:163/379}}|2}} |Napadač |1993–94 |2006–07 |- |9 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Jermain Defoe]] |'''162''' |496 |{{Decimals|{{#expr:162/496}}|2}} |Napadač |2001–02 |2017–18 |- |10 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Michael Owen]] |'''150''' |326 |{{Decimals|{{#expr:150/326}}|2}} |Napadač |1996–97 |2012–13 |} {{further|Zlatna kopačka Premijer lige Engleske}} * Najviše golova u sezoni: 36, '''[[Erling Haaland]]''' ([[Manchester City F.C.|Manchester City]], 2022–23)<ref>{{cite news|date=26. 4. 2023|title=Haaland sets record for goals in a 38-match season|publisher=Premier League|url=https://www.premierleague.com/news/3238749|access-date=26. 4. 2023}}</ref> * Najduži niz Premier ligaških utakmica u kojima je postigao gol: 24, '''[[Mohamed Salah]]''' ([[Liverpool F.C.|Liverpool]], 2017–18)<ref name="salah2">{{cite news|url=https://www.liverpoolfc.com/news/first-team/302043-mohamed-salah-liverpool-fc-records|date=16. 5. 2018|access-date=17. 5. 2018|title=When, where and how Salah broke record after record|first=Dominic|last=Raynor|website=liverpoolfc.com|publisher=Liverpool FC}}</ref> * Najviše Premier ligaških golova u kalendarskoj godini: 39, '''[[Harry Kane]]''' ([[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]], 2017)<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/42360004|title=Tottenham Hotspur 5–2 Southampton|website=BBC Sport|date=26. 12. 2017|access-date=26. 12. 2017|first=Caroline|last=Chapman}}</ref> * Broj klubova protiv kojih je postignut gol u sezoni: 17 ** ''20-klubova u Premier League:''<ref name="salah1">{{cite news|url=http://www.espn.com/soccer/liverpool/story/3495573/liverpools-mohamed-salah-breaks-premier-league-goals-records-wins-golden-boot|publisher=ESPN|date=13. 5. 2018|access-date=17. 5. 2018|title=Liverpool's Mohamed Salah breaks Premier League goals records, wins Golden Boot}}</ref> *** [[Ian Wright]] ([[Arsenal F.C.|Arsenal]], 1996–97) *** [[Robin van Persie]] ([[Arsenal F.C.|Arsenal]], 2011–12) *** '''[[Mohamed Salah]]''' ([[Liverpool F.C.|Liverpool]], 2017–18) ** ''22-kluba u Premier League:'' *** [[Andy Cole]] ([[Newcastle United F.C.|Newcastle United]], 1993–94) *** [[Alan Shearer]] ([[Blackburn Rovers F.C.|Blackburn Rovers]], 1994–95) <!-- SALAH IS NOT A PREMIER LEAGUE DEBUTANTE IN 2017–18, STOP ADDING IT -->* Najviše golova u debitantskoj sezoni: 36, '''[[Erling Haaland]]''' ([[Manchester City F.C.|Manchester City]], 2022–23) * Najbrži gol: 7.69 sekundi, [[Shane Long]] (za [[Southampton F.C.|Southampton]] ''vs'' [[Watford F.C.|Watford]], 23. April 2019)<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/1195500|title=Long scores fastest goal in Premier League history|date=23. 4. 2019|publisher=Premier League|access-date=23. 4. 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://sportstar.thehindu.com/football/epl/fastest-premier-league-goal-shane-long-southampton-watford-ledley-king-records/article26926076.ece|title=Southampton's Shane Long scores fastest Premier League goal ever after seven seconds|last=Atkinson|first=Guy|date=24. 4. 2019|publisher=[[Sportstar]]|access-date=4. 5. 2019}}</ref> * Najbrži gol na debiju Premier League: 28 sekundi, '''[[Odsonne Édouard]]''' (za [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] ''vs'' Tottenham Hotspur, 11. Septembar 2021)<ref>{{Cite web|url=https://www.101greatgoals.com/news/crystal-palace-debutant-odsonne-edouard-set-a-remarkable-premier-league-record-vs-spurs/|title=Crystal Palace debutant Edouard set a Premier League record vs Spurs|date=12. 9. 2021|website=Football (soccer) greatest goals and highlights {{!}} 101 Great Goals|language=en-GB|access-date=14. 9. 2021|archive-date=4. 12. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211204153623/https://www.101greatgoals.com/news/crystal-palace-debutant-odsonne-edouard-set-a-remarkable-premier-league-record-vs-spurs/|url-status=dead}}</ref> * Najkasniji gol: 101 minuta i 48 sekundi, [[Dirk Kuyt]] (za Liverpool ''vs'' Arsenal, 17. April 2011)<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/1843156|title=Fernandes enters top three for latest Premier League goals|date=27. 9. 2020|website=Premier League|access-date=6. 5. 2021}}</ref> * Najduži niz postignutih ligaških golova u gostujućim utakmicama: 9, [[Robin van Persie]] (za [[Arsenal F.C.|Arsenal]], 1. Januar – 22. Maj 2011)<ref>{{cite news|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11979_6947218,00.html|title=Numbers game|date=24. 5. 2011|access-date=30. 4. 2013|website=Sky Sports}}</ref> * Najviše uzastopnih sezona sa najmanje 30 postignutih golova: 3 (1993–1996), [[Alan Shearer]] (sve za [[Blackburn Rovers F.C.|Blackburn Rovers]])<ref>{{Cite web|url=https://www.espn.com/soccer/|title=Soccer Teams, Scores, Stats, News, Fixtures, Results, Tables - ESPN|website=ESPN.com}}</ref> * Najviše uzastopnih sezona sa najmanje 25 postignutih golova: 4 (1993–1997), [[Alan Shearer]] (1993–1996 za [[Blackburn Rovers F.C.|Blackburn Rovers]], 1996–1997 za [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]])<ref name="autogenerated4">{{cite web|url=http://hitrowz.com/2013/07/14/the-myth-of-the-20-goal-a-season-forward/|title=hitrowz.com|archive-url=https://archive.today/20150424201341/http://hitrowz.com/2013/07/14/the-myth-of-the-20-goal-a-season-forward/|archive-date=24. 4. 2015|url-status=dead}}</ref> * Najviše uzastopnih sezona sa najmanje 20 postignutih golova: 5<ref name="henryaguero">{{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/1184169|title=Aguero one goal from matching Henry's record|date=19. 4. 2019|publisher=Premier League|access-date=14. 1. 2020}}</ref> ** [[Thierry Henry]] (2001–2006, sve za [[Arsenal F.C.|Arsenal]]) ** [[Sergio Agüero]] (2014–2019, sve za [[Manchester City F.C.|Manchester City]]) * Najviše uzastopnih sezona sa najmanje 15 golova: 9 (2014–2023), '''[[Harry Kane]]''' (sve za [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]])<ref>{{Cite web|url=https://www.planetsport.com/soccer/news/antonio-conte-backing-harry-kane-break-every-goal-scoring-record|title=Antonio Conte backing Harry Kane to break every goal-scoring record|website=planetsport}}</ref> * Najviše uzastopnih sezona sa najmanje 10 golova: 11 (2004–2015), [[Wayne Rooney]] (sve za [[Manchester United F.C.|Manchester United]])<ref>{{Cite web|url=https://www.skysports.com/football/news/11662/9864797/the-201415-premier-league-season-in-stats-and-facts|title=The 2014/15 Premier League season in stats and facts|website=Sky Sports}}</ref> * Najviše uzastopnih sezona sa najmanje 1 golom: 21 (1992–2013), [[Ryan Giggs]] (sve za [[Manchester United F.C.|Manchester United]])<ref name="autogenerated10" /> * Najrazličitiji klubovi za koje je postigao pogodak: 7, [[Craig Bellamy]] (za [[Coventry City F.C.|Coventry City]], [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]], [[Blackburn Rovers F.C.|Blackburn Rovers]], [[Liverpool F.C.|Liverpool]], [[West Ham United F.C.|West Ham United]], [[Manchester City F.C.|Manchester City]], [[Cardiff City F.C.|Cardiff City]])<ref>{{cite web|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/match-reports/cardiff-2-1-norwich-match-report-3054466|title=Cardiff 2-1 Norwich: Craig Bellamy becomes the first player to score for SEVEN different Premier League clubs|last=Gorman|first=Ken|date=1. 2. 2014|website=[[Daily Mirror]]}}</ref> * Najviše auto-golova: 10, [[Richard Dunne]]<ref>{{Cite web|url=https://www.independent.ie/sport/soccer/premier-league/richard-dunne-becomes-first-ever-player-to-bring-premier-league-own-goals-into-double-figures-30677133.html|title=Richard Dunne becomes first ever player to bring Premier League own goals into double figures|website=independent}}</ref> * Najviše auto-golova u sezoni: 4 ** [[Martin Škrtel]] ([[Liverpool F.C.|Liverpool]], 2013–14)<ref name="owngoals" /> ** '''[[Lewis Dunk]]''' ([[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton & Hove Albion]], 2017–18)<ref name="owngoals">{{Cite news|url=http://www.goal.com/en/news/lewis-dunk-equals-own-goals-premier-league-record-brighton/ons930fyz4d51thscxzalszk8|title=Brighton's Lewis Dunk equals Premier League record for own goals in a season|website=Goal.com|access-date=28. 2. 2018}}</ref> * Najviše golova u kalendarskom mjesecu: 10 (Decembar 2013), [[Luis Suárez]] ([[Liverpool F.C.|Liverpool]])<ref>{{Cite web|url=http://www.premierleague.com/en-gb/news/news/2013-14/dec/luis-suarez-sets-bpl-goal-record-in-calendar-month.html|title=Luis Suarez sets record for goals scored in a month|access-date=19. 5. 2023|archive-date=18. 1. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140118121754/http://www.premierleague.com/en-gb/news/news/2013-14/dec/luis-suarez-sets-bpl-goal-record-in-calendar-month.html|url-status=dead}}</ref> * Najviše golova iz penala: 56, [[Alan Shearer]]<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/510534|title=Baines moves into top ten of penalty specialists|date=6. 11. 2017|publisher=Premier League|access-date=28. 12. 2019}}</ref> * Najviše promašenih penala: 11 ** [[Alan Shearer]]<ref name="pens missed">{{Cite news|url=https://www.liverpoolecho.co.uk/sport/football/football-news/stat-explains-exactly-wayne-rooney-14398366|title=The stat which explains exactly why Wayne Rooney has been stripped of Everton penalty duty|publisher=Liverpool Echo|date=12. 3. 2018}}</ref> ** [[Wayne Rooney]]<ref name="pens missed" /> ==== Penali ==== {| class="wikitable sortable nowrap" style="text-align: center" |+Najviše postignutih golova iz penala (karijera)<ref>{{cite news|url=https://www.premierleague.com/news/510534-baines-moves-into-top-ten-of-penalty-specialists|title=Official Premier League Career penalties for Shearer, Lampard, Gerrard, Le Tissier and Henry|date=6. 11. 2017}}{{Mrtav link}}</ref><ref>{{cite web|url=https://theanalyst.com/eu/2023/01/best-penalty-takers-in-the-premier-league|title=Official Premier League penalties for Shearer, Lampard, Gerrard, Kane, Noble, Le Tissier, Henry and Rooney from Opta|date=13. 1. 2022}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/att_pen_goal|title=Official Premier League penalties for PL careers started after 2006/07 season - Kane, Aguero and Vardy|date=28. 1. 2022}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.liverpoolecho.co.uk/sport/football/football-news/stat-explains-exactly-wayne-rooney-14398366|title=Article confirms Rooney missed 11 Career Premier League penalties|date=16. 2. 2022}}</ref> !Plasman ! style="width:175px" |Nogometaš ! style="width:50px" |Zabio !Izvodio ! style="width:40px" |{{Abbr|Omjer|Prosjek pogodka}} ! style="width:50px" |Pozicija |- |1 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Alan Shearer]] |'''56''' |67 |{{Decimals|{{#expr:56/67}}|2}} |[[Napadač]] |- |2 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Frank Lampard]] |'''43''' |50 |{{Decimals|{{#expr:43/50}}|2}} |[[Vezni igrač|Vezni]] |- |3 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} '''[[Harry Kane]]''' |'''33''' |37 |{{Decimals|{{#expr:33/37}}|2}} |Napadač |- |4 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Steven Gerrard]] |'''32''' |41 |{{Decimals|{{#expr:32/41}}|2}} |Vezni |- |5 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Mark Noble]] |'''28''' |33 |{{Decimals|{{#expr:28/33}}|2}} |Vezni |- |6 | style="text-align:left" |{{flagicon|ARG}} [[Sergio Aguero]] |'''27''' |33 |{{Decimals|{{#expr:27/33}}|2}} |Napadač |- |7 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} '''[[Jamie Vardy]]''' |'''26''' |32 |{{Decimals|{{#expr:26/32}}|2}} |Napadač |- |8 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Matt Le Tissier]] |'''25''' |26 |{{Decimals|{{#expr:25/26}}|2}} |Vezni |- | rowspan="2" |10 | style="text-align:left" |{{flagicon|FRA}} [[Thierry Henry]] | rowspan="2" |'''23''' |25 |{{Decimals|{{#expr:23/25}}|2}} |Napadač |- | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Wayne Rooney]] |34 |{{Decimals|{{#expr:23/34}}|2}} |Napadač |} ==== Slobodni udarci ==== {| class="wikitable sortable nowrap" style="text-align: center" |+Najviše postignutih golova iz direktnog slobodnog udarca (karijera)<ref>{{cite news|url=https://www.goal.com/en/lists/beckham-ronaldo-ward-prowse-most-premier-league-free-kick-goals/bltc4ba544cb6c58e9e|title=Beckham, Ronaldo, Ward-Prowse & most Premier League free kick goals|date=14. 1. 2023}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/att_freekick_goal?co=1&se=-1&co=1&cl=-1&iso=-1&po=-1?se=-1|title=Premier League Player Stats: Freekicks scored – All Seasons (since 2006–07)|publisher=Premier League|access-date=26. 4. 2017}}</ref> !Plasman ! style="width:175px" |Nogometaš ! style="width:50px" |Golovi !Utakmice ! style="width:40px" |{{Abbr|Omjer|Golovi po utakmici}} ! style="width:50px" |Pozicija |- |1 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[David Beckham]] |'''18''' |265 |{{Decimals|{{#expr:18/265}}|3}} |[[Vezni igrač|Vezni]] |- |2 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} '''[[James Ward-Prowse]]''' |'''17''' |341 |{{Decimals|{{#expr:17/341}}|3}} |Vezni |- | rowspan="3" |3 | style="text-align:left" |{{flagicon|POR}} [[Cristiano Ronaldo]] | rowspan="3" |'''12''' |236 |{{Decimals|{{#expr:12/235}}|3}} |[[Napadač]] |- | style="text-align:left" |{{flagicon|ITA}} [[Gianfranco Zola]] |229 |{{Decimals|{{#expr:12/229}}|3}} |Napadač |- | style="text-align:left" |{{flagicon|FRA}} [[Thierry Henry]] |258 |{{Decimals|{{#expr:12/258}}|3}} |Napadač |- | rowspan="2" |6 | style="text-align:left" |{{flagicon|FRA}} [[Laurent Robert]] | rowspan="2" |'''11''' |150 |{{Decimals|{{#expr:11/150}}|3}} |Napadač |- | style="text-align:left" |{{flagicon|SWE}} [[Sebastian Larsson]] |282 |{{Decimals|{{#expr:11/282}}|3}} |Vezni |- | rowspan="2" |8 | style="text-align:left" |{{flagicon|IRS}} [[Ian Harte]] | rowspan="2" |'''10''' |237 |{{Decimals|{{#expr:10/237}}|3}} |[[Odbrambeni igrač (nogomet)|Odbrana]] |- | style="text-align:left" |{{flagicon|NOR}} [[Morten Gamst Pedersen]] |260 |{{Decimals|{{#expr:10/260}}|3}} |Vezni |- | rowspan="3" |10 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Jamie Redknapp]] | rowspan="3" |'''9''' |295 |{{Decimals|{{#expr:9/295}}|3}} |Vezni |- | style="text-align:left" |{{flagicon|PER|football}} [[Nolberto Solano]] |302 |{{Decimals|{{#expr:9/302}}|3}} |Vezni |- | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Frank Lampard]] |609 |{{Decimals|{{#expr:9/609}}|3}} |Vezni |} ==== Het-trikovi i višestruki golovi ==== {{further|Spisak het-trikova u Premijer ligi Engleske}} * Najviše Premier ligaških het-trikova: 12, [[Sergio Agüero]]<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50996712|title=Aston Villa 1–6 Manchester City: Sergio Aguero becomes highest overseas scorer in Premier League history|last=Stone|first=Simon|date=12. 1. 2020|website=BBC Sport|access-date=12. 1. 2020}}</ref> * Najviše Premier ligaških het-trikova u sezoni: 5, [[Alan Shearer]] ([[Blackburn Rovers F.C.|Blackburn Rovers]], 1995–96)<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/football/2007/oct/10/theknowledge.sport|title=Who has scored the most hat-tricks in a single season?|last1=Dart|first1=James|last2=Bandini|first2=Paolo|date=10. 10. 2007|work=[[The Guardian]]}}</ref> * Najmlađi igrač koji je postigao het-trik u Premier ligi: 18 godina i 62 dana, [[Michael Owen]] ([[Sheffield Wednesday]] 3–3 ''[[Liverpool F.C.|Liverpool]]'', 14. Februar 1998)<ref>{{Cite web|url=https://www.fastscore.com/match/sheffield-wednesday/liverpool/15487|title=Sheffield Wednesday 3–3 Liverpool|publisher=FastScore.com|access-date=12. 10. 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.statbunker.com/alltimestats/AllTimeYoungestScorer?comp_code=EPL|title=Premier League » All time - Youngest Goal Scorers|publisher=Statbunker|access-date=13. 1. 2020|archive-date=1. 7. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200701163319/https://www.statbunker.com/alltimestats/AllTimeYoungestScorer?comp_code=EPL|url-status=dead}}</ref> * Najstariji igrač koji je postigao het-trik u Premier ligi: 37 godina i 146 dana, [[Teddy Sheringham]] (''[[Portsmouth F.C.|Portsmouth]]'' 4–0 [[Bolton Wanderers]], 26. August 2003)<ref>{{cite web|url=https://ronaldo.com/football-news/five-of-the-oldest-hat-trick-scorers-in-europes-big-leagues/4/|title=Five of the oldest hat-trick scorers in Europe's big leagues|date=9. 12. 2019|access-date=13. 1. 2020|archive-date=13. 1. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113141018/https://ronaldo.com/football-news/five-of-the-oldest-hat-trick-scorers-in-europes-big-leagues/4/|url-status=dead}}</ref> * Najviše golova na utakmici: 5<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/9221096.stm|title=Man Utd 7–1 Blackburn|date=27. 11. 2010|website=BBC Sport}}</ref> ** [[Andy Cole]] (''[[Manchester United F.C.|Manchester United]]'' 9–0 [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]], 4. Mart 1995) ** [[Alan Shearer]] (''[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]]'' 8–0 [[Sheffield Wednesday F.C.|Sheffield Wednesday]], 19. Septembar 1999) ** [[Jermain Defoe]] (''[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]]'' 9–1 [[Wigan Athletic F.C.|Wigan Athletic]], 22. Novembar 2009) ** [[Dimitar Berbatov]] (''[[Manchester United F.C.|Manchester United]]'' 7–1 [[Blackburn Rovers F.C.|Blackburn Rovers]], 27. Novembar 2010) ** [[Sergio Agüero]] (''[[Manchester City F.C.|Manchester City]]'' 6–1 [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]], 3. Oktobar 2015) * Najviše het-trikova protiv jednog kluba: 3, [[Luis Suárez]] (''[[Liverpool F.C.|Liverpool]]'' ''vs.'' [[Norwich City F.C.|Norwich City]])<ref>{{cite web|url=http://www.express.co.uk/sport/football/446824/Liverpool-s-Luis-Suarez-makes-history-against-Norwich-City|title=Liverpool's Luis Suarez makes history against Norwich City|last=Chappell|first=Gary|date=5. 12. 2013}}</ref> * Najbrži het-trik u Premier League: 2 minute 56 sekundi, [[Sadio Mané]] (''[[Southampton F.C.|Southampton]]'' 6–1 [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]], 16. Maj 2015)<ref>{{cite web|url=https://www.mirror.co.uk/sport/row-zed/sadio-mane-scores-fastest-hat-trick-5706661|title=The funniest tweets of disbelief as Sadio Mane scores three-minute hat-trick|last=Innes|first=Richard|date=16. 5. 2015|website=[[Daily Mirror]]}}</ref> * Najviše golova u jednom poluvremenu: 5, [[Jermain Defoe]] (''[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]]'' 9–1 [[Wigan Athletic F.C.|Wigan Athletic]], 22. Novembar 2009) <ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/8365091.stm|title=Tottenham 9-1 Wigan|date=22. 11. 2009|website=BBC Sport}}</ref> * Najviše golova na utakmici od strane zamjenutog igrača: 4, [[Ole Gunnar Solskjær]] ([[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] 1–8 ''[[Manchester United F.C.|Manchester United]]'', 6. Februar 1999)<ref>{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/news-and-comment/the-biggest-wins-in-the-premier-league-1826280.html?action=gallery&ino=4|title=The biggest wins in the Premier League|date=23. 8. 2010}}</ref> * Najduži niz pogodaka u Premeir ligi od strane jednog igrača protiv jednog kluba: 9, [[Sadio Mané]] (''[[Liverpool F.C.|Liverpool]]'' ''vs'' [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]], 19. August 2017 do 18. Septembar 2021) <ref>{{cite news|date=24. 5. 2021|title=Sadio Mané catches up with Robin Van Persie|url=https://news.in-24.com/sports/news/71152.html|access-date=6. 6. 2021|website=News in 24 Sports English|archive-date=6. 6. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210606171539/https://news.in-24.com/sports/news/71152.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.lfchistory.net/Players/Player/GoalsPerTeam/1303-75|title=Goals by Sadio Mané against Crystal Palace - LFChistory - Stats galore for Liverpool FC!|website=LFC History|access-date=6. 6. 2021}}</ref> * Najviše auto-golova od strane igrača na jednoj utakmici: 2 ** [[Jamie Carragher]] (Igrač Liverpoola; [[Liverpool F.C.|Liverpool]] 2–3 [[Manchester United]], 11. Septembar 1999)<ref>{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/football/1999/sep/11/newsstory.sport6|title=Liverpool 2 - 3 Manchester United|date=11. 9. 1999|website=the Guardian|author=Guardian Staff}}</ref> ** [[Michael Proctor (nogometaš)|Michael Proctor]] (Igrač Sunderlanda; [[Sunderland AFC|Sunderland]] 1–3 [[Charlton Athletic]], 1. Februar 2003)<ref>{{Cite web|url=https://books.google.com/books?id=E-saDAAAQBAJ&dq=Sunderland%27s+Michael+Proctor+then+scored+twice+for+Charlton+in+2003.&pg=PA71-IA26|title=The Mammoth Football Quiz Book|last=Holt|first=Nick|date=24. 11. 2016|publisher=Little, Brown Book Group|via=Google Books}}</ref> ** [[Jonathan Walters]] (Igrač Stoke Cityja; [[Stoke City F.C.|Stoke City]] 2–3 [[Chelsea F.C.|Chelsea]], 12. Januar 2013)<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/20919045|title=Stoke 0-4 Chelsea|via=www.bbc.com}}</ref> ** '''[[Wout Faes]]''' (Igrač Leicestera; [[Liverpool F.C.|Liverpool]] 2–1 [[Leicester City F.C.|Leicester City]], 30. Decembar 2022)<ref>{{Cite web|url=https://www.si.com/fannation/soccer/futbol/news/wout-faes-not-the-1st-epl-player-to-score-2-own-goals-in-1-game|title=Wout Faes Is Not The First Premier League Player To Score Two Own Goals In One Game|last=Summerscales|first=Robert|website=Futbol on FanNation}}</ref> === Asistencije === Igrači trenutno nastupaju u Premier ligi su '''bold'''. {| class="wikitable sortable nowrap" style="text-align: center" |+Najviše asistencija (karijera)<ref name="PL-assists">{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/goal_assist?co=1&se=-1&co=1&cl=-1&iso=-1&po=-1?se=-1|title=Premier League Player Stats: Assists – All Seasons|publisher=Premier League|access-date=26. 4. 2017}}</ref> !Plasman ! style="width:175px" |Nogometaš !Asistencije !Utakmice ! style="width:40px" |{{Abbr|Omjer|Asistencije po utakmici}} ! style="width:50px" |Pozicija ! style="width:60px" |Prva asistencija ! style="width:60px" |Posljednja asistencija |- |1 | style="text-align:left" |{{flagicon|WAL}} [[Ryan Giggs]] |'''162''' |632 |{{Decimals|{{#expr:162/632}}|2}} |[[Vezni igrač|Vezni]] |1992–93 |2012–13 |- |2 | style="text-align:left" |{{flagicon|ESP}} [[Cesc Fàbregas]] |'''111''' |350 |{{Decimals|{{#expr:111/350}}|2}} |Vezni |2004–05 |2017–18 |- |3 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Wayne Rooney]] |'''103''' |491 |{{Decimals|{{#expr:103/491}}|2}} |[[Napadač]] |2002–03 |2017–18 |- | rowspan="2" |4 | style="text-align:left" |{{flagicon|BEL}} '''[[Kevin De Bruyne]]''' |'''102''' |240 |{{Decimals|{{#expr:102/240}}|2}} |Vezni |2013–14 |2022–23 |- | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Frank Lampard]] |'''102''' |647 |0.16 |Vezni |1997–98 |2014–15 |- |6 | style="text-align:left" |{{flagicon|NED}} [[Dennis Bergkamp]] |'''94''' |315 |{{Decimals|{{#expr:94/315}}|2}} |Napadač |1995–96 |2005–06 |- |7 | style="text-align:left" |{{flagicon|ESP}} [[David Silva]] |'''93''' |309 |{{Decimals|{{#expr:93/309}}|2}} |Vezni |2010–11 |2019–20 |- |8 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[Steven Gerrard]] |'''92''' |504 |{{Decimals|{{#expr:92/504}}|2}} |Vezni |1999–2000 |2014–15 |- |9 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} '''[[James Milner]]''' |'''87''' |617 |{{Decimals|{{#expr:87/617}}|2}} |Vezni |2004–05 |2022–23 |- |10 | style="text-align:left" |{{flagicon|ENG}} [[David Beckham]] |'''80''' |265 |{{Decimals|{{#expr:80/265}}|2}} |Vezni |1995–96 |2002–03 |} * Najviše asistencija u Premier League u sezoni: 20 ** [[Thierry Henry]] ([[Arsenal F.C.|Arsenal]], 2002–03)<ref>{{Cite web|url=https://www.fourfourtwo.com/features/thierry-henry-arsenal-most-premier-league-assists-season-200203-van-nistelrooy-golden-boot|title=Thierry Henry's assist record of 2002/03: how Arsenal's talisman reinvented the Premier League striker|date=25. 10. 2019|website=FourFourtTwo.com|access-date=5. 7. 2020}}</ref> ** '''[[Kevin De Bruyne]]''' ([[Manchester City F.C.|Manchester City]], 2019–20)<ref>{{cite news|title=De Bruyne equals Henry's Premier League assist record in convincing Man City victory over Norwich|url=https://www.goal.com/en-bh/news/de-bruyne-equals-henrys-premier-league-assist-record-in/1no3ist56bx621gi3um8ev0yvj|access-date=26. 7. 2020|website=Goal.com}}</ref> * Najbrži igrač koji je dostigao 50 asistencija: '''[[Kevin De Bruyne]]''', 123 utakmice<ref>{{cite news|title=De Bruyne sets League record for quickest 50 assists|url=https://www.premierleague.com/news/1319107|website=Premier League|date=27. 8. 2019}}</ref> * Najduži niz premierligaških utakmica sa asistencijom: 7, [[Mesut Özil]] (za [[Arsenal F.C.|Arsenal]], 26. Septembar – 21. Novembar 2015)<ref>{{Cite web|url=https://www.skysports.com/football/news/15118/10061734/mesut-ozil-breaks-premier-league-assist-record-against-tottenham|title=Mesut Ozil breaks Premier League assist record against Tottenham|website=Sky Sports}}</ref> * Najviše asistencija jednog igrača prema drugom: 24, [[Frank Lampard]] prema [[Didier Drogba]]<ref>{{cite web|url=http://www.skysports.com/football/news/11661/11248042/who-are-the-best-assist-to-goal-partnerships-in-the-premier-league-era|title=Who are the best assist to goal partnerships in the Premier League era?|website=Sky Sports}}</ref> * Najviše golova/asistencija između dva igrača: 43, '''[[Harry Kane]]''' i '''[[Son Heung-min]]'''<ref name="combinations">{{cite news|title=Premier League Records|url=https://www.premierleague.com/stats/records|website=Premier League|date=19. 2. 2023}}</ref> * Najviše golova/asistencija između dva igrača u sezoni: 14, '''[[Harry Kane]]''' i '''[[Son Heung-min]]''' ([[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]], 2020–21)<ref name="combinations" /> * Najviše individualnih asistencija u jednoj utakmici za isti tim: 7, [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] 0–7 [[Liverpool F.C.|Liverpool]] (19. Decembar 2020)<ref name="20/21 records" /> * Najviše asistencija u jednoj premierligaškoj utakmici: 4<ref>[https://web.archive.org/web/20150708094159/http://www.premierleague.com/en-gb/history/records/ Premier League Records], Premier League</ref> ** [[Dennis Bergkamp]] (''[[Arsenal F.C.|Arsenal]]'' 5–0 [[Leicester City F.C.|Leicester City]], 20. Februar 1999) ** [[José Antonio Reyes]] (''[[Arsenal F.C.|Arsenal]]'' 7–0 [[Middlesbrough F.C.|Middlesbrough]], 14. Januar 2006) ** [[Cesc Fàbregas]] (''[[Arsenal F.C.|Arsenal]]'' 6–2 [[Blackburn Rovers F.C.|Blackburn Rovers]], 4. Oktobar 2009) ** [[Emmanuel Adebayor]] (''[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]]'' 5–0 [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]], 11. Februar 2012) ** [[Santi Cazorla]] (''[[Arsenal F.C.|Arsenal]]'' 4–1 [[Wigan Athletic F.C.|Wigan Athletic]], 14. Maj 2013) ** [[Dušan Tadić]] (''[[Southampton F.C.|Southampton]]'' 8–0 [[Sunderland A.F.C.|Sunderland]], 18. Oktobar 2014)<ref>[https://www.standard.co.uk/sport/football/southampton-8-sunderland-0-dusan-tadic-equals-premier-league-assist-record-in-rout-9803884.html Southampton 8 Sunderland 0: Dusan Tadic equals Premier League assist record as Saints decimate Black Cats], ''London Evening Standard''</ref> ** '''[[Harry Kane]]''' ([[Southampton F.C.|Southampton]] 2–5 ''[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]]'', 20. Septembar 2020) <ref>[https://talksport.com/football/762334/harry-kane-assists-premier-league-record-heung-min-son-gareth-bale-tottenham/ Harry Kane sets Premier League record as partnership with Heung-min Son continues to thrive – with Gareth Bale set to bolster Tottenham attack], ''Talk Sport''</ref> ** [[Paul Pogba]] (''[[Manchester United F.C.|Manchester United]]'' 5–1 [[Leeds United F.C.|Leeds United]], 14. August 2021)<ref>[https://www.bbc.co.uk/sport/football/58124893 Fernandes hat-trick helps Man Utd thump Leeds], ''BBC Sport''</ref> === Golmani === {{further|Zlatna rukavica Premijer lige Engleske}}Igrači trenutno nastupaju u Premier ligi su '''bold'''. {| class="wikitable sortable nowrap" style="text-align: center" |+Najviše clean sheet-ova (karijera)<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/clean_sheet?co=1&se=-1&co=1&cl=-1&iso=-1&po=-1?se=-1|title=Premier League Player Stats: Clean Sheets – All Seasons|publisher=Premier League|access-date=11. 7. 2020}}</ref> !Plasman ! width="175" |Nogometaš !Clean <br /> sheet-ovi !Utakmice ! width="40" |{{Abbr|Omjer|Clean sheet po utakmici}} ! width="60" |Prva sezona ! width="60" |Posljednja sezona |- |1 | align="left" |{{flagicon|CZE}} [[Petr Čech]] |'''202''' |443 |{{Decimals|{{#expr:202/443}}|2}} |2004–05 |2018–19 |- |2 | align="left" |{{flagicon|ENG}} [[David James (nogometaš, 1970)|David James]] |'''169''' |572 |{{Decimals|{{#expr:169/572}}|2}} |1992–93 |2009–10 |- |3 | align="left" |{{flagicon|AUS}} [[Mark Schwarzer]] |'''151''' |514 |{{Decimals|{{#expr:151/514}}|2}} |1996–97 |2014–15 |- |4 | align="left" |{{flagicon|ESP}} '''[[David de Gea]]''' |'''146''' |412 |{{Decimals|{{#expr:146/412}}|2}} |2011–12 |2022–23 |- |5 | align="left" |{{flagicon|ENG}} [[David Seaman]] |'''141''' |344 |{{Decimals|{{#expr:141/344}}|2}} |1992–93 |2003–04 |- |6 | align="left" |{{flagicon|ENG}} [[Nigel Martyn]] |'''137''' |372 |{{Decimals|{{#expr:137/372}}|2}} |1992–93 |2005–06 |- |7 | align="left" |{{flagicon|ESP}} [[Pepe Reina]] |'''136''' |297 |{{Decimals|{{#expr:136/297}}|2}} |2005–06 |2019–20 |- | rowspan="3" |8 | align="left" |{{flagicon|NED}} [[Edwin van der Sar]] |'''132''' |313 |{{Decimals|{{#expr:132/313}}|2}} |2001–02 |2010–11 |- | align="left" |{{flagicon|USA}} [[Tim Howard]] |'''132''' |399 |{{Decimals|{{#expr:132/399}}|2}} |2003–04 |2015–16 |- | align="left" |{{flagicon|USA}} [[Brad Friedel]] |'''132''' |450 |{{Decimals|{{#expr:132/450}}|2}} |1997–98 |2013–14 |} * Najviše clean sheetova u Premier League (karijera): 202, [[Petr Čech]]<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/records|title=Premier League Records|publisher=Premier League|access-date=26. 6. 2020}}</ref> * Najviše clean sheetova u sezoni: 24, [[Petr Čech]] (za [[Chelsea F.C.|Chelsea]], 2004–05)<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/players/2651/Petr-Cech/stats?co=1&se=13|title=Petr Cech Statistics – 2004/05|publisher=Premier League|access-date=17. 12. 2017|archive-date=19. 7. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719152313/https://www.premierleague.com/players/2651/Petr-Cech/stats?co=1&se=13|url-status=dead}}</ref> * Najduži niz bez primljenog gola: 14 utakmica (1.311 minute), [[Edwin van der Sar]] (za [[Manchester United F.C.|Manchester United]], 2008–09)<ref>{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/news-and-comment/brad-friedel-and-other-incredible-premier-league-records-8202614.html?action=gallery&ino=6|title=Brad Friedel and other incredible Premier League records|date=8. 10. 2012}}</ref> * Najviše clean sheetova u jednom klubu: 162, [[Petr Čech]] (za [[Chelsea F.C.|Chelsea]])<ref name="PLrecords" /> * Najviše odbranjenih penala: 13, [[David James (nogometaš, 1970)|David James]]<ref name="PLrecords" /> * Golmani koji su postigli gol (auto-golovi ne vrijede): ** [[Peter Schmeichel]] ([[Everton F.C.|Everton]] 3–2 ''[[Aston Villa F.C.|Aston Villa]]'', 20. Oktobar 2001)<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/1606115.stm|title=Schmeichel strike in vain|date=20. 10. 2001|website=BBC Sport}}</ref> ** [[Brad Friedel]] ([[Charlton Athletic F.C.|Charlton Athletic]] 3–2 ''[[Blackburn Rovers F.C.|Blackburn Rovers]]'', 21. Februar 2004)<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/3496741.stm|title=Charlton 3–2 Blackburn|date=21. 2. 2004|website=BBC Sport}}</ref> ** [[Paul Robinson (nogometaš, rođen 1979)|Paul Robinson]] (''[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]]'' 3–1 [[Watford F.C.|Watford]], 17. Mart 2007)<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/6437237.stm|title=Tottenham 3–1 Watford|date=17. 3. 2007|website=BBC Sport}}</ref> ** [[Tim Howard]] (''[[Everton F.C.|Everton]]'' 1–2 [[Bolton Wanderers F.C.|Bolton Wanderers]], 4. Januar 2012)<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/16343401|title=Everton 1–2 Bolton|first=Arindam|last=Rej|work=BBC Sport}}</ref> ** [[Asmir Begović]] (''[[Stoke City F.C.|Stoke City]]'' 1–1 [[Southampton F.C.|Southampton]], 2. Novembar 2013)<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/29061851|title=Stoke City goalkeeper Asmir Begovic enters record books|work=BBC Sport}}</ref> ** '''[[Alisson Becker]]''' ([[West Bromwich Albion F.C.|West Bromwich Albion]] 1–2 ''[[Liverpool F.C.|Liverpool]]'', 16. Maj 2021)<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/57044633|title=West Brom 1–2 Liverpool: Alisson stunner keeps Liverpool in top-four hunt|last=Dawkes|first=Phil|date=16. 5. 2021|website=BBC Sport|access-date=16. 5. 2021}}</ref> === Disciplina === * Najviše crvenih kartona: 8<ref name="ReferenceA" /> ** [[Richard Dunne]] ** [[Duncan Ferguson]] ** [[Patrick Vieira]] * Najviše žutih kartona: 123, [[Gareth Barry]]<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/yellow_card|title=Yellow Cards|publisher=Premier League|access-date=10. 12. 2018}}</ref> * Najviše prekršaja: 633, [[Gareth Barry]] <ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/fouls|title=Premier League Player Stats|publisher=Premier League|access-date=3. 7. 2020}}</ref> * Najviše napravljenih penala: 5, [[David Luiz]] ([[Arsenal F.C.|Arsenal]], 2019–20)<ref>{{cite web|url=https://www.goal.com/en-gb/amp/news/luiz-sets-premier-league-record-after-arsenal-defender/1ikknbmw3qzes18z0ndrfrzr3c|title=Luiz sets Premier League record after Arsenal defender concedes fifth penalty of the season|date=26. 7. 2020|website=goal.com|access-date=26. 7. 2020}}</ref> * Najduža suspenzija: 12 utakmica, [[Joey Barton]] <ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/18183661|title=Joey Barton: QPR captain banned for 12 matches by FA|date=23. 5. 2012|website=BBC Sport|access-date=19. 3. 2016}}</ref> * Najbrža opomena: 24 sekunde, '''[[Scott McTominay]]''' (za [[Manchester United F.C.|Manchester United]] ''vs'' [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]], 26. Decembar 2019)<ref>{{cite web|url=https://en.as.com/en/2019/12/26/football/1577393263_332287.html|title=Manchester United's McTominay earns fastest yellow card in Premier League history|date=26. 12. 2019|website=AS|access-date=2. 7. 2020|archive-date=24. 1. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200124005029/https://en.as.com/en/2019/12/26/football/1577393263_332287.html|url-status=dead}}</ref> * Najviše nastupa bez javne opomene: 201, [[John Barnes (nogometaš)|John Barnes]]<ref>{{cite web|url=https://www.skysports.com/football/news/11662/11560916/premier-league-good-guys-the-best-disciplinary-records|title=Premier League good guys: The best disciplinary records|website=Sky Sports|access-date=2. 7. 2020}}</ref> === Nagrade === * Najviše medalja pobjednika Premier lige: 13<ref name="PLrecords" /> ** [[Ryan Giggs]] (1992–93, 1993–94, 1995–96, 1996–97, 1998–99, 1999–2000, 2000–01, 2002–03, 2006–07, 2007–08, 2008–09, 2010–11, 2012–13) * Najviše nagrada za igrača sezone: 2<ref name="PLrecords" /> ** [[Thierry Henry]] (2003–04 i 2005–06) ** [[Cristiano Ronaldo]] (2006–07 i 2007–08) ** [[Nemanja Vidić]] (2008–09 i 2010–11) ** '''[[Kevin De Bruyne]]''' (2019–20 i 2020–21) ** '''[[Mohamed Salah]]''' (2017–18 i 2021–22) * Najviše nagrada za igrača mjeseca: 7<ref name="PLrecords" /> ** [[Sergio Agüero]] (Oktobar 2013, Novembar 2014, Januar 2016, April 2016, Januar 2018, Februar 2019, Januar 2020)<ref>{{cite news|url=https://www.premierleague.com/news/1603303|title=Aguero wins record seventh EA SPORTS Player of the Month|date=7. 2. 2020|work=BBC Sport|access-date=7. 2. 2020}}</ref> ** '''[[Harry Kane]]''' (Januar 2015, Februar 2015, Mart 2016, Februar 2017, Septembar 2017, Decembar 2017, Mart 2022) * Najviše osvojenih zlatnih kopački: 4<ref>{{cite news|url=https://www.premierleague.com/news/1206108|date=23. 5. 2021|publisher=Premier League|title=Premier League Golden Boot award winners}}</ref> ** [[Thierry Henry]] (2001–02, 2003–04, 2004–05, 2005–06) * Najviše osvojenih zlatnih rukavica: 4<ref>{{cite news|url=https://www.premierleague.com/news/1206130|date=23. 5. 2021|publisher=Premier League|title=Premier League Golden Glove award winners}}</ref> ** [[Joe Hart]] (2010–11, 2011–12, 2012–13, 2014–15) ** [[Petr Čech]] (2004–05, 2009–10, 2013–14, 2015–16) == Rekordi utakmica == === Rezultati === * Najveća domaća pobjeda: 9–0 ** [[Manchester United F.C.|Manchester United]] 9–0 [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] (4. Mat 1995)<ref name="autogenerated2">{{cite web|url=http://www.dangerhere.com/10-biggest-premier-league-thrashings|title=10 Biggest Thrashings in Premier League History|date=8. 3. 2013|work=Danger Here|archive-url=https://web.archive.org/web/20130430072007/http://www.dangerhere.com/10-biggest-premier-league-thrashings/|archive-date=30. 4. 2013|url-status=dead}}</ref> ** Manchester United 9–0 [[Southampton F.C.|Southampton]] (2. Februar 2021)<ref name="Manchester United 9–0 Southampton">{{cite news|url=https://www.bbc.com/sport/football/55806211|first=Simon|last=Stone|title=Man United 9–0 Southampton: United score nine against Saints|work=BBC Sport|date=2. 2. 2021|access-date=2. 2. 2021}}</ref> ** [[Liverpool F.C.|Liverpool]] 9–0 [[AFC Bournemouth|Bournemouth]] (27. August 2022)<ref name="Liverpool 9–0 Bournemouth">{{cite news|url=https://www.bbc.com/sport/football/62614438|first=Shamoon|last=Hafez|title=Liverpool 9–0 Bournemouth: Diaz, Elliott, Alexander-Arnold, Firmino, Van Dijk all score|work=BBC Sport|date=27. 8. 2022|access-date=27. 8. 2022}}</ref> * Najveća gostujuća pobjeda: 9–0 ** Southampton 0–9 [[Leicester City F.C.|Leicester City]] (25. Oktobar 2019)<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50092694|title=Southampton 0–9 Leicester City: Foxes equal record for biggest Premier League win|last=Sutcliffe|first=Steve|date=25. 10. 2019|work=BBC Sport|access-date=25. 10. 2019}}</ref> * Najveća ukupna pobjeda: 12–0 ** [[Manchester City F.C.|Manchester City]] 8–0 [[Watford F.C.|Watford]] (21. Septembar 2019) i Watford 0–4 Manchester City (21. Juli 2020)<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/53399056|title=Watford 0–4 Manchester City|last1=Dawkes|first1=Phil|date=21. 7. 2020|website=BBC Sport|access-date=21. 7. 2020}}</ref> * Najveći gol deficit nakon čega je preokrenuta pobjeda: 3 ** [[Leeds United A.F.C.|Leeds United]] 4–3 [[Derby County F.C.|Derby County]] (8. Novembar 1997)<ref>{{cite web|url=http://www.leeds.vitalfootball.co.uk/article.asp?a=314579|title=Classic Match: 1997 Leeds 4–3 Derby – VitalFootball.co.uk|archive-url=https://web.archive.org/web/20150919040415/http://www.leeds.vitalfootball.co.uk/article.asp?a=314579|archive-date=19. 9. 2015|url-status=dead|access-date=24. 4. 2015}}</ref> ** [[West Ham United F.C.|West Ham United]] 3–4 [[Wimbledon F.C.|Wimbledon]] (9. Septembar 1998)<ref>{{cite web|url=http://tdifh.blogspot.com/2013/09/9-september-1998-and-everybody-says-two.html|title=This Day In Football History: 9 September 1998 – And Everybody Says A Two-Goal Lead Is The Most Dangerous|last=Seal|first=Brian|date=9. 9. 2013}}</ref> ** [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] 3–5 [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (29. Septembar 2001)<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/1567733.stm|title=Man Utd's amazing comeback|date=29. 9. 2001|website=BBC Sport}}</ref> ** [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]] 4–3 [[Leicester City F.C.|Leicester City]] (25. Oktobar 2003)<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/3206858.stm|title=Wolves comeback stuns Leicester|date=25. 10. 2003|website=BBC Sport}}</ref> * Najveći gol deficit nakon čega je utakmica završila nerješeno: 4, [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] 4–4 [[Arsenal F.C.|Arsenal]] (5. Februar 2011)<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/9384154.stm|title=Newcastle 4–4 Arsenal|date=5. 2. 2011|website=BBC Sport}}</ref> * Najviše pogodaka: 7–4, [[Portsmouth F.C.|Portsmouth]] ''vs'' [[Reading F.C.|Reading]] (29. Septembar 2007)<ref>{{cite web|url=http://www.givemesport.com/410882-top-five-highest-scoring-premier-league-games/page/6|title=Top five: Highest scoring Premier League games (6)|date=15. 12. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131218140404/http://www.givemesport.com/410882-top-five-highest-scoring-premier-league-games/page/6|archive-date=18. 12. 2013|url-status=dead}}</ref> * Najviše pogodaka (nerješeno): 5–5, [[West Bromwich Albion F.C.|West Bromwich Albion]] ''vs'' [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (19. Maj 2013)<ref>{{Cite web|url=https://www.skysports.com/football/west-bromwich-albion-vs-manchester-united/report/261938|title=Sir Alex Ferguson signs off with thriller as Manchester United draw 5-5 with West Brom|website=Sky Sports}}</ref> * Najviše pogodaka u prvom poluvremenu: 7 golova ** [[Blackburn Rovers F.C.|Blackburn Rovers]] 3–4 [[Leeds United A.F.C.|Leeds United]] (14. Septembar 1997 – konačni rezultat: 3–4)<ref>{{Cite web|url=https://www.leeds-fans.org.uk/leeds/history/83/8306.html|title=Blackburn Rovers 3 - 4 Leeds - 14/09/97|website=www.leeds-fans.org.uk}}</ref> ** [[Bradford City A.F.C.|Bradford City]] 4–3 [[Derby County F.C.|Derby County]] (21. April 2000 – konačni rezultat: 4–4)<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sport/football/fa_carling_premiership/721985.stm|title=Bradford in eight-goal thriller|date=21. 4. 2000|website=BBC Sport}}</ref> ** [[Reading F.C.|Reading]] 3–4 [[Manchester United F.C.|Manchester United]] (1. Decembar 2012 – konačni rezultat: 3–4)<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/20474791|title=Reading 3-4 Man Utd|work=BBC Sport}}</ref> * Najviše pogodaka u drugom poluvremenu: 9 golova, [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] 9–1 [[Wigan Athletic F.C.|Wigan Athletic]] (22. Novembar 2009 – rezultat 1.poluvremena: 1–0)<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/eng_prem/8365091.stm|title=Tottenham 9–1 Wigan|date=22. 11. 2009|access-date=16. 6. 2019|website=BBC Sport}}</ref> * Najviše pojedinačnih strijelaca u jednoj utakmici: 9 ** [[Portsmouth F.C.|Portsmouth]] 7–4 [[Reading F.C.|Reading]] (29. Septembar 2007)<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/7008200.stm|title=Portsmouth 7–4 Reading|date=29. 9. 2007|website=BBC Sport}}</ref> * Najviše pojedinačnih strijelaca u jednoj utakmici za isti tim: 8, [[Manchester United F.C.|Manchester United]] 9–0 [[Southampton F.C.|Southampton]] (2. Februar 2021)<ref name="Manchester United 9–0 Southampton" /> == Vječna tabela Premijer lige Engleske == Klubovi koji su '''bold''' se trenutno takmiče u Premier ligi 2022-23. <ref name="alltimetable" /> <!--PLEASE DO NOT UPDATE UNTIL END OF SEASON as this causes problems in updating at the end of each season when each part of the table should be updated in full. Whilst the table is by points total, the number of Premierships won is also shown. Please do not remove without seeing comment this article's talk page. Thank you.--> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" !{{abbr|Poz.|Plasman}} !Klub !Sezone !{{abbr|U|Odigrano utakmica}} !{{abbr|P|Pobjede}} !{{abbr|N|Nerješeno}} !{{abbr|I|Izgubljeno}} !{{abbr|DG|Datih golova}} !{{abbr|PG|Primljenih golova}} !{{abbr|+/-|Gol razlika}} !{{abbr|Bod|Bodovi}} !{{abbr|1.|Prvak}} !{{abbr|2.|drugoplasirani}} !{{abbr|3.|trećeplasirani}} !{{abbr|4.|Četvrto mjesto}} !{{abbr|5.|Peto mjesto}} !{{abbr|6.|Šesto mjesto}} !{{abbr|7.|Sedmo mjesto}} !{{abbr|T4|Broj sezona završenih u top 4 najbolja}} !{{abbr|T7|Broj sezona završenih u prvih 7 mjesta}} !{{abbr|Debi|Prva sezona u Premijer ligi}} !{{abbr|Since/Last App.|In the Premier League since/Last season in the Premier League}} !Ispali !{{abbr|Najbolja<br>Poz.|Najbolji plasman}} |- style="background:#ace1af" |1 | align="left" |'''[[Manchester United F.C.|Manchester United]]''' |'''30''' |'''1,152''' |'''703''' |257 |192 |'''2,185''' |1,066 |'''1,119''' |'''2,366''' |'''13''' |'''7''' |4 |1 |1 |3 |1 |'''25''' |'''30''' |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[1992–93 Premier League|1992–93]]{{efn|In the top division since the 1975–76 season}} | |'''1''' |- style="background:#ace1af" |2 | align="left" |'''[[Arsenal F.C.|Arsenal]]''' |'''30''' |'''1,152''' |619 |284 |249 |2,017 |1,148 |869 |2,141 |3 |6 |5 |'''7''' |4 |1 | |21 |26 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[1992–93 Premier League|1992–93]]{{efn|In the top division since the 1919–20 season}} | |'''1''' |- style="background:#ace1af" |3 | align="left" |'''[[Chelsea F.C.|Chelsea]]''' |'''30''' |'''1,152''' |618 |284 |250 |1,973 |1,125 |848 |2,138 |5 |4 |'''6''' |4 |2 |4 | |19 |25 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[1992–93 Premier League|1992–93]]{{efn|In the top division since the 1989–90 season}} | |'''1''' |- style="background:#ace1af" |4 | align="left" |'''[[Liverpool F.C.|Liverpool]]''' |'''30''' |'''1,152''' |609 |282 |261 |2,021 |1,147 |874 |2,109 |1 |5 |'''6''' |'''7''' |2 |3 |3 |19 |27 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[1992–93 Premier League|1992–93]]{{efn|In the top division since the 1962–63 season}} | |'''1''' |- style="background:#ace1af" |5 | align="left" |'''[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]]''' |'''30''' |'''1,152''' |502 |281 |369 |1,745 |1,438 |307 |1,787 | |1 |2 |4 |'''5''' |2 |2 |7 |16 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[1992–93 Premier League|1992–93]]{{efn|In the top division since the 1978–79 season}} | |2 |- style="background:#ace1af" |6 | align="left" |'''[[Manchester City F.C.|Manchester City]]''' |25 |962 |473 |210 |279 |1,658 |1,068 |590 |1,629 |6 |3 |2 |1 |1 | | |12 |13 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[2002–03 Premier League|2002–03]] |2 |'''1''' |- style="background:#ace1af" |7 | align="left" |'''[[Everton F.C.|Everton]]''' |'''30''' |'''1,152''' |418 |'''320''' |'''414''' |1,491 |'''1,481''' |10 |1,574 | | | |1 |3 |3 |'''4''' |1 |11 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[1992–93 Premier League|1992–93]]{{efn|In the top division since the 1954–55 season}} | |4 |- style="background:#ace1af" |8 | align="left" |'''[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]]''' |27 |1,034 |382 |264 |388 |1,377 |1,417 |−40 |1,410 | |2 |2 |1 |2 |1 |1 |5 |9 |[[1993–94 Premier League|1993–94]] |[[2017–18 Premier League|2017–18]] |2 |2 |- style="background:#ace1af" |9 | align="left" |'''[[Aston Villa F.C.|Aston Villa]]''' |27 |1,038 |354 |296 |388 |1,265 |1,353 |−88 |1,358 | |1 | |1 |1 |'''6''' |1 |2 |10 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[2019–20 Premier League|2019–20]] |1 |2 |- style="background:#ace1af" |10 | align="left" |'''[[West Ham United F.C.|West Ham United]]''' |26 |996 |335 |253 |408 |1,235 |1,429 |−194 |1,258 | | | | |1 |1 |3 | |5 |[[1993–94 Premier League|1993–94]] |[[2012–13 Premier League|2012–13]] |2 |5 |- style="background:#ace1af" |11 | align="left" |'''[[Southampton F.C.|Southampton]]''' |23 |886 |274 |241 |371 |1,078 |1,282 |−204 |1,063 | | | | | |1 |1 | |2 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[2012–13 Premier League|2012–13]] |1 |6 |- style="background:#fbe08d" |12 | align="left" |[[Blackburn Rovers F.C.|Blackburn Rovers]] |18 |696 |262 |184 |250 |927 |907 |20 |970 |1 |1 | |1 | |3 |2 |3 |8 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[2011–12 Premier League|2011–12]] |2 |'''1''' |- style="background:#ace1af" |13 | align="left" |'''[[Leeds United F.C.|Leeds United]]''' |14 |544 |216 |141 |187 |745 |706 |39 |789 | | |1 |2 |4 | | |3 |7 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[2020–21 Premier League|2020–21]] |1 |3 |- style="background:#ace1af" |14 | align="left" |'''[[Leicester City F.C.|Leicester City]]''' |16 |612 |209 |160 |243 |820 |868 |−48 |787 |1 | | | |2 | | |1 |3 |[[1994–95 Premier League|1994–95]] |[[2014–15 Premier League|2014–15]] |3 |'''1''' |- style="background:#fbe08d" |15 | align="left" |[[Middlesbrough F.C.|Middlesbrough]] |15 |574 |165 |169 |240 |648 |794 |−146 |661{{efn|Middlesbrough deducted 3 points for failure to fulfil a fixture at Blackburn Rovers on 21 December 1996}} | | | | | | |1 | |1 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[2016–17 Premier League|2016–17]] |4 |7 |- style="background:#ace1af" |16 | align="left" |'''[[Fulham F.C.|Fulham]]''' |15 |570 |162 |154 |254 |631 |831 |−200 |640 | | | | | | |1 | |1 |[[2001–02 Premier League|2001–02]] |[[2022–23 Premier League|2022–23]] |3 |7 |- style="background:#fbe08d" |17 | align="left" |[[Sunderland A.F.C.|Sunderland]] |16 |608 |153 |159 |296 |612 |904 |'''−292''' |618 | | | | | | |2 | |2 |[[1996–97 Premier League|1996–97]] |[[2016–17 Premier League|2016–17]] |4 |7 |- style="background:#ebc9fe" |18 | align="left" |[[Bolton Wanderers F.C.|Bolton Wanderers]] |13 |494 |149 |128 |217 |575 |745 |−170 |575 | | | | | |1 |1 | |2 |[[1995–96 Premier League|1995–96]] |[[2011–12 Premier League|2011–12]] |3 |6 |- style="background:#ace1af" |19 | align="left" |'''[[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]]''' |13 |502 |145 |129 |228 |547 |726 |−179 |564 | | | | | | | | | |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[2013–14 Premier League|2013–14]] |4 |10 |- style="background:#fbe08d" |20 | align="left" |[[West Bromwich Albion F.C.|West Bromwich Albion]] |13 |494 |117 |139 |238 |510 |772 |−262 |490 | | | | | | | | | |[[2002–03 Premier League|2002–03]] |[[2020–21 Premier League|2020–21]] |5 |8 |- style="background:#fbe08d" |21 | align="left" |[[Stoke City F.C.|Stoke City]] |10 |380 |116 |109 |155 |398 |525 |−127 |457 | | | | | | | | | |[[2008–09 Premier League|2008–09]] |[[2017–18 Premier League|2017–18]] |1 |9 |- style="background:#fbe08d" |22 | align="left" |[[Coventry City F.C.|Coventry City]] |9 |354 |99 |112 |143 |387 |490 |−103 |409 | | | | | | | | | |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[2000–01 Premier League|2000–01]] |1 |11 |- style="background:#fbe08d" |23 | align="left" |[[Norwich City F.C.|Norwich City]] |10 |392 |99 |105 |188 |414 |669 |−255 |402 | | |1 | | | | |1 |1 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[2021–22 Premier League|2021–22]] |'''6''' |3 |- style="background:#ebc9fe" |24 | align="left" |[[Sheffield Wednesday F.C.|Sheffield Wednesday]] |8 |316 |101 |89 |126 |409 |453 |−44 |392 | | | | | | |3 | |3 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[1999–2000 Premier League|1999–2000]] |1 |7 |- style="background:#cccccc" |25 | align="left" |[[Wimbledon F.C.|Wimbledon]]{{efn|By a 2007 agreement, neither [[Milton Keynes Dons F.C.|Milton Keynes Dons]] nor [[AFC Wimbledon]] regards itself as custodian of [[Wimbledon F.C.]]'s statistics.<ref>{{cite web|url=http://www.wisa.org.uk/cgi/l/articles/index.cgi?action=show&id=558|archive-url=https://web.archive.org/web/20080108231655/http://www.wisa.org.uk/cgi/l/articles/index.cgi?action=show&id=558|url-status=dead|archive-date=8. 1. 2008|title=History and Honours of Wimbledon FC returned to Merton|date=2. 8. 2007|publisher=Wimbledon Independent Supporters Association|access-date=28. 5. 2015}}</ref>}} |8 |316 |99 |94 |123 |384 |472 |−88 |391 | | | | | |1 | | |1 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[1999–2000 Premier League|1999–2000]] |1 |6 |- style="background:#ebc9fe" |26 | align="left" |[[Charlton Athletic F.C.|Charlton Athletic]] |8 |304 |93 |82 |129 |342 |442 |−100 |361 | | | | | | |1 | |1 |[[1998–99 Premier League|1998–99]] |[[2006–07 Premier League|2006–07]] |2 |7 |- style="background:#ace1af" |27 | align="left" |{{nowrap|'''[[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]]'''}} |8 |304 |90 |78 |136 |328 |462 |−134 |348 | | | | | | |2 | |2 |[[2003–04 Premier League|2003–04]] |[[2018–19 Premier League|2018–19]] |2 |7 |- style="background:#fbe08d" |28 | align="left" |[[Wigan Athletic F.C.|Wigan Athletic]] |8 |304 |85 |76 |143 |316 |482 |−166 |331 | | | | | | | | | |[[2005–06 Premier League|2005–06]] |[[2012–13 Premier League|2012–13]] |1 |10 |- style="background:#fbe08d" |29 | align="left" |[[Burnley F.C.|Burnley]] |8 |304 |83 |76 |145 |300 |455 |−155 |325 | | | | | | |1 | |1 |[[2009–10 Premier League|2009–10]] |[[2021–22 Premier League|2021–22]] |3 |7 |- style="background:#fbe08d" |30 | align="left" |[[Swansea City A.F.C.|Swansea City]] |7 |266 |82 |66 |118 |306 |383 |−77 |312 | | | | | | | | | |[[2011–12 Premier League|2011–12]] |[[2017–18 Premier League|2017–18]] |1 |8 |- style="background:#fbe08d" |31 | align="left" |[[Queens Park Rangers F.C.|Queens Park Rangers]] |7 |278 |81 |65 |132 |339 |431 |−92 |308 | | | | |1 | | | |1 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[2014–15 Premier League|2014–15]] |3 |5 |- style="background:#fbe08d" |32 | align="left" |[[Birmingham City F.C.|Birmingham City]] |7 |266 |73 |82 |111 |273 |360 |−87 |301 | | | | | | | | | |[[2002–03 Premier League|2002–03]] |[[2010–11 Premier League|2010–11]] |3 |9 |- style="background:#ebc9fe" |33 | align="left" |[[Portsmouth F.C.|Portsmouth]] |7 |266 |79 |65 |122 |292 |380 |−88 |293{{efn|Portsmouth deducted 9 points for entering administration in March 2010}} | | | | | | | | | |[[2003–04 Premier League|2003–04]] |[[2009–10 Premier League|2009–10]] |1 |8 |- style="background:#fbe08d" |34 | align="left" |[[Watford F.C.|Watford]] |8 |304 |73 |66 |165 |310 |518 |−208 |285 | | | | | | | | | |[[1999–2000 Premier League|1999–2000]] |[[2021–22 Premier League|2021–22]] |4 |11 |- style="background:#ebc9fe" |35 | align="left" |[[Derby County F.C.|Derby County]] |7 |266 |68 |70 |128 |271 |420 |−149 |274 | | | | | | | | | |[[1996–97 Premier League|1996–97]] |[[2007–08 Premier League|2007–08]] |2 |8 |- style="background:#ace1af" |36 | align="left" |'''[[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]]''' |5 |198 |60 |59 |79 |229 |287 |−58 |239 | | |1 | | | | |1 |1 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[2022–23 Premier League|2022–23]] |3 |3 |- style="background:#ebc9fe" |37 | align="left" |[[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] |5 |202 |57 |53 |92 |219 |312 |−93 |224 | | | | |1 | | | |1 |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[2001–02 Premier League|2001–02]] |2 |5 |- style="background:#ace1af" |38 | align="left" |'''[[AFC Bournemouth|Bournemouth]]''' |5 |190 |56 |43 |91 |241 |330 |−89 |211 | | | | | | | | | |[[2015–16 Premier League|2015–16]] |[[2022–23 Premier League|2022–23]] |1 |9 |- style="background:#ace1af" |39 | align="left" |'''[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton & Hove Albion]]''' |5 |190 |48 |65 |77 |190 |258 |−68 |209 | | | | | | | | | |[[2017–18 Premier League|2017–18]] |[[2017–18 Premier League|2017–18]] | |9 |- style="background:#fbe08d" |40 | align="left" |[[Sheffield United F.C.|Sheffield United]] |5 |198 |53 |50 |95 |187 |270 |−83 |209 | | | | | | | | | |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[2020–21 Premier League|2020–21]] |3 |9 |- style="background:#fbe08d" |41 | align="left" |[[Hull City A.F.C.|Hull City]] |5 |190 |41 |48 |101 |181 |323 |−142 |171 | | | | | | | | | |[[2008–09 Premier League|2008–09]] |[[2016–17 Premier League|2016–17]] |3 |16 |- style="background:#fbe08d" |42 | align="left" |[[Reading F.C.|Reading]] |3 |114 |32 |23 |59 |136 |186 |−50 |119 | | | | | | | | | |[[2006–07 Premier League|2006–07]] |[[2012–13 Premier League|2012–13]] |2 |8 |- style="background:#ffffff" |43 | align="left" |[[Oldham Athletic A.F.C.|Oldham Athletic]] |2 |84 |22 |23 |39 |105 |142 |−37 |89 | | | | | | | | | |[[1992–93 Premier League|1992–93]] |[[1993–94 Premier League|1993–94]] |1 |19 |- style="background:#fbe08d" |44 | align="left" |[[Cardiff City F.C.|Cardiff City]] |2 |76 |17 |13 |46 |66 |143 |−77 |64 | | | | | | | | | |[[2013–14 Premier League|2013–14]] |[[2018–19 Premier League|2018–19]] |2 |18 |- style="background:#87CEEB" |45 | align="left" |[[Bradford City A.F.C.|Bradford City]] |2 |76 |14 |20 |42 |68 |138 |−70 |62 | | | | | | | | | |[[1999–2000 Premier League|1999–2000]] |[[2000–01 Premier League|2000–01]] |1 |17 |- style="background:#fbe08d" |46 | align="left" |[[Huddersfield Town A.F.C.|Huddersfield Town]] |2 |76 |12 |17 |47 |50 |134 |−84 |53 | | | | | | | | | |[[2017–18 Premier League|2017–18]] |[[2018–19 Premier League|2018–19]] |1 |16 |- style="background:#ace1af" |47 | align="left" |'''[[Brentford F.C.|Brentford]]''' |2 |38 |13 |7 |18 |48 |56 |−8 |46 | | | | | | | | | |[[2021–22 Premier League|2021–22]] |[[2021–22 Premier League|2021–22]] | |13 |- style="background:#fbe08d" |48 | align="left" |[[Blackpool F.C.|Blackpool]] |1 |38 |10 |9 |19 |55 |78 |−23 |39 | | | | | | | | | |[[2010–11 Premier League|2010–11]] |[[2010–11 Premier League|2010–11]] |1 |19 |- style="background:#ebc9fe" |49 | align="left" |[[Barnsley F.C.|Barnsley]] |1 |38 |10 |5 |23 |37 |82 |−45 |35 | | | | | | | | | |[[1997–98 Premier League|1997–98]] |[[1997–98 Premier League|1997–98]] |1 |19 |- style="background:#87CEEB" |50 | align="left" |[[Swindon Town F.C.|Swindon Town]] |1 |42 |5 |15 |22 |47 |100 |−53 |30 | | | | | | | | | |[[1993–94 Premier League|1993–94]] |[[1993–94 Premier League|1993–94]] |1 |22 |} Liga ili status u 2022–23: {| class="wikitable" style="font-size:95%" | style="width:10px;background:#ace1af" | |2022–23 Premier League |- | style="width:10px;background:#fbe08d" | |2022–23 EFL Championship |- | style="width:10px;background:#ebc9fe" | |2022–23 EFL League One |- | style="width:10px;background:#87CEEB" | |2022–23 EFL League Two |- | style="width:10px;background:#ffffff" | |2022–23 National League |- | style="width:10px;background:#cccccc" | |Ugašeni timovi |} ; Bilješke {{notelist}} == Rekordi trenera == * Najviše naslova Premier lige: 13, [[Alex Ferguson|Sir Alex Ferguson]] ([[Manchester United F.C.|Manchester United]]) – 1993, 1994, 1996, 1997, 1999, 2000, 2001, 2003, 2007, 2008, 2009, 2011, 2013<ref>{{cite web|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/news-and-comment/in-pictures-sir-alex-fergusons-13-premier-league-titles-8607260.html|title=In pictures: Sir Alex Ferguson's 13 Premier League titles|last=Rice|first=Simon|date=8. 5. 2013|work=[[The Independent]]|access-date=26. 2. 2019}}</ref> * Najviše nagrađivan za trenera sezone: 11, Sir Alex Ferguson (Manchester United; 1993–94, 1995–96, 1996–97, 1998–99, 1999–2000, 2002–03, 2006–07, 2007–08, 2008–09, 2010–11 i 2012–13). * Najviše nagrađivan za trenera mjeseca: 27, [[Alex Ferguson|Sir Alex Ferguson]]<ref>{{cite web|url=http://www.myfootballfacts.com/Premier_League_Manager_of_the_Month_Awards.html|title=Premier League Manager of the Month Awards|website=myfootballfacts.com|access-date=26. 2. 2019}}</ref> * Najviše uzastopnih nagrada za trenera mjeseca Premier lige: 4, [[Pep Guardiola]]<ref name="guardiola">{{cite news|url=http://www.skysports.com/football/news/11661/11204251/jermain-defoe-and-pep-guardiola-win-premier-league-awards-for-december|title=Jermain Defoe, Harry Kane, Pep Guardiola win Premier League awards for December|access-date=12. 1. 2018|website=Sky Sports|date=12. 1. 2018}}</ref> * Najviše osvojenih nagrada za trenera mjeseca u jednoj sezoni: 5, [[Jürgen Klopp]] (2019–20)<ref>{{cite news|url=https://www.premierleague.com/news/1603304|title=Klopp makes history with Barclays Manager award|access-date=7. 2. 2020|publisher=Premier League|date=7. 2. 2020}}</ref> * Najviše treniranih klubova: 9, [[Sam Allardyce]] ([[Bolton Wanderers F.C.|Bolton Wanderers]], [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]], [[Blackburn Rovers F.C.|Blackburn Rovers]], [[West Ham United F.C.|West Ham United]], [[Sunderland A.F.C.|Sunderland]], [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]], [[Everton F.C.|Everton]], [[West Bromwich Albion F.C.|West Bromwich Albion]],[[Leeds United F.C.|Leeds United]])<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/managers/2049/Sam-Allardyce/overview|title=Manager Profile: Sam Allardyce|publisher=Premier League|access-date=12. 11. 2019}}</ref> * Najbrži do 50 pobjeda u Premier ligi: [[José Mourinho]], 63 utakmice<ref>{{cite web|url=https://www.90min.com/posts/6526623-carlo-ancelotti-becomes-5th-fastest-manager-to-reach-50-premier-league-wins|title=Carlo Ancelotti Becomes 5th Fastest Manager to Reach 50 Premier League Wins|date=29. 12. 2019|website=90min|archive-url=https://web.archive.org/web/20191230173045/https://www.90min.com/posts/6526623-carlo-ancelotti-becomes-5th-fastest-manager-to-reach-50-premier-league-wins|archive-date=30. 12. 2019|url-status=live|access-date=3. 1. 2020|author1=Tom Gott}}</ref> * Najbrži do 100 pobjeda u Premier ligi: [[Pep Guardiola]], 134 utakmice<ref>{{cite web|url=https://www.foxsports.com.my/football/premier-league/132835/no-way-jose-pep-guardiola-breaks-jose-mourinho-record-with-100th-premier-league-win/|title=No way, Jose! Pep Guardiola breaks Jose Mourinho record with 100th Premier League win|date=30. 12. 2019|website=FOX Sports Malaysia|access-date=30. 12. 2019|archive-date=30. 12. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191230125934/https://www.foxsports.com.my/football/premier-league/132835/no-way-jose-pep-guardiola-breaks-jose-mourinho-record-with-100th-premier-league-win/|url-status=dead}}</ref> * Najduži staž kao trener: 21 godinu, 224 dana, [[Arsène Wenger]] (Arsenal, 1. Oktobar 1996 – 13. Maj 2018)<ref name="Wengerlongest">{{cite news|url=http://www.skysports.com/football/news/11095/10948762/arsenal-boss-arsene-wenger-becomes-longest-serving-premier-league-manager|title=Arsenal boss Arsene Wenger becomes longest-serving Premier League manager|date=17. 7. 2017|access-date=16. 11. 2017|website=Sky Sports}}</ref> * Najkraći staž kao trener: ** Najmanje dana: 41 dan, [[Les Reed]] ([[Charlton Athletic F.C.|Charlton Athletic]], 14. Novembar – 24 Decembar 2006)<ref>{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/news-and-comment/brad-friedel-and-other-incredible-premier-league-records-8202614.html?action=gallery&ino=8|title=Brad Friedel and other incredible Premier League records|date=8. 10. 2012}}</ref> ** Najmanje utakmica: 4 utakmice, [[Frank de Boer]] ([[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]], 26. Juni – 10. Septembar 2017)<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/football/2017/sep/11/crystal-palace-sack-frank-de-boer-roy-hodgson-sam-allardyce|title=Crystal Palace turn to Roy Hodgson after sacking Frank de Boer|date=10. 9. 2017|work=[[The Guardian]]}}</ref> * Najstariji trener: [[Roy Hodgson]], {{age in years and days|1947|8|9|2023|4|1}} (za [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] ''vs'' [[Leicester City F.C.|Leicester City]], 1. April 2023)<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/1057797|title=Age no barrier as Hodgson makes PL history|date=23. 2. 2019|publisher=Premier League|access-date=21. 4. 2021}}</ref> * Najmlađi trener: [[Ryan Mason]], {{age in years and days|1991|6|13|2021|4|21}} (za [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] ''vs'' [[Southampton F.C.|Southampton]], 21. April 2021)<ref>{{cite web|url=https://www.goal.com/en/news/mason-wins-tottenham-debut-as-he-becomes-youngest-manager-in/7upuzxsty5471slhmmgluqnkv|title=Mason wins Tottenham debut as he becomes youngest manager in Premier League history|last=Vertelney|first=Seth|date=21. 4. 2021|work=Goal.com|access-date=21. 4. 2021}}</ref> == Reference == '''Opće''' * {{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/59886|title=For the record: Premier League facts and figures|publisher=Premier League|access-date=22. 5. 2017}} * {{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/662064|title=Records: Players|date=7. 2. 2020|publisher=Premier League}} '''Specifične''' {{refspisak}} {{Premijer liga Engleske}} [[Kategorija:Premier League]] 6lkdh7h07iwl4cw1z1uvgz6c79a4hc0 Kotlina (serija) 0 500286 3669604 3536753 2024-11-25T12:09:09Z 91.112.28.189 /* Radnja */ druga sezona 3669604 wikitext text/x-wiki {{Standardi}} {{Infokutija TV-emisija | ime = Kotlina | slika = | veličina_slike = | slika_alt = | opis_slike = | originalni_naslov = | ime2 = | žanr = [[drama]] <br/> kriminalistički triler | format = | autor = [[Amra Bakšić Čamo]]<br/>[[Danis Tanović]] | bazirano_na = | razvoj = | pisac = Amra Baksic Čamo <br/>Nikola Kuprešanin<br/> Adnan Lugonić<br/>Danis Tanović | scenarij = | priča = | režiser = Aida Begić <br/>Danis Tanović | stvaralački_režiseri = | predstavlja = | glumci = {{plainlist| * Fedja Štukan }} | suci = | glasovi = | pripovjedač = | kompozitor_muzičke_teme = | uvodna_tema = | završna_tema = | kompozitori = | država = [[Bosna i Hercegovina]] | jezik = [[Bosanski jezik|Bosanski]] | broj_sezona = 1 | broj_serijala = | broj_epizoda = 5 | spisak_epizoda = Spisak epizoda serije "Kotlina" | izvršni_producenti = Lamija Đapo | producenti = Sedin Kahriman<br/> Amra Bakšić Čamo <br/>Adis Đapo | montaža = Redžinald Šimek | lokacija = [[Sarajevo]] | kinematografija = Erol Zupčević | scenografija = Sanda Popovac | kamerman = | trajanje = 45 minuta | produkcijska_kompanija = PRO.BA <br/>BH content lab - BH Telecom | distributer = BH Telecom | budžet = | kanal = {{plainlist| * }} | format_slike = | format_tona = | prvo_prikazano_u = MY TV BH Telecom <br/> FTV | prvo_emitiranje = | zadnje_emitiranje = | prethodno = 2. oktobar 2022. | sljedeće = | povezano = | web_stranica = | naslov_web_stranice = | web_stranica_produkcije = | naslov_web_stranica_produkcije = | imdb = }} '''Kotlina''' je bosanskohercegovačka kriminalistička tv-serija iz 2022. godine autora Danisa Tanovića i Amre Bakšić<ref name="bhcontentlab.ba">https://bhcontentlab.ba/portfolio/kotlina/</ref> Prve dvije epizode “Kotline” pretpremijerno su prikazane druge večeri 28. Sarajevo Film Festivala.<ref name="bhcontentlab.ba"/><ref>https://www.euronews.rs/kultura/aktuelno-iz-kulture/58967/tanovic-o-novoj-krimi-seriji-kotlina-otkriva-drugacije-i-nevideno-sarajevo/vest</ref> Od jeseni 2022. godine se premijerno emituje na MY TV platformi BH Telecom i Federalnoj TV.<ref>https://federalna.ba/kriminalisticka-serija-kotlina-na-federalnoj-televiziji-soekr</ref> Druga sezona serije “Kotlina” u produkciji BH ContentLab platforme premijerno je prikazana u okviru 30. Sarajevo Film Festivala. Termin TV emitovanja još nije objavljen. == Radnja == Tijelo nepoznatog muškarca otkriveno je u vrtu Zemaljskog muzeja u Sarajevu. Viši inspektor Edib Pašić je pozvan na uviđaj. Nesretan slučaj ili ubistvo migranta, kako se misli u prvi mah, slučaj je za njega i mlađeg kolegu, inspektora Midu Zeca; sasvim nevažan, nezanimljiv medijima, ostat će samo kratka vijest na portalima. Novinarka portala Sloboda, Ajla Pašić se slučajno zatiče na mjestu zločina sa kamerom. U Sarajevo se, isti dan, iz zatvora vraća Senči, Edibov ratni drug sa druge strane zakona. Nestanak leša iz mrtvačnice i skriveni motivi zaposlenih u Muzeju, vode ih u mrežu korupcije, pritisaka, ličnih neuspjeha, neimaštine, beznađa i međunarodnog kriminala. Istražujući slučaj koji se dalje komplikuje, prisiljeni su zaroniti u današnje Sarajevo i donijeti odluke koje je teško opravdati, ali lako razumjeti. == Uloge == * [[Feđa Stukan]] kao Edib * [[Boris Ler]] kao Mido * [[Ida Keskić]] kao Ajla * [[Mario Knezović]] kao Senci * [[Vedrana Bozinović]] kao Selma * [[Vedran Tuce]] kao šef policije * [[Admir Sehović]] kao Dino * [[Alban Ukaj]] kao Jean Pierre * [[Adnan Omerović]] kao Duško Samouk * [[Ena Husić]] kao Farah * [[Amar Custović]] kao Ciz * [[Adi Hrustemović]] kao Sead * [[Davor Sabo]] kao urednik * [[Damir Kustura]] kao Ismar * [[Izudin Bajrović]] kao Žarko * [[Kemal Cebo]] kao Ahmed * [[Redžinald Simek]] kao Haveric * [[Armis Masić]] kao stariji taxista * [[Dina Musanović]] kao Dinina supruga * [[Semir Krivić]] kao Fuke * [[Vule Marković]] kao Smajli * [[Enes Kozličić]] kao Davor * [[Abdulah Al Nakami]] kao bogati Arap * [[Harun Mujkanović]] kao policajac 1 * [[Elman Hasanspahić]] kao radnik na autopraonici 2 * [[Dženan Redžo]] kao inspektor Dautbegović * [[Adnan Novo]] kao policajac 2 * [[Igor Bararon]] kao Igor * [[Snežana Avdić]] kao komšinica Cohen * [[Edin Hadžismajlović]] kao Malik * [[Irfan Ribić]] kao radnik na autopraonici * [[Vanessa Glođo]] kao tužiteljica * [[Midhat Slatina]] kao šef Federalne * [[Gordana Miladinović]] kao PR Federalne * [[Senajid Kadrić]] kao nabildani decko * [[Filip Radovanović]] kao Ajlin kolega * [[Karlo Mlinar]] kao Luka * [[Dragan Trograncić]] kao advokat * [[Almin Zrno]] kao Cohen * [[Enela Sefer]] kao službenica CIPS * [[Abdallah Salhab]] kao Tela * [[Emir Zametica]] kao Ajlin kolega * [[Belma Zvizdić]] kao Jazz pjevačica * [[Riad Avdić]] kao Ajlin kolega * [[Dželila Mujović]] kao Ajlina koleginica * [[Nedim Zlatar]] kao član benda * [[Elvir Delić]] kao zaštitar * [[Fehim Kusundžija]] kao komšija Zuc * [[Muharem Vajzović]] kao Dinin punac * [[Mirza Mutevelić]] kao član benda * [[Helena Vuković]] kao Dinina svastika * [[Domagoj Nizić]] kao kolega u policijskoj stanici * [[Leonardo Sarić]] kao član benda * [[Muhamed Damir]] kao električar * [[Bakir Glamoc]] kao mlađi taxista * [[Vahid Piralić]] kao forenzičar * [[Subhija Jusufović]] kao Nana * [[Ernad Prnjavorac]] kao Nanin sin * [[Mersija Gazibara]] kao žena u * [[Adnan Alić]] kao forenzičar == Vanjski linkovi == * {{Imdb title|id=16740278|title=Kotlina}} == Reference == {{Refspisak}} [[Kategorija:Bosanskohercegovačke TV-serije]] [[Kategorija:Bosanskohercegovačke krimi serije iz 2020-ih]] [[Kategorija:Bosanskohercegovačke TV-serije sa početkom prikazivanja 2022.]] [[Kategorija:TV-emisije na bosanskom jeziku]] [[Kategorija:TV-emisije s radnjom u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Bosanskohercegovačke TV-serije iz 2020-ih]] lv98srvdaxfc6d6ugyqsa9iw9rdxsm5 Razgovor:Vojka Smiljanić-Đikić 1 503760 3669749 3575054 2024-11-26T09:16:21Z TarikMoc 164508 /* Izmjene na stranici Vojka Smiljanić-Đikić */ novi odlomak 3669749 wikitext text/x-wiki {{Feminizam i folklor 2024 - članak}} == Izmjene na stranici Vojka Smiljanić-Đikić == Pozdrav. Da li imate informaciju kada mogu očekivati pregled izmjena na stranici koje sam izvršio. [[Korisnik:TarikMoc|TarikMoc]] ([[Razgovor s korisnikom:TarikMoc|razgovor]]) 10:16, 26 novembar 2024 (CET) pal9skhew9dko9rwxc6psn36hj2x42i Saziv Narodne vlade FD Bosne i Hercegovine (Rodoljub Čolaković) 0 505200 3669640 3620066 2024-11-25T15:35:40Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669640 wikitext text/x-wiki '''Prva vlada Rodoljuba Čolakovića''' bila je [[Izvršno vijeće Skupštine SR Bosne i Hercegovine|Narodna vlada]] [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|Federalne Države Bosne i Hercegovine]]. Konstituisana je 26. aprila 1945. na [[Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Bosne i Hercegovine#Treće zasjedanje|Trećem zasjedanju]] [[Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Bosne i Hercegovine|ZAVNOBiH]]-a i trajale je sve do 14. februara 1946.<ref>{{Cite web|url=http://www.idoconline.info/article/1085749|title=Ostavka vlade Narodne Republike Bosne i Hercegovine|last=|first=|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=15. 4. 2024}}{{Mrtav link}}</ref> == Sastav == {| class="wikitable" style="text-align:center" !Portret !Ime i prezime !Funkcija !Stranka |- |[[Datoteka:Rodoljub_Čolaković_1.jpg|110x110piksel]] |[[Rodoljub Čolaković]] |[[Izvršno vijeće Skupštine SR Bosne i Hercegovine#Spisak predsjednika|Predsjednik]] | rowspan="4" |[[Savez komunista Bosne i Hercegovine|KP BiH]] ([[Savez komunista Jugoslavije|KPJ]]) |- |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Jakov Grgurić]] |Prvi potpredsjednik |- |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Zaim Šarac]] |Drugi potpredsjednik Ministar lokalnog saobraćaja<ref>{{Cite web|url=http://www.idoconline.info/article/1085549|title=U nedjelju je na svečan način izvršeno otvorenje željezničke pruge i grupe mostova u Jablanici|last=|first=|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=15. 4. 2024}}{{Mrtav link}}</ref> |- |[[Datoteka:Avdo_Humo.jpg|118x118piksel|bez okvira]] |[[Avdo Humo]] |Treći potpredsjednik |- ! colspan="4" |Republički sekretari/Ministri |- |[[Datoteka:Đuro_Pucar_(cropped).jpg|122x122piksel]] |[[Đuro Pucar]] |Ministar bez portfelja | rowspan="13" |[[Savez komunista Bosne i Hercegovine|KP BiH]] ([[Savez komunista Jugoslavije|KPJ]]) |- |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Ilija Došen]] | rowspan="2" |Ministar unutrašnjih poslova{{Efn|Nije poznato ko je prvobitno izabran za ministra u ovom sastavu.|naziv=MUP}} |- |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Uglješa Danilović]] |- |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Hamdija Ćemerlić]] |Ministar pravde |- |[[Datoteka:Hasan Brkić (cropped).jpg|bez okvira|100x100piksel]] |[[Hasan Brkić]] |Ministar finansija |- |[[Datoteka:Vlado Segrt EPLJ.JPG|bez okvira|107x107piksel]] |[[Vlado Šegrt]] |Ministar poljoprivrede |- |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Ante Martinović]] |Ministar šumarstva<ref>{{Cite web|url=http://www.idoconline.info/article/1085154|title=Ministar Martinović osudio je izdajnički rad dr Mačeka i “pastirsko pismo” katoličkih biskupa|last=|first=|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=15. 4. 2024}}{{Mrtav link}}</ref> |- |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Nedo Zec]] |Ministar narodnog zdravlja |- |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Cvitan Spužević]] |Ministar infrastrukture |- |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Novak Mastilović]] |Ministar socijalne politike<ref>{{Cite web|url=http://www.idoconline.info/article/1085160|title=I u Nevesinju je održan veliki manifesfacioni predizborni zbor|last=|first=|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=15. 4. 2024}}{{Mrtav link}}</ref> |- |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Ćazim Ugljen]] |Ministar industrije i rudarstva<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/1082329|title=Osniva se državno Električno preduzeće Bosne i Hercegovine|last=|first=|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=15. 4. 2024|archive-date=16. 7. 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220716131200/http://www.infobiro.ba/article/1082329|url-status=dead}}</ref> |- |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Anto Babić]] |Ministar prosvjete |- |[[Datoteka:Cvijetin Mijatović.jpg|bez okvira|113x113piksel]] |[[Cvijetin Mijatović]] | |} == Napomene == <references group="lower-alpha" /> == Također pogledajte == * [[Izvršno vijeće Skupštine SR Bosne i Hercegovine]] * [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine]] * [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina]] == Reference == {{Refspisak}} {{Redoslijed| |prethodnik = <br> |gl_članak_funkcija = Narodna vlada<br><small>([[Rodoljub Čolaković]])</small> |nasljednik = [[Saziv Vlade NR Bosne i Hercegovine (Rodoljub Čolaković)|I saziv vlade NRBiH]]<br><small>([[Rodoljub Čolaković]])</small> }} {{Sazivi vlada SRBiH}} [[Kategorija:Sazivi Izvršnog vijeća Skupštine SR Bosne i Hercegovine|FD Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:1945. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:1946. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:1945. u Jugoslaviji]] [[Kategorija:1946. u Jugoslaviji]] [[Kategorija:Bosna i Hercegovina u Narodnooslobodilačkoj borbi]] [[Kategorija:Politika SFRJ]] t8y870f1fjsmt0q9rewxnu5j1spcuaj Saziv Vlade Federacije Bosne i Hercegovine (Izudin Kapetanović/Edhem Bičakčić) 0 506417 3669645 3628254 2024-11-25T15:45:54Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 12 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669645 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Vlada Federacije Bosne i Hercegovine}}{{Politika Federacije Bosne i Hercegovine}} '''Druga [[Vlada Federacije Bosne i Hercegovine]]''' osnovana je 31. januara 1996, a za predsjednika je prvobitno bio izabran [[Izudin Kapetanović]].<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/155857|title=Ustavotvorna skupština Federacije BiH danas u Sarajevu potvrdila novu Vladu Federacije BiH|last=|first=|date=31. 1. 1996|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=27. 5. 2024|archive-date=27. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527203528/http://www.infobiro.ba/article/155857|url-status=dead}}</ref> Međutim, 18. decembra 1996. Izudina zamjenjuje [[Edhem Bičakčić]], dok Izudin postaje [[Ministarstvo energije, rudarstva i industrije Federacije Bosne i Hercegovine|ministar energije, rudarstva i industrije]]. Vladi je istekao mandat 12. decembra 1998.<ref>{{Cite web|url=https://fbihvlada.gov.ba/bs/vlada-federacije-bih-u-mandatnom-periodurazdoblju-1998-2000|title=Vlada Federacije Bosne i Hercegovine {{!}} Vlada Federacije BiH u mandatnom periodu/razdoblju 1998-2000.|website=Vlada Federacije Bosne i Hercegovine|language=bs|access-date=12. 5. 2023}}</ref> == Sastav == {{Mandati | float = right | Opis = Mandati | Naziv = 2. Vlada Federacije Bosne i Hercegovine | Broj mandata = 15 | Država = BS | Širina = 0.9 |1=SDA|2=HDZ BiH| SDA = 9 | HDZ BiH = 6 | Primjedba = }} {| class="wikitable" style="text-align:left; font-size: 90%; width:66%" ! colspan="2" |Dužnost !Vršilac !Stranka !Bilješke |- ! rowspan="2" style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};" align="center" | | rowspan="2" | [[Spisak premijera Federacije Bosne i Hercegovine|Predsjednik Vlade]] | [[Izudin Kapetanović]] | rowspan="2" | {{Izborni dijagram/Partija|SDA|link|BS}} |do 18. decembra 1996. |- |[[Edhem Bičakčić]] |od 18. decembra 1996. |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};" align="center" | | Zamjenik predsjednika Vlade | [[Drago Bilandžija]]<ref name=":0" /> | [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]<ref>{{Cite web|url=https://n1info.ba/vijesti/pecanin-trojka-je-ucijenjena-kljucni-problem-je-nezanje-nip-nastavlja-ono-sto-je-zapocela-sda/|title=Pećanin: Trojka je ucijenjena. Ključni problem je neznanje, NiP nastavlja ono što je započela SDA|last=BiH|first=N1|date=8. 2. 2024|website=N1|language=bs-BA|access-date=27. 5. 2024}}</ref> |Ujedno i ministar finansija |} {| class="wikitable" style="text-align:left; font-size: 90%; width:66%" ! colspan="2" |Ministarstvo !Ministar !Stranka !Zamjenik |- ! rowspan="2" style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};" align="center" | | rowspan="2" | [[Ministarstvo odbrane Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo odbrane]] | [[Vladimir Šoljić]]{{Efn|Do decembra 1996.|naziv=šoljić}} | rowspan="2" | [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] |[[Hasan Čengić]]{{Efn|[[Sakib Mahmuljin]] zamijenio je [[Hasan Čengić|Hasana Čengića]] 22. novembra 1996.<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/165624|title=K. Zubak prihvatio da se smijeni H. Čengić|last=|first=|date=20. 11. 1996|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=27. 5. 2024|archive-date=27. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527203528/http://www.infobiro.ba/article/165624|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/165678|title=S. Mahmuljin preuzeo dužnost od H. Čengića|last=|first=|date=22. 11. 1996|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=27. 5. 2024|archive-date=27. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527203534/http://www.infobiro.ba/article/165678|url-status=dead}}</ref>|naziv=sakib}} |- |[[Ante Jelavić]]{{Efn|Od decembra 1996.|naziv=Jelavić}} |[[Sakib Mahmuljin]]{{Efn|naziv=sakib}} |- ! rowspan="2" style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};" align="center" | | rowspan="2" | [[Ministarstvo unutrašnjih poslova Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo unutrašnjih poslova]] | [[Avdo Hebib]]<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/158785|title=Vlada Federacije BiH dala saglasnost na Pravilnik o unutrašnjoj organizaciji MUP-a BiH|last=|first=|date=9. 5. 1996|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=27. 5. 2024|archive-date=27. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527203535/http://www.infobiro.ba/article/158785|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://startbih.ba/clanak/isak-ponosan-sam-na-ljude-kao-sto-je-avdo-hebib-koji-su-uzor-mnogima/230915|title=Isak: Ponosan sam na ljude kao što je Avdo Hebib koji su uzor mnogima @ StartBiH.ba|last=startbih|website=startbih.ba|language=hr|access-date=27. 5. 2024}}</ref> | rowspan="2" |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] | rowspan="2" | |- |[[Mehmed Žilić]]<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/171912|title=M. Žilić u posjeti Mostaru|last=|first=|date=11. 2. 1997|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=27. 5. 2024|archive-date=27. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527221648/http://www.infobiro.ba/article/171912|url-status=dead}}</ref> |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};" align="center" | | [[Ministarstvo pravde Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo pravde]] |[[Mato Tadić]]<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/156112|title=Danas u Sarajevu počeli dvodnevni razgovori o nezavisnom sudstvu u Federaciji BiH|last=|first=|date=13. 2. 1996|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=27. 5. 2024|archive-date=27. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527221643/http://www.infobiro.ba/article/156112|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://imovinapoliticara.cin.ba/imovina-sudija-i-tuzilaca/sudije-i-tuzioci/mato-tadic/|title=Mato Tadić|website=Imovina sudija i tužilaca u Bosni i Hercegovini|language=bs-BA|access-date=27. 5. 2024}}</ref> |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] | |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};" align="center" | | [[Ministarstvo finansija Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo finansija]] | [[Drago Bilandžija]]<ref name=":0" /> | [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] | |- ! rowspan="2" style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};" align="center" | | rowspan="2" | [[Ministarstvo energije, rudarstva i industrije Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo energije, rudarstva i industrije]] | [[Enver Krešo]]{{Efn|Do 18. decembra 1996.|naziv=enver}} | rowspan="2" | [[Stranka demokratske akcije|SDA]] | rowspan="2" | |- |[[Izudin Kapetanović]]{{Efn|Od 18. decembra 1996.