Wikipedia bswiki https://bs.wikipedia.org/wiki/Po%C4%8Detna_strana MediaWiki 1.44.0-wmf.5 first-letter Mediji Posebno Razgovor Korisnik Razgovor s korisnikom Wikipedia Razgovor o Wikipediji Datoteka Razgovor o datoteci MediaWiki Razgovor o MediaWikiju Šablon Razgovor o šablonu Pomoć Razgovor o pomoći Kategorija Razgovor o kategoriji Portal Razgovor o portalu TimedText TimedText talk Modul Razgovor o modulu Topic 0 1095 3670992 3665259 2024-12-03T23:07:07Z Ponor 19584 WL 3670992 wikitext text/x-wiki {{Infokutija pisac | ime = Ivo Andrić | slika = S. Kragujevic, Ivo Andric, 1961.jpg | opis_slike = Andrić 1961. | puno_ime = | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1892|10|9}} | mjesto_rođenja = [[Dolac na Lašvi]], [[Travnik]], [[Austro-Ugarska]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1975|03|13|1892|10|09}} | mjesto_smrti = [[Beograd]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]] | zanimanje = [[Književnik]] | jezik = | nacionalnost = Jugoslaven, Hrvat{{sfn|Martens|2019|p=28}} | obrazovanje = | period = | žanr = | poznata_djela = ''[[Na Drini ćuprija]]'' | supružnik = | djeca = | nagrade = [[Datoteka:Nobel prize winner.svg|20px]] [[Nobelova nagrada za književnost]] {{{!}} style="background:transparent" {{!}}- {{!}}{{!}} {{Orden zasluga za narod1}} {{!}}{{!}} {{Orden junaka socijalističkog rada}} {{!}}{{!}} {{Orden republike1}} {{!}}} | potpis = [[Datoteka:Ivo Andric signature.jpg|200px]] | web_stranica = }} [[Datoteka:House of Ivo Andric.JPG|mini|desno|180px|Rodna kuća Ive Andrića]] [[Datoteka:Ivo Andric Beograd spomenik.jpg|180px|mini|desno|Spomenik Ivi Andriću na Andrićevom vencu u Beogradu]] [[Datoteka:Ivo Andric Graz 2011-08-29.jpg|180px|mini|desno|Spomenik Ivi Andriću u [[Graz]]u]] [[Datoteka:Grob Ive Andrića u Beogradu.JPG|180px|mini|desno|Nadgrobna ploča Ive Andrića u [[Beograd]]u]] '''Ivo Andrić''' ([[Travnik]], 9. oktobar 1892 – [[Beograd]], 13. mart 1975) bio je [[Jugoslavija|jugoslavenski]] [[Književnost|književnik]], [[Diplomatija|diplomat]], [[ambasador]] [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevine Jugoslavije]] u [[Treći rajh|Trećem rajhu]] od 1939. Rođen je u [[Dolac na Lašvi|Docu na Lašvi]] kod Travnika, a porodica mu je porijeklom iz Sarajeva. Dobitnik je [[Nobelova nagrada za književnost|Nobelove nagrade za književnost]] 1961. za "kompletno književno djelo o historiji jednog naroda", s [[roman]]om ''[[Na Drini ćuprija]]'' (1945) kao vrhuncem tog djela. ==Biografija== ===Djetinjstvo=== Ivo Andrić rođen je 9. ili 10. oktobra<ref name="Graz">{{cite web | url =https://www-gewi.uni-graz.at/gralis/projektarium/Andric/docs/Andric-Initiative_Konzeption_Aktivitaeten_2010.pdf | title =Ivo Andrić im europäischen Kontext (Graz, 2007–2015) | authorlink = | last = | first = | date =2010 | website =www-gewi.uni-graz.at | publisher =Institut für Slawistik der Karl-Franzens-Universität Graz | access-date =4. 2. 2023 | language =de | archive-date =4. 2. 2023 | archive-url =https://web.archive.org/web/20230204134155/https://www-gewi.uni-graz.at/gralis/projektarium/Andric/docs/Andric-Initiative_Konzeption_Aktivitaeten_2010.pdf | url-status =dead }}</ref>{{sfn|Martens|2019|p=27}}{{efn|name=Rod|U knjizi krštenih u [[Crkva Svetog Ivana Krstitelja u Travniku|Crkvi Svetog Ivana Krstitelja]] u [[Travnik]]u, upisan je datum rođenja 9. oktobar, ali je Andrić kasnije često izjavljivao da je rođen 10. oktobra, tako da taj podatak stoji u mnogim enciklopedijama.{{sfn|Martens|2019|p=27}}}} 1892. godine u [[Dolac na Lašvi|Docu na Lašvi]] (tada [[Austro-Ugarska]]). Andrićevi roditelji Antun i Katarina (rođ. Pejić), su živjeli u Sarajevu i potječu iz hrvatskih katoličkih porodica. Antun Andrić (1863-1896) se rodio u Sarajevu kao osmo od jedanestero djece. Po zanimanju je bio sudski službenik, porijeklom iz porodice, po porodičnom predanju Andrićevih, koja je izrađivala kafene mlinove{{sfn|Martens|2019|p=24}} i oženio se s Katarinom Pejić (1869-<!-- 1940 -->) 3. septembra 1888. u [[Katedrala Srca Isusova|Katedrali Srca Isusova]] u Sarajevu. Katarina je bila jedino dijete, od petero, koja je preživjela.{{sfn|Martens|2019|p=23}} Razlozi zašto se Ivo rodio u Travniku nisu poznati. Postoji nekoliko verzija, zašto je Katarina sama posjetila svoju rodbinu u Travniku,<ref name="ZAD">{{cite web | url =https://www.ivoandric.org.rs/%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0 | title =Биографија Иве Андрића | authorlink = | last = | first = | date = | website =ivoandric.org.rs | publisher =Задужбина Иве Андрића | access-date =4. 2. 2023 | language =sr}}</ref> poznanike i vjenčane kumove.{{sfn|Martens|2019|p=28}} U Matičnoj knjizi rođenih 1892. godine [[Crkva Svetog Ivana Krstitelja u Travniku|crkve Svetog Ivana Krstitelja u Travniku]], pod rednim brojem 70, piše "''da je 9. oktobra 1892. godine rođen Ivan, sin Antuna Andrića, podvornika i Katarine Andrić, rođene Pejić''".<ref name="ZAD"/> Kada je imao četiri godine, otac mu je umro u [[Banja Luka|Banjoj Luci]] od [[tuberkuloza|tuberkuloze]].{{sfn|Martens|2019|p=25}} === Osnovna škola === Majka ga zbog siromaštva 1894. odvodi kod muževe sestre Ane i njenog muža Jana Matkovczika{{sfn|Martens|2019|p=25}} (ponegdje i Ivan Matkovšik)<ref name="ZAD"/> u [[Višegrad]]. Otac mu je i dalje radio u Banjoj Luci, te kako nije pomagao Katarinu, ona se odlučila da Ivu odvede kod njegove tetke, koja je živjela nadprosječno dobro. U Višegradu završava osnovnu školu. Jan Matkovczik je bio porijeklom Poljak i radio je u graničnoj žandarmeriji kao komandir stanice.{{sfn|Martens|2019|p=25}} Kuća im je bila na lijevoj obali Drine, a Andrićeva osnovna škola na desnoj, tako da je Ivo prelazio [[Most Mehmed-paše Sokolovića|most na Drini]] i drugi maleni drveni most preko [[Rzav]]a odlazeći u školu.{{sfn|Martens|2019|p=33}} === Gimnazija === Nakon završene osnovne škole se vraća majci u Sarajevo, gdje 1903. godine upisuje [[Prva gimnazija (Sarajevo)|Veliku gimnaziju]] (danas ''Prva gimnazija u Sarajevu'').<ref>[http://1gimnazija.com.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=50&Itemid=54 '''O Prvoj gimnaziji u Sarajevu''', web stranica Prve gimnazije]</ref> Tada počinje pisati poeziju i 1911. godine u časopisu [[Bosanska vila]] objavljuje svoju prvu pjesmu ''U sumrak''. {{Citat|U sumrak pevaju devojke. Njini su glasovi meki i dahnu svežinom cveća i ljubavi. Njina je pesma blaga, kao kad behar opada. Ona ima nešto od mojih ljubavi: davno, toplo i lepo. Ona podseća na sarajske sumrake, kad jablanovi sjaju u crvenu zlatu, kao vitke ponosne žene...|U sumrak<ref name="Ex ponto">'''Ivo Andrić''', ''Ex ponto, nemiri, lirika'', Sezam book, Zrenjanin 2009. {{ISBN|978-86-6105-013-8}}</ref>}} Kao gimnazijalac, Andrić je vatreni pobornik integralnog jugoslavenstva, pripadnik je naprednog nacionalističkog pokreta [[Mlada Bosna]] i strastveni borac za oslobođenje južnoslovenskih naroda od Austro-Ugarske.<ref name="ZAD" /> === Studij === U oktobru 1912. godine, dobija stipendiju hrvatskog kulturno-prosvjetnog društva [[HKD Napredak|Napredak]], te upisuje studij na Mudroslovnom fakultetu Kraljevskog univerziteta u Zagrebu. U tom vremenu na njega utiču djela pisca [[Antun Gustav Matoš|Antuna Gustava Matoša]]. Sljedeće godine prelazi u [[Beč]], gdje posjećuje predavanja iz historije, filozofije i književnosti. Zbog slabog zdravstvenog stanja, uz pomoć gimnazijskog profesora [[Tugomir Alaupović|Tugomira Alaupovića]], prelazi 1914. na Filozofski fakultet [[Jagelonski univerzitet|Jagelonskog univerziteta]] u [[Krakov|Krakowu]], gdje uči [[poljski jezik]]. Objavljuje šest refleksivnih pjesmama u prozi (''Lanjska pjesma'', ''Strofe u noći'', ''Tama'', ''Potonulo'', ''Jadni nemir'' i ''Noć crvenih zvijezda'') u antologiji [[Društvo hrvatskih književnika|Društva hrvatskih književnika]], ''[[Hrvatska mlada lirika]]''.<ref name="ZAD" /><ref>[http://www.hrvatskiplus.org/index.php?option=com_content&view=article&catid=50%3Adnevnik38&id=585%3Arhrvatska-mlada-lirikal&Itemid=86 Članak o ''Hrvatska mladoj lirici'' na web stranici Hrvatski plus]</ref> {{Citat|''Mirišu silno bijeli cv'jetovi''<br>''i pada sitna kiša proljetna,''<br>''ja kisnem sam.''<br><br>''O niko ne zna kako je''<br>''teško hoditi sam i bolestan,''<br>''bez igdje ikog svoga,''<br>''u zlatno proljeće...''|Lanjska pesma<ref name="Ex ponto" />}} U zborniku Hrvatska mlada lirika, urednik Andrića predstavlja riječima:{{Citat|Najčudesniji Sarajlija: bez i najmanjeg turskog atavizma: nježan, bijel i bolno-tanko mirisave duše kao oni bijeli njegovi cvijetovi što zare slatku tugu njegovih čežnjivih snova...|Branko Milanović 1962.<ref name="Kritika">'''Grupa autora''', ''Kritičari o Ivi Andriću'', Svjetlost, Sarajevo 1977.</ref>}} U njegovim prvim pjesmama veoma je teško bilo naslutiti pjesnika blisko vezanog za jednu sredinu sa specifičnim mentalitetom, kao što bi u njima bilo teško naći i nešto bitno od onoga što su u oblasti poezije već bili donijeli [[Aleksa Šantić|Šantić]] i [[Jovan Dučić|Dučić]]<ref name="Kritika" /> === Prvi svjetski rat === Početkom [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], vraća se iz [[Krakov]]a. Za vrijeme boravka u [[Split]]u u julu 1914. godine, hapsi ga policija i zatvara u tamnicu, najprije u [[Šibenik]]u, a zatim u [[Maribor]]u, gdje ostaje sve do marta 1915. Nakon izlaska iz tamnice, policija ga interira u [[Ovčarevo (Travnik)|Ovčarevo]] i [[Zenica|Zenicu]], gdje ostaje sve do 1917. Zbog bolesti pluća, odlazi na liječenje u Zagreb u [[Bolnica Milosrdnih sestara u Zagrebu|Bolnicu Milosrdnih sestara]], gdje upoznaje pjesnika i dramatičara [[Ivo Vojnović|Ivu Vojnovića]], s kojim dočekuje amnestiju i uključuje se u pripreme prvog broja časopisa [[Književni jug]].<ref name="ZAD" /> Istovremeno priprema svoju knjigu stihova u prozi s predgovorom [[Niko Bartulović|Nika Bartulovića]], kojoj daje ime ''[[Ex Ponto]]'' i objavljuje je 1918. u [[Zagreb]]u. {{Citat|Je li vam se ikad dogodilo da, bačeni iz kolosijeka, rečete svagdašnjici: zbogom, i da se vinete, nošeni strašnim vihorom, zaprepašteni, kao onaj kome se tlo izmiče? <br> Je li vam se dogodilo da vam uzmu sve - a šta se čovjeku ne može uzeti? - i da vam na dušu polože tešku odurnu ruku i da vam oduzmu radost i vedrinu slobodnog duha; i samu srčanost, koja ostaje kao posljedni očajni dar sudbine, da vam uzmu i učine od vas nijemo prezavo ropče?...| Ex ponto<ref name="Ex ponto" />}} U Zagrebu ga zatiče slom [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarske]], a potom i ujedinjenje i stvaranje [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca]]. U danima koji neposredno prethode formalnom ujedinjenju, Andrić u tekstu ''Nezvani neka šute'' objavljenom u zagrebačkim [[Novosti (Zagreb)|Novostima]], oštro odgovara na prve simptome nesloge u državi, koja još nije ni stvorena i poziva na jedinstvo i razum.<ref name="ZAD" /> === Diplomatija === Početkom oktobra 1919. godine, uz pomoć Tugomira Alaupovića, počinje raditi kao kao činovnik u Ministarstvu vjera u Beogradu. Upoznaje druge književnike i druži se sa [[Miloš Crnjanski|Crnjanskim]], [[Stanislav Vinaver|Vinaverom]], [[Sima Pandurović|Pandurovićem]], [[Josip Miličić|Sibetom Miličićem]] i drugim piscima, koji se okupljaju oko kafane "Moskva". Uskoro počinje njegova diplomatska karijera, dobijanjem službe u ambasadi u [[Vatikan]]u. Iste godine, zagrebački izdavač Kugli objavljuje novu zbirku pjesama u prozi ''[[Nemiri]]'', a izdavač S. B. Cvijanović iz [[Beograd]]a štampa pripovijetku ''[[Put Alije Đerzeleza]]''. Na jesen 1921. godine, Andrić je postavljen za činovnika u Generalnom konzulatu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u [[Bukurešt]]u, a iste godine započinje saradnju sa [[Srpski književni glasnik|Srpskim književnim glasnikom]] objavljujući u broju 8, priču ''[[Ćorkan i Švabica]]''<ref name="ZAD" />, koja se može smatrati njegovim početkom okretanja tematici o Višegradu. Već 1922. godine prelazi u Konzulat u [[Trst]]u i objavljuje još dvije pripovijetke ''[[Za logorovanja]]'' i ''[[Žena od slonove kosti]]'', ciklus pjesama ''[[Šta sanjam i šta mi se događa]]'' i nekoliko književnih prikaza, a početkom 1923. godine on je vicekonzul u [[Graz]]u. {{Citat|Budim se vreo. Neka zora obećana<br>I kako mi je ostalo od starih:<br>Blagodarim za san i hleb i sekund i pomisô...| Šta sanjam i šta mi se događa<ref name="Ex ponto" />}} === Doktorat === Zbog nezavršenog studija i opasnosti da izgubi posao u Ministarstvu, upisuje u jesen 1923. godine [[Univerzitet u Grazu|Filozofski fakultet u Grazu]], a u junu 1924. godine brani doktorsku disertaciju pod nazivom ''[[Razvoj duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine]]'' ([[njemački jezik|njem]]: ''Die Entwicklung des geistigen Lebens in Bosnien unter der Einwirkung der türkischen Herrschaft'') <ref>[http://www.literature.at/viewer.alo?objid=1369&page=1&viewmode=fullscreen Band 1], [http://www.literature.at/viewer.alo?objid=1370&page=1&viewmode=fullscreen Band 2]. (Doktorska disertacija Ive Andrića na austrijskom portalu ALO) {{Simboli jezika|de|njemački}}</ref> Andrićeva doktorska disertacija, objavljena je u prijevodu 1982. godine, u prvom broju časopisa [[Sveske Zadužbine Ive Andrića]].<ref name="ZAD" /> Iste godine objavljuje nekoliko značajnih pripovijetki, koje se ubrajaju u njegova najpoznatija djela: ''[[Mustafa Madžar]]'', ''[[Ljubav u kasabi]]'', ''[[U musafirhani]]'' i ''[[Dan u Rimu]]''. === Povratak u diplomatiju === 15. septembra 1924. godine vraća se u diplomatsku službu i krajem godine prelazi u [[Beograd]] u Političko odjeljenje Ministarstva inostranih poslova.<ref name="ZAD" /> Godine 1925. pojavljuje se Andrićeva prva zbirka pripovijetki u izdanju [[Srpska književna zadruga|Srpske književne zadruge]] u koju, pored nekih već objavljenih u časopisima, ulaze i nove – ''[[U zindanu]]'' i ''[[Rzavski bregovi]]''. Na prijedlog [[Bogdan Popović|Bogdana Popovića]] i [[Slobodan Jovanović|Slobodana Jovanovića]], 18. februara 1926. godine, Ivo Andrić biva primljen za dopisnog člana [[Srpska akademija nauka i umjetnosti|Srpske akademije nauka i umetnosti]]<ref name="SANU" />, a iste godine u [[Srpski književni glasnik|Srpskom književnom glasniku]] objavljuje pripovijetke ''[[Mara milosnica]]'' i ''[[Čudo u Olovu]]''.<ref name="ZAD" /> Učestvuje u osnivanju [[Srpski PEN klub|Srpskog PEN kluba]], 25. februara 1925.<ref>{{Cite web |url=http://www.serbianpen.rs/s-onama.shtml |title=Službena stranica srbijanskog PEN kluba |access-date=20. 2. 2012 |archive-date=28. 2. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120228055351/http://www.serbianpen.rs/s-onama.shtml |url-status=dead }}</ref> U oktobru 1926, postavljen je za vicekonzula Generalnog konzulata Kraljevine Jugoslavije u [[Marseille]]u, a sljedeće godine tri mjeseca radi u Generalnom konzulatu u Parizu. To vrijeme Andrić koristi za proučavanje historijske građe o Bosni, s početka 19. vijeka i čitajući korespondenciju [[Pierre David]]a, francuskog konzula u [[Travnik]]u, koju će kasnije upotrijebiti u svojim romanima o Travniku. Na proljeće 1928. godine premješten je za vicekonzula u Ambasadi u [[Madrid]]u. Te godine objavljuje priče ''[[Olujaci]]'', ''[[Ispovijedi]]'' i ''[[Most na Žepi]]''. Sredinom sljedeće godine prelazi u [[Brisel]], na mjesto sekretara poslanstva, a u Srpskom književnom glasniku pojavljuje se njegov esej ''[[Goja]]''. Ubrzo, 1930. godine u [[Ženeva|Ženevi]], počinje da radi kao sekretar stalne delegacije [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevine Jugoslavije]] pri [[Društvo naroda|Društvu naroda]]. Te godine objavljuje esej o [[Simon Bolivar|Simonu Bolivaru]], priču ''[[Kod kazana]]'' i tekst ''[[Učitelj Ljubomir]]''. U Beogradu, sljedeće godine, izlazi i druga knjiga pripovijetki kod Srpske književne zadruge u kojoj se, pored priča ranije objavljenih u časopisima, prvi put u cjelini štampaju [[Anikina vremena]], a u kalendaru-almanahu sarajevske [[Srpsko prosvjetno i kulturno društvo "Prosvjeta"|Prosvjete]] pojavljuje se putopis [[Portugal, zelena zemlja]].<ref name="ZAD" /> Godine 1932, Andrić objavljuje pripovijetke ''[[Smrt u Sinanovoj tekiji]]'', ''[[Na lađi]]'' i zapis ''[[Leteći nad morem]]''. U martu 1933. godine vraća se u Beograd kao savjetnik u Ministarstvu inostranih poslova. Te godine objavljuje pripovijetku ''[[Napast]]'' i nekoliko zapisa.<ref name="ZAD" /> Postaje urednik ''Srpskog književnog glasnika'' i u njemu objavljuje pripovijetke ''[[Olujaci]]'', ''[[Žeđ (Ivo Andrić)|Žeđ]]'' i prvi dio triptiha ''[[Jelena, žena koje nema]]''. Godine 1935, štampa pripovijetke ''[[Bajron u Sintri]]'', ''[[Deca (Ivo Andrić)|Deca]],'' esej ''[[Razgovor s Gojom]]'' i jedan od svojih značajnijih književno-historijskih tekstova - ''[[Njegoš kao tragični junak kosovske misli]]''.<ref name="ZAD" /> Godine 1936, [[Srpska književna zadruga]] štampa drugu knjigu Andrićevih pripovijetki koja, među onim koje su objavljivane u časopisima, sadrži još i priče ''[[Mila i prelac]]'' i ''[[Svadba (Ivo Andrić)|Svadba]]''. Andrićeva diplomatska karijera ide uzlaznom putanjom i on novembra 1937. godine biva imenovan za pomoćnika ministra inostranih poslova Kraljevine Jugoslavije. Te godine dobija i visoka državna odlikovanja [[Poljska|Poljske]] i [[Francuska|Francuske]]: [[Orden velikog komandira obnovljene Poljske]] i [[Orden velikog oficira Legije časti]]. Andrić tokom ove godine objavljuje priče ''[[Trup]]'' i ''[[Likovi]]'', a iste godine u Beču, prikupljajući građu o konzulskim vremenima u Travniku, u [[Državni arhiv u Beču|Državnom arhivu]] proučava izveštaje austrijskih konzula u Travniku od 1808-17. Početkom 1938. pojavljuje se prva [[monografija]] o Andriću iz pera prevodica, esejiste dr. [[Nikola Mirković|Nikole Mirkovića]].<ref name="ZAD" /> Dana 16. februara postaje pravi član [[Srpska akademija nauka i umjetnosti|Srpske akademije nauka i umjetnosti (SANU)]].<ref name="SANU" /> === Drugi svjetski rat === Vrhunac diplomateke karijere Ive Andrića je imenovanje za opunomoćenog ministra i izvanrednog poslanika Kraljevine Jugoslavije u [[Berlin]]u 1. aprila 1939. godine. Andrić stiže u Berlin 12. aprila, a 19. aprila predaje akreditive [[Njemački kancelar|kancelaru]] [[Treći rajh|Trećeg rajha]] - [[Adolf Hitler|Adolfu Hitleru]].<ref name="ZAD" /> 1. septembra 1940. godine objavljuje pripovjetku ''[[Čaša (Ivo Andrić)|Čaša]]'', zapise ''[[Staze (Ivo Andrić)|Staze]]'' i ''[[Vino (Ivo Andrić)|Vino]]'' u 61. knjizi [[Srpski književni glasnik|Srpskog književnog glasnika]].<ref name="SKG">{{Cite web |url=http://scc.digital.nb.rs/view/P-1010-1901-001%26p%3D001%26w%3D1280%26h%3D690 |title='''Srpski književni glasnik''' na web stranici ''Narodne biblioteke Srbije'' |access-date=23. 10. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120321235845/http://scc.digital.nb.rs/view/P-1010-1901-001%26p%3D001%26w%3D1280%26h%3D690 |archive-date=21. 3. 2012 |url-status=dead }}</ref> U rano proljeće 1941. godine Andrić nadležnima u Beogradu nudi ostavku: {{Citat|...Danas mi u prvom redu službeni a zatim i lični mnogobrojni i imperativni razlozi nalažu da zamolim da budem ove dužnosti oslobođen i što pre povučen sa sadašnjeg položaja...|<ref name="ZAD" />}} Njegov prijedlog nije prihvaćen i 25. marta u [[Beč]]u, kao zvanični predstavnik Jugoslavije prisustvuje potpisivanju [[Trojni pakt|Trojnog pakta]]. Dan poslije bombardovanja Beograda, 7. aprila, Andrić s osobljem Poslanstva napušta Berlin. Odbija ponudu njemačkih vlasti da ide u bezbjedniju [[Švicarska|Švicarsku]], ali bez ostalih članova Ambasade i njihovih porodica, te bira povratak u okupirani Beograd. U novembru je penzionisan, ali odbija da prima penziju.<ref name="ZAD" /> Živi povučeno u [[Prizrenska ulica u Beogradu|Prizrenskoj ulici]], kao podstanar kod advokata [[Brane Milenković]]a. Odbija da potpiše ''[[Apel srpskom narodu]]'', kojim se osuđuje otpor okupatoru. Odbija, također, da [[Srpska književna zadruga]], za vrijeme dok ''narod pati i strada'', objavljuje njegove pripovjetke. Tih godina piše prvo ''[[Travnička hronika|Travničku hroniku]]'', a krajem 1944. godine okončava i [[Na Drini ćuprija|Na Drini ćupriju]]. {{Citat|Na kraju travničke čaršije, ispod hladovitog i hučnog izvora Šumeća, postoji otkad svet pamti mala "Lutvina kahva". Toga prvog sopstvenika kafane Lutve, ne sećaju se ni najstariji ljudi; taj je bar stotinak godina već na nekom od razasutih travničkih grobalja, ali svi idu kod Lutve na kafu i njegovo se ime pamti i izgovara tamo gde su zaboravljena imena tolikih sultana, vezira i begova...|Prolog, početak romana ''Travnička hronika'' <ref>'''Travnička hronika''', Civitas d.o.o., Sarajevo {{ISBN|978-9958-717-47-5}}</ref>}} {{Citat|Većim delom svoga toka reka Drina protiče kroz tesne gudure strmih planina ili kroz duboke kanjone okomito odsečenih obala. Samo na nekoliko mesta rečnog toka njene se obale proširuju u otvorene doline i stvaraju, bilo na jednoj bilo na obe strane reke, župne, delimično ravne, delimično talasaste predele, podesne za obrađivanja i naselja...|Početak romana ''Na Drini ćuprija''<ref>'''Na Drini ćuprija''', Svjetlost, Sarajevo</ref>}} Roman ''Na Drini ćuprija'' izlazi iz štampe 10. marta 1945. godine, te se smatra prvim domaćim romanom objavljenim u oslobođenoj Jugoslaviji.<ref name="Književnost" /> ''Travničku hroniku'' objavit će u Beogradu nekoliko mjeseci po završetku rata, a koncem 1945. godine u [[Sarajevo|Sarajevu]] izlazi i roman [[Gospođica]].<ref name="ZAD" /> === Rad u SFRJ === Osnivanjem [[Savez književnika Jugoslavije|Saveza književnika Jugoslavije]] 1946. godine postaje predsjednik Saveza<ref>[http://arhinet.arhiv.hr/_Generated/Pages/Stvaratelji.PublicDetails.aspx?ItemId=12108 Prilog o Savezu književnika Jugoslavije na web stranici arhiv.hr]</ref> i potpredsjednik Društva za kulturnu saradnju sa Sovjetskim Savezom i vjećnik [[Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Bosne i Hercegovine|Trećeg zasjedanja ZAVNOBIH-a]]. Tokom 1946. živi u Beogradu i Sarajevu, a 22. marta 1948. postaje redovan član [[Srpska akademija nauka i umjetnosti|Srpske akademije nauka i umjetnosti]]<ref name="SANU">[http://www.sanu.ac.rs/Clanstvo/IstClan.aspx?arg=15, Prilog o Ivi Andriću na službenoj stranici SANU] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130515101543/http://www.sanu.ac.rs/Clanstvo/IstClan.aspx?arg=15, |date=15. 5. 2013 }} {{Simboli jezika|sr}} {{Simboli jezika|en|engleski}} {{Simboli jezika|fra|francuski jezik}}</ref>, [[Odjeljenje literature i jezika SANU|odjeljenja literature i jezika]], te [[Odjeljenje likovne i muzičke umjetnosti SANU|odjeljenja likovne i muzičke umjetnosti]]. Član [[Predsjedništvo SANU|Predsjedništva SANU]] je do smrti 13. marta 1975. godine.<ref name="SANU" /> Te godine, među ostalim, objavljuje pripovijetke ''[[Zlostavljanje]]'' i ''[[Pismo iz 1920. godine]]''. Sljedeće godine postaje član [[Predjedništvo Narodne skupštine NR Bosne i Hercegovine|Predjedništva]] [[Narodna skupština NR Bosne i Hercegovine|Narodne skupštine NR Bosne i Hercegovine]] i objavljuje ''[[Priču o vezirovom slonu]]'', nekoliko tekstova o [[Vuk Stefanović Karadžić|Vuku Karadžiću]] i [[Petar II Petrović Njegoš|Njegoš]]u, a tokom 1948. prvi put će biti štampana ''[[Priča o kmetu Simanu]]''. Narednih nekoliko godina vrlo aktivno se bavi javnim poslovima, drži predavanja, govori na javnim skupovima, kao član različitih delegacija putuje u [[Sovjetski Savez]], Bugarsku, Poljsku, Francusku, Kinu. Objavljuje, uglavnom kraće tekstove, odlomke pripovjedaka, priče: ''[[Bife Titanik]]'' (1950), ''[[Znakovi]]'' (1951), ''[[Na sunčanoj strani]]'', ''[[Na obali]]'', ''[[Pod Grabićem]]'', ''[[Zeko]]'' (1952), ''[[Aska i vuk]]'', ''[[Nemirna godina]]'', ''[[Lica]]'' (1953). Godine 1954. postaje član [[Savez komunista Jugoslavije|Komunističke partije Jugoslavije]]. Prvi potpisuje [[Novosadski dogovor o srpskohrvatskom književnom jeziku]]. Te godine štampa u [[Matica srpska|Matici srpskoj]] ''[[Prokleta avlija|Prokletu avliju]]'' , a pripovijetka ''[[Igra (pripovjetka)|Igra]]'' pojavljuje se 1956. godine.<ref name="ZAD" /> Savez književnika Jugoslavije ga 1958. godine kandiduje za [[Nobelova nagrada za književnost|Nobelovu nagradu za književnost]].<ref name="Jutarnji">{{Cite web |url=http://www.jutarnji.hr/ivo-andric-je-sav-ublijedio-od-nelagodesto-mora-u-stockholm-po-nagradu/978933/ |title='''Andrić je sav ublijedio od nelagode što mora u Stockholm po nagradu''', članak u hrvatskom dnevniku ''Jutarnji list'' 6. oktobra 2011. godine |access-date=20. 2. 2012 |archive-date=9. 12. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111209011117/http://www.jutarnji.hr/ivo-andric-je-sav-ublijedio-od-nelagodesto-mora-u-stockholm-po-nagradu/978933 |url-status=dead }}</ref> 23. decembra 1969. godine postaje počasni član [[Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine|Akademije nauka i umjetosti Bosne i Hercegovine]].<ref name="ANUBIH">[http://www.anubih.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=104&lang=hr Počasni članovi ANUBIH na službenoj stranici Akademije]</ref> Godine 1958. u šezdeset šestoj godini, Ivo Andrić se vjenčava sa svojom dugogodišnjom ljubavlju [[Milica Babić|Milicom Babić]], kostimografom Narodnog pozorišta iz Beograda<ref name="ZAD" />, udovicom [[Nenada Jovanovića]], bivšom službenicom jugoslavenske ambasade, koju je upoznao za vrijeme službovanja u Berlinu.<ref name="Književnost">Časopis '''Književnost''' ''Erih Koš, Odlomci sećanja, pisci (V)'', broj 11/1998, Prosveta, Beograd</ref> Sa ženom se seli u svoj prvi stan - u Ulici Proleterskih brigada 2a. Te godine objavljuje pripovijetke ''[[Panorama]]'', ''[[U zavadi sa svetom]]'' i jedan od dva predgovora, koji je ikada napisao za neku knjigu: uvodni tekst za knjigu [[Zuko Džumhur|Zuke Džumhura]] ''[[Nekrolog jednoj čaršiji]]''. {{Citat|Jedan trebinjski beg, uži zemljak pisca ove knjige, priznao je, pre sto godina, jednom Austrijancu da nikad u svom dugom veku nije bio ni do Dubrovnika od koga ga deli svega dvadesetak kilometara druma. Kad se Austrijanac tome začudio, beg mu je rekao: <br>-Nema veće planine od kućnoga praga, gospodine!...|Dio iz predgovora knjige Nekrolog jednoj čaršiji<ref>'''Zuko Džumhur''', ''Nekrolog jednoj čaršiji'', Oslobođenje Public, Sarajevo 1991. {{ISBN|86-319-0239-X}}</ref> }} Drugi predgovor je napisao za slovensko izdanje pripovjedaka [[Isak Samokovlija|Isaka Samokovlije]] 1955. godine, a objavljen je i u sarajevskom književnom časopisu [[Život (časopis)|Život]].<ref name="Kritika" /> Umro je [[13. mart]]a ili ''([[7. mart]]a)''<ref name="Graz" /> 1975. u Beogradu. ===Nobelova nagrada=== Prijedlog za dodjelu Nobelove nagrade za književnost, potekao je od Saveza književnika Jugoslavije i [[Rodoljub Čolaković|Rodoljuba Čolakovića]], koji je švedskom ambasadoru 1958. godine, predao prevod Andrićevih pripovijetki, objavljenih prije Drugog svjetskog rata u Njemačkoj.<ref name="Književnost" /> Drugi kontakt [[Švedska akademija|Kraljevske švedske akademije]] s djelom Ive Andrića je romanom ''Na Drini ćuprija'', navodno neuspjelim prevodom na francuski jezik, kog je [[Erih Koš]], ponudio nekom izdavaču, ali knjiga nije izdana u Norveškoj. Istom prilikom Koš je primljen od sekretara Akademije [[Anders Österling|Andersa Österlinga]], s kojim je pokušao naći nešto u arhivama o jugoslavenskim piscima. Međutim o Andriću, kao ni o Miroslavi Krleži nije bilo priloga u registru Fondacije. Zvaničnu kandidaturu poslao je [[Aleksandar Vučo]], tada sekretar Saveza književnika, te je osim Andrića, predložen je i hrvatski književnik [[Miroslav Krleža]].<ref name="Književnost" /> Ostali kandidati za dodjelu nagrade, te godine bili su: Amerikanac [[John Steinbeck]], Italijan [[Alberto Moravia]] i Englezi [[Graham Greene]] i [[Lawrence Durrell]].<ref name="Jutarnji" /> Dobijanjem Nobelove nagrade 1961. godine, Krležin odnos prema Andriću se mijenja, te ga on pokatkad naziva ''fra-beg Ivo'', aludirajući time na Andrićevu fratarsku uzdržanost i na njegove istočnjačke, gospodske manire.<ref name="Književnost" />. Nagrada je Andriću uručena 10. decembra 1961, na svečanosti na kojoj je pročitao svoj govor ''[[O priči i pričanju]]'': {{Citat|U izvršavanju svojih visokih zadataka, Nobelov komitet Švedske akademije rešio je ovog puta da pisca jedne, kao što se kaže, male zemlje odlikuje Nobelovom nagradom koja, merena međunarodnim razmerama, znači visoko priznanje. Neka mi je dopušteno da, primajući to priznanje, kažem nekoliko reči o toj zemlji i dodam nekoliko opštih razmatranja u vezi sa pripovedačkim delom koje ste izvoleli nagraditi.<br>Moja domovina je zaista „mala zemlja među svetovima“, kako je rekao jedan naš pisac, i to je zemlja koja u brzim etapama, po cenu velikih žrtava i izuzetnih napora, nastoji da na svim područjima, pa i na kulturnom, nadoknadi ono što joj je neobično burna i teška prošlost uskratila. Svojim priznanjem vi ste bacili snop svetlosti na književnost te zemlje i tako privukli pažnju sveta na njene kulturne napore, i to upravo u vreme kad je naša književnost nizom novih imena i originalnih dela počela da prodire u svet, u opravdanoj težnji da svetskoj književnosti i ona da svoj odgovarajući prilog. Vaše priznanje jednom od književnika te zemlje znači nesumnjivo ohrabrenje tom prodiranju. Stoga nas ono obavezuje na zahvalnost, i ja sam srećan što vam u ovom trenutku i sa ovog mesta, ne samo u svoje ime nego i u ime književnosti kojoj pripadam, mogu tu zahvalnost jednostavno ali iskreno da izrazim...|Prvi dio Andrićevog govora ''O priči i pričanju'', na dodjeli Nobelove nagrade<ref name="ZAD" />}} ==Književno djelo i kritika== Andrićevo se književno djelo može podijeliti, kako po vremenskim intervalima, tako i po djelima, odnosno tematici književnog opusa. Najjednostavnija podjela bila bi na pjesnički mladalački period, zatim pripovjedački period u kom su nastale njegove najpoznatije pripovijetke, zatim na vrijeme pred i vrijeme Drugog svjetskog rata u kom nastaju njegovi romani (''[[Na Drini ćuprija]]'', ''[[Gospođica (Ivo Andrić)|Gospođica]]'', ''[[Travnička hronika]]'') te esejistički radovi nastali poslije Drugog svjetskog rata. Ova gruba podjela karakterizira Andrića, mada ispreplitanost njegovog cjelokupnog djela ne potvrđuje ovu podjelu. ===Lirika=== Andrić je u književnost unišao s poezijom; prve pjesme objavio je kao sarajevski gimnazijalac u [[Bosanska vila|Bosanskoj vili]] 1911. Pjesme u stihovima i u prozi narednih godina objavljivao je i u drugim časopisima ([[Vihor]], [[Savremenik]], [[Hrvatski pokret]], [[Hrvatska njiva]], [[Književni jug]], [[Jugoslovenska žena]] i dr.)<ref name="Jergović_1">[http://www.jergovic.com/ajfelov-most/andric-i-poezija/ '''''Andrić i poezija''''', prilog Miljenka Jergovića na web stranici jergovic.com]</ref> [[Miloš Crnjanski]] u kritici njegove knjige ''[[Ex ponto]]'' u časopisu [[Književni jug]] 1919, povezuje Andrića sa [[Aleksandar Puškin|Puškinom]], [[Sima Pandurović|Pandurovićem]], [[Silvije Strahimir Kranjčević|Kranjčevićem]], [[Jovan Dučić|Dučićem]] i [[Ivo Ćipiko|Ćipikom]], te prepoznaje kvalitete budućeg velikog književnika riječima:{{Citat|...Pišući o patnji i stideći se suza, Andrić donosi u liriku našu žicu slavenske duše. U ovim zapisima što su pesme, u ovim pesmama što su zapisi čini mi se da počinje nova istorija naše duše. Knjige se danas pišu - one su šarene, nekoliko reči o Pragonardu, jedan stih koji ima nečeg futurističkog, jedna banalna ljubavna istorija, dosta je da je čitaju rado. Ova je knjiga pisana njoj, jedinoj čistoj, i neporočnoj, večnoj uzdanici: Mladosti. Nalazim da je tragično verovati u knjige, uopće verovati. Andrić veruje. No jedno je neosporivo sa ovom knjigom: Andrić est arrivé|Miloš Crnjanski 1919.<ref name="Kritika" />}} [[Milan Boganović]] u beogradskom dnevniku [[Politika (novine)|Politika]] 1919. godine govori o Andrićevom lirizmu, koji ima puno naglašenih filozofskih elemenata, ali on od toga ne pravi nikakav svoj naročiti filozofski sistem. Napominje, da Andrićeva poezija ukazuje na njegovu načitanost i govori o ''književnoj pozajmici'': {{Citat|U knjizi Ive Andrića ima nesumnjivih uspomena iz "šetnje po stranim knjievnostima". Nije potrobno paralelnim tekstovima dokazivati da u njegovoj pesničkoj prozi ima ostataka jedne dobre načitanosti. Taj se utisak ima od prvih strana. Ja sam se, na primer, više puta opomenuo izvesnih stihova [[Fernand Gregh|Fernanda Gregha]] i [[Francis Jammes|Francisa Jammesa]]. Ali zar kod Dučića nije sličan slučaj? I da li danas kome pada na pamet da najboljim pesmama naše poezije pobije umetničku vrednost zato što se mogu osetiti izvesne sličnosti između njihovih i nekih stranih stihova?...|Milan Boganović 1919.<ref name="Kritika" />}} ===Pripovijetke=== {{Proširiti sekciju}} ===Romani=== {{Proširiti sekciju}} ===Eseji=== {{Proširiti sekciju}} ===Kontroverze=== ====Kritika==== Vrijednovanje Andrićevog djela se, pogotovo, nakon raspada [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]], zasniva na činjenicama o njegovom porijeklu i pripadnosti, pisanju ekavicom, negativnom opisivanju Turaka u svojim djelima, te se na osnovu tih tematika može lako odrediti kulturni izvor kritike. U svom osvrtu na izdavanje zbirke pripovjedaka u Zagrebu 2012, književik [[Miljenko Jergović]] u svojoj kolumni pod nazivom ''Jedan Andrićev izbor'' piše o prisvajanju i odbijanju Andrića i njegov djela: {{Citat|Svaki razgovor o Ivi Andriću u Zagrebu započinje, a najčešće i završava, s pokušajem ustanovljenja ili fiksiranja nekakvog identiteta. Tako su o ovome piscu, naročito početkom devedesetih, dok je u Hrvatskoj trajala istraga izdajnika i inih poturica i posrbica, raspredali [[Dubravko Horvatić]], [[Dubravko Jelčić]] ili [[Nedjeljko Mihanović]], tražeći književne argumente u bračnome ili izvanbračnom stanju piščevih roditelja, i ustanovljavajući kulturne identitete na osnovu genetskih mapa te forenzičkih ili frenoloških ekspertiza. Tako su o njemu, malo kasnije, pisali i mlađi i ponešto ljevlji gornjogradski identitetlije, kada su Andrićevo hrvatstvo derivirali iz spoja njegova biološkog podrijetla, jezičnih karakteristika najranijih njegovih radova, te navodne nacionalne specifičnosti njegovih fratarskih tema. Što god bi se o ovome piscu u Zagrebu pisalo, iz koje god bi se perspektive govorilo, sve bi se slijevalo u beskonačnu litaniju o identitetu...|Miljenko Jergović 2012.<ref name="Jergović_2">[http://www.jergovic.com/subotnja-matineja/jedan-andricev-izbor/ '''''Jedan Andrićev izbor''''', prilog Miljenka Jergovića na web stranici jergovic.com]</ref>}} Povodom knjige ''[[Bosanski Muslimani u Andrićevom svijetu]]'', bosanskohercegovačkog i bošnjačkog književnog kritičara [[Muhsin Rizvić|Muhsina Rizvića]], [[Mehmed Delić]], govori o Andriću kao piscu koji je pisao u ''tako mračnim bojama, sa izrazitim animozitetom i gotovo patološkom mržnjom'', te da je ova knjiga ''prvi pravi pokušaj etičke detronizacije ovog neosporno velikog pisca''. Miješanjem i nasumičnim navođenje riječi u ekavici, autor naglašava teoriju o navodnom Andrićevom odricanju od Bosne i bosanskog jezika.<ref name="Delić">[http://www.bosnjaci.net/prilog.php?pid=40118 '''Mehmed Meša Delić''', ''Korijeni Andrićevih moralnih devijacija'', prilog o Andriću na portalu ''Bošnjaci.net'']</ref> {{Citat|Na mnogim stranicama ove knjige dr. Muhsin Rizvić takvom Andrićevom odnosu prema Bošnjacima nalazi razloge u njihovom renegatstvu od „pradjedovske vjere“, u njihovoj sudbini kao „poturica“, što je u potpunosti odgovaralo nacionalno – mitskim predstavama srpske romantične histografije, kojoj se Andrić rado priklanjao nalazeći opravdanje i za vlastito renegatstvo i bjeg iz hrvatske i katoličke tradicije. Odrastao u rimokatoličkoj porodici, a posle (p)ostaje „Srbin – katolik“. Čak se Bosne i jezika bosanskog odrekao. Pri tome je dolazio do svojevrsne demonizacije islamskog svijeta i stvaranje inverzije likova u grotesknom miješanju legende i historije.|Mehmed Meša Delić 2011.<ref name="Delić" />}} Autor u daljem tekstu povezuje Andrićev roman ''[[Na Drini ćuprija]]'', sa velikosrpskom ideologijom, srbijanskim piscima ([[Dobrica Ćosić]]), političarima, optuženicima i ratnim zločincima srbijanske i bosanskohercegovačke suvremene politike ([[Slobodan Milošević]], [[Radovan Karadžić]], [[Vojislav Šešelj]], [[Momčilo Krajišnik]], [[Biljana Plavšić]]), te navodi da je ovo djelo ''bilo izvor patološke mržnje i inspiracija podloga srpskog genocida nad Bošnjacima 1992. do 1995. godine, jer onaj od 1941. do 1945. godine nije u potpunosti uspjeo i služio je kao priručnik zločina.''<ref name="Delić" /> ==Nagrade== *'''1961.''' [[Nobelova nagrada za književnost]]; ==Ostavština== === Filatelija === Lik Ive Andrića pojavljivao se na filatelističkim izdanjima Jugoslavije i to 1983. godine, s pozadinom mosta u [[Višegrad]]u. Izdanje ima posebnu vrijednost, jer je tematski povezano sa izdanjima drugih [[CEPT]] pošta, koje svake godine izdaju marku sa sličnim motivima, s podnaslovom ''EUROPA''.<ref>''[[Michel|MICHEL]] Europa Katalog 2001/2002 Band 2: Südeuropa,'' Schwanberg Verlag GmbH - München, Njemačka {{ISBN|3-87858-659-0}}</ref> [[Narodna banka Jugoslavije]], ga je 1992. godine stavila na novčanicu od 5.000 dinara, koja je ubrzo zbog hiperinflacije izgubila vrijednost, te je nedugo tiskana nova novčanica u apoenu od 10.000.000 dinara. [[Narodna banka Bosne i Hercegovine]] tiska dvije novčanice, i to u apoenima od 1 i 200 [[Konvertibilna marka|KM]], od kojih apoen od 1 KM, izdanje za [[Republika Srpska|Republiku Srpsku]], nikada nije pušten u opticaj zbog greške u tiskanju. Ime Ive Andrića, bilo je ćirilicom napisano '''Андриђ'''. [[BH Pošta|BH pošta]] je 2008. izdala prigodnu marku u [[Nominalna vrijednost|nominalnoj vrijednosti]] od 2,50 [[Konvertibilna marka|KM]] s likom Ive Andrića. [[Pošte Srbije]], izdale su 2010. godine prigodnu marku pod motivom ''Velikani srpske književnosti'', u kojoj je marka s likom Ive Andrića nominalne vrijednosti od 22 [[srpski dinar|srpska dinara]].<ref>{{Cite web |url=http://www.posta.rs/dokumenta/lat/filatelija/Katalog%20maraka%20Srbija%202010.pdf |title='''''Katalog maraka Srbije iz 2010. godine''''', na portalu Pošta Srbije |access-date=7. 3. 2012 |archive-date=19. 5. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120519073818/http://www.posta.rs/dokumenta/lat/filatelija/Katalog%20maraka%20Srbija%202010.pdf |url-status=dead }}</ref> Pošta Srbije izdala je 2011. godine zajedničko izdanje s Poštom Brazila, povodom 50-godišnjice dodjele Nobelove nagrade za književnost, prigodnu marku na kojoj je osim lika Andrića i obilježje Nobelove nagrade. Marka ima nominalnu vrijednost od 46 srpskih dinara.<ref>{{Cite web |url=http://www.posta.rs/struktura/lat/filatelija/prigodne-postanske-marke/prigodne-postanske-marke-2011.asp |title='''''Prigodne poštanske marke 2011. godine''''' na portalu Pošte Srbije |access-date=7. 3. 2012 |archive-date=16. 5. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120516234750/http://www.posta.rs/struktura/lat/filatelija/prigodne-postanske-marke/prigodne-postanske-marke-2011.asp |url-status=dead }}</ref> <gallery> Datoteka:Ivo Andric postanska marka yu.jpg|Ivo Andrić na poštanskoj marki Jugoslavije iz 1983. godine Datoteka:Ivo Andrić 2008 BH pošta.jpg|Ivo Andrić na [[Filatelija u Bosni i Hercegovini|poštanskoj marki BH pošte]] 2008. godine. </gallery> <gallery> Datoteka:5000din yu prednja 1992.jpg|Ivo Andrić na prednjoj strani novčanice od 5.000 [[Jugoslavenski dinar|jugoslavenskih dinara]] iz 1992. godine Datoteka:10000000din yu prednja 1993.jpg|Ivo Andrić na prednjoj strani novčanice od 10.000.000 [[Jugoslavenski dinar|jugoslavenskih dinara]] iz 1993. godine. Datoteka:1km rs lice velika.gif|Ivo Andrić na prednjoj strani novčanice od 1 [[KM]] Bosne i Hercegovine, varijante za [[Republika Srpska|Republiku Srpsku]]. Datoteka:200km prednja.jpg|Ivo Andrić na prednjoj strani novčanice od 200 [[KM]] Bosne i Hercegovine. </gallery> === Zadužbina Ive Andrića === Na osnovu Andrićevog testamenta 12. marta 1976, počela je sa radom [[Zadužbina Ive Andrića]], s ciljem da se njegova zaostavština sačuva kao cjelina i da se može koristiti za opće kulturne i humanitarne potrebe. Od 1975. godine Zadužbina dodjeljuje [[Andrićeva nagrada|Andrićevu nagradu]] za najbolju priču ili zbirku priča.<ref name="ZAD" /> Od 1982. godine Zadužbina izdaje časopis [[Sveske Zadužbine Ive Andrića]], koje izlaze jednom godišnje. Časopis objavljuje nepoznate i nepublikovane Andrićeve rukopise, prepisku, naučne i kritičke studije o Andrićevom djelu i njegovom životu.<ref name="ZAD" /> === Spomenici === {{Proširiti sekciju}} == Bibliografija == {| | width="50%" valign="top" | * ''[[Ex ponto]]'', pjesme u prozi, 1918. * ''[[Nemiri]]'', proza, 1920. * ''[[Put Alije Đerzeleza]]'', pripovijetka, 1920. * ''[[Die Entwicklung des geistigen Lebens in Bosnien unter der Einwirkung der türkischen Herrschaft]]''. Doktorska disertacija na Univerzitetu u Grazu (Novo izdanje Wieser Verlag, Klagenfurt 2011., {{ISBN|978-3-85129-899-4}}) [http://www.literature.at/viewer.alo?objid=1369&page=1&viewmode=fullscreen Band 1], [http://www.literature.at/viewer.alo?objid=1370&page=1&viewmode=fullscreen Band 2]. (Online [[Austrian Literature Online|ALO]]). * ''[[Most na Žepi]]'', pripovijetke, 1925. * ''[[Anikina vremena]]'', pripovijetke, 1931. * ''[[Portugal, zelena zemlja]]'', putopisi, 1931. * ''[[Španska stvarnost i prvi koraci u njoj]]'', putopisi 1934. * ''[[Deca]]'', zbirka pripovjedaka 1935. * ''[[Razgovor sa Gojom]]'', esej 1936. * ''[[Na Drini ćuprija]]'', roman [[1945]] * ''[[Gospođica (Ivo Andrić)|Gospođica]]'', roman [[1945]]. * ''[[Travnička hronika]]'', roman 1945. | width="50%" valign="top" | * ''[[Na kamenu, u Počitelju]]'', 1945. * ''[[Na Nevskom prospektu]]'', [[1946]]. * ''[[Priča o vezirovom slonu]]'', [[1948]]. * ''[[Prokleta avlija]]'', [[1954]] * ''[[Igra (Ivo Andrić)|Igra]]'', [[1956]] * ''[[O priči i pričanju]]'', govor povodom dodjele Nobelove nagrade, 1961. * ''[[Omerpaša Latas (Ivo Andrić)|Omerpaša Latas]]'', objavljena posthumno [[1977]] * ''[[Jelena žena koje nema]]'', roman 1963. * ''[[Staze, lica, predeli]]'' * ''[[Šta sanjam i šta mi se događa]],'' lirske pesme koje su objavljene posthumno 1977. * ''[[Omerpaša Latas]],'' nedovršen roman, objavljen posthumno 1977. * ''[[Na sunčanoj strani]],'' nedovršen roman, objavljen posthumno * ''[[Znakovi pored puta]],'' knjiga objavljena posthumno * ''[[Sveske]],'' knjiga objavljena posthumno |} == Napomene == {{Napspisak}} == Reference == {{reflist|2}} ==Literatura== * {{Cite book| ref=harv| last=Andrić| first =Ivo| last2=| first2 =| title =O srpskim piscima| url =https://www.prosveta.rs/domaca-knjizevnost/romani/o-srpskim-piscima-ivo-andric|year=2014| publisher =Beograd: Prosveta|isbn=978-86-07-02081-2|pages=192}} * {{Cite book| ref=harv| last=Andrić| first =Ivo| last2=| first2 =| title =O stranim piscima| url =https://www.prosveta.rs/esejistika/o-stranim-piscima-ivo-andric|year=2017| publisher =Beograd: Prosveta|isbn=978-86-07-02157-4|pages=180}} * {{Cite book| ref=harv| last=Andrić| first =Ivo| last2=Uređivački odbor: Grupa autora| first2 =| title =Kritičko izdanje dela Ive Andrića [1. Kolo 1. Pripovetke 2. Pripovetke 3. Pripovetke 4. Nove pripovetke 5. Lica - 2. Kolo 6. Pripovetke (1914-1941) 7. Pripovetke (1849-1960) I 9. Pripovetke (1949-1960) II 10. Pripovetke (1961-1975) - 3. Kolo 11. Kuća na osami I 12. Kuća na osami II 13. Ex Ponto 14. Nemiri 15. Lirika| url =https://www.ivoandric.org.rs/%D0%BA%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%BE-%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%9A%D0%B5 |year=2017-2022| publisher =Beograd: Zadužbina Ive Andrića|isbn=|pages=}} * {{Cite book| ref=harv| last=Andrić| first =Ivo| last2=Priređivači: Vučković, Vladimir Urednici: Uljarević, Radomir; Đukić Perišić, Žaneta; Jerkov, Aleksandar i Kusturica, Emir| first2 =| title =Sabrana dela Ive Andrića, Knj. 1 - 20 [1. Pesme * Ex ponto * Nemiri 2. Pripovetke 3. Nove pripovetke 4. Pripovetke I 5. Pripovetke II 6. Lica 7. Kuća na osami 8. Na sunčanoj strani 9. Na Drini ćuprija 10. Travnička hronika 11. Gospođica 12. Prokleta avlija 13. Omerpaša Latas 14. Disertacija * Eseji I 15. Eseji II 16. Zapisi * Putopisi 17. Znakovi pored puta 18. Sveske * Dnevnici 19. Pisma 20. Razgovori]| url =https://www.makart.rs/knjige/knjiga-sabrana-dela-i-xx-ivo-andric-ivo-andric-25357|year=2012| publisher =Beograd: "Štampar Makarije; Podgorica: Nova knjiga|isbn=978-86-87019-80-5|pages=}} * {{Cite book| ref=harv| last=Antonić| first =Ivana| last2=| first2 =| title =Vremenski odnos u jeziku Andrićeve naracije| url =http://www.ikzs.com/index.php?stranica=opis&knjiga=583|year=2022| publisher =Sremski Karlovac - Novi Sad: Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića|isbn=978-86-7543-415-3|pages=356}} * {{Cite book| ref=harv| last=Đukić Perišić| first =Žaneta| last2=| first2 =| title =Pisac i priča: Stvaralačka biografija Ive Andrića| url =https://akademskaknjiga.com/katalog/pisac-i-prica/|year=2012| publisher =Novi Sad: Akademska knjiga|isbn=978-86-6263-016-2|pages=628}} * {{Cite book| ref=harv| last=Đukić Perišić| first =Žaneta| last2=| first2 =| title =Na početku svih staza: Andrić i Višegrad| url =https://www.vukoticmedia.rs/portfolio/na-pocetku-svih-staza/|year=2015| publisher =Beograd: Vukotić media|isbn=978-86-89613-31-5|pages=206}} * {{Cite book| ref=harv| last=Đukić Perišić| first =Žaneta| last2=| first2 =| title =Nebo nad Beogradom: Andrić i prestonica| url =https://www.vukoticmedia.rs/portfolio/nebo-nad-beogradom/|year=2022| publisher =Beograd: Vukotić media|isbn=978-86-81510-45-2|pages=280}} * {{Cite book| ref=harv| last=Đukić Perišić| first =Žaneta| last2=| first2 =| title =Kavaljer Svetog duha: o jednom nedovršenom romanu Ive Andrića| url =https://akademskaknjiga.com/katalog/kavaljer-svetog-duha/|year=2017| publisher =Novi Sad: Akademska knjiga|isbn=978-86-6263-179-4|pages=200}} * {{Cite book| ref=harv| last=Glišović| first =Dušan| last2=| first2 =| title =Ivo Andrić: Kraljevina Jugoslavija i Treći rajh 1939-1941, I tom| url =https://klubglasnik.com/94b95d6c-06c8-4eec-a3a8-5205016823ee/%D0%98%D0%92%D0%9E-%D0%90%D0%9D%D0%94%D0%A0%D0%98%D0%8B-%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%88%D1%83%D0%B3%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D0%B8-%D0%A2%D1%80%D0%B5%D1%9B%D0%B8-%D1%80%D0%B0%D1%98%D1%85-1939-1941-I-%D1%82%D0%BE%D0%BC.aspx|year=2012| publisher =Beograd: Službeni glasnik|isbn=978-86-519-1068-8|pages=884}} * {{Cite book| ref=harv| last=Glišović| first =Dušan| last2=| first2 =| title =Ivo Andrić: Istorija i politika| url =https://klubglasnik.com/790c1cbe-b054-45ff-892e-90d582990909/%D0%98%D0%92%D0%9E-%D0%90%D0%9D%D0%94%D0%A0%D0%98%D0%8B-%D0%98%D0%A1%D0%A2%D0%9E%D0%A0%D0%98%D0%88%D0%90-%D0%98-%D0%9F%D0%9E%D0%9B%D0%98%D0%A2%D0%98%D0%9A%D0%90-.aspx|year=2017| publisher =Beograd: Službeni glasnik|isbn=978-86-519-2089-2|pages=336}} * {{Cite book| ref=harv| last= Gordić| first =Slavko| last2=| first2 =| title =Ivo Andrić (prva knjiga) [Antologijska edicija Deset vekova srpske književnosti, prvo kolo, Knj. 55]| url =http://icms.rs/icms2alat.html|year=2010| publisher =Novi Sad: Matica srpska|isbn=978-86-87079-18-2|pages=365}} * {{Cite book| ref=harv| last= Gordić| first =Slavko| last2=| first2 =| title =Ivo Andrić (druga knjiga) [Antologijska edicija Deset vekova srpske književnosti, drugo kolo, Knj. 56]| url =http://icms.rs/icms2alat.html|year=2011| publisher =Novi Sad: Matica srpska|isbn=978-86-87079-36-6|pages=504}} * {{Cite book| ref=harv| last= Gordić| first =Slavko| last2=| first2 =| title =Ivo Andrić (treća knjiga) [Antologijska edicija Deset vekova srpske književnosti, treće kolo, Knj. 57]| url =http://icms.rs/icms2alat.html|year=2012| publisher =Novi Sad: Matica srpska|isbn=978-86-87079-49-6|pages=485}} * {{Cite book| ref=harv| last=Gordić| first =Slavko| last2=| first2 =| title =Ogledi o Ivi Andriću| url =https://www.knjizara.com/Ogledi-o-Ivi-Andricu-Slavko-Gordic-138381|year=2013| publisher =Novi Sad: Akademska knjiga|isbn=978-86-6263-025-4|pages=184}} * {{Cite book| ref=harv| last=Grubačić| first =Slobodan| last2=| first2 =| title =Zvona Ive Andrića: Andrić - Man - Rilke - Kafka| url =https://klubglasnik.com/a/daef4605-fa7d-4e4d-b81d-539d66cd1593/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D0%BD-%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%B8%D1%9B.aspx|year=2017| publisher =Beograd: Službeni glasnik|isbn=978-86-519-2457-9|pages=154}} * {{Cite book| ref=harv| last=Kovačević| first =Nataša| last2=| first2 =| title =Andrić i Španija: Biografski i komparativni uvid u piščevu diplomatsku povesnicu| url =https://www.prometej.rs/prodavnica/teorija-knjizevnosti-i-knjizevna-kritika/andric-i-spanija/|year=2022| publisher =Novi Sad: Prometej|isbn=978-86-515-1948-5|pages=272}} * {{Cite book| ref=harv| last=Leovac| first =Slavko| last2=| first2 =| title =Pripovedač Ivo Andrić| url =https://books.google.com/books?id=tFE9AAAAIAAJ&q=Slavko+Leovac&dq=Slavko+Leovac&hl=sr&sa=X&ved=2|year=1979| publisher =Novi Sad: Matica srpska|isbn=|pages=282}} * {{Cite book| ref=harv| last=Leovac| first =Slavko| last2=| first2 =| title =Ogledi o Ivi Andriću| url =https://www.knjizara.com/antikvarnica/OGLEDI-O-IVI-ANDRICU-510032|year=1993| publisher =Beograd: Srpska književna zadruga|isbn=|pages=203}} * {{Cite book| ref=harv| last=Martens| first =Mihael| last2=| first2 =| title =U požaru svetova: Ivo Andrić - jedan evropski život| url =https://www.laguna.rs/n4675_knjiga_u_pozaru_svetova_ivo_andric_jedan_evropski_zivot_laguna.html|year=2020| publisher =Beograd: Laguna|isbn=978-86-521-3573-8|pages=302}} * {{cite book |ref=harv |last1 = Martens |first1 = Michael |author-link1 = Michael Martens |date = 2019 |title = Im Brand der Welten, Ivo Andrić - ein europäisches Leben |edition = 1 |language = de |location = Beč |publisher = Paul Zolnay Verlag Ges. m. b. H |isbn = 978-3-552-05960-3 |ref = {{harvid|Martens|2019}} }} *{{Cite book | ref= harv|last=Mićić|first=Srđan|title=Od birokratije do diplomatije: Istorija jugoslovenske diplomatske službe 1918-1939.|url=https://www.knjizara.com/Od-birokratije-do-diplomatije-Srdjan-Micic-154105|year=2018|publisher=Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije|isbn=978-86-7005-149-2|pages=482}} * {{Cite book| ref=harv| last=Milojević| first =Snežana| last2=| first2 =| title =Zakon zemlje: Narativ o ženi u prozi Ive Andrića| url =https://akademskaknjiga.com/katalog/zakon-zemlje/|year=2020| publisher =Novi Sad: Akademska knjiga|isbn=978-86-6263-311-8|pages=192}} * {{Cite book| ref=harv| last=Popović| first =Radovan| last2=| first2 =| title =Depeše iz duše: Diplomati i pesnici u Rimu - Ivo Andrić, Milan Rakić, Rastko Petrović, Jovan Dučić i Miloš Crnjanski| url =https://www.vukoticmedia.rs/portfolio/depese-iz-duse/|year=2014| publisher =Beograd: Vukotić media|isbn=978-86-89613-21-6|pages=213}} * {{Cite book| ref=harv| last=Popović| first =Radovan| last2=| first2 =| title =Šetnja sa Andrićem| url =https://www.vukoticmedia.rs/portfolio/setnja-sa-andricem/|year=2021| publisher =Beograd: Vukotić media|isbn=978-86-8151-035-3|pages=296}} * {{Cite book| ref=harv| last=Raičević| first =Gorana| last2=| first2 =| title =Dobra lepota: Andrićev svet| url =https://akademskaknjiga.com/katalog/dobra-lepota-andricev-svet/|year=2022| publisher =Novi Sad: Akademska knjiga|isbn=978-86-6263-390-3|pages=290}} * {{Cite book| ref=harv| last=Vučković| first =Radovan| last2=| first2 =| title =Likovi žena u Andrićevom delu| url =https://www.svetknjige.net/knjiga/likovi-zena-u-andricevom-delu/|year=2014| publisher =Beograd: Svet knjige|isbn=978-86-7396-485-0|pages=232}} * {{Cite book| ref=harv| last=Grupa autora| first =| last2=Urednik izdanja: Tošović, Branko| first2 =| title =Andrićeva Hronika - Andrićs Chronik [Zbornik radova]| url =https://www.svetknjige.net/knjiga/andriceva-hronika-andrics-chronik/|year=2014| publisher =Grac: Institut za slavistiku Univerziteta Karla Franca; Banjaluka: Narodna i univerzitetska biblioteka Republike Srpske; Beograd: Svet knjige|isbn=978-3-9503561-6-8|pages=1075}} * {{Cite book| ref=harv| last=Grupa autora| first =| last2=Urednik izdanja: Tošović, Branko| first2 =| title =Andrićeva Avlija - Andrićs Hof [Zbornik radova]| url =https://www.svetknjige.net/knjiga/andriceva-avlija-andrics-hof/|year=2014| publisher =Grac: Institut za slavistiku Univerziteta Karla Franca; Banjaluka: Narodna i univerzitetska biblioteka Republike Srpske; Beograd: Svet knjige|isbn=978-86-7396-531-4|pages=1014}} * {{Cite book| ref=harv| last=Grupa autora| first =| last2=Urednik izdanja: Vuksanović, Miro| first2 =| title =Delo Ive Andrića [Zbornik radova]| url =https://www.sanu.ac.rs/delo-ive-andrica-zbornik-radova/|year=2018| publisher =Beograd: Srpska akademija nauka i umjetnosti|isbn=978-86-7025-773-3|pages=580}} == Također pogledajte == * [[Spisak akademika SAZU]] * [[Andrićeva nagrada]] == Vanjski linkovi == {{commonscat|Ivo Andrić}} {{Wikicitat|Ivo Andrić}} * [http://www.nobel.se/literature/laureates/1961/index.html Nobelova nagrada za književnost 1961]. * [https://web.archive.org/web/20070324071418/http://www.ivoandric.org.yu/ Zadužbina Ive Andrića] * [https://web.archive.org/web/20150627033954/http://personal.crocodoc.com/7g9mDhG#redirect Ivo Andrić: Na Drini ćuprija] * [http://gen.lib.rus.ec/book/index.php?md5=11a2ca2a89b21af064a26fd3d689d4bd Na kamenu u Počitelju] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210222004949/http://libgen.rs/book/index.php?md5=11a2ca2a89b21af064a26fd3d689d4bd |date=22. 2. 2021 }} * [http://balkans.aljazeera.net/blog/ivo-andric-genijalni-pisac-kontroverzne-biografije "Ivo Andrić – genijalni pisac kontroverzne biografije"], Jasmin Agić, [[Al Jazeera Balkans]], 15. 12. 2018. {{Nobelova nagrada za književnost laureati 1951-1975}} {{Hrvatska književnost}} {{Srpska književnost}} {{Mlada Bosna}} {{Normativna kontrola}} {{DEFAULTSORT:Andrić, Ivo}} [[Kategorija:Ivo Andrić|*]] [[Kategorija:Rođeni 1892.]] [[Kategorija:Umrli 1975.]] [[Kategorija:Jugoslavenski pisci]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Biografije, Travnik]] [[Kategorija:Dobitnici Nobelove nagrade za književnost]] [[Kategorija:Članovi ANUBiH]] [[Kategorija:Članovi SANU]] [[Kategorija:Članovi SAZU]] [[Kategorija:Ambasadori Jugoslavije]] [[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]] [[Kategorija:Nosioci Ordena junaka socijalističkog rada]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Republike]] [[Kategorija:Nosioci Ordena zasluga za narod]] 5dsrnaqa2rp50q4n32oe6s2byzsveo0 0 1420 3671012 3609152 2024-12-04T07:39:30Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3671012 wikitext text/x-wiki {{Infokutija teritorija | zvanično_ime = Republika Srpska | izvorno_ime = Република Српска | vrsta_teritorije = [[Administrativna podjela Bosne i Hercegovine|Entitet Bosne i Hercegovine]] | ime_genitiv = Republike Srpske | zastava = Flag of Republika Srpska.svg | grb = Seal of the Republika Srpska.svg | vrsta_simbola = Amblem | uzrečica = | himna = <br />"{{lang|sr|[[Moja Republika]]}}"<br />[[Datoteka:Moja republika.ogg|centar]] | karta = Republika Srpska in Bosnia and Herzegovina.svg | opis_karte = Lokacija Republike Srpske (crvena) unutar [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]]. | nalazi_se_u_sastavu = {{ZID|Bosna i Hercegovina}} | glavni_grad = [[Sarajevo]] (''[[de jure]]'')<br />[[Banja Luka]] (''[[de facto]]'') | glavni_grad_koordinate = {{coord|43|51|22.8|N|18|24|47.6|E|region:BA|display=inline,title}} | najveći_grad = [[Banja Luka]] | službeni_jezik = [[Srpski jezik|srpski]]<br />[[Bosanski jezik|bosanski]]<br />[[Hrvatski jezik|hrvatski]]<ref name="ustav">{{Cite web|url=https://www.narodnaskupstinars.net/sites/default/files/upload/dokumenti/ustav/lat/ustav_republike_srpske.pdf|title=Ustav Republike Srpske sa amandmanima|date=28. 12. 2023|website=narodnaskupstinars.net|publisher=Narodna skupština Republike Srpske|access-date=28. 12. 2023}}</ref> | sistem_pisanja = {{hlist|[[Ćirilica]]|[[Latinica]]}}<ref name="ustav"/> | etničke_grupe = 81,51% [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srbi]]<br />13,99% [[Bošnjaci]]<br />2,41% [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvati]]<br />2,09% [["Ostali" u Bosni i Hercegovini|Ostali]]<ref name="RP 2013">{{RP 2013}}</ref> | religija = | demonim = | upravni_oblik = [[Parlamentarni sistem|Parlamentarna]] [[federalna jedinica]] | titula_vladara = [[Predsjednik Republike Srpske|Predsjednik]] | vladar = [[Milorad Dodik]] | titula_vladara2 = [[Predsjednik Vlade Republike Srpske|Predsjednik Vlade]] | vladar2 = [[Radovan Višković]] | titula_vladara3 = [[Predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske|Predsjednik Narodne skupštine]] | vladar3 = [[Nenad Stevandić]] | zakonodavstvo = [[Narodna skupština Republike Srpske|Narodna skupština]] | vrsta_prvog_zakonodavstva = | naziv_prvog_zakonodavstva = | vrsta_drugog_zakonodavstva = | naziv_drugog_zakonodavstva = | tip_suvereniteta = [[Republika Srpska (1992–1995)|Historija]] | nota_suvereniteta = | nastanak = | događaj1 = Stvaranje Srpskog nacionalnog vijeća BiH | događaj_datum1 = 13. oktobar 1990. | događaj2 = Formiranje [[Srpska autonomna oblast|Srpskih autonomnih oblasti]] | događaj_datum2 = septembar 1991. | događaj3 = Osnivanje [[Narodna skupština Republike Srpske#Historija|Skupštine srpskog naroda u BiH]] | događaj_datum3 = 24. oktobar 1991. | događaj4 = [[Plebiscit srpskog naroda u Bosni i Hercegovini 1991.|Referendum o ostanku u Jugoslaviji]] | događaj_datum4 = 10. novembar 1991. | događaj5 = Donošenje [[s:Deklaracija o proglašenju Republike srpskog naroda u Bosni i Hercegovini|Deklaracije o proglašenju Republike srpskog naroda BiH]] | događaj_datum5 = 9. januar 1992. | događaj6 = Usvojen [[Ustav Republike Srpske|Ustav Srpske Republike Bosne i Hercegovine]] | događaj_datum6 = 28. februar 1992. | događaj7 = [[Referendum u Republici Srpskoj 1993.|Referendum o Vance-Owenovom planu]] | događaj_datum7 = 16. maj 1993. | događaj8 = [[Referendum o planu Kontakt grupe 1994.|Referendum o planu Kontakt grupe]] | događaj_datum8 = 28. august 1994. | događaj9 = [[Dejtonski sporazum]] (priznata kao entitet u BiH) | događaj_datum9 = 14. decembar 1995. | događaj10 = [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 1996.|Prvi izbori]] | događaj_datum10 = 14. septembar 1996. | događaj11 = Potpisan [[Sporazum o specijalnim paralelnim vezama]] | događaj_datum11 = 28. februar 1997. | događaj12 = Osnivanje [[Brčko distrikt]]a ([[kondominij]] oba entiteta) | događaj_datum12 = 8. mart 2000. | događaj13 = Ukidanje starog [[Amblem Republike Srpske#Historija|grba]] i usvajanje [[Amblem Republike Srpske|amblema]] | događaj_datum13 = 16. juni 2007. | događaj14 = [[Referendum o Danu Republike Srpske 2016.