|naziv=izudin}} |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};" align="center" | | [[Ministarstvo prometa i komunikacija Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo prometa i komunikacija]] |[[Rasim Gačanović]]<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/156326|title=R. Gačanović: Ne želim da budem paravan|last=|first=|date=21. 2. 1996|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=27. 5. 2024|archive-date=27. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527221649/http://www.infobiro.ba/article/156326|url-status=dead}}</ref> |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] | |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};" align="center" | | [[Ministarstvo rada i socijalne politike Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo za socijalnu politiku]] [[Ministarstvo raseljenih osoba i izbjeglica Federacije Bosne i Hercegovine|i izbjeglice]] |[[Ferid Alić]]<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/157085|title=F. Alić: Ugovori o zamjeni kuća sa Srbima su nelegalni i nevažeći|last=|first=|date=18. 3. 1996|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=27. 5. 2024|archive-date=27. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527221642/http://www.infobiro.ba/article/157085|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.fokus.ba/vijesti/bih/preminuo-jedan-od-osnivaca-sda-nekadasnji-federalni-ministar-i-nacelnik-opcine-zenica/2716905/|title=Preminuo jedan od osnivača SDA, nekadašnji federalni ministar i načelnik općine Zenica|last=Fokus.ba|date=7. 9. 2023|website=Fokus.ba|language=bs-BA|access-date=27. 5. 2024}}</ref> |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] | |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};" align="center" | | [[Ministarstvo zdravstva Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo zdravstva]] |[[Božo Ljubić]]<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/156263|title=B. Ljubić: Moramo reformisati zdravstveni sustav|last=|first=|date=18. 2. 1996|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=27. 5. 2024|archive-date=27. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527221650/http://www.infobiro.ba/article/156263|url-status=dead}}</ref> |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] | |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};" align="center" | | [[Ministarstvo obrazovanja i nauke Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo obrazovanja, nauke,]] [[Ministarstvo kulture i sporta Federacije Bosne i Hercegovine|kulture i sporta]] |[[Fahrudin Rizvanbegović]]<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/172356|title=U Mostaru otvorena sjedišta dva federalna ministarstva|last=|first=|date=26. 2. 1997|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=27. 5. 2024|archive-date=27. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527203527/http://www.infobiro.ba/article/172356|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.biserje.ba/rizvanbegovic-bio-bih-nesretan-covjek-kada-bih-imao-samo-jedan-identitet/|title=RIZVANBEGOVIĆ: Bio bih nesretan čovjek kada bih imao samo jedan identitet|last=|date=27. 12. 2019|website=biserje.ba|publisher=Biserje|language=bs-BA|access-date=27. 5. 2024}}</ref> |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] | |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};" align="center" | | [[Ministarstvo trgovine Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo trgovine]] |[[Nikola Grabovac]]<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/156922|title=N. Grabovac: Visokotarifna roba čini 80 posto carinskih prihoda jedne države|last=|first=|date=7. 3. 1996|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=27. 5. 2024|archive-date=27. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527221649/http://www.infobiro.ba/article/156922|url-status=dead}}</ref>{{Efn|Do 3. januara 1997, kada postaje zamjenik [[Ministarstvo vanjske trgovine i ekonomskih odnosa Bosne i Hercegovine|ministra vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH]].<ref>{{Cite web|url=https://www.index.hr/clanak.aspx?id=2150910|title=Umro Nikola Grabovac, bivši potpredsjednik vlade BiH|website=www.index.hr|language=hr|access-date=27. 5. 2024}}</ref>|naziv=grabovac}} |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] | |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};" align="center" | | [[Ministarstvo prostornog uređenja Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo prostornog uređenja]] i [[Ministarstvo okoliša i turizma Federacije Bosne i Hercegovine|okoliša]] |[[Ibrahim Morankić]]<ref name=":1">{{Cite web|url=https://fbihvlada.gov.ba/bosanski/zakoni/1996/odluke/o%20koord%20odb%20za%20rek.html|title=Odluka o formiranju i sastavu Koordinacionog odbora za sprovedbu programa obnove i rekonstrukcije BiH na prostoru Federacije BiH|date=7. 3. 1996|website=fbihvlada.gov.ba|publisher=[[Vlada Federacije Bosne i Hercegovine|Vlada FBiH]]|access-date=28. 5. 2024}}</ref> |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] | |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};" align="center" | | [[Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva Federacije Bosne i Hercegovine|Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva]] |[[Ahmed Smajić]]<ref>{{Cite web|url=http://www.infobiro.ba/article/169007|title=A. Smajić demantuje D. Bilandžiju|last=|first=|date=26. 1. 1997|website=infobiro.ba|publisher=OliveBH d.o.o|access-date=27. 5. 2024|archive-date=27. 5. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527221649/http://www.infobiro.ba/article/169007|url-status=dead}}</ref> |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] | |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};" align="center" | | rowspan="2" | [[Ministar|Ministar bez portfelja]] |[[Nedeljko Despotović]]<ref name=":1" /> |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] | rowspan="2" | |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};" align="center" | |[[Martin Raguž]]<ref name=":1" /> |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] |} == Napomene == {{Napomene}} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://fbihvlada.gov.ba/ Službena stranica Vlade Federacije Bosne i Hercegovine] {{Redoslijed||prethodnik=[[Saziv Vlade Republike/Federacije Bosne i Hercegovine (Haris Silajdžić)|1. Vlada Federacije Bosne i Hercegovine]]<br>{{small|([[Haris Silajdžić]])}}</small>|gl_članak_funkcija=2. Vlada Federacije Bosne i Hercegovine<br>{{small|([[Izudin Kapetanović]]/[[Edhem Bičakčić]])}}|nasljednik=[[Saziv Vlade Federacije Bosne i Hercegovine (Edhem Bičakčić)|3. Vlada Federacije Bosne i Hercegovine]]<br>{{small|([[Edhem Bičakčić]])}}</small>}} {{Sazivi Vlade Federacije BiH}} [[Kategorija:Vlada Federacije Bosne i Hercegovine|2. Vlada]] [[Kategorija:Vlade osnovane 1996.]] [[Kategorija:1996. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:1997. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:1998. u Bosni i Hercegovini]] 5zn890sdvxo50x6dltn2pjys7lrxsnz Nogometne utakmice Engleska – Srbija 0 506775 3669775 3666722 2024-11-26T11:57:10Z Semso98 54573 3669775 wikitext text/x-wiki {{Prikaz utakmica nogometnih reprezentacija |ekipa1 = [[Nogometna reprezentacija Engleske|Engleska]] |ekipa2 = [[Nogometna reprezentacija Srbije|Srbija]] |Zastava ekipe 1 = {{ZD|ENG|veličina=x140px}} |Zastava ekipe 2 = {{ZD|SRB|veličina=x140px}} |Broj utakmica = 1 |Broj pobjeda ekipe 1 = 1 |Broj neriješenih rezultata = 0 |Broj pobjeda ekipe 2 = 0 |Broj datih golova ekipe 1 = 1 |Broj datih golova ekipe 2 = 0 }} ==Utakmice== {{Header prikaza utakmica nogometnih reprezentacija}} {{Prikaz rezultata nogometnih reprezentacija | Broj utakmice = 1. | Datum = 16. juni 2024. | Lokacija = [[Gelsenkirchen]], [[Njemačka]] | Domaćin = {{NOG-D|SRB}} | Rezultat = 0–1 | Gost = {{NOG|ENG}} | Takmičenje = [[Evropsko prvenstvo u nogometu 2024.|Evropsko prvenstvo 2024.]] | Reference = <ref>{{cite web |title=Serbia vs England {{!}} UEFA EURO 2024 |url=https://www.uefa.com/euro2024/match/2036166--serbia-vs-england/ |website=UEFA.com |access-date=13. 6. 2024 |language=en}}</ref> }} |} == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://eu-football.info/_matches.php?id=222&oppo=60 Engleska–Srbija] na EU-Football.info * [https://www.national-football-teams.com/encounter/teams/164/59/Serbia_vs_England.html Engleska–Srbija] na National-Football-Teams.com {{Utakmice nogometne reprezentacije Srbije}} [[Kategorija:Utakmice engleske nogometne reprezentacije|Srbija]] [[Kategorija:Utakmice srbijanske nogometne reprezentacije|Engleska]] bphfnfzfdxssafes26mayacwqdrw5uw Saziv Vlade Brčko distrikta (Esed Kadrić) 0 507373 3669644 3631099 2024-11-25T15:40:17Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669644 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Vlada Brčko distrikta}}{{Politika Brčko distrikta}} '''Osma [[Vlada Brčko distrikta]] [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]]''' konstituisana je 23. decembra 2020, na osnovu rezultata [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020.|lokalnih izbora]] održanih 15. novembra 2020, i trajala je sve do 15. marta 2023. Za [[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|gradonačelnika]] izabran je [[Esed Kadrić]].<ref>{{Cite web|url=https://vlada.bdcentral.net/Publication/Read/esed-kadric-novi-gradonacelnik-sinisa-milic-predsjednik-skupstine-brcko-distrikta-bih?lang=bs|title=Esed Kadrić novi gradonačelnik, Siniša Milić predsjednik Skupštine Brčko distrikta BiH|date=23. 12. 2020|website=vlada.bdcentral.net|publisher=[[Vlada Brčko distrikta]]|access-date=8. 7. 2024|archive-date=8. 7. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240708212944/https://vlada.bdcentral.net/Publication/Read/esed-kadric-novi-gradonacelnik-sinisa-milic-predsjednik-skupstine-brcko-distrikta-bih?lang=bs|url-status=dead}}</ref> == Sastav == {{Mandati|SDA|HDZ BiH|SBiH|US|SNSD|PDP|SDS|float=right|Opis=Mandati|Naziv=9. Vlada Brčko distrikta|Broj mandata=13|Država=BS|Širina=0.9|HDZ BiH=3|Primjedba=|SDS=1|PDP=1|SBiH=2|US=2|SDA=3|SNSD=1}} {| class="wikitable" ! colspan="4" |Kancelarija gradonačelnika Brčko distrikta |- ! colspan="2" |Dužnost !Vršilac !Stranka |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};" | |[[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|Gradonačelnik]] |[[Esed Kadrić]] |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};" | |Zamjenik gradonačelnika |[[Anto Domić]] |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};" | |Glavni koordinator |[[Željko Antić]] |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] |} {| class="wikitable" ! colspan="2" |Odjeljenje !Šef !Stranka |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};" | |[[Odjeljenje za javnu sigurnost Brčko distrikta|Odjeljenje za javnu sigurnost]] |Bogdan Bratić |[[Ujedinjena Srpska|US]] |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};" | |[[Odjeljenje za stručne i administrativne poslove Brčko distrikta|Odjeljenje za stručne i administrativne poslove]] |Nedim Hamzabegović |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]] |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};" | |[[Odjeljenje za privredni razvoj, sport i kulturu Brčko distrikta|Odjeljenje za privredni razvoj, sport i kulturu]] |Pero Gudeljević |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};" | |[[Odjeljenje za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu Brčko distrikta|Odjeljenje za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu]] |Milenko Ninković |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};" | |[[Odjeljenje za zdravstvo i ostale usluge Brčko distrikta|Odjeljenje za zdravstvo i ostale usluge]] |Sead Šadić |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};" | |[[Odjeljenje za obrazovanje Brčko distrikta|Odjeljenje za obrazovanje]] |Zoran Bulatović |[[Partija demokratskog progresa|PDP]] |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};" | |[[Odjeljenje za komunalne poslove Brčko distrikta|Odjeljenje za komunalne poslove]] |Majazudin Vehabović |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]] |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};" | |[[Odjeljenje za prostorno planiranje i imovinsko-pravne poslove Brčko distrikta|Odjeljenje za prostorno planiranje i imovinsko-pravne poslove]] |Edin Zaimović |[[Stranka demokratske akcije|SDA]] |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};" | |[[Odjeljenje za raseljena lica, izbjeglice i stambena pitanja Brčko distrikta|Odjeljenje za raseljena lica, izbjeglice i stambena pitanja]] |Ljubica Ilić |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};" | |[[Odjeljenje za javne poslove Brčko distrikta|Odjeljenje za javne poslove]] |Ratko Stjepanović |[[Srpska demokratska stranka|SDS]] |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};" | |[[Odjeljenje za javni registar Brčko distrikta|Odjeljenje za javni registar]] |Tomo Obrenović |[[Ujedinjena Srpska|US]] |- ! style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};" | |[[Odjeljenje za evropske integracije i međunarodnu saradnju Brčko distrikta|Odjeljenje za evropske integracije i međunarodnu saradnju]] |Miroslav Geljić |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]] |} == Reference == {{Refspisak}} {{Redoslijed||prethodnik=[[Saziv Vlade Brčko distrikta (Siniša Milić)|7. Vlada Brčko distrikta]]<br>{{small|([[Siniša Milić]])}}</small>|gl_članak_funkcija=8. Vlada Brčko distrikta<br>{{small|([[Esed Kadrić]])}}|nasljednik=[[Saziv Vlade Brčko distrikta (Zijad Nišić)|9. Vlada Brčko distrikta]]<br>{{small|([[Zijad Nišić]])}}</small>}} {{Sazivi Vlade Brčko distrikta}} [[Kategorija:Vlada Brčko distrikta|8]] [[Kategorija:Vlade osnovane 2020.]] [[Kategorija:2020. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:2021. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:2022. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:2023. u Bosni i Hercegovini]] qccx1t5ickwyzclb05r2xny2rk22l1g Arsenal FC – sezona 2024/2025. 0 507486 3669675 3665459 2024-11-25T19:18:30Z Topnik95 56539 3669675 wikitext text/x-wiki {{Infokutija trenutna sezona fudbalskog kluba | ime_kluba = Arsenal FC | sezona = 2024/2025. | slika = | veličina_slike = | tekst = | titula_vlasnika = | vlasnik = | titula_predsjednika = | predsjednik = [[Stan Kroenke]]<br>[[Josh Kroenke]] | titula_menadžera = | menadžer = [[Mikel Arteta]] | titula4 = | osoba4 = | titula_stadiona = | stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] | liga1 = [[Premier League]] | liga1_rezultat = ''[[Premier League 2024/2025.|4. mjesto]]'' | liga2 = | liga2_rezultat = | liga3 = | liga3_rezultat = | kup1 = [[FA kup]] | kup1_rezultat = ''[[FA kup 2024/2025.|Treća runda]]'' | kup2 = [[Engleski Liga-kup]] | kup2_rezultat = ''[[Engleski Liga-kup 2024/2025.|1/4 finale]]'' | kup3 = {{nowrap|[[UEFA Liga prvaka]]}} | kup3_rezultat = ''[[UEFA Liga prvaka 2024/2025.|Ligaška faza]]'' | kup4 = | kup4_rezultat = | kup5 = | kup5_rezultat = | kup6 = | kup6_rezultat = | kup7 = | kup7_rezultat = | najbolji_strijelac_sezone = <br>Kai Havertz<br>(7 golova) | najbolji_strijelac_lige = <br>[[Kai Havertz]]<br>[[Bukayo Saka]]<br>(4 gola) | najveća_posjećenost = 60.383 v [[Liverpool FC|Liverpool]]<br>(27. Oktobar 2024, Premier League) | najmanja_posjećenost = 59.056 v [[Bolton Wanderers FC|Bolton Wanderers]]<br>(25. Septembar 2024, Engleski Liga-kup) | prosječna_posjećenost = | najveća_pobjeda = '''5–1''' v Bolton Wanderers<br>(Kući, 25. Septembar 2024, Engleski Liga-kup) | najveći_poraz = '''0–2''' v [[AFC Bournemouth|Bournemouth]]<br>(Gost, 19. Oktobar 2024, Premier League) | uzorak_lr1 = _arsenal2425h | uzorak_t1 = _arsenal2425h | uzorak_dr1 = _arsenal2425h | uzorak_š1 = _arsenal2425h | uzorak_č1 = | lijeva ruka1 = FFFFFF | tijelo1 = F00000 | desna ruka1 = FFFFFF | šorc1 = FFFFFF | čarape1 = F00000 | opis1 = Domaći | uzorak_lr2 = _arsenal2425a | uzorak_t2 = _arsenal2425a | uzorak_dr2 = _arsenal2425a | uzorak_š2 = _arsenal2425a | uzorak_č2 = | lijeva ruka2 = 000000 | tijelo2 = 000000 | desna ruka2 = 000000 | šorc2 = 000000 | čarape2 = 000000 | opis2 = Gostujući | uzorak_lr3 = _arsenal2425t | uzorak_t3 = _arsenal2425t | uzorak_dr3 = _arsenal2425t | uzorak_š3 = _arsenal2425t | uzorak_č3 = _arsenal2425tl | lijeva ruka3 = | tijelo3 = | desna ruka3 = | šorc3 = | čarape3 = | opis3 = Treći | prethodna_sezona = [[Arsenal FC - sezona 2023/2024.|2023/2024.]] | naredna_sezona = [[Arsenal FC - sezona 2025/2026.|2025/2026.]] | ažurirano = 23. 11. 2024 | vlasnici = }} '''Sezona 2024/25.''' je [[Arsenal FC|Arsenalova]] 33. sezona u [[Premijer liga Engleske|Premijer ligi]].<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/features/48523/behind-the-numbers-|title=All-time Arsenal|date=25. 7. 2024|website=All-time Arsenal|language=en|access-date=14. 7. 2024}}</ref> Pored domaće [[Premier League 2024/2025.|nacionalne lige]] Arsenal će se takmičiti još u: [[FA kup 2024/2025.|FA kup]], [[Engleski Liga-kup 2024/2025.|EFL kup]] te [[UEFA Liga prvaka 2024/2025.|UEFA Liga prvaka]] koje je njihovo 39. evropsko takmičenje. Sezona traje od 1. jula 2024. do 30. juna 2025. godine. == Prvi Tim == === Stručni štab prvog tima === {| class="wikitable" |+ !Pozicija !Ime !Datum rođenja (godine) !Ref. |- |[[Menadžer]] |{{ZD|ŠPA}} [[Mikel Arteta]] |{{Datum rođenja i godine|1982|03|26}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/mikel-arteta-joining-our-new-head-coach|title=Mikel Arteta joining as our new head coach|date=25. 7. 2024|website=Mikel Arteta joining as our new head coach|language=en|access-date=14. 7. 2024}}</ref><ref>{{Cite news|title=Mikel Arteta: Arsenal appoint ex-captain as head coach|url=https://www.bbc.com/sport/football/50817660|newspaper=BBC Sport|date=20. 12. 2019|access-date=14. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |- | rowspan="4" |Pomoćnici |{{ZD|NIZ}} [[Albert Stuivenberg]] |{{Datum rođenja i godine|1970|10|30}} |<ref name="Coaching team named">{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/coaching-team-named|title=Coaching team named|date=25. 7. 2024|website=Coaching team named|language=en|access-date=14. 7. 2024}}</ref><ref name="bbc.com">{{Cite news|title=Mikel Arteta: Arsenal's new boss encouraged by early signs from players|url=https://www.bbc.com/sport/football/50912761|newspaper=BBC Sport|date=26. 12. 2019|access-date=14. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |- |{{ZD|ŠPA}} Miguel Molina |{{Datum rođenja i godine|1993|01|03}} |<ref name="Coaching and backroom team">{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/coaching-and-backroom-team|title=Coaching and backroom team|date=25. 7. 2024|website=Coaching and backroom team|language=en|access-date=14. 7. 2024}}</ref><ref name="Wells">{{Cite web|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/mikel-arteta-appoints-three-new-22594631|title=Mikel Arteta appoints three new staff to his Arsenal backroom team|last=Wells|first=Darren|date=28. 8. 2020|website=The Mirror|language=en|access-date=14. 7. 2024}}</ref> |- |{{ZD|ŠPA}} Carlos Cuesta |{{Datum rođenja i godine|1995|07|29}} |<ref name="Coaching and backroom team"/><ref name="Wells"/> |- |{{ZD|FRA}} [[Nicolas Jover]] |{{Datum rođenja i godine|1981|10|28}} |<ref>{{Cite news|title=Nicolas Jover: Arsenal appoint set-piece coach Nicolas Jover from Man City|url=https://www.nytimes.com/athletic/4206997/2021/07/05/arsenal-appoint-set-piece-coach-nicolas-jover-from-manchester-city/|newspaper=The New York Times|access-date=14. 7. 2024|issn=0362-4331|language=en-US|first=Art de|last=Roché}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.standard.co.uk/sport/football/arsenal-andreas-georgson-malmo-man-city-b944119.html|title=Arsenal hire Man City coach Jover as Georgson leaves for Malmo|last=Collings|first=Simon|date=5. 7. 2021|website=Evening Standard|language=en|access-date=14. 7. 2024}}</ref> |- |Trener golmana |{{ZD|ŠPA}} Iñaki Caña |{{Datum rođenja i godine|1975|09|19}} |<ref name="Coaching team named"/><ref name="bbc.com"/> |} === Sastav prvog tima === {| class="wikitable" |+Golmani !{{Abbr|Br.|Broj na dresu}} !Igrač !Pozicija !Datum rođenja (godine) !Visina !Pridružio se !Prešao iz !Visina transfera !Kraj ugovora !{{Abbr|Ref.|Reference}} |- |22 |{{NOG-ikona|ŠPA}} [[David Raya]] | rowspan="2" |[[Golman|GK]] |{{Datum rođenja i godine|1995|09|15}} |1.83 m |August 2023 <small>(posudba)</small> Juli 2024 |{{ZD|ENG}} [[Brentford FC|Brentford]] |£3.0m <small>(posudba)</small> £27.0m |2028<ref>{{Cite news|title=Transfer latest: West Ham expected to get Kilman for £40m, Arsenal keep Raya|url=https://www.theguardian.com/football/article/2024/jul/04/transfer-latest-west-ham-kilman-wolves-arsenal-david-raya-brentford|newspaper=The Guardian|date=4. 7. 2024|access-date=14. 7. 2024|issn=0261-3077|language=en-GB|first=Jacob|last=Steinberg|first2=Ed|last2=Aarons}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/david-raya|title=David Raya|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=14. 7. 2024}}</ref> |- |32 |{{NOG-ikona|BRA}} [[Neto (nogometaš, rođen 1989)|Neto]] |{{Datum rođenja i godine|1989|07|19}} |1.90 m |August 2024 <small>(posudba)</small> |{{ZD|ENG}} [[AFC Bournemouth|Bournemouth]] |Nepoznato |2025<ref name="ReferenceB">{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/neto-signs-arsenal-season-long-loan|title=Neto signs for Arsenal on season-long loan|date=15. 9. 2024|website=Neto signs for Arsenal on season-long loan|language=en|access-date=31. 8. 2024}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/neto|title=Arsenal Men's Squad: Player Profiles and Stats {{!}} Arsenal.com|website=www.arsenal.com|access-date=31. 8. 2024}}</ref> |} {| class="wikitable" |+Odbrana !{{Abbr|Br.|Broj na dresu}} !Igrač !Pozicija !Datum rođenja (godine) !Visina !Pridružio se !Prešao iz !Visina transfera !Kraj ugovora !{{Abbr|Ref.|Reference}} |- |2 |{{NOG-ikona|FRA}} [[William Saliba]] |[[Odbrambeni igrač (nogomet)|CB]] |{{Datum rođenja i godine|2001|03|24}} |1.92 m |Juli 2019 |{{ZD|FRA}} [[AS Saint-Étienne|Saint-Étienne]] |[[Britanska funta|£]]27.0m |2027<ref>{{Cite news|title=William Saliba: Arsenal defender signs new four-year contract|url=https://www.bbc.com/sport/football/65868632|newspaper=BBC Sport|date=7. 7. 2023|access-date=14. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/william-saliba|title=William Saliba|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=14. 7. 2024}}</ref> |- |3 |{{NOG-ikona|ŠKO}} [[Kieran Tierney]] |LB / LWB |{{Datum rođenja i godine|1997|06|05}} |1.78 m |August 2019 |{{ZD|ŠKO}} [[Celtic FC|Celtic]] |£25.0m |2026<ref>{{Cite news|title=Arsenal defender Kieran Tierney signs new long-term deal, reported to be five years|url=https://www.bbc.com/sport/football/57616733|newspaper=BBC Sport|date=25. 6. 2021|access-date=14. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/kieran-tierney|title=Kieran Tierney|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=14. 7. 2024}}</ref> |- |4 |{{NOG-ikona|ENG}} [[Ben White (nogometaš)|Ben White]] |RB / CB |{{Datum rođenja i godine|1997|10|08}} |1.86 m |Juli 2021 |{{ZD|ENG}} [[Brighton & Hove Albion FC|Brighton & Hove Albion]] |£50.0m |2028<ref>{{Cite news|title=Ben White: Arsenal defender signs new four-year contract|url=https://www.bbc.com/sport/football/68562296|newspaper=BBC Sport|date=14. 3. 2024|access-date=14. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/ben-white|title=Ben White|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=14. 7. 2024}}</ref> |- |6 |{{NOG-ikona|BRA}} [[Gabriel Magalhães]] |CB |{{Datum rođenja i godine|1997|12|19}} |1.90 m |Septembar 2020 |{{ZD|FRA}} [[Lille OSC|Lille]] |£23.1m |2027<ref>{{Cite news|title=Gabriel Magalhaes: Arsenal defender signs new contract until 2027|url=https://www.bbc.com/sport/football/63350482|newspaper=BBC Sport|date=21. 10. 2022|access-date=15. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/gabrielmagalhaes|title=Gabriel|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |12 |{{NOG-ikona|NIZ}} [[Jurriën Timber]] |RB / LB / CB |{{Datum rođenja i godine|2001|06|17}} |1.79 m |Juli 2023 |{{ZD|NIZ}} [[AFC Ajax|Ajax]] |£34.3m |2028<ref>{{Cite news|title=Arsenal complete Timber signing from Ajax|url=https://www.nytimes.com/athletic/4667568/2023/07/14/jurrien-timber-transfer-arsenal/|newspaper=The New York Times|access-date=15. 7. 2024|issn=0362-4331|language=en-US|first=Art de|last=Roché}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/jurrien-timber|title=Jurrien Timber|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |15 |{{NOG-ikona|POLJ}} [[Jakub Kiwior]] |LB / CB |{{Datum rođenja i godine|2000|02|15}} |1.89 m |Januar 2023 |{{ZD|ITA}} [[Spezia Calcio|Spezia]] |£17.6m |2027+1<ref>{{Cite news|title=Arsenal transfer news: Jakub Kiwior - Poland international signs from Spezia|url=https://www.bbc.com/sport/football/64365376|newspaper=BBC Sport|date=23. 1. 2023|access-date=15. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/jakub-kiwior|title=Jakub Kiwior|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |17 |{{NOG-ikona|UKR}} [[Oleksandr Zinchenko (nogometaš)|Oleksandr Zinchenko]] |LB / CM |{{Datum rođenja i godine|1996|12|15}} |1.75 m |Juli 2022 |{{ZD|ENG}} [[Manchester City FC|Manchester City]] |£30.0m |2026<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/en/news/arsenal-secure-zinchenko-transfer-man-city/bltc9100e4712bf43ca|title=Arsenal secure Zinchenko transfer after agreeing £32m deal with Man City {{!}} Goal.com|date=22. 7. 2022|website=www.goal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/oleksandr-zinchenko|title=Oleksandr Zinchenko|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |18 |{{NOG-ikona|JPN}} [[Takehiro Tomiyasu]] |RB / LB / CB |{{Datum rođenja i godine|1998|11|5}} |1.87 m |August 2021 |{{ZD|ITA}} [[Bologna FC 1909|Bologna]] |£16.0m |2026+1<ref>{{Cite news|title=Arsenal: Takehiro Tomiyasu signs new contract to 2026|url=https://www.bbc.com/sport/football/68613711|newspaper=BBC Sport|date=20. 3. 2024|access-date=15. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/takehiro-tomiyasu|title=Takehiro Tomiyasu|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |33 |{{NOG-ikona|ITA}} [[Riccardo Calafiori]] |LB / CB |{{Datum rođenja i godine|2002|05|19}} |1.88 m |Juli 2024 |{{ZD|ITA}} [[Bologna FC 1909|Bologna]] |£33.6m + £8.4m |2029<ref>{{Cite news|title=Arsenal complete Calafiori signing|url=https://www.nytimes.com/athletic/5661264/2024/07/29/arsenal-riccardo-calafiori-transfer/|newspaper=The New York Times|access-date=10. 8. 2024|issn=0362-4331|language=en-US|first=James|last=McNicholas}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/riccardo-calafiori|title=Riccardo Calafiori|date=11. 8. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=10. 8. 2024}}</ref> |} {| class="wikitable" |+Veznjaci !{{Abbr|Br.|Broj na dresu}} !Igrač !Pozicija !Datum rođenja (godine) !Visina !Pridružio se !Prešao iz !Visina transfera !Kraj ugovora !{{Abbr|Ref.|Reference}} |- |5 |{{NOG-ikona|GAN}} [[Thomas Partey]] |DM / CM / RB |{{Datum rođenja i godine|1993|06|13}} |1.85 m |Oktobar 2020 |{{ZD|ŠPA}} [[Atlético Madrid]] |£45.3m |2025<ref>{{Cite web|url=https://www.football.london/arsenal-fc/transfer-news/breaking-arsenal-sign-thomas-partey-19055588|title=Arsenal complete Thomas Partey signing in stunning £45m transfer swoop|last=Benge|first=James|date=5. 10. 2020|website=Football London|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/thomas-partey|title=Thomas Partey|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |8 |{{NOG-ikona|NOR}} [[Martin Ødegaard]] {{Kapiten}} |AM / CM |{{Datum rođenja i godine|1998|12|17}} |1.78 m |Januar 2021 <small>(posudba)</small> August 2021 |{{ZD|ŠPA}} [[Real Madrid CF|Real Madrid]] |£1.8m <small>(posudba)</small> £30.0m |2028<ref>{{Cite news|title=Martin Odegaard: Arsenal agree new five-year deal with captain|url=https://www.bbc.com/sport/football/66887063|newspaper=BBC Sport|date=22. 9. 2023|access-date=15. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/martin-odegaard|title=Martin Odegaard|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |20 |{{NOG-ikona|ITA}} [[Jorginho (nogometaš, rođen 1991)|Jorginho]] |DM / CM |{{Datum rođenja i godine|1991|12|20}} |1.80 m |Januar 2023 |{{ZD|ENG}} [[Chelsea FC|Chelsea]] |£12.0m |2025<ref>{{Cite web|url=https://www.football.london/arsenal-fc/transfer-news/arsenal-announce-first-summer-deal-29136698|title=Arsenal announce first summer deal as Jorginho signs new short term contract|last=Kaynak|first=Kaya|date=9. 5. 2024|website=Football London|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/jorginho|title=Jorginho|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |23 |{{NOG-ikona|ŠPA}} [[Mikel Merino]] |CM / DM |{{Datum rođenja i godine|1996|06|22}} |1.88 m |August 2024 |{{ZD|ŠPA}} [[Real Sociedad]] |£27.4m |2028+1<ref>{{Cite news|title=Mikel Merino completes Arsenal transfer from Real Sociedad|url=https://www.nytimes.com/athletic/5717065/2024/08/27/mikel-merino-arsenal-transfer-news/|newspaper=The New York Times|access-date=31. 8. 2024|issn=0362-4331|language=en-US|first=Colin|last=Millar}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/mikel-merino|title=Mikel Merino|date=15. 9. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=31. 8. 2024}}</ref> |- |29 |{{NOG-ikona|NJE}} [[Kai Havertz]] |AM / ST |{{Datum rođenja i godine|1999|06|11}} |1.93 m |Juni 2023 |{{ZD|ENG}} [[Chelsea FC|Chelsea]] |£62.0m |2028<ref>{{Cite news|title=Arsenal confirm Havertz signing in £65m deal|url=https://www.nytimes.com/athletic/4627559/2023/06/28/arsenal-transfer-news-havertz/|newspaper=The New York Times|access-date=15. 7. 2024|issn=0362-4331|language=en-US|first=Art de|last=Roché}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/kai-havertz|title=Kai Havertz|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |41 |{{NOG-ikona|ENG}} [[Declan Rice]] |DM / CM / CB |{{Datum rođenja i godine|1999|01|14}} |1.85 m |Juli 2023 |{{ZD|ENG}} [[West Ham United FC|West Ham Utd]] |£100.0m |2028+1<ref>{{Cite news|title=Declan Rice: Arsenal sign England midfielder from West Ham for £105m|url=https://www.bbc.com/sport/football/65982835|newspaper=BBC Sport|date=15. 7. 2024|access-date=15. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/declan-rice|title=Declan Rice|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |} {| class="wikitable" |+Napadači !{{Abbr|Br.|Broj na dresu}} !Igrač !Pozicija !Datum rođenja (godine) !Visina !Pridružio se !Prešao iz !Visina transfera !Kraj ugovora !{{Abbr|Ref.|Reference}} |- |7 |{{NOG-ikona|ENG}} [[Bukayo Saka]] |RW / LB |{{Datum rođenja i godine|2001|09|5}} |1.78 m |Septembar 2018 |Akademija Arsenala | |2027<ref>{{Cite news|title=Bukayo Saka: Arsenal forward signs new contract until 2027|url=https://www.bbc.com/sport/football/65686263|newspaper=BBC Sport|date=23. 5. 2023|access-date=15. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/bukayo-saka|title=Bukayo Saka|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |9 |{{NOG-ikona|BRA}} [[Gabriel Jesus]] |ST / LW / RW |{{Datum rođenja i godine|1997|04|3}} |1.75 m |Juli 2022 |{{ZD|ENG}} [[Manchester City FC|Manchester City]] |£45.0m |2027 |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/gabriel-jesus|title=Gabriel Jesus|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |10 |{{NOG-ikona|ENG}} [[Raheem Sterling]] |RW / LW / ST |{{Datum rođenja i godine|1994|12|08}} |1.72 m |August 2024 <small>(posudba)</small> |{{ZD|ENG}} [[Chelsea FC|Chelsea]] |Besplatno |2025 |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/raheem-sterling|title=Arsenal Men's Squad: Player Profiles and Stats {{!}} Arsenal.com|website=www.arsenal.com|access-date=31. 8. 2024}}</ref> |- |11 |{{NOG-ikona|BRA}} [[Gabriel Martinelli]] |LW / ST / RW |{{Datum rođenja i godine|2001|06|18}} |1.78 m |Juli 2019 |{{ZD|BRA}} [[Ituano FC|Ituano]] |£6.0m |2027+1<ref>{{Cite web|url=https://www.football.london/arsenal-fc/transfer-news/breaking-arsenal-gabriel-martinelli-contract-26146735|title=Arsenal given contract boost as Gabriel Martinelli signs new long-term deal|last=Kaynak|first=Kaya|date=3. 2. 2023|website=Football London|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/gabriel-martinelli|title=Gabriel Martinelli|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |19 |{{NOG-ikona|BEL}} [[Leandro Trossard]] |LW / ST / AM |{{Datum rođenja i godine|1994|12|4}} |1.72 m |Januar 2023 |{{ZD|ENG}} [[Brighton & Hove Albion FC|Brighton & Hove Albion]] |£21.0m |2027+1<ref>{{Cite news|title=Arsenal transfer news: Leandro Trossard joins Gunners from Brighton for £21m|url=https://www.bbc.com/sport/football/64342770|newspaper=BBC Sport|date=20. 1. 2023|access-date=15. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/leandro-trossard|title=Leandro Trossard|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |} {| class="wikitable" |+Na posudbi !{{Abbr|Br.|Broj na dresu}} !Igrač !Pozicija !Datum rođenja (godine) !Visina !Pridružio se !Prešao iz !Visina transfera !Kraj ugovora !Posuđen !Na posudbi do !{{Abbr|Ref.|Reference}} |- |21 |{{NOG-ikona|POR}} [[Fábio Vieira (nogometaš, rođen 2000)|Fábio Vieira]] |AM / RW |{{Datum rođenja i godine|2000|05|30}} |1.88 m |Juni 2022 |{{ZD|POR}} [[FC Porto|Porto]] |£29.9m |2027<ref>{{Cite web|url=https://www.football.london/arsenal-fc/transfer-news/vieira-contract-transfer-fee-arsenal-24287461|title=All the details of Fabio Vieira’s contract as Arsenal announce signing|last=Catterson-Reid|first=Aaron|date=21. 6. 2022|website=Football London|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |{{ZD|POR}} [[FC Porto|Porto]] |Do kraja sezone |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/fabio-vieira|title=Fabio Vieira|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |24 |{{NOG-ikona|ENG}} [[Reiss Nelson]] |RW / LW |{{Datum rođenja i godine|1999|12|10}} |1.75 m |Decembar 2016 |Akademija Arsenala | |2027+1 |{{ZD|ENG}} [[Fulham FC|Fulham]] |Do kraja sezone |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/reiss-nelson|title=Reiss Nelson|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |27 |{{NOG-ikona|BRA}} [[Marquinhos (nogometaš, rođen 2003)|Marquinhos]] |RW |{{Datum rođenja i godine|2003|04|7}} |1.75 m |Juni 2022 |{{ZD|BRA}} [[São Paulo FC|São Paulo]] |nepoznato |2026+1<ref>{{Cite web|url=https://www.football.london/arsenal-fc/news/arsenal-summer-transfer-marquinhos-first-24215648|title=Arsenal confirm first summer transfer as Marquinhos joins from Sao Paolo|last=Kaynak|first=Kaya|date=13. 6. 2022|website=Football London|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |{{ZD|BRA}} [[Fluminense FC|Fluminense]] |Januar 2025 |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/marquinhos|title=Marquinhos|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |23 |{{NOG-ikona|BEL}} [[Albert Sambi Lokonga]] |CM |{{Datum rođenja i godine|1999|10|22}} |1.83 m |Juli 2023 |{{ZD|BEL}} [[RSC Anderlecht|Anderlecht]] |£17.2m |2026<ref>{{Cite news|title=Arsenal sign Albert Sambi Lokonga from Anderlecht on long-term contract|url=https://www.bbc.com/sport/football/57893045|newspaper=BBC Sport|date=19. 7. 2021|access-date=15. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |{{ZD|ŠPA}} [[Sevilla FC|Sevilla]] |Do kraja sezone |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/albert-sambi-lokonga|title=Albert Sambi Lokonga|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |— |{{NOG-ikona|POR}} [[Nuno Tavares]] |LB / LWB |{{Datum rođenja i godine|2000|01|26}} |1.83 m |Juli 2021 |{{ZD|POR}} [[SL Benfica|Benfica]] |£8.0m |2026<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/en-us/news/arsenal-complete-7m-signing-of-nuno-tavares-from-benfica/nd199mx6qae51h0wqyv8aizef|title=Arsenal complete £7m signing of Nuno Tavares from Benfica {{!}} Goal.com US|date=10. 7. 2021|website=www.goal.com|language=en-US|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |{{ZD|ITA}} [[SS Lazio|Lazio]] |Do kraja sezone |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/nuno-tavares|title=Nuno Tavares|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=15. 7. 2024}}</ref> |- |31 |{{NOG-ikona|EST}} [[Karl Hein (nogometaš)|Karl Hein]] |GK |{{Datum rođenja i godine|2002|04|13}} |1.93 m |Maj 2019 |Akademija Arsenala | | |{{ZD|ŠPA}} [[Real Valladolid]] |Do kraja sezone |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/men/players/karl-hein|title=Karl Hein|date=25. 7. 2024|website=www.arsenal.com|language=en|access-date=14. 7. 2024}}</ref> |} == Akademija == === Stručni štab akademije === {| class="wikitable" |+ !Pozicija !Ime !{{Abbr|Ref.|Reference}} |- |Menadžer akademije |{{ZD|NJE}} [[Per Mertesacker]] |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/mertesacker-lead-arsenal-academy|title=Per Mertesacker to lead Arsenal academy|date=25. 7. 2024|website=Per Mertesacker to lead Arsenal academy|language=en|access-date=17. 7. 2024}}</ref><ref>{{Cite news|title=Per Mertesacker: Arsenal captain will retire in 2018 to manage academy|url=https://www.bbc.com/sport/football/40532585|newspaper=BBC Sport|date=7. 7. 2017|access-date=17. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |- |Glavni trener akademije |{{ZD|ENG}} Luke Hobbs |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/mertesacker-and-hobbs-academy-appointments|title=Mertesacker and Hobbs on academy appointments|date=25. 7. 2024|website=Mertesacker and Hobbs on academy appointments|language=en|access-date=17. 7. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/news-archive/20170228/luke-hobbs-named-interim-academy-manager|title=Luke Hobbs named interim Academy Manager|date=25. 7. 2024|website=Luke Hobbs named interim Academy Manager|language=en|access-date=17. 7. 2024}}</ref> |- |Trener U-21 |{{ZD|TUR}} Mehmet Ali |<ref name="arsenal.com">{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/ali-and-wilshere-handed-academy-head-coach-roles|title=Ali and Wilshere handed academy Head Coach roles|date=25. 7. 2024|website=Ali and Wilshere handed academy Head Coach roles|language=en|access-date=17. 7. 2024}}</ref><ref name="Staff">{{Cite news|title=Arsenal confirm Wilshere as U18 boss|url=https://www.nytimes.com/athletic/3489000/2022/07/11/jack-wilshere-confirmed-as-arsenal-under-18s-head-coach/|newspaper=The New York Times|access-date=17. 7. 2024|issn=0362-4331|language=en-US|first=The Athletic|last=Staff}}</ref> |- |Trener U-18 |{{ZD|ENG}} [[Jack Wilshere]] |<ref name="arsenal.com"/><ref name="Staff"/> |} == Uprava i menadžment == {| class="wikitable" |+Uprava Arsenala !Pozicija !Ime !{{Abbr|Ref.|Reference}} |- | rowspan="2" |Predsjednik |{{ZD|SAD}} [[Stan Kroenke]] |<ref name="Updates to the Arsenal Board">{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/updates-arsenal-board|title=Updates to the Arsenal Board|date=25. 7. 2024|website=Updates to the Arsenal Board|language=en|access-date=17. 7. 2024}}</ref><ref name="ReferenceA">{{Cite news|title=Arsenal: Stan and Josh Kroenke become Gunners co-chairs|url=https://www.bbc.com/sport/football/64964270|newspaper=BBC Sport|date=15. 3. 2023|access-date=17. 7. 2024|language=en-GB}}</ref> |- |{{ZD|SAD}} [[Josh Kroenke]] |<ref name="Updates to the Arsenal Board"/><ref name="ReferenceA"/> |- |Izvršni potpredsjednik |{{ZD|ENG}} Tim Lewis |<ref name="ReferenceA"/><ref>{{Cite news|title=Tim Lewis, the power behind the Kroenkes’ Arsenal throne|url=https://www.nytimes.com/athletic/3303501/2022/05/11/tim-lewis-power-kroenkes-arsenal-throne/|newspaper=The New York Times|access-date=17. 7. 2024|issn=0362-4331|language=en-US|first=James|last=McNicholas}}</ref> |- |Direktor |{{ZD|ENG}} [[Philip Harris]] |<ref name="Updates to the Arsenal Board"/><ref name="ReferenceA"/> |} {| class="wikitable" |+Menadžment !Pozicija !Ime !{{Abbr|Ref.|Reference}} |- |Generalni direktor |{{ZD|ENG}} Richard Garlick |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/richard-garlick-appointed-managing-director|title=Richard Garlick appointed Managing Director|date=25. 7. 2024|website=Richard Garlick appointed Managing Director|language=en|access-date=17. 7. 2024}}</ref><ref>{{Cite news|title=Arsenal appoint Garlick as new managing director|url=https://www.nytimes.com/athletic/5226703/2024/01/25/richard-garlick-arsenal-managing-director/|newspaper=The New York Times|access-date=17. 7. 2024|issn=0362-4331|language=en-US|first=James|last=McNicholas}}</ref> |- |Sportski direktor |''Upražnjeno''{{Efn|[[Edu Gaspar]] napustio je mjesto sportskog direktora u novembru 2024.}} | |- |Voditelj sportske medicine |{{ZD|ENG}} Zafar Iqbal |<ref>{{Cite web|url=https://dailycannon.com/2024/03/zafar-iqbal-arsenal/|title=Key Crystal Palace staff member joins Arsenal early|last=Critchlow|first=Dan|date=6. 3. 2024|language=en-US|access-date=17. 7. 2024}}</ref><ref>{{Cite news|title=Palace's head of sports medicine Iqbal to join Arsenal|url=https://www.nytimes.com/athletic/5157401/2023/12/22/zafar-iqbal-arsenal-crystal-palace/|newspaper=The New York Times|access-date=17. 7. 2024|issn=0362-4331|language=en-US|first=David|last=Ornstein}}</ref> |} == Ugovori i transferi == === Novi ugovori === {| class="wikitable" |+ !Datum !{{Abbr|Br.|Broj na dresu}} !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !Igrač !Tim !Vrsta ugovora !{{Abbr|Ref.|Reference}} |- |24. juni 2024 |31 |GK |{{NOG-ikona|EST}} [[Karl Hein (nogometaš)|Karl Hein]] |Prvi tim |Produžen ugovor |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/karl-hein-signs-new-contract|title=Karl Hein signs new contract|date=25. 7. 2024|website=Karl Hein signs new contract|language=en|access-date=18. 7. 2024}}</ref> |- | rowspan="7" |4. juli 2024 |39 |MF |{{ZD|ENG}} Harrison Dudziak | rowspan="9" |Akademija | rowspan="9" |Prvi profesionalni ugovor | rowspan="7" |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/seven-academy-players-sign-professional-contracts|title=Seven academy players sign professional contracts|date=25. 7. 2024|website=Seven academy players sign professional contracts|language=en|access-date=18. 7. 2024}}</ref> |- |42 |FW |{{ZD|ENG}} Sebastian Ferdinand |- |46 |FW |{{ZD|NIZ}} Ismeal Kabia |- |47 |DF |{{ZD|ALB}} Maldini Kacurri |- |48 |FW |{{ZD|ENG}} Osman Kamara |- |51 |DF |{{ZD|ENG}} Josh Nichols |- |55 |GK |{{ZD|ENG}} Brian Okonkwo |- |8. juli 2024 |74 |DF |{{ZD|VEL}} [[Brayden Clarke]] |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/brayden-clarke-signs-professional-contract|title=Brayden Clarke signs professional contract|date=25. 7. 2024|website=Brayden Clarke signs professional contract|language=en|access-date=18. 7. 2024}}</ref> |- |16. juli 2024 |62 |GK |{{ZD|KOL}} [[Alexei Rojas]] |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/alexei-rojas-signs-professional-contract-0|title=Alexei Rojas signs professional contract|date=25. 7. 2024|website=Alexei Rojas signs professional contract|language=en|access-date=18. 7. 2024}}</ref> |} === Kupljeni igrači === {| class="wikitable" |+ !Datum !{{Abbr|Br.|Broj na dresu}} !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !Igrač !Došao iz !Transfer odšteta !{{Abbr|Ref.|Reference}} |- |4. juli 2024 |22 |GK |{{NOG-ikona|ŠPA}} [[David Raya]] |{{ZD|ENG}} [[Brentford FC|Brentford]] |£27.0m |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/david-raya-joins-us-permanent-deal|title=David Raya joins us on a permanent deal|date=25. 7. 2024|website=David Raya joins us on a permanent deal|language=en|access-date=18. 7. 2024}}</ref> |- |29. juli 2024 |33 |DF |{{NOG-ikona|ITA}} [[Riccardo Calafiori]] |{{ZD|ITA}} [[Bologna FC 1909|Bologna]] |£33.6m + £8.4m |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/riccardo-calafiori-signs-arsenal|title=Riccardo Calafiori signs for Arsenal|date=11. 8. 2024|website=Riccardo Calafiori signs for Arsenal|language=en|access-date=10. 8. 2024}}</ref> |} === Prodani igrači === {| class="wikitable" |+ !Datum !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !Igrač !Otišao u !Transfer odšteta !{{Abbr|Ref.|Reference}} |- |2. august 2024 |MF |{{NOG-ikona|ENG}} [[Emile Smith Rowe]] |{{ZD|ENG}} [[Fulham FC|Fulham]] |£27.0m + £7.0m |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/emile-smith-rowe-joins-fulham|title=Emile Smith Rowe joins Fulham|date=11. 8. 2024|website=Emile Smith Rowe joins Fulham|language=en|access-date=10. 8. 2024}}</ref> |- | rowspan="2" |30. august 2024 |GK |{{NOG-ikona|ENG}} [[Aaron Ramsdale]] |{{ZD|ENG}} [[Southampton FC|Southampton]] |£18.0m + £7.0m |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/aaron-ramsdale-signs-southampton|title=Aaron Ramsdale signs for Southampton|date=15. 9. 2024|website=Aaron Ramsdale signs for Southampton|language=en|access-date=31. 8. 2024}}</ref> |- |FW |{{NOG-ikona|ENG}} [[Eddie Nketiah]] |{{ZD|ENG}} [[Crystal Palace FC|Crystal Palace]] |£25.0m + £5.0m |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/eddie-nketiah-joins-crystal-palace|title=Eddie Nketiah joins Crystal Palace|date=15. 9. 2024|website=Eddie Nketiah joins Crystal Palace|language=en|access-date=31. 8. 2024}}</ref> |} === Dolazeći posuđeni igrači === {| class="wikitable" |+ !Datum !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !Igrač !Posuđen od !Trajanje posudbe !Odšteta !{{Abbr|Ref.|Reference}} |- |30. august 2024 |GK |{{NOG-ikona|BRA}} [[Neto (nogometaš, rođen 1989)|Neto]] |{{ZD|ENG}} [[AFC Bournemouth|Bournemouth]] | rowspan="2" |Do kraja sezone |Nepoznato |<ref name="ReferenceB"/> |- |31. august 2024 |FW |{{NOG-ikona|ENG}} [[Raheem Sterling]] |{{ZD|ENG}} [[Chelsea FC|Chelsea]] |Besplatno |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/raheem-sterling-signs-arsenal-loan|title=Raheem Sterling signs for Arsenal on loan|date=15. 9. 2024|website=Raheem Sterling signs for Arsenal on loan|language=en|access-date=31. 8. 2024}}</ref> |} === Na posudbi === {| class="wikitable" |+ !Datum !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !Igrač !Posuđen !Trajanje posudbe !Odšteta !{{Abbr|Ref.|Reference}} |- |15. februar 2024 |FW |{{NOG-ikona|BRA}} [[Marquinhos (nogometaš, rođen 2003)|Marquinhos]] |{{ZD|BRA}} [[Fluminense]] |Januar 2025 | rowspan="6" |nepoznato |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/marquinhos-joins-fluminense-loan|title=Marquinhos joins Fluminense on loan|date=25. 7. 2024|website=Marquinhos joins Fluminense on loan|language=en|access-date=18. 7. 2024}}</ref> |- | rowspan="2" |15. juli 2024 |MF |{{NOG-ikona|BEL}} [[Albert Sambi Lokonga]] |{{ZD|ŠPA}} [[Sevilla FC|Sevilla]] | rowspan="5" |Do kraja sezone |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/sambi-lokonga-joins-sevilla-season-long-loan|title=Sambi Lokonga joins Sevilla on season-long loan|date=25. 7. 2024|website=Sambi Lokonga joins Sevilla on season-long loan|language=en|access-date=18. 7. 2024}}</ref> |- |DF |{{NOG-ikona|POR}} [[Nuno Tavares]] |{{ZD|ITA}} [[SS Lazio|Lazio]] |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/nuno-tavares-completes-loan-move-lazio|title=Nuno Tavares completes loan move to Lazio|date=25. 7. 2024|website=Nuno Tavares completes loan move to Lazio|language=en|access-date=18. 7. 2024}}</ref> |- |13. august 2024 |GK |{{NOG-ikona|EST}} [[Karl Hein (nogometaš)|Karl Hein]] |{{ZD|ŠPA}} [[Real Valladolid]] |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/karl-hein-joins-real-valladolid-loan|title=Karl Hein joins Real Valladolid on loan|date=31. 8. 2024|website=Karl Hein joins Real Valladolid on loan|language=en|access-date=25. 8. 2024}}</ref> |- |28. august 2024 |MF |{{NOG-ikona|POR}} [[Fábio Vieira (nogometaš, rođen 2000)|Fábio Vieira]] |{{ZD|POR}} [[FC Porto|Porto]] |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/fabio-vieira-joins-porto-season-long-loan|title=Fabio Vieira joins Porto on season-long loan|date=15. 9. 2024|website=Fabio Vieira joins Porto on season-long loan|language=en|access-date=31. 8. 2024}}</ref> |- |31. august 2024 |FW |{{NOG-ikona|ENG}} [[Reiss Nelson]] |{{ZD|ENG}} [[Fulham FC|Fulham]] |<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/reiss-nelson-joins-fulham-loan|title=Reiss Nelson joins Fulham on loan|date=15. 9. 2024|website=Reiss Nelson joins Fulham on loan|language=en|access-date=31. 8. 2024}}</ref> |} == Dresevi == '''Proizvođač:''' [[Adidas]] / '''Sponzor:''' [[Fly Emirates]] / '''Sponzor na rukavima:''' [[Ruanda|Visit Rwanda]] {| style="margin-left:auto; margin-right:auto; border:none;" |{{football kit | pattern_la = _arsenal2425h | pattern_b = _arsenal2425h | pattern_ra = _arsenal2425h | pattern_sh = _arsenal2425h | pattern_so = | leftarm = FFFFFF | body = F00000 | rightarm = FFFFFF | shorts = FFFFFF | socks = F00000 | title = Domaći<br>{{0}} }} |{{football kit | pattern_la = _arsenal2425h | pattern_b = _arsenal2425h | pattern_ra = _arsenal2425h | pattern_sh = _arsenal2425h2 | pattern_so = | leftarm = FFFFFF | body = F00000 | rightarm = FFFFFF | shorts = F40000 | socks = F00000 | title = Domaći alt.<br>{{0}} }} |{{football kit | pattern_la = _arsenal2425a | pattern_b = _arsenal2425a | pattern_ra = _arsenal2425a | pattern_sh = _arsenal2425a | pattern_so = | leftarm = 000000 | body = 000000 | rightarm = 000000 | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = Gostujući<br>{{0}} }} |{{football kit | pattern_la = _arsenal2425a | pattern_b = _arsenal2425a | pattern_ra = _arsenal2425a | pattern_sh = _arsenal2425a2 | pattern_so = | leftarm = 000000 | body = 000000 | rightarm = 000000 | shorts = FFFFFF | socks = 000000 | title = Gostujući alt.<br>{{0}} }} |{{football kit | pattern_la = _arsenal2425t | pattern_b = _arsenal2425t | pattern_ra = _arsenal2425t | pattern_sh = _arsenal2425t | pattern_so = _arsenal2425tl | leftarm = | body = | rightarm = | shorts = | socks = | title = Treći<br>{{0}} }} |{{football kit | pattern_la = _arsenal2425t | pattern_b = _arsenal2425t | pattern_ra = _arsenal2425t | pattern_sh = _arsenal2425t2 | pattern_so = _arsenal2425tl | leftarm = | body = | rightarm = | shorts = | socks = | title = Treći alt.<br>{{0}} }} |} {| style="margin-left:auto; margin-right:auto; border:none;" |{{football kit | pattern_la = _adidastirogk24sy | pattern_b = _adidastirogk24sy | pattern_ra = _adidastirogk24sy | pattern_sh = _adidastirogk24syP | pattern_so = _adidastirogk23syP | leftarm = DDFF00 | body = DDFF00 | rightarm = DDFF00 | shorts = DDFF00 | socks = DDFF00 | title = {{small|Golman<sup>1</sup>}}<br>{{0}} }} |{{football kit | pattern_la = _adidastirogk24rm | pattern_b = _adidastirogk24rm | pattern_ra = _adidastirogk24rm | pattern_sh = _adidastirogk24rmP | pattern_so = _adidastirogk23rmP | leftarm = FF45A5 | body = FF45A5 | rightarm = FF45A5 | shorts = FF45A5 | socks = FF45A5 | title = {{small|Golman<sup>2</sup>}}<br>{{0}} }} |{{football kit | pattern_la = _arsenal2425gkt | pattern_b = _arsenal2425gkt | pattern_ra = _arsenal2425gkt | pattern_sh = _arsenal2425gkt | pattern_so = _3_stripes_white | leftarm = 000000 | body = 000000 | rightarm = 000000 | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = {{small|Golman<sup>3</sup>}}<br>{{0}} }} |{{football kit | pattern_la = _adidastirogk24bP1 | pattern_b = _adidastirogk24bP | pattern_ra = _adidastirogk24bP1 | pattern_sh = _adidastirogk23bP | pattern_so = _adidastirogk23bP | leftarm = 000000 | body = 000000 | rightarm = 000000 | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = {{small|Golman<sup>4</sup>}}<br>{{0}} }} |} ===Korištenje dreseva=== {{Updated|23. novembra 2024}} {| class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Dres !! Kombinacija !! Korišten |- | '''Domaći''' | Crveno tijelo, bijeli rukavi, bijeli šorc i crvene čarape. | {{bulleted list | Korišten na svim domaćim utakmicama. | Premier League: korišten u gostima protiv: Manchester City, Newcastle United i Chelsea. <!-- | FA kup: | EFL kup: --> | UEFA Liga prvaka: korišten u gostima protiv: Atalanta i Inter Milan. }} |- | '''Domaći''' alt. | Crveno tijelo, bijeli rukavi, crveni šorc i crvene čarape. | <!--{{bulleted list | Premier League: | FA kup: | EFL kup: | UEFA Liga prvaka: }}--> |- | '''Gostujući''' | Crni dres, crni šorc i crne čarape. | {{bulleted list | Premier League: Korišten u gostima protiv: Aston Villa i Tottenham Hotspur. <!-- | FA kup: --> | EFL kup: Korišten u gostima protiv: Preston North End. <!-- | UEFA Liga prvaka: --> }} |- | '''Gostujući''' alt. | Crni dres, bijeli šorc i crne čarape. | <!--{{bulleted list | Premier League: | FA kup: | EFL kup: | UEFA Liga prvaka: }}--> |- | '''Treći''' | Plavi dres, tamnoplavi šorc i tamnoplave čarape. | <!--{{bulleted list | Premier League: | FA kup: | EFL kup: | UEFA Liga prvaka: }}--> |- | '''Treći''' alt. | Plavi dres, svjetloplavi šorc i tamnoplave čarape. | {{bulleted list | Premier League: Korišten u gostima protiv Bournemouth. <!--| FA kup: | EFL kup: | UEFA Liga prvaka: --> }} |- | '''Golman'''<sup>1</sup> | Žuti dres, žuti šorc i žute čarape. | {{bulleted list | Premier League: Korišten kući protiv: Leicester City i Liverpool; Korišten u gostima protiv: Aston Villa, Manchester City, Newcastle United i Chelsea. <!-- | FA kup:--> | EFL kup: Korišten kući protiv: Bolton Wanderers. | UEFA Liga prvaka: Korišten kući protiv: Paris Saint-Germain i Shakhtar Donetsk; Korišten u gostima protiv: Atalanta i Inter Milan. }} |- | '''Golman'''<sup>2</sup> | Rozi dres, rozi šorc i roze čarape. | {{bulleted list | Premier League: Korišten u gostima protiv: Tottemham Hotspur. <!-- | FA kup: --> | EFL kup: Korišten u gostima protiv: Preston North End. <!-- | UEFA Liga prvaka: --> }} |- | '''Golman'''<sup>3</sup> | Crni dres, crni šorc i crne čarape. | <!--{{bulleted list | Premier League: | FA kup: | EFL kup: | UEFA Liga prvaka: }}--> |- | '''Golman'''<sup>4</sup> | Crnosivi dres, crni šorc i crne čarape. | {{bulleted list | Premier League: korišteno kod kuće protiv: Wolverhampton Wanderers, Brighton & Hove Albion, Southampton i Nottingham Forest. <!-- | FA kup: | EFL kup: | UEFA Liga prvaka: --> }} |- | '''Golman'''<sup>5</sup> | Žuti dres, žuti šorc i žute čarape. | {{bulleted list | Premier League: Korišten u gostima protiv Bournemouth. <!-- | FA Cup: | EFL Cup: | Champions League: --> }} |} == Pred-sezona i prijateljske utakmice == {{legend inline|#CCFFCC|Pobjeda|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend inline|#FFFFCC|Nerješeno|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend inline|#FFCCCC|Izgubljeno|border=1px solid #AAAAAA}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 24. juli 2024. |vrijeme = 19:30 [[Pacifička vremenska zona|PDT]] <br> 04:30 |historija = |tim1 = Arsenal {{ZD|ENG}} |rezultat = 1–1 |jedanaesterci1 = *[[Martin Ødegaard|Ødegaard]] {{pengol}} *[[Oleksandr Zinchenko (nogometaš)|Zinchenko]] {{pengol}} *[[Jorginho (nogometaš, rođen 1991)|Jorginho]] {{pengol}} *[[Leandro Trossard|Trossard]] {{Penpromašaj}} *[[Gabriel Jesus]] {{pengol}} *[[Jakub Kiwior|Kiwior]] {{pengol}} |jedanaesterci = 5–4 |jedanaesterci2 = *{{pengol}} [[Antoine Semenyo|Semenyo]] *{{Penpromašaj}} [[Philip Billing|Billing]] *{{pengol}} [[Dango Ouattara|Ouattara]] *{{pengol}} [[Adam Smith (nogometaš, rođen 1991)|Smith]] *{{pengol}} [[Daniel Jebbison|Jebbison]] *{{Penpromašaj}} [[Ryan Christie|Christie]] |izvještaj = https://www.arsenal.com/fixture/arsenal/2024-Jul-25/arsenal-bournemouth-match-report |tim2 = {{ZD|ENG}} [[AFC Bournemouth|Bournemouth]] |golovi1 = *[[Fábio Vieira (nogometaš, rođen 2000)|Vieira]] {{gol|18}} |golovi2 = *[[Antoine Semenyo|Semenyo]] {{gol|73}} |stadion = [[Dignity Health Sports Park]] |runda = Prijateljska |lokacija = [[Carson, Kalifornija|Carson]], [[Sjedinjene Američke Države|SAD]] |gledalaca = 13.000 |sudac = Brandon Stevis ([[Nogometni savez Sjedinjene Američke Države|SAD]]) |ishod = N |kartoni1=[[Jurriën Timber|Timber]] {{žuti karton|53}}|kartoni2=[[Illya Zabarnyi|Zabarnyi]] {{žuti karton|33}} [[Lewis Cook (nogometaš, rođen 1997)|Cook]] {{žuti karton|69}}}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 27. juli 2024. |vrijeme = 17:00 [[Pacifička vremenska zona|PDT]] <br> 02:00 |historija = |tim1 = Arsenal {{ZD|ENG}} |rezultat = 2–1 |izvještaj = https://www.arsenal.com/fixture/arsenal/2024-Jul-28/arsenal-manchester-united-match-report |tim2 = {{ZD|ENG}} [[Manchester United FC|Manchester United]] |golovi1 = *[[Gabriel Jesus]] {{gol|26}} *[[Gabriel Martinelli|Martinelli]] {{gol|81}} |golovi2 = *[[Rasmus Højlund|Højlund]] {{gol|10}} |jedanaesterci = 3–4 |jedanaesterci1 = *[[Fábio Vieira (nogometaš, rođen 2000)|Vieira]] {{pengol}} *[[Kai Havertz|Havertz]] {{Penpromašaj}} *[[Jakub Kiwior|Kiwior]] {{Penpromašaj}} *[[Gabriel Martinelli|Martinelli]] {{pengol}} *[[Gabriel Magalhães|Gabriel]] {{pengol}} |jedanaesterci2 = *{{pengol}} [[Scott McTominay|McTominay]] *{{pengol}} [[Jonny Evans|Evans]] *{{Penpromašaj}} [[Ethan Wheatley|Wheatley]] *{{pengol}} [[Christian Eriksen|Eriksen]] *{{pengol}} [[Jadon Sancho|Sancho]] |stadion = [[SoFi Stadium]] |runda = Prijateljska |lokacija = [[Los Angeles]], SAD |gledalaca = 62.486 |sudac = Timothy Ford ([[Nogometni savez Sjedinjene Američke Države|SAD]]) |ishod = POB }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 31. juli 2024. |vrijeme = 19:30 [[Istočna vremenska zona (Sjeverna Amerika)|EDT]] <br> 01:30 |historija = |tim1 = [[Liverpool FC|Liverpool]] {{ZD|ENG}} |rezultat = 2–1 |izvještaj = https://www.arsenal.com/fixture/arsenal/2024-Jul-31/liverpool-arsenal-match-report |tim2 = {{ZD|ENG}} Arsenal |golovi1 = *[[Mohamed Salah|Salah]] {{gol|13}} *[[Fábio Carvalho (nogometaš, rođen 2002)|Carvalho]] {{gol|34}} |golovi2 = *[[Kai Havertz|Havertz]] {{gol|40}} |kartoni1= [[Wataru Endō|Endō]] {{žuti karton|80}} |stadion = [[Lincoln Financial Field]] |runda = Prijateljska |lokacija = [[Philadelphia]], SAD |gledalaca = 69.879 |sudac = Ramy Touchan ([[Nogometni savez Sjedinjene Američke Države|SAD]]) |ishod = POR }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 7. august 2024. |vrijeme = 19:00 |historija = |tim1 = Arsenal {{ZD|ENG}} |rezultat = 4–1 |izvještaj = https://www.arsenal.com/fixture/arsenal/2024-Aug-07/arsenal-4-1-bayer-04-leverkusen-match-report |tim2 = {{ZD|NJE}} [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |golovi1 = *[[Oleksandr Zinchenko (nogometaš)|Zinchenko]] {{gol|8}} *[[Leandro Trossard|Trossard]] {{gol|9}} *[[Gabriel Jesus]] {{gol|38}} *[[Kai Havertz|Havertz]] {{gol|65}} |golovi2 = *[[Adam Hložek|Hložek]] {{gol|76}} |kartoni2= [[Gustavo Puerta|Puerta]] {{žuti karton|89}} |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = Prijateljska |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = 50.000 |sudac = Samuel Barrott ([[Nogometni savez Engleske|Engleska]]) |ishod = POB }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 11. august 2024. |vrijeme = 15:00 |historija = |tim1 = Arsenal {{ZD|ENG}} |rezultat = 2–0 |izvještaj = https://www.arsenal.com/fixture/arsenal/2024-Aug-11/arsenal-olympique-lyonnais-match-report |tim2 = {{ZD|FRA}} [[Olympique Lyonnais|Lyon]] |golovi1 = *[[William Saliba|Saliba]] {{gol|9}} *[[Gabriel Magalhães|Gabriel]] {{gol|27}} |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = [[Emirates Cup 2024.|Emirates Cup]] |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = [[Craig Pawson]] ([[Nogometni savez Engleske|Engleska]]) |ishod = POB }} == Takmičenje == === Sveukupna statistika === {{Fb overview |c=5 |c1=[[Premier League 2024/2025.|Premier League]] |fm1=17. August 2024. |lm1=25. Maj 2025. |sr1=1. kolo |fp1=TBD |w1=6 |d1=4 |l1=2 |f1=21 |a1=12 |c2=[[FA kup 2024/2025.|FA kup]] |fm2=10–13 Januar 2025. |lm2=TBD |sr2=Treća runda |fp2=TBD |w2=0 |d2=0 |l2=0 |f2=0 |a2=0 |c3=[[Engleski Liga kup 2024/2025.|Engleski Liga kup]] |fm3=25. Septembar 2024. |lm3=TBD |sr3=Treća runda |fp3=TBD |w3=2 |d3=0 |l3=0 |f3=8 |a3=1 |c4=[[UEFA Liga prvaka 2024/2025.|UEFA Liga prvaka]] |fm4=19. Septembar 2024. |lm4=TBD |sr4=Ligaška faza |fp4=TBD |w4=2 |d4=1 |l4=1 |f4=3 |a4=1 |u=23. novembar 2024 |s=[https://int.soccerway.com/teams/england/arsenal-fc/ Soccerway] }} === Premier League === {{Main|Premier League 2024/2025.}} ==== Tabela ==== {{:Premier League 2024/2025.|showteam=ARS}} ==== Statistika u Premier League ==== {{Fb_rs |dp=4 |dn=2 |di=0 |ddg=15 |dpg=6 |gp=2 |gn=2 |gi=2 |gdg=6 |gpg=6 }} ==== Rezultati po kolima ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | rnd4=[[Sjevernolondonski derbi|4]]| rnd5=[[Derbi Arsenal–Manchester City|5]]| rnd11=[[Rivalstvo Arsenal–Chelsea|11]]| rnd14=[[Derbi Arsenal–Manchester United|14]]| rnd21=[[Sjevernolondonski derbi|21]]| rnd24=[[Derbi Arsenal–Manchester City|24]]| rnd28=[[Derbi Arsenal–Manchester United|28]]| rnd29=[[Rivalstvo Arsenal–Chelsea|29]] | header=Kolo | label1=Stadion | res1=[[Stadion Emirates|H]]/[[Villa Park|A]]/H/[[Stadion Tottenham Hotspur|A]]/[[Gradski stadion u Manchesteru|A]]/H/H/[[Dean Court|A]]/H/[[St James' Park|A]]/[[Stamford Bridge (stadion)|A]]/H/[[Stadion London|A]]/H/[[Craven Cottage|A]]/H/[[Selhurst Park|A]]/H/[[Stadion Brentford Community|A]]/[[Stadion Falmer|A]]/H/H/[[Stadion Molineux|A]]/H/[[Stadion King Power|A]]/H/[[City Ground|A]]/[[Old Trafford|A]]/H/H/[[Goodison Park|A]]/H/[[Portman Road|A]]/H/H/[[Anfield|A]]/H/[[Stadion St Mary's|A]] | label2=Rezultat | res2=W/W/D/W/D/W/W/L/D/L/D/W | label3=Pozicija | pos3=2/3/4/2/4/3/3/3/3/5/4/4 | label4=Bodovi | pos4=3p/6p/7p/10p/11p/14p/17p/17p/18p/18p/19p/22p | color_W=green2|text_W=Pobjeda | color_D=yellow2|text_D=Nerješeno | color_L=red2|text_L=Izgubljeno | color_P=lightgrey|text_P=Otkazano | text_H=Domaćin|text_A=Gost | color_1=1st|color_2–4=green1|color_5=blue1|color_18–20=red1<!--|color_X=gold where X is the number of points required to win the league, if the League is won by Arsenal--> | source=[https://www.premierleague.com/tables Premier League] | update=23. novembar 2024 | notes={{plainlist| * Pozicije su nakon završenog kola, a ne nakon odigrane utakmice utakmice ili dana. }}}} ==== Utakmice ==== {{legend inline|#CCFFCC|Pobjeda|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend inline|#FFFFCC|Nerješeno|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend inline|#FFCCCC|Izgubljeno|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend inline|#FFFFFF|Buduća utakmica|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#BBBBBB|Odgođeno|border=1px solid #AAAAAA}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 17. august 2024. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = 2–0 |izvještaj = https://www.premierleague.com/match/115828 |tim2 = [[Wolverhampton Wanderers FC|Wolverhampton Wanderers]] |golovi1 = *[[Kai Havertz|Havertz]] {{gol|25}} *[[Bukayo Saka|Saka]] {{gol|74}} |golovi2 = |kartoni1= [[Bukayo Saka|Saka]] {{žuti karton|60}}<br>[[Gabriel Jesus]] {{žuti karton|88}} |kartoni2= [[João Gomes (nogometaš, rođen 2001)|Gomes]] {{žuti karton|23}}<br>[[Toti Gomes|Toti]] {{žuti karton|38}} |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 1 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = 60.261 |sudac = [[Jarred Gillett]] |ishod = POB |iu=[[Bukayo Saka]] (ARS)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 24. august 2024. |vrijeme = 18:30 |historija = |tim1 = [[Aston Villa FC|Aston Villa]] |rezultat = 0–2 |izvještaj = https://www.premierleague.com/match/115837 |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = *[[Leandro Trossard|Trossard]] {{gol|67}} *[[Thomas Partey|Partey]] {{gol|77}} |kartoni1= [[Amadou Onana|Onana]] {{žuti karton|72}} |kartoni2= [[Declan Rice|Rice]] {{žuti karton|45+3}}<br>[[Gabriel Magalhães|Gabriel]] {{žuti karton|57}}<br>[[Martin Ødegaard|Ødegaard]] {{žuti karton|89}} |stadion = [[Villa Park]] |runda = 2 |lokacija = [[Aston]] |gledalaca = |sudac = [[Michael Oliver (nogometni sudac)|Michael Oliver]] |ishod = POB |iu=[[David Raya]] (ARS)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 31. august 2024. |vrijeme = 13:30 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = 1–1 |izvještaj = https://www.premierleague.com/match/115847 |tim2 = [[Brighton & Hove Albion FC|Brighton & Hove Albion]] |golovi1 = *[[Kai Havertz|Havertz]] {{gol|38}} |golovi2 = *[[João Pedro (nogometaš, rođen 2001)|João Pedro]] {{gol|58}} |kartoni1= [[Declan Rice|Rice]] {{crveni karton|2|42|49}}<br>[[Thomas Partey|Partey]] {{žuti karton|45+3}}<br>[[Jurrien Timber|Timber]] {{žuti karton|70}}<br>[[David Raya|Raya]] {{žuti karton|90+4}} |kartoni2= [[Yankuba Minteh|Minteh]] {{žuti karton|70}}<br>[[João Pedro (nogometaš, rođen 2001)|João Pedro]] {{žuti karton|90+6}} |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 3 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = 60.326 |sudac = [[Chris Kavanagh (nogometni sudac)|Chris Kavanagh]] |ishod = N |iu=[[João Pedro (nogometaš, rođen 2001)|João Pedro]] (BHA)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 15. septembar 2024. |vrijeme = 15:00 |historija = [[Sjevernolondonski derbi]] |tim1 = [[Tottenham Hotspur FC|Tottenham Hotspur]] |rezultat = 0–1 |izvještaj = https://www.premierleague.com/match/115865 |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = *[[Gabriel Magalhães|Gabriel]] {{gol|64}} |kartoni1= [[Destiny Udogie|Udogie]] {{žuti karton|27}}<br>[[Rodrigo Bentancur|Bentancur]] {{žuti karton|32}}<br>[[Guglielmo Vicario|Vicario]] {{žuti karton|37}}<br>[[Dejan Kulusevski|Kulusevski]] {{žuti karton|45+2}}<br>[[Micky van de Ven|Van de Ven]] {{žuti karton|45+2}} |kartoni2= [[William Saliba|Saliba]] {{žuti karton|15}}<br>[[Jurrien Timber|Timber]] {{žuti karton|35}}<br>[[Jorginho (nogometaš, rođen 1991)|Jorginho]] {{žuti karton|49}} |stadion = [[Stadion Tottenham Hotspur]] |runda = 4 |lokacija = [[Tottenham]] |gledalaca = 61.645 |sudac = [[Jarred Gillett]] |ishod = POB |iu=[[Gabriel Magalhães]] (ARS)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 22. septembar 2024. |vrijeme = 17:30 |historija = |tim1 = [[Manchester City FC|Manchester City]] |rezultat = 2–2 |izvještaj = https://www.premierleague.com/match/115873 |tim2 = Arsenal |golovi1 = *[[Erling Haaland|Haaland]] {{gol|9}} *[[John Stones|Stones]] {{gol|90+8}} |golovi2 = *[[Riccardo Calafiori|Calafiori]] {{gol|22}} *[[Gabriel Magalhães|Gabriel]] {{gol|45+1}} |kartoni1= [[Ederson (nogometaš, rođen 1993)|Ederson]] {{žuti karton|23}}<br>[[Rúben Dias|Dias]] {{žuti karton|45+1}}<br>[[Bernardo Silva|Silva]] {{žuti karton|90+1}} |kartoni2= [[Leandro Trossard|Trossard]] {{crveni karton|2|34|45+8}}<br>[[Thomas Partey|Partey]] {{žuti karton|45+7}}<br>[[Myles Lewis-Skelly|Lewis-Skelly]] {{žuti karton|65}}<br>[[Declan Rice|Rice]] {{žuti karton|83}}<br>[[Gabriel Jesus]] {{žuti karton|90+6}} |stadion = [[Gradski stadion u Manchesteru|Etihad]] |runda = 5 |lokacija = [[Manchester]] |gledalaca = 55.097 |sudac = [[Michael Oliver (nogometni sudac)|Michael Oliver]] |ishod = N |iu=[[David Raya]] (ARS)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 28. septembar 2024. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = 4–2 |izvještaj = https://www.premierleague.com/match/115877 |tim2 = [[Leicester City FC|Leicester City]] |golovi1 = *[[Gabriel Martinelli|Martinelli]] {{gol|20}} *[[Leandro Trossard|Trossard]] {{gol|45+1}} *[[Wilfred Ndidi|Ndidi]] {{gol|90+4|a.g.}} *[[Kai Havertz|Havertz]] {{gol|90+9}} |golovi2 = *[[James Justin|Justin]] {{gol|47||63}} |kartoni1 = [[William Saliba|Saliba]] {{žuti karton|46}}<br>[[Riccardo Calafiori|Calafiori]] {{žuti karton|49}} |kartoni2 = [[Jamie Vardy|Vardy]] {{žuti karton|21}}<br>[[Wilfred Ndidi|Ndidi]] {{žuti karton|31}}<br>[[Oliver Skipp|Skipp]] {{žuti karton|50}}<br>[[Facundo Buonanotte|Buonanotte]] {{žuti karton|70}} |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 6 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = 60.323 |sudac = [[Samuel Barrott]] |ishod = POB |iu=[[Bukayo Saka]] (ARS)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 5. oktobar 2024. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = 3–1 |izvještaj = https://www.premierleague.com/match/115887 |tim2 = [[Southampton FC|Southampton]] |golovi1 = *[[Kai Havertz|Havertz]] {{gol|58}} *[[Gabriel Martinelli|Martinelli]] {{gol|68}} *[[Bukayo Saka|Saka]] {{gol|88}} |golovi2 = *[[Cameron Archer|Archer]] {{gol|55}} |kartoni1 = |kartoni2 = [[Kyle Walker-Peters|Walker-Peters]] {{žuti karton|23}}<br>[[Jan Bednarek|Bednarek]] {{žuti karton|34}}<br>[[Tyler Dibling|Dibling]] {{žuti karton|38}} |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 7 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = 60.307 |sudac = [[Tony Harrington]] |ishod = POB |iu=[[Bukayo Saka]] (ARS)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 19. oktobar 2024. |vrijeme = 18:30 |historija = |tim1 = [[AFC Bournemouth|Bournemouth]] |rezultat = 2–0 |izvještaj = https://www.premierleague.com/match/115897 |tim2 = Arsenal |golovi1 = *[[Ryan Christie|Christie]] {{gol|70}} *[[Justin Kluivert|Kluviert]] {{gol|79|pen.}} |golovi2 = |kartoni1 = [[Antoine Semenyo|Semenyo]] {{žuti karton|63}} |kartoni2 = [[William Saliba|Saliba]] {{crveni karton|0|30}}<br>[[Ben White (nogometaš)|White]] {{žuti karton|68}} |stadion = [[Dean Court|Vitality Stadium]] |runda = 8 |lokacija = [[Kings Park, Boscombe|Kings Park]] |gledalaca = 11.235 |sudac = [[Robert Jones (nogometni sudac)|Robert Jones]] |ishod = POR |iu=[[Justin Kluivert]] (BOU)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 27. oktobar 2024. |vrijeme = 17:30 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = 2–2 |izvještaj = https://www.premierleague.com/match/115907 |tim2 = [[Liverpool FC|Liverpool]] |golovi1 = *[[Bukayo Saka|Saka]] {{gol|9}} *[[Mikel Merino|Merino]] {{gol|43}} |golovi2 = *[[Virgil van Dijk|Van Dijk]] {{gol|18}} *[[Mohamed Salah|Salah]] {{gol|81}} |kartoni1 = [[David Raya|Raya]] {{žuti karton|66}}<br>[[Gabriel Jesus]] {{žuti karton|90+8}} |kartoni2 = [[Alexis Mac Allister|Mac Allister]] {{žuti karton|33}}<br>[[Darwin Núñez|Núñez]] {{žuti karton|90+4}} |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 9 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = 60.383 |sudac = [[Anthony Taylor (nogometni sudac)|Anthony Taylor]] |ishod = N |iu=[[Mohamed Salah]] (LIV)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 2. novembar 2024. |vrijeme = 13:30 |historija = |tim1 = [[Newcastle United FC|Newcastle United]] |rezultat = 1–0 |izvještaj = https://www.premierleague.com/match/115922 |tim2 = Arsenal |golovi1 = *[[Alexander Isak|Isak]] {{gol|12}} |golovi2 = |kartoni1 = [[Fabian Schär|Schär]] {{žuti karton|39}}<br>[[Joe Willock|Willock]] {{žuti karton|62}}<br>[[Sandro Tonali|Tonali]] {{žuti karton|71}}<br>[[Nick Pope (nogometaš)|Pope]] {{žuti karton|90+4}} |kartoni2 = [[Mikel Merino|Merino]] {{žuti karton|56}}<br>[[Jurriën Timber|Timber]] {{žuti karton|66}}<br>[[Jorginho (nogometađ, rođen 1991)|Jorginho]] {{žuti karton|88}}<br>[[Kai Havertz|Havertz]] {{žuti karton|90+7}} |stadion = [[St James' Park]] |runda = 10 |lokacija = [[Newcastle upon Tyne]] |gledalaca = 52.249 |sudac = [[John Brooks (nogometni sudac)|John Brooks]] |ishod = POR |iu=[[Alexander Isak]] (NEW)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 10. novembar 2024. |vrijeme = 17:30 |historija = [[Rivalstvo Arsenal–Chelsea]] |tim1 = [[Chelsea FC|Chelsea]] |rezultat = 1–1 |izvještaj = https://www.premierleague.com/match/115929 |tim2 = Arsenal |golovi1 = *[[Pedro Neto|Neto]] {{gol|70}} |golovi2 = *[[Gabriel Martinelli|Martinelli]] {{gol|60}} |kartoni1 = [[Levi Colwill|Colwill]] {{žuti karton|21}}<br>[[Pedro Neto|Neto]] {{žuti karton|33}}<br>[[Noni Madueke|Madueke]] {{žuti karton|45+1}}<br>[[Marc Cucurella|Cucurella]] {{žuti karton|80}} |kartoni2 = [[Ben White (nogometaš)|White]] {{žuti karton|39}}<br>[[Kai Havertz|Havertz]] {{žuti karton|56}} |stadion = [[Stamford Bridge (stadion)|Stamford Bridge]] |runda = 11 |lokacija = [[Fulham]] |gledalaca = |sudac = [[Michael Oliver (nogometni sudac)|Michael Oliver]] |ishod = N |iu=[[Pedro Neto]] (CHE)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 23. novembar 2024. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = 3–0 |izvještaj = https://www.premierleague.com/match/115937 |tim2 = [[Nottingham Forest FC|Nottingham Forest]] |golovi1 = *[[Bukayo Saka|Saka]] {{gol|15}} *[[Thomas Partey|Partey]] {{gol|52}} *[[Ethan Nwaneri|Nwaneri]] {{gol|86}} |golovi2 = |kartoni1 = [[Bukayo Saka|Saka]] {{žuti karton|44}}<br>[[Jorginho (nogometaš, rođen 1991)|Jorginho]] {{žuti karton|24}}<br>[[Gabriel Jesus]] {{žuti karton|31}} |kartoni2 = [[Ola Aina|Aina]] {{žuti karton|45+5}}<br>[[Ryan Yates|Yates]] {{žuti karton|69}} |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 12 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = 60.298 |sudac = [[Simon Hooper]] |ishod = POB |iu=[[Bukayo Saka]] (ARS)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 30. novembar 2024. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = [[West Ham United FC|West Ham United]] |rezultat = |izvještaj = |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion London]] |runda = 13 |lokacija = [[Stratford, London|Stratford]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 3. decembar 2024. |vrijeme = 20:45 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[Manchester United FC|Manchester United]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 14 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 7. decembar 2024. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = [[Fulham FC|Fulham]] |rezultat = |izvještaj = |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Craven Cottage]] |runda = 15 |lokacija = [[Fulham]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 14. decembar 2024. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[Everton FC|Everton]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 16 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 21. decembar 2024. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = [[Crystal Palace FC|Crystal Palace]] |rezultat = |izvještaj = |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Selhurst Park]] |runda = 17 |lokacija = [[Selhurst]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 26. decembar 2024. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[Ipswich Town FC|Ipswich Town]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 18 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 29. decembar 2024. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = [[Brentford FC|Brentford]] |rezultat = |izvještaj = |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Brentford Community|Gtech Community Stadium]] |runda = 19 |lokacija = [[Brentford]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 4. januar 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = [[Brighton & Hove Albion FC|Brighton & Hove Albion]] |rezultat = |izvještaj = |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Falmer]] |runda = 20 |lokacija = [[Falmer]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 14. januar 2025. |vrijeme = 20:45 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[Tottenham Hotspur FC|Tottenham Hotspur]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 21 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 18. januar 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[Aston Villa FC|Aston Villa]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 22 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 25. januar 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = [[Wolverhampton Wanderers FC|Wolverhampton Wanderers]] |rezultat = |izvještaj = |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Molineux]] |runda = 23 |lokacija = [[Wolverhampton]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 1. februar 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[Manchester City FC|Manchester City]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 24 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 15. februar 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = [[Leicester City FC|Leicester City]] |rezultat = |izvještaj = |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion King Power]] |runda = 25 |lokacija = [[Leicester]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 22. februar 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[West Ham United FC|West Ham United]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 26 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 25. februar 2025. |vrijeme = 20:45 |historija = |tim1 = [[Nottingham Forest FC|Nottingham Forest]] |rezultat = |izvještaj = |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[City Ground]] |runda = 27 |lokacija = [[West Bridgford]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 8. mart 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = [[Manchester United FC|Manchester United]] |rezultat = |izvještaj = |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Old Trafford]] |runda = 28 |lokacija = |gledalaca = [[Trafford]] |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 15. mart 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[Chelsea FC|Chelsea]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 29 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 1. april 2025. |vrijeme = 20:45 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[Fulham FC|Fulham]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 30 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 5. april 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = [[Everton FC|Everton]] |rezultat = |izvještaj = |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Goodison Park]] |runda = 31 |lokacija = [[Walton, Liverpool|Walton]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 12. april 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[Brentford FC|Brentford]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 32 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 19. april 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = [[Ipswich Town FC|Ipswich Town]] |rezultat = |izvještaj = |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Portman Road]] |runda = 33 |lokacija = [[Ipswich]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 26. april 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[Crystal Palace FC|Crystal Palace]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 34 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 3. maj 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[AFC Bournemouth|Bournemouth]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 35 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 10. maj 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = [[Liverpool FC|Liverpool]] |rezultat = |izvještaj = |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Anfield]] |runda = 36 |lokacija = [[Liverpool]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 18. maj 2025. |vrijeme = 16:00 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[Newcastle United FC|Newcastle United]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 37 |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 25. maj 2025. |vrijeme = 17:00 |historija = |tim1 = [[Southampton FC|Southampton]] |rezultat = |izvještaj = |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion St. Mary's]] |runda = 38 |lokacija = [[Southampton]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} === FA kup === {{Main|FA kup 2024/2025.}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 10–13 januar 2025. |vrijeme = 17:30 |historija = |tim1 = |rezultat = |izvještaj = |tim2 = |golovi1 = |golovi2 = |stadion = |runda = Treća runda |lokacija = |gledalaca = |sudac = |ishod = }} === Engleski Liga-kup === {{Main|Engleski Liga-kup 2024/2025.}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 25. septembar 2024. |vrijeme = 20:45 |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = 5–1 |izvještaj = https://www.efl.com/match-centre/g2484355 |tim2 = [[Bolton Wanderers FC|Bolton Wanderers]] |golovi1 = *[[Declan Rice|Rice]] {{gol|16}} *[[Ethan Nwaneri|Nwaneri]] {{gol|37||49}} *[[Raheem Sterling|Sterling]] {{gol|64}} *[[Kai Havertz|Havertz]] {{gol|77}} |golovi2 = *[[Aaron Collins (nogometaš)|Collins]] {{gol|53}} |kartoni1 = [[Riccardo Calafiori|Calafiori]] {{žuti karton|34}} |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = Treća runda |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = 59.056 |sudac = Josh Smith |ishod = POB }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 30. oktobar 2024. |vrijeme = 20:45 |historija = |tim1 = [[Preston North End FC|Preston North End]] |rezultat = 0–3 |izvještaj = https://www.efl.com/match-centre/g2487525 |tim2 = Arsenal |golovi1 = |golovi2 = *[[Gabriel Jesus]] {{gol|24}} *[[Ethan Nwaneri|Nwaneri]] {{gol|33}} *[[Kai Havertz|Havertz]] {{gol|57}} |kartoni1 = [[Kaine Kesler-Hayden|Kesler-Hayden]] {{žuti karton|23}}<br>[[Andrew Hughes (nogometaš, rođen 1992)|Hughes]] {{žuti karton|55}}<br>[[Stefán Teitur Þórðarson|Þórðarson]] {{žuti karton|73}}<br>[[Mads Frøkjær-Jensen|Frøkjær-Jensen]] {{žuti karton|83}} |stadion = [[Deepdale]] |runda = Četvrta runda |lokacija = [[Preston, Lancashire|Preston]] |gledalaca = 21.811 |sudac = [[Peter Bankes]] |ishod = POB }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 16. decembar 2024. |vrijeme = |historija = |tim1 = Arsenal |rezultat = |izvještaj = |tim2 = [[Crystal Palace FC|Crystal Palace]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 1/4 finale |lokacija = [[Holloway, London|Holloway]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} === UEFA Liga prvaka === {{Main|UEFA Liga prvaka 2024/2025.}} ====Ligaška faza==== Arsenal je sa 72.000 [[UEFA koeficijent|UEFA-inim koeficijentom]] bio uvršten u šešir broj 2. Žrijeb ligaške faze se održao 29. augusta 2024.<ref>{{Cite web|url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/0290-1bbaa109447c-6dbed8c6fe14-1000--champions-league-league-phase-draw-all-36-teams-learn-their/|title=Champions League league phase draw: All 36 teams learn their opponents {{!}} UEFA Champions League|last=UEFA.com|date=29. 8. 2024|website=UEFA.com|language=en|access-date=31. 8. 2024}}</ref> Arsenal će igrati protiv [[Paris Saint-Germain FC|PSG]] i [[FC Inter Milano|Inter]] (šešir broj 1), [[FK Šahtar Donjeck|Šahtar]] i [[Atalanta BC|Atalanta]] (šešir broj 3) te protiv [[AS Monaco FC|Monaco]] i debitanta [[Girona FC|Girone]] (šešir broj 4).<ref>{{Cite web|url=https://www.arsenal.com/news/arsenals-eight-champions-league-opponents-drawn|title=Arsenal's eight Champions League opponents drawn|date=15. 9. 2024|website=Arsenal's eight Champions League opponents drawn|language=en|access-date=31. 8. 2024}}</ref> =====Tabela ligaške faze===== <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=WDL |section=Table |show_limit=5 |class_rules= |source=UEFA<ref>{{cite web |url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/standings/ |title=Table & Standings |website=UEFA.com |publisher=Union of European Football Associations |access-date=18. 9. 2024}}</ref> <!--Update team positions below (check tiebreakers)--> |team_order = LIV, SPO, MON, BRE, INT, BAR, DOR, AVL, ATA, MCI, JUV, ARS, LEV, LIL, CEL, DZG, BAY, RMA, BEN, MIL, FEY, BRU, ATM, PSV, PAR, SPP, STU, SHK, GIR, SAL, BOL, RBL, STM, YB, RSB, SLO <!--Tiebreaks--> <!--Update team results below (including date)--> |update=6. novembar 2024 |win_ARS=2 |draw_ARS=1 |loss_ARS=1 |gf_ARS=3 |ga_ARS=1 |status_ARS=<!--Arsenal--> |win_AVL=3 |draw_AVL=0 |loss_AVL=1 |gf_AVL=6 |ga_AVL=1 |status_AVL=<!--Aston Villa--> |win_ATA=2 |draw_ATA=2 |loss_ATA=0 |gf_ATA=5 |ga_ATA=0 |status_ATA=<!--Atalanta--> |win_ATM=2 |draw_ATM=0 |loss_ATM=2 |gf_ATM=5 |ga_ATM=9 |status_ATM=<!--Atlético Madrid--> |win_BAR=3 |draw_BAR=0 |loss_BAR=1 |gf_BAR=15|ga_BAR=5 |status_BAR=<!--Barcelona--> |win_LEV=2 |draw_LEV=1 |loss_LEV=1 |gf_LEV=6 |ga_LEV=5 |status_LEV=<!--Bayer Leverkusen--> |win_BAY=2 |draw_BAY=0 |loss_BAY=2 |gf_BAY=11|ga_BAY=7 |status_BAY=<!--Bayern Munich--> |win_BEN=2 |draw_BEN=0 |loss_BEN=2 |gf_BEN=7 |ga_BEN=5 |status_BEN=<!--Benfica--> |win_BOL=0 |draw_BOL=1 |loss_BOL=3 |gf_BOL=0 |ga_BOL=5 |status_BOL=<!--Bologna--> |win_DOR=3 |draw_DOR=0 |loss_DOR=1 |gf_DOR=13|ga_DOR=6 |status_DOR=<!--Borussia Dortmund--> |win_BRE=3 |draw_BRE=1 |loss_BRE=0 |gf_BRE=9 |ga_BRE=3 |status_BRE=<!--Brest--> |win_CEL=2 |draw_CEL=1 |loss_CEL=1 |gf_CEL=9 |ga_CEL=9 |status_CEL=<!--Celtic--> |win_BRU=2 |draw_BRU=0 |loss_BRU=2 |gf_BRU=3 |ga_BRU=6 |status_BRU=<!--Club Brugge--> |win_DZG=2 |draw_DZG=1 |loss_DZG=1 |gf_DZG=10|ga_DZG=12|status_DZG=<!--Dinamo Zagreb--> |win_FEY=2 |draw_FEY=0 |loss_FEY=2 |gf_FEY=7 |ga_FEY=10|status_FEY=<!--Feyenoord--> |win_GIR=1 |draw_GIR=0 |loss_GIR=3 |gf_GIR=4 |ga_GIR=8 |status_GIR=<!--Girona--> |win_INT=3 |draw_INT=1 |loss_INT=0 |gf_INT=6 |ga_INT=0 |status_INT=<!--Internazionale--> |win_JUV=2 |draw_JUV=1 |loss_JUV=1 |gf_JUV=7 |ga_JUV=5 |status_JUV=<!--Juventus--> |win_LIL=2 |draw_LIL=1 |loss_LIL=1 |gf_LIL=5 |ga_LIL=4 |status_LIL=<!--Lille--> |win_LIV=4 |draw_LIV=0 |loss_LIV=0 |gf_LIV=10|ga_LIV=1 |status_LIV=<!--Liverpool--> |win_MCI=2 |draw_MCI=1 |loss_MCI=1 |gf_MCI=10|ga_MCI=4 |status_MCI=<!--Manchester City--> |win_MIL=2 |draw_MIL=0 |loss_MIL=2 |gf_MIL=7 |ga_MIL=6 |status_MIL=<!--Milan--> |win_MON=3 |draw_MON=1 |loss_MON=0 |gf_MON=10|ga_MON=4 |status_MON=<!--Monaco--> |win_PAR=1 |draw_PAR=1 |loss_PAR=2 |gf_PAR=3 |ga_PAR=5 |status_PAR=<!--Paris Saint-Germain--> |win_PSV=1 |draw_PSV=2 |loss_PSV=1 |gf_PSV=7 |ga_PSV=5 |status_PSV=<!--PSV Eindhoven--> |win_RBL=0 |draw_RBL=0 |loss_RBL=4 |gf_RBL=4 |ga_RBL=9 |status_RBL=<!--RB Leipzig--> |win_RMA=2 |draw_RMA=0 |loss_RMA=2 |gf_RMA=9 |ga_RMA=7 |status_RMA=<!--Real Madrid--> |win_SAL=1 |draw_SAL=0 |loss_SAL=3 |gf_SAL=3 |ga_SAL=10|status_SAL=<!--Red Bull Salzburg--> |win_RSB=0 |draw_RSB=0 |loss_RSB=4 |gf_RSB=4 |ga_RSB=16|status_RSB=<!--Red Star Belgrade--> |win_SHK=1 |draw_SHK=1 |loss_SHK=2 |gf_SHK=2 |ga_SHK=5 |status_SHK=<!--Shakhtar Donetsk--> |win_SLO=0 |draw_SLO=0 |loss_SLO=4 |gf_SLO=2 |ga_SLO=15|status_SLO=<!--Slovan Bratislava--> |win_SPP=1 |draw_SPP=1 |loss_SPP=2 |gf_SPP=5 |ga_SPP=8 |status_SPP=<!--Sparta Prague--> |win_SPO=3 |draw_SPO=1 |loss_SPO=0 |gf_SPO=9 |ga_SPO=2 |status_SPO=<!--Sporting CP--> |win_STM=0 |draw_STM=0 |loss_STM=4 |gf_STM=1 |ga_STM=6 |status_STM=<!--Sturm Graz--> |win_STU=1 |draw_STU=1 |loss_STU=2 |gf_STU=3 |ga_STU=6 |status_STU=<!--VfB Stuttgart--> |win_YB =0 |draw_YB =0 |loss_YB =4 |gf_YB =1 |ga_YB =11|status_YB =<!--Young Boys--> <!--Team definitions--> |name_ARS='''{{ZD|ENG}} [[Arsenal FC|Arsenal]]''' |name_AVL={{ZD|ENG}} [[Aston Villa FC|Aston Villa]] |name_ATA={{ZD|ITA}} [[Atalanta BC|Atalanta]] |name_ATM={{ZD|ŠPA}} [[Atlético Madrid]] |name_BAR={{ZD|ŠPA}} [[FC Barcelona|Barcelona]] |name_LEV={{ZD|NJE}} [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |name_BAY={{ZD|NJE}} [[FC Bayern München|Bayern München]] |name_BEN={{ZD|POR}} [[SL Benfica|Benfica]] |name_BOL={{ZD|ITA}} [[Bologna FC 1909|Bologna]] |name_DOR={{ZD|NJE}} [[Borussia Dortmund]] |name_BRE={{ZD|FRA}} [[Stade Brestois 29|Brest]] |name_CEL={{ZD|ŠKO}} [[Celtic FC|Celtic]] |name_BRU={{ZD|BEL}} [[Club Brugge KV|Club Brugge]] |name_DZG={{ZD|HRV}} [[GNK Dinamo Zagreb|Dinamo Zagreb]] |name_FEY={{ZD|NIZ}} [[Feyenoord]] |name_GIR={{ZD|ŠPA}} [[Girona FC|Girona]] |name_INT={{ZD|ITA}} [[Inter Milan]] |name_JUV={{ZD|ITA}} [[Juventus FC|Juventus]] |name_LIL={{ZD|FRA}} [[Lille OSC|Lille]] |name_LIV={{ZD|ENG}} [[Liverpool FC|Liverpool]] |name_MCI={{ZD|ENG}} [[Manchester City FC|Manchester City]] |name_MIL={{ZD|ITA}} [[AC Milan|Milan]] |name_MON={{ZD|FRA}} [[AS Monaco FC|Monaco]] |name_PAR={{ZD|FRA}} [[Paris Saint-Germain FC|Paris Saint-Germain]] |name_PSV={{ZD|NIZ}} [[PSV Eindhoven]] |name_RBL={{ZD|NJE}} [[RB Leipzig]] |name_RMA={{ZD|ŠPA}} [[Real Madrid CF|Real Madrid]] |name_SAL={{ZD|AUT}} [[FC Red Bull Salzburg|Red Bull Salzburg]] |name_RSB={{ZD|SRB}} [[FK Crvena zvezda|Crvena Zvezda]] |name_SHK={{ZD|UKR}} [[FK Šahtar Donjeck|Šahtar Donjeck]] |name_SLO={{ZD|SVK}} [[ŠK Slovan Bratislava|Slovan Bratislava]] |name_SPP={{ZD|ČEŠ}} [[AC Sparta Prag|Sparta Prag]] |name_SPO={{ZD|POR}} [[Sporting CP]] |name_STM={{ZD|AUT}} [[SK Sturm Graz|Sturm Graz]] |name_STU={{ZD|NJE}} [[VfB Stuttgart]] |name_YB ={{ZD|ŠVI}} [[BSC Young Boys|Young Boys]] <!--Qualification column definitions--> |res_col_header=Q |result1=R16 |result2=R16 |result3=R16 |result4=R16 |result5=R16 |result6=R16 |result7=R16 |result8=R16 |result9=POS |result10=POS |result11=POS |result12=POS |result13=POS |result14=POS |result15=POS |result16=POS |result17=POU |result18=POU |result19=POU |result20=POU |result21=POU |result22=POU |result23=POU |result24=POU |col_R16=green1 |text_R16=Prolazak u 1/8 finala |col_POS=blue1 |text_POS=Prolazak u 1/16 fiunala |col_POU=blue2 |text_POU=Prolazak u 1/16 fiunala }}</onlyinclude> =====Statistika u Ligi prvaka===== {{Fb rs |dp=2 |dn=0 |di=0 |ddg=3 |dpg=0 |gp=0 |gn=1 |gi=1 |gdg=0 |gpg=1}} {{Fb rs footer |u=6. novembar 2024 |s=[https://www.uefa.com/uefachampionsleague/fixtures-results/ UEFA] |date=Sep 2024}} =====Rezultati po kolima===== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated=6. novembar 2024 | header=Kolo | label1=Stadion | res1=[[Stadio Atleti Azzurri d'Italia|A]]/[[Emirates Stadium|H]]/H/[[San Siro|A]]/[[Estádio José Alvalade|A]]/H/H/[[Estadi Montilivi|A]] | label2=Rezultat | res2=D/W/W/L//// | label3=Pozicija | pos3=16/13/9/12//// | label4=Bodovi | pos4=1p/4p/7p/7p//// | color_W=green1|text_W=Pobjeda | color_D=yellow1|text_D=Nerješeno | color_L=red1|text_L=Izgubljeno | color_P=lightgrey|text_P=Odgođeno | text_H=Domaćin|text_A=Gost | color_1–8=green1|color_9–16=blue1|color_17–24=blue2 | source=[https://www.uefa.com/uefachampionsleague/fixtures-results/ UEFA] }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 19. septembar 2024. |vrijeme = 21:00 |historija = |tim1 = [[Atalanta BC|Atalanta]] {{ZD|ITA}} |rezultat = 0–0 |izvještaj = https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/2042030/ |tim2 = {{ZD|ENG}} Arsenal |golovi1 = *[[Mateo Retegui|Retegui]] {{Penpromašaj|golman odbranio}} {{small|51'}} |golovi2 = |stadion = [[Stadio Atleti Azzurri d'Italia]] |runda = 1 |lokacija = [[Bergamo]], Italija |gledalaca = 22.858 |sudac = [[Clément Turpin]] ([[Nogometni savez Francuske|Francuska]]) |ishod = N |kartoni1=[[Éderson (nogometaš, rođen 1999)|Éderson]] {{žuti karton|12}} |iu=[[David Raya]] (ARS)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 1. oktobar 2024. |vrijeme = 21:00 |historija = |tim1 = Arsenal {{ZD|ENG}} |rezultat = 2–0 |izvještaj = https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/2041939/ |tim2 = {{ZD|FRA}} [[Paris Saint-Germain FC|Paris Saint-Germain]] |golovi1 = *[[Kai Havertz|Havertz]] {{gol|20}} *[[Bukayo Saka|Saka]] {{gol|35}} |golovi2 = |kartoni1 = [[Riccardo Calafiori|Calafiori]] {{žuti karton|76}} |kartoni2 = [[Fabián Ruiz|Fabián]] {{žuti karton|76}} |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 2 |lokacija = [[London]], Engleska |gledalaca = 60.103 |sudac = [[Slavko Vinčić]] ([[Nogometni savez Slovenije|Slovenija]]) |ishod = POB |iu=[[Kai Havertz]] (ARS)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 22. oktobar 2024 |vrijeme = 21:00 |historija = |tim1 = Arsenal {{ZD|ENG}} |rezultat = 1–0 |izvještaj = https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/2041956/ |tim2 = {{ZD|UKR}} [[FK Šahtar Donjeck]] |golovi1 = *[[Dmytro Riznyk|Riznyk]] {{gol|29|a.g.}} *[[Leandro Trossard|Trossard]] {{Penpromašaj|golman odbranio}} {{small|77}} |golovi2 = |kartoni1 = [[Ben White (nogometaš)|White]] {{žuti karton|34}}<br>[[Gabriel Martinelli|Martinelli]] {{žuti karton|84}} |kartoni2 = [[Pedrinho (nogometaš, rođen 2002)|Pedrinho]] {{žuti karton|90+6}} |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 3 |lokacija = [[London]], Engleska |gledalaca = 59.594 |sudac = [[Benoît Bastien]] ([[Nogometni savez Francuske|Francuska]]) |ishod = POB |iu=[[Gabriel Martinelli]] (ARS)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 6. novembar 2024. |vrijeme = 21:00 |historija = |tim1 = [[Inter Milan]] {{ZD|ITA}} |rezultat = 1–0 |izvještaj = https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/2041982/ |tim2 = {{ZD|ENG}} Arsenal |golovi1 = *[[Hakan Çalhanoğlu|Çalhanoğlu]] {{gol|45+3|pen.|}} |golovi2 = |kartoni1 = [[Lautaro Martínez|Martínez]] {{žuti karton|15}}<br>[[Nicolò Barella|Barella]] {{žuti karton|68}} |kartoni2 = [[Gabriel Magalhães|Gabriel]] {{žuti karton|15}}<br>[[Gabriel Jesus]] {{žuti karton|68}} |stadion = [[San Siro]] |runda = 4 |lokacija = [[Milano]], Italija |gledalaca = 75.222 |sudac = [[István Kovács (nogometni sudac)|István Kovács]] ([[Nogometni savez Rumunije|Rumunija]]) |ishod = POR |iu=[[Hakan Çalhanoğlu]] (INT)}} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 26. novembar 2024. |vrijeme = |historija = |tim1 = [[Sporting CP]] {{ZD|POR}} |rezultat = |izvještaj = https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/2041994/ |tim2 = {{ZD|ENG}} Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Estádio José Alvalade]] |runda = 5 |lokacija = [[Lisabon]], Portugal |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 11. decembar 2024. |vrijeme = |historija = |tim1 = Arsenal {{ZD|ENG}} |rezultat = |izvještaj = |tim2 = {{ZD|FRA}} [[AS Monaco FC|Monaco]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 6 |lokacija = [[London]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 22. januar 2025. |vrijeme = |historija = |tim1 = Arsenal {{ZD|ENG}} |rezultat = |izvještaj = |tim2 = {{ZD|HRV}} [[GNK Dinamo Zagreb|Dinamo Zagreb]] |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Stadion Emirates|Emirates]] |runda = 7 |lokacija = [[London]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} {{Sklopiva nogometna kutija |id = |datum = 29. januar 2025. |vrijeme = |historija = |tim1 = [[Girona FC|Girona]] {{ZD|ŠPA}} |rezultat = |izvještaj = |tim2 = {{ZD|ENG}} Arsenal |golovi1 = |golovi2 = |stadion = [[Estadi Montilivi]] |runda = 8 |lokacija = [[Girona]] |gledalaca = |sudac = |ishod = }} == Statistika == === Najbolji strijelci === <small>Ažurirano: 23. novembar 2024</small> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:90%;" sortable" |+ !# !Igrač !Premier League !FA kup !Engleski liga kup !UEFA Liga prvaka !Ukupno u sezoni !Sveukupno u klupskoj karijeri |- |'''1''' | style="text-align:left;"|{{ZD|NJE}} [[Kai Havertz]] |4 |0 |2 |1 !'''7''' !'''21''' |- |'''2''' | style="text-align:left;"|{{ZD|ENG}} [[Bukayo Saka]] |4 |0 |0 |1 !'''5''' !'''63''' |- |3 | style="text-align:left;"|{{ZD|ENG}} [[Ethan Nwaneri]] |1 |0 |3 |0 !'''4''' !'''4''' |- |4 | style="text-align:left;" |{{ZD|BRA}} [[Gabriel Martinelli]] |3 |0 |0 |0 !'''3''' !'''44''' |- | rowspan="3" |'''5''' | style="text-align:left;" |{{ZD|BRA}} [[Gabriel Magalhães]] |2 |0 |0 |0 !'''2''' !'''17''' |- | style="text-align:left;"|{{ZD|BEL}} [[Leandro Trossard]] |2 |0 |0 |0 !'''2''' !'''20''' |- | style="text-align:left;"|{{ZD|GAN}} [[Thomas Partey]] |2 |0 |0 |0 !'''2''' !'''7''' |- | rowspan="5" |8 | style="text-align:left;" |{{ZD|BRA}} [[Gabriel Jesus]] |0 |0 |1 |0 !1 !20 |- | style="text-align:left;"|{{ZD|ŠPA}} [[Mikel Merino]] |1 |0 |0 |0 !1 !1 |- | style="text-align:left;"|{{ZD|ENG}} [[Raheem Sterling]] |0 |0 |1 |0 !'''1''' !'''1''' |- | style="text-align:left;"|{{ZD|ITA}} [[Riccardo Calafiori]] |1 |0 |0 |0 !'''1''' !'''1''' |- | style="text-align:left;"|{{ZD|ENG}} [[Declan Rice]] |0 |0 |1 |0 !'''1''' !'''8''' |- | colspan="2" |Autogolovi |1 |0 |0 |1 !'''2''' ! |- ! colspan="2" |'''Sveukupno''' !'''21''' !'''0''' !'''8''' !'''3''' !'''32''' ! |} === Asistencije === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:90%;" |+ !# !Igrač !Premier League !Fa kup !Engleski liga kup !UEFA Liga prvaka !Ukupno u sezoni !Sveukupno u klupskoj karijeri |- !1 | style="text-align:left;"|{{ZD|ENG}} [[Bukayo Saka]] |8 |0 |0 |0 !8 !58 |- ! rowspan="5" |2 | style="text-align:left;"|{{ZD|BRA}} [[Gabriel Martinelli]] |2 |0 |0 |0 !2 !26 |- | style="text-align:left;"|{{ZD|POLJ}} [[Jakub Kiwior]] |0 |0 |2 |0 !2 !5 |- | style="text-align:left;"|{{ZD|ENG}} [[Declan Rice]] |1 |0 |1 |0 !2 !11 |- | style="text-align:left;" |{{ZD|ENG}} [[Raheem Sterling]] |1 |0 |1 |0 !2 !2 |- | style="text-align:left;" |{{ZD|NOR}} [[Martin Ødegaard]] |2 |0 |0 |0 !2 !27 |- ! rowspan="5" |7 | style="text-align:left;" |{{ZD|NJE}} [[Kai Havertz]] |1 |0 |0 |0 !1 !8 |- | style="text-align:left;"|{{ZD|ENG}} [[Ben White (nogometaš)|Ben White]] |1 |0 |0 |0 !1 !11 |- | style="text-align:left;"|{{ZD|BRA}} [[Gabriel Jesus]] |0 |0 |1 |0 !1 !16 |- | style="text-align:left;"|{{ZD|NIZ}} [[Jurriën Timber]] |1 |0 |0 |0 !1 !1 |- | style="text-align:left;"|{{ZD|BEL}} [[Leandro Trossard]] |0 |0 |0 |1 !1 !13 |- ! colspan="2" |Sveukupno !17 !0 !5 !1 !23 ! |} ===Disciplina=== {{Updated|5. oktobra 2024}} {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:85%;" |- ! rowspan="2" | {{abbr|#|Rang}} ! rowspan="2" | {{abbr|No.|Broj na dresu}} ! rowspan="2" | {{abbr|Poz.|Pozicija}} ! rowspan="2" | Igrač ! colspan="3" | Premier<br>League ! colspan="3" | {{nowrap|FA kup}} ! colspan="3" | {{nowrap|EFL Cup}} ! colspan="3" | Liga<br>prvaka ! colspan="3" | Ukupno |- ! {{žuti karton}} ! {{crveni karton|2}} ! {{crveni karton}} ! {{žuti karton}} ! {{crveni karton|2}} ! {{crveni karton}} ! {{žuti karton}} ! {{crveni karton|2}} ! {{crveni karton}} ! {{žuti karton}} ! {{crveni karton|2}} ! {{crveni karton}} ! {{žuti karton}} ! {{crveni karton|2}} ! {{crveni karton}} |- ! 1 | 41 | MF | style="text-align:left;" data-sort-value="Rice" | {{ZD|ENG}} [[Declan Rice]] <!--PL--> | 2 || 1 || 0 <!--FACup--> | 0 || 0 || 0 <!--EFLCup--> | 0 || 0 || 0 <!--UCL--> | 0 || 0 || 0 <!--Total--> ! 2 !! 1 !! 0 |- ! 2 | 19 | FW | style="text-align:left;" data-sort-value="Trossard" | {{ZD|BEL}} [[Leandro Trossard]] <!--PL--> | 0 || 1 || 0 <!--FACup--> | 0 || 0 || 0 <!--EFLCup--> | 0 || 0 || 0 <!--UCL--> | 0 || 0 || 0 <!--Total--> ! 0 !! 1 !! 0 |- !3 | 33 | DF | style="text-align:left;" data-sort-value="Calafiori" | {{ZD|ITA}} [[Riccardo Calafiori]] <!--PL--> | 1 || 0 || 0 <!--FACup--> | 0 || 0 || 0 <!--EFLCup--> | 1 || 0 || 0 <!--UCL--> | 1 || 0 || 0 <!--Total--> ! 3 !! 0 !! 0 |- ! rowspan="4" | 4 | 2 | DF | style="text-align:left;" data-sort-value="Saliba" | {{ZD|FRA}} [[William Saliba]] <!--PL--> | 2 || 0 || 0 <!--FACup--> | 0 || 0 || 0 <!--EFLCup--> | 0 || 0 || 0 <!--UCL--> | 0 || 0 || 0 <!--Total--> ! 2 !! 0 !! 0 |- | 5 | MF | style="text-align:left;" data-sort-value="Partey" | {{ZD|GAN}} [[Thomas Partey]] <!--PL--> | 2 || 0 || 0 <!--FACup--> | 0 || 0 || 0 <!--EFLCup--> | 0 || 0 || 0 <!--UCL--> | 0 || 0 || 0 <!--Total--> ! 2 !! 0 !! 0 |- | 9 | FW | style="text-align:left;" data-sort-value="Jesus" | {{ZD|BRA}} [[Gabriel Jesus]] <!--PL--> | 2 || 0 || 0 <!--FACup--> | 0 || 0 || 0 <!--EFLCup--> | 0 || 0 || 0 <!--UCL--> | 0 || 0 || 0 <!--Total--> ! 2 !! 0 !! 0 |- | 12 | DF | style="text-align:left;" data-sort-value="Timber" | {{ZD|NIZ}} [[Jurriën Timber]] <!--PL--> | 2 || 0 || 0 <!--FACup--> | 0 || 0 || 0 <!--EFLCup--> | 0 || 0 || 0 <!--UCL--> | 0 || 0 || 0 <!--Total--> ! 2 !! 0 !! 0 |- ! rowspan="7" | 8 | 6 | DF | style="text-align:left;" data-sort-value="Magalhaes" | {{ZD|BRA}} [[Gabriel Magalhães]] <!--PL--> | 1 || 0 || 0 <!--FACup--> | 0 || 0 || 0 <!--EFLCup--> | 0 || 0 || 0 <!--UCL--> | 0 || 0 || 0 <!--Total--> ! 1 !! 0 !! 0 |- | 7 | FW | style="text-align:left;" data-sort-value="Saka" | {{ZD|ENG}} [[Bukayo Saka]] <!--PL--> | 1 || 0 || 0 <!--FACup--> | 0 || 0 || 0 <!--EFLCup--> | 0 || 0 || 0 <!--UCL--> | 0 || 0 || 0 <!--Total--> ! 1 !! 0 !! 0 |- | 8 | MF | style="text-align:left;" data-sort-value="Odegaard" | {{ZD|NOR}} [[Martin Ødegaard]] <!--PL--> | 1 || 0 || 0 <!--FACup--> | 0 || 0 || 0 <!--EFLCup--> | 0 || 0 || 0 <!--UCL--> | 0 || 0 || 0 <!--Total--> ! 1 !! 0 !! 0 |- | 20 | MF | style="text-align:left;" data-sort-value="Jorginho" | {{ZD|ITA}} [[Jorginho (nogometaš, rođen 1991)|Jorginho]] <!--PL--> | 1 || 0 || 0 <!--FACup--> | 0 || 0 || 0 <!--EFLCup--> | 0 || 0 || 0 <!--UCL--> | 0 || 0 || 0 <!--Total--> ! 1 !! 0 !! 0 |- | 22 | GK | style="text-align:left;" data-sort-value="Raya" | {{ZD|ŠPA}} [[David Raya]] <!--PL--> | 1 || 0 || 0 <!--FACup--> | 0 || 0 || 0 <!--EFLCup--> | 0 || 0 || 0 <!--UCL--> | 0 || 0 || 0 <!--Total--> ! 1 !! 0 !! 0 |- | 49 | MF | style="text-align:left;" data-sort-value="Lewis-Skelly" | {{ZD|ENG}} [[Myles Lewis-Skelly]] <!--PL--> | 1 || 0 || 0 <!--FACup--> | 0 || 0 || 0 <!--EFLCup--> | 0 || 0 || 0 <!--UCL--> | 0 || 0 || 0 <!--Total--> ! 1 !! 0 !! 0 |- ! colspan="4" | Ukupno <!--PL--> ! 17 !! 2 !! 0 <!--FACup--> ! 0 !! 0 !! 0 <!--EFLCup--> ! 1 !! 0 !! 0 <!--UCL--> ! 1 !! 0 !! 0 <!--Total--> ! 19 !! 2 !! 0 |} == Reference == <references responsive="" />{{Arsenal FC}}{{Arsenal FC sezone}} [[Kategorija:Sezone Arsenala FC]] 9f2wno2kaxqt7o8v24zro1wg9yxlvh1 Premier League 2024/2025. 0 508229 3669674 3665458 2024-11-25T18:55:34Z Topnik95 56539 3669674 wikitext text/x-wiki {{Infokutija sezona nogometne lige | takmičenje = [[Premijer liga Engleske|Premijer liga]] | sezona = 2024/2025. | slika = | pobjednici = | ispao = | kontinentalni_kup1 = | kontinentalni_kup1 kvalifikovani = | kontinentalni_kup2 = | kontinentalni_kup2 kvalifikovani = | kontinentalni_kup3 = | kontinentalni_kup3 kvalifikovani = | najbolji_strijelac = [[Erling Haaland]] ([[Manchester City FC|MCI]])<br>(12 golova) | najbolji_golman = | najveća_domaća_pobjeda = {{nowrap|[[Tottenham Hotspur FC|Tottenham Hotspur]] 4–0 [[Everton FC|Everton]]}}<br>(24. August 2024) | najveća_gostujuća_pobjeda = {{nowrap|[[Wolverhampton Wanderers FC|Wolverhampton Wanderers]] 2–6 [[Chelsea FC|Chelsea]]}}<br>(25. August 2024) <br>{{nowrap|[[Manchester City FC|Manchester City]] 0–4 Tottenham Hotspur<br>(23. Novembar 2024)}} | najviše_golova = {{nowrap|Wolverhampton Wanderers 2–6 Chelsea}}<br>(25. August 2024) <br>{{nowrap|[[Brentford FC|Brentford]] 5–3 Wolverhampton Wanderers}}<br>(5. Oktobar 2024) | utakmice = 119 | ukupno_golova = 343 | najduže_pobjede = '''4 utakmice'''<br>[[Manchester City FC|Manchester City]]<br>[[Liverpool FC|Liverpool]] | najduže_porazi = '''5 utakmica'''<br>Wolverhampton Wanderers | najduže_neporažen = '''9 utakmica'''<br>Manchester City | prethodna_sezona = [[Premier League 2023/2024.|2023/24]] | sljedeća_sezona = [[Premier League 2025/2026.|2025/26]] | najduži_niz_bez_pobjede = '''10 utakmica'''<br>[[Ipswich Town FC|Ipswich Town]]<br>Wolverhampton Wanderers | najveća_posjećenost = '''73.829'''<br>{{nowrap|[[Manchester United FC|Manchester United]] 3–0 [[Leicester City FC|Leicester City]]}}<br>(10. Novembar 2024) | najmanja_posjećenost = '''11.161'''<br>{{nowrap|Bournemouth 1–1 [[Newcastle United FC|Newcastle United]]}}<br>(25. August 2024) | ukupno_gledalaca = {{formatnum:{{#expr: <!--Matchweek 1--> 73297 + 30014 + 60261 + 39217 + 52196 + 29763 + 62463 + 16988 + 39818 + 31977 <!--Matchweek 2--> + 31537 + 25099 + 25401 + 53147 + 31150 + 61357 + 41587 + 11161 + 31235 + 60107 <!--Matchweek 3--> + 60326 + 16955 + 38805 + 29517 + 31725 + 29918 + 62469 + 39298 + 52211 + 73738 <!--Matchweek 4--> + 31144 + 31573 + 25147 + 26528 + 60344 + 52148 + 41573 + 11235 + 61645 + 30255 <!--Matchweek 5--> + 62473 + 39978 + 25700 + 31765 + 60347 + 31117 + 61246 + 25172 + 31444 + 52846 <!--Matchweek 6--> + 52248 + 39495 + 38954 + 17050 + 30139 + 60323 + 31413 + 29943 + 73587 + 11243 <!--Matchweek 7--> + 25185 + 60307 + 16960 + 31706 + 55017 + 62467 + 39265 + 42682 + 39501 + 31487 <!--Matchweek 8--> + 61381 + 26743 + 73738 + 52220 + 31145 + 29862 + 11235 + 31319 + 60277 + 29443 <!--Matchweek 9--> + 31879 + 52844 + 31840 + 17109 + 42165 + 38742 + 39526 + 25180 + 62474 + 60383 <!--Matchweek 10--> + 52249 + 11231 + 29874 + 60331 + 30112 + 31143 + 29505 + 61253 + 73813 + 24931 <!--Matchweek 11--> + 16993 + 25142 + 62463 + 31403 + 31715 + 60292 + 73829 + 30145 + 61505 + 39780 <!--Matchweek 12--> + 31880 + 60298 + <!--AVL v CRY-->0 + 11196 + 38915 + <!--FUL v WOL-->0 + <!--MCI v TOT-->0 + 31278 + 30017 + 0 <!--Matchweek 13--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 14--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 15--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 16--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 17--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 18--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 19--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 20--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 21--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 22--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 23--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 24--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 25--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 26--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 27--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 28--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 29--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 30--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 31--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 32--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 33--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 34--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 35--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 36--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 37--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 <!--Matchweek 38--> + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 + 0 }}}} | prosječna_posjećenost = {{formatnum:{{#expr:((4676187/116) round 0)}}}} | ažurirano = 24. 11. 2024 }} '''Premier League 2024/25.''' je 33. sezona [[Premijer liga Engleske|Premijer lige]]. Sezona traje od 16. augusta 2024. do 25. maja 2025. godine. [[Manchester City FC|Manchester City]] brani četvorostruki naslov prvaka. == Ekipe == {| | valign="top" | {| class="wikitable" border="1" width="100%" ! align="center" |Poz. ! width="260" |'''[[Football League Championship 2023/2024.|Championship 2023/24]]''' |- style="background: #00FF7F;" |<center>'''1.'''</center> |'''[[Leicester City FC|Leicester City]]''' |- style="background: #00FF7F;" |<center>'''2.'''</center> |'''[[Ipswich Town FC|Ipswich Town]]''' |- style="background: #00FFAA;" |<center>'''3.'''</center> |'''[[Leeds United FC|Leeds United]]''' |- style="background: #00FFAA;" |<center>'''4.'''</center> |'''[[Southampton FC|Southampton]]''' |- style="background: #00FFAA;" |<center>'''5.'''</center> |'''[[West Bromwich Albion FC|West Bromwich Albion]]''' |- style="background: #00FFAA;" |<center>'''6¸.'''</center> |'''[[Norwich City FC|Norwich City]]''' |} {| class="wikitable" style="font-size: 90%" width="100%" | width="20px" bgcolor="00FF7F" | |<small>Plasirali se u ''Premijer ligu''</small> |- | width="20px" bgcolor="00FFAA" | |<small>Igrali play-off za ulazak u ''Premijer ligu''</small> |} |} === Play-off za ulazak u Premijer ligu 2024/25. === {{4TeamBracket-FL |RD1=Polufinale |RD2=Finale |RD1-seed1= |RD1-team1='''[[Leeds United F.C.|Leeds United]]''' |RD1-score1-1=0 |RD1-score1-2=4 |RD1-score1-A='''4''' |RD1-seed2= |RD1-team2=[[Norwich City F.C.|Norwich City]] |RD1-score2-1=0 |RD1-score2-2=0 |RD1-score2-A=0 |RD1-seed3= |RD1-team3='''[[Southampton F.C.|Southampton]]''' |RD1-score3-1=0 |RD1-score3-2=3 |RD1-score3-A='''3''' |RD1-seed4= |RD1-team4=[[West Bromwich Albion F.C.|West Bromwich Albion]] |RD1-score4-1=0 |RD1-score4-2=1 |RD1-score4-A=1 |RD2-seed1= |RD2-team1=[[Leeds United F.C.|Leeds United]] |RD2-score1=0 |RD2-seed2= |RD2-team2='''[[Southampton F.C.|Southampton]]''' |RD2-score2='''1''' }} === Stadioni i lokacije === <!-- Use the same name as the article name. Only use sponsored names where there is no alternative. PLEASE don't forget to CHANGE also data-sort-value for SORTING! --> :'' Napomena: Lista je poredana abecednim redom.'' {| class="wikitable sortable" |- ! Ekipa ! Lokacija ! Stadion ! Kapacitet |- |[[Arsenal F.C.|Arsenal]] |data-sort-value="London Holloway"|[[London]] {{small|([[Holloway, London|Holloway]])}} |[[Emirates Stadium]] |style="text-align:center"|60.704 |- |[[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] |data-sort-value="Birmingham"|[[Birmingham]] |[[Villa Park]] |style="text-align:center"|42.657 |- |[[AFC Bournemouth|Bournemouth]] |data-sort-value="Bournemouth"|[[Bournemouth]] |[[Dean Court]] |style="text-align:center"|11.307 |- |[[Brentford F.C.|Brentford]] |data-sort-value="London Brentford"|London {{small|([[Brentford]])}} |[[Stadion Gtech Community]] |style="text-align:center"|17.250 |- |[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton & Hove Albion]] |[[Falmer]] |[[Stadion American Express]] |style="text-align:center"|31.876 |- |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |data-sort-value="London Fulham"|London {{small|([[Fulham]])}} |[[Stamford Bridge (stadion)|Stamford Bridge]] |style="text-align:center"|40.343 |- |[[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] |data-sort-value="London Selhurst"|London {{small|([[Selhurst]])}} |[[Selhurst Park]] |style="text-align:center"|25.486 |- |[[Everton F.C.|Everton]] |data-sort-value="Liverpool Walton"|[[Liverpool]] {{small|([[Walton, Liverpool|Walton]])}} |[[Goodison Park]]{{efn|Ovo je posljednja sezona [[Everton FC|Evertona]] da igra na [[Goodison Park]] prije preseljenja na [[Stadion Everton]].<ref>{{Cite web |date=15. 12. 2023 |title=Everton Opt To Play Full Final Season At Goodison Park |url= https://www.evertonfc.com/news/3823768/everton-opt-to-play-full-final-season-at-goodison-park#:~:text=Everton%20Football%20Club%20can%20confirm,Club's%20last%20at%20Goodison%20Park.|access-date=29. 4. 2024 |publisher=Everton|language=en}}</ref>}} | style="text-align:center" |39.414 |- |[[Fulham F.C.|Fulham]] |data-sort-value="London Fulham"|London {{small|(Fulham)}} |[[Craven Cottage]] |style="text-align:center"|24.500 |- |[[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] |data-sort-value="Ipswich"|[[Ipswich]] |[[Portman Road]] |style="text-align:center"|29.673 |- |[[Leicester City F.C.|Leicester City]] |data-sort-value="Leicester"|[[Leicester]] |[[Stadion King Power]] |style="text-align:center"|32.262 |- |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] |data-sort-value="Liverpool Anfield"|Liverpool {{small|([[Anfield (suburb)|Anfield]])}} |[[Anfield]] |style="text-align:center"|61.276 |- |[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |data-sort-value="Manchester Bradford"|[[Manchester]] {{small|([[Bradford, Manchester|Bradford]])}} |[[Gradski stadion u Manchesteru|Etihad]] |style="text-align:center"|53.400 |- |[[Manchester United F.C.|Manchester United]] |data-sort-value="Manchester Old Trafford"|Manchester {{small|([[Old Trafford (area)|Old Trafford]])}} |[[Old Trafford]] |style="text-align:center"|74.031 |- |[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] |data-sort-value="Newcastle upon Tyne"|[[Newcastle na Tyneu]] |[[St James' Park]] |style="text-align:center"|52.257 |- |[[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] |data-sort-value="West Bridgford"|[[West Bridgford]] |[[City Ground]] |style="text-align:center"|30.404 |- |[[Southampton F.C.|Southampton]] |data-sort-value="Southampton"|[[Southampton]] |[[Stadion St Mary's]] |style="text-align:center"|32.384 |- |[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] |data-sort-value="London Tottenham"|London {{small|([[Tottenham]])}} |[[Stadion Tottenham Hotspur]] |style="text-align:center"|62.850 |- |[[West Ham United F.C.|West Ham United]] |data-sort-value="London Stratford"|London {{small|([[Stratford, London|Stratford]])}} |[[Stadion London]] |style="text-align:center"|62.500 |- |[[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]] |data-sort-value="Wolverhampton"|[[Wolverhampton]] |[[Stadion Molineux]] |style="text-align:center"|31.750 |} {{notelist}} === Osoblje i dresovi === {{Commons|2024–25 Premier League kits}} <!-- PLEASE don't forget to CHANGE also data-sort-value for SORTING! --> {| class="wikitable sortable" |- !Ekipa !Menadžer !Kapiten !Proizvođač dresa !Sponzor (na prsima) !Sponzor (na rukavima) |- |Arsenal |data-sort-value="Arteta, Mikel"|{{flagicon|ESP}} [[Mikel Arteta]] |data-sort-value="Odegaard, Martin"|{{flagicon|NOR}} [[Martin Ødegaard]]<ref>{{cite web |title=Martin Odegaard named captain |url=https://www.arsenal.com/news/martin-odegaard-named-captain |date=30. 7. 2022 |access-date=24. 9. 2023 |publisher=Arsenal F.C. |language=en}}</ref> |[[Adidas]]<ref>{{cite press release |date=1. 7. 2019 |title=Adidas and Arsenal launch new partnership |publisher=Adidas |location=Herzogenaurach |url=https://news.adidas.com/football/adidas-and-arsenal-launch-new-partnership-with-2019-20-home-kit/s/a792ee1b-7f39-4f66-a095-a689e151ec5b |url-status=live |access-date=1. 7. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200221090612/https://news.adidas.com/fooTBAll/adidas-and-arsenal-launch-new-partnership-with-2019-20-home-kit/s/a792ee1b-7f39-4f66-a095-a689e151ec5b |archive-date=21. 2. 2020}}</ref> |[[Emirates (aviokompanija)|Emirates]]<ref>{{cite press release |date=19. 2. 2018 |title=Emirates and Arsenal Renew Sponsorship Deal |website= |publisher=Emirates |publication-place=London |url=https://www.emirates.com/media-centre/emirates-and-arsenal-renew-sponsorship-deal |url-status=live |access-date=24. 2. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210714222642/https://www.emirates.com/media-centre/emirates-and-arsenal-renew-sponsorship-deal |archive-date=14. 7. 2021}}</ref> |Visit Rwanda<ref>{{cite news |date=23. 5. 2018 |title=Arsenal partner with 'Visit Rwanda' |publisher=Arsenal F.C. |location=London |url=https://www.arsenal.com/news/club-welcomes-visit-rwanda-new-partner |url-status=live |access-date=23. 5. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210802014646/https://www.arsenal.com/news/club-welcomes-visit-rwanda-new-partner |archive-date=2. 8. 2021}}</ref> |- |Aston Villa |data-sort-value="Emery, Unai"|{{flagicon|ESP}} [[Unai Emery]] |data-sort-value="McGinn, John"|{{flagicon|SCO}} [[John McGinn]]<ref>{{cite press release |title=McGinn named Aston Villa captain |url=https://www.avfc.co.uk/news/2022/july/27/mcginn-named-aston-villa-captain/ |date=27. 7. 2022 |access-date=24. 9. 2023 |publisher=Aston Villa F.C. |location=Birmingham |language=en}}</ref> |Adidas<ref>{{cite news |title=Aston Villa land Adidas kit deal as Castore agreement ends after player complaints |url=https://www.telegraph.co.uk/football/2024/01/09/aston-villa-kit-shirt-adidas-deal-castore-sawiris-emery/ |newspaper=The Telegraph |date=9. 1. 2024 |access-date=21. 4. 2024 |last1=Wallace |first1=Sam }}</ref> |Betano<ref>{{cite press release |date=22. 4. 2024 |title=Aston Villa and Betano announce Principal Partnership |url=https://www.avfc.co.uk/news/2024/april/22/aston-villa-and-betano-announce-principal-partnership-/ |access-date=22. 4. 2024 |publisher=Aston Villa F.C. |location=Birmingham}}</ref> |Trade Nation<ref>{{Cite web |last= |first= |date=28. 5. 2024 |title=Aston Villa renews partnership with Trade Nation |url=https://www.avfc.co.uk/news/2024/may/28/aston-villa-renews-partnership-with-trade-nation/ |access-date=29. 5. 2024 |website=Aston Villa Football Club}}</ref> |- |Bournemouth |data-sort-value="Iraola, Andoni"|{{flagicon|ESP}} [[Andoni Iraola]] |data-sort-value="Neto"|{{flagicon|BRA}} [[Neto (footballer, born 1989)|Neto]]<ref>{{cite news |title=Neto named new Cherries captain |url=https://www.afcb.co.uk/news/first-team/neto-named-new-cherries-captain/ |date=10. 2. 2023 |access-date=24. 9. 2023 |location=[[Bournemouth]]|publisher=A.F.C. Bournemouth |language=en}}</ref> |[[Umbro]]<ref>{{cite news |date=9. 7. 2021 |title=AFC Bournemouth sign new Umbro deal |url=https://www.afcb.co.uk/news/club-news/afc-bournemouth-sign-new-umbro-deal/ |access-date=4. 1. 2023 |location=[[Bournemouth]]|publisher=A.F.C. Bournemouth |archive-date=3. 9. 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220903121434/https://www.afcb.co.uk/news/club-news/afc-bournemouth-sign-new-umbro-deal/ |url-status=live }}</ref> |bj88<ref>{{Cite web |last= |first= |date=23. 7. 2024 |title=bj88 Confirmed As Front Of Shirt Sponsor |url=https://www.afcb.co.uk/news/2024/july/23/bj88-confirmed-as-front-of-shirt-sponsor/ |access-date=25. 7. 2024 |website=AFC Bournemouth Football Club}}</ref> |LEOS International<ref>{{Cite web |last= |first= |date=24. 7. 2024 |title= Club Signs A Two-year Partnership With LEOS International|url=https://www.afcb.co.uk/news/2024/july/24/afc-bournemouth-signs-a-two-year-partnership-with-leos-international/ |access-date=25. 7. 2024 |website=AFC Bournemouth Football Club}}</ref> |- |Brentford |data-sort-value="Frank, Thomas"|{{flagicon|DEN}} [[Thomas Frank (football manager)|Thomas Frank]] |data-sort-value="Norgaard, Christian"|{{flagicon|DEN}} [[Christian Nørgaard]]<ref>{{cite news |last=Harris |first=Jay |title=Bryan Mbeumo can be a 'key player' for Brentford in Ivan Toney's absence |url=https://theathletic.com/4538272/2023/05/21/bryan-mbeumo-brentford-leader-toney/ |access-date=6. 6. 2023 |work=[[The Athletic]]|location=[[London]]|publisher=[[The New York Times]]|language=en}}</ref> |Umbro<ref>{{cite news|date=12. 8. 2021|title=Brentford and Umbro extension of partnership|publisher=Brentford Football Club|location=London|access-date=4. 1. 2023|url=https://www.brentfordfc.com/en/news/article/brentford-and-umbro-agree-extension-of-partnership-589096|archive-date=4. 1. 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230104194542/https://www.brentfordfc.com/en/news/article/brentford-and-umbro-agree-extension-of-partnership-589096|url-status=live}}</ref> |[[Hollywoodbets]]<ref>{{cite news|date=29. 6. 2020|title=Brentford announce Hollywoodbets as new principal sponsor|publisher=Brentford Football Club|location=London|access-date=16. 7. 2021|url=https://www.brentfordfc.com/news/2021/july/brentford-announce-hollywoodbets-as-new-principal-partner/|archive-date=16. 7. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210716162004/https://www.brentfordfc.com/news/2021/july/brentford-announce-hollywoodbets-as-new-principal-partner/|url-status=live}}</ref> |[[PensionBee]]<ref>{{cite news|date=4. 7. 2023|title=PensionBee strengthens partnership with Brentford in new two-year enhanced deal|publisher=Brentford Football Club|location=London|access-date=13. 8. 2023|url=https://www.brentfordfc.com/en/news/video/club-news-pensionbee-partners-with-brentford-new-two-year-deal|archive-date=13. 8. 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230813175638/https://www.brentfordfc.com/en/news/video/club-news-pensionbee-partners-with-brentford-new-two-year-deal|url-status=live}}</ref> |- |Brighton & Hove Albion |data-sort-value="Hurzeler, Fabian"|{{flagicon|GER}} [[Fabian Hürzeler]] |data-sort-value="Dunk, Lewis"|{{flagicon|ENG}} [[Lewis Dunk]]<ref>{{cite news |title=Dunk named as new skipper |url=https://www.brightonandhovealbion.com/news/1304468/dunk-named-as-new-skipper |date=9. 8. 2019 |access-date=24. 9. 2023 |publisher=Brighton & Hove Albion Football Club|location=[[Brighton]]|language=en}}</ref> |[[Nike, Inc.|Nike]]<ref name=BrightonKitDeal>{{cite news |title=New kit partnership with Nike |url=http://www.seagulls.co.uk/news/article/brighton-and-hove-albion-announce-new-kit-partnership-with-nike-1432659.aspx/ |publisher=Brighton & Hove Albion Football Club|location=[[Brighton]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20140606234056/http://www.seagulls.co.uk/news/article/brighton-and-hove-albion-announce-new-kit-partnership-with-nike-1432659.aspx/ |access-date=6. 6. 2014|archive-date=6. 6. 2014 }}</ref> |[[American Express]]<ref name=BrightonKitDeal /> |[[Kissimmee, Florida|Experience Kissimmee]]<ref>{{cite web |title=Experience Kissimmee announces partnership with Albion |url=https://www.brightonandhovealbion.com/news/4036436/experience-kissimmee-announces-partnership-with-albion |website=www.brightonandhovealbion.com |date=11. 6. 2024}}</ref> |- |Chelsea |data-sort-value="Maresca, Enzo"|{{flagicon|ITA}} [[Enzo Maresca]] |data-sort-value="James, Reece"|{{flagicon|ENG}} [[Reece James (footballer, born 1999)|Reece James]]<ref>{{cite news |title=Reece James named Chelsea captain |url=https://www.chelseafc.com/en/news/article/reece-james-named-chelsea-captain |date=9. 8. 2023 |access-date=24. 9. 2023 |publisher=Chelsea Football Club|location=London|language=en}}</ref> |Nike<ref>{{cite news |title=Chelsea signs record-breaking £900m Nike kit deal |url=https://www.bbc.com/news/business-37652612 |last=Wilson|first=Bill|work=BBC News |date=14. 10. 2016 |access-date=4. 1. 2023 |archive-date=4. 1. 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230104194539/https://www.bbc.com/news/business-37652612 |url-status=live }}</ref> |TBA<ref name="ReferenceA">Chelsea shirt released without sponsor on Chelsea and Nike Megastore and announced without a sponsor recently.</ref> |TBA<ref name="ReferenceA"/> |- |Crystal Palace |data-sort-value="Glasner, Oliver"|{{flagicon|AUT}} [[Oliver Glasner]] |data-sort-value="Ward, Joel"|{{flagicon|ENG}} [[Joel Ward (footballer)|Joel Ward]]<ref>{{cite news |title=Joel Ward named Crystal Palace captain |url=https://www.cpfc.co.uk/news/announcement/joel-ward-named-crystal-palace-club-captain/ |date=11. 8. 2023 |access-date=24. 9. 2023 |publisher=Crystal Palace Football Club|location=London |language=en}}</ref> |[[Macron (sportska odjeća)|Macron]]<ref>{{cite news |url=https://www.cpfc.co.uk/news/announcement/crystal-palace-announce-kit-deal-with-macron/2022-06-21/ |title=Crystal Palace announce kit deal with Macron |publisher=Crystal Palace Football Club|location=London|date=22. 6. 2022 |access-date=22. 6. 2022 |archive-date=16. 7. 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220716051359/https://www.cpfc.co.uk/news/announcement/crystal-palace-announce-kit-deal-with-macron/2022-06-21/ |url-status=live }}</ref> |[[TGP Europe|NET88]]<ref>{{cite news |title=Crystal Palace announce NET88 as shirt sponsor for the 2024/25 season |date=12. 6. 2024 |url=https://www.cpfc.co.uk/news/announcement/crystal-palace-announce-net88-shirt-sponsor-2024-25-season/ |access-date=12. 6. 2024 |publisher=Crystal Palace Football Club|location=London}}</ref> |[[Kaiyun Sports]]<ref>{{cite news |url=https://www.cpfc.co.uk/news/announcement/crystal-palace-announce-kaiyun-sports-partnership/ |title=Crystal Palace announce Kaiyun Sports partnership |date=27. 5. 2023 |publisher=Crystal Palace Football Club|location=London|access-date=27. 5. 2023 }}</ref> |- |Everton |data-sort-value="Dyche, Sean"|{{flagicon|ENG}} [[Sean Dyche]] |data-sort-value="Coleman, Seamus"|{{flagicon|IRS}} [[Séamus Coleman]]<ref>{{cite web |title=Player Profiles – Séamus Coleman |url=https://www.evertonfc.com/players/3600/seamus-coleman |access-date=24. 9. 2023 |publisher=Everton Football Club|location=Liverpool|language=en}}</ref> |[[Castore]]<ref>{{cite news|title=Everton And Castore Partner In Landmark Agreement|url=https://www.evertonfc.com/news/2024/june/14/everton-and-castore-partner-in-landmark-agreement/|access-date=26. 6. 2024|publisher=Everton F.C|date=14. 6. 2024}}</ref> |[[Stake.com]]<ref>{{cite news|url=https://www.evertonfc.com/news/2642194|publisher=Everton Football Club|location=Liverpool|date=9. 6. 2022|title=Everton signs club-record deal with Stake.com|access-date=9. 6. 2022|archive-date=9. 6. 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220609104901/https://www.evertonfc.com/news/2642194|url-status=live}}</ref> |[[Kick (service)|KICK]]<ref>{{cite news|url=https://www.evertonfc.com/news/3612439/everton-signs-sleeve-deal-with-kick|date=1. 8. 2023|publisher=Everton Football Club|location=Liverpool|title=Everton signs sleeve deal with KICK|access-date=1. 8. 2023|archive-date=5. 8. 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220805143703/https://www.evertonfc.com/news/3612439/everton-signs-sleeve-deal-with-kick|url-status=live}}</ref> |- |Fulham |data-sort-value="Silva, Marco"|{{flagicon|POR}} [[Marco Silva]] |data-sort-value="Cairney, Tom"|{{flagicon|SCO}} [[Tom Cairney]]<ref>{{cite web |title=Player Profiles – Tom Cairney |url=https://www.fulhamfc.com/players/tom-cairney/ |access-date=24. 9. 2023 |publisher=Fulham Football Club|location=London|language=en}}</ref> |Adidas<ref>{{cite news |title=New Adidas partnership |url=https://www.fulhamfc.com/news/2017/october/12/new-adidas-partnership |publisher=Fulham Football Club|location=London |access-date=20. 4. 2022 |date=12. 10. 2017 |archive-date=15. 8. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200815024227/https://www.fulhamfc.com/news/2017/october/12/new-adidas-partnership |url-status=live }}</ref> |[[SBOBET|SBOTOP]]<ref>{{cite news|url=https://www.fulhamfc.com/news/2023/june/28/fulham-announces-record-sponsorship-with-SBOTOP/|date=28. 6. 2022|access-date=28. 6. 2023|publisher=Fulham Football Club|location=London|archive-date=31. 7. 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220731010914/https://www.fulhamfc.com/news/2023/june/28/fulham-announces-record-sponsorship-with-SBOTOP/|url-status=live |title=Fulham announces record sponsorship with SBOTOP }}</ref> |WebBeds<ref>{{Cite news |date=7. 8. 2023 |title=WebBeds Announced as Official Sleeve Partner |url=https://www.fulhamfc.com/news/2023/august/07/webbeds-announced-as-official-sleeve-partner/ |access-date=19. 8. 2023 |publisher=Fulham Football Club|location=London}}</ref> |- |Ipswich Town |data-sort-value="McKenna, Kieran"|{{flagicon|SJI}} [[Kieran McKenna]] |data-sort-value="Morsy, Sam"|{{flagicon|EGI}} [[Sam Morsy]]<ref>{{cite news |title=Morsy Signs New Deal|url= https://www.itfc.co.uk/news/2024/july/31/sam-morsy-signs-new-deal-at-Ipswich-Town/ |access-date=31. 7. 2024 |publisher=Ipswich Town FC |date=31. 7. 2024}}</ref> |Umbro<ref>{{cite news |url=https://www.itfc.co.uk/news/2022/june/ipswich-town-and-umbro-partnership/ |title=Ipswich Town UMBRO BECOME OFFICIAL KIT SUPPLIER |publisher=Ipswich Town F.C. |location=[[Ipswich]] |date=14. 6. 2022 |access-date=27. 5. 2024 }}</ref> |[[+–=÷× Tour]]<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/athletic/3490170/2022/06/09/ed-sheeran-renews-ipswich-town-sponsorship-deal/ |title=Ed Sheeran renews Ipswich Town sponsorship deal |publisher=The Athletic |date=9. 6. 2022 |access-date=27. 5. 2024 }}</ref> |HaloITSM<ref>{{cite news |url=https://www.itfc.co.uk/news/2023/december/15/halo-new-sleeve-sponsor/ |title=HALO NAMED NEW SLEEVE SPONSOR |website=itfc.co.uk |publisher=Ipswich Town Football Club |location=[[Ipswich]] |date=15. 12. 2023 |access-date=17. 7. 2024 }}</ref> |- |Leicester City |data-sort-value="Cooper, Steve"|{{ZD|ENG}} Ben Dawson (privremeno) |data-sort-value="Vardy, Jamie"|{{flagicon|ENG}} [[Jamie Vardy]] |Adidas<ref>{{cite news |title=Leicester City & adidas Announce Multi-Year Partnership |url=https://www.lcfc.com/news/691507/leicester-city--adidas-announce-multiyear-partnership/press-release |publisher=Leicester City F.C.|location=[[Leicester]] |access-date=4. 5. 2024 |date=16. 5. 2018 |archive-date=28. 6. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180628204843/https://www.lcfc.com/news/691507/leicester-city--adidas-announce-multiyear-partnership/press-release |url-status=live }}</ref> |[[TGP Europe|BC.GAME]]<ref>{{cite press release|url=https://www.lcfc.com/news/4051719?lang=en |title=BC.GAME Announced As New LCFC Principle Partner |date= 5. 7. 2024 |publisher=Leicester City Football Club|location=[[Leicester]]}}</ref> |[[Sabeco Brewery]]<ref>{{cite news |url=https://www.lcfc.com/news/792418/leicester-city-and-thaibev-agree-multiyear-global-partnership/press-release?lang=en |title=Leicester City And ThaiBev Agree Multi-Year Global Partnership |publisher=Leicester City F.C.|location=Leicester |date=1. 8. 2018 |access-date=13. 5. 2024 }}</ref> |- |Liverpool |data-sort-value="Slot, Arne"|{{flagicon|NIZ}} [[Arne Slot]] |data-sort-value="Dijk, Virgil van"|{{Flagicon|NIZ}} [[Virgil van Dijk]]<ref>{{cite web |title=Virgil van Dijk named new Liverpool captain, Trent Alexander-Arnold vice-captain |url=https://www.liverpoolfc.com/news/virgil-van-dijk-named-new-liverpool-captain-trent-alexander-arnold-vice-captain |date=31. 7. 2023 |access-date=24. 9. 2023 |publisher=Liverpool F.C. |language=en}}</ref> |Nike<ref>{{cite news|title=LFC announces multi-year partnership with Nike as official kit supplier from 2020–21|url=https://www.liverpoolfc.com/news/announcements/381644-liverpool-fc-announces-multi-year-partnership-with-nike-as-official-kit-supplier-from-2020-21|publisher=Liverpool F.C.|access-date=7. 1. 2020|archive-date=5. 3. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210305041807/https://www.liverpoolfc.com/news/announcements/381644-liverpool-fc-announces-multi-year-partnership-with-nike-as-official-kit-supplier-from-2020-21|url-status=live}}</ref> |[[Standard Chartered]]<ref>{{cite news |date=14. 7. 2022 |title=LFC and Standard Chartered extend principal partnership to 2027 |url=https://www.liverpoolfc.com/news/lfc-and-standard-chartered-extend-principal-partnership-2027 |access-date=22. 5. 2023 |work= |publisher=Liverpool F.C.}}</ref> ||[[Expedia]]<ref>{{cite news|title=Liverpool Embarks on a Journey with Expedia|url=https://www.liverpoolfc.com/news/announcements/412266-liverpool-fc-embarks-on-a-journey-with-expedia|publisher=Liverpool F.C.|access-date=17. 10. 2020|date=17. 10. 2020|archive-date=20. 1. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210120035251/https://www.liverpoolfc.com/news/announcements/412266-liverpool-fc-embarks-on-a-journey-with-expedia|url-status=live}}</ref> |- |Manchester City |data-sort-value="Guardiola, Pep"|{{flagicon|ESP}} [[Pep Guardiola]] |data-sort-value="Walker, Kyle"|{{flagicon|ENG}} [[Kyle Walker]] |[[Puma (brand)|Puma]]<ref>{{cite news |date=28. 2. 2019 |title=Manchester City strike 10-year kit deal with Puma |url=https://www.skysports.com/football/news/11679/11650329/manchester-city-strike-10-year-kit-deal-with-puma |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190603140008/https://www.skysports.com/football/news/11679/11650329/manchester-city-strike-10-year-kit-deal-with-puma |archive-date=3. 6. 2019 |access-date=28. 2. 2019 |work=Sky Sports |location=London}}</ref> |[[Etihad Airways]]<ref>{{cite news |title=Manchester City bank record £400m sponsorship deal with Etihad Airways |url=https://www.theguardian.com/football/2011/jul/08/manchester-city-deal-etihad-airways |newspaper=The Guardian |access-date=23. 6. 2015 |location=London |first=Daniel |last=Taylor |date=8. 7. 2011 |archive-date=24. 7. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200724164956/https://www.theguardian.com/fooTBAll/2011/jul/08/manchester-city-deal-etihad-airways |url-status=live }}</ref> |[[OKX]]<ref>{{cite news |title=Manchester City and OKX announce new shirt sleeve Partnership |url=https://www.mancity.com/news/club/okx-to-sponsor-manchester-city-shirt-sleeve-202324-63823725 |access-date=30. 6. 2023 |publisher=Manchester City F.C. |location=Manchester}}</ref> |- |Manchester United |data-sort-value="ten Hag, Erik"|{{ZD|POR}} [[Rúben Amorim]] |data-sort-value="Fernandes, Bruno"|{{flagicon|POR}} [[Bruno Fernandes]]<ref>{{cite news |title=Fernandes named United's new club captain |url=https://www.manutd.com/en/news/detail/official-statement-man-utd-confirm-bruno-fernandes-as-new-club-captain |date=20. 7. 2023 |access-date=24. 9. 2023 |publisher=Manchester United Football Club|location=[[Manchester]]|language=en}}</ref> |Adidas<ref>{{cite news |title=Manchester United and Adidas in £750m deal over 10 years |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-28282444 |work=BBC News|location=London|last=Wilson|first=Bill|access-date=23. 6. 2015 |archive-date=15. 6. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200615220519/https://www.bbc.co.uk/news/business-28282444 |url-status=live }}</ref> |[[Qualcomm Snapdragon]]<ref>{{Cite web |url=https://www.reuters.com/sports/soccer/man-utd-confirm-qualcomms-snapdragon-new-shirt-sponsor-2023-09-13/ |title=Man Utd confirm Qualcomm's Snapdragon as new shirt sponsor |access-date=18. 3. 2024 |publisher=Reuters |date=13. 9. 2023}}</ref> |[[DXC Technology]]<ref>{{cite news |title=United and Adidas launch new home shirt |url=https://www.manutd.com/en/news/detail/man-utd-and-adidas-launch-new-home-kit-for-2022-23-season |publisher=Manchester United Football Club|location=[[Manchester]] |access-date=8. 7. 2022 |date=8. 7. 2022 |archive-date=8. 7. 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220708081206/https://www.manutd.com/en/news/detail/man-utd-and-adidas-launch-new-home-kit-for-2022-23-season |url-status=live }}</ref> |- |Newcastle United |data-sort-value="Howe, Eddie"| {{flagicon|ENG}} [[Eddie Howe]] |data-sort-value="Lascelles, Jamaal"|{{flagicon|ENG}} [[Jamaal Lascelles]]<ref>{{cite news |title=Lascelles Appointed United Captain |url=https://www.nufc.co.uk/news/archive/lascelles-appointed-united-captain/ |date=4. 8. 2016 |access-date=24. 9. 2023 |publisher=Newcastle United Football Club|location=[[Newcastle upon Tyne]]|language=en}}</ref> |Adidas<ref>{{Cite news |last=Whitehead |first=Jacob |title=Adidas to become new Newcastle kit manufacturer in leak from documentary |url=https://theathletic.com/4789292/2023/08/19/adidas-newcastle-kit/ |access-date=4. 4. 2024 |website=The Athletic |language=en}}</ref> |data-sort-value="Sela"|[[Sela (company)|Sela]]<ref>{{cite news |title=Newcastle United & Sela agree multi-year front of shirt partnership |url=https://www.nufc.co.uk/news/latest-news/newcastle-united-sela-agree-multi-year-front-of-shirt-partnership/ |publisher=Newcastle United Football Club|location=[[Newcastle upon Tyne]]|date=9. 6. 2023 |access-date=9. 6. 2023 |archive-date=9. 6. 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230609131112/https://www.nufc.co.uk/news/latest-news/newcastle-united-sela-agree-multi-year-front-of-shirt-partnership/ |url-status=live }}</ref> |Noon<ref>{{cite news |title=noon.com becomes official sleeve partner |url=https://www.nufc.co.uk/news/latest-news/nooncom-becomes-official-sleeve-partner/ |publisher=Newcastle United Football Club|publication-place=[[Newcastle upon Tyne]]|date=27. 6. 2022 |access-date=9. 6. 2023 }}</ref> |- |Nottingham Forest |data-sort-value="Espirito Santo, Nuno"|{{flagicon|POR}} [[Nuno Espírito Santo]] |data-sort-value="Worrall, Joe"|{{flagicon|ENG}} [[Joe Worrall (footballer)|Joe Worrall]]<ref>{{cite web | url=https://www.nottinghamforest.co.uk/news/2022/august/04/joe-worrall-named-nottingham-forest-captain/ | title=Joe Worrall named Nottingham Forest captain | date=4. 8. 2022 |publisher=Nottingham Forest F.C.}}</ref> |Adidas<ref>{{cite news |date=26. 6. 2023 |title=adidas becomes official kit partner of Nottingham Forest |url=https://www.nottinghamforest.co.uk/news/2023/june/28/adidas-becomes-official-kit-partner-of-nottingham-forest/ |access-date=28. 6. 2023 |publisher=Nottingham Forest Football Club|location=[[Nottingham]]}}</ref> |data-sort-value="Kaiyun"|[[TGP Europe|Kaiyun Sports]]<ref>{{cite news |date=30. 8. 2023 |title=Forest announce Kaiyun as front of shirt partner |url=https://www.nottinghamforest.co.uk/news/2023/august/30/forest-announce-kaiyun-sports-as-front-of-shirt-partner/|access-date=30. 8. 2023 |publisher=Nottingham Forest Football Club|location=[[Nottingham]]}}</ref> |Ideagen<ref>{{cite news|url=https://www.ideagen.com/company/news/ideagen-are-official-sleeve-partner-of-nottingham-forest |title=Ideagen are Official Sleeve Partner of Nottingham Forest |publisher=Ideagen|location=[[Nottingham]]|date=14. 7. 2023 |access-date=30. 7. 2023 }}</ref> |- |Southampton |data-sort-value="Martin, Russell"|{{flagicon|SCO}} [[Russell Martin (footballer)|Russell Martin]] |data-sort-value="Stephens, Jack"|{{flagicon|ENG}} [[Jack Stephens (footballer)|Jack Stephens]]<ref>{{Cite press release|date=11. 8. 2023 |title=Russell Martin on James Ward-Prowse and club captaincy |url=https://www.southamptonfc.com/en/news/article/martin-on-potential-ward-prowse-transfer-and-club-captaincy |access-date=13. 8. 2023 |publisher=Southampton Football Club|location=[[Southampton]]}}</ref> |Puma<ref>{{cite press release|url=https://www.southamptonfc.com/en/news/article/puma-officially-becomes-a-saint|date=24. 4. 2024|access-date=27. 5. 2024|title=PUMA officially becomes a Saint|publisher=Southampton Football Club|location=[[Southampton]]}}</ref> |Rollbit<ref>{{cite news |title=Rollbit announced as Front of Shirt Partner |date=16. 7. 2024 |url=https://www.southamptonfc.com/en/news/article/rollbit-announced-as-front-of-shirt-partner |access-date=16. 7. 2024 |publisher=Southampton Football Club|location=Southampton}}</ref> |[[P&O Cruises]]<ref>{{cite press release|title= P&O Cruises announced as our Official Sleeve Partner |date=6. 8. 2023 |url= https://www.southamptonfc.com/en/news/article/p-and-o-cruises-announced-as-our-official-sleeve-partner |access-date=8. 8. 2024|publisher=Southampton Football Club|location=[[Southampton]]}}</ref> |- |Tottenham Hotspur |data-sort-value="Postecoglou, Ange"|{{flagicon|AUS}} [[Ange Postecoglou]] |data-sort-value="Son, Heung-Min"|{{flagicon|JKO}} [[Son Heung-min]]<ref>{{cite news |date=12. 8. 2023 |title=Sonny named Club captain |url=https://www.tottenhamhotspur.com/news/2023/august/sonny-named-club-captain/ |access-date=24. 9. 2023 |publisher=Tottenham Hotspur F.C. |location=London |language=en}}</ref> |Nike<ref>{{cite news |title=Tottenham Hotspur announces multi-year partnership with Nike |url=http://www.tottenhamhotspur.com/news/club/announcement/tottenham-hotspur-announces-multi-year-partnership-with-nike-300617/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180628181947/http://www.tottenhamhotspur.com/news/club/announcement/tottenham-hotspur-announces-multi-year-partnership-with-nike-300617/ |archive-date=28. 6. 2018 |access-date=30. 6. 2017 |publisher=Tottenham Hotspur F.C. |location=London}}</ref> |[[AIA Group|AIA]]<ref>{{cite news |title=Tottenham Hotspur announce new £320m shirt deal |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/49110767/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201116101625/https://www.bbc.co.uk/sport/football/49110767 |archive-date=16. 11. 2020 |access-date=25. 7. 2019 |work= |publisher=BBC Sport |location=Manchester}}</ref> |[[Kraken (company)|Kraken]]<ref>{{cite news |title=Tottenham Hotspur partners with Crypto Platform Kraken|url=https://www.tottenhamhotspur.com/news/2024/july/tottenham-hotspur-partners-with-crypto-platform-kraken/|date=16. 7. 2024|access-date=16. 7. 2024|work= Tottenham Hotspur}}</ref> |- |West Ham United |data-sort-value="Lopetegui, Julen"|{{flagicon|ESP}} [[Julen Lopetegui]] |data-sort-value="Zouma, Kurt"|{{flagicon|FRA}} [[Kurt Zouma]]<ref>{{cite news |title=David Moyes confirms Kurt Zouma as West Ham United captain |url=https://www.whufc.com/news/david-moyes-confirms-kurt-zouma-west-ham-united-captain |date=16. 9. 2023 |access-date=24. 9. 2023 |publisher=West Ham United Football Club|location=[[London]]|language=en}}</ref> |Umbro<ref>{{cite news |url=https://www.whufc.com/news/articles/2019/may/02-may/umbro-extends-partnership-west-ham-united-official-technical-partner |title=Umbro extends partnership with West Ham United as official technical partner |publisher=West Ham United Football Club|location=[[London]]|date=2. 5. 2019 |access-date=4. 1. 2023 |archive-date=4. 1. 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230104194542/https://www.whufc.com/news/articles/2019/may/02-may/umbro-extends-partnership-west-ham-united-official-technical-partner |url-status=live }}</ref> |[[Betway]]<ref>{{cite news |title=Hammers renew partnership with Betway|url=http://www.whufc.com/news/articles/2019/may/24-may/hammers-renew-partnership-betway |access-date=28. 5. 2023 |publisher=West Ham United Football Club|location=[[London]]|language=en}}</ref> |[[QuickBooks]]<ref>{{cite web |url=https://www.whufc.com/news/intuit-quickbooks-and-west-ham-united-launch-pioneering-sleeve-partnership-together |title=Intuit QuickBooks and West Ham United launch pioneering Sleeve Partnership together |website=whufc.com |date=1. 7. 2024 |access-date=17. 7. 2024 }}</ref> |- |Wolverhampton Wanderers |data-sort-value="ONeil, Gary"|{{flagicon|ENG}} [[Gary O'Neil]] |data-sort-value="Lemina, Mario"|{{flagicon|GAB}} [[Mario Lemina]]<ref>{{cite news |title=Lemina named Wolves captain |url=https://www.wolves.co.uk/news/mens-first-team/20240725-lemina-named-wolves-captain/ |date=26. 7. 2024 |access-date=26. 7. 2024 |publisher=Wolverhampton Wanderers F.C.|location=[[Wolverhampton]]|language=en}}</ref> |Sudu<ref>{{cite news|title=Wolves agree new kit deal with SUDU that puts club and fans first|url=https://www.wolves.co.uk/news/club/20240627-wolves-agree-new-kit-deal-with-sudu-that-puts-club-and-fans-first/|date=27. 6. 2024 |access-date=27. 6. 2024|publisher=Wolverhampton Wanderers Football Club|location=[[Wolverhampton]]|language=en}}</ref> |[[TGP Europe|DEBET]]<ref>{{cite news |url=https://www.wolves.co.uk/news/club/20240611-debet-become-principal-partner-in-record-deal/|title=DEBET become principal partner in record deal|date=11. 6. 2024 |access-date=11. 6. 2024 |publisher=Wolverhampton Wanderers Football Club|location=[[Wolverhampton]] }}</ref> |[[JD Sports]]<ref>{{cite news |url=https://www.wolves.co.uk/news/club/20240603-wolves-join-jd-in-partnership/|title=Wolves join JD in partnership|date=5. 6. 2024 |access-date=5. 6. 2024 |publisher=Wolverhampton Wanderers Football Club|location=[[Wolverhampton]] }}</ref> |} === Promjene menadžera === {| class="wikitable sortable" !Ekipa !Odlazeći menadđer !Razlog odlaska !Datum odlaska !Pozicija na tabeli !Dolazeći menadžer !Datum dolaska |- |[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton & Hove Albion]] |data-sort-value="De Zerbi, Roberto"|{{flagicon|ITA}} [[Roberto De Zerbi]]<ref>{{cite news|publisher=Brighton & Hove Albion F.C.|url=https://www.brightonandhovealbion.com/news/4019405/de-zerbi-to-leave-albion-after-manchester-united-match|title=De Zerbi to leave Albion after Manchester United match|date=18. 5. 2024|access-date=18. 5. 2024}}</ref> |Sporazumni raskid |rowspan="3"|19. Maj 2024 |rowspan="5"|''Pred–sezona'' |data-sort-value="Hürzeler, Fabian"|{{flagicon|GER}} [[Fabian Hürzeler]]<ref>{{cite news|publisher=Brighton & Hove Albion F.C.|url=https://www.brightonandhovealbion.com/news/4039117/albion-appoint-hurzeler-as-new-head-coach|title=Albion appoint Hürzeler as new head coach|date=15. 6. 2024|access-date=15. 6. 2024}}</ref> |15. Juni 2024 |- |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] |data-sort-value="Klopp, Jurgen"|{{flagicon|GER}} [[Jürgen Klopp]]<ref>{{cite news|publisher=Liverpool F.C.|url=https://www.liverpoolfc.com/news/jurgen-klopp-announces-decision-step-down-liverpool-manager-end-season|title=Jürgen Klopp announces decision to step down as Liverpool manager at end of season|date=26. 1. 2024|access-date=26. 4. 2024}}</ref> |Podnio ostavku |data-sort-value="Slot, Arne"|{{flagicon|NED}} [[Arne Slot]]<ref>{{Cite web |date=20. 5. 2024 |title=Arne Slot to become Liverpool FC's new head coach |url=https://www.liverpoolfc.com/news/arne-slot-become-liverpool-fcs-new-head-coach |access-date=20. 5. 2024 |publisher=Liverpool F.C. |language=en}}</ref> |1. Juni 2024 |- |[[West Ham United F.C.|West Ham United]] |data-sort-value="Moyes, David"|{{flagicon|SCO}} [[David Moyes]]<ref>{{cite news|publisher=West Ham United F.C.|url= https://www.whufc.com/news/club-statement-david-moyes|title=Club Statement – David Moyes|date=6. 5. 2024|access-date=6. 5. 2024}}</ref> |Kraj ugovora |data-sort-value="Lopetegui, Julen"|{{flagicon|ESP}} [[Julen Lopetegui]]<ref>{{Cite web |title=Julen Lopetegui appointed West Ham United Head Coach |url=https://www.whufc.com/news/julen-lopetegui-appointed-west-ham-united-head-coach |date=23. 5. 2024 |access-date=23. 5. 2024 |publisher=West Ham United F.C. |language=en}}</ref> |1. Juli 2024 |- |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |data-sort-value="Pochettino, Mauricio"|{{flagicon|ARG}} [[Mauricio Pochettino]]<ref>{{cite news|publisher=Chelsea F.C.|url= https://www.chelseafc.com/en/news/article/club-statement-mauricio-pochettino |title= Club Statement: Mauricio Pochettino|date=21. 5. 2024|access-date=21. 5. 2024}}</ref> |Sporazumni raskid |21. Maj 2024 |data-sort-value="Maresca, Enzo"|{{flagicon|ITA}} [[Enzo Maresca]]<ref>{{cite news|publisher=Chelsea F.C.|url=https://www.chelseafc.com/en/news/article/enzo-maresca-to-become-chelsea-mens-head-coach |title=Maresca to become Chelsea head coach|date=3. 6. 2024|access-date=3. 6. 2024}}</ref> |3. Juni 2024 |- |[[Leicester City F.C.|Leicester City]] |data-sort-value="Maresca, Enzo"|{{flagicon|ITA}} [[Enzo Maresca]]<ref>{{cite news|publisher=Leicester City F.C.|url=https://www.lcfc.com/news/amp/4032628 |title=Enzo Maresca Departs Leicester City|date=3. 6. 2024|access-date=3. 6. 2024}}</ref> |Potpisao za [[Chelsea F.C.|Chelsea]] |3. Juni 2024 |{{flagicon|WAL}} [[Steve Cooper (nogometni menadžer)|Steve Cooper]]<ref>{{Cite web |title=Leicester City Appoint Steve Cooper As First Team Manager |url=https://www.lcfc.com/news/4041544 |date=20. 6. 2024 |access-date=20. 6. 2024 |publisher=Leicester City F.C.}}</ref> |20. Juni 2024 |- | rowspan="2" |[[Manchester United FC|Manchester United]] |{{flagicon|NED}} [[Erik ten Hag]]<ref name="Club statement">{{Cite web|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/man-utd-official-club-statement-on-erik-ten-hag-28-oct|title=Club statement|website=www.manutd.com|language=en|access-date=1. 11. 2024}}</ref> |Otpušten |28. Oktobar 2024 |14. mjesto |{{ZD|NIZ}} [[Ruud van Nistelrooy]] (privremeno)<ref name="Club statement"/> |28. Oktobar 2024 |- |{{ZD|NIZ}} [[Ruud van Nistelrooy]] (privremeno)<ref name="manutd.com">{{Cite web|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/man-utd-appoint-ruben-amorim-as-new-head-coach|title=United appoint Amorim as head coach|website=www.manutd.com|language=en|access-date=1. 11. 2024}}</ref> |Kraj privremenog ugovora |11. Novembar 2024 |13. mjesto |{{ZD|POR}} [[Rúben Amorim]]<ref name="manutd.com"/> |11. Novembar 2024 |- |Leicester City |{{flagicon|WAL}} [[Steve Cooper (nogometni menadžer)|Steve Cooper]]<ref>{{Cite web|url=https://www.lcfc.com/news/4175174/leicester-city-parts-company-with-steve-cooper|title=Leicester City Parts Company With Steve Cooper|website=www.lcfc.com|language=en|access-date=25. 11. 2024}}</ref> |Otpušten |24. Novembar 2024 |16. mjesto |{{ZD|ENG}} Ben Dawson (privremeno)<ref>{{Cite web|url=https://www.lcfc.com/news/4175174/leicester-city-parts-company-with-steve-cooper?lang=EN|title=Leicester City Parts Company With Steve Cooper|website=www.lcfc.com|language=en|access-date=25. 11. 2024}}</ref> |TBA |} == Tabela Premijer lige == <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=WDL|source=[https://www.premierleague.com/tables Premier League] |result1=CLLS |result2=CLLS |result3=CLLS |result4=CLLS |result5=ELLS |result18=REL |result19=REL |result20=REL <!--Update team positions here--> |team_order=LIV, MCI, CHE, ARS, BHA, TOT, NFO, AVL, NEW, FUL, BRE, MUN, BOU, WHU, EVE, LEI, WOL, IPS, CRY, SOU <!--Update team results here and then (if needed) positions above. Don't forget to update the date (update parameter).--> |update=24. novembar 2024 |win_ARS=6 |draw_ARS=4 |loss_ARS=2 |gf_ARS=21|ga_ARS=12 |win_AVL=5 |draw_AVL=4 |loss_AVL=3 |gf_AVL=19|ga_AVL=19 |win_BOU=4 |draw_BOU=3 |loss_BOU=5 |gf_BOU=16|ga_BOU=17 |win_BRE=5 |draw_BRE=2 |loss_BRE=5 |gf_BRE=22|ga_BRE=22 |win_BHA=6 |draw_BHA=4 |loss_BHA=2 |gf_BHA=21|ga_BHA=16 |win_CHE=6 |draw_CHE=4 |loss_CHE=2 |gf_CHE=23|ga_CHE=14 |win_CRY=1 |draw_CRY=5 |loss_CRY=6 |gf_CRY=10|ga_CRY=17 |win_EVE=2 |draw_EVE=5 |loss_EVE=5 |gf_EVE=10|ga_EVE=17 |win_FUL=5 |draw_FUL=3 |loss_FUL=4 |gf_FUL=17|ga_FUL=17 |win_IPS=1 |draw_IPS=6 |loss_IPS=5 |gf_IPS=13|ga_IPS=23 |win_LEI=2 |draw_LEI=4 |loss_LEI=6 |gf_LEI=15|ga_LEI=23 |win_LIV=10|draw_LIV=1 |loss_LIV=1 |gf_LIV=24|ga_LIV=8 |win_MCI=7 |draw_MCI=2 |loss_MCI=3 |gf_MCI=22|ga_MCI=17 |win_MUN=4 |draw_MUN=4 |loss_MUN=4 |gf_MUN=13|ga_MUN=13 |win_NEW=5 |draw_NEW=3 |loss_NEW=3 |gf_NEW=13|ga_NEW=11 |win_NFO=5 |draw_NFO=4 |loss_NFO=3 |gf_NFO=15|ga_NFO=13 |win_SOU=1 |draw_SOU=1 |loss_SOU=10|gf_SOU=9 |ga_SOU=24 |win_TOT=6 |draw_TOT=1 |loss_TOT=5 |gf_TOT=27|ga_TOT=13 |win_WHU=3 |draw_WHU=3 |loss_WHU=5 |gf_WHU=13|ga_WHU=19 |win_WOL=2 |draw_WOL=3 |loss_WOL=7 |gf_WOL=20|ga_WOL=28 <!--Team definitions (wikilinks in table)--> |name_ARS=[[Arsenal F.C.|Arsenal]] |name_AVL=[[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] |name_BOU=[[AFC Bournemouth|Bournemouth]] |name_BHA=[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton & Hove Albion]] |name_BRE=[[Brentford F.C.|Brentford]] |name_CHE=[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |name_CRY=[[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] |name_EVE=[[Everton F.C.|Everton]] |name_FUL=[[Fulham F.C.|Fulham]] |name_IPS=[[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] |name_LEI=[[Leicester City F.C.|Leicester City]] |name_LIV=[[Liverpool F.C.|Liverpool]] |name_MCI=[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |name_MUN=[[Manchester United F.C.|Manchester United]] |name_NEW=[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] |name_NFO=[[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] |name_SOU=[[Southampton F.C.|Southampton]] |name_TOT=[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] |name_WHU=[[West Ham United F.C.|West Ham United]] |name_WOL=[[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]] <!--Table settings and rules--> |show_limit=5 |class_rules= 1) Broj bodova; 2) Gol-razlika; 3) Veći broj postignutih golova.<ref name="PLhandbook">{{cite book |url=https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2023/08/31/132475d9-6ce7-48f3-b168-0d9f234c995a/PL_Handbook_2023-24_DIGITAL_29.08.23.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20230901205852/https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2023/08/31/132475d9-6ce7-48f3-b168-0d9f234c995a/PL_Handbook_2023-24_DIGITAL_29.08.23.pdf |url-status=live |title=Premier League Handbook: Season 2023/24 |date=29. 8. 2023 |archive-date=1. 9. 2023 |access-date=22. 9. 2023}}</ref> <!--Qualification and relegation column definitions--> |res_col_header=QR |col_CLLS=green1 |text_CLLS=Kvalifikovani za {{nowrap|[[UEFA Liga prvaka 2025/2026.|Ligaško takmičenje Lige prvaka]]}} |col_ELLS=blue1 |text_ELLS=Kvalifikovani za {{nowrap|[[UEFA Evropska liga 2025/2026.|Ligaško takmičenje Evropske lige]]}} <!--|col_COPO=yellow1 |text_COPO=Kvalifikovani za {{nowrap|[[UEFA Konferencijska liga 2025/2026.|Play-off Konferencijske lige]]}}--> |col_REL=red1 |text_REL=Ispadaju u {{nowrap|[[<!--2025–26-->EFL Championship|EFL Championship]]}} }}</onlyinclude> == Rezultati == {{#invoke:sports results|main | source = [https://www.premierleague.com/results Premier League] | update = future |start_date = 24. novembar 2024 | a_note = yes | matches_style = FBR |team1=ARS |team2=AVL |team3=BOU |team4=BRE |team5=BHA |team6=CHE |team7=CRY |team8=EVE |team9=FUL |team10=IPS |team11=LEI |team12=LIV |team13=MCI |team14=MUN |team15=NEW |team16=NFO |team17=SOU |team18=TOT |team19=WHU |team20=WOL | name_ARS = [[Arsenal F.C.|Arsenal]] | name_AVL = [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] | name_BOU = [[AFC Bournemouth|Bournemouth]] | name_BRE = [[Brentford F.C.|Brentford]] | name_BHA = [[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton & Hove Albion]] | name_CHE = [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | name_CRY = [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] | name_EVE = [[Everton F.C.|Everton]] | name_FUL = [[Fulham F.C.|Fulham]] | name_IPS = [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] | name_LEI = [[Leicester City F.C.|Leicester City]] | name_LIV = [[Liverpool F.C.|Liverpool]] | name_MCI = [[Manchester City F.C.|Manchester City]] | name_MUN = [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | name_NEW = [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] | name_NFO = [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] | name_SOU = [[Southampton F.C.|Southampton]] | name_TOT = [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] | name_WHU = [[West Ham United F.C.|West Ham United]] | name_WOL = {{nowrap|[[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolverhampton Wanderers]]}} | match_ARS_AVL = | match_ARS_BHA = 1–1 | match_ARS_BOU = | match_ARS_BRE = | match_ARS_CHE = [[Rivalstvo Arsenal–Chelsea|a]] | match_ARS_CRY = | match_ARS_EVE = | match_ARS_FUL = | match_ARS_IPS = | match_ARS_LEI = 4–2 | match_ARS_LIV = 2–2 | match_ARS_MCI = | match_ARS_MUN = [[Derbi Arsenal–Manchester United|a]] | match_ARS_NEW = | match_ARS_NFO = 3–0 | match_ARS_SOU = 3–1 | match_ARS_TOT = [[Sjevernolondonski derbi|a]] | match_ARS_WHU = | match_ARS_WOL = 2–0 | match_AVL_ARS = 0–2 | match_AVL_BHA = | match_AVL_BOU = 1–1 | match_AVL_BRE = | match_AVL_CHE = | match_AVL_CRY = 2–2 | match_AVL_EVE = 3–2 | match_AVL_FUL = | match_AVL_IPS = | match_AVL_LEI = | match_AVL_LIV = | match_AVL_MCI = | match_AVL_MUN = 0–0 | match_AVL_NEW = | match_AVL_NFO = | match_AVL_SOU = | match_AVL_TOT = | match_AVL_WHU = | match_AVL_WOL = 3–1 | match_BHA_ARS = | match_BHA_AVL = | match_BHA_BOU = | match_BHA_BRE = | match_BHA_CHE = | match_BHA_CRY = [[Rivalstvo Brighton & Hove Albion FC–Crystal Palace FC|a]] | match_BHA_EVE = | match_BHA_FUL = | match_BHA_IPS = 0–0 | match_BHA_LEI = | match_BHA_LIV = | match_BHA_MCI = 2–1 | match_BHA_MUN = 2–1 | match_BHA_NEW = | match_BHA_NFO = 2–2 | match_BHA_SOU = | match_BHA_TOT = 3–2 | match_BHA_WHU = | match_BHA_WOL = 2–2 | match_BOU_ARS = 2–0 | match_BOU_AVL = | match_BOU_BHA = 1–2 | match_BOU_BRE = | match_BOU_CHE = 0–1 | match_BOU_CRY = | match_BOU_EVE = | match_BOU_FUL = | match_BOU_IPS = | match_BOU_LEI = | match_BOU_LIV = | match_BOU_MCI = 2–1 | match_BOU_MUN = | match_BOU_NEW = 1–1 | match_BOU_NFO = | match_BOU_SOU = 3–1 | match_BOU_TOT = | match_BOU_WHU = | match_BOU_WOL = | match_BRE_ARS = | match_BRE_AVL = | match_BRE_BHA = | match_BRE_BOU = 3–2 | match_BRE_CHE = [[Zapadnolondonski derbi|a]] | match_BRE_CRY = 2–1 | match_BRE_EVE = | match_BRE_FUL = [[Zapadnolondonski derbi|a]] | match_BRE_IPS = 4–3 | match_BRE_LEI = | match_BRE_LIV = | match_BRE_MCI = | match_BRE_MUN = | match_BRE_NEW = | match_BRE_NFO = | match_BRE_SOU = 3–1 | match_BRE_TOT = | match_BRE_WHU = 1–1 | match_BRE_WOL = 5–3 | match_CHE_ARS = [[Rivalstvo Arsenal–Chelsea|1–1]] | match_CHE_AVL = | match_CHE_BHA = 4–2 | match_CHE_BOU = | match_CHE_BRE = [[Zapadnolondonski derbi|a]] | match_CHE_CRY = 1–1 | match_CHE_EVE = | match_CHE_FUL = [[Zapadnolondonski derbi|a]] | match_CHE_IPS = | match_CHE_LEI = | match_CHE_LIV = | match_CHE_MCI = 0–2 | match_CHE_MUN = | match_CHE_NEW = 2–1 | match_CHE_NFO = 1–1 | match_CHE_SOU = | match_CHE_TOT = [[Rivalstvo Chelsea FC–Tottenham Hotspur FC|a]] | match_CHE_WHU = | match_CHE_WOL = | match_CRY_ARS = | match_CRY_AVL = | match_CRY_BHA = [[Rivalstvo Brighton & Hove Albion FC–Crystal Palace FC|a]] | match_CRY_BOU = | match_CRY_BRE = | match_CRY_CHE = | match_CRY_EVE = | match_CRY_FUL = 0–2 | match_CRY_IPS = | match_CRY_LEI = 2–2 | match_CRY_LIV = 0–1 | match_CRY_MCI = | match_CRY_MUN = 0–0 | match_CRY_NEW = | match_CRY_NFO = | match_CRY_SOU = | match_CRY_TOT = 1–0 | match_CRY_WHU = 0–2 | match_CRY_WOL = | match_EVE_ARS = | match_EVE_AVL = | match_EVE_BHA = 0–3 | match_EVE_BOU = 2–3 | match_EVE_BRE = 0–0 | match_EVE_CHE = | match_EVE_CRY = 2–1 | match_EVE_FUL = 1–1 | match_EVE_IPS = | match_EVE_LEI = | match_EVE_LIV = [[Merseyside derbi|a]] | match_EVE_MCI = | match_EVE_MUN = | match_EVE_NEW = 0–0 | match_EVE_NFO = | match_EVE_SOU = | match_EVE_TOT = | match_EVE_WHU = | match_EVE_WOL = | match_FUL_ARS = | match_FUL_AVL = 1–3 | match_FUL_BHA = | match_FUL_BOU = | match_FUL_BRE = [[Zapadnolondonski derbi|2–1]] | match_FUL_CHE = [[Zapadnolondonski derbi|a]] | match_FUL_CRY = | match_FUL_EVE = | match_FUL_IPS = | match_FUL_LEI = 2–1 | match_FUL_LIV = | match_FUL_MCI = | match_FUL_MUN = | match_FUL_NEW = 3–1 | match_FUL_NFO = | match_FUL_SOU = | match_FUL_TOT = | match_FUL_WHU = 1–1 | match_FUL_WOL = 1–4 | match_IPS_ARS = | match_IPS_AVL = 2–2 | match_IPS_BHA = | match_IPS_BOU = | match_IPS_BRE = | match_IPS_CHE = | match_IPS_CRY = | match_IPS_EVE = 0–2 | match_IPS_FUL = 1–1 | match_IPS_LEI = 1–1 | match_IPS_LIV = 0–2 | match_IPS_MCI = | match_IPS_MUN = 1–1 | match_IPS_NEW = | match_IPS_NFO = | match_IPS_SOU = | match_IPS_TOT = | match_IPS_WHU = | match_IPS_WOL = | match_LEI_ARS = | match_LEI_AVL = 1–2 | match_LEI_BHA = | match_LEI_BOU = 1–0 | match_LEI_BRE = | match_LEI_CHE = 1–2 | match_LEI_CRY = | match_LEI_EVE = 1–1 | match_LEI_FUL = | match_LEI_IPS = | match_LEI_LIV = | match_LEI_MCI = | match_LEI_MUN = | match_LEI_NEW = | match_LEI_NFO = | match_LEI_SOU = | match_LEI_TOT = 1–1 | match_LEI_WHU = | match_LEI_WOL = | match_LIV_ARS = | match_LIV_AVL = 2–0 | match_LIV_BHA = 2–1 | match_LIV_BOU = 3–0 | match_LIV_BRE = 2–0 | match_LIV_CHE = 2–1 | match_LIV_CRY = | match_LIV_EVE = [[Merseyside derbi|a]] | match_LIV_FUL = | match_LIV_IPS = | match_LIV_LEI = | match_LIV_MCI = [[Rivalstvo Liverpool FC–Manchester City FC|a]] | match_LIV_MUN = [[Derbi Liverpool–Manchester United|a]] | match_LIV_NEW = | match_LIV_NFO = 0–1 | match_LIV_SOU = | match_LIV_TOT = | match_LIV_WHU = | match_LIV_WOL = | match_MCI_ARS = 2–2 | match_MCI_AVL = | match_MCI_BHA = | match_MCI_BOU = | match_MCI_BRE = 2–1 | match_MCI_CHE = | match_MCI_CRY = | match_MCI_EVE = | match_MCI_FUL = 3–2 | match_MCI_IPS = 4–1 | match_MCI_LEI = | match_MCI_LIV = [[Rivalstvo Liverpool FC–Manchester City FC|a]] | match_MCI_MUN = [[Mančesterski derbi|a]] | match_MCI_NEW = | match_MCI_NFO = | match_MCI_SOU = 1–0 | match_MCI_TOT = 0–4 | match_MCI_WHU = | match_MCI_WOL = | match_MUN_ARS = [[Derbi Arsenal–Manchester United|a]] | match_MUN_AVL = | match_MUN_BHA = | match_MUN_BOU = | match_MUN_BRE = 2–1 | match_MUN_CHE = 1–1 | match_MUN_CRY = | match_MUN_EVE = | match_MUN_FUL = 1–0 | match_MUN_IPS = | match_MUN_LEI = 3–0 | match_MUN_LIV = [[Derbi Liverpool–Manchester United|0–3]] | match_MUN_MCI = [[Mančesterski derbi|a]] | match_MUN_NEW = | match_MUN_NFO = | match_MUN_SOU = | match_MUN_TOT = 0–3 | match_MUN_WHU = | match_MUN_WOL = | match_NEW_ARS = 1–0 | match_NEW_AVL = | match_NEW_BHA = 0–1 | match_NEW_BOU = | match_NEW_BRE = | match_NEW_CHE = | match_NEW_CRY = | match_NEW_EVE = | match_NEW_FUL = | match_NEW_IPS = | match_NEW_LEI = | match_NEW_LIV = | match_NEW_MCI = 1–1 | match_NEW_MUN = | match_NEW_NFO = | match_NEW_SOU = 1–0 | match_NEW_TOT = 2–1 | match_NEW_WHU = | match_NEW_WOL = | match_NFO_ARS = | match_NFO_AVL = | match_NFO_BHA = | match_NFO_BOU = 1–1 | match_NFO_BRE = | match_NFO_CHE = | match_NFO_CRY = 1–0 | match_NFO_EVE = | match_NFO_FUL = 0–1 | match_NFO_IPS = | match_NFO_LEI = | match_NFO_LIV = | match_NFO_MCI = | match_NFO_MUN = | match_NFO_NEW = 1–3 | match_NFO_SOU = | match_NFO_TOT = | match_NFO_WHU = 3–0 | match_NFO_WOL = 1–1 | match_SOU_ARS = | match_SOU_AVL = | match_SOU_BHA = | match_SOU_BOU = | match_SOU_BRE = | match_SOU_CHE = | match_SOU_CRY = | match_SOU_EVE = 1–0 | match_SOU_FUL = | match_SOU_IPS = 1–1 | match_SOU_LEI = 2–3 | match_SOU_LIV = 2–3 | match_SOU_MCI = | match_SOU_MUN = 0–3 | match_SOU_NEW = | match_SOU_NFO = 0–1 | match_SOU_TOT = | match_SOU_WHU = | match_SOU_WOL = | match_TOT_ARS = [[Sjevernolondonski derbi|0–1]] | match_TOT_AVL = 4–1 | match_TOT_BHA = | match_TOT_BOU = | match_TOT_BRE = 3–1 | match_TOT_CHE = [[Rivalstvo Chelsea FC–Tottenham Hotspur FC|a]] | match_TOT_CRY = | match_TOT_EVE = 4–0 | match_TOT_FUL = | match_TOT_IPS = 1–2 | match_TOT_LEI = | match_TOT_LIV = | match_TOT_MCI = | match_TOT_MUN = | match_TOT_NEW = | match_TOT_NFO = | match_TOT_SOU = | match_TOT_WHU = 4–1 | match_TOT_WOL = | match_WHU_ARS = | match_WHU_AVL = 1–2 | match_WHU_BHA = | match_WHU_BOU = | match_WHU_BRE = | match_WHU_CHE = 0–3 | match_WHU_CRY = | match_WHU_EVE = 0–0 | match_WHU_FUL = | match_WHU_IPS = 4–1 | match_WHU_LEI = | match_WHU_LIV = | match_WHU_MCI = 1–3 | match_WHU_MUN = 2–1 | match_WHU_NEW = | match_WHU_NFO = | match_WHU_SOU = | match_WHU_TOT = | match_WHU_WOL = | match_WOL_ARS = | match_WOL_AVL = | match_WOL_BHA = | match_WOL_BOU = | match_WOL_BRE = | match_WOL_CHE = 2–6 | match_WOL_CRY = 2–2 | match_WOL_EVE = | match_WOL_FUL = | match_WOL_IPS = | match_WOL_LEI = | match_WOL_LIV = 1–2 | match_WOL_MCI = 1–2 | match_WOL_MUN = | match_WOL_NEW = 1–2 | match_WOL_NFO = | match_WOL_SOU = 2–0 | match_WOL_TOT = | match_WOL_WHU = }} == Statistika == {{Updated|24. novembra 2024}} === Najbolji strijelci === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- !Rang !Igrač !Klub !Golovi<ref name="top goals">{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/goals|title=Premier League Player Stats: Goals|publisher=Premier League|access-date=22. 9. 2024}}</ref> |- |1 |align="left"|{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |align="left"|Manchester City |12 |- |2 | align="left" |{{flagicon|EGI}} [[Mohamed Salah]] | align="left" |Liverpool |10 |- | rowspan="2" |3 | align="left" |{{flagicon|CMR}} [[Bryan Mbeumo]] | align="left" |Brentford | rowspan="2" |8 |- | align="left" |{{flagicon|NZL}} [[Chris Wood (nogometaš, rođen 1991)|Chris Wood]] | align="left" |Nottingham Forest |- | rowspan="4" |5 | align="left" |{{ZD|ENG}} [[Cole Palmer]] | align="left" |Chelsea | rowspan="4" |7 |- | align="left" |{{flagicon|SEN}} [[Nicolas Jackson]] | align="left" |Chelsea |- | align="left" |{{ZD|Demokratska Republika Kongo}} [[Yoane Wissa]] | align="left" |Brentford |- | align="left" |{{ZD|BRA}} [[Matheus Cunha]] | align="left" |Wolverhampton Wanderers |- | rowspan="3" |9 | align="left" |{{flagicon|ENG}} [[Danny Welbeck]] | align="left" |Brighton & Hove Albion | rowspan="3" |6 |- | align="left" |{{ZD|ENG}} [[Liam Delap]] | align="left" |Ipswich Town |- | align="left" |{{ZD|ENG}} [[Ollie Watkins]] | align="left" |Aston Villa |} ==== Het–trikovi ==== {{Glavni|Spisak het-trikova u Premijer ligi Engleske}} {| class="wikitable" |+ !Igrač !Za !Protiv !Rezultat !Datum |- |{{ZD|NOR}} [[Erling Haaland]] |Manchester City |Ipswich Town |4–1 (D)<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/cj62y51klz0t|title=Haaland scores hat-trick as Man City beat Ipswich after early scare|website=BBC Sport|language=en-GB|access-date=24. 8. 2024}}</ref> |24. August 2024 |- |{{flagicon|ENG}} [[Noni Madueke]] |Chelsea |Wolverhampton Wanderers |6–2 (G)<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/cgjvyxxqj11t|title=Wolves 2-6 Chelsea: Noni Madueke's hat-trick gives Enzo Maresca first Premier League win|website=BBC Sport|language=en-GB|access-date=2. 9. 2024}}</ref> |25. August 2024 |- |{{ZD|NOR}} [[Erling Haaland]] |Manchester City |West Ham United |3–1 (G)<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/cy0r9yjw8jxt|title=West Ham United vs Manchester City: Premier League|website=BBC Sport|language=en-GB|access-date=2. 9. 2024}}</ref> |31. August 2024 |- |{{ZD|ENG}} [[Cole Palmer]]<sup>4</sup> |Chelsea |Brighton & Hove Albion |4–2 (D)<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/czeg10p13l9t|title=Chelsea 4-2 Brighton: Cole Palmer scores four first-half goals in stunning Premier League win|website=BBC Sport|language=en-GB|access-date=29. 9. 2024}}</ref> |28. Septembar 2024 |} '''Napomena:''' <sup>4</sup> – igrač postigao 4 gola === Clean Sheetovi === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- !Rang !Igrač !Klub !Clean<br>sheetovi<ref name="CS">{{cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/clean_sheet|title=Premier League Player Stats – Clean Sheets|publisher=Premier League|access-date=22. 9. 2024}}</ref> |- |1 | align="left" |{{flagicon|CMR}} [[André Onana]] | align="left" |Manchester United |5 |- | rowspan="3" |2 | align="left" |{{flagicon|BEL}} [[Matz Sels]] |align="left"|Nottingham Forest | rowspan="3" |4 |- | align="left" |{{ZD|ENG}} [[Jordan Pickford]] | align="left" |Everton |- | align="left" |{{flagicon|ESP}} [[David Raya]] | align="left" |Arsenal |- | rowspan="3" |5 | align="left" |{{flagicon|BRA}} [[Alisson Becker|Alisson]] | align="left" |Liverpool | rowspan="3" |3 |- | align="left" |{{flagicon|ENG}} [[Nick Pope (nogometaš)|Nick Pope]] | align="left" |Newcastle United |- | align="left" |{{flagicon|ITA}} [[Guglielmo Vicario]] | align="left" |Tottenham Hotspur |} === Disciplina === ==== Igrač ==== * Najviše žutih kartona: '''6'''<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/yellow_card|title=Most Yellow Cards - Premier League Player Stats|website=www.premierleague.com|language=en|access-date=24. 8. 2024}}</ref> ** {{ZD|FRA}} [[Wesley Fofana]] (Chelsea) ** {{ZD|ŠPA}} [[Marc Cucurella]] (Chelsea) * Najviše crvenih kartona: '''1'''<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/red_card|title=Most Red Cards - Premier League Player Stats|website=www.premierleague.com|language=en|access-date=24. 8. 