|Referendum o Danu Republike Srpske]] | događaj_datum14 = 25. septembar 2016. <!--Ima sve do događaj20 i događaj_datum20 --> | površina = 25.098,5 | po_površini_na_svijetu = | procenat_vode = | stanovnika = {{Gubitak}}1.228.423<ref name="RP 2013"/><br /> | stanovnika_godina = [[Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 2013.|2013]] | po_broju_stanovnika_na_svijetu = | procjena = {{Gubitak}}1.120.236<ref>{{Cite web|url=https://www.rzs.rs.ba/static/uploads/bilteni/godisnjak/2023/05stn_2023.pdf|title=Statistički godišnjak, 2023. - Stanovništvo|date=1. 11. 2023|website=rzs.rs.ba|publisher=Republički zavod za statistiku Republike Srpske|access-date=28. 12. 2023}}</ref> | procjena_godina = 2022 | gustoća = 53 | po_broju_gustoće_na_svijetu = | bdp_ukupno = | bdp_godina = | po_broju_bdp_na_svijetu = | bdp_per_capita = | bdp_per_capita_na_svijetu = | bdp_nominalni_ukupno ={{Rast}}$8,109 milijardi<ref name="stats">{{Cite web|url=https://www.irbrs.net/statistika/UporedniPrikaz.aspx?tab=3&lang=eng|title=Database of economic indicators of RS|website=www.irbrs.net|access-date=28. 12. 2023}}</ref> | bdp_nominalni_godina =2022 | bdp_nominalni_na_svijetu = | bdp_nominalni_per_capita ={{Rast}}$7.241<ref name="stats"/> | bdp_nominalni_per_capita_na_svijetu = | hdi = {{Rast}}0.777<ref>{{Cite web|url=https://globaldatalab.org/shdi/table/shdi/BIH/?levels=1+4&years=2021&interpolation=0&extrapolation=0|title=Subnational HDI|date=28. 12. 2023|website=globaldatalab.org|publisher=GlobalDataLab|access-date=28. 12. 2023}}</ref> | hdi_godina = 2021 | hdi_nivo = <span style="color:#090;">visok</span> | po_broju_hdi_na_svijetu = | gini = | gini_godina = | gini_nivo = | po_broju_gini_na_svijetu = | valuta = [[Konvertibilna marka]] ([[ISO 4217|BAM]]) | vremenska_zona = [[Koordinirano svjetsko vrijeme|UTC]] [[UTC+01:00|+1]] ([[Istočnoevropsko vrijeme|EET]]) | ljetno_računanje_vremena = [[Koordinirano svjetsko vrijeme|UTC]] [[UTC+02:00|+2]] ([[Istočnoevropsko ljetno vrijeme|EEST]]) | format_datuma = D. M. GGGG. ([[Nova era|NE]]) | najviša_tačka_ime = [[Maglić]] | najviša_tačka_metara = 2386 | najveće_jezero_ime = [[Bilećko jezero]] | najveće_jezero_površina = 27,64 | najveća_rijeka_ime = [[Sava]] | najveća_rijeka_dužina = 945 | nacionalni_dan = [[9. januar]] | vozacka_strana = desna | pozivni_broj = [[Spisak pozivnih brojeva u Bosni i Hercegovini#Republika Srpska|+387]] | iso_kod = [[ISO 3166-2:BA|BA-SRP]] | internetski_nastavak = [[.ba]] | komentar = }} '''Republika Srpska''' jest, prema [[Dejtonski sporazum|Dejtonskom sporazumu]], jedan od dva [[Upravna jedinica|entiteta]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] (pored [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacije Bosne i Hercegovine]]) i zauzima 49% njene teritorije. [[Narodna skupština Republike Srpske]] vrši ustavotvornu i zakonodavnu vlast, i čine je 83 zastupnika koji se biraju na izborima svake četiri godine. [[Vlada Republike Srpske]] vrši izvršnu vlast. [[Predsjednik Republike Srpske]] se bira na neposrednim izborima svake četiri godine. Nivoi vlasti su općina, odnosno grad i entitet. == Historija == {{Glavni|Historija Bosne i Hercegovine|Historija Republike Srpske}} === Nastanak === Predstavnici glavnih političkih i nacionalnih organizacija i institucija [[Srbi u Bosni i Hercegovini|srpskog naroda u Bosni i Hercegovini]] sastali su se 13. oktobra 1990. godine u [[Banja Luka|Banjoj Luci]] i stvorili "Srpsko nacionalno vijeće Bosne i Hercegovine" kao koordinaciono i reprezentativno političko tijelo.<ref>[https://books.google.rs/books?id=7g4UAQAAMAAJ&q=%22Serbian+National+Council+of+Bosnia%22&dq=%22Serbian+National+Council+of+Bosnia%22&hl=sr&sa=X&ved=0ahUKEwih-pCssY3fAhWkpIsKHUrjDKcQ6AEIMzAB Foreign Broadcast Information Service Daily Reports: Eastern Europe (1990). p. 58-59.]</ref> Tokom političke krize koja je uslijedila nakon [[Otcjepljenje|otcjepljenja]] [[Slovenija|Slovenije]] i [[Hrvatska|Hrvatske]] od bivše [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavije]] 25. juna 1991. godine, osnovana je posebna skupština Srba 24. oktobra 1991. godine, kao predstavničko tijelo [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srba iz Bosne i Hercegovine]]. Srbi u BiH tvrdili su da je to bio neophodan korak budući da je tadašnji [[Ustav Bosne i Hercegovine]] definirao da se neće donijeti veće promjene osim jednoglasnog dogovora sa sve tri strane. [[Bošnjaci]] i [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvati u BiH]] željeli su [[nezavisnost]] Bosne i Hercegovine, protiv želje Srba koji su željeli ostati u sastavu [[Jugoslavija|Jugoslavije]].[[Datoteka:SAO_BIH_1991_1992.png|lijevo|mini|[[Srpska autonomna oblast|Srpske autonomne oblasti]] u Bosni i Hercegovini 1991. i 1992. godine.]][[Plebiscit srpskog naroda u Bosni i Hercegovini 1991.|Referendum]] na kojem su građani pitali da li žele ostati u Jugoslaviji održan je 9. i 10. novembra 1991. [[Parlamentarni sistem|Parlamentarna vlada]] Bosne i Hercegovine (s bošnjačkom i hrvatskom većinom) ustvrdila je da je ovaj plebiscit nezakonit, ali je skupština Srba u BiH priznala njegove rezultate. Skupština je 21. novembra 1991. proglasila da su sve one općine, mjesne zajednice i naseljena mjesta u kojima je glasalo preko 50% ljudi srpske nacionalnosti, kao i ona mjesta gdje su se građani drugih nacionalnosti izjasnili da ostanu u zajedničkoj jugoslavenskoj državi bio bi teritorij savezne jugoslavenske države. Skupština Srba u BiH usvojila je 9. januara 1992. deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda u Bosni i Hercegovini. Dana 28. februara 1992. usvojen je [[Ustav Republike Srpske|ustav Srpske Republike Bosne i Hercegovine]] i proglašen da teritorij države uključuje [[Srpska autonomna oblast|srpske autonomne oblasti]], općine i druge srpske etničke entitete u Bosni i Hercegovini (uključujući oblasti opisane kao "mjesta u kojima je srpski narod ostao u manjini zbog [[genocid]]a provedenog nad njim tokom [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]]"), te je proglašen dijelom savezne jugoslavenske države. Od 29. februara do 2. marta 1992. godine, Bosna i Hercegovina je održala [[Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine|referendum o nezavisnosti]]. Većina Srba bojkotirala je glasanje obrazlažući da je neustavno, jer je referendum zaobišao pravo veta predstavnika srpskog naroda u parlamentu. Dana 6. aprila 1992., [[Evropska unija]] je formalno priznala nezavisnost Bosne i Hercegovine. Srpska Republika Bosna i Hercegovina proglasila je svoju nezavisnost 7. aprila 1992. godine. Dana 12. augusta 1992. iz imena je izbačeno pozivanje na Bosnu i Hercegovinu i ono je postalo jednostavno ''Republika Srpska.'' Tokom [[Raspad Jugoslavije|raspada Jugoslavije]], predsjednik Republike Srpske [[Radovan Karadžić]] izjavio je da ne želi da Srpska bude u federaciji zajedno sa [[Republika Srbija (1992–2006)|Srbijom]] u Jugoslaviji, već da Srpska treba biti direktno uključena u [[Srbija|Srbiju]].<ref name="East Europe Pp. 38">''Daily report: East Europe, Issues 191–210''. Front Cover United States. Foreign Broadcast Information Service. Pp. 38. (A recorded conversation between Branko Kostic and Srpska's President Radovan Karadzic, Kostic asks whether Karadzic wants Srpska to be an autonomous federal unit in federation with Serbia, Karadzic responds by saying that he wants complete unification of Srpska with Serbia as a unitary state similar to France.)</ref> === Rat u Bosni i Hercegovini === {{Glavni|Rat u Bosni i Hercegovini}} [[Datoteka:BeforeDayton.png|desno|mini|280x280piksel|Granice sukobljenih strana prije Dejtonskog sporazuma{{Legenda|#027B3F|[[Armija Republike Bosne i Hercegovine]]}}{{Legenda|red|[[Vojska Republike Srpske]]}}{{Legenda|darkblue|[[Hrvatsko vijeće odbrane]]}}]] Dana 12. maja 1992. godine, na zasjedanju [[Narodna skupština Republike Srpske|skupštine Republike Srpske]], [[Radovan Karadžić]] najavio je šest "strateških ciljeva" srpskog naroda u Bosni i Hercegovini:<ref name="ICTYmladic2002">{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/mladic/ind/en/mla-ai021010e.pdf|title=Prosecutor v. Ratko Mladic – Amended Indictment|date=2. 8. 2001|publisher=United Nations [[International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia]]}}</ref> # Uspostaviti državne granice razdvajajući srpski narod od druge dvije etničke zajednice. # Postaviti koridor između [[Semberija|Semberije]] i [[Bosanska krajina|Krajine]] . # Uspostaviti koridor u [[Drina|dolini rijeke Drine]], odnosno eliminisati Drinu kao granicu koja razdvaja srpske države. # Uspostaviti granicu na rijeci [[Una|Uni]] i [[Neretva|Neretvi.]] # Podijeliti grad [[Sarajevo]] na srpski i [[Bošnjaci|bošnjački]] dio i uspostaviti efikasne državne vlasti u oba dijela. # Osigurati pristup [[Jadransko more|moru]] za Republiku Srpsku. Na istoj sjednici, skupština izglasala je stvaranje [[Vojska Republike Srpske|Vojske Republike Srpske]] (''VRS'') i imenovala [[Ratko Mladić|Ratka Mladića]], zapovjednika Drugoe vojne oblasti [[Jugoslavenska narodna armija|Jugoslavenske narodne armije]], za zapovjednika VRS. Krajem maja 1992. godine, nakon povlačenja jugoslavenskih snaga iz Bosne i Hercegovine, Druga vojna oblast u osnovi je transformirana u Glavni štab VRS-a. Nova vojska je odmah krenula vojnim putem da ostvari šest "strateških ciljeva" Republike Srpske (čiji su ciljevi potvrđeni operativnom direktivom koju je Ratko Mladić izdao 19. novembra 1992.). VRS je proširila granice Republike Srpske tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]].{{Potreban citat}} Do 1993. godine Republika Srpska je kontrolisala većinski dio (~70%) teritorije Republike Bosne i Hercegovine, te konačnim sporazumom ([[Dejtonski sporazum]]) 1995. godine, Republici Srpskoj pripalo je 49% teritorije. U godinama 1993. i 1994. [[Vlada Republike Srpske|vlasti Republike Srpske]] htjele su da stvore Ujedinjenu srpsku državu. === Ratni zločini === Od početka rata VRS ([[Vojska Republike Srpske]]) i političko rukovodstvo Republike Srpske optuženi su za [[Ratni zločin|ratne zločine]], [[Zločin protiv čovječnosti|zločine protiv čovječnosti]], [[genocid]], [[etničko čišćenje]] nesrpskog stanovništva, stvaranje i vođenje [[Logor|koncentracionih logora]] i uništavanjem [[Kultura Bosne i Hercegovine|bosanskohercegovačke kulturne]] i [[Historija Bosne i Hercegovine|historijske baštine]]. Nezavisni promatrači uglavnom se slažu da su se desila i [[Silovanja u ratu u Bosni i Hercegovini|mnoga silovanja]] i drugi [[ratni zločin]]i od strane VRS.{{Potreban citat}} Njihove žrtve su bili prvenstveno [[Bošnjaci]], ali i [[Hrvati]].<ref name="Kressel20022">{{Cite book|last=Kressel|first=Neil Jeffrey|title=Mass Hate: Global Rise to Genocide and Terror|url=https://archive.org/details/masshateglobalri0000kres|publisher=Westview Press|year=2002|isbn=0-8133-3951-0|page=[https://archive.org/details/masshateglobalri0000kres/page/15 15]}}</ref> Visoko klasificirani izvještaj [[Centralna obavještajna agencija|CIA-e,]] koji je procurio u štampu, otkrio je da srpsko rukovodstvo bilo prvo počinilo zločine, da su izvršili 90% ratnih zločina i bili jedina strana koja je sustavno pokušavala "ukloniti sve tragove drugih etničkih grupa iz svojih teritorija".<ref name="Kressel20022"/><ref>{{Cite news|last=Cohen|first=Roger|title=C.I.A. Report on Bosnia Blames Serbs for 90% of the War Crimes|url=https://www.nytimes.com/1995/03/09/world/cia-report-on-bosnia-blames-serbs-for-90-of-the-war-crimes.html?sec=&spon=&pagewanted=all|work=The New York Times|date=9. 3. 1995}}</ref><ref>{{Cite book|last=Thomas Cushman|first=Thomas Cushman|title=This Time We Knew: Western Responses to Genocide in Bosnia|url=https://archive.org/details/thistimeweknewwe00cush_0|publisher=New York University Press|year=1996|isbn=0-8147-1535-4|pages=[https://archive.org/details/thistimeweknewwe00cush_0/page/94 94]}}</ref> Najteže od tih krivičnih djela bio je [[genocid u Srebrenici]] 1995. godine, gdje je sistematski pogubljeno preko 8.000 [[Bošnjaci|bošnjačkih]] muškaraca i dječaka, te duga vojna [[opsada Sarajeva]] koja je rezultirala sa 12.000 civilnih žrtava. [[Etničko čišćenje]] nesrpskog stanovništva bilo je posebno uobičajeno na teritorijama regije [[Bosanska krajina|Bosanske Krajine]] i doline rijeke [[Drina|Drine.]] U mnogim slučajevima postupak se vodio putem dobro organizirane i efikasne birokratije koju su uspostavile vlasti, kao što je slučaj u [[Banja Luka|Banja Luci]]. Ti i drugi slučajevi etničkog čišćenja dramatično su promijenili demografsku sliku Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Mnogi zvaničnici Republike Srpske također su optuženi za stvaranje i upravljanje zatočeničkim logorima, posebno [[Koncentracijski logor Omarska|Omarska]], [[Logor Manjača|Manjača]], [[Koncentracijski logor Keraterm|Keraterm]], [[Koncentracijski logor Uzamnica|Uzamnica]] i [[Koncentracijski logor Trnopolje|Trnopolje]], u kojima su bile zatočene hiljade ljudi. [[Duško Tadić]], bivši lider [[Srpska demokratska stranka|SDS]]-a u [[Kozarac|Kozarcu]] i bivši pripadnik paravojnih snaga podržavajući napad na [[Prijedor]][[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju|, MKSJ]] je proglasio krivim za [[Zločini protiv čovječnosti|zločine protiv čovječnosti]], teška kršenja [[Ženevska konvencija|Ženevskih konvencija]] i kršenja ratnih običaja u [[Koncentracijski logor Omarska|logorima Omarska]], [[Koncentracijski logor Trnopolje|Trnopolje]] i [[Koncentracijski logor Keraterm|Keraterm]].<ref>{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/tadic/tjug/en/tad-sj970714e.pdf|title=Prosecutor v. Duško Tadić – Judgement|date=14. 7. 1997|publisher=International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia}}</ref> U Omarskoj potvrđeno je oko 500 smrtnih slučajeva povezanih sa ovim pritvorskim objektima. Prema nalazima Državne komisije za dokumentaciju ratnih zločina na teritoriji Bosne i Hercegovine, VRS i drugi neidentifikovani pojedinci iz Republike Srpske tokom rata u BiH uništili su ili oštetili 68,67% ili 789 [[džamija]] u [[džemat]]u.<ref>{{Cite web|url=http://www.alumniconnections.com/harvard/alumni/images/from_the_ashes.pdf|title=From the Ashes: The Past and Future of Bosnia's Cultural Heritage|last=Riedlmayer|first=András J.|publisher=Harvard University|access-date=23. 6. 2021|archive-date=18. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160718040221/http://www.alumniconnections.com/harvard/alumni/images/from_the_ashes.pdf|url-status=dead}}</ref> Većina [[Spisak džamija u Bosni i Hercegovini|uništenih džamija]] klasifikovana je kao [[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|bosanskohercegovački nacionalni spomenik]]; neki, uglavnom građeni između 15. i 17. vijeka, bili su na popisu [[UNESCO]]-a kao spomenici svjetske baštine. Mnoge katoličke crkve na istoj teritoriji također su uništene ili oštećene, posebno tokom 1995. Pored [[Sveto|svetih]] spomenika, vojska RS-a, poput [[Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine|Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine]], teško su oštetile ili uništile i mnoge svjetovne spomenike. Biblioteka je zapaljena granatiranjem sa položaja VRS oko [[Sarajevo|Sarajeva]] tokom [[Opsada Sarajeva|opsade]] 1992. godine.{{Multiple image|align=right|direction=horizontal|image1=Evstafiev-Radovan Karadzic 3MAR94.jpg|width1=157|image2=Evstafiev-ratko-mladic-1993-w.jpg|width2=150|footer=[[Radovan Karadžić]] (lijevo), bivši i prvi [[predsjednik Republike Srpske]], i [[Ratko Mladić]] (desno), bivši [[general]] [[Vojska Republike Srpske|Vojske Republike Srpske]], osuđeni su za [[genocid]], [[ratni zločin|ratne zločine]] i [[zločini protiv čovječnosti|zločine protiv čovječnosti]] na doživotnu kaznu zatvora.}} Iako pojedinci odgovorni za uništavanje nacionalne baštine još nisu pronađeni, niti su podignute optužnice, [[Međunarodni sud pravde|međunarodne agencije za ljudska prava]] naveliko su izvještavale da su ''"vlasti srpskog naroda u BiH izdale naredbe ili organizirale ili odobrile napore da unište bošnjačke i hrvatske kulturne i vjerske institucije"''.<ref>{{Cite journal|date=juni 1994|title=War Crimes in Bosnia-Hercegovina: U.N. Cease-Fire Won't Help Banja Luka|url=https://www.hrw.org/reports/1994/bosnia2/|journal=Human Rights Watch|volume=6|issue=8|access-date=23. 6. 2021|archive-date=29. 1. 2002|archive-url=https://web.archive.org/web/20020129105940/https://www.hrw.org/reports/1994/bosnia2/|url-status=dead}}</ref> U drugim slučajevima, poput slučaja [[Ferhat-pašina džamija|Ferhadije džamije]] utvrđeno je da su: ''"Vlasti Banjaluke aktivno su se bavile ili su barem pasivno tolerirale diskriminaciju Muslimana na osnovu njihovog vjerskog i etničkog porijekla."'' i da ''"[...] srpska vlada [Republika Srpska] nije ispunila svoju obavezu prema Sporazumu o ljudskim pravima da poštuje i osigura pravo na slobodu vjeroispovijesti bez diskriminacije."'' <ref>{{Cite journal|last=Dakin|first=Brett|year=2002|title=The Islamic Community in Bosnia and Herzegovina v. The Republika Srpska: Human Rights in a Multi-Ethnic Bosnia|url=http://www.law.harvard.edu/students/orgs/hrj/iss15/dakin.shtml|journal=Harvard Human Rights Journal|volume=15}}</ref> Lokalni sudija presudio je da vlasti grada [[Banja Luka|Banja Luke]] pod kontrolom Srba moraju platiti 42 miliona dolara svojoj islamskoj zajednici za 16 lokalnih džamija uništenih tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]] od 1992. do 1995. godine.<ref name="bbc">{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7902929.stm|work=BBC News|title=Serbs ordered to pay for mosques|date=20. 2. 2009}}</ref>{{Quote box|quote=Tužilaštvo je dokazalo da je u [[Srebrenica|Srebrenici]] počinjen [[genocid]] i da je za to lično odgovoran [[general]] [[Radislav Krstić]].|source=[[Olga Kavran]], zamjenik koordinatora, [[MKSJ]] Outreach Programa<ref>{{cite web |url=http://www.icty.org/sid/10168 |title=Bridging the Gap in Srebrenica, Bosnia and Herzegovina |publisher=[[ICTY]] |access-date=20. 4. 2010}}</ref>|width=17%|align=left}}Godine 1993., [[Vijeće sigurnosti Ujedinjenih nacija]] stvorilo je u [[Den Haag|Haagu]] [[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju]] (ICTY) s ciljem privođenja odgovornih osoba za teška kršenja međunarodnog humanitarnog prava na teritoriji bivše [[Jugoslavija|Jugoslavije]] od 1991. godine. [[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju|Haški sud]] je 24. jula 1995. podigao optužnicu protiv [[Radovan Karadžić|Radovana Karadžića]] <ref name="ICTYkaradzic2009">{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/karadzic/ind/en/090218.pdf|title=Prosecutor v. Radovan Karadžić – Third Amended Indictment|date=27. 2. 2009|publisher=United Nations [[International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia]]}}</ref> i [[Ratko Mladić|Ratka Mladića]] <ref name="ICTYmladic20022">{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/mladic/ind/en/mla-ai021010e.pdf|title=Prosecutor v. Ratko Mladic – Amended Indictment|date=2. 8. 2001|publisher=United Nations [[International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia]]}}</ref> zbog optužbi za genocid i zločine protiv čovječnosti; dana 14. novembra 1995., obojica su ponovo optuženi po optužbama specifičnim za [[genocid u Srebrenici]]. Haški tribunal je 2. augusta 2001. godine [[general]]-[[major]]a [[Radislav Krstić|Radislava Krstića]], zapovjednika Drinskog korpusa VRS-a u to vrijeme odgovornog za genocid u Srebrenici, proglasio krivim za genocid.<ref name="ICTYkaradzic2009" /> Mnoge druge političke lidere Republike Srpske i oficire VRS-a Haški sud je optužio, sudio i osudio za ratne zločine i zločine protiv čovječnosti počinjene tokom [[Historija Bosne i Hercegovine|rata u BiH]] od 1992. do 1995. godine. Godine 1993., [[Vijeće sigurnosti Ujedinjenih nacija]] stvorilo je u [[Den Haag|Haagu]] [[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju]] (ICTY) s ciljem privođenja odgovornih osoba za teška kršenja međunarodnog humanitarnog prava na teritoriji bivše [[Jugoslavija|Jugoslavije]] od 1991. godine. [[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju|Haški sud]] je 24. jula 1995. podigao optužnicu protiv [[Radovan Karadžić|Radovana Karadžića]] <ref name="ICTYkaradzic20092">{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/karadzic/ind/en/090218.pdf|title=Prosecutor v. Radovan Karadžić – Third Amended Indictment|date=27. 2. 2009|publisher=United Nations [[International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia]]}}</ref> i [[Ratko Mladić|Ratka Mladića]] <ref name="ICTYmladic20023">{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/mladic/ind/en/mla-ai021010e.pdf|title=Prosecutor v. Ratko Mladic – Amended Indictment|date=2. 8. 2001|publisher=United Nations [[International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia]]}}</ref> zbog optužbi za genocid i zločine protiv čovječnosti; dana 14. novembra 1995., obojica su ponovo optuženi po optužbama specifičnim za [[genocid u Srebrenici]]. Haški tribunal je 2. augusta 2001. godine [[general]]-[[major]]a [[Radislav Krstić|Radislava Krstića]], zapovjednika Drinskog korpusa VRS-a u to vrijeme odgovornog za genocid u Srebrenici, proglasio krivim za genocid.<ref name="ICTYkaradzic20092" /> Mnoge druge političke lidere Republike Srpske i oficire VRS-a Haški sud je optužio, sudio i osudio za ratne zločine i zločine protiv čovečnosti počinjene tokom [[Historija Bosne i Hercegovine|rata u BiH]] od 1992. do 1995. godine.[[Datoteka:Serbia_in_the_Yugoslav_Wars.png|desno|mini|300x300piksel|Teritoriji pod kontrolom [[Vojska Republike Srpske|Vojske Republike Srpske]] i [[Srpska vojska Krajine|Vojske Srpske Krajine]]]]Godine 2006. objavljen je spisak od gotovo 28.000 osoba koje su, prema navodima vlasti Republike Srpske, bile uključene samo u [[Genocid u Srebrenici|genocidu u Srebrenici;]] 892 navodno odgovornih i dalje su na funkcijama u lokalnoj vladi Republike Srpske.<ref>{{Cite news|title=Srebrenica Suspects Revealed|url=http://www.iwpr.net/report-news/srebrenica-suspects-revealed|work=Institute for War & Peace Reporting|date=25. 8. 2006|access-date=23. 6. 2021|archive-date=16. 4. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140416132527/http://iwpr.net/report-news/srebrenica-suspects-revealed|url-status=dead}}</ref> Uhićenja i suđenja svim osumnjičenima za ratne zločine su u toku, a planirano je da se njihova suđenja održe u novoosnovanom Tribunalu za ratne zločine u BiH. Očekuje se da će suđenja svim osumnjičenim za ratne zločine trajati godinama koje dolaze. Dva dana nakon što su međunarodne sudije u Haagu presudile da su određene srpske snage počinile [[genocid]] na preko 8.000 Bošnjaka u [[Srebrenica|Srebrenici]] 1995. godine ''"Vlada Republike Srpske izrazila je duboko žaljenje zbog zločina počinjenih nad nesrbima i osudila sve osobe koje su učestvovale u tim zločinima tokom građanskog rata u Bosni"'', navodi se u saopćenju.<ref>{{Cite news|last=Wood|first=Nicholas|title=Serbs Apologize To War Victims|url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9507E1D61F3EF932A35750C0A9619C8B63|work=The New York Times|date=1. 3. 2007}}</ref> === Kontroverze === {{Glavni|Egzodus Srba iz Sarajeva}} Razni navodi iznošeni su posebno od 2001. godine u pogledu nivoa [[Etničko čišćenje|etničkog čišćenja]] i ubijanja srpskih civila u regijama pod kontrolom bošnjačke vlade i [[De facto|''de'' facto]] hrvatske vlade [[Hrvatska Republika Herceg-Bosna|Herceg-Bosne]] tokom rata. U tim se navodima tvrdi da su bošnjačke i hrvatske vlasti ubijale etničke srpske civile, uključujući i Srbe koji žive u Sarajevu, te da su vlasti Republike Srpske djelovale kao odgovor na te navodne zločine.{{Potreban citat}}[[Datoteka:Bih_dayton_en.png|desno|mini|200x200piksel|Granice Republike Srpske nakon [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]].]] Ubistva su navodno izvršena tokom kaotičnih prvih mjeseci [[Opsada Sarajeva|opsade Sarajeva]], prije nego što su zakon i red pravilno uspostavljeni, kao i [[Mušan Topalović]], oficir odmetnik van kontrole vojske, kojeg se vlada riješila u drugoj polovini 1993. godine. Kao rezultat [[Operacija "Oluja"|operacije "Oluja"]], gotovo 200.000 Srba pobjeglo je iz [[Hrvatska|Hrvatske]] i velik dio njih je utočište pronašao u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] (posebno u Republici Srpskoj). Također tokom i nakon rata (kada je potpisan Dejtonski sporazum), neki su Srbi napustili ili protjerani iz Sarajeva i druge dijelove [[Federacija Bosne i Hercegovine|entiteta Federacije Bosne i Hercegovine,]] posebno nakon što su teritorijalne odredbe izvršene u skladu s Dejtonskim sporazumom.<ref>{{Harvnb|FBIS|1996}}: "The exodus of Sarajevo's Serbs is just one of many Serb exoduses during this war, but it is fatal for them. The Sarajevo Serbs are the most urban, educated, and largest ..."</ref><ref name="FBIS27b">{{Harvnb|FBIS|1996}}: "Before the exodus of the Sarajevo Serbs, the exodus of almost 17,000 Serbs from Odzak and Vukosavlje passed unnoticed in the public."</ref><ref name="Chakravartty120b">{{Harvnb|Chakravartty|1999}}: "The ethnic cleansing of the Krajina Serbs, quietly applauded by the governments of the United States and Germany, set precedents for the exodus of frightened Serbs from Sarajevo — once the beacon of Slavic and Islamic coexistence — after the Dayton accord signed December 14, 1995, in Paris. Neither the Muslim-led Bosnian Government nor the outside world, was able to offer the suburban Sarajevo Serbs — numbering approximately 150,000— convincing guarantees of safety."</ref> Također su mnogi Srbi napustili Sarajevo nakon što je [[Momčilo Krajišnik]], bivši [[Predsjednik Republike Srpske|predsjednik RS]], pozvao Srbe da žive u entitetu Republika Srpska. Osnovani su brojni logori i dogodila se pogubljenja u dijelovima Sarajeva koje su čvrsto držale srpske snage ([[Ilidža]]). Dalje, razne međunarodne i državne agencije izvijestile su da je većina Srba ubijenih u Sarajevu ubijena od i sa položaja VRS-a koji su okruživali Sarajevo i ubrojani su u ukupne žrtve od 12.000 civila. Takvi izvještaji potkrijepljeni su forenzičkim analizama i medicinskom dokumentacijom koja se vodila u sarajevskim bolnicama.  Nije podignuta optužnica pred [[MKSJ]]-om ili bilo kojom drugom pravnom agencijom koja bi razmatrala zahtjeve vlade Republike Srpske. S druge strane, [[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju|MKSJ]] je proglasio krivim [[Stanislav Galić|Stanislava Galića]], zapovjednika snaga VRS-a odgovornih za [[Opsada Sarajeva|opsadu Sarajeva]].<ref>{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/galic/acjug/en/gal-acjud061130.pdf|title=Prosecutor v. Stanislav Galić Judgement|date=30. 11. 2006|publisher=International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia}}</ref> == Vojska == {{Glavni|Vojska Republike Srpske|Ministarstvo odbrane Republike Srpske|Oružane snage Bosne i Hercegovine}}Od 1. decembra 2005. nakon reforme [[Ministarstvo odbrane Bosne i Hercegovine|odbrane]] u Bosni i Hercegovini, [[Vojska Republike Srpske]] prestaje postojati i biva integrisana u sastav [[Oružane snage Bosne i Hercegovine|Oružanih snaga Bosne i Hercegovine]], te nastavlja tradiciju kroz Srpski puk u OS BiH. == Ekonomija == {{Glavni|Dinar Republike Srpske|Konvertibilna marka#Republika Srpska}}[[Dinar Republike Srpske]] bio je zvanična novčana jedinica Republike Srpske od 1992. do 1994., a izdavala ga je [[Narodna banka Republike Srpske]]. Godine 1994. zbog hiperinflacije Republika Srpska je koristila [[Jugoslavenski dinar|jugoslavensku valutu]] (prvo takozvani „Avramovićev dinar“ 1. januara 1994, a zatim „novi dinar SR Jugoslavije“ 24. januara 1994) sve do 1998, kada je u upotrebu ušla [[konvertibilna marka]]. [[Centralna banka Bosne i Hercegovine]] izdaje novčanice sa različitim dizajnom za entitete, osim najvećeg apoena tj. novčanice od 200 KM. Na apoenima za Republiku Srpsku natpisi se štampaju prvo [[Ćirilica|ćirilicom]], a zatim [[Latinica|latinicom]]. == Stanovništvo == {{Glavni|Demografija Bosne i Hercegovine}} {{Stubičasti dijagram|barwidth=150px|boja_stuba1=#FF0000|boja_stuba2=#228B22|boja_stuba3=#007FFF|cifra_stuba1=82.82|cifra_stuba2=12.77|cifra_stuba3=2.20|desno1=%|float=right|ime_stuba1=[[Srbi]]|ime_stuba2=[[Bošnjaci]]|ime_stuba3=[[Hrvati]]|maks=100|naslov=Etničke grupe u Republici Srpskoj 2013.}} [[Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 2013.]] pokazuje brojku od 1.218.107 stanovnika, od čega je 82,22% [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srba]], 14,1% [[Bošnjaci|Bošnjaka]], 2,43% [[Hrvati|Hrvata]] i 1,25% ostalih.<ref name="RP 2013"/> === Sastav stanovništva === {{Stanovništvo BiH | admin_godina = 2013 | g2013_ukupno = 1228423 | g2013_bosnjaci = 171839 | g2013_srbi = 1001299 | g2013_hrvati = 29645 | g2013_bosanci = 1249 | g2013_romi = 2057 | g2013_muslimani = 1730 | g2013_bosanciihercegovci = 196 | g2013_albanci = 150 | g2013_jugosloveni = 1622 | g2013_ukrajinci = 2252 | g2013_crnogorci = 1156 | g2013_turci = 8 | g2013_slovenci = 530 | g2013_pravoslavci = 583 | g2013_makedonci = 412 | g2013_nisu_izjasnili = 8189 | g2013_nepoznato = 2127 }} === Trenutna statistika === [[Datoteka:Republika Srpska - Etnicki sastav po opstinama 2013 2.gif|mini|Republika Srpska - Etnički sastav po općinama 2013]] {| class="wikitable" !Godina !Stanovništvo !Živorođenih !Umrlih !Prirodni priraštaj |- |2010 |{{smanjenje}}1.176.419 |{{smanjenje}}10.147 |{{Pozitivan pad}}13.517 | {{Pozitivan pad}}-3.370 |- |2011 |{{smanjenje}}1.174.420 |{{smanjenje}}9.561 |{{Negativan rast}}13.658 |{{Negativan rast}}-4.097 |- |2012 |{{smanjenje}}1.173.131 |{{rast}}9.978 |{{Negativan rast}}13.796 |{{Pozitivan pad}}-3.818 |- |2013 |{{smanjenje}}1.171.179 |{{smanjenje}}9.510 |{{Negativan rast}}13.978 |{{Negativan rast}}-4.468 |- |2014 |{{smanjenje}}1.167.082 |{{smanjenje}}9.335 |{{Negativan rast}}14.409 |{{Negativan rast}}-5.074 |- |2015 |{{smanjenje}}1.162.164 |{{rast}}9.357 |{{Negativan rast}}15.059 |{{Negativan rast}}-5.702 |- |2016 |{{smanjenje}}1.157.516 |{{rast}}9.452 |{{Pozitivan pad}}13.970 |{{Pozitivan pad}}-4.518 |- |2017 |{{smanjenje}}1.153.017 |{{smanjenje}}9.339 |{{Negativan rast}}14.663 |{{Negativan rast}}-5.324 |- |2018 |{{smanjenje}}1.147.902 |{{rast}}9.568 |{{Negativan rast}}14.763 |{{Pozitivan pad}}-5.195 |- |2019 |{{smanjenje}}1.142,495 |{{smanjenje}}9.274 |{{Negativan rast}}15.081 |{{Negativan rast}}-5.807 |- |2020 |{{smanjenje}}1.136,274 |{{smanjenje}}9.161 |{{Negativan rast}}16.582 |{{Negativan rast}}-7.421 |- |2021 |{{smanjenje}}1.128.309 |{{rast}}9.274 |{{Negativan rast}}19.002 | {{Negativan rast}}-9.728 |- |2022 |{{smanjenje}}1.120.236 |{{smanjenje}}9.118 |{{Pozitivan pad}}16.263 |{{Pozitivan pad}}-7.145 |} <gallery> Datoteka:Republika Srpska - Udeo Srba po opstinama 1991 TO 2013.gif|Udio Srba po općinama 1991. Datoteka:Republika Srpska - Udeo Srba po opstinama 2013.gif|Udio Srba po općinama 2013. Datoteka:Republika Srpska - Udeo Muslimana po opstinama 1991 TO 2013.gif|Udio Muslimana po općinama 1991. Datoteka:Republika Srpska - Udeo muslimana po opstinama 2013.gif|Udio Bošnjaka po općinama 2013. Datoteka:Republika Srpska - Udeo Hrvata po opstinama 1991 TO 2013.gif|Udio Hrvata po općinama 1991. Datoteka:Republika Srpska - Udeo Hrvata po opstinama 2013.gif|Udio Hrvata po općinama 2013. </gallery> == Geografija == [[Datoteka:Map_Bih_entities.png|desno|mini|200x200piksel|Granice Republike Srpske nakon formiranja [[Brčko distrikt]]a.]] Teritorija Republike Srpske nalazi se između 42°33' i 45°16' sjeverne geografske širine, te 16°°11' i 19°° 37' istočne geografske dužine. Površina Republike Srpske zauzima dio [[Bosanska krajina|Bosanske krajine]], [[Semberija|Semberije]], [[Posavina|Posavine]] i [[Hercegovina|Hercegovine]], dijelove [[Podrinje|Podrinja]], [[Istočno Sarajevo|sarajevske kotline]], te dio [[Jadransko more|Jadranskog]] primorja. Republika Srpska zauzima 49% površine Bosne i Hercegovine na kojoj po procjenama živi 1.512.178 stanovnika. Granice Republike Srpske uglavnom su bazirane na politički utvrđenoj raspodjeli kao rezultat ratnih djelovanja na prostoru Bosne i Hercegovine za vrijeme [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]]. Prirodne odlike Republike Srpske su veoma složene, što je rezultat njene pripadnosti različitim prirodnogeografskim cjelinama i njihovoj geomorfološkoj evoluciji. U geomorfološkom izgledu na prostoru Republike Srpske se smjenjuju različiti oblici. U sjevernom peripanonskom dijelu brežuljkasti tereni izgrađeni od kenozojskih naslaga postepeno se spuštaju u ravničarske prostore sa aluvijalnim zaravnima i riječnim terasama koji ujedno čini i najplodniji dio Republike Srpske. Na tom prostoru izdižu se samo nekoliko usamljenih planina – Kozara, Prosara, Motajica, Vučijak i Trebovac, te krajnji sjevero-istočni ogranci Majevice. Prema jugu ravničarski prostor preko brežuljkastog terena prelazi u planinsko područje koje zauzima i najveći dio površine Republike Srpske. == Teritorijalna organizacija == {{Glavni|Teritorijalna organizacija Republike Srpske|Regije Republike Srpske|Općine Republike Srpske}} [[Datoteka:Регије_Републике_Српске_2015-2025.png|mini|201x201piksel|Regije Republike Srpske prema Prostornom planu do 2025. godine]] Republika Srpska proglašena je 9. januara 1992. godine, a kao entitet u sastavu Bosne i Hercegovine verifikovana je [[Dejtonski sporazum|Dejtonskim mirovnim sporazumom]] i potpisivanjem mira u Parizu 14. decembra 1995, kojim je završen [[rat u Bosni i Hercegovini]]. Od 2003. godine glavni grad je [[Sarajevo]], a administrativni i najveći grad Republike Srpske je [[Banja Luka]] s više od 200.000 stanovnika, koji predstavlja administrativni, privredni i kulturni centar ovog bosanskohercegovačkog entiteta. Republika Srpska je zvanično teritorijalno podijeljena na 8 gradova ([[Banja Luka]], [[Bijeljina]], [[Prijedor]], [[Doboj]], [[Istočno Sarajevo]], [[Zvornik]], [[Gradiška]] i [[Trebinje]]) i 64 općine. [[Distrikt Brčko]] pripada oba entiteta, a odlukom Arbitražne Komisije za Brčko stavljen pod upravu države Bosne i Hercegovine kao zaseban distrikt. Istočno Sarajevo podijeljeno je na šest općina. == Praznici == {{Glavni|Praznici u Republici Srpskoj}} Praznici u Republici Srpskoj određeni su ''Zakonom o praznicima Republike Srpske''.<ref name="Praz">{{cite web|title=Zakon o praznicima Republike Srpske|url=http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/muls/OMin/Documents/Zakon%20o%20praznicima%20RS.doc|work=vladars.net|publisher=Službeni glasnik Republike Srpske|access-date=9. 11. 2017|archive-date=12. 9. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150912213524/http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/muls/OMin/Documents/Zakon%20o%20praznicima%20RS.doc|url-status=dead}}</ref> Dijele se na entitetske i vjerske. === Entitetski praznici === Po ''Zakonu o praznicima Republike Srpske'', ako drugi dan entitetskog praznika, koji se slavi dva dana, pada u nedjelju, neradni se dan prenosi u ponedjeljak. Entitetski praznici su: * [[1. januar|1]]–2. januar – [[Nova godina]]<ref name="Praz"/> * 9. januar – [[Dan Republike Srpske]] ([[ustavni sud Bosne i Hercegovine]] datum proglasio neustavnim)<ref name="Praz"/> * 1–2. maj – [[Međunarodni praznik rada]]<ref name="Praz"/> * 9. maj – ''[[Dan pobjede nad fašizmom]]''<ref name="Praz"/> * 21. novembar – [[Dejtonski sporazum|Dan uspostave Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini]]<ref name="Praz"/> === Vjerski praznici === ==== Fiksni praznici ==== * 6–7. januar – [[Badnjak|Badnji dan]] i [[Božić]], za vjernike [[Pravoslavlje|pravoslavne crkve]] po [[Julijanski kalendar|julijanskom kalendaru]]<ref name="Praz"/> * 14. januar – [[Nova godina]] po [[Julijanski kalendar|julijanskom kalendaru]]<ref name="Praz"/> * 24–25. decembar – [[Badnjak|Badnji dan]] i [[Božić]], za vjernike [[Katoličanstvo|rimokatoličke crkve]] po [[Gregorijanski kalendar|gregorijanskom kalendaru]]<ref name="Praz"/> ==== Promjenljivi praznici ==== * [[Veliki petak]] i [[Uskrs]] po [[Julijanski kalendar|julijanskom kalendaru]]<ref name="Praz"/> * [[Veliki petak]] i [[Uskrs]] po [[Gregorijanski kalendar|gregorijanskom kalendaru]]<ref name="Praz"/> * [[Ramazanski bajram]], za vjernike [[Islam|islamske vjeroispovjesti]] (dva dana)<ref name="Praz"/> * [[Kurban-bajram]], za vjernike [[Islam|islamske vjeroispovjesti]] (dva dana)<ref name="Praz"/> == Također pogledajte == {{BiHPortal}} * [[Amblem Republike Srpske]] * [[Zastava Republike Srpske]] * [[Investiciono-razvojna banka Republike Srpske]] == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == {{commonscat|Republika Srpska}} * [http://www.vladars.net/ Vlada Republike Srpske]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130121173853/http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Pages/Default.aspx |date=21. 1. 2013 }} * [http://www.predsjednikrs.net/ Predsjednik Republike Srpske] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190606175111/http://www.predsjednikrs.net/ |date=6. 6. 2019 }} * [http://www.narodnaskupstinars.net/ Narodna skupština Republike Srpske] {{Administrativna podjela Bosne i Hercegovine}} {{BiH po temama}} {{Jugoslavenska hronologija}} [[Kategorija:Republika Srpska|*]] [[Kategorija:Prvi nivo državnih administrativnih podjela]] [[Kategorija:Historija Jugoslavije]] [[Kategorija:Separatizam u Bosni i Hercegovini]] bja5aidri78oyyhzlgaeywj7w1b2t8y 0 5522 3671025 3605037 2024-12-04T08:46:37Z Nauall 166358 /* Vanjski linkovi */ 3671025 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} {{Infokutija naselje | Grb = POL Kraków COA.svg | Karta = POL Kraków map.svg | Država = {{ZD|POLJ}} [[Poljska]] | ImeSrednjegNivoaVlasti = Vojvodstvo | SrednjiNivoVlasti = [[Malopoljsko vojvodstvo]] | Općina = Kraków | Stanovništvo = 759800 | StanovništvoGodina = 2014 | StanovništvoUrban = 1468427 | StanovništvoUrbanGodina = 2010 | StanovništvoMetro = | StanovništvoMetroGodina = | StanovništvoProcjena = | StanovništvoGodina2 = | Površina = 326.8 | Nadmorska visina = 188-383 | Pozivni broj = +48 12 | Poštanski broj = 30-001 do 31-999 | Registarska oznaka = KR | VrstaNaselja = | Načelnik = Aleksander Miszalski | NačelnikIzabran = | NačelnikTitula = Gradonačelnik | NačelnikStranka = | Web = www.krakow.pl | Slika = Collage of views of Cracow.PNG | SlikaInfo = Glavni trg, Wawel, Barbakan, Crkva Sv. Marije, Crkva Sv. Petra i Pavla, Collegium Maius }} '''Krakov''' ({{jez-pl|Kraków}}) jest [[Spisak gradova u Poljskoj|drugi po veličini]] i jedan od najstarijih gradova u [[Poljska|Poljskoj]]. Smješten je na jugu zemlje, na rijeci [[Visla|Visli]]. Bio je glavni grad Kraljevine [[Poljska|Poljske]] od 1038. do 1569. i Poljsko-litvanske unije od 1569. do 1596. godine. Osim toga bio je i političko središte različitih administrativnih jedinica, a od 1999. godine je i administrativni centar [[Malopoljsko vojvodstvo|Malopoljskog vojvodstva]]. Poznat je po nekadašnjam kraljevskom dvoru Wawelu, glavnom trgu, univerzitetu i muzejima. Grad je imenovan za [[evropski glavni grad kulture]] za 2000. godinu. Također je bio domaćin [[Svjetski dan mladih|svjetskog dana mladih]] koji se je održao u ovom gradu u junu 2016. godine. ==Stanovništvo== U gradu prema procjeni živi oko 760.000 stanovnika. ====Austro-ugarski popis stanovništva [[1900]].==== {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="2" | Krakov (Kraków, Krakau)<ref name="Gemeindelexikon">Gemeindelexikon der im reichsrate vertretenen königreiche und länder; Bearbeitet auf grund der ergebnisse der Volkszählung vom 31. dezember 1900. Herausgegeben von der K. K. Statistischen zentralkommission; XII Galizien. Wien 1907.</ref> |- | '''jezik''' || '''vjera''' |- | {{Tortni grafikon | thumb = center | caption=ukupno: 91,323 | label1 = [[Poljski jezik|Poljski]] 78,563 | value1 = 86.02 | color1 = #800020 | label2 = [[Njemački jezik|Njemački]] 6,576 | value2 = 7.20 | color2 = #BDB76B | label3 = [[Rusinski jezik|Rusinski]] 249 | value3 = 0.27 | color3 = #00416A | label4 = ostali 1,092 | value4 = 1.19 | color4 = #A2A2D0 | label5 = stranci 4,843 | value5 = 5.30 | color5 = #9F8170 }} | {{Tortni grafikon | thumb = center | caption=ukupno: 91,323 | label1 = [[Rimokatolička crkva|Rimokatolici]] 64,209 | value1 = 70.30 | color1 = #4169E1 | label2 = [[Judaizam|Jevreji]] 25,670 | value2 = 28.10 | color2 = #FFBF00 | label3 = [[Grkokatolička crkva|Grkokatolici]] 727 | value3 = 0.79 | color3 = #592720 | label4 = ostali 717 | value4 = 0.78 | color4 = #A2A2D0 | label5 = - | value5 = - | color5 = - }} |} =====Jezička i vjerska struktura stanovništva po gradskim kvartovima, te pripadnika vojske:===== {| class="wikitable sortable" |- ! ''Jezik'' ! ukupno ! [[Poljski jezik|Poljski]] ! [[Njemački jezik|Njemački]] ! [[Rusinski jezik|Rusinski]] ! ostali ! stranci |- |'''I Śródmieście''' |align="right"|16.749 |align="right"|15.526 |align="right"|275 |align="right"|27 |align="right"|28 |align="right"|893 |- |'''II Wawel''' |align="right"|78 |align="right"|55 |align="right"|11 |align="right"|6 |align="right"|2 |align="right"|4 |- |'''III Nowy Świat''' |align="right"|5.210 |align="right"|4.753 |align="right"|123 |align="right"|21 |align="right"|21 |align="right"|292 |- |'''IV Piasek''' |align="right"|10.079 |align="right"|8.960 |align="right"|261 |align="right"|19 |align="right"|53 |align="right"|786 |- |'''V Kleparz''' |align="right"|9.991 |align="right"|8.964 |align="right"|168 |align="right"|28 |align="right"|94 |align="right"|737 |- |'''VI Wesoła''' |align="right"|14.447 |align="right"|12.993 |align="right"|519 |align="right"|38 |align="right"|114 |align="right"|783 |- |'''VII Stradom''' |align="right"|4.410 |align="right"|3.768 |align="right"|509 |align="right"|2 |align="right"|5 |align="right"|126 |- |'''VIII Kazimierz''' |align="right"|24.310 |align="right"|20.281 |align="right"|2.868 |align="right"|2 |align="right"|20 |align="right"|1.139 |- |''Vojska'' |align="right"|6.049 |align="right"|3.263 |align="right"|1.842 |align="right"|106 |align="right"|755 |align="right"|83 |- |} {| class="wikitable sortable" |- ! ''Vjera'' ! ukupno ! [[Rimokatolička crkva|Rimokatolici]] ! [[Judaizam|Jevreji]] ! [[Grkokatolička crkva|Grkokatolici]] ! ostali |- |'''I Śródmieście''' |align="right"|16.749 |align="right"|14.918 |align="right"|1.598 |align="right"|90 |align="right"|143 |- |'''II Wawel''' |align="right"|78 |align="right"|63 |align="right"|4 |align="right"|7 |align="right"|4 |- |'''III Nowy Świat''' |align="right"|5.210 |align="right"|4.878 |align="right"|236 |align="right"|41 |align="right"|55 |- |'''IV Piasek''' |align="right"|10.079 |align="right"|9.815 |align="right"|123 |align="right"|62 |align="right"|79 |- |'''V Kleparz''' |align="right"|9.991 |align="right"|9.372 |align="right"|461 |align="right"|102 |align="right"|56 |- |'''VI Wesoła''' |align="right"|14.447 |align="right"|12.151 |align="right"|2.004 |align="right"|187 |align="right"|105 |- |'''VII Stradom''' |align="right"|4.410 |align="right"|1.541 |align="right"|2.844 |align="right"|12 |align="right"|13 |- |'''VIII Kazimierz''' |align="right"|24.310 |align="right"|6.113 |align="right"|18.160 |align="right"|18 |align="right"|19 |- |''Vojska'' |align="right"|6.049 |align="right"|5.358 |align="right"|240 |align="right"|208 |align="right"|243 |- |} ==Galerija== <gallery> File:WawelZWIEZY.jpg File:Kraków - Sukiennice 01.jpg File:Kosciol mariacki z wiezy ratuszowej.jpg File:Brama florianska 2006.JPG </gallery> ==Reference== {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Commons|Kraków}} * [http://www.krakow.pl/ Službeni sajt] * [http://www.e-krakow.pl Sajt o Krakovu] * [https://www.gowork.pl/praca/krakow;l Informacije o tržištu rada u Krakovu] {{Poljski gradovi}} {{Evropski gradovi kulture}} {{Stub-grad}} [[Kategorija:Kraków]] ttjzw5bhgj27w38cf22h3c16mq1j4je 0 5574 3670980 3618206 2024-12-03T20:38:22Z Bakir123 110053 3670980 wikitext text/x-wiki {{Infokutija država | zvanično_ime = {{Sakrij | naslov = Evropska unija | podaci_stil = text-align:center; | podaci = {{plainlist| * Европейски съюз {{Simboli jezika|bg|bugarski}} * Evropská unie {{Simboli jezika|cs|češki}} * Den Europæiske Union {{Simboli jezika|da|danski}} * Europese Unie {{Simboli jezika|nl|holandski}} * European Union {{Simboli jezika|en|engleski}} * Euroopa Liit {{Simboli jezika|et|estonski}} * Euroopan unioni {{Simboli jezika|fi|finski}} * Union européenne {{Simboli jezika|fr|francuski}} * Europäische Union {{Simboli jezika|de|njemački}} * Ευρωπαϊκή Ένωση {{Simboli jezika|el|grčki}} * Europska unija {{Simboli jezika|hr|hrvatski}} * Európai Unió {{Simboli jezika|hu|mađarski}} * An tAontas Eorpach {{Simboli jezika|ga|irski}} * Unione Europea {{Simboli jezika|it|italijanski}} * Eiropas Savienība {{Simboli jezika|lv|latvijski}} * Europos Sąjunga {{Simboli jezika|lt|litvanski}} * L-Unjoni Ewropea {{Simboli jezika|mt|malteški}} * Unia Europejska {{Simboli jezika|pl|polski}} * União Europeia {{Simboli jezika|pt|portugalski}} * Uniunea Europeană {{Simboli jezika|ro|rumunski}} * Európska únia {{Simboli jezika|sk|slovački}} * Evropska unija {{Simboli jezika|sl|slovenski}} * Unión Europea {{Simboli jezika|sp|španski}} * Europeiska unionen {{Simboli jezika|sv|švedski}} }} }} | izvorno_ime = | ime_genitiv = Evropske unije | zastava = Flag of Europe.svg | grb = | vrsta_simbola = | uzrečica = ''Ujedinjeni u različitosti'' | himna = ''[[Himna Evrope|Oda radosti]]'' | mapa = European Union main map.svg | glavno_sjedište = [[Brisel]], [[Strasbourg]], [[Luxembourg]] | glavno_sjedište_koordinate = | službeni_jezik = [[Jezici Evropske unije]] | broj zemalja članica = {{Sakrij | okvir_stil = | naslov = 27 | naslov_stil = font-weight:normal; text-align:left; | podaci_stil = | podaci = {{plainlist| * {{ZID|Austrija}} * {{ZID|Belgija}} * {{ZID|Bugarska}} * {{ZID|Češka}} * {{ZID|Danska}} * {{ZID|Estonija}} * {{ZID|Finska}} * {{ZID|Francuska}} * {{ZID|Grčka}} * {{ZID|Holandija}} * {{ZID|Hrvatska}} * {{ZID|Irska}} * {{ZID|Italija}} * {{ZID|Kipar}} * {{ZID|Latvija}} * {{ZID|Litvanija}} * {{ZID|Luksemburg}} * {{ZID|Mađarska}} * {{ZID|Malta}} * {{ZID|Njemačka}} * {{ZID|Poljska}} * {{ZID|Portugal}} * {{ZID|Rumunija}} * {{ZID|Slovačka}} * {{ZID|Slovenija}} * {{ZID|Španija}} * {{ZID|Švedska}} }} }} | vrsta_prve_vlasti = [[Predsjednik evropskog vijeća]] | vladar_prva_vlast = [[António Costa]] | vrsta_druge_vlasti = [[Predsjednik evropske komisije|Predsjednica evropske komisije]] | vladar_druga_vlast = [[Ursula von der Leyen]] | datum_osnivanja = [[Rimski ugovor]]<br/>[[1. januar]] [[1958]] | površina = 4.381.376 | po_površini_na_svijetu = 7. | procenat_vode = 3,08 | stanovnika = {{rast}} 513,481,691<ref>{{cite web |url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&language=en&pcode=tps00001&tableSelection=1&footnotes=yes&labeling=labels&plugin=1 |title=Total population as of 1 January |publisher=Eurostat |access-date=23. 10. 2010}}</ref> | stanovnika_godina = 2019 | po_broju_stanovnika_na_svijetu = 3. | gustoća = 116,2 | po_broju_gustoće_na_svijetu = 93. | bdp_ukupno = {{rast}}$22.8 milijardi<ref>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=39&pr.y=17&sy=2008&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=998&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=1&a=1 |title=IMF World Economic Outlook Database, April 2012 |publisher=International Monetary Fund |access-date=23. 4. 2012}}</ref> | bdp_godina = Procjena 2019. | po_broju_bdp_na_svijetu = 1. | bdp_per_capita = {{rast}}$44,539 | hdi = {{rast}}0.899 | hdi_godina = 2017 | hdi_nivo = | po_broju_hdi_na_svijetu = | gini = {{smanjenje}}30.9<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |title=Distribution of family income&nbsp;– Gini index |work=The World Factbook |publisher=CIA |access-date=28. 1. 2012 |archive-date=13. 6. 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070613005439/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |url-status=dead }}</ref> | gini_godina = 2018 | po_broju_gini_na_svijetu = | valuta = {{Sakrij | okvir_stil = | naslov = [[Euro]] ([[€]]) | naslov_stil = font-weight:normal; text-align:left; | podaci_stil = | podaci = {{plainlist| * [[Bugarski lev]] * [[Češka kruna]] * [[Danska kruna]] * [[Mađarska forinta]] * [[Poljski zlot]] * [[Rumunski lej]] * [[Švedska kruna]] }} }} | vremenska_zona = [[UTC]] 0 - +2 | najveća_tačka_ime = [[Mont Blanc]] | najveća_tačka_metara = 4.807 | najveće_jezero_ime = [[Vänern]] | najveće_jezero_površina = 5.648 | najveća_rijeka_ime = [[Dunav]] | najveća_rijeka_dužina = 2.860 | nacionalni_dan = [[9. maj]] | internetski_nastavak = [[.eu]] | pozivni_broj = | web_stranica = {{URL|europa.eu}} | komentar = }} '''Evropska unija''' (skraćeno: EU) jest [[Nadnacionalna organizacija|nadnacionalna]] [[Politička unija|politička]] i [[Ekonomska unija|ekonomska]] unija 27 evropskih država, koje su, prije svega, locirane na teritoriji [[Evropa|Evrope]].<ref name="lokacija">{{Cite web|url=https://european-union.europa.eu/principles-countries-history_hr|title=Načela, zemlje, povijest {{!}} Europska unija|website=european-union.europa.eu|language=hr|access-date=3. 4. 2023}}</ref> Unija je oformljena pod sadašnjim imenom Ugovorom o Evropskoj uniji (više poznatim pod imenom [[Mastrihtski ugovor]]) [[1992]]. godine. Mnogi aspekti EU su postojali i prije potpisivanja ovog ugovora, preko raznih organizacija oformljenih pedesetih godina dvadesetog vijeka. Političke aktivnosti Evropske unije se ispoljavaju u mnogim sferama, od politike zdravstva i ekonomske politike do inostranih poslova i odbrane. U zavisnosti od razvijenosti svake zemlje ponaosob, organizacija Evropske unije se razlikuje u različitim oblastima. EU je definisana kao federacija u monetarnim odnosima, agrokulturi, trgovini i zaštiti životne sredine; konfederacija u socijalnoj i ekonomskoj politici, zaštiti potrošača, unutrašnjoj politici; i kao međunarodna organizacija u spoljnoj politici. Glavna oblast na kojoj EU počiva je jedinstveno tržište koje se bazira na carinskoj uniji, jedinstvenoj moneti (usvojenoj od strane 12 članica), zajedničkoj agrokulturnoj politici i zajedničkoj politici u sferi ribarstva. [[29. oktobar|29. oktobra]] [[2004]], predsjednici i premijeri evropskih država donijeli su prvi ustav Evropske unije, koji trenutno čeka ratifikaciju pojedinačno svake zemlje potpisnice. == Status == Evropska unija je najmoćnija regionalna organizacija koja trenutno u svijetu postoji. Kao što se iz prethodnog može vidjeti, u nekim oblastima gdje su države članice svoj suverenitet prepustile Evropskoj uniji, može se reći da je Evropska unija federacija ili konfederacija. Unija nema pravo da premjesti dodatna ovlašćenja drugih članica na sebe bez dopuštenja određene članice. Isto tako, određeni broj članica rukovodi samostalno svojim politikama od nacionalnog interesa, kao što su inostrani poslovi, odbrana, valuta. Zahvaljujući ovakvom ustrojstvu, Evropska unija se ne može definisati ni kao internacionalna organizacija ni kao konfederacija ili federacija. Moglo bi se reći da je ''sui generis'' cjelina. Trenutni i budući status Evropske unije je predmet velike političke pažnje unutar nekih članica EU. == Institucije == Evropska unija ima nekoliko institucija: * [[Evropski parlament]] (751 članova) * [[Vijeće Evropske unije]] (ili „Vijeće ministara“) (27 članova) * [[Evropsko vijeće]] * [[Evropska komisija]] (27 članova) * [[Evropski sud pravde]] (27 sudaca) * [[Evropski revizorski sud]] (27 članova) * Postoji nekoliko finansijskih tijela: * [[Evropska centralna banka]] (koja zajedno s nacionalnim (nacionalnim) bankama čini Evropski sistem centralnih banaka) * [[Evropska investicijska banka]] (uključujući Evropski investicijski fond) Mnogo je više tijela zaduženih za provođenje objektivne politike i pravde. To su agencije Evropske unije. Osim toga, postoje savjetodavna tijela, uključujući: * [[Odbor regija]] === Evropsko vijeće === {{Glavni|Evropsko vijeće}} Političko vodstvo Evropske unije je Evropsko vijeće koje se obično sastaje četiri puta godišnje. Sastoji se od po jednog predstavnika po državi, ili šefa države ili premijera, s predsjednikom Evropskog vijeća i predsjednikom [[Evropska komisija|Evropske komisije]]. Predstavnicima država članica pomažu ministri vanjskih poslova. Evropsko vijeće koristi svoju vodeću ulogu u rješavanju sporova između država članica i institucija Evropske unije i u rješavanju političkih kriza i neslaganja oko kontroverznih pitanja i politika. Evropsko vijeće ne bi se trebalo identificirati s Vijećem Evrope, međunarodnom organizacijom nezavisnom od Evropske unije. === Vijeće Evropske unije === {{Glavni|Vijeće Evropske unije}} Vijeće Evropske unije (koje se ponekad naziva i Vijeće ministara) čini drugu polovinu zakonodavstva EU-a. Njega čine ministri iz svake države članice i sastaju se u različitom sastavu, u zavisnosti od problema kojim se bave. Unatoč različitom sastavu, smatra se jedinstvenim tijelom. Pored svoje zakonodavne uloge, Vijeće Evropske unije ima i izvršne funkcije na području zajedničke vanjske i sigurnosne politike. === Evropska komisija === {{Glavni|Evropska komisija}} Evropska komisija izvršno je tijelo i odgovorno je za zakonodavne inicijative i svakodnevno upravljanje Evropskom unijom. Trenutno ga čini 27 evropskih povjerenika za različita područja djelovanja, po jedan iz svake države. Predsjednika i članove Evropske komisije predlaže Evropsko vijeće. Imenovanje predsjednika i članova odbora mora odobriti Evropski parlament. === Evropski parlament === {{Glavni|Evropski parlament}} Evropski parlament predstavlja polovinu zastupnika u EU. 736 (uskoro bi bilo 750) Zastupnike Evropskog parlamenta izravno biraju državljani EU svakih pet godina. Iako se zastupnici biraju na razini države, organiziraju ih političke grupe, a ne državljanstvo. Svaka država članica ima određeni broj zastupnika, a u nekim slučajevima ih biraju nacionalne izborne jedinice. Parlament i Vijeće Evropske unije zajedno donose zakone u gotovo svim područjima u okviru redovnog zakonodavnog postupka. To se odnosi i na budžet Evropske unije. Konačno, Evropska komisija je odgovorna Evropskom parlamentu, za njegovo imenovanje potrebno je njegovo odobrenje i mora podnijeti izvještaje Parlamentu. Predsjednika Evropskog parlamenta zastupa Parlament. Predsjednika i potpredsjednika Sekretarijata biraju svake dvije i po godine zamjenici. == Stanovništvo i površina == EU je do kraja 2006. godine (25 država članica) obuhvaćala 3,973.597&nbsp;km² (neznatno veća od Indije, čime bi bila 7. najveća država svijeta). Na tom teritoriju ima, prema popisu iz 2001., oko 456 milijuna stanovnika, s prosječnom gustoćom naseljenosti od 115 stanovnika/km². Nakon priključenja Bugarske i Rumunije 1. januara 2007. godine, površina EU-a povećala se na 4.325.675&nbsp;km², a populacija na 496 milijuna stanovnika. Nakon ulaska Hrvatske u Evropsku uniju, 1. jula 2013. godine, površina EU-a povećala se na 4.381.376&nbsp;km², a populacija na 506 milijuna stanovnika. U slučaju da se u budućnosti priključi i Turska, koja je službene pregovore za priključenje počela 2005., površina EU iznosit će 5.159.209&nbsp;km² a populacija oko 580 milijuna stanovnika. Prosječni BDP po stanovniku iznosio je 27.000 USD. Najmanji BDP po stanovniku u američkim dolarima imaju Bugarska (7 500), Rumunija (9 500) te Hrvatska (12 000), a najveći Luksemburg (103 000), Irska (62 000), Danska (53 500) i Velika Britanija (40 000). == Pravna osnova == Pravna osnova Evropske unije su ugovori između njenih članica. Oni su donošeni tokom godina. Prvi takav ugovor je Ugovor u [[Pariz]]u ([[1951]]) kojim je oformljena Evropska zajednica za ugalj i čelik između šest evropskih zemalja. Ovaj ugovor je istekao prije donošenja naknadnih ugovora. Sa druge strane, [[Rimski ugovor]] ([[1957]]) i dalje traje, poslije njega je donesen Mastrihtski ugovor (1992), koji je Evropsku uniju konstituisao pod tim imenom. Najviše amandmana na Rimski ugovor se ticalo pristupa 10 novih članica [[1. maj]]a [[2004]]. Članice EU su se nedavno dogovorile oko teksta Evropskog Ustava koji će, ako se ratifikuje od strane članica, postati prvi zvanični ustav EU zamjenjujući sve dotadašnje ugovore. Ako Ustav ne prođe prilikom ratifikacije svih članica, onda bi bilo neophodno ponovo otvoriti pregovore u vezi njegovog donošenja.{{Izvor}} Većina političara i državnih zvaničnika se slažu oko toga da je sadašnji pred-ustav nije odgovarajući za trenutnih 28 država članica (kao i za buduće). Stariji političari (naročito u Francuskoj) imaju stav da ako ustav ne ratifikuje nekoliko članica treba nastaviti bez njih. [[File:European Union main map.svg|340px|mini|alt=|Članice EU]] == Sjedišta institucija Evropske unije == * Evropska unija nema zvanični glavni grad, a sjedišta njenih institucija se nalaze u nekoliko različitih gradova. [[Brisel]] je sjedište Evropske komisije i Savjeta Evropske unije (Savjet ministara), kao i domaćin sastanaka i plenarnih zasjedanja Evropskog parlamenta. Brisel se upravo zbog ovoga smatra de fakto glavnim gradom EU. * [[Strasbourg]] je sjedište Evropskog parlamenta i domaćin je većine plenarnih zasjedanja. * Evropski sud pravde i sekretarijat Evropskog parlamenta se nalaze u [[Luksemburg]]u. * Evropska centralna banka je smještena u [[Frankfurt]]u. == Trenutna pitanja == Glavna pitanja s kojima se Evropska unija u ovom trenutku bavi jesu njeno proširenje na jug i istok, odnosi sa Sjedinjenim Američkim Državama, revizija pravila Pakta za stabilnost i ratifikacija Ustava Evropske unije od država članica. == Historija == {{Glavni|Historija Evropske unije}} <gallery> Datoteka:Quai d'Orsay.jpg Datoteka:Eurotower in Frankfurt.jpg </gallery> Pokušaji da se ujedine disparatne nacije Evrope prethode nacionalnoj državi. Oni su se dešavali konstantno kroz historiju kontinenta još od propasti Rimskog carstva. [[Franačko carstvo Šarlemanja]], Sveto [[Rimsko carstvo]] i [[Poljsko-Litvanski Komonvelt]] ujedinili su velika prostranstva. Mnogo kasnije, tokom 19. vijeka - carinske unije pod [[Napoleon]]om i osvajanja nacističke Njemačke '40. godina dvadesetog vijeka su imala samo trenutno postojanje. S obzirom na izvorne jezičke i kulturne različitosti u Evropi, ovi pokušaji obično su podrazumjevali vojno potčinjavanje nevoljnih i neposlušnih nacija, što bi potom dovelo do nestabilnosti i konačnog neuspjeha. Jedan od prvih prijedloga za mirno ujedinjenje kroz saradnju i jednakost članstva dao je začetnik pacifizma [[Viktor Igo]] ([[1851]]). Nakon katastrofa Prvog, a zatim i Drugog svjetskog rata, pokretačka snaga za osnivanje Evropske unije (odnosno onoga iz čega će se ona potom razviti) značajno je porasla, vođena željom da se Evropa obnovi i spriječi mogućnost da se takvi užasi rata ikada ponove. Evropska zajednica za ugalj i čelik (oformljena 1951, a koju su činile: Zapadna [[Njemačka]], [[Francuska]], [[Italija]] i zemlje [[Beneluks]]a) je bila inicijalna kapsula za dalje ujedinjenje Evrope. Prva carinska unija, koja se izvorno zvala Evropska ekonomska zajednica, osnovana je Rimskim ugovorom 1957, a implementirana [[1. januar]]a 1958. Kasnije se promijenila u Evropsku zajednicu, koja je sada "prvi stub" Evropske unije. EU se razvila od trgovačkog sistema do ekonomskog i političkog partnerstva. == Ekonomski položaj == {| class="wikitable" !Države članice !BDP ( <abbr>PKM</abbr> ) <small>u milionima</small> <small>inter. dolara</small> !BDP (PKM) po stanovniku <small>međ. dolara</small> !BDP (nominalni) po glavi stanovnika <small>intermedijar dolara</small> |- | '''Evropska unija''' |'''12.954.042''' |'''28.477''' |'''29.763''' |- |{{ZID|Luksemburg}} |33.436 |72.945 |76.224 |- |{{ZID|Irska}} |179.516 |42.859 |49.533 |- |{{ZID|Danska}} |195.788 |36.079 |48,53 hiljada |- |{{ZID|Austrija}} |286.767 |35.002 |37.378 |- |{{ZID|Finska}} |171.848 |32.822 |36.928 |- |{{ZID|Belgija}} |338.452 |32.500 |35.843 |- |{{ZID|Holandija}} |524.035 |32.062 |38.323 |- |{{ZID|Njemačka}} |2.605.373 |31.572 |33.356 |- |{{ZID|Švedska}} |283.802 |31.235 |39.562 |- |{{ZID|Francuska}} |1.900.467 |30.322 |33.387 |- |{{ZID|Italija}} |1.726.869 |29.727 |30.144 |- |{{ZID|Španija}} |1.145.078 |27.542 |27.815 |- |{{ZID|Grčka}} |261.018 |23.519 |20.545 |- |{{ZID|Slovenija}} |46.384 |23.250 |17.535 |- |{{ZID|Kipar}} |18.563 |22.334 |20.500 |- |{{ZID|Malta}} |8.103 |20.365 |13.847 |- |{{ZID|Portugal}} |210.049 |19.949 |17.224 |- |{{ZID|Češka}} |198.931 |19.478 |12.587 |- |{{ZID|Mađarska}} |179.606 |18.492 |11.375 |- |{{ZID|Estonija}} |23.927 |17.802 |10.342 |- |{{ZID|Slovačka}} |93.288 |17.239 |9.471 |- |{{ZID|Litva}} |52.705 |15.443 |8.310 |- |{{ZID|Poljska}} |526.253 |13.797 |8.410 |- |{{ZID|Latvija}} |31.841 |13.784 |8.401 |- |{{ZID|Bugarska}} |76.696 |10.003 |3.686 |- |{{ZID|Rumunija}} |204.412 |9446 |5.254 |- |{{ZID|Hrvatska}} |57.983 |17.885 |8.710 |- ! colspan="4" |'''Kandidati za članstvo:''' |- | {{ZID|Turska}} |609.987 |8385 |5.692 |- | {{ZID|Sjeverna Makedonija}} |16.700 |8.080 |2.564 |- | {{ZID|Srbija}} |47,77 |7.234 |3.215 |- |{{ZID|Crna Gora}} |2.412 |3.800 |1.784 |- |{{ZID|Albanija}} |18.329 |5.107 |2.441 |- |{{ZID|Bosna i Hercegovina}} |32.040 |8.200 |2.561 |- ! colspan="4" |'''Potencijalni članovi :''' |- |{{ZID|Kosovo}} |13.020 |6.500 | |} == Metode == Da bi postigla svoj cilj, Evropska unija želi da oformi infrastrukturu koja prelazi preko državnih granica. Harmonizovani standardi prave veće i produktivnije tržište; a države članice mogu da oforme svoju carinsku uniju bez gubitaka. Na primjer, države čiji građani nikad ne bi pristali da jedu istu hranu mogu i dalje da se dogovore oko standarda. U skorije vrijeme, EU nastavlja da širi svoj uticaj na istok. Primila je nekoliko (12) novih članica, a planira da primi još nekoliko novih u skorijoj budućnosti.{{Izvor}} Nada je da će to uticati na njihove ekonomije, i političku stabilnost, kao što je to svojevremeno bio slučaj sa Španijom, Portugalom i Grčkom. Dalje proširenje na istok donijelo bi na duge staze značajnu korist u ekonomiji, ali zemlje još dalje ka istoku Evrope još nisu podobne za ulazak u Uniju{{Izvor}}, naročito zbog njihovih ekonomija. Proširenje Evropske unije bi mnogo značilo za razrješenje poslijeratne krize na području bivše Jugoslavije, kao i na Kipru. == Države članice i proširenja == {{Evropska unija s imenima država (plava)}} '''Države utemeljiteljice''' - Evropsku zajednicu za [[ugalj]] i [[čelik]] osnovalo je šest država potpisnica Ugovora iz Pariza 1951. godine - [[Francuska]], [[Njemačka]], [[Italija]], [[Belgija]], [[Holandija]] i [[Luksemburg]]. Rimskim ugovorima 1957. godine iste su države osnovale Evropsku ekonomsku zajednicu te Evropsku zajednicu za atomsku energiju. '''Prvo proširenje''' - 1973. godine članicama Evropske zajednice postale su [[Velika Britanija]], [[Danska]] i [[Irska]]. '''Drugo proširenje''' - 1981. godine [[Grčka]] postaje članicom Evropske zajednice. Grčka je Sporazum o pridruživanju s EZ-om sklopila još 1961. godine, međutim u punopravno članstvo ušla je gotovo 20 godina kasnije, jer je u međuvremenu došlo do promjene režima vojnim udarom (1967.), što je usporilo njezin ulazak u EZ sve do uspostave demokracije 1974. godine. '''Treće proširenje''' - 1986. godine u članstvo Evropske zajednice ulaze [[Španija]] i [[Portugal]]. Ove dvije zemlje izrazile su interes za članstvo u EZ-u još 1960-ih godina, međutim u članstvo su primljene nakon uspostave demokratskih političkih sustava koji su zamijenili ranije autoritarne režime te nakon prevladavanja gospodarskih teškoća. '''Četvrto proširenje''' - 1995. godine Evropska unija prima u članstvo [[Austrija|Austriju]], [[Finska|Finsku]] i [[Švedska|Švedsku]]. '''Peto proširenje''' - 1. maja 2004. godine bilo je po mnogome značajno. To je prije svega najveće proširenje Evropske unije, kojim je EU dobila novih 10 država članica - [[Kipar]], [[Češka]], [[Estonija]], [[Latvija]], [[Litvanija]], [[Mađarska]], [[Poljska]], [[Slovačka]], [[Slovenija]] i [[Malta]]. '''Nastavak petog proširenja''' - 1. januara 2007. godine Evropskoj uniji pristupile su [[Rumunija]] i [[Bugarska]]. '''Šesto proširenje''' - 1. jula 2013. godine u punopravno članstvo Evropske unije ulazi [[Hrvatska]]. === '''Buduća proširenja''' === '''Zemlje kandidati''' su: [[Albanija]], Moldavija, [[Crna Gora]], [[Sjeverna Makedonija]], [[Srbija]], [[Turska]], Ukrajina i [[Bosna i Hercegovina]] '''Potencijalni kandidati''' su: [[Kosovo]] i Gruzija === Kriteriji za članstvo === Na sastanku Evropskog vijeća u Kopenhagenu, održanom u junu 1993. godine, postavljena su tri kriterija (tzv. kopenhagenski kriteriji) koje svi budući kandidati moraju ispunjavati u punopravno članstvo. To su: * politički - stabilnost institucija koje osiguravaju demokraciju, vladavinu prava, poštivanje ljudskih prava i prava manjina i prihvaćanje ciljeva Unije * gospodarski - postojanje djelotvornog tržišta gospodarstva te sposobnost tržišnih čimbenika da se nose s konkurentskim pritiscima i tržišnim zakonima unutar EU * pravni - usvajanje cjelokupne pravne stečevine EU (''acquis communautaire''). Iako je prihvaćanje pravne stečevine EU važno, još je važnije osigurati učinkovitu provedbu i primjenu kroz odgovarajuće administrativno ustrojstvo. Stoga je na sastanku Evropskog vijeća u Madridu 1995. godine postavljen četvrti kriterij kao preduvjet za članstvo (tzv. madridski kriterij): * '''administrativni''' - prilagodba odgovarajućih administrativnih struktura s ciljem osiguranja uvjeta za postupnu i skladnu integraciju. == Simboli == [[Datoteka:Flag of Europe.svg|mini|231x231px|[[Zastava Evropske unije]]]] === Zastava === Vijeće Evrope je 1955. zastavu sa 12 zlatnih [[zvijezda]], koje su u krugu poredane na plavoj podlozi, izabrao za svoj zvanični simbol. Vijeće Evrope je 1983. predložilo Evropskom parlamentu da pomenutu zastavu usvoji kao svoju zvaničnu i Evropski parlament je to i učinio. Šefovi država i vlade zemalja članica Evropskih zajednica 1985. su prihvatili ovaj simbol i 1. januara 1986. sve institucije EZ su počele da ga koriste === Himna === '''''Oda radosti''''' (izvorni njemački naslov: "Ode an die Freude") je himna [[Vijeće Evrope|Vijeća Evrope]], te Evropske unije; oboje se odnosi prema njoj kao Evropskoj himni zbog namjere Vijeća da predstavlja [[Evropa|Evropu]] u cjelosti radije nego neku organizaciju. Osnova joj je posljednji stavak [[Ludwig van Beethoven|Beethovenove]] Devete simfonije, skladane 1823. [[Ludwig van Beethoven|Beethoven]] je svoju simfoniju razvio iz Schillerove ''Ode radosti'' i ti se stihovi često pjevaju pri izvođenju himne, ali zbog brojnosti evropskih jezika nemaju službeni status. Himna se izvodi u službenim prigodama kod obiju organizacija (poput potpisivanja ugovora) te je jedan od europskih simbola. == Buduće članice, ostale zemlje == [[Datoteka:EU membership possible map.svg|mini|340piksel|Dalje proširenje Evropske Unije]] [[Turska]], [[Makedonija]], [[Island]], [[Srbija]], [[Albanija]], [[Crna Gora]] i [[Bosna i Hercegovina]] su zvanični kandidati za pristupanje EU. Islandski ministar vanjskih poslova je 16. juna 2013. godine informisao Evropsku komisiju o namjerama novoizabrane islandske vlade da pregovore o pristupu EU stavi na čekanje. Države, kao što su npr. [[Norveška]] i [[Švicarska]] ne žele pristupiti EU. Norveška to ne želi učiniti jer je narodnim referendumom odbačeno njeno priključenje, ponajviše zbog euroskepticizma, dok npr. švicarski razlozi leže u tradiciji te države koja je vijekovima čuvala neutralnost. Norveška i Švicarska imaju posebne bilateralne sporazume sa EU, što im omogućava bescarinsku zonu, te na taj način njihova izolovanost od EU ne predstavlja probleme sa ekonomskog aspekta. Na ovu temu pogledati i članak [[Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju]]. == Status prekomorskih teritorija == Neke teritorije imaju zvanične odnose sa članicama EU zahvaljujući kolonijalnoj prošlosti, kulturnim vezama ili geografskom položaju. Tu se prije svega misli na prekomorske teritorije Francuske, Španije, Holandije i Velike Britanije. == Šengenski sporazum == [[Šengenski sporazum]] je međunarodni sporazum kojeg su [[14. juni]] [[1985]]. potpisale pet evropskih država: [[Belgija]], [[Francuska]], [[Njemačka]], [[Luksemburg]] i [[Holandija]]. Sporazum je potpisan na brodu "Princeza-Mari Astrid", na mjestu Mozel, pored Schengena, malog mjesta u Luksemburgu na granici Francuske i Njemačke. Po Šengenskom sporazumu, državljani država u Evropskoj uniji mogu se slobodno kretati po drugim članicama (bez pasoša ili lične karte). Ovaj sporazum potpisalo je 30 zemalja (svi članovi [[EU|Evropske unije]] bez Irske kao i [[Island]], [[Norveška]], [[Lihtenštajn]] i [[Švicarska]]). Do danas je ovaj sporazum implementiralo ukupno 27 zemalja. === Članstvo === * 19. juni 1990 – [[Belgija]], [[Francuska]], [[Njemačka]], [[Luksemburg]], [[Holandija]] * 27. novembar 1990 – [[Italija]] * 25. juni 1992 – [[Portugal]], [[Španija]] * 6. novembar 1992 – [[Grčka]] * 28. april 1995 – [[Austrija]] * 19. decembar 1996 – [[Danska]], [[Finska]], [[Island]], [[Norveška]], [[Švedska]] * 1. maj 2004 – [[Kipar]] (neimplementirano), [[Češka]], [[Estonija]], [[Mađarska]], [[Latvija]], [[Litvanija]], [[Malta]], [[Poljska]], [[Slovačka]], [[Slovenija]] * 16. oktobar 2004 – [[Švicarska]] * 1. januar 2007 – [[Rumunija]] i [[Bugarska]] (neimplementirano) * 1. mart 2008 - [[Lihtenštajn]] * 1. juli 2013 – [[Hrvatska]] == Euro == [[Datoteka:EZB-Neubaustelle-06-2014-Ffm-228.jpg|mini|Evropska centralna banka u Frankfurtu]] Nakon stupanja na snagu Ugovora iz Nice, iskazala se potreba građana Evropske unije za pojednostavljenjem njene veoma složene strukture zakona, koju je sačinjavalo 8 ugovora i preko 50 protokola i aneksa. „Deklaracija o budućnosti Evropske unije“, koja je pripojena Ugovoru iz Nice, otvorila je mogućnost konsolidovanja svih ovih dokumenata unutar jednog — Ustava EU. Još na sjednici Evropskog vijeća u Lakenu, u decembru 2001. godine, donijeta je odluka o sazivanju javne konvencije država članica EU na kojoj bi prisustvovali predstavnici tih država, njihovih nacionalnih parlamenata, Evropskog parlamenta i Evropske komisije. Kao plod ove konvencije koja je trajala od februara 2002. do jula 2003. godine, nastao je nacrt Ustava EU, čiji je glavni cilj bio da izvrši njenu dubinsku reformu kako bi je približio njenim građanima. Ovaj nacrt je poslužio kao osnova u pregovorima koji su vođeni u okviru međuvladine konferencije od oktobra 2003. do jula 2004. godine, kada je usaglašen konačan tekst Ugovora o Ustavu EU. Novi ustav je trebao da zamijeni sve sporazume potpisane u proteklih 50 godina, osim sporazuma o Euroatomu . Sadržaj novog ugovora je bio podijeljen u 4 jednake cjeline. Prva se odnosila na osnovne principe i ciljeve Evropske unije, dok je druga obuhvatala Poglavlje osnovnih prava EU. Treća cjelina se odnosila na politike EU i na njeno funkcionisanje uopšte. Način stupanja na snagu Ustava, načini njegovog mijenjanja i objava prestanka važenja svih prethodnih ugovora su smješteni u četvrtu cjelinu ugovora. Stubovna struktura EU bi prestala da postoji i EU bi postala jedinstvena pravna cjelina. Po prvi put, predložena je klauzula o dobrovoljnom povlačenju, kojom bi svakoj državi članici bilo omogućeno dobrovoljno napuštanje EU. Zadaci evropskog komesara za vanjske odnose i evropsku susjedsku politiku, kao i zadaci visokog predstavnika za vanjsku politiku i sigurnost su povereni ministru vanjskih poslova EU, čija bi funkcija bila uvedena usvajanjem Ugovora o Ustavu. Pored povećanja broja oblasti koje podliježu glasanju kvalifikovane većine, preložena je i izmjena ovog sistema, prema kojoj bi, kako bi određeni prijedlog bio usvojen, za njega moralo da glasa 55% država članica, čija populacija čini najmanje 65 % ukupnog broja stanovnika EU. U okviru zajedničke odbrambene politike, bila bi znatno povećana uloga Evropske odbrambene agencije, a predloženo je i usvajanje zajedničke politike o azilu, [[Imigracija|imigraciji]] i kontroli vanjskih granica EU. Razvojem Europola i Eurojusta (osnovan 2002), bila bi stvorena mogućnost za otvaranje kancelarije evropskog javnog tužioca . Ugovor o Ustavu Evropske unije je, kako bi Ustav stupio na snagu, morala potvrditi svaka zemlja članica EU, ili u nacionalnim parlamentima ili na referendumima. Na referendumima u Francuskoj i Holandiji, 54,68% , odnosno 61,54%  glasača je glasalo protiv potvrđivanja ovog ugovora, što je dovelo do prinudnog zamrzavanja procesa donošenja Ustava EU. [[Eurozona]] je monetarna unija koja okuplja 20 od 27 država članica [[EU]] koje u [[Novac|novčanom]] opticaju koriste jedinstvenu [[Evropa|evropsku]] [[Valuta|valutu]] [[euro]]. Ostalih devet članica Evropske unije i dalje koriste vlastite nacionalne valute, iako je većina njih obavezna da u budućnosti usvoje euro. Države koje formiraju eurozonu su: # [[Austrija]] # [[Belgija]] # [[Estonija]] # [[Finska]] # [[Francuska]] # [[Grčka]] # [[Holandija]] # [[Irska]] # [[Italija]] # [[Kipar]] # [[Latvija]] # [[Litvanija]] # [[Luksemburg]] # [[Malta]] # [[Njemačka]] # [[Portugal]] # [[Slovačka]] # [[Slovenija]] # [[Španija]] # [[Hrvatska]] Ostale države koje koriste euro kao zvaničnu valutu su: # [[Andora]] # [[Crna Gora]] # [[Kosovo]] # [[Monako]] # [[San Marino]] # [[Vatikan]] == Također pogledajte == * [[Evropska migrantska kriza]] == Reference == {{reflist|2}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|European Union}} * [https://europa.eu Zvanični sajt Evropske unije] * [https://europa.eu/european-union/about-eu/institutions-bodies_en Institucije Evropske unije] * [https://www.europarl.europa.eu/news/en Vijesti iz Evropske unije] {{Nobelova nagrada za mir}} {{EU}} [[Kategorija:Evropska unija]] mjipkamsz2tzyrxp8xfy4mrw5if8t6u 0 6782 3670994 3659074 2024-12-03T23:13:54Z CommonsDelinker 1478 Uklanjam datoteku [[c:File:Bertrand_Russell_1957.jpg|Bertrand_Russell_1957.jpg]]; na Commonsu ju je izbrisao/-la [[c:User:Ciell|Ciell]]; razlog: Broken [[:c:COM:REDIRECT|redirect]] ([[:c:COM:CSD#G2|G2]]). 3670994 wikitext text/x-wiki '''Spisak dobitnika Nobelove nagrade za književnost''' obuhvata sve laureate u periodu od 1901. do danas. Jedna je od pet [[Nobelova nagrada|Nobelovih nagrada]] koju dodjeljuje [[Švedska kraljevska akademija nauka]] svake godine za izuzetna doprinos u oblasti književnosti. Nagrada je ustanovljena testamentom [[Alfred Nobel|Alfreda Nobela]] iz 1895, koje se dodjeljuju za izuzetan doprinos u [[Nobelova nagrada za hemiju|hemiji]], [[Nobelova nagrada za fiziku|fizici]], [[Nobelova nagrada za književnost|književnosti]], [[Nobelova nagrada za mir|miru]] i [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|fiziologiji ili medicini]].<ref>{{cite web | title = Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize | publisher = [[Nobel Foundation]] | url = http://nobelprize.org/alfred_nobel/ | access-date = 2008-10-16 | archive-url = https://web.archive.org/web/20071025001741/http://nobelprize.org/alfred_nobel/ | archive-date = 2007-10-25 | url-status = live }}</ref> Kako je naloženo Nobelovom voljom, nagradu administrira [[Nobelova fondacija]], a dodjeljuje [[Švedska kraljevska akademija nauka]].<ref>{{cite web|title=The Nobel Prize Awarders |publisher=[[Nobel Foundation]] |url=http://nobelprize.org/prize_awarders/ |access-date=2008-10-16 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081015013145/http://nobelprize.org/prize_awarders/ |archive-date=2008-10-15 }}</ref> Svaki primalac dobija medalju, diplomu i novčanu nagradu koja je varirala tokom godina.<ref>{{cite web| title = The Nobel Prize| publisher = [[Nobel Foundation]]| url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/| access-date = 2008-10-07| archive-url = https://web.archive.org/web/20081015012957/http://nobelprize.org/nobel_prizes/| archive-date = 2008-10-15| url-status = live}}</ref> Godine 1901, prvi laureat [[Sully Prudhomme]] dobio je 150.782 švedskih kruna, što je ekvivalentno 8.823.637,78 švedskih kruna u januaru 2018. Nagrada se dodjeljuje u [[Stockholm|Stockholmu]] na godišnjoj ceremoniji 10. decembra, na godišnjicu Nobelove smrti.<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize Award Ceremonies | publisher = [[Nobel Foundation]] | url = http://nobelprize.org/award_ceremonies/|access-date=2008-10-16 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080822184717/http://nobelprize.org/award_ceremonies/ |archive-date = 2008-08-22}}</ref> == Dobitnici nagrade == U sljedećoj tabeli data su imena laureata sa nekim osnovnim podacima. {| class="wikitable" |+ !Godina !Slika !Laureat !Država !Obrazloženje !Referenca |- |1901. |[[Datoteka:Sully-Prudhomme_(cropped).jpg|112x112piksel]] |[[Sully Prudhomme]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref name="Literature1901">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1901/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1901|publisher=[[Nobel Foundation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034055/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1901/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1902. |[[Datoteka:Theodor_Mommsen_2_(cropped).jpg|110x110piksel]] |[[Theodor Mommsen]] |{{ZID|Njemačka}} | |<ref name="Literature1902">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1902/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1902|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192600/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1902/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1903. |[[Datoteka:Bjørnstjerne_Bjørnson_(cropped).jpg|116x116piksel]] |[[Björnstjerne Martinus Björnson]] |{{ZID|Norveška}} | |<ref name="Literature1903">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1903/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1903|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192607/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1903/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- | rowspan="2" |1904. |[[Datoteka:Portrait_frederic_mistral_(cropped).jpg|109x109piksel]] |[[Frederic Mistral]] |{{ZID|Francuska}} | | rowspan="2" |<ref name="Literature1904">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1904/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1904|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192610/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1904/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |[[Datoteka:José_Echegaray_y_Eizaguirre_(cropped2).jpg|109x109piksel]] |[[Jose Echegaray Y Eizaguirre]] |{{ZID|Španija}} | |- |1905. |[[Datoteka:Henryk_Sienkiewicz_1905.jpg|106x106piksel]] |[[Henryk Sienkiewicz]] |{{ZID|Poljska}} | |<ref name="Literature1905">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1905/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1905|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192616/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1905/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1906. |[[Datoteka:Giosuè_Carducci2_(cropped).jpg|104x104piksel]] |[[Giosuè Carducci]] |{{ZID|Italija}} | |<ref name="Literature1906">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1906/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1906|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192621/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1906/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1907. |[[Datoteka:Rudyard_Kipling_(portrait).jpg|100x100piksel]] |[[Rudyard Kipling]] |{{ZID|UK}} | |<ref name="Literature1907">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1907/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1907|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081017212750/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1907/index.html|archive-date=2008-10-17|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1908. |[[Datoteka:Eucken-im-Alter.png|114x114piksel]] |[[Rudolf Christoph Eucken]] |{{ZID|Njemačka}} | |<ref name="Literature1908">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1908/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1908|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192631/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1908/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1909. |[[Datoteka:Selma_Lagerlöf_(cropped2).jpg|120x120piksel]] |[[Selma Lagerlöf]] |{{ZID|Švedska}} | |<ref name="Literature1909">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1909/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1909|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081017212755/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1909/index.html|archive-date=2008-10-17|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1910. |[[Datoteka:Paul_Heyse_1910.jpg|106x106piksel]] |[[Paul von Heyse]] |{{ZID|Njemačka}} | |<ref name="Literature1910">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1910/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1910|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192641/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1910/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1911. |[[Datoteka:Maurice_de_Maeterlinck_(cropped).jpg|108x108piksel]] |[[Maurice Maeterlinck]] |{{ZID|Belgija}} | |<ref name="Literature1911">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1911/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1911|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034105/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1911/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1912. |[[Datoteka:Gerhart_Hauptmann_nobel.jpg|106x106piksel]] |[[Gerhart Hauptmann]] |{{ZID|Njemačka}} | |<ref name="Literature1912">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1912/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1912|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192651/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1912/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1913. |[[Datoteka:Tagore3.jpg|105x105piksel]] |[[Rabindranath Tagore]] |{{ZID|Indija}} | |<ref name="Literature1913">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1913/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1913|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081015210804/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1913/index.html|archive-date=2008-10-15|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1914. | colspan="5" align=center |''Nije dodijeljena'' |- |1915. |[[Datoteka:Romain_Rolland_1915.jpg|106x106piksel]] |[[Romain Rolland]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref name="Literature1915">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1915/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1915|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192703/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1915/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1916. |[[Datoteka:Verner_von_Heidenstam_in_the_1890s.jpg|101x101piksel]] |[[Verner von Heidenstam]] |{{ZID|Švedska}} | |<ref name="Literature1916">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1916/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1916|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192708/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1916/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- | rowspan="2" |1917. |[[Datoteka:Karl_Gjellerup.jpg|87x87piksel]] |[[Karl Adolph Gjellerup]] |{{ZID|Danska}} | | rowspan="2" |<ref name="Literature1917">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1917/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1917|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034110/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1917/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |[[Datoteka:Henrik_Pontoppidan_1917.jpg|106x106piksel]] |[[Henrik Pontoppidan]] |{{ZID|Danska}} | |- |1918. | colspan="5" align=center |''Nije dodijeljena'' |- |1919. |[[Datoteka:Carl_Spitteler_1919.jpg|106x106piksel]] |[[Carl Spitteler]] |{{ZID|Švicarska}} | |<ref name="Literature1919">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1919/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1919|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192718/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1919/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1920. |[[Datoteka:Hamsun_bldsa_HA0341.jpg|108x108piksel]] |[[Knut Hamsun]] |{{ZID|Norveška}} | |<ref name="Literature1920">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1920/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1920|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192723/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1920/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1921. |[[Datoteka:Anatole_France_1921_(cropped).jpg|108x108piksel]] |[[Anatole France]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref name="Literature1921">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1921/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1921|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192728/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1921/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1922. |[[Datoteka:Jacinto_Benavente_y_Martinez.jpg|101x101piksel]] |[[Jacinto Benavente]] |{{ZID|Španija}} | |<ref name="Literature1922">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1922/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1922|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192734/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1922/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1923. |[[Datoteka:Yeats1923.jpg|106x106piksel]] |[[William Butler Yeats]] |{{ZID|Irska}} | |<ref name="Literature1923">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1923/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1923|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081019180918/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1923/index.html|archive-date=2008-10-19|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1924. |[[Datoteka:Wladyslaw_Reymont_1924.jpg|106x106piksel]] |[[Władysław Reymont]] |{{ZID|Poljska}} | |<ref name="Literature1924">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1924/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1924|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081015210202/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1924/index.html|archive-date=2008-10-15|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1925. |[[Datoteka:George_Bernard_Shaw_1934-12-06.jpg|99x99piksel]] |[[George Bernard Shaw]] |{{ZID|UK}} | |<ref name="Literature1925">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1925/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1925|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081017212806/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1925/index.html|archive-date=2008-10-17|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1926. |[[Datoteka:Grazia_Deledda_1926.jpg|106x106piksel]] |[[Grazia Deledda]] |{{ZID|Italija}} | |<ref name="Literature1926">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1926/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1926|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192754/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1926/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1927. |[[Datoteka:Bergson-Nobel-photo.jpg|105x105piksel]] |[[Henri Bergson]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref name="Literature1927">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1927/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1927|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192759/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1927/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1928. |[[Datoteka:Sigrid_Undset_1928.jpg|106x106piksel]] |[[Sigrid Undset]] |{{ZID|Norveška}} | |<ref name="Literature1928">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1928/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1928|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192805/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1928/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1929. |[[Datoteka:Thomas_Mann_1929.jpg|113x113piksel]] |[[Thomas Mann]] |{{ZID|Njemačka}} | |<ref name="Literature1929">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1929/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1929|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034121/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1929/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1930. |[[Datoteka:Sinclair_Lewis_1930.jpg|106x106piksel]] |[[Sinclair Lewis]] |{{ZID|SAD}} | |<ref name="Literature1930">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1930/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1930|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081017212811/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1930/index.html|archive-date=2008-10-17|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1931. |[[Datoteka:Erik_Axel_Karlfeldt_1931.jpg|106x106piksel]] |[[Erik Axel Karlfeldt]] |{{ZID|Švedska}} | |<ref name="Literature1931">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1931/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1931|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192815/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1931/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1932. |[[Datoteka:John_Galsworthy_2.jpg|103x103piksel]] |[[John Galsworthy]] |{{ZID|UK}} | |<ref name="Literature1932">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1932/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1932|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192820/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1932/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1933. |[[Datoteka:Ivan_Bunin_1933.jpg|94x94piksel]] |[[Ivan Bunjin]] |{{ZID|Rusija}} | |<ref name="Literature1933">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1933/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1933|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034126/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1933/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1934. |[[Datoteka:Luigi_Pirandello_1932.jpg|90x90piksel]] |[[Luigi Pirandello]] |{{ZID|Italija}} | |<ref name="Literature1934">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1934/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1934|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192830/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1934/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1935. | colspan="5" align=center |''Nije dodijeljena'' |- |1936. |[[Datoteka:Eugene_O'Neill_1936.jpg|106x106piksel]] |[[Eugene O'Neill]] |{{ZID|SAD}} | |<ref name="Literature1936">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1936/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1936|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192835/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1936/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1937. |[[Datoteka:Roger_Martin_du_Gard_1937.jpg|106x106piksel]] |[[Roger Martin Du Gard]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref name="Literature1937">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1937/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1937|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034131/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1937/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1938. |[[Datoteka:Pearl_Buck_(Nobel).jpg|106x106piksel]] |[[Pearl S. Buck]] |{{ZID|SAD}} | |<ref name="Literature1938">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1938/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1938|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20090218195128/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1938/index.html|archive-date=2009-02-18|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1939. |[[Datoteka:FransEemilSillanpää.jpg|104x104piksel]] |[[Frans Eemil Sillanpää]] |{{ZID|Finska}} | |<ref name="Literature1939">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1939/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1939|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192855/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1939/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1940. | colspan="5" rowspan="4" align=center |''Nije dodijeljena'' |- |1941. |- |1942. |- |1943. |- |1944. |[[Datoteka:Johannes_Vilhelm_Jensen_1944.jpg|106x106piksel]] |[[Johannes V. Jensen]] |{{ZID|Danska}} | |<ref name="Literature1944">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1944/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1944|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034136/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1944/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1945. |[[Datoteka:Gabriela_Mistral_1945.jpg|106x106piksel]] |[[Gabriela Mistral]] |{{ZID|Čile}} | |<ref name="Literature1945">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1945/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1945|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021083747/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1945/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1946. |[[Datoteka:Hermann_Hesse_1946.jpg|106x106piksel]] |[[Hermann Hesse]] |{{ZID|Švicarska}} | |<ref name="Literature1946">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1946/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1946|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081020010617/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1946/index.html|archive-date=2008-10-20|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1947. |[[Datoteka:André_Gide.jpg|80x80piksel]] |[[André Gide]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref name="Literature1947">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1947/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1947|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192906/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1947/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1948. |[[Datoteka:TS_Eliot.jpg|104x104piksel]] |[[Thomas Stearns Eliot]] |{{ZID|UK}} | |<ref name="Literature1948">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1948/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1948|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034141/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1948/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1949. |[[Datoteka:Carl_Van_Vechten_-_William_Faulkner_(greyscale_and_cropped).jpg|96x96piksel]] |[[William Faulkner]] |{{ZID|SAD}} | |<ref name="Literature1949">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1949/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1949|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081019180928/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1949/index.html|archive-date=2008-10-19|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1950. | |[[Bertrand Russell]] |{{ZID|UK}} | |<ref name="Literature1950">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1950/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1950|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192911/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1950/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1951. |[[Datoteka:Lagerkvist.jpg|106x106piksel]] |[[Pär Lagerkvist]] |{{ZID|Švedska}} | |<ref name="Literature1951">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1951/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1951|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192916/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1951/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1952. |[[Datoteka:François_Mauriac_1952.jpg|106x106piksel]] |[[François Mauriac]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref name="Literature1952">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1952/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1952|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192921/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1952/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1953. |[[Datoteka:Winston_Churchill_cph.3a49758.jpg|92x92piksel]] |[[Winston Churchill]] |{{ZID|UK}} | |<ref name="Literature1953">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1953/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1953|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034151/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1953/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1954. |[[Datoteka:Ernest_Hemingway_1950_crop.jpg|105x105piksel]] |[[Ernest Hemingway]] |{{ZID|SAD}} | |<ref name="Literature1954">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1954/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1954|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081017212823/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1954/index.html|archive-date=2008-10-17|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1955. |[[Datoteka:Halldór_Kiljan_Laxness_1955.jpg|106x106piksel]] |[[Halldor Kiljan Laxness]] |{{ZID|Island}} | |<ref name="Literature1955">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1955/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1955|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192937/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1955/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1956. |[[Datoteka:JRJimenez.JPG|95x95piksel]] |[[Juan Ramon Jimenez]] |{{ZID|Španija}} | |<ref name="Literature1956">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1956/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1956|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081008110601/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1956/index.html|archive-date=2008-10-08|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1957. |[[Datoteka:Camus_Harcourt_1945.jpg|100x100piksel]] |[[Albert Camus]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref name="Literature1957">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1957/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1957|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034206/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1957/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1958. |[[Datoteka:Boris_Pasternak_1969.jpg|100x100piksel]] |[[Boris Pasternak]] |{{ZID|Rusija}} | |<ref name="Literature1958">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1958/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1958|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034212/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1958/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1959. |[[Datoteka:Salvatore_Quasimodo_1959.jpg|106x106piksel]] |[[Salvatore Quasimodo]] |{{ZID|Italija}} | |<ref name="Literature1959">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1959/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1959|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192954/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1959/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1960. |[[Datoteka:Saint-John_Perse_1960.jpg|106x106piksel]] |[[Saint-John Perse]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref name="Literature1960">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1960/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1960|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011192959/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1960/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1961. |[[Datoteka:S._Kragujevic,_Ivo_Andric,_1961.jpg|94x94piksel]] |[[Ivo Andrić]] |{{ZID|Jugoslavija}} | |<ref name="Literature1961">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1961/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1961|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034217/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1961/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1962. |[[Datoteka:John_Steinbeck_1939_(cropped).jpg|90x90piksel]] |[[John Steinbeck]] |{{ZID|SAD}} | |<ref name="Literature1962">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1962/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1962|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034222/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1962/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1963. |[[Datoteka:Giorgos_Seferis_1963.jpg|106x106piksel]] |[[Giorgos Seferis]] |{{ZID|Grčka}} | |<ref name="Literature1963">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1963/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1963|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081008110606/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1963/index.html|archive-date=2008-10-08|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1964. |[[Datoteka:Jean_Paul_Sartre_1965.jpg|98x98piksel]] |[[Jean-Paul Sartre]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/1964/sartre/documentary/|title=The Nobel Prize in Literature 1964|website=NobelPrize.org|language=en-US|access-date=2024-10-10}}</ref> |- |1965. |[[Datoteka:Mikhail_Sholokhov_1960.jpg|102x102piksel]] |[[Mihail Šolohov]] |{{ZID|Rusija}} | |<ref name="Literature1965">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1965/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1965|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034237/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1965/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- | rowspan="2" |1966. |[[Datoteka:Agnon.jpg|100x100piksel]] |[[Schmuel Josef Agnon]] |{{ZID|Izrael}} | | rowspan="2" |<ref name="Literature1966">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1966/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1966|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034242/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1966/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |[[Datoteka:Nelly_Sachs_1966.jpg|106x106piksel]] |[[Nelly Sachs]] |{{ZID|Švedska}} | |- |1967. |[[Datoteka:Miguel_Angel_Asturias.jpg|100x100piksel]] |[[Miguel Angel Asturias]] |{{ZID|Gvatemala}} | |<ref name="Literature1967">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1967/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1967|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193025/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1967/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1968. |[[Datoteka:Yasunari_Kawabata_1968_cropped.jpg|100x100piksel]] |[[Yasunari Kawabata]] |{{ZID|Japan}} | |<ref name="Literature1968">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1968/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1968|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034247/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1968/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1969. |[[Datoteka:Samuel_Beckett,_Pic,_1_(cropped).jpg|102x102piksel]] |[[Samuel Beckett]] |{{ZID|Irska}} | |<ref name="Literature1969">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1969/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1969|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193035/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1969/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1970. |[[Datoteka:Aleksandr_Solzhenitsyn_1974crop.jpg|94x94piksel]] |[[Aleksandar Solženjicin]] |{{ZID|Rusija}} | |<ref name="Literature1970">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1970/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1970|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021083757/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1970/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1971. |[[Datoteka:Pablo_Neruda_1963.jpg|95x95piksel]] |[[Pablo Neruda]] |{{ZID|Čile}} | |<ref name="Literature1971">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1971/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1971|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193045/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1971/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1972. |[[Datoteka:Heinrich_Böll_(1983).jpg|100x100piksel]] |[[Heinrich Böll]] |{{ZID|Njemačka}} | |<ref name="Literature1972">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1972/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1972|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193051/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1972/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1973. |[[Datoteka:Patrick_White_1973.jpg|83x83piksel]] |[[Patrick White]] |{{ZID|Australija}} | |<ref name="Literature1973">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1973/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1973|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193056/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1973/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- | rowspan="2" |1974. |[[Datoteka:Eyvind.JPG|112x112piksel]] |[[Eyvind Johnsson]] |{{ZID|Švedska}} | | rowspan="2" |<ref name="Literature1974">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1974/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1974|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193101/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1974/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |[[Datoteka:Harry_Martinson_001.tiff|107x107piksel]] |[[Harry Martinsson]] |{{ZID|Švedska}} | |- |1975. |[[Datoteka:Eugenio_montale_2.jpg|108x108piksel]] |[[Eugenio Montale]] |{{ZID|Italija}} | |<ref name="Literature1975">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1975/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1975|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193106/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1975/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1976. |[[Datoteka:Saul_Bellow_(Herzog_portrait).jpg|75x75piksel]] |[[Saul Bellow]] |{{ZID|SAD}} | |<ref name="Literature1976">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1976/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1976|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081019180933/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1976/index.html|archive-date=2008-10-19|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1977. |[[Datoteka:Vicentealeixandre.jpg|114x114piksel]] |[[Vicente Aleixandre]] |{{ZID|Španija}} | |<ref name="Literature1977">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1977/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1977|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193116/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1977/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1978. |[[Datoteka:Dan_Hadani_collection_(990044399930205171)_(cropped).jpg|111x111piksel]] |[[Isaac Bashevis Singer]] |{{ZID|SAD}} | |<ref name="Literature1978">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1978/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1978|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20110222201316/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1978/index.html|archive-date=2011-02-22|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1979. |[[Datoteka:Odysseas_Elytis_1974_(cropped).jpg|118x118piksel]] |[[Odysseus Elytis]] |{{ZID|Grčka}} | |<ref name="Literature1979">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1979/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1979|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081008110611/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1979/index.html|archive-date=2008-10-08|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1980. |[[Datoteka:Czeslaw_Milosz_3_ap_(cropped).tif|114x114piksel]] |[[Czesław Miłosz]] |{{ZID|Poljska}} | |<ref name="Literature1980">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1980/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1980|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193126/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1980/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1981. |[[Datoteka:Elias_Canetti_2_(cropped).jpg|111x111piksel]] |[[Elias Canetti]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref name="Literature1981">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1981/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1981|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081019180943/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1981/index.html|archive-date=2008-10-19|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1982. |[[Datoteka:Gabriel_García_Márquez_02_(cropped).jpg|116x116piksel]] |[[Gabriel García Márquez|Gabriel Garcia Marquez]] |{{ZID|Kolumbija}} | |<ref name="Literature1982">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1982/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1982|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081017212833/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1982/index.html|archive-date=2008-10-17|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1983. |[[Datoteka:William_Golding_1983_(cropped).jpg|105x105piksel]] |[[William Golding]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref name="Literature1983">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1983/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1983|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034307/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1983/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1984. |[[Datoteka:Jaroslav_Seifert_1981_foto_Hana_Hamplová_(cropped).jpg|114x114piksel]] |[[Jaroslaw Seifert]] |{{ZID|Čehoslovačka}} | |<ref name="Literature1984">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1984/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1984|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193137/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1984/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1985. |[[Datoteka:Claude_Simon_1967_(cropped).jpg|118x118piksel]] |[[Claude Simon]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref name="Literature1985">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1985/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1985|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081017212838/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1985/index.html|archive-date=2008-10-17|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1986. |[[Datoteka:CDH_-_Comissão_de_Direitos_Humanos_e_Legislação_Participativa_(20225202233)_(cropped).jpg|116x116piksel]] |[[Wole Soyinka]] |{{ZID|Nigerija}} | |<ref name="Literature1986">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1986/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1986|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193147/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1986/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1987. |[[Datoteka:Иосиф_Бродский_(cropped).jpg|111x111piksel]] |[[Josif Brodski]] |{{ZID|SAD}} | |<ref name="Literature1987">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1987/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1987|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081019180958/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1987/index.html|archive-date=2008-10-19|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1988. |[[Datoteka:Nagib_Mahfouz.jpg|105x105piksel]] |[[Nagib Mahfuz]] |{{ZID|Egipat}} | |<ref name="Literature1988">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1988/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1988|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193157/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1988/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1989. |[[Datoteka:Gaspar_Sánchez_Salas_y_Camilo_José_Cela_(cropped).jpg|117x117piksel]] |[[Camilo Jose Cela]] |{{ZID|Španija}} | |<ref name="Literature1989">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1989/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1989|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193202/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1989/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1990. |[[Datoteka:Octavio_Paz_1984_(colorized)_(cropped).jpg|116x116piksel]] |[[Octavio Paz]] |{{ZID|Meksiko}} | |<ref name="Literature1990">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1990/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1990|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081019181003/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1990/index.html|archive-date=2008-10-19|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1991. |[[Datoteka:Nadine_Gordimer_01_(cropped).JPG|119x119piksel]] |[[Nadine Gordimer]] |{{ZID|Južnoafrička Republika}} | |<ref name="Literature1991">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1991/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1991|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021034328/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1991/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1992. |[[Datoteka:Derek_Walcott.jpg|113x113piksel]] |[[Derek Walcott]] |{{ZID|Sveta Lucija}} | |<ref name="Literature1992">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1992/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1992|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081017212843/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1992/index.html|archive-date=2008-10-17|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1993. |[[Datoteka:Toni_Morrison_(cropped).jpg|114x114piksel]] |[[Toni Morrison]] |{{ZID|SAD}} | |<ref name="Literature1993">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1993/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1993|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20090321025733/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1993/index.html|archive-date=2009-03-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1994. |[[Datoteka:Oe_kenzaburo_japaninstitut_koeln_041108_(cropped).jpg|117x117piksel]] |[[Kenzaburo Oe]] |{{ZID|Japan}} | |<ref name="Literature1994">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1994/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1994|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081019181013/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1994/index.html|archive-date=2008-10-19|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1995. |[[Datoteka:Seamus_Heaney,_Irish_poet,_brightened_(cropped_02).jpg|93x93piksel]] |[[Seamus Heaney]] |{{ZID|Irska}} | |<ref name="Literature1995">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1995/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1995|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081019181018/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1995/index.html|archive-date=2008-10-19|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1996. |[[Datoteka:Szymborska_2011_(cropped).jpg|113x113piksel]] |[[Wisława Szymborska]] |{{ZID|Poljska}} | |<ref name="Literature1996">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1996/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1996|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081019181428/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1996/index.html|archive-date=2008-10-19|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1997. |[[Datoteka:Dario_Fo-(Credit-ph--Paul-de-Grauve).jpg|112x112piksel]] |[[Dario Fo]] |{{ZID|Italija}} | |<ref name="Literature1997">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1997/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1997|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011193239/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1997/index.html|archive-date=2008-10-11|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1998. |[[Datoteka:Jo-Sa_(cropped).jpg|118x118piksel]] |[[José Saramago]] |{{ZID|Portugal}} | |<ref name="Literature1998">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1998/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1998|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081019023430/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1998/index.html|archive-date=2008-10-19|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |1999. |[[Datoteka:Günter_Grass_auf_dem_Blauen_Sofa_(cropped2).jpg|112x112piksel]] |[[Günter Grass]] |{{ZID|Njemačka}} | |<ref name="Literature1999">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1999/index.html|title=Nobel Prize in Literature 1999|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081017212914/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1999/index.html|archive-date=2008-10-17|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |2000. |[[Datoteka:Gao_Xingjian_(2012,_cropped).jpg|106x106piksel]] |[[Gao Xingjian]] |{{ZID|Francuska}}<br />{{ZID|Kina}} | |<ref name="Literature2000">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2000/index.html|title=Nobel