2024}}</ref> ** {{ZD|ŠVI}} [[Fabian Schär]] (Newcastle United) ** {{ZD|ENG}} [[Ashley Young]] (Everton) ** {{ZD|ENG}} [[Declan Rice]] (Arsenal) ** {{ZD|ENG}} [[Jack Stephens (nogometaš)|Jack Stephens]] (Southampton) ** {{ZD|ENG}} [[Morgan Gibbs-White]] (Nottingham Forest) ** {{ZD|BEL}} [[Leandro Trossard]] (Arsenal) ** {{ZD|POR}} [[Bruno Fernandes]] (Manchester United) ** {{ZD|ENG}} [[James Ward-Prowse]] (Nottingham Forest) ** {{ZD|DAN}} [[Joachim Andersen (nogometaš)|Joachim Andersen]] (Fulham) ** {{ZD|ŠKO}} [[Ryan Fraser]] (Southampton) ** {{ZD|Gana}} [[Mohammed Kudus]] (West Ham United) ** {{ZD|ENG}} [[Jaden Philogene]] (Aston Villa) ** {{ZD|FRA}} [[William Saliba]] (Arsenal) ** {{ZD|ENG}} [[Harry Clarke (nogometaš, rođen 2001)|Harry Clarke]] (Ipswich Town) ** {{ZD|MEX}} [[Edson Álvarez]] (West Ham United) ** {{ZD|ENG}} [[Kalvin Phillips]] (Ipswich Town) ** {{ZD|JPN}} [[Daichi Kamada]] (Crystal Palace) ** {{ZD|DAN}} [[Christian Nørgaard]] (Brentford) ** {{ZD|KAM}} [[Carlos Baleba]] (Brighton & Hove Albion) ==== Klub ==== * Najviše žutih kartona: '''45'''<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/total_yel_card|title=Most Yellow Cards - Premier League Team Stats|website=www.premierleague.com|language=en|access-date=24. 8. 2024}}</ref> ** Chelsea * Najmanje žutih kartona: '''17''' ** Brentford * Najviše crvenih kartona: '''3'''<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/total_red_card|title=Most Red Cards - Premier League Team Stats|website=www.premierleague.com|language=en|access-date=24. 8. 2024}}</ref> ** Arsenal * Najmanje crvenih kartona: '''0''' ** ''7 ekipa'' == Nagrade == === Mjesečne nagrade === {| class="wikitable" |- !rowspan="2"|Mjesec !colspan="2"|Menadžer mjeseca !colspan="2"|Igrač mjeseca !colspan="2"|Gol mjeseca !colspan="2"|Odbrana mjeseca !rowspan="2"|Reference |- !Menadžer !Klub !Igrač !Klub !Igrač !Klub !Igrač !Klub |- |August |{{flagicon|GER}} [[Fabian Hürzeler]] |Brighton & Hove Albion |{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |Manchester City |{{flagicon|ENG}} [[Cole Palmer]] |Chelsea |{{flagicon|ESP}} [[David Raya]] |Arsenal |align="center"|<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/4110693|title=Hurzeler makes history with Barclays Manager of the Month award|date=13. 9. 2024|publisher=Premier League|access-date=13. 9. 2024}}</ref><ref>{{cite news|title=Haaland voted EA SPORTS Player of the Month|url=https://www.premierleague.com/news/4110692|date=13. 9. 2024|access-date=13. 9. 2024|publisher=Premier League|archive-date=13. 9. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240913101551/https://www.premierleague.com/news/4110692|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/4110694|title=Palmer lob voted Guinness Goal of the Month|date=13. 9. 2024|publisher=Premier League|access-date=13. 9. 2024}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/news/4110695|title=Raya wins Premier League Save of the Month award|date=13. 9. 2024|publisher=Premier League|access-date=13. 9. 2024}}</ref> |- |Septembar |{{ZD|ITA}} [[Enzo Maresca]] |Chelsea |{{ZD|ENG}} [[Cole Palmer]] |Chelsea |{{ZD|KOL}} [[Jhon Durán]] |Aston Villa |{{flagicon|CMR}} [[André Onana]] |Manchester United |<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/news/4145565|title=Maresca named Barclays Manager of the Month|website=www.premierleague.com|language=en|access-date=12. 10. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/news/4145071|title=Palmer voted EA SPORTS Player of the Month|website=www.premierleague.com|language=en|access-date=12. 10. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/news/4145589|title=Duran's stunner voted Guinness Goal of the Month|website=www.premierleague.com|language=en|access-date=12. 10. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/news/4145472|title=Onana wins Premier League Save of the Month award|website=www.premierleague.com|language=en|access-date=12. 10. 2024}}</ref> |- |Oktobar |{{ZD|POR}} [[Nuno Espírito Santo]] |Nottingham Forest |{{flagicon|NZL}} [[Chris Wood (nogometaš, rođen 1991)|Chris Wood]] |Nottingham Forest |{{flagicon|SEN}} [[Nicolas Jackson]] |Chelsea |{{flagicon|ESP}} [[Robert Sánchez]] |Chelsea |<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/news/4164753|title=Nuno wins FIFTH Barclays Manager of the Month award|website=www.premierleague.com|language=en|access-date=10. 11. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/news/4164752|title=Wood makes HISTORY with EA SPORTS Player of the Month award|website=www.premierleague.com|language=en|access-date=10. 11. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/news/4164754|title=Jackson wins Guinness Goal of the Month award|website=www.premierleague.com|language=en|access-date=10. 11. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/news/4164755|title=Sanchez wins Premier League Save of the Month award|website=www.premierleague.com|language=en|access-date=10. 11. 2024}}</ref> |} == Reference == {{reflist}} {{Premijer liga Engleske}} [[Kategorija:2024. u Engleskoj]] [[Kategorija:2025. u Engleskoj]] [[Kategorija:Sezone Premijer lige Engleske]] [[Kategorija:Nacionalna nogometna prvenstva 2024/2025.]] [[Kategorija:2024. u nogometu]] [[Kategorija:2025. u nogometu]] ibu84ps0ow57z960kkqcqqgrgc0yrwg Hadžera Ibrahimpašić Šakić 0 508434 3669750 3665107 2024-11-26T09:39:27Z Cocco Loco 164169 Dodane nove informacije 3669750 wikitext text/x-wiki '''Hadžera Ibrahimpašić Šakić''' je bila partizanka, članica gradskog i predsjednica sreskog Antifašističkog fronta žena kroz koji je dala ogroman dopirnos u antifašističkoj borbi i uključivanju žena u Antifašistički front žena. == Biografija == Hadžera Ibrahimpašić Šakić počela je svoje antifašističko djelovanje kao učesnica [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|NOB]]-a kroz pomaganje u raspodijeli sanitetskog materijala, obuće, hrane, odjeće, a pomagala je i ranjenicima/ama i vodila je brigu o njima. Kao istaknuta partizanka imenovana je za članicu gradskog [[Antifašistički front žena|Antifašističkog fronta žena]] Bihaća a potom i za predsjednicu [[Antifašistički front žena|AFŽ]]. Imala je zadatak da seoske žene uključi u NOB, a potom je djelovala i u logističkoj podršci prilikom pripremanja prvog zajsedanja [[Antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Jugoslavije|AVNOJ]] –a i drugih konferencija. Često je organizovala i govorila na brojnim konferencijama o oslobodilačkoj borbi protiv fašizma te svojim govorima uvijek uspijevala uključiti zajednicu da brojnim prilozima podrže antifašističku borbu. Bila je aktivna u AFŽ-u, pokretala je brojne žene da se bore protiv fašizma, a uticala je i na afirmaciju političkog djelovanja žena u [[Bihać|Bihaću]] i šire.<ref>{{Cite book|last=Ivić, Čaušević, Hadžihalilović,|first=Gorica, Jasmina, Selma|title=Leksikon o ženama koje su pomjerila granice u svojim zajednicama u Bosni i Hercegovini. 100 žena - 100 ulica po ženama.|publisher=Forum Ziviler Friedensdienst e.V. (forum ZFD), Fondacija "Lara" Bijeljina, Udruženje "HO Horizonti" Tuzla|year=2021|location=Sarajevo-Bijeljina-Tuzla}}</ref> == Život i djelovanje == Pripreme za formiranje odbora AFŽ-a sprovodile su [https://sr.wikipedia.org/sr-el/Душанка_Ковачевић Dušanka Kovačević], [[Vahida Maglajlić]], [[:sr:Рада_Врањешевић|Rada Vranješević]] i druge. U domu [[Gajret (društvo)|Gajreta]] u Gornjem Prekounju održavana je konferencija za bišćanke. Sakupilo se u određeno vrijeme nekoliko stotina žena, muškaraca i omladine. '''Hadžera Ibrahimpašić Šakić''' je rukovodila konferencijom. Govorila je o partizanima kao oslobodiocima, o boljem životu u slobodi, o potrebama borbe do konačne pobjede. Svi prisutni pažljivo su je slušali. Rašida Šakić izabrana je i za delegata Prve zemaljske konferencije Antifašističkog fronta žena Jugoslavije, održane 6 i 7. decembra 1942. Godine u [[Bosanski Petrovac|Bosanskom Petrovcu]]. Iz naše Bosanske krajine bile su još prisutne Fatka Mušanović, Štefica Dujmović, Iska Sadiković, Hanka Zulić, Zejneba Omanović, Bakira Pozderac i veći broj žena i omladinki iz petrovačkog, drvarskog i grahovskog kraja. Konferenciju je pozdravio vrhovni komandant [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOV]] i POJ, [[Josip Broz Tito]]. Kada se Tito pojavio na govornici svi su ustali i dugo pljeskali i klicali. Uveče je za delegate izvedena priredba. [[Skender Kulenović]], knjižvenik-borac iz naših krajeva čitao je svoju poznatu pjesmu „Stojanka majka-Knežepoljka“.U Bihaćki gradski odbor AFŽ-a izabrane su: Hadžera Ibrahimpašić Šakić, Fatka Mušanović, Lenka Maestro, Zlata Salihodžić, Iška Sadiković, Raza Kovačević, Ivanka Perković-Burzić i Fanika Veper. Predsjednica Sreskog odbora Bihaća AFŽ-a bila je Hadžera Ibrahimpašić Šakić.<ref>{{Cite web|url=https://historiografija.ba/clanci-i-polemike/povodom-80-godina-od-odrzavanja-prve-konferencije-afz-a-u-bosanskom-petrovcu|title=Povodom 80- godina od održavanja prve konferencije AFŽ-a u Bosanskom Petrovcu|last=Lipovača|first=Sulejman|date=6. 12. 2022|website=Historiografija|access-date=14. 8. 2024}}</ref> == Reference == <references /> 5jw73dsfutfn4uzu796wmakbdklfjkj 3669773 3669750 2024-11-26T11:55:42Z AnToni 2325 /* Život i djelovanje */ 3669773 wikitext text/x-wiki '''Hadžera Ibrahimpašić Šakić''' je bila partizanka, članica gradskog i predsjednica sreskog Antifašističkog fronta žena kroz koji je dala ogroman dopirnos u antifašističkoj borbi i uključivanju žena u Antifašistički front žena. == Biografija == Hadžera Ibrahimpašić Šakić počela je svoje antifašističko djelovanje kao učesnica [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|NOB]]-a kroz pomaganje u raspodijeli sanitetskog materijala, obuće, hrane, odjeće, a pomagala je i ranjenicima/ama i vodila je brigu o njima. Kao istaknuta partizanka imenovana je za članicu gradskog [[Antifašistički front žena|Antifašističkog fronta žena]] Bihaća a potom i za predsjednicu [[Antifašistički front žena|AFŽ]]. Imala je zadatak da seoske žene uključi u NOB, a potom je djelovala i u logističkoj podršci prilikom pripremanja prvog zajsedanja [[Antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Jugoslavije|AVNOJ]] –a i drugih konferencija. Često je organizovala i govorila na brojnim konferencijama o oslobodilačkoj borbi protiv fašizma te svojim govorima uvijek uspijevala uključiti zajednicu da brojnim prilozima podrže antifašističku borbu. Bila je aktivna u AFŽ-u, pokretala je brojne žene da se bore protiv fašizma, a uticala je i na afirmaciju političkog djelovanja žena u [[Bihać|Bihaću]] i šire.<ref>{{Cite book|last=Ivić, Čaušević, Hadžihalilović,|first=Gorica, Jasmina, Selma|title=Leksikon o ženama koje su pomjerila granice u svojim zajednicama u Bosni i Hercegovini. 100 žena - 100 ulica po ženama.|publisher=Forum Ziviler Friedensdienst e.V. (forum ZFD), Fondacija "Lara" Bijeljina, Udruženje "HO Horizonti" Tuzla|year=2021|location=Sarajevo-Bijeljina-Tuzla}}</ref> == Život i djelovanje == Pripreme za formiranje odbora AFŽ-a sprovodile su: [[Dušanka Kovačević], [[Vahida Maglajlić]] i [[Rada Vranješević]]. U domu [[Gajret (društvo)|Gajreta]] u Gornjem Prekounju održavana je konferencija za bišćanke. Sakupilo se u određeno vrijeme nekoliko stotina žena, muškaraca i omladine. Hadžera Ibrahimpašić Šakić je rukovodila konferencijom. Govorila je o partizanima kao oslobodiocima, o boljem životu u slobodi, o potrebama borbe do konačne pobjede. Rašida Šakić izabrana je i za delegata Prve zemaljske konferencije Antifašističkog fronta žena Jugoslavije, održane 6 i 7. decembra 1942. Godine u [[Bosanski Petrovac|Bosanskom Petrovcu]]. Iz Bosanske krajine bile su još prisutne Fatka Mušanović, Štefica Dujmović, Iska Sadiković, Hanka Zulić, Zejneba Omanović, Bakira Pozderac i veći broj žena i omladinki iz petrovačkog, drvarskog i grahovskog kraja. Konferenciju je pozdravio vrhovni komandant [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOV]] i POJ, [[Josip Broz Tito]]. Uveče je za delegate izvedena priredba. [[Skender Kulenović]], knjižvnik čitao je svoju pjesmu „Stojanka majka-Knežepoljka“.U Bihaćki gradski odbor AFŽ-a izabrane su: Hadžera Ibrahimpašić Šakić, Fatka Mušanović, Lenka Maestro, Zlata Salihodžić, Iška Sadiković, Raza Kovačević, Ivanka Perković-Burzić i Fanika Veper. Predsjednica Sreskog odbora Bihaća AFŽ-a bila je Hadžera Ibrahimpašić Šakić.<ref>{{Cite web|url=https://historiografija.ba/clanci-i-polemike/povodom-80-godina-od-odrzavanja-prve-konferencije-afz-a-u-bosanskom-petrovcu|title=Povodom 80- godina od održavanja prve konferencije AFŽ-a u Bosanskom Petrovcu|last=Lipovača|first=Sulejman|date=6. 12. 2022|website=Historiografija|access-date=14. 8. 2024}}</ref> == Reference == <references /> az9okfhyjmgy70mbe2f02mefmlwebek Čiča Tomina koliba 0 512689 3669737 3660507 2024-11-26T07:57:40Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669737 wikitext text/x-wiki {{Infokutija knjiga | naziv = Čiča Tomina koliba | naziv_originala = ''Uncle Tom's Cabin; or, Life Among the Lowly'' | prijevod = | slika = UncleTomsCabinCover.jpg | veličina_slike = | opis_slike = Naslovna stranica prvog izdanja prvog sveska | autor = [[Harriet Beecher Stowe]] | ilustrator = [[Hammatt Billings]] | dizajn korica = | država = | jezik = [[Engleski jezik|Engleski]] | žanr = [[Sentimentalni roman]] | vrsta_djela = | izdavač = [[John P. Jewett]] and Company | vrijeme i mjesto nastanka = | datum_izdanja = 20. mart 1852. | vrsta_korica = | broj_stranica = | pripovjedač = | gledište = | vrijeme_radnje = | mjesto_radnje = | glavni_lik = [[Čiča Toma]] | vrhunac = | teme = Zlo i nemoralnost robovlasništva, [[moralni autoritet]] majčinstva, snaga kršćanske ljubavi | nasljednik = ''[[Ključ od Čiča Tomine kolibe]]'' | isbn = }} '''''Čiča Tomina koliba''''' ({{en|Uncle Tom's Cabin; or, Life Among the Lowly}}) jest [[Abolicionizam|abolicionistički]] [[sentimentalni roman]] autorice [[Harriet Beecher Stowe]]. Objavljen u dva sveska 1852, snažno je utjecao na odnos prema [[Afroamerikanci]]ma i [[Robovlasništvo u Sjedinjenim Američkim Državama|robovlasništvu u Sjedinjenim Američkim Državama]] i za njega se kaže da je jedan od glavnih idejnih temelja koji su doveli do izbijanja [Američkog] građanskog rata".{{sfn|Kaufman|2006|p= [https://archive.org/details/civilwaramerican00kauf/page/n32 18]}}{{sfn|Painter|2000|p= 245}}{{sfn|DeLombard|2012}} Stowe, predavačica u [[Žensko sjemenište u Hartfordu|ženskom sjemeništu u Hartfordu]] rođena u [[Connecticut]]u, potjecala je iz religiozne [[Porodica Beecher|porodice Beecher]] i bila je aktivan borac za ukidanje [[Robovlasništvo|robovlasništva]]. Napisala je sentimentalni roman kako bi opisala stvarnost robovlasništva, istovremeno tvrdeći da [[kršćanska ljubav]] može nadvladati robovlasništvo.{{sfn|Kurian|2010|p=580}}{{sfn|De Rosa|2003|loc= Na 122. stranici De Rosa citira riječi Jane Tompkins (1985: 145) da je Stoweina strategija bila da uništi robovlasništvo "spasiteljskom snagom kršćanske ljubavi"}}{{sfn|Tompkins|1985|loc= Na 141. stranici Tompkins piše: "Stowe je zamislila njenu knjigu kao instrument koji će prizvati dan kada svijetom neće vladati sila nego kršćanska ljubav"}} Roman se fokusira na [[Čiča Toma|Čiču Tomu]], crnog roba oko kojeg se vrte priče ostalih likova. U [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenim Američkim Državama]] ''Čiča Tomina koliba'' bila je najprodavaniji roman i druga najprodavanija knjiga 19. stoljeća, nakon [[Biblija|Biblije]].{{sfn|DiMaggio|2014|p= 15}}{{sfn|Smith|2001|p=221}} Pripisuje joj se zasluga za poticanje abolicionizma 1850-ih.{{sfn|Goldner|2001|p= 82}} Utjecaj koji se pripisuje knjizi bio je toliko velik da se pojavila vjerovatno apokrifna priča prema kojoj je [[Abraham Lincoln]] na početku [[Američki građanski rat|Građanskog rata]] upoznao Stowe i izjavio: "Dakle, ovo je mala dama koja je počela ovaj veliki rat."{{sfn|Stowe|1911|p=203}}{{sfn|Vollaro|2009}} Knjiga i [[Toma-predstave|predstave]] koje je nadahnula pomogle su popularizaciji niza negativnih [[Stereotipi o Afroamerikancima|stereotipa o Afroamerikancima]],&nbsp;{{sfn|Hulser|2003}}{{sfn|Jamieson|2018|p=?}}{{sfn|DeLombard|2012}} uključujući onaj o samom liku "Čiča Tomi". Taj pojam počeo se povezivati ​​s pretjerano podređenom osobom.{{sfn|Jones|2019|pp=1465–1467}} Ove kasnije asocijacije na ''Čiča Tominu kolibu'' donekle su zasjenile historijske učinke knjige kao "ključnog alata protiv robovlasništva".{{sfn|Appiah|Gates|2005|p=544}} Bez obzira na to, ovaj roman ostaje "prekretnica" u protestnoj literaturi,{{sfn|Smith|2008|p=161}} uz kasnije knjige, kao što su ''[[Džungla (Sinclair)|Džungla]]'' [[Upton Sinclair|Uptona Sinclaira]] i ''[[Tiho proljeće]]'' [[Rachel Carson]], koje mu uveliko duguju.{{sfn|Weinstein|2004|p=13}} == Reference == === Napomene === {{reflist|30em}} === Bibliografija === ; Knjige {{refbegin|30em}} * {{cite book |last=Adams |first= Charles Francis |title= Trans-Atlantic Historical Solidarity: Lectures Delivered before the University of Oxford in Easter and Trinity Terms |publisher= The Clarendon Press |year= 1913 |isbn=978-1331302445}} * {{cite book |last= Adams |first= Ephraim Douglass |author-link= Ephraim Douglass Adams |title= Great Britain and the American Civil War |publisher= Russell & Russell |year=1958 |isbn=978-0846201021}} * {{cite book |last=Allen |first= John |title=Homelessness in American Literature: Romanticism, Realism, and Testimony |publisher= [[Routledge]] |year= 2004 |isbn=978-0415945899}} * {{cite book |last= Ammons |first= Elizabeth |chapter= Stowe's Dream of the Mother-Savior: Uncle Tom's Cabin and American Women Writers Before the 1920s |editor-first= Eric J. |editor-last= Sundquist |title= New Essays on Uncle Tom's Cabin |publisher= Cambridge University Press |year=1986 |isbn=978-0521302036}} * {{cite book |last=Applegate |first=Debby |title=The Most Famous Man in America: The Biography of Henry Ward Beecher |url=https://archive.org/details/mostfamousmanina00debb |url-access=registration |year=2006|publisher=Three Leaves Press |isbn=978-0385513975 }} * {{cite book |last1= Appiah |first1=Kwame Anthony |author-link1= Kwame Anthony Appiah |last2= Gates |first2= Henry Louis |title= Africana: Arts and Letters: an A-to-Z reference of writers, musicians, and artists of the African American Experience |publisher= Running Press |year= 2005 |isbn=978-1422392232}} * {{cite book |last1= Badia |first1= Janet Badia |first2= Jennifer |last2= Phegley |title= Reading Women: Literary Figures and Cultural Icons from the Victorian Age to the Present |publisher= [[University of Toronto Press]] |year= 2005 |isbn=978-0802094872}} * {{cite book |last= Baldwin |first=James |author-link= James Baldwin |title= Notes of a Native Son |url=https://books.google.com/books?id=GGkwDwAAQBAJ |date=2017 |publisher=Penguin |isbn=978-0141987279}} * {{cite book |last1= Bercovitch |first1= Sacvan |first2= Cyrus R. K. | last2= Patell |title= The Cambridge History of American Literature |publisher= [[Cambridge University Press]] |year= 1994 |isbn=978-0521301053}} * {{cite book| last=Brandt |first= Nat |title= The town that started the Civil War |publisher= [[Syracuse University Press]] |year= 1990 |isbn=978-0815602439}} * {{cite book |last= Buinicki |first= Martin T. |title= Negotiating Copyright: Authorship and the Discourse of Literary Property Rights in Nineteenth-Century America |publisher= [[Routledge]] |year= 2006 |isbn=978-0415976251}} * {{cite book |last= Castronovo |first= Russ |title= The Oxford Handbook of Nineteenth-Century American Literature |publisher= [[Oxford University Press]] |year= 2014 |chapter= Transatlantic vs. Hemispheric: Toni Morrison's Long Nineteenth Century by Amy Brickhouse |isbn=978-0199355891}} * {{cite book |last= Claybaugh |first= Amanda |title= Uncle Tom's Cabin |publisher= Barnes and Noble Classics|year=2003 |isbn=978-1593081218}} * {{cite book |last= de Rosa |first= Deborah C. |title= Domestic Abolitionism and Juvenile Literature, 1830–1865 |publisher= [[SUNY Press]] |year= 2003 |isbn=978-0791458259}} * {{cite book |last= Eisenmann |first= Linda |title= Historical Dictionary of Women's Education in the United States |publisher= [[Greenwood Press]] |year= 1998 |isbn=978-0313293238}} * {{cite book |last= Frick |first= John W. |title= Uncle Tom's Cabin on the American Stage and Screen|publisher= [[Macmillan Inc.|Macmillan US]] |year= 2016 |isbn=978-0230114074}} * {{cite book |last= Gates |first= Henry Louis |title=Figures in Black: Words, Signs, and the 'Racial' Self |publisher= [[Oxford University Press]] |year= 1987 |isbn=978-0195035643}} * {{cite book |last= Griffiths |first= Katie |title= Harriet Beecher Stowe: Author and Abolitionist |publisher= [[Routledge|Cavendish Square Publishing]] |year= 2016 |isbn=978-1502619303}} * {{cite book |last= Hagedorn |first= Ann |title= Beyond The River: The Untold Story of the Heroes of the Underground Railroad |publisher= [[Simon & Schuster]] |year= 2002 |isbn=978-0684870656}} * {{cite book |last= Jackson |first= Robert |title= Fade In, Crossroads A History of the Southern Cinema |publisher= [[Oxford University Press]] |year= 2017 |isbn=978-0190660185}} * {{cite book |last= Jaynes |first= Gerald D. |title= Encyclopedia of African American Society |volume=1 |publisher= [[Sage Publications]] |year=2005 |isbn=978-0761927648}} * {{cite book |last=Jordan-Lake |first= Joy |title= Whitewashing Uncle Tom's Cabin: Nineteenth-Century Women Novelists Respond to Stowe |publisher= [[Vanderbilt University Press]] |year= 2005 |isbn=978-0826514769}} * {{cite book |last= Kabatchnik |first= Ammon |title= Blood on the Stage, 1800 to 1900: Milestone Plays of Murder, Mystery, and Mayhem |publisher= [[Rowman & Littlefield Publishers]] |year= 2017 |isbn=978-1538106174}} * {{cite book|last=Kaufman|first=Will|title=The Civil War in American Culture|url=https://archive.org/details/civilwaramerican00kauf|url-access=limited|publisher=[[Edinburgh University Press]] |isbn=978-0748619351|year=2006}} * {{cite book |last=Keith |first= LeeAnna |title= The Colfax Massacre The Untold Story of Black Power, White Terror, and the Death of Reconstruction |publisher= [[Oxford University Press]] |year=2009 |isbn=978-0195310269}} * {{cite book |last=Kurian |first= George Thomas |title= The Encyclopedia of Christian Literature |publisher= [[Rowman & Littlefield]] |year=2010 |isbn=978-0810869875}} * {{cite book |last= Larsen |first= David L. |title= The Company of the Creative: A Christian Reader's Guide to Great Literature and Its Themes |publisher= [[Kregel Publications]] |year=2000 |isbn=978-0825430978}} * {{cite book |last=Lott |first=Eric |title=Love and Theft: Blackface Minstrelsy and the American Working Class| edition=20th |date=2013 |publisher=[[Oxford University Press]] |isbn=978-0195320558}} * {{cite book |editor1-last=Louis |editor1-first= Fidel |editor2-last=DeSimone |editor2-first= Erika |title=Voices Beyond Bondage An Anthology of Verse by African Americans of the 19th Century |publisher= [[NewSouth Books]] |year= 2014 |isbn=978-1588382986}} * {{cite book |last1= Lowance |first1= Mason I. (Jr.) |last2= Westbrook |first2= Ellen E. |last3= De Prospo |first3= R. |title= The Stowe Debate: Rhetorical Strategies in Uncle Tom's Cabin |publisher= [[University of Massachusetts Press]] |year= 1994 |isbn=978-0870239519}} * {{cite book |last= McPherson |first= James Munro |title= Drawn With the Sword: Reflections on the American Civil War |publisher= [[Oxford University Press]] |year= 1997 |isbn=978-0195096798}} * {{cite book |last= Noble |first= Marianne |chapter= The Ecstasies of Sentimental Wounding in Uncle Tom's Cabin |editor-last=Rosenthal |editor-first= Debra J. |title= A Routledge Literary Sourcebook on Harriet Beecher Stowe's Uncle Tom's Cabin |publisher= [[Routledge]] |year= 2003 |isbn=978-0415234733}} * {{cite book |last=Nudelman |first=Franny |title=John Brown's Body: Slavery, Violence, and the Culture of War|publisher=[[University of North Carolina Press]]|year=2004 |isbn=978-0807828830}} * {{cite book |last= Orwell |first= George |chapter= Good Bad Books |title=The Collected Essays, Journalism, and Letters of George Orwell |volume=4 |publisher= [[Harcourt (publisher)|Harcourt Brace and World]] |year=1968 |isbn=978-0151185498}} * {{cite book |last=Powell|first=Timothy B. |title= Ruthless Democracy A Multicultural Interpretation of the American Renaissance |publisher= [[Princeton University Press]] |year= 2021 |isbn=978-0691007298}} * {{cite book |editor-last=Rosenthal |editor-first= Debra J. |title= A Routledge Literary Sourcebook on Harriet Beecher Stowe's Uncle Tom's Cabin |publisher= [[Routledge]] |year= 2003 |isbn=978-0415234733}} * {{cite book |last= Rubinstein |first= Annette T. |title= American Literature Root and Flower |volume= 1|publisher= [[Monthly Review Press]] |year= 2011 |isbn=978-1583671924}} * {{cite book |editor-last= Smith |editor-first= Bonnie G. |title= The Oxford Encyclopedia of Women in World History |volume=1 |publisher= [[Oxford University Press]] |year= 2008 |isbn= 978-0195148909}} * {{cite book |last= Smith |first= Gail K. |chapter= The Sentimental Novel: The Example of Harriet Beecher Stowe |title= The Cambridge Companion to Nineteenth-Century American Women's Writing |editor1-first= Dale M. |editor1-last=Bauer |editor2-first=Philip |editor2-last=Gould |publisher= [[Cambridge University Press]] |year= 2001 |isbn= 978-0521669757 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=Cl90oCk0cncC&dq=Gail+K.+Smith+selling&pg=PA221 }} * {{cite book |last=Smith |first= Jessie Carney |title= Images of Blacks in American Culture: A Reference Guide to Information Sources |publisher= [[Greenwood Press]] |year= 1988 |isbn= 978-0313248443}} * {{cite book |last= Snodgrass |first= Mary Ellen |title= The Underground Railroad: An Encyclopedia of People, Places, and Operations |publisher= [[Taylor & Francis]] |year= 2015 |isbn=9780765680938}} * {{cite book |last= Sorett |first= Josef |title=Spirit in the Dark: A Religious History of Racial Aesthetics |publisher= [[Oxford University Press]] |year= 2016 |isbn=978-0199844937}} * {{cite book |last= Stowe |first= Charles Edward |title= Harriet Beecher Stowe: The Story of Her Life |publisher= Houghton Mifflin Co. |year= 1911 }} * {{cite book |last= Stowe |first= Harriet Beecher |url= http://utc.iath.virginia.edu/uncletom/key/kyhp.html |title= A Key to Uncle Tom's Cabin |date= 1854 |publisher= [[John P. Jewett]]}} * {{cite book |last= Tompkins |first= Jane |title= Sensational Designs: The Cultural Work of American Fiction, 1790–1860 |publisher= [[Oxford University Press]] |year= 1985 |chapter= Sentimental Power: Uncle Tom's Cabin and the Politics of Literary History |isbn=978-0195035650}} * {{cite book |last=Vrettos |first= Athena |title=Somatic Fictions: Imagining Illness in Victorian Culture |publisher= [[Stanford University Press]] |year=1995 |isbn=978-0804724241}} * {{cite book |last= Weinstein |first= Cindy |title= The Cambridge Companion to Harriet Beecher Stowe |publisher= [[Cambridge University Press]] |year= 2004 |isbn=978-0521825924}} * {{cite book | last = Wilson | first = Edmund | title = Patriotic Gore | publisher = Farrar, Straus and Giroux | year = 1962 | isbn = 978-1466899636 | url = https://books.google.com/books?id=xO23DwAAQBAJ&pg=PT28 | oclc = 1128081969 }} * {{cite book |last= Williams |first= Linda |title= Playing the Race Card: Melodramas of Black and White from Uncle Tom to O. J. Simpson |publisher= [[Princeton University Press]] |year= 2001 |isbn=978-0691058009}} {{refend}} ; Časopisi {{refbegin|30em}} * {{cite journal |first=A. M. |last= Arnett |title= Review of James Baird Weaver by Fred Emory Haynes |journal= Political Science Quarterly |volume= 35 |issue= 1 |date= mart 1920 |pages= 154–157 |doi= 10.2307/2141508 |jstor= 2141508}} Profile of [https://web.archive.org/web/20070102214125/http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/USAweaverJ.htm James Baird Weaver] s ''archive.org'', 2007; preuzeto: 17. 2. 2007. * {{cite journal |last=Ashland |first= Alexander J. |title=Documenting Novel Sources in Antebellum U.S. Literature |journal= South Atlantic Review |volume= 85 |issue= 3 |date= jesen 2020 |url= https://go.gale.com/ps/i.do?id=GALE%7CA635785935&sid=googleScholar&v=2.1&it=r&linkaccess=abs&issn=0277335X&p=AONE&sw=w&userGroupName=anon%7E17031d34}} * {{cite journal |first=Joshua D |last= Bellin |title= Up to Heaven's Gate, Down in Earth's Dust: the Politics of Judgment in Uncle Tom's Cabin |journal= American Literature |volume= 65 |issue= 2 |date=1993 |pages= 275–295 |doi= 10.2307/2927342 |jstor=2927342}} * {{cite journal|last1=Beidler|first1=Philip D.|title=Caroline Lee Hentz's Long Journey|journal=Alabama Heritage|date= zima 2005|issue=75 |pages=24–31 |url=https://www.proquest.com/openview/ebb04cac6d9b452b26f8e2df069bf991/1.pdf?pq-origsite=gscholar&cbl=46572}} * {{cite journal|first=Mark E.|last=Benbow|title=Birth of a Quotation: Woodrow Wilson and 'Like Writing History with Lightning' |journal=[[Journal of the Gilded Age and Progressive Era]]|volume=9|number=4|date= oktobar 2010|page=510|quote=Dixon might be best described as a professional racist who made his living writing books and plays attacking the presence of African Americans in the United States. A firm believer not only in white supremacy, but also in the 'degeneration' of blacks after slavery ended, Dixon thought the ideal solution to America's racial problems was to deport all blacks to Africa. |jstor=20799409|doi=10.1017/S1537781400004242|s2cid=162913069}} * {{cite journal |first=Carolyn Vellenga |last= Berman |title= Creole Family Politics in Uncle Tom's Cabin and Incidents in the Life of a Slave Girl |journal= Novel: A Forum on Fiction |volume=33 |issue= 3| date= ljeto 2000 |pages= 328–353 |doi= 10.2307/1346168|jstor= 1346168 }} * {{cite journal |first=Alfred L. |last= Brophy |url= http://blurblawg.typepad.com/files/stowe.pdf |title= Over and above ... There Broods a Portentous Shadow – The Shadow of Law: Harriet Beecher Stowe's Critique of Slave Law in Uncle Tom's Cabin |journal= Journal of Law and Religion |volume=12 |issue= 2| date=1995–1996 |pages= 457–506 |doi= 10.2307/1051590|jstor= 1051590 |s2cid= 159994075 }} * {{cite journal |first= Ryan C. |last= Cordell |title= 'Enslaving you, body and soul': the uses of temperance in Uncle Tom's Cabin and 'anti-Tom' fiction |journal= Studies in American Fiction |date= proljeće 2008 |volume= 36 |issue= 1 |pages= 3–26 |doi= 10.1353/saf.2008.0005 |s2cid= 153482599 |url= https://mla.hcommons.org/deposits/objects/mla:572/datastreams/CONTENT/content |access-date= 17. 10. 2024 |archive-date= 10. 6. 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240610085102/https://mla.hcommons.org/deposits/objects/mla:572/datastreams/CONTENT/content |url-status= dead }} * {{cite journal |first= Carme Manuel |last= Cuenca |title= An angel in the plantation: The economics of slavery and the politics of literary domesticity in Caroline Lee Hentz's 'The Planter's Northern Bride' |journal= The Mississippi Quarterly |volume= 51 |issue= 1 |date= zima 1997 |pages= 87–104 |jstor= 26476914}} * {{cite journal |first= Jeannine |last= DeLombard |title= Mightier than the Sword: Uncle Tom's Cabin and the Battle for America |journal= The Historian |volume= 74 |issue= 3 |date= jesen 2012 |url= https://go.gale.com/ps/i.do?id=GALE%7CA303450562&sid=googleScholar&v=2.1&it=r&linkaccess=abs&issn=00182370&p=AONE&sw=w&userGroupName=anon%7Ed45b82f0}} * {{cite journal |first=Kenneth |last= DiMaggio |title= Uncle Tom's Cabin: Global Best Seller, Anti-slave Narrative, Imperialist Agenda |journal= Global Studies Journal |volume= 7 |issue= 1 |date=2014 |pages= 15–23 |doi= 10.18848/1835-4432/CGP/46892 }} * {{cite journal |first=Joel |last= Dinerstein |title= 'Uncle Tom Is Dead!': Wright, Himes, and Ellison Lay a Mask to Rest |journal= African American Review |volume= 43 |issue= 1 |date= proljeće 2009 |pages= 83–98 |doi= 10.1353/afa.0.0021 |jstor=27802564|s2cid= 161792306 }} * {{cite journal |first=John |last= Gatta |title= Harriet's Houses |journal= The Sewanee Review |volume= 123 |issue= 3 |date= ljeto 2015 |pages= 493–502 |doi= 10.1353/sew.2015.0080 |jstor=43663097 |s2cid= 161424691}} * {{cite journal |last= Glowacki |first= Peggy|title= Visualizing Uncle Tom's Cabin: Images and Interpretation |journal=Illinois Library Association Reporter |date= april 2015 |volume= 33 |issue= 2 |url= https://www.ila.org/content/documents/reporter-2015-04.pdf}} * {{cite journal |last= Goldner |first= Ellen J. |title= Arguing with Pictures: Race, Class and the Formation of Popular Abolitionism Through Uncle Tom's Cabin |journal= Journal of American & Comparative Cultures |year=2001 |volume= 24 |issue= 1–2 |date= proljeće 2001 |pages= 71–84|doi= 10.1111/j.1537-4726.2001.2401_71.x }} * {{cite journal |first=Thomas F. |last= Gossett |title= Review of ''The Building of Uncle Tom's Cabin'' by E. Bruce Kirkham |journal=American Literature |volume= 50 |issue= 1 |date= mart 1978 |pages= 123–124|doi= 10.2307/2925530 |jstor= 2925530}} * {{cite journal |first= David |last=Grant |title= Uncle Tom's Cabin and the Triumph of Republican Rhetoric |journal= New England Quarterly |year= 1998 |volume=71 |issue= 3 |pages= 429–448 |doi= 10.2307/366852 |jstor= 366852}} * {{cite journal |first= Faye |last= Halpern |title= Unmasking Criticism: The Problem with Being a Good Reader of Sentimental Rhetoric |journal= Narrative |date= 2011 |volume= 19 |issue= 1 |pages= 51–71 |doi= 10.1353/nar.2011.0005 |jstor=41289286|s2cid= 145794072}} * {{cite journal |first= Kendra |last= Hamilton |title= The Strange Career of Uncle Tom |journal= Black Issues in Higher Education |date= 6. 6. 2002 |volume= 19 |issue=8 |pages=22–27 |url= https://www.proquest.com/openview/4f4452e2471737042f5599b2c08db4b2/1.pdf?pq-origsite=gscholar&cbl=27805}} * {{cite journal |first= Marianne |last=Holohan |title=British Illustrated Editions of Uncle Tom's Cabin: Race, Working-Class Literacy, and Transatlantic Reprinting in the 1850s |journal= Resources for American Literary Study |date= januar 2011 |volume= 36 |issue= 1 |pages=27–65|doi=10.5325/resoamerlitestud.36.2011.0027 |doi-access=free}} * {{cite journal |last=Hulser |first= Kathleen |title=Reading Uncle Tom's Image: From Anti-slavery Hero to Racial Insult |journal= New-York Journal of American History |date=2003 |volume= 65 |issue=1 |pages= 75–79 |issn=1551-5486}} * {{cite journal |first= Theodore R. |last= Hovet |title= Mrs. Thomas C. Upham's 'Happy Phebe': A Feminine Source of Uncle Tom |journal= [[American Literature (journal)|American Literature]] |date= 1979 |volume= 51 |issue= 2 |pages= 267–270 |doi= 10.2307/2925588 |jstor=2925588}} * {{cite journal |last= Jamieson|first= Erin|title= Systemic Racism as a Living Text: Implications of Uncle Tom's Cabin as a Fictionalized Narrative of Present and Past Black Bodies |journal= Journal of African American Studies |date= decembar 2018 |volume= 22 |issue= 4 |pages= 329–344 |doi= 10.1007/s12111-018-9414-8|s2cid= 150014032|url= https://link.springer.com/article/10.1007/s12111-018-9414-8 }} * {{cite journal |first=Tao |last=Jie |url= https://www.cambridge.org/core/journals/prospects/article/abs/uncle-toms-cabin-the-first-american-novel-translated-into-chinese/F066B391C8F934E649BB357C8AA55D8C |title=Uncle Tom's Cabin: The First American Novel Translated into Chinese |journal= Prospects |volume= 18 |date= oktobar 1993 |pages= 517–534 |doi=10.1017/S0361233300005007}} * {{cite journal |first= Douglas A. |last= Jones |title= Adena Spingarn: Uncle Tom: From Martyr to Traitor |journal= American Historical Review |date= oktobar 2019 |volume= 124 |issue= 4 |pages= 1465–1467 |doi=10.1093/ahr/rhz962}} * {{cite journal |first=Charles |last=Nichols |jstor=273254 |title=The Origins of Uncle Tom's Cabin |journal=The Phylon Quarterly |volume= 19 |issue= 3 |date= 1958 |pages=328–334 |doi=10.2307/273254 }} * {{cite journal |first= Kristen |last=Oertel |title=Sharp Flashes of Lightning Come from Black Clouds: The Life of Josiah Henson |journal= Journal of Southern History |date= maj 2020 |volume= 86 |issue= 2 |pages=465–466 |doi= 10.1353/soh.2020.0107|s2cid=219491541}} * {{cite journal |first= Nell Irvin |last= Painter |title=Honest Abe and Uncle Tom |journal= Canadian Review of American Studies |year= 2000 |volume= 30 |issue= 3 |pages= 245–272 |doi= 10.3138/CRAS-s030-03-01|s2cid= 155725588 }} * {{cite journal |last= Reese |first= R. Anthony |title= Innocent Infringement in U.S. Copyright Law: A History |journal= Columbia Journal of Law & the Arts |date= zima 2007 |volume= 30 |issue=2 |pages= 133–184 |url= https://www.law.uci.edu/faculty/full-time/reese/reese_innocent_infringement.pdf}} * {{cite journal |first=Joseph V. |last=Ridgely |title=Woodcraft: Simms's First Answer to Uncle Tom's Cabin |journal= American Literature |volume= 31 |issue= 4 |date= januar 1960 |pages= 421–433 |doi=10.2307/2922435 |jstor=2922435}} * {{cite journal |last= Riss |first= Arthur |title= Racial Essentialism and Family Values in ''Uncle Tom's Cabin'' |journal= American Quarterly |year= 1994 |volume= 46 |issue= 4 |pages= 513–544 |doi= 10.2307/2713382 |jstor=2713382}} * {{cite journal |first=Tommie |last= Shelby |title= The Ethics of Uncle Tom's Children |journal= Critical Inquiry |volume= 38 |issue= 3 |date= proljeće 2012 |pages=513–532|doi= 10.1086/664549 |s2cid= 153830399 |url= https://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/11899739/54641594.pdf?sequence=1 }} * {{cite journal |author-link=James H. Smylie |last=Smylie |first= James H. |title=''Uncle Tom's Cabin'' Revisited: the Bible, the Romantic Imagination, and the Sympathies of Christ |journal=American Presbyterians |date= 1995 |volume=73 |issue=3 |pages= 165–175 |doi=10.1177/002096437302700105|s2cid=170344119 }} * {{Cite journal |last = Stone|first = Harry |jstor = 3044086|title = Charles Dickens and Harriet Beecher Stowe|journal = Nineteenth-Century Fiction|year = 1957|volume = 12|issue = 3|pages = 188–202|doi = 10.2307/3044086}} * {{cite journal |first=Anthony E. |last= Szczesiul |title= The Canonization of Tom and Eva: Catholic Hagiography and Uncle Tom's Cabin |journal= American Transcendental Quarterly |volume= 10 |issue= 1 |date= mart 1996 |pages=59–73}} * {{cite journal|last=Vollaro |first= Daniel R. |title=Lincoln, Stowe, and the 'Little Woman/Great War' Story: The Making, and Breaking, of a Great American Anecdote|url= http://www.historycooperative.org/journals/jala/30.1/vollaro.html |journal= Journal of the Abraham Lincoln Association |date= zima 2009 |pages= 18–34|volume=30|number=1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091015043157/http://www.historycooperative.org/journals/jala/30.1/vollaro.html|archive-date= 15. 10. 2009}} * {{cite journal |first= Charles S. |last= Watson |title=Simms's Review of Uncle Tom's Cabin |journal= American Literature |volume= 48 |issue= 3 |date= novembar 1976 |pages= 365–368 |doi=10.2307/2924870 |jstor=2924870}} * {{cite journal| last = Winship| first = Michael| title = The Greatest Book of Its Kind: A Publishing History of 'Uncle Tom's Cabin'| journal = Proceedings of the American Antiquarian Society| volume = 109| issue = 2| pages = 309–332| date = oktobar 1999| url = https://americanantiquarian.org/proceedings/44525181.pdf}} * {{cite journal| last = Winship| first = Michael| title = The Library of Congress in 1892: Ainsworth Spofford, Houghton, Mifflin and Company, and Uncle Tom's Cabin| journal = Libraries & the Cultural Record| volume = 45| issue = 1| pages = 85–91| date = 2010| doi = 10.1353/lac.0.0114| jstor = 20720641| s2cid = 153517304}} * {{cite journal| last = Wolff| first = Cynthia Griffin| title = Masculinity in Uncle Tom's Cabin| journal = American Quarterly| volume = 47| issue = 4| pages = 595–618| date = 1995|doi= 10.2307/2713368| jstor = 2713368}} * {{cite journal| last = Wright| first = Robert E.| title = Liberty Befits All: Stowe and Uncle Tom's Cabin| journal = Independent Review | volume = 25| issue = 3| pages = 385–396| date = zima 2021}} {{refend}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Uncle Tom's Cabin}} * [[s:en:Uncle Tom's Cabin (1852)|''Čiča Tomina koliba'']] na [[Wikizvor]]u {{en simbol}} * [https://standardebooks.org/ebooks/harriet-beecher-stowe/uncle-toms-cabin ''Čiča Tomina koliba''] na [[Standard Ebooks]]u {{en simbol}} * [https://gutenberg.org/ebooks/203 ''Čiča Tomina koliba''] na [[Projekt "Gutenberg"|Projektu "Gutenberg"]] {{en simbol}} {{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Knjige iz 1852.]] [[Kategorija:Američki romani]] [[Kategorija:Djela Harriet Beecher Stowe]] [[Kategorija:Kulturna historija Američkog građanskog rata]] [[Kategorija:Uzroci Američkog građanskog rata]] [[Kategorija:Romani o robovlasništvu u Sjedinjenim Američkim Državama]] [[Kategorija:Društveni romani]] [[Kategorija:Sentimentalni romani]] [[Kategorija:Knjige o ljudskim pravima]] s56ac0b2e290twdim877h1z0wc962u5 Pietro Lorenzetti 0 512813 3669682 3668647 2024-11-25T20:13:31Z Nerko65 55647 3669682 wikitext text/x-wiki {{Izmjene u toku}} {{Infokutija likovni umjetnik | ime = Pietro Lorenzetti | slika = Ritratto di Pietro Lavrati.jpg | opis_slike = | datum_rođenja = oko 1280. | mjesto_rođenja = [[Siena]], [[Republika Siena]] | datum_smrti = 1348. | mjesto_smrti = Siena | nacionalnost = | obrazovanje = | supružnik = | period = kasna [[gotika]], [[sijenska škola]] | vrsta_umjetnosti = slikarstvo | djela = fresko ciklus u [[Bazilika svetog Franje Asiškog|Bazilici svetog Franje Asiškog]] u [[Assisi]]ju, [[Arezzo poliptih (Lorenzetti)|Arezzo poliptih]] | utjecao = | utjecali = [[Duccio di Buoninsegna|Duccio]], [[Giotto di Bondone|Giotto]], [[Simone Martini]], [[Giovanni Pisano]] | nagrade = | potpis = | web-stranica = }} '''Pietro Lorenzetti''' (1280. – 1348.) ili Pietro Laurati bio je [[italija]]nski slikar iz perioda kasne [[Gotika|gotike]], aktivan između 1306. i 1345. Zajedno sa svojim mlađim bratom [[Ambrogio Lorenzetti|Ambrogiom]] uveo je dramatični emocionalizam, [[naturalizam]] i realizam u sijensku umjetnost koja je u to vrijeme ostvarila svoj najveći procvat. U svojoj umjetnosti i eksperimentima s trodimenzionalnim i prostornim aranžmanima, braća su nagovijestila [[Slikarstvo rane renesanse|umjetnost rane renesanse]]. Spada među najznačajnije predstavnike [[Sijenska škola|sijenske škole]] zajedno sa [[Duccio di Buoninsegna|Ducciom di Buoninsegnom]] i [[Simone Martini|Simoneom Martinijem]].<ref>{{Cite web|url= https://www.britannica.com/biography/Pietro-Lorenzetti|title= ''Pietro Lorenzetti, Italian Painter''|website= britannica.com|access-date= 18. 10. 2024}}</ref> == Historijski okvir == Prije smrti Simonea Martinija, u sijenskoj umjetnosti počelo je dolaziti do promjena. Nova strujanja u Italiji bila su previše jaka da bi je ignorisala čak i najkonzervativnija sijenska škola. Stari bizantijski ideali blijedili su, a iako ih se Siena pridržavala, mijenjala ih je i približila modernom italijanskom ukusu. Naturalizam, realizam, dramatičan emocionalizam zahtijevalo je tadašnje savremeno doba i Siena je morala popustiti pred novim zahtjevima. [[Aristokratija]] je bila manje cijenjena, a [[buržoazija]] je došla do izražaja. Doba "novog životnog stila" ("dolce stil nuovo") [[Dante Alighieri|Dantea]] popuštalo je dobu [[Giovanni Boccaccio|Boccacciovog]] "romana" ("novelle"). [[Italijanska umjetnost]] svih vrsta spustila se na manje uzvišenu razinu i u svom spuštanju postala humanizirana. Ova tendencija uočljiva je u kasnijem stilu Simonea Martinija, ali umjetnici koji su zaista izvršili revoluciju (u odnosu na raniju sijensku umjetnost) u Sieni bili su braća Pietro i Ambrogio Lorenzetti. Sijenska škola nije izgubila svoj [[Bizantijska umjetnost|bizantijski osjećaj]] ni za vrijeme 15. vijeka ([[Quattrocento|quattrocenta]]). a inovacije u slikarstvu koje su uvela braċa Lorenzetti sigurno su se činile epohalnim za građane Siene.<ref name="HOIP">''History of Italian Painting 1250 - 1800'', Frederick M. Godfrey, Taplinger Publishing Co., INC. New York 1965., Library of Congress Catalogue Card Number: 65-16699</ref> == Biografija i karijera == === Počeci === Podaci o životu Pietra Lorenzettija vrlo su oskudni i ograničeni uglavnom na potpise i datume koje je on stavio na svoja djela (četiri su sačuvana) i na arhivske pisane dokumente. Kao i kod mnogih italijanskih slikara tog vremena, nije poznata ni tačna godina njegovog rođenja. Poznato je da je Pietro bio mladić 1306. jer su ga u to vrijeme još uvijek oslovljavali kao Petruccio di Lorenzo. Međutim, vjeruje se da je u to vrijeme imao najmanje 25 godina i činjenica da je bio direktno plaćen ukazuje da je već tada bio ugledni sijenski umjetnik i to na osnovu dokumentovane narudžbe vladajućeg ''Vijeća devetorice'' u iznosu od 110 lira za slikarski rad iz februara 1305. ili 1306.<ref>''The Development of the Italian Schools of Painting'', Raimond van Marle, Volume III, Martinus Nijhof, The Hague, 1924. str. 321-356</ref> [[Datoteka:Pietro lorenzetti, madonna col bambino, 1310-15 ca. (castiglione d'orcia, ss. stefano e degna).jpg|thumb|200px|desno|"Madona od Castiglione d'Orcia", prije 1300.]] * '''"Madona od Castiglione d'Orcia"''' - je najranije djelo pripisano Lorenzettiju na osnovu stilskih osobina, a čuva se u ''Sala d'arte San Giovanni'' u srednjovjekovnoj tvrđavi Rocca di Tentennano u selu Castiglione d'Orcia nedaleko od Siene. Naslikano je prije 1300. i najranije je njegovo sačuvano djelo. Figure su suzdržane, a raspoloženje odražava istu suzdržanost. Dječija haljina je savremena i elegantna, a Madona nosi tamnoplavi ogrtač s bizantijskom pozlaćenom prugastom trakom.<ref>Maginnis, Hayden B. J. ''"Pietro Lorenzetti: A Chronology."'' Art Bulletin 66, No. 2 (June 1984): str. 183</ref> <ref name= "AIT">{{Cite web|url= http://www.travelingintuscany.com/art/pietrolorenzetti.htm|title= ''Art in Tuscany - Pietro Lorenzetti''|website= travelingintuscany.com|access-date= 23. 10. 2024}}</ref> Mnogo toga u ovom slikarskom djelu je tradicionalno: Madonina glava leži duž okomite ose koja prelazi njeno desno oko, i sama gleda u posmatrača (isti raspored nalazi se u Ducciovoj "Rucellai Madoni"), nagibi Madoninog i Djetetovog lica (Dijete gleda gore na njegovu majku čija je glava nagnuta prema sinu, ali čije oči ostaju usmjerene ka gledaocu) podsjećaju na Ducciove ranije Madone, kao što je njegova "Madona s Djetetom u [[Metropolitan (muzej)|Metropolitan muzeju umjetnosti]]. Postoji nešto novo u Lorenzettijevoj Madoni, jer ima [[Realizam (likovna umjetnost)|realizma]] koji u velikoj mjeri nedostaje u Ducciovim djelima. Ovdje Madonino tijelo "realno" reagira na težinu Djeteta. U ranijim Ducciovim prikazima ove religiozne scene, na držanje Madone ne utječu realistični utjecaji težine i ravnoteže. Vrsta sigurnog držanja koju Lorenzetti prikazuje na ovoj slici je bez presedana, ali se može naći u ranijim skulpturama [[Nicola Pisano|Nicole Pisana]] "Madone s Djetetom", odakle je Lorenzetti u svom djelu vjerovatno i adaptirao ovaj motiv. Stil na ovoj slici, upotreba [[boja]] i pokušaji stvaranja volumena pokazuju direktne stilske utjecaje njegovih učitelja. Zbog činjenice da nema nikakvih informacija o njegovom stvaralaštvu u Sieni između 1306 - 1320, historičari umjetnosti smatraju da je Pietro Lorenzetti najvjerovatnije radio izvan svog rodnog grada. <ref name= "AIT"/> Izuzetak je njegov doprinos u slikanju [[Remek-djelo|remek-djela]] ''"Maestā"'' [[Duccio di Buoninsegna|Duccia di Buoninsegne]] između 1308-11, kom prilikom je naslikao seriju manjih slika na predelli u pozadini ovog djela. <ref name="JHS">James H. Stubblibine, ''Duccio di Buoninsegna and His School'', Princeton University Press, Princeton, New Jersey, 1979. godine, str. 64–74, 31–39 {{ISBN|0-691-03944-5}}</ref> Tokom svoje slikarske karijere Pietro je, osim u Sieni, radio u [[Assisi]]ju, Firenci,[[Pistoia|Pistoji]], [[Arezzo|Arezzu]] i [[Cortona|Cortoni]], iako je precizna hronologija nepoznata. <ref>Norman, Diana. ''Painting in Late Medieval and Renaissance Siena (1260–1555)''. New Haven: Yale University Press 2003: p. 35.</ref> Ostali Lorenzettijevi radovi, koji se odnose na njegovo rano stvaralaštvo, nemaju tačan datum. Između 1310-1320-ih. naslikao je djela kao što su: "Madona s Djetetom i anđelima", te puno tragedije "Raspeće" (Diecezijski muzej u Cortoni), "Maestà s mecenom" (Muzej umjetnosti u Philadelphiji, Johnsonova kolekcija), malo "Raspeće sa svecima" (Muzej umjetnosti Fogg, Univerzitet Cambridge), poliptih "Madona s Djetetom i svecima" (crkva u Monticchiellu). Tokom perioda između 1310-1320 Pietro je dobrim dijelom boravio u gradu [[Cortona]], kojom prilikom je naslikao mnoga djela. <ref>{{Cite web|url= https://www.wga.hu/html_m/l/lorenzet/pietro/2/01crucif.html|title= ''Pietro Lorenzetti - Crucifix''|website= wga.hu|access-date= 25. 11. 2024}}</ref> Kroz navedena djela može se pratiti njegova evolucija u potrazi za načinom da izrazi patetiku i tragediju. Ova potraga kulminira izvanrednim freskama u Donjoj crkvi svetog Franje Asiškog u Assisiju. == Galerija == <gallery> Datoteka:Pietro Lorenzetti - Sainte Agathe.jpg|"Sveta Agata", dio Monticchiello poliptiha, oko 1315. Datoteka:Pietro lorenzetti, santi del museo horne 1.jpg|Svetac, dio Monticchiello poliptiha, oko 1315. Datoteka:Pietro Lorenzetti - Madonna with Chid - Google Art Project (27822073).jpg|"Madona s Djetetom", središnji dio Monticchiello poliptiha, oko 1315. Datoteka:Pietro lorenzetti, santi del museo horne 2.jpg|Dva sveca, dio Monticchiello poliptiha, oko 1315. Datoteka:Lorenzetti - Virgin and Child Between Saints Paul and Peter, 1310-20, K277, Seattle Art Museum.jpg|"Madona s Djetetom i svetim Pavlom i Petrom, 1510-1520,Seattle Art Museum Datoteka:The Crucifixion with the Virgin and by Pietro Lorenzetti and workshop.jpg|"Raspeće", [[tempera]] na drvu i zlatnoj podlozi, 40.9 x 26.1 cm Datoteka:Crucifix-Pietro Lorenzetti Cortona.jpg|"Raspeće", Diecezijski muzej u Cortoni, oko 1320. Datoteka:Pietro lorenzetti, crocifisso sagomato, 1315-20 ca. (cortona, museo diocesano) 01.jpg|"Malo raspeće", Diecezijski muzej u Cortoni, 1315-1320 Datoteka:Pietro lorenzetti, maestà.jpg|"Maestà", tempera na drvu, 126 X 83 cm, Diecezijski muzej u Cortoni, oko 1320. </gallery> === Bazilika svetog Franje Asiškog === Možda najambicioznije Lorenzettijevo djelo je ciklus fresaka o [[Isus]]ovom životu (Pasije) u lijevom transeptu Donje crkve u [[Bazilika svetog Franje Asiškog u Assisiju|Bazilici svetog Franje Asiškog]]. Ovih 17 dobro očuvanih fresaka predstavljaju vrhunac njegove rane karijere i pokazuju utjecaj [[Giotto di Bondone|Giottove]] monumentalnosti, impuls Nicole Pisana, ekspresionizam iz 13. vijeka kao i učenja Duccia. <ref>Bellosi, Luciano. ''Pietro Lorenzetti at Assisi''. Assisi: DACA Publications, 1988: p. 2.</ref> Uslovi za izvođenje fresaka sigurno su bili teški zbog vrlo malo dostupnog prirodnog svjetla u donjoj crkvi ove bazilike. Noviji tehnički i stilski dokazi koje je predstavio profesor Maginnis Hayden s [[Kanada|kanadskog]] McMaster Univerziteta predstavljaju snažne argumente u prilog tome da je Lorenzettijev ciklus Pasija završen u jednoj kampanji između 1316. ili 1317-19. <ref>Maginnis, Hayden B. J. "The Passion Cycle in the Lower Church of San Francesco, Assisi: The Technical Evidence". ''Zeitschrift für Kunstgeschichte'', Vol. 39, 2/3 (1976): p. 196, 515</ref> == Reference == {{Refspisak}} [[Kategorija:Rođeni 1280.]] [[Kategorija:Umrli 1348.]] [[Kategorija:Biografije, Siena]] [[Kategorija:Italijanski slikari]] [[Kategorija:Slikari gotike]] smeiypxrmcxs4ln79o0zpb2njtpjhrb Wikipedia:Azijski mjesec/2024./Učesnici 4 512848 3669747 3669220 2024-11-26T08:39:57Z Panasko 146730 3669747 wikitext text/x-wiki Koristite ovaj format da se prijavite i učestvujete u Wikipedijinom Azijskom mjesecu: <code><nowiki>#{{WAM user 2024|KORISNIČKO IME}}</nowiki></code>. Možete se prijaviti bilo kada. Dodajte svoje ime ako želite da učestvujete u tabelu zajedno s brojem napisanih članaka. Boje prvih trojice korisnika odgovaraju bojama medalja. Prijaviti se može, kao i dodati članke na listu i preko [https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/wikipedijin-azijski-mjesec-bs-2024 Fountain tool]. == Učesnici == {{Stubičasti dijagram | naslov = Azijski mjesec 2024. | širina = 300px | širina_stubovima = 60% | lijevo1 = Autor | desno1 = Broj članaka | maks = 55 |ime_stuba1=[[User:Panasko|Panasko]]|boja_stuba1=gold|cifra_stuba1=50 |ime_stuba2=[[User:AnToni|AnToni]]|boja_stuba2=silver|cifra_stuba2=25 |ime_stuba3=[[User:KWiki|KWiki]]|boja_stuba3=#f8e6c4|cifra_stuba3=2 |ime_stuba4=[[User:Z1KA|Z1KA]]|boja_stuba4=#4169E1|cifra_stuba4=1 }} == Članci == === Države === {{Stubičasti dijagram | naslov = Azijski mjesec 2024. | širina = 300px | širina_stubovima = 40% | lijevo1 = Država | desno1 = Broj članaka | maks = 20 |ime_stuba1={{flagcountry|JAP}}|boja_stuba1=gold|cifra_stuba1=10 |ime_stuba2={{flagcountry|IZR}}|boja_stuba2=silver|cifra_stuba2=4 |ime_stuba3={{flagcountry|MALE}}|boja_stuba3=#f8e6c4|cifra_stuba3=1 |ime_stuba4={{flagcountry|INDN}}|boja_stuba4=#4169E1|cifra_stuba4=1 |ime_stuba5={{flagcountry|KMB}}|boja_stuba5=#A020F0|cifra_stuba5=1 |ime_stuba6={{flagcountry|KAZ}}|boja_stuba6=#00FF00|cifra_stuba6=8 |ime_stuba7={{flagcountry|BAN}}|boja_stuba7=#B03060|cifra_stuba7=1 |ime_stuba8={{flagcountry|IND}}|boja_stuba8=#B3B7FF|cifra_stuba8=8 |ime_stuba9={{flagcountry|INDN}}|boja_stuba9=#118855|cifra_stuba9=2 |ime_stuba10={{flagcountry|KIN}}|boja_stuba10=#FF3344|cifra_stuba10=4 |ime_stuba11={{flagcountry|NEP}}|boja_stuba11=#EBB99F|cifra_stuba11=1 |ime_stuba12=[[Datoteka:No_flag.svg|20px]] Azija|boja_stuba12=#800000|cifra_stuba12=18 |ime_stuba13={{flagcountry|JKO}}|boja_stuba13=#00EEAA|cifra_stuba13=8 |ime_stuba14={{flagcountry|TAJ}}|boja_stuba14=#661144|cifra_stuba14=1 |ime_stuba15={{flagcountry|TUR}}|boja_stuba15=#111199|cifra_stuba15=3 |ime_stuba16={{flagcountry|IRN}}|boja_stuba16=#BBCC88|cifra_stuba16=1 |ime_stuba17={{flagcountry|EGI}}|boja_stuba17=#CC99AA|cifra_stuba17=1 |ime_stuba18={{flagcountry|RUS}}|boja_stuba18=#EE99AA|cifra_stuba18=1 }} hv6stkri7wclasv9qzhkmhq3vdtc3e4 Vizni režim za državljane Bosne i Hercegovine 0 513992 3669718 3666157 2024-11-26T05:14:03Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 2 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669718 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Bosnia and Herzegovina Passport.png|alt=|thumb|200px|Izgled prednje korice savremenog [[Pasoš Bosne i Hercegovine|bosanskohercegovačkog pasoša]].]] '''Vizni režim za državljane Bosne i Hercegovine''' jest administrativno ograničenje ulaska od strane vlasti drugih država koje postavljaju državljanima [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]]. Od 2024. godine građani Bosne i Hercegovine imali su pristup bez vize ili vize po dolasku u 123 zemlje i teritorije, čime je [[pasoš Bosne i Hercegovine]] na 43. mjestu, zajedno sa [[Pasoš Albanije|albanskim pasošem]], u svijetu prema [[Henleyjev indeks pasoša|Henleyjevom indeksu pasoša]].<ref>{{cite web | url=https://www.henleyglobal.com/passport-index/ranking | title=Global Passport Ranking}}</ref> Pasoš Bosne i Hercegovine je 2016. proglašen jednim od 5 pasoša s najviše poboljšanim rejtingom od 2006.<ref>{{cite press release | url=http://www.prnewswire.com/news-releases/the-henley--partners-visa-restrictions-index-celebrates-ten-years-530277751.html | title = The Henley & Partners Visa Restrictions Index Celebrates Ten Years}}</ref> == Karta == [[Datoteka:Visa Requirements for Bosnian Citizens.svg|thumb|800px|none|Vizni režim za građane Bosne i Hercegovine:{{legend|#002377|Bosna i Hercegovina}}{{legend|#22B14C|Bezvizni pristup}}{{legend|#0d93e4|Zemlje pristupačne ličnom kartom}}{{legend|#B5E61D|Viza po dolasku}}{{legend|#7CD243|Elektronska prijava za vizu}}{{legend|#61C7A1|eVisa}}{{legend|#79D343|Viza dostupna i po dolasku i putem interneta}}{{legend|#ABABAB|Potrebna viza prije dolaska}}]] == Vizni režim == === Neosporene države i teritorije === {| class="sortable wikitable" |- ! style="width:18%;" | Država ! style="width:22%;" | Status ! Period ! Napomene (isključujući naknade za odlazak) |- | {{ZID|Afganistan}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=AF}}</ref> | | |- | {{ZID|Albanija}} | {{Slobodno|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=AL}}</ref> | 90 dana | * Mogućnost ulaska i sa [[Lična karta Bosne i Hercegovine|ličnom kartom]]. |- | {{ZID|Alžir}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=DZ}}</ref> | | |- | {{ZID|Andora}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=AD}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Angola}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=AO}}</ref> | | |- | {{ZID|Antigva i Barbuda}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=AG}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.immigration.gov.ag/agEvisa-app/ | title=Antigua and Barbuda eVisa}}</ref> | | |- | {{ZID|Argentina}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=AR}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Armenija}} | {{Neobavezno|eVisa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=AM}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.mfa.am | title=Armenia eVisa}}</ref> | 120 dana | |- | {{ZID|Australija}} | {{Ne|Potrebna viza (Online)}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=AU}}</ref><ref>{{cite web | url=https://immi.homeaffairs.gov.au/visas/getting-a-visa/visa-listing/visitor-600 | title=Australia Subclass 600}}</ref> | | * Mogućnost prijave putem interneta (Online Visitor e600 visa). |- | {{ZID|Austrija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=AT}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric">Samo vlasnici [[Biometrijski pasoš|biometrijskih pasoša]].</ref> |- | {{ZID|Azerbejdžan}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>[https://mfa.gov.az/en/category/visa/visa-free-countries Visa free countries]</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Bahami}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BS}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Bahrein}} | {{Neobavezno|eVisa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BH}}</ref> | 14 dana | |- | {{ZID|Bangladeš}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BD}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Barbados}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BB}}</ref> | | |- | {{ZID|Belgija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BE}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Beliz}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BZ}}</ref> | | |- | {{ZID|Benin}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BJ}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.gouv.bj/en/ | title=Benin eVisa}}</ref> | 30 dana | * Obavezan međunarodni certifikat o vakcinaciji. |- | {{ZID|Bjelorusija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref name="mfa.gov.by">{{cite web | title=Statement of Belarus Foreign Ministry on visa-free travel to Belarus for the citizens of 35 European countries | url=https://mfa.gov.by/en/press/news_mfa/f52b67856b84f2d5.html | access-date=19. 7. 2024}}</ref> | {{sort|30|30 dana}}<ref name="mfa.gov.by"/> | * Bezvizni pristup do 31. decembra 2024. |- | {{ZID|Bolivija}} | {{Neobavezno|Online Visa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BO}}</ref> | 90 dana<ref>{{cite web | url=https://visas.cancilleria.gob.bo | title=Bolivia Online Visa}}</ref> | |- | {{ZID|Bocvana}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BW}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.gov.bw | title=Botswana eVisa}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Brazil}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BA}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Brunej}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BN}}</ref> | | |- | {{ZID|Bugarska}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BG}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Burkina Faso}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BF}}</ref><ref>{{cite web | url=https://applicant.visaburkina.bf | title=Burkina Faso eVisa}}</ref> | | |- | {{ZID|Burundi}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BI}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Butan}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BT}}</ref><ref>{{cite web | url=https://visit.doi.gov.bt | title=Bhutan eVisa}}</ref> | | |- | {{ZID|Crna Gora}} | {{Slobodno|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=ME}}</ref> | 90 dana | * Mogućnost ulaska i sa biometrijskom [[Lična karta Bosne i Hercegovine|ličnom kartom]] do 30 dana. |- | {{ZID|Čad}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=TD}}</ref> | | |- | {{ZID|Češka}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CZ}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Čile}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CL}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Danska}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=DK}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Demokratska Republika Kongo}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CD}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.gouv.cd | title=DR Congo eVisa}}</ref> | 7 dana | |- | {{ZID|Dominika}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=DM}}</ref> | 21 dana | |- | {{ZID|Dominikanska Republika}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=DO}}</ref> | 90 dana | * produženje boravka moguće je do 120 dana uz naknadu. |- | {{ZID|Džibuti}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=DJ}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.evisa.gouv.dj | title=Djibouti eVisa}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Egipat}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=EG}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.visa2egypt.gov.eg | title=Egypt eVisa}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Ekvador}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=EC}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Ekvatorska Gvineja}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GQ}}</ref><ref>{{cite web | url=https://equatorialguinea-evisa.com | title=Equatorial Guinea eVisa}}</ref> | | |- | {{ZID|El Salvador}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SV}}</ref> | | * 90 dana bez vize ako imate važeću vizu izdatu od [[Kanada|Kanade]], [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]] ili zemlje članice [[Šengenska zona|Šengenske zone]]. |- | {{ZID|Eritreja}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=ER}}</ref> | | |- | {{ZID|Estonija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=EE}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Esvatini}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SZ}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Etiopija}} | {{Neobavezno|eVisa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=ET}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.evisa.gov.et | title=Ethiopia eVisa}}</ref> | up to 90 dana | * Viza po dolasku može se dobiti samo na [[Međunarodni aerodrom Addis Ababa Bole|Međunarodnom aerodromu Addis Ababa Bole]]. * Vlasnici eVisa moraju ući preko [[Međunarodni aerodrom Addis Ababa Bole|Međunarodnog aerodroma Addis Ababa Bole]]. |- | {{ZID|Fidži}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=FJ}}</ref> | | |- | {{ZID|Filipini}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=PH}}</ref> | | |- | {{ZID|Finska}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=FI}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Francuska}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=FR}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> (u [[Regije Francuske|Regijama Francuske]]) |- | {{ZID|Gabon}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GA}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.dgdi.ga | title=Gabon eVisa}}</ref> | 90 dana | * Vlasnici eVisa moraću ući u zemlju preko [[Međunarodni aerodrom Libreville|Međunarodnog aerodroma Libreville]]. |- | {{ZID|Gambija}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GM}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.gid.gov.gm/entry |title=ENTRY INTO THE GAMBIA. GAMBIA IMMIGRATION DEPARTMENT |publisher=gid.gov.gm |date=23. 12. 2017 |access-date=23. 12. 2017 |archive-date=12. 10. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181012184839/http://www.gid.gov.gm/entry |url-status=dead }}</ref> | | |- | {{ZID|Gana}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GH}}</ref> | | |- | {{ZID|Grčka}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GR}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Grenada}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{cite web |url=https://www.grenadaembassyusa.org/wp-content/uploads/2018/04/Complete-Visa-Requirements-List-Apr-2018.pdf |title=Visa Requirements for Grenada: Complete List |date=april 2018 |website=Embassy of Grenada to the United States of America}}</ref> | | * Nosioci pisma o odobrenju mogu preuzeti vizu po dolasku. |- | {{ZID|Gruzija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GE}}</ref> | 1 godina | |- | {{ZID|Gvajana}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GY}}</ref> | | |- | {{ZID|Gvatemala}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GT}}</ref> | | * 90 dana bez vize ako imate važeću vizu izdatu od [[Kanada|Kanade]], [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]] ili zemlje članice [[Šengenska zona|Šengenske zone]]. |- | {{ZID|Gvineja}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GN}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.paf.gov.gn/visa | title=Guinea eVisa}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Gvineja Bisau}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GW}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Haiti}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=HT}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Honduras}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=HN}}</ref> | | * 90 dana bez vize ako imate važeću vizu izdatu od [[Kanada|Kanade]], [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]] ili zemlje članice [[Šengenska zona|Šengenske zone]]. |- | {{ZID|Hrvatska}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref name="ReferenceA">{{Timatic|država=BA|destinacija=HR}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Indija}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=IN}}</ref> | 30 dana | {{#section-h::Šablon:Uključeni dijelovi za članke o vizama|Indija. eVisa}} |- | {{ZID|Indonezija}} | {{Neobavezno|e-VPD / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=ID}}</ref> | 30 dana<ref>{{cite web | url=https://molina.imigrasi.go.id/ | title=Indonesia e-VOA | access-date=1. 11. 2024 | archive-date=21. 4. 2023 | archive-url=https://web.archive.org/web/20230421191355/https://molina.imigrasi.go.id/ | url-status=dead }}</ref> | |- | {{ZID|Irak}} | {{Da2|eVisa}}<ref>[https://evisa.iq/en Iraq eVisa portal]</ref> | | |- | {{ZID|Iran}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=IR}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.mfa.ir | title=Iran eVisa}}</ref> | 15 dana | |- | {{ZID|Irska}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=IE}}</ref> | | * Viza se izdaje besplatno.<ref>[https://www.dfa.ie/travel/visas/visas-for-ireland/#tabs-3 No fee required].</ref> * Ukidanje viza za nosioce 'C' vize za [[Ujedinjeno Kraljevstvo|UK]] do oktobra 2016. Ulaz je dozvoljen samo ako je prva tačka ulaska u [[Zajednička zona putovanja|Zajedničku zonu putovanja]] u UK.<ref>[http://www.inis.gov.ie/en/INIS/Visa%20Waiver%20Programme%20Information%20Note%20March%202012.pdf/Datotekas/Visa%20Waiver%20Programme%20Information%20Note%20March%202012.pdf The Irish Short-stay Visa Waiver Programme]</ref> |- | {{ZID|Island}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=IS}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Istočni Timor}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=TL}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Italija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=IT}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Izrael}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=IL}}</ref> | | |- | {{ZID|Jamajka}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=JM}}</ref> | 90 dana | * Bezvizni pristup do 30 dana ako imate važeću vizu koju je izdala bilo koja država članica [[Šengenska zona|Šengenske zone]], [[Kanada]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo]] ili [[Sjedinjene Američke Države]] i ako imate dokaz da su cijepljeni protiv malih boginja, rubeole i dječje paralize. |- | {{ZID|Japan}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=JP}}</ref> | | |- | {{ZID|Jemen}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=YE}}</ref> | | |- | {{ZID|Jordan}} | {{Neobavezno|eVisa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=JO}}</ref><ref>{{cite web | url=https://eservices.moi.gov.jo | title=Jordan E-Services}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Južna Koreja}} | {{Da|[[Elektronski sistem za autorizaciju putovanja|ESTA]]}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=KR}}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.k-eta.go.kr | title=K-ETA}}</ref> | 30 dana | * Period važenja K-ETA je 3 godine od datuma odobrenja.<ref>{{cite web | url=https://www.k-eta.go.kr/portal/guide/viewetaapplication.do | title=K-ETA Application Guide}}</ref> |- | {{ZID|Južni Sudan}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SS}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.evisa.gov.ss | title=South Sudan eVisa}}</ref> | | * Mogućnost prijave putem interneta. * Odštampano odobrenje za vizu mora biti predočeno u vrijeme putovanja. |- | {{ZID|Južnoafrička Republika}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=ZA}}</ref> | | |- | {{ZID|Katar}} | {{Neobavezno|eVisa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=QA}}</ref><ref>{{cite web | url=https://hayya.qa | title=Qatar Hayya}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Kazahstan}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=KZ}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.vmp.gov.kz | title=Kazakhstan eVisa}}</ref> | | |- | {{ZID|Kambodža}} | {{Neobavezno|eVisa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=KH}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.evisa.gov.kh | title=Cambodia eVisa}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Kamerun}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CM}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.evisacam.com | title=Cameroon eVisa}}</ref> | | |- | {{ZID|Kanada}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CA}}</ref> | | |- | {{ZID|Kenija}} | {{Da|[[Elektronski sistem za autorizaciju putovanja|ESTA]]}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=KE}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.etakenya.go.ke | title=Kenya eTA}}</ref> | 90 dana | {{#section-h::Šablon:Uključeni dijelovi za članke o vizama|Kenija. eTA}} |- | {{ZID|Kina}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CN}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana.<ref>[https://web.archive.org/web/20180505004847/http://www.xinhuanet.com/english/2018-05/05/c_137156745.htm China-BiH visa-free regime to go into effect]</ref> * Također bezvizni pristup u {{ZID|Hong Kong}} do 14 dana;<ref name="ReferenceB">{{Timatic|država=BA|destinacija=HK}}</ref> {{ZID|Makao}} do 90 dana.<ref name="ReferenceC">{{Timatic|država=BA|destinacija=MO}}</ref> |- | {{ZID|Kipar}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CY}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana.<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Kirgistan}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=KG}}</ref> | 60 dana | |- | {{ZID|Kiribati}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=KI}}</ref> | | |- | {{ZID|Kolumbija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CO}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Komori}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=KM}}</ref> | 45 dana | |- | {{ZID|Kongo}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CG}}</ref> | | |- | {{ZID|Kostarika}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CR}}</ref> | | * Bez vize do 90 dana ako posjedujete važeću vizu za više ulazaka ili boravišnu dozvolu koju su izdali [[Kanada]], država članica [[Evropska unija|Evropske unije]], [[Island]], [[Norveška]], [[Švicarska]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo]] ili [[Sjedinjene Američke Države]] |- | {{ZID|Kuba}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CU}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Kuvajt}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=KW}}</ref> | | |- | {{ZID|Laos}} | {{Neobavezno|eVisa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=LA}}</ref> | 30 dana | {{#section-h::Šablon:Uključeni dijelovi za članke o vizama|Laos. VPD}} |- | {{ZID|Latvija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=LV}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Lesoto}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=LS}}</ref><ref>{{cite web | url=http://evisalesotho.com | title=Lesotho eVisa}}</ref> | | |- | {{ZID|Liban}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=LB}}</ref> | | * Pored vize, potrebno je dobiti i odobrenje od Imigracionog odjela [[Generalni direktorat za opću sigurnost Libana|Generalnog direktorata za opću sigurnost]] (''La Surete Generale''). |- | {{ZID|Liberija}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=LR}}</ref> | | |- | {{ZID|Libija}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=LY}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.gov.ly | title=Libya eVisa}}</ref> | | |- | {{ZID|Lihtenštajn}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=LI}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Litvanija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=LT}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Luksemburg}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=LU}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Madagaskar}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MG}}</ref> | 60 dana | |- | {{ZID|Mađarska}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=HU}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Malavi}} | {{Neobavezno|eVisa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MW}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.gov.mw | title=Malawi eVisa}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Maldivi}} | {{Da-ne|Besplatna viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MV}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Malezija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MY}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Mali}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=ML}}</ref> | | |- | {{ZID|Malta}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MT}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Maroko}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MA}}</ref> | | * e-Visa dostupna za strane državljane koji borave u državi ili imaju boravišnu dozvolu koja važi najmanje 180 dana na dan podnošenja zahtjeva za e-vizu i borave u jednoj od zemalja [[Evropska unija|Evropske unije]], [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenim Američkim Državama]], [[Australija|Australiji]], [[Kanada|Kanadi]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenom Kraljevstvu]], [[Japan]], [[Norveška]], [[Novi Zeland]] i [[Švicarska]], kao i strani državljani koji posjeduju neelektronske vize zemalja [[Šengenska zona|Šengenske zone]], Sjedinjenih Američkih Država, Australije, Kanade, Ujedinjenog Kraljevstva, [[Irska|Irske]] i Novog Zelanda, s više ulazaka i koje vrijede najmanje 90 dana od dana podnošenja zahtjeva za eVisu.<ref>{{cite web | url=https://www.acces-maroc.ma/ | title=Morocco eVisa}}</ref><ref>{{cite web | url=https://diplomatie.ma/en/launch-electronic-visa-%E2%80%9Cevisa%E2%80%9D | title=Launch of electronic visas for Morocco | access-date=1. 11. 2024 | archive-date=18. 6. 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240618043718/https://diplomatie.ma/en/launch-electronic-visa-%E2%80%9Cevisa%E2%80%9D | url-status=dead }}</ref> |- | {{ZID|Maršalska Ostrva}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MH}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Mauricijus}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MU}}</ref> | 60 dana | |- | {{ZID|Mauritanija}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MR}}</ref> | | * Dostupna na [[Međunarodni aerodrom Nouakchott–Oumtounsy|Međunarodnom aerodromu Nouakchott–Oumtounsy]]. |- | {{ZID|Meksiko}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MX}}</ref> | | * Bezvizni pristup do 180 dana za nosioce važeće vize ili dozvole stalnog boravka izdate od strane [[Sjedinjene Američke Države|SAD]], [[Kanada|Kanade]], [[Japan]]a, [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenog Kraljevstva]] ili države članice [[Šengenska zona|Šengenske zone]]. |- | {{ZID|Mikronezija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=FM}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Mjanmar}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MM}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.moip.gov.mm | title=Myanmar eVisa}}</ref> | 28 dana | * Nosioci e-Visa moraju stići preko aerodroma [[Međunarodni aerodrom Yangon|Yangon]], [[Aerodrom Naypyidaw|Naypyidaw]] ili [[Međunarodni aerodrom Mandalay|Mandalay]] ili preko kopnenih graničnih prijelaza s [[Tajland]]om ([[Tachileik]], [[Myawaddy]] i [[Kawthaung]]) ili [[Indija|Indijom]] ([[Rih Khaw Dar]] i [[Tamu, Indija|Tamu]]). * E-visa dostupna samo turistima. |- | {{ZID|Moldavija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MD}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana. |- | {{ZID|Monako}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MC}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Mongolija}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MN}}</ref><ref>{{cite web | url=https://en.consul.mn/visa/c/153 | title=Consul.mn | access-date=1. 11. 2024 | archive-date=29. 5. 2023 | archive-url=https://web.archive.org/web/20230529025945/https://en.consul.mn/visa/c/153 | url-status=dead }}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Mozambik}} | {{Neobavezno|eVisa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MZ}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.gov.mz | title=Mozambique eVisa}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Namibija}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=NA}}</ref> | | |- | {{ZID|Nauru}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=NR}}</ref> | | |- | {{ZID|Nepal}} | {{Neobavezno|Online Viza / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=NP}}</ref> | 90 dana<ref>{{cite web | url=https://nepaliport.immigration.gov.np | title=Nepal Online Visa}}</ref> | |- | {{ZID|Niger}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=NE}}</ref> | | |- | {{ZID|Nigerija}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=NG}}</ref><ref>{{cite web | url=https://visa.immigration.gov.ng | title=Nigeria Immigration Services}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Nikaragva}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=NI}}</ref> | | * Viza po dolasku sa važećom vizom izdatom od strane [[Sjedinjene Američke Države|SAD]], [[Kanada|Kanade]] ili države članice [[Šengenska zona|Šengenske zone]]. |- | {{ZID|Nizozemska}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=NL}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]]<ref group="Nap" name="biometric" /> ([[Nizozemska|Evropska Nizozemska]]). |- | {{ZID|Norveška}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=NO}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Novi Zeland}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=NZ}}</ref> | | * Nositeljima australijske vize za stalni boravak ili vize za povratak može se odobriti rezidentna viza Novog Zelanda po dolasku koja dozvoljava neograničen boravak (u skladu sa [[Trans-Tasman putovni aranžman|Trans-Tasmanovim putovnim aranžmanom]]), podložno ispunjavanju karakterističnih zahtjeva i pribavljanjem elektroničkih putnih ovlaštenja prije polaska.<ref name="Australian Resident Visa">{{cite web | url=https://www.immigration.govt.nz/new-zealand-visas/apply-for-a-visa/visa-factsheet/australian-resident-visa | title=Information about: Australian Resident Visa | website=immigration.govt.nz | publisher=Immigration New Zealand | access-date=21. 5. 2020 | quote=Australian citizens and permanent residents can visit, work and live in New Zealand. You do not need a visa before you travel to New Zealand.}}</ref> |- | {{ZID|Njemačka}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=DE}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Obala Slonovače}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CI}}</ref><ref>{{cite web | url=https://snedai.com/e-visa/ | title=CI eVisa}}</ref> | 90 dana | * Vlasnici eVisa moraću ući u zemlju preko [[Aerodrom Port Bouet|aerodorma Port Bouet]]. |- | {{ZID|Oman}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=OM}}</ref><ref>{{cite web | url=https://fm.gov.om/oman-to-give-visa-free-10-day-entry-to-103-countries-to-boost-tourism/ | archive-url=https://web.archive.org/web/20210123123702/https://fm.gov.om/oman-to-give-visa-free-10-day-entry-to-103-countries-to-boost-tourism/ | archive-date=23. 1. 2021 | title=Oman to give visa-free 10-day entry to 103 countries to boost tourism | date=10. 12. 2020 }}</ref> | 14 dana<ref>{{cite web | url=https://www.arabnews.com/node/1795541/middle-east | title=Oman extends visa-free period for visitors from 103 countries | date=20. 1. 