Prize in Literature 2000|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081017212919/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2000/index.html|archive-date=2008-10-17|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |2001. |[[Datoteka:VS_Naipaul_2016_Dhaka_(cropped).jpg|90x90piksel]] |[[V. S. Naipaul]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref name="Literature2001">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2001/index.html|title=Nobel Prize in Literature 2001|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20160201013651/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2001/index.html|archive-date=2016-02-01|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |2002. |[[Datoteka:Imre_Kertész_(cropped).JPG|113x113piksel]] |[[Imre Kertész]] |{{ZID|Mađarska}} | |<ref name="Literature2002">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2002/index.html|title=Nobel Prize in Literature 2002|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021083802/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2002/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |2003. |[[Datoteka:J.M._Coetzee_(cropped).JPG|121x121piksel]] |[[John Maxwell Coetzee]] |{{ZID|Južnoafrička Republika}} | |<ref name="Literature2003">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2003/index.html|title=Nobel Prize in Literature 2003|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081019023435/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2003/index.html|archive-date=2008-10-19|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |2004. |[[Datoteka:Elfriede_jelinek_2004_small_(cropped).jpg|110x110piksel]] |[[Elfriede Jelinek]] |{{ZID|Austrija}} | |<ref name="Literature2004">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2004/index.html|title=Nobel Prize in Literature 2004|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081021083807/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2004/index.html|archive-date=2008-10-21|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |2005. |[[Datoteka:Pinterfoto_(cropped).jpg|120x120piksel]] |[[Harold Pinter]] |{{ZID|UK}} | |<ref name="Literature2005">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2005/index.html|title=Nobel Prize in Literature 2005|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081017213042/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2005/index.html|archive-date=2008-10-17|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |2006. |[[Datoteka:Orhan_Pamuk_in_Rustaveli_Theatre,_Tbilisi,_Georgia,_2014_(cropped).jpg|122x122piksel]] |[[Orhan Pamuk]] |{{ZID|Turska}} | |<ref name="Literature2006">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2006/index.html|title=Nobel Prize in Literature 2006|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081016023713/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2006/index.html|archive-date=2008-10-16|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |2007. |[[Datoteka:Dorisa_Lesinga_(cropped).JPG|115x115piksel]] |[[Doris Lessing]] |{{ZID|UK}} | |<ref name="Literature2007">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2007/index.html|title=Nobel Prize in Literature 2007|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081016025537/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2007/index.html|archive-date=2008-10-16|url-status=live|access-date=2008-10-17}}</ref> |- |2008. |[[Datoteka:Jean-Marie_Gustave_Le_Clézio_(cropped).jpg|119x119piksel]] |[[J. M. G. Le Clézio]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref name="Literature2008">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2008/index.html|title=Nobel Prize in Literature 2008|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20081012000137/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2008/index.html|archive-date=12 October 2008|url-status=live|access-date=14 October 2008}}</ref> |- |2009. |[[Datoteka:Herta_Müller_Literaturfest_München_2016_(cropped).jpg|113x113piksel]] |[[Herta Müller]] |{{ZID|Njemačka}} | |<ref name="Literature2009">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2009/index.html|title=Nobel Prize in Literature 2009|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20091011034823/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2009/index.html|archive-date=11 October 2009|url-status=live|access-date=8 October 2009}}</ref> |- |2010. |[[Datoteka:Mario_Vargas_Llosa_(cropped2).jpg|116x116piksel]] |[[Mario Vargas Llosa]] |{{ZID|Peru}}<br />{{ZID|Španija}} | |<ref name="Literature2010">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2010/index.html|title=Nobel Prize in Literature 2010|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20101009204641/http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2010/index.html|archive-date=9 October 2010|url-status=live|access-date=7 October 2010}}</ref> |- |2011. |[[Datoteka:Transtroemer_(cropped).jpg|108x108piksel]] |[[Tomas Tranströmer]] |{{ZID|Švedska}} | |<ref name="Literature2011">{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2011/|title=Nobel Prize in Literature 2011|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20111007061342/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2011/|archive-date=7 October 2011|url-status=live|access-date=6 October 2011}}</ref> |- |2012. |[[Datoteka:MoYan_Hamburg_2008_(cropped).jpg|111x111piksel]] |[[Mo Yan]] |{{ZID|Kina}} | |<ref name="Literature2012">{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2012/|title=Nobel Prize in Literature 2012|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010224321/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2012/|archive-date=10 October 2012|url-status=live|access-date=11 October 2012}}</ref> |- |2013. |[[Datoteka:Alice_Munro_2006_(cropped1).jpg|111x111piksel]] |[[Alice Munro]] |{{ZID|Kanada}} | |<ref name="Literature2013">{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2013/|title=Nobel Prize in Literature 2013|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20131010174644/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2013/|archive-date=10 October 2013|url-status=live|access-date=27 January 2013}}</ref> |- |2014. |[[Datoteka:Patrick_Modiano_6_dec_2014_-_19_(cropped).jpg|112x112piksel]] |[[Patrick Modiano]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref name="Literature2014">{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2014/|title=Nobel Prize in Literature 2014|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20141231022447/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2014/|archive-date=31 December 2014|url-status=live|access-date=24 December 2014}}</ref> |- |2015. |[[Datoteka:Світлана_Алексієвич_(Київ,_2016)_08_(cropped2).JPG|106x106piksel]] |[[Svjetlana Aleksijevič]] |{{ZID|Bjelorusija}} | |<ref name="Literature2015">{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2015/|title=Nobel Prize in Literature 2015|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20150921083825/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2015/|archive-date=21 September 2015|url-status=live|access-date=8 October 2015}}</ref> |- |2016. |[[Datoteka:Bob_Dylan_-_Azkena_Rock_Festival_2010_1_(cropped2).jpg|108x108piksel]] |[[Bob Dylan]] |{{ZID|SAD}} | |<ref name="Literature2016">{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2016/press.pdf|title=Nobel Prize in Literature 2016|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://archive.today/20170920010410/https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2016/press.pdf|archive-date=2017-09-20|url-status=dead|access-date=13 October 2016}}</ref> |- |2017. |[[Datoteka:Kazuo_Ishiguro_in_2017_13_(cropped).jpg|119x119piksel]] |[[Kazuo Ishiguro]] |{{ZID|UK}} | |<ref name="Literature2017">{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2017/press.html|title=The Nobel Prize in Literature 2017 – Press Release|publisher=Nobel Prize|archive-url=https://web.archive.org/web/20171005120134/https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2017/press.html|archive-date=5 October 2017|url-status=live|access-date=5 October 2017}}</ref> |- |2018. |[[Datoteka:Olga_Tokarczuk-9730_(cropped).jpg|118x118piksel]] |[[Olga Tokarczuk]] |{{ZID|Poljska}} | |<ref name="Literature2018">{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2018/|title=Nobel Prize in Literature 2018|publisher=Nobel Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20200601144832/https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2018/summary/|archive-date=2020-06-01|url-status=live|access-date=2019-10-10}}</ref> |- |2019. |[[Datoteka:Peter-handke_(cropped3).jpg|111x111piksel]] |[[Peter Handke]] |{{ZID|Austrija}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2019/summary/|title=The Nobel Prize in Literature 2019|website=NobelPrize.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20190926060839/https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2019/summary/|archive-date=2019-09-26|url-status=live|access-date=2019-10-10}}</ref> |- |2020. |[[Datoteka:Louise_Glück_circa_1977_(cropped2).jpg|105x105piksel]] |[[Louise Glück]] |{{ZID|SAD}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2020/summary/|title=The Nobel Prize in Literature 2020|website=NobelPrize.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008121718/https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2020/summary/|archive-date=8 October 2020|url-status=live|access-date=8 October 2020}}</ref> |- |2021. |[[Datoteka:Abdulrazak_Gurnah_2022_(cropped2).jpg|119x119piksel]] |[[Abdulrazak Gurnah]] |{{ZID|Tanzanija}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2021/summary/|title=The Nobel Prize in Literature 2021|website=NobelPrize.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20211007151626/https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2021/summary/|archive-date=7 October 2021|url-status=live|access-date=7 October 2021}}</ref> |- |2022. |[[Datoteka:Annie_Ernaux_al_Salone_del_Libro_(cropped2).jpg|108x108piksel]] |[[Annie Ernaux]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2022/summary/|title=The Nobel Prize in Literature 2022|website=NobelPrize.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20221006113742/https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2022/summary/|archive-date=6 October 2022|url-status=live|access-date=6 October 2022}}</ref> |- |2023. |[[Datoteka:Writer_Jon_Fosse_(cropped1).jpg|113x113piksel]] |[[Jon Fosse]] |{{ZID|Norveška}} | |<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2023/summary/ The Nobel Prize in Literature 2023] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231005111612/https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2023/summary/|date=2023-10-05}} nobelprize.org</ref> |- |2024. | [[Datoteka:Han Kang (cropped).jpg|113x113piksel]] |[[Han Kang]] |{{ZID|Južna Koreja}} | |<ref name=":0_1">{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2024/summary/|title=The Nobel Prize in Literature 2024|website=Nobel Media AB|language=en-US|access-date=2024-10-10}}</ref><ref name=":0_2">{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2024/press-release/|title=The Nobel Prize in Literature 2024 - Press release|website=NobelPrize.org|language=en-US|access-date=2024-10-10}}</ref> |} == Također pogledajte == {{Commonscat|Nobel Prize in Literature}} * [[Alfred Nobel]] * [[Nobelova nagrada]] * [[Spisak dobitnika Nobelove nagrade za ekonomiju]] * [[Spisak dobitnika Nobelove nagrade za fiziku]] * [[Spisak dobitnika Nobelove nagrade za fiziologiju ili medicinu]] * [[Spisak dobitnika Nobelove nagrade za hemiju]] * [[Spisak dobitnika Nobelove nagrade za mir]] == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == *[http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/ Svi dobitnici nagrade] {{Nobelova nagrada}} {{Nobelova nagrada za književnost laureati}} [[Kategorija:Nagrade]] [[Kategorija:Nobelova nagrada]] [[Kategorija:Literarne nagrade]] khislbw38rdb92n23g0xsupm54p7jzq 0 7701 3671003 3666870 2024-12-04T06:45:43Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3671003 wikitext text/x-wiki {{Infokutija hemijski element | Hemijski element = Radij | Simbol = Ra | Atomski broj = 88 | Serija = Zemnoalkalni metali | Grupa = 2 | Perioda = 7 | Blok = s | Slika = [[Datoteka:Radium226.jpg|180px]] | Boja serije = DarkOrange | Izgled = srebreno bijeli metal | CAS_registarski_broj = 7440-14-4 | Zastupljenost = 9,5 · 10^-14<ref name="Harry H. Binder"/> | Atomska masa = 226,0254 | Atomski radijus = 215 | Atomski radijus izračunat = - | Kovalentni radijus = 221 | Van der Waalsov radijus = 283<ref name="Manjeera"/> | Elektronska konfiguracija = &#x5B;[[Radon|Rn]]&#x5D; 7s² | Izlazna energija = | Elektroni u energetskom nivou = 2, 8, 18, 32, 18, 8, 2 | Energija ionizacije_1 = 509,3 | Energija ionizacije_2 = 979,0 | Agregatno stanje = čvrsto | Mohsova skala tvrdoće = | Struktura kristala = kubična prostorno centrirana | Gustoća = 5500 | Gustoća_K = 293,15<ref name="Greenwood"/> | Magnetizam = nemagnetičan | Tačka topljenja_K = 973 | Tačka topljenja_C = 700 | Tačka ključanja_K = 2010 | Tačka ključanja_C = 1737 | Molarni volumen = 41,09 · 10^-6 | Toplota isparavanja = 125 | Toplota topljenja = 8 | Pritisak pare = 327 | Pritisak pare_K = 973 | Brzina zvuka = | Brzina zvuka_K = | Specifična toplota = 94 | Specifična toplota_K = | Specifična električna provodljivost = 1 · 10⁶ | Specifična električna provodljivost_K = | Toplotna provodljivost = 19 | Toplotna provodljivost_K = | Oksidacioni broj = 2 | Oksidi = {{Chem|Ra|O}} | Elektrodni potencijal = −2,916 [[Volt|V]] (Ra²⁺ + 2e⁻ → Ra) | Elektronegativnost = 0,9 | Oznaka upozorenja = {{Oznake upozorenja|/}} | Oznake upozorenja R = {{Oznake upozorenja R|/}} | Oznake upozorenja S = {{Oznake upozorenja S|/}} | Radioaktivan = Da | Izotopi = {{Infokutija Hemijski element/Izotop | Broj tipova raspada = 1 | Simbol = Ra | Maseni broj = 224 | Rasprostranjenost u prirodi = -1 | Vrijeme poluraspada = 3,66&nbsp;[[dan|d]] | Tipraspada1ZM = [[Alfa-zraci|α]] | Tipraspada1ZE = 5,789 | Tipraspada1ZP = [[Radon|²²⁰Rn]] }} {{Infokutija Hemijski element/Izotop | Broj tipova raspada = 1 | Simbol = Ra | Maseni broj = 225 | Rasprostranjenost u prirodi = 0 | Vrijeme poluraspada = 14,9&nbsp;[[dan|d]] | Tipraspada1ZM = [[beta-zraci|β^-]] | Tipraspada1ZE = 0,357 | Tipraspada1ZP = [[Aktinij|²²⁵Ac]] }} {{Infokutija Hemijski element/Izotop | Broj tipova raspada = 1 | Simbol = Ra | Maseni broj = 226 | Rasprostranjenost u prirodi = 100 | Vrijeme poluraspada = 1602&nbsp;[[godina|god]] | Tipraspada1ZM = [[Alfa-zraci|α]] | Tipraspada1ZE = 4,871 | Tipraspada1ZP = [[Radon|²²²Rn]] }} {{Infokutija Hemijski element/Izotop | Broj tipova raspada = 1 | Simbol = Ra | Maseni broj = 228 | Rasprostranjenost u prirodi = -1 | Vrijeme poluraspada = 5,7&nbsp;[[godina|god]] | Tipraspada1ZM = [[beta-zraci|β^-]] | Tipraspada1ZE = 1,325 | Tipraspada1ZP = [[Aktinij|²²⁷Ac]] }} |}} '''Radij''' ({{la|radium}}) jest [[hemijski element]] sa simbolom '''Ra''' i [[atomski broj|atomskim brojem]] 88. On je šesti element iz II grupe [[periodni sistem elemenata|periodnog sistema elemenata]], također poznate kao [[zemnoalkalni metali]]. Čisti elementarni radij je srebreno-bijeli metal, koji se vrlo lahko veže sa [[dušik]]om (češće nego s kisikom) kada se izloži zraku, gradeći crni površinski sloj radij-nitrida (Ra₃N₂). Svi izotopi radija su vrlo nestabilni i radioaktivni, među kojim je najstabilniji [[izotop]] radij-226 sa vremenom poluraspada od 1.600 godina, raspadajući se na gas [[radon]] (tačnije izotop radon-222). Pri raspadanju radija, javlja se snažna ionizirajuća radijacija koja može pobuditi [[Fluorescencija|fluorescentne]] hemikalije i uzrokovati [[radioluminiscencija|radioluminiscenciju]]. Radij u obliku [[radij-hlorid]]a, [[Otkriće hemijskih elemenata|otkrili su]] [[Marie Curie|Marie]] i [[Pierre Curie]] 1898. godine. Oni su izdvojili spoj radija iz [[uraninit]]a a svoje otkriće su objavili u [[Francuska akademija nauka|Francuskoj akademiji nauka]] pet dana kasnije. Marie Curie i [[André-Louis Debierne]] su izolirali radij u metalnom obliku 1911. godine [[elektroliza|elektrolizom]] radij-hlorida.<ref name="rscorg"/> U prirodi, radij se nalazi u rudama [[uranij]]a, te (u mnogo manjoj mjeri) rudama [[torij]]a u tragovima, približno sedminu grama po toni [[uraninit]]a. U živim organizmima radij nije neophodan za život. Ako dospije u biohemijske procese izaziva neželjene i opasne efekte po [[zdravlje]], uglavnom zbog svoje radioaktivnosi i hemijske reaktivnosti. Danas radij nema nikakve komercijalne upotrebe osim one u [[nuklearna medicina|nuklearnoj medicini]]. Ranije, koristio se kao radioaktivni izvor u radioluminiscentnim uređajima, a zbog svojih navodnih ljekovitih osobina koristili su ga nadriljekari za liječenje svojih pacijenata. Danas takve upotrebe radija su zabranjene i ne provode se jer je svijest o otrovnosti radija mnogo veća, a za radioluminiscentne uređaje koriste se manje opasni izotopi. == Historija == [[Datoteka:Curie and radium by Castaigne.jpg|thumb|lijevo|150px|Marie i Pierre Curie izvode eksperimente sa radijem, crtež [[André Castaigne]]]] Radij su [[Otkriće hemijskih elemenata|otkrili]] [[Marie Curie|Marie Sklodowska-Curie]] i njen muž [[Pierre Curie]] 21. decembra 1898. u uzorku minerala [[uraninit]]a. Dok su ranije proučavali ovaj mineral, Curiejevi su iz njega prvo izdvojili uranij, te otkrili da je preostali materijal i dalje veoma radioaktivan. Zatim su iz uraninita u julu 1898. izdvojili element dosta sličan [[bizmut]]u, a kasnije se ispostavilo da se radilo o [[polonij]]u. Međutim, i nakon izdvajanja ovih elemenata, radioaktivna mješavina se sastojala iz dvije komponente: spojeva [[barij]]a, koji su davali živopisnu zelenu boju plamenu, te nepoznate radioaktivne spojeve koji su davali [[karmin]] spektralne linije koje nikad ranije nisu dokumentovane. Bračni par Curie su zapazili da su radioaktivni spojevi dosta slični spojevima barija, uz razliku da su bili još slabije rastvorljivi od njih. Ta osobine je bila korisna za Curiejeve da razdvoje radioaktivne spojeve i u njima otkriju novi element. Svoje otkriće objavili su u [[Francuska akademija nauka|Francuskoj akademiji nauka]] 26. decembra 1898.<ref name="nouvelle"/><ref name="Weeks1933"/> Ime za radij potječe iz 1899. a izvedeno je iz francuske riječi ''radium'', nastale iz modernog latinskog ''radius'' (zrak, snop). Povod ovom nazivu bila je osobina radija da emitira energiju u obliku "snopova" (da "zrači").<ref name="Weeks1933"/><ref name="balldw"/><ref name="Carvalho2011"/> Radij u obliku čistog metala izolirali su 1910. Marie Curie i [[André-Louis Debierne]] pomoću [[elektroliza|elektrolize]] rastvora čistog radij-hlorida (RaCl₂) koristeći [[živa|živinu]] katodu, te dobivši tako radij-živa [[amalgam (hemija)|amalgam]]. Kada se taj amalgam zagrijava u atmosferi gasovitog [[vodik]]a, iz njega se otpušta živa a preostaje čisti metalni radij.<ref name="metallique"/> Iste godine, E. Eoler je izolirao radij pomoću toplotno raspadanja njegovog azida, Ra(N₃)₂.{{sfn|Kirby|1964|p=3}} Metalni radij je prvi put proizveden u industrijskom obimu početkom 20. vijeka u firmi ''Biraco'', podružnici kompanije [[Union Minière du Haut Katanga]] (UMHK), u njenoj tvornici u [[Belgija|belgijskom]] gradu [[Olen (Belgija)|Olenu]].<ref name="Biotechnology"/> Historijska mjerna jedinica za [[radioaktivnost]], kiri, bila je zasnovana na radioaktivnošću izotopa radija ²²⁶Ra.<ref name="framepw"/> == Osobine == Radij je najteži poznati zemnoalkalni metal i do danas je jedini [[radioaktivnost|radioaktivni]] član ove grupe hemijskih elemenata. Njegove fizičke i hemijske osobine u mnogim aspektima nalikuju njegovom lakšem [[kongener (hemija)|kongeneru]] [[barij]]u. === Fizičke === Čisti radij je volatilan (isparljiv) srebreno-bijeli metal, iako njegovi lakši kongeneri [[kalcij]], [[stroncij]] i [[barij]] imaju neznatno žute nijanse.<ref name="Greenwood"/> Njegova boja vrlo brzo nestaje ako se izloži djelovanjem [[zrak]]a, jer nastaje crni sloj [[radij-nitrid]]a (Ra₃N₂).{{sfn|Kirby|1964|p=4}} Smatra se da njegova [[talište|tačka topljenja]] iznosi 700&nbsp;°C ili 960&nbsp;°C,<ref name="Wahl"/><ref name="adme"/>{{Napomena|Obje vrijednosti se javljaju u naučnim izvorima ali ne postoji potpuno slaganje među naučnicima koja je stvarna tačka topljenja radija.}} a [[tačka ključanja]] 1737&nbsp;°C. Obje ove vrijednosti su neznatno niže od nego kod barija, što potvrđuje periodne trendove duž elemenata II grupe.<ref name="Lide2004"/> Poput barija i alkalnih metala, radij se kristalizira u prostorno-centriranom kubičnom kristalnom sistemu pri standardnom pritisku i temperaturi: dužina veze radij-radij iznosi 514,8 pm.<ref name="Weigel"/> Gustoća radija iznosi 5,5 g/cm³, što je više od barija, što opet potvrđuje periodne trendove. Odnos gustoća radija i barija uporediv je s odnosom atomskih masa između ova dva elementa,<ref name=Young/> zbog sličnih kristalnih struktura tih elemenata.<ref name=Young/><ref name="wwwhomes"/> === Hemijske === Radij, poput barija, je izuzetno reaktivan metal i uvijek se javlja u [[oksidacijsko stanje|oksidacijskom stanju]] +2.{{sfn|Kirby|1964|p=4}} Gradi bezbojne katione Ra²⁺ u vodenim rastvorima, koji se ponašaju izrazito [[baza (hemija)|bazično]] i ne grade lahko komplekse.{{sfn|Kirby|1964|p=4}} Stoga je većina spojeva radija jednostavni [[ionska veza|ionski]] spojevi,{{sfn|Kirby|1964|p=4}} mada se očekuje da u vezama učestvuju i 6s i 6p elektroni (pored valentnih 7s elektrona) zbog relativističkih efekata te bi pojačalo [[kovalentna veza|kovalentni]] karakter spojeva radija poput Ra[[fluor|F]]₂ i Ra[[astat|At]]₂.<ref name="Thayer"/> Iz tog razloga, standardni potencijal elektroda za polovinu reakcije Ra²⁺ (t) + 2e⁻ → Ra (č) iznosi −2,916 [[volt|V]], što je čak neznatno niže od vrijednosti za barij (−2,92 V), dok se vrijednosti od lakših prema težim elementima u grupi postepeno povećava (Ca: −2,84 V; Sr: −2,89 V; Ba: −2,92 V).<ref name="Greenwood"/> Vrijednosti za barij i radij su gotovo identične kao i kod težih alkalnih metala [[kalij]]a, [[rubidij]]a i [[cezij]]a.<ref name="Greenwood"/> === Izotopi === Radij ima 33 poznata izotopa čiji [[maseni broj]]evi se kreću od 202 do 234. Svi njegovi izotopi su [[radioaktivnost|radioaktivni]].<ref name="NUBASE"/> Četiri njegova izotopa prirodno se javljaju u raspadnom nizu (lancu) primordijalnih izotopa [[torij]]a-232, [[uranij]]a-235 i [[uranij]]a-238: ²²³Ra ([[poluvrijeme raspada]] 11,4 dana), ²²⁴Ra (3,64 dana), ²²⁶Ra (1.600 godina) i ²²⁸Ra (5,75 godina) (²²³Ra od uranija-235, ²²⁶Ra od uranija-238, a ostala dva od torija-232). Međutim, svi ovi izotopi imaju vremena poluraspada isuviše kratka da bi bili primordijalni radionuklidi te u prirodi postoje samo iz ovih raspadnih nizova.{{sfn|Kirby|1964|p=3}} Zajedno sa vještačkim izotopom ²²⁵Ra (vrijeme poluraspada: 15 dana), ovih pet izotopa su najstabilniji izotopi ovog elementa.{{sfn|Kirby|1964|p=3}} Svi ostali do danas otkriveni izotopi imaju vremena poluraspada kraća od dva sata, a kod većine njih kraća su od jedne minute.<ref name="NUBASE"/> Poznato je najmanje 12 [[nuklearni izomer|nuklearnih izomera]]. Među njima, najstabilniji je radij-205m, čije vrijeme poluraspada iznosi između 130 i 230 milisekundi, a što je i dalje kraće od 24 izotopa u osnovnim stanjima.<ref name="NUBASE"/> Tokom historije proučavanja pojave radioaktivnosti, različitim prirodnim izotopima radija davana su različita imena. Prema tom obrascu, izotop ²²³Ra je dobio ime ''aktinij X'' (AcX), ²²⁴Ra ''torij X'' (ThX), ²²⁶Ra radij (Ra), a ²²⁸Ra ''mezotorij 1'' (MsTh₁).{{sfn|Kirby|1964|p=3}} Tek nakon što su naučnici došli do zaključka da su svi oni izotopi radija, većina naziva je izašlo iz upotrebe, a pojam "radij" se počeo odnositi na sve izotope a ne samo na ²²⁶Ra.{{sfn|Kirby|1964|p=3}} Neki od proizvoda raspada radija-226 dobili su historijska imena, uključujući i ime "radij", počev od ''radija A'' do ''radija G''.{{sfn|Kirby|1964|p=3}} Izotop ²²⁶Ra je najstabilniji izotop radija i posljednji je izotop u (4''n'' + 2) nizu raspada uranija-238, sa vremenom poluraspada od preko 1.000 godina, i predstavlja gotovo sad prirodni radij. Direktni proizvod raspada ovog izotopa je gusti radioaktivni plemeniti gas [[radon]], koji zapravo predstavlja najveću opasnost od radija u okolini.<ref name="epa"/> On je približno 2,7 miliona puta više radioaktivan od iste molarne količine prirodnog uranija (odnosno prirodnog uranija-238), zbog svog proporcionalno kraćeg životnog vijeka.<ref name="Soddy"/><ref name="Malley"/> Uzorak metalnog radija održava svoju temperaturu na višem nivou od okoline, zbog radijacije, emitirajući alfa- i beta-čestice te gama-zrake. Preciznije, prirodni radij (od čega je najviše izotopa ²²⁶Ra) emitira pretežno alfa-čestice, ali u drugim fazama tokom njegovog lanca raspadanja (bilo uranijev ili radijev niz) emitira alfa- ili beta-čestice, a gotovo sve emisije čestica praćene su gama-zracima.<ref name="Strutt"/> == Rasprostranjenost == Svi izotopi radija imaju vremena poluraspada daleko kraća od pretpostavljene starosti planete [[Zemlja (planeta)|Zemlje]], tako da bi se bilo koja količina primordijalnog radija već davno raspala. Ipak, radij se i danas nalazi u okolini, pošto su izotopi ²²³Ra, ²²⁴Ra, ²²⁶Ra i ²²⁸Ra dio raspadnog niza prirodnih izotopa [[torij]]a i uranija.{{sfn|Kirby|1964|p=3}} Od ova četiri navedena izotopa, najduže "živući" je ²²⁶Ra (vrijeme poluraspada 1.600 godina), a predstavlja proizvod raspada prirodnog uranija. Zbog svog relativno dugog vremena poluraspada, ovaj izotop je najčešći u prirodi, sa udjelom od približno 1 ppt u Zemljinoj kori (tj. u milion tona ima ga 1 gram). Prema drugim izvorima,<ref name="Cardarelli"/> jedan kilogram Zemljine kore sadrži samo 900 pikograma radija, dok jedan litar morske vode sadrži 89 femtograma ovog elementa.<ref name="Lide2004"/> Praktično sav prirodni radij je izotop ²²⁶Ra.<ref name="Greenwood"/> Radij se može naći u tragovima u uranijevoj rudi [[uraninit]]u i nekim drugim mineralima uranija, a čak i u još manjim količinama u mineralima torija. Iz jedne tone uraninita moguće je izdvojiti oko 1/7 grama radija.<ref name="lanlgov"/> == Dobijanje == U drugoj polovini 19. vijeka uranij nije imao neke značajnije primjene u većem obimu, pa nisu ni postojali veći rudnici uranija. U to vrijeme jedini veći izvori uranijske rude bili su rudnici [[srebro|srebra]] u dolini Joachimsthal ([[Austro-Ugarska]], danas [[Jáchymov]], [[Češka]])<ref name="crc"/> Ruda uranija je tada bila samo sporedni proizvod rudarskih aktivnosti.<ref name="Ceranski"/> [[Datoteka:US radium standard 1927.jpg|thumb|lijevo|150px|Staklena cijev sa radij-hloridom koju Američki ured za standarde čuva kao primarni standard radioaktivnosti u SAD 1927.]] Pri prvom izdvajaju radija, Curie je koristila ostatak preostao nakon izdvajanja uranija iz pehblende (uraninita). Najprije se uranij izdvojio rastvaranjem u [[sumporna kiselina|sumpornoj kiselini]] nakon čega je ostao [[radij-sulfat]], koji je sličan barij-sulfatu ali čak i slabije rastvorljiv od njega u talogu. Talog je također sadržavao i određene količine barij-sulfata koji je tu djelovao kao "nosač" za radij-sulfat. Prvi koraci u procesu izdvajanja radija uključivali su kuhanje sa [[natrij-hidroksid]]om, nakon čega je slijedio tretman sa hlorovodičnom kiselinom kako bi se uklonilo što je moguće više drugih spojeva. Preostali talog se zatim tretirao sa [[natrij-karbonat]]om da bi barij-sulfat preveo do barij-karbonata, "odnoseći" sa sobom radij, te ga čineći rastvorljivim u [[hlorovodična kiselina|hlorovodičnoj kiselini]]. Nakon rastvaranja, barij i radij su se ponovno istaložili u obliku sulfata, te se taj korak ponavljao jednom ili više puta, čime se postizalo daljnje prečišćavanje miješavine sulfata. Neke nečistoće, koje grade nerastvorljive sulfate, uklonjene su tretiranjem hloridnog rastvora vodik-sulfidom nakon čega se uzorak filtrirao. Kada je mješavina sulfata bila dovoljno čista, ponovno se prevodila u mješavinu hlorida, te se barij i radij odvajao frakcijskom [[kristalizacija|kristalizacijom]], pri čemu se tok ovog procesa nadgledao [[spektroskopija|spektroskopom]] (radij daje karakteristične crvene linije za razliku od zelenih linija barija) i elektroskopom.<ref name="rayleigh"/> Nakon što su Marie i Pierre Curie izdvojili radij iz rude uranija, nekoliko naučnika je započelo izdvajati radij u manjim količinama. Kasnije je nekoliko manjih firmi kupilo brda šljake iskopane iz rudnika Joachimsthala te započelo s izdvajanje radija. Godine 1904. [[Austrija|austrijska]] vlada je nacionalizirala rudnike i zaustavila izvoz sirove rude. U to vrijeme dostupnost radija na svjetskom tržišu bila je izuzetno malehna.<ref name="Ceranski"/> Početak austrijskog monopola i veliki rast potražnje drugih zemalja za radijem doveo je do potrage za rudama uranija širom svijeta. Početkom 1910-tih Sjedinjene Američke Države preuzele su primat u njegovoj proizvodnji. Mineralni pijesak [[karnotit]] iz [[Colorado|Colorada]] sadržavao je male količine radija, a mnogo bogatije rude pronađene su u [[Demokratska Republika Kongo|Kongu]] kao i u području jezera Great Bear i Great Slave na sjeverozapadu Kanade.<ref name="crc"/><ref name="Evanjust"/> Međutim, niti iz jednog od ovih nalazišta nije kopana ruda zbog radija već zbog udjela uranija, što je činilo rudarenje profitabilnim. Kirijev proces koristio se za industrijsko izdvajanje radija sve do 1940-tih, uz jedinu razliku što se za frakcioniranje koristila mješavina bromida.<ref name="Kuebel"/> Ako bi udio barija u uranijevim rudama bio prenizak, bilo je vrlo lahko dodati ga malo kako bi "nosio" radij u reakcijama. Ovi procesi korišteni su za obogaćene rude uranija ali nisu bile prikladne za osiromašene. Ovom metodom sve do kraja 1990-tih dobijale su se male količine radija iz uranijeve rude,<ref name="Greenwood"/> da bi se početkom 21. vijeka radij izdvajao isključivo iz potrošenog nuklearnog goriva.<ref name="emsley"/> U današnjici, godišnja proizvodnja čistih radijevih spojeva u svijetu iznosi oko 100 grama.<ref name="Greenwood"/> Glavni svjetski proizvođači radija su [[Belgija]], [[Kanada]], [[Češka]], [[Slovačka]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo]] i [[Rusija]].<ref name="Greenwood"/> Količina radija koja se proizvodi i koja se proizvodila je i dalje vrlo malehna. Naprimjer, 1918. u SAD je proizvedeno samo 13,6 grama radija.<ref name="violch"/> Ukupna svjetska ponuda prečišćenog radija 1954. iznosila je oko 2,3&nbsp;kg.<ref name="PMC2024184"/> == Upotreba == [[Datoteka:Radium 2.jpg|thumb|desno|Kazaljke ručnih satova premazanim radijem, posmatrani pod ultraljubičastim svjetlom]] Neki od praktičnih vidova upotrebe radija zasnovani su na njegovim radioaktivnim osobinama. Međutim, nedavno otkriveni radioaktivni izotopi, poput kobalta-60 i [[cezij]]a-137 počeli su zamjenjivati radij čak i u tim ograničenim aplikacijama jer su mnogi od tih izotopa čak i jači emiteri od radija, njima se može lakše i bezbjednije rukovati, te su dostupni u mnogo koncentriranijem obliku.<ref name="replacement"/><ref name="gunilla"/> === Luminiscentna boja === Radij se ranije koristio kao luminiscentna boja za kazaljke satova, nuklearne ploče, prekidače u avionima, uređajima i pločama na instrumentima. Jedan prosječni luminiscentni ručni sat kojem su kazaljke obojene radijevom bojom sadrži oko 1 mikrogram ovog elementa.<ref name="PMC2024184"/> Sredinom 1920tih, američku kompaniju ''US Radium Corporation'' tužilo je pet radnica zvanih "radijeve djevojke" (''[[Radium Girls]]''), koje su radile na bojenju kazaljki satova luminiscentnom bojom koja je sadržavala radij. Radnice su rutinski jezikom vlažile svoje četkice kako bi precizno nanosile luminiscentnu boju na kazaljke, a time ujedno u svoj organizam unosile radij.<ref name="OakRidge"/> Izlaganje radioaktivnom metalu uzrokovalo je teške zdravstvene posljedice na ovim radnicama, uključujući rane, anemiju i rak kosti. To se desilo jer ljudski organizam tretira radij kao da se radi o [[kalcij]]u, odlaže ga u kostima, gdje radioaktivnost uništava koštanu srž i može mutirati ćelije kosti.<ref name="epa"/> Tokom sudskog spora, zaključeno je da su naučnici i uprava kompanije preduzeli značajne mjere zaštite da bi sebe zaštitili od efekata zračenja, ali takve ili slične mjere nisu omogućili svojim zaposlenicima. Osim toga, nekoliko godina preduzeće je nastojalo prikriti te efekte i zaobići odgovornost, tako što su naglašavali kako "radijeve djevojke" boluju od [[sifilis]]a. Ovakva potpuna nebriga za zdravlje zaposlenih imala je utjecaj na donošenje i oblikovanje zakona o zaštiti na radu i profesionalnih bolesti.<ref name="environ"/> Rezultat parnice otkrio je široj javnosti neželjene posljedice radijacije, a radnicima na bojenju radijevih kazaljki naloženo je da nose zaštitnu opremu i primjenjuju neophodne zaštitne mjere. Konkretnije, radnice više nisu lizale četkice da bi ih ovlažile (čime su u sebe unosile soli radija). Međutim radij se koristio u te svrhe sve do kraja 1960tih, ali do tada nisu zabilježene povrede ni smrti radnika. Ova činjenica navodi na zaključak da su se povrede i smrt "radijevih djevojaka" mogle lahko izbjeći.<ref name="rowlandre"/> Od 1960tih korištenje boja sa radijem je prekinuto. U mnogim slučajevima, luminiscentni brojčanici i kazaljke izrađuju se od neradioaktivnih fluorescentnih materijala koji emitiraju [[svjetlost]]. Takvi uređaji svijetle u mraku nakon što su se prethodno izlagali nekoj svjetlosti, ali poslije određenog vremena sami prestaju svijetliti.<ref name="epa"/> U slučajevima gdje je potrebno da neki uređaj svijetli u mraku duže vrijeme, korištene su boje sa radioaktivnim [[prometij]]em-147 (vrijeme poluraspada 2,6 godina) ili [[tricij]]em (čije vrijeme poluraspada iznosi 12 godina), a njihova upotreba se održala do danas.<ref name="radiochronology"/> Ovi izotopi imaju i dodatne prednosti nad radijem jer vremenom ne degradiraju [[fosfor]] za razliku od radija.<ref name="naukaru"/> Tricij emitira beta zračenje vrlo niske energije (čak niže od beta zračenja koje emitira prometij),<ref name="NUBASE"/> a koje ne može prodrijeti kroz kožu,<ref name="ehsoedu"/> za razliku od prodirućeg gama zračenja radija, te se ono može smatrati sigurnim.<ref name="ieer"/> == Spojevi == Čvrsti spojevi radija su bijeli jer njegovi ioni ne daju određeno obojenje spojevima. Međutim postepeno dobijaju žute nijanse a kasnije potamne tokom vremena zbog vlastite radiolize od alfa raspada radija.{{sfn|Kirby|1964|p=4}} Nerastvorljivi spojevi radija talože se zajedno sa svim barijevim, s većinom [[stroncij]]evih i s većinom [[olovo|olovnih]] spojeva.{{sfn|Kirby|1964|p=8}} Radij-oksid (RaO) još uvijek nije u dovoljnoj mjeri ispitan niti izdvojen, iako su oksidi uobičajeni spojevi kod drugih zemnoalkalnih metala. [[Radij-hidroksid]] (Ra(OH)₂) se najlakše rastvara među svim hidroksidima zemnoalkalnih metala te je snažnija baza od njegovog kongenera [[barij-hidroksid]]a.{{sfn|Kirby|1964|p=4-8}} Također je bolje rastvorljiv od [[aktinij-hidroksid]]a i [[torij-hidroksid]]a: ova tri "susjedna" hidroksida bi se mogla odvojiti istaloženjem sa [[amonijak]]om.{{sfn|Kirby|1964|p=4-8}} [[Radij-hlorid]] (RaCl₂) je bezbojni, svijetli spoj. On polahko vremenom dobija žute nijanse zbog vlastite radijacije i alfa-raspada radija. Male količine nečistoća barija daju ovom spoju ružičastu boju.{{sfn|Kirby|1964|p=4-8}} Rastvorljiv je u vodi, mada manje od [[barij-hlorid]]a, a njegova rastvorljivost smanjuje se povećanjem koncentracije hlorovodične kiseline. Kristalizacija radij-hlorida iz vodenog rastvora daje dihidrat RaCl₂·2H₂O, koji je izomorfan sa svojim analogom barij-dihidratom.{{sfn|Kirby|1964|p=4-8}} [[Radij-bromid]] (RaBr₂) također je bezbojni svijetli spoj.{{sfn|Kirby|1964|p=4-8}} U vodi je više rastvorljiv od radij-hlorida. Poput hlorida, njegova kristalizacija iz vodenog rastvora daje dihidrat RaBr₂·2H₂O, koji je, opet, izomorfan sa svojim barijevim analogom. Ionizirajuća radijacija koju emitira radij-bromid pobuđuje molekule [[dušik]]a iz zraka, čineći da one svijele. Alfa čestice koje emitira radij brzo dobijaju dva [[elektron]]a te nastaje neutralni atom [[helij]]a, koji se skuplja unutar kristala radij-bromida što ih slabi. Ovaj efekat ponekad uzrokuje da se ovi kristali raspadnu ili čak eksplodiraju.{{sfn|Kirby|1964|p=4-8}} [[Radij-nitrat]] (Ra(NO₃)₂) je bijeli spoj koji se može dobiti rastvarajući [[radij-karbonat]] u dušičnoj kiselini. Kako se koncentracija dušične kiseline povećava, rastvorljivost radij-nitrata se smanjuje, što je vrlo važna osobina za hemijsku obogaćivanje radija.{{sfn|Kirby|1964|p=4-8}} Radij gradi gotovo iste nerastvorljive soli poput svog lakše kongenera barija: gradi nerastvorljivi [[radij-sulfat]] (RaSO₄, vjerovatno najslabije rastvorljivi sulfat koji je otkriven), zatim [[radij-hromat]] (RaCrO₄), [[radij-karbonat]] (RaCO₃), [[radij-jodat]] (Ra(IO₃)₂), [[radij-tetrafluoroberilat]] (RaBeF₄) i radij-nitrat (Ra(NO₃)₂). Uz izuzetak karbonata, svi ovi spojevi su manje rastvorljivi u vodi od odgovarajućih soli barija. Osim toga, [[radij-fosfat]], [[radij-oksalat]] i [[radij-sulfit]] su vjerovatno također nerastvorljivi, pošto se talože zajedno sa odgovarajućim nerastvorljivim solima barija.{{sfn|Kirby|1964|p=8-9}} Ogromna nerastvorljivost radij-sulfata (pri 20&nbsp;°C samo 2,1&nbsp;mg se rastvori u 1&nbsp;kg vode) znači da je on jedan od najmanje opasnih spojeva radija u biološkom aspektu.{{sfn|Kirby|1964|p=12}} == Napomena == {{Napomene|colwidth=40em}} == Reference == {{refspisak|2|refs= <ref name="Harry H. Binder">{{Cite book|author=Harry H. Binder|title=Lexikon der chemischen Elemente|publisher=S. Hirzel Verlag|location=Stuttgart|year=1999|isbn=3-7776-0736-3}}</ref> <ref name="Manjeera">{{Cite journal|author=Manjeera Mantina, Adam C. Chamberlin, Rosendo Valero, Christopher J. Cramer, Donald G. Truhlar|title=Consistent van der Waals Radii for the Whole Main Group|journal=J. Phys. Chem. A|year=2009|volume=113|pages=5806–5812|doi=10.1021/jp8111556}}</ref> <ref name="Greenwood">{{Cite book|author=N. N. Greenwood, A. Earnshaw|title=Chemie der Elemente|edition=1|publisher=VCH|location=Weinheim|year=1988|isbn=3-527-26169-9|pages=112-136}}</ref> <ref name="rscorg">{{Cite web|url=http://www.rsc.org/periodic-table/element/88/radium|title=Radium|publisher=Royal Society of Chemistry}}</ref> <ref name="nouvelle">{{cite journal|year=1898|title=Sur une nouvelle substance fortement radio-active, contenue dans la pechblende|journal=Comptes Rendus|volume=127|pages=1215–1217|url=http://www.aip.org/history/curie/discover.htm|access-date=1. 8. 2009|author=Curie, Pierre; Curie, Marie; Bémont, Gustave|archive-date=6. 8. 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090806083923/http://www.aip.org/history/curie/discover.htm|url-status=dead}}</ref> <ref name="Weeks1933">{{cite journal|author=Weeks Mary Elvira |title=The discovery of the elements. XIX. The radioactive elements|journal=Journal of Chemical Education |volume=10 |issue=2 |year=1933 |pages=79 |doi=10.1021/ed010p79 |bibcode=1933JChEd..10...79W}}</ref> <ref name="balldw">{{cite journal|author=Ball, David W.|url=http://superieur.deboeck.com/resource/extra/9782804171278/mcquarrie_interA.pdf|journal=Journal of Chemical Education|volume=62|year=1985|pages=787–788|title=Elemental etymology: What's in a name?|doi=10.1021/ed062p787|date=|access-date=3. 3. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20141015101324/http://superieur.deboeck.com/resource/extra/9782804171278/mcquarrie_interA.pdf|archive-date=15. 10. 2014|url-status=dead}}</ref> <ref name="Carvalho2011">{{cite journal|author=Carvalho Fernando P. |title=Marie Curie and the Discovery of Radium |year=2011 |pages=3–13 |doi=10.1007/978-3-642-22122-4_1}}</ref> <ref name="metallique">{{cite journal|author=Curie, Marie; Debierne, André |year=1910 |title=Sur le radium métallique" (O metalnom radiju)|journal=Comptes Rendus|volume=151 |pages=523–525 |url=http://visualiseur.bnf.fr/CadresFenetre?O=NUMM-3104&I=523&M=tdm |language=fr|access-date=1. 8. 2009}}</ref> <ref name="Biotechnology">{{cite book | page = 206 | url = https://books.google.com/books?id=yCkJgKwyAVoC&pg=PA206 | title = Biotechnology for waste management and site restoration: Technological, educational, business, political aspects | isbn = 978-0-7923-4769-9 | author = Ronneau, C.; Bitchaeva, O. | publisher = Odjel naučnih poslova, NATO | year = 1997}}</ref> <ref name="framepw">{{cite web | author = Frame, Paul W. | title = How the Curie Came to Be | url = http://www.orau.org/ptp/articlesstories/thecurie.htm | access-date = 30. 4. 2008}}</ref> <ref name="Wahl">Arthur Charles Wahl, Norman Andrew Bonner: ''Radioactivity Applied to Chemistry'', J. Wiley, Chapman and Hall, 1951, str 211.</ref> <ref name="adme">{{Cite book|author=Američko društvo inženjera mehanike (''American Society of Mechanical Engineers'')|title=Proceedings of the sixth International Conference on Radioactive Waste Management and Environmental Remediation|year=1997|isbn=978-0791812426|page=104}}</ref> <ref name="Lide2004">{{cite book|author = Lide D. R. |title = CRC Handbook of Chemistry and Physics |edition = 84. |location = Boca Raton (FL) |publisher = CRC Press |year = 2004 |isbn = 978-0-8493-0484-2}}</ref> <ref name="Weigel">{{cite journal |author = Weigel F.; Trinkl A. | year = 1968 | title = Zur Kristallchemie des Radiums| doi = 10.1524/ract.1968.10.12.78 | journal = Radiochim. Acta | volume = 10 | issue = | page = 78 }}</ref> <ref name=Young>{{cite book|url = https://books.google.com/books?id=F2HVYh6wLBcC&pg=PA85 | page = 85 | chapter =Radium|author=Young, David A. |title=Phase Diagrams of the Elements|publisher=University of California Press|year=1991|isbn=0-520-91148-2}}</ref> <ref name="wwwhomes">[http://wwwhomes.uni-bielefeld.de/achim/ele_structures.html "Crystal Structures of the Chemical Elements at 1 bar"], uni-bielefeld.de.</ref> <ref name="Thayer">{{cite journal |author=Thayer John S. |title=Relativistic Effects and the Chemistry of the Heavier Main Group Elements |year=2010 |page=81 |doi=10.1007/978-1-4020-9975-5_2}}</ref> <ref name="NUBASE">{{cite journal |author=G. Audi; A. H. Wapstra; C. Thibault; J. Blachot; O. Bersillon |year=2003 |title=The NUBASE evaluation of nuclear and decay properties |url=http://amdc.in2p3.fr/nubase/Nubase2003.pdf |journal=Nuclear Physics A |volume=729 |pages=3–128 |doi=10.1016/j.nuclphysa.2003.11.001 |bibcode=2003NuPhA.729....3A |date= |access-date=23. 2. 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110720233206/http://amdc.in2p3.fr/nubase/Nubase2003.pdf |archive-date=20. 7. 2011 |url-status=dead }}</ref> <ref name="epa">[http://www.epa.gov/radiation/radionuclides/radium.html Radium: Radiation Protection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150211154556/http://www.epa.gov/radiation/radionuclides/radium.html |date=11. 2. 2015 }}, US EPA</ref> <ref name="Soddy">{{cite book | url = https://books.google.com/books?id=ojaelt2o7AQC&pg=PA139 | pages = 139– | title = The Interpretation of Radium | isbn = 978-0-486-43877-1 | author = Soddy Frederick | datum = 25. 8. 2004}}</ref> <ref name="Malley">{{cite book | url = https://books.google.com/books?id=t-fpKQ54f44C&pg=PT115| pages = 115– | title = Radioactivity | isbn = 978-0-19-983178-4 |publisher=Oxford University Press| author = Malley Marjorie C |year= 2011}}</ref> <ref name="Strutt">{{cite book | url = https://books.google.com/books?id=alC0vvE-ZUwC&pg=PA133| pages = 133– | title = The Becquerel Rays and the Properties of Radium | isbn = 978-0-486-43875-7 | author = Strutt R. J | datum = 7. 9. 2004}}</ref> <ref name="Cardarelli">{{Cite book|author=F. Cardarelli|title=Materials handbook|edition=1|publisher=Springer|year=2000|isbn=978-1-4471-3648-4}}</ref> <ref name="lanlgov">[http://periodic.lanl.gov/88.shtml "Radium"], Nacionalna laboratorija Los Alamos, pristupljeno 22. februara 2017.</ref> <ref name="crc">{{cite book|author = Haynes, William M |title = CRC Handbook of Chemistry and Physics |url = https://archive.org/details/crchandbookofche0000unse_e9l0 |edition = 92. |location = Boca Raton (FL) |publisher = CRC Press |year = 2011 |isbn = 1439855110}}</ref> <ref name="Ceranski">{{cite journal | doi = 10.1007/s00048-008-0308-z | title = Tauschwirtschaft, Reputationsökonomie, Bürokratie |year = 2008 | author = Ceranski, Beate | journal = NTM Zeitschrift für Geschichte der Wissenschaften, Technik und Medizin | volume = 16 | issue = 4 | pages = 413–443}}</ref> <ref name="rayleigh">Lord Rayleigh: [https://archive.org/details/becquerelrayspro00rayl The Becquerel rays and the properties of radium]. New York : Longmans, Green & Co. ; London : Edward Arnold, 1906, str. 37, 208</ref> <ref name="Evanjust">{{cite journal | jstor = 40796935|author=Just, Evan; Swain, Philip W.; Kerr, William A. |journal=Financial Analysts Journal|volume=8|issue=1|year=1952 |pages=85–93|title=Peacetíme Impact of Atomíc Energy | doi = 10.2469/faj.v8.n1.85}}</ref> <ref name="Kuebel">{{Cite journal | doi = 10.1021/ed017p417| title = Extraction of radium from Canadian pitchblende| journal = Journal of Chemical Education| volume = 17| issue = 9| pages = 417| year = 1940|author= Kuebel A. | bibcode = 1940JChEd..17..417K}}</ref> <ref name="emsley">{{cite book|author=Emsley, John |title=Nature's building blocks: an A-Z guide to the elements |url=https://books.google.com/books?id=j-Xu07p3cKwC&pg=PA351 |year=2003 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-850340-8|pages=351–}}</ref> <ref name="violch">{{cite journal| doi = 10.1126/science.49.1262.227 | title = Radium Production |year = 1919 |author = Viol C. H. | journal = Science | volume = 49 | issue = 1262 | pages = 227–8 | pmid = 17809659|bibcode = 1919Sci....49..227V}}</ref> <ref name="PMC2024184">{{cite journal |title=Radium in the healing arts and in industry: Radiation exposure in the United States |pmc=2024184 |year=1954|volume=69|issue=3|pmid=13134440|author=Terrill Jr JG; Ingraham Sc II; Moeller DW|pages=255–62|journal=Public Health Reports|doi=10.2307/4588736}}</ref> <ref name="replacement">{{cite book | url = https://books.google.com/books?id=3cT2REdXJ98C&pg=PA24| page =24 | title = Radiation source use and replacement: Abbreviated version | isbn = 978-0-309-11014-3 | author = Komitet za izvore zračenja, korištenje i zamjenu, Nacionalno vijeće za istraživanje (SAD) |datum = 1. 1. 2008}}</ref> <ref name="gunilla">{{cite book | url = https://books.google.com/books?id=bk0go_-FO5QC&pg=PA8| page =8 | title = Radiation therapy planning | isbn = 978-0-07-005115-7 | author = Bentel Gunilla Carleson |year = 1996}}</ref> <ref name="OakRidge">Frame, Paul. [http://www.orau.org/ptp/collection/radioluminescent/radioluminescentinfo.htm Radioluminescent Paint], Oak Ridge Associated Universities. pristupljeno 17. septembra 2007.</ref> <ref name="environ">{{cite web|url=http://environmentalhistory.org/people/radiumgirls/ |title=Environmental history timeline&nbsp;– Radium Girls|access-date=4. 3. 2014}}</ref> <ref name="rowlandre">Rowland, R. E. (1995) [http://www.osti.gov/accomplishments/documents/fullText/ACC0029.pdf Radium in humans: a review of U.S. studies], Argonne National Laboratory. str. 22</ref> <ref name="radiochronology">{{Cite book|title = Man-made and natural radioactivity in environmental pollution and radiochronology|url = https://archive.org/details/manmadenaturalra0000unse|year = 2004|page = [https://archive.org/details/manmadenaturalra0000unse/page/78 78]|isbn = 1-4020-1860-6|author = Tykva Richard; Berg Dieter|publisher=Springer}}</ref> <ref name="naukaru">{{cite book |title=Аналитическая химия технеция, прометия, астатина и франция |language=ru |author=A. K. Lavrukhina; A. A. Pozdnyakov |year=1966 |publisher=Nauka |page=118}}</ref> <ref name="ehsoedu">[http://www.ehso.emory.edu/content-forms/3anuclidedatasafetysheets.pdf Nuclide safety data sheet: Hydrogen-3] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130520184942/http://www.ehso.emory.edu/content-forms/3anuclidedatasafetysheets.pdf |date=20. 5. 2013 }}. ehso.emory.edu</ref> <ref name="ieer">{{cite web|author=Zerriffi, Hisham |datum=1. 1. 1996 |title=Tritium: The environmental, health, budgetary, and strategic effects of the Department of Energy's decision to produce tritium |url=http://www.ieer.org/reports/tritium.html#(11)|publisher=Institut za energiju i istraživanje okoliša |access-date=15. 9. 2010}}</ref> }} == Literatura == {{Commonscat|Radium}} * {{cite book| url = http://library.lanl.gov/cgi-bin/getfile?rc000041.pdf| title = The Radiochemistry of Radium| author = Kirby H. W; Salutsky Murrell L| year = 1964| publisher = National Academies Press| ref = CITEREFKirby1964| access-date = 12. 2. 2017| archive-date = 12. 2. 2017| archive-url = https://web.archive.org/web/20170212112453/http://library.lanl.gov/cgi-bin/getfile?rc000041.pdf| url-status = dead}} {{PSE}} [[Kategorija:Hemijski elementi]] cfsfuczyxxi9qxih9zbffqc1xxhs72s 0 9482 3670987 3606443 2024-12-03T22:21:53Z 109.175.97.94 Ime direktora 3670987 wikitext text/x-wiki {{Infokutija muzej | ime = Bošnjački institut - Fondacija Adila Zulfikarpašića | slika = Bosniak Institute - Adil Zulfikarpasic Foundation, entrance.png | osnovan = 1988. | koordinate = {{coord|43|51|35.8|N|18|25|31.2|E|display=inline,title}} | direktor = Amina Rizvanbegović-Džuvić | lokacija = Mula Mustafe Bašeskije 21, [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | veb-sajt = {{URL|www.bosnjackiinstitut.ba}} }} '''Bošnjački institut – Fondacija Adila Zulfikarpašića''' je institucija kulture i nauke u Sarajevu. Ujedno je [[muzej]] i galerija, [[arhiv]] i [[biblioteka]], izdavačka kuća i kulturni centar. Institut je rezultat višedecenijskog djelovanja i rada osnivača, [[Adil Zulfikarpašić|Adila Zulfikarpašića]], vakifa, mecene, biznismena i političara, koji je zajedno sa suprugom Tatjanom Zulfikarpašić prikupljao i čuvao kulturno-historijsko naslijeđe i savremenu produkciju o [[Bosna i Hercegovina|Bosnu i Hercegovini]], od dokumenata, fotografija, razglednica, karata, pa sve do knjiga, enciklopedija, časopisa i druge arhivske i bibliotečke građe. Bošnjački institut osnovan je u [[Zürich]]u 1988. godine,<ref>{{Cite web|url=https://bosnjackiinstitut.ba/o-nama/historijat/|title=Historijat|website=Bošnjački institut|language=bs-BA|access-date=26. 6. 2023}}</ref> a nakon [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] cjelokupni fond preseljen je u [[Sarajevo]] kada je Bošnjački institut otvoren 2001. godine. Bošnjački institut sadrži biblioteku, arhiv, zbirku umjetničkih djela, galerije, čitaonice i kabinete za naučno-istraživački rad, sale za konferencije, te druge popratne sadržaje. Institut je smješten u Sarajevu, u ulici Mula Mustafe Bašeskije 21, uz Gazi Husrev-begov hamam, izgrađen 1535. godine. Za arhitektonsko rješenje Bošnjačkog instituta, zgradu biblioteke i uspješnu restauraciju Gazi Husrev-begovog hamama, zaslužni su arhitekti Hasan Ćemalović i Ahmet Kapidžić koji su za ovaj objekat dobili [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva|Šestoaprilsku nagradu Grada Sarajeva]] za 2001. godinu u kategoriji Grupne nagrade. Posredstvom zdanja Hamama ostvario se historijski susret dva vakufa. Jedan, Gazi Husrev-begov, nastao u vrijeme kada su islamska kultura, obrazovanje i učenost doživljavali svoj osvit u Bosni i Hercegovini. Drugi vakuf Adila Zulfikarpašića, Bošnjački institut, institucija koja promovira i afirmiše kulturu i vrijednosti kako [[Bošnjaci|Bošnjaka]] tako i drugih naroda Bosne i Hercegovine. == Biblioteka == Biblioteka Bošnjačkog instituta posjeduje više od 250.000 bibliotečkih jedinica (knjiga, časopisa, karata, članaka i dr. vrste građe) od najstarijih primjeraka i izdanja, od rukopisa iz 14. stoljeća, prvih štampanih knjiga i časopisa, pa sve do savremene naučne i stručne literature 21. stoljeća o Bosni i Hercegovini i regionu. Biblioteka se sastoji od slijedećih odjela: Bosnica, Croatica, Serbica, Turcica, Islamica, Jugoslavica, Odjel rukopisne zbirke, Odjel referentne zbirke, te zbirki: Judaica, Bogumili, Sandžak, Emigrantica, Rat 1992-1995. i dr. == Zbirka umjetničkih djela == Zbirka umjetničkih djela Bošnjačkog institutaje nastajala nekoliko decenija, prvo kao privatna kolekcija Adila Zulfikarpašića i njegove supruge Tatjane, a potom kao zbirka Bošnjačkog instituta. Zbirka ima više od 1500 djela (slika, grafika i skulptura) brojnih bosanskohercegovačkih autora, od [[Ismet Mujezinović|Ismeta Mujezinovića]], [[Hakija Kulenović|Hakije Kulenovića]], [[Rizah Štetić|Rizaha Štetića]], Ibrahima Ljubovića, [[Vojo Dimitrijević|Voje Dimitrijevića]], [[Mersad Berber|Mersada Berbera]], [[Affan Ramić|Affana Ramića]], Mevludina Ekmečića, do [[Safet Zec|Safeta Zeca]], [[Salim Obralić|Salima Obralića]], [[Mehmed Zaimović|Mehmeda Zaimovića]] i dr, kao i poklonjene privatne zbirke [[Mersad Berber|Mersada Berbera]], Mevludina Ekmečića, Ismeta Rizvića, Ede Numankadića i dr. == Arhiv == Arhiv sadrži više od 8000 arhivskih jedinica, od najstarijeg dokumenta iz 15. stoljeća, pa sve do dokumenata, članaka i fotografija modernog perioda o političkim, društvenim, ekonomskim, kulturnim i obrazovnim pitanjima u Bosni i Hercegovini. == Zadaci == U okviru svojih programa i aktivnosti Institut razvija i unapređuje naučnu saradnju sa sličnim institucijama u zemlji i inostranstvu, prikuplja, obrađuje i čuva kulturno-historijsko naslijeđe i savremenu naučnu i stručnu produkciju Bosne i Hercegovine, organizira naučne, stručne i međunarodne događaje, te razvija izdavačku produkciju. == Uprava == Bošnjačkim institutom rukovodi Upravni odbor i direktor. == Vanjski linkovi == * [http://www.bosnjackiinstitut.ba/ Zvanična stranica Bošnjačkog instituta] == Reference == {{Refspisak}} * Bošnjački institut - Fondacija Adila Zulfikarpašića. (2004) ''Bošnjački institut - Fondacija Adila Zulfikarpašića : Dolmabahce Saray Istanbul 28.11.04.-28.12.04.''. Sarajevo : Bošnjački institut - Fondacija Adila Zulfikarpašića, 2004. * Filandra, Š. i Karić, E. (2002) ''Bošnjačka ideja''. Zagreb: Globus. * Puljek-Bubrić, Narcisa (2005.). ''Promocija privatne bibliotečke zbirke : iskustva Bošnjačkog instituta-fondacija Adila Zulfikarpašića.'' ICSL - Godišnjak Međunarodnog susreta bibliotekara slavista u Sarajevu. ISSN 1840-1295. - God. 1, br. 1 (decembar/prosinac 2005), str. 166-169. * Puljek-Bubrić, N., Kujović, M. i Gadžo Kasumović, A. (2020) ''Vodič kroz Arhiv Bošnjačkog instituta - Fondacije Adila Zulfikarpašića''. Sarajevo : Bošnjački institut - Fondacija Adila Zulfikarpašića. * ''Riznica bošnjačke kulture.'' Behar : časopis za kulturu i društvena pitanja, 19 (96). Zagreb : Kulturno društvo Muslimana Hrvatske Preporod, 2010. * [http://bosniaca.nub.ba/index.php/bosniaca/article/view/164 Rizvanbegović-Džuvić, Amina; Puljek-Bubrić, Narcisa (2007.). ''Slavističke kolekcije Bošnjačkog instituta : zbirke Emigrantika, Bogumili, Ratna zbirka i Orijentalni rukopisi = Slavic collections of Bosniak Institute : emigrantica, bogumils, war collection and oriental manuscripts.'' Bosniaca : časopis Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine. ISSN 1512-5033. - God. 12, br. 12 (decembar 2007), str. 68-72.] * Rizvanbegović-Džuvić, Amina; Puljek-Bubrić, Narcisa. (2007.). ''Promocija privatne bibliotečke zbirke : iskustva Bošnjačkog instituta-fondacija Adila Zulfikarpašića''. ICSL - Godišnjak Međunarodnog susreta bibliotekara slavista u Sarajevu ... = ICSL - Yearbook of International Convention of Slavicist Librarian's in Sarajevo .. ISSN 1840-1295. - God. 3, br. 3 (decembar/prosinac 2007), str. 73-75. * ''Zbirka likovnih djela Bošnjaka : 1988-2001'' / Sarajevo : Bošnjački institut - Fondacija Adila Zulfikarpašića, 2001. * Zulfikarpašić, A. (1998) ''The Bosniak : Adil Zulfikarpašić''. London: London : Hurst & Company. {{Bošnjaci}} [[Kategorija:Bošnjaci]] [[Kategorija:Građevine u Sarajevu]] [[Kategorija:Kulturne institucije u Bosni i Hercegovi]] [[Kategorija:Biblioteke u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Galerije u Sarajevu]] tkmijvc0wi2dn5lz7o772zf6koycpbx 0 10169 3670988 3660042 2024-12-03T23:00:03Z CommonsDelinker 1478 Uklanjam datoteku [[c:File:Bertrand_Russell_1949.jpg|Bertrand_Russell_1949.jpg]]; na Commonsu ju je izbrisao/-la [[c:User:Ciell|Ciell]]; razlog: [[:c:Commons:Deletion requests/File:Bertrand Russell 1949.jpg|]]: On behalf of the Nationaal Archief I would l 3670988 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Bertrand Russell | slika = | veličina_slike = | opis = Russell 1957. | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1872|5|18}} | mjesto_rođenja = Trelleck, Ujedinjeno Kraljevstvo | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1970|2|2|1872|5|18}} | mjesto_smrti = Penrhyndendraethe, Ujedinjeno Kraljevstvo | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = | godine_aktivnosti = | poznat_po = | značajna_djela = }} '''Bertrand Arthur William Russell''' (''Bertrand Artur Vilijam Rasel''; Trelleck, Vels, 18. maj 1872. – Penrhyndendraethe, 2. februar 1970), [[Velika Britanija|britanski]] [[Filozofija|filozof]], [[Matematika|matematičar]] i društveni reformator. Prema Russellu poziv filozofa se sastoji prije svega, u borbi za ''istinu''. Istina po njemu treba biti naučno potkrijepljena, daleko od svih predrasuda, bez netrpeljivosti, egzaktna, nepersonalna, jer će jedino tako omogućiti razumijevanje među ljudima. Bio je humanistički angažovan protiv svih oblika dehumanizacije, degradacije čovjeka i ljudske zajednice<ref>{{Cite book|last=Grlić|first=Danko|title=Leksikon filozofa|publisher=Naprijed|year=1982|location=Zagreb|pages=357}}</ref>. == Biografija == Na Trinity Collegeu u Cambridgeu studirao je filozofiju i matematiku, gdje po završetku studija [[1895]]. počinje univerzitetsku karijeru, ali je [[1916]]. udaljen zbog borbene protivratne agitacije, a [[1918]]. je iz istog razloga zatvoren na šest mjeseci. Potomak je ugledne plemićke porodice, ali ubrzo i sam stiče glas slobodnog mislioca, pacifista, kritičara građanskog morala i borca za ljudsku jednakost. Politički se angažira na lijevom krilu laburističke stranke, ali na zastupničkim izborima [[1922]]. i [[1923]]. nema uspjeha. Od [[1938]]. do [[1944]]. predavao je na različitim univerzitetima u [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]-u, a tek je [[1944]]. ponovno izabran za profesora na Trinity Collegeu. I nakon Drugog svjetskog rata nastavlja s političkim aktivnošću humanista: bori se protiv ''"ludila hladnog rata"'', predsjedava "Međunarodnom sudu za utvrđivanje ratnih zločina u [[Vijetnam]]u", pa je u 89. godini drugi put zatvoren kao vođa i učesnik antinuklearnih demonstracija. Godine [[1950]]. dobio je [[Nobelova nagrada za književnost|Nobelovu nagradu za književnost]]. Njegovo prvo filozofsko zanimanje vezano je uz matematički prilaz filozofije, a iz te faze proizašlo je monumentalno djelo ''"Principia mathematica"'' nastalo u saradnji s A. N. Whiteheadom, koje je obojici autora donijelo svjetsku slavu i postalo ishodište novog smjera u filozofiji i matematici. Već [[1901]]. istaknuo se kao briljantan [[Logika|logičar]], uočivši [[paradoks]] koji je proizlazio iz petog aksioma Fregeove logičke analize aritmetike ([[Russellov paradoks]], također, [[paradoks berberina]] je jedan od poznatijih paradoksa koji se bavi teorijom skupova). U svojoj konkretnoj društvenoj borbi decidirani je kritičar svake dominacije, proizlazila ona iz vlasništva, države ili iz međurasnih i međuspolnih odnosa. == Glavna djela == * Principi matematike * Načela društvene obnove * Uvod u matematičku filozofiju * Osvajanje sreće * Historija zapadne filozofije * Istraživanje značenja i istine * Naše saznanje spoljašnjeg sveta * Filozofija logičkog atomizma * Analize materije * Problemi filozofije * Mudrost Zapada == Također pogledajte == * [[Filozofija]] * [[Savremena filozofija]] * [[Russellov čajnik]] * [[Rusellov paradoks]] * [[Paradoks berberina]] == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat}} {{Wikicitat|Bertrand Russell}} === Pisanja dostupna na internetu === * [https://web.archive.org/web/20081006184733/http://www.positiveatheism.org/hist/russell1.htm "Molitva slobodnog čovjeka"] * [https://web.archive.org/web/20050622001026/http://www.positiveatheism.org/hist/russell8.htm ''Jesam li ja ateista ili agnostik?''] * [https://web.archive.org/web/20051219112119/http://www.threads.name/russell/icarus.html ''Ikar: budućnost nauke''] * [https://web.archive.org/web/20060203002831/http://www.threads.name/russell/religionciv.html ''Da li je religija pozitivno doprinijela civilizaciji?''] * [https://web.archive.org/web/20060219224542/http://www.threads.name/russell/ideas_harm.html ''Ideje koje su naštetile čovječanstvu''] * [http://www.zpub.com/notes/idle.html ''Pohvala ljenosti''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190822071656/http://www.zpub.com/notes/idle.html |date=22. 8. 2019 }} (1932) * [http://nobelprize.org/literature/laureates/1950/russell-lecture.html Govor prilikom dodjele Nobelove nagrade] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060128010827/http://nobelprize.org/literature/laureates/1950/russell-lecture.html |date=28. 1. 2006 }} (1950) * [http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/gutbook/lookup?num=4776 ''Političke ideje''] * [https://web.archive.org/web/20070311184431/http://www.philosophyarchive.com/text.php?era=1900-1999&author=Russell&text=Problems%20of%20China Problemi Kine] * [https://web.archive.org/web/20060828120824/http://philosophy.hku.hk/think/phil/russell/index.php ''Problemi filozofije''] * [http://www.zpub.com/notes/rfree10.html ''Predloženi putevi do slobode''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070220124733/http://www.zpub.com/notes/rfree10.html |date=20. 2. 2007 }} (1918) * [https://web.archive.org/web/20081026083031/http://karws.gso.uri.edu/JFK/the_critics/russell/Sixteen_questions_Russell.html ''16 pitanja o atentatu'' (na predsjednika Kenedija)] * [http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/gutbook/lookup?num=2529 ''Analiza uma''] * [https://web.archive.org/web/20080203104023/http://www.control-z.com/pages/agnosticism.html ''Šta je to agnostik?''] * [https://web.archive.org/web/20061119081311/http://www.positiveatheism.org/hist/russell0.htm ''Zašto ja nisam krišćanin?''] * [http://fair-use.org/bertrand-russell/the-elements-of-ethics "Elementi etike"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070320025741/http://fair-use.org/bertrand-russell/the-elements-of-ethics |date=20. 3. 2007 }} (1910) * [http://fair-use.org/bertrand-russell/the-principles-of-mathematics ''Principi matematike''] (1903) === Ostalo === * [http://users.drew.edu/~jlenz/brs.html Društvo Bertranda Russella] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070528034540/http://users.drew.edu/~jlenz/brs.html |date=28. 5. 2007 }} * [http://www.russfound.org/ Russellova fondacija za mir] * [http://atheisme.free.fr/Biographies/Russell_e.htm Biografija i citati Bertranda Russella] * [https://web.archive.org/web/20110928232717/http://russell.mcmaster.ca/~bertrand/ Russellova foto-galerija] * [http://plato.stanford.edu/entries/russell/ Članak u ++Stanfordovoj enciklopediji filozofije''] * [http://www.mcmaster.ca/russdocs/russell.htm Arhiva o Bertrandu Russellu] * [http://www.synaptic.bc.ca/ejournal/russell.htm Spisak izvora] * [http://www.bbc.co.uk/radio4/reith/historic_audio/ram/russell_1948.ram Prvo predavanje] (Real Audio) * [http://www.britannica.com/nobel/micro/514_10.html ''Encyclopædia Britannica''] {{Nobelova nagrada za književnost laureati 1926-1950}} {{Socijalna i politička filozofija}} {{Analitička filozofija}} {{Filozofija nauke}} {{Epistemologija}} {{Normativna kontrola}} {{DEFAULTSORT:Russell, Bertrand}} [[Kategorija:Rođeni 1872.]] [[Kategorija:Umrli 1970.]] [[Kategorija:Biografije, Trelleck]] [[Kategorija:Britanski filozofi]] [[Kategorija:Britanski matematičari]] [[Kategorija:Britanski nobelovci]] [[Kategorija:Dobitnici Nobelove nagrade za književnost]] [[Kategorija:Dobitnici Sylvesterove medalje]] 32tbrvhd30k5126rflfgjtbwrkbkwvb 0 22868 3671037 3577228 2024-12-04T10:52:04Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3671037 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} {{Prijevod}} [[Datoteka:Sierra former logo.svg|200px|mini|Najnoviji logo (''Sierra Entertainment'')]] '''Sierra Entertainment''' je proizvođač [[računarske igre|računarskih]]-[[videoigra|videoigara]] i izdavač video igara aktivan od [[1980]]. Ime preživljava kao brand [[Vivendi Universal]]a. [[Datoteka:Sierra (On-Line Systems) logo.png|200p|desno|mini|Jedna od prvih Sierra-inih logoa (''Sierra On-Line'')]] === Početak === On-Line Systems, kako se Sierra Entertainment izvorno zvao, su osnovali 1979 Ken i Roberta Williams u njihovom domu u predgrađu [[Los Angeles]]a, [[Kalifornija]]. Nadahnuti tekstulno baziranom igrom [[MIT|MIT-a]] ''Adventure'', tim muža i žene počeo je izmišljati nove načine da odskoče od osnovne ideje. Koristeći posuđen [[TRS-80]] računar, Williamsi su počeli gledati kroz većinu igara tog vremena. Mnoge su bile dobre, ali niti jedna od njih nije bila u mogućnosti da ponude više od tekstualnog opisa koji se događao unutar same igre. Roberta je počela raditi na ideji o igri koja bi udružila tekst i slike i to prvi puta. Kenu je trebalo preko mjesec dana da prevede Robertin rukom pisan koncept igre u prvu grafičko/tekstualnu avanturu, ''The Wizard and the Princess'' dostupna za [[Apple II]], uzeli su se potpune blagodati uređajevih ''hi-res'' mogućnosti. === King's Quest: The First 3-D Animated Adventure === 1983, [[IBM]] pristupio je Sierri da razvije igru koja bi iskazala novi [[IBM]] [[računar]]. Ovo "top secret" partnerstvo produciralo je legendarni ''[[Kings Quest]]''. Po prvi put su igrači kontrolirali lika na ekranu koji je interaktivao sa bojom, trodimenzionalnim okruženjem. === 1990te === [[1994]], Sierra je premjestila svoje sjedište u [[Bellevue, Washington]] za privlačenje više talenata. === 2000te === Kompanija je preimenovana u ''Sierra Entertainment'' [[2002]]. U Lipnju [[2004]], Vivendi reorganizirao je [[Vivendi Universal]] igrače grupe, distribuirajući Sierra-ina djela ostalim jedinicama i naposljetku zatvorena je Sierra-ina Bellevue lokaciju u oktobru. Brand Sierre sada živi samo u imenu. == Sierrine igre == === Avanturističke igre === * ''[[Mystery House]]'' (1980, proizvedena 1979, ponovno izašla zahvaljući SierraVenture 1982) * ''[[Mission Asteroid]]'' (1980, ponovno izašla zahvaljući SierraVenture, 1982) * ''[[The Wizard and the Princess]] / Adventure in Serenia'' (1980, ponovno izašla zahvaljući SierraVenture 1982) * ''[[Cranston Manor]]'' (1981) * ''[[Ulysses and the Golden Fleece]]'' (1981, ponovno izašla zahvaljući SierraVenture 1982) * ''[[Time Zone (računarska igra)|Time Zone]]'' (1982, proizvedena 1981, ponovno izašla zahvaljući SierraVenture 1982) * ''[[The Dark Crystal (računarska igra)|The Dark Crystal]]'' (1982) * ''[[Gelfling Adventure]]'' (1984) * ''[[Mickey's Space Adventure]]'' (1984) * ''[[The Black Cauldron (igra)|The Black Cauldron]]'' (1984, ponovno izašla 1986) * ''[[Winnie the Pooh in the Hundred Acre Wood]]'' (1984) * ''[[Dragon's Keep]]'' (1983) * ''[[Troll's Tale]]'' (1983) * ''[[Gold Rush!]]'' (1988) * ''[[Codename: Iceman]]'' (1989) * ''[[The Adventures of Willy Beamish]]'' (1991) * ''[[Heart of China]]'' (1991) * ''[[Freddy Pharkas: Frontier Pharmacist]]'' (1993) * ''[[Betrayal at Krondor]]'' (1993) * ''[[Slater & Charlie Go Camping]]'' (1993) * ''[[Urban Runner]]'' (1995) * ''[[Torin's Passage]]'' (1995) * ''Stay Tooned!'' (1996) * ''[[RAMA]]'' (1996) * ''[[Lighthouse: The Dark Being]]'' (1996) * ''Betrayal in Antara'' (1997) * ''[[King's Quest]]'' serijal *# ''[[King's Quest I: Quest for the Crown]]'' (1984, proizvedena 1983, ponovno izašla 1987, poboljšana verzija 1989) *# ''[[King's Quest II: Romancing the Throne]]'' (1985) *# ''[[King's Quest III: To Heir Is Human]]'' (1986) *# ''[[King's Quest IV: The Perils of Rosella]]'' (1988) *# ''[[King's Quest V: Absence Makes the Heart Go Yonder!]]'' (1990, CD-ROM verzija 1991) *# ''[[King's Quest VI: Heir Today, Gone Tomorrow]]'' (1992, CD-ROM verzija 1993) *# ''[[King's Quest VII: The Princeless Bride]]'' (1994) *# ''[[King's Quest VIII: The Mask of Eternity]]'' (1998) * ''[[Space Quest]]'' serijal *# ''Space Quest I: The Sarien Encounter'' (1986, poboljšana verzija 1990) *# ''Space Quest II: Vohaul's Revenge'' (1987) *# ''Space Quest III: The Pirates of Pestulon'' (1989) *# ''Space Quest IV: Roger Wilco and the Time Rippers'' (1991) *# ''Space Quest V: Roger Wilco in the Next Mutation'' (1993) *# ''Space Quest 6: The Spinal Frontier'' (1995) * ''[[Leisure Suit Larry]]'' serijal *# ''[[Softporn Adventure]]'' (1981, precursor to Leisure Suit Larry) *# ''[[Leisure Suit Larry In the Land of the Lounge Lizards]] / Leisure Suit Larry 1'' (1987, poboljšana verzija 1991) *# ''[[Leisure Suit Larry Goes Looking for Love (In Several Wrong Places)]] / Leisure Suit Larry 2'' (1988) *# ''[[Leisure Suit Larry 3: Passionate Patti in Pursuit of the Pulsating Pectorals]]'' (1989) *# ''[[Leisure Suit Larry 4]]'' (unwritten, unreleased - number skipped as a gag) *# ''[[Leisure Suit Larry 5: Passionate Patti Does a Little Undercover Work]]'' (1991) *# ''Laffer Utilities'' (1992) *# ''[[Leisure Suit Larry 6: Shape Up or Slip Out!]]'' (1993) *# ''[[Leisure Suit Larry 7: Love for Sail]]'' (1995) *# ''Leisure Suit Larry's Casino'' (1998) (a non-adventure Vegas-style spinoff game) *# ''Leisure Suit Larry 8: Lust in Space'' (unreleased) *# ''[[Leisure Suit Larry: Magna Cum Laude]]'' (2004), not by Al Lowe *''[[Lords of Magic]]'' (1998) * ''[[Police Quest]]'' serijal *# ''Police Quest: In Pursuit of the Death Angel'' (1987, poboljšana verzija 1991) *# ''Police Quest II: The Vengeance'' (1988) *# ''Police Quest III: The Kindred'' (1990) *# ''Police Quest IV: Open Season'' (1993) * ''[[Manhunter (igra)|Manhunter]]'' serijal *# ''Manhunter: New York'' (1988) *# ''Manhunter 2: San Francisco'' (1989) * ''[[Laura Bow]]'' serijal *# ''[[The Colonel's Bequest]]'' (1989) *# ''Laura Bow II: [[The Dagger of Amon Ra]]'' (1991) *''Conquests'' serijal *# ''[[Conquests of Camelot]]: King Arthur, The Search for the Grail'' (1989) *# ''[[Conquests of the Longbow]]: The Adventures of Robin Hood'' (1992) * ''[[Quest for Glory]]'' serijal (prvobitni ''Hero's Quest'') *# ''[[Quest for Glory I]] (a.k.a. Hero's Quest I): So You Want to be a Hero'' (1989, poboljšana verzija 1991) *# ''[[Quest for Glory II: Trial by Fire|Quest for Glory II]] (a.k.a. Hero's Quest II): Trial by Fire'' (1990) *# ''[[Quest for Glory III: Wages of War]]'' (1992) *# ''[[Quest for Glory IV: Shadows of Darkness]]'' (1994) *# ''[[Quest for Glory V: Dragon Fire]]'' (1998) * ''[[EcoQuest]]'' serijal *# ''[[EcoQuest: The Search for Cetus]]'' (1991) *# ''[[EcoQuest 2: Lost Secret of the Rainforest]]'' (1993) * ''[[Gabriel Knight]]'' serijal *# ''[[Gabriel Knight: Sins of the Fathers]]'' (1993) *# ''[[Gabriel Knight 2: The Beast Within]]'' (1995) *# ''[[Gabriel Knight 3: Blood of the Sacred, Blood of the Damned]]'' (1999) * ''[[Phantasmagoria (igra)|Phantasmagoria]]'' serijal *# ''[[Phantasmagoria (igra)|Phantasmagoria]]'' (1995) *# ''Phantasmagoria II: A Puzzle of Flesh'' (1996) * ''[[Shivers (računarska igra)|Shivers]]'' serijal *# ''[[Shivers (računarska igra)|Shivers]]'' (1996) *# ''[[Shivers 2]]: Harvest of Souls'' (1997) === Ostale značajne igre === * ''[[Sammy Lightfoot]]'' ([[1983]]) * ''[[Donald Duck's Playground]]'' ([[1984]]) * ''[[Mixed-Up Mother Goose]]'' ([[1987]]) * ''[[Jones in the Fast Lane]]'' (1991) * ''[[Quarky & Quaysoo's Turbo Science]]'' (1992) * ''[[Pepper's Adventures in Time]]'' (1993) * ''[[Grand Prix Legends]]' ([[1998]])' * ''[[The Realm Online]]'' * ''[[Sierra Championship Boxing]]'' * ''[[Ultima II|Ultima II: Revenge of the Enchantress]]'' * ''[[No One Lives Forever]]'' (serijal) * ''[[Red Baron (game)|Red Baron]]'' (proizveo [[Dynamix]]) * ''[[Aces of the Pacific]]'' * ''[[SWAT Series|SWAT]]'' (serijal) * ''[[NASCAR Racing]]'' * ''[[Tribes: Aerial Assault]]'' * ''[[Metal Arms: Glitch in the System]]'' * ''[[Homeworld]]'' i ''[[Homeworld 2]]'' * ''[[Half-Life]]'' i ''[[Half-Life 2]]'' *''[[3-D Ultra Pinball]]'' serijal *#''3-D Ultra Pinball'' (1996) *#''3-D Ultra Pinball: Creep Night'' (1996) *#''3-D Ultra Pinball: The Lost Continent'' (1998) *#''3-D Ultra Pinball: Thrill Ride'' (2000) * ''[[Dr. Brain]]'' serijal *# ''Castle of Dr. Brain'' (1991) *# ''Island of Dr. Brain'' (1992) *# ''The Lost Mind of Dr. Brain'' (1995) *# ''The Time Warp of Dr. Brain'' (1996) *# ''Dr. Brain Thinking Games: Puzzle Madness'' (1998) * ''[[The Incredible Machine]]'' serijal (proizveo [[Dynamix]]) *# ''The Incredible Machine'' (1992) *# ''The Even More Incredible Machine'' (1993) *# ''[[Sid & Al's Incredible Toons]]'' (1993) *# ''The Incredible Machine 2'' (1994) *# ''The Incredible Toon Machine'' (1994) *# ''The Incredible Machine 3.0'' (1995) *# ''Return of the Incredible Machine: Contraptions'' (2000) *# ''The Incredible Machine: Even More Contraptions'' (2001) * ''[[City Building serijal]]'' *# ''[[Caesar (računarska igra)|Caesar]]'' (1993) *# ''[[Caesar II]]'' (1995) *# ''[[Caesar III]]'' (1998) *# ''[[Pharaoh (računarska igra)|Pharaoh]]'' (1999) i ''[[Cleopatra (računarska igra)|Cleopatra: Queen Of The Nile]]'' (2000) *# ''[[Master of Olympus - Zeus|Zeus: Master of Olympus]]'' (2001) i ''[[Master of Atlantis - Poseidon|Poseidon: Master of Atlantis]]'' (2002) *# ''[[Emperor: Rise of the Middle Kingdom]]'' (2003) * ''[[Football Pro]]'' serijal * ''[[Baseball Pro]]'' serijal * ''[[Outpost (računarska igra)|Outpost]]'' serijal *# ''Outpost'' (1994) *# ''[[Outpost 2]]: Divided Destiny'' (1997) * ''[[Hoyle]]'s'' serijal *# ''[[Hoyle's Official Book of Games: Volume 1]]'' (1989) *# ''[[Hoyle's Official Book of Games: Volume 2]]'' (1990) *# ''[[Hoyle's Official Book of Games: Volume 3]] (1991) *# ''Hoyle Casino'' *# ''Hoyle Board Games'' *# ''Hoyle Card Games'' *# ''Hoyle Kids Games'' *# ''Hoyle Puzzle Games'' *# ''Hoyle Table Games'' *# ''Hoyle Solitaire'' (1996) *# ''Hoyle Majestic Chess'' (2003) *# ''Hoyle Backgammon and Cribbage'' (1999) *# ''Hoyle Casino Empire'' (2002) *[[Evil Genius (igra)|Evil Genius]] (2004) * ''[[Field & Stream]]'' serijal *# ''Field & Stream: Trophy Bass 3D'' *# ''Field & Stream: Trophy Bass 4'' *# ''Field & Stream: Trophy Buck 'n Bass 2'' *# ''Field & Stream: Trophy Hunting 4'' *# ''Field & Stream: Trophy Hunting 5'' == Referensa == *[http://www.gamasutra.com/php-bin/news_index.php?story=6864 Intervju s Kenom Williamsom], Gamasutra, oktobar 2005 == Dodatni linkovi == * [http://www.sierra.com/ Sierrina službena web stranica] * [http://www.vugames.com/ Vivendi Universal Games] - službena stranica trenutnih vlasnika Sierre * [http://www.allowe.com/ Al Lowe's Humor Site] - službena web stranica [[Al Lowe|Ala Lowea]], kreator Leisure Suit Larrya * [http://www.evryware.com/ Evryware] - službena stranica [[Evryware]]a, dizajnerski tim koji je stvorio Manhunter serijal i Sierra Championship Boxing * [http://www.agdinteractive.com AGD Interactive] - grupa posvečena u izradi remakea i updatingu Sierrih klasičnih avantura iz osamdesetih i devedesetih * [http://www.sierragamers.com/ Sierra Gamers] - fan stranica izdržavana od strane [[Ken Williams (gaming)|Kena Williamsa]], osnivač Sierre * [http://www.vintage-sierra.com/ Vintage Sierra] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060713204008/http://www.vintage-sierra.com/ |date=13. 7. 2006 }} - fan stranica * [https://web.archive.org/web/20050723000431/http://www.sierraplanet.com/ Sierra Planet] - fan stranica, sadrži arhive raznih web stranica koji imaju veze sa Sierra * [https://web.archive.org/web/20050205113128/http://www.geocities.com/onlinesierra/ Online Sierra] - fan stranica * [http://www.queststudios.com/ Quest Studios] - fan stranica, uglavno sadrži MIDI zvukove (također i neki MP3/OGG soundtrackovi) snimljeni iz Sierrinih igra, kao i ostali materijal koji ima veze sa Sierrom * [http://www.sierramusic.tk/ Sierra Music Central] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210227210637/http://www.sierramusic.tk/ |date=27. 2. 2021 }} - fan stranica, sadrži MP3/OGG soundtrackove snimljene iz Sierrinih igra * [https://web.archive.org/web/20060820071238/http://ny.com.au/sierra.php Sierra Entertainment] - analiza i kritika * [https://web.archive.org/web/20091027021900/http://geocities.com/belzorash/ Sierra Game Patches] - zakrpe za klasične igre kako bi radile sa modernim operativnim sistemima. Koristite [[DOSBox]] za najbolji rezultat. * [https://web.archive.org/web/20060722080607/http://www.thedoteaters.com/play4sta2.htm Entry at The Dot Eaters] - zapis o ranoj historiji Sierre i profil njenih glavnih ranih igara * [http://www.if-legends.org/~adventure/Sierra_On-Line,_Inc.html fan stranica] [[Kategorija:Videoigre]] s4wdph9op1fhgpqlqknhxd2d3sppnmt 0 23019 3671034 3643281 2024-12-04T09:29:47Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3671034 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u SAD-u <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = San Francisco | drugo_ime = | vrsta = Grad-okrug <!-- *** Ime **** --> | službeni_naziv = City and County of San Francisco<br>({{bs|Grad i okrug San Francisco}}) | slogan = Oro en Paz, Fierro en Guerra<br>({{bs|Zlato u miru, željezo u ratu}}) | nadimak = ''The City by the Bay''; ''Fog City''; ''San Fran'';<ref>Ovo ime najčešće izbjegavaju koristiti ljudi iz San Franciska, poput naziva Frisco</ref> ''Frisco'' (''zastario'');<ref name="Frisco okay">{{cite news |url=http://www.sfgate.com/default/article/Frisco-that-once-verboten-term-for-the-city-by-2582886.php |title=Frisco, that once-verboten term |last1=Sullivan |first1=James |date=14. 10. 2003 |work= San Francisco Chronicle |access-date=25. 2. 2013}}</ref><ref name="Don't Call It Frisco">{{cite news |title = Don't Call It Frisco |url = http://www.sfgenealogy.com/sf/history/hgoe82.htm |access-date = 11. 7. 2011 |newspaper = San Francisco Examiner, San Francisco Chronicle |date = 3. 4. 1918 |page = 6 |archive-date = 6. 4. 2009 |archive-url = https://web.archive.org/web/20090406202114/http://www.sfgenealogy.com/sf/history/hgoe82.htm |url-status = dead }}</ref><ref name="Frisco">Iako većina stanovnika i dalje smatra da je nadimak "Frisco" donekle tabu, veći broj mlađih stanovnika i radnika aktivno koristi ovaj naziv. U svakom slučaju, dosta je spekulacije oko kulturne podijeljenosti grada.{{cite news | last = Sullivan | first = James | title = Frisco, that once-verboten term for the city by the bay, is making a comeback among the young and hip. Herb Caen is spinning at warp speed. | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2003/10/14/DD67721.DTL | work = San Francisco Chronicle | page = D-1 | date = 14. 10. 2003 | access-date =12. 6. 2008}}</ref><ref name="Friscophobia">Neki turisti nazivaju San Francisco "Frisco". Stanovništvo ne voli koristiti ovaj naziv. Samuel D. Cohen piše da je najveći utjecaj na "friskofobiju" imao kolumnist Herb Caen, koji je 1953. objavio knjigu ''Don't Call it Frisco'' (bos. ''Ne zovite ga Frisco'') nakon članka iz 1918. koji ga je tako nazvao. Caen je smatran osobom koja je znala šta je dostojno gradu, a šta nije te je ovo učinilo naziv Frisco neprihvatljivim.{{cite web | last = Cohen | first = Sam | title = Locals know best: only tourists call it 'Frisco' | work = Golden Gater Online | publisher = San Francisco State University | date = 11. 9. 1997 | url = http://www.journalism.sfsu.edu/www/pubs/gater/fall97/sept11/Frisco.html | archive-url = https://web.archive.org/web/19971123191158/http://www.journalism.sfsu.edu/www/pubs/gater/fall97/sept11/Frisco.html | archive-date=23. 11. 1997 | access-date = 13. 7. 2008 | url-status = dead }}</ref> ''The City that Knows How'' (''zastario'');<ref name="The City that Knows How">{{cite web | url = http://sfpl.org/index.php?pg=2000141201 | title = PPIE: The City That Knows How | access-date =14. 6. 2008 | work = Amusing America | publisher = San Francisco Public Library | date = 29. 3. 2005}}</ref> ''[[Bagdad|Baghdad]] by the Bay'' (''zastario'');<ref name="Baghdad by the Bay">{{cite book | last = Caen | first = Herb | title = Baghdad-by-the-Bay | publisher = Doubleday | year = 1949 | location = Garden City, NY | id = LC F869.S3 C12 | isbn = 978-0-89174-047-6 | oclc = 31060237 | url = https://archive.org/details/baghdadbythebay00caen }}</ref> ''The Paris of the West''<ref name="The Paris of the West">{{cite web | url = http://www.youtube.com/watch?v=9jHvTZ1RL4I | title = The City | access-date =5. 6. 2009 | work = UnknownWW2InColor | publisher = UnknownWW2InColor (Ramano-Archives) | year = 1939}}</ref> <!-- *** Slika *** --> | slika = San Francisco California Montage.jpg | opis_slike = Od gornje slike, slijeva nadesno: Red kuća napravljenih u viktorijanskom stilu, krivudava Ulica Lombard, žičare San Franciska, dugina zastava u distriktu Castro i most "Golden Gate". <!-- *** Simboli *** --> | zastava = Flag of San Francisco.svg | grb = Seal of San Francisco.svg | savezna_država = [[Kalifornija]] | okrug = San Francisco <!-- *** Položaj i visina *** --> | nadmorska_visina = 16 | širina_stepeni = 37| širina_minuta = 46| širina_sekundi =45.48 | širina_SJ = N | dužina_stepeni = 122| dužina_minuta = 25| dužina_sekundi = 9.12| dužina_IZ = W | površina_zemlje = 121,4 | površina_vode = 479,2 | površina_grada = 600,6<ref name="Census 2010-GCT-PH1"/> | površina_urban = | površina_metro = 9128 <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo_datum = 2013<ref name=2013CensusEst>{{cite web|url=http://www.census.gov/popest/data/counties/totals/2013/CO-EST2013-01.html|title=Annual Estimates of the Resident Population – Counties|access-date=21. 2. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160115094944/http://www.census.gov/popest/data/counties/totals/2013/CO-EST2013-01.html|archive-date=15. 1. 2016|url-status=dead}}</ref> | stanovništvo_grada = 837442 | stanovništvo_grada_datum = | stanovništvo_urban = | stanovništvo_urban_datum = | stanovništvo_metro = 4516276 | stanovništvo_metro_datum = | stanovništvo_CSA = 8469854 | stanovništvo_CSA_datum = | gustoća_urban = | gustoća_metro = | gustoća_grada = 6898 <!-- *** Historija i administracija *** --> | vrsta_vlade = | tijelo_vlade = | gradsko_vijeće = | gradonačelnik = London Breed | gradonačelnik_partija = [[Demokratska stranka (SAD)|Demokrati]] <!-- *** Kod *** --> | vremenska_zona = [[Pacifička vremenska zona|PVZ]] ([[UTC-8]]) | vremenska_zona_DST = PVZ ([[UTC-7]]) | poštanski_broj = 94102–94105, 94107–94112, 94114–94134, 94137, 94139–94147, 94151, 94158–94161, 94163–94164, 94172, 94177, 94188<ref>{{cite web | url = https://tools.usps.com/go/ZipLookupAction!input.action | title = ZIP Code(tm) Lookup | publisher = United States Postal Service | access-date = 9. 11. 2014}}</ref> | pozivni broj = 415/628<ref>{{cite web | url = http://www.nanpa.com/enas/npa_city_query.do | title = NPA City Report | publisher = North American Numbering Plan Administration | access-date = 5. 11. 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20141104200810/http://www.nanpa.com/enas/npa_city_query.do | archive-date=4. 11. 2014 | url-status = dead }}</ref> | FIPS_kod = [http://factfinder2.census.gov/bkmk/table/1.0/en/DEC/10_DP/DPDP1/1600000US0667000 06-67000] (grad)<br>06-075 (okrug) <!-- *** Karta *** --> | karta_lokacija = Sjedinjene Američke Države <!-- *** Web stranice *** --> | web_stranica = [http://www.sfgov.org www.sfgov.org] <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''San Francisco''' je [[kultura|kulturni]], komercijalni i finansijski centar i 4. najveći [[grad]] u [[Kalifornija|Kaliforniji]] nakon [[Los Angeles]]a, [[San Diego|San Diega]] i [[San Jose (Kalifornija)|San Josea]]. Također je jedini grad-okrug u ovoj [[Političke podjele SAD-a|saveznoj državi]]<ref name="CityCounty">{{cite web | url = http://sf311.org/index.aspx?page=262 | title = Board of Supervisors – Does San Francisco have a City Council? | access-date = 16. 6. 2008 | work = SFGov SF311 | archive-url = https://www.webcitation.org/5rVT9031H?url=http://sf311.org/index.aspx?page=262 | archive-date=26. 7. 2010 | url-status = dead }}</ref> te obuhvata sjeverni kraj [[San Francisco (poluostrvo)|istoimenog]] [[poluostrvo|poluostrva]]. Najgušće je naseljeni veći grad (sa brojem stanovnika većim od 200.000 ljudi) u Kaliforniji i drugi grad po gustoći naseljenosti u [[SAD]]-u, odmah iza [[New York City|New Yorka]].<ref name="SF_Population_Density">Nakon New York Cityja, jedino za gradove s više od 200.000 stanovnika. Inače nije drugi.{{cite web | title = 2000 Census: US Municipalities Over 50,000: Ranked by 2000 Density | url = http://www.demographia.com/db-2000city50kdens.htm | publisher=Demographia | access-date =23. 8. 2007}}</ref> San Francisco je četvrti po veličini grad u Kaliforniji. Po broju stanovnika nalazi se na 14. mjestu u SAD-u; po procjeni iz 2013. imao ih je 837.442.<ref name=2013CensusEst>{{cite web|url=http://www.census.gov/popest/data/counties/totals/2013/CO-EST2013-01.html|title=Annual Estimates of the Resident Population – Counties|access-date=21. 2. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160115094944/http://www.census.gov/popest/data/counties/totals/2013/CO-EST2013-01.html|archive-date=15. 1. 2016|url-status=dead}}</ref> Grad i okolno područje poznati su kao [[Zalivska oblast San Franciska]], koja je dio kombinirane statističke površine gradova [[San Jose (Kalifornija)|San Josea]], San Franciska i [[Oakland (Kalifornija)|Oaklanda]] s procijenjenim brojem od 8,5 miliona stanovnika. San Francisco ([[Španski jezik|špa.]] ''Sveti Franjo'') osnovan je 29. juna 1776, kad su [[Španija|španski]] [[kolonija (politika)|kolonisti]] sagradili [[tvrđava|tvrđavu]] na [[Most "Golden Gate"|Golden Gateu]] i imenovali je po [[Franjo Asiški|Franji Asiškom]].<ref name="DeAnza-Moraga-Palou">{{cite web | author=Edward F. O'Day | title = The Founding of San Francisco | date = oktobar 1926 | url = http://www.sfmuseum.org/hist6/founding.html | access-date =14. 2. 2009 | publisher=Spring Valley Water Authority | work=San Francisco Water}}</ref> Nakon pronalaska rezervi [[Zlato|zlata]] 1848. te [[Srebro|srebra]] 1859. grad doživljava period ubrzanog širenja i postaje najveći grad na zapadnoj obali u to vrijeme. Zbog porasta broja stanovništva, grad je 1856. ujedno postao i okrug.<ref name="Coy 1919 409">{{cite book | last = Coy | first = Owen Cochran | title = Guide to the County Archives of California | publisher=California Historical Survey Commission | year = 1919 | location = Sacramento | page = 409}}</ref> Nakon što je u potpunosti bio uništen u [[Zemljotres u San Francisku 1906.|zemljotresu i požaru 1906]],<ref name="Montagne">{{cite news | last = Montagne | first = Renée | title = Remembering the 1906 San Francisco Earthquake | work=People & Places | publisher=National Public Radio | date = 11. 4. 2006 | url = http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=5334411 | access-date = 13. 6. 2008}}</ref> grad je brzo obnovljen i 9 godina kasnije već je bio domaćin [[Međunarodna izložba "Panama-Pacific"|Međunarodne izložbe "Panama-Pacific"]]. Tokom [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]] služio je kao [[luka]] za ukrcavanje vojnika i ostalih službenika koji su upućivani na [[Rat na Pacifiku|pacifičko ratište]].<ref name="WWII">{{cite web | title = Port of Embarkation Essay—World War II in the San Francisco Bay Area | work=A National Register of Historic Places Travel Itinerary: | publisher=US Department of the Interior | date = 28. 8. 2007 | url = http://www.nps.gov/history/nr/travel/wwIIbayarea/embarkation.htm | access-date = 22. 6. 2011}}</ref> Niz događaja, poput povratka vojnih lica, masovne [[imigracija|imigracije]], rasta [[hipi]]jevske protivkulture, [[Seksualna revolucija|seksualne revolucije]] i porasta broja mirovnih pokreta zbog umiješanosti SAD-a u [[Vijetnamski rat]], kao i ostala dešavanja koja su dovela do [[Ljeto ljubavi|"Ljeta ljubavi"]] i pokreta za prava [[LGBT]]-osoba, utemeljili su San Francisco kao centar [[Liberalizam|liberalnog]] [[Aktivizam|aktivizma]] u SAD-u. U [[politika|političkom]] smislu, građani značajno favoriziraju liberalne stranke, poput [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratske]]. San Francisco je popularno turističko odredište<ref>[http://www.hotel-price-index.com/2013/fall/american-travel-habits/top-locations-for-americans.html Top U.S. Destinations for International Visitors], The Hotel Price Index; pristupljeno: 12. 4. 2014.</ref> poznato po svježim [[Ljeto|ljetima]], [[Magla|magli]], strmim brežuljcima, mješavini [[arhitektura|arhitektonskih]] stilova i popularnim znamenitostima, poput [[most]]a [[Most "Golden Gate"|"Golden Gate"]], žičara, [[Ostrvo|ostrva]] [[Alcatraz]]a i [[Kineska četvrt (San Francisco)|Kineske četvrti]]. Također je sjedište sljedećih tehnoloških kompanija: [[Gap Inc.|Gap Inc]], [[Pacific Gas and Electric Company]], [[Yelp]], [[Pinterest]], [[Twitter]], [[Uber]], [[Mozilla]], [[Craigslist]] i mnogih drugih. == Historija == {{Quote box |width=22em |align=left |bgcolor=#B0C4DE |title=Hronološka pripadnost |fontsize=90% |quote={{flagicon image|Flag of Cross of Burgundy.svg}} [[Špansko Carstvo]] (1776–1821)<br> {{flagicon image|Bandera del Primer Imperio Mexicano.svg}} [[Prvo Meksičko Carstvo]] (1821–1823)<br> {{ZD|MEX}} [[Meksiko]] (1823–1848)<br> {{flagicon image|1stBearFlag.svg}} [[Kalifornijska Republika]] (1846)<br> {{ZID|SAD}} (1848–danas) }} [[Datoteka:Mission San Francisco de Asis old.jpg|mini|Misija Sv. Franjo Asiški (misija Dolores)|lijevo]] Najraniji [[arheologija|arheološki]] dokazi ljudske prisutnosti na teritoriji današnjeg San Franciska datiraju iz perioda oko 3000. p. n. e.<ref>{{cite web | url=http://www.sonoma.edu/asc/projects/pointreyes/overview2.pdf | title=Archaeological Research Issues For The Point Reyes National Seashore – Golden Gate National Recreation Area | access-date=12. 6. 2008 | last=Stewart | first=Suzanne B. | date=novembar 2003 | format=PDF | publisher=Sonoma State University – Anthropological Studies Center}}</ref> Grupa [[Yelamu]] [[narod]]a [[Ohlone]] boravila je u nekoliko manjih sela kada su 2. novembra 1769. došli [[Španija|španski]] kolonisti, koje je predvodio [[Gaspar de Portolà]], što je prva dokumentirana posjeta Evropljana zalivskoj oblasti San Franciska.<ref name="Portola">{{cite web | title= Visitors: San Francisco Historical Information | url= http://sfgov.org/site/visitor_index.asp?id=8091 | archive-url= https://web.archive.org/web/20060301022510/http://sfgov.org/site/visitor_index.asp?id=8091 | archive-date=1. 3. 2006 | access-date= 10. 6. 2008 | publisher= City and County of San Francisco | url-status= dead }}</ref> Sedam godina kasnije, 28. marta 1776, [[Španci]] su osnovali vojnu bazu [[Presidio (San Francisco)|Presidio]], nakon koje su osnovali [[Španske misije u Kaliforniji|misiju]] "Sv. Franjo Asiški" (poznatu još pod imenom "Dolores"), koju je osnovao [[Juan Bautista de Anza]].<ref name="DeAnza-Moraga-Palou"/> Nakon stjecanja nezavisnosti od Španije 1821. područje je postalo dio [[Meksiko|Meksika]]. Pod meksičkom vladavinom sistem misija postepeno je ukinut i zemljišta su privatizirana. 1835. godine [[Englez]] [[William A. Richardson]] formirao je prvo nezavisno imanje<ref name="Richardson">{{cite web | last = The Virtual Museum of the City of San Francisco | title = From the 1820s to the Gold Rush | date = 16. 7. 2004 | url = http://www.sfmuseum.org/hist1/early.html | access-date = 13. 6. 2008 | publisher=The Virtual Museum of the City of San Francisco}}</ref> blizu sidrišta na današnjem području [[trg Portsmouth|trga Portsmouth]]. Zajedno s [[alkalde]]om [[Francisco de Haro|Franciscom de Harom]] osmislio je ulični plan za prošireno naselje i grad pod imenom Yerba Buena, što je počelo privlačiti američke doseljenike. Komodor John D. Sloat pripojio je Kaliforniju SAD-u 7. jula 1846. tokom [[Američko-meksički rat|Meksičko-američkog rata]] te je kapetan [[John B. Montgomery]] došao do naselja [[Yerba Buena]] da bi ga nakon 2 dana pripojio. Yerba Buena preimenovana je u San Francisco 30. januara sljedeće godine te je na kraju rata Meksiko službeno ustupio teritoriju SAD-u. Uprkos privlačnom položaju San Franciska kao luke i pomorske baze, grad je i dalje bio manje naselje s negostoljubivom geografijom.<ref>{{cite book | last = Wiley | first = Peter Booth | title = National trust guide- San Francisco: America's guide for architecture and history travelers | url = https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile | publisher=John Wiley & Sons, Inc. | year = 2000 | location = New York | pages = [https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile/page/n4 4]–5 | oclc = 44313415 | isbn = 978-0-471-19120-9}}</ref> [[Datoteka:Francis Samuel Marryat, San Francisco, lithograph.jpg|mini|lijevo|Francis Samuel Marryat, ''Vrh San Franciska u Kaliforniji, gleda na zaliv'', M. & N. Hanhart, hromolitografija (1849)]] [[Datoteka:SanFranciscoharbor1851c sharp.jpg|mini|lijevo|[[Luka San Franciska]] 1851.]] [[Kalifornijska zlatna groznica]] sa sobom je dovela mnoštvo tragača za blagom. Tragači za zlatom, zajedno sa svojim hljebom od [[kiselo tijesto|kiselog tijesta]],<ref>{{cite journal | last = Tamony | first = Peter | title = Sourdough and French Bread | url = https://archive.org/details/sim_western-folklore_1973-10_32_4/page/265 | journal=Western Folklore | volume = 32 | issue = 4 | pages = 265–270 | publisher=Western States Folklore Society | date = oktobar 1973 | doi = 10.2307/1498306}}</ref> gomilali su se u San Francisku na račun grada [[Benicia (Kalifornija)|Benicije]],<ref>{{cite web | title = San Francisco's First Brick Building | publisher=The Virtual Museum of the City of San Francisco | date = 16. 7. 2004 | url = http://www.sfmuseum.org/hist1/brick.html | access-date = 13. 6. 2008}}</ref> podigavši broj stanovnika sa 1.000 na 25.000 do decembra 1849.<ref name="1849pop">{{cite book | last = Richards | first = Rand | title = Historic San Francisco: A Concise History and Guide | publisher = Heritage House | year = 1992 | isbn = 978-1-879367-00-5 | oclc = 214330849 | url = https://archive.org/details/historicsanfranc00rich }}</ref> Želja za nezamislivim bogatstvom bila je toliko velika da su posade odmah pri iskrcavanju napuštale [[brod]]ove i jurile ka zlatnim poljima, ostavivši gomilu jarbola u luci San Franciska.<ref name="buriedships">{{cite news | last = Harris | first = Ron | title = Crews Unearth Shipwreck on San Francisco Condo Project | agency=Associated Press | date = 14. 11. 2005 | url = http://www.constructionequipmentguide.com/story.asp?story=6287&headline=Crews | access-date = 4. 9. 2006}}</ref> [[Kalifornija]] je vrlo brzo postala savezna država SAD-a te je vojska sagradila [[Fort Point (San Francisco)|Fort Point]] blizu moreuza [[Golden Gate (moreuz)|Golden Gate]] i tvrđavu na ostrvu Alcatrazu kako bi osigurala zalivsku oblast San Franciska. Otkriće [[Srebro|srebra]], uključujući [[Comstockova žila|Comstockove žile]] srebra 1859, također je znatno doprinijelo porastu broja stanovništva.<ref>{{cite book | last = Wiley | first = Peter Booth | title = National trust guide - San Francisco: America’s guide for architecture and history travelers | url = https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile | publisher=John Wiley & Sons, Inc. | year = 2000 | location = New York | pages = [https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile/page/n31 31]–33 | oclc = 44313415 | isbn = 978-0-471-19120-9}}</ref> Pošto su gomile ljudi dolazile kako bi se obogatile, nepoštivanje zakona bilo je često i dio grada [[Barbary Coast]] postao je poznat kao utočište [[kriminal]]aca i središte [[prostitucija|prostitucije]] i [[Kockanje|kockanja]].<ref>"The miners came in forty-nine, / The whores in fifty-one, / And when they got together / They produced the native son."{{cite book | last = Wiley | first = Peter Booth | title = National trust guide- San Francisco: America’s guide for architecture and history travelers | url = https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile | publisher=John Wiley & Sons, Inc. | year = 2000 | location = New York | pages = [https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile/page/n237 237]–238 | oclc = 44313415 | isbn = 978-0-471-19120-9}}</ref> Poduzetnici su nastojali kapitalizirati bogatstvo koje je proisteklo od [[Kalifornijska zlatna groznica|Kalifornijske zlatne groznice]]. Prvi uspjesi ostvareni su u [[bankarstvo|bankarstvu]] osnivanjem [[kompanija]] [[Wells Fargo]] 1852. i [[Kalifornijska banka|Kalifornijske banke]] 1864. Razvoj [[Luka San Franciska|luke San Franciska]] i stvaranje pristupa željezničkom sistemu u istočnom dijelu SAD-a 1869. preko nove [[Prva transkontinentalna željeznica|Pacifičke željeznice]] (grad je nerado pružio pomoć za izgradnju ove željeznice<ref>Izgradnja Pacifičke željeznice finansirana je (mada nerado) [[:File:Pacific RR Bond SF 1865.jpeg|obveznicama grada i okruga San Franciska]] pod sljedećom provizijom: ''"Akt za ovlaštenje da nadzorni odbor pruži iznos od milion dolara Zapadnopacifičkoj i Srednjopacifičkoj željezničkoj kompaniji Kalifornije i da pruži sredstva za plaćanje povezanih stvari"'' (eng. ''An Act to Authorize the Board of Supervisors of the City and County of San Francisco to take and subscribe One Million Dollars to the Capital Stock of the Western Pacific Rail Road Company and the Central Pacific Rail Road Company of California and to provide for the payment of the same and other matters relating thereto''), koja je odobrena 22. 4. 1863, kao što je navedeno u 5. paragrafu ''Akta o kompromisu 1864'' (''Compromise Act of 1864'') usvojenog 4. 4. 1864. Gradonačelnik i nadzorno vijeće protivili su se izdavanju obveznica te je ovo određeno tek nakon odluke [[Vrhovni sud Kalifornije|Vrhovnog suda Kalifornije]] 1864 (izvorni naslov slučaja glasio je ''"The People of the State of California on the relation of the Central Pacific Railroad Company vs. Henry P. Coon, Mayor; Henry M. Hale, Auditor; and Joseph S. Paxson, Treasurer, of the City and County of San Francisco"'' 25 Cal 635) i 1865 (''"The People ex rel The Central Pacific Railroad Company of California vs. The Board of Supervisors of the City and County of San Francisco, and Wilhelm Lowey, Clerk"'' 27 Cal 655)</ref>) omogućili su [[zalivska oblast San Franciska|zalivskoj oblasti San Franciska]] da postane centar trgovine. [[Levi Strauss]] započeo je biznis s tekstilnom robom, a [[Domingo Ghirardelli]] počeo je s [[Manufaktura|proizvodnjom]] [[Čokolada|čokolade]] kako bi udovoljili potrebama novih stanovnika. Imigrantski radnici učinili su grad višejezičkim, te su [[Kinezi|kineski]] radnici na željeznici napravili [[Kineska četvrt (San Francisco)|Kinesku četvrt]]. Već 1870. Azijati su sačinjavali 8% stanovništva.<ref name=census>{{cite web|title=Historical Census Statistics on Population Totals by Race, 1790 to 1990, and by Hispanic Origin, 1970 to 1990, for Large Cities and Other Urban Places in the United States|publisher=U.S. Census Bureau|url=http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0076/twps0076.html|access-date=18. 12. 2011}}</ref> Prva [[žičara]] počela je s prijevozom građana San Franciska 1873. Veći broj građevina počeo se praviti u [[Viktorijanska kuća|viktorijanskom stilu]], a civilne vođe vodile su kampanje za izgradnju prostranog javnog parka, što je rezultiralo planovima za [[park Golden Gate]]. Građani su sagradili [[škola|škole]], [[crkva|crkve]], kina i sva obilježja građanskog života. Presidio se razvio u najvažniji američki vojni objekt na [[Pacifička obala (SAD)|Pacifičkoj obali]].<ref>{{cite web | title = Under Three Flags | work=Golden Gate National Recreation Area Brochures | publisher=US Department of the Interior |date=novembar 2004 | url = http://www.nps.gov/goga/planyourvisit/upload/3flags_7-03.pdf | format = PDF | access-date =22. 6. 2011}}</ref> Do 1890. broj stanovnika San Franciska popeo se na 300.000 te je time postao 8. grad po veličini u SAD-u u to vrijeme. San Francisco je već oko 1901. bio veliki grad poznat po svom kitnjastom stilu, skupim [[hotel]]ima, razmetljivim vilama na [[Nob Hill (San Francisco)|Nob Hillu]] i uspješnoj [[umjetnost|umjetničkoj]] sceni.<ref>{{cite book | last = Wiley | first = Peter Booth | title = National trust guide- San Francisco: America’s guide for architecture and history travelers | url = https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile | publisher=John Wiley & Sons, Inc. | year = 2000 | location = New York | pages = [https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile/page/n44 44]–55 | oclc = 44313415 | isbn = 978-0-471-19120-9}}</ref> Prva [[Sjeverna Amerika|sjevernoamerička]] [[epidemija]] [[Kuga|kuge]] pogodila je San Francisco 1900. i [[Kuga u San Francisku 1900-1904.|trajala je sve do 1904.]]<ref>{{cite journal |last=Kalisch |first=Philip A. |title=The Black Death in Chinatown: Plague and Politics in San Francisco 1900–1904 |work=Arizona and the West |volume=14 |year=1972 |pages=113–136 |publisher=Journal of the Southwest |jstor=40168068 |issue=2}}</ref> [[Zemljotres u San Francisku 1906.|Veliki zemljotres]] pogodio je San Fransico i [[Sjeverna Kalifornija|sjevernu Kaliforniju]] [[18. april]]a [[1906.]] u 05:12. Kako su se zgrade rušile, oštećeni gasovodni sistem izazvao je [[požar]], koji se brzo proširio gradom i gorio izvan kontrole nekoliko dana. Budući da vodovodna mreža nije bila u funkciji, artiljerijski korpus Presidio pokušao je suzbiti požar koristeći [[dinamit]] da sruši blokove zgrada kako bi napravio protivpožarne pregradne zidove.<ref name="Funston">{{cite web | title = 1906 Earthquake: Fire Fighting | work=Golden Gate National Recreation Area | publisher=US Department of the Interior | date = 24. 12. 2003 | url = http://www.nps.gov/prsf/historyculture/1906-earthquake-fire-fighting.htm | access-date =13. 6. 2008}}</ref> Više od tri četvrtine grada ležalo je u ruševinama, uključujući skoro cijeli centar grada.<ref name="Montagne"/> Tadašnji izvještaji prijavili su da je 498 ljudi izgubilo živote, dok savremene procjene dižu ovaj broj na nekoliko hiljada.<ref>{{cite web | title = Casualties and Damage after the 1906 earthquake | work = Earthquake Hazards Program – Northern California | publisher = US Geological Survey | date = 25. 1. 2008 | url = http://earthquake.usgs.gov/regional/nca/1906/18april/casualties.php | access-date = 13. 6. 2008 | archive-date = 4. 6. 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090604011927/http://earthquake.usgs.gov/regional/nca/1906/18april/casualties.php | url-status = dead }}</ref> Više od 400.000 stanovnika ostalo je bez domova.<ref>{{cite web | title = 1906 Earthquake and the Army | work=Golden Gate National Recreation Area | publisher=US Department of the Interior | date =25. 8. 2004 | url = http://www.nps.gov/prsf/historyculture/1906-earthquake.htm | access-date =13. 6. 2008}}</ref> Izbjeglice su se privremeno naselile u kamp naselja u [[Park Golden Gate|parku Golden Gate]], [[Presidio|Presidiju]], na [[plaža]]ma i drugim mjestima. Mnoštvo stanovnika trajno se preselilo u [[East Bay]]. {{Široka slika|San francisco fire 1906.jpg|936px|"Nikada u historiji ovakav moderan i carski grad nije uništen. Nema više San Franciska." – [[Jack London]] nakon zemljotresa i požara u San Francisku 1906.<ref>{{cite web|url=http://www.sfmuseum.org/hist5/jlondon.html |title=Jack London Writes of the 1906 San Francisco Earthquake and Fire |publisher=Sfmuseum.org |date=5. 5. 1906 |access-date=15. 6. 2013}}</ref>||center}} [[Datoteka:PalaceofFineArts1915.jpg|mini|lijevo|[[Palača lijepih umjetnosti (San Francisco)|Palača lijepih umjetnosti]] na [[Međunarodna izložba "Panama-Pacific"|Međunarodnoj izložbi "Panama-Pacific"]] 1915.]] Obnova je bila brza i izvođena je u velikim razmjerima. Odbivši prijedlog za potpunu rekonstrukciju ulične mreže (onakva kakva je bila), građani San Franciska fokusirali su se na brzinu.<ref name="NatTrust1">{{cite book | last = Wiley | first = Peter Booth | title = National trust guide- San Francisco: America’s guide for architecture and history travelers | url = https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile | publisher=John Wiley & Sons, Inc. | year = 2000 | location = New York | pages = [https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile/page/n56 56]–62 | oclc = 44313415 | isbn = 978-0-471-19120-9}}</ref> [[Amadeo Giannini|Gianninijeva]] [[Banka Italije (SAD)|Banka Italije]], koja će kasnije postati [[Banka Amerike]], davala je kredite znatnom broju ljudi koji nisu imali sredstava za život. Utjecajna asocijacija za planiranje i urbanističko istraživanje (SPUR) osnovana je 1910. kako bi se bavila kvalitetom udomljavanja nakon zemljotresa.<ref>{{cite web|title=SPUR Our Mission and History|url=http://www.spur.org/about/our_mission_and_history|access-date=26. 3. 2013}}</ref> Zemljotres je ubrzao razvoj zapadnih naselja koja su preživjela požar, uključujući [[Pacific Heights (San Francisco)|Pacific Heights]], u kojem je većina bogataša ponovo izgradila svoje kuće.<ref>{{cite book | last = O'Brien | first = Tricia | title = San Francisco's Pacific Heights and Presidio Heights | publisher = Arcadia Publishing | year = 2008 | location = San Francisco | isbn = 978-0-7385-5980-3 | page = 7 | url = http://books.google.com/books?id=J8dEQubtnqYC&lpg=PA7&pg=PA7#v=onepage&q&f=false}}</ref> Uništene vile u [[Nob Hill (San Francisco)|Nob Hillu]] postale su hoteli. [[Gradska vijećnica u San Francisku|Gradska vijećnica]] ponovo je izgrađena u [[secesija (umjetnost)|stilu secesije]] i grad je proslavio svoj preporod na [[Međunarodna izložba "Panama-Pacific"|Međunarodnoj izložbi "Panama-Pacific"]] 1915.<ref>{{cite book | last = Wiley | first = Peter Booth | title = National trust guide- San Francisco: America’s guide for architecture and history travelers | url = https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile | publisher=John Wiley & Sons, Inc. | year = 2000 | location = New York | oclc = 44313415 | isbn = 978-0-471-19120-9 | page = [https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile/page/n9 9]}}</ref> Tokom ovog razdoblja izgrađen je veći dio gradske infrastrukture. U septembru 1912. gradonačelnik [[James Rolph]] angažirao je građevinskog inženjera [[Michael O'Shaughnessy|Michaela O'Shaughnessyja]] kao glavnog inženjera za grad kako bi nadgledao izgradnju rezervoara Twin Peaks, tunelâ [[Tunel Stockton Street|Stockton Street]] i [[Tunel Twin Peaks|Twin Peaks]], [[Općinska željeznica San Franciska|općinske željeznice San Franciska]], pomoćnog vodovoda i nove kanalizacije. O'Shaughnessy je od 1915. do 1927. omogućio izgradnju [[Tramvajski sistem San Franciska|tramvajskog sistema San Franciska]], čije su vozne linije J, K, L, M i N aktivne i danas. Najveći utjecaj na San Francisco imali su [[O'Shaughnessyjeva brana]], [[rezervoar Hetch Hetchy]] i [[akvadukt Hetch Hetchy]].<ref>{{cite web|title=Virtual Museum of the City of San Francisco – M.M. O'Shaughnessy Employed as City Engineer|url=http://www.sfmuseum.net/bio/mmo.html|access-date=16. 3. 2013}}</ref> Obilna vodoopskrba omogućila je San Francisku da se razvije u grad koji je danas. [[Datoteka:SF-Oakland-Bay-Bridge-Construction.jpg|mini|desno|[[Most San Francisco–Oakland]] u izgradnji 1935. Izgradnja je trajala 40 mjeseci.]] San Francisco je u narednih nekoliko godina učvrstio svoj položaj kao glavni finansijski grad; kad je [[1929.]] došlo do [[Berzovni krah 1929.|kraha berze]], nijedna banka iz San Franciska nije propala.<ref>{{cite web | title = San Francisco Gold Rush Banking – 1849 | publisher = The Virtual Museum of the City of San Francisco | date = 24. 6. 2004 | url = http://www.sfmuseum.net/hist9/banking.html | access-date = 13. 6. 2008 | archive-date = 9. 5. 2008 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080509133016/http://www.sfmuseum.net/hist9/banking.html | url-status = dead }}</ref> Čak naprotiv, [[Velika depresija]] bila je razdoblje u kojem je San Francisco poduzeo dva velika građevinska projekta, istovremeno izgradivši mostove [[most San Francisco-Oakland|San Francisco–Oakland]] i [[most "Golden Gate"|"Golden Gate"]], završivši prvi 1936, a drugi 1937. Tokom ovog razdoblja [[Ostrvo Alcatraz]], koje je prije korišteno kao vojni zatvor, postalo je lokacija saveznog zatvora maksimalne sigurnosti, u koji su bili smješteni poznati zatvorenici, poput [[Al Capone|Ala Caponea]] i [[Robert Franklin Stroud|Roberta Franklina Strouda]], koji je nosio nadimak ''Alkatraski ptičar''. San Francisco je kasnije proslavio svoju ponovo stečenu grandioznost [[Međunarodna izložba "Golden Gate"|Međunarodnom izložbom "Golden Gate"]] 1939. i 1940. [[Ostrvo Treasure (San Francisco)|Ostrvo Treasure]] napravljeno je usred zaliva kako bi se na njemu održala ova izložba. [[Datoteka:USS San Francisco (CA-38) enters San Francisco Bay, December 1942.jpg|mini|lijevo|[[USS "San Francisco" (CA-38)|USS ''San Francisco'']] ispod mosta Golden Gate 1942. tokom Drugog svjetskog rata]] [[Američka ratna mornarica|Mornaričko]] [[brodogradilište]] [[Mornaričko brodogradilište u San Francisku|Hunters Point]] postalo je središte aktivnosti, a [[Fort Mason]] glavna luka za ukrcavanje vojnika koji su upućivani na [[Pacifički front]] tokom [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]].<ref name="WWII"/> Iznenadna potreba za radnicima privukla je mnoštvo ljudi u ovo područje, pogotovo [[Afroamerikanci|Afroamerikance]] [[Druga velika migracija Afroamerikanaca|s juga SAD-a]]. Mnogi vojnici koji su se vratili sa službe u inozemstvu i civili koji su prvobitno došli samo da rade odlučili su ostati u gradu nakon završetka rata. [[Povelja Ujedinjenih nacija]], kojom su formirane [[Ujedinjene nacije]], potpisana je u San Francisku [[1945]], a [[Sporazum u San Francisku|sporazumom u San Francisku]] 1951. službeno je završen [[Rat na Pacifiku|rat s Japanom]]. Projekti urbanističkog planiranja sredinom 1950-ih i 1960-ih označili su rušenje i ponovnu gradnju susjedstava na zapadnoj strani grada, kao i novih [[autoput]]eva, od kojih je samo djelić izgrađen prije no što je gradska opozicija zaustavila izgradnju.<ref>{{cite news | last = Fang | first = Eric | title = Urban Renewal Revisited: A Design Critique | work = SPUR Newsletter | publisher = San Francisco Planning and Urban Research Association | date = februar 1999 | url = http://www.spur.org/publications/library/article/urbanrenewalrevisited02011999 | access-date = 3. 8. 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120517162507/http://www.spur.org/publications/library/article/urbanrenewalrevisited02011999 | archive-date=17. 5. 2012 | url-status = dead }}</ref> Korištenje kontejnera učinilo je pristaništa San Franciska zastarjelim, pa su aktivnosti utovara i istovara tereta premještene u veću luku u [[Oakland (Kalifornija)|Oaklandu]].<ref>{{Cite journal | last = Rubin | first = Jasper | title = The Decline of the Port – A look at the transformation of the Port of San Francisco | work=SPUR Newsletter | publisher=San Francisco Planning and Urban Research Association |date=novembar 1999 | url = http://www.spur.org/publications/library/article/declineofport11011999 | access-date = 5. 1. 2013}}</ref> Grad je počeo gubiti industrijske poslove i prebacio je ekonomski fokus na [[turizam]], kao najvažniji dio gradske ekonomije.<ref>{{Cite journal | last = Terplan | first = Egon | title = Organizing for Economic Growth – A new approach to business attraction and retention in San Francisco | work=SPUR Report | publisher=San Francisco Planning and Urban Research Association | date = 7. 6. 2010 | url = http://www.spur.org/publications/library/report/organizing-economic-growth | access-date = 5. 1. 2013}}</ref> Predgrađa su rasla vrlo brzo tako da je San Francisco prošao kroz veliku demografsku promjenu jer je jedan broj bijelaca napustio grad, a zamijenili su ih useljenici iz [[Azija|Azije]] i [[Južna Amerika|Južne Amerike]].<ref>{{cite web | last = Willis | first = James | author2 = Habib, Jerry | author3 = Brittan, Jeremy | title = San Francisco Planning Department Census Data Analysis | publisher = San Francisco State University | date = 19. 4. 2004 | url = http://bss.sfsu.edu/pamuk/SFDemographics.ppt | archive-url = https://web.archive.org/web/20110718191827/http://bss.sfsu.edu/pamuk/SFDemographics.ppt | archive-date=18. 7. 2011 | format = PPT | access-date = 13. 6. 2008 | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite news | last = Minton | first = Torri | title = Race Through Time | work=San Francisco Chronicle | page = SC-4 | publisher=Hearst Communications | date = 20. 9. 1998 | url = http://www.sfgate.com/health/article/Race-Through-Time-2990221.php | access-date =11. 9. 2013}}</ref> Od 1950. do 1980. grad je izgubio preko 10% stanovništva. San Francisco je tokom ovog razdoblja postao magnet za američku [[Protivkultura|protivkulturu]]. Spisatelji [[bitnička generacija|bitničke generacije]] podstakli su renesansu San Franciska i središte postavili u susjedstvu [[North Beach (San Francisco)|North Beach]] 1950-ih.<ref>{{cite book | last = Wiley | first = Peter Booth | title = National trust guide- San Francisco: America’s guide for architecture and history travelers | url = https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile | publisher=John Wiley & Sons, Inc. | year = 2000 | location = New York | pages = [https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile/page/n240 240]–242 | oclc = 44313415 | isbn = 978-0-471-19120-9 }}</ref> Hipiji su pohrlili u [[Haight-Ashbury]] 1960-ih, s najvećim brojem tokom [[Ljeto ljubavi|Ljeta ljubavi]] 1967.<ref>{{cite web | url = http://www.pbs.org/wgbh/amex/love/filmmore/fd.html | title = American Experience: Summer of Love: Film Description | access-date = 17. 6. 2008 | date = 14. 3. 2007 | work = Website for American Experience documentary on the Summer of Love | publisher = PBS | archive-date = 24. 12. 2008 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081224152043/http://www.pbs.org/wgbh/amex/love/filmmore/fd.html | url-status = dead }}</ref> U tzv. "[[Zebra ubistva|Zebra ubistvima]]" 1974. stradalo je najmanje 16 ljudi.<ref>{{cite news |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,911212,00.html |title=Fear in the Streets of San Francisco |date=29. 4. 1974 |work=Time |access-date=28. 8. 2006 |archive-url=https://www.webcitation.org/5bezpRhy4?url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,911212,00.html |archive-date=18. 10. 2008 |url-status=live }}</ref> 1970-ih grad je postao centar za pokrete za prava [[LGBT]]-osoba te se [[Castro (San Francisco)|Castro]] pojavio kao urbano LGBT-selo; [[Harvey Milk]] izabran je u [[Općinsko vijeće San Franciska|Općinsko vijeće]], ali je 1978. [[Atentat na Milka i Mosconea|izvršen]] [[atentat]] na njega i [[Gradonačelnik San Franciska|gradonačelnika]], [[George Moscone|Georgea Mosconea]].<ref>{{cite web | url = http://www.frommers.com/destinations/sanfrancisco/0029033660.html | title = San Francisco History: The 1970s and 1980s: Gay Rights | access-date = 17. 6. 2008 | work = Destinations: San Francisco | publisher = Frommers.com | archive-url = https://web.archive.org/web/20070612230434/http://www.frommers.com/destinations/sanfrancisco/0029033660.html | archive-date=12. 6. 2007 | url-status = live }}</ref> Banka Amerike završila je izgradnju zgrade [[555 California Street]] 1969, a [[Piramida Transamerica]] završena je 1972,<ref>{{cite web | title = Pyramid Facts and Figures | work=Company Profile | publisher=Transamerica Insurance and Investment Group | url = http://www.transamerica.com/company_profile/about_the_pyramid/pyramid_facts_and_figures.asp | access-date =13. 6. 2008}}</ref> što je pokrenulo talas "[[Menhetnizacija|menhetnizacije]]", koji je trajao do kraja 1980-ih – razdoblje izgradnje [[neboder]]a u centru grada.<ref name="NatTrust2">{{cite book | last = Wiley | first = Peter Booth | title = National trust guide- San Francisco: America’s guide for architecture and history travelers | url = https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile | publisher=John Wiley & Sons, Inc. | year = 2000 | location = New York | pages = [https://archive.org/details/nationaltrustgui0000wile/page/n95 95]–96 | oclc = 44313415 | isbn = 978-0-471-19120-9}}</ref> 1980-e bile su period u kojem se dramatično povećao broj beskućnika; taj problem i danas je prisutan u gradu uprkos nekolicini pokušaja da se riješi.<ref>{{cite news | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2006/08/04/MNGILKB9KV1.DTL&ao=all | title = S.F.'s Homeless Aging on the Street / Chronic health problems on the rise as median age nears 50 | publisher=San Francisco Chronicle| author = Fagan, Kevin | date = 4. 8. 2006 | access-date = 6. 3. 