2021 }}</ref> | |- | {{ZID|Pakistan}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{cite web | url=https://visa.nadra.gov.pk/list-of-countries-for-visa-prior-to-arrival/ | title=List of Countries for Visa Prior to Arrival}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Palau}} | {{Da-ne|Besplatna viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=PW}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Panama}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=PA}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Papua Nova Gvineja}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=PG}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.ica.gov.pg/evisa/account/Apply | title=PNG eVisa}}</ref> | | {{#section-h::Šablon:Uključeni dijelovi za članke o vizama|Papua Nova Gvineja. eVisa}} |- | {{ZID|Paragvaj}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=PY}}</ref> | | |- | {{ZID|Peru}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=PE}}</ref> | | |- | {{ZID|Poljska}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=PL}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Portugal}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=PT}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Ruanda}} | {{Neobavezno|eVisa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=RW}}</ref><ref>{{cite web | url=https://irembo.gov.rw/home/citizen/all_services | title=Rwanda E-Services}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Rumunija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref name="ReferenceA"/> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Rusija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=RU}}</ref> | 30 dana | * 30 dana u bilo kojem periodu od 60 dana. |- | {{ZID|Samoa}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=WS}}</ref> | 60 dana | |- | {{ZID|San Marino}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SM}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Saudijska Arabija}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SA}}</ref> | | |- | {{ZID|Sejšeli}} | {{Da-ne|[[Elektronski granični sistem]]}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SC}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Senegal}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SN}}</ref> | | |- | {{ZID|Sijera Leone}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SL}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.sl | title=Sierra Leone eVisa}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Singapur}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SG}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Sirija}} | {{Da2|eVisa}}<ref>[https://evisa.sy/home-content eVisa Syria]</ref> | | |- | {{ZID|Sjedinjene Američke Države}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=US}}</ref> | | |- | {{ZID|Sjeverna Koreja}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=KP}}</ref> | | |- | {{ZID|Sjeverna Makedonija}} | {{Slobodno|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MK}}</ref> | 90 dana | * Mogućnost ulaska i sa [[Lična karta Bosne i Hercegovine|ličnom kartom]]. |- | {{ZID|Slovačka}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SK}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Slovenija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SI}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Solomonska Ostrva}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SB}}</ref> | | |- | {{ZID|Somalija}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SO}}</ref> | 30 dana | {{#section-h::Šablon:Uključeni dijelovi za članke o vizama|Somalija. VPD}} |- | {{ZID|Srbija}} | {{Slobodno|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=RS}}</ref> | 90 dana | * Mogućnost ulaska i sa [[Lična karta Bosne i Hercegovine|ličnom kartom]]. |- | {{ZID|Srednjoafrička Republika}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CF}}</ref> | | |- | {{ZID|Sudan}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SD}}</ref> | | |- | {{ZID|Surinam}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SR}}</ref><ref>{{cite web | url=https://suriname.vfsevisa.com/suriname/online/home/index | title=Suriname eVisa | access-date=1. 11. 2024 | archive-date=7. 3. 2023 | archive-url=https://web.archive.org/web/20230307214615/https://suriname.vfsevisa.com/suriname/online/home/index | url-status=dead }}</ref> | 90 dana | {{#section-h::Šablon:Uključeni dijelovi za članke o vizama|Surinam. Informacije}} |- | {{ZID|Sveta Lucija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=LC}}</ref> | 42 dana | |- | {{ZID|Sveti Kristofor i Nevis}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=KN}}</ref> | | |- | {{ZID|Sveti Toma i Princip}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=ST}}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.smf.st/evisa/ | title=ST eVisa}}</ref> | | |- | {{ZID|Sveti Vincent i Grenadini}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=VC}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Španija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=ES}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Šri Lanka}} | {{Neobavezno|eVisa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=LK}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.srilankaevisa.lk | title=SL eVisa}}</ref> | 60 dana / 30 dana | {{#section-h::Šablon:Uključeni dijelovi za članke o vizama|Šri Lanka. eVisa}} |- | {{ZID|Švedska}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SE}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Švicarska}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CH}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana u [[Šengenska zona|Šengenskoj zoni]].<ref group="Nap" name="biometric" /> |- | {{ZID|Tadžikistan}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref name="MFA2024">{{cite web|url=https://www.mfa.tj/en/main/view/14951/the-list-of-countries-eligible-for-the-unilateral-visa-free-entry-system-has-been-expanded-and-the-visa-application-process-for-citizens-of-certain-countries-to-the-republic-of-tajikistan-has|title= The list of countries eligible for the unilateral visa-free entry system has been expanded, and the visa application process for citizens of certain countries to the Republic of Tajikistan has been simplified}}</ref> | 30 dana | *Viza dostupna putem interneta.<ref>[https://www.evisa.tj/index.evisa.html#/help Tajikistan e-Visa]</ref> |- | {{ZID|Tajland}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=TH}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.thaievisa.go.th | title=Thai eVisa}}</ref> | 60 dana | |- | {{ZID|Tanzanija}} | {{Neobavezno|eVisa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=TZ}}</ref><ref>{{cite web | url=https://visa.immigration.go.tz | title=Tanzania eVisa}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Togo}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=TG}}</ref><ref>{{cite web | url=https://voyage.gouv.tg | title=Togo eVisa}}</ref> | 15 dana | |- | {{ZID|Tonga}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=TO}}</ref> | | |- | {{ZID|Trinidad i Tobago}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=TT}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Tunis}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=TN}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Turkmenistan}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=TM}}</ref> | | |- | {{ZID|Turska}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=TR}}</ref> | 90 dana | * 90 dana u bilo kojem periodu od 180 dana. Mogućnost ulaska i sa [[Lična karta Bosne i Hercegovine|ličnom kartom]]. |- | {{ZID|Tuvalu}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=TV}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Uganda}} | {{Neobavezno|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=UG}}</ref><ref>{{cite web | url=https://visas.immigration.go.ug | title=Uganda eVisa}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Ukrajina}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=UA}}</ref> | 30 dana | * 30 dana u bilo kojem periodu od 60 dana. |- | {{ZID|Ujedinjeni Arapski Emirati}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=AE}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Ujedinjeno Kraljevstvo}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GB}}</ref> | | |- | {{ZID|Urugvaj}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=UY}}</ref> | | |- | {{ZID|Uzbekistan}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=UZ}}</ref> | 30 dana | |- | {{ZID|Vanuatu}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=VU}}</ref> | | |- | {{ZID|Vatikan}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=VA}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Venecuela}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=VE}}</ref> | | |- | {{ZID|Vijetnam}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=VN}}</ref><ref>{{cite web | url=https://evisa.xuatnhapcanh.gov.vn/web/guest/trang-chu-ttdt | title=Vietnam eVisa}}</ref> | 90 dana | * Za ostrvo [[Phú Quốc]] bezvizni pristup do 30 dana. |- | {{ZID|Zambija}} | {{Neobavezno|eVisa / Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=ZM}}</ref><ref>{{cite web | url=http://evisa.zambiaimmigration.gov.zm | title=Zambia eVisa}}</ref> | 90 dana | |- | {{ZID|Zelenortska Ostrva}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CV}}</ref> | | |- | {{ZID|Zimbabve}} | {{Da-ne|Viza po dolasku}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=ZW}}</ref> | 30 dana | |} === Sporne države i teritorije === Visa requirements for Bosnia and Herzegovina citizens for visits to various territories, disputed areas and restricted zones: {| class="wikitable" |- ! Država / Teritorija ! Vizni režim ! Period ! Napomene (isključujući naknade za odlazak) |- ! colspan="4" | [[Evropa]] |- | {{ZID|Kosovo}} | {{Slobodno|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=XK}}</ref><ref>{{cite web | url=https://en.vijesti.me/world-a/balkan/728301/from-January-1%2C-2025%2C-kurti-kosovo-will-allow-citizens-of-bih-to-enter-with-an-identity-card | title=Entry to Kosovo with Bosnian ID card}}</ref> | | Od 1. januara 2025. Kosovo će omogućiti bezvizni pristup Bosni i Hercegovini i pristup samo sa ličnim kartama |- ! colspan="4" | [[Azija]] |- | {{ZID|Tajvan}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=TW}}</ref> | 30 dana | |- |{{ZID|Palestina}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=PS}}</ref> | | |} === Zavisne i autonomne države i teritorije === {| class="wikitable" style="text-align: center; table-layout: fixed;" |- ! style="width:18%;" | Država / Teritorija ! style="width:19%;" | Vizni režim ! Period ! Napomene |- ! colspan="4" | {{ZID|Ujedinjeno Kraljevstvo}} |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Angvila}} | {{Da2|Potrebna eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=AI}}</ref> | | Nosioci važeće vize ili boravišne dozvole za [[Ujedinjeno Kraljevstvo]], [[Sjedinjene Američke Države]] ili [[Kanada|Kanadu]] ne trebaju vizu. |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Bermudi}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BM}}</ref> | | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Britanska Djevičanska ostrva}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=VG}}</ref> | | Nosioci važeće vize za [[Ujedinjeno Kraljevstvo]], [[Sjedinjene Američke Države]] ili [[Kanada|Kanadu]] ne trebaju vizu. Viza za te zemlje mora imati najmanje 6 mjeseci važenja prije putovanja. |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Folklandska ostrva}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=FK}}</ref> | | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Gibraltar}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GI}}</ref> | | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Guernsey}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{cite web |url=http://www.gov.gg/doirequireanentryclearance |title=Do I require an entry clearance/ VISA |access-date=9. 5. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131202222421/http://www.gov.gg/doirequireanentryclearance |archive-date=2. 12. 2013 |url-status=dead }}</ref> | | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Jersey}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Cite web|url=http://www.gov.je/Travel/InformationAdvice/Visitors/Pages/VisaPassport.aspx|title=Visa and passport requirements for visitors}}</ref> | | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Kajmanska ostrva}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=KY}}</ref> | | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Montserrat}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MS}}</ref> | | Nosioci važeće vize za [[Ujedinjeno Kraljevstvo]], [[Sjedinjene Američke Države]], [[Kanada|Kanadu]] ili državu članicu [[Evropska unija|Evropske unije]] ne trebaju vizu. |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Ostrvo Man}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{cite web |url=http://www.gov.im/categories/home-and-neighbourhood/immigration/foreign-nationals/ |title=Immigration Details for the Isle of Man |access-date=30. 7. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140629181047/http://www.gov.im/categories/home-and-neighbourhood/immigration/foreign-nationals/ |archive-date=29. 6. 2014 |url-status=dead }}</ref> | | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Sveta Helena}} | {{Da2|eVisa}}<ref>{{cite web|title=Saint Helena eVisa|url=https://evisa.sainthelena.gov.sh|website=Saint Helena Government}}</ref> | | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Turks i Caicos}} | {{Ne|Potrebna viza}} | | Nosioci važeće vize ili boravišne dozvole za [[Ujedinjeno Kraljevstvo]], [[Sjedinjene Američke Države]] ili [[Kanada|Kanadu]] ne trebaju vizu. |- ! colspan="4" | {{ZID|Kina}} |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Hong Kong}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref name="ReferenceB"/> | 14 dana | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Makao}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref name="ReferenceC"/> | 90 dana | |- ! colspan="4" | {{ZID|Danska}} |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Farska Ostrva}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{cite web | url=http://www.visitfaroeislands.com/en/about-the-faroe-islands/important-facts-for-travelers/passport-and-visa/ | title=Passport and visa | access-date=30. 7. 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140720043911/http://www.visitfaroeislands.com/en/about-the-faroe-islands/important-facts-for-travelers/passport-and-visa/ | archive-date=20. 7. 2014 | url-status=dead}}</ref> | 90 dana | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Grenland}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{cite web|url=https://www.greenland-travel.com/practical-information/|title=Practical information|website=Greenland Travel EN}}</ref> | 90 dana | |- ! colspan="4" | {{ZID|Nizozemska}} |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Aruba}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=AW}}</ref> | 30 dana | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Curaçao}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CW}}</ref> | 90 dana | |- | style="text-align: left;" |{{ZD|Nizozemska}} [[Karipska Nizozemska]] | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=BQ}}</ref> | 90 dana | uključuje [[Bonaire]], [[Sveti Eustahije]] i [[Saba|Sabu]] |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Sint Maarten}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=SX}}</ref> | 90 dana | |- ! colspan="4" | {{ZID|Francuska}} |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Francuska Gvajana}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GF}}</ref> | 90 dana | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Francuska Polinezija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=PF}}</ref> | 90 dana | |- | style="text-align: left;" |{{ZD|Francuska}} [[Francuski Antili]] | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GP}}</ref> | 90 dana | uključuje prekomorske departmane [[Guadeloupe]] i [[Martinique]] i prekomorske zajednice [[Sveti Martin (Francuska)|Sveti Martin]] i [[Sveti Bartolomej]] |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Mayotte}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=YT}}</ref> | 90 dana | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Nova Kaledonija}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=NC}}</ref> | 90 dana | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Réunion}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=RE}}</ref> | 90 dana | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Sveti Petar i Mikelon}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref name="autogenerated1">{{cite web | url=https://www.diplomatie.gouv.fr/en/coming-to-france/requesting-a-visa/ | title=Requesting a visa | first=Ministère de l'Europe et des Affaires | last=étrangères | website=France Diplomacy - Ministry for Europe and Foreign Affairs}}</ref> | 90 dana | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Wallis i Futuna}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref name="autogenerated1"/> | 90 dana | |- ! colspan="4" | {{ZID|Novi Zeland}} |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Cookova Ostrva}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=CK}}</ref> | 31 dana | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Niue}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=NU}}</ref> | 30 dana | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Tokelau}} | {{Ne|Potrebna dozvola za ulazak}}<ref>{{cite web | url=https://www.timaticweb.com/cgi-bin/tim_website_client.cgi?FullText=1&COUNTRY=NZ&SECTION=VI&SUBSECTION=AI&user=KLMB2C&subuser=KLMB2C | title=Welcome to nginx! | access-date=15. 3. 2014 | archive-url=https://archive.today/20140315034207/https://www.timaticweb.com/cgi-bin/tim_website_client.cgi?FullText=1&COUNTRY=NZ&SECTION=VI&SUBSECTION=AI&user=KLMB2C&subuser=KLMB2C | archive-date=15. 3. 2014 | url-status=dead}}</ref> | | |- ! colspan="4" | {{ZID|Južna Koreja}} |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Jeju}} | {{Da|Bezvizni pristup}}<ref>{{cite web | url=https://www.hikorea.go.kr/info/InfoDatail.pt?CAT_SEQ=161&PARENT_ID=135 | title=Immigration Clearance for non-Koreans}}</ref> | 30 dana | |- ! colspan="4" | {{ZID|Sjedinjene Američke Države}} |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Američka Djevičanska ostrva}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=VI}}</ref> | | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Američka Samoa}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=AS}}</ref> | | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Guam}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=GU}}</ref> | | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Portoriko}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=PR}}</ref> | | |- | style="text-align: left;" |{{ZID|Sjeverna Marijanska ostrva}} | {{Ne|Potrebna viza}}<ref>{{Timatic|država=BA|destinacija=MP}}</ref> | | |} == Diplomatski i službeni pasoši == {| class="wikitable" style="font-size:90%" |- ! style="width:300px;"|Država !Period |- | {{ZID|Bjelorusija}}<ref name="autogenerated1" /> | 30 dana |- | {{ZID|Egipat}}<ref name="autogenerated1" /> | 90 dana |- | {{ZID|Izrael}}<ref name="autogenerated2">{{cite web | url=http://www.mvp.gov.ba/konzularne_informacije/vize/Default.aspx?template_id=16&s1=209&id=4804 | title=IZRAEL}}</ref> | 90 dana |- |{{ZID|Japan}}<ref>{{cite web | url=http://www.bhrt.ba/vijesti/svijet/crnadak-u-japanu-prioritet-nove-investicije/ | title=BHRT}}</ref> | 90 dana |- | {{ZID|Kazahstan}}<ref name="autogenerated2" /> | 30 dana |- | {{ZID|Kina}}<ref name="autogenerated3">{{cite web | url=http://mvp.gov.ba/konzularne_informacije/vize/Default.aspx?template_id=16&s1=224&id=7162 | title=Narodna Republika KINA}}</ref> | 90 dana |- | {{ZID|Liban}}<ref name="autogenerated2"/> | 30 dana<sup>*</sup> |- | {{ZID|Rusija}}<ref>{{cite web | url=http://mvp.gov.ba/konzularne_informacije/vize/Default.aspx?template_id=16&s1=295&id=5083 | title=RUSKA Federacija}}</ref> | 90 dana<sup>**</sup> |} <sub>* - dostupna i Viza po dolasku.</sub><br /> <sub>** - za obični pasoš do 30 dana u bilo kojem periodu od 60 dana.</sub> ==Također pogledajte== {{Portal|Bosna i Hercegovina}} * [[Vizni režim Bosne i Hercegovine]] * [[Pasoš Bosne i Hercegovine]] == Napomene == {{Reflist|30em|group="Nap"}} == Reference == {{Refspisak|30em}} {{Bosna i Hercegovina po temama}} [[Kategorija:Vanjski odnosi Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Vizni režim po državljanima|Bosna i Hercegovina]] ssltpwwikawzh20xarau03oxdfh31qp Kategorija:1680-e u Bosni i Hercegovini 14 514020 3669606 3664084 2024-11-25T12:34:10Z Panasko 146730 [[Kategorija:1680-e u Osmanskom Carstvu]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3669606 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|15|16|17|18|8|Bosni i Hercegovini|Bosnia and Herzegovina|Evropi}} [[Kategorija:1680-e u Osmanskom Carstvu|Bosni i Hercegovini]] mupb1gody841s7hqefudfxwzoagbbt6 Unija bosansko-hercegovačkih socijaldemokrata 0 514089 3669710 3664975 2024-11-26T02:54:03Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669710 wikitext text/x-wiki {{Infokutija stranka | ime_bosanski = Unija bosansko-hercegovačkih socijaldemokrata | izvorno_ime = Socijaldemokrati Bosne i Hercegovine | logo = | teskt = | skraćenica = UBSD, UBHS | predsjednik = | predsjednik_osnivač = [[Sejfudin Tokić]] | potpredsjednik = | predsjedavajući = | generalni_sekretar = | sekretar = | glasnogovornik = | osnivač = | osnovana = 1992. | raspuštena = februar 1999. | prethodnik = <!--U slučaju da je naslijedila neku bivšu stranku--> | nastala_iz = [[Savez reformskih snaga Jugoslavije|SRSJ]] (BiH ogranak) | nasljednik = <!--Za bivše stranke, u slučaju da je naslijedila neka stranka--> | spojena_u = [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]] | slogan = | himna = | sjedište = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | adresa = Maršala Tita 9 | novine = | mladi_ogranak = | ženski_ogranak = | seniorski_ogranak = | broj članova = | politička_pozicija = [[Lijevi centar]] | ideologija = [[Socijaldemokratija]]<br>[[Proevropejstvo]] | religija = | nacionalno_članstvo = [[Združena lista]] {{Small|(1996-1997)}} | regionalno_članstvo = | evropsko_članstvo = | međunarodno_članstvo = | prazna_oznaka1 = | prazni_podaci1 = | prazna_oznaka2 = | prazni_podaci2 = | boje = {{Colorbox|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} Crvena | sestrinske_stranke = | skupština1 = | broj_mandata1 = | skupština2 = | broj_mandata2 = | skupština3 = | broj_mandata3 = | skupština4 = | broj_mandata4 = | skupština5 = | broj_mandata5 = | skupština6 = | broj_mandata6 = | skupština7 = | broj_mandata7 = | skupština8 = | broj_mandata8 = | zastava = | veb-sajt = }} '''Unija bosansko-hercegovačkih socijaldemokrata''' ('''UBSD'''), također i '''Socijaldemokrati Bosne i Hercegovine''' ('''SBiH'''), bila je [[Socijaldemokratija|socijaldemokratska]] [[politička stranka]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]]. == Historija == Stranka je nastala iz bosanskohercegovačkog ogranka [[Savez reformskih snaga Jugoslavije|Saveza reformskih snaga Jugoslavije]] nakon [[Raspad Jugoslavije|raspada Jugoslavije]].<ref name="PE">[http://www.parties-and-elections.eu/bosnia-herzegovina2.html Bosnia and Herzegovina] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160822112501/http://www.parties-and-elections.eu/bosnia-herzegovina2.html |date=22. 8. 2016 }} Parties and Elections</ref> Učestvovala je na [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1996.|općim izborima 1996.]] kao dio saveza "[[Združena lista]]" zajedno sa [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratskom partijom BiH]] (SDP BiH), [[Hrvatska seljačka stranka Bosne i Hercegovine|Hrvatskom seljačkom strankom BiH]] (HSS BiH), [[Muslimanska bošnjačka organizacija|Muslimanskom bošnjačkom organizacijom]] (MBO) i [[Republikanska stranka (Bosna i Hercegovina)|Republikanskom strankom]] (RS).<ref>{{Cite web|url=https://radiosarajevo.ba/vijesti/bosna-i-hercegovina/kako-se-glasalo-na-opcim-izborima-u-bih-1990-i-1996-godine/314560|title=Kako se glasalo na općim izborima u BiH 1990. i 1996. godine|date=5. 10. 2018|website=radiosarajevo.ba|language=hr|access-date=4. 11. 2024}}</ref><ref>[[Dieter Nohlen|Nohlen, D]] & Stöver, P (2010) ''Elections in Europe: A data handbook'', p332 {{ISBN|978-3-8329-5609-7}}</ref> Na [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1998.|općim izborima 1998]], stranka je osvojila 2 zastupnička mjesta u [[Zastupnički dom Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine|Zastupničkom domu]] [[Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine|Parlamentarne skupštine BiH]], 6 zastupničkih mjesta u [[Zastupnički dom Parlamenta Federacije Bosne i Hercegovine|Zastupničkom domu]] [[Parlament Federacije Bosne i Hercegovine|Parlamenta Federacije Bosne i Hercegovine]], te ukupno 22 mandata u [[Skupštine kantona Federacije Bosne i Hercegovine|Skupštinama kantona]] [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacije BiH]].<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/Documents/Rezultati%20izbora%2096-2002/98results/seats_allocation_all.pdf|title=Opći izbori 1998 - Raspodjela mandata na svim nivoima|date=2. 10. 1998|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=4. 11. 2024}}</ref> U februaru 1999. spaja se u SDP BiH.<ref>Alan John Day (2004) ''A Political and Economic Dictionary of Eastern Europe'', Routledge, p537</ref> == Spisak predsjednika == {| class="wikitable" ! rowspan="2" |# ! colspan="2" rowspan="2" |Predsjednik ! colspan="3" |Mandat |- !Od !Do !Trajanje |- !1. |[[Datoteka:No_image.png|80x80piksel]] |[[Sejfudin Tokić]] |1992. |februar 1999. |oko 7 godina |} == Izbori == === Opći izbori === ==== Predsjednišvo ==== {| class="wikitable" |+[[Predsjedništvo Bosne i Hercegovine]] !Izbori !# !Kandidat !Glasovi !% !Konstitutivni narod !Izabran? |- ! rowspan="2" |[[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1996 - Predsjedništvo Bosne i Hercegovine|''1996.'']]{{Efn|Unija bosansko-hercegovačkih socijaldemokrata je na [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1996.|općim izborima 1996.]] učestvovala u političkom savezu [[Združena lista]] sa strankama: [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]], [[Hrvatska seljačka stranka Bosne i Hercegovine|HSS BiH]], [[Muslimanska bošnjačka organizacija|MBO]] i [[Republikanska stranka Bosne i Hercegovine|RS]].|naziv=ZL96|grupa=lower-alpha}} |''2.'' |''[[Ivo Komšić]]'' |''37,684'' |''10,1%'' |[[Hrvati u Bosni i Hercegovini|''Hrvati'']] | style="background-color:pink;" |''Ne'' |- |''4.'' |''[[Sead Avdić]]'' |''21,254'' |''2,3%'' |''[[Bošnjaci]]'' | style="background-color:pink;" |''Ne'' |- ![[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1998 - Predsjedništvo Bosne i Hercegovine|1998.]] | colspan="6" style="text-align:center;background-color:#ddd;" |''Nije učestvovala ili pokazala značajan rezultat'' |} ==== Državni nivo ==== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+[[Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine]] !Izbori !# !Glasovi !% ![[Zastupnički dom Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine|Zastupnički dom]] ![[Dom naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine|Dom naroda]] !Vlada |- ![[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1996 - Parlament Bosne i Hercegovine|''1996.'']]{{Efn|naziv=ZL96}} |''4.'' | align="center" |''136.203'' |''5,68'' |{{Composition bar|2|42|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} |{{Composition bar|0|15|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | rowspan="2" style="background-color:pink;" |''Opozicija'' |- ![[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1998 - Parlament Bosne i Hercegovine|1998.]] |9. |32.026 |1,86 |{{Composition bar|2|42|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} |{{Composition bar|0|15|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} |} ==== Entitetski nivo ==== ===== Federacija Bosne i Hercegovine ===== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+[[Parlament Federacije Bosne i Hercegovine]] !Izbori !# !Glasovi !% ![[Zastupnički dom Parlamenta Federacije Bosne i Hercegovine|Zastupnički dom]] ![[Dom naroda Parlamenta Federacije Bosne i Hercegovine|Dom naroda]] !Vlada |- !''[[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1996 - Parlament Federacije Bosne i Hercegovine|1996]].''{{Efn|naziv=ZL96}} |''3.'' | align="center" |''105.897'' |''7,93'' |{{Composition bar|11|140|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} |{{Composition bar|4|65|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | rowspan="2" style="background-color:pink;" |''Opozicija'' |- ![[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1998 - Parlament Federacije Bosne i Hercegovine|1998.]] |4. |29.427 |3,17 |{{Composition bar|6|140|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} |{{Composition bar|4|65|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} |} ===== Republika Srpska ===== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+[[Narodna skupština Republike Srpske]] !Izbori !# !Glasovi !% !Mandati !Vlada |- !''[[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1996 - Narodna skupština Republike Srpske|1996]].''{{Efn|naziv=ZL96}} |''7.'' | align="center" |''22.329'' |''2,05'' |{{Composition bar|2|83|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="background-color:pink;" |''Opozicija'' |- ![[Prijevremeni izbori u Bosni i Hercegovini 1997.|1997.]] | | | |{{Composition bar|0|83|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | rowspan="2" style="text-align:center;background-color:#F99;" |Vanparlamentarna |- ![[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1998 - Narodna skupština Republike Srpske|1998.]] |16. |2.410 |0,32 |{{Composition bar|0|83|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} |} ==== Kantonalni nivo ==== {| class="wikitable" style="text-align:center; width:72%; line-height:126%; margin-bottom:0" ! rowspan="2" |Godina ! colspan="11" |[[Skupštine kantona Federacije Bosne i Hercegovine]] |- ![[Datoteka:Coat_of_arms_of_Una-Sana.svg|28x28piksel]] [[Skupština Unsko-sanskog kantona|USK]] ![[Datoteka:Coat_of_arms_of_Posavina.svg|28x28piksel]] [[Skupština Posavskog kantona|PK]] ![[Datoteka:Coat_of_arms_of_Tuzla_Canton.svg|31x31piksel]] [[Skupština Tuzlanskog kantona|TK]] ![[Datoteka:Coat_of_arms_of_Zenica-Doboj_Canton.svg|31x31piksel]] [[Skupština Zeničko-dobojskog kantona|ZDK]] ![[Datoteka:Coat_of_arms_of_Bosnian_Podrinje.svg|33x33piksel]] [[Skupština Bosansko-podrinjskog kantona Goražde|BPK]] ![[Datoteka:Coat_of_arms_of_Central_Bosnia.svg|33x33piksel]] [[Skupština Srednjobosanskog kantona|SBK]] ![[Datoteka:Coat_of_arms_of_Herzegovina-Neretva.svg|28x28piksel]] [[Skupština Hercegovačko-neretvanskog kantona|HNK]] ![[Datoteka:No_coats_of_arms.svg|28x28piksel]] [[Skupština Zapadnohercegovačkog kantona|ZHK]] ![[Datoteka:Coat_of_arms_of_Sarajevo_Canton.svg|28x28piksel]] [[Skupština Kantona Sarajevo|KS]] ![[Datoteka:No_coats_of_arms.svg|28x28piksel]] [[Skupština Kantona 10|K10]] !'''Ukupno''' |- ![[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1996 - kantonalne skupštine Federacije Bosne i Hercegovine|''1996.'']]{{Efn|naziv=ZL96}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|1|50|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|0|20|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|9|50|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|4|59|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|1|31|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|2|55|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|1|50|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|0|31|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|8|45|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|0|15|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|26|406|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} |- ![[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1998 - kantonalne skupštine Federacije Bosne i Hercegovine|1998.]] | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|2|50|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|0|30|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|9|50|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|2|50|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|1|31|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|1|50|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|1|50|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|0|31|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|3|45|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|2|30|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | style="text-align:center;" |{{Infokutija stranka/mandati|22|417|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} |} === Lokalni izbori === {| class="wikitable" style="text-align:center;" !Godina !Predsjednik !(Grado)načelnici !Gradovi/Općine ! style="width:5%;" |+/- |- ![[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 1997.|1997.]]{{Efn|Unija bosansko-hercegovačkih socijaldemokrata je na [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 1997.|lokalnim izborima 1997.]] učestvovala u političkom savezu [[Združena lista|Združena lista ‘97]] sa strankama: [[Hrvatska seljačka stranka Bosne i Hercegovine|HSS BiH]], [[Muslimanska bošnjačka organizacija|MBO]], [[Republikanska stranka Bosne i Hercegovine|RS]] i [[Stranka privrednog prosperiteta Bosne i Hercegovine|SPP BiH]].|naziv=ZL97|grupa=lower-alpha}} |''Kolektivno vodstvo'' |{{Infokutija stranka/mandati|0|144|#{{Izborni dijagram/Partija|UBSD|tamno|BS}}}} | - |{{Nema promjena}} |} == Također pogledajte == * [[Spisak političkih stranaka u Bosni i Hercegovini]] * [[Savez reformskih snaga Jugoslavije]] * [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine]] == Napomene == {{Napomene}} == Reference == {{Refspisak}} [[Kategorija:Bivše političke stranke u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Unija bosansko-hercegovačkih socijaldemokrata|*]] [[Kategorija:Političke stranke osnovane 1992.]] [[Kategorija:Političke stranke prestale s postojanjem 1999.]] [[Kategorija:Socijaldemokratija]] [[Kategorija:Lijevi centar]] [[Kategorija:Proevropske političke stranke u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Sekularizam u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Socijaldemokratske partije u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Združena lista]] miv9m5ihykhka0d0j0hhlsw9x7kvw1c Upravljanje informacijama o proizvodu 0 514175 3669711 3665474 2024-11-26T03:03:45Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669711 wikitext text/x-wiki '''Product information management''' '''(PIM)''', što u prevodu znači '''Upravljanje informacijama o proizvodu''', je proces upravljanja svim informacijama potrebnim za promociju i prodaju proizvoda kroz različite [[Distribucija (marketing)|distribucione kanale]]. Ove podatke o proizvodu kreira interna organizacija kako bi podržala višekanalnu marketinšku strategiju. Centralno čvorište podataka o proizvodima može se koristiti za distribuciju informacija prodajnim kanalima kao što su [[e-commerce]] web stranice, štampani katalozi, tržišta poput [[Amazon (kompanija)|Amazona]] i [[Google]] Shoppinga, društvene mreže poput [[Instagram|Instagrama]] i elektronski podaci za partnere u trgovini. Također, važna uloga PIM-a je smanjenje stope napuštanja kroz pružanje boljih informacija o proizvodu.<ref>{{Cite web|url=https://www.digitalcommerce360.com/2019/03/11/why-pim-is-crucial-to-every-distributors-ecommerce-strategy/|title=Why PIM is crucial to every distributor's ecommerce strategy|last=Latt|first=Aung|date=11. 3. 2019|website=Digital Commerce 360|language=en-US|access-date=10. 5. 2020}}</ref> PIM rješenja su najrelevantnija za kompanije koje se bave [[Maloprodaja|poslovanjem prema potrošačima]] (B2C) i [[B2B|poslovanjem prema poslovnim subjektima]] (B2B) koje prodaju proizvode kroz različite prodajne kanale u širokom spektru industrija.<ref>{{Cite web|url=https://www.digitalcommerce360.com/2020/01/20/building-a-roadmap-for-growth-in-b2b-digital-commerce/|title=Building a roadmap for growth in B2B digital commerce|last=Demery|first=Paul|date=20. 1. 2020|website=Digital Commerce 360|language=en-US|access-date=10. 5. 2020}}</ref> Upotrebu PIM-a generalno određuju faktori kao što su: * Širok asortiman proizvoda i/ili složen skup podataka o proizvodu * Česte promjene karakteristika proizvoda * Povećanje broja prodajnih kanala * Neujednačena informatička infrastruktura (mnoštvo izvora podataka i formata) * Online poslovanje i elektronsko naručivanje * Različita tržišta i zahtjevi za lokalizaciju * Podrška SEO strategijama kompanije PIM upravlja podacima o proizvodu usmjerenim prema kupcima, koji su potrebni za podršku na više geografskih lokacija, višejezične podatke, održavanje i modifikaciju [[Proizvod (ekonomija)|informacija o proizvodu]] unutar centralizovanog kataloga proizvoda. PIM može djelovati kao centralizovano čvorište za pohranu informacija o proizvodima iz svih kanala.<ref>{{cite book|last1=Chen|first1=Whei-Jen|url=https://books.google.com/books?id=fq6jBAAAQBAJ&pg=PA63|title=Building 360-Degree Information Applications|last2=Adams|first2=Bruce|last3=Dean|first3=Colin|last4=Naganna|first4=Soma Shekar|last5=Nandam|first5=Uday K.|last6=Thorne|first6=Edward|last7=Redbooks|first7=I. B. M.|date=1. 10. 2014|publisher=IBM Redbooks|isbn=978-0-7384-3992-1|page=63|language=en}}</ref> Podaci o proizvodima koje kompanija posjeduje mogu biti rasuti po različitim odjelima i čuvani kod zaposlenih ili u različitim sistemima, umjesto da budu dostupni centralno; podaci mogu biti sačuvani u različitim formatima ili samo u fizičkom obliku. Također, PIM pomaže kompanijama da poboljšaju [[Optimizacija stope konverzije|optimizaciju stope konverzije]] (CRO) kroz dosljedno brendiranje i smanjenje stope napuštanja. Osim toga, PIM omogućava automatizaciju većine procesa kreiranja proizvoda. Sve u svemu, PIM pruža centralizovano rješenje za medijski neovisno održavanje podataka o proizvodima, efikasno prikupljanje podataka, upravljanje podacima i isporuku.<ref>{{Cite web|url=https://medium.com/@bpsingh/know-the-importance-of-product-information-management-pim-f0fc02c8e62e|title=Know the Importance of Product Information Management (PIM)|last=Smith|first=Brian|date=21. 5. 2018|website=Medium|language=en|access-date=4. 10. 2022}}</ref> == Sinonimi i srodni pojmovi == * [[Upravljanje podacima o proizvodu]] (PDM) predstavlja korištenje softvera ili drugih alata za praćenje i kontrolu informacija vezanih za određeni proizvod. Upravljani podaci obično uključuju opise i tehničke specifikacije proizvoda. * [[Upravljanje resursima proizvoda]] (Product Resource Management) koristi se kod nekih dobavljača softvera kao sinonim za PIM, kao i upravljanje sadržajem proizvoda (Product Content Management), što je pojam popularan u Engleskoj i Francuskoj. * [[Upravljanje životnim ciklusom proizvoda]] (Product Lifecycle Management - PLM) odnosi se više na strategiju upravljanja nego na specifičnu informatičku tehnologiju, s ciljem optimizacije čitavog životnog ciklusa proizvoda, od početka preko inženjerskog dizajna i proizvodnje tokom vremena. * [[Upravljanje medijskim resursima]] ili upravljanje digitalnim resursima (Media Asset Management ili Digital Asset Management) odnosi se na upravljanje nestrukturiranim multimedijalnim objektima kao što su slike, grafike i prezentacije, kao i metapodacima (podatci o podacima). Pojam se prvenstveno koristi u medijskoj industriji. * [[Krosmedijsko objavljivanje]] (Cross Media Publishing) dolazi iz industrije štampe i oglašavanja i odnosi se na koordinirano korištenje više medija na komplementaran način. Također označava ponovnu upotrebu pojedinačnih strukturnih elemenata, kao što su tekst, slike ili grafike, u različitim medijima. * [[Upravljanje informacijama o proizvodima i sindikacija]] (Product Information Management & Syndication) naglašava potrebu za sposobnostima za nesmetano širenje sadržaja proizvoda kroz (online) prodajne kanale.<ref>{{cite web|url=https://iceclog.com/pim-for-rich-media-assets-and-other-data/|title=What is Product Information Management (PIM) in a Syndicated, Multimedia world?|date=|publisher=Icecat|accessdate=}}</ref> * [[Upravljanje iskustvom proizvoda]] (Product Experience Management) je praksa kroz koju kompanija pruža korisnicima iskustvo vezano za njene proizvode ili usluge tokom životnog ciklusa kupca.<ref>{{Cite web|url=https://adage.com/article/industry-insights/product-experience-management-critical-component-cmo-arsenal/2213026|title=Product experience management: A critical component of the CMO arsenal|date=6. 11. 2019|website=adage.com|language=en|access-date=10. 5. 2020}}</ref> PIM je ključan za ovo, jer, prema analitičaru Forrester-a: „Odlično iskustvo proizvoda počinje s odličnim podacima o proizvodu“.<ref>{{Cite web|url=https://www.forrester.com/blogs/great-product-experiences-start-with-great-product-data/|title=Great Product Experiences Start With Great Product Data|last=LeClair|first=Amanda|date=21. 1. 2020|website=Forrester|language=en-US|access-date=6. 4. 2024}}</ref> * [[Master artikla]] (Item Master) je još jedan termin koji se koristi za tehnologiju koja prikuplja, organizuje i kontroliše informacije o proizvodu unutar kompanije.<ref>{{cite web|url=https://www.plytix.com/what-is-pim|title=What is PIM?|website=Plytix|access-date=1. 7. 2022}}</ref> == Tehnologija i upotreba == PIM sistemi konsoliduju sve informacije o proizvodu na jednoj platformi. Oni pomažu povezivanju kanala maloprodaje i proizvodnje kako bi se odgovorilo na složene izazove u upravljanju i održavanju kvaliteta podataka o proizvodu. U pogledu [[IT infrastruktura|informatičke infrastrukture]] kompanije, ovo znači da PIM platforma radi iznad ili paralelno s [[Baza podataka|bazom podataka]], aplikacijskim serverom i/ili [[XML]]-baziranom razmjenom informacija o proizvodu. To čini osnovu na kojoj se mogu izgraditi poslovni procesi prodaje i nabavke. PIM rješenja omogućavaju upravljanje pristupom i autorizacijama korisnika za sve informacije u bazi podataka, procesima naručivanja povezanim sa sistemima za upravljanje inventarom i mehanizmima za modularna proširenja putem web-baziranog administrativnog interfejsa. Sistemi prodajnih mjesta i [[online platforme za kupovinu]], kao što su online tržišta, zasnivaju se na elektronskim katalozima. PIM sistemi mogu učitati opisne podatke o proizvodima kao sadržaj u rješenje za upravljanje katalozima, gdje su proizvodi grupisani i upravljani za određena ciljana tržišta. Standardi interfejsa za razmjenu podataka, kao što je Open ICEcat, omogućavaju besprijekornu razmjenu elektronskih kataloga između dobavljača s jedne strane i firmi za nabavku i operatora tržišta s druge strane. E-nabavna rješenja su usko povezana i automatizuju proces nabavke robe i usluga. Ova rješenja stvaraju transparentnost podataka o proizvodima od više dobavljača, podržavajući centralizovano upravljanje katalozima od više dobavljača i olakšavajući istraživanje cijena i kvaliteta. Sistemi za upravljanje podacima često nisu interoperabilni, što znači da razmjena podataka bez PIM-a može dovesti do ozbiljnih posljedica za poslovanje. Neke kompanije koriste [[upravljanje glavnim podacima]] (master data management) kao informatički resurs umjesto PIM-a. Međutim, sistemi za upravljanje glavnim podacima nisu poslovna aplikacija i često nemaju korisničku pristupačnost ni mogućnost upravljanja podacima o proizvodima, uključujući obogaćivanje podataka, validaciju i pravila radnog toka, što utiče na [[povrat na investiciju]].<ref>{{Cite web|url=https://searchdatamanagement.techtarget.com/definition/master-data-management|title=What is Master Data Management (MDM) and Why is it Important?}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.retail-week.com/retail-voice/retailers-beware-the-price-of-poor-product-information/7033005.article?authent=1|title=Retailers: beware the price of poor product information}}</ref> PIM je doživio transformativnu sinergiju s [[Umjetna inteligencija|umjetnom inteligencijom]] (AI), nudeći poboljšane mogućnosti u oblasti upravljanja podacima o proizvodima. AI djeluje kao virtualni asistent, podržavajući obogaćivanje podataka o proizvodima i donošenje odluka kroz razne poslovne procese unutar PIM-a. Neki od ključnih slučajeva upotrebe uključuju automatsku atribuciju i pisanje opisa proizvoda. AI igra ključnu ulogu u automatskoj atribuciji, koristeći neuronske mreže i kompjuterski vid za validaciju atributa koje primjenjuju članovi tima, dok istovremeno sugeriše potencijalno propuštene atribute. Ovo ne samo da osigurava tačnost podataka o proizvodima, već omogućava i automatizovanu kategorizaciju proizvoda, čime se povećava raznolikost asortimana po kategoriji i poboljšavaju sistemi pretrage, navigacije i personalizacije/preporuka. Osim toga, AI doprinosi automatskom pisanju opisa proizvoda tako što brzo generiše opise na osnovu obogaćenih atributa i korisničkih smjernica. Ovo pomaže u efikasnom kreiranju raznovrsnih marketinških opisa za kategorije proizvoda sa sličnim karakteristikama, omogućavajući brzo kreiranje i obogaćivanje sadržaja.<ref>{{Cite web|url=https://www.digitalwavetechnology.com/2023/08/24/harnessing-the-power-of-artificial-intelligence-in-product-information-management/|title=Harnessing the Power of Artificial Intelligence in Product Information Management|last=|first=|date=24. 8. 2023|website=Digital Wave Technology|access-date=10. 11. 2024|archive-date=4. 3. 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240304153845/https://www.digitalwavetechnology.com/2023/08/24/harnessing-the-power-of-artificial-intelligence-in-product-information-management/|url-status=dead}}</ref> == Povezanost s upravljanjem sadržajem u preduzeću == [[Upravljanje sadržajem u preduzeću]] (Enterprise Content Management - ECM) obuhvata tehnologije, metode i alate koji se koriste za prikupljanje, skeniranje, pohranu, arhiviranje i distribuciju elektronskog sadržaja. Razlikuju se četiri posebne podgrupe. [[Sistemi za upravljanje dokumentima]] koriste se za arhiviranje, dok [[upravljanje podacima o proizvodu]] (PDM) uključuje upravljanje strukturiranim, tehničkim podacima, kao što su dijagrami dijelova i liste. [[Sistemi za upravljanje sadržajem]] više su komercijalno orijentisani i pružaju okvir za upravljanje znanjem ili informativne usluge putem upravljanja nestrukturiranim sadržajem tipa dokumenata. PIM sistemi se koriste za upravljanje strukturiranim podacima u poslovnom kontekstu, omogućavajući distribuciju podataka kroz različite kanale, od elektronskih kataloga i online prodavnica do štampanih kataloga. == Reference == <references /> [[Kategorija:Upravljanje proizvodima]] swvwm9eqa7bs5q808dvdhdci4yc3l57 Belatriks 0 514409 3669757 3668364 2024-11-26T10:34:49Z AdnanSa 226 3669757 wikitext text/x-wiki {{Infokutija Zvijezda| | Naziv = Belatriks | Slika = [[Datoteka:Orion IAU.svg|180px]] | Opis slike = Sazviježđe Orion sa Belatriksom | Epoha = J2000 | Sazviježđe = [[Orion (sazviježđe)|Orion]] | Rektascenzija = 5h 25m 07.86s | Deklinacija = +06° 20' 58.9" | Vidljivi sjaj = 1,64 (1,59 do 1,64) | Spektralna klasa = B2 III ili B2Vb | B-V-indeks = −0,21 | U-B-indeks = −0,86 | Varijabilnost = | Radijalna brzina = | Udaljenost SG = 250{{±|10}} | Udaljenost Par = 77{{±|3}} | Apsolutni sjaj = −2,78 | V-RA = | V-DE = | V-GES = | V-DIR = | Masa = 7,7 | Radijus = 5,75 | Luminozitet = 9.211 | Temperatura = 21.800 | Rotacija = | Starost = oko 25,2 mil. | Bayer = &Gamma; Orionis | Flamsteed = | BD = BD+6°919 | BSK = HR 1790 | HDK = HD 35468 | SAO = SAO 112740 | TYC = | HIP = HIP 25336 }} '''Bellatriks''' je treća najsjajnija zvijezda u sazviježđu Oriona, smještena 5° zapadno od crvenog supergiganta [[Betelgez]]a (Alpha Orionis). Ima Bayerovu oznaku γ Orionis, što je latinizirano u Gamma Orionis. Sa blago promjenjivom magnitudom od oko 1,6, tipično je 25. najsjajnija zvijezda na noćnom nebu (iako može biti i sjajnija u određenim periodima). Smještena na udaljenosti od 250±10 svjetlosnih godina od Sunca, spada u tip zvijezde "plavi div", otprilike 7,7 puta masivnija od Sunca sa 5,75 puta većim prečnikom. == Ime == [[Datoteka:OrionCC.jpg|thumb|lijevo|150px|Bellatriks je sjajna zvijezda u sazviježđu Oriona (gore desno).]] Tradicionalno ime Bellatriks potiče od latinskog belātrix "žena ratnica". Ime se prvi put pojavilo u djelima Abu Ma'shar al-Balkhija i Johannesa Hispalensisa, gdje je prvobitno referisana kao Capella, ali ga je bečka škola astronoma u XV vijeku prebacila u Gamma Orionis i pojavila se u savremenim reprintima Alfonsinea tabele <ref>Kunitzsch, Paul (1986). "The Star Catalogue Commonly Appended to the Alfonsine Tables". Journal for the History of Astronomy. 17 (49): 89–98. Bibcode:1986JHA....17...89K. doi:10.1177/002182868601700202. S2CID 118597258.</ref>. U 2016. godini, Međunarodna astronomska unija organizirala je Radnu grupu za imena zvijezda (WGSN) za katalogizaciju i standardizaciju vlastitih imena zvijezda. Prvi bilten WGSN-a iz jula 2016 <ref>[https://www.pas.rochester.edu/~emamajek/WGSN/WGSN_bulletin1.pdf "Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 1"] (PDF). Pristupljeno novembar 2024.</ref>. uključivao je tabelu prve dvije grupe imena koje je odobrio WGSN; koji uključuje ime Bellatrix za ovu zvijezdu. Sada je tako uneseno u IAU Katalog imena zvijezda <ref>[https://www.pas.rochester.edu/~emamajek/WGSN/IAU-CSN.txt "IAU Catalog of Star Names"]</ref>. Oznaku Bellatrix kao γ Orionis (latinizirano u Gamma Orionis) dao je Johann Bayer 1603. godine. Oznaka "gama" obično se daje trećoj najsjajnijoj zvijezdi u svakom sazviježđu. === Standardna zvijezda === Bellatriks je korištena i kao fotometrijska i kao spektralna standardna zvijezda (standardna svijeća), ali se pokazalo da su obje karakteristike nepouzdane. Godine 1963. Bellatriks je uključena u skup sjajnih zvijezda koje se koriste za definiranje sistema magnituda UBV. One se koriste za poređenje sa drugim zvijezdama kako bi se provjerila varijabilnost, tako da je po definiciji [[prividna magnituda]] Bellatriksa postavljena na 1,64 <ref>Johnson, H. L. (1963). "Photometric Systems". Basic Astronomical Data: Stars and Stellar Systems: 204. Bibcode:1963bad..book..204J.</ref>. Međutim, kada je 1988. obavljeno fotometrijsko istraživanje cijelog neba, sumnjalo se da je ova zvijezda promjenjiva. Izmjerena je u rasponu prividne veličine od 1,59 do 1,64 <ref>Krisciunas, K. (May 1994). "Further Photometry of alpha Ori and gamma Ori". Information Bulletin on Variable Stars. 4028: 1. Bibcode:1994IBVS.4028....1K.</ref>, i čini se da je niska amplituda, vjerovatno nepravilna varijabla. == Osobine == [[Datoteka:1e9m comparison Gamma Orionis, Algol B, the Sun, and smaller - antialiased no transparency.png|thumb|lijevo|S lijeva na desno, zvijezde Bellatriks, Sunce i Algol B]] Spektralni tipovi za O i rane B zvijezde su rigoroznije definirani 1971. godine i Bellatriks je korišten kao standard za B2 III tip <ref>Walborn, Nolan R. (1971). "Some Spectroscopic Characteristics of the OB Stars: An Investigation of the Space Distribution of Certain OB Stars and the Reference Frame of the Classification". Astrophysical Journal Supplement. 23: 257. Bibcode:1971ApJS...23..257W. doi:10.1086/190239.</ref>. Očekivani sjaj Bellatriksa iz ovog [[Zvjezdana klasifikacija|spektralnog tipa]] je za oko jednu [[Apsolutna magnituda|magnitudu]] svjetliji nego što je izračunato iz njegove prividne magnitude i Hipparcos udaljenosti <ref> Schröder, S. E.; Kaper, L.; Lamers, H. J. G. L. M.; Brown, A. G. A. (2004). "On the Hipparcos parallaxes of O stars". Astronomy and Astrophysics. 428 (1): 149–157. arXiv:astro-ph/0408370. Bibcode:2004A&A...428..149S. doi:10.1051/0004-6361:20047185. S2CID 55115943.</ref>. Analiza uočenih karakteristika zvijezde ukazuje da bi to trebala biti zvijezda glavnog niza B2, a ne džin koji se pojavljuje iz svog spektralnog tipa <ref>Levenhagen, R. S.; Leister, N. V. (2006). "Spectroscopic analysis of southern B and Be stars". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 371 (1): 252–262. arXiv:astro-ph/0606149. Bibcode:2006MNRAS.371..252L. doi:10.1111/j.1365-2966.2006.10655.x. S2CID 16492030.</ref>. Detaljna analiza spektra visoke rezolucije sugerira da se radi o spektroskopskoj binarnoj strukturi koja se sastoji od dvije slične zvijezde manje blistave od B2 džina <ref>Nieva, Maria-Fernanda; Przybilla, Norbert (2012). "Present-day cosmic abundances. A comprehensive study of nearby early B-type stars and implications for stellar and Galactic evolution and interstellar dust models". Astronomy & Astrophysics. 539A: 143–63. arXiv:1203.5787. Bibcode:2012A&A...539A.143N. doi:10.1051/0004-6361/201118158. S2CID 119206639.</ref>. Bellatriks je masivna zvijezda sa oko 7,7 puta većom masom i 5,8 puta većim radijusom od Sunca <ref> Challouf, M.; Nardetto, N.; Mourard, D.; Graczyk, D.; Aroui, H.; Chesneau, O.; Delaa, O.; Pietrzyński, G.; Gieren, W.; Ligi, R.; Meilland, A.; Perraut, K.; Tallon-Bosc, I.; McAlister, H.; Ten Brummelaar, T.; Sturmann, J.; Sturmann, L.; Turner, N.; Farrington, C.; Vargas, N.; Scott, N. (2014). "Improving the surface brightness-color relation for early-type stars using optical interferometry⋆". Astronomy & Astrophysics. 570: A104. arXiv:1409.1351. Bibcode:2014A&A...570A.104C. doi:10.1051/0004-6361/201423772. S2CID 14624307.</ref>. Procjenjuje se da je stara oko 25 miliona godina <ref>Tetzlaff, N.; Neuhäuser, R.; Hohle, M. M. (2011). "A catalogue of young runaway Hipparcos stars within 3 kpc from the Sun". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 410 (1): 190–200. arXiv:1007.4883. Bibcode:2011MNRAS.410..190T. doi:10.1111/j.1365-2966.2010.17434.x. S2CID 118629873.</ref> - dovoljno stara da zvijezda ove mase potroši vodonik u svom jezgru i počne evoluirati dalje od glavnog niza u džinovsku zvijezdu. Efektivna temperatura spoljašnjeg omotača ove zvijezde je 22.000 K <ref> Lefever, K.; et al. (June 2010). "Spectroscopic determination of the fundamental parameters of 66 B-type stars in the field-of-view of the CoRoT satellite". Astronomy and Astrophysics. 515: A74. arXiv:0910.2851. Bibcode:2010A&A...515A..74L. doi:10.1051/0004-6361/200911956. S2CID 54028925.</ref>, što je znatno toplije od 5.778 K na Suncu. Ova visoka temperatura daje ovoj zvijezdi plavo-bijelu nijansu koja se javlja kod zvijezda B-tipa. Pokazuje projektovanu brzinu rotacije od oko 52 km/s. Bellatriks može imati dovoljnu masu da okonča svoj život u eksploziji supernove. == Pratioci == Smatralo se da Bellatriks pripada Orion OB1 povezanoj grupi zvijezda koje dijele zajedničko kretanje kroz svemir, zajedno sa zvijezdama Orionovog pojasa: [[Alnitak|Alnitak (Zeta Orionis)]], [[Alnilam|Alnilam (Epsilon Orionis)]] i [[Mintaka|Mintaka (Delta Orionis)]]. Međutim, više se ne vjeruje da je to slučaj, jer se sada zna da je Bellatriks mnogo bliža od ostatka grupe <ref>[http://stars.astro.illinois.edu/sow/bellatrix.html Kaler, James B. "BELLATRIX (Gamma Orionis)". Stars.] University of Illinois.</ref>. Nije poznato da ima zvjezdanog pratioca, iako su istraživači Maria-Fernanda Nieva i Norbert Przybilla iznijeli mogućnost da bi to mogla biti spektroskopska binarna zvijezda <ref>Nieva, Maria-Fernanda; Przybilla, Norbert (2012). "Present-day cosmic abundances. A comprehensive study of nearby early B-type stars and implications for stellar and Galactic evolution and interstellar dust models". Astronomy & Astrophysics. 539A: 143–63. arXiv:1203.5787. Bibcode:2012A&A...539A.143N. doi:10.1051/0004-6361/201118158. S2CID 119206639.</ref>. Potraga za obližnjim pratiocima iz 2011. nije uspjela potvrditi nijedan objekt koji dijeli pravilno kretanje s Bellatriksom. Utvrđeno je da su sva tri obližnja kandidata zvijezde u pozadini <ref>Janson, Markus; et al. (August 2011). "High-contrast Imaging Search for Planets and Brown Dwarfs around the Most Massive Stars in the Solar Neighborhood". The Astrophysical Journal. 736 (2): 89. arXiv:1105.2577. Bibcode:2011ApJ...736...89J. doi:10.1088/0004-637X/736/2/89. S2CID 119217803.</ref>. Neki istraživači su sumnjali da je Bellatriks bila članica grupe 32 Orionis. Oni su predložili da se grupa 32 Ori umjesto toga nazove Bellatriks klaster na osnovu toga da su položaj i udaljenost Bellatriksa na nebu slični onima iz grupe 32 Ori <ref>Bouy, H.; Alves, J. (December 2015). "Cosmography of OB stars in the solar neighbourhood". Astronomy & Astrophysics. 584: A26. Bibcode:2015A&A...584A..26B. doi:10.1051/0004-6361/201527058. ISSN 0004-6361. S2CID 123265789.</ref>. Pravilno kretanje Bellatriksa značajno odstupa od srednjeg kretanja grupe, dovodeći njeno članstvo u pitanje; međutim, članstvo u grupi je ipak moguće ako je divergentna brzina rezultat nevidljivog pratioca. Na primjer, orbita zvijezde licem u lice sa pratiocem [[Crna rupa|crnom rupom]], koja kruži na udaljenosti oko 100 [[Astronomska jedinica|AJ]] od zvijezde s periodom mjerenim u vijekovima, mogla bi objasniti neslaganje <ref>Bell, Cameron P. M.; et al. (June 2017). "A stellar census of the nearby, young 32 Orionis group". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 468 (1): 1198–1220. arXiv:1703.00015. Bibcode:2017MNRAS.468.1198B. doi:10.1093/mnras/stx535.</ref>. == Etimologija i kulturni značaj == Bellatriks se zvala i Amazonska zvijezda, za koju je Richard Hinckley Allen pretpostavio da potiče iz slobodnog prijevoda arapskog imena Al Najīd, Osvajač. Oko 1275. arapski nebeski globus bilježi ime kao المرزم "lav" <ref>Dorn, Bernhard (July 1830). "Description of the Celestial Globe belonging to Major-General Sir John Malcolm, G.C.B., K.L.S., &c. &c., deposited in the Museum of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland". Transactions of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. 2 (2): 371–392. doi:10.1017/S0950473700000513.</ref>. Bellatriks je jedna od četiri navigacijske zvijezde u Orionu koje se koriste za nebesku navigaciju <ref>Bennett, George G. (2011). Complete On-Board Celestial Navigation 2011-2015. DoctorZed Publishing. p. 172. ISBN 978-0-9870924-0-3.</ref>. U katalogu zvijezda iz XVII vijeka u kalendaru Al Achsasi al Mouakket, ova zvijezda je označena Menkib al Jauza al Aisr, što je na latinski prevedeno kao Humerus Sinister Gigantis (Ljevo rame diva) <ref>Knobel, E. B. (June 1895). "Al Achsasi Al Mouakket, on a catalogue of stars in the Calendarium of Mohammad Al Achsasi Al Mouakket". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 55 (8): 429. Bibcode:1895MNRAS..55..429K. doi:10.1093/mnras/55.8.429.</ref>. Narod Wardaman iz sjeverne Australije poznaje Bellatriks kao Banjan, pjenušavi pigment koji se koristi u ceremonijama koje je vodio Rigel, vođa Crvenog kengura u pjesmi kada je Orion visoko na nebu. Ostale zvijezde Oriona su njegova ceremonijalna oruđa i pratnja. Betelgez je Ya-jungin "Owl Eyes Flicking", posmatrač ceremonije <ref>Harney, Bill Yidumduma; Cairns, Hugh C. (2004) [2003]. Dark Sparklers (Revised ed.). Merimbula, New South Wales: Hugh C. Cairns. pp. 139–40. ISBN 0-9750908-0-1.</ref>. Za Inuite, pojava Betelgeza i Bellatriksa visoko na južnom nebu nakon zalaska sunca označila je početak proljeća i produžavanje dana krajem februara i početkom marta. Dvije zvijezde su bile poznate kao Akuttujuuk "one (dvije) postavljene daleko jedna od druge", što se odnosi na udaljenost između njih, uglavnom na ljude sa Sjevernog Bafinovog ostrva i poluostrva Melville <ref>MacDonald, John (1998). The Arctic sky: Inuit astronomy, star lore, and legend. Toronto, Ontario/Iqaluit, NWT: Royal Ontario Museum/Nunavut Research Institute. pp. 52–54, 119. ISBN 9780888544278.</ref>. == Reference == {{Reference}} [[Kategorija:Orion (sazviježđe)]] [[Kategorija:Bayerovi objekti]] [[Kategorija:Flamsteedovi objekti]] [[Kategorija:Zvijezde]] 05cz9irflpw9x1o1hk7jdxsret0hsv5 Svjetionik Touriñán 0 514511 3669702 3668637 2024-11-25T22:46:16Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3669702 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Cabo Touriñán - Faro -BT- 02.jpg|mini|Svjetionik Touriñán]] '''Touriñán''' je aktivni [[svjetionik]] u [[Muxía|Muxíji]], u pokrajini [[La Coruña]] u [[Španija|španskoj]] [[Španske autonomne zajednice|autonomnoj zajednici]] [[Galicija (Španija)|Galiciji]]. Trenutni svjetionik drugi je po redu izgrađen na [[Rt Touriñán|istoimenom]] stjenovitom rtu na [[Obala smrti|Obali smrti]]. Njime upravlja Lučka uprava La Coruña.<ref>{{Cite web|url=http://www.puertocoruna.com/en/puerto-servicios/faros/faros/faros.html|title=Lighthouses|website=puertocoruna.com|access-date=27. 2. 2019|language=en|archive-date=7. 7. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170707092725/http://www.puertocoruna.com/en/puerto-servicios/faros/faros/faros.html|url-status=dead}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.ibiblio.org/lighthouse/esg.htm|title=Lighthouses of Spain: Northern Galicia|website= ibiblio.org|access-date=22. 11. 2024 |language=en}}</ref> == Historija == Prvi svjetionik dovršen je 1898. i sastoji se od jednospratne kuće za čuvara s kulom, koja je centralno smještena na vrhu krova.<ref name=":0"/> Novi svjetionik, izgrađen pored originalne zgrade, počeo je s radom 1981. Sastoji se od tornja cilindričnog oblika visine 11 metara, koji ima dvije galerije i lanternu sa sivom kupolom.<ref name=":0" /> Sa žarišnom visinom 65 metara iznad nivoa mora, svjetlost je vidljiva na udaljenosti 24 [[Nautička milja|nautičke milje]]. Karakteristika svjetla sastoji se od uzorka tri blijeska bijele svjetlosti svakih 15 sekundi.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://msi.nga.mil/api/publications/download?key=16694312/SFH00000/UpdatedPub113bk.pdf&type=view|title=LIST OF LIGHTS|website=msi.nga.mil|access-date=22. 11. 2024 |language=en}}</ref> == Reference == {{refspisak}} {{commonscat|Touriñán lighthouse}} [[Kategorija:Geografija Španije]] [[Kategorija:Geografija Evrope]] [[Kategorija:Atlantski okean]] [[Kategorija:Svjetionici u Španiji]] n0rddtzk8xvs9kl5e7whfwh5rlvirfd Nogometna reprezentacija Mandžukua 0 514708 3669635 3669203 2024-11-25T15:24:39Z Z1KA 87045 3669635 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometna reprezentacija | Naziv = Nogometna reprezentacija Mandžukua | Logo = Emblem of the Emperor of Manchukuo.svg | Nadimak = | Federacija = [[Nogometni savez Mandžukua]] | Konfederacija = | Selektor = | Najviše nastupa = | Najbolji strijelac = | Trenutni kapiten = | FIFA trigram = | FIFA rang = | Najveći FIFA rang = | Najniži FIFA rang = | uzorak_lr1 = | uzorak_t1 = | uzorak_dr1 = | uzorak_š1 = | uzorak_č1 = | lijeva ruka1 = FFFF00 | tijelo1 = FFFF00 | desna ruka1 = FFFF00 | šorc1 = FFFF00 | čarape1 = FFFF00 | uzorak_lr2 = | uzorak_t2 = | uzorak_dr2 = | uzorak_š2 = | uzorak_č2 = | lijeva ruka2 = 000000 | tijelo2 = 000000 | desna ruka2 = 000000 | šorc2 = 000000 | čarape2 = 000000 | Prva utakmica = {{NOG|Mandžukuo}} 0–6 {{NOG-D|JPN|1870}}<br/>{{Small|([[Čangčuen]], [[Mandžukuo]]; 3. septembar 1939)}} | Najveća pobjeda = {{NOG|Mandžukuo}} 10–1 {{NOG-D|Mengđang}}<br/>{{Small|([[Čangčuen]], [[Mandžukuo]]; 8. august 1942)}} | Najveći poraz = {{NOG|JPN|1870}} 7–0 {{NOG-D|Mandžukuo}}<br/>{{Small|([[Tokio]], [[Japan]]; 7. juni 1940)}} | Posljednja utakmica = {{NOG|Mandžukuo}} 3–1 {{NOG-D|Reorganizirana nacionalna vlada Republike Kine|ime=R.N.V. Kine}}<br/>{{Small|([[Čangčuen]], [[Mandžukuo]]; 10. august 1942)}} | Broj učestvovanja na SP = | Prvo učestvovanje na SP = | Najbolji rezultat na SP = | Broj učestvovanja na EP = | Prvo učestvovanje na EP = | Najbolji rezultat na EP = | Broj učestvovanja na KAN = | Prvo učestvovanje na KAN = | Najbolji rezultat na KAN = | Broj učestvovanja na AK = | Prvo učestvovanje na AK = | Najbolji rezultat na AK = | Broj učestvovanja na GK = | Prvo učestvovanje na GK = | Najbolji rezultat na GK = | Broj učestvovanja na KA = | Prvo učestvovanje na KA = | Najbolji rezultat na KA = | Broj učestvovanja na OFC = | Prvo učestvovanje na OFC = | Najbolji rezultat na OFC = | Broj učestvovanja na KK = | Prvo učestvovanje na KK = | Najbolji rezultat na KK = }} '''Nogometna reprezentacija Mandžukua''' ({{zh|t=滿洲國國家足球隊|p=Mǎnzhōuguó Guójiā Zúqiú Duì}}) bila je međunarodna nogometna reprezentacija iz [[Mandžukuo|Mandžukua]] i istočne [[Unutrašnja Mongolija|Unutrašnje Mongolije]] koju su okupirali [[Japanci]], koju su osnovali bivši zvaničnici [[Dinastija Qing|dinastije Qing]] uz pomoć [[Japansko Carstvo|Japanskog Carstva]] 1932. Zbog politike nepriznavanja [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]] i drugih zemalja prema Mandžukuou, timu nije bilo dozvoljeno da se pridruži [[FIFA]]-i, te stoga nije imao pravo da učestvuje na [[Svjetsko prvenstvo u nogometu|Svjetskom prvenstvu]]. [[Mandžurija]] je odigrala tri međunarodne utakmice sve protiv Japana tokom kasnih 1930-ih, izgubivši svaku od njih, primivši 16 golova bez datog gola. Prve dvije utakmice održane su u septembru 1939. u sklopu "'''Prvenstvenih igara prijateljstva sa Japanom, Mandžukuom i Kinom'''" (Nichi-Man-Ka Kokan Kyogikai), japanskog nasljednika [[Prvenstvo Dalekog istoka|Dalekoistočnog prvenstva]] koje je ukinuto izbijanjem [[Drugi japansko-kineski rat|Drugog kinesko-japanskog rata]]. Treći meč održan je na [[Istočnoazijske igre|Istočnoazijskim igrama]] (Toa Taikai), koje su održane kako bi se proslavila 2600. godišnjica Japanskog Carstva, ali i kako bi se proslavio početak [[Velika istočnoazijska sfera zajedničkog prosperiteta|Velike istočnoazijske sfere zajedničkog prosperiteta]]. == Spisak utakmica == : ''Svi rezultati listaju golove Mandžukua prve.''<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesj/jap-intres.html|title=Japan International Matches|last=Hyung-Jin Yoon|date=28 July 2011|publisher=Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation|access-date=28 July 2011}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesj/jap2600-40.html|title=2600th Anniversary of the Japanese Empire 1940 (Tokyo)|last=Piet Veroeveren|date=29 November 2012|publisher=Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation|access-date=29 November 2012}}</ref> {| class="wikitable sortable football-result-list" style="max-width: 80em; text-align: center" ! scope="col" |# ! scope="col" |Datum ! scope="col" |Lokacija ! scope="col" |Protivnik ! scope="col" |Rezultat ! scope="col" |Takmičenje ! scope="col" |Prisustvo ! scope="col" class="unsortable" |Ref. |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">1.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">3. septembar 1939.</span> | rowspan="2" style="text-align: left" |<span class="nowrap">Nacionalni sportski kompleks, [[Čangčuen]] (kod kuće)</span> | style="text-align: left" |{{NOG|Japan}} | style="background:#FFBBBB" |0–6 | rowspan="2" style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Istočnoazijske igre (Japan)|Igre 3 nacija]]</span> |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">2.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">septembar 1939.</span> | style="text-align: left" |{{ZID|Privremena vlada Republike Kine (1937–1940)|ime=P. V. Republike Kine}} | style="" | |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">3.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">7. juni 1940.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Stadion "Meiji Jingu Gaien"]], [[Tokio]] (u gostima)</span> | style="text-align: left" |{{NOG|Japan}} | style="background:#FFBBBB" |0–7 | rowspan="3" style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Nogomet na Istočnoazijskim igrama 1940.|Istočnoazijske igre 1940.]]</span> |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">4.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">16. juni 1940.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Stadion "Južni Koshien"]], [[Nishinomiya]] (neutralni teren)</span> | style="text-align: left" |{{NOG|Filipini}} | style="background:#FFFFBB" |1–1 |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">5.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">19. juni 1940.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Osaka]] (neutralni teren)</span> | style="text-align: left" |{{ZID|Reorganizirana nacionalna vlada Republike Kine|ime=R. N. V. Republike Kine}} | style="background:#BBF3BB" |1–0 |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">6.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">8. august 1942.</span> | rowspan="3" style="text-align: left" |<span class="nowrap">Nacionalni sportski kompleks, [[Čangčuen]] (kod kuće)</span> | style="text-align: left" |{{ZID|Mengđang}} | style="background:#BBF3BB" |10–1 | rowspan="3" style="text-align: left" |Mandžukov turnir povodom desete godišnjice |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">7.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">9. august 1942.</span> | style="text-align: left" |{{NOG|Japan}} | style="background:#FFBBBB" |1–3 |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">8.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">10. august 1942.</span> | style="text-align: left" |{{ZID|Reorganizirana nacionalna vlada Republike Kine|ime=R. N. V. Republike Kine}} | style="background:#BBF3BB" |3–1 |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |} == Reference == {{Refspisak}} {{Azijske nogometne reprezentacije}} {{Bivše nogometne reprezentacije}} [[Kategorija:Nogometna reprezentacija Mandžukua|*]] [[Kategorija:1932. u Kini]] [[Kategorija:Sport u Mandžuku]] [[Kategorija:Bivše nogometne reprezentacije u Aziji]] 7e7n854bk5ogjwn4a5elxafh05xhbhc 3669637 3669635 2024-11-25T15:29:31Z Z1KA 87045 [[Kategorija:Sport u Mandžuku]] uklonjena; [[Kategorija:Nogomet u Mandžuku]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3669637 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometna reprezentacija | Naziv = Nogometna reprezentacija Mandžukua | Logo = Emblem of the Emperor of Manchukuo.svg | Nadimak = | Federacija = [[Nogometni savez Mandžukua]] | Konfederacija = | Selektor = | Najviše nastupa = | Najbolji strijelac = | Trenutni kapiten = | FIFA trigram = | FIFA rang = | Najveći FIFA rang = | Najniži FIFA rang = | uzorak_lr1 = | uzorak_t1 = | uzorak_dr1 = | uzorak_š1 = | uzorak_č1 = | lijeva ruka1 = FFFF00 | tijelo1 = FFFF00 | desna ruka1 = FFFF00 | šorc1 = FFFF00 | čarape1 = FFFF00 | uzorak_lr2 = | uzorak_t2 = | uzorak_dr2 = | uzorak_š2 = | uzorak_č2 = | lijeva ruka2 = 000000 | tijelo2 = 000000 | desna ruka2 = 000000 | šorc2 = 000000 | čarape2 = 000000 | Prva utakmica = {{NOG|Mandžukuo}} 0–6 {{NOG-D|JPN|1870}}<br/>{{Small|([[Čangčuen]], [[Mandžukuo]]; 3. septembar 1939)}} | Najveća pobjeda = {{NOG|Mandžukuo}} 10–1 {{NOG-D|Mengđang}}<br/>{{Small|([[Čangčuen]], [[Mandžukuo]]; 8. august 1942)}} | Najveći poraz = {{NOG|JPN|1870}} 7–0 {{NOG-D|Mandžukuo}}<br/>{{Small|([[Tokio]], [[Japan]]; 7. juni 1940)}} | Posljednja utakmica = {{NOG|Mandžukuo}} 3–1 {{NOG-D|Reorganizirana nacionalna vlada Republike Kine|ime=R.N.V. Kine}}<br/>{{Small|([[Čangčuen]], [[Mandžukuo]]; 10. august 1942)}} | Broj učestvovanja na SP = | Prvo učestvovanje na SP = | Najbolji rezultat na SP = | Broj učestvovanja na EP = | Prvo učestvovanje na EP = | Najbolji rezultat na EP = | Broj učestvovanja na KAN = | Prvo učestvovanje na KAN = | Najbolji rezultat na KAN = | Broj učestvovanja na AK = | Prvo učestvovanje na AK = | Najbolji rezultat na AK = | Broj učestvovanja na GK = | Prvo učestvovanje na GK = | Najbolji rezultat na GK = | Broj učestvovanja na KA = | Prvo učestvovanje na KA = | Najbolji rezultat na KA = | Broj učestvovanja na OFC = | Prvo učestvovanje na OFC = | Najbolji rezultat na OFC = | Broj učestvovanja na KK = | Prvo učestvovanje na KK = | Najbolji rezultat na KK = }} '''Nogometna reprezentacija Mandžukua''' ({{zh|t=滿洲國國家足球隊|p=Mǎnzhōuguó Guójiā Zúqiú Duì}}) bila je međunarodna nogometna reprezentacija iz [[Mandžukuo|Mandžukua]] i istočne [[Unutrašnja Mongolija|Unutrašnje Mongolije]] koju su okupirali [[Japanci]], koju su osnovali bivši zvaničnici [[Dinastija Qing|dinastije Qing]] uz pomoć [[Japansko Carstvo|Japanskog Carstva]] 1932. Zbog politike nepriznavanja [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]] i drugih zemalja prema Mandžukuou, timu nije bilo dozvoljeno da se pridruži [[FIFA]]-i, te stoga nije imao pravo da učestvuje na [[Svjetsko prvenstvo u nogometu|Svjetskom prvenstvu]]. [[Mandžurija]] je odigrala tri međunarodne utakmice sve protiv Japana tokom kasnih 1930-ih, izgubivši svaku od njih, primivši 16 golova bez datog gola. Prve dvije utakmice održane su u septembru 1939. u sklopu "'''Prvenstvenih igara prijateljstva sa Japanom, Mandžukuom i Kinom'''" (Nichi-Man-Ka Kokan Kyogikai), japanskog nasljednika [[Prvenstvo Dalekog istoka|Dalekoistočnog prvenstva]] koje je ukinuto izbijanjem [[Drugi japansko-kineski rat|Drugog kinesko-japanskog rata]]. Treći meč održan je na [[Istočnoazijske igre|Istočnoazijskim igrama]] (Toa Taikai), koje su održane kako bi se proslavila 2600. godišnjica Japanskog Carstva, ali i kako bi se proslavio početak [[Velika istočnoazijska sfera zajedničkog prosperiteta|Velike istočnoazijske sfere zajedničkog prosperiteta]]. == Spisak utakmica == : ''Svi rezultati listaju golove Mandžukua prve.''<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesj/jap-intres.html|title=Japan International Matches|last=Hyung-Jin Yoon|date=28 July 2011|publisher=Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation|access-date=28 July 2011}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesj/jap2600-40.html|title=2600th Anniversary of the Japanese Empire 1940 (Tokyo)|last=Piet Veroeveren|date=29 November 2012|publisher=Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation|access-date=29 November 2012}}</ref> {| class="wikitable sortable football-result-list" style="max-width: 80em; text-align: center" ! scope="col" |# ! scope="col" |Datum ! scope="col" |Lokacija ! scope="col" |Protivnik ! scope="col" |Rezultat ! scope="col" |Takmičenje ! scope="col" |Prisustvo ! scope="col" class="unsortable" |Ref. |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">1.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">3. septembar 1939.</span> | rowspan="2" style="text-align: left" |<span class="nowrap">Nacionalni sportski kompleks, [[Čangčuen]] (kod kuće)</span> | style="text-align: left" |{{NOG|Japan}} | style="background:#FFBBBB" |0–6 | rowspan="2" style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Istočnoazijske igre (Japan)|Igre 3 nacija]]</span> |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">2.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">septembar 1939.</span> | style="text-align: left" |{{ZID|Privremena vlada Republike Kine (1937–1940)|ime=P. V. Republike Kine}} | style="" | |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">3.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">7. juni 1940.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Stadion "Meiji Jingu Gaien"]], [[Tokio]] (u gostima)</span> | style="text-align: left" |{{NOG|Japan}} | style="background:#FFBBBB" |0–7 | rowspan="3" style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Nogomet na Istočnoazijskim igrama 1940.|Istočnoazijske igre 1940.]]</span> |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">4.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">16. juni 1940.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Stadion "Južni Koshien"]], [[Nishinomiya]] (neutralni teren)</span> | style="text-align: left" |{{NOG|Filipini}} | style="background:#FFFFBB" |1–1 |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">5.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">19. juni 1940.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Osaka]] (neutralni teren)</span> | style="text-align: left" |{{ZID|Reorganizirana nacionalna vlada Republike Kine|ime=R. N. V. Republike Kine}} | style="background:#BBF3BB" |1–0 |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">6.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">8. august 1942.</span> | rowspan="3" style="text-align: left" |<span class="nowrap">Nacionalni sportski kompleks, [[Čangčuen]] (kod kuće)</span> | style="text-align: left" |{{ZID|Mengđang}} | style="background:#BBF3BB" |10–1 | rowspan="3" style="text-align: left" |Mandžukov turnir povodom desete godišnjice |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">7.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">9. august 1942.</span> | style="text-align: left" |{{NOG|Japan}} | style="background:#FFBBBB" |1–3 |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">8.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">10. august 1942.</span> | style="text-align: left" |{{ZID|Reorganizirana nacionalna vlada Republike Kine|ime=R. N. V. Republike Kine}} | style="background:#BBF3BB" |3–1 |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |} == Reference == {{Refspisak}} {{Azijske nogometne reprezentacije}} {{Bivše nogometne reprezentacije}} [[Kategorija:Nogometna reprezentacija Mandžukua|*]] [[Kategorija:1932. u Kini]] [[Kategorija:Nogomet u Mandžuku]] [[Kategorija:Bivše nogometne reprezentacije u Aziji]] czm20ylr4kwvmbfpbpia3dkz9wn7j8c 3669639 3669637 2024-11-25T15:32:01Z Z1KA 87045 3669639 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometna reprezentacija | Naziv = Nogometna reprezentacija Mandžukua | Logo = Emblem of the Emperor of Manchukuo.svg | Nadimak = | Federacija = [[Nogometni savez Mandžukua]] | Konfederacija = | Selektor = | Najviše nastupa = | Najbolji strijelac = | Trenutni kapiten = | FIFA trigram = | FIFA rang = | Najveći FIFA rang = | Najniži FIFA rang = | uzorak_lr1 = | uzorak_t1 = | uzorak_dr1 = | uzorak_š1 = | uzorak_č1 = | lijeva ruka1 = FFFF00 | tijelo1 = FFFF00 | desna ruka1 = FFFF00 | šorc1 = FFFF00 | čarape1 = FFFF00 | uzorak_lr2 = | uzorak_t2 = | uzorak_dr2 = | uzorak_š2 = | uzorak_č2 = | lijeva ruka2 = 000000 | tijelo2 = 000000 | desna ruka2 = 000000 | šorc2 = 000000 | čarape2 = 000000 | Prva utakmica = {{NOG|Mandžukuo}} 0–6 {{NOG-D|JPN|1870}}<br/>{{Small|([[Čangčuen]], [[Mandžukuo]]; 3. septembar 1939)}} | Najveća pobjeda = {{NOG|Mandžukuo}} 10–1 {{NOG-D|Mengđang}}<br/>{{Small|([[Čangčuen]], [[Mandžukuo]]; 8. august 1942)}} | Najveći poraz = {{NOG|JPN|1870}} 7–0 {{NOG-D|Mandžukuo}}<br/>{{Small|([[Tokio]], [[Japan]]; 7. juni 1940)}} | Posljednja utakmica = {{NOG|Mandžukuo}} 3–1 {{NOG-D|Reorganizirana nacionalna vlada Republike Kine|ime=R.N.V. Kine}}<br/>{{Small|([[Čangčuen]], [[Mandžukuo]]; 10. august 1942)}} | Broj učestvovanja na SP = | Prvo učestvovanje na SP = | Najbolji rezultat na SP = | Broj učestvovanja na EP = | Prvo učestvovanje na EP = | Najbolji rezultat na EP = | Broj učestvovanja na KAN = | Prvo učestvovanje na KAN = | Najbolji rezultat na KAN = | Broj učestvovanja na AK = | Prvo učestvovanje na AK = | Najbolji rezultat na AK = | Broj učestvovanja na GK = | Prvo učestvovanje na GK = | Najbolji rezultat na GK = | Broj učestvovanja na KA = | Prvo učestvovanje na KA = | Najbolji rezultat na KA = | Broj učestvovanja na OFC = | Prvo učestvovanje na OFC = | Najbolji rezultat na OFC = | Broj učestvovanja na KK = | Prvo učestvovanje na KK = | Najbolji rezultat na KK = }} '''Nogometna reprezentacija Mandžukua''' ({{zh|t=滿洲國國家足球隊|p=Mǎnzhōuguó Guójiā Zúqiú Duì}}) bila je međunarodna nogometna reprezentacija iz [[Mandžukuo|Mandžukua]] i istočne [[Unutrašnja Mongolija|Unutrašnje Mongolije]] koju su okupirali [[Japanci]], koju su osnovali bivši zvaničnici [[Dinastija Qing|dinastije Qing]] uz pomoć [[Japansko Carstvo|Japanskog Carstva]] 1932. Zbog politike nepriznavanja [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]] i drugih zemalja prema Mandžukuou, timu nije bilo dozvoljeno da se pridruži [[FIFA]]-i, te stoga nije imao pravo da učestvuje na [[Svjetsko prvenstvo u nogometu|Svjetskom prvenstvu]]. [[Mandžurija]] je odigrala tri međunarodne utakmice sve protiv Japana tokom kasnih 1930-ih, izgubivši svaku od njih, primivši 16 golova bez datog gola. Prve dvije utakmice održane su u septembru 1939. u sklopu "'''Prvenstvenih igara prijateljstva sa Japanom, Mandžukuom i Kinom'''" (Nichi-Man-Ka Kokan Kyogikai), japanskog nasljednika [[Prvenstvo Dalekog istoka|Dalekoistočnog prvenstva]] koje je ukinuto izbijanjem [[Drugi japansko-kineski rat|Drugog kinesko-japanskog rata]]. Treći meč održan je na [[Istočnoazijske igre|Istočnoazijskim igrama]] (Toa Taikai), koje su održane kako bi se proslavila 2600. godišnjica Japanskog Carstva, ali i kako bi se proslavio početak [[Velika istočnoazijska sfera zajedničkog prosperiteta|Velike istočnoazijske sfere zajedničkog prosperiteta]]. == Spisak utakmica == : ''Svi rezultati listaju golove Mandžukua prve.''<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesj/jap-intres.html|title=Japan International Matches|last=Hyung-Jin Yoon|date=28 July 2011|publisher=Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation|access-date=28 July 2011}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesj/jap2600-40.html|title=2600th Anniversary of the Japanese Empire 1940 (Tokyo)|last=Piet Veroeveren|date=29 November 2012|publisher=Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation|access-date=29 November 2012}}</ref> {| class="wikitable sortable football-result-list" style="max-width: 80em; text-align: center" ! scope="col" |# ! scope="col" |Datum ! scope="col" |Lokacija ! scope="col" |Protivnik ! scope="col" |Rezultat ! scope="col" |Takmičenje ! scope="col" |Prisustvo ! scope="col" class="unsortable" |Ref. |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">1.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">3. septembar 1939.</span> | rowspan="2" style="text-align: left" |<span class="nowrap">Nacionalni sportski kompleks, [[Čangčuen]] (kod kuće)</span> | style="text-align: left" |{{NOG|Japan}} | style="background:#FFBBBB" |0–6 | rowspan="2" style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Istočnoazijske igre (Japan)|Igre 3 nacija]]</span> |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">2.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">septembar 1939.</span> | style="text-align: left" |{{ZID|Privremena vlada Republike Kine (1937–1940)|ime=P. V. Republike Kine}} | style="" | |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">3.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">7. juni 1940.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Stadion "Meiji Jingu Gaien"]], [[Tokio]] (u gostima)</span> | style="text-align: left" |{{NOG|Japan}} | style="background:#FFBBBB" |0–7 | rowspan="3" style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Nogomet na Istočnoazijskim igrama 1940.