2012}}</ref> [[Zemljotres u Loma Prieti]] 1989. prouzrokovao je uništenje i ljudske žrtve širom Zalivske oblasti. U San Francisku je oštetio građevine u [[Distrikt Marina (San Francisco|distriktu Marina]] i [[South of Market]]u i ubrzao uništenje već oštećenog [[Kalifornijska državna cesta 480|autoputa Embarcadero]] i većeg dijela [[Centralni autoput (San Francisco)|Centralnog autoputa]], dozvoljavajući gradu da ponovo izgradi [[Embarcadero (San Francisco)|Embarcadero]] kao historijsku lučku četvrt u centru grada i revitalizira susjedstvo [[Hayes Valley]]. U posljednjih 20 godina desila su se dva "buma" prouzrokovana internetskom industrijom. Prvi je bio krajem 1990-ih (tzv. "[[dot-com bum]]"), tokom kojeg su novonastale nezavisne kompanije oživile ekonomiju San Franciska. Veliki broj poduzetnika i programera preselio se u grad, a slijedili su ih [[Marketing|marketinški]], [[dizajn]]erski i prodajni stručnjaci, mijenjajući društveni pejzaž budući da su prijašnja siromašna susjedstva postala sve [[džentrifikacija|džentrificiranija]].<ref>{{cite news | url = http://www.nytimes.com/2000/11/05/us/mission-district-fights-case-of-dot-com-fever.html | title = Mission District Fights Case of Dot-Com Fever | publisher=The New York Times| date = 5. 11. 2000 | author = Nieves, Evelyn | access-date =5. 3. 2012}}</ref> Potražnja za novim domovima i radnim prostorom pokrenula je drugi bum izgradnje nebodera i sličnih građevina, ovog puta u distriktu South of Market.<ref>{{cite news | url=http://www.sfgate.com/default/article/High-rises-are-a-sign-of-the-times-in-changing-3233641.php | title = High-rises are a sign of the times in changing San Francisco | publisher=San Francisco Chronicle| date = 2. 1. 2008 | author = Nolte, Carl | access-date = 9. 7. 2012}}</ref> Broj stanovnika je zaključno sa 2000. godinom premašio prijašnji rekord iz 1950. Kad je ovaj [[ekonomski balon]] pukao 2001, mnoge kompanije su zatvorene te su otpustile svoje zaposlenike. Uprkos ovome, visoka tehnologija i poduzetništvo i dalje su jedni od stubova ekonomije San Franciska. Sredinom prve decenije 21. stoljeća počeo je [[Web 2.0|bum društvenih medija]], tako da je San Francisco postao popularna lokacija za [[Tehnologija|tehnološke]] urede i popularno mjesto za življenje za ljude koji su bili zaposleni u kompanijama [[Silicijska dolina|Silicijske doline]], kao što je [[Google]].<ref>{{cite web | url = http://www.sfeconomicstrategy.org/site/uploadedfiles/moed/economic_strat/ExecutiveSummary_EconomicPerformanceReview.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20090201053456/http://www.sfeconomicstrategy.org/site/uploadedfiles/moed/economic_strat/ExecutiveSummary_EconomicPerformanceReview.pdf | archive-date=1. 2. 2009 | title = City and County of San Francisco: An Overview of San Francisco’s Recent Economic Performance | access-date = 19. 6. 2008 | author = Ted Egan | date = 3. 4. 2006 | format = PDF | work = Report prepared for Mayor’s Office of Economic and Workforce Development | publisher = ICF Consulting | url-status = dead }}</ref> == Geografija == [[Datoteka:SanFranciscoFromTheISS(Cropped).jpg|desno|upright|mini|[[San Francisco (poluostrvo)|Poluostrvo San Francisco]]]] San Francisco se nalazi na zapadnoj obali SAD-a, na sjevernom kraju [[San Francisco (poluostrvo)|istoimenog poluostrva]] i dobro je povezan s [[Tihi okean|Tihim okeanom]] i zalivom San Franciska. Nekoliko slikovitih ostrva, poput [[Alcatraz]]a, [[Ostrvo Treasure (San Francisco)|Treasurea]] i [[Yerba Buena (ostrvo)|Yerba Buene]], kao i malih dijelova [[Alameda (ostrvo)|Alamede]], [[Red Rock (ostrvo)|Red Rocka]] i [[Ostrvo anđela (Kalifornija)|Ostrva anđela]], dio su grada. Dio grada su i nenastanjena [[ostrva Farallon]], 43&nbsp;km od obale. Kopneno područje grada tvori kvadrat dimenzija 11 x 11&nbsp;km iako cijelo područje, uključujući vodene površine, ima površinu od skoro 600&nbsp;km². [[Datoteka:Lombardst.jpeg|mini|upright|lijevo|Automobili putuju [[Ulica Lombard (San Francisco)|ulicom Lombard]] kako bi se spustili niz [[Russian Hill]].]] Unutar granica grada postoji više od 50 brda.<ref name=peak_experience>{{cite news | last = Graham | first = Tom | title = Peak Experience | work = San Francisco Chronicle | page = PK-23 | publisher = Hearst Communications | date = 7. 11. 2004 | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2004/11/07/PKGJ99K7KD1.DTL | access-date =13. 6. 2008}}</ref> Neka susjedstva dobila su naziv po brdu na kojem se nalaze, poput [[Nob Hill (San Francisco)|Nob Hilla]], [[Potrero Hill]]a i [[Russian Hill]]a. Blizu geografskog centra grada nalaze se manje naseljena brda. [[Twin Peaks (San Francisco)|Twin Peaks]], par brda koja formiraju jednu od najviših tačaka grada, predstavljaju dobro mjesto za pogled na grad. Najviše brdo San Franciska, [[Mount Davidson (Kalifornija)|Mount Davidson]], visoko je 283 m i na njemu stoji [[krst]] visine 31 m sagrađen 1934.<ref>{{cite news | first=Henry K. | last = Lee | title = Mount Davidson Cross Called Landmark by Panel | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/1997/01/16/MN71385.DTL |work=San Francisco Chronicle | date = 16. 1. 1997 | access-date =17. 6. 2008}}</ref> Nad ovim područjem dominira [[toranj Sutro|Sutro]], veliki crveno-bijeli [[Radio|radijski]] i [[Televizija|TV]]-toranj. Obližnji [[rasjed]]i [[Rasjed San Andreas|San Andreas]] i [[Rasjed Hayward|Hayward]] odgovorni su za većinu [[zemljotres]]a iako nijedan fizički ne prolazi kroz grad. Rasjed San Andreas prouzrokovao je zemljotrese 1906. i 1989. Manji zemljotresi dešavaju se redovno. Prijetnja od većih zemljotresa igra veliku ulogu u razvoju gradske infrastrukture. Izgrađen je rezervni [[vodovod]]ni sistem, a grad je nekoliko puta mijenjao svoje kodekse za gradnju, zahtijevajući modernizaciju starijih zgrada i više [[Inženjerstvo|inženjerske]] standarde za novoizgrađene objekte.<ref>{{cite news | first = Charles | last = Smith | title = What San Francisco didn't learn from the '06 quake | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2006/04/15/HOGQ9I7P2T1.DTL |work=San Francisco Chronicle | date = 15. 4. 2006 | access-date =30. 6. 2008}}</ref> Uprkos ovome, i dalje postoje hiljade manjih zgrada podložnih šteti u slučaju zemljotresa.<ref>{{cite news | first = Robert | last = Selna | title = S.F. leaders ignore weak buildings' quake risk | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2008/06/29/MNDD110U2E.DTL | page = A-1 |work=San Francisco Chronicle | date = 29. 6. 2008 | access-date =30. 6. 2008}}</ref> USGS počeo je izdavati prognozu za zemljotrese za Kaliforniju,<ref>[http://pubs.usgs.gov/fs/2015/3009/pdf/fs2015-3009.pdf Prognoza za zemljotrese u Kaliforniji (mart 2015)] predviđa rizik od zemljotresa u Kaliforniji za period od 30 godina.</ref> koja izrađuje modele dešavanja zemljotresa u Kaliforniji. Obala San Franciska proširila se izvan svojih prirodnih ograničenja. Cijela susjedstva, poput Marine, [[Mission Bay (San Francisco)|Mission Baya]], [[Bayview-Hunters Point|Hunters Pointa]], kao i veći dijelovi Embarcadera nalaze se na područjima [[deponija]]. Ostrvo Treasure izgrađeno je od materijala iskopanog iz zaliva i onog nastalog gradnjom tunela kroz ostrvo Yerba Buenu tokom pravljenja mosta San Francisco–Oakland. Takvo zemljište zna biti nestabilno tokom zemljotresa. Rezultirajuća [[likvefakcija tla]] stvara znatnu štetu imovini koja je izgrađena na ovom području, kao što se desilo u distriktu Marina tokom zemljotresa u Loma Prieti 1989.<ref>{{cite web | title = Liquefaction Damage in the Marina District during the 1989 Loma Prieta earthquake | publisher=California Geological Survey | url = http://www.conservation.ca.gov/cgs/information/outreach/Documents/Marina%20Poster%2011x17rw2b.pdf | format = PDF | access-date =17. 6. 2008}}</ref> Većina prirodnih vodotoka grada, poput [[Islais Creek]]a i [[Mission Creek]]a, pretvorena je u odvodne kanale, preko kojih je sagrađeno još objekata, iako komisija za komunalije razmatra prijedloge za obnavljanje nekih vodotoka.<ref>{{cite web | title = The Lure of the Creeks Buried Beneath San Francisco’s Streets | publisher = Streetsblog San Francisco | author = Matt Baume | url = http://sf.streetsblog.org/2010/04/14/the-lure-of-the-creeks-buried-beneath-san-franciscos-streets/ | date = 14. 4. 2010 | access-date = 31. 1. 2013}}</ref> === Gradski pejzaž === {{Široka slika|SanFrancisco from TwinPeaks dusk MC.jpg|1680px|<center>Centar San Franciska (pogled s [[Twin Peaks (San Francisco)|Twin Peaksa]] u oktobru 2006)</center>}} {{Široka slika|San Francisco (Evening).jpg|1200px|<center>Centar San Franciska u sumrak (pogled s Twin Peaksa u junu 2011)</center>}} ==== Susjedstva ==== [[Datoteka:SF Chinatown CA.jpg|mini|upright|lijevo|[[Kineska četvrt (San Francisco)|Kineska četvrt]] jedno je od najstarijih naselja [[Kinezi|Kineza]] i jedno od najvećih u [[Sjeverna Amerika|Sjevernoj Americi]].]] Historijski centar San Franciska je sjeveroistočni kvadrant grada, koji okružuju [[Market Street]] i riva. Ovdje se nalazi [[Finansijski distrikt (San Francisco)|Finansijski distrikt]], u blizini kojeg je [[Union Square (San Francisco)|Union Square]], glavno mjesto za kupovinu i [[hotel]]e. [[Žičara|Žičare]] voze putnike uza strmine do vrha Nob Hilla, koji je nekad bio centar poslovnih tajkuna, te ih dovodi do turističkih atrakcija na rivi, [[Fisherman's Wharf (San Francisco)|Fisherman's Wharfa]] i [[Pristanište 39|Pristaništa 39]], s [[restoran]]ima koji serviraju posebnu vrstu [[rakovi|rakova]] koji se dobijaju od još uvijek aktivne [[ribolov]]ne industrije. U ovom kvadrantu nalaze se i [[Russian Hill]], stambeno susjedstvo, u kojem se nalazi poznata krivudava [[Ulica Lombard (San Francisco)|ulica Lombard]], zatim [[North Beach]] (poznat i kao [[Mala Italija]]), koji je bio prijašnji centar bitničke generacije, i [[Telegraph Hill (San Francisco)|Telegraph Hill]], u kojem je [[toranj Coit]]. Između Russian Hilla i North Beacha nalazi se [[Kineska četvrt (San Francisco)|Kineska četvrt]], najstarije mjesto naseljeno [[Kinezi]]ma u [[Sjeverna Amerika|Sjevernoj Americi]].<ref>[http://www.sanfranciscochinatown.com/history/index.html The Official San Francisco Chinatown Website]; pristupljeno: 16. 2. 2012.</ref><ref>[http://www.mtholyoke.edu/offices/comm/csj/101102/chinatown.shtml Depicting Otherness: Images of San Francisco's Chinatown]. College Street Journal, 11. 10. 2002; pristupljeno: 16. 2. 2012.</ref><ref name="Bacon, Daniel pages 52-53">Bacon, Daniel: Walking the Barbary Coast Trail, 2. izdanje, "Quicksilver Press", 1997, str. 52–53.</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.sanfranciscodays.com/chinatown/ |title=Chinatown/Grant Avenue |access-date=13. 3. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110615053119/http://www.sanfranciscodays.com/chinatown/ |archive-date=15. 6. 2011 |url-status=bot: unknown }}, ''San Francisco Days''.</ref> Distrikt [[South of Market]], koji je nekad bio industrijsko jezgro San Franciska, podvrgnut je znatnim razvojnim promjenama nakon izgradnje [[stadion]]a [[AT&T Park]] i pojavljivanja malih kompanija. Ovo područje popunjavaju novi neboderi, stanovi, kao i apartmani. Daljnji razvoj dešava se južno od Mission Baya, bivše [[Željeznica|željezničke]] garaže, koja danas graniči sa drugim kampusom [[Univerzitet Kalifornije (San Francisco)|Univerziteta Kalifornije]]. Zapadno od centra grada, nasuprot [[avenija Van Ness|Aveniji Van Ness]], nalazi se veliko susjedstvo [[Western Addition]], u koje se nakon Drugog svjetskog rata doselio veliki broj [[Afroamerikanci|Afroamerikanaca]]. Western Addition obično se dijeli na nekoliko manjih susjedstava, uključujući [[Hayes Valley]], [[Fillmore (San Francisco)|Fillmore]] i [[Japanska četvrt (San Francisco)|Japanska četvrt]], koja je prije bila najveće naselje [[Japanci|Japanaca]] u [[Sjeverna Amerika|Sjevernoj Americi]], ali je izgubila tu titulu nakon što je dosta Japanaca [[Internacija Japanoamerikanaca|nasilno iseljeno]] tokom Drugog svjetskog rata. Western Addition preživio je zemljotres 1906. s većinom viktorijanskih građevina potpuno čitavih, uključujući poznate "[[Obojene dame]]", koje se nalaze u [[Alamo Square (San Francisco)|Alamo Squareu]]. Južno, u blizini geografskog centra grada, nalazi se distrikt [[Haight-Ashbury]], koji je poznat po hipijevskoj kulturi 1960-ih. U njemu su danas neki od najskupljih butika<ref>{{cite news | title=The Haight | work=The San Francisco Chronicle | url=http://www.sfgate.com/neighborhoods/sf/haight/ | access-date=3. 8. 2009}}</ref> i nekoliko kontroverznih maloprodajnih lanaca<ref>{{cite news | first=Katherine | last=Bishop | title=Haight-Ashbury Journal; Love and Hate Linger In Ex-Hippie District | url=http://www.nytimes.com/1988/10/13/us/haight-ashbury-journal-love-and-hate-linger-in-ex-hippie-district.html?sec=&spon= |work=New York Times | date=13. 10. 1988 | access-date=3. 8. 2009}}</ref> iako i dalje zadržava svoj [[boem]]ski karakter. Sjeverno od Western Additiona nalazi se [[Pacific Heights (San Francisco)|Pacific Heights]], bogato susjedstvo s vilama koje su sagradili bogataši nakon zemljotresa 1906. Direktno sjeverno od Pacific Heightsa nalazi se Marina, susjedstvo popularno među mladim profesionalcima, koje je većinom izgrađeno na zemlji "otetoj" od zaliva.<ref>{{cite news | title = The Marina | work = SFGate San Francisco Neighborhood Guide | publisher = San Francisco Chronicle | url = http://www.sfgate.com/neighborhoods/sf/marina/ | access-date =20. 8. 2013 | date=27. 10. 2011}}</ref> [[Datoteka:SF Transamerica full CA.jpg|mini|upright|lijevo|[[Piramida Transamerica]], najviša zgrada u San Francisku]] U jugoistočnom kvadrantu grada nalazi se [[Distrikt Mission]], koji su u 19. stoljeću naselili [[Kalifornijci (etnička grupa)|Kalifornijci]] i useljenici iz [[Njemačka|Njemačke]], [[Irska|Irske]], [[Italija|Italije]] i [[Skandinavija|skandinavskih]] zemalja koji su pripadali radničkoj klasi. Talas [[Srednja Amerika|srednjoameričkog]] stanovništva naselio se u Missionu tokom 1910-ih, a useljenici iz [[Meksiko|Meksika]] postali su najdominantniji tokom 1950-ih.<ref>{{cite web | url=http://www.qualityoflife-themovie.com/website/mission.html | title=Quality of Life (film website) | work=Mission District History | author=Morgan, Benjamin (Director) | year=2007 | access-date=25. 7. 2010}}</ref> Posljednjih godina [[Džentrifikacija]] je promijenila demografiju dijelova Missiona s Lationamerikanaca na 20-godišnje profesionalce. [[Noe Valley]] jugozapadno i [[Bernal Heights]] južno postaju sve popularniji za mlade porodice sa djecom. Istočno od Missiona nalazi se [[Potrero Hill]], prventstveno stambeno susjedstvo koje sadrži jedne od najboljih pogleda na centar San Franciska. Zapadno od Missiona nalazi se područje historijski poznato kao [[Eureka Valley]], sada popularno zvano Castro, koje je jednom bilo područje na Skandinavce i Irce iz radničke klase. Postalo je prva i najpoznatija [[gej-četvrt]] i sad je centar gej-života u gradu.<ref>{{cite news | title=The Castro | work=The San Francisco Chronicle | url=http://www.sfgate.com/neighborhoods/sf/castro/ | access-date=3. 8. 2009}}</ref> [[Distrikt Excelsior]], koji se nalazi blizu južne granice grada, etnički je najraznovrsnije naselje u San Francisku. Naseljeno većinom Afroamerikancima, [[Bayview-Hunters Point]], u krajnjem jugoistočnom uglu grada, jedno je od najsiromašnijih susjedstava i ima visoku stopu [[kriminal]]a iako je bilo fokus nekoliko projekata oživljavanja i urbanističkog renoviranja. Izgradnja tunela [[Tunel Twin Peaks|Twin Peaks]] 1918. godine povezala je jugozapadna susjedstva s centrom grada [[tramvaj]]em, ubrzavajući izgradnju [[West Portal]]a i obližnjeg [[Forest Hill (San Francisco)|Forest Hilla]] i [[St. Francis Wood]]a. Idući dalje ka zapadu, sjeverno od [[Park Golden Gate|parka Golden Gate]] i protežući se sve do Tihog okeana, nalazi se [[Sunset (San Francisco)|Sunset]], veliko susjedstvo u kojem većinu stanovništva čine Azijati iz radničke klase.<ref>{{cite news | last = Chow | first = Andrew | title = Dismal APA Turnout at First Redistricting Meetings | publisher = Asian Week | date = 22. 3. 2002}}</ref> U sjeverozapadnom kvadrantu grada nalazi se [[Richmond (San Francisco)|Richmond]], također većinom naseljen ljudima iz srednje klase, ali ima i nešto Azijata i [[Rusi|ruskih]] i [[Ukrajinci|ukrajinskih]] useljenika. Ova područja zajedno se nazivaju [[Susjedstva u San Francisku|The Avenues]] ({{bs|Avenije}}). Oba distrikta ponekad se mogu podijeliti u dva regiona: Vanjski Richmond i Vanjski Sunset mogu se odnositi na zapadne dijelove oba distrikta dok se Unutrašnji Richmond i Unutrašnji Sunset odnose na istočne dijelove ovih distrikta. === Klima === Popularni [[Citati|citat]], koji se pogrešno pripisuje [[Mark Twain|Marku Twainu]], glasi: "Najhladnija zima koju sam ikad iskusio bila je ljeto u San Francisku".<ref name="marktwain">{{cite news | last = Nolte | first = Carl | title = Fog Heaven: The sun will come out tomorrow. Or maybe not. It's summer in the city, and that means gray skies | work=San Francisco Chronicle | page = A-1 | publisher=Hearst Communications | date = 19. 8. 2005 | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2005/08/19/MNGOBEA9JI1.DTL&ao=all | access-date =13. 6. 2008}}</ref><ref>{{cite web | title = And Never the Twain Shall Tweet | work = Urban Legends Reference Pages | publisher = Snopes.com | date = 26. 9. 2007 | url = http://www.snopes.com/quotes/twain.asp | archive-url = https://www.webcitation.org/618iAAceB?url=http://www.snopes.com/quotes/twain.asp | archive-date=22. 8. 2011 |url-status=live | access-date=13. 3. 2015 | url-status = live }}</ref> San Francisco je karakterističan po [[Mediteranska klima|mediteranskoj klimi]]<ref>Poznata i kao suholjetna suptropska ([[Köppenova klasifikacija klime]] – ''Csb'')</ref> sa svježim ljetima, koja vlada duž obale Kalifornije i koja "uopćeno ima vlažne, blage zime i suha ljeta".<ref>[http://ggweather.com/sf/narrative.html Climate of San Francisco: Narrative Description] Golden Gate Weather Services; pristupljeno: 5. 9. 2006.</ref> Budući da je okružen vodom s tri strane, [[Kalifornijska struja]] znatno utječe na vrijeme u San Francisku i promjene temperature, uzrokujući izrazito blagu klimu cijele godine s malo varijacija u temperaturi po godišnjim dobima. [[Datoteka:San francisco in fog with rays.jpg|upright|mini|lijevo|[[Magla]] je česta pojava tokom ljeta u San Francisku.]] Među većim gradovima u SAD-u San Francisco ima najhladnije prosječne dnevne, minimalne i maksimalne temperature za juni, juli i august.<ref>{{cite web | url = http://www.currentresults.com/Weather-Extremes/US/coldest-cities-summer.php | title = Coolest US Cities in Summer | author = Osborn, Liz | publisher = Current Results Nexus | work = Weather Extremes | access-date = 25. 7. 2010 | archive-url = https://www.webcitation.org/5rVdBgvSs?url=http://www.currentresults.com/Weather-Extremes/US/coldest-cities-summer.php | archive-date = 26. 7. 2010 | url-status = dead }}</ref> Tokom ljeta vrući zrak diže se u dolinama u unutrašnjosti [[Kalifornija|Kalifornije]] i stvara područje niskog pritiska, koje privlači vjetrove iz [[Sjevernopacifički anticiklon|Sjevernopacifičkog anticiklona]] kroz Golden Gate, što stvara [[Magla u San Francisku|hladne vjetrove i maglu]], po kojima je grad poznat.<ref>{{Cite journal | last = Gilliam | first = Harold | title = Cutting Through the Fog: Demystifying the Summer Spectacle | journal=Bay Nature | date = 2002 | url = http://baynature.org/articles/jul-sep-2002/cutting-through-the-fog}}</ref> Magla ima vlastiti račun na [[Twitter]]u, @KarlTheFog, koji prati znatan broj ljudi.<ref>{{Cite news|url = http://www.sfweekly.com/sanfrancisco/behind-the-tweets-the-secretive-people-behind-sfs-fog-seagulls-and-bridges/Content?oid=2826334|title = Behind the Tweets: The Secretive People Behind S.F.'s Fog, Seagulls, and Bridges|last = Billings|first = Mike|date = 13. 6. 2013|work = SF Weekly|access-date = 3. 12. 2014|archive-date = 11. 12. 2014|archive-url = https://web.archive.org/web/20141211015847/http://www.sfweekly.com/sanfrancisco/behind-the-tweets-the-secretive-people-behind-sfs-fog-seagulls-and-bridges/Content?oid=2826334|url-status = dead}}</ref> Manje se pojavljuje u istočnim susjedstvima i tokom poznog [[ljeto|ljeta]] i rane [[jesen]]i budući da su to najtoplija razdoblja godine. Zbog oštre topografije i utjecaja mora San Francisco ima mnoštvo [[mikroklima]]. Velika brda u geografskom centru grada odgovorna su za 20-postotnu varijaciju u godišnjim padavinama između različitih dijelova grada. Također štite susjedstva koja su neposredno na istoku u odnosu na njih (kao što je Noe Valley) od maglovitih, ponekad veoma hladnih i vjetrovitih uvjeta koji se mogu doživjeti u Sunsetu; San Francisco je sunčaniji za one koji žive na istočnoj strani grada, s prosjekom od 260 vedrih i samo 105 oblačnih dana godišnje. Temperature dostignu ili pređu 27 [[Stepen Celzija|°C]] samo 21 ili 23 dana godišnje (prosječno) u centru grada i na [[Međunarodni aerodrom San Francisco|Međunarodnom aerodromu u San Francisku]] (poznat po skraćenici SFO).<ref name="NOAA2"/> Sušno razdoblje od maja do oktobra može biti blago i toplo s prosječnom dnevnom temperaturom od 17,1&nbsp;°C u septembru.<ref name="NOAA2"/> [[Kiša|Kišovito]] razdoblje od novembra do aprila malo je hladnije, s najnižom prosječnom temperaturom od 10,7&nbsp;°C u januaru.<ref name="NOAA2"/> U godini budu prosječno 73 kišna dana, a prosječna godišnja količina [[padavina]] iznosi 601&nbsp;mm.<ref name="NOAA2"/> Variranje količine padavina od godine do godine visoko je; u 2013, koja je u Kaliforniji bila izuzetno sušna, u centru San Franciska palo je svega 142 [[Milimetar|mm]], što je najmanje od 1849, otkad se vode podaci.<ref name="NOAA2"/> [[Snijeg]] je rijetka pojava u gradu; pao je samo 10 puta od 1852, posljednji put 1976, kad je palo 130&nbsp;mm na Twin Peaks.<ref>[http://ggweather.com/sf/snow.html Climate of San Francisco: Snowfall] Golden Gate Weather Services; pristupljeno: 3. 12. 2006.</ref><ref>{{cite news | url = http://blog.sfgate.com/thebigevent/2012/11/29/blizzard-of-awesome-the-san-francisco-snowfall-of-1976/ | title = Blizzard of awesome: The San Francisco snowfall of 1976 | author = Peter Hartlaub | publisher = SFGate.com | date = 29. 11. 2012 | access-date = 1. 2. 2013}}</ref> Najviša izmjerena temperatura iznosila je 39&nbsp;°C 17. jula 1988. i 14. juna 2000, a najniža −3&nbsp;°C 11. decembra 1932.<ref>{{cite web | url = http://www.wrcc.dri.edu/cgi-bin/cliGCStT.pl?ca7772 | title = San Fran Mission Dolore, California (047772) Period of Record General Climate Summary – Temperature | work = Western Regional Climate Center | publisher = Desert Research Institute | year = 2010 | access-date = 25. 7. 2010 | archive-url = https://www.webcitation.org/5rVcxMBua?url=http://www.wrcc.dri.edu/cgi-bin/cliMAIN.pl?ca7772 | archive-date=26. 7. 2010 |url-status=live | url-status = live }} ([http://www.wrcc.dri.edu/cgi-bin/cliMAIN.pl?ca7772 Glavna stranica])</ref> [[Nacionalna meteorološka služba (SAD)|Nacionalna meteorološka služba]] pruža grafike<ref>{{cite web|url=http://www.wrh.noaa.gov/climate/yeardisp.php?wfo=mtr&stn=KSFO&submit=Yearly+Charts|title=San Francisco Bay Area / Monterey|publisher=}}</ref> koje prikazuju informacije u donjoj tabeli kako bi se mogao prikazati tipični godišnji iznos padavina i temperatura po mjesecima. Prema [[Ministarstvo poljoprivrede SAD-a|Ministarstvu poljoprivrede SAD-a]], San Francisco spada u zonu 10b u pogledu otpornosti biljaka na mraz.<ref>{{cite web |url = http://planthardiness.ars.usda.gov/PHZMWeb/# |title = USDA Plant Hardiness Zone Map |author = Agricultural Research Center, PRISM Climate Group Oregon State University |website = USDA |publisher = USDA |access-date = 24. 2. 2014 |archive-url = https://web.archive.org/web/20140227032333/http://planthardiness.ars.usda.gov/PHZMWeb/ |archive-date=27. 2. 2014 |url-status = dead }}</ref> {{Vremenski okvir | naslov = Podaci za područje centra grada<ref>Koordinate stanice su {{coord|37.7706|N|122.4269|W|type:landmark_region:US-CA}}. Padavine, visoke temperature, niske temperature, snijeg i visina snijega prikazuju podatke od 1. oktobra 1849, 1. juna 1874, 1. januara 1875, 1. januara 1876. i 1. januara 1922, ovim redoslijedom.</ref> Prosječne temperature 1981–2010.<ref name="NOAA2"/> <!-- * Prosječna temperatura * --> | pt_jan = 10,7 | pt_feb = 12,2 | pt_mar = 12,8 | pt_apr = 13,4 | pt_maj = 14,2 | pt_jun = 15,3 | pt_jul = 15,7 | pt_aug = 16,4 | pt_sep = 17,1 | pt_okt = 16,4 | pt_nov = 13,7 | pt_dec = 10,9 <!-- * Najviša prosječna temperatura * --> | vt_jan = 13,8 | vt_feb = 15,7 | vt_mar = 16,6 | vt_apr = 17,3 | vt_maj = 17,9 | vt_jun = 19,1 | vt_jul = 19,2 | vt_aug = 20,1 | vt_sep = 21,2 | vt_okt = 20,7 | vt_nov = 17,3 | vt_dec = 13,9 <!-- * Najniža prosječna temperatura * --> | nt_jan = 7,6 | nt_feb = 8,6 | nt_mar = 9,2 | nt_apr = 9,6 | nt_maj = 10,6 | nt_jun = 11,6 | nt_jul = 12,3 | nt_aug = 12,8 | nt_sep = 12,8 | nt_okt = 12,1 | nt_nov = 10,1 | nt_dec = 7,8 <!-- * Padavine * --> | p_jan = 114,3 | p_feb = 113,1 | p_mar = 82,8 | p_apr = 37,1 | p_maj = 17,8 | p_jun = 4,1 | p_jul = 0 | p_aug = 1,5 | p_sep = 5,3 | p_okt = 28,4 | p_nov = 80,3 | p_dec = 115,8 <!-- * Broj kišnih dana * --> | kd_jan = 11,7 | kd_feb = 11,1 | kd_mar = 11,0 | kd_apr = 6,5 | kd_maj = 3,8 | kd_jun = 1,5 | kd_jul = 0,3 | kd_aug = 1,0 | kd_sep = 1,7 | kd_okt = 3,9 | kd_nov = 8,9 | kd_dec = 11,6 <!-- Ostalo --> | izvor = NOAA (sun 1961–1974)<ref name="NOAA2">{{cite web | url = http://www.nws.noaa.gov/climate/xmacis.php?wfo=mtr | title = NowData - NOAA Online Weather Data | publisher = Nacionalna uprava za okeane i atmosferu | access-date = 15. 12. 2011}}</ref><ref name="NOAA txt downtown">{{cite web |url=ftp://ftp.ncdc.noaa.gov/pub/data/normals/1981-2010/products/station/USW00023272.normals.txt |publisher=Nacionalna uprava za okeane i atmosferu |title=Station Name: CA SAN FRANCISCO DWTN |url-status=dead |access-date=18. 3. 2014 |archive-date=24. 5. 2017 |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20170524225938/ftp://ftp.ncdc.noaa.gov/pub/data/normals/1981-2010/products/station/USW00023272.normals.txt }}</ref><ref>{{cite web | title = San Francisco/Mission Dolores, CA Climate Normals 1961-1990 | url = ftp://dossier.ogp.noaa.gov/GCOS/WMO-Normals/RA-IV/US/GROUP1/00047772.TXT | publisher = Nacionalna uprava za okeane i atmosferu | access-date = 23. 4. 2013}}</ref>}} {{Vremenski okvir | naslov = Podaci za SFO aerodrom, prosječne temperature 1981–2010. <!-- * Prosječna temperatura * --> | pt_jan = 10,2 | pt_feb = 11,6 | pt_mar = 12,7 | pt_apr = 13,8 | pt_maj = 15,3 | pt_jun = 16,8 | pt_jul = 17,6 | pt_aug = 18,1 | pt_sep = 18,2 | pt_okt = 16,6 | pt_nov = 13,2 | pt_dec = 10,3 <!-- * Najviša prosječna temperatura * --> | vt_jan = 13,5 | vt_feb = 15,3 | vt_mar = 16,7 | vt_apr = 18,2 | vt_maj = 19,8 | vt_jun = 21,4 | vt_jul = 22,2 | vt_aug = 22,6 | vt_sep = 32,1 | vt_okt = 21,3 | vt_nov = 17,2 | vt_dec = 13,7 <!-- * Najniža prosječna temperatura * --> | nt_jan = 6,8 | nt_feb = 7,9 | nt_mar = 8,7 | nt_apr = 9,5 | nt_maj = 10,9 | nt_jun = 12,1 | nt_jul = 13,0 | nt_aug = 13,5 | nt_sep = 13,2 | nt_okt = 11,8 | nt_nov = 9,3 | nt_dec = 7 <!-- * Padavine * --> | p_jan = 106,4 | p_feb = 103,1 | p_mar = 75,2 | p_apr = 32,8 | p_maj = 11,9 | p_jun = 2,8 | p_jul = 0 | p_aug = 1 | p_sep = 4,3 | p_okt = 24,1 | p_nov = 60,5 | p_dec = 102,4 <!-- * Broj kišnih dana * --> | kd_jan = 11,4 | kd_feb = 11 | kd_mar = 10,7 | kd_apr = 6 | kd_maj = 3,3 | kd_jun = 1,1 | kd_jul = 0,2 | kd_aug = 0,4 | kd_sep = 1,4 | kd_okt = 3,2 | kd_nov = 8 | kd_dec = 11,1 <!-- * Prosječna vlažnost zraka * --> | vz_jan = 78,3 | vz_feb = 75,8 | vz_mar = 73,2 | vz_apr = 70,9 | vz_maj = 71,2 | vz_jun = 71,4 | vz_jul = 73,2 | vz_aug = 74,5 | vz_sep = 71,9 | vz_okt = 71,9 | vz_nov = 74,8 | vz_dec = 77,5 <!-- Ostalo --> | izvor = NOAA (relative humidity 1961–1990)<ref name = NOAA2 >{{cite web | url = http://www.nws.noaa.gov/climate/xmacis.php?wfo=mtr | title = NowData - NOAA Online Weather Data | publisher = Nacionalna uprava za okeane i atmosferu | access-date = 15. 12. 2011}}</ref><ref name="NOAA txt SFO">{{cite web |url=ftp://ftp.ncdc.noaa.gov/pub/data/normals/1981-2010/products/station/USW00023272.normals.txt |publisher=Nacionalna uprava za okeane i atmosferu |title=Station Name: CA SAN FRANCISCO INTL AP |url-status=dead |access-date=9. 5. 2014 |archive-date=24. 5. 2017 |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20170524225938/ftp://ftp.ncdc.noaa.gov/pub/data/normals/1981-2010/products/station/USW00023272.normals.txt }}</ref><ref name = "NOAA RH2">{{cite web| url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_IV/US/GROUP3/72494.TXT | title = SAN FRANCISCO/INTERNATIONAL A,CA Climate Normals 1961–1990 | publisher = Nacionalna uprava za okeane i atmosferu | access-date = 24. 3. 2014}}</ref>}} == Demografija == {{USCensusPop|align=right |1848= 1000 |1849= 25000 |1852= 34776 |1860= 56802 |1870= 149473 |1880= 233959 |1890= 298997 |1900= 342782 |1910= 416912 |1920= 506676 |1930= 634394 |1940= 634536 |1950= 775357 |1960= 740316 |1970= 715674 |1980= 678974 |1990= 723959 |2000= 776733 |2010= 805235 |2014= 852469 |footnote=Izvori:<ref name="2013CensusEst"/><ref name="1849pop"/><ref name="SFCensus2010">{{cite book | last = Gibson | first = Campbell | title = Population of the 100 Largest Cities and Other Urban Places in the United States: 1790 to 1990 | publisher=U.S. Census Bureau |date=jun 1998|url=http://books.google.com/?id=fHSjSgAACAAJ}}</ref><ref name="1852pop">Službeni rezultati popisa iz 1850. uništeni su u požaru. Ova cifra iz 1852. uzeta je iz državnog popisa ([http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0027/tab08.txt]).</ref> {{Također pogledajte|:Datoteka:SFPopulation.svg|l1=Grafikon broja stan.}} }} Prema [[Popis stanovništva u SAD-u 2010.|popisu stanovništva iz 2010]],<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/2010census/popmap/ipmtext.php?fl=06:0667000|title=2010 Census Interactive Population Search: CA - San Francisco city|publisher=U.S. Census Bureau|access-date=12. 7. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150109041346/http://www.census.gov/2010census/popmap/ipmtext.php?fl=06:0667000|archive-date=9. 1. 2015|url-status=dead}}</ref> San Francisco je imao 805.235 stanovnika. Bio je drugi veći grad u SAD-u po [[Gustoća stanovništva|gustoći naseljenosti]] sa 6632 st/[[Km²|km²]] (među gradovima sa više od 200.000 stanovnika).<ref name="SF_Population_Density" /> San Francisco je fokusna tačka Zalivske oblasti San Franciska i formira dio metropolitanskog statističkog područja San Francisco–[[Oakland (Kalifornija)|Oakland]]–[[Fremont (Kalifornija)|Fremont]], koje obuhvata 4,5 miliona ljudi. Također se navodi u većem kombiniranom statističkom području od 12 okruga, odnosno [[San Jose (Kalifornija)|San Jose]]-San Francisco-[[Oakland (Kalifornija)|Oakland]], koje obuhvata 8,4 miliona ljudi i peto je područje po veličini u SAD-u prema podacima iz 2013.<ref>{{cite web | url = http://www.census.gov/popest/data/metro/totals/2013/index.html | title = Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas – Population Estimate 2013 | access-date = 13. 4. 2014 | publisher = U.S. Census Bureau | archive-url = https://web.archive.org/web/20140627114840/http://www.census.gov/popest/data/metro/totals/2013/index.html | archive-date=27. 6. 2014 | url-status = dead }}</ref> Najnovija procjena iz jula 2013. povećava broj stanovnika na 837.442.<ref name="2013CensusEst"/> === Rase i etnicitet === Prema popisu iz 2010, ethnička struktura San Franciska bila je sljedeća: 390.387 [[Evropeidna rasa|bijelaca]] (48,1%), 267.915 Azijata (33,3%), 48.870 [[Afroamerikanci|Afroamerikanaca]] (6,1%), 4.024 [[Indijanci|domorodaca]] (0,5%), 3.359 Pacifičkih ostrvljana (0,4%), 53.021 drugih rasa (6,6%) i 37.659 ljudi sa dvije ili više rase (4,7%). Bilo je 121.744 [[Latinska Amerika|Latinoamerikanaca]] bilo koje rase (15,1%). Bijelci koji nisu Latinoamerikanci sačinjavaju manje od pola stanovništva, odnosno 41,9%, dok je taj broj 1940. iznosio 92,5%.<ref name=census/> Glavne grupe Latinoamerikanaca sačinjavali su [[Meksiko|Meksikanci]] (7,4%), [[El Salvador|Salvadorci]] (2,0%), [[Nikaragva]]nci (0,9%), [[Gvatemala|Gvatemalci]] (0,8%) i [[Portoriko|Portorikanci]] (0,5%). Latinoameričkog stanovništva najviše ima u distriktima Mission, Tenderloin i Excelsior.<ref name="interactivemap"/> [[Afroamerikanci|Afroameričko]] stanovništvo je u opadanju u novije vrijeme<ref name=census/> s 13,4% 1970. na 6,1%.<ref name="SF QuickFacts">{{cite web | title = QuickFacts: San Francisco County, California | url = http://quickfacts.census.gov/qfd/states/06/06075.html | publisher = United States Census Bureau | access-date = 11. 7. 2011 | archive-date = 13. 7. 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110713075807/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/06/06075.html | url-status = dead }}</ref> Trenutni postotak Afroamerikanaca u San Francisku sličan je postotku u Kaliforniji<ref name="SF QuickFacts"/>; suprotno tome, postotak latinoameričkog stanovništva u gradu duplo je manji od postotka istog stanovništva u Kaliforniji. Većina Afroamerikanaca živi u susjedstvima [[Bayview-Hunters Point]] i [[Visitacion Valley]] na jugoistoku grada i distriktu Fillmore na sjeveroistoku.<ref name="interactivemap">{{cite news | title = Interactive: Mapping the census | work=The Washington Post | page = | publisher= | url = http://www.washingtonpost.com/wp-srv/special/nation/census/2010/ | access-date =9. 2. 2012}}</ref> Stanovnici [[Sinoamerikanci|kineskog]] etniciteta su 2010. bili najveća etnička manjina u San Francisku sa 21,4% stanovnika; ostale zabilježene azijatske grupe bili su [[Filipinci]] (4,5%), [[Vijetnamci]] (1,6%), Japanci (1,3%), [[Indoamerikanci]] (1,2%), [[Korejci]] (1,2%), [[Tajlanđani]] (0,3%), [[Burmanci]] (0,2%), [[Kambodžanci]] (0,2%) dok su [[Indonezija|Indonežani]], [[Laošani]] i [[Mongoli]] sačinjavali manje od 0,1% stanovništva.<ref name="Census 2010-GCT-PH1">{{cite web | title = QT-P3 – Race and Hispanic or Latino Origin: 2010 | url = http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_SF1_QTP3 | work = Sažetak Popisa stanovništva u SAD-u 2010, Dosje 1 | publisher = United States Census Bureau | access-date =11. 7. 2011}}</ref> Najviše kineskog stanovništva nalazi se u Kineskoj četvrti, Sunsetu i Richmondu, dok se najviše Filipinaca nalazi u [[Crocker-Amazon]]u (koji se nastavlja na [[Daly City]], koji ima jednu od najvećih koncentracija Filipinaca u Sjevernoj Americi), kao i u South of Marketu (SoMa). Filipinska zajednica u gradu doživjela je preporod nakon pada stanovništva 1970-ih i 1980-ih. Zalivska oblast San Franciska dom je za više od 382.950 [[Amerofilipinci|Amerofilipinaca]] te je jedna od najvećih zajednica Filipinaca izvan matične zemlje.<ref name="Census 2010-GCT-PH1"/><ref>{{cite web| url = http://www.faleo.org/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=62| title = Training and Education /PET| access-date = 28. 4. 2012| publisher = Filipino-American Law Enforcement Officers Association| archive-url = https://web.archive.org/web/20130116021343/http://www.faleo.org/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=62| archive-date=16. 1. 2013| url-status = dead}}</ref> U Tenderloinu živi veliki broj vijetnamskog stanovništva i sadrži velik broj različitih vrsta poslova i restorana, te je taj distrikt poznat pod imenom Little Saigon ({{bs|Mali Sajgon}}). Veliku prisutnost u [[Western Addition]]u imaju Korejci i Japanci budući da se tu nalazi Japantown. Pacifički ostrvljani sačinjavaju 0,4% (0,8% uključujući osobe sa djelomičnim porijeklom) stanovništva. Preko polovine ove grupe stanovništva [[Amerosamoanci|samoanskog]] je porijekla, a veći broj ovog stanovništva boravi u Bayview-Hunters Pointu i Visitacion Valleyu; Pacifički ostrvljani sačinjavaju preko 3% stanovništva u obje zajednice.<ref name="Census 2010-GCT-PH1"/> Kalifornijski domoroci čine relativno mali postotak gradskog stanovništa: samo je 37,7% stanovnika rođeno u Kaliforniji dok je 25,2% stanovnika rođeno u nekoj drugoj saveznoj državi. Više od trećine stanovnika grada (35,6%) rođeno je izvan SAD-a.<ref name="SF QuickFacts"/> {| |- |align="left" | {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto;margin-right:auto;text-align: left;font-size: 90%;" ! Demografski profil<ref>{{cite web |url=http://quickfacts.census.gov/qfd/states/06/0667000.html |title=San Francisco (city), California |work=State & County QuickFacts |publisher=U.S. Census Bureau |access-date=28. 2. 2015 |archive-date=29. 8. 2012 |archive-url=https://www.webcitation.org/6AH8Xx1u8?url=http://quickfacts.census.gov/qfd/states/06/0667000.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.census.gov http://www.bayareacensus.ca.gov|title=Demographic Profile Bay Area Census|archive-url=https://www.webcitation.org/5EmW0kkcZ?url=http://www.census.gov/|archive-date=30. 3. 2006|url-status=live|access-date=16. 10. 2019|url-status=dead}}</ref><ref name="census1">{{cite web|title= California – Race and Hispanic Origin for Selected Cities and Other Places: Earliest Census to 1990|publisher=U.S. Census Bureau|url=http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0076/twps0076.html}}</ref> ! 2010. ! 2000. ! 1990. ! 1970. ! 1940. |- |align="left" | Bijelci || 48,5% || 49,7% || 53,6% || 71,4% || 95,0% |- |align="left" | Azijski Amerikanci || 33,3% || 30,8% || 29,1% || 13,3% || 4,2% |- |align="left" | Afroamerikanci || 6,1% || 7,8% || 10,9% || 13,4% || 0,8% |- |align="left" | Domoroci SAD-a ili Aljaske || 0,5% || 0,4% || 0,5% || 0,4% || – |- |align="left" | Domoroci Havaja i ostali Pacifički ostrvljani || 0,4% || 0,5% || 0,5% || – || – |- |align="left" | Druga rasa || 6,6% || 6,5% || 5,9% || 1.5% ||- |- |align="left" | Dvije ili više rasa || 4,7% || 4,0% ||- ||- ||- |- |align="left" | Latinoamerikanci (bilo koje rase) || 15,1% || 14,1% || 13,9% || 11,6%<ref name="fifteen">Iz uzorka od 15%</ref> || 2,5% |- |align="left" | Latinoamerikanci koji nisu bijele rase || 41,9% || 43,6% || 46,6% || 60,4%<ref name="fifteen">Iz uzorka od 15%</ref> || 92,5% |}Izvor: Američki popis stanovništva |} === Obrazovanje, domaćinstva i prihodi === Od svih većih gradova u [[SAD]]-u San Francisco je drugi po najvećem broju stanovnika s visokom stručnom spremom, odmah poslije [[Seattle]]a. Preko 44% odraslih osoba ima završen postdiplomski studij ili viši nivo obrazovanja.<ref name="Bizjournals">{{cite news | url = http://www.bizjournals.com/specials/pages/12.html | archive-url = https://web.archive.org/web/20060701071804/http://www.bizjournals.com/specials/pages/12.html | archive-date=1. 7. 2006 | title = The brainpower of America's largest cities | access-date = 5. 8. 2010 | year = 2006 | publisher = Bizjournals.com (data interpreted from U.S. Census) | url-status = live }}</ref> Kompanija ''[[USA Today]]'' izvijestila je da je [[Rob Pitingolo]], istraživač koji je mjerio broj diplomaca po kvadratnom kilometru, ustvrdio da San Francisco ima više od 344.000 diplomaca na 121&nbsp;km² gradskog područja.<ref name="USA Today">{{cite news | last = Winter | first = Michael | url = http://content.usatoday.com/communities/ondeadline/post/2010/06/new-measure-ranks-san-francisco-the-smartest-us-city/1 | title = New measure ranks San Francisco the 'smartest' U.S. city | publisher = USA Today | access-date =5. 8. 2010 | date = 9. 6. 2010}}</ref> Podaci iz popisa saopćili su da 780.971 osoba (97% stanovništva) živi u domaćinstvima, 18.902 (2,3%) živi u neinstitucionaliziranim grupnim četvrtima i da je 5362 (0,7%) bilo institucionalizirano. Bilo je 345.811 domaćinstava, od kojih je 63.577 (18,4%) imalo [[Dijete|djecu]] mlađu od 18 godina, 109.437 (31,6%) bili su parovi suprotnog spola koji žive zajedno, 28.677 (6,3%) bile su [[Žena|žene]] na čelu domaćinstva bez prisutnog supružnika, 12.748 (3,7%) bili su [[Muškarac|muškarci]] na čelu domaćinstva bez prisutnog supružnika. Bilo je 21.677 (6,3%) nevjenčanih parova suprotnog spola i 10.384 (3,0%) [[brak|vjenčanih]] parova ili u partnerstvu [[istospolni brakovi|istog spola]]. 133.366 domaćinstava (38,6%) bila su domaćinstva od samo jedne osobe i 34.234 (9,9%) domaćinstava sadržavalo je osobu preko 65 godina koja živi sama. Prosječna veličina domaćinstva bila je 2,26. Bilo je 151.029 [[porodica]] (43,7% od svih domaćinstava) dok je prosječna veličina porodice bila 3,11. Bilo je 376.942 stambenih jedinica s prosjećnom [[Gustoća stanovništva|gustoćom]] od 627,6/km², od čega je 123.646 (35,8%) bilo zauzeto od strane vlasnika i 222.165 (64,2%) od strane iznajmljivača. Upražnjenih mjesta bilo je 2,3%, dok je postotak upražnjenih mjesta bio 5,4% za iznajmljene objekte. 327.985 osoba (40,7% stanovništva) živjelo je u stambenim jedinicama koje su bile njihove dok je 452.986 osoba (56,3% stanovništva) živjelo u iznajmljenim stambenim jedinicama. San Francisco je imao najveći postotak od 15,4% [[Homoseksualnost|gej]] i [[Lezbijka|lezbijskih]] pojedinaca od bilo kojeg drugog od 50 većih gradova u [[SAD]]-u prema društvenoj anketi iz 2005.<ref>{{cite web | url = http://www.law.ucla.edu/williamsinstitute/publications/SameSexCouplesandGLBpopACS.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20070702202709/http://www.law.ucla.edu/williamsinstitute/publications/SameSexCouplesandGLBpopACS.pdf | archive-date=2. 7. 2007 | title = Same-sex Couples and the Gay, Lesbian, Bisexual Population: New Estimates from the American Community Survey | last = Gates | first = Gary | access-date = 10. 7. 2008 | date = oktobar 2006 | format = PDF | publisher = The Williams Institute, UCLA School of Law | url-status = live }}</ref> San Francisco također ima najveći postotak istospolnih domaćinstava od bilo kojeg američkog okruga, a Zalivska oblast San Franciska ima najveću koncentraciju istospolnih domaćinstava od bilo kojeg drugog [[Metropolitansko područje|metropolitanskog područja]].<ref name="gaystats">{{cite web | title = Gay and Lesbian Families in the United States: Same-Sex Unmarried Partner Households | format = PDF | url = http://www.hrc.org/documents/gayandlesbianfamilies.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20080413201016/http://www.hrc.org/documents/gayandlesbianfamilies.pdf | archive-date=13. 4. 2008 | access-date = 26. 8. 2006 | publisher = Human Rights Campaign | url-status = live }}</ref> {| class="wikitable" style="float: right; clear: both;" |- ! colspan="6" | Prihodi 2011. |- ! scope="row" style="text-align: left;" | Prihod po stanovniku<ref name="US-CB-B19301">U.S. Census Bureau. American Community Survey, 2011 American Community Survey 5-Year Estimates, Table B19301. [http://factfinder2.census.gov American FactFinder]; pristupljeno: 21. 10. 2013.</ref> | colspan="2" |46.777 $ |- ! scope="row" style="text-align: left;" | Prosječan domaćinski prihod<ref name="US-CB-B19013">U.S. Census Bureau. American Community Survey, 2011 American Community Survey 5-Year Estimates, Table B19013. [http://factfinder2.census.gov American FactFinder]; pristupljeno: 21. 10. 2013.</ref> | colspan="2" |72.947 $ |- ! scope="row" style="text-align: left;" | Prosječan porodični prihod<ref name="US-CB-B19113">U.S. Census Bureau. American Community Survey, 2011 American Community Survey 5-Year Estimates, Table B19113. [http://factfinder2.census.gov American FactFinder]; pristupljeno: 21. 10. 2013.</ref> | colspan="2" |87.329 $ |} San Francisco je na trećem mjestu po prosječnom prihodu domaćinstava,<ref name="Census ACS 2003">{{cite web | url = http://www.census.gov/acs/www/Products/Ranking/2003/R07T160.htm | title = Median Household Income (In 2003 Inflation-adjusted Dollars) (Place Level) | access-date = 23. 6. 2009 | date = 22. 8. 2007 | publisher = U.S. Census Bureau | archive-url = https://web.archive.org/web/20080323090208/http://www.census.gov/acs/www/Products/Ranking/2003/R07T160.htm | archive-date=23. 3. 2008 | url-status = dead }}</ref> koji je 2007. iznosio 65.519 $.<ref name="SF QuickFacts"/> Prosječan porodični prihod iznosio je 81.136 $<ref name="SF QuickFacts"/> i San Francisco je na 8. mjestu od svih većih gradova u svijetu po broju milijardera koji žive unutar grada.<ref name="Billionaires in San Francisco">{{cite news | last=Obusan | first=Claire | url = http://www.forbes.com/2009/03/10/worlds-richest-cities-billionaires-2009-billionaires-cities.html | title = Top Ten Billionaire cities | access-date =22. 6. 2009 | date = 12. 3. 2006 | publisher = Forbes Magazine}}</ref> Prateći državni trend, emigracija porodica srednje klase doprinosi nejednakosti prihoda<ref name="MiddleClass"/> i ostavila je grad s manjim brojem djece od bilo kojeg drugog većeg američkog grada s postotkom od 14,5%.<ref name="ChildPopulation">{{cite web | url = http://www.colemanadvocates.org/includes/downloads/amiliesstruggletostaypg111.pdf?PHPSESSID=c0e29242c58e4e22f6008bcf41a7302f | archive-url = https://web.archive.org/web/20100415094818/http://www.colemanadvocates.org/includes/downloads/amiliesstruggletostaypg111.pdf?PHPSESSID=c0e29242c58e4e22f6008bcf41a7302f | archive-date=15. 4. 2010 | title = Families Struggle To Stay: Why Families are Leaving San Francisco and What Can Be Done | access-date = 16. 6. 2008 | date = 1. 3. 2006 | format = PDF | publisher = Coleman Advocates for Children & Youth | url-status = dead }}</ref> Stopa siromaštva je 11,8%, a postotak siromašnih porodica je 7,4%. Obje cifre su ispod državnog prosjeka.<ref>{{cite web | url = http://factfinder.census.gov/servlet/ACSSAFFFacts?_event=&geo_id=05000US06075&_geoContext=01000US%7C04000US06%7C05000US06075&_street=&_county=san+francisco&_cityTown=san+francisco&_state=&_zip=&_lang=en&_sse=on&ActiveGeoDiv=&_useEV=&pctxt=fph&pgsl=050&_submenuId=factsheet_1&ds_name=null&_ci_nbr=null&qr_name=null&reg=null%3Anull&_keyword=&_industry= | archive-url = https://web.archive.org/web/20110103041948/http://factfinder.census.gov/servlet/ACSSAFFFacts?_event=&geo_id=05000US06075&_geoContext=01000US%7C04000US06%7C05000US06075&_street=&_county=san+francisco&_cityTown=san+francisco&_state=&_zip=&_lang=en&_sse=on&ActiveGeoDiv=&_useEV=&pctxt=fph&pgsl=050&_submenuId=factsheet_1&ds_name=null&_ci_nbr=null&qr_name=null&reg=null%3Anull&_keyword=&_industry= | archive-date = 3. 1. 2011| title = Economic Characteristics | access-date = 9. 1. 2015 | year = 2007 | work=2005–2009 American Community Survey 5-Year Estimates – Data Profile Highlights | publisher=U.S. Census Bureau}}</ref> Stopa nezaposlenosti je 5,3% prema podacima iz januara 2014.<ref>{{cite web |url=http://www.bls.gov/web/metro/laummtrk.htm |title=Unemployment Rates for Metropolitan Areas}}</ref> === Beskućništvo === Beskućništvo je hronični i kontroverzni problem u San Francisku već od 1970-ih, kad je mnoštvo psihičkih bolesnih pacijenata pušteno zbog promjena zdravstvene zaštite i medicinskih usluga tokom 1960-ih.<ref>{{cite web | url=http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/asylums/special/excerpt.html | publisher=PBS | title=Deinstitutionalization: A Psychiatric 'Titanic' | access-date=9. 8. 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140720013649/http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/asylums/special/excerpt.html | archive-date=20. 7. 2014 | url-status=dead }}</ref> Broj beskućnika se procjenjuje da je 13.500 od kojih 6.500 živi na ulicama.<ref>{{cite news | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2010/09/26/BA8E1FJCR6.DTL | title = Homeless problem lingers as S.F. spends millions | date = 27. 9. 2010 | access-date =5. 12. 2011 | work=The San Francisco Chronicle | first1=Phillip | last1=Matier | first2=Andrew |last2=Ross}}</ref> Smatra se da grad ima najviše beskućnog stanovništva od ukupnog broja stanovnika od bilo kojeg drugog većeg grada u [[SAD]]-u.<ref>{{cite web | title = San Francisco Program Combats Homelessness with Innovation | publisher=PBS | date = 5. 4. 2005 | url = http://www.pbs.org/newshour/bb/business/jan-june05/homeless_4-8.html | access-date =6. 9. 2007}}</ref><ref>{{cite web | last = Pratt | first = Timothy | title = Critics say regional plan won't solve the problem | publisher=Las Vegas Sun | date = 12. 8. 2006 | url = http://www.lasvegassun.com/news/2005/aug/12/critics-say-regional-plan-wont-solve-the-problem/| access-date =30. 8. 2006}}</ref> Incidenti prijavljenih nasilnih i imovinskih šteta 2009 (736 i 4.262 incidenata po 100.000 stanovnika)<ref name="SFCrimeStats">{{cite web | url = http://www2.fbi.gov/ucr/cius2009/data/table_06.html#s | title = Uniform Crime Reports: Table 6 Crime in the United States by Metropolitan Statistical Area, 2009 | access-date =23. 1. 2011 | work=2009 Crime in the United States | publisher=Federal Bureau of Investigation}}</ref> su malo manji od drugih gradova slične veličine u [[SAD]]-u.<ref>{{cite web | url = http://www2.fbi.gov/ucr/cius2009/data/table_16.html | title = Uniform Crime Reports: Table 16 Crime in the United States by Metropolitan Statistical Area, 2009 | access-date =23. 1. 2011 | work=2009 Crime in the United States | publisher=Federal Bureau of Investigation}}</ref> === Jezici i starost === Prema podacima iz 2010, 54,58% (411.728) stanovnika preko 5 godina starosti govori [[Engleski jezik|engleskim jezikom]] kao glavnim jezikom dok 18,60% (140.302) govori [[Kineski jezik|kineski]], 11,68% (88.147) [[Španski jezik|španski]], 3,42% (25.767) [[Tagaloški jezik|tagaloški]], 1,86% (14.017) [[Ruski jezik|ruski]], 1,45% (10.939) [[Vijetnamski jezik|vijetnamski]], 1,05% (7.895) [[Francuski jezik|francuski]], 0,90% (6.777) [[Japanski jezik|japanski]], 0,88% (6.624) [[Korejski jezik|korejski]], 0,56% (4.215) [[Njemački jezik|njemački]], 0,53% (3.995) [[Italijanski jezik|italijanski]] dok je jezicima pacifičkih otočana govorilo 0,47% (3.535) stanovništva preko pet godina starosti. Peko 45,42% (342.693) stanovništva, preko pet godina starosti, je govorilo maternji jezik koji nije bilo engleski.<ref>{{cite web|url=http://www.mla.org/cgi-shl/docstudio/docs.pl?map_data_results|title=San Francisco County, California|publisher=Modern Language Association|access-date=6. 8. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20060619224705/http://www.mla.org/cgi-shl/docstudio/docs.pl?map_data_results|archive-date=19. 6. 2006|url-status=dead}}</ref> Starosni raspon grada je sljedeći: 107.524 osoba (13,4%) ispod 18 godina starosti, 77.664 osoba (9,6%) od 18 do 24 godine starosti, 301.802 osoba (37,5%) od 25 do 44 godine starosti, 208.403 osoba (25,9%) od 45 do 64 godina starosti i 109.842 osoba (13,6%) koji su imali ili bili preko 65 godina starosti. Prosječna starost je bila 38,5 godina. Za svakih 100 [[žena]] je bilo 102,9 [[muškarac]]a, dok je za svakih 100 žena preko 18 godina bilo 102,8 muškaraca. == Ekonomija == San Francisco ima raznovrsnu [[Ekonomija|ekonomiju]] sa poslovima u raznim industrijama poput stručnih usluga, finansijalnih usluga, [[Turizam|turizma]] i visoke [[Tehnologija|tehnologije]], čiji se poslovi znatno povećavaju.<ref name="caedd-2012">{{cite web |url=http://www.calmis.ca.gov/htmlfile/msa/sf.htm |title=Industry Employment Data for San Francisco County |date=2012 |publisher=California Employment Development Department}}</ref> Otprilike 25% radnika je [[2012]]. godine bilo zaposleno u nekom poslu stručnih usluga; 16% u [[Vlada|vladinim]] službama; 15% u [[Ugostiteljstvo|ugostiteljstvu]]; 11% u [[Obrazovanje|obrazovanju]] i [[Zdravstvo|zdravstvu]] i 9% u finansijskom sektoru.<ref name="caedd-2012"/> [[BDP]] peto-okružnog metropolitanskog područja San Franciska je [[2013]]. godine iznosio [[$]]388,3 milijarde.<ref>{{cite news |url=http://www.bea.gov/newsreleases/regional/gdp_metro/2014/pdf/gdp_metro0914.pdf |title=Economic Growth Widespread Across Metropolitan Areas In 2013 |date=16. 9. 2014 |work=U.S. Bureau of Labor Statistics |access-date=23. 10. 2014 |archive-date=12. 10. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141012212505/http://bea.gov/newsreleases/regional/gdp_metro/2014/pdf/gdp_metro0914.pdf |url-status=dead }}</ref> [[Datoteka:SF California Street USA.jpg|mini|lijevo|upright|[[California Street (San Francisco)|Kalifornijska ulica]] u [[Financial District|finansijskom distriktu]].]] [[Kalifornijska zlatna groznica]] je pretvorila San Francisco u bankovni i finansijalni centar zapadne obale u ranom 20. vijeku.<ref name="California2011">{{cite book|author=Federal Writers' Project of the Works Progress Administration of Northern California|title=San Francisco in the 1930s: The WPA Guide to the City by the Bay|url=http://books.google.com/books?id=gejyWi3CI74C&pg=PA114|year=2011|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-26880-7|page=114}}</ref> [[Montgomery Street]] i [[Financial District]] su postali poznati kao "[[Wall Street]] zapada" i sadržavaju federalnu rezervnu banku San Franciska, sjedište kompanije [[Wells Fargo]] i bile su sjedište dioničke berze pacifičke obale.<ref name="California2011"/> [[Bank of America|Banka Amerike]], pioner u pružanju bankovnih usluga dostupnim srednjoj klasi, je osnovana u San Francisku [[1960te|1960ih]], te je izgradila moderan neboder i izabrala 555 California Street kao svoje sjedište. Mnoge veće finansijske institucije, multinacionalne banke i firme preduzetničkog kapitala se nalaze ili imaju regijsko sjedište u gradu. Sa preko 30 međunarodnih finansijskih institucija<ref name="CityData.com">{{cite web | title = San Francisco: Economy | work=City-Data.com | publisher=Advameg Inc | url = http://www.city-data.com/us-cities/The-West/San-Francisco-Economy.html | access-date =15. 6. 2008 }}</ref> šest kompanija iz ''[[Bogatih 500]]''<ref>{{cite news | title = Fortune 500 | publisher=Fortune magazine, Time Inc | date = 2013 | url = http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune500/2013/full_list/index.html?iid=F500_sp_full | access-date = 6. 4. 2014 }}</ref> i velike infrastrukture stručnih usluga—uključujući [[pravo]], odnose sa javnošću, [[Arhitektura|arhitekturu]] i dizajn—San Francisco je dizajniran kao "alpha" svjetski grad<ref>{{cite web|url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2012.html|title=The World According to GaWC 2012|work=Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network|publisher=Loughborough University|access-date=25. 1. 2014}}</ref> i na 10. je mjestu među najvećim međunarodnim finansijskim centrima.<ref>{{cite web|url=http://www.longfinance.net/images/GFCI15_15March2014.pdf|title=The Global Financial Centres Index 15|date=mart 2014|publisher=Long Finance|access-date=5. 4. 2014|archive-date=14. 11. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114015209/http://www.longfinance.net/images/GFCI15_15March2014.pdf|url-status=dead}}</ref> [[Datoteka:Alcatraz Island 1, SF, CA, jjron 25.03.2012.jpg|mini|desno|Otok [[Alcatraz]] dobija više od 1,5&nbsp;miliona godišnjih posjetitelja.<ref>{{cite news | last = Gonzales | first = Richard | title = New Parts of Alcatraz Revealed to Public | work=People and Places | publisher=National Public Radio | date = 22. 5. 2006 | url = http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=9977965 | access-date =15. 6. 2008}}</ref>]] [[Turizam]] je jedna od najvećih gradskih industrija u privatnom sektoru,<ref name="tourism-largest-private-sector">{{cite news | last = Flinn | first = Ryan | title = S.F. tourism picks up, but spending stays flat | work = San Francisco Chronicle | page = D-1 | date = 3. 9. 2010 | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2010/09/02/BU8S1F7CUG.DTL | access-date = 4. 2. 2012 | archive-date = 24. 5. 2017 | archive-url = https://wayback.archive-it.org/all/20170524232958/http://www.sfgate.com/business/article/S-F-tourism-picks-up-but-spending-stays-flat-3253943.php | url-status = dead }}</ref> čineći ovu industriju odgovornu za više od jedan od sedam poslova u gradu.<ref name="Waters2009">{{cite news |url=http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=a0OqYCnyJ8eY |title=Biotech Jobs Germinate as San Francisco Diversifies Economy |first=Rob |last=Waters |date=15. 5. 2009 |work=Bloomberg}}</ref> Pojavljivanje grada u [[Muzika|muzici]], [[filmovi]]ma i popularnoj kulturi je učinilo grad i njegove znamenitosti poznatim širom svijeta.<ref>{{cite web | title = Overseas Visitation Estimates for U.S. States, Cities, and Census Regions: 2013 | work=International Visitation in the United States | publisher=US Office of Travel and Tourism Industries, US Department of Commerce | date = 2013 | url = http://travel.trade.gov/outreachpages/download_data_table/2013_States_and_Cities.pdf | format = PDF | access-date =21. 2. 2015 }}</ref> San Francisco je 5. po najvećem broju stranih turista od bilo kojeg drugog grada u [[SAD]]-u i 50. je od 100 najposjećenijih gradova međunarodno prema podacima organizacije [[Euromonitor International]].<ref>{{cite news | title = Top 100 City Destinations Ranking | work=euromonitor.com | publisher=Euromonitor | url = http://blog.euromonitor.com/2015/01/top-100-city-destinations-ranking.html | date=27. 1. 2015 | access-date =21. 2. 2015 }}</ref> Više od 16,9 miliona turista je posjetilo San Francisco [[2013]]. godine, doprinjevši $9,4 milijardi ekonomiji.<ref>{{cite news | title = San Francisco tourism spending set new record at $9.4 billion last year | work=San Francisco Business Times | date = 27. 3. 2014 | url = http://www.bizjournals.com/sanfrancisco/news/2014/03/27/san-francisco-tourism.html | access-date = 5. 4. 2014 }}</ref> Sa znatno razvijenom infrastrukturom hotela i objektom za konvencije Moscone, San Francisco je popularna destinacija za godišnje konvencije i konference.<ref>{{cite news |url=http://www.sanfrancisco.travel/research/ |title=San Francisco Visitor Industry Statistics |date=2013 |publisher=San Francisco Travel Association |access-date=5. 4. 2014}}</ref> Ekonomija San Franciska se uraznovrstila od finansijke i turističke u nova polja, odnosno industrije, uključujući visoko [[Tehnologija|tehnološku]], [[Biotehnologija|biotehnološku]] i medicinsko istraživanje od [[1990te|1990ih]].<ref name="Waters2009"/> Tehnološki poslovi su bili zaslužni za 1% ekonomije 1990. godine, rastući na 4% 2010. godine i procjenjenih 8% za kraj 2013. godine.<ref>{{cite news | title = Forecasting San Francisco's Economic Fortunes | first = Jennifer |last = Warburg | date = 27. 2. 2014 | work = SPUR | url = http://www.spur.org/blog/2014-02-27/forecasting-san-francisco-s-economic-fortunes | access-date = 6. 4. 2014 }}</ref> San Francisco je postao epicentar novim kompanija tokom "dot-com" balona [[1990te|1990ih]] i naknadno društvenih mreža poznih 2000ih.<ref>{{cite news | last = Selna | first = Robert | title = New jobs, houses spur S.F. population in 2007 | work=San Francisco Chronicle | page = B-1 | publisher=Hearst Communications | date = 15. 5. 2008 | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2008/05/15/BA2110LPHB.DTL | access-date =14. 6. 