|Istočnoazijske igre 1940.]]</span> |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">4.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">16. juni 1940.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Stadion "Južni Koshien"]], [[Nishinomiya]] (neutralni teren)</span> | style="text-align: left" |{{NOG|Filipini}} | style="background:#FFFFBB" |1–1 |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">5.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">19. juni 1940.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">[[Osaka]] (neutralni teren)</span> | style="text-align: left" |{{ZID|Reorganizirana nacionalna vlada Republike Kine|ime=R. N. V. Republike Kine}} | style="background:#BBF3BB" |1–0 |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">6.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">8. august 1942.</span> | rowspan="3" style="text-align: left" |<span class="nowrap">Nacionalni sportski kompleks, [[Čangčuen]] (kod kuće)</span> | style="text-align: left" |{{ZID|Mengđang}} | style="background:#BBF3BB" |10–1 | rowspan="3" style="text-align: left" |Mandžukov turnir povodom desete godišnjice |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">7.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">9. august 1942.</span> | style="text-align: left" |{{NOG|Japan}} | style="background:#FFBBBB" |1–3 |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |- ! scope="row" style="text-align: left" |<span class="nowrap">8.</span> | style="text-align: left" |<span class="nowrap">10. august 1942.</span> | style="text-align: left" |{{ZID|Reorganizirana nacionalna vlada Republike Kine|ime=R. N. V. Republike Kine}} | style="background:#BBF3BB" |3–1 |<span data-sort-value="1000000000000000000♠">—</span> | style="text-align: left" | |} == Također pogledajte == * [[Mandžukuo]] * [[Nogomenti savez Mandžukua]] * [[Nogometna reprezentacija Kine]] * [[Nogometna reprezentacija Kineskog Taipeija]] == Reference == {{Refspisak}} {{Azijske nogometne reprezentacije}} {{Bivše nogometne reprezentacije}} [[Kategorija:Nogometna reprezentacija Mandžukua|*]] [[Kategorija:1932. u Kini]] [[Kategorija:Nogomet u Mandžuku]] [[Kategorija:Bivše nogometne reprezentacije u Aziji]] tv6i3f0wzeodq7vzv7cymqrqy1odbm3 Šablon:Bivše nogometne reprezentacije 10 514712 3669673 3669305 2024-11-25T18:45:57Z Z1KA 87045 3669673 wikitext text/x-wiki {{Navkutija | ime = Bivše nogometne reprezentacije | stanje = autocollapsed | naslov = Bivše nogometne reprezentacije | tijeloklasa = hlist | slika = | iznad = ''ne uključuje države koje su promijenile ime.'' | grupa1 = Članice [[FIFA]]-e | podaci1 = * [[Nogometna reprezentacija Curaçaoa (1921–1958)|Curaçao (1921–1958)]] * [[Nogometna reprezentacija Čehoslovačke|Čehoslovačka]] * [[Nogometna reprezentacija Irske (1882–1950)|Irska (1882–1950)]] * [[Nogometna reprezentacija Istočne Njemačke|Istočna Njemačka]] * [[Nogometna reprezentacija Jugoslavije|Jugoslavija]] **[[Nogometna reprezentacija Srbije i Crne Gore|SR Jugoslavija / Srbija i Crna Gora]] * [[Nogometna reprezentacija Južnog Jemena|Južni Jemen]] * [[Nogometna reprezentacija Južnog Vijetnama|Južni Vijetnam]] * [[Nogometna reprezentacija Koreje U-20|Koreja (U-20)]] * [[Nogometna reprezentacija Malajske Federacije|Malajska Federacija]] * [[Nogometna reprezentacija Mandatne Palestine|Mandatna Palestina]] * [[Nogometna reprezentacija Nizozemskih Antila|Nizozemski Antili]] * [[Nogometna reprezentacija Ruskog Carstva|Rusko Carstvo]] * [[Nogometna reprezentacija Saarlanda|Saarland]] * [[Nogometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]] **[[Nogometna reprezentacija Zajednice nezavisnih država|Zajednica nezavisnih država]] | grupa3 = Nečlanice [[FIFA]]-e | podaci3 = * [[Nogometna reprezentacija Mandžukua|Mandžukuo]] * [[Nogometna reprezentacija Sjevernog Vijetnama|Sjeverni Vijetnam]] | ispod = }}<noinclude> [[Kategorija:Navkutije nogometnih reprezentacija]] </noinclude> [[Kategorija:Bivše nogometne reprezentacije]] 4b6ujugw1gymyfuytrn5so7f4dwgtwu Nogometna reprezentacija Malajske Federacije 0 514728 3669641 3669268 2024-11-25T15:37:11Z Z1KA 87045 3669641 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometna reprezentacija | Naziv = Nogometna reprezentacija Malajske Federacije | Logo = Flag of Malaya.svg | Nadimak = ''Harimau Malaya'' ([[Malajski tigar]]) | Federacija = [[Nogometni savez Malajske Federacije]] | Konfederacija = [[Azijska nogometna konfederacija|AFC]] | Selektor = {{ZD|Malezija}} [[Harun Idris]] {{Small|(zadnji)}} | Najviše nastupa = | Najbolji strijelac = [[Abdul Ghani Minhat]] (58)<ref>{{cite web |first=Roberto |last=Mamrud |url=https://www.rsssf.org/miscellaneous/malay-minhat-intlg.html|title=Abdul Ghani Minhat – Goals in International Matches|publisher=Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation |date=30 March 2021 |access-date=30 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210626050511/http://www.rsssf.com/miscellaneous/malay-minhat-intlg.html|archive-date=26 June 2021 |url-status=live}}</ref> | Trenutni kapiten = | FIFA trigram = MAL | FIFA rang = | Najveći FIFA rang = | Najniži FIFA rang = | uzorak_lr1 = _blackborder | uzorak_t1 = _collarblack | uzorak_dr1 = _blackborder | uzorak_š1 = | uzorak_č1 = | lijeva ruka1 = fff000 | tijelo1 = fff000 | desna ruka1 = fff000 | šorc1 = 000000 | čarape1 = fff000 | uzorak_lr2 = _redborder | uzorak_t2 = _collarred | uzorak_dr2 = _redborder | uzorak_š2 = | uzorak_č2 = | lijeva ruka2 = 0000ff | tijelo2 = 0000ff | desna ruka2 = 0000ff | šorc2 = FF0000 | čarape2 = 0000ff | Stadion = [[Stadion Merdeka]], [[Kuala Lumpur]] | Prva utakmica = {{NOG|SIN|kolonijalna}} 4–2 {{NOG-D|Malajska Federacija}}<br/>{{Small|([[Singapur (kolonija)|Singapur]]; 20. juni 1948)<ref name="eloratings">{{cite web|url=http://www.eloratings.net/Malaysia|title=Malaysia matches, ratings and points exchanged|publisher=World Football Elo Ratings: Malaysia|access-date=25 November 2016}}</ref>}} | Najveća pobjeda = {{NOG|Malajska Federacija}} 15–1 {{NOG-D|Filipini|1936}}<br/>{{Small|([[Jakarta]], [[Indonezija]]; 26. august 1962)}} | Najveći poraz = {{NOG|VSO}} 6–1 {{NOG-D|Malajska Federacija}}<br/>{{Small|([[Tokio]], [[Japan]]; 27. maj 1958)}}<br/>{{NOG|Indonezija}} 5–0 {{NOG-D|Malajska Federacija}}<br/>{{Small|([[Jakarta]], [[Indonezija]]; 20. april 1960)}}<br/>{{NOG|Malajska Federacija}} 0–5 {{NOG-D|VSO}}<br/>{{Small|([[Kuala Lumpur]], [[Malajska Federacija]]; 11. august 1963)}} | Posljednja utakmica = {{NOG|Malajska Federacija}} 3–0 {{NOG-D|KOR|1949}}<br>{{Small|([[Kuala Lumpur]], [[Malajska Federacija]]; 16. august 1963)}} | Broj učestvovanja na SP = | Prvo učestvovanje na SP = | Najbolji rezultat na SP = | Broj učestvovanja na EP = | Prvo učestvovanje na EP = | Najbolji rezultat na EP = | Broj učestvovanja na KAN = | Prvo učestvovanje na KAN = | Najbolji rezultat na KAN = | Broj učestvovanja na AK = | Prvo učestvovanje na AK = | Najbolji rezultat na AK = | Broj učestvovanja na GK = | Prvo učestvovanje na GK = | Najbolji rezultat na GK = | Broj učestvovanja na KA = | Prvo učestvovanje na KA = | Najbolji rezultat na KA = | Broj učestvovanja na OFC = | Prvo učestvovanje na OFC = | Najbolji rezultat na OFC = | Broj učestvovanja na KK = | Prvo učestvovanje na KK = | Najbolji rezultat na KK = }} '''Nogometna reprezentacija Malajske Federacije''' predstavljala je [[Malajska Federacija|Malajsku Federaciju]] tokom njenog postojanja od 1948. do 1963. Današnja [[nogometna reprezentacija Malezije]], aktivna od [[Merdeka turnir|Merdeka turnira 1963]], smatra se njenim direktnim nasljednikom. == Takmičarski rekord == === FIFA Svjetsko prvenstvo === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="9" |[[Svjetsko prvenstvo u nogometu|Svjetsko prvenstvo]] ! rowspan="25" width="1" | ! colspan="6" |[[Kvalifikacije za Svjetsko prvenstvo u nogometu|Kvalifikacije]] |- ! width="140" | Godina ! width="80" | Runda ! width="80" | {{Abbr|Poz.|Pozicija}} ! width="20" | {{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} ! width="20" | {{Abbr|P|Pobjeda}} ! width="20" | {{Abbr|N|Neriješeno}} ! width="20" | {{Abbr|I|Izgubljeno}} ! width="20" | {{Abbr|DG|Datih golova}} ! width="20" | {{Abbr|PG|Primljenih golova}} ! width="20" | {{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} ! width="20" | {{Abbr|P|Pobjeda}} ! width="20" | {{Abbr|N|Neriješeno}} ! width="20" | {{Abbr|I|Izgubljeno}} ! width="20" | {{Abbr|DG|Datih golova}} ! width="20" | {{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- |[[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1930.|1930]]–[[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1962.|1962]]. | colspan="8" style="text-align:center; | ''Nije učestvovala'' | colspan="6" style="text-align:center; | ''Nije učestvovala'' |- ! '''Ukupno''' ! '''0/0''' ! — ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! – |} === Olimpijske igre === {| class="wikitable" |+[[Nogomet na Olimpijskim igrama|Olimpijske igre]] !Godina !Runda !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- | style="text-align:center;" |[[Nogomet na Olimpijskim igrama 1948.|1948]]–[[Nogomet na Olimpijskim igrama 1960.|1960.]] | colspan="8" style="text-align:center; |''Nije učestvovala'' |- !Ukupno !0/0 !— !– !– !– !– !– !– |} === AFC azijski kup === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="9" style="background: #013A5E; color: #FFFFFF;" |[[AFC Azijski kup]] ! style="background: #013A5E; color: #FFFFFF;" | ! colspan="6" style="background: #013A5E; color: #FFFFFF;" |[[Kvalifikacije za AFC Azijski kup|Kvalifikacije]] |- ! Godina ! Runda ! {{Abbr|Poz.|Pozicija}} ! {{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} ! {{Abbr|P|Pobjeda}} ! {{Abbr|N|Neriješeno}} ! {{Abbr|I|Izgubljeno}} ! {{Abbr|DG|Datih golova}} ! {{Abbr|PG|Primljenih golova}} ! rowspan="19" style="width:1%;" | ! {{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} ! {{Abbr|P|Pobjeda}} ! {{Abbr|N|Neriješeno}} ! {{Abbr|I|Izgubljeno}} ! {{Abbr|DG|Datih golova}} ! {{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- |{{ZD|Hong Kong|1910}} [[AFC Azijski kup 1956.|1956]]. | colspan="8" rowspan="2" | ''Nije se kvalifikovala'' | 4 | 1 | 1 | 2 | 14 | 12 |- |{{ZD|KOR|1949}} [[AFC Azijski kup 1960.|1960]]. | 2 | 1 | 0 | 1 | 5 | 3 |- ! '''Ukupno''' ! — ! 0/0 ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! '''6''' ! '''2''' ! '''1''' ! '''3''' ! '''19''' ! '''15''' |} === Azijske igre === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+[[Nogomet na Azijskim igrama|Azijske igre]] |- ! Godina ! Runda ! {{Abbr|Poz.|Pozicija}} ! {{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} ! {{Abbr|P|Pobjeda}} ! {{Abbr|N|Neriješeno}} ! {{Abbr|I|Izgubljeno}} ! {{Abbr|DG|Datih golova}} ! {{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- |{{ZD|IND}} [[Nogomet na Azijskim igrama 1951.|1951]]. | colspan="8" rowspan="2" | ''Nije se kvalifikovala'' |- |{{ZD|FIL|1936}} [[Nogomet na Azijskim igrama 1954.|1954]]. |- |{{ZD|JPN|1947}} [[Nogomet na Azijskim igrama 1958.|1958]]. | Grupna faza | 12/14 | 3 | 0 | 0 | 3 | 2 | 8 |- style="background:#cfaa88;" |{{ZD|Indonezija}} [[Nogomet na Azijskim igrama 1962.|1962]]. | '''3.''' | '''3/8''' | '''5''' | '''3''' | '''0''' | '''2''' | '''23''' | '''9''' |- ! colspan="2" | '''Ukupno''' ! '''2/2''' ! '''8''' ! '''3''' ! '''0''' ! '''5''' ! '''25''' ! '''17''' |} === SEA igre === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+[[SEA igre]] |- ! Godina ! Runda ! {{Abbr|Poz.|Pozicija}} ! {{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} ! {{Abbr|P|Pobjeda}} ! {{Abbr|N|Neriješeno}} ! {{Abbr|I|Izgubljeno}} ! {{Abbr|DG|Datih golova}} ! {{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- style="background:#cfaa88;" |{{ZD|TAJ}} [[Nogomet na Azijskim igrama 1959.|1959]]. | '''3.''' | '''3/4''' | '''3''' | '''2''' | '''0''' | '''1''' | '''5''' | '''5''' |- style="background:Gold;" |{{ZD|Mjanmar|1948}} [[Nogomet na Azijskim igrama 1961.|1961]]. | '''1.''' | '''1/5''' | '''4''' | '''4''' | '''0''' | '''3''' | '''10''' | '''3''' |- ! colspan="2" | '''Ukupno''' ! 2/2 ! '''7''' ! '''6''' ! '''0''' ! '''4''' ! '''15''' ! 8 |} == Rekordi == {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" ! colspan="4" |Najbolji strijelci<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/miscellaneous/malay-recintlp.html|title=Malaysia - Record International Players|last=Mamrud|first=Roberto|website=RSSSF}}</ref> |- ! # ! width="160px" | Player ! width="50px" | Golovi ! width="100px" | Karijera |- | 1. | style="text-align: left;" | [[Abdul Ghani Minhat]] | 58 | 1956–1962. |- | 2. | style="text-align: left;" | [[Robert Choe]] | 20 | 1958–1962. |- | 3. | style="text-align: left;" | [[Arthur Koh]] | 14 | 1958–1962. |- | 4. | style="text-align: left;" | [[Stanley Gabrielle]] | 11 | 1959–1964. |- | 5. | style="text-align: left;" | [[Rahim Omar]] | 11 | 1957–1962. |} : == Selektori == {| class="wikitable" !Ime i prezime !Period |- |{{ZD|Malajska Federacija}} G. Paul |1956-1957. |- |{{ZD|Malajska Federacija}} Neoh Boon Hean |1957-1958. |- |{{ZD|Singapur|kolonijalna}} [[Choo Seng Quee]] |1958-1961.<ref>{{cite web|url=http://eresources.nlb.gov.sg/infopedia/articles/SIP_1840_2011-09-21.html|title=Choo Seng Quee|publisher=[[National Library Board]]|access-date=25 November 2016}}</ref> |- |{{ZD|Malajska Federacija}} [[Harun Idris]] |1961-1962. |} == Nagrade i postignuća == [[Datoteka:1958_Merdeka_Cup_Winner,_Malaya.jpg|desno|mini| Pobjednik druge sezone [[Merdeka turnir|Merdeka kupa]] 1958, nogometni tim Malezijske Federacije, pet godina prije spajanja u [[Malezija|Maleziju]]. Na slici je i [[Tunku Abdul Rahman]] (u sredini), prvi [[Premijer Malezije|premijer Malaje]] i u to vrijeme predsjednik [[Nogometni savez Malezijske Federacije|Nogometnog saveza Malezijske Federacije]] i [[Azijska nogometna konfederacija|Azijske nogometne konfederacije]].<ref>{{Cite web|url=https://www.the-afc.com/60th-anniversary-asias-history-makers-60th-anniversary-news/asian-icons-tunku-abdul-rahman-putra-al|title=ASIAN ICONS: TUNKU ABDUL RAHMAN PUTRA AL HAJ|date=5 August 2014|publisher=[[Asian Football Confederation|AFC]] at [[Wayback Machine]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20160923085438/https://www.the-afc.com/60th-anniversary-asias-history-makers-60th-anniversary-news/asian-icons-tunku-abdul-rahman-putra-al|archive-date=23 September 2016|access-date=13 January 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://olympic.org.my/museum/hof/ind/tarn.htm|title=OCM Sports Museum & Hall of Fame: Tunku Abdul Rahman|date=12 April 2010|publisher=[[Olympic Council of Malaysia|OCM]] at [[Wayback Machine]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100412094508/https://olympic.org.my/museum/hof/ind/tarn.htm|archive-date=12 April 2010|access-date=15 January 2019}}</ref>]] === Kontinentalni === * '''[[Nogomet na Azijskim igrama|Azijske igre]]''' ** [[Datoteka:Med_3.png]] Bronzana medalja (1): [[Nogomet na Azijskim igrama 1962.|1962.]] === Regionalni === * '''[[Nogomet na SEA igrama|SEA igre]]''' ** [[Datoteka:Med_1.png]] '''Zlatna medalja''' (1): [[SEAP igre 1961.|1961.]] ** [[Datoteka:Med_3.png]] Bronzana medalja (1): [[SEAP igre 1959.|1959.]] === Prijateljske === * '''[[Merdeka turnir|Pestabola Merdeka]]''' ** [[Datoteka:Simple_cup_icon.svg]] '''Osvajači''' (3): 1958, 1959, 1960.'''*''' ** [[Datoteka:Med_2.png]] Drugoplasirani (1): 1961. * '''[[Kup nezavisnosti Južnog Vijetnama]]''' ** [[Datoteka:Med_2.png]] Drugoplasirani (1): 1961. : '''*''' ''nagrada podijeljena'' == Također pogledajte == * [[Malajska Federacija]] * [[Nogometni savez Malajske Federacije]] * [[Nogometna reprezentacija Malezije]] == Reference == {{Refspisak}} {{Bivše nogometne reprezentacije}} {{Azijske nogometne reprezentacije}} [[Kategorija:Bivše nogometne reprezentacije u Aziji]] [[Kategorija:Nogometna reprezentacija Malajske Federacije|*]] p4z76uxrz10mpamd7i9drbn6d4qni3c 3669642 3669641 2024-11-25T15:37:48Z Z1KA 87045 /* Azijske igre */ 3669642 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometna reprezentacija | Naziv = Nogometna reprezentacija Malajske Federacije | Logo = Flag of Malaya.svg | Nadimak = ''Harimau Malaya'' ([[Malajski tigar]]) | Federacija = [[Nogometni savez Malajske Federacije]] | Konfederacija = [[Azijska nogometna konfederacija|AFC]] | Selektor = {{ZD|Malezija}} [[Harun Idris]] {{Small|(zadnji)}} | Najviše nastupa = | Najbolji strijelac = [[Abdul Ghani Minhat]] (58)<ref>{{cite web |first=Roberto |last=Mamrud |url=https://www.rsssf.org/miscellaneous/malay-minhat-intlg.html|title=Abdul Ghani Minhat – Goals in International Matches|publisher=Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation |date=30 March 2021 |access-date=30 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210626050511/http://www.rsssf.com/miscellaneous/malay-minhat-intlg.html|archive-date=26 June 2021 |url-status=live}}</ref> | Trenutni kapiten = | FIFA trigram = MAL | FIFA rang = | Najveći FIFA rang = | Najniži FIFA rang = | uzorak_lr1 = _blackborder | uzorak_t1 = _collarblack | uzorak_dr1 = _blackborder | uzorak_š1 = | uzorak_č1 = | lijeva ruka1 = fff000 | tijelo1 = fff000 | desna ruka1 = fff000 | šorc1 = 000000 | čarape1 = fff000 | uzorak_lr2 = _redborder | uzorak_t2 = _collarred | uzorak_dr2 = _redborder | uzorak_š2 = | uzorak_č2 = | lijeva ruka2 = 0000ff | tijelo2 = 0000ff | desna ruka2 = 0000ff | šorc2 = FF0000 | čarape2 = 0000ff | Stadion = [[Stadion Merdeka]], [[Kuala Lumpur]] | Prva utakmica = {{NOG|SIN|kolonijalna}} 4–2 {{NOG-D|Malajska Federacija}}<br/>{{Small|([[Singapur (kolonija)|Singapur]]; 20. juni 1948)<ref name="eloratings">{{cite web|url=http://www.eloratings.net/Malaysia|title=Malaysia matches, ratings and points exchanged|publisher=World Football Elo Ratings: Malaysia|access-date=25 November 2016}}</ref>}} | Najveća pobjeda = {{NOG|Malajska Federacija}} 15–1 {{NOG-D|Filipini|1936}}<br/>{{Small|([[Jakarta]], [[Indonezija]]; 26. august 1962)}} | Najveći poraz = {{NOG|VSO}} 6–1 {{NOG-D|Malajska Federacija}}<br/>{{Small|([[Tokio]], [[Japan]]; 27. maj 1958)}}<br/>{{NOG|Indonezija}} 5–0 {{NOG-D|Malajska Federacija}}<br/>{{Small|([[Jakarta]], [[Indonezija]]; 20. april 1960)}}<br/>{{NOG|Malajska Federacija}} 0–5 {{NOG-D|VSO}}<br/>{{Small|([[Kuala Lumpur]], [[Malajska Federacija]]; 11. august 1963)}} | Posljednja utakmica = {{NOG|Malajska Federacija}} 3–0 {{NOG-D|KOR|1949}}<br>{{Small|([[Kuala Lumpur]], [[Malajska Federacija]]; 16. august 1963)}} | Broj učestvovanja na SP = | Prvo učestvovanje na SP = | Najbolji rezultat na SP = | Broj učestvovanja na EP = | Prvo učestvovanje na EP = | Najbolji rezultat na EP = | Broj učestvovanja na KAN = | Prvo učestvovanje na KAN = | Najbolji rezultat na KAN = | Broj učestvovanja na AK = | Prvo učestvovanje na AK = | Najbolji rezultat na AK = | Broj učestvovanja na GK = | Prvo učestvovanje na GK = | Najbolji rezultat na GK = | Broj učestvovanja na KA = | Prvo učestvovanje na KA = | Najbolji rezultat na KA = | Broj učestvovanja na OFC = | Prvo učestvovanje na OFC = | Najbolji rezultat na OFC = | Broj učestvovanja na KK = | Prvo učestvovanje na KK = | Najbolji rezultat na KK = }} '''Nogometna reprezentacija Malajske Federacije''' predstavljala je [[Malajska Federacija|Malajsku Federaciju]] tokom njenog postojanja od 1948. do 1963. Današnja [[nogometna reprezentacija Malezije]], aktivna od [[Merdeka turnir|Merdeka turnira 1963]], smatra se njenim direktnim nasljednikom. == Takmičarski rekord == === FIFA Svjetsko prvenstvo === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="9" |[[Svjetsko prvenstvo u nogometu|Svjetsko prvenstvo]] ! rowspan="25" width="1" | ! colspan="6" |[[Kvalifikacije za Svjetsko prvenstvo u nogometu|Kvalifikacije]] |- ! width="140" | Godina ! width="80" | Runda ! width="80" | {{Abbr|Poz.|Pozicija}} ! width="20" | {{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} ! width="20" | {{Abbr|P|Pobjeda}} ! width="20" | {{Abbr|N|Neriješeno}} ! width="20" | {{Abbr|I|Izgubljeno}} ! width="20" | {{Abbr|DG|Datih golova}} ! width="20" | {{Abbr|PG|Primljenih golova}} ! width="20" | {{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} ! width="20" | {{Abbr|P|Pobjeda}} ! width="20" | {{Abbr|N|Neriješeno}} ! width="20" | {{Abbr|I|Izgubljeno}} ! width="20" | {{Abbr|DG|Datih golova}} ! width="20" | {{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- |[[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1930.|1930]]–[[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1962.|1962]]. | colspan="8" style="text-align:center; | ''Nije učestvovala'' | colspan="6" style="text-align:center; | ''Nije učestvovala'' |- ! '''Ukupno''' ! '''0/0''' ! — ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! – |} === Olimpijske igre === {| class="wikitable" |+[[Nogomet na Olimpijskim igrama|Olimpijske igre]] !Godina !Runda !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- | style="text-align:center;" |[[Nogomet na Olimpijskim igrama 1948.|1948]]–[[Nogomet na Olimpijskim igrama 1960.|1960.]] | colspan="8" style="text-align:center; |''Nije učestvovala'' |- !Ukupno !0/0 !— !– !– !– !– !– !– |} === AFC azijski kup === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="9" style="background: #013A5E; color: #FFFFFF;" |[[AFC Azijski kup]] ! style="background: #013A5E; color: #FFFFFF;" | ! colspan="6" style="background: #013A5E; color: #FFFFFF;" |[[Kvalifikacije za AFC Azijski kup|Kvalifikacije]] |- ! Godina ! Runda ! {{Abbr|Poz.|Pozicija}} ! {{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} ! {{Abbr|P|Pobjeda}} ! {{Abbr|N|Neriješeno}} ! {{Abbr|I|Izgubljeno}} ! {{Abbr|DG|Datih golova}} ! {{Abbr|PG|Primljenih golova}} ! rowspan="19" style="width:1%;" | ! {{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} ! {{Abbr|P|Pobjeda}} ! {{Abbr|N|Neriješeno}} ! {{Abbr|I|Izgubljeno}} ! {{Abbr|DG|Datih golova}} ! {{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- |{{ZD|Hong Kong|1910}} [[AFC Azijski kup 1956.|1956]]. | colspan="8" rowspan="2" | ''Nije se kvalifikovala'' | 4 | 1 | 1 | 2 | 14 | 12 |- |{{ZD|KOR|1949}} [[AFC Azijski kup 1960.|1960]]. | 2 | 1 | 0 | 1 | 5 | 3 |- ! '''Ukupno''' ! — ! 0/0 ! – ! – ! – ! – ! – ! – ! '''6''' ! '''2''' ! '''1''' ! '''3''' ! '''19''' ! '''15''' |} === Azijske igre === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+[[Nogomet na Azijskim igrama|Azijske igre]] |- ! Godina ! Runda ! {{Abbr|Poz.|Pozicija}} ! {{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} ! {{Abbr|P|Pobjeda}} ! {{Abbr|N|Neriješeno}} ! {{Abbr|I|Izgubljeno}} ! {{Abbr|DG|Datih golova}} ! {{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- |{{ZD|IND}} [[Nogomet na Azijskim igrama 1951.|1951]]. | colspan="8" rowspan="2" | ''Nije se kvalifikovala'' |- |{{ZD|FIL|1936}} [[Nogomet na Azijskim igrama 1954.|1954]]. |- |{{ZD|JPN|1947}} [[Nogomet na Azijskim igrama 1958.|1958]]. | Grupna faza | 12/14 | 3 | 0 | 0 | 3 | 2 | 8 |- style="background:#cfaa88;" |{{ZD|Indonezija}} [[Nogomet na Azijskim igrama 1962.|1962]]. | '''3.''' | '''3/8''' | '''5''' | '''3''' | '''0''' | '''2''' | '''23''' | '''9''' |- ! colspan="2" | '''Ukupno''' ! '''2/4''' ! '''8''' ! '''3''' ! '''0''' ! '''5''' ! '''25''' ! '''17''' |} === SEA igre === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+[[SEA igre]] |- ! Godina ! Runda ! {{Abbr|Poz.|Pozicija}} ! {{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} ! {{Abbr|P|Pobjeda}} ! {{Abbr|N|Neriješeno}} ! {{Abbr|I|Izgubljeno}} ! {{Abbr|DG|Datih golova}} ! {{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- style="background:#cfaa88;" |{{ZD|TAJ}} [[Nogomet na Azijskim igrama 1959.|1959]]. | '''3.''' | '''3/4''' | '''3''' | '''2''' | '''0''' | '''1''' | '''5''' | '''5''' |- style="background:Gold;" |{{ZD|Mjanmar|1948}} [[Nogomet na Azijskim igrama 1961.|1961]]. | '''1.''' | '''1/5''' | '''4''' | '''4''' | '''0''' | '''3''' | '''10''' | '''3''' |- ! colspan="2" | '''Ukupno''' ! 2/2 ! '''7''' ! '''6''' ! '''0''' ! '''4''' ! '''15''' ! 8 |} == Rekordi == {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" ! colspan="4" |Najbolji strijelci<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/miscellaneous/malay-recintlp.html|title=Malaysia - Record International Players|last=Mamrud|first=Roberto|website=RSSSF}}</ref> |- ! # ! width="160px" | Player ! width="50px" | Golovi ! width="100px" | Karijera |- | 1. | style="text-align: left;" | [[Abdul Ghani Minhat]] | 58 | 1956–1962. |- | 2. | style="text-align: left;" | [[Robert Choe]] | 20 | 1958–1962. |- | 3. | style="text-align: left;" | [[Arthur Koh]] | 14 | 1958–1962. |- | 4. | style="text-align: left;" | [[Stanley Gabrielle]] | 11 | 1959–1964. |- | 5. | style="text-align: left;" | [[Rahim Omar]] | 11 | 1957–1962. |} : == Selektori == {| class="wikitable" !Ime i prezime !Period |- |{{ZD|Malajska Federacija}} G. Paul |1956-1957. |- |{{ZD|Malajska Federacija}} Neoh Boon Hean |1957-1958. |- |{{ZD|Singapur|kolonijalna}} [[Choo Seng Quee]] |1958-1961.<ref>{{cite web|url=http://eresources.nlb.gov.sg/infopedia/articles/SIP_1840_2011-09-21.html|title=Choo Seng Quee|publisher=[[National Library Board]]|access-date=25 November 2016}}</ref> |- |{{ZD|Malajska Federacija}} [[Harun Idris]] |1961-1962. |} == Nagrade i postignuća == [[Datoteka:1958_Merdeka_Cup_Winner,_Malaya.jpg|desno|mini| Pobjednik druge sezone [[Merdeka turnir|Merdeka kupa]] 1958, nogometni tim Malezijske Federacije, pet godina prije spajanja u [[Malezija|Maleziju]]. Na slici je i [[Tunku Abdul Rahman]] (u sredini), prvi [[Premijer Malezije|premijer Malaje]] i u to vrijeme predsjednik [[Nogometni savez Malezijske Federacije|Nogometnog saveza Malezijske Federacije]] i [[Azijska nogometna konfederacija|Azijske nogometne konfederacije]].<ref>{{Cite web|url=https://www.the-afc.com/60th-anniversary-asias-history-makers-60th-anniversary-news/asian-icons-tunku-abdul-rahman-putra-al|title=ASIAN ICONS: TUNKU ABDUL RAHMAN PUTRA AL HAJ|date=5 August 2014|publisher=[[Asian Football Confederation|AFC]] at [[Wayback Machine]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20160923085438/https://www.the-afc.com/60th-anniversary-asias-history-makers-60th-anniversary-news/asian-icons-tunku-abdul-rahman-putra-al|archive-date=23 September 2016|access-date=13 January 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://olympic.org.my/museum/hof/ind/tarn.htm|title=OCM Sports Museum & Hall of Fame: Tunku Abdul Rahman|date=12 April 2010|publisher=[[Olympic Council of Malaysia|OCM]] at [[Wayback Machine]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100412094508/https://olympic.org.my/museum/hof/ind/tarn.htm|archive-date=12 April 2010|access-date=15 January 2019}}</ref>]] === Kontinentalni === * '''[[Nogomet na Azijskim igrama|Azijske igre]]''' ** [[Datoteka:Med_3.png]] Bronzana medalja (1): [[Nogomet na Azijskim igrama 1962.|1962.]] === Regionalni === * '''[[Nogomet na SEA igrama|SEA igre]]''' ** [[Datoteka:Med_1.png]] '''Zlatna medalja''' (1): [[SEAP igre 1961.|1961.]] ** [[Datoteka:Med_3.png]] Bronzana medalja (1): [[SEAP igre 1959.|1959.]] === Prijateljske === * '''[[Merdeka turnir|Pestabola Merdeka]]''' ** [[Datoteka:Simple_cup_icon.svg]] '''Osvajači''' (3): 1958, 1959, 1960.'''*''' ** [[Datoteka:Med_2.png]] Drugoplasirani (1): 1961. * '''[[Kup nezavisnosti Južnog Vijetnama]]''' ** [[Datoteka:Med_2.png]] Drugoplasirani (1): 1961. : '''*''' ''nagrada podijeljena'' == Također pogledajte == * [[Malajska Federacija]] * [[Nogometni savez Malajske Federacije]] * [[Nogometna reprezentacija Malezije]] == Reference == {{Refspisak}} {{Bivše nogometne reprezentacije}} {{Azijske nogometne reprezentacije}} [[Kategorija:Bivše nogometne reprezentacije u Aziji]] [[Kategorija:Nogometna reprezentacija Malajske Federacije|*]] kwl58v4iatlwlsq76dt02fek4xfbi85 Muhamed Sinvar 0 514792 3669729 3669472 2024-11-26T07:04:34Z Panasko 146730 3669729 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Muhamed Sinvar | slika = | redoslijed = Lider [[Hamas]]a u [[Pojas Gaze|Pojasu Gaze]] | vrijeme_na_vlasti = oktobar 2024 – danas | prethodnik = [[Jahja Sinvar]] | nasljednik = | vrijeme_na_vlasti2 = | prethodnik2 = | nasljednik2 = | vrijeme_na_vlasti3 = | prethodnik3 = | nasljednik3 = | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1975|9|16}} | mjesto_rođenja = [[Izbjeglički kamp Kan Junis]], [[Pojas Gaze]] | datum_smrti = | mjesto_smrti = | puno_ime = | nacionalnost = Palestinac | etnicitet = | politička_stranka = [[Hamas]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = }} '''Muhamed Ibrahim Hasan Sinvar''' ({{Jez-ar|محمد إبراهيم حسن السنوار}}, rođen 16. septembra 1975.) jest [[Palestina (država)|palestinski]] političar koji od oktobra 2024. služi kao vođa [[Hamas]]a u [[Pojas Gaze|Pojasu Gaze]], nakon svog brata [[Jahja Sinvar|Jahje Sinvara]] predsjedavajućeg političkog ogranka Hamasa i prethodnog vođe Hamasa u Pojasu Gaze, koji je ubijen u [[Rat Izrael-Hamas|ratu Izraela i Hamasa]]. On je također vođa brigade [[El-Kasam]], vojnog krila Hamasa. Proveo je nekoliko godina u izraelskim zatvorima 1990-ih i postao vođa Hamasove [[brigade Kan Junis]] 2005. Izrael je bezuspješno pokušao izvršiti nekoliko atentata na njega.<ref name="aljazeera">{{Cite web |work=[[Al Jazeera Media Network|Al Jazeera]] |date=18 October 2022 |language=ar |title=Muhammad Al-Sanwar, member of the Qassam Brigades' Staff and one of the architects of the "Shalit deal" |url=https://www.aljazeera.net/encyclopedia/2022/10/17/%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%86%d9%88%d8%a7%d8%b1-%d8%b9%d8%b6%d9%88-%d9%87%d9%8a%d8%a6%d8%a9-%d8%a3%d8%b1%d9%83%d8%a7%d9%86-%d9%83%d8%aa%d8%a7%d8%a6%d8%a8 |access-date=29 December 2023}}</ref> == Rani život == Rođen je u [[Izbjeglički kamp Kan Junis|izbjegličkom kampu Kan Junis]] 1975. Sinvarovi nana i djed pobjegli su iz El-Majdal Askalana (Aškelon) tokom [[Arapsko-izraelski rat 1948.|arapsko-izraelskog rata 1948]]. Pridružio se vojnom pokretu Hamasa 1991.<ref name="aljazeera" /> == Vojna karijera == Sinvar je 2005. postao komandant Hamasove brigade Kan Junis. Bio je učesnik u otmici [[Gilad Šalit|Gilada Šalita]] 2006.. Šalit je na kraju pušten 2011. u zamjenu za 1.027 palestinskih zatvorenika, od kojih je jedan bio njegov brat [[Jahja Sinvar]].<ref name="timesofisrael">{{Cite web |work=[[The Times of Israel]] |date=28 November 2023 |language=en-US |title=Report: Sinwar's brother also met with hostages in Gaza |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-sinwars-brother-also-met-with-hostages-in-gaza/ |access-date=29 December 2023}}</ref> Bio je predmet šest pokušaja atentata od strane Izraela u prošlosti, a posljednji je bio u maju 2021. Hamas je objavio da je umro 2014. tokom rata između Izraela i Gaze, ali se kasnije pokazalo da je to netačna informacija. Sinvar se vjerovatno skrivao u tunelima ispod pojasa Gaze.<ref>{{Cite web |last1=Shoaib |first1= Ali |work=Business Insider |date=12 November 2023 |language=en-US |title=A Hamas leader pronounced dead in 2014 has been living in underground tunnels and masterminded the October 7 attacks, Israeli intel says |url=https://www.businessinsider.com/hamas-leader-mohammed-sinwar-faked-death-lived-tunnels-israel-idf-2023-11 |access-date=29 December 2023}}</ref><ref>{{Cite web |last1=Seidel |first1=Jamie |date=13 November 2023 |language=en-AU |work=[[News Corp Australia]] |title='Dead' man Mohammed Sinwar planned October 7 Israel attacks |url=https://www.news.com.au/technology/innovation/military/dead-man-mohammed-sinwar-planned-october-7-israel-attacks/news-story/53eb1af76ecf39265bada8c9060f46d2 |access-date=29 December 2023}}</ref> Izraelski obavještajci vjeruju da je jedan od organizatora napada na Izrael 7. oktobra 2023. predvođenog Hamasom. Izrael ga je učinio jednim od najtraženijih ljudi u svojoj vojnoj operaciji u Gazi, dajući nagradu od 300.000 dolara za informacije o tome gdje se nalazi.<ref>{{Cite web |last1=Marks Eglash |first1=Ruth |work=[[Fox News]] |date=17 December 2023 |language=en-US |title=Israel's most wanted: 'Butcher of Khan Younis,' other Hamas terrorists now in IDF's sights |url=https://www.foxnews.com/world/israels-most-wanted-butcher-khan-younis-other-hamas-terrorists-now-idfs-sights |access-date=29 December 2023}}</ref> On je navodno bio blizak saradnik svog brata, Jahja Sinvara, tokom rata.<ref>{{Cite web |last1=Morris |first1=Loveday |last2=Balousha |first2=Hazem |work=[[Washington Post]] |date=11 December 2023 |language=en-US |title=Who is Hamas leader Yehiya Sinwar? From enforcer to Oct. 7 mastermind. |url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/12/11/hamas-leader-yahya-sinwar-israel-war/ |access-date=29 December 2023}}</ref> == Reference == {{Refspisak|2}} {{Normativna kontrola}} {{DEFAULTSORT:Sinvar, Muhamed}} [[Kategorija:Rođeni 1975.]] [[Kategorija:Živi ljudi]] [[Kategorija:Biografije, Pojas Gaze]] [[Kategorija:Zapovjednici Hamasa]] 46t56hf6r9mpiizdvqnq60uyax4xm47 Kategorija:1760-e u Francuskoj 14 514812 3669605 2024-11-25T12:30:19Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|16|17|18|19|6|Francuskoj|France|Evropi}} 3669605 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|16|17|18|19|6|Francuskoj|France|Evropi}} i1jwm6ku8d7j1u5mw83rjcs5rs1i9ha Kategorija:1680-e u Engleskoj 14 514813 3669607 2024-11-25T12:35:03Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|15|16|17|18|8|Engleskoj|England|Evropi}} 3669607 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|15|16|17|18|8|Engleskoj|England|Evropi}} 9y4wslboecwznyzho05b7y7k3swhyk1 3669608 3669607 2024-11-25T12:35:33Z Panasko 146730 [[Kategorija:1680-e u Ujedinjenom Kraljevstvu]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3669608 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|15|16|17|18|8|Engleskoj|England|Evropi}} [[Kategorija:1680-e u Ujedinjenom Kraljevstvu]] hn7n4zxloc10e3z9fxpkmu2s6f4egjl Kategorija:1680-e u Osmanskom Carstvu 14 514814 3669609 2024-11-25T12:36:58Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|15|16|17|18|8|Osmanskom Carstvu|Ottoman Empire|Evropi}} 3669609 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|15|16|17|18|8|Osmanskom Carstvu|Ottoman Empire|Evropi}} apahmmsbo3a01p944bu7pvhrbc7cwue 3669612 3669609 2024-11-25T12:38:07Z Panasko 146730 [[Kategorija:1680-e u Aziji]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3669612 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|15|16|17|18|8|Osmanskom Carstvu|Ottoman Empire|Evropi}} [[Kategorija:1680-e u Aziji]] iu6ldkt4kv08u4fi7prgyfgvg4fnfrg Kategorija:1680-e u Ujedinjenom Kraljevstvu 14 514815 3669610 2024-11-25T12:37:26Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|15|16|17|18|8|Ujedinjenom kraljevstvu|the United Kingdom|Evropi}} 3669610 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|15|16|17|18|8|Ujedinjenom kraljevstvu|the United Kingdom|Evropi}} enk4gev3xnsvyp4ftsjpqkjcg0ypb2w 3669611 3669610 2024-11-25T12:37:46Z Panasko 146730 [[Kategorija:1680-e u Velikoj Britaniji]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3669611 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|15|16|17|18|8|Ujedinjenom kraljevstvu|the United Kingdom|Evropi}} [[Kategorija:1680-e u Velikoj Britaniji]] ip00sfc16at0c3o643zzteahrhggywz Kategorija:1680-e u Velikoj Britaniji 14 514816 3669613 2024-11-25T12:39:40Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Države po decenijama|15|16|17|18|8|Velikoj Britaniji|Great Britain|Evropi}} 3669613 wikitext text/x-wiki {{Države po decenijama|15|16|17|18|8|Velikoj Britaniji|Great Britain|Evropi}} da81wip8k12pnh6klenksqcpk6mr5kn Kategorija:1630-e po kontinentima 14 514817 3669615 2024-11-25T12:46:20Z Panasko 146730 Nova stranica: [[Kategorija:1630-e]] [[Kategorija:Decenije po kontinentima]] [[Kategorija:17. vijek po kontinentima|+]] 3669615 wikitext text/x-wiki [[Kategorija:1630-e]] [[Kategorija:Decenije po kontinentima]] [[Kategorija:17. vijek po kontinentima|+]] qk8k8lc0nl35n2ubigd4n4ri1yn7cg6 Kategorija:1620-e po kontinentima 14 514818 3669616 2024-11-25T12:46:33Z Panasko 146730 Nova stranica: [[Kategorija:1620-e]] [[Kategorija:Decenije po kontinentima]] [[Kategorija:17. vijek po kontinentima|+]] 3669616 wikitext text/x-wiki [[Kategorija:1620-e]] [[Kategorija:Decenije po kontinentima]] [[Kategorija:17. vijek po kontinentima|+]] t1wnbut89o2e82ice8b6954ahajg8vu Kategorija:1610-e po kontinentima 14 514819 3669617 2024-11-25T12:46:43Z Panasko 146730 Nova stranica: [[Kategorija:1610-e]] [[Kategorija:Decenije po kontinentima]] [[Kategorija:17. vijek po kontinentima|+]] 3669617 wikitext text/x-wiki [[Kategorija:1610-e]] [[Kategorija:Decenije po kontinentima]] [[Kategorija:17. vijek po kontinentima|+]] rsw2xmwn39zzw73oysxu0gxnfttduj3 Šablon:Langx 10 514820 3669643 2024-11-25T15:39:14Z Z1KA 87045 Nova stranica: <includeonly>{{#invoke:lang|langx}}</includeonly><noinclude> {{Dokumentacija}} </noinclude> 3669643 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:lang|langx}}</includeonly><noinclude> {{Dokumentacija}} </noinclude> qo7lhhipdz7zbjt14wn6umrjwl3ofe3 3669648 3669643 2024-11-25T15:55:28Z Z1KA 87045 3669648 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:lang}}</includeonly><noinclude> {{Dokumentacija}} </noinclude> 8t40dnwmqbzxmimwdiaqq682nh2w1sa 3669649 3669648 2024-11-25T15:55:46Z Z1KA 87045 Poništena izmjena [[Special:Diff/3669648|3669648]] korisnika [[Special:Contributions/Z1KA|Z1KA]] ([[User talk:Z1KA|razgovor]]) 3669649 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:lang|langx}}</includeonly><noinclude> {{Dokumentacija}} </noinclude> qo7lhhipdz7zbjt14wn6umrjwl3ofe3 Nogometna reprezentacija Sjevernog Vijetnama 0 514821 3669647 2024-11-25T15:54:59Z Z1KA 87045 Napravljeno prevođenjem stranice "[[:en:Special:Redirect/revision/1259375443|North Vietnam national football team]]" 3669647 wikitext text/x-wiki {{Izmjene u toku}} '''Nogometna reprezentacija Demokratske Republike Vijetnama''' ({{Langx|vi|Đội tuyển bóng đá quốc gia Việt Nam Dân chủ Cộng hòa}}) bila je nacionalna nogometna reprezentacija [[Sjeverni Vijetnam|Demokratske Republike Vijetnam]] pod kontrolom [[Komunizam|komunista]] (poznatije kao Sjeverni Vijetnam) od 1956. do 1976. Postojao je rame uz rame sa odvojenim [[Nogometna reprezentacija Južnog Vijetnama|timom Južnog Vijetnama]], koji je predstavljao [[Kapitalizam|kapitalistički]] orijentisan južni dio Vijetnama. Za razliku od Južnog Vijetnama (koji je bio član i [[FIFA|FIFA-e]] i [[Azijska nogometna konfederacija|Azijske nogometne konfederacije]]), nedostatak diplomatskog priznanja Sjevernog Vijetnama od strane mnogih drugih država spriječio ga je da se ikada pridruži FIFA-i ili AFC-u. Zbog nedostatka članstva u glavnim nogometnim tijelima, Sjeverni Vijetnam nikada nije učestvovao u kvalifikacijama za [[Svjetsko prvenstvo u nogometu|FIFA Svjetsko prvenstvo]] ili [[AFC Azijski kup]] (za razliku od svog južnog komšije, koji je učestvovao u oba). Zbog međunarodne izolacije Sjevernog Vijetnama, njegova reprezentacija je uglavnom igrala protiv drugih komunističkih i simpatizerskih zemalja tokom svog relativno kratkog postojanja.<ref>{{Cite book|last=S. W. Pope|url=https://books.google.com/books?id=IvaSAgAAQBAJ&pg=PA595|title=Routledge Companion to Sports History|last2=John Nauright|date=17 December 2009|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-97813-6|pages=595–}}</ref> Nogometna reprezentacija Sjevernog Vijetnama odigrala je svoju posljednju utakmicu 1970. i prestala je postojati ujedinjenjem Sjevernog i Južnog Vijetnama u novostvorenu [[Vijetnam|Socijalističku Republiku Vijetnam]] 1976, nakon završetka [[Vijetnamski rat|Vijetnamskog rata]]. Iako je Sjever izašao kao pobjednik u ratu, sadašnja [[nogometna reprezentacija Vijetnama]] smatra se nasljednikom tima Južnog Vijetnama (ne tima Sjevernog Vijetnama), budući da je ujedinjeni Vijetnam naslijedio članstvo Južnog Vijetnama u FIFA-i i AFC-u.<ref>{{Cite web|url=http://www.eloratings.net/North_Vietnam|title=Vietnam matches, ratings and points exchanged|publisher=World Football Elo Ratings: Vietnam|access-date=24 November 2016}}</ref> == Historija == [[Datoteka:Vndcch_2.jpg|desno|mini| Tim Sjevernog Vijetnama 1956.]] [[Datoteka:VNDCCH_GANEFO_1966.jpg|desno|mini| Reprezentacija Sjevernog Vijetnama na GANEFO Azijskom kupu 1966. u [[Kambodža|Kambodži]].]] Prva međunarodna utakmica Sjevernog Vijetnama bila je protiv [[Nogometna reprezentacija Kine|Kine]] 1956. Njihov glavni trener, Truong Tan Buu, odigrao je formaciju 3-2-5 (WM), ali je utakmica završila porazom od 3-5. Tim je zabilježio svoju prvu pobjedu 1960. pobjedom od 3-1 protiv [[Nogometna reprezentacija Mongolije|Mongolije]]. Budući da Sjeverni Vijetnam nije bio član međunarodnih federacija kao što su FIFA, AFC ili [[Međunarodni olimpijski komitet]], njegova nogometna reprezentacija je učestvovala u vrlo malom broju međunarodnih takmičenja. Njihova međunarodna učešća bila su samo na nogometnom turniru [[GANEFO|Igara novih sila u nastajanju]] (GANEFO). Sjeverni Vijetnam se pokazao kao relativno jaka strana u GANEFO takmičenju, završio je četvrti 1963. i treći 1966. Također su osvojili treće mesto na GANEFO-u koji se održao 1965.<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesg/ganefo.html|title=Games of the New Emerging Forces (GANEFO) 1963-1966|last=Erik Garin|last2=Tom Lewis|date=12 November 2012|website=ytyz.8u8.com, The Pyongyang Times, Realités Cambodgiennes, The Straits Times, La Stampa and Tanaka (Roon Ba)|publisher=RSSSF|access-date=24 November 2016|last3=Neil Morrison}}</ref> Nakon [[Dan ponovnog ujedinjenja Vijetnama|ponovnog ujedinjenja Vijetnama]], oba tima Sjevernog i Južnog Vijetnama zamijenila je [[Nogometna reprezentacija Vijetnama|Vijetnamska nogometna reprezentacija]], koja predstavlja jedinstvenu [[Vijetnam|Socijalističku Republiku Vijetnam]]. S obzirom da je ujedinjeni Vijetnam preuzeo članstvo Južnog Vijetnama u FIFA-i i AFC-u, njegov historijski nogometni rekord se obično spaja sa onim u Južnom Vijetnamu, dok se Sjeverni Vijetnam najčešće tretira kao zaseban tim. == Dresovi == Domaći dres Sjevernog Vijetnama bio je sličan dresu [[Nogometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetskog Saveza]] koji se sastojao od crvene košulje, sa legendom " ''VIET NAM DCCH'' " ("Demokratska Republika Vijetnam") preko prednje strane u bijelim, bijelim šorcicama i bijelo-crvenim čarapama. Gostujuća oprema je bila bijela košulja sa natpisom " ''VIET NAM DCCH'' " preko grudi u crvenim, crvenim šorcicama i crveno-bijelim čarapama. Golmanska oprema bila je crna majica sa bijelom kragnom, crni šorc i čarape. == Takmičarski rekordi == === FIFA Svjetsko prvenstvo === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="9" |[[Svjetsko prvenstvo u nogometu|Svjetsko prvenstvo]] ! rowspan="26" | ! colspan="6" | [[Kvalifikacije za Svjetsko prvenstvo u nogometu|Kvalifikacije]] |- !Godina !Runda !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- | | colspan="8" rowspan="7" | ''Nije član FIFA-e'' | colspan="6" rowspan="7" | ''Nije član FIFA-e'' |- | |- | |- | |- | |- | |- | |- ! Ukupno ! — ! 0/7 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 |- |} === AFC Azijski kup === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="9" |[[AFC Azijski kup]] ! rowspan="26" | ! colspan="6" | [[Kvalifikacije za AFC Azijski kup|Kvalifikacije]] |- ! Godina !Runda !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- | | colspan="8" rowspan="6" | ''Nije član AFC-a'' | colspan="6" rowspan="6" | ''Nije član AFC-a'' |- | |- | |- | |- | |- | |- ! Ukupno ! — ! 0/6 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 |- |} === GANEFO === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="9" |[[GANEFO]] ! rowspan="26" | ! colspan="6" |Kvalifikacije |- !Godina !Runda !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- style="background:#9ACDFF;" | |'''4.''' |'''4/4''' |'''6''' |'''3''' |'''1''' |'''2''' |'''22''' |'''12''' |3 |1 |0 |2 |4 |6 |- bgcolor="cc9966" | |'''3.''' |'''3/4''' |'''5''' |'''1''' |'''2''' |'''2''' |'''7''' |'''8''' | colspan="6" rowspan="2" |''Nije bilo kvalifikacija'' |- bgcolor="cc9966" | |'''3.''' |'''3/4''' |'''5''' |'''2''' |'''1''' |'''2''' |'''16''' |'''7''' |- ! colspan="2" |Ukupno !3/3 !16 !6 !4 !6 !45 !27 !3 !1 !0 !2 !4 !6 |- |} == Međusobni susreti == [[Datoteka:Adversaires_du_Nord-Viêtnam_(1956-1970)-en.png|desno|750x750piksel]] Spisak prikazuje međunarodni rekord nogometne reprezentacije Sjevernog Vijetnama protiv protivničkih država.<ref>{{Cite web|url=http://roonba.50webs.com/north%20vietnam.htm|title=North Vietnam statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20090131135633/http://roonba.50webs.com/north%20vietnam.htm|archive-date=2009-01-31}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesn/nviet-intres.html|title=North Vietnam - List of International Matches|last=Barrie Courtney|date=12 December 2004|website=[[RSSSF]]|access-date=17 August 2021}}</ref> {{Legenda|#CCFFCC|Positive balance}}{{Legenda|#FFFFCC|Neutral balance|border=1px solid #AAA}}{{Legenda|#FFDACC|Negative balance|border=1px solid #AAA}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" !Opponent !Pld !W !D !L !GF !GA !GD |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{ZD slika|Variant flag of the GPRA (1958-1962).svg}} [[FLN football team|Algeria]] |1 |0 |0 |1 |0 |5 | -5 |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{NOG|China}} |6 |0 |1 |5 |9 |17 | -8 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Cuba}} |1 |1 |0 |0 |3 |2 |1 |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{NOG|Egypt}} |1 |0 |0 |1 |1 |4 | -3 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Guinea}} |1 |1 |0 |0 |2 |1 |1 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Cambodia}} |3 |1 |2 |0 |6 |5 |1 |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{NOG|Indonesia}} |2 |0 |0 |2 |2 |5 | -3 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Laos}} |1 |1 |0 |0 |9 |1 |8 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Mongolia}} |1 |1 |0 |0 |3 |1 |2 |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{NOG|North Korea}} |6 |0 |0 |6 |2 |17 | -15 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|North Yemen}} |1 |1 |0 |0 |9 |0 |9 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Palestine}} |1 |1 |0 |0 |4 |0 |4 |- !Total !25 !7 !3 !15 !44 !55 !-11 |} == Rezultati utakmica == Ovo je spisak svih rezultata utakmica Sjevernog Vijetnama.<ref>{{Cite web|url=http://roonba.50webs.com/north%20vietnam.htm|title=North Vietnam statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20090131135633/http://roonba.50webs.com/north%20vietnam.htm|archive-date=2009-01-31}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesn/nviet-intres.html|title=North Vietnam - List of International Matches|last=Barrie Courtney|date=12 December 2004|website=[[RSSSF]]|access-date=17 August 2021}}</ref> === Rezultati === {| class="wikitable" style="text-align:left;" ! colspan="9" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1956 |- !Date !Opponent !Score* !Venue !Competition !North Vietnam scores |- |4 October |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |3–5 |Xiannongtan Stadium, [[Peking|Beijing]] (A) |[[1956 Communist Tournament]] | |- |10 October |{{NOG|PRK}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–3 |Xiannongtan Stadium, [[Peking|Beijing]] (A) |[[1956 Communist Tournament]] | |- ! colspan="9" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1959 |- |22 October |{{NOG|PRK}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–5 |[[Pjongjang|Pyongyang]], [[Sjeverna Koreja|North Korea]] (A) |[[1959 Communist Tournament]] | |- |28 October |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–2 |[[Pjongjang|Pyongyang]], [[Sjeverna Koreja|North Korea]] (A) |[[1959 Communist Tournament]] | |- |22 November |{{NOG|ALG}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–5 |North Vietnam (H) |Friendly | |- ! colspan="9" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1960 |- |3 October |{{NOG|MNG|1945}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |3–1 |[[Hanoi]], North Vietnam (H) |[[1960 Communist Tournament]] | |- |8 October |{{NOG|PRK}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–3 |[[Hanoi]], North Vietnam (H) |[[1960 Communist Tournament]] | |- |11 October |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |3–4 |[[Hanoi]], North Vietnam (H) |[[1960 Communist Tournament]] | |- ! colspan="9" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1963 |- |April |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–1 |[[Indonezija|Indonesia]] (A) |1963 GANEFO qualification<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesn/nviet-intres.html|title=North Vietnam - List of International Matches}}</ref> | |- |April |{{NOG|CAM}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |3–2 |[[Indonezija|Indonesia]] (A) |1963 GANEFO qualification<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesg/ganefo.html|title=Games of the New Emerging Forces (GANEFO) 1963-1966}}</ref> | |- |April |{{NOG|IDN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–3 |[[Indonezija|Indonesia]] (A) |1963 GANEFO qualification | |- |November |{{NOG|UAR}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–4 |[[Indonezija|Indonesia]] (A) |1963 GANEFO | |- |November |{{NOG|LAO|1952}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |9–1 |[[Indonezija|Indonesia]] (A) |1963 GANEFO | |- |November |{{ZD|CHI}} Chile University | align="center" bgcolor="00FFFF" |4–2 |[[Indonezija|Indonesia]] (A) |1963 GANEFO | |- |November |{{ZD|ARG}} Argentina University | align="center" bgcolor="00FFFF" |6–1 |[[Indonezija|Indonesia]] (A) |1963 GANEFO | |- |November |{{NOG|PRK}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–2 |[[Indonezija|Indonesia]] (A) |1963 GANEFO | |- |November |{{ZD|URU}} Uruguay University | align="center" bgcolor="FFBF00" |2–2 |[[Indonezija|Indonesia]] (A) |1963 GANEFO | |- ! colspan="9" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1965 |- |August |{{NOG|PRK}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–1 |[[Sjeverna Koreja|North Korea]] (A) |1965 GANEFO | |- |August |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FFBF00" |3–3 |[[Sjeverna Koreja|North Korea]] (A) |1965 GANEFO | |- |August |{{NOG|GUI}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |2–1 |[[Sjeverna Koreja|North Korea]] (A) |1965 GANEFO | |- |August |{{NOG|IDN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–2 |[[Sjeverna Koreja|North Korea]] (A) |1965 GANEFO | |- |August |{{NOG|CAM}} | align="center" bgcolor="FFBF00" |1–1 |[[Sjeverna Koreja|North Korea]] (A) |1965 GANEFO | |- ! colspan="9" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1966 |- |August |{{NOG|PRK}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–3 |Cambodia (A) |1966 GANEFO | |- |August |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–2 |Cambodia (A) |1966 GANEFO | |- |August |{{NOG|CAM}} | align="center" bgcolor="FFBF00" |2–2 |Cambodia (A) |1966 GANEFO | |- |August |{{NOG|PLE}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |4–0 |Cambodia (A) |1966 GANEFO | |- |15 November |{{NOG|North Yemen}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |9–0 |Cambodia (A) |1966 GANEFO | |- ! colspan="9" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1970 |- |20 September |{{NOG|CUB}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |3–2 <ref>{{Cite web|url=https://nhandan.vn/the-thao-hangthang/ky-uc-ve-tran-cau-lich-su-trong-ngay-dai-le-241050|title=Ký ức về trận cầu lịch sử trong ngày Đại lễ}}</ref> |[[Hanoi]], North Vietnam (H) |Friendly |[[Nguyễn Thế Anh (North Vietnamese footballer)|Thế Anh]] {{Gol|70}}, [[Phan Văn Mỵ|Văn Mỵ]] {{Gol|75|pen.}}, [[Nguyễn Viết Cầu|Viết Cầu]] {{Gol|88}} |} == Također pogledajte == * [[Sjeverni Vijetnam]] * [[Nogometni savez Sjevernog Vijetnama]] * [[Južni Vijetnam]] * [[Nogometna reprezentacija Južnog Vijetnama]] == Reference == <references /> {{Bivše nogometne reprezentacije}}{{Azijske nogometne reprezentacije}} [[Kategorija:Nogometna reprezentacija Sjevernog Vijetnama]] [[Kategorija:Bivše nogometne reprezentacije u Aziji]] [[Kategorija:Nogomet u Vijetnamu]] 64ab07e4zni1u5b9r8nkeo09wkhzlf1 3669665 3669647 2024-11-25T18:12:09Z Z1KA 87045 3669665 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometna reprezentacija | Naziv = Nogometna reprezentacija Demokratske Republike Vijetnama | Logo = Flag of North Vietnam (1955–1976).svg | Nadimak = | Savez = [[Nogometni savez Sjevernog Vijetnama]] | Ostali savezi = | Konfederacija = | Podkonfederacija = | Selektor = {{ZD|Sjeverni Vijetnam|}} [[Trương Tấn Bửu]] | Trenutni kapiten = | Najviše nastupa = | Najbolji strijelac = [[Nguyễn Thế Anh]]<br>[[Phan Văn Mỵ]]<br>[[Nguyễn Viết Cầu]] (1) | Stadion = | FIFA trigram = VNO | FIFA rang = | Najveći FIFA rang = | Najniži FIFA rang = | uzorak_lr1 = _nvn21h | uzorak_t1 = _nvn21h | uzorak_dr1 = _nvn21h | uzorak_š1 = _nvn21h | uzorak_č1 = _whitetop | lijeva ruka1 = FF001A | tijelo1 = FF001A | desna ruka1 = FF001A | šorc1 = FFF | čarape1 = FF001A | uzorak_lr2 = FFF | uzorak_t2 = _nvn21a | uzorak_dr2 = FFF | uzorak_š2 = | uzorak_č2 = _redtop | lijeva ruka2 = FFF | tijelo2 = _nvn21a | desna ruka2 = FFF | šorc2 = FF001A | čarape2 = FFF | Prva utakmica = {{NOG|Kina}} 5–3 {{NOG-D|Sjeverni Vijetnam}}<br/>{{Small|([[Peking]], [[Kina]], 4. oktobar 1956)}} | Najveća pobjeda = {{NOG|Sjeverni Jemen}} 0–9 {{NOG-D|Sjeverni Vijetnam}}<br/>{{Small|([[Phnom Penh]], [[Kambodža (1953–1970)|Kambodža]]; 15. novembar 1966)}} | Najveći poraz = {{NOG|Sjeverna Koreja|1948}} 5–0 {{NOG-D|Sjeverni Vijetnam}}<br/>{{Small|([[Pjongjang]], [[Sjeverna Koreja]], 22. oktobar 1959)}}<br/>{{NOG|Sjeverni Vijetnam}} 0–5 [[Nogometni tim Fronta narodnog oslobođenja|Alžir]] {{ZD slika|Variant flag of the GPRA (1958-1962).svg}}<br/>{{Small|([[Hanoi]], [[Sjeverni Vijetnam]], 22. novembar 1959)}} | Posljednja utakmica = {{NOG|VNO}} 3–2 {{NOG-D|Kuba}}<br/>{{Small|([[Hanoi]], [[Sjeverni Vijetnam]], 20. septembar 1970)}} <!-- Prvenstvo koje nije navedeno --> | Naziv prvenstva = GANEFO | Broj učestvovanja na prvenstvu = 3 | Prvo učestvovanje na prvenstvu = [[GANEFO 1963.|1963.]] | Najbolji rezultat na prvenstvu = 3. mjesto }} '''Nogometna reprezentacija Demokratske Republike Vijetnama''' ({{Jez-vi|Đội tuyển bóng đá quốc gia Việt Nam Dân chủ Cộng hòa}}) bila je nacionalna nogometna reprezentacija [[Sjeverni Vijetnam|Demokratske Republike Vijetnam]] pod kontrolom [[Komunizam|komunista]] (poznatije kao Sjeverni Vijetnam) od 1956. do 1976. Postojao je rame uz rame sa odvojenim [[Nogometna reprezentacija Južnog Vijetnama|timom Južnog Vijetnama]], koji je predstavljao [[Kapitalizam|kapitalistički]] orijentisan južni dio Vijetnama. Za razliku od Južnog Vijetnama (koji je bio član i [[FIFA|FIFA-e]] i [[Azijska nogometna konfederacija|Azijske nogometne konfederacije]]), nedostatak diplomatskog priznanja Sjevernog Vijetnama od strane mnogih drugih država spriječio ga je da se ikada pridruži FIFA-i ili AFC-u. Zbog nedostatka članstva u glavnim nogometnim tijelima, Sjeverni Vijetnam nikada nije učestvovao u kvalifikacijama za [[Svjetsko prvenstvo u nogometu|FIFA Svjetsko prvenstvo]] ili [[AFC Azijski kup]] (za razliku od svog južnog komšije, koji je učestvovao u oba). Zbog međunarodne izolacije Sjevernog Vijetnama, njegova reprezentacija je uglavnom igrala protiv drugih komunističkih i simpatizerskih zemalja tokom svog relativno kratkog postojanja.<ref>{{Cite book|last=S. W. Pope|url=https://books.google.com/books?id=IvaSAgAAQBAJ&pg=PA595|title=Routledge Companion to Sports History|last2=John Nauright|date=17 December 2009|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-97813-6|pages=595–}}</ref> Nogometna reprezentacija Sjevernog Vijetnama odigrala je svoju posljednju utakmicu 1970. i prestala je postojati ujedinjenjem Sjevernog i Južnog Vijetnama u novostvorenu [[Vijetnam|Socijalističku Republiku Vijetnam]] 1976, nakon završetka [[Vijetnamski rat|Vijetnamskog rata]]. Iako je Sjever izašao kao pobjednik u ratu, sadašnja [[nogometna reprezentacija Vijetnama]] smatra se nasljednikom tima Južnog Vijetnama (ne tima Sjevernog Vijetnama), budući da je ujedinjeni Vijetnam naslijedio članstvo Južnog Vijetnama u FIFA-i i AFC-u.<ref>{{Cite web|url=http://www.eloratings.net/North_Vietnam|title=Vietnam matches, ratings and points exchanged|publisher=World Football Elo Ratings: Vietnam|access-date=24 November 2016}}</ref> == Historija == [[Datoteka:Vndcch_2.jpg|desno|mini| Tim Sjevernog Vijetnama 1956.]] [[Datoteka:VNDCCH_GANEFO_1966.jpg|desno|mini| Reprezentacija Sjevernog Vijetnama na GANEFO Azijskom kupu 1966. u [[Kambodža|Kambodži]].]] Prva međunarodna utakmica Sjevernog Vijetnama bila je protiv [[Nogometna reprezentacija Kine|Kine]] 1956. Njihov glavni trener, Truong Tan Buu, odigrao je formaciju 3-2-5 (WM), ali je utakmica završila porazom od 3-5. Tim je zabilježio svoju prvu pobjedu 1960. pobjedom od 3-1 protiv [[Nogometna reprezentacija Mongolije|Mongolije]]. Budući da Sjeverni Vijetnam nije bio član međunarodnih federacija kao što su FIFA, AFC ili [[Međunarodni olimpijski komitet]], njegova nogometna reprezentacija je učestvovala u vrlo malom broju međunarodnih takmičenja. Njihova međunarodna učešća bila su samo na nogometnom turniru [[GANEFO|Igara novih sila u nastajanju]] (GANEFO). Sjeverni Vijetnam se pokazao kao relativno jaka strana u GANEFO takmičenju, završio je četvrti 1963. i treći 1966. Također su osvojili treće mesto na GANEFO-u koji se održao 1965.<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesg/ganefo.html|title=Games of the New Emerging Forces (GANEFO) 1963-1966|last=Erik Garin|last2=Tom Lewis|date=12 November 2012|website=ytyz.8u8.com, The Pyongyang Times, Realités Cambodgiennes, The Straits Times, La Stampa and Tanaka (Roon Ba)|publisher=RSSSF|access-date=24 November 2016|last3=Neil Morrison}}</ref> Nakon [[Dan ponovnog ujedinjenja Vijetnama|ponovnog ujedinjenja Vijetnama]], oba tima Sjevernog i Južnog Vijetnama zamijenila je [[Nogometna reprezentacija Vijetnama|Vijetnamska nogometna reprezentacija]], koja predstavlja jedinstvenu [[Vijetnam|Socijalističku Republiku Vijetnam]]. S obzirom da je ujedinjeni Vijetnam preuzeo članstvo Južnog Vijetnama u FIFA-i i AFC-u, njegov historijski nogometni rekord se obično spaja sa onim u Južnom Vijetnamu, dok se Sjeverni Vijetnam najčešće tretira kao zaseban tim. Jedini selektor reprezentacije bio je Trương Tấn Bửu. == Dresovi == Domaći dres Sjevernog Vijetnama bio je sličan dresu [[Nogometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetskog Saveza]] koji se sastojao od crvene košulje, sa legendom "''VIET NAM DCCH''" ("Demokratska Republika Vijetnam") preko prednje strane u bijelim, bijelim šorcicama i bijelo-crvenim čarapama. Gostujuća oprema je bila bijela košulja sa natpisom "''VIET NAM DCCH''" preko grudi u crvenim, crvenim šorcicama i crveno-bijelim čarapama. Golmanska oprema bila je crna majica sa bijelom kragnom, crni šorc i čarape. == Takmičarski rekordi == === FIFA Svjetsko prvenstvo === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="9" |[[Svjetsko prvenstvo u nogometu|Svjetsko prvenstvo]] ! rowspan="25" | ! colspan="6" | [[Kvalifikacije za Svjetsko prvenstvo u nogometu|Kvalifikacije]] |- !Godina !Runda !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- |{{ZD|BRA}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1950.|1950.]] | colspan="8" rowspan="7" |''Nije član FIFA-e'' | colspan="6" rowspan="7" |''Nije član FIFA-e'' |- |{{ZD|ŠVI}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1954.|1954.]] |- |{{ZD|ŠVE}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1958.|1958.]] |- |{{ZD|ČIL}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1962.|1962.]] |- |{{ZD|ENG}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1966.|1966.]] |- |{{ZD|MEX}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1970.|1970.]] |- |{{ZD|NJE}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1974.|1974.]] |- ! Ukupno ! — ! 0/7 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 |} === AFC Azijski kup === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="9" |[[AFC Azijski kup]] ! rowspan="25" | ! colspan="6" | [[Kvalifikacije za AFC Azijski kup|Kvalifikacije]] |- ! Godina !Runda !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- |{{ZD|Hong Kong|1955}} [[AFC Azijski kup 1956.|1956.]] | colspan="8" rowspan="6" | ''Nije član AFC-a'' | colspan="6" rowspan="6" | ''Nije član AFC-a'' |- |{{ZD|Južna Koreja|1949}} [[AFC Azijski kup 1960.|1960.]] |- |{{ZD|Izrael}} [[AFC Azijski kup 1964.|1964.]] |- |{{ZD|Iran|1964}} [[AFC Azijski kup 1968.|1968.]] |- |{{ZD|Tajland}} [[AFC Azijski kup 1972.|1972.]] |- |{{ZD|Iran|1964}} [[AFC Azijski kup 1976.|1976.]] |- ! Ukupno ! — ! 0/6 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 |} === GANEFO === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="9" |[[GANEFO]] ! rowspan="25" | ! colspan="6" |Kvalifikacije |- !Godina !Runda !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- style="background:#9ACDFF;" |{{ZD|Indonezija}} [[GANEFO 1963.|1963.]] |'''4.''' |'''4/4''' |'''6''' |'''3''' |'''1''' |'''2''' |'''22''' |'''12''' |3 |1 |0 |2 |4 |6 |- bgcolor="cc9966" |{{ZD|Sjeverna Koreja}} [[GANEFO 1965.|1965.]] |'''3.''' |'''3/4''' |'''5''' |'''1''' |'''2''' |'''2''' |'''7''' |'''8''' | colspan="6" rowspan="2" |''Nije bilo kvalifikacija'' |- bgcolor="cc9966" |{{ZD|Kambodža}} [[GANEFO 1966.|1966.]] |'''3.''' |'''3/4''' |'''5''' |'''2''' |'''1''' |'''2''' |'''16''' |'''7''' |- ! colspan="2" |Ukupno !3/3 !16 !6 !4 !6 !45 !27 !3 !1 !0 !2 !4 !6 |} == Međusobni susreti == [[Datoteka:Adversaires_du_Nord-Viêtnam_(1956-1970)-sh.png|desno|750x750piksel]] Spisak prikazuje međunarodni rekord nogometne reprezentacije Sjevernog Vijetnama protiv protivničkih država.<ref>{{Cite web|url=http://roonba.50webs.com/north%20vietnam.htm|title=North Vietnam statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20090131135633/http://roonba.50webs.com/north%20vietnam.htm|archive-date=2009-01-31}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesn/nviet-intres.html|title=North Vietnam - List of International Matches|last=Barrie Courtney|date=12 December 2004|website=[[RSSSF]]|access-date=17 August 2021}}</ref> {{Legenda|#CCFFCC|Pozitivini balans|border=1px solid #AAA}}{{Legenda|#FFDACC|Negativni balans|border=1px solid #AAA}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" !Protivnik !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} !{{Abbr|GR|Gol razlika}} |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{ZD slika|Variant flag of the GPRA (1958-1962).svg}} [[Nogometni tim Fronta narodnog oslobođenja|Alžir]] |1 |0 |0 |1 |0 |5 | -5 |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{NOG|Egipat}} |1 |0 |0 |1 |1 |4 | -3 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Gvineja}} |1 |1 |0 |0 |2 |1 |1 |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{NOG|Indonezija}} |2 |0 |0 |2 |2 |5 | -3 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Kambodža}} |3 |1 |2 |0 |6 |5 |1 |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{NOG|Kina}} |6 |0 |1 |5 |9 |17 | -8 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Kuba}} |1 |1 |0 |0 |3 |2 |1 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Laos}} |1 |1 |0 |0 |9 |1 |8 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Mongolija}} |1 |1 |0 |0 |3 |1 |2 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Palestina}} |1 |1 |0 |0 |4 |0 |4 |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{NOG|Sjeverna Koreja}} |6 |0 |0 |6 |2 |17 | -15 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Sjeverni Jemen}} |1 |1 |0 |0 |9 |0 |9 |- !Ukupno !25 !7 !3 !15 !44 !55 !-11 |} == Rezultati utakmica == Ovo je spisak svih rezultata utakmica Sjevernog Vijetnama.<ref>{{Cite web|url=http://roonba.50webs.com/north%20vietnam.htm|title=North Vietnam statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20090131135633/http://roonba.50webs.com/north%20vietnam.htm|archive-date=2009-01-31}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesn/nviet-intres.html|title=North Vietnam - List of International Matches|last=Barrie Courtney|date=12 December 2004|website=[[RSSSF]]|access-date=17 August 2021}}</ref> === Rezultati === {| class="wikitable" style="text-align:left;" ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1956. |- !Datum !Protivnik !Rezultat* !Lokacija !Takmičenje |- |4. oktobar |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |3–5 | rowspan="2" |Stadion "Xiannongtan", [[Peking]] (u gostima) | rowspan="2" |[[Komunistički turnir 1956.]] |- |10. oktobar |{{NOG|Sjeverna Koreja}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–3 |- ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1959. |- |22. oktobar |{{NOG|Sjeverna Koreja}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–5 | rowspan="2" |[[Pjongjang]], [[Sjeverna Koreja]] (u gostima) | rowspan="2" |[[Komunistički turnir 1959.]] |- |28. oktobar |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–2 |- |22. novembar |{{NOG|ALŽ}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–5 |[[Sjeverni Vijetnam]] (kod kuće) |[[Prijateljska utakmica|Prijateljska]] |- ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1960. |- |3. oktobar |{{NOG|MNG|1945}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |3–1 | rowspan="3" |[[Hanoi]], [[Sjeverni Vijetnam]] (kod kuće) | rowspan="3" |[[Komunistički turnir 1960.]] |- |8. oktobar |{{NOG|Sjeverna Koreja}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–3 |- |11. oktobar |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |3–4 |- ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1963. |- |April |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–1 | rowspan="9" |[[Indonezija|Indonezija]] (u gostima) |Kvalifikacije za [[GANEFO 1963.]]<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesn/nviet-intres.html|title=North Vietnam - List of International Matches}}</ref> |- |April |{{NOG|Kambodža}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |3–2 |Kvalifikacije za [[GANEFO 1963.]]<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesg/ganefo.html|title=Games of the New Emerging Forces (GANEFO) 1963-1966}}</ref> |- |April |{{NOG|Indonezija}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–3 |Kvalifikacije za [[GANEFO 1963.]] |- |Novembar |{{NOG|UAR}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–4 | rowspan="6" |[[GANEFO 1963.]] |- |Novembar |{{NOG|LAO|1952}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |9–1 |- |Novembar |{{ZD|Čile}} Univerzitet u Čileu | align="center" bgcolor="00FFFF" |4–2 |- |Novembar |{{ZD|ARG}} Univerzitet u Argentini | align="center" bgcolor="00FFFF" |6–1 |- |Novembar |{{NOG|Sjeverna Koreja}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–2 |- |Novembar |{{ZD|URU}} Univerzitet u Urugvaju | align="center" bgcolor="FFBF00" |2–2 |- ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1965. |- |August |{{NOG|Sjeverna Koreja}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–1 | rowspan="5" |[[Sjeverna Koreja]] (u gostima) | rowspan="5" |[[GANEFO 1965.]] |- |August |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FFBF00" |3–3 |- |August |{{NOG|GVI}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |2–1 |- |August |{{NOG|Indonezija}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–2 |- |August |{{NOG|Kambodža}} | align="center" bgcolor="FFBF00" |1–1 |- ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1966. |- |August |{{NOG|Sjeverna Koreja}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–3 | rowspan="5" |[[Kambodža]] (u gostima) | rowspan="5" |[[GANEFO 1966.]] |- |August |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–2 |- |August |{{NOG|Kambodža}} | align="center" bgcolor="FFBF00" |2–2 |- |August |{{NOG|PAL}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |4–0 |- |15. novembar |{{NOG|Sjeverni Jemen}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |9–0 |- ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1970. |- |20. septembar |{{NOG|CUB}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |3–2 <ref>{{Cite web|url=https://nhandan.vn/the-thao-hangthang/ky-uc-ve-tran-cau-lich-su-trong-ngay-dai-le-241050|title=Ký ức về trận cầu lịch sử trong ngày Đại lễ}}</ref> |[[Hanoi]], [[Sjeverni Vijetnam]] (kod kuće) |[[Prijateljska utakmica|Prijateljska]] |} == Također pogledajte == * [[Sjeverni Vijetnam]] * [[Nogometni savez Sjevernog Vijetnama]] * [[Južni Vijetnam]] * [[Nogometna reprezentacija Južnog Vijetnama]] == Reference == <references /> {{Bivše nogometne reprezentacije}}{{Azijske nogometne reprezentacije}} [[Kategorija:Nogometna reprezentacija Sjevernog Vijetnama]] [[Kategorija:Bivše nogometne reprezentacije u Aziji]] [[Kategorija:Nogomet u Vijetnamu]] 58hp61m1ofuqdotbgjvbohphwvh8et2 3669668 3669665 2024-11-25T18:19:37Z Z1KA 87045 3669668 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometna reprezentacija | Naziv = Nogometna reprezentacija Demokratske Republike Vijetnama | Logo = Flag of North Vietnam (1955–1976).svg | Nadimak = | Savez = [[Nogometni savez Sjevernog Vijetnama]] | Ostali savezi = | Konfederacija = | Podkonfederacija = | Selektor = {{ZD|Sjeverni Vijetnam|}} [[Trương Tấn Bửu]] | Trenutni kapiten = | Najviše nastupa = | Najbolji strijelac = [[Nguyễn Thế Anh]]<br>[[Phan Văn Mỵ]]<br>[[Nguyễn Viết Cầu]] (1) | Stadion = | FIFA trigram = VNO | FIFA rang = | Najveći FIFA rang = | Najniži FIFA rang = | uzorak_lr1 = _nvn21h | uzorak_t1 = _nvn21h | uzorak_dr1 = _nvn21h | uzorak_š1 = _nvn21h | uzorak_č1 = _whitetop | lijeva ruka1 = FF001A | tijelo1 = FF001A | desna ruka1 = FF001A | šorc1 = FFF | čarape1 = FF001A | uzorak_lr2 = FFF | uzorak_t2 = _nvn21a | uzorak_dr2 = FFF | uzorak_š2 = | uzorak_č2 = _redtop | lijeva ruka2 = FFF | tijelo2 = _nvn21a | desna ruka2 = FFF | šorc2 = FF001A | čarape2 = FFF | Prva utakmica = {{NOG|Kina}} 5–3 {{NOG-D|Sjeverni Vijetnam}}<br/>{{Small|([[Peking]], [[Kina]], 4. oktobar 1956)}} | Najveća pobjeda = {{NOG|Sjeverni Jemen}} 0–9 {{NOG-D|Sjeverni Vijetnam}}<br/>{{Small|([[Phnom Penh]], [[Kambodža (1953–1970)|Kambodža]]; 15. novembar 1966)}} | Najveći poraz = {{NOG|Sjeverna Koreja|1948}} 5–0 {{NOG-D|Sjeverni Vijetnam}}<br/>{{Small|([[Pjongjang]], [[Sjeverna Koreja]], 22. oktobar 1959)}}<br/>{{NOG|Sjeverni Vijetnam}} 0–5 [[Nogometni tim Fronta narodnog oslobođenja|Alžir]] {{ZD slika|Variant flag of the GPRA (1958-1962).svg}}<br/>{{Small|([[Hanoi]], [[Sjeverni Vijetnam]], 22. novembar 1959)}} | Posljednja utakmica = {{NOG|Sjeverni Vijetnam}} 3–2 {{NOG-D|Kuba}}<br/>{{Small|([[Hanoi]], [[Sjeverni Vijetnam]], 20. septembar 1970)}} <!-- Prvenstvo koje nije navedeno --> | Naziv prvenstva = GANEFO | Broj učestvovanja na prvenstvu = 3 | Prvo učestvovanje na prvenstvu = [[GANEFO 1963.|1963.]] | Najbolji rezultat na prvenstvu = 3. mjesto }} '''Nogometna reprezentacija Demokratske Republike Vijetnama''' ({{Jez-vi|Đội tuyển bóng đá quốc gia Việt Nam Dân chủ Cộng hòa}}) bila je nacionalna nogometna reprezentacija [[Sjeverni Vijetnam|Demokratske Republike Vijetnam]] pod kontrolom [[Komunizam|komunista]] (poznatije kao Sjeverni Vijetnam) od 1956. do 1976. Postojao je rame uz rame sa odvojenim [[Nogometna reprezentacija Južnog Vijetnama|timom Južnog Vijetnama]], koji je predstavljao [[Kapitalizam|kapitalistički]] orijentisan južni dio Vijetnama. Za razliku od Južnog Vijetnama (koji je bio član i [[FIFA|FIFA-e]] i [[Azijska nogometna konfederacija|Azijske nogometne konfederacije]]), nedostatak diplomatskog priznanja Sjevernog Vijetnama od strane mnogih drugih država spriječio ga je da se ikada pridruži FIFA-i ili AFC-u. Zbog nedostatka članstva u glavnim nogometnim tijelima, Sjeverni Vijetnam nikada nije učestvovao u kvalifikacijama za [[Svjetsko prvenstvo u nogometu|FIFA Svjetsko prvenstvo]] ili [[AFC Azijski kup]] (za razliku od svog južnog komšije, koji je učestvovao u oba). Zbog međunarodne izolacije Sjevernog Vijetnama, njegova reprezentacija je uglavnom igrala protiv drugih komunističkih i simpatizerskih zemalja tokom svog relativno kratkog postojanja.<ref>{{Cite book|last=S. W. Pope|url=https://books.google.com/books?id=IvaSAgAAQBAJ&pg=PA595|title=Routledge Companion to Sports History|last2=John Nauright|date=17 December 2009|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-97813-6|pages=595–}}</ref> Nogometna reprezentacija Sjevernog Vijetnama odigrala je svoju posljednju utakmicu 1970. i prestala je postojati ujedinjenjem Sjevernog i Južnog Vijetnama u novostvorenu [[Vijetnam|Socijalističku Republiku Vijetnam]] 1976, nakon završetka [[Vijetnamski rat|Vijetnamskog rata]]. Iako je Sjever izašao kao pobjednik u ratu, sadašnja [[nogometna reprezentacija Vijetnama]] smatra se nasljednikom tima Južnog Vijetnama (ne tima Sjevernog Vijetnama), budući da je ujedinjeni Vijetnam naslijedio članstvo Južnog Vijetnama u FIFA-i i AFC-u.<ref>{{Cite web|url=http://www.eloratings.net/North_Vietnam|title=Vietnam matches, ratings and points exchanged|publisher=World Football Elo Ratings: Vietnam|access-date=24 November 2016}}</ref> == Historija == [[Datoteka:Vndcch_2.jpg|desno|mini| Tim Sjevernog Vijetnama 1956.]] [[Datoteka:VNDCCH_GANEFO_1966.jpg|desno|mini| Reprezentacija Sjevernog Vijetnama na GANEFO Azijskom kupu 1966. u [[Kambodža|Kambodži]].]] Prva međunarodna utakmica Sjevernog Vijetnama bila je protiv [[Nogometna reprezentacija Kine|Kine]] 1956. Njihov glavni trener, Truong Tan Buu, odigrao je formaciju 3-2-5 (WM), ali je utakmica završila porazom od 3-5. Tim je zabilježio svoju prvu pobjedu 1960. pobjedom od 3-1 protiv [[Nogometna reprezentacija Mongolije|Mongolije]]. Budući da Sjeverni Vijetnam nije bio član međunarodnih federacija kao što su FIFA, AFC ili [[Međunarodni olimpijski komitet]], njegova nogometna reprezentacija je učestvovala u vrlo malom broju međunarodnih takmičenja. Njihova međunarodna učešća bila su samo na nogometnom turniru [[GANEFO|Igara novih sila u nastajanju]] (GANEFO). Sjeverni Vijetnam se pokazao kao relativno jaka strana u GANEFO takmičenju, završio je četvrti 1963. i treći 1966. Također su osvojili treće mesto na GANEFO-u koji se održao 1965.<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesg/ganefo.html|title=Games of the New Emerging Forces (GANEFO) 1963-1966|last=Erik Garin|last2=Tom Lewis|date=12 November 2012|website=ytyz.8u8.com, The Pyongyang Times, Realités Cambodgiennes, The Straits Times, La Stampa and Tanaka (Roon Ba)|publisher=RSSSF|access-date=24 November 2016|last3=Neil Morrison}}</ref> Nakon [[Dan ponovnog ujedinjenja Vijetnama|ponovnog ujedinjenja Vijetnama]], oba tima Sjevernog i Južnog Vijetnama zamijenila je [[Nogometna reprezentacija Vijetnama|Vijetnamska nogometna reprezentacija]], koja predstavlja jedinstvenu [[Vijetnam|Socijalističku Republiku Vijetnam]]. S obzirom da je ujedinjeni Vijetnam preuzeo članstvo Južnog Vijetnama u FIFA-i i AFC-u, njegov historijski nogometni rekord se obično spaja sa onim u Južnom Vijetnamu, dok se Sjeverni Vijetnam najčešće tretira kao zaseban tim. Jedini selektor reprezentacije bio je Trương Tấn Bửu. == Dresovi == Domaći dres Sjevernog Vijetnama bio je sličan dresu [[Nogometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetskog Saveza]] koji se sastojao od crvene košulje, sa legendom "''VIET NAM DCCH''" ("Demokratska Republika Vijetnam") preko prednje strane u bijelim, bijelim šorcicama i bijelo-crvenim čarapama. Gostujuća oprema je bila bijela košulja sa natpisom "''VIET NAM DCCH''" preko grudi u crvenim, crvenim šorcicama i crveno-bijelim čarapama. Golmanska oprema bila je crna majica sa bijelom kragnom, crni šorc i čarape. == Takmičarski rekordi == === FIFA Svjetsko prvenstvo === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="9" |[[Svjetsko prvenstvo u nogometu|Svjetsko prvenstvo]] ! rowspan="25" | ! colspan="6" | [[Kvalifikacije za Svjetsko prvenstvo u nogometu|Kvalifikacije]] |- !Godina !Runda !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- |{{ZD|BRA}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1950.|1950.]] | colspan="8" rowspan="7" |''Nije član FIFA-e'' | colspan="6" rowspan="7" |''Nije član FIFA-e'' |- |{{ZD|ŠVI}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1954.|1954.]] |- |{{ZD|ŠVE}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1958.|1958.]] |- |{{ZD|ČIL}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1962.|1962.]] |- |{{ZD|ENG}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1966.|1966.]] |- |{{ZD|MEX}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1970.|1970.]] |- |{{ZD|NJE}} [[Svjetsko prvenstvo u nogometu 1974.|1974.]] |- ! Ukupno ! — ! 0/7 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 |} === AFC Azijski kup === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="9" |[[AFC Azijski kup]] ! rowspan="25" | ! colspan="6" | [[Kvalifikacije za AFC Azijski kup|Kvalifikacije]] |- ! Godina !Runda !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- |{{ZD|Hong Kong|1955}} [[AFC Azijski kup 1956.|1956.]] | colspan="8" rowspan="6" | ''Nije član AFC-a'' | colspan="6" rowspan="6" | ''Nije član AFC-a'' |- |{{ZD|Južna Koreja|1949}} [[AFC Azijski kup 1960.|1960.]] |- |{{ZD|Izrael}} [[AFC Azijski kup 1964.|1964.]] |- |{{ZD|Iran|1964}} [[AFC Azijski kup 1968.|1968.]] |- |{{ZD|Tajland}} [[AFC Azijski kup 1972.|1972.]] |- |{{ZD|Iran|1964}} [[AFC Azijski kup 1976.|1976.]] |- ! Ukupno ! — ! 0/6 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 |} === GANEFO === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="9" |[[GANEFO]] ! rowspan="25" | ! colspan="6" |Kvalifikacije |- !Godina !Runda !{{Abbr|Poz.|Pozicija}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} |- style="background:#9ACDFF;" |{{ZD|Indonezija}} [[GANEFO 1963.|1963.]] |'''4.''' |'''4/4''' |'''6''' |'''3''' |'''1''' |'''2''' |'''22''' |'''12''' |3 |1 |0 |2 |4 |6 |- bgcolor="cc9966" |{{ZD|Sjeverna Koreja}} [[GANEFO 1965.|1965.]] |'''3.''' |'''3/4''' |'''5''' |'''1''' |'''2''' |'''2''' |'''7''' |'''8''' | colspan="6" rowspan="2" |''Nije bilo kvalifikacija'' |- bgcolor="cc9966" |{{ZD|Kambodža}} [[GANEFO 1966.|1966.]] |'''3.''' |'''3/4''' |'''5''' |'''2''' |'''1''' |'''2''' |'''16''' |'''7''' |- ! colspan="2" |Ukupno !3/3 !16 !6 !4 !6 !45 !27 !3 !1 !0 !2 !4 !6 |} == Međusobni susreti == [[Datoteka:Adversaires_du_Nord-Viêtnam_(1956-1970)-sh.png|desno|750x750piksel]] Spisak prikazuje međunarodni rekord nogometne reprezentacije Sjevernog Vijetnama protiv protivničkih država.<ref>{{Cite web|url=http://roonba.50webs.com/north%20vietnam.htm|title=North Vietnam statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20090131135633/http://roonba.50webs.com/north%20vietnam.htm|archive-date=2009-01-31}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesn/nviet-intres.html|title=North Vietnam - List of International Matches|last=Barrie Courtney|date=12 December 2004|website=[[RSSSF]]|access-date=17 August 2021}}</ref> {{Legenda|#CCFFCC|Pozitivini balans|border=1px solid #AAA}}{{Legenda|#FFDACC|Negativni balans|border=1px solid #AAA}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" !Protivnik !{{Abbr|OU|Odigranih utakmica}} !{{Abbr|P|Pobjeda}} !{{Abbr|N|Neriješeno}} !{{Abbr|I|Izgubljeno}} !{{Abbr|DG|Datih golova}} !{{Abbr|PG|Primljenih golova}} !{{Abbr|GR|Gol razlika}} |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{ZD slika|Variant flag of the GPRA (1958-1962).svg}} [[Nogometni tim Fronta narodnog oslobođenja|Alžir]] |1 |0 |0 |1 |0 |5 | -5 |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{NOG|Egipat}} |1 |0 |0 |1 |1 |4 | -3 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Gvineja}} |1 |1 |0 |0 |2 |1 |1 |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{NOG|Indonezija}} |2 |0 |0 |2 |2 |5 | -3 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Kambodža}} |3 |1 |2 |0 |6 |5 |1 |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{NOG|Kina}} |6 |0 |1 |5 |9 |17 | -8 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Kuba}} |1 |1 |0 |0 |3 |2 |1 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Laos}} |1 |1 |0 |0 |9 |1 |8 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Mongolija}} |1 |1 |0 |0 |3 |1 |2 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Palestina}} |1 |1 |0 |0 |4 |0 |4 |- bgcolor="#FFDACC" | align="left" |{{NOG|Sjeverna Koreja}} |6 |0 |0 |6 |2 |17 | -15 |- bgcolor="#CCFFCC" | align="left" |{{NOG|Sjeverni Jemen}} |1 |1 |0 |0 |9 |0 |9 |- !Ukupno !25 !7 !3 !15 !44 !55 !-11 |} == Rezultati utakmica == Ovo je spisak svih rezultata utakmica Sjevernog Vijetnama.<ref>{{Cite web|url=http://roonba.50webs.com/north%20vietnam.htm|title=North Vietnam statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20090131135633/http://roonba.50webs.com/north%20vietnam.htm|archive-date=2009-01-31}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesn/nviet-intres.html|title=North Vietnam - List of International Matches|last=Barrie Courtney|date=12 December 2004|website=[[RSSSF]]|access-date=17 August 2021}}</ref> === Rezultati === {| class="wikitable" style="text-align:left;" ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1956. |- !Datum !Protivnik !Rezultat* !Lokacija !Takmičenje |- |4. oktobar |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |3–5 | rowspan="2" |Stadion "Xiannongtan", [[Peking]] (u gostima) | rowspan="2" |[[Komunistički turnir 1956.]] |- |10. oktobar |{{NOG|Sjeverna Koreja}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–3 |- ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1959. |- |22. oktobar |{{NOG|Sjeverna Koreja}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–5 | rowspan="2" |[[Pjongjang]], [[Sjeverna Koreja]] (u gostima) | rowspan="2" |[[Komunistički turnir 1959.]] |- |28. oktobar |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–2 |- |22. novembar |{{NOG|ALŽ}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–5 |[[Sjeverni Vijetnam]] (kod kuće) |[[Prijateljska utakmica|Prijateljska]] |- ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1960. |- |3. oktobar |{{NOG|MNG|1945}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |3–1 | rowspan="3" |[[Hanoi]], [[Sjeverni Vijetnam]] (kod kuće) | rowspan="3" |[[Komunistički turnir 1960.]] |- |8. oktobar |{{NOG|Sjeverna Koreja}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–3 |- |11. oktobar |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |3–4 |- ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1963. |- |April |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–1 | rowspan="9" |[[Indonezija|Indonezija]] (u gostima) |Kvalifikacije za [[GANEFO 1963.]]<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesn/nviet-intres.html|title=North Vietnam - List of International Matches}}</ref> |- |April |{{NOG|Kambodža}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |3–2 |Kvalifikacije za [[GANEFO 1963.]]<ref>{{Cite web|url=https://www.rsssf.org/tablesg/ganefo.html|title=Games of the New Emerging Forces (GANEFO) 1963-1966}}</ref> |- |April |{{NOG|Indonezija}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–3 |Kvalifikacije za [[GANEFO 1963.]] |- |Novembar |{{NOG|UAR}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–4 | rowspan="6" |[[GANEFO 1963.]] |- |Novembar |{{NOG|LAO|1952}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |9–1 |- |Novembar |{{ZD|Čile}} Univerzitet u Čileu | align="center" bgcolor="00FFFF" |4–2 |- |Novembar |{{ZD|ARG}} Univerzitet u Argentini | align="center" bgcolor="00FFFF" |6–1 |- |Novembar |{{NOG|Sjeverna Koreja}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–2 |- |Novembar |{{ZD|URU}} Univerzitet u Urugvaju | align="center" bgcolor="FFBF00" |2–2 |- ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1965. |- |August |{{NOG|Sjeverna Koreja}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–1 | rowspan="5" |[[Sjeverna Koreja]] (u gostima) | rowspan="5" |[[GANEFO 1965.]] |- |August |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FFBF00" |3–3 |- |August |{{NOG|GVI}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |2–1 |- |August |{{NOG|Indonezija}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–2 |- |August |{{NOG|Kambodža}} | align="center" bgcolor="FFBF00" |1–1 |- ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1966. |- |August |{{NOG|Sjeverna Koreja}} | align="center" bgcolor="FF0000" |1–3 | rowspan="5" |[[Kambodža]] (u gostima) | rowspan="5" |[[GANEFO 1966.]] |- |August |{{NOG|CHN}} | align="center" bgcolor="FF0000" |0–2 |- |August |{{NOG|Kambodža}} | align="center" bgcolor="FFBF00" |2–2 |- |August |{{NOG|PAL}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |4–0 |- |15. novembar |{{NOG|Sjeverni Jemen}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |9–0 |- ! colspan="5" style="background: #DB2017; color: #FFFF00;" |1970. |- |20. septembar |{{NOG|CUB}} | align="center" bgcolor="00FFFF" |3–2 <ref>{{Cite web|url=https://nhandan.vn/the-thao-hangthang/ky-uc-ve-tran-cau-lich-su-trong-ngay-dai-le-241050|title=Ký ức về trận cầu lịch sử trong ngày Đại lễ}}</ref> |[[Hanoi]], [[Sjeverni Vijetnam]] (kod kuće) |[[Prijateljska utakmica|Prijateljska]] |} == Također pogledajte == * [[Sjeverni Vijetnam]] * [[Nogometni savez Sjevernog Vijetnama]] * [[Južni Vijetnam]] * [[Nogometna reprezentacija Južnog Vijetnama]] == Reference == <references /> {{Bivše nogometne reprezentacije}}{{Azijske nogometne reprezentacije}} [[Kategorija:Nogometna reprezentacija Sjevernog Vijetnama]] [[Kategorija:Bivše nogometne reprezentacije u Aziji]] [[Kategorija:Nogomet u Vijetnamu]] 0tiqk0q5nujf6uviz67iwbcgd32v1gt Kategorija:1490-e po kontinentima 14 514822 3669654 2024-11-25T17:05:37Z Panasko 146730 Nova stranica: [[Kategorija:1490-e]] [[Kategorija:Decenije po kontinentima]] [[Kategorija:15. vijek po kontinentima|+]] 3669654 wikitext text/x-wiki [[Kategorija:1490-e]] [[Kategorija:Decenije po kontinentima]] [[Kategorija:15. vijek po kontinentima|+]] 5efdh5mukmrxuen9obtaqgf459v0301 Kategorija:1403. u politici 14 514823 3669656 2024-11-25T17:22:36Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Politika po godinama|140|3|15|139|141}} 3669656 wikitext text/x-wiki {{Politika po godinama|140|3|15|139|141}} 6q8p5omdyg1o6pns2im89x6bwbghtj9 Razgovor:Nogometna reprezentacija Sjevernog Vijetnama 1 514824 3669670 2024-11-25T18:24:25Z Z1KA 87045 Nova stranica: {{Stranica_za_razgovor}} {{Azijski mjesec 2024 - članak}} 3669670 wikitext text/x-wiki {{Stranica_za_razgovor}} {{Azijski mjesec 2024 - članak}} t505zfyg3e6oe78yonk74s0fxxakyzg Cesare Beccaria 0 514827 3669695 2024-11-25T22:32:54Z Cakla 165904 Napravljeno prevođenjem stranice "[[:en:Special:Redirect/revision/1254572050|Cesare Beccaria]]" 3669695 wikitext text/x-wiki    '''Cesare Bonesana di Beccaria, markiz Gualdrasco i Villareggio''' <ref>Maria G. Vitali in: Cesare Beccaria, 1738-1794. Progresso e discorsi di economia politica (Paris, L'Harmattan, 2005, p 9; Philippe Audegean, Introduzione, in Cesare Beccaria, Dei delitti e delle pene, Lione, ENS Editions, 2009, p. 9); Renzo Zorzi, Cesare Beccaria. Dramma della Giustizia, Milano, Mondadori, 1995, p. 53</ref>: (15. marta 1738{{Spaced en dash}}28. novembra 1794.) bio je talijanski [[Kriminologija|kriminolog]], <ref>{{Cite book|last=Fridell|first=Ron|url=https://archive.org/details/capitalpunishmen00ronf/page/88|title=Capital punishment|date=2004|publisher=Benchmark Books|isbn=0761415874|location=New York|page=[https://archive.org/details/capitalpunishmen00ronf/page/88 88]}}</ref> filozof, pravnik, ekonomista i [[političar]]. Smatra jednim od najvećih mislilaca [[Prosvjetiteljstvo|doba Prosvjetiteljstva]]. Naročito je upamćen po svojoj studiji ''O zločinima i kaznama'' iz 1764. godine, koja osuđuje mučenje i [[Smrtna kazna|smrtnu kaznu]], te je bila osnivački rad u oblastima: [[Penologija|penologije]], klasične škole [[Kriminologija|kriminologije]] i [[Krivično pravo|krivičnog prava]]. Beccaria se smatra ocem savremenog [[Krivično pravo|krivičnog prava]], kao i utemeljiteljem krivičnog pravosuđa. <ref>{{Cite book|last=Hostettler|first=John|title=Cesare Beccaria: The Genius of 'On Crimes and Punishments'|date=2011|publisher=Waterside Press|isbn=978-1904380634|location=Hampshire|page=160}}</ref> <ref>{{Cite book|last=Anyangwe|first=Carlson|url=https://books.google.com/books?id=SMjQCgAAQBAJ&q=father+of+modern+criminal+law&pg=PA31|title=Criminal Law: The General Part|date=23 September 2015|publisher=Langaa RPCIG|isbn=9789956762781}}</ref> <ref>{{Cite book|last=Schram|first=Pamela J.|url=https://books.google.com/books?id=G84qDgAAQBAJ&q=cesare+beccaria+father+of+criminal&pg=PA66|title=Introduction to Criminology: Why do They do It?|last2=Tibbetts|first2=Stephen G.|date=13 February 2017|publisher=SAGE Publications|isbn=9781506347554}}</ref> Prema Johnu Bessleru, djela Cesara Beccarije su imala velik uticaj na osnivače [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]].<ref>John D. Bessler, ''The Birth of American Law: An Italian Philosopher and the American Revolution'' (Durham, NC: Carolina Academic Press)</ref> == Rođenje i obrazovanje == Beccaria je rođen u [[Milano|Milanu]] 15. marta 1738. u porodici ''Markeze Gian Beccaria Bonesana'', aristokrate srednjeg statusa iz austrijskog [[Habsburška Monarhija|Habsburškog carstva]].<ref>{{Cite book|last=Hostettler|first=John|title=Cesare Beccaria: The Genius of 'On Crimes and Punishments'|publisher=Waterside Press|year=2011|location=Loddon, UK|page=23|author-link=John Hostettler (author)}}</ref> Beccaria je svoje rano obrazovanje stekao u [[Isusovci|jezuitskom]] koledžu u [[Parma|Parmi]]. Nakon toga je diplomirao [[pravo]] na Univerzitetu u Paviji 1758. godine. U početku je pokazao veliku sklonost prema [[Matematika|matematici]], ali proučavanje [[Charles-Louis de Secondat Montesquieu|Monteskjea]] (1689–1755) preusmjerilo ga je na polje [[Ekonomija|ekonomije]]. Godine 1762. njegova prva publikacija, rasprava o poremećaju valute u milanskim državama, uključivala je također i prijedlog za njegovo pravno liječenje. U svojim dvadesetim godinama života, Beccaria je postao blizak prijatelj sa Pietrom i Alessandrom Verrijem, dvojicom braće koji su sa velikim brojem drugih mladića iz milanske aristokratije osnovali književno društvo pod nazivom "L'Accademia dei pugni" (Akademija pesnica), luckasto ime koje je ismijavalo akademije koje su se razmnožavale u Italiji, a razgovori vođeni u tom društvu često su završavali manjim okršajima. Veliki dio njegove rasprave bio je fokusiran na reformu sistema ''krivičnog pravosuđa''. Preko ove grupe Beccaria se upoznao sa francuskim i britanskim političkim filozofima, kao što su [[Denis Diderot|Didro]], Helvétius, [[Montesquieu]] i [[David Hume|Hume]]. Naročit uticaj na njega imao je Helvecije. == ''O Zločinima i Kaznama'' == [[Datoteka:Dei_delitti_e_delle_pene_1764.jpg|mini| Naslovna stranica originalnog talijanskog izdanja ''Dei delitti e delle pene'']] Cesare Beccaria je najpoznatiji bio po svom već pomenutom djelu o zločinima i kaznama. Godine 1764., uz podršku Pietra Verrija, Beccaria je objavio kratku, ali zato slavnu raspravu o temi same knjige. Neke osnovne informacije i pozadinu priči dali su Pietro, koji je pisao tekst o historiji torture, i Alessandro Verri, službenik zatvora u Milanu koji je iz prve ruke imao iskustvo sa užasnim uslovima koje te zatiču u zatvoru. U ovom eseju, Beccaria je odrazio uvjerenja svojih prijatelja iz grupe ''Il Caffè'' (Kuća za kafu), koji su tražili reformu kroz prosvjetiteljski diskurs. Beccarijina rasprava označila je vrhunac milanskog [[Prosvjetiteljstvo|prosvjetiteljstva]]. U njemu je Beccaria iznio neke od prvih modernih argumenata protiv [[Smrtna kazna|smrtne kazne]]. Njegova rasprava je ujedno i prvo cjelovito [[Penologija|penološko]] djelo, koja zagovara reformu sistema krivičnog prava. Knjiga je bila prvi opsežni rad koji se bavi reformom krivičnog djela i sugeriše da bi krivično pravosuđe trebalo biti u skladu sa racionalnim principima. Knjiga nemilosrdno protestuje protiv torture za dobijanje priznanja od krivca, tajnih optužbi, arbitrarnog diskrecionog ovlašća sudija, nedosljednosti i nejednakosti pri izricanju kazne, korištenja ličnih veza za dobijanje blaže kazne i primjene smrtne kazne za teška, pa čak u nekim slučajevima lakša krivična djela. Nedugo nakon publikacije knjige, djelo je prevedeno na francuski i engleski jezik te je bilo nekoliko izdanja. Izdanja Beccarijinog teksta prate dva različita rasporeda materijala: onaj koji je napravio sam Beccaria i onaj koji je pravio francuski prevodilac André Morellet (1765) koji je nametnuo sistematičniji red. Morellet je smatrao da talijanski tekst zahtjeva pojašnjenje, te je stoga izostavio dijelove, napravio neke dodatke i iznad svega restrukturirao esej pomjeranjem, spajanjem ili razdvajanjem poglavlja.<ref>{{Cite web|url=http://www.bjulibrary.nl/boek/9789462902633/voorwoord|title=Over misdaden en straffen door Cesare Beccaria, (1738–1794) · Bibliotheek · Boom uitgevers den Haag}}</ref> Beccaria otvara svoje djelo opisujući veliku potrebu za reformom u sistemu krivičnog pravosuđa i primjećuje kako je malo studija napisano na sličnu temu. U toku svog rada, Beccaria razvija svoj status pozivajući se na dvije ključne filozofske teorije: društveni ugovor i korisnost. Što se tiče društvenog ugovora, Beccaria tvrdi da je kazna opravdana samo kako bi se odbranio društveni ugovor i da se osigura da će svi biti motivisani da ga se pridržavaju. Što se tiče korisnosti, Beccaria se zalaže za to da odabrani metod kažnjavanja treba biti onaj koji najvećim dijelom služi javnom dobru. Savremeni politički filozofi razlikuju dvije glavne teorije o opravdavanju kazne. Prvo, ''retributivni pristup'' tvrdi da kazna treba da bude jednaka učinjenoj šteti, bilo bukvalno oko za oko, ili figurativno, što dozvoljava alternativne oblike kompenzacije i ostavlja prostor za interpretaciju. Retributivni pristup ima tendenciju da bude osvetnički i orijentisan ka osvetu. ''Utilitaristički pristup'' je onaj koji tvrdi da kazna treba da poveća ukupni omjer sreće u svijetu. Ovo često uključuje kaznu kao sredstvo za mijenjaje i "popravak" kriminalca, onemogućavanje istog da ponovi svoj zločin i odvraćanje drugih od zločina. Beccaria po svemu sudeći zauzima utilitaristički stav. Za Beccariu, svrha kazne jeste stvaranje boljeg društva, a ne osveta. Kazna treba da služi da odvrati druge od činjenja zločina i da spriječi zločinca da ga ponovi. Beccaria tvrdi da bi kazna trebalo da bude blizu krivičnog djela kako bi se maksimizirala odvraćajuća vrijednost kazne. On brani svoj stav o vremenu između krivičnog djela i kazne, opozivajući se na asocijativnu teoriju razumijevanja u kojoj su naš pojam uzroka i naknadno opaženih posljedica proizvod svih naših sagledanih emocija koje se formiraju iz opažanja uzroka i same posljedice. Dakle, izbjegavanjem kazni koje su vremenski udaljene od krivičnog djela, u mogućnosti smo ojačati vezu između kriminalnog ponašanja i kazne koja proizlazi iz toga, što, zauzvrat, obeshrabruje kriminalnu aktivnost. Za Beccariu, kada kazna brzo slijedi nakon zločina, tada će dvije ideje "zločina" i "kazne" biti bliže povezane u svijesti osobe. Isto tako, veza između zločina i kazne je jača ako je kazna na neki način povezana sa zločinom. Obzirom na činjenicu da brzina kažnjavanja ima najveći utjecaj na odvraćanje drugih, Beccaria tvrdi da ne postoji validno opravdanje za stroge kazne. S vremenom ćemo se prirodno naviknuti na povećanje težine kazne, i zbog toga startno povećanje težine gubi svoju učinkovitost. Postoje granice koliko muke čovjek može podnijeti, a isto tako koliko ih može nanijeti. [[Datoteka:Beccaria_-_Dei_delitti_e_delle_pene_-_6043967_A.jpg|mini| Cesare Beccaria, ''Dei delitti e delle pene'']] Beccaria se dotiče niza praksi krivičnog pravosuđa, preporučujući mnogobrojne reforme. Naprimjer, on tvrdi da se dvoboj može eliminisati ako su zakoni zaštitili osobu od uvreda časti. Zakoni protiv samoubistva su neučinkoviti i prema tome ih treba potpuno otkloniti, ostavljajući kaznu za samoubistvo Bogu. Lov na glave ne bi trebalo dozvoliti jer podstiče ljude na nemoralni stav i pokazuje slabost vlade države. On tvrdi da zakoni treba da budu precizni u definisanju zločina kako ne bi ostalo prostora za sudije da tumače zakon, već samo proglašavale zakon prekršenim. Kazne treba da budu srazmjerne sa počinjenim krivičnim djelom. Izdaja je najgori zločin jer šteti društvenom ugovoru. Nakon toga slijedi nasilje nad osobom ili njegovom imovinom i na kraju, remećenje javnog reda i mira. Zločini protiv imovine trebaju biti kažnjivi novčanim nadoknadama. Najbolji načini za sprječavanje zločina jeste donošenje jasnih i jednostavnih zakona, nagrađivanje vrlina i poboljšanje obrazovnog sistema. Tri principa poslužile su kao temelj Beccarijinih teorija o krivičnom pravosuđu: slobodna volja, racionalno ponašanje i mogućnost manipulisanja. Prema Beccariji, te većini klasičnih teoretičara – slobodna volja omogućava ljudima da samostalno donose odluke. Beccaria je vjerovao da ljudi imaju racionalan način ponašanja i da ga primjenjuju pri donošenju izbora koji će im pomoći da postignu svoje lično zadovoljstvo i ciljeve. U Beccariinoj interpretaciji, zakon postoji da bi očuvao društveni ugovor i koristio društvu u cjelini. Međutim, budući da ljudi djeluju isključivo iz vlastitog interesa i da su njihovi interesi ponekad u sukobu sa društvenim zakonima, oni čine zločine. Načelo manipulabilnosti odnosi se na predvidljive načine u kojima ljudi djeluju iz racionalnog interesa i samim tim ih se može odvratiti od činjenja zločina ali samo ukoliko kazna nadmašuje korist od zločina, što u toj situaciji zločin predstavlja nelogičan izbor. Principi na koje se Beccaria opozivao bili su: [[razum]], razumijevanje države kao oblika ugovora i princip korisnosti, odnosno najveće sreće za najveći broj. Beccaria je razradio ovaj originalni princip u saradnji sa Pietrom Verrijem i u velikoj meri uticao na [[Jeremy Bentham|Džeremija Benthama]] kako bi ga razvio unutar doktrine utilitarizma . On je otvoreno osudio smrtnu kaznu na dva osnova: # jer država nema pravo da oduzima živote i # jer smrtna kazna nije ni koristan niti neophodan oblik kazne. [[Datoteka:Cesare_Beccaria_statue_Pinacoteca_Brera.jpg|mini| Beccaria statua u Pinakoteci Brera, Milano]] Beccaria je u svojoj knjizi razvio mnoštvo inovativnih i uticajnih principa: * Kazna ima preventivnu (odvraćajuću), a ne retributivnu funkciju. * Kazna treba da bude srazmerna počinjenom zločinu. * Preventivni efekat bi postigla velika verovatnoća kazne, a ne njena težina. * Procedure krivičnih osuda treba da budu javne. * Konačno, da bi bila efikasna, kažnjavanje treba da bude brzo. Također je zagovarao protiv zakona o kontroli oružja, <ref>Beccaria, Cesare. [[wikisource:An Essay on Crimes and Punishments/Chapter XL|"Of Crimes and Punishments."]]</ref> bio je među prvima koji je zagovarao djelotvoran utjecaj obrazovanja na smanjenje kriminala. <ref>{{Cite NIE|wstitle=Beccaria, Cesare Bonesano|year=1905}}</ref> Opozivajući se na zakone o kontroli oružja kao na zakone zasnovane na "lažnim idejama o korisnosti", Beccaria je napisao: ''"Zakoni ove prirode su oni koji zabranjuju nošenje oružja, razoružavajući samo one koji nisu spremni da počine zločin koji zakoni imaju za cilj spriječiti ."'' Dalje je napisao: ''"''[Ovi zakoni] ''sigurno pogoršavaju situaciju žrtava, a napadača boljom, više ohrabruju nego što sprječavaju ubistvo, jer je za napad nenaoružanih potrebno manje hrabrosti nego za napad naoružanih osoba"''. [[Thomas Jefferson|Tomas Džeferson]] je zabilježio ovaj odlomak u svojoj "Legal Commonplace Book ". <ref>{{Cite book|last=Chinard|first=Gilbert|title=The Commonplace Book of Thomas Jefferson: A Repertory of His Ideas on Government|date=1926|publisher=Johns Hopkins Press|location=Baltimore|page=314}}</ref> Obzirom da su Beccarijine ideje bile kritične prema pravnom sistemu koji je bio na snazi u to vrijeme, izazivajući kontroverze, on je odlučio anonimno objaviti esej, iz straha od reakcije vlade. Među njegovim savremenim kritičarima bio je Antonio Silla. Naime, rasprava je bila izuzetno dobro prihvaćena. [[Katarina II, carica Rusije|Katarina Velika]] ga je javno podržala, dok su ga, hiljadama milja daleko, u Sjedinjenim Državama, citirali očevi osnivači Tomas Džeferson i [[John Adams|Džon Adams]]. U trenutku kada je postalo jasno da je vlada odobrila njegov esej, Beccaria ga je ponovo objavio, ali ovaj put nije bilo anonimno. == Kasniji život i uticaj == Sa velikim oklijevanjem, Beccaria je prihvatio poziv u Pariz kako bi upoznao velike mislioce toga vremena. Putovao je sa braćom Verri gdje su ga ''filozofi'' toplo primili. Međutim, hronično stidljivi Beccaria ostavio je loš utisak i otišao nakon svega tri sedmice, te se vratio u Milano svojoj mladoj supruzi Terezi i nikada više nije otišao u inostranstvo. Prekid saradnje sa braćom Verri postao je trajan; nikada nisu mogli shvatiti zašto je Beccaria napustio svoju poziciju na vrhuncu uspjeha. Beccaria je ipak nastavio svojim putem, te je imenovan za nekoliko nominalnih političkih pozicija u Italiji. Beccaria, odvojen od neprocjenjivog doprinosa svojih prijatelja, nije uspio da proizvede još jedan tekst od podjednakog značaja. Izvan Italije je vremenom nastao neosnovan mit da je Beccarijina književna šutnja rezultat austrijskih ograničenja slobode izražavanja u Italiji. Zapravo, sklon periodičnim napadima depresije i mizantropije, sam je utihnuo. Pravni naučnici tog vremena pozdravili su Beccarijina djela i rasprave, a nekoliko evropskih careva u to vrijeme bilo je spremno da ih slijede. Mnoge reforme u krivičnim zakonima glavnih evropskih nacija mogu se naći u raspravi, ali mali broj savremenika se slagalo sa Beccarijiim argumentima protiv smrtne kazne. Čak i kada je Veliko vojvodstvo Toskana ukinulo smrtnu kaznu, prva nacija na svijetu koja je to učinila, idalje je slijedilo Beccarijine misli o nedostatku efikasnosti smrtne kazne, ali ne da država nema pravo da pogubi građane. U anglofonom svijetu, Beccariaine ideje ušle su u spise o kažnjavanju Sir Williama Blackstonea (selektivno), a još više u one Williama Edena i [[Jeremy Bentham|Jeremyja Benthama]] . <ref>{{Cite journal|last=Draper|first=Anthony J.|year=2000|title=Cesare Beccaria's influence on English discussions of punishment, 1764–1789|journal=History of European Ideas|volume=26|issue=3–4|pages=177–99|doi=10.1016/s0191-6599(01)00017-1}}</ref> Novembra 1768. godine, imenovan je za katedru [[Pravo|prava]] i [[Ekonomija|privrede]] na Palatinskom koledžu u Milanu, koja je osnovana u njegovo ime. Predavanja o političkoj ekonomiji, koja se najviše zasnivaju na strogim utilitarnim principima, izrazito se poklapaju sa teorijama Engleske škole ekonomista. Objavljena su u zbirci talijanskih pisaca o političkoj ekonomiji (''Scrittori Classici Italiani di Economia politica'', vol. xi. i xii.). <ref /> Beccaria nije nikada uspio napisati još jedno djelo koje bi odgovaralo ''Dei Delitti e Delle Pene'', ali je napravio razne nedovršene pokušaje za svoga života. Kratka rasprava o književnom stilu je bilo jedino štampanje koje je doživio. Godine 1771. Beccaria postaje član vrhovnog ekonomskog savjeta, a 1791. godine je imenovan u odbor za reformu sudskog zakonika gdje je gdje je bio istaknut njegov vrijedni doprinos. U toku ovog perioda predvodio je niz reformi, kao što su standardizacija težina i mjerenja. <ref>{{cite journal|last1=Lugli|first1=Emanuele|date=2015|title=Cesare Beccaria e la riduzione delle misure lineari a Milano|journal=Nuova Informazione Bibliografica|volume=3|issue=3|pages=597–602|doi=10.1448/80865}}</ref> Umro je u Milanu.<ref /> Uspješan i na polju kriminologije, njegov uticaj tokom života proširio se na oblikovanje prava navedenih u [[Ustav Sjedinjenih Američkih Država|Ustavu SAD]] i u Povelji o pravima. Djelo ''O zločinima i kaznama'' poslužilo je kao koristan vodič osnivačima. Beccariine teorije, kao što su izražene u ''O zločinima i kaznama'', nastavile su igrati veliku ulogu u posljednje vrijeme. Iako su mnoge njegove teorije popularne, neke su još uvijek žestoko kontroverzne, čak i više od dva stoljeća nakon smrti poznatog kriminologa. == Porodica == Beccariin unuk bio je [[Alessandro Manzoni]], poznati italijanski romanopisac i pjesnik koji je, između ostalog, napisao Vjerenicu, jedan od prvih talijanskih historijskih romana, te "''Il cinque maggio"'', pjesmu o Napoleonovoj smrti. == Komemoracije == * Beccaria Township u centralnoj [[Pennsylvania|Pensilvaniji]], Sjedinjene Države, nazvan je po njemu. * Piazza Beccaria, veliki trg u [[Firenca|Firenci]], Italija, također je nazvan po njemu. == Vidi == * Smrtna kazna u Italiji == Izvori == {{Refspisak}} [[Kategorija:Umrli 1794.]] [[Kategorija:Rođeni 1738.]] i0jx7z49egdd1m22a6kk4z5irs6z7t0 3669696 3669695 2024-11-25T22:33:22Z Cakla 165904 3669696 wikitext text/x-wiki == Cesare Beccaria  == '''Cesare Bonesana di Beccaria, markiz Gualdrasco i Villareggio''' <ref>Maria G. Vitali in: Cesare Beccaria, 1738-1794. Progresso e discorsi di economia politica (Paris, L'Harmattan, 2005, p 9; Philippe Audegean, Introduzione, in Cesare Beccaria, Dei delitti e delle pene, Lione, ENS Editions, 2009, p. 9); Renzo Zorzi, Cesare Beccaria. Dramma della Giustizia, Milano, Mondadori, 1995, p. 53</ref>: (15. marta 1738{{Spaced en dash}}28. novembra 1794.) bio je talijanski [[Kriminologija|kriminolog]], <ref>{{Cite book|last=Fridell|first=Ron|url=https://archive.org/details/capitalpunishmen00ronf/page/88|title=Capital punishment|date=2004|publisher=Benchmark Books|isbn=0761415874|location=New York|page=[https://archive.org/details/capitalpunishmen00ronf/page/88 88]}}</ref> filozof, pravnik, ekonomista i [[političar]]. Smatra jednim od najvećih mislilaca [[Prosvjetiteljstvo|doba Prosvjetiteljstva]]. Naročito je upamćen po svojoj studiji ''O zločinima i kaznama'' iz 1764. godine, koja osuđuje mučenje i [[Smrtna kazna|smrtnu kaznu]], te je bila osnivački rad u oblastima: [[Penologija|penologije]], klasične škole [[Kriminologija|kriminologije]] i [[Krivično pravo|krivičnog prava]]. Beccaria se smatra ocem savremenog [[Krivično pravo|krivičnog prava]], kao i utemeljiteljem krivičnog pravosuđa. <ref>{{Cite book|last=Hostettler|first=John|title=Cesare Beccaria: The Genius of 'On Crimes and Punishments'|date=2011|publisher=Waterside Press|isbn=978-1904380634|location=Hampshire|page=160}}</ref> <ref>{{Cite book|last=Anyangwe|first=Carlson|url=https://books.google.com/books?id=SMjQCgAAQBAJ&q=father+of+modern+criminal+law&pg=PA31|title=Criminal Law: The General Part|date=23 September 2015|publisher=Langaa RPCIG|isbn=9789956762781}}</ref> <ref>{{Cite book|last=Schram|first=Pamela J.|url=https://books.google.com/books?id=G84qDgAAQBAJ&q=cesare+beccaria+father+of+criminal&pg=PA66|title=Introduction to Criminology: Why do They do It?|last2=Tibbetts|first2=Stephen G.|date=13 February 2017|publisher=SAGE Publications|isbn=9781506347554}}</ref> Prema Johnu Bessleru, djela Cesara Beccarije su imala velik uticaj na osnivače [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]].<ref>John D. Bessler, ''The Birth of American Law: An Italian Philosopher and the American Revolution'' (Durham, NC: Carolina Academic Press)</ref> == Rođenje i obrazovanje == Beccaria je rođen u [[Milano|Milanu]] 15. marta 1738. u porodici ''Markeze Gian Beccaria Bonesana'', aristokrate srednjeg statusa iz austrijskog [[Habsburška Monarhija|Habsburškog carstva]].<ref>{{Cite book|last=Hostettler|first=John|title=Cesare Beccaria: The Genius of 'On Crimes and Punishments'|publisher=Waterside Press|year=2011|location=Loddon, UK|page=23|author-link=John Hostettler (author)}}</ref> Beccaria je svoje rano obrazovanje stekao u [[Isusovci|jezuitskom]] koledžu u [[Parma|Parmi]]. Nakon toga je diplomirao [[pravo]] na Univerzitetu u Paviji 1758. godine. U početku je pokazao veliku sklonost prema [[Matematika|matematici]], ali proučavanje [[Charles-Louis de Secondat Montesquieu|Monteskjea]] (1689–1755) preusmjerilo ga je na polje [[Ekonomija|ekonomije]]. Godine 1762. njegova prva publikacija, rasprava o poremećaju valute u milanskim državama, uključivala je također i prijedlog za njegovo pravno liječenje. U svojim dvadesetim godinama života, Beccaria je postao blizak prijatelj sa Pietrom i Alessandrom Verrijem, dvojicom braće koji su sa velikim brojem drugih mladića iz milanske aristokratije osnovali književno društvo pod nazivom "L'Accademia dei pugni" (Akademija pesnica), luckasto ime koje je ismijavalo akademije koje su se razmnožavale u Italiji, a razgovori vođeni u tom društvu često su završavali manjim okršajima. Veliki dio njegove rasprave bio je fokusiran na reformu sistema ''krivičnog pravosuđa''. Preko ove grupe Beccaria se upoznao sa francuskim i britanskim političkim filozofima, kao što su [[Denis Diderot|Didro]], Helvétius, [[Montesquieu]] i [[David Hume|Hume]]. Naročit uticaj na njega imao je Helvecije. == ''O Zločinima i Kaznama'' == [[Datoteka:Dei_delitti_e_delle_pene_1764.jpg|mini| Naslovna stranica originalnog talijanskog izdanja ''Dei delitti e delle pene'']] Cesare Beccaria je najpoznatiji bio po svom već pomenutom djelu o zločinima i kaznama. Godine 1764., uz podršku Pietra Verrija, Beccaria je objavio kratku, ali zato slavnu raspravu o temi same knjige. Neke osnovne informacije i pozadinu priči dali su Pietro, koji je pisao tekst o historiji torture, i Alessandro Verri, službenik zatvora u Milanu koji je iz prve ruke imao iskustvo sa užasnim uslovima koje te zatiču u zatvoru. U ovom eseju, Beccaria je odrazio uvjerenja svojih prijatelja iz grupe ''Il Caffè'' (Kuća za kafu), koji su tražili reformu kroz prosvjetiteljski diskurs. Beccarijina rasprava označila je vrhunac milanskog [[Prosvjetiteljstvo|prosvjetiteljstva]]. U njemu je Beccaria iznio neke od prvih modernih argumenata protiv [[Smrtna kazna|smrtne kazne]]. Njegova rasprava je ujedno i prvo cjelovito [[Penologija|penološko]] djelo, koja zagovara reformu sistema krivičnog prava. Knjiga je bila prvi opsežni rad koji se bavi reformom krivičnog djela i sugeriše da bi krivično pravosuđe trebalo biti u skladu sa racionalnim principima. Knjiga nemilosrdno protestuje protiv torture za dobijanje priznanja od krivca, tajnih optužbi, arbitrarnog diskrecionog ovlašća sudija, nedosljednosti i nejednakosti pri izricanju kazne, korištenja ličnih veza za dobijanje blaže kazne i primjene smrtne kazne za teška, pa čak u nekim slučajevima lakša krivična djela. Nedugo nakon publikacije knjige, djelo je prevedeno na francuski i engleski jezik te je bilo nekoliko izdanja. Izdanja Beccarijinog teksta prate dva različita rasporeda materijala: onaj koji je napravio sam Beccaria i onaj koji je pravio francuski prevodilac André Morellet (1765) koji je nametnuo sistematičniji red. Morellet je smatrao da talijanski tekst zahtjeva pojašnjenje, te je stoga izostavio dijelove, napravio neke dodatke i iznad svega restrukturirao esej pomjeranjem, spajanjem ili razdvajanjem poglavlja.<ref>{{Cite web|url=http://www.bjulibrary.nl/boek/9789462902633/voorwoord|title=Over misdaden en straffen door Cesare Beccaria, (1738–1794) · Bibliotheek · Boom uitgevers den Haag}}</ref> Beccaria otvara svoje djelo opisujući veliku potrebu za reformom u sistemu krivičnog pravosuđa i primjećuje kako je malo studija napisano na sličnu temu. U toku svog rada, Beccaria razvija svoj status pozivajući se na dvije ključne filozofske teorije: društveni ugovor i korisnost. Što se tiče društvenog ugovora, Beccaria tvrdi da je kazna opravdana samo kako bi se odbranio društveni ugovor i da se osigura da će svi biti motivisani da ga se pridržavaju. Što se tiče korisnosti, Beccaria se zalaže za to da odabrani metod kažnjavanja treba biti onaj koji najvećim dijelom služi javnom dobru. Savremeni politički filozofi razlikuju dvije glavne teorije o opravdavanju kazne. Prvo, ''retributivni pristup'' tvrdi da kazna treba da bude jednaka učinjenoj šteti, bilo bukvalno oko za oko, ili figurativno, što dozvoljava alternativne oblike kompenzacije i ostavlja prostor za interpretaciju. Retributivni pristup ima tendenciju da bude osvetnički i orijentisan ka osvetu. ''Utilitaristički pristup'' je onaj koji tvrdi da kazna treba da poveća ukupni omjer sreće u svijetu. Ovo često uključuje kaznu kao sredstvo za mijenjaje i "popravak" kriminalca, onemogućavanje istog da ponovi svoj zločin i odvraćanje drugih od zločina. Beccaria po svemu sudeći zauzima utilitaristički stav. Za Beccariu, svrha kazne jeste stvaranje boljeg društva, a ne osveta. Kazna treba da služi da odvrati druge od činjenja zločina i da spriječi zločinca da ga ponovi. Beccaria tvrdi da bi kazna trebalo da bude blizu krivičnog djela kako bi se maksimizirala odvraćajuća vrijednost kazne. On brani svoj stav o vremenu između krivičnog djela i kazne, opozivajući se na asocijativnu teoriju razumijevanja u kojoj su naš pojam uzroka i naknadno opaženih posljedica proizvod svih naših sagledanih emocija koje se formiraju iz opažanja uzroka i same posljedice. Dakle, izbjegavanjem kazni koje su vremenski udaljene od krivičnog djela, u mogućnosti smo ojačati vezu između kriminalnog ponašanja i kazne koja proizlazi iz toga, što, zauzvrat, obeshrabruje kriminalnu aktivnost. Za Beccariu, kada kazna brzo slijedi nakon zločina, tada će dvije ideje "zločina" i "kazne" biti bliže povezane u svijesti osobe. Isto tako, veza između zločina i kazne je jača ako je kazna na neki način povezana sa zločinom. Obzirom na činjenicu da brzina kažnjavanja ima najveći utjecaj na odvraćanje drugih, Beccaria tvrdi da ne postoji validno opravdanje za stroge kazne. S vremenom ćemo se prirodno naviknuti na povećanje težine kazne, i zbog toga startno povećanje težine gubi svoju učinkovitost. Postoje granice koliko muke čovjek može podnijeti, a isto tako koliko ih može nanijeti. [[Datoteka:Beccaria_-_Dei_delitti_e_delle_pene_-_6043967_A.jpg|mini| Cesare Beccaria, ''Dei delitti e delle pene'']] Beccaria se dotiče niza praksi krivičnog pravosuđa, preporučujući mnogobrojne reforme. Naprimjer, on tvrdi da se dvoboj može eliminisati ako su zakoni zaštitili osobu od uvreda časti. Zakoni protiv samoubistva su neučinkoviti i prema tome ih treba potpuno otkloniti, ostavljajući kaznu za samoubistvo Bogu. Lov na glave ne bi trebalo dozvoliti jer podstiče ljude na nemoralni stav i pokazuje slabost vlade države. On tvrdi da zakoni treba da budu precizni u definisanju zločina kako ne bi ostalo prostora za sudije da tumače zakon, već samo proglašavale zakon prekršenim. Kazne treba da budu srazmjerne sa počinjenim krivičnim djelom. Izdaja je najgori zločin jer šteti društvenom ugovoru. Nakon toga slijedi nasilje nad osobom ili njegovom imovinom i na kraju, remećenje javnog reda i mira. Zločini protiv imovine trebaju biti kažnjivi novčanim nadoknadama. Najbolji načini za sprječavanje zločina jeste donošenje jasnih i jednostavnih zakona, nagrađivanje vrlina i poboljšanje obrazovnog sistema. Tri principa poslužile su kao temelj Beccarijinih teorija o krivičnom pravosuđu: slobodna volja, racionalno ponašanje i mogućnost manipulisanja. Prema Beccariji, te većini klasičnih teoretičara – slobodna volja omogućava ljudima da samostalno donose odluke. Beccaria je vjerovao da ljudi imaju racionalan način ponašanja i da ga primjenjuju pri donošenju izbora koji će im pomoći da postignu svoje lično zadovoljstvo i ciljeve. U Beccariinoj interpretaciji, zakon postoji da bi očuvao društveni ugovor i koristio društvu u cjelini. Međutim, budući da ljudi djeluju isključivo iz vlastitog interesa i da su njihovi interesi ponekad u sukobu sa društvenim zakonima, oni čine zločine. Načelo manipulabilnosti odnosi se na predvidljive načine u kojima ljudi djeluju iz racionalnog interesa i samim tim ih se može odvratiti od činjenja zločina ali samo ukoliko kazna nadmašuje korist od zločina, što u toj situaciji zločin predstavlja nelogičan izbor. Principi na koje se Beccaria opozivao bili su: [[razum]], razumijevanje države kao oblika ugovora i princip korisnosti, odnosno najveće sreće za najveći broj. Beccaria je razradio ovaj originalni princip u saradnji sa Pietrom Verrijem i u velikoj meri uticao na [[Jeremy Bentham|Džeremija Benthama]] kako bi ga razvio unutar doktrine utilitarizma . On je otvoreno osudio smrtnu kaznu na dva osnova: # jer država nema pravo da oduzima živote i # jer smrtna kazna nije ni koristan niti neophodan oblik kazne. [[Datoteka:Cesare_Beccaria_statue_Pinacoteca_Brera.jpg|mini| Beccaria statua u Pinakoteci Brera, Milano]] Beccaria je u svojoj knjizi razvio mnoštvo inovativnih i uticajnih principa: * Kazna ima preventivnu (odvraćajuću), a ne retributivnu funkciju. * Kazna treba da bude srazmerna počinjenom zločinu. * Preventivni efekat bi postigla velika verovatnoća kazne, a ne njena težina. * Procedure krivičnih osuda treba da budu javne. * Konačno, da bi bila efikasna, kažnjavanje treba da bude brzo. Također je zagovarao protiv zakona o kontroli oružja, <ref>Beccaria, Cesare. [[wikisource:An Essay on Crimes and Punishments/Chapter XL|"Of Crimes and Punishments."]]</ref> bio je među prvima koji je zagovarao djelotvoran utjecaj obrazovanja na smanjenje kriminala. <ref>{{Cite NIE|wstitle=Beccaria, Cesare Bonesano|year=1905}}</ref> Opozivajući se na zakone o kontroli oružja kao na zakone zasnovane na "lažnim idejama o korisnosti", Beccaria je napisao: ''"Zakoni ove prirode su oni koji zabranjuju nošenje oružja, razoružavajući samo one koji nisu spremni da počine zločin koji zakoni imaju za cilj spriječiti ."'' Dalje je napisao: ''"''[Ovi zakoni] ''sigurno pogoršavaju situaciju žrtava, a napadača boljom, više ohrabruju nego što sprječavaju ubistvo, jer je za napad nenaoružanih potrebno manje hrabrosti nego za napad naoružanih osoba"''. [[Thomas Jefferson|Tomas Džeferson]] je zabilježio ovaj odlomak u svojoj "Legal Commonplace Book ". <ref>{{Cite book|last=Chinard|first=Gilbert|title=The Commonplace Book of Thomas Jefferson: A Repertory of His Ideas on Government|date=1926|publisher=Johns Hopkins Press|location=Baltimore|page=314}}</ref> Obzirom da su Beccarijine ideje bile kritične prema pravnom sistemu koji je bio na snazi u to vrijeme, izazivajući kontroverze, on je odlučio anonimno objaviti esej, iz straha od reakcije vlade. Među njegovim savremenim kritičarima bio je Antonio Silla. Naime, rasprava je bila izuzetno dobro prihvaćena. [[Katarina II, carica Rusije|Katarina Velika]] ga je javno podržala, dok su ga, hiljadama milja daleko, u Sjedinjenim Državama, citirali očevi osnivači Tomas Džeferson i [[John Adams|Džon Adams]]. U trenutku kada je postalo jasno da je vlada odobrila njegov esej, Beccaria ga je ponovo objavio, ali ovaj put nije bilo anonimno. == Kasniji život i uticaj == Sa velikim oklijevanjem, Beccaria je prihvatio poziv u Pariz kako bi upoznao velike mislioce toga vremena. Putovao je sa braćom Verri gdje su ga ''filozofi'' toplo primili. Međutim, hronično stidljivi Beccaria ostavio je loš utisak i otišao nakon svega tri sedmice, te se vratio u Milano svojoj mladoj supruzi Terezi i nikada više nije otišao u inostranstvo. Prekid saradnje sa braćom Verri postao je trajan; nikada nisu mogli shvatiti zašto je Beccaria napustio svoju poziciju na vrhuncu uspjeha. Beccaria je ipak nastavio svojim putem, te je imenovan za nekoliko nominalnih političkih pozicija u Italiji. Beccaria, odvojen od neprocjenjivog doprinosa svojih prijatelja, nije uspio da proizvede još jedan tekst od podjednakog značaja. Izvan Italije je vremenom nastao neosnovan mit da je Beccarijina književna šutnja rezultat austrijskih ograničenja slobode izražavanja u Italiji. Zapravo, sklon periodičnim napadima depresije i mizantropije, sam je utihnuo. Pravni naučnici tog vremena pozdravili su Beccarijina djela i rasprave, a nekoliko evropskih careva u to vrijeme bilo je spremno da ih slijede. Mnoge reforme u krivičnim zakonima glavnih evropskih nacija mogu se naći u raspravi, ali mali broj savremenika se slagalo sa Beccarijiim argumentima protiv smrtne kazne. Čak i kada je Veliko vojvodstvo Toskana ukinulo smrtnu kaznu, prva nacija na svijetu koja je to učinila, idalje je slijedilo Beccarijine misli o nedostatku efikasnosti smrtne kazne, ali ne da država nema pravo da pogubi građane. U anglofonom svijetu, Beccariaine ideje ušle su u spise o kažnjavanju Sir Williama Blackstonea (selektivno), a još više u one Williama Edena i [[Jeremy Bentham|Jeremyja Benthama]] . <ref>{{Cite journal|last=Draper|first=Anthony J.|year=2000|title=Cesare Beccaria's influence on English discussions of punishment, 1764–1789|journal=History of European Ideas|volume=26|issue=3–4|pages=177–99|doi=10.1016/s0191-6599(01)00017-1}}</ref> Novembra 1768. godine, imenovan je za katedru [[Pravo|prava]] i [[Ekonomija|privrede]] na Palatinskom koledžu u Milanu, koja je osnovana u njegovo ime. Predavanja o političkoj ekonomiji, koja se najviše zasnivaju na strogim utilitarnim principima, izrazito se poklapaju sa teorijama Engleske škole ekonomista. Objavljena su u zbirci talijanskih pisaca o političkoj ekonomiji (''Scrittori Classici Italiani di Economia politica'', vol. xi. i xii.). <ref /> Beccaria nije nikada uspio napisati još jedno djelo koje bi odgovaralo ''Dei Delitti e Delle Pene'', ali je napravio razne nedovršene pokušaje za svoga života. Kratka rasprava o književnom stilu je bilo jedino štampanje koje je doživio. Godine 1771. Beccaria postaje član vrhovnog ekonomskog savjeta, a 1791. godine je imenovan u odbor za reformu sudskog zakonika gdje je gdje je bio istaknut njegov vrijedni doprinos. U toku ovog perioda predvodio je niz reformi, kao što su standardizacija težina i mjerenja. <ref>{{cite journal|last1=Lugli|first1=Emanuele|date=2015|title=Cesare Beccaria e la riduzione delle misure lineari a Milano|journal=Nuova Informazione Bibliografica|volume=3|issue=3|pages=597–602|doi=10.1448/80865}}</ref> Umro je u Milanu.<ref /> Uspješan i na polju kriminologije, njegov uticaj tokom života proširio se na oblikovanje prava navedenih u [[Ustav Sjedinjenih Američkih Država|Ustavu SAD]] i u Povelji o pravima. Djelo ''O zločinima i kaznama'' poslužilo je kao koristan vodič osnivačima. Beccariine teorije, kao što su izražene u ''O zločinima i kaznama'', nastavile su igrati veliku ulogu u posljednje vrijeme. Iako su mnoge njegove teorije popularne, neke su još uvijek žestoko kontroverzne, čak i više od dva stoljeća nakon smrti poznatog kriminologa. == Porodica == Beccariin unuk bio je [[Alessandro Manzoni]], poznati italijanski romanopisac i pjesnik koji je, između ostalog, napisao Vjerenicu, jedan od prvih talijanskih historijskih romana, te "''Il cinque maggio"'', pjesmu o Napoleonovoj smrti. == Komemoracije == * Beccaria Township u centralnoj [[Pennsylvania|Pensilvaniji]], Sjedinjene Države, nazvan je po njemu. * Piazza Beccaria, veliki trg u [[Firenca|Firenci]], Italija, također je nazvan po njemu. == Vidi == * Smrtna kazna u Italiji == Izvori == {{Refspisak}} [[Kategorija:Umrli 1794.]] [[Kategorija:Rođeni 1738.]] dqvtuohn7ib2r8apb9g2mfrig0ac2zu 3669698 3669696 2024-11-25T22:39:18Z Cakla 165904 3669698 wikitext text/x-wiki == Cesare Beccaria  == '''Cesare Bonesana di Beccaria, markiz Gualdrasco i Villareggio''' <ref>Maria G. Vitali in: Cesare Beccaria, 1738-1794. Progresso e discorsi di economia politica (Paris, L'Harmattan, 2005, p 9; Philippe Audegean, Introduzione, in Cesare Beccaria, Dei delitti e delle pene, Lione, ENS Editions, 2009, p. 9); Renzo Zorzi, Cesare Beccaria. Dramma della Giustizia, Milano, Mondadori, 1995, p. 53</ref>: (15. marta 1738{{Spaced en dash}}28. novembra 1794.) bio je talijanski [[Kriminologija|kriminolog]], <ref>{{Cite book|last=Fridell|first=Ron|url=https://archive.org/details/capitalpunishmen00ronf/page/88|title=Capital punishment|date=2004|publisher=Benchmark Books|isbn=0761415874|location=New York|page=[https://archive.org/details/capitalpunishmen00ronf/page/88 88]}}</ref> filozof, pravnik, ekonomista i [[političar]]. Smatra jednim od najvećih mislilaca [[Prosvjetiteljstvo|doba Prosvjetiteljstva]]. Naročito je upamćen po svojoj studiji ''O zločinima i kaznama'' iz 1764. godine, koja osuđuje mučenje i [[Smrtna kazna|smrtnu kaznu]], te je bila osnivački rad u oblastima: [[Penologija|penologije]], klasične škole [[Kriminologija|kriminologije]] i [[Krivično pravo|krivičnog prava]]. Beccaria se smatra ocem savremenog [[Krivično pravo|krivičnog prava]], kao i utemeljiteljem krivičnog pravosuđa. <ref>{{Cite book|last=Hostettler|first=John|title=Cesare Beccaria: The Genius of 'On Crimes and Punishments'|date=2011|publisher=Waterside Press|isbn=978-1904380634|location=Hampshire|page=160}}</ref> <ref>{{Cite book|last=Anyangwe|first=Carlson|url=https://books.google.com/books?id=SMjQCgAAQBAJ&q=father+of+modern+criminal+law&pg=PA31|title=Criminal Law: The General Part|date=23 September 2015|publisher=Langaa RPCIG|isbn=9789956762781}}</ref> <ref>{{Cite book|last=Schram|first=Pamela J.|url=https://books.google.com/books?id=G84qDgAAQBAJ&q=cesare+beccaria+father+of+criminal&pg=PA66|title=Introduction to Criminology: Why do They do It?|last2=Tibbetts|first2=Stephen G.|date=13 February 2017|publisher=SAGE Publications|isbn=9781506347554}}</ref> Prema Johnu Bessleru, djela Cesara Beccarije su imala velik uticaj na osnivače [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]].<ref>John D. Bessler, ''The Birth of American Law: An Italian Philosopher and the American Revolution'' (Durham, NC: Carolina Academic Press)</ref> == Rođenje i obrazovanje == Beccaria je rođen u [[Milano|Milanu]] 15. marta 1738. u porodici ''Markeze Gian Beccaria Bonesana'', aristokrate srednjeg statusa iz austrijskog [[Habsburška Monarhija|Habsburškog carstva]].<ref>{{Cite book|last=Hostettler|first=John|title=Cesare Beccaria: The Genius of 'On Crimes and Punishments'|publisher=Waterside Press|year=2011|location=Loddon, UK|page=23|author-link=John Hostettler (author)}}</ref> Beccaria je svoje rano obrazovanje stekao u [[Isusovci|jezuitskom]] koledžu u [[Parma|Parmi]]. Nakon toga je diplomirao [[pravo]] na Univerzitetu u Paviji 1758. godine. U početku je pokazao veliku sklonost prema [[Matematika|matematici]], ali proučavanje [[Charles-Louis de Secondat Montesquieu|Monteskjea]] (1689–1755) preusmjerilo ga je na polje [[Ekonomija|ekonomije]]. Godine 1762. njegova prva publikacija, rasprava o poremećaju valute u milanskim državama, uključivala je također i prijedlog za njegovo pravno liječenje. U svojim dvadesetim godinama života, Beccaria je postao blizak prijatelj sa Pietrom i Alessandrom Verrijem, dvojicom braće koji su sa velikim brojem drugih mladića iz milanske aristokratije osnovali književno društvo pod nazivom "L'Accademia dei pugni" (Akademija pesnica), luckasto ime koje je ismijavalo akademije koje su se razmnožavale u Italiji, a razgovori vođeni u tom društvu često su završavali manjim okršajima. Veliki dio njegove rasprave bio je fokusiran na reformu sistema ''krivičnog pravosuđa''. Preko ove grupe Beccaria se upoznao sa francuskim i britanskim političkim filozofima, kao što su [[Denis Diderot|Didro]], Helvétius, [[Montesquieu]] i [[David Hume|Hume]]. Naročit uticaj na njega imao je Helvecije. == ''O Zločinima i Kaznama'' == [[Datoteka:Dei_delitti_e_delle_pene_1764.jpg|mini| Naslovna stranica originalnog talijanskog izdanja ''Dei delitti e delle pene'']] Cesare Beccaria je najpoznatiji bio po svom već pomenutom djelu o zločinima i kaznama. Godine 1764., uz podršku Pietra Verrija, Beccaria je objavio kratku, ali zato slavnu raspravu o temi same knjige. Neke osnovne informacije i pozadinu priči dali su Pietro, koji je pisao tekst o historiji torture, i Alessandro Verri, službenik zatvora u Milanu koji je iz prve ruke imao iskustvo sa užasnim uslovima koje te zatiču u zatvoru. U ovom eseju, Beccaria je odrazio uvjerenja svojih prijatelja iz grupe ''Il Caffè'' (Kuća za kafu), koji su tražili reformu kroz prosvjetiteljski diskurs. Beccarijina rasprava označila je vrhunac milanskog [[Prosvjetiteljstvo|prosvjetiteljstva]]. U njemu je Beccaria iznio neke od prvih modernih argumenata protiv [[Smrtna kazna|smrtne kazne]]. Njegova rasprava je ujedno i prvo cjelovito [[Penologija|penološko]] djelo, koja zagovara reformu sistema krivičnog prava. Knjiga je bila prvi opsežni rad koji se bavi reformom krivičnog djela i sugeriše da bi krivično pravosuđe trebalo biti u skladu sa racionalnim principima. Knjiga nemilosrdno protestuje protiv torture za dobijanje priznanja od krivca, tajnih optužbi, arbitrarnog diskrecionog ovlašća sudija, nedosljednosti i nejednakosti pri izricanju kazne, korištenja ličnih veza za dobijanje blaže kazne i primjene smrtne kazne za teška, pa čak u nekim slučajevima lakša krivična djela. Nedugo nakon publikacije knjige, djelo je prevedeno na francuski i engleski jezik te je bilo nekoliko izdanja. Izdanja Beccarijinog teksta prate dva različita rasporeda materijala: onaj koji je napravio sam Beccaria i onaj koji je pravio francuski prevodilac André Morellet (1765) koji je nametnuo sistematičniji red. Morellet je smatrao da talijanski tekst zahtjeva pojašnjenje, te je stoga izostavio dijelove, napravio neke dodatke i iznad svega restrukturirao esej pomjeranjem, spajanjem ili razdvajanjem poglavlja.<ref>{{Cite web|url=http://www.bjulibrary.nl/boek/9789462902633/voorwoord|title=Over misdaden en straffen door Cesare Beccaria, (1738–1794) · Bibliotheek · Boom uitgevers den Haag}}</ref> Beccaria otvara svoje djelo opisujući veliku potrebu za reformom u sistemu krivičnog pravosuđa i primjećuje kako je malo studija napisano na sličnu temu. U toku svog rada, Beccaria razvija svoj status pozivajući se na dvije ključne filozofske teorije: društveni ugovor i korisnost. Što se tiče društvenog ugovora, Beccaria tvrdi da je kazna opravdana samo kako bi se odbranio društveni ugovor i da se osigura da će svi biti motivisani da ga se pridržavaju. Što se tiče korisnosti, Beccaria se zalaže za to da odabrani metod kažnjavanja treba biti onaj koji najvećim dijelom služi javnom dobru. Savremeni politički filozofi razlikuju dvije glavne teorije o opravdavanju kazne. Prvo, ''retributivni pristup'' tvrdi da kazna treba da bude jednaka učinjenoj šteti, bilo bukvalno oko za oko, ili figurativno, što dozvoljava alternativne oblike kompenzacije i ostavlja prostor za interpretaciju. Retributivni pristup ima tendenciju da bude osvetnički i orijentisan ka osvetu. ''Utilitaristički pristup'' je onaj koji tvrdi da kazna treba da poveća ukupni omjer sreće u svijetu. Ovo često uključuje kaznu kao sredstvo za mijenjaje i "popravak" kriminalca, onemogućavanje istog da ponovi svoj zločin i odvraćanje drugih od zločina. Beccaria po svemu sudeći zauzima utilitaristički stav. Za Beccariu, svrha kazne jeste stvaranje boljeg društva, a ne osveta. Kazna treba da služi da odvrati druge od činjenja zločina i da spriječi zločinca da ga ponovi. Beccaria tvrdi da bi kazna trebalo da bude blizu krivičnog djela kako bi se maksimizirala odvraćajuća vrijednost kazne. On brani svoj stav o vremenu između krivičnog djela i kazne, opozivajući se na asocijativnu teoriju razumijevanja u kojoj su naš pojam uzroka i naknadno opaženih posljedica proizvod svih naših sagledanih emocija koje se formiraju iz opažanja uzroka i same posljedice. Dakle, izbjegavanjem kazni koje su vremenski udaljene od krivičnog djela, u mogućnosti smo ojačati vezu između kriminalnog ponašanja i kazne koja proizlazi iz toga, što, zauzvrat, obeshrabruje kriminalnu aktivnost. Za Beccariu, kada kazna brzo slijedi nakon zločina, tada će dvije ideje "zločina" i "kazne" biti bliže povezane u svijesti osobe. Isto tako, veza između zločina i kazne je jača ako je kazna na neki način povezana sa zločinom. Obzirom na činjenicu da brzina kažnjavanja ima najveći utjecaj na odvraćanje drugih, Beccaria tvrdi da ne postoji validno opravdanje za stroge kazne. S vremenom ćemo se prirodno naviknuti na povećanje težine kazne, i zbog toga startno povećanje težine gubi svoju učinkovitost. Postoje granice koliko muke čovjek može podnijeti, a isto tako koliko ih može nanijeti. [[Datoteka:Beccaria_-_Dei_delitti_e_delle_pene_-_6043967_A.jpg|mini| Cesare Beccaria, ''Dei delitti e delle pene'']] Beccaria se dotiče niza praksi krivičnog pravosuđa, preporučujući mnogobrojne reforme. Naprimjer, on tvrdi da se dvoboj može eliminisati ako su zakoni zaštitili osobu od uvreda časti. Zakoni protiv samoubistva su neučinkoviti i prema tome ih treba potpuno otkloniti, ostavljajući kaznu za samoubistvo Bogu. Lov na glave ne bi trebalo dozvoliti jer podstiče ljude na nemoralni stav i pokazuje slabost vlade države. On tvrdi da zakoni treba da budu precizni u definisanju zločina kako ne bi ostalo prostora za sudije da tumače zakon, već samo proglašavale zakon prekršenim. Kazne treba da budu srazmjerne sa počinjenim krivičnim djelom. Izdaja je najgori zločin jer šteti društvenom ugovoru. Nakon toga slijedi nasilje nad osobom ili njegovom imovinom i na kraju, remećenje javnog reda i mira. Zločini protiv imovine trebaju biti kažnjivi novčanim nadoknadama. Najbolji načini za sprječavanje zločina jeste donošenje jasnih i jednostavnih zakona, nagrađivanje vrlina i poboljšanje obrazovnog sistema. Tri principa poslužile su kao temelj Beccarijinih teorija o krivičnom pravosuđu: slobodna volja, racionalno ponašanje i mogućnost manipulisanja. Prema Beccariji, te većini klasičnih teoretičara – slobodna volja omogućava ljudima da samostalno donose odluke. Beccaria je vjerovao da ljudi imaju racionalan način ponašanja i da ga primjenjuju pri donošenju izbora koji će im pomoći da postignu svoje lično zadovoljstvo i ciljeve. U Beccariinoj interpretaciji, zakon postoji da bi očuvao društveni ugovor i koristio društvu u cjelini. Međutim, budući da ljudi djeluju isključivo iz vlastitog interesa i da su njihovi interesi ponekad u sukobu sa društvenim zakonima, oni čine zločine. Načelo manipulabilnosti odnosi se na predvidljive načine u kojima ljudi djeluju iz racionalnog interesa i samim tim ih se može odvratiti od činjenja zločina ali samo ukoliko kazna nadmašuje korist od zločina, što u toj situaciji zločin predstavlja nelogičan izbor. Principi na koje se Beccaria opozivao bili su: [[razum]], razumijevanje države kao oblika ugovora i princip korisnosti, odnosno najveće sreće za najveći broj. Beccaria je razradio ovaj originalni princip u saradnji sa Pietrom Verrijem i u velikoj meri uticao na [[Jeremy Bentham|Džeremija Benthama]] kako bi ga razvio unutar doktrine utilitarizma . On je otvoreno osudio smrtnu kaznu na dva osnova: # jer država nema pravo da oduzima živote i # jer smrtna kazna nije ni koristan niti neophodan oblik kazne. [[Datoteka:Cesare_Beccaria_statue_Pinacoteca_Brera.jpg|mini| Beccaria statua u Pinakoteci Brera, Milano]] Beccaria je u svojoj knjizi razvio mnoštvo inovativnih i uticajnih principa: * Kazna ima preventivnu (odvraćajuću), a ne retributivnu funkciju. * Kazna treba da bude srazmerna počinjenom zločinu. * Preventivni efekat bi postigla velika verovatnoća kazne, a ne njena težina. * Procedure krivičnih osuda treba da budu javne. * Konačno, da bi bila efikasna, kažnjavanje treba da bude brzo. Također je zagovarao protiv zakona o kontroli oružja, <ref>Beccaria, Cesare. [[wikisource:An Essay on Crimes and Punishments/Chapter XL|"Of Crimes and Punishments."]]</ref> bio je među prvima koji je zagovarao djelotvoran utjecaj obrazovanja na smanjenje kriminala. <ref>{{Cite NIE|wstitle=Beccaria, Cesare Bonesano|year=1905}}</ref> Opozivajući se na zakone o kontroli oružja kao na zakone zasnovane na "lažnim idejama o korisnosti", Beccaria je napisao: ''"Zakoni ove prirode su oni koji zabranjuju nošenje oružja, razoružavajući samo one koji nisu spremni da počine zločin koji zakoni imaju za cilj spriječiti ."'' Dalje je napisao: ''"''[Ovi zakoni] ''sigurno pogoršavaju situaciju žrtava, a napadača boljom, više ohrabruju nego što sprječavaju ubistvo, jer je za napad nenaoružanih potrebno manje hrabrosti nego za napad naoružanih osoba"''. [[Thomas Jefferson|Tomas Džeferson]] je zabilježio ovaj odlomak u svojoj "Legal Commonplace Book ". <ref>{{Cite book|last=Chinard|first=Gilbert|title=The Commonplace Book of Thomas Jefferson: A Repertory of His Ideas on Government|date=1926|publisher=Johns Hopkins Press|location=Baltimore|page=314}}</ref> Obzirom da su Beccarijine ideje bile kritične prema pravnom sistemu koji je bio na snazi u to vrijeme, izazivajući kontroverze, on je odlučio anonimno objaviti esej, iz straha od reakcije vlade. Među njegovim savremenim kritičarima bio je Antonio Silla. Naime, rasprava je bila izuzetno dobro prihvaćena. [[Katarina II, carica Rusije|Katarina Velika]] ga je javno podržala, dok su ga, hiljadama milja daleko, u Sjedinjenim Državama, citirali očevi osnivači Tomas Džeferson i [[John Adams|Džon Adams]]. U trenutku kada je postalo jasno da je vlada odobrila njegov esej, Beccaria ga je ponovo objavio, ali ovaj put nije bilo anonimno. == Kasniji život i uticaj == Sa velikim oklijevanjem, Beccaria je prihvatio poziv u Pariz kako bi upoznao velike mislioce toga vremena. Putovao je sa braćom Verri gdje su ga ''filozofi'' toplo primili. Međutim, hronično stidljivi Beccaria ostavio je loš utisak i otišao nakon svega tri sedmice, te se vratio u Milano svojoj mladoj supruzi Terezi i nikada više nije otišao u inostranstvo. Prekid saradnje sa braćom Verri postao je trajan; nikada nisu mogli shvatiti zašto je Beccaria napustio svoju poziciju na vrhuncu uspjeha. Beccaria je ipak nastavio svojim putem, te je imenovan za nekoliko nominalnih političkih pozicija u Italiji. Beccaria, odvojen od neprocjenjivog doprinosa svojih prijatelja, nije uspio da proizvede još jedan tekst od podjednakog značaja. Izvan Italije je vremenom nastao neosnovan mit da je Beccarijina književna šutnja rezultat austrijskih ograničenja slobode izražavanja u Italiji. Zapravo, sklon periodičnim napadima depresije i mizantropije, sam je utihnuo. Pravni naučnici tog vremena pozdravili su Beccarijina djela i rasprave, a nekoliko evropskih careva u to vrijeme bilo je spremno da ih slijede. Mnoge reforme u krivičnim zakonima glavnih evropskih nacija mogu se naći u raspravi, ali mali broj savremenika se slagalo sa Beccarijiim argumentima protiv smrtne kazne. Čak i kada je Veliko vojvodstvo Toskana ukinulo smrtnu kaznu, prva nacija na svijetu koja je to učinila, idalje je slijedilo Beccarijine misli o nedostatku efikasnosti smrtne kazne, ali ne da država nema pravo da pogubi građane. U anglofonom svijetu, Beccariaine ideje ušle su u spise o kažnjavanju Sir Williama Blackstonea (selektivno), a još više u one Williama Edena i [[Jeremy Bentham|Jeremyja Benthama]] . <ref>{{Cite journal|last=Draper|first=Anthony J.|year=2000|title=Cesare Beccaria's influence on English discussions of punishment, 1764–1789|journal=History of European Ideas|volume=26|issue=3–4|pages=177–99|doi=10.1016/s0191-6599(01)00017-1}}</ref> Novembra 1768. godine, imenovan je za katedru [[Pravo|prava]] i [[Ekonomija|privrede]] na Palatinskom koledžu u Milanu, koja je osnovana u njegovo ime. Predavanja o političkoj ekonomiji, koja se najviše zasnivaju na strogim utilitarnim principima, izrazito se poklapaju sa teorijama Engleske škole ekonomista. Objavljena su u zbirci talijanskih pisaca o političkoj ekonomiji (''Scrittori Classici Italiani di Economia politica'', vol. xi. i xii.). Beccaria nije nikada uspio napisati još jedno djelo koje bi odgovaralo ''Dei Delitti e Delle Pene'', ali je napravio razne nedovršene pokušaje za svoga života. Kratka rasprava o književnom stilu je bilo jedino štampanje koje je doživio. Godine 1771. Beccaria postaje član vrhovnog ekonomskog savjeta, a 1791. godine je imenovan u odbor za reformu sudskog zakonika gdje je gdje je bio istaknut njegov vrijedni doprinos. U toku ovog perioda predvodio je niz reformi, kao što su standardizacija težina i mjerenja. <ref>{{cite journal|last1=Lugli|first1=Emanuele|date=2015|title=Cesare Beccaria e la riduzione delle misure lineari a Milano|journal=Nuova Informazione Bibliografica|volume=3|issue=3|pages=597–602|doi=10.1448/80865}}</ref> Uspješan i na polju kriminologije, njegov uticaj tokom života proširio se na oblikovanje prava navedenih u [[Ustav Sjedinjenih Američkih Država|Ustavu SAD]] i u Povelji o pravima. Djelo ''O zločinima i kaznama'' poslužilo je kao koristan vodič osnivačima. Beccariine teorije, kao što su izražene u ''O zločinima i kaznama'', nastavile su igrati veliku ulogu u posljednje vrijeme. Iako su mnoge njegove teorije popularne, neke su još uvijek žestoko kontroverzne, čak i više od dva stoljeća nakon smrti poznatog kriminologa. Umro je 28. novembra 1794. u svom rodnom gradu [[Milano|Milanu]], Italija.<ref>{{Cite web|url=https://www.biography.com/scholars-educators/cesare-beccaria|title=Cesare Beccaria|access-date=25 novembar 2024}}</ref> == Porodica == Beccariin unuk bio je [[Alessandro Manzoni]], poznati italijanski romanopisac i pjesnik koji je, između ostalog, napisao Vjerenicu, jedan od prvih talijanskih historijskih romana, te "''Il cinque maggio"'', pjesmu o Napoleonovoj smrti. == Komemoracije == * Beccaria Township u centralnoj [[Pennsylvania|Pensilvaniji]], Sjedinjene Države, nazvan je po njemu. * Piazza Beccaria, veliki trg u [[Firenca|Firenci]], Italija, također je nazvan po njemu. == Vidi == * Smrtna kazna u Italiji == Izvori == {{Refspisak}} [[Kategorija:Umrli 1794.]] [[Kategorija:Rođeni 1738.]] pjdit0kgx79lf1ll6oxnrhik05w107r 3669715 3669698 2024-11-26T04:59:58Z AnToni 2325 3669715 wikitext text/x-wiki '''Cesare Bonesana di Beccaria, markiz Gualdrasco i Villareggio''' <ref>Maria G. Vitali in: Cesare Beccaria, 1738-1794. Progresso e discorsi di economia politica (Paris, L'Harmattan, 2005, p 9; Philippe Audegean, Introduzione, in Cesare Beccaria, Dei delitti e delle pene, Lione, ENS Editions, 2009, p. 9); Renzo Zorzi, Cesare Beccaria. Dramma della Giustizia, Milano, Mondadori, 1995, p. 53</ref>: (15. marta 1738{{Spaced en dash}}28. novembra 1794.) bio je talijanski [[Kriminologija|kriminolog]], <ref>{{Cite book|last=Fridell|first=Ron|url=https://archive.org/details/capitalpunishmen00ronf/page/88|title=Capital punishment|date=2004|publisher=Benchmark Books|isbn=0761415874|location=New York|page=[https://archive.org/details/capitalpunishmen00ronf/page/88 88]}}</ref> filozof, pravnik, ekonomista i [[političar]]. Smatra jednim od najvećih mislilaca [[Prosvjetiteljstvo|doba Prosvjetiteljstva]]. Naročito je upamćen po svojoj studiji ''O zločinima i kaznama'' iz 1764. godine, koja osuđuje mučenje i [[Smrtna kazna|smrtnu kaznu]], te je bila osnivački rad u oblastima: [[Penologija|penologije]], klasične škole [[Kriminologija|kriminologije]] i [[Krivično pravo|krivičnog prava]]. Beccaria se smatra ocem savremenog [[Krivično pravo|krivičnog prava]], kao i utemeljiteljem krivičnog pravosuđa. <ref>{{Cite book|last=Hostettler|first=John|title=Cesare Beccaria: The Genius of 'On Crimes and Punishments'|date=2011|publisher=Waterside Press|isbn=978-1904380634|location=Hampshire|page=160}}</ref> <ref>{{Cite book|last=Anyangwe|first=Carlson|url=https://books.google.com/books?id=SMjQCgAAQBAJ&q=father+of+modern+criminal+law&pg=PA31|title=Criminal Law: The General Part|date=23 September 2015|publisher=Langaa RPCIG|isbn=9789956762781}}</ref> <ref>{{Cite book|last=Schram|first=Pamela J.|url=https://books.google.com/books?id=G84qDgAAQBAJ&q=cesare+beccaria+father+of+criminal&pg=PA66|title=Introduction to Criminology: Why do They do It?|last2=Tibbetts|first2=Stephen G.|date=13 February 2017|publisher=SAGE Publications|isbn=9781506347554}}</ref> Prema Johnu Bessleru, djela Cesara Beccarije su imala velik uticaj na osnivače [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]].<ref>John D. Bessler, ''The Birth of American Law: An Italian Philosopher and the American Revolution'' (Durham, NC: Carolina Academic Press)</ref> == Rođenje i obrazovanje == Beccaria je rođen u [[Milano|Milanu]] 15. marta 1738. u porodici ''Markeze Gian Beccaria Bonesana'', aristokrate srednjeg statusa iz austrijskog [[Habsburška Monarhija|Habsburškog carstva]].<ref>{{Cite book|last=Hostettler|first=John|title=Cesare Beccaria: The Genius of 'On Crimes and Punishments'|publisher=Waterside Press|year=2011|location=Loddon, UK|page=23|author-link=John Hostettler (author)}}</ref> Beccaria je svoje rano obrazovanje stekao u [[Isusovci|jezuitskom]] koledžu u [[Parma|Parmi]]. Nakon toga je diplomirao [[pravo]] na Univerzitetu u Paviji 1758. godine. U početku je pokazao veliku sklonost prema [[Matematika|matematici]], ali proučavanje [[Charles-Louis de Secondat Montesquieu|Monteskjea]] (1689–1755) preusmjerilo ga je na polje [[Ekonomija|ekonomije]]. Godine 1762. njegova prva publikacija, rasprava o poremećaju valute u milanskim državama, uključivala je također i prijedlog za njegovo pravno liječenje. U svojim dvadesetim godinama života, Beccaria je postao blizak prijatelj sa Pietrom i Alessandrom Verrijem, dvojicom braće koji su sa velikim brojem drugih mladića iz milanske aristokratije osnovali književno društvo pod nazivom "L'Accademia dei pugni" (Akademija pesnica), luckasto ime koje je ismijavalo akademije koje su se razmnožavale u Italiji, a razgovori vođeni u tom društvu često su završavali manjim okršajima. Veliki dio njegove rasprave bio je fokusiran na reformu sistema ''krivičnog pravosuđa''. Preko ove grupe Beccaria se upoznao sa francuskim i britanskim političkim filozofima, kao što su [[Denis Diderot|Didro]], Helvétius, [[Montesquieu]] i [[David Hume|Hume]]. Naročit uticaj na njega imao je Helvecije. == ''O Zločinima i Kaznama'' == [[Datoteka:Dei_delitti_e_delle_pene_1764.jpg|mini| Naslovna stranica originalnog talijanskog izdanja ''Dei delitti e delle pene'']] Cesare Beccaria je najpoznatiji bio po svom već pomenutom djelu o zločinima i kaznama. Godine 1764., uz podršku Pietra Verrija, Beccaria je objavio kratku, ali zato slavnu raspravu o temi same knjige. Neke osnovne informacije i pozadinu priči dali su Pietro, koji je pisao tekst o historiji torture, i Alessandro Verri, službenik zatvora u Milanu koji je iz prve ruke imao iskustvo sa užasnim uslovima koje te zatiču u zatvoru. U ovom eseju, Beccaria je odrazio uvjerenja svojih prijatelja iz grupe ''Il Caffè'' (Kuća za kafu), koji su tražili reformu kroz prosvjetiteljski diskurs. Beccarijina rasprava označila je vrhunac milanskog [[Prosvjetiteljstvo|prosvjetiteljstva]]. U njemu je Beccaria iznio neke od prvih modernih argumenata protiv [[Smrtna kazna|smrtne kazne]]. Njegova rasprava je ujedno i prvo cjelovito [[Penologija|penološko]] djelo, koja zagovara reformu sistema krivičnog prava. Knjiga je bila prvi opsežni rad koji se bavi reformom krivičnog djela i sugeriše da bi krivično pravosuđe trebalo biti u skladu sa racionalnim principima. Knjiga nemilosrdno protestuje protiv torture za dobijanje priznanja od krivca, tajnih optužbi, arbitrarnog diskrecionog ovlašća sudija, nedosljednosti i nejednakosti pri izricanju kazne, korištenja ličnih veza za dobijanje blaže kazne i primjene smrtne kazne za teška, pa čak u nekim slučajevima lakša krivična djela. Nedugo nakon publikacije knjige, djelo je prevedeno na francuski i engleski jezik te je bilo nekoliko izdanja. Izdanja Beccarijinog teksta prate dva različita rasporeda materijala: onaj koji je napravio sam Beccaria i onaj koji je pravio francuski prevodilac André Morellet (1765) koji je nametnuo sistematičniji red. Morellet je smatrao da talijanski tekst zahtjeva pojašnjenje, te je stoga izostavio dijelove, napravio neke dodatke i iznad svega restrukturirao esej pomjeranjem, spajanjem ili razdvajanjem poglavlja.<ref>{{Cite web|url=http://www.bjulibrary.nl/boek/9789462902633/voorwoord|title=Over misdaden en straffen door Cesare Beccaria, (1738–1794) · Bibliotheek · Boom uitgevers den Haag}}</ref> Beccaria otvara svoje djelo opisujući veliku potrebu za reformom u sistemu krivičnog pravosuđa i primjećuje kako je malo studija napisano na sličnu temu. U toku svog rada, Beccaria razvija svoj status pozivajući se na dvije ključne filozofske teorije: društveni ugovor i korisnost. Što se tiče društvenog ugovora, Beccaria tvrdi da je kazna opravdana samo kako bi se odbranio društveni ugovor i da se osigura da će svi biti motivisani da ga se pridržavaju. Što se tiče korisnosti, Beccaria se zalaže za to da odabrani metod kažnjavanja treba biti onaj koji najvećim dijelom služi javnom dobru. Savremeni politički filozofi razlikuju dvije glavne teorije o opravdavanju kazne. Prvo, ''retributivni pristup'' tvrdi da kazna treba da bude jednaka učinjenoj šteti, bilo bukvalno oko za oko, ili figurativno, što dozvoljava alternativne oblike kompenzacije i ostavlja prostor za interpretaciju. Retributivni pristup ima tendenciju da bude osvetnički i orijentisan ka osvetu. ''Utilitaristički pristup'' je onaj koji tvrdi da kazna treba da poveća ukupni omjer sreće u svijetu. Ovo često uključuje kaznu kao sredstvo za mijenjaje i "popravak" kriminalca, onemogućavanje istog da ponovi svoj zločin i odvraćanje drugih od zločina. Beccaria po svemu sudeći zauzima utilitaristički stav. Za Beccariu, svrha kazne jeste stvaranje boljeg društva, a ne osveta. Kazna treba da služi da odvrati druge od činjenja zločina i da spriječi zločinca da ga ponovi. Beccaria tvrdi da bi kazna trebalo da bude blizu krivičnog djela kako bi se maksimizirala odvraćajuća vrijednost kazne. On brani svoj stav o vremenu između krivičnog djela i kazne, opozivajući se na asocijativnu teoriju razumijevanja u kojoj su naš pojam uzroka i naknadno opaženih posljedica proizvod svih naših sagledanih emocija koje se formiraju iz opažanja uzroka i same posljedice. Dakle, izbjegavanjem kazni koje su vremenski udaljene od krivičnog djela, u mogućnosti smo ojačati vezu između kriminalnog ponašanja i kazne koja proizlazi iz toga, što, zauzvrat, obeshrabruje kriminalnu aktivnost. Za Beccariu, kada kazna brzo slijedi nakon zločina, tada će dvije ideje "zločina" i "kazne" biti bliže povezane u svijesti osobe. Isto tako, veza između zločina i kazne je jača ako je kazna na neki način povezana sa zločinom. Obzirom na činjenicu da brzina kažnjavanja ima najveći utjecaj na odvraćanje drugih, Beccaria tvrdi da ne postoji validno opravdanje za stroge kazne. S vremenom ćemo se prirodno naviknuti na povećanje težine kazne, i zbog toga startno povećanje težine gubi svoju učinkovitost. Postoje granice koliko muke čovjek može podnijeti, a isto tako koliko ih može nanijeti. [[Datoteka:Beccaria_-_Dei_delitti_e_delle_pene_-_6043967_A.jpg|mini| Cesare Beccaria, ''Dei delitti e delle pene'']] Beccaria se dotiče niza praksi krivičnog pravosuđa, preporučujući mnogobrojne reforme. Naprimjer, on tvrdi da se dvoboj može eliminisati ako su zakoni zaštitili osobu od uvreda časti. Zakoni protiv samoubistva su neučinkoviti i prema tome ih treba potpuno otkloniti, ostavljajući kaznu za samoubistvo Bogu. Lov na glave ne bi trebalo dozvoliti jer podstiče ljude na nemoralni stav i pokazuje slabost vlade države. On tvrdi da zakoni treba da budu precizni u definisanju zločina kako ne bi ostalo prostora za sudije da tumače zakon, već samo proglašavale zakon prekršenim. Kazne treba da budu srazmjerne sa počinjenim krivičnim djelom. Izdaja je najgori zločin jer šteti društvenom ugovoru. Nakon toga slijedi nasilje nad osobom ili njegovom imovinom i na kraju, remećenje javnog reda i mira. Zločini protiv imovine trebaju biti kažnjivi novčanim nadoknadama. Najbolji načini za sprječavanje zločina jeste donošenje jasnih i jednostavnih zakona, nagrađivanje vrlina i poboljšanje obrazovnog sistema. Tri principa poslužile su kao temelj Beccarijinih teorija o krivičnom pravosuđu: slobodna volja, racionalno ponašanje i mogućnost manipulisanja. Prema Beccariji, te većini klasičnih teoretičara – slobodna volja omogućava ljudima da samostalno donose odluke. Beccaria je vjerovao da ljudi imaju racionalan način ponašanja i da ga primjenjuju pri donošenju izbora koji će im pomoći da postignu svoje lično zadovoljstvo i ciljeve. U Beccariinoj interpretaciji, zakon postoji da bi očuvao društveni ugovor i koristio društvu u cjelini. Međutim, budući da ljudi djeluju isključivo iz vlastitog interesa i da su njihovi interesi ponekad u sukobu sa društvenim zakonima, oni čine zločine. Načelo manipulabilnosti odnosi se na predvidljive načine u kojima ljudi djeluju iz racionalnog interesa i samim tim ih se može odvratiti od činjenja zločina ali samo ukoliko kazna nadmašuje korist od zločina, što u toj situaciji zločin predstavlja nelogičan izbor. Principi na koje se Beccaria opozivao bili su: [[razum]], razumijevanje države kao oblika ugovora i princip korisnosti, odnosno najveće sreće za najveći broj. Beccaria je razradio ovaj originalni princip u saradnji sa Pietrom Verrijem i u velikoj meri uticao na [[Jeremy Bentham|Džeremija Benthama]] kako bi ga razvio unutar doktrine utilitarizma . On je otvoreno osudio smrtnu kaznu na dva osnova: # jer država nema pravo da oduzima živote i # jer smrtna kazna nije ni koristan niti neophodan oblik kazne. [[Datoteka:Cesare_Beccaria_statue_Pinacoteca_Brera.jpg|mini| Beccaria statua u Pinakoteci Brera, Milano]] Beccaria je u svojoj knjizi razvio mnoštvo inovativnih i uticajnih principa: * Kazna ima preventivnu (odvraćajuću), a ne retributivnu funkciju. * Kazna treba da bude srazmerna počinjenom zločinu. * Preventivni efekat bi postigla velika verovatnoća kazne, a ne njena težina. * Procedure krivičnih osuda treba da budu javne. * Konačno, da bi bila efikasna, kažnjavanje treba da bude brzo. Također je zagovarao protiv zakona o kontroli oružja, <ref>Beccaria, Cesare. [[wikisource:An Essay on Crimes and Punishments/Chapter XL|"Of Crimes and Punishments."]]</ref> bio je među prvima koji je zagovarao djelotvoran utjecaj obrazovanja na smanjenje kriminala. <ref>{{Cite NIE|wstitle=Beccaria, Cesare Bonesano|year=1905}}</ref> Opozivajući se na zakone o kontroli oružja kao na zakone zasnovane na "lažnim idejama o korisnosti", Beccaria je napisao: ''"Zakoni ove prirode su oni koji zabranjuju nošenje oružja, razoružavajući samo one koji nisu spremni da počine zločin koji zakoni imaju za cilj spriječiti ."'' Dalje je napisao: ''"''[Ovi zakoni] ''sigurno pogoršavaju situaciju žrtava, a napadača boljom, više ohrabruju nego što sprječavaju ubistvo, jer je za napad nenaoružanih potrebno manje hrabrosti nego za napad naoružanih osoba"''. [[Thomas Jefferson|Tomas Džeferson]] je zabilježio ovaj odlomak u svojoj "Legal Commonplace Book ". <ref>{{Cite book|last=Chinard|first=Gilbert|title=The Commonplace Book of Thomas Jefferson: A Repertory of His Ideas on Government|date=1926|publisher=Johns Hopkins Press|location=Baltimore|page=314}}</ref> Obzirom da su Beccarijine ideje bile kritične prema pravnom sistemu koji je bio na snazi u to vrijeme, izazivajući kontroverze, on je odlučio anonimno objaviti esej, iz straha od reakcije vlade. Među njegovim savremenim kritičarima bio je Antonio Silla. Naime, rasprava je bila izuzetno dobro prihvaćena. [[Katarina II, carica Rusije|Katarina Velika]] ga je javno podržala, dok su ga, hiljadama milja daleko, u Sjedinjenim Državama, citirali očevi osnivači Tomas Džeferson i [[John Adams|Džon Adams]]. U trenutku kada je postalo jasno da je vlada odobrila njegov esej, Beccaria ga je ponovo objavio, ali ovaj put nije bilo anonimno. == Kasniji život i uticaj == Sa velikim oklijevanjem, Beccaria je prihvatio poziv u Pariz kako bi upoznao velike mislioce toga vremena. Putovao je sa braćom Verri gdje su ga ''filozofi'' toplo primili. Međutim, hronično stidljivi Beccaria ostavio je loš utisak i otišao nakon svega tri sedmice, te se vratio u Milano svojoj mladoj supruzi Terezi i nikada više nije otišao u inostranstvo. Prekid saradnje sa braćom Verri postao je trajan; nikada nisu mogli shvatiti zašto je Beccaria napustio svoju poziciju na vrhuncu uspjeha. Beccaria je ipak nastavio svojim putem, te je imenovan za nekoliko nominalnih političkih pozicija u Italiji. Beccaria, odvojen od neprocjenjivog doprinosa svojih prijatelja, nije uspio da proizvede još jedan tekst od podjednakog značaja. Izvan Italije je vremenom nastao neosnovan mit da je Beccarijina književna šutnja rezultat austrijskih ograničenja slobode izražavanja u Italiji. Zapravo, sklon periodičnim napadima depresije i mizantropije, sam je utihnuo. Pravni naučnici tog vremena pozdravili su Beccarijina djela i rasprave, a nekoliko evropskih careva u to vrijeme bilo je spremno da ih slijede. Mnoge reforme u krivičnim zakonima glavnih evropskih nacija mogu se naći u raspravi, ali mali broj savremenika se slagalo sa Beccarijiim argumentima protiv smrtne kazne. Čak i kada je Veliko vojvodstvo Toskana ukinulo smrtnu kaznu, prva nacija na svijetu koja je to učinila, idalje je slijedilo Beccarijine misli o nedostatku efikasnosti smrtne kazne, ali ne da država nema pravo da pogubi građane. U anglofonom svijetu, Beccariaine ideje ušle su u spise o kažnjavanju Sir Williama Blackstonea (selektivno), a još više u one Williama Edena i [[Jeremy Bentham|Jeremyja Benthama]] . <ref>{{Cite journal|last=Draper|first=Anthony J.|year=2000|title=Cesare Beccaria's influence on English discussions of punishment, 1764–1789|journal=History of European Ideas|volume=26|issue=3–4|pages=177–99|doi=10.1016/s0191-6599(01)00017-1}}</ref> Novembra 1768. godine, imenovan je za katedru [[Pravo|prava]] i [[Ekonomija|privrede]] na Palatinskom koledžu u Milanu, koja je osnovana u njegovo ime. Predavanja o političkoj ekonomiji, koja se najviše zasnivaju na strogim utilitarnim principima, izrazito se poklapaju sa teorijama Engleske škole ekonomista. Objavljena su u zbirci talijanskih pisaca o političkoj ekonomiji (''Scrittori Classici Italiani di Economia politica'', vol. xi. i xii.). Beccaria nije nikada uspio napisati još jedno djelo koje bi odgovaralo ''Dei Delitti e Delle Pene'', ali je napravio razne nedovršene pokušaje za svoga života. Kratka rasprava o književnom stilu je bilo jedino štampanje koje je doživio. Godine 1771. Beccaria postaje član vrhovnog ekonomskog savjeta, a 1791. godine je imenovan u odbor za reformu sudskog zakonika gdje je gdje je bio istaknut njegov vrijedni doprinos. U toku ovog perioda predvodio je niz reformi, kao što su standardizacija težina i mjerenja. <ref>{{cite journal|last1=Lugli|first1=Emanuele|date=2015|title=Cesare Beccaria e la riduzione delle misure lineari a Milano|journal=Nuova Informazione Bibliografica|volume=3|issue=3|pages=597–602|doi=10.1448/80865}}</ref> Uspješan i na polju kriminologije, njegov uticaj tokom života proširio se na oblikovanje prava navedenih u [[Ustav Sjedinjenih Američkih Država|Ustavu SAD]] i u Povelji o pravima. Djelo ''O zločinima i kaznama'' poslužilo je kao koristan vodič osnivačima. Beccariine teorije, kao što su izražene u ''O zločinima i kaznama'', nastavile su igrati veliku ulogu u posljednje vrijeme. Iako su mnoge njegove teorije popularne, neke su još uvijek žestoko kontroverzne, čak i više od dva stoljeća nakon smrti poznatog kriminologa. Umro je 28. novembra 1794. u svom rodnom gradu [[Milano|Milanu]], Italija.<ref>{{Cite web|url=https://www.biography.com/scholars-educators/cesare-beccaria|title=Cesare Beccaria|access-date=25 novembar 2024}}</ref> == Porodica == Beccariin unuk bio je [[Alessandro Manzoni]], poznati italijanski romanopisac i pjesnik koji je, između ostalog, napisao Vjerenicu, jedan od prvih talijanskih historijskih romana, te "''Il cinque maggio"'', pjesmu o Napoleonovoj smrti. == Komemoracije == * Beccaria Township u centralnoj [[Pennsylvania|Pensilvaniji]], Sjedinjene Države, nazvan je po njemu. * Piazza Beccaria, veliki trg u [[Firenca|Firenci]], Italija, također je nazvan po njemu. == Vidi == * Smrtna kazna u Italiji == Izvori == {{Refspisak}} [[Kategorija:Umrli 1794.]] [[Kategorija:Rođeni 1738.]] f8ngyms7rsb4qw9534chftew41m28ux 3669716 3669715 2024-11-26T05:00:20Z AnToni 2325 AnToni premjestio je stranicu [[Ćesare Beccaria]] na [[Cesare Beccaria]] bez ostavljanja preusmjerenja 3669715 wikitext text/x-wiki '''Cesare Bonesana di Beccaria, markiz Gualdrasco i Villareggio''' <ref>Maria G. Vitali in: Cesare Beccaria, 1738-1794. Progresso e discorsi di economia politica (Paris, L'Harmattan, 2005, p 9; Philippe Audegean, Introduzione, in Cesare Beccaria, Dei delitti e delle pene, Lione, ENS Editions, 2009, p. 9); Renzo Zorzi, Cesare Beccaria. Dramma della Giustizia, Milano, Mondadori, 1995, p. 53</ref>: (15. marta 1738{{Spaced en dash}}28. novembra 1794.) bio je talijanski [[Kriminologija|kriminolog]], <ref>{{Cite book|last=Fridell|first=Ron|url=https://archive.org/details/capitalpunishmen00ronf/page/88|title=Capital punishment|date=2004|publisher=Benchmark Books|isbn=0761415874|location=New York|page=[https://archive.org/details/capitalpunishmen00ronf/page/88 88]}}</ref> filozof, pravnik, ekonomista i [[političar]]. Smatra jednim od najvećih mislilaca [[Prosvjetiteljstvo|doba Prosvjetiteljstva]]. Naročito je upamćen po svojoj studiji ''O zločinima i kaznama'' iz 1764. godine, koja osuđuje mučenje i [[Smrtna kazna|smrtnu kaznu]], te je bila osnivački rad u oblastima: [[Penologija|penologije]], klasične škole [[Kriminologija|kriminologije]] i [[Krivično pravo|krivičnog prava]]. Beccaria se smatra ocem savremenog [[Krivično pravo|krivičnog prava]], kao i utemeljiteljem krivičnog pravosuđa. <ref>{{Cite book|last=Hostettler|first=John|title=Cesare Beccaria: The Genius of 'On Crimes and Punishments'|date=2011|publisher=Waterside Press|isbn=978-1904380634|location=Hampshire|page=160}}</ref> <ref>{{Cite book|last=Anyangwe|first=Carlson|url=https://books.google.com/books?id=SMjQCgAAQBAJ&q=father+of+modern+criminal+law&pg=PA31|title=Criminal Law: The General Part|date=23 September 2015|publisher=Langaa RPCIG|isbn=9789956762781}}</ref> <ref>{{Cite book|last=Schram|first=Pamela J.|url=https://books.google.com/books?id=G84qDgAAQBAJ&q=cesare+beccaria+father+of+criminal&pg=PA66|title=Introduction to Criminology: Why do They do It?|last2=Tibbetts|first2=Stephen G.|date=13 February 2017|publisher=SAGE Publications|isbn=9781506347554}}</ref> Prema Johnu Bessleru, djela Cesara Beccarije su imala velik uticaj na osnivače [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]].<ref>John D. Bessler, ''The Birth of American Law: An Italian Philosopher and the American Revolution'' (Durham, NC: Carolina Academic Press)</ref> == Rođenje i obrazovanje == Beccaria je rođen u [[Milano|Milanu]] 15. marta 1738. u porodici ''Markeze Gian Beccaria Bonesana'', aristokrate srednjeg statusa iz austrijskog [[Habsburška Monarhija|Habsburškog carstva]].<ref>{{Cite book|last=Hostettler|first=John|title=Cesare Beccaria: The Genius of 'On Crimes and Punishments'|publisher=Waterside Press|year=2011|location=Loddon, UK|page=23|author-link=John Hostettler (author)}}</ref> Beccaria je svoje rano obrazovanje stekao u [[Isusovci|jezuitskom]] koledžu u [[Parma|Parmi]]. Nakon toga je diplomirao [[pravo]] na Univerzitetu u Paviji 1758. godine. U početku je pokazao veliku sklonost prema [[Matematika|matematici]], ali proučavanje [[Charles-Louis de Secondat Montesquieu|Monteskjea]] (1689–1755) preusmjerilo ga je na polje [[Ekonomija|ekonomije]]. Godine 1762. njegova prva publikacija, rasprava o poremećaju valute u milanskim državama, uključivala je također i prijedlog za njegovo pravno liječenje. U svojim dvadesetim godinama života, Beccaria je postao blizak prijatelj sa Pietrom i Alessandrom Verrijem, dvojicom braće koji su sa velikim brojem drugih mladića iz milanske aristokratije osnovali književno društvo pod nazivom "L'Accademia dei pugni" (Akademija pesnica), luckasto ime koje je ismijavalo akademije koje su se razmnožavale u Italiji, a razgovori vođeni u tom društvu često su završavali manjim okršajima. Veliki dio njegove rasprave bio je fokusiran na reformu sistema ''krivičnog pravosuđa''. Preko ove grupe Beccaria se upoznao sa francuskim i britanskim političkim filozofima, kao što su [[Denis Diderot|Didro]], Helvétius, [[Montesquieu]] i [[David Hume|Hume]]. Naročit uticaj na njega imao je Helvecije. == ''O Zločinima i Kaznama'' == [[Datoteka:Dei_delitti_e_delle_pene_1764.jpg|mini| Naslovna stranica originalnog talijanskog izdanja ''Dei delitti e delle pene'']] Cesare Beccaria je najpoznatiji bio po svom već pomenutom djelu o zločinima i kaznama. Godine 1764., uz podršku Pietra Verrija, Beccaria je objavio kratku, ali zato slavnu raspravu o temi same knjige. Neke osnovne informacije i pozadinu priči dali su Pietro, koji je pisao tekst o historiji torture, i Alessandro Verri, službenik zatvora u Milanu koji je iz prve ruke imao iskustvo sa užasnim uslovima koje te zatiču u zatvoru. U ovom eseju, Beccaria je odrazio uvjerenja svojih prijatelja iz grupe ''Il Caffè'' (Kuća za kafu), koji su tražili reformu kroz prosvjetiteljski diskurs. Beccarijina rasprava označila je vrhunac milanskog [[Prosvjetiteljstvo|prosvjetiteljstva]]. U njemu je Beccaria iznio neke od prvih modernih argumenata protiv [[Smrtna kazna|smrtne kazne]]. Njegova rasprava je ujedno i prvo cjelovito [[Penologija|penološko]] djelo, koja zagovara reformu sistema krivičnog prava. Knjiga je bila prvi opsežni rad koji se bavi reformom krivičnog djela i sugeriše da bi krivično pravosuđe trebalo biti u skladu sa racionalnim principima. Knjiga nemilosrdno protestuje protiv torture za dobijanje priznanja od krivca, tajnih optužbi, arbitrarnog diskrecionog ovlašća sudija, nedosljednosti i nejednakosti pri izricanju kazne, korištenja ličnih veza za dobijanje blaže kazne i primjene smrtne kazne za teška, pa čak u nekim slučajevima lakša krivična djela. Nedugo nakon publikacije knjige, djelo je prevedeno na francuski i engleski jezik te je bilo nekoliko izdanja. Izdanja Beccarijinog teksta prate dva različita rasporeda materijala: onaj koji je napravio sam Beccaria i onaj koji je pravio francuski prevodilac André Morellet (1765) koji je nametnuo sistematičniji red. Morellet je smatrao da talijanski tekst zahtjeva pojašnjenje, te je stoga izostavio dijelove, napravio neke dodatke i iznad svega restrukturirao esej pomjeranjem, spajanjem ili razdvajanjem poglavlja.<ref>{{Cite web|url=http://www.bjulibrary.nl/boek/9789462902633/voorwoord|title=Over misdaden en straffen door Cesare Beccaria, (1738–1794) · Bibliotheek · Boom uitgevers den Haag}}</ref> Beccaria otvara svoje djelo opisujući veliku potrebu za reformom u sistemu krivičnog pravosuđa i primjećuje kako je malo studija napisano na sličnu temu. U toku svog rada, Beccaria razvija svoj status pozivajući se na dvije ključne filozofske teorije: društveni ugovor i korisnost. Što se tiče društvenog ugovora, Beccaria tvrdi da je kazna opravdana samo kako bi se odbranio društveni ugovor i da se osigura da će svi biti motivisani da ga se pridržavaju. Što se tiče korisnosti, Beccaria se zalaže za to da odabrani metod kažnjavanja treba biti onaj koji najvećim dijelom služi javnom dobru. Savremeni politički filozofi razlikuju dvije glavne teorije o opravdavanju kazne. Prvo, ''retributivni pristup'' tvrdi da kazna treba da bude jednaka učinjenoj šteti, bilo bukvalno oko za oko, ili figurativno, što dozvoljava alternativne oblike kompenzacije i ostavlja prostor za interpretaciju. Retributivni pristup ima tendenciju da bude osvetnički i orijentisan ka osvetu. ''Utilitaristički pristup'' je onaj koji tvrdi da kazna treba da poveća ukupni omjer sreće u svijetu. Ovo često uključuje kaznu kao sredstvo za mijenjaje i "popravak" kriminalca, onemogućavanje istog da ponovi svoj zločin i odvraćanje drugih od zločina. Beccaria po svemu sudeći zauzima utilitaristički stav. Za Beccariu, svrha kazne jeste stvaranje boljeg društva, a ne osveta. Kazna treba da služi da odvrati druge od činjenja zločina i da spriječi zločinca da ga ponovi. Beccaria tvrdi da bi kazna trebalo da bude blizu krivičnog djela kako bi se maksimizirala odvraćajuća vrijednost kazne. On brani svoj stav o vremenu između krivičnog djela i kazne, opozivajući se na asocijativnu teoriju razumijevanja u kojoj su naš pojam uzroka i naknadno opaženih posljedica proizvod svih naših sagledanih emocija koje se formiraju iz opažanja uzroka i same posljedice. Dakle, izbjegavanjem kazni koje su vremenski udaljene od krivičnog djela, u mogućnosti smo ojačati vezu između kriminalnog ponašanja i kazne koja proizlazi iz toga, što, zauzvrat, obeshrabruje kriminalnu aktivnost. Za Beccariu, kada kazna brzo slijedi nakon zločina, tada će dvije ideje "zločina" i "kazne" biti bliže povezane u svijesti osobe. Isto tako, veza između zločina i kazne je jača ako je kazna na neki način povezana sa zločinom. Obzirom na činjenicu da brzina kažnjavanja ima najveći utjecaj na odvraćanje drugih, Beccaria tvrdi da ne postoji validno opravdanje za stroge kazne. S vremenom ćemo se prirodno naviknuti na povećanje težine kazne, i zbog toga startno povećanje težine gubi svoju učinkovitost. Postoje granice koliko muke čovjek može podnijeti, a isto tako koliko ih može nanijeti. [[Datoteka:Beccaria_-_Dei_delitti_e_delle_pene_-_6043967_A.jpg|mini| Cesare Beccaria, ''Dei delitti e delle pene'']] Beccaria se dotiče niza praksi krivičnog pravosuđa, preporučujući mnogobrojne reforme. Naprimjer, on tvrdi da se dvoboj može eliminisati ako su zakoni zaštitili osobu od uvreda časti. Zakoni protiv samoubistva su neučinkoviti i prema tome ih treba potpuno otkloniti, ostavljajući kaznu za samoubistvo Bogu. Lov na glave ne bi trebalo dozvoliti jer podstiče ljude na nemoralni stav i pokazuje slabost vlade države. On tvrdi da zakoni treba da budu precizni u definisanju zločina kako ne bi ostalo prostora za sudije da tumače zakon, već samo proglašavale zakon prekršenim. Kazne treba da budu srazmjerne sa počinjenim krivičnim djelom. Izdaja je najgori zločin jer šteti društvenom ugovoru. Nakon toga slijedi nasilje nad osobom ili njegovom imovinom i na kraju, remećenje javnog reda i mira. Zločini protiv imovine trebaju biti kažnjivi novčanim nadoknadama. Najbolji načini za sprječavanje zločina jeste donošenje jasnih i jednostavnih zakona, nagrađivanje vrlina i poboljšanje obrazovnog sistema. Tri principa poslužile su kao temelj Beccarijinih teorija o krivičnom pravosuđu: slobodna volja, racionalno ponašanje i mogućnost manipulisanja. Prema Beccariji, te većini klasičnih teoretičara – slobodna volja omogućava ljudima da samostalno donose odluke. Beccaria je vjerovao da ljudi imaju racionalan način ponašanja i da ga primjenjuju pri donošenju izbora koji će im pomoći da postignu svoje lično zadovoljstvo i ciljeve. U Beccariinoj interpretaciji, zakon postoji da bi očuvao društveni ugovor i koristio društvu u cjelini. Međutim, budući da ljudi djeluju isključivo iz vlastitog interesa i da su njihovi interesi ponekad u sukobu sa društvenim zakonima, oni čine zločine. Načelo manipulabilnosti odnosi se na predvidljive načine u kojima ljudi djeluju iz racionalnog interesa i samim tim ih se može odvratiti od činjenja zločina ali samo ukoliko kazna nadmašuje korist od zločina, što u toj situaciji zločin predstavlja nelogičan izbor. Principi na koje se Beccaria opozivao bili su: [[razum]], razumijevanje države kao oblika ugovora i princip korisnosti, odnosno najveće sreće za najveći broj. Beccaria je razradio ovaj originalni princip u saradnji sa Pietrom Verrijem i u velikoj meri uticao na [[Jeremy Bentham|Džeremija Benthama]] kako bi ga razvio unutar doktrine utilitarizma . On je otvoreno osudio smrtnu kaznu na dva osnova: # jer država nema pravo da oduzima živote i # jer smrtna kazna nije ni koristan niti neophodan oblik kazne. [[Datoteka:Cesare_Beccaria_statue_Pinacoteca_Brera.jpg|mini| Beccaria statua u Pinakoteci Brera, Milano]] Beccaria je u svojoj knjizi razvio mnoštvo inovativnih i uticajnih principa: * Kazna ima preventivnu (odvraćajuću), a ne retributivnu funkciju. * Kazna treba da bude srazmerna počinjenom zločinu. * Preventivni efekat bi postigla velika verovatnoća kazne, a ne njena težina. * Procedure krivičnih osuda treba da budu javne. * Konačno, da bi bila efikasna, kažnjavanje treba da bude brzo. Također je zagovarao protiv zakona o kontroli oružja, <ref>Beccaria, Cesare. [[wikisource:An Essay on Crimes and Punishments/Chapter XL|"Of Crimes and Punishments."]]</ref> bio je među prvima koji je zagovarao djelotvoran utjecaj obrazovanja na smanjenje kriminala. <ref>{{Cite NIE|wstitle=Beccaria, Cesare Bonesano|year=1905}}</ref> Opozivajući se na zakone o kontroli oružja kao na zakone zasnovane na "lažnim idejama o korisnosti", Beccaria je napisao: ''"Zakoni ove prirode su oni koji zabranjuju nošenje oružja, razoružavajući samo one koji nisu spremni da počine zločin koji zakoni imaju za cilj spriječiti ."'' Dalje je napisao: ''"''[Ovi zakoni] ''sigurno pogoršavaju situaciju žrtava, a napadača boljom, više ohrabruju nego što sprječavaju ubistvo, jer je za napad nenaoružanih potrebno manje hrabrosti nego za napad naoružanih osoba"''. [[Thomas Jefferson|Tomas Džeferson]] je zabilježio ovaj odlomak u svojoj "Legal Commonplace Book ". <ref>{{Cite book|last=Chinard|first=Gilbert|title=The Commonplace Book of Thomas Jefferson: A Repertory of His Ideas on Government|date=1926|publisher=Johns Hopkins Press|location=Baltimore|page=314}}</ref> Obzirom da su Beccarijine ideje bile kritične prema pravnom sistemu koji je bio na snazi u to vrijeme, izazivajući kontroverze, on je odlučio anonimno objaviti esej, iz straha od reakcije vlade. Među njegovim savremenim kritičarima bio je Antonio Silla. Naime, rasprava je bila izuzetno dobro prihvaćena. [[Katarina II, carica Rusije|Katarina Velika]] ga je javno podržala, dok su ga, hiljadama milja daleko, u Sjedinjenim Državama, citirali očevi osnivači Tomas Džeferson i [[John Adams|Džon Adams]]. U trenutku kada je postalo jasno da je vlada odobrila njegov esej, Beccaria ga je ponovo objavio, ali ovaj put nije bilo anonimno. == Kasniji život i uticaj == Sa velikim oklijevanjem, Beccaria je prihvatio poziv u Pariz kako bi upoznao velike mislioce toga vremena. Putovao je sa braćom Verri gdje su ga ''filozofi'' toplo primili. Međutim, hronično stidljivi Beccaria ostavio je loš utisak i otišao nakon svega tri sedmice, te se vratio u Milano svojoj mladoj supruzi Terezi i nikada više nije otišao u inostranstvo. Prekid saradnje sa braćom Verri postao je trajan; nikada nisu mogli shvatiti zašto je Beccaria napustio svoju poziciju na vrhuncu uspjeha. Beccaria je ipak nastavio svojim putem, te je imenovan za nekoliko nominalnih političkih pozicija u Italiji. Beccaria, odvojen od neprocjenjivog doprinosa svojih prijatelja, nije uspio da proizvede još jedan tekst od podjednakog značaja. Izvan Italije je vremenom nastao neosnovan mit da je Beccarijina književna šutnja rezultat austrijskih ograničenja slobode izražavanja u Italiji. Zapravo, sklon periodičnim napadima depresije i mizantropije, sam je utihnuo. Pravni naučnici tog vremena pozdravili su Beccarijina djela i rasprave, a nekoliko evropskih careva u to vrijeme bilo je spremno da ih slijede. Mnoge reforme u krivičnim zakonima glavnih evropskih nacija mogu se naći u raspravi, ali mali broj savremenika se slagalo sa Beccarijiim argumentima protiv smrtne kazne. Čak i kada je Veliko vojvodstvo Toskana ukinulo smrtnu kaznu, prva nacija na svijetu koja je to učinila, idalje je slijedilo Beccarijine misli o nedostatku efikasnosti smrtne kazne, ali ne da država nema pravo da pogubi građane. U anglofonom svijetu, Beccariaine ideje ušle su u spise o kažnjavanju Sir Williama Blackstonea (selektivno), a još više u one Williama Edena i [[Jeremy Bentham|Jeremyja Benthama]] . <ref>{{Cite journal|last=Draper|first=Anthony J.|year=2000|title=Cesare Beccaria's influence on English discussions of punishment, 1764–1789|journal=History of European Ideas|volume=26|issue=3–4|pages=177–99|doi=10.1016/s0191-6599(01)00017-1}}</ref> Novembra 1768. godine, imenovan je za katedru [[Pravo|prava]] i [[Ekonomija|privrede]] na Palatinskom koledžu u Milanu, koja je osnovana u njegovo ime. Predavanja o političkoj ekonomiji, koja se najviše zasnivaju na strogim utilitarnim principima, izrazito se poklapaju sa teorijama Engleske škole ekonomista. Objavljena su u zbirci talijanskih pisaca o političkoj ekonomiji (''Scrittori Classici Italiani di Economia politica'', vol. xi. i xii.). Beccaria nije nikada uspio napisati još jedno djelo koje bi odgovaralo ''Dei Delitti e Delle Pene'', ali je napravio razne nedovršene pokušaje za svoga života. Kratka rasprava o književnom stilu je bilo jedino štampanje koje je doživio. Godine 1771. Beccaria postaje član vrhovnog ekonomskog savjeta, a 1791. godine je imenovan u odbor za reformu sudskog zakonika gdje je gdje je bio istaknut njegov vrijedni doprinos. U toku ovog perioda predvodio je niz reformi, kao što su standardizacija težina i mjerenja. <ref>{{cite journal|last1=Lugli|first1=Emanuele|date=2015|title=Cesare Beccaria e la riduzione delle misure lineari a Milano|journal=Nuova Informazione Bibliografica|volume=3|issue=3|pages=597–602|doi=10.1448/80865}}</ref> Uspješan i na polju kriminologije, njegov uticaj tokom života proširio se na oblikovanje prava navedenih u [[Ustav Sjedinjenih Američkih Država|Ustavu SAD]] i u Povelji o pravima. Djelo ''O zločinima i kaznama'' poslužilo je kao koristan vodič osnivačima. Beccariine teorije, kao što su izražene u ''O zločinima i kaznama'', nastavile su igrati veliku ulogu u posljednje vrijeme. Iako su mnoge njegove teorije popularne, neke su još uvijek žestoko kontroverzne, čak i više od dva stoljeća nakon smrti poznatog kriminologa. Umro je 28. novembra 1794. u svom rodnom gradu [[Milano|Milanu]], Italija.<ref>{{Cite web|url=https://www.biography.com/scholars-educators/cesare-beccaria|title=Cesare Beccaria|access-date=25 novembar 2024}}</ref> == Porodica == Beccariin unuk bio je [[Alessandro Manzoni]], poznati italijanski romanopisac i pjesnik koji je, između ostalog, napisao Vjerenicu, jedan od prvih talijanskih historijskih romana, te "''Il cinque maggio"'', pjesmu o Napoleonovoj smrti. == Komemoracije == * Beccaria Township u centralnoj [[Pennsylvania|Pensilvaniji]], Sjedinjene Države, nazvan je po njemu. * Piazza Beccaria, veliki trg u [[Firenca|Firenci]], Italija, također je nazvan po njemu. == Vidi == * Smrtna kazna u Italiji == Izvori == {{Refspisak}} [[Kategorija:Umrli 1794.]] [[Kategorija:Rođeni 1738.]] f8ngyms7rsb4qw9534chftew41m28ux Jahja Sinvar 0 514828 3669731 2024-11-26T07:20:29Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Infokutija politički vođa | ime = Jahja Sinvar | slika = | redoslijed = Lider [[Hamas]]a u [[Pojas Gaze|Pojasu Gaze]] | vrijeme_na_vlasti = 13. februar 2017.<ref>{{cite web |title=Israeli occupation's threats against Hamas officials reflect political impasse |url=https://hamas.ps/en/post/4287/Israeli-occupation-s-threats-against-Hamas-officials-reflect-political-impasse |publisher=[[Hamas]] |access-date=27 February 2023 |d... 3669731 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Jahja Sinvar | slika = | redoslijed = Lider [[Hamas]]a u [[Pojas Gaze|Pojasu Gaze]] | vrijeme_na_vlasti = 13. februar 2017.<ref>{{cite web |title=Israeli occupation's threats against Hamas officials reflect political impasse |url=https://hamas.ps/en/post/4287/Israeli-occupation-s-threats-against-Hamas-officials-reflect-political-impasse |publisher=[[Hamas]] |access-date=27 February 2023 |date=25 September 2022 |archive-date=27 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230227020201/https://hamas.ps/en/post/4287/Israeli-occupation-s-threats-against-Hamas-officials-reflect-political-impasse |url-status=live}}</ref> – 16. oktobar 2024. | prethodnik = [[Ismail Hanijeh]] | nasljednik = [[Muhamed Sinvar]] | vrijeme_na_vlasti2 = | prethodnik2 = | nasljednik2 = | vrijeme_na_vlasti3 = | prethodnik3 = | nasljednik3 = | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1962|10|29}} | mjesto_rođenja = [[Izbjeglički kamp Kan Junis]], [[Pojas Gaze]] | datum_smrti ={{Datum smrti i godine|2024|10|16|1962|10|29}} | mjesto_smrti = | puno_ime = | nacionalnost = Palestinac | etnicitet = | politička_stranka = [[Hamas]] | supruga = Samar Muhamed Abu Zamar | djeca = 3 | obrazovanje = | vjera = | potpis = }} Jahja Ibrahim Hasan Sinvar ({{Jez-ar|يحيى إبراهيم حسن السنوار}} 29. oktobra 1962.) bio je palestinski političar koji je bio predsjedavajući Hamasovog političkog biroa od augusta 2024,<ref name="Al Jazeera 2024-08-06">{{Cite news |title=Hamas names Yahya Sinwar as new leader after Ismail Haniyeh's killing |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/8/6/hamas-names-yahya-sinwar-as-new-leader-after-ismail-haniyehs-killing |access-date=6 August 2024 |work=[[Al Jazeera English]] |language=en |archive-date=6 August 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240806181830/https://www.aljazeera.com/news/2024/8/6/hamas-names-yahya-sinwar-as-new-leader-after-ismail-haniyehs-killing |url-status=live }}</ref> i vođa [[Hamas]]a u [[Pojas Gaze|pojasu Gaze]] od februara 2017. do smrti u oktobru 2024, naslijedivši [[Ismail Hanijeh|Ismaila Hanijeha]] u obje uloge.<ref name="Beaumont">{{Cite news|last=Beaumont |first=Peter |title=Hamas elects hardliner Yahya Sinwar as its Gaza Strip chief |date=13 February 2017 |newspaper=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/world/2017/feb/13/hamas-elects-hardliner-yahya-sinwar-as-its-gaza-strip-chief |archive-url=https://web.archive.org/web/20170213150750/https://www.theguardian.com/world/2017/feb/13/hamas-elects-hardliner-yahya-sinwar-as-its-gaza-strip-chief |archive-date=13 February 2017 |url-status=live}}</ref><ref name="Balousha">{{Cite news|last1=Balousha |first1=Hazam |last2=Booth |first2=William |date=13 February 2017 |title=Hamas names hard-liner as its new political leader in Gaza |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/hamas-names-hard-liner-as-its-new-political-leader-in-gaza-/2017/02/13/b4e31518-f1f6-11e6-9fb1-2d8f3fc9c0ed_story.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215201209/https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/hamas-names-hard-liner-as-its-new-political-leader-in-gaza-/2017/02/13/b4e31518-f1f6-11e6-9fb1-2d8f3fc9c0ed_story.html |archive-date=15 February 2017 |url-status=live}}</ref> Rođen je u [[Izbjeglički kamp Kan Junis|izbjegličkom kampu Kan Junis]] u Gazi koju su okupirali Egipćani 1962. u porodici koja je protjerana ili pobjegla iz Majdal Askalana (Aškelon) tokom [[Arapsko-izraelski rat 1948.|arapsko-izraelskog rata 1948]].<ref>{{Cite web |date=28 January 2024|title=Yahya Sinwar |url=https://www.britannica.com/biography/Yahya-Sunwar |access-date=1 February 2024|website=Britannica |language=en |archive-date=28 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240128125507/https://www.britannica.com/biography/Yahya-Sunwar |url-status=live }}</ref> Završio je studije na [[Islamski univerzitet u Gazi|Islamskom univerzitetu u Gazi]], gdje je diplomirao arapske studije.<ref>{{Cite news |date=21 November 2023 |title=Who is the Hamas leader in Gaza, Yahya Sinwar? |url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-67473719 |access-date=1 February 2024 |work=[[BBC News]] |language=en-GB |archive-date=9 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240109101602/https://www.bbc.com/news/world-middle-east-67473719 |url-status=live }}</ref> Godine 1989. Sinvar je u Izraelu osuđen na četiri doživotne kazne zatvora zbog orkestriranja otmice i ubistva dva izraelska vojnika i četvorice Palestinaca za koje je smatrao da su kolaboracionisti. Proveo je 22 godine u zatvoru do puštanja na slobodu među 1.026 drugih u razmjeni zarobljenika 2011. za izraelskog vojnika [[Gilad Šalit|Gilada Šalita]].<ref name="Beaumont" /> Tokom svog boravka u zatvoru, Sinvar je nastavio da koordinira vojne aktivnosti Hamasa.<ref name="Becker">{{Cite news |last1=Becker |first1=Jo |last2=Sella |first2=Adam |date=26 May 2024 |title=The Hamas Chief and the Israeli Who Saved His Life |url=https://www.nytimes.com/2024/05/26/world/middleeast/hamas-sinwar-israel-doctor-prison-swap.html |access-date=27 May 2024 |work=[[The New York Times]] |language=en-US |issn=0362-4331 |archive-date=27 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240527131142/https://www.nytimes.com/2024/05/26/world/middleeast/hamas-sinwar-israel-doctor-prison-swap.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |date=21 June 2024 |title=Repaying a debt with blood: Israeli doctor saved Sinwar, nephew killed on Oct. 7 |url=https://www.jpost.com/israel-hamas-war/article-807178 |access-date=17 October 2024 |work=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> Sinvar je bio jedan od suosnivača sigurnosnog aparata Hamasa.<ref name="US State Dept 2015-09-08">{{Cite web |title=Terrorist Designations of Yahya Sinwar, Rawhi Mushtaha, and Muhammed Deif |publisher=[[United States Department of State]] |date=8 September 2015 |url=https://2009-2017.state.gov/r/pa/Prs/ps/2015/09/246686.htm |access-date=27 May 2019 |archive-date=21 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170121124014/https://2009-2017.state.gov/r/pa/Prs/ps/2015/09/246686.htm |url-status=live }}</ref><ref> *{{cite news|title=The Palestinians try to reconcile|url=https://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21730026-latest-effort-likely-fail-palestinians-try-reconcile|newspaper=[[The Economist]]|date=5 October 2017|access-date=10 October 2017|archive-date=7 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180507041529/https://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21730026-latest-effort-likely-fail-palestinians-try-reconcile|url-status=live}} *{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2023/12/07/middleeast/yahya-sinwar-profile-intl/index.html|title=Who is Yahya Sinwar, the Hamas leader Israel has called a 'dead man walking'|date=7 December 2023|work=[[CNN]]|first1=Ivana|last1=Kottasová|first2=David|last2=Shortell|access-date=28 March 2024|archive-date=7 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240407153608/https://edition.cnn.com/2023/12/07/middleeast/yahya-sinwar-profile-intl/index.html|url-status=live}} *{{cite news |last1=Morris |first1=Loveday |last2=Balousha |first2=Hazem |date=11 December 2023 |title=Who is Hamas leader Yehiya Sinwar: From enforcer to Oct. 7 mastermind |url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/12/11/hamas-leader-yahya-sinwar-israel-war/ |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20231211182744/https://www.washingtonpost.com/world/2023/12/11/hamas-leader-yahya-sinwar-israel-war/ |archive-date=11 December 2023 |access-date=27 March 2024 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref> Godine 2017, izabran je za vođu Hamasa u Gazi i tvrdio je da će sljedeće godine nastaviti 'mirni, narodni otpor', podržavajući [[Protesti na granici u Gazi (2018–2019)|proteste na granici u Gazi 2018-2019]],<ref name="Economist 2018-05-26">{{cite news|title=The leader of Hamas in Gaza is the most influential man in Palestine|newspaper=The Economist|date=26 May 2018|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2018/05/26/the-leader-of-hamas-in-gaza-is-the-most-influential-man-in-palestine|access-date=9 July 2018|archive-date=15 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231015102002/https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2018/05/26/the-leader-of-hamas-in-gaza-is-the-most-influential-man-in-palestine|url-status=live}}</ref> iako se također navodi da je bio posvećen uništenju [[Izrael]]a<ref name="Mackenzie">{{Cite news |title=Hamas leader Sinwar killed by Israeli troops in Gaza, Netanyahu says war will go on |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/16-dead-israeli-strike-lebanese-municipality-building-2024-10-16/}}</ref><ref name="wapo">{{Cite news |title=Who was Hamas leader Yahya Sinwar? From enforcer to architect of Oct. 7. |work=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/12/11/hamas-leader-yahya-sinwar-israel-war/}}</ref> i kaže se da je vojnu konfrontaciju vidio kao jedini put ka "oslobađanju Palestine", rekavši da će se ovo postići "silom, a ne pregovorima".<ref name="Nakhoul">{{Cite news |title=Yahya Sinwar, the Hamas leader committed to eradicating Israel |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/yahya-sinwar-hamas-leader-committed-eradicating-israel-is-dead-2024-10-17/ }}</ref> Također je razvio jake veze sa [[Iran]]om.<ref name="Said">{{Cite news |last1=Said |first1=Summer |last2=Jones |first2=Rory |date=7 August 2024 |title=Sinwar Power Grab Cements Hamas-Iran Ties |url=https://www.wsj.com/world/middle-east/yahya-sinwar-leadership-hamas-iran-ties-68f2d4ba |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref><ref name="Economist 2024-08-06">{{Cite news |date=6 August 2024 |title=Hamas's pick of Yahya Sinwar as leader makes a ceasefire less likely |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2024/08/06/hamass-pick-of-yahya-sinwar-as-leader-makes-a-ceasefire-less-likely |access-date=10 August 2024 |newspaper=[[The Economist]] |issn=0013-0613}}</ref><ref name="Abualouf">{{Cite news |date=8 August 2024 |first=Rushdi |last=Abualouf |title=Behind the scenes as Hamas chose its new leader |url=https://www.bbc.com/news/articles/clyl3yg7wzzo |access-date=9 August 2024 |work=BBC News |language=en-GB}}</ref> Nakon što je ponovo izabran za vođu Hamasa 2021, te iste godine preživio je pokušaj atentata od strane Izraela. On se naširoko smatra glavnim umom iza [[Napad Hamasa na Izrael 7. oktobra 2023|napada Hamasa na Izrael 7. oktobra 2023]].<ref name="Vasilyeva">{{Cite news |last=Vasilyeva |first=Nataliya |date=20 November 2023 |title=Mastermind behind Hamas attacks personally handling hostage negotiations |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/11/20/mastermind-hamas-attacks-handling-hostage-negotiations/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240407102918/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/11/20/mastermind-hamas-attacks-handling-hostage-negotiations/ |archive-date=7 April 2024 |access-date=13 April 2024 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref><ref name="Estrin">{{Cite news |last=Estrin |first=Daniel |date=3 December 2023 |title=The shadowy Hamas leader behind the war against Israel |url=https://www.npr.org/2023/12/03/1216138367/hamas-gaza-leader-yahya-sinwar |work=[[NPR]] |access-date=13 April 2024 |archive-date=12 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240412202425/https://www.npr.org/2023/12/03/1216138367/hamas-gaza-leader-yahya-sinwar |url-status=live }}</ref> nakon kojeg je uslijedio [[Rat Izrael-Hamas|rat Izrael-Hamas]] koji se prelio na druge dijelove [[Bliski istok|Bliskog istoka]].<ref>{{Cite news |last1=Kingsley |first1=Patrick |last2=Barnes |first2=Julian E. |last3=Rasgon |first3=Adam |date=12 May 2024 |title=Yahya Sinwar Helped Start the War in Gaza. Now He's Key to Its Endgame. |url=https://www.nytimes.com/2024/05/12/world/middleeast/gaza-war-hamas-yahya-sinwar.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240513103321/https://www.nytimes.com/2024/05/12/world/middleeast/gaza-war-hamas-yahya-sinwar.html |archive-date=13 May 2024 |access-date=13 May 2024 |work=[[The New York Times]] |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite news |last1=Peled |first1=Anat |last2=Lieber |first2=Dov |last3=Keller-Lynn |first3=Carrie |last4=Said |first4=Summer |date=2024-10-18 |title=After a Yearlong Hunt, Sinwar's Killing Came Down to Chance |url=https://www.wsj.com/world/middle-east/how-israeli-military-killed-sinwar-26bf1149?mod=hp_lead_pos7 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref><ref name="Nakhoul" /> [[Hamas]] i [[El-Kasam|Brigada Izuddin el-Kasam]] proglašene su [[Teroristička organizacija|terorističkim organizacijama]] od strane [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Država]], [[Evropska unija|Evropske unije]] i drugih zemalja, a u septembru 2015, Sjedinjene Države su ga posebno proglasili teroristom.<ref name="US State Dept 2015-09-08" /> U maju 2024, Karim Khan, tužilac [[Međunarodni krivični sud|Međunarodnog krivičnog suda]], najavio je svoju namjeru da podnese zahtjev za izdavanje naloga za hapšenje Sinvara zbog [[ratni zločin|ratnih zločina]] i [[Zločini protiv čovječnosti|zločina protiv čovječnosti]], u sklopu istrage MKS-a u Palestini.<ref name="Kottasová">{{Cite news |last=Kottasová |first=Ivana |date=20 May 2024 |title=EXCLUSIVE: ICC seeks arrest warrants against Sinwar and Netanyahu for war crimes over October 7 attack and Gaza war |url=https://www.cnn.com/2024/05/20/middleeast/icc-israel-hamas-arrest-warrant-war-crimes-intl/index.html |access-date=20 May 2024 |work=[[CNN]] |language=en |archive-date=20 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240520113208/https://www.cnn.com/2024/05/20/middleeast/icc-israel-hamas-arrest-warrant-war-crimes-intl/index.html |url-status=live }}</ref> Sinar je ubijen 16. oktobra 2024. tokom vatrenog obračuna sa izraelskom vojskom.<ref name="Hubbard">{{Cite news |last=Hubbard |first=Ben |date=17 October 2024 |title=Yahya Sinwar, Leader of Hamas in Gaza, Is Dead |url=https://www.nytimes.com/2024/10/17/world/middleeast/yahya-sinwar-dead.html |access-date=17 October 2024 |work=The New York Times |language=en}}</ref> == Reference == {{Refspisak|2}} {{Normativna kontrola}} {{DEFAULTSORT:Sinvar, Jahja}} [[Kategorija:Rođeni 1962.]] [[Kategorija:Umrli 2024.]] [[Kategorija:Biografije, Pojas Gaze]] [[Kategorija:Zapovjednici Hamasa]] f7wld432ym3q79eeu14x9bumwusti8c 3669732 3669731 2024-11-26T07:20:51Z Panasko 146730 3669732 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Jahja Sinvar | slika = Yahya Sinwar portrait 3x4.jpg | redoslijed = Lider [[Hamas]]a u [[Pojas Gaze|Pojasu Gaze]] | vrijeme_na_vlasti = 13. februar 2017.<ref>{{cite web |title=Israeli occupation's threats against Hamas officials reflect political impasse |url=https://hamas.ps/en/post/4287/Israeli-occupation-s-threats-against-Hamas-officials-reflect-political-impasse |publisher=[[Hamas]] |access-date=27 February 2023 |date=25 September 2022 |archive-date=27 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230227020201/https://hamas.ps/en/post/4287/Israeli-occupation-s-threats-against-Hamas-officials-reflect-political-impasse |url-status=live}}</ref> – 16. oktobar 2024. | prethodnik = [[Ismail Hanijeh]] | nasljednik = [[Muhamed Sinvar]] | vrijeme_na_vlasti2 = | prethodnik2 = | nasljednik2 = | vrijeme_na_vlasti3 = | prethodnik3 = | nasljednik3 = | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1962|10|29}} | mjesto_rođenja = [[Izbjeglički kamp Kan Junis]], [[Pojas Gaze]] | datum_smrti ={{Datum smrti i godine|2024|10|16|1962|10|29}} | mjesto_smrti = | puno_ime = | nacionalnost = Palestinac | etnicitet = | politička_stranka = [[Hamas]] | supruga = Samar Muhamed Abu Zamar | djeca = 3 | obrazovanje = | vjera = | potpis = }} Jahja Ibrahim Hasan Sinvar ({{Jez-ar|يحيى إبراهيم حسن السنوار}} 29. oktobra 1962.) bio je palestinski političar koji je bio predsjedavajući Hamasovog političkog biroa od augusta 2024,<ref name="Al Jazeera 2024-08-06">{{Cite news |title=Hamas names Yahya Sinwar as new leader after Ismail Haniyeh's killing |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/8/6/hamas-names-yahya-sinwar-as-new-leader-after-ismail-haniyehs-killing |access-date=6 August 2024 |work=[[Al Jazeera English]] |language=en |archive-date=6 August 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240806181830/https://www.aljazeera.com/news/2024/8/6/hamas-names-yahya-sinwar-as-new-leader-after-ismail-haniyehs-killing |url-status=live }}</ref> i vođa [[Hamas]]a u [[Pojas Gaze|pojasu Gaze]] od februara 2017. do smrti u oktobru 2024, naslijedivši [[Ismail Hanijeh|Ismaila Hanijeha]] u obje uloge.<ref name="Beaumont">{{Cite news|last=Beaumont |first=Peter |title=Hamas elects hardliner Yahya Sinwar as its Gaza Strip chief |date=13 February 2017 |newspaper=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/world/2017/feb/13/hamas-elects-hardliner-yahya-sinwar-as-its-gaza-strip-chief |archive-url=https://web.archive.org/web/20170213150750/https://www.theguardian.com/world/2017/feb/13/hamas-elects-hardliner-yahya-sinwar-as-its-gaza-strip-chief |archive-date=13 February 2017 |url-status=live}}</ref><ref name="Balousha">{{Cite news|last1=Balousha |first1=Hazam |last2=Booth |first2=William |date=13 February 2017 |title=Hamas names hard-liner as its new political leader in Gaza |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/hamas-names-hard-liner-as-its-new-political-leader-in-gaza-/2017/02/13/b4e31518-f1f6-11e6-9fb1-2d8f3fc9c0ed_story.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215201209/https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/hamas-names-hard-liner-as-its-new-political-leader-in-gaza-/2017/02/13/b4e31518-f1f6-11e6-9fb1-2d8f3fc9c0ed_story.html |archive-date=15 February 2017 |url-status=live}}</ref> Rođen je u [[Izbjeglički kamp Kan Junis|izbjegličkom kampu Kan Junis]] u Gazi koju su okupirali Egipćani 1962. u porodici koja je protjerana ili pobjegla iz Majdal Askalana (Aškelon) tokom [[Arapsko-izraelski rat 1948.|arapsko-izraelskog rata 1948]].<ref>{{Cite web |date=28 January 2024|title=Yahya Sinwar |url=https://www.britannica.com/biography/Yahya-Sunwar |access-date=1 February 2024|website=Britannica |language=en |archive-date=28 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240128125507/https://www.britannica.com/biography/Yahya-Sunwar |url-status=live }}</ref> Završio je studije na [[Islamski univerzitet u Gazi|Islamskom univerzitetu u Gazi]], gdje je diplomirao arapske studije.<ref>{{Cite news |date=21 November 2023 |title=Who is the Hamas leader in Gaza, Yahya Sinwar? |url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-67473719 |access-date=1 February 2024 |work=[[BBC News]] |language=en-GB |archive-date=9 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240109101602/https://www.bbc.com/news/world-middle-east-67473719 |url-status=live }}</ref> Godine 1989. Sinvar je u Izraelu osuđen na četiri doživotne kazne zatvora zbog orkestriranja otmice i ubistva dva izraelska vojnika i četvorice Palestinaca za koje je smatrao da su kolaboracionisti. Proveo je 22 godine u zatvoru do puštanja na slobodu među 1.026 drugih u razmjeni zarobljenika 2011. za izraelskog vojnika [[Gilad Šalit|Gilada Šalita]].<ref name="Beaumont" /> Tokom svog boravka u zatvoru, Sinvar je nastavio da koordinira vojne aktivnosti Hamasa.<ref name="Becker">{{Cite news |last1=Becker |first1=Jo |last2=Sella |first2=Adam |date=26 May 2024 |title=The Hamas Chief and the Israeli Who Saved His Life |url=https://www.nytimes.com/2024/05/26/world/middleeast/hamas-sinwar-israel-doctor-prison-swap.html |access-date=27 May 2024 |work=[[The New York Times]] |language=en-US |issn=0362-4331 |archive-date=27 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240527131142/https://www.nytimes.com/2024/05/26/world/middleeast/hamas-sinwar-israel-doctor-prison-swap.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |date=21 June 2024 |title=Repaying a debt with blood: Israeli doctor saved Sinwar, nephew killed on Oct. 7 |url=https://www.jpost.com/israel-hamas-war/article-807178 |access-date=17 October 2024 |work=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> Sinvar je bio jedan od suosnivača sigurnosnog aparata Hamasa.<ref name="US State Dept 2015-09-08">{{Cite web |title=Terrorist Designations of Yahya Sinwar, Rawhi Mushtaha, and Muhammed Deif |publisher=[[United States Department of State]] |date=8 September 2015 |url=https://2009-2017.state.gov/r/pa/Prs/ps/2015/09/246686.htm |access-date=27 May 2019 |archive-date=21 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170121124014/https://2009-2017.state.gov/r/pa/Prs/ps/2015/09/246686.htm |url-status=live }}</ref><ref> *{{cite news|title=The Palestinians try to reconcile|url=https://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21730026-latest-effort-likely-fail-palestinians-try-reconcile|newspaper=[[The Economist]]|date=5 October 2017|access-date=10 October 2017|archive-date=7 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180507041529/https://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21730026-latest-effort-likely-fail-palestinians-try-reconcile|url-status=live}} *{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2023/12/07/middleeast/yahya-sinwar-profile-intl/index.html|title=Who is Yahya Sinwar, the Hamas leader Israel has called a 'dead man walking'|date=7 December 2023|work=[[CNN]]|first1=Ivana|last1=Kottasová|first2=David|last2=Shortell|access-date=28 March 2024|archive-date=7 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240407153608/https://edition.cnn.com/2023/12/07/middleeast/yahya-sinwar-profile-intl/index.html|url-status=live}} *{{cite news |last1=Morris |first1=Loveday |last2=Balousha |first2=Hazem |date=11 December 2023 |title=Who is Hamas leader Yehiya Sinwar: From enforcer to Oct. 7 mastermind |url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/12/11/hamas-leader-yahya-sinwar-israel-war/ |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20231211182744/https://www.washingtonpost.com/world/2023/12/11/hamas-leader-yahya-sinwar-israel-war/ |archive-date=11 December 2023 |access-date=27 March 2024 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref> Godine 2017, izabran je za vođu Hamasa u Gazi i tvrdio je da će sljedeće godine nastaviti 'mirni, narodni otpor', podržavajući [[Protesti na granici u Gazi (2018–2019)|proteste na granici u Gazi 2018-2019]],<ref name="Economist 2018-05-26">{{cite news|title=The leader of Hamas in Gaza is the most influential man in Palestine|newspaper=The Economist|date=26 May 2018|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2018/05/26/the-leader-of-hamas-in-gaza-is-the-most-influential-man-in-palestine|access-date=9 July 2018|archive-date=15 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231015102002/https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2018/05/26/the-leader-of-hamas-in-gaza-is-the-most-influential-man-in-palestine|url-status=live}}</ref> iako se također navodi da je bio posvećen uništenju [[Izrael]]a<ref name="Mackenzie">{{Cite news |title=Hamas leader Sinwar killed by Israeli troops in Gaza, Netanyahu says war will go on |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/16-dead-israeli-strike-lebanese-municipality-building-2024-10-16/}}</ref><ref name="wapo">{{Cite news |title=Who was Hamas leader Yahya Sinwar? From enforcer to architect of Oct. 7. |work=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/12/11/hamas-leader-yahya-sinwar-israel-war/}}</ref> i kaže se da je vojnu konfrontaciju vidio kao jedini put ka "oslobađanju Palestine", rekavši da će se ovo postići "silom, a ne pregovorima".<ref name="Nakhoul">{{Cite news |title=Yahya Sinwar, the Hamas leader committed to eradicating Israel |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/yahya-sinwar-hamas-leader-committed-eradicating-israel-is-dead-2024-10-17/ }}</ref> Također je razvio jake veze sa [[Iran]]om.<ref name="Said">{{Cite news |last1=Said |first1=Summer |last2=Jones |first2=Rory |date=7 August 2024 |title=Sinwar Power Grab Cements Hamas-Iran Ties |url=https://www.wsj.com/world/middle-east/yahya-sinwar-leadership-hamas-iran-ties-68f2d4ba |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref><ref name="Economist 2024-08-06">{{Cite news |date=6 August 2024 |title=Hamas's pick of Yahya Sinwar as leader makes a ceasefire less likely |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2024/08/06/hamass-pick-of-yahya-sinwar-as-leader-makes-a-ceasefire-less-likely |access-date=10 August 2024 |newspaper=[[The Economist]] |issn=0013-0613}}</ref><ref name="Abualouf">{{Cite news |date=8 August 2024 |first=Rushdi |last=Abualouf |title=Behind the scenes as Hamas chose its new leader |url=https://www.bbc.com/news/articles/clyl3yg7wzzo |access-date=9 August 2024 |work=BBC News |language=en-GB}}</ref> Nakon što je ponovo izabran za vođu Hamasa 2021, te iste godine preživio je pokušaj atentata od strane Izraela. On se naširoko smatra glavnim umom iza [[Napad Hamasa na Izrael 7. oktobra 2023|napada Hamasa na Izrael 7. oktobra 2023]].<ref name="Vasilyeva">{{Cite news |last=Vasilyeva |first=Nataliya |date=20 November 2023 |title=Mastermind behind Hamas attacks personally handling hostage negotiations |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/11/20/mastermind-hamas-attacks-handling-hostage-negotiations/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240407102918/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/11/20/mastermind-hamas-attacks-handling-hostage-negotiations/ |archive-date=7 April 2024 |access-date=13 April 2024 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref><ref name="Estrin">{{Cite news |last=Estrin |first=Daniel |date=3 December 2023 |title=The shadowy Hamas leader behind the war against Israel |url=https://www.npr.org/2023/12/03/1216138367/hamas-gaza-leader-yahya-sinwar |work=[[NPR]] |access-date=13 April 2024 |archive-date=12 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240412202425/https://www.npr.org/2023/12/03/1216138367/hamas-gaza-leader-yahya-sinwar |url-status=live }}</ref> nakon kojeg je uslijedio [[Rat Izrael-Hamas|rat Izrael-Hamas]] koji se prelio na druge dijelove [[Bliski istok|Bliskog istoka]].<ref>{{Cite news |last1=Kingsley |first1=Patrick |last2=Barnes |first2=Julian E. |last3=Rasgon |first3=Adam |date=12 May 2024 |title=Yahya Sinwar Helped Start the War in Gaza. Now He's Key to Its Endgame. |url=https://www.nytimes.com/2024/05/12/world/middleeast/gaza-war-hamas-yahya-sinwar.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240513103321/https://www.nytimes.com/2024/05/12/world/middleeast/gaza-war-hamas-yahya-sinwar.html |archive-date=13 May 2024 |access-date=13 May 2024 |work=[[The New York Times]] |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite news |last1=Peled |first1=Anat |last2=Lieber |first2=Dov |last3=Keller-Lynn |first3=Carrie |last4=Said |first4=Summer |date=2024-10-18 |title=After a Yearlong Hunt, Sinwar's Killing Came Down to Chance |url=https://www.wsj.com/world/middle-east/how-israeli-military-killed-sinwar-26bf1149?mod=hp_lead_pos7 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref><ref name="Nakhoul" /> [[Hamas]] i [[El-Kasam|Brigada Izuddin el-Kasam]] proglašene su [[Teroristička organizacija|terorističkim organizacijama]] od strane [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Država]], [[Evropska unija|Evropske unije]] i drugih zemalja, a u septembru 2015, Sjedinjene Države su ga posebno proglasili teroristom.<ref name="US State Dept 2015-09-08" /> U maju 2024, Karim Khan, tužilac [[Međunarodni krivični sud|Međunarodnog krivičnog suda]], najavio je svoju namjeru da podnese zahtjev za izdavanje naloga za hapšenje Sinvara zbog [[ratni zločin|ratnih zločina]] i [[Zločini protiv čovječnosti|zločina protiv čovječnosti]], u sklopu istrage MKS-a u Palestini.<ref name="Kottasová">{{Cite news |last=Kottasová |first=Ivana |date=20 May 2024 |title=EXCLUSIVE: ICC seeks arrest warrants against Sinwar and Netanyahu for war crimes over October 7 attack and Gaza war |url=https://www.cnn.com/2024/05/20/middleeast/icc-israel-hamas-arrest-warrant-war-crimes-intl/index.html |access-date=20 May 2024 |work=[[CNN]] |language=en |archive-date=20 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240520113208/https://www.cnn.com/2024/05/20/middleeast/icc-israel-hamas-arrest-warrant-war-crimes-intl/index.html |url-status=live }}</ref> Sinar je ubijen 16. oktobra 2024. tokom vatrenog obračuna sa izraelskom vojskom.<ref name="Hubbard">{{Cite news |last=Hubbard |first=Ben |date=17 October 2024 |title=Yahya Sinwar, Leader of Hamas in Gaza, Is Dead |url=https://www.nytimes.com/2024/10/17/world/middleeast/yahya-sinwar-dead.html |access-date=17 October 2024 |work=The New York Times |language=en}}</ref> == Reference == {{Refspisak|2}} {{Normativna kontrola}} {{DEFAULTSORT:Sinvar, Jahja}} [[Kategorija:Rođeni 1962.]] [[Kategorija:Umrli 2024.]] [[Kategorija:Biografije, Pojas Gaze]] [[Kategorija:Zapovjednici Hamasa]] 2hgk9k8b0ocb9vnlwhgfvfckth9ad07 3669738 3669732 2024-11-26T07:58:12Z Panasko 146730 3669738 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Jahja Sinvar | slika = Yahya Sinwar portrait 3x4.jpg | redoslijed = Lider [[Hamas]]a u [[Pojas Gaze|Pojasu Gaze]] | vrijeme_na_vlasti = 13. februar 2017.<ref>{{cite web |title=Israeli occupation's threats against Hamas officials reflect political impasse |url=https://hamas.ps/en/post/4287/Israeli-occupation-s-threats-against-Hamas-officials-reflect-political-impasse |publisher=[[Hamas]] |access-date=27 February 2023 |date=25 September 2022 |archive-date=27 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230227020201/https://hamas.ps/en/post/4287/Israeli-occupation-s-threats-against-Hamas-officials-reflect-political-impasse |url-status=live}}</ref> – 16. oktobar 2024. | prethodnik = [[Ismail Hanijeh]] | nasljednik = [[Muhamed Sinvar]] | vrijeme_na_vlasti2 = | prethodnik2 = | nasljednik2 = | vrijeme_na_vlasti3 = | prethodnik3 = | nasljednik3 = | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1962|10|29}} | mjesto_rođenja = [[Izbjeglički kamp Kan Junis]], [[Pojas Gaze]] | datum_smrti ={{Datum smrti i godine|2024|10|16|1962|10|29}} | mjesto_smrti = | puno_ime = | nacionalnost = Palestinac | etnicitet = | politička_stranka = [[Hamas]] | supruga = Samar Muhamed Abu Zamar | djeca = 3 | obrazovanje = | vjera = | potpis = }} Jahja Ibrahim Hasan Sinvar ({{Jez-ar|يحيى إبراهيم حسن السنوار}} 29. oktobra 1962.) bio je palestinski političar koji je bio predsjedavajući Hamasovog političkog biroa od augusta 2024,<ref name="Al Jazeera 2024-08-06">{{Cite news |title=Hamas names Yahya Sinwar as new leader after Ismail Haniyeh's killing |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/8/6/hamas-names-yahya-sinwar-as-new-leader-after-ismail-haniyehs-killing |access-date=6 August 2024 |work=[[Al Jazeera English]] |language=en |archive-date=6 August 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240806181830/https://www.aljazeera.com/news/2024/8/6/hamas-names-yahya-sinwar-as-new-leader-after-ismail-haniyehs-killing |url-status=live }}</ref> i vođa [[Hamas]]a u [[Pojas Gaze|pojasu Gaze]] od februara 2017. do smrti u oktobru 2024, naslijedivši [[Ismail Hanijeh|Ismaila Hanijeha]] u obje uloge.<ref name="Beaumont">{{Cite news|last=Beaumont |first=Peter |title=Hamas elects hardliner Yahya Sinwar as its Gaza Strip chief |date=13 February 2017 |newspaper=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/world/2017/feb/13/hamas-elects-hardliner-yahya-sinwar-as-its-gaza-strip-chief |archive-url=https://web.archive.org/web/20170213150750/https://www.theguardian.com/world/2017/feb/13/hamas-elects-hardliner-yahya-sinwar-as-its-gaza-strip-chief |archive-date=13 February 2017 |url-status=live}}</ref><ref name="Balousha">{{Cite news|last1=Balousha |first1=Hazam |last2=Booth |first2=William |date=13 February 2017 |title=Hamas names hard-liner as its new political leader in Gaza |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/hamas-names-hard-liner-as-its-new-political-leader-in-gaza-/2017/02/13/b4e31518-f1f6-11e6-9fb1-2d8f3fc9c0ed_story.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215201209/https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/hamas-names-hard-liner-as-its-new-political-leader-in-gaza-/2017/02/13/b4e31518-f1f6-11e6-9fb1-2d8f3fc9c0ed_story.html |archive-date=15 February 2017 |url-status=live}}</ref> Rođen je u [[Izbjeglički kamp Kan Junis|izbjegličkom kampu Kan Junis]] u Gazi koju su okupirali Egipćani 1962. u porodici koja je protjerana ili pobjegla iz Majdal Askalana (Aškelon) tokom [[Arapsko-izraelski rat 1948.|arapsko-izraelskog rata 1948]].<ref>{{Cite web |date=28 January 2024|title=Yahya Sinwar |url=https://www.britannica.com/biography/Yahya-Sunwar |access-date=1 February 2024|website=Britannica |language=en |archive-date=28 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240128125507/https://www.britannica.com/biography/Yahya-Sunwar |url-status=live }}</ref> Završio je studije na [[Islamski univerzitet u Gazi|Islamskom univerzitetu u Gazi]], gdje je diplomirao arapske studije.<ref>{{Cite news |date=21 November 2023 |title=Who is the Hamas leader in Gaza, Yahya Sinwar? |url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-67473719 |access-date=1 February 2024 |work=[[BBC News]] |language=en-GB |archive-date=9 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240109101602/https://www.bbc.com/news/world-middle-east-67473719 |url-status=live }}</ref> Godine 1989. Sinvar je u Izraelu osuđen na četiri doživotne kazne zatvora zbog orkestriranja otmice i ubistva dva izraelska vojnika i četvorice Palestinaca za koje je smatrao da su kolaboracionisti. Proveo je 22 godine u zatvoru do puštanja na slobodu među 1.026 drugih u razmjeni zarobljenika 2011. za izraelskog vojnika [[Gilad Šalit|Gilada Šalita]].<ref name="Beaumont" /> Tokom svog boravka u zatvoru, Sinvar je nastavio da koordinira vojne aktivnosti Hamasa.<ref name="Becker">{{Cite news |last1=Becker |first1=Jo |last2=Sella |first2=Adam |date=26 May 2024 |title=The Hamas Chief and the Israeli Who Saved His Life |url=https://www.nytimes.com/2024/05/26/world/middleeast/hamas-sinwar-israel-doctor-prison-swap.html |access-date=27 May 2024 |work=[[The New York Times]] |language=en-US |issn=0362-4331 |archive-date=27 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240527131142/https://www.nytimes.com/2024/05/26/world/middleeast/hamas-sinwar-israel-doctor-prison-swap.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |date=21 June 2024 |title=Repaying a debt with blood: Israeli doctor saved Sinwar, nephew killed on Oct. 7 |url=https://www.jpost.com/israel-hamas-war/article-807178 |access-date=17 October 2024 |work=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> Sinvar je bio jedan od suosnivača sigurnosnog aparata Hamasa.<ref name="US State Dept 2015-09-08">{{Cite web |title=Terrorist Designations of Yahya Sinwar, Rawhi Mushtaha, and Muhammed Deif |publisher=[[United States Department of State]] |date=8 September 2015 |url=https://2009-2017.state.gov/r/pa/Prs/ps/2015/09/246686.htm |access-date=27 May 2019 |archive-date=21 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170121124014/https://2009-2017.state.gov/r/pa/Prs/ps/2015/09/246686.htm |url-status=live }}</ref><ref> *{{cite news|title=The Palestinians try to reconcile|url=https://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21730026-latest-effort-likely-fail-palestinians-try-reconcile|newspaper=[[The Economist]]|date=5 October 2017|access-date=10 October 2017|archive-date=7 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180507041529/https://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21730026-latest-effort-likely-fail-palestinians-try-reconcile|url-status=live}} *{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2023/12/07/middleeast/yahya-sinwar-profile-intl/index.html|title=Who is Yahya Sinwar, the Hamas leader Israel has called a 'dead man walking'|date=7 December 2023|work=[[CNN]]|first1=Ivana|last1=Kottasová|first2=David|last2=Shortell|access-date=28 March 2024|archive-date=7 April 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240407153608/https://edition.cnn.com/2023/12/07/middleeast/yahya-sinwar-profile-intl/index.html|url-status=live}} *{{cite news |last1=Morris |first1=Loveday |last2=Balousha |first2=Hazem |date=11 December 2023 |title=Who is Hamas leader Yehiya Sinwar: From enforcer to Oct. 7 mastermind |url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/12/11/hamas-leader-yahya-sinwar-israel-war/ |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20231211182744/https://www.washingtonpost.com/world/2023/12/11/hamas-leader-yahya-sinwar-israel-war/ |archive-date=11 December 2023 |access-date=27 March 2024 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref> Godine 2017, izabran je za vođu Hamasa u Gazi i tvrdio je da će sljedeće godine nastaviti 'mirni, narodni otpor', podržavajući [[Protesti na granici u Gazi (2018–2019)|proteste na granici u Gazi 2018-2019]],<ref name="Economist 2018-05-26">{{cite news|title=The leader of Hamas in Gaza is the most influential man in Palestine|newspaper=The Economist|date=26 May 2018|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2018/05/26/the-leader-of-hamas-in-gaza-is-the-most-influential-man-in-palestine|access-date=9 July 2018|archive-date=15 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231015102002/https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2018/05/26/the-leader-of-hamas-in-gaza-is-the-most-influential-man-in-palestine|url-status=live}}</ref> iako se također navodi da je bio posvećen uništenju [[Izrael]]a<ref name="Mackenzie">{{Cite news |title=Hamas leader Sinwar killed by Israeli troops in Gaza, Netanyahu says war will go on |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/16-dead-israeli-strike-lebanese-municipality-building-2024-10-16/}}</ref><ref name="wapo">{{Cite news |title=Who was Hamas leader Yahya Sinwar? From enforcer to architect of Oct. 7. |work=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/12/11/hamas-leader-yahya-sinwar-israel-war/}}</ref> i kaže se da je vojnu konfrontaciju vidio kao jedini put ka "oslobađanju Palestine", rekavši da će se ovo postići "silom, a ne pregovorima".<ref name="Nakhoul">{{Cite news |title=Yahya Sinwar, the Hamas leader committed to eradicating Israel |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/yahya-sinwar-hamas-leader-committed-eradicating-israel-is-dead-2024-10-17/ }}</ref> Također je razvio jake veze sa [[Iran]]om.<ref name="Said">{{Cite news |last1=Said |first1=Summer |last2=Jones |first2=Rory |date=7 August 2024 |title=Sinwar Power Grab Cements Hamas-Iran Ties |url=https://www.wsj.com/world/middle-east/yahya-sinwar-leadership-hamas-iran-ties-68f2d4ba |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref><ref name="Economist 2024-08-06">{{Cite news |date=6 August 2024 |title=Hamas's pick of Yahya Sinwar as leader makes a ceasefire less likely |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2024/08/06/hamass-pick-of-yahya-sinwar-as-leader-makes-a-ceasefire-less-likely |access-date=10 August 2024 |newspaper=[[The Economist]] |issn=0013-0613}}</ref><ref name="Abualouf">{{Cite news |date=8 August 2024 |first=Rushdi |last=Abualouf |title=Behind the scenes as Hamas chose its new leader |url=https://www.bbc.com/news/articles/clyl3yg7wzzo |access-date=9 August 2024 |work=BBC News |language=en-GB}}</ref> Nakon što je ponovo izabran za vođu Hamasa 2021, te iste godine preživio je pokušaj atentata od strane Izraela. On se naširoko smatra glavnim umom iza [[Napad Hamasa na Izrael 7. oktobra 2023|napada Hamasa na Izrael 7. oktobra 2023]].<ref name="Vasilyeva">{{Cite news |last=Vasilyeva |first=Nataliya |date=20 November 2023 |title=Mastermind behind Hamas attacks personally handling hostage negotiations |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/11/20/mastermind-hamas-attacks-handling-hostage-negotiations/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240407102918/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2023/11/20/mastermind-hamas-attacks-handling-hostage-negotiations/ |archive-date=7 April 2024 |access-date=13 April 2024 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref><ref name="Estrin">{{Cite news |last=Estrin |first=Daniel |date=3 December 2023 |title=The shadowy Hamas leader behind the war against Israel |url=https://www.npr.org/2023/12/03/1216138367/hamas-gaza-leader-yahya-sinwar |work=[[NPR]] |access-date=13 April 2024 |archive-date=12 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240412202425/https://www.npr.org/2023/12/03/1216138367/hamas-gaza-leader-yahya-sinwar |url-status=live }}</ref> nakon kojeg je uslijedio [[Rat Izrael-Hamas|rat Izrael-Hamas]] koji se prelio na druge dijelove [[Bliski istok|Bliskog istoka]].<ref>{{Cite news |last1=Kingsley |first1=Patrick |last2=Barnes |first2=Julian E. |last3=Rasgon |first3=Adam |date=12 May 2024 |title=Yahya Sinwar Helped Start the War in Gaza. Now He's Key to Its Endgame. |url=https://www.nytimes.com/2024/05/12/world/middleeast/gaza-war-hamas-yahya-sinwar.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240513103321/https://www.nytimes.com/2024/05/12/world/middleeast/gaza-war-hamas-yahya-sinwar.html |archive-date=13 May 2024 |access-date=13 May 2024 |work=[[The New York Times]] |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite news |last1=Peled |first1=Anat |last2=Lieber |first2=Dov |last3=Keller-Lynn |first3=Carrie |last4=Said |first4=Summer |date=2024-10-18 |title=After a Yearlong Hunt, Sinwar's Killing Came Down to Chance |url=https://www.wsj.com/world/middle-east/how-israeli-military-killed-sinwar-26bf1149?mod=hp_lead_pos7 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref><ref name="Nakhoul" /> [[Hamas]] i [[El-Kasam|Brigada Izuddin el-Kasam]] proglašene su [[Teroristička organizacija|terorističkim organizacijama]] od strane [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Država]], [[Evropska unija|Evropske unije]] i drugih zemalja, a u septembru 2015, Sjedinjene Države su ga posebno proglasili teroristom.<ref name="US State Dept 2015-09-08" /> U maju 2024, Karim Khan, tužilac [[Međunarodni krivični sud|Međunarodnog krivičnog suda]], najavio je svoju namjeru da podnese zahtjev za izdavanje naloga za hapšenje Sinvara zbog [[ratni zločin|ratnih zločina]] i [[Zločini protiv čovječnosti|zločina protiv čovječnosti]], u sklopu istrage MKS-a u Palestini.<ref name="Kottasová">{{Cite news |last=Kottasová |first=Ivana |date=20 May 2024 |title=EXCLUSIVE: ICC seeks arrest warrants against Sinwar and Netanyahu for war crimes over October 7 attack and Gaza war |url=https://www.cnn.com/2024/05/20/middleeast/icc-israel-hamas-arrest-warrant-war-crimes-intl/index.html |access-date=20 May 2024 |work=[[CNN]] |language=en |archive-date=20 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240520113208/https://www.cnn.com/2024/05/20/middleeast/icc-israel-hamas-arrest-warrant-war-crimes-intl/index.html |url-status=live }}</ref> Sinar je ubijen 16. oktobra 2024. tokom vatrenog obračuna sa izraelskom vojskom.<ref name="Hubbard">{{Cite news |last=Hubbard |first=Ben |date=17 October 2024 |title=Yahya Sinwar, Leader of Hamas in Gaza, Is Dead |url=https://www.nytimes.com/2024/10/17/world/middleeast/yahya-sinwar-dead.html |access-date=17 October 2024 |work=The New York Times |language=en}}</ref> == Reference == {{Refspisak|2}} === Izvori === ==== Knjige ==== {{refbegin|35em}} * {{cite book |title=Hamas and the Media: Politics and strategy |last=Abdelal |first=Wael |publisher=[[Taylor & Francis]] |year=2016 |url=https://books.google.com/books?id=ebVTDAAAQBAJ&pg=PT122 |isbn=978-1317267140 }} * {{Cite book |chapter=Understanding political issues through argumentation analysis |last=Amossy |first=Ruth |title=The Routledge Handbook of Language and Politics |editor1-last=Wodak |editor1-first=Ruth |editor2-last=Forchtner |editor2-first=Bernhard |publisher=Routledge |year=2017 |pages=262–75 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=nFsyDwAAQBAJ&pg=PT389 |isbn=978-1351728966 }} * {{Cite book |title=Encyclopedia of Modern Worldwide Extremists and Extremist Groups |last=Atkins |first=Stephen E. |publisher=[[Greenwood Publishing Group]] |year=2004 |url=https://books.google.com/books?id=b8k4rEPvq_8C&pg=PA123 |isbn=978-0313324857 }} * {{cite book |title=Hamas contained: The rise and pacification of Palestinian resistance |last=Baconi |first=Tareq |publisher=[[Stanford University Press]] |year=2018 |url=https://books.google.com/books?id=Jd9ftAEACAAJ |isbn=978-0804797412 }} * {{Cite book |title=The Crisis of Zionism |last=Beinart |first=Peter |author-link=Peter Beinart |publisher=[[Melbourne University Publishing|Melbourne University Press]] |year=2012 |url=https://books.google.com/books?id=v0U1fjErMGkC&pg=PT231 |isbn=978-0522861761 }} * {{Cite book |title=Gaza Under Hamas: From Islamic Democracy to Islamist Governance |last=Brenner |first=Björn |publisher=I.B. Tauris |year=2017 |url=https://www.bloomsbury.com/uk/gaza-under-hamas-9781786731425/ |isbn=978-1786731425 }} * {{Cite book |title=Gaza Under Hamas: From Islamic Democracy to Islamist Governance |last=Brenner |first=Björn |publisher=Bloomsbury Publishing |year=2022 |url=https://books.google.com/books?id=IhOMDwAAQBAJ&pg=PA203 |isbn=978-0755634392 }} * {{cite book |title=Inside Hamas: The Untold Story of Militants, Martyrs and Spies |last=Chehab |first=Zaki |author-link = Zaki Chehab |publisher=I.B. Tauris |year=2007 |url=https://books.google.com/books?id=rWEg6Tfai_oC |isbn=978-1845113896 }} * {{cite book |chapter=Hamas and Politics in Palestine:Impact on Peace-Building |last=Cheema |first=Sujata Ashwarya |title=West Asia and the Region: Defining India's Role |editor-last=Abhyankar |editor-first=Rajendra Madhukar |publisher=Academic Foundation |location=New Delhi |year=2008 |isbn=978-8171886166 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=YopTyDFI1U4C&pg=466 }} * {{Cite book |title=Terrorism, Inc.: The Financing of Terrorism, Insurgency, and Irregular Warfare |last=Clarke |first=Colin P. |publisher=[[ABC-Clio|ABC-CLIO]] |year=2015 |url=https://books.google.com/books?id=PJRzCQAAQBAJ&pg=PA96 |isbn=978-1440831041 }} * {{Cite book |author-last=Dalacoura |author-first=Katerina |year=2012<!-- Cite bot cause errors again --> |chapter=Islamist Terrorism and National Liberation: Hamas and Hizbullah |chapter-url=https://books.google.com/books?id=PlTKrMFyawoC&pg=PA66 |title=Islamist Terrorism and Democracy in the Middle East |location=[[Cambridge]] |publisher=[[Cambridge University Press]] |pages=66–96 |doi=10.1017/CBO9780511977367.004 |isbn=9780511977367 |lccn=2010047275 |s2cid=150958046 }} * {{cite book |title=Women in Modern Terrorism: From Liberation Wars to Global Jihad and the Islamic State |last=Davis |first=Jessica |publisher=Rowman & Littlefield |year=2017 |url=https://books.google.com/books?id=uR_aDQAAQBAJ&pg=PA57 |isbn=978-1442274990 }} * {{cite book |title=Martyrs: Innocence, Vengeance, and Despair in the Middle East |last=Davis |first=Joyce |publisher=Palgrave Macmillan |year=2004 |page=100 |url=https://books.google.com/books?id=GxwbNesHJBkC&pg=PA100 |isbn=978-1403966810 }} * {{Cite book |title=Hamas, Popular Support and War in the Middle East: Insurgency in the Holy Land |last=Davis |first=Richard |publisher=Routledge |year=2016 |url=https://books.google.com/books?id=bmaFCwAAQBAJ&pg=PT68 |isbn=978-1317402589 }} * {{Cite book |title=Hamas, Jihad and Popular Legitimacy: Reinterpreting Resistance in Palestine |last=Dunning |first=Tristan |publisher=Routledge |year=2016 |url=https://books.google.com/books?id=vTp-CwAAQBAJ&pg=PT270 |isbn=978-1317384946 }} * {{cite journal |title= The Origins of Hamas: Militant Legacy or Israeli Tool? |first=Jean-Pierre |last=Filiu |author-link=Jean-Pierre Filiu |journal= [[Journal of Palestine Studies]] |volume = 41 |issue =3 |pages = 54–70 |date=Spring 2012 |doi=10.1525/jps.2012.xli.3.54 |jstor=10.1525/jps.2012.xli.3.54 |url= https://www.jstor.org/stable/10.1525/jps.2012.xli.3.54 }} * {{cite book |chapter=The Palestinian National Movement Comes of Age |last=Gelvin |first=James L. |title=The Israel-Palestine Conflict: One Hundred Years of War |edition=3rd |publisher=Cambridge University Press |location=New York |year=2014 |isbn=978-1-107-61354-6 |page=226 }} * {{cite book |chapter=Mobilizing Women for Nationalist Agendas |last=Gerner |first=Deborah J. |title=From Patriarchy to Empowerment: Women's Participation, Movements, and Rights in the Middle East, North Africa, and South Asia |editor-last=Moghadam |editor-first=Valentine M. |publisher=Syracuse University Press |year=2007 |pages=17–39 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=iKsSEulnPTsC&pg=PA27 |isbn=978-0815631118 }} * {{cite book |title=Hezbollah and Hamas: A Comparative Study |last1=Gleis |first1=Joshua L. |last2=Berti |first2=Benedetta |url=https://books.google.com/books?id=vYBtwkj78BUC&pg=PT111 |year=2012 |publisher=Johns Hopkins University Press |isbn=978-1421406718 |pages=111 }} * {{cite book |title=Historical Dictionary of Islamic Fundamentalism |last=Guidère |first=Mathieu |publisher=[[Scarecrow Press]] |year=2012 |url=https://books.google.com/books?id=tCvhzGiDMYsC&pg=PA173 |isbn=978-0810878211 }} * {{cite book |last=Gunning |first=Jeroen |editor1=Marianne Heiberg |editor2=Brendan O'Leary |chapter=Hamas: Harakat al-Muqamama al-Islamiyya |title=Terror, Insurgency, and the State: Ending Protracted Conflicts |chapter-url=https://books.google.com/books?id=m8_pM7Ncij8C&pg=PA134 |year=2007 |publisher=University of Pennsylvania Press |isbn=978-0812239744 |pages=134– }} * {{Cite book |chapter="Listing terrorists"; the impact of proscription on third-party efforts to engage armed groups in peace processes- a practitioner's perspective' |last=Haspeslagh |first=Sophie |title=Terrorism: Bridging the Gap with Peace and Conflict Studies: Investigating the Crossroad |editor1-last=Tellidis |editor1-first=Ioannis |editor2-last=Toros |editor2-first=Harmonie |publisher=Routledge |year=2016 |pages=189–207 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=tbxYCwAAQBAJ&pg=PA189 |isbn=978-1317665595 }} * {{cite book |chapter=Non-State Actors: A Comparative Analysis of Change and Development Within Hamas and Hezbollah |last=Herrick |first=Julie C. |title=The Changing Middle East: A New Look at Regional Dynamics |editor-last=Korany |editor-first=Bahgat |publisher=Oxford University Press |year=2011 |pages=167–95 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=xyMjPQDzIp8C&pg=PA179 |isbn=978-9774165139 }} * {{cite book |chapter=Hamas |last1=Hueston |first1=Harry Raymond |last2=Pierpaoli |first2=Paul G. |last3=Zahar |first3=Sherifa |title=Arab-Israeli Conflict: The Essential Reference Guide |editor-last=Roberts |editor-first=Priscilla |publisher=[[ABC-Clio|ABC-CLIO]] |year=2014 |pages=67–71 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=xveCBAAAQBAJ&pg=PA67 |isbn=978-1610690683 }} * {{cite book |title=Hamas: A Beginner's Guide |last=Hroub |first=Khaled |publisher=[[Pluto Press]] |year=2006 |url=https://books.google.com/books?id=-XsW4-8VVJ4C&pg=PA33 |isbn=978-0745325910 }} * {{Cite book |title=Hamas: Terrorism, Governance, and Its Future in Middle East Politics |last=Jefferis |first=Jennifer |publisher=[[ABC-Clio|ABC-CLIO]] |year=2016 |url=https://books.google.com/books?id=rzRpCwAAQBAJ&pg=PA150 |isbn=978-1440839030 }} * {{cite book |last=Kabahā |first=Muṣṭafá |title=The Palestinian People: Seeking Sovereignty and State |url=https://books.google.com/books?id=QyTCNAEACAAJ |year=2014 |publisher=[ Boulder, CO], [[Lynne Rienner Publishers]] |isbn=978-1588268822 }} * {{cite book |title=The Deadly Embrace: The Impact of Israeli and Palestinian Rejectionism on the Peace Process |last1=Kass |first1=Ilana |last2=O'Neill |first2=Bard E. |publisher=[[University Press of America]]/National Institute for Public Policy |year=1997 |url=https://books.google.com/books?id=ApANDp1XzmgC&pg=PA267 |isbn=978-0761805359 }} * {{Cite book |title=Hamas and Palestine: The Contested Road to Statehood |last=Kear |first=Martin |publisher=Routledge |year=2018 |url=https://books.google.com/books?id=Yfl0DwAAQBAJ&pg=PT22 |isbn=978-0429999406 }} * {{Cite book |title=Hamas: Politics, Charity, and Terrorism in the Service of Jihad |last=Levitt |first=Matthew |author-link=Matthew Levitt |publisher=Yale University Press |year=2006 |url=https://archive.org/details/hamaspoliticscha00levi |isbn=978-0300122589 }} * {{cite book |title=Negotiating Under Fire: Preserving Peace Talks in the Face of Terror Attacks |last=Levitt |first=Matthew |author-link=Matthew Levitt |publisher=Rowman & Littlefield |year=2008 |url=https://books.google.com/books?id=F5EmiYXQUcsC&pg=PA89 |isbn=978-0742565661 }} * {{cite book |chapter=Religious and Nationalist Fanaticism:Hamas |last=Litvak |first=Meir |author-link=Meir Litvak |title=Fanaticism and Conflict in the Modern Age |editor1-last=Hughes |editor1-first=Matthew |editor2-last=Johnson |editor2-first=Gaynor |publisher=[[Frank Cass]] |year=2004 |pages=156–72 |isbn=978-1135753641 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=TuaQAgAAQBAJ&pg=PA156 }} * {{cite book |title=Hamas Rule in Gaza: Human Rights Under Constraint |last=Mukhimer |first=Tariq |publisher=Palgrave Macmillan |year=2012 |url=https://books.google.com/books?id=ktH7CwAAQBAJ&pg=PA1 |isbn=978-1137310194 }} * {{cite book |chapter=Non-Statutory Armed Groups and Security Sector Governance |last1=Najib |first1=Mohammad |last2=Friedrich |first2=Roland |title=Entry-points to Palestinian Security Sector Reform |editor1-last=Friedrich |editor1-first=Roland |editor2-last=Luethold |editor2-first=Arnold |publisher=[[Geneva Centre for the Democratic Control of Armed Forces|DCAF]] |year=2007 |pages=101–127 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=icV4k__xMmgC&pg=PA106 |isbn=978-9292220617 }} * {{cite book |first=Padraig |last=O'Malley |title=The Two-State Delusion: Israel and Palestine – A Tale of Two Narratives |url=https://books.google.com/books?id=3_kVBAAAQBAJ&pg=PA126 |year=2015 |publisher=Penguin Publishing Group |isbn=978-0698192188 |pages=126– }} * {{cite book |title=From Bullets to Ballots: Violent Muslim Movements in Transition |last=Phillips |first=David L. |publisher=Transaction Publishers |year=2011 |url=https://books.google.com/books?id=cNq0gvBPcGQC&pg=PA81 |isbn=978-1412812016 }} * {{cite book |chapter=Hamas as a Social Movement |last=Robinson |first=Glenn E. |title=Islamic Activism: A Social Movement Theory Approach |editor-last=Wiktorowicz |editor-first=Quintan |publisher=Indiana University Press |year=2004 |pages=112–39 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=0Oljj6FhZZ4C&pg=PA130 |isbn=978-0253216212 }} * {{cite book |title=Hamas and Civil Society in Gaza: Engaging the Islamist Social Sector |last=Roy |first=Sara |author-link=Sara Roy |publisher=Princeton University Press |edition=2 |year=2013 |url=https://books.google.com/books?id=wmmYDwAAQBAJ |isbn=978-0691124483 }} * {{cite book |title=Palestinian Women: Patriarchy and Resistance in the West Bank |last=Rubenberg |first=Cheryl |author-link=Cheryl Rubenberg |publisher=[[Lynne Rienner Publishers]] |year=2001 |url=https://archive.org/details/palestinianwomen0000rube/page/231 |isbn=978-1555879563 }} * {{cite book |title=The Foreign Policy of Hamas |last=Seurat |first=Leila |publisher=[[Bloomsbury Publishing]] |year=2019|isbn=9781838607449 }} * {{cite book |last=Seurat |first=Leila |title=The foreign policy of Hamas: ideology, decision making and political supremacy |date=2022 |publisher=I.B. Tauris |isbn=9781838607456 }} * {{cite book |title=Righteous Transgressions: Women's Activism on the Israeli and Palestinian Religious Right |last=Shitrit |first=Lihi Ben |publisher=Princeton University Press |year=2015 |url=https://books.google.com/books?id=zUjuCQAAQBAJ&pg=PA71 |isbn=978-1400873845 }} * {{cite book |first=Jerome |last=Slater |title=Mythologies Without End: The US, Israel, and the Arab-Israeli Conflict, 1917–2020 |url=https://books.google.com/books?id=y1AAEAAAQBAJ&pg=PA280 |year=2020 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0190459086 }} * {{cite book |title=Terrorism in Asymmetrical Conflict: Ideological and Structural Aspects |last=Stepanova |first=Ekaterina |publisher=[[Stockholm International Peace Research Institute|SIPRI]] / Oxford University Press |year=2008 |url=http://books.sipri.org/files/RR/SIPRIRR23.pdf |isbn=978-0199533558 |access-date=May 5, 2015 |archive-date=March 10, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310143530/http://books.sipri.org/files/RR/SIPRIRR23.pdf }} * {{cite book |title=Terrorist Financing and Resourcing |last=Vittori |first=Jodi |publisher=Palgrave Macmillan |year=2011 |url=https://books.google.com/books?id=ra_GAAAAQBAJ&pg=PA193 |isbn=978-0230117716 }} * {{cite book | last=Zartman | first=Jonathan K. | title=Conflict in the Modern Middle East | publisher=ABC-CLIO | publication-place=Santa Barbara, California | date=2020-03-19 | isbn=978-1-4408-6502-2 }} {{refend}} ==== Članci iz časopisa ==== {{refbegin|35em}} * {{cite journal |title=Hamas: A Historical and Political Background |last=Abu-Amr |first=Ziad |journal=[[Journal of Palestine Studies]] |date=Summer 1993 |volume=22 |issue=4 |pages=5–19 |doi=10.2307/2538077 |jstor=2538077 }} * {{Cite journal |title=Peace with Hamas? The Transforming Potential of Political Participation |last=Gunning |first=Jeroen |journal=International Affairs |publisher=[[Royal Institute of International Affairs]] |volume=80 |issue=2 |pages=233–55 |date=March 2004 |doi=10.1111/j.1468-2346.2004.00381.x |jstor=3569240 }} * {{Cite journal |title=Can Hamas Be Tamed? |last=Herzog |first=Michael |journal=Foreign Affairs |volume=85 |issue=2 |pages=83–94 |date=March–April 2006 |doi=10.2307/20031913 |jstor=20031913 }} * {{cite journal |title=A 'New Hamas' through Its New Documents |last=Hroub |first=Khaled |journal=[[Journal of Palestine Studies]] |date=Summer 2006b |volume=35 |issue=4 |pages=6–27 |doi=10.1525/jps.2006.35.4.6 |jstor=10.1525/jps.2006.35.4.6 <!-- This and the other Hroub ref needs fixing -->}} * {{cite journal |title=The Islamization of the Palestinian-Israeli Conflict: The Case of Hamas |last=Litvak |first=Meir |author-link=Meir Litvak |journal=[[Middle Eastern Studies]] |date=January 1998 |volume=34 |issue=1 |pages=148–63 |doi=10.1080/00263209808701214 |jstor=4283922 }} * {{cite journal |title=Gaza: New Dynamics of Civic Disintegration |last=Roy |first=Sara |author-link=Sara Roy |journal=[[Journal of Palestine Studies]] |date=Summer 1993 |volume=22 |issue=4 |pages=20–31 |doi=10.2307/2538078 |jstor=2538078 }} {{refend}} ==== Ostalo ==== {{refbegin|35em}} * {{cite news |ref={{harvid|AFP|2019}} |title=Hamas West Bank leader given six-month detention without trial |agency=Agence France-Presse |publisher=[[Arab News]] |date=April 8, 2019 |url=https://www.arabnews.com/node/1479531/middle-east }} * {{cite news|title=Hamas Owes Its 'Palestine From the River to the Sea' Slogan to Zionism |last=Assi |first=Seraj |newspaper=[[Haaretz]]|url-access=subscription |date=December 16, 2018 |url=https://www.haaretz.com/middle-east-news/.premium-hamas-owes-its-from-the-river-to-the-sea-slogan-to-zionists-1.6746730 }} * {{cite news |title=Muhammad Hassan Shama, little-known Hamas founder |last=Barzak |first=Ibrahim |newspaper=[[The Boston Globe]] |date=June 11, 2011 |url=http://archive.boston.com/bostonglobe/obituaries/articles/2011/06/11/muhammad_hassan_shama_little_known_hamas_founder/ }} * {{cite news |ref={{harvid|DW|2018}} |title=UN General Assembly rejects US resolution to condemn Hamas |publisher=[[Deutsche Welle]] |date=December 7, 2018 |url=https://www.dw.com/en/un-general-assembly-rejects-us-resolution-to-condemn-hamas/a-46623413 }} * {{cite web |title=Interview with Dr Ibrahim Al-Yazouri, a founder of Hamas |last=Dalloul |first=Motasem A |publisher=[[Middle East Monitor]] |date=December 14, 2017 |url=https://www.middleeastmonitor.com/20171214-interview-with-dr-ibrahim-al-yazouri-a-founder-of-hamas/ }} {{refend}} {{Normativna kontrola}} {{DEFAULTSORT:Sinvar, Jahja}} [[Kategorija:Rođeni 1962.]] [[Kategorija:Umrli 2024.]] [[Kategorija:Biografije, Pojas Gaze]] [[Kategorija:Zapovjednici Hamasa]] spmo39nws439pa3z7kuhke9fkhcgd1s Razgovor:Jahja Sinvar 1 514829 3669733 2024-11-26T07:22:58Z Panasko 146730 https://fountain.toolforge.org/editathons/wikipedijin-azijski-mjesec-bs-2024 3669733 wikitext text/x-wiki {{Azijski mjesec 2024 - članak}} ker0zts9b86tqupab5vz7g8ax6l3uyg Fatah 0 514830 3669742 2024-11-26T08:12:56Z Panasko 146730 Nova stranica: '''Fatah''' ({{Jez-ar|فتح}}, formalno Palestinski nacionalni oslobodilački pokret ({{Jez-ar|حرير٪ةرير الوطني الفلسطيني}}),<ref name="alzaytouna.net">{{cite web|url=http://www.alzaytouna.net/arabic/?c=1598&a=97061|title=Al-Zaytouna Centre|publisher=Alzaytouna.net|access-date=2013-04-25|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111005145530/http://www.alzaytouna.net/arabic/?c=1598&a=97061|archive-date=5 October 2011}}</ref> je Pale... 3669742 wikitext text/x-wiki '''Fatah''' ({{Jez-ar|فتح}}, formalno Palestinski nacionalni oslobodilački pokret ({{Jez-ar|حرير٪ةرير الوطني الفلسطيني}}),<ref name="alzaytouna.net">{{cite web|url=http://www.alzaytouna.net/arabic/?c=1598&a=97061|title=Al-Zaytouna Centre|publisher=Alzaytouna.net|access-date=2013-04-25|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111005145530/http://www.alzaytouna.net/arabic/?c=1598&a=97061|archive-date=5 October 2011}}</ref> je [[Palestina (država)|palestinska]] [[Nacionalizam|nacionalistička]] i socijaldemokratska politička stranka. To je najveća frakcija konfederirane višestranačke [[Palestinska oslobodilačka organizacija|Palestinske oslobodilačke organizacije]] (PLO) i druga po veličini stranka u [[Palestinsko zakonodavno vijeće|Palestinskom zakonodavnom vijeću]] (PLC). [[Mahmoud Abbas]], [[Predsjednik Palestinske nacionalne vlasti|predsjednik palestinskih vlasti]], je predsjedavajući Fataha. Fatah je historijski bio uključen u oružanu borbu protiv države Izrael (kao i Jordana tokom sukoba u [[Jordanski građanski rat|Crnom septembru]] 1970-1971) i održavao je niz militantnih grupa,<ref name="Terrorism in Tel Aviv">[https://web.archive.org/web/20100428221247/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,838675,00.html Terrorism in Tel Aviv] ''[[Time (magazine)|Time]]'' Friday, 13 Sep 1968</ref> koje su izvodile napade na vojne ciljeve, kao i na izraelske civile. , posebno uključujući masakr na [[Masakr na obalnom putu]] 1978, iako se grupa povukla iz oružanog sukoba protiv Izraela u vrijeme [[Sporazum iz Osla|Sporazuma iz Osla]], kada priznala je [[Izrael]], što mu je dalo ograničenu kontrolu nad okupiranim palestinskim teritorijama. Tokom [[Druga intifada|Druge intifade]] (2000-2005), Fatah je intenzivirao oružani sukob protiv Izraela, preuzimajući odgovornost za brojne samoubilačke napade. Fatah je bio blisko identificiran sa rukovodstvom njegovog osnivača i predsjedavajućeg, [[Yasser Arafat|Yassera Arafata]], sve do njegove smrti 2004, kada ga je [[Faruk Kaddoumi]] ustavno naslijedio na mjestu predsjedavajućeg Fataha i ostao na toj poziciji do 2009, kada je Abas izabran za predsjedavajućeg. Od Arafatove smrti, frakcionizam unutar ideološki raznolikog pokreta postao je očigledniji. Na izborima 2006. za Palestinskom zakonodavnom vijeću, stranka je izgubila većinu od Hamasa. Hamasova zakonodavna pobjeda dovela je do sukoba između Fataha i Hamasa, pri čemu je Fatah zadržao kontrolu nad Palestinskom nacionalnom upravom na [[Zapadna obala|Zapadnoj obali]] preko svog predsjednika. Fatah je također aktivan u kontroli palestinskih izbjegličkih kampova.<ref>{{cite web| url = http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2018/11/07/Leader-of-Hezbollah-linked-Ansar-Allah-leaves-Lebanon-to-Syria.html| title = Palestinian Leader of Hezbollah-linked Ansar Allah leaves Lebanon to Syria| date = 7 November 2018}}</ref><ref>{{cite web| url = https://www.jpost.com/Middle-East/Lebanese-army-deployed-to-Palestinian-camp-after-Fatah-Ansar-Allah-clash-570393| title = Lebanese army deployed to Palestinian camp after Fatah-Ansar Allah clash| date = 26 October 2018}}</ref> == Reference == {{Refspisak|2}} == Dodatna literatura == * {{cite book |last=Aburish |first=Said |author-link=Said Aburish |year=1998 |title=Arafat, From Defender to Dictator |location=New York |publisher=Bloomsbury Publishing |isbn=978-1-58234-049-4 |oclc=61189464}} *{{cite book|last=Seale|first=Patrick|author-link=Patrick Seale|title=Abu Nidal: a gun for hire|year=1992|publisher=Random House|url=https://archive.org/details/abunidalgunforhi00seal|isbn=978-0-679-40066-0|oclc=24628222}} *{{cite journal|doi=10.1525/jps.2005.34.4.25|author=Baumgarten, Helga|year=2005|title=The three faces/phases of Palestinian nationalism, 1948–2005|journal=Journal of Palestine Studies|volume=34|issue=4|pages=25–48}} *[[Seyeed Ali Haghshenas|Haghshenas, Seyyed Ali]], "Social and political structure of [[Lebanon]] and its influence on [the] appearance of [the] [[Amal Movement]]", [[Tehran]], [[Iran]], 2009. {{Commonscat}} [[Kategorija:Palestina]] [[Kategorija:Političke organizacije]] kiuelptvbpz6mj8or88dyvpajrgwfaz Razgovor:Fatah 1 514831 3669743 2024-11-26T08:13:47Z Panasko 146730 https://fountain.toolforge.org/editathons/wikipedijin-azijski-mjesec-bs-2024 3669743 wikitext text/x-wiki {{Azijski mjesec 2024 - članak}} ker0zts9b86tqupab5vz7g8ax6l3uyg Alnitak 0 514832 3669761 2024-11-26T11:20:45Z AdnanSa 226 Nova stranica: {{Infokutija Zvijezda| | Naziv = Alnitak | Slika = [[Datoteka:Ngc2024 2mass.jpg|180px]] | Opis slike = Alnitak (u donjem desnom uglu) | Epoha = J2000 | Sazviježđe = [[Orion (sazviježđe)|Orion]] | Rektascenzija = 05h 40m 45.52s | Deklinacija = -01° 56' 34.2649" | Vidljivi sjaj = 1,77 (2,08 + 4,28 + 4,01) | Spektralna klasa = O9.5Iab + B1IV + B0III <ref>Hummel, C. A.; Rivinius, T.; Nieva, M. -F.; Stahl, O.; Van Belle, G.; Zavala, R. T. (2013). "Dynamical mass of the O-... 3669761 wikitext text/x-wiki {{Infokutija Zvijezda| | Naziv = Alnitak | Slika = [[Datoteka:Ngc2024 2mass.jpg|180px]] | Opis slike = Alnitak (u donjem desnom uglu) | Epoha = J2000 | Sazviježđe = [[Orion (sazviježđe)|Orion]] | Rektascenzija = 05h 40m 45.52s | Deklinacija = -01° 56' 34.2649" | Vidljivi sjaj = 1,77 (2,08 + 4,28 + 4,01) | Spektralna klasa = O9.5Iab + B1IV + B0III <ref>Hummel, C. A.; Rivinius, T.; Nieva, M. -F.; Stahl, O.; Van Belle, G.; Zavala, R. T. (2013). "Dynamical mass of the O-type supergiant in ζ Orionis A". Astronomy & Astrophysics. 554: A52. arXiv:1306.0330. Bibcode:2013A&A...554A..52H. doi:10.1051/0004-6361/201321434. S2CID 53645495.</ref> | B-V-indeks = −0,11(A); -0,20(B) | U-B-indeks = −1,06 <ref>Ducati, J. R. (2002). "VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system". CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues. 2237: 0. Bibcode:2002yCat.2237....0D.</ref> | Varijabilnost = | Radijalna brzina = | Udaljenost SG = 1.260{{±|180}} | Udaljenost Par = 387{{±|54}} | Apsolutni sjaj = −6,0 / -3,9 / -4,1 | V-RA = | V-DE = | V-GES = | V-DIR = | Masa = 33{{±|10}} | Radijus = 20,0{{±|3,2}} | Luminozitet = 250.000 | Temperatura = 29.500{{±|1.000}} | Rotacija = 6,67 dana | Starost = oko 6,4 mil. | Bayer = &Zeta; Orionis | Flamsteed = 50 Orionis | BD = BD−02°1338 | BSK = | HDK = | SAO = SAO 132444 | TYC = | HIP = HIP 26727 }} Alnitak je trostruki zvjezdani sistem u sazviježđu Orion. Ima oznake ζ Orionis, što je latinizirano u Zeta Orionis i skraćeno Zeta Ori ili ζ Ori, i 50 Orionis, skraćeno 50 Ori. Sistem se nalazi na udaljenosti od nekoliko stotina parseka od Sunca i jedna je od tri glavne zvijezde Orionovog pojasa zajedno sa [[Alnilam|Alnilamom (Epsilon Orionis)]] i [[Mintaka|Mintakom (Delta Orionis)]]. Primarna zvijezda, Alnitak Aa, je vrući plavi superdžin sa apsolutnom magnitudom od -6,0 i najsjajnija je zvijezda klase O na noćnom nebu sa vizuelnom magnitudom od +2,0. Ima dva pratioca—Ab i B, potonji poznat najduže i prvi nedavno otkriven, stvarajući kombinovanu magnitudu za trio od +1,77. Zvijezde su članice grupe Orion OB1 i grupe Collinder 70 . == Reference == {{Reference}} [[Kategorija:Orion (sazviježđe)]] [[Kategorija:Bayerovi objekti]] [[Kategorija:Flamsteedovi objekti]] [[Kategorija:Zvijezde]] pcvyfg4sit3d1daanizuydbb6f3h5e5