2008 }}</ref> San Francisco je od 2010. godine privukao sve veći broj investitora preduzetničkog kapitala u poređenju sa [[Silicijska dolina|silicijskom dolinom]], dostigavši $4,58 milijarde 2013. godine.<ref>{{cite news |url=http://blogs.wsj.com/venturecapital/2014/02/27/as-bay-area-investment-shifts-north-institutional-venture-partners-opens-san-francisco-office/ |title=As Bay Area Investment Shifts North, Institutional Venture Partners Opens San Francisco Office |date=27. 2. 2014 |first=Russ |last=Garland |work=The Wall Street Journal |access-date=11. 4. 2014}}</ref><ref>{{cite web |url=http://martinprosperity.org/2014/03/26/startup-city-the-urban-shift-in-venture-capital-and-high-technology/ |title=Startup City: The Urban Shift in Venture Capital and High Technology |date=31. 3. 2014 |access-date=6. 4. 2014 |publisher=Martin Prosperity Institute, Rotman School of Management, University of Toronto |archive-url=https://web.archive.org/web/20140405044024/http://martinprosperity.org/2014/03/26/startup-city-the-urban-shift-in-venture-capital-and-high-technology/ |archive-date=5. 4. 2014 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.sfgate.com/opinion/article/San-Francisco-s-urban-tech-boom-3850039.php |title=San Francisco's urban tech boom |first=Richard |last=Florida |publisher=San Francisco Chronicle |date=8. 9. 2012 |access-date=6. 4. 2014}}</ref> Grad je [[2004]]. godine odobrio porezne izuzetke za biotehnološke kompanije<ref>{{cite news |url=http://www.bizjournals.com/sanfrancisco/stories/2010/05/03/daily38.html |title=S.F. extends biotech payroll tax exemption |date=4. 5. 2010 |first=Eric |last=Young |work=San Francisco Business Times |access-date=6. 4. 2014}}</ref> kako bi povećali rast [[Mission Bay]] susjedstva, koje sadrži drugi objekat i bolnicu Univerziteta Kalifornije, San Franciska (još poznatog pod imenom UCSF). Mission Bay sadrži Kalifornijski institut za regenerativnu medicinu, Kalifornijski institut za kvantitativnu bionauku i Gladstone institut<ref>{{cite press release |url=http://sfced.org/case-for-business/sectors/life-sciences-biotech/sector-data/ |title=Life Sciences & Biotech |publisher=San Francisco Center for Economic Development |access-date=6. 4. 2014}}</ref> kao i preko 40 naučnih kompanija privatnog sektora.<ref>{{cite web |url=http://www.sfmayor.org/index.aspx?page=899&recordid=91 |title=Mayor Lee Announces New Biotech Incubator in Mission Bay |date=10. 9. 2013 |access-date=6. 4. 2014}}</ref> [[Datoteka:San Francisco from Pier 7 September 2013 panorama edit.jpg|mini|lijevo|300px|Brodovi usidreni u pristaništu broj 3. [[Neboder]]i [[Financial District|finansijskog distrikta]] se mogu vidjeti u pozadini.]] Najveći poslodavac grada je gradska vlada, zapošljavajući 5,3% (preko 25.000 ljudi) gradskog stanovništva, nakon kojeg je na drugim mjestu UCSF sa preko 22.000 zaspolenih. Treće mjesto sa 1,8% (8.500+ ljudi) pripada Kaliforijskom pacifičkom medicinskom centru, koji je najveći poslodavac privatnog sektora.<ref name="cafr2014">[http://www.sfcontroller.org/modules/showdocument.aspx?documentid=4941 City and County of San Francisco, California Comprehensive Annual Financial Report, for the Year ended June 30, 2013]. Pristupljeno 6. 4. 2014.</ref> Mali biznisi sa manje od 10 zaposlenika i samo-zaposlene firme čine 85% zaposlenih<ref> {{cite news | last = Tan | first = Aldrich M. | title = San Francisco is gateway city for immigrants and Silicon Valley Technology | work=Fogcityjournal.com | date = 12. 4. 2006 | url = http://www.fogcityjournal.com/news_in_brief/sf_tech_gateway_060412.shtml | access-date =15. 6. 2008 }}</ref> i broj građana u kompanijama preko 1.000 zaposlenih je pao za pola od [[1977]]. godine.<ref name="SFEconomicStrategy"/> Rast nacionalnih supermarketa je otežan političkim i građanskim konsenzusom. Kako bi kupili male privatne biznise i održali jedistvenost prodavnica grada, komisija malih biznisa podržava javnu kampanju za zadržavanje većeg dijela maloprodajnog novca u lokalnoj ekonomiji<ref>{{cite news |title=Main Street Fights Chain Street |author=Said, Carolyn |date=29. 11. 2005 |url=http://www.sfgate.com/business/article/SMALL-BUSINESS-Main-Street-fights-Chain-Street-2592370.php |access-date =27. 8. 2006 |work=San Francisco Chronicle }}</ref> i nadzorni odbor je koristio planski kôd da ograniče susjedstva gdje se supermarketi mogu osnovati,<ref>{{cite news |url=http://www.sfgate.com/bayarea/article/SAN-FRANCISCO-Supervisors-OK-limits-on-2776613.php |author=Hetter, Katia |date=21. 3. 2004 |title=Supervisors OK limits on chain-store expansion |access-date=19. 1. 2007 |work=San Francisco Chronicle }}</ref> što su podržali glasači San Franciska.<ref>{{cite web |url=http://smartvoter.org/2006/11/07/ca/sf/meas/G/ |title=Proposition G: Limitations on Formula Retail Stores, City of San Francisco |access-date=19. 1. 2007 |publisher=smartvoter.org }}</ref> Kao i mnogi drugi gradovi u [[SAD]]-u, San Francisco je jednom imao znatno aktivan proizvođački sektor sa više od 60.000 radnika [[1969]]. godine, ali se skoro sva proizvodnja premjestila na jeftinije lokacije 1980ih.<ref name="Frojo2014"> {{cite news |url=http://www.bizjournals.com/sanfrancisco/print-edition/2014/02/14/made-in-san-francisco-manufacturing.html?page=all |title=Made in San Francisco: Manufacturing a comeback |first=Renée |last=Frojo |date=14. 2. 2014 |access-date=6. 4. 2014}}</ref> Prema podacima iz 2014. godine, San Francisco je zabilježio mali preporod proizvođačkim poslova sa 4.000 radnika u 500 kompanija, što je dvostruko više nego 2011. godine. Najveći poslodavac proizvođačkog sektora je [[Anchor Brewing Company]], a najveći po prihodima je [[Timbuk2]].<ref name="Frojo2014"/> Početkom [[1900te|1900ih]] porastao je interest [[hotel]]ske industrije: "[[1959]]. godine, grad je imao manje od 3.300 prvoklasnih hotela; taj broj je porastao na 9.000 1970. godine i 1999. godine je opet porastao na 30.000."<ref>{{cite book|title=City for sale: The transformation of San Francisco|url=https://archive.org/details/cityforsaletrans0000hart|first=Chester |last=Hartman|publisher=University of California Press|year=2002}}</ref> Stvaranje konvencijskih centara poput [[Yerba Buena]], je pomogao konvencijsko-turističkoj ekonomiji San Franciska, postavljajući osnovu za velike uspjehe restoranskih i hotelskih industrija. == Kultura i savremeni život == [[Datoteka:Fillmore-sidewalk-1.jpg|mini|desno|Butici širom ulice Fillmore u susjedstvu [[Pacific Heights (San Francisco)|Pacific Heights]].]] Iako su [[Financial District|finansijalni distrikt]], [[Union Square|Union trg]] i [[Fisherman's Wharf]] poznati širom svijeta, San Francisco je također poznat po nekolicini kulturno bogatih ulica koji sadržavaju susjedstva mješovite upotrebe okruženih sa centralnim komercijalnim hodnicima po kojima stanovnici kao i posjetitelji mogu hodati. [[Walkscore.com]] je, baš zbog ovoga, rangirao San Francisco na drugo mjesto kao "najbolji grad za hodanje" u [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenim Američkim Državama]].<ref>{{cite web | url = http://www.walkscore.com/cities-and-neighborhoods/ | title = Most Walkable Cities in the U.S. | access-date = 28. 3. 2014 | publisher = Walkscore.com }}</ref> Mnoga susjedstva sadrže mješavinu raznih poslova, restorana i prostora koji su potrebni stanovnicima i posjetiteljima. Poneka susjedstva sadrže butike, kafiće i noćni život poput Union ulice u [[Cow Hollow (San Francisco)|Cow Hollowu]], 24. ulice u [[Noe Valley (San Francisco)|Noe Valley]], Valencia ulice u [[Mission District|Missionu]], i Irving ulice u unutrašnjem Sunsetu. Ovaj pristup je znatno uticao na ponovno razvijanje poslova i usluga u susjedstvima distrikta [[South of Market]].<ref name="FogDev">{{cite news |last = Wach |first = Bonnie |title = Fog City rises from the funk |work = USA Today |publisher = Gannett Company, Inc. |date = 3. 10. 2003 |url = http://usatoday30.usatoday.com/travel/destinations/cityguides/sanfrancisco/overview.htm |access-date = 14. 3. 2015 |archive-date = 11. 3. 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150311220116/http://usatoday30.usatoday.com/travel/destinations/cityguides/sanfrancisco/overview.htm |url-status = dead }}</ref> [[Datoteka:South of Market, San Francisco.jpg|mini|lijevo|[[Neboder]]i okružuju vrtove [[Yerba Buena]], u susjedstvu [[South of Market]].]] Počevši od [[1990te|1990ih]], potražnja za vještim radnicima u grani informatičke tehnologije za lokalne poslove u začetku u [[Silicijska dolina|silicijskoj dolini]] je privukla mnoge radnike širom svijeta i uticala je na veći životni standard San Franciska.<ref>{{cite news |last = Schwarzer |first = Michelle |title = San Francisco by the Numbers: Planning After the 2000 Census |work = SPUR Newsletter |publisher = San Francisco Planning and Urban Research Association |date = jul 2001 |url = http://www.spur.org/documents/010701_article_03.shtm |archive-url = https://web.archive.org/web/20050211032911/http://spur.org/documents/010701_article_03.shtm |archive-date=11. 2. 2005 |access-date = 25. 7. 2010 |url-status = dead }}</ref> Mnoga susjedstva koja su se sastojala od srednje i niže klase su se počeli dizati na veće nivoe tokom renesanse San Franciska, uključujući susjedstva [[South Beach]] i [[Mission Bay]]. Vrijednost imovine i prihodi stanovnika su se popeli na jedne od najviših u [[SAD]]-u,<ref>{{cite web | last = Sadovi | first = Maura Webber | title = San Francisco's Home Prices Remain Among the Highest in U.S. | work = The Wall Street Journal | date = 12. 4. 2006 | url = http://www.realestatejournal.com/columnists/livingthere/20060412-livingthere.html | archive-url = https://web.archive.org/web/20070301092505/http://www.realestatejournal.com/columnists/livingthere/20060412-livingthere.html | archive-date = 1. 3. 2007 | access-date = 14. 6. 2008 | url-status = dead }}</ref><ref name="MedianIncome">{{cite web | title = Median Family Income (In 2003 Inflation-adjusted Dollars) | work = American Community Survey | publisher = US Census Bureau | date = 22. 8. 2007 | url = http://www.census.gov/acs/www/Products/Ranking/2003/R14T160.htm | access-date = 14. 6. 2008 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080420102803/http://www.census.gov/acs/www/Products/Ranking/2003/R14T160.htm | archive-date=20. 4. 2008 | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |last = Hawn |first = Carleen |title = It may not feel like it, but your shot at the good life is getting better. Here's why |work = San Francisco magazine |publisher = Modern Luxury |date = mart 2007 |url = http://www.sanfran.com/archives/view_story/1068/ |archive-url = https://web.archive.org/web/20070224105246/http://www.sanfran.com/archives/view_story/1068/ |archive-date=24. 2. 2007 |access-date = 14. 6. 2008 |url-status = dead }}</ref> pravivši veliku scenu za [[Zabava|zabavu]], [[restoran]]e i [[Maloprodaja|maloprodaju]]. Prema istraživanju iz [[2008]]. godine svih većih gradova, San Francisco je bio na drugom mjestu po kvalitetu života od bilo kojeg drugog grada u državi.<ref>"{{cite web | title = Quality of Living global city rankings – Mercer survey | work=Mercer Consulting |date=jun 2008 | url = http://www.mercer.com/referencecontent.htm?idContent=1307990 | access-date =23. 2. 2011 }}</ref> Međutim, zbog nevjerovatnog rasta troškova života, mnoge porodice srednjih i nižih klasa su se preselili u vanjska pregrađa zalivskog područja ili u centralnu dolinu [[Kalifornija|Kalifornije]].<ref name="MiddleClass">{{cite news | last = Hendricks | first = Tyche | title = Rich City Poor City: Middle-class neighborhoods are disappearing from the nation's cities, leaving only high- and low-income districts, new study says. | work=San Francisco Chronicle | page = A-1 | publisher=Hearst Communications | date = 22. 6. 2006 | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2006/06/22/MNG6HJIDMM1.DTL | access-date =14. 6. 2008}}</ref> Međunarodni ugled koji San Francisco i dalje ima je postajao od svog osnivanja pa sve do danas sa velikim brojem imigranata iz [[Azija|Azije]] i [[Južna Amerika|Južne Amerike]]. 39% stanovnika nije rođeno u [[SAD]]-u,<ref name="SFEconomicStrategy">{{cite web | last = Egan | first = Ted | title = An Overview of San Francisco's Recent Economic Performance – Executive Summary | publisher = ICF Consulting | date = 3. 4. 2006 | url = http://www.sfgov.org/site/uploadedfiles/moed/economic_strat/ExecutiveSummary_EconomicPerformanceReview.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20070710072642/http://www.sfgov.org/site/uploadedfiles/moed/economic_strat/ExecutiveSummary_EconomicPerformanceReview.pdf | archive-date=10. 7. 2007 | format = PDF | access-date = 14. 6. 2008 | url-status = dead }}</ref> te je značan broj susjedstva pretrpan sa poslovima i građanskim ustanovama koje su namijenjene novim građanima. Na primjer, od dolaska mnogih etničkih [[Kinezi|kineza]], počevši od [[1970te|1970ih]], historijski je pretvorilo Kinesku četvrt i paradu kineske nove godine u najveći događaj svoje vrste izvan [[Kina|Kine]].<ref>{{cite news | last = Lam | first = Eric | title = San Francisco Chinese New Year Parade Embroiled in Controversy | publisher = The Epoch Times | date = 22. 12. 2005 | url = http://www.theepochtimes.com/news/5-12-22/36073.html | access-date = 14. 6. 2008 | archive-date = 11. 5. 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090511113557/http://www.theepochtimes.com/news/5-12-22/36073.html | url-status = dead }}</ref> [[Datoteka:Castro Rainbow Flag.jpg|mini|upright| [[Zastava duginih boja]], simbol [[LGBT]] ponosa, nastala je u San Francisku; bajraci poput ovog ukrašavaju ulicu [[Castro Street|Castro]].]] Sa dolaskom "beat" spisatelja i umjetnika tokom 1950ih i društvenih promjena radi kojih je napravljen [[Haight-Ashbury]] distrikt i [[Ljeto ljubavi]] tokom [[1960te|1960ih]], San Francisco je postao centar [[Liberalizam|liberalnog]] aktivizma i [[Protivkultura|protivkulture]] tog vremena. [[Demokratska stranka (SAD)|Demokratska stranka]], i manjim dijelom stranka zelenih dominiraju gradsku politiku od kraja [[1970te|1970ih]], nakon što je zadnji [[Republikanska stranka (SAD)|Republikanski kandidat]] izgubio u izborima za [[gradonačelnik]]a 1975. godine. Od [[1988]]. godine, San Francisco nije nikad glasao preko 20% za Republikanskog predsjedničkog ili senatskog kandidata.<ref>{{cite web | last = Leip | first = Dave | title = Dave Leip's Atlas of U.S. Presidential Elections | publisher=Dave Leip | date = 4. 6. 2008 | url = http://www.uselectionatlas.org/ | access-date =14. 6. 2008 }}</ref> [[2007]]. godine, grad je proširio svoje zdravstvene usluge kao dio programa "Zdrav San Francisco"<ref>[http://www.californiahealthline.org/articles/2011/4/19/reform-law-could-curb-healthy-san-franciscos-enrollment-by-up-to-60.aspx Reform Law Could Curb Healthy San Francisco's Enrollment by Up to 60% – California Healthline]. Californiahealthline.org. Pristupljeno 16. 2. 2012.</ref> što bi subvenciralo neke zdravstvene usluge građanima.<ref>[http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1207599,00.html "San Francisco's Latest Innovation: Universal Health Care"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080215232714/http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1207599,00.html |date=15. 2. 2008 }}, by Laura A. Locke, ''Time'', June 23, 2006</ref><ref>[http://www.healthysanfrancisco.org/visitors/Participant_Costs.aspx "Participant Costs"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100327140533/http://www.healthysanfrancisco.org/visitors/Participant_Costs.aspx |date=27. 3. 2010 }}, healthysanfrancisco.org. Pristupljeno 10. 4. 2010.</ref><ref>[http://www.insurancejournal.com/news/west/2006/07/20/70664.htm "Universal Health Care Plan Approved in San Francisco"], ''Insurance Journal'', 20. 7. 2006.</ref> San Francisco ima dugu historiju podržavanja [[LGBT]] prava. Dom je prvoj organizaciji za lezbjiska prava u SAD-u pod nazivom [[Daughters of Bilitis]]; prvoj javno [[Homoseksualnost|gay]] osobi da se kandiduje za javne funkcije u [[SAD]]-u, [[José Sarria]]u; prvom javnog [[Homoseksualnost|gay]] čovjeku da bude izabran za javnu funkciju u [[SAD]]-u, Harvey Milku; prvoj javno lezbijskog sutkinji Mary C. Morgan i prvom [[Transrodnost|transrodnom]] policijskom komesaru, Theresi Sparks. Veliki broj gay građana je zadržao političku i kulturnu zajednicu kroz nekoliko decenija i samim time je stvorio moćnu prisutnost u gradskom životu San Franciska. Grad održava paradu [[San Francisco Pride]], jednu od najvećih i najstarijih pride parada. San Francisco Pride se održava od [[1972]]. godine. Događaji su u određenoj temi, koja se bira svake godine. Preko 100.000 osoba je prisustvovalo 44oj SF Pride paradi, mada su očekivali 1,5 milion ljudi kao prošle godine.<ref>{{cite web|title=Annual gay pride parades around the country take on new meaning as millions turn out to celebrate the Supreme Court rulings on same-sex marriage.|url=http://www.usatoday.com/story/news/nation/2013/06/30/san-francisco-gay-pride-parade-gay-marriage/2473379/|website=USAtoday.com}}</ref> 43. Pride parada je održana kada su [[istospolni brak]]ovi u [[Kalifornija|Kaliforniji]] postali legalni, što su bile važne novosti za [[LGBT]] zajednicu i mnogi su izašli kako bi to proslavili. [[Chelsea Manning]] je imenovana za počasnog maršala, pošto je transrodna osoba u vojsci. Bilo je pritužbi oko njenog imenovanja kao maršala, jer je u zatvoru zbog kršenja akta o špijunaži te je njen orden kao maršal opozvan.<ref>{{cite web|title=Over 100,000 People Attend 44th Annual Pride Parade in San Francisco|url=http://www.nbcbayarea.com/news/local/15-Million-People-Attending-44th-Annual-Pride-Parade-265123311.html|website=NBCbayarea.com}}</ref> San Francisco također ima znatno aktivnu ekološku zajednicu. Počevši sa osnivanjem Sierra kluba [[1892]]. godine do osnivanja organizacije Prijatelja urbanih šuma [[1981]]. godine, San Francisco ima historiju globalnih razgovora o okolišu.<ref>{{cite web|title=About the Sierra Club|url=http://sierraclub.org/john_muir_exhibit/about/sierra.aspx|access-date=26. 3. 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Friends of the Urban Forest – About us|url=http://www.fuf.net/about-us/|access-date=26. 3. 2013}}</ref> Reciklažni program San Franciska iz [[1980]]. godine je jedan od najstarijih reciklažnih programa bilo kojeg grada.<ref>{{cite web|title=Recology Residential Service Program|url=http://www.sunsetscavenger.com/residentialFAQ.htm|access-date=26. 3. 2013}}</ref> Grad ima inicijativu GoSolarSF koja promovira korištenje solarne energije. Komisija komunalija San Franciska pruža program prodaje električne energije iz obnovljivih izvora.<ref>{{cite web|title=SFPUC GoSolarSF|url=http://sfwater.org/index.aspx?page=133|access-date=26. 3. 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=About Clean Power SF|url=http://sfwater.org/index.aspx?page=577|access-date=21. 2. 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150220034605/http://sfwater.org/index.aspx?page=577|archive-date=20. 2. 2015|url-status=dead}}</ref> SF Greasecycle je program reciklaže korištenog ulja kako bi se pretvorilo u [[biodizel]].<ref>{{cite web|title=SFPUC Greasecycle|url=http://www.sfwater.org/index.aspx?page=465|access-date=26. 3. 2013}}</ref> Novozavršeni Sunset rezervoarski solarni projekt je instalirao 25.000 solarnih ploča na 45.000 [[Km²|km²]] krova rezervora. Elektrana od 5 megawatti je utrostručila solarni kapacitet od 2 megawatta od svog otvaranja u decembru [[2010]]. godine.<ref>{{cite press release | title=Mayor Newsom Praises SFPUC For Approving New Five Megawatt Solar Project at Sunset Reservoir | url=http://www.sfmayor.org/ftp/archive/209.126.225.7/archives/PressRoom_NewsReleases_2008_94667/index.html | publisher=Office of the Mayor, San Francisco | date=12. 12. 2008 | access-date=29. 9. 2009}}</ref><ref>{{cite news |url=http://abclocal.go.com/kgo/story?section=resources/lifestyle_community/green&id=7830862 |title=SF gets new way to generate renewable energy |author=Leigh Glaser |date=7. 12. 2010 |publisher=KGO ABC7 News |access-date=13. 3. 2015 |archive-date=10. 4. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140410123537/http://abclocal.go.com/kgo/story?section=resources/lifestyle_community/green&id=7830862 |url-status=dead }}</ref> === Zabava i scenska umjetnost === [[Datoteka:SFWMOHLobbySouth.jpg|mini|lijevo|Operna kuća ratnog memorijala u San Francisku. Jedna je od poslijednjih zgrada u ''[[Beaux Arts]]'' stilu u [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenim Američkim Državama]].]] Centar ratnog memorijala i scenske umjetnosti San Franciska sadrži neke od najtrajnih kompanija scenske umjetnosti u [[SAD]]-u. Operna kuća ratnog memorijala sadrži operu San Franciska, koja je druga po veličini [[Opera (muzika)|operna kompanija]] u [[Sjeverna Amerika|Sjevernoj Americi]],<ref>Veća je jedino operna kuća u gradu New York City</ref> kao i balet San Franciska dok se simfonija San Franciska izvodi u Davies simfonijskoj hali. Teatar Herbst sadrži eklektičan miks muzičkih izvođenja kao i gradsku umjetnost i lekcije javnog [[Radio|radija]]. [[The Fillmore]] je muzička zgrada u [[Western Addition]]u. Druga je inkarnacija historijske zgrade koja je dobila slavu tokom [[1960te|1960ih]] pod izvođenjem [[Bill Graham]]a, tako što je bila dom poznatim muzičarima [[Grateful Dead]], [[Janis Joplin]], [[Led Zeppelin]] i [[Jefferson Airplane]], napravivši zvuk San Franciska. ''[[Beach Blanket Babylon]]'' je avenija koja vrši izvođenja publici North Beacha od [[1974]]. godine. Komičar i glumac [[Robin Williams]] je pomogao San Francisku da postane poznat kao dobar grad za komedijske klubove. Dostigao je slavu [[1970te|1970ih]] tako što je izvodio svoje komične rutine u klubovima [[Holy City Zoo]], Punchline kao i drugima.<ref name="sfexaminer.com">{{cite web|url=http://www.sfexaminer.com/sanfrancisco/san-francisco-had-close-ties-to-career-of-robin-williams/Content?oid=2871628|title=San Francisco had close ties to career of Robin Williams|work=The San Francisco Examiner|access-date=13. 3. 2015|archive-date=18. 10. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141018142857/http://www.sfexaminer.com/sanfrancisco/san-francisco-had-close-ties-to-career-of-robin-williams/Content?oid=2871628|url-status=dead}}</ref> Također je snimio sedam filmova u San Francisku.<ref name="sfexaminer.com"/> A.C.T. teatar je uticajan u [[zalivska oblast San Franciska|zalivskoj oblasti]] od [[1967]]. godine. Redovno producira razne događaje i redovno vrši produkcije Broadway predstava. [[Datoteka:San Francisco Museum of Modern Art in 2011.jpg|mini|Struktura muzeja moderne umjetnosti napravljena od crvenih cigla i kružno. Pogled iz vrtova [[Yerba Buena]]. Iza muzeja se vidi zgrada u ''[[Art Deco]]'' stilu gradnje.]] === Muzeji === [[Muzej moderne umjetnosti San Franciska]] (još poznat pod nazivom SFMOMA) sadrži moderna i djela iz 20. vijeka. Muzej je premješten u trenutnu zgradu u susjedstvu [[South of Market]] [[1995]]. godine i sada privlači više od 600.000 posjetitelja godišnje.<ref>{{cite web |title = Corporate Sponsorship – Why Sponsor |publisher = San Francisco Museum of Modern Art |url = http://www.sfmoma.org/membership/corp_sponsors_why_sponsor.html |access-date = 14. 6. 2008 |archive-url = https://web.archive.org/web/20071229011210/http://www.sfmoma.org/membership/corp_sponsors_why_sponsor.html |archive-date=29. 12. 2007 |url-status = dead }}</ref> Palata legije časti uglavnom sadrži evropske antikvitete i umjetnička djela te se zgrada nalazi u Lincoln parku i njen eksterior je modeliran po [[Palais de la Légion d'Honneur|istoimenoj zgradi u Parizu]]. Njime upravljaju Muzeji fine umjetnosti San Franciska, koji također upravljaju de Young muzejom u Golden Gate parku. Kolekcija de Younga sadrži [[Sjedinjene Američke Države|američke]] dekorativne objekte i antropološka nalazišta iz [[Afrika|Afrike]], [[Okeanija|Okeanije]] i [[Amerika|Amerikâ]]. Prije pravljenja trenutne građevine, koja se završila sa izgradnjom [[2005]]. godine, de Young je također sadržavao muzej azijske umjetnosti koji je sadržavao [[Azija|azijske]] historijske artefakte stare preko 6.000 godina te je [[2003]]. godine premješten u nekadašnju javnu biblioteku pored civilnog centra. Nasuprot muzičkom konkursu se nalazi Kalifornijska akademija nauka. To je prirodni historijski muzej koji sadrži Morrison planetarij i Steinhart akvarij. Trenutna struktura građevine sa providnim plafornom je otvorena 2008. godine. Exploratorium je interaktivni naučni muzej koga je osnovao [[Frank Oppenheimer]] 1969. godine i nalazi se na 15. pristaništu Embarcadera. Dva muzejska broda su usidrena blizu Fisherman's Wharfa, [[SS Jeremiah O'Brien|SS ''Jeremiah O'Brien'']] i podmornica [[USS Pampanito (SS-383)|''USS ''Pampanito'''']]. Na [[Nob Hill (San Francisco)|Nob Hillu]] se nalazi žičarni muzej sa prikazom napojnog sistema koji pogoni žičare i skladišta automobila. == Sport i rekreacija == [[Datoteka:AT&T Park July 24, 2016.jpg|mini|[[AT&T park]]. Otvoren [[2000]]. godine.]] [[Bejzbol]]ski tim [[San Francisco Giants]] su napustili saveznu državu [[New York (savezna država)|New York]] i preselili se u [[Kalifornija|Kaliforniju]] prije 1958. sezone. Tim sadrži poznate zvijezde poput [[Willie Mays]]a, [[Willie McCovey]]a i [[Barry Bonds]]a, te je igrao 52 godine prije nego što je osvojio [[World Series]] titulu [[2010]]. godine kao i dvije dodatne titule [[2012]]. i [[2014]]. godine. Giantsi igraju u [[AT&T]] parku koji je otvoren [[2000]]. godine i bio je projekt ponovnog razvijanja susjedstva [[South Beach]] i [[Mission Bay]].<ref>{{cite web |title = Federal Brownfields Tax Incentive: SBC Park |work = Brownfields |publisher = US Environmental Protection Agency |date = maj 2005 |url = http://www.epa.gov/swerosps/bf/pdf/sfcasestudy070505.pdf |format = PDF |archive-url = https://web.archive.org/web/20060921012953/http://www.epa.gov/swerosps/bf/pdf/sfcasestudy070505.pdf |archive-date=21. 9. 2006 |access-date = 15. 6. 2008 |url-status = live }}</ref> San Francisco je [[2012]]. godine postavljen na prvo mjesto kao najbolji grad u Americi za bejzbol. Proučavano je koja su [[Metropolitansko područje|metropolitanska područja]] udomljavala najviše [[Major League Baseball|Major League]] timova od [[1920]]. godine.<ref>{{cite web|last=Sperling|first=Bert|title=Best Baseball Cities|url=http://www.bertsperling.com/2012/10/25/best-baseball-cities/|access-date=29. 10. 2012}}</ref> [[Datoteka:Candlestick Park aerial.jpg|mini|Park Candlestick je bio domaćin timovima [[San Francisco Giants|Giants]] od 1960-99 i [[San Francisco 49ers|49ers]] od 1971–2013. godine.]] [[San Francisco 49ers]], tim [[NFL]] lige su bili jedni od najstarijih i najredovnijih franšiza sporta grada. Tim je počeo sa igrom 1946. godine kao član AAFCa ([[Američki fudbal|američke fudbalske]] konferencije) te je prešao u [[NFL]] 1950. godine i preselio se u Candlestick park [[1971]]. godine. Tim je počeo igrati svoje domaće mečeve na Levi stadionu u [[Santa Clara (Kalifornija)|Santa Clari]] 2014. godine, te se i dalje nazivaju "[[San Francisco 49ers]]" iako su znatno bliži gradu [[San Jose (Kalifornija)|San Jose]].<ref>{{cite news|url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2006/11/09/BAGNJM99FK1.DTL |title=SAN FRANCISCO / 49ers say they are moving to Santa Clara |publisher=Sfgate.com |date=9. 11. 2006 |access-date=28. 3. 2012 |first1=Phillip |last1=Matier |first2=Andrew |last2=Ross}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.pressdemocrat.com/csp/mediapool/sites/PressDemocrat/News/story.csp?cid=2493373&sid=555&fid=181 |title=San Francisco mayor: 49ers move to Santa Clara all but assured |publisher=PressDemocrat.com |date=6. 12. 2011 |access-date=28. 3. 2012}}</ref> 49ers su osvojili pet Super Bowl titula 1980ih i 1990ih kada su treneri ekipe bili Bill Walsh i [[George Seifert]] i imali su sljedeće poznate igrače: [[Joe Montana]], [[Steve Young]], [[Ronnie Lott]], i [[Jerry Rice]]. [[Datoteka:USF WMG.JPG|mini|Muški košarkaški tim [[Univerzitet San Franciska|univerziteta San Franciska]] igra u sali ratnog memorijala.]] Na univerzitetskom nivou, Dons, tim Univerziteta San Franciska, se natiču u prvoj ligi [[NCAA]] te ih je [[Bill Russel]] vodio kroz košarkaška prventstva [[1955]]. i [[1956]]. godine. [[San Francisco Gators]] i [[San Francisco Urban Knights|Urban Knights]] se natiču u drugoj ligi. AT&T park se koristio kao domaćinski stadion za godišnje igre [[Američki nogomet|američkog nogometa]] od [[2002]]. godine. 2011. godine, San Franciso je bio domaćin kalifornijskom fudbalskom timu [[Golden Bears]] koji su igrali na Candlestick parku i [[AT&T]] parku dok se njihov stadion renovirao. Pješačka trka [[Bay to Breakers]], koja se održava svake godine od [[1912]]. godine, je najpoznatija po svojim šarenim kostimima i veselom duhu natjecanja.<ref>{{cite web |title = About Us – History |work = ING Bay to Breakers |publisher = ING Group |date = 11. 3. 2008 |url = http://baytobreakers.com/index.php?page=race-history |access-date = 25. 7. 2010 |archive-url = https://www.webcitation.org/5rVUrVxLf?url=http://baytobreakers.com/index.php?page=race-history |archive-date = 26. 7. 2010 |url-status = dead }}</ref> Maraton San Franciska privlači više od 21.000 učesnika.<ref>{{cite news | last = Bulwa | first = Demian | title = S.F. Marathon: 26.2&nbsp;miles of feel-good pain | work=Saopćenje za medije | publisher=SFGate | date = 27. 7. 2009 | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2009/07/26/BA0218VCGF.DTL | access-date =7. 9. 2010 }}</ref> [[Triatlon]] ''Espace from Alcatraz'' je od [[1860]]. godine privukao više od 2.000 profesionalnih i amaterskih sportaša.<ref>{{cite web | title = Fact Sheet | work = Saopćenje za medije | publisher = Accenture Escape from Alcatraz Triathlon | date = 23. 5. 2008 | url = http://www.escapefromalcatraztriathlon.com/Assets/ESCAPE+From+Alcatraz/Fact+Sheet.pdf | access-date = 19. 1. 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090125053129/http://www.escapefromalcatraztriathlon.com/Assets/ESCAPE+From+Alcatraz/Fact+Sheet.pdf | archive-date=25. 1. 2009 | url-status = dead }}</ref> Olympic Club je jedan od najstarijih sportskih klubova u [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenim Američkim Državama]]. Osnovan je [[1860]]. godine. Sadrži privatni teren za golf koji graniči sa [[Daly City (Kalifornija)|Daly Cityjem]] te je teren pet puta bio domaćin [[US Open|U.S. Opena]]. Javni Harding Park teren za [[golf]] se povremeno koristi za [[PGA Tour]]. San Francisco je 2013. godine bio domaćin trke jahti.<ref>{{cite news | last = Cote | first = John | title = San Francisco selected to host America's Cup | work=San Francisco Chronicle | publisher=Hearst Communications | year = 2010 | url = http://www.sfgate.com/sports/article/San-Francisco-chosen-to-host-America-s-Cup-2479352.php | access-date =11. 9. 2013 |url-status=live}}</ref> Sa idealnom klimom za događaje na otvorenom, San Francisco ima nevjerovatan broj resursa i mogućnosti za amatersko učestvovanje u sportu i rekreaciji. Postoji više od 320&nbsp;km staza za bicikle širom grada<ref>{{cite web | title = Bicycle Network Facilities | work = Commuting and Resources | publisher = SF Municipal Transportation Authority | date = 12. 5. 2008 | url = http://www.sfmta.com/cms/bcomm/3180.html | access-date = 15. 6. 2008 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120307012603/http://www.sfmta.com/cms/bcomm/3180.html | archive-date=7. 3. 2012 | url-status = dead }}</ref> te su susjedstva [[Embarcadero]] i [[Marina Green]] omiljena mjesta za [[skejtbording]]. Obimni javni tereni za igranje [[tenis]]a su dostupni u parkovima Golden Gate i Dolores kao i u manjim terenima po susjedstvima širom grada. Građani San Franciska su često na vrhu listâ najsposobnijih osoba u [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]-u.<ref name="fitness">{{cite news |last = Hübler |first = Eric |title = The Fittest and Fattest Cities in America |work = Men's Fitness |publisher = American Media, Inc |year = 2008 |url = http://www.mensfitness.com/city_rankings/454 |archive-url = https://web.archive.org/web/20081011203124/http://www.mensfitness.com/city_rankings/454 |archive-date=11. 10. 2008 |access-date = 15. 6. 2008 |url-status = live }}</ref> [[Plovidba]] i [[jedrenje]] su dvije od mnoštva popularnih aktivnosti [[zalivska oblast San Franciska|zaljeva San Franciska]]. Grad sadrži marinu u istoimenom distriktu.<ref>{{cite web|title=St Francis Yacht Club|url=http://www.stfyc.com/|access-date=26. 3. 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Golden Gate Yacht Club|url=http://www.ggyc.com/|access-date=26. 3. 2013}}</ref> Jahtni klubovi St. Francis i Golden Gate se nalaze u marini. Jahtni klub [[South Beach]], koji se nalazi kraj [[AT&T park]]a i 39. pristaništa ima obimnu [[marina (pristanište)|marinu]].<ref>{{cite web|title=About South Beach Yacht Club|url=http://www.southbeachyc.org/content.aspx?page_id=22&club_id=739623&module_id=40760|access-date=26. 3. 2013|archive-date=7. 8. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130807131002/http://www.southbeachyc.org/content.aspx?page_id=22&club_id=739623&module_id=40760|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=Pier 39 Marina|url=http://www.pier39marina.com/|access-date=26. 3. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130429142351/http://www.pier39marina.com/|archive-date=29. 4. 2013|url-status=dead}}</ref> [[Datoteka:Olympic Club 18th hole lakeside.jpg|mini|lijevo|18. rupa terena [[Klub Olympic (San Francisco)|kluba Olympic]].]] Historijski distrikt [[Aquatic Park]], koji se nalazi uz sjeverni dio obale San Franciska, je domaćin nekolicini plivačkih i veslačkih klubova.<ref>{{cite web|title=South End Rowing Club|url=http://www.south-end.org/|access-date=26. 3. 2013|archive-date=8. 4. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130408074909/http://www.south-end.org/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=The Dolphin Club of SF About us|url=http://www.dolphinclub.org/about.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20131205080117/http://www.dolphinclub.org/about.html|archive-date=5. 12. 2013|access-date=26. 3. 2013|url-status=dead}}</ref> Veslački klub [[South End]], koji je osnovan [[1873]]. godine, kao i klub Dolphin i dalje nastavljaju sa prijateljskim suparništvom. Plivači se također dnevno mogu primijetiti. Vožnja biciklom postaje sve popularnija u San Francisku. Prema izvještaju agencije za općinski prevoz ([[Engleski jezik|eng]]. ''Municipal Transportation Agency'', odnosno skraćeno ''MTA'') 2010. godine, broj biciklista je porastao u 33 lokacije za 58% u odnosu na prethodni izvještaj iz [[2006]]. godine.<ref>[http://128.121.89.101/cms/bhome/documents/City_of_San_Francisco_2010_Bicycle_Count_Report_edit12082010.pdf "City of San Francisco 2010 Bicycle Count Report", San Francisco Municipal Transportation Agency, 2010, p. 3]</ref> MTA procjenjuje da se svaki dan u gradu obavi više od 128.000 vožnji biciklom, što bi bilo 6% od cjelokupnog saobraćaja grada.<ref>{{Cite web | url = http://archives.sfmta.com/cms/rbikes/documents/2008SFStateofCyclingReport.pdf | title = 2008 San Francisco State of Cycling Report | publisher = San Francisco Municipal Transportation Agency | year = 2008 | page = 9 | access-date = 1. 10. 2014}}</ref> Poboljšanje infrastrukture vožnje bicikla građenjem dodanih mjesta za vožnju je omogućilo sigurniju i pristupačniju vožnju bicikla u San Francisku. Od [[2006]]. godine, San Francisco ima zlatni biciklistički status od lige američkim biciklista. == Plaže i parkovi == [[Datoteka:Cliff House from Ocean Beach.jpg|mini|lijevo|[[Ocean plaža (San Francisco)|Ocean plaža]] San Franciska sa pogledom na litičnu kuću.]] [[Datoteka:SF Conservatory of Flowers 3.jpg|mini|Konzervatorijum cvijeća u [[Golden Gate park|parku Golden Gate]].]] Nacionalno rekreacijsko područje [[Golden Gate]]a (još poznato po [[Engleski jezik|engleskoj]] skraćenici GGNRA) sadrži veći dio parkova San Franciska i sve njegove plaže. Jedno je najposjećenijih područja u [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenim Američkim Državama]] u rekreacijonom pogledu sa preko 13 miliona godišnjih posjetioca. Unutar atrakcija grada se također nalazi Ocean plaža, koja se pruža duž obalne linije [[Tihi okean|Tihog okeana]] i posjećuje ga surferska zajednica, kao i Baker plaža koja se nalazi na zapadnoj uvali Golden Gatea kao dio [[Presidio|Presidia]], prijašnje vojne bazne. Crissy polje se također nalazi unutar Presidia. GGNR također upravlja [[Fort Funston]]om, [[Lands Endo]]m, [[Fort Mason]]om i [[Alcatraz]]om. Služba nacionalnih parkova zasebno upravlja Maritime historijski nacionalni park San Franciska koji se sadrži od čete historijskih brodova i rive oko [[Aquatic park (San Francisco)|Aquatic parka]]. [[Datoteka:Alamo Square with Painted Ladies, SF, CA, jjron 26.03.2012.jpg|mini|lijevo|Trg Alamo je jedan od najpoznatijih [[Parkovi|parkova]] u ovom području i često se koristi kao simbolična lokacija San Franciska u [[film]]ovima i popularnoj kulturi.]] Odjel za rekreakciju i parkove San Franciska održava više od 220 parkova.<ref>{{cite web |url = http://sf-recpark.org/index.aspx?page=56 |title = Facility Listings |access-date = 25. 7. 2010 |work = San Francisco Recreation and Parks Department |publisher = City and County of San Francisco |archive-url = https://www.webcitation.org/5rVVz5G7d?url=http://sf-recpark.org/index.aspx?page=56 |archive-date=26. 7. 2010 |url-status=live |url-status = dead }}</ref> Najveći i najpoznatiji je [[Golden Gate park]],<ref>{{cite web | url = http://www.tpl.org/content_documents/ccpe_Most_Visited_Parks.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20090318011047/http://www.tpl.org/content_documents/ccpe_Most_Visited_Parks.pdf | archive-date=18. 3. 2009 | format = PDF | title = The Most Visited City Parks | access-date = 17. 6. 2008 | date = 11. 10. 2007 | work = Center for City Park Excellence | publisher = The Trust for Public Land | url-status = dead }}</ref> koji se rasteže od zapadnog dijela grada do [[Tihi okean|Tihog okeana]]. Park je osnovan 1860ih i napravljen je sadnjom stranih [[Drveće|drveća]] i biljaka dok je prije bio omeđen samo prirodnom travom i dinama. Park sadrže mnoge kulturne i prirodne atrakcije poput staklene bašte cvijeća, japanske čajne bašte i [[Botanika|botaničke bašte]] San Franciska. Blizu gradskog [[Zoološki vrt|zoološkog vrta]] koji sadrži više od 250 vrsta životinja od kojih je mnogo ugroženo,<ref>{{cite web | title = What to See at the Zoo | publisher = San Francisco Zoo | url = http://www.sfzoo.org/openrosters/ViewOrgPageLink.asp?LinkKey=15015&orgkey=1821 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110719005811/http://www.sfzoo.org/openrosters/ViewOrgPageLink.asp?LinkKey=15015&orgkey=1821 | archive-date=19. 7. 2011 | access-date = 14. 6. 2008 | url-status = dead }}</ref> se nalazi jezero Marced koje je okruženom parkom. Prvo rekreaciono područje San Franciska je bio park kojim je upravljao sistem [[Kalifornija|Kalifornijskih]] državnih parkova pod nazivom [[Candlestick Point]].<ref>{{cite web | title = Candlestick Point SRA | publisher=California State Parks Department | url = http://parks.ca.gov/?page_id=519 | access-date =27. 1. 2009}}</ref> == Zakon i vlada == San Francisco—službeno poznat pod [[Engleski jezik|engleskim]] nazivom "City and County of San Francisco", odnosno "Grad i okrug San Franciska"—je grad i [[Okrug (teritorijalna jedinica)|okrug]] u isto vrijeme. Ovaj status je dobio i trenutno ga posjeduje sve od [[1856]]. godine kada se odvojio od [[Okrug San Mateo|okruga San Mateo]].<ref name="Coy 1919 409"/> Jedini je istovremeni grad i okrug u [[Kalifornija|Kaliforniji]].<ref name="CityCounty"/> [[Gradonačelnik]] je istovremeno i okružni izvršni organ i nadgledni odbor je gradsko vijeće. Vlada San Franciska funkcionira na sistemu poveljnog grada i sadrži dvije grane vlasti. Na vrhu izvršne grane vlasti se nalazi [[gradonačelnik]] kao i drugi zvaničnici kojih su izabrali građani kao i gradska služba. Na čelu zakonodavne grane vlasti od 11 članova nadglednog odbora se nalazi predsjednik koji je odgovoran za donošenje zakona i budžeta, mada građani San Franciska često koriste sistem direktne demokratije za donošenje zakona. [[Datoteka:SFCityHall.png|mini|lijevo|Gradska vijećnica San Franciska.]] Članovi nadglednog odbora su izabrani kao prestavnici određenih distrikta unutar grada.<ref name="SF_Gov_Supervisor_Districts">{{cite web | title = Board of Supervisors District Information | url = http://www.sfgov.org/site/bdsupvrs_index.asp?id=4385 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070714005328/http://www.sfgov.org/site/bdsupvrs_index.asp?id=4385 | archive-date=14. 7. 2007 | publisher = City and County of San Francisco, Board of Supervisors | access-date = 29. 1. 2006 | url-status = dead }}</ref> U slučaju smrti ili ostavke gradonačelnika, predsjednik odbora postaje privremeni gradonačelnik dok cijeli odbor ne odluči ko će biti gradonačelnik do isteka mandata. [[Dianne Feinstein]] je preuzela ured [[1978]]. godine nakon atentata na [[George Moscone]]a, te ju je odbor izabrao kao stalnog gradonačelnika do kraja mandata. [[Edwin M. Lee]] je [[2011]]. godine izabran da završi mandat [[Gavin Newsom|Gavina Newsoma]], koji je podnio ostavku.<ref>{{cite news| url=http://blog.sfgate.com/cityinsider/2011/01/11/ed-lee-becomes-the-citys-first-chinese-american-mayor/ | work=The San Francisco Chronicle | first=John | last=Coté | title=Ed Lee becomes the city's first Chinese American mayor | date=11. 1. 2011}}</ref> Zbog svog jedinstvenog statusa kao grad i okrug istovremeno, lokalna vlada ima nadležnost nad imovinom nad kojim inače ne bi trebala. Na primjer, međunarodni aerodrom San Franciska, koji se nalazi u okrugu San Mateo, je pod vlasništvom grada i okruga San Franciska. San Francisco ima gradski [[zatvor]] u okrugu San Mateo, u neinkorporiranom području pored [[San Bruno (Kalifornija)|San Bruna]]. San Francisco je također, [[Raker pakt]]om iz [[1913]]. godine, dobio stalni zakup nad [[Hetch Hetchy]] dolinom i marinom nacionalnog parka [[Yosemite]].<ref name="CityCounty"/> San Francisco je čvor mnogim granama federalne birokratije poput apelacionog suda [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]] i pričuvne federalne banke. Grad je u ranim [[1990te|1990im]] imao velike vojne instalacije u [[Presidio|Presidiju]], [[Treasure Island]]u i [[Hunters Point]]u. Postojanje ovih instalacija se i dalje godišnje slavi [[Fleet Week]]om, iako se više ne nalaze u gradu. Savezna država [[Kalifornija]] koristi San Francisco kao dom za [[Vrhovni sud Kalifornije|vrhovni sud savezne države]] i za ostale državne agencije. Više od 70 konzulata San Franciska su strane vlasti.<ref>{{cite web | url = http://www.state.gov/documents/organization/91446.pdf | title = Foreign Consular Offices in the United States, 2007 | access-date =12. 12. 2008 | publisher=United States Department of State}}</ref> Okružni budžet za fiskalnu godinu 2013–14 je iznosio [[$]]7,9 milijarde.<ref>{{cite web | title = Mayor Lee Signs San Francisco’s Balanced Budget For Fiscal Year 2013–14 & 2014–15 | url = http://www.sfmayor.org/index.aspx?recordid=375&page=846 | publisher = Office of the Mayor | date = 24. 7. 2013 | access-date = 26. 9. 2013}}</ref> Grad zapošljava oko 27.000 radnika.<ref>{{cite news | author = Gordon, Rachel | title = 1 in 3 San Francisco employees earned $100,000 | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2010/04/25/MNC51CLUBN.DTL | publisher = San Francisco Chronicle | date = 26. 4. 2010 | access-date =7. 3. 2012}}</ref> === Kriminal i javna sigurnost === Sljedeća tabela sadrži broj prijavljenih incidenata po 1.000 osoba za svaku vrstu prekršaja. {| class="wikitable mw-collapsible" |- ! colspan="3" | Stope kriminala i broj stanovnika |- ! scope="row" style="text-align: left;" | Broj stanovnika<ref name="FBI-UCR-T8">United States Department of Justice, Federal Bureau of Investigation. [http://www.fbi.gov/about-us/cjis/ucr/crime-in-the-u.s/2012/crime-in-the-u.s.-2012/tables/8tabledatadecpdf/table-8-state-cuts/table_8_offenses_known_to_law_enforcement_by_california_by_city_2012.xls Crime in the United States, 2012, Table 8]. Pristupljeno 15. 11. 2013.</ref> | colspan="2" | 820.363 |- ! scope="row" style="text-align: left;" | Nasilni kriminal<ref name="FBI-UCR-T8"/> | 5.777 || 7,04 |- ! scope="row" style="text-align: left;" | &nbsp;&nbsp;Ubistva<ref name="FBI-UCR-T8"/> | 69 || 0,08 |- ! scope="row" style="text-align: left;" | &nbsp;&nbsp;Silovanja<ref name="FBI-UCR-T8"/> | 108 || 0,13 |- ! scope="row" style="text-align: left;" | &nbsp;&nbsp;Pljačke<ref name="FBI-UCR-T8"/> | 3.484 || 4,25 |- ! scope="row" style="text-align: left;" | &nbsp;&nbsp;Teških napadi<ref name="FBI-UCR-T8"/> | 2.116 || 2,58 |- ! scope="row" style="text-align: left;" | Imovinski kriminalitet<ref name="FBI-UCR-T8"/> | 38.898 || 47,42 |- ! scope="row" style="text-align: left;" | &nbsp;&nbsp;Provale<ref name="FBI-UCR-T8"/> | 5.317 || 6,48 |- ! scope="row" style="text-align: left;" | &nbsp;&nbsp;Teške krađe<ref name="FBI-UCR-T8"/> | 28.242 || 34,43 |- ! scope="row" style="text-align: left;" | &nbsp;&nbsp;Krađe motornih vozila<ref name="FBI-UCR-T8"/> | 5.339 || 6,51 |- ! scope="row" style="text-align: left;" | Podmetanje požara<ref name="FBI-UCR-T8"/> | 207 || 0,25 |} [[Datoteka:CHP Police Interceptor Utility Vehicle.jpg|mini|lijevo|Službenici patrole [[Kalifornija|Kalifornije]] sprovode Kalifornijski kôd vozila i progone osumljičena lica i budu na licu mjesta svih važnijih prepreka i [[Saobraćajna nesreća|nezgoda saobraćaja]].]] 2011. godine, prijavljeno je 50 [[Ubistvo|ubistava]] što je 6,1 na 100.000 ljudi.<ref>{{cite news|author=Demian Bulwa |url=http://www.sfgate.com/crime/article/Through-hard-times-S-F-killings-at-historic-lows-2441692.php |title=Through hard times, S.F. killings at historic lows |publisher=SFGate |date=5. 1. 2012 |access-date=29. 7. 2013}}</ref> Bilo je oko 134 [[Silovanje|silovanja]], 3.142 krađa i oko 2.139 napada. Bilo je oko 4.469 provala, 25.100 pljački i 4.210 krađa motornih vozila.<ref>{{cite web|url=http://www.neighborhoodscout.com/ca/san-francisco/crime/ |title=San Francisco crime rates and statistics |publisher=NeighborhoodScout |access-date=29. 7. 2013}}</ref> Tenderloin područje San Franciska ima najveći postotak [[kriminal]]a u San Francisku sa 70% nasilnog kriminala grada i oko jedne četvrtine gradskih ubistava se dogodi u ovom susjedstvu. Tenderloin područje također sadrži velike stope beskućništva, korištenja [[droga]], nasilja bandi i [[Prostitucija|prostitucije]].<ref>{{cite web|url=http://foundsf.org/index.php?title=The_Tenderloin |title=The Tenderloin |publisher=FoundSF |access-date=29. 7. 2013}}</ref> Još jedno područje sa visokom stopom kriminala je [[Bayview-Hunters Point]]. Beskućništvo je također rasteći problem grada.<ref>{{cite web|url=http://www.sfgate.com/homeless/ |title=Shame of the city |publisher=SFGate |access-date=29. 7. 2013 |date=12. 7. 2012}}</ref> Nekoliko uličnih bandi se nalazi u gradu, kao što su MS-13,<ref>{{cite web |url=http://www.sfweekly.com/related/to/La+Mara+Salvatrucha+Street+Gang/ |title=La Mara Salvatrucha Street Gang – San Francisco |publisher=Sfweekly.com |access-date=29. 7. 2013 |archive-date=26. 7. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130726192405/http://www.sfweekly.com/related/to/La+Mara+Salvatrucha+Street+Gang/ |url-status=dead }}</ref> [[Sureños]] i [[Norteños]] u Mission distriktu<ref>{{cite news|author=Bulwa, Demian|url=http://www.sfgate.com/bayarea/article/SAN-FRANCISCO-Sure-o-gang-s-threat-growing-in-2667647.php |title=SAN FRANCISCO / Sureño gang's threat growing in Bay Area / Widow's apartment is at heart of group's Mission District turf|publisher=San Francisco Chronicle |date=27. 5. 2005 |access-date=29. 3. 2014}}</ref> i nekim dijelom Crips banda u [[Bayview–Hunters-Point]].<ref>{{cite web|author=Albert Samaha |url=http://www.sfweekly.com/2012-09-26/news/crips-gangs-sfpd-bloods-bayview-hunters-point/ |title=Crip-less: S.F.'s Dislike of Franchises Extends to Street Gangs – Page 1 – News – San Francisco |publisher=SF Weekly |date=26. 9. 2012 |access-date=29. 7. 2013}}</ref> Azijske bande su pristune u Kineskoj četvrti. Tadašnje suparništvo dvije kineske bande je [[1977]]. godine dovelo do oružanog napada u restoranu u Kineskoj četvrti u kome je 5 lica usmrćeno i 11 ranjeno. Nijedna od žrtava napada nisu bili članovi bandi. Pet članova [[Joe Boys]] bande je uhapšeno i osuđeno za ovaj zločin.<ref>{{cite news |author=Vanessa Hua |url=http://sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2006/10/07/BAGMMLKK661.DTL |title=Golden Dragon Closes and owes a million |publisher=Sfgate.com |date=7. 10. 2006 |access-date=6. 12. 2011 |archive-date=5. 8. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110805012352/http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=%2Fc%2Fa%2F2006%2F10%2F07%2FBAGMMLKK661.DTL |url-status=dead }}</ref> Oružani napad u vezi sa bandama je 1990. godine usmrtio jednog muškarca i ranio šest ostalih ispred noćnog kluba blizu Kineske četvrti.<ref>{{cite news|author=Jim Herron Zamora |url=http://articles.latimes.com/1990-05-15/news/mn-198_1_asian-gang |title=S.F. Chinatown Shootings May Be Tied to Gang |publisher=Los Angeles Times |date=15. 5. 1990 |access-date=16. 9. 2012}}</ref> Šest tinejdžera je 1998. godine ranjeno u kineskom igralištu nakon čega je 16-ogodišnjak uhapšen.<ref>{{cite news|author=Vanessa Hua |url=http://www.sfgate.com/news/article/Boy-16-Arrested-In-S-F-Chinatown-Shooting-3003614.php |title=Boy, 16, Arrested In S.F. Chinatown Shooting Rampage / Suspect was at scene but didn't fire gun, cops say |publisher=San Francisco Chronicle |date=20. 6. 1998 |access-date=16. 9. 2012}}</ref> Gradom patrolira policija San Franciska. Ured šerifa San Franciska, BART policija (za javni prijevoz), Armtrak policija i [[Kalifornija|Kalifornijska]] patrola kao i mnoge druge lokalne, državne i federalne agencije sprovode zakon u gradu. Vatrogasna služba San Franciska pruža usluge suzbijanja [[požar]]a kao i hitne medicinske službe. == Obrazovanje == === Fakulteti i univerziteti === [[Datoteka:Lone Mountain Campus.jpg|mini|upright|desno|Studendski grad Lone Mountain univerziteta San Franciska.]] [[Univerzitet Kalifornije (San Francisco)|Univerzitet Kalifornije, San Francisco]] je jedini studenski grad sistema Univerziteta Kalifornije koji je posebno namjenjen zdravstvenom obrazovanju i [[Biomedicina|biomedicinskim]] naukama. Jedna je od pet najboljih medicinskih škola u [[SAD|Sjedinjenim Američkim Državama]]<ref>{{cite web | url = http://grad-schools.usnews.rankingsandreviews.com/best-graduate-schools/top-medical-schools/primary-care-rankings | title = America's Best Graduate Schools: Best Medical Schools | access-date = 25. 7. 2010 | year = 2010 | publisher = U.S. News and World Report | archive-date = 21. 4. 2010 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100421213522/http://grad-schools.usnews.rankingsandreviews.com/best-graduate-schools/top-medical-schools/primary-care-rankings | url-status = dead }}</ref> i upravlja medicinskim centrom [[UCSF]] koji je jedan od 15 najboljih [[bolnica]] u zemlji.<ref>{{cite web | url = http://health.usnews.com/health-news/best-hospitals/articles/2011/07/18/best-hospitals-2011-12-the-honor-roll | title = Best Hospitals 2011–12: the Honor Roll | publisher=U.S. News and World Report | author=Comarow, Avery | date = 14. 7. 2010 | access-date =25. 7. 2010 }}</ref> UCSF je znatno velik lokalni poslodavac koga premašuje jedino lokalna gradska i okružna vlada.<ref>{{cite web | url = http://www.sfced.org/docs/Largest_Employers_in_SF_2007.doc | title = San Francisco Business Information: Largest Employers in San Francisco | access-date = 9. 6. 2008 | work = San Francisco Business Times Book of Lists, 2007 | format = Microsoft Word | publisher = San Francisco Center for Economic Development | archive-url = https://web.archive.org/web/20070817111006/http://www.sfced.org/docs/Largest_Employers_in_SF_2007.doc | archive-date=17. 8. 2007 | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite news |title = UCSF packs a $6B punch for economy |publisher = San Francisco Business Times |author = Leuty, Ron |date = 11. 6. 2010 |url = http://sanfrancisco.bizjournals.com/sanfrancisco/stories/2010/06/14/story1.html |access-date = 26. 7. 2010 |archive-url = https://www.webcitation.org/5rVPWF1YS?url=http://sanfrancisco.bizjournals.com/sanfrancisco/stories/2010/06/14/story1.html |archive-date = 26. 7. 2010 |url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.ucsf.edu/eir/employment-economic-stimulus |title = Employment & Economic Stimulus |access-date = 26. 7. 2010 |work = 2010 Economic Impact Report |publisher = University of California, San Francisco |archive-url = https://www.webcitation.org/5rVOBCPUT?url=http://www.ucsf.edu/eir/employment-economic-stimulus |archive-date = 26. 7. 2010 |url-status = live }}</ref> Studenski grad od 170.000 [[m²]] u [[Mission Bay]]u je otvoren 2003. godine i nadovezuje se na originalnu zgradu u [[Parnassus Heights]]u. Mjesto je zgrada za istraživanje u oblastima [[Biotehnologija|biotehnologije]].<ref>{{cite web | url = http://www.ucsf.edu/news/2003/07/4846/new-ucsf-mission-bay-campus-countrys-largest-biomedical-university-expansio | title = New UCSF Mission Bay campus: country's largest biomedical university expansion | author=Wallace Ravven | access-date =9. 6. 2008 | publisher=UCSF | date = 22. 7. 2003 }}</ref> U svim pogledima, [[UCSF]] upravlja preko 20 zgrada širom San Franciska.<ref>{{cite web | url = http://www.ucsf.edu/locations | title = Locations | author= UCSF | access-date =21. 2. 2015 | year = 2015 }}</ref> [[Hasting College of Law]], koji je osnovan u civilnom centru 1878. godine, je najstariji pravni fakultet u [[Kalifornija|Kaliforniji]] i ima najveći broj sudija u zakonodavnim organizacijama savezne države koji su ga pohađali.<ref>{{cite web | url = http://www.uchastings.edu/?pid=37 | title = Hastings Quick Facts | access-date =30. 8. 2006 | publisher=University of California, Hastings College of the Law}}</ref> Državni [[univerzitet]] San Franciska je dio državnog sistema [[Kalifornija|Kalifornije]] i nalazi se blizu jezera Marced.<ref name=sfsu>{{cite web | url = http://www.sfsu.edu/~puboff/sfsufact/archive/0809/files/SFSU_Facts_0809.pdf | title = SF State Facts 2008–2009 | access-date = 7. 3. 2009 | publisher = SFSU | archive-date = 3. 3. 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160303214251/http://www.sfsu.edu/~puboff/sfsufact/archive/0809/files/SFSU_Facts_0809.pdf | url-status = dead }}</ref> Škola ima otprilike 30.000 studenata i nagrađuje studente sa dodiplomskim, magistranskim i doktoratskim diplomama u više od 100 disciplina.<ref name=sfsu/> Gradski fakultet San Franciska je jedan od najvećih [[community college]] univerziteta u zemlji sa dvogodišnjim studijem, te se nalazi u Ingleside distriktu. Ima preko 100.000 studenata i sadrži obiman program za nastavljanje školovanja.<ref>{{cite web | url = http://www.ccsf.edu/Offices/Public_Information/factsheet.html | title = City College of San Francisco Fact Sheet | access-date = 16. 6. 2008 | date = april 2008 | format = PDF | publisher = City College of San Francisco | archive-date = 2. 12. 2008 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081202165806/http://www.ccsf.edu/Offices/Public_Information/factsheet.html | url-status = dead }}</ref> Privatni [[univerzitet]] San Franciska koji se nalazi na Lone planini je jedan od najstarijih institucija višeg obrazovanja u San Francisku kao i jedan od najstarijih univerziteta osnovanih zapadno od rijeke [[Mississippi (rijeka)|Mississippi]].<ref>{{cite web | url = http://www.usfca.edu/online/about_USF/USFAlmanac2007.pdf | title = University of San Francisco Fact Book and Almanac 2007 | date = 31. 12. 2007 | format = PDF | publisher = University of San Francisco | archive-url = https://web.archive.org/web/20080624193135/http://www.usfca.edu/online/about_USF/USFAlmanac2007.pdf | archive-date=24. 6. 2008 | access-date = 25. 7. 2010 | url-status = dead }}</ref> Univerzitet [[Golden Gate]] je privatan, nepristran i mješovit [[univerzitet]] osnovan [[1901]]. godine i nalazi se u finansijalnom distriktu. Uglavnom služi kao postdiplomska institucija fokusirana na učenje prava sa manjim dodiplomskim programima koji su povezati sa njegovim profesionalnim školama. [[Akademija umjetnosti San Franciska]] je najveći institut umjetnosti i dizajna u državi sa preko 13.000 studenata.<ref>{{cite web | url = http://www.academyart.edu/whoweare.html | title = Who We Are | access-date =18. 2. 2009 | publisher=Academy of Art University | year = 2008 }}</ref> [[Institut umjetnosti San Franciska]] je najstarija umjetnička škola zapadno od [[Mississippi (rijeka)|Mississippija]].<ref>{{cite book | url = http://books.google.com/books?id=2kz2R2rPFXgC&printsec=frontcover&dq=Roadtripping+USA#PPA489,M1 | title = Let's Go: Roadtripping USA | access-date =18. 2. 2009 | page = 489 | publisher=MacMillan | year = 2007 | isbn = 9780312361822 }}</ref> Institut je osnovan [[1871]]. godine. [[Kalifornijski univerzitet umjetnosti]], koji se nalazi na [[Potrero Hill]]u, ima programe za [[Arhitektura|arhitekturu]], finu umjetnost, [[dizajn]] i pisanje.<ref>{{cite web | url = http://www.cca.edu/admissions/undergrad/campuses | title = Oakland & San Francisco Campuses | access-date =23. 5. 2012 | publisher=California College of the Arts | year = 2012 }}</ref> [[Muzički konzervatorijum San Franciska]] je jedina nezavisna muzička škola na zapadnoj obali i pruža svojim učenicima diplome u orkestralnim instrumentima, [[Kamerna muzika|kamernoj muzici]], komponiranju i [[Dirigent|dirigiranju]]. [[Kulinarna akademija San Franciska]], koja se povezuje sa Le Cordon Blue programom, pruža programe u kulinarnim vještinama, pecivima i pečenju kao i upravljanju restoranima. [[Kalifornijski institut integralnih studija]] pruža nekolicinu različitih programa u svojim ustanovama profesionalne [[Psihologija|psihologije]] i zdravlja, svijesti i preobraženja. Osnovan je [[1968]]. godine. Poznat po duhovnosti i društvenim promjenama, institut također sadrži programe za nastavljanje školovanje nakon dodiplomskog. === Osnovne i srednje škole === Distrikt ujedinjenih škola San Franciska kao i državni odbor obrazovanja upravljaju javnim obrazovnim institucijama. Srednja škola Lowell je najstarija javna srednja škola u [[SAD]]-u zapadno od [[Mississippi (rijeka)|Mississippija]].<ref>{{cite web | title = The Oldest Public High School West of the Mississippi | work = About Lowell: Lowell History | publisher = San Francisco Unified School District | date = 22. 2. 2002 | url = http://www.sfusd.edu/schwww/sch697/about/history/ | archive-url = https://web.archive.org/web/20020414125943/http://www.sfusd.edu/schwww/sch697/about/history/ | archive-date=14. 4. 2002 | access-date = 25. 7. 2010 | url-status = dead }}</ref> Nešto niže od 30% stanovnika grada koji mogu ići u školu, upišu se u jednu od 100 privanih ili parohijskih škola San Franciska, što je znatno veći postotak u odnosu na 10% u cijelom [[SAD]]-u.<ref name="SFGPrvtSchools">{{cite news | last = Knight | first = Heather | title = Many reluctantly chose private schools | work=San Francisco Chronicle | page = A-1 | publisher=Hearst Communications | date = 31. 5. 2006 | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2006/05/31/MNGJIJ50T41.DTL | access-date =16. 6. 2008 }}</ref> Skoro 40 od ovih su [[Katoličanstvo|katoličke]] škole kojim upravlja [[rimokatolička nadbiskupija San Franciska]].<ref>{{cite web | title = School Directory August 2010 | publisher = Roman Catholic Archdiocese of San Francisco | date = august 2010 | url = http://sfdcs.org/dcs/sites/default/files/docs/school_directory/Directory_Regular_10-11.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20101127114957/http://sfdcs.org/dcs/sites/default/files/docs/school_directory/Directory_Regular_10-11.pdf | archive-date=27. 11. 2010 | format = PDF | access-date = 23. 1. 2011 | url-status = dead }}</ref> == Mediji == [[Datoteka:SAN FRANCISCO CHRONICLE BUILDING.jpg|mini|Zgrada novina [[San Francisco Chronicle]].]] Glavne dnevne [[novine]] San Franciska su ''[[San Francisco Chronicle]]'', koje su trenutno najveće novine sjeverne [[Kalifornija|Kalifornije]] po tiražu.<ref>{{cite web | title = Top 200 Newspapers by Largest Reported Circulation | publisher = Audit Bureau of Circulations | url = http://www.accessabc.com/products/top200.htm | date = 31. 3. 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070813073544/http://www.accessabc.com/products/top200.htm | archive-date=13. 8. 2007 | access-date = 14. 6. 2008 | url-status = live }}</ref> Chronicle je poznat po svom, sada preminulom, kolumnistu [[Herb Caen|Herbu Caenu]] koji je zaslužan za kritike i prestavljao je "glas San Franciska". Prijašnji kamen temeljac medijskog carstva [[William Randolph Hearsta|Williama Randolpha Hearsta]] i Ambrosea Biercea [[The San Francisco Examiner|The ''San Francisco Examiner'']], je opao u tiraži i sada se objavljuje kao besplatan dnevni [[tabloid]] pod novom upravom.<ref>{{cite news | last = Rosenberg | first = Scott | title = The San Francisco Examiner, 1887–2000 | publisher = Salon.com | date = 21. 3. 2000 | url = http://archive.salon.com/media/feature/2000/03/21/examiner/index.html | archive-url = https://web.archive.org/web/20090627064603/http://archive.salon.com/media/feature/2000/03/21/examiner/index.html | archive-date=27. 6. 2009 | access-date = 15. 6. 2008 | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite news | last = Nolte | first = Carl | title = Examiner Staff Ends an Era With Tears, Newsroom Tales | work=San Francisco Chronicle | page = A-1 | publisher=Hearst Communications | date = 22. 11. 2000 | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2000/11/22/MN121380.DTL&hw=san+francisco+examiner&sn=005&sc=498 | access-date =15. 6. 2008 }}</ref> Novine ''[[Sing Tao Daily]]'' navode da su najveće novine napisane na [[Kineski jezik|kineskom jeziku]] u [[zalivska oblast San Franciska|zaljevnoj oblasti San Franciska]].<ref>{{cite news | last = Hua | first = Vanessa | title = Newspaper war in the Bay Area: Ming Pao becomes 6th Chinese-language daily | work=San Francisco Chronicle | page = B-1 | publisher=Hearst Communications | date = 3. 8. 2004 | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2004/08/03/BAGI781MM91.DTL | access-date =14. 6. 2008 }}</ref> ''[[SF Weekly]]'' su alternativne gradske sedmične novine. ''[[San Francisco Magazine]]'' i ''7x7'' su ''glossy'' časopisi o San Francisku. Državne novine ''[[Mother Jones]]'' su također iz San Franciska. Područje zalivne oblasti San Franciska je treći po veličini [[Televizija|televizijski]] market<ref>{{cite web | title = Local Television Market Universe Estimates | publisher = Nielsen Media | date = 22. 9. 2007 | url = http://www.nielsenmedia.com/nc/nmr_static/docs/2007-2008_DMA_Ranks.xls | archive-url = https://web.archive.org/web/20070927200433/http://www.nielsenmedia.com/nc/nmr_static/docs/2007-2008_DMA_Ranks.xls | archive-date = 27. 9. 2007 | format = XLS | access-date = 15. 6. 2008 | url-status = dead }}</ref> i četvrti po veličini [[Radio|radijski]] market u [[SAD]]-u.<ref>{{cite web |title = Arbitron Radio Market Rankings: Spring 2008 |publisher = Arbitron |date = 16. 4. 2008 |url = http://www.arbitron.com/radio_stations/mm001050.asp |access-date = 14. 6. 2008 |archive-url = https://www.webcitation.org/5Qlkb2wW6?url=http://www.arbitron.com/radio_stations/mm001050.asp |archive-date = 1. 8. 2007 |url-status = dead }}</ref> Najstarija gradska radijska stanica, [[KCBS]] ([[AM]]), je počela kao eksperimentalna stanica u [[San Jose (Kalifornija)|San Joseu]] [[1909]]. godine, prije nego što je počela sa komercijalnim emitiranjem. [[KALW]] je bila prva FM radijska stanica kada je počela sa radom [[1941]]. godine. Prva televizijska stanica grada je bila [[KPIX]] i počela je sa emitiranjem [[1948]]. godine. Sve veće televizijske mreže u [[SAD]]-u imaju lokalne urede i stanice koje poslužuju područje i većina se nalazi u gradu. [[MSNBC]], [[BBC]], [[Al Jazeera America]], [[Russia Today]] i [[CCTV America]] također imaju regionalne novinske agencije u San Francisku. [[Bloomberg West]] je počeo sa radom [[2011]]. godine iz studija na [[Embarcadero|Embarcaderu]]. [[ESPN]] koristi lokalni [[American Broadcasting Company|ABC]] studio za emitiranje. Sportske stanice San Franciska, [[Comcast]] SportsNet Bay Area i [[Comcast]] SportsNet California, se nalaze u San Francisku. [[Pac-12]] mreža je isto tako iz San Franciska. Javne radijske i televizijske stanice se emitiraju iz ureda blizu [[Potrero Hill]] susjedstva pod imenom [[KQED]]. KQED-FM je naslušaniji državni radio pod pokroviteljstvom [[Nation Public Radio]] ({{bs|Državni javni radio}}) programa.<ref>{{cite web | title = Top 30 Public Radio Subscribers – Winter 2004 Arbitron | work = Radio Research Consortium | publisher = Arbitron Media Research | date = 17. 6. 2004 | url = http://www.pacifica.org/documents/pdf/ArbitronRatingsWinter2004.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20050423215537/http://www.pacifica.org/documents/pdf/ArbitronRatingsWinter2004.pdf | archive-date=23. 4. 2005 | format = PDF | access-date = 14. 6. 2008 | url-status = dead }}</ref> [[CNET]] i [[Salon.com]] su prvi počeli sa korištenjem [[internet]]a u svrhe medija. Nekomercijalni satelitski kanal [[Link TV]] je počeo svoje emitovanje [[1999]]. godine iz San Franciska. Izumitelji iz San Franciska su znatno važni za moderne medije. Tokom [[1870te|1870ih]], [[Eadweard Muybridge]] je počeo snimati pokretnu fotografiju i izmislio [[zoopraksiskop]] koji bi mogao prikazivati njegove snimke. To su bile prve pokretne slike. [[1927]]. godine je kamerna cijev Phila Farnswortha prenijela prvu sliku. To je bio prvi [[televizor]]. == Transportacija == === Autoputevi i ceste === Zbog svoje jedinstvene geografije i autoputnih buda krajem [[1950te|1950ih]],<ref name="freeway">{{cite news | last = Gordon | first = Rachel | title = Boulevard of dreams, the premiere | work=San Francisco Chronicle | page = B-1 | publisher=Hearst Communications | date = 8. 9. 2005 | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2005/09/08/BAGBFEJVE21.DTL | access-date =16. 6. 2008 }}</ref> San Francisco je jedan od nekoliko američkih gradova sa magistralnim putevima umjesto nekoliko [[autoput]]a koji prolaze kroz grad. [[Datoteka:San Francisco Oakland Bay Bridge at night.jpg|desno|mini|Bay most. Pruža jedinu izravnu drumsku vezu sa East Bayom.]] Međudržavni put 80 počinje blizu [[Bay most]]a i jedina je izravna poveznica automobila sa [[East Bay]]om. [[SAD]] ruta 101 povezuje zapadni terminal međudržavnog puta 80 i pruža pristup južnom dijelu grada uz obalu San Franciska do [[Silicijska dolina|silicijske doline]]. Sjeverno od njega, ruta [[SAD]]-a 101 koristi magistralne puteve [[Mission Street]]a, Van Ness avenije, Lombard ulice, Richardson avenije i Doyle Drivea kako bi se povezali na [[Golden Gate most]] i jedina je izravna poveznica automobila ka okrugu Marin i [[North Bayu]]. [[Datoteka:Golden Gate Bridge 1926.jpg|lijevo|mini|[[Golden Gate most]] je jedina drumska veza sa North Bayom.]] Državna ruta 1 također ulazi u San Francisco sa sjevera preko [[Golden Gate most]]a i kreće se južno od rute 101, prvo kroz [[Presidio Blvd park]] kroz [[park Golden Gate]] i tada se ukršta sa zapadnim dijelom grada sa magistralnim putem 19. avenije i priključuje se međudržavnom putu 280 na južnom dijelu grada. Međudržavni put 280 nastavlja se južno kroz centralne dijelove poluostrva ka [[San Jose]]u. 280 također skreće istočno blizu južnog dijela grada i zaustavlja se južno od [[Bay most]]a u susjedstvu [[South of Market]]. Nakon Loma Prieta zemljotresa [[1989]]. godine, gradska uprava je odlučila da sruši autoput [[Embarcadero]] te su glasači odobrili rušenje dijela centralnog autoputa kako bi se pretvorio u bulevare.<ref name="freeway"/> Državna ruta 35, koja prelazi većinu poluotoka po grebenu planina [[Santa Cruz]], ulazi u grad sa zapada kao Skyline bulevar i slijedi ulice grada tok ne stane na ukrštanju sa [[autoput]]om 1. Državna ruta 82 ulazi u San Francisco sa juga kao ulica Mission i slijedi putanju historijske ceste [[El Camino Real]] i malo poslije toga se prekida na raskrsnici sa rutom 280. Neki od većih magistralnih puteva su bulevar Geary, Lincoln Way/Koridor Fell Street i ulica Market/Portola Drive. Zapadni terminal historijskog transkontinentalnog Lincoln autoputa, prve ceste širom [[Sjedinjene Američke Države|Amerike]], se nalazi u parku Lincoln San Franciska. === Javna transportacija === [[Datoteka:3 Cable Car on Hyde St with Alcatraz, SF, CA, jjron 25.03.2012.jpg|mini|desno|upright|Žičara se penje na Hyde ulici. U pozadini se vidi otok [[Alcatraz]].]] 32% građana San Franciska koriste javnu transportaciju kako bi otišli na posao, što čini San Francisco prvim gradom na zapadnoj obali u ovoj statistici i trećim u [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenim Američkim Državama]].<ref>{{cite news | url = http://money.cnn.com/2007/06/13/real_estate/public_transit_commutes/index.htm | title = New Yorkers are Top Transit Users | access-date =20. 8. 2008 | author=Les Christie | date = 29. 6. 2007 | work=CNNMoney.com | publisher=Cable News Network }}</ref> [[Općinska željeznica San Franciska]], još poznata kao ''Muni'' (zbog [[Engleski jezik|engleskog]] naziva ''The San Francisco Municipal Railway''), je glavni sistem javnog prevoza San Franciska. Muni je sedmi po veličini sistem javnog prevoza u [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenim Američkim Državama]] sa 210.848.310 vožnji po podacima iz [[2006]]. godine.<ref>{{cite web | url=http://archives.sfmta.com/cms/rsrtp/documents/09Chapter4-CurrentServiceaccessible-fy08PublicDraftforMTAB10-2.pdf | format=PDF | title=Fiscal Year 2008 Short Range Transit Plan: Chapter 4 | publisher=San Francisco Metropolitan Transportation Agency | access-date=14. 3. 2015 | archive-url=https://web.archive.org/web/20150527143141/http://archives.sfmta.com/cms/rsrtp/documents/09Chapter4-CurrentServiceaccessible-fy08PublicDraftforMTAB10-2.pdf | archive-date=27. 5. 2015 | url-status=dead }}</ref> Sistem se sastoji od kombiniranog sistema lake [[Gradske željeznica|gradske željeznice]] i metroa Muni Metro i velike mreže [[autobus]]a.<ref name="transportation">{{cite news | title =Bay Area Traveler: Transportation Information | work =SF Gate.com | publisher =Hearst Communications Inc | date =mart 2007 | url =http://www.sfgate.com/traveler/guide/transportation/publictrans.shtml | access-date =14. 3. 2015 | archive-url =https://web.archive.org/web/20080830051722/http://sfgate.com/traveler/guide/transportation/publictrans.shtml | archive-date=30. 8. 2008 | url-status =live }}</ref> Također sadrži historijsku [[tramvaj]]nu liniju koja se prostire na ulici Market od Castra do [[Fisherman's Wharf]]a.<ref name="transportation"/> Također sadrži poznate žičare, koje su dizajnirane kao nacionalni historijski orijentir i znatna su turistička atrakcija.<ref>{{cite web | title = Report on San Francisco's Cable Cars | publisher=San Francisco Beautiful | date=maj 2007 | url = http://www.sfbeautiful.org/PDF/2007_Cable_Car_Report.pdf | format = PDF | access-date =16. 6. 2008}}</ref> Regionalna prigradska željeznica, [[Bay Area Rapid Transit]], povezuje San Francisco sa [[East Bay]]om preko podvodnog sistema [[Transbay]]. Linija se prostire ispod ulice Market to Civilnog centra gdje se okreće ka jugu do Mission distrikta, južnog dijela grada i kroz sjeverni dio okruga San Mateo pa sve do međunarodnog aerodroma San Franciska i [[Millbre]]a.<ref name="transportation"/> Još jedan sistem prigradskih željeznica pod nazivom Caltrain se prostire od San Franciska i ide duž poluostrva San Franciska pa sve do [[San Jose (Kalifornija)|San Josea]].<ref name="transportation"/> Vozovi kojima su upravljale ''Južne pacifičke linije'' su ranije išli od San Franciska do [[Los Angeles]]a preko gradova [[Palo Alto]] i [[San Jose (Kalifornija)|San Jose]]. Južnopacifička željeznica je radila iz depoa Third i Townsend sve do [[1971]]. godine. Putnički vozovi su vozili do [[San Jose (Kalifornija)|San Josea]] i do dugotrajnih puteva do [[Los Angeles]]a. [[Terminal Transbay]] služi za duge autobusne vozne linije (poput [[Greyhound]]a) i kao čvor za regijske autobuske sisteme AC Transit (za okruge [[Alameda okrug|Alameda]] i [[Contra Costa]]), WestCAT, SamTrans (za [[San Mateo okrug]]) i Golden Gate Transit (za okruge [[Marin okrug|Marin]] i [[Sonoma okrug|Sonoma]]).<ref>{{cite web | url = http://www.transbaycenter.org/TransBay/content.aspx?id=36 | title = Project Overview – Regional Transit | publisher = Transbay Transit Center | archive-url = https://web.archive.org/web/20061213231643/http://www.transbaycenter.org/TransBay/content.aspx?id=36 | archive-date=13. 12. 2006 | access-date = 25. 7. 2010 | url-status = dead }}</ref> [[Amtrak California Thruway Motorcoach]] pokreće lokalni autobus od San Franciska do svog željezničkog sistema preko zaliva do [[Emeryville]]a.<ref>{{cite web | url=http://www.amtrak.com/servlet/ContentServer?pagename=Amtrak/am2Station/Station_Page&code=EMY | title=Emeryville Station (EMY) | publisher=Amtrak | archive-url=https://web.archive.org/web/20071224092953/http://www.amtrak.com/servlet/ContentServer?pagename=Amtrak%2Fam2Station%2FStation_Page&code=EMY | archive-date=24. 12. 2007 | access-date=25. 7. 2010 | url-status=live }}</ref> Linije vožnje od stanice u Emeryvilleu su sljedeće: [[Capitol Corridor]], [[San Joaquin]], [[California Zephyr]] i [[Coast Starlight]]. Thruway servis također pruža prijevoz do [[San Luis Obispo]]a u [[Kalifornija|Kaliforniji]] sa vezom do [[Pacific Surfliner]]a. [[Datoteka:GGT ferry Del Norte.JPG|mini|lijevo|Trajekt Golden Gatea M/V ''Del Norte''. Usidren kraj trajektne zgrade.]] [[Megabus]] je nedavno ponovo pokrenuo uslugu gradskih autobusa u [[Kalifornija|Kaliforniji]] i [[Nevada|Nevadi]].<ref>{{cite web|title=Megabus.Com Expands Service To/From Los Angeles, San Francisco And Six Cities|url=http://us.megabus.com/.aspx|access-date=26. 3. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130318154922/http://us.megabus.com/.aspx|archive-date=18. 3. 2013|url-status=dead}}</ref> Putnici iz San Franciska mogu izabrati tri rute (San Francisco-[[San Jose (Kalifornija)|San Jose]]-[[Los Angeles]], San Francisco-[[Oakland]]-[[Los Angeles]] i San Francisco-[[Sacramento]]-Reno). Stanica u San Francisku se nalazi na Caltrainu. [[BoltBus]] je počeo pružati usluge putnicima zalivske oblasti do [[Los Angeles]]a u oktobru 2013. godine.<ref>{{cite web|title=BoltBus to launch Bay Area-Los Angeles service|url=http://www.mercurynews.com/travel/ci_24339715/boltbus-launch-bay-area-los-angeles-service|access-date=6. 11. 2013}}</ref> Trajekt San Franciska pruža prijevoz od istoimene zgrade i pristaništa broj 39 do određenih mjesta u [[Oakland]]u, [[Alameda|Alamedi]], otoku [[Bay Farm]], južnom San Francisku i sjeverno do Vallejoa u okrugu Solano.<ref>{{cite web|title=San Francisco Bay Ferry|url=http://sanfranciscobayferry.com/|access-date=26. 3. 2013}}</ref> [[The Golden Gate Ferry]] je jedan od najstarijih [[trajekt]]a koji pružaju servis od San Franciska do okruga Marin.<ref>{{cite web|title=Golden Gate Ferry|url=http://goldengateferry.org/|access-date=26. 3. 2013}}</ref> [[Soltrans]] se bavi naknadnim autobuskim prijevozom između trajektne zgrade i Vallejoa. Vožnja [[bicikl]]om je jedan od popularnih načina prijevoza u San Francisku. 75.000 stanovnika dnevno koristi bicikle.<ref name="2011 Bicycle Count Report">{{cite news | last = | first = | title = 2011 Bicycle Count Report | work=SFMTA | publisher=City of San Francisco | date = decembar 2011 | url = http://www.sfmta.com/sites/default/files/2011BicycleCountReport-accessible.pdf | access-date =17. 5. 2012 }}</ref> Pješački saobraćaj je također popularan. Walk Score je, [[2011]]. godine, ocijenio San Francisco za drugi najbolji grad za pješačenje u [[SAD]]-u.<ref>{{cite news |url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2011/07/20/BUUK1KCC67.DTL&tsp=1 |title=S.F., Oakland in top 10 most walkable U.S. cities |publisher=San Francisco Chronicle|access-date=20. 7. 2011 |first=Carolyn |last=Said |date=20. 7. 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.marketwatch.com/story/the-10-most-walkable-us-cities-2011-07-20?link=MW_popular |title=The 10 most walkable U.S. cities |publisher=MarketWatch|year=2011 |access-date=20. 7. 2011}}</ref> San Francisco je jedan od najstarijih usvojitelja dijeljenja automobila u [[SAD]]-u. Bezprofitna organizacija [[City Carshare]] je otvorena [[2001]]. godine.<ref>{{cite web|title=City CarShare Out Mission|url=https://www.citycarshare.org/why-city-car-share/our-mission/|access-date=26. 3. 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Zipcar Our Mission|url=http://www.zipcar.com/about|access-date=26. 3. 2013}}</ref> [[Zipcar]] se također naknadno otvorio. Biciklistično dijeljenje zalivske oblasti je pokrenuto u augustu [[2013]]. godine sa 700 [[Bicikl|bicikala]] u centru San Franciska i nekoliko odabranih gradova južno od San Josea. [[Općinska agencija za transport San Franciska|Općinska agencija za transport]] i [[Distrikt za kvalitet zraka zalivske oblasti San Franciska|Distrikt za kvalitet zraka zalivske oblasti]] su odgovorni za upravljanje radnji Alta biciklističkog dijeljenog servisa.<ref>{{cite web|title=SFMTA – Bikesharing|url=http://www.sfmta.com/cms/bshare/indxbishare.htm|access-date=15. 3. 2013}}</ref> Sistem će se proširiti u budućnosti. === Aerodromi === [[Datoteka:SFOApril2005.JPG|mini|Međunarodni aerodrom San Franciska (nalazi se u okrugu San Mateo ali im upravlja San Francisco) je glavni aerodrom San Franciska i [[zalivska oblast San Franciska|zalivske oblasti]].]] Iako se [[međunarodni aerodrom San Franciska]] (još poznat po skraćenici SFO) nalazi 21&nbsp;km južno od centra grada u neinkorporiranom dijelu okruga [[San Mateo]], on je ipak pod upravom grada i okruga San Franciska. SFO je središte kompanija [[United Airlines]]<ref name="UAL">{{cite news | last = Young | first = Eric | title = Pact keeps United from flying away | work=San Francisco Business Times | publisher=American City Business Journals | date = 2. 4. 2004 | url = http://www.bizjournals.com/sanfrancisco/stories/2004/04/05/story1.html | access-date =16. 6. 2008 }}</ref> i [[Virgin America]].<ref name="VirginAmerica">{{cite news |last = Raine |first = George |title = Taking to the air: Low-fare startup Virgin America says it has the funding to fly |work = San Francisco Chronicle |page = C-1 |publisher = Hearst Communications Inc |date = 9. 12. 2005 |url = http://www.sfgate.com/business/article/Taking-to-the-air-Low-fare-startup-Virgin-2557672.php |archive-url = https://web.archive.org/web/20120516065357/http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=%2Fc%2Fa%2F2005%2F12%2F09%2FVIRGIN.TMP |archive-date=16. 5. 2012 |access-date = 16. 6. 2008 |url-status = live }}</ref> SFO pruža međunarodni pristup [[Azija|Aziji]] i [[Evropa|Evropi]] sa najvećim međunarodnim terminalom u [[Sjeverna Amerika|Sjevernoj Americi]].<ref name="intlterminalfactsheet">{{cite web | title=Fact Sheet: International Terminal | publisher=San Francisco International Airport | date=maj 2007 | url=http://www.flysfo.com/web/export/sites/default/download/about/news/pressres/fact-sheet/pdf/International_Terminal_Fact_Sheet.pdf | archive-url=https://web.archive.org/web/20130807172338/http://www.flysfo.com/web/export/sites/default/download/about/news/pressres/fact-sheet/pdf/International_Terminal_Fact_Sheet.pdf | archive-date=7. 8. 2013 | format=PDF | access-date=16. 6. 2008 | url-status=dead }}</ref> SFO je [[2011]]. godine bio 8. najprometniji aerodrom u [[SAD|Sjedinjenim Američkim Državama]] i 22. u svijetu sa preko 40.9 miliona putnika.<ref name="SFO-stats-2011">{{cite web | title = Preliminary World Airport Traffic 2011 (Table 2 – TOTAL PASSENGER TRAFFIC 2011) | publisher=Airports Council International | date = 27. 3. 2012 | url = http://www.centreforaviation.com/files/analysis/70690/PR_2012-03-27_PreliminaryResults_2011.pdf | access-date =22. 4. 2012}}</ref> Međunarodni aerodrom u [[Oakland]]u, koji se nalazi nasuprot zaliva, je popularna jeftinija alternativa SFOu. Geografski gledano, aerodrom u Oaklandu je otprilike iste udaljenosti od centra grada kao i SFO, ali pošto se nalazi preko zaliva, veće je udaljenosti kada se treba do njega doći automobilima iz San Franciska. === Morske luke === [[Datoteka:FerryBuildingEmbarcaderoBayBridge.JPG|mini|desno|Trajektna zgrada uz susjedstvo [[The Embarcadero]].]] [[Morska luka]] San Franciska je jednom bila najveća i naprometnija na zapadnoj obali. Sadržavala je nekoliko redova [[Pristanište|pristaništa]] okomitih s obalom, gdje su mašinerija i ljudi prevozili teret iz usidrenih [[brod]]ova u obližnja skladišta. Luka je rukovala teretoma sa odredišta preko [[Tihi okean|Tihog]] i [[Atlantski okean|Atlantskog okeana]] i bila je središte trgovinom klada na zapadnoj obali. Važan čin američkog radnog pokreta je bio štrajk [[1934]]. godine na zapadnoj obali koji je doveo većinu morskih luka do prestanka rada. Pojavom utovara kontejnerima, počela su se polako prestati koristiti pristaništa. Najkomercijalnijia pristaništa su premješteni u morsku luku [[Oakland]]a i [[Richmond]]a. Nekoliko aktivnih pristaništa koja se bave razlomljenim rasutim teretom su i dalje prisutna kraj kanala [[Islais Creek]]. Veći broj pristaništa su bila prazna po nekoliko godina dok se nije srušio [[Embarcadero]] autoput i dok se opet nije otvorila [[riva]] u centru grada, što je dozvolilo ponovo razvijanje. Središte pristaništa, odnosno trajektna zgrada, je ponovo otvorena kao gurmansko tržište. Druge svrhe pristaništa su pružanje obalnih sredstava za razvijanje i podršku [[Turizam|turizma]] i rekreakcije. Luka koristi pristanište br. 35 za rukovanje sa 60–80 [[kruzer]]a koji se pojave sa oko 200.000 putnika.<ref>{{cite web|title=SFPort – Cruises|url=http://www.sfport.com/index.aspx?page=157|access-date=16. 3. 2013}}</ref> To su najčešće povratna krstarenja iz [[Aljaska|Aljaske]] i [[Meksiko|Meksika]], odnosno ka tim mjestima. Novi terminalni projekt [[James R. Herman]] na pristaništu br. 27 se trebao otvoriti [[2014]]. godine kao zamjena postojećem. Postojeći glavni terminal pristaništa br. 35 nema dovoljno kapaciteta da ugosti sve veći broj putnika novih kruzera niti usluge potrebne za međunarodni krstarni terminal.<ref>{{cite web|title=SFPort – James R. Herman Cruise Terminal Project at Pier 27|url=http://www.sfport.com/index.aspx?page=282|access-date=16. 3. 2013}}</ref> [[Princess Cruises]] ''[[Grand Princess]]'' je 16. marta [[2013]]. godine postao prvi godišnji [[brod]] San Franciska. Brod pruža krstarenja do [[Aljaska|Aljaske]], obala Kalifornije, [[Havaji|Havaja]] i [[Meksiko|Meksika]]. Brod ''[[Grand Princess]]'' je bio usidren u San Francisku sve do aprila [[2014]]. godine. Princess je pružao pristup i korištenje drugih brodova tokom ljeta 2014. godine, omogućivši ovoj kompaniji da posjeduje jedinu krstarnu liniju sa uslugama cijele godine u San Francisku.<ref>{{cite news|title=LA Times – Cruises: The Grand Princess finds a home in San Francisco|url=http://www.latimes.com/travel/deals/la-trb-cruises-grand-princess-san-francisco-20130412,0,934694.story|access-date=22. 4. 2013 | work=Los Angeles Times|first=Jane|last=Engle|date=15. 4. 2013}}</ref> === Sigurnost === San Francisco ima znatno veće postotke smrti pješaka i biciklista u odnosu na prosječan nivo u [[SAD]]-u. [[2013]]. godine je 21 pješak usmrćen u [[Saobraćajna nesreća|sudarima]] vozila što je najveći broj od [[2001]]. godine,<ref name="SF Examiner ped safety">{{cite news|last=Sabatini|first=Joshua|title=Lee unveils push for pedestrian safety|url=http://www.sfexaminer.com/sanfrancisco/lee-unveils-push-for-pedestrian-safety-measures/Content?oid=2678662|access-date=19. 1. 2014|newspaper=SF Examiner|date=16. 1. 2014}}</ref> te sačinjava 2,5 smrti na 100.000 ljudi – 70% više o odnosu na državni prosjek od 1,5 smrti na 100.000 ljudi.<ref name="NHTSA 2012 Crashes">{{cite web|title=Traffic Safety Facts, 2012 Motor Vehicle Crashes: Overview|url=http://www-nrd.nhtsa.dot.gov/Pubs/811856.pdf|publisher=National Highway Traffic Safety Administration|access-date=19. 1. 2014}}</ref> Nadzornica [[Jane Kim]] je 14. januara 2014. godine predstavila svoj plan pod imenom "[[Vision Zero]]" koji bi nastojao ukloniti sve smrtne slučajeve [[Saobraćajna nesreća|saobraćajnih nesreća]] do 2024. godine.<ref name="SF Examiner ped safety" /> == Gradska partnerstva == San Francisco učestvuje u programu [[Sister Cities International]].<ref>{{cite web|title=Mayor's Office of Economic and Workforce Development – Sister Cities|url=http://www.oewd.org/International-Sister_Cities.aspx|access-date=22. 4. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130618093843/http://www.oewd.org/International-Sister_Cities.aspx|archive-date=18. 6. 2013|url-status=dead}}</ref> U [[zalivska oblast San Franciska|zalivskoj oblasti San Franciska]] nalazi se 41 ured konzulata i 23 počasna ureda.<ref>{{cite web|title=REGISTER OF FOREIGN CONSULATES IN SAN FRANCISCO|url=http://www.oewd.org/media/docs/SF%20Register%20of%20Foreign%20Consulates.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20141123011642/http://www.oewd.org/media/docs/SF%20Register%20of%20Foreign%20Consulates.pdf|archive-date=23. 11. 2014|access-date=11. 3. 2013|url-status=dead}}</ref> {{div col||30em}} * [[Abidjan]], [[Obala Slonovače]] (1986) * [[Amman]], [[Jordan]] (2010) * [[Assisi]], [[Italija]] (1969) * [[Bangalore]], [[Indija]] (2009) * [[Barcelona]], [[Španija]] (2010) * [[Cork]], [[Irska]] (1984)<ref name="Cork twinnings">{{cite web|url=http://www.corkcity.ie/services/corporateaffairs/internationalrelations/|title=Cork - International Relations|access-date=28. 8. 2013|last=Mulcahy|first=Noreen|work=Cork City Council|archive-url=https://web.archive.org/web/20130518004019/http://www.corkcity.ie/services/corporateaffairs/internationalrelations/|archive-date=18. 5. 2013|url-status=dead}}</ref> * [[Haifa]], [[Izrael]] (1973) * [[Hồ Chí Minh (grad)|Hồ Chí Minh]], [[Vijetnam]] (1995) * [[Kraków]], [[Poljska]] (2009)<ref name="Kraków partnerships">{{cite web|url=http://www.krakow.pl/otwarty_na_swiat/2531,kat,0,5,miasta_partnerskie.html|title=Kraków - Miasta Partnerskie|access-date=10. 8. 2013|work=Miejska Platforma Internetowa Magiczny Kraków|archive-url=https://web.archive.org/web/20130702010825/http://www.krakow.pl/otwarty_na_swiat/2531,kat,0,5,miasta_partnerskie.html|archive-date=2. 7. 2013|url-status=live}}</ref> * [[Manila]], [[Filipini]] (1981) * [[Napulj]], [[Italija]] (2013) * [[Osaka]], [[Japan]] (1957) * [[Pariz]], [[Francuska]] (1997) * [[Seoul]], [[Južna Koreja]] (1975) * [[Šangaj]], [[Kina]] (1979) * [[Sydney]], [[Australija]] (1968) * [[Taipei]], [[Tajvan]] (1969) * [[Solun]], [[Grčka]] (1990) * [[Zürich]], [[Švicarska]] (2003) {{div col end}} == Također pogledajte == * [[Zalivska oblast San Franciska]] == Reference == {{reflist|2}} == Literatura == {{refbegin|2}} *{{cite book | year= 1989 | publisher=Dorset Press | title=The Barbary Coast: An Informal History of the San Francisco Underworld | author=Asbury, Hubert | isbn=978-0-88029-428-7 | oclc= 22719465 }} *{{cite book | author=Bronson, William | title=The Earth Shook, the Sky Burned | url=https://archive.org/details/earthshookskybur0000bron | publisher=Chronicle Books |year=2006 | isbn=978-0-8118-5047-6 | oclc=65223734 }} *{{cite book | year= 1987 | publisher=Square Books | title=Spanning the Gate | author=Cassady, Stephen | isbn=978-0-916290-36-8 | oclc= 15229396 }} *{{cite book | year= 1998 | publisher=Celestial Arts (Reissue edition) | title=High Steel: Building the Bridges Across San Francisco Bay | author=Dillon, Richard H. | isbn=978-0-88029-428-7 | oclc= 22719465 }} *{{cite book | title=Literary San Francisco: A pictorial history from its beginnings to the present day | author=Ferlinghetti, Lawrence | isbn=978-0-06-250325-1 | year=1980 | publisher=Harper & Row | oclc=6683688 | url=https://archive.org/details/literarysanfranc00ferl }} *{{cite book | year=2002 | publisher=University of California Press | title=City for Sale: The Transformation of San Francisco | url=https://archive.org/details/cityforsaletrans0000hart | author=Hartman, Chester | isbn=978-0-520-08605-0 | oclc=48579085 }} *{{cite book | title=Rush for Riches: Gold Fever and the Making of California | author=Holliday, J. S. | isbn=978-0-520-21402-6 | year=1999 | publisher=University of California Press | oclc=37545551 | url=https://archive.org/details/rushforrichesgol00holl }} *{{cite book | year= 1997 | publisher=University of Illinois Press | title=San Francisco, 1846–1856: From Hamlet to City | author=Lotchin, Roger W. | isbn=978-0-252-06631-3 | oclc= 35650934 }} *{{cite book | year= 1981 | publisher=Heydey Books | title=The Ohlone Way: Indian Life in the San Francisco-Monterey Bay Area | url= https://archive.org/details/ohlonewayindianl00marg_0 | author=Margolin, Malcolm | isbn=978-0-930588-01-4 | oclc= 4628382 }} *{{cite book | year=1978 | publisher=Harper Collins | title=Tales of the City | author=Maupin, Armistead | isbn=978-0-06-096404-7 | oclc=29847673 | url=https://archive.org/details/talesofcity000maup }} * Solnit, Rebecca. ''Infinite City: A San Francisco Atlas'' (University of California Press, 2010). 144 pp.&nbsp;[https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9780520262508 ISBN 978-0-520-26250-8]; [https://web.archive.org/web/20130729222540/http://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=34658 online review] *{{cite book | year=1971 | publisher=Stein and Day | title=The San Francisco Earthquake | author=Thomas, Gordon and Witts, Max Morgan | isbn=978-0-8128-1360-9 | oclc=154735 | url=https://archive.org/details/sanfranciscoeart00thom }} * Winfield, P.H., ''The Charter of San Francisco'' (The fortnightly review Vol. 157–58:2 (1945), p.&nbsp;69–75) * [http://cprr.org/Museum/SF_Overland_Monthly_1870.html ''San Francisco'' (članak)] (1870) ''The Overland Monthly'', January 1870 Vol. 4, No. 1, pp.&nbsp;9–23. San Francisco: A. Roman & Co., Publishers {{refend}} == Vanjski linkovi == {{commonscat|San Francisco}} * [http://www.sfgov.org/ Službena web stranica] * [https://web.archive.org/web/20060409101419/http://transit.511.org/ Tranzitne informacije, rasporedi i karte Zalivske oblasti] * [http://www.sfmuseum.org/ Virtualni muzej grada San Franciska] {{Glavni gradovi okruga u Kaliforniji}} {{Okruzi Californije}} {{Atrakcije u San Francisku}} {{Divlji zapad}} {{Istaknuti članak}} [[Kategorija:Gradovi u Sjedinjenim Američkim Državama]] [[Kategorija:Gradovi u Kaliforniji]] [[Kategorija:Glavni gradovi okruga u Kaliforniji]] [[Kategorija:Okruzi u Kaliforniji]] [[Kategorija:San Francisco]] nu1f1x9iivm4wwawqq3xll25pbf2fmj 0 31475 3670976 3641704 2024-12-03T20:21:10Z Atricapilus 8251 3670976 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} '''Vojislav Maksimović''' rođen je 4. augusta 1935. u [[Cvilin (Foča, Republika Srpska)|Cvilinu]] kod [[Foča|Foče]]. Umro je u Beogradu 27. augusta 2024. Bio je univerzitetski profesor, prozni pisac i esejist. Osnovno obrazovanje završio u rodnom kraju, gimnaziju u [[Sarajevo|Sarajevu]] i [[Beograd]]u. Diplomirao na Filozofskom fakultetu gdje je odbranio i doktorsku disertaciju. Sa grupom intelektualaca 1990. obnovio je Srpsko prosvjetno i kulturno društvo [[Prosvjeta]]. Na prvim višestranačkim izborima 1990. biran je za zastupnika u skupštini [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] na listi [[SDS]]-a. Bio je predsjednik kluba zastupnika. Od 1992. do 2000. bio je zastupnik u skupštini [[Republika Srpska|Republike Srpske]]. Obavljao je dužnost rektora Univerziteta u [[Istočno Sarajevo|Istočnom Sarajevu]]. Redovni je član Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske. Nosilac najvećih odlikovanja RS: Ordena Republike sa lentom i Ordena Nemanjića. == Djela == *[[Viđenja Bosne]] - eseji *[[Nekada i sada]] - eseji *[[Jovan Kršić]] - doktorska disertacija *[[Neka presudi vrijeme]] - eseji *[[Ispred svog doba]] - eseji *[[I namjerno i uzgredno]] - eseji *[[Prostori i pojave]] - eseji *[[U vremenu srpskog buđenja]] - govori i intervjui *[[Putopisna i memoarska literatura]] - eseji *[[Vuk i sljedbenici]] - eseji *[[Starina i savremenost]] - eseji *[[Mitropolit Sava Kosanović]] - studija *[[Od usta do usta]] - roman *[[Zavodišta]] - roman *[[Ponešto]] - poetska proza *[[Podneblja]] - pjesme *[[Vaso Pelagić]] - monografija == Nagrade == *[[27. julska nagrada SRBiH]] *[[Šestoaprilska nagrada grada Sarajeva]] *[[Orden bratstva i jedinstva sa srebrenim vijencem]] *[[Nagrada "Laza Kostić"]] *[[Nagrada "Vladimir Ćorović"]] *[[Sveti Sava (nagrada)|Nagrada "Sveti Sava"]] *[[Šušnjar (nagrada)|Nagrada "Šušnjar"]] *[[Orden Nemanjića]] *[[Orden Republike Srpske]] ==Vanjski linkovi== {{Proširiti sekciju}} {{DEFAULTSORT:Maksimović, Vojislav}} [[Kategorija:Rođeni 1935.]] [[Kategorija:Umrli 2024.]] [[Kategorija:Biografije, Foča]] [[Kategorija:Srbi]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Odsjek za komparativnu književnost i bibliotekarstvo Filozofskog fakulteta u Sarajevu]] [[Kategorija:Članovi ANURS]] [[Kategorija:Političari Srpske demokratske stranke]] [[Kategorija:Dobitnici Ordena Republike Srpske]] r7910m37bmx7txorlopgeonmqisfp2i 3671038 3670976 2024-12-04T11:40:17Z AnToni 2325 3671038 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} '''Vojislav Maksimović''' rođen je 4. augusta 1935. u [[Cvilin (Foča, Republika Srpska)|Cvilinu]] kod [[Foča|Foče]]. Umro je u Beogradu 27. augusta 2024. Bio je univerzitetski profesor, prozni pisac i esejist. Osnovno obrazovanje završio u Foči, gimnaziju u [[Sarajevo|Sarajevu]] i [[Beograd]]u. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu, gdje je odbranio i doktorsku disertaciju. Sa grupom intelektualaca 1990. obnovio je Srpsko prosvjetno i kulturno društvo [[Prosvjeta]]. Na prvim višestranačkim izborima 1990. biran je za zastupnika u skupštini [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] na listi [[SDS]]-a. Bio je predsjednik kluba zastupnika. Od 1992. do 2000. bio je zastupnik u skupštini [[Republika Srpska|Republike Srpske]]. Obavljao je dužnost rektora Univerziteta u [[Istočno Sarajevo|Istočnom Sarajevu]]. Redovni je član Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske. Nosilac najvećih odlikovanja RS: Ordena Republike sa lentom i Ordena Nemanjića. == Djela == *[[Viđenja Bosne]] - eseji *[[Nekada i sada]] - eseji *[[Jovan Kršić]] - doktorska disertacija *[[Neka presudi vrijeme]] - eseji *[[Ispred svog doba]] - eseji *[[I namjerno i uzgredno]] - eseji *[[Prostori i pojave]] - eseji *[[U vremenu srpskog buđenja]] - govori i intervjui *[[Putopisna i memoarska literatura]] - eseji *[[Vuk i sljedbenici]] - eseji *[[Starina i savremenost]] - eseji *[[Mitropolit Sava Kosanović]] - studija *[[Od usta do usta]] - roman *[[Zavodišta]] - roman *[[Ponešto]] - poetska proza *[[Podneblja]] - pjesme *[[Vaso Pelagić]] - monografija == Nagrade == *[[27. julska nagrada SRBiH]] *[[Šestoaprilska nagrada grada Sarajeva]] *[[Orden bratstva i jedinstva sa srebrenim vijencem]] *[[Nagrada "Laza Kostić"]] *[[Nagrada "Vladimir Ćorović"]] *[[Sveti Sava (nagrada)|Nagrada "Sveti Sava"]] *[[Šušnjar (nagrada)|Nagrada "Šušnjar"]] *[[Orden Nemanjića]] *[[Orden Republike Srpske]] ==Vanjski linkovi== {{Proširiti sekciju}} {{DEFAULTSORT:Maksimović, Vojislav}} [[Kategorija:Rođeni 1935.]] [[Kategorija:Umrli 2024.]] [[Kategorija:Biografije, Foča]] [[Kategorija:Srbi]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Odsjek za komparativnu književnost i bibliotekarstvo Filozofskog fakulteta u Sarajevu]] [[Kategorija:Članovi ANURS]] [[Kategorija:Političari Srpske demokratske stranke]] [[Kategorija:Dobitnici Ordena Republike Srpske]] 5frawpn0mr2re1izrpm13y86x6y8bvl 3671039 3671038 2024-12-04T11:43:38Z AnToni 2325 −[[Kategorija:Dobitnici Ordena Republike Srpske]]; + 4 kategorija (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3671039 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} '''Vojislav Maksimović''' rođen je 4. augusta 1935. u [[Cvilin (Foča, Republika Srpska)|Cvilinu]] kod [[Foča|Foče]]. Umro je u Beogradu 27. augusta 2024. Bio je univerzitetski profesor, prozni pisac i esejist. Osnovno obrazovanje završio u Foči, gimnaziju u [[Sarajevo|Sarajevu]] i [[Beograd]]u. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu, gdje je odbranio i doktorsku disertaciju. Sa grupom intelektualaca 1990. obnovio je Srpsko prosvjetno i kulturno društvo [[Prosvjeta]]. Na prvim višestranačkim izborima 1990. biran je za zastupnika u skupštini [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] na listi [[SDS]]-a. Bio je predsjednik kluba zastupnika. Od 1992. do 2000. bio je zastupnik u skupštini [[Republika Srpska|Republike Srpske]]. Obavljao je dužnost rektora Univerziteta u [[Istočno Sarajevo|Istočnom Sarajevu]]. Redovni je član [[Ajademija nauka i umjetnosti Republike Srpske|Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske]]. Nosilac je najvećih odlikovanja RS: Ordena Republike sa lentom i Ordena Nemanjića. == Djela == *[[Viđenja Bosne]] - eseji *[[Nekada i sada]] - eseji *[[Jovan Kršić]] - doktorska disertacija *[[Neka presudi vrijeme]] - eseji *[[Ispred svog doba]] - eseji *[[I namjerno i uzgredno]] - eseji *[[Prostori i pojave]] - eseji *[[U vremenu srpskog buđenja]] - govori i intervjui *[[Putopisna i memoarska literatura]] - eseji *[[Vuk i sljedbenici]] - eseji *[[Starina i savremenost]] - eseji *[[Mitropolit Sava Kosanović]] - studija *[[Od usta do usta]] - roman *[[Zavodišta]] - roman *[[Ponešto]] - poetska proza *[[Podneblja]] - pjesme *[[Vaso Pelagić]] - monografija == Nagrade == *[[27. julska nagrada SRBiH]] *[[Šestoaprilska nagrada grada Sarajeva]] *[[Orden bratstva i jedinstva sa srebrenim vijencem]] *[[Nagrada "Laza Kostić"]] *[[Nagrada "Vladimir Ćorović"]] *[[Sveti Sava (nagrada)|Nagrada "Sveti Sava"]] *[[Šušnjar (nagrada)|Nagrada "Šušnjar"]] *[[Orden Nemanjića]] *[[Orden Republike Srpske]] ==Vanjski linkovi== {{Proširiti sekciju}} {{DEFAULTSORT:Maksimović, Vojislav}} [[Kategorija:Rođeni 1935.]] [[Kategorija:Umrli 2024.]] [[Kategorija:Biografije, Foča]] [[Kategorija:Srbi]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Odsjek za komparativnu književnost i bibliotekarstvo Filozofskog fakulteta u Sarajevu]] [[Kategorija:Članovi ANURS]] [[Kategorija:Političari Srpske demokratske stranke]] [[Kategorija:Nosioci Ordena bratstva i jedinstva]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Republike Srpske]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Nemanjića]] [[Kategorija:Rektori Univerziteta u Istočnom Sarajevu]] p6e07k1l0c1asjpidveycofdgexs9v0 3671041 3671039 2024-12-04T11:50:20Z AnToni 2325 3671041 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} '''Vojislav Maksimović''' rođen je 4. augusta 1935. u [[Cvilin (Foča, Republika Srpska)|Cvilinu]] kod [[Foča|Foče]]. Umro je u Beogradu 27. augusta 2024. Bio je univerzitetski profesor, prozni pisac i esejist. Osnovno obrazovanje završio u Foči, gimnaziju u [[Sarajevo|Sarajevu]] i [[Beograd]]u. Diplomirao je na [[Filozofski fakultet u Sarajevu|Filozofskom fakultetu u Sarajevu]], gdje je odbranio i doktorsku disertaciju. Sa grupom intelektualaca 1990. obnovio je [[Srpsko prosvjetno i kulturno društvo "Prosvjeta"]]. Na prvim višestranačkim izborima 1990. biran je za zastupnika u [[Skupština SR Bosne i Hercegovine|Skupštini SR Bosne i Hercegovine]] na listi [[SDS]]-a. Bio je predsjednik kluba zastupnika. Od 1992. do 2000. bio je zastupnik u [[Narodna skupština Republike Srpske|Skupštini Republike Srpske]]. Obavljao je dužnost [[rektor]]a [[Univerzitet u Istočnom Sarajevu|Univerziteta u Istočnom Sarajevu]]. Bio je redovni je član [[Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske|Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske]]. Nosilac je najvećih odlikovanja RS: Ordena Republike sa lentom i Ordena Nemanjića. == Djela == *[[Viđenja Bosne]] - eseji *[[Nekada i sada]] - eseji *[[Jovan Kršić]] - doktorska disertacija *[[Neka presudi vrijeme]] - eseji *[[Ispred svog doba]] - eseji *[[I namjerno i uzgredno]] - eseji *[[Prostori i pojave]] - eseji *[[U vremenu srpskog buđenja]] - govori i intervjui *[[Putopisna i memoarska literatura]] - eseji *[[Vuk i sljedbenici]] - eseji *[[Starina i savremenost]] - eseji *[[Mitropolit Sava Kosanović]] - studija *[[Od usta do usta]] - roman *[[Zavodišta]] - roman *[[Ponešto]] - poetska proza *[[Podneblja]] - pjesme *[[Vaso Pelagić]] - monografija == Nagrade == *[[27. julska nagrada SRBiH]] *[[Šestoaprilska nagrada grada Sarajeva]] *[[Orden bratstva i jedinstva sa srebrenim vijencem]] *[[Nagrada "Laza Kostić"]] *[[Nagrada "Vladimir Ćorović"]] *[[Sveti Sava (nagrada)|Nagrada "Sveti Sava"]] *[[Šušnjar (nagrada)|Nagrada "Šušnjar"]] *[[Orden Nemanjića]] *[[Orden Republike Srpske]] ==Vanjski linkovi== {{Proširiti sekciju}} {{DEFAULTSORT:Maksimović, Vojislav}} [[Kategorija:Rođeni 1935.]] [[Kategorija:Umrli 2024.]] [[Kategorija:Biografije, Foča]] [[Kategorija:Srbi]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Odsjek za komparativnu književnost i bibliotekarstvo Filozofskog fakulteta u Sarajevu]] [[Kategorija:Članovi ANURS]] [[Kategorija:Političari Srpske demokratske stranke]] [[Kategorija:Nosioci Ordena bratstva i jedinstva]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Republike Srpske]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Nemanjića]] [[Kategorija:Rektori Univerziteta u Istočnom Sarajevu]] 8tnb3zfii4y15z8i9b0pccrkzp0hauj 3671042 3671041 2024-12-04T11:51:13Z AnToni 2325 [[Kategorija:Dobitnici "Nagrade Laza Kostić"]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3671042 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} '''Vojislav Maksimović''' rođen je 4. augusta 1935. u [[Cvilin (Foča, Republika Srpska)|Cvilinu]] kod [[Foča|Foče]]. Umro je u Beogradu 27. augusta 2024. Bio je univerzitetski profesor, prozni pisac i esejist. Osnovno obrazovanje završio u Foči, gimnaziju u [[Sarajevo|Sarajevu]] i [[Beograd]]u. Diplomirao je na [[Filozofski fakultet u Sarajevu|Filozofskom fakultetu u Sarajevu]], gdje je odbranio i doktorsku disertaciju. Sa grupom intelektualaca 1990. obnovio je [[Srpsko prosvjetno i kulturno društvo "Prosvjeta"]]. Na prvim višestranačkim izborima 1990. biran je za zastupnika u [[Skupština SR Bosne i Hercegovine|Skupštini SR Bosne i Hercegovine]] na listi [[SDS]]-a. Bio je predsjednik kluba zastupnika. Od 1992. do 2000. bio je zastupnik u [[Narodna skupština Republike Srpske|Skupštini Republike Srpske]]. Obavljao je dužnost [[rektor]]a [[Univerzitet u Istočnom Sarajevu|Univerziteta u Istočnom Sarajevu]]. Bio je redovni je član [[Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske|Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske]]. Nosilac je najvećih odlikovanja RS: Ordena Republike sa lentom i Ordena Nemanjića. == Djela == *[[Viđenja Bosne]] - eseji *[[Nekada i sada]] - eseji *[[Jovan Kršić]] - doktorska disertacija *[[Neka presudi vrijeme]] - eseji *[[Ispred svog doba]] - eseji *[[I namjerno i uzgredno]] - eseji *[[Prostori i pojave]] - eseji *[[U vremenu srpskog buđenja]] - govori i intervjui *[[Putopisna i memoarska literatura]] - eseji *[[Vuk i sljedbenici]] - eseji *[[Starina i savremenost]] - eseji *[[Mitropolit Sava Kosanović]] - studija *[[Od usta do usta]] - roman *[[Zavodišta]] - roman *[[Ponešto]] - poetska proza *[[Podneblja]] - pjesme *[[Vaso Pelagić]] - monografija == Nagrade == *[[27. julska nagrada SRBiH]] *[[Šestoaprilska nagrada grada Sarajeva]] *[[Orden bratstva i jedinstva sa srebrenim vijencem]] *[[Nagrada "Laza Kostić"]] *[[Nagrada "Vladimir Ćorović"]] *[[Sveti Sava (nagrada)|Nagrada "Sveti Sava"]] *[[Šušnjar (nagrada)|Nagrada "Šušnjar"]] *[[Orden Nemanjića]] *[[Orden Republike Srpske]] ==Vanjski linkovi== {{Proširiti sekciju}} {{DEFAULTSORT:Maksimović, Vojislav}} [[Kategorija:Rođeni 1935.]] [[Kategorija:Umrli 2024.]] [[Kategorija:Biografije, Foča]] [[Kategorija:Srbi]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Odsjek za komparativnu književnost i bibliotekarstvo Filozofskog fakulteta u Sarajevu]] [[Kategorija:Članovi ANURS]] [[Kategorija:Političari Srpske demokratske stranke]] [[Kategorija:Nosioci Ordena bratstva i jedinstva]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Republike Srpske]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Nemanjića]] [[Kategorija:Rektori Univerziteta u Istočnom Sarajevu]] [[Kategorija:Dobitnici "Nagrade Laza Kostić"]] k9ghxjtptytzwv1piax346r1drn567o 3671045 3671042 2024-12-04T11:53:46Z AnToni 2325 3671045 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} '''Vojislav Maksimović''' rođen je 4. augusta 1935. u [[Cvilin (Foča, Republika Srpska)|Cvilinu]] kod [[Foča|Foče]]. Umro je u Beogradu 27. augusta 2024. Bio je univerzitetski profesor, prozni pisac i esejist. == Biografija ==] Osnovno obrazovanje završio u Foči, gimnaziju u [[Sarajevo|Sarajevu]] i [[Beograd]]u. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu, gdje je odbranio i doktorsku disertaciju. Sa grupom intelektualaca 1990. obnovio je Srpsko prosvjetno i kulturno društvo [[Prosvjeta]]. Na prvim višestranačkim izborima 1990. biran je za zastupnika u skupštini [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] na listi [[SDS]]-a. Bio je predsjednik kluba zastupnika. Od 1992. do 2000. bio je zastupnik u skupštini [[Republika Srpska|Republike Srpske]]. Obavljao je dužnost rektora Univerziteta u [[Istočno Sarajevo|Istočnom Sarajevu]]. Redovni je član [[Ajademija nauka i umjetnosti Republike Srpske|Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske]]. Nosilac je najvećih odlikovanja RS: Ordena Republike sa lentom i Ordena Nemanjića. == Djela == *[[Viđenja Bosne]] - eseji *[[Nekada i sada]] - eseji *[[Jovan Kršić]] - doktorska disertacija *[[Neka presudi vrijeme]] - eseji *[[Ispred svog doba]] - eseji *[[I namjerno i uzgredno]] - eseji *[[Prostori i pojave]] - eseji *[[U vremenu srpskog buđenja]] - govori i intervjui *[[Putopisna i memoarska literatura]] - eseji *[[Vuk i sljedbenici]] - eseji *[[Starina i savremenost]] - eseji *[[Mitropolit Sava Kosanović]] - studija *[[Od usta do usta]] - roman *[[Zavodišta]] - roman *[[Ponešto]] - poetska proza *[[Podneblja]] - pjesme *[[Vaso Pelagić]] - monografija == Nagrade == *[[27. julska nagrada SRBiH]] *[[Šestoaprilska nagrada grada Sarajeva]] *[[Orden bratstva i jedinstva sa srebrenim vijencem]] *[[Nagrada "Laza Kostić"]] *[[Nagrada "Vladimir Ćorović"]] *[[Sveti Sava (nagrada)|Nagrada "Sveti Sava"]] *[[Šušnjar (nagrada)|Nagrada "Šušnjar"]] *[[Orden Nemanjića]] *[[Orden Republike Srpske]] ==Vanjski linkovi== {{Proširiti sekciju}} {{DEFAULTSORT:Maksimović, Vojislav}} [[Kategorija:Rođeni 1935.]] [[Kategorija:Umrli 2024.]] [[Kategorija:Biografije, Foča]] [[Kategorija:Srbi]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Odsjek za komparativnu književnost i bibliotekarstvo Filozofskog fakulteta u Sarajevu]] [[Kategorija:Članovi ANURS]] [[Kategorija:Političari Srpske demokratske stranke]] [[Kategorija:Nosioci Ordena bratstva i jedinstva]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Republike Srpske]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Nemanjića]] [[Kategorija:Rektori Univerziteta u Istočnom Sarajevu]] [[Kategorija:Dobitnici "Nagrade Svetozar Ćorović"]] nz3xbrf96g3zndfh37lddb781n5tbqx 3671046 3671045 2024-12-04T11:54:38Z AnToni 2325 3671046 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} '''Vojislav Maksimović''' rođen je 4. augusta 1935. u [[Cvilin (Foča, Republika Srpska)|Cvilinu]] kod [[Foča|Foče]]. Umro je u Beogradu 27. augusta 2024. Bio je univerzitetski profesor, prozni pisac i esejist. == Biografija == Osnovno obrazovanje završio u Foči, gimnaziju u [[Sarajevo|Sarajevu]] i [[Beograd]]u. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu, gdje je odbranio i doktorsku disertaciju. Sa grupom intelektualaca 1990. obnovio je Srpsko prosvjetno i kulturno društvo [[Prosvjeta]]. Na prvim višestranačkim izborima 1990. biran je za zastupnika u skupštini [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] na listi [[SDS]]-a. Bio je predsjednik kluba zastupnika. Od 1992. do 2000. bio je zastupnik u skupštini [[Republika Srpska|Republike Srpske]]. Obavljao je dužnost rektora Univerziteta u [[Istočno Sarajevo|Istočnom Sarajevu]]. Redovni je član [[Ajademija nauka i umjetnosti Republike Srpske|Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske]]. Nosilac je najvećih odlikovanja RS: Ordena Republike sa lentom i Ordena Nemanjića. == Djela == *[[Viđenja Bosne]] - eseji *[[Nekada i sada]] - eseji *[[Jovan Kršić]] - doktorska disertacija *[[Neka presudi vrijeme]] - eseji *[[Ispred svog doba]] - eseji *[[I namjerno i uzgredno]] - eseji *[[Prostori i pojave]] - eseji *[[U vremenu srpskog buđenja]] - govori i intervjui *[[Putopisna i memoarska literatura]] - eseji *[[Vuk i sljedbenici]] - eseji *[[Starina i savremenost]] - eseji *[[Mitropolit Sava Kosanović]] - studija *[[Od usta do usta]] - roman *[[Zavodišta]] - roman *[[Ponešto]] - poetska proza *[[Podneblja]] - pjesme *[[Vaso Pelagić (monografija)|Vaso Pelagić]] - monografija == Nagrade == *[[27. julska nagrada SRBiH]] *[[Šestoaprilska nagrada grada Sarajeva]] *[[Orden bratstva i jedinstva sa srebrenim vijencem]] *[[Nagrada "Laza Kostić"]] *[[Nagrada "Vladimir Ćorović"]] *[[Sveti Sava (nagrada)|Nagrada "Sveti Sava"]] *[[Šušnjar (nagrada)|Nagrada "Šušnjar"]] *[[Orden Nemanjića]] *[[Orden Republike Srpske]] ==Vanjski linkovi== {{Proširiti sekciju}} {{DEFAULTSORT:Maksimović, Vojislav}} [[Kategorija:Rođeni 1935.]] [[Kategorija:Umrli 2024.]] [[Kategorija:Biografije, Foča]] [[Kategorija:Srbi]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Odsjek za komparativnu književnost i bibliotekarstvo Filozofskog fakulteta u Sarajevu]] [[Kategorija:Članovi ANURS]] [[Kategorija:Političari Srpske demokratske stranke]] [[Kategorija:Nosioci Ordena bratstva i jedinstva]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Republike Srpske]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Nemanjića]] [[Kategorija:Rektori Univerziteta u Istočnom Sarajevu]] [[Kategorija:Dobitnici "Nagrade Svetozar Ćorović"]] ad3nns87edfzxn2fozcymuh3t156xir 3671047 3671046 2024-12-04T11:55:20Z AnToni 2325 /* Biografija */ 3671047 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} '''Vojislav Maksimović''' rođen je 4. augusta 1935. u [[Cvilin (Foča, Republika Srpska)|Cvilinu]] kod [[Foča|Foče]]. Umro je u Beogradu 27. augusta 2024. Bio je univerzitetski profesor, prozni pisac i esejist. == Biografija == Osnovno obrazovanje završio u Foči, gimnaziju u [[Sarajevo|Sarajevu]] i [[Beograd]]u. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu, gdje je odbranio i doktorsku disertaciju. Sa grupom intelektualaca 1990. obnovio je Srpsko prosvjetno i kulturno društvo [[Prosvjeta]]. Na prvim višestranačkim izborima 1990. biran je za zastupnika u skupštini [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] na listi [[SDS]]-a. Bio je predsjednik kluba zastupnika. Od 1992. do 2000. bio je zastupnik u skupštini [[Republika Srpska|Republike Srpske]]. Obavljao je dužnost rektora Univerziteta u [[Istočno Sarajevo|Istočnom Sarajevu]]. Redovni je član [[Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske|Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske]]. Nosilac je najvećih odlikovanja RS: Ordena Republike sa lentom i Ordena Nemanjića. == Djela == *[[Viđenja Bosne]] - eseji *[[Nekada i sada]] - eseji *[[Jovan Kršić]] - doktorska disertacija *[[Neka presudi vrijeme]] - eseji *[[Ispred svog doba]] - eseji *[[I namjerno i uzgredno]] - eseji *[[Prostori i pojave]] - eseji *[[U vremenu srpskog buđenja]] - govori i intervjui *[[Putopisna i memoarska literatura]] - eseji *[[Vuk i sljedbenici]] - eseji *[[Starina i savremenost]] - eseji *[[Mitropolit Sava Kosanović]] - studija *[[Od usta do usta]] - roman *[[Zavodišta]] - roman *[[Ponešto]] - poetska proza *[[Podneblja]] - pjesme *[[Vaso Pelagić (monografija)|Vaso Pelagić]] - monografija == Nagrade == *[[27. julska nagrada SRBiH]] *[[Šestoaprilska nagrada grada Sarajeva]] *[[Orden bratstva i jedinstva sa srebrenim vijencem]] *[[Nagrada "Laza Kostić"]] *[[Nagrada "Vladimir Ćorović"]] *[[Sveti Sava (nagrada)|Nagrada "Sveti Sava"]] *[[Šušnjar (nagrada)|Nagrada "Šušnjar"]] *[[Orden Nemanjića]] *[[Orden Republike Srpske]] ==Vanjski linkovi== {{Proširiti sekciju}} {{DEFAULTSORT:Maksimović, Vojislav}} [[Kategorija:Rođeni 1935.]] [[Kategorija:Umrli 2024.]] [[Kategorija:Biografije, Foča]] [[Kategorija:Srbi]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Odsjek za komparativnu književnost i bibliotekarstvo Filozofskog fakulteta u Sarajevu]] [[Kategorija:Članovi ANURS]] [[Kategorija:Političari Srpske demokratske stranke]] [[Kategorija:Nosioci Ordena bratstva i jedinstva]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Republike Srpske]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Nemanjića]] [[Kategorija:Rektori Univerziteta u Istočnom Sarajevu]] [[Kategorija:Dobitnici "Nagrade Svetozar Ćorović"]] 80f11i68q7sla7fdidsx527by2an6vv 3671048 3671047 2024-12-04T11:55:59Z AnToni 2325 /* Biografija */ 3671048 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} '''Vojislav Maksimović''' rođen je 4. augusta 1935. u [[Cvilin (Foča, Republika Srpska)|Cvilinu]] kod [[Foča|Foče]]. Umro je u Beogradu 27. augusta 2024. Bio je univerzitetski profesor, prozni pisac i esejist. == Biografija == Osnovno obrazovanje završio je u Foči, gimnaziju u [[Sarajevo|Sarajevu]] i [[Beograd]]u. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu, gdje je odbranio i doktorsku disertaciju. Sa grupom intelektualaca 1990. obnovio je Srpsko prosvjetno i kulturno društvo [[Prosvjeta]]. Na prvim višestranačkim izborima 1990. biran je za zastupnika u skupštini [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] na listi [[SDS]]-a. Bio je predsjednik kluba zastupnika. Od 1992. do 2000. bio je zastupnik u skupštini [[Republika Srpska|Republike Srpske]]. Obavljao je dužnost rektora Univerziteta u [[Istočno Sarajevo|Istočnom Sarajevu]]. Redovni je član [[Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske|Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske]]. Nosilac je najvećih odlikovanja RS: Ordena Republike sa lentom i Ordena Nemanjića. == Djela == *[[Viđenja Bosne]] - eseji *[[Nekada i sada]] - eseji *[[Jovan Kršić]] - doktorska disertacija *[[Neka presudi vrijeme]] - eseji *[[Ispred svog doba]] - eseji *[[I namjerno i uzgredno]] - eseji *[[Prostori i pojave]] - eseji *[[U vremenu srpskog buđenja]] - govori i intervjui *[[Putopisna i memoarska literatura]] - eseji *[[Vuk i sljedbenici]] - eseji *[[Starina i savremenost]] - eseji *[[Mitropolit Sava Kosanović]] - studija *[[Od usta do usta]] - roman *[[Zavodišta]] - roman *[[Ponešto]] - poetska proza *[[Podneblja]] - pjesme *[[Vaso Pelagić (monografija)|Vaso Pelagić]] - monografija == Nagrade == *[[27. julska nagrada SRBiH]] *[[Šestoaprilska nagrada grada Sarajeva]] *[[Orden bratstva i jedinstva sa srebrenim vijencem]] *[[Nagrada "Laza Kostić"]] *[[Nagrada "Vladimir Ćorović"]] *[[Sveti Sava (nagrada)|Nagrada "Sveti Sava"]] *[[Šušnjar (nagrada)|Nagrada "Šušnjar"]] *[[Orden Nemanjića]] *[[Orden Republike Srpske]] ==Vanjski linkovi== {{Proširiti sekciju}} {{DEFAULTSORT:Maksimović, Vojislav}} [[Kategorija:Rođeni 1935.]] [[Kategorija:Umrli 2024.]] [[Kategorija:Biografije, Foča]] [[Kategorija:Srbi]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Odsjek za komparativnu književnost i bibliotekarstvo Filozofskog fakulteta u Sarajevu]] [[Kategorija:Članovi ANURS]] [[Kategorija:Političari Srpske demokratske stranke]] [[Kategorija:Nosioci Ordena bratstva i jedinstva]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Republike Srpske]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Nemanjića]] [[Kategorija:Rektori Univerziteta u Istočnom Sarajevu]] [[Kategorija:Dobitnici "Nagrade Svetozar Ćorović"]] s57qw1j8arvft9jrkcwe2km8jg38eb4 3671049 3671048 2024-12-04T11:57:00Z AnToni 2325 3671049 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} '''Vojislav Maksimović''' rođen je 4. augusta 1935. u [[Cvilin (Foča, Republika Srpska)|Cvilinu]] kod [[Foča|Foče]]. Umro je u Beogradu 27. augusta 2024. Bio je univerzitetski profesor, prozni pisac i esejist. Osnovno obrazovanje završio u Foči, gimnaziju u [[Sarajevo|Sarajevu]] i [[Beograd]]u. Diplomirao je na [[Filozofski fakultet u Sarajevu|Filozofskom fakultetu u Sarajevu]], gdje je odbranio i doktorsku disertaciju. Sa grupom intelektualaca 1990. obnovio je [[Srpsko prosvjetno i kulturno društvo "Prosvjeta"]]. Na prvim višestranačkim izborima 1990. biran je za zastupnika u [[Skupština SR Bosne i Hercegovine|Skupštini SR Bosne i Hercegovine]] na listi [[SDS]]-a. Bio je predsjednik kluba zastupnika. Od 1992. do 2000. bio je zastupnik u [[Narodna skupština Republike Srpske|Skupštini Republike Srpske]]. Obavljao je dužnost [[rektor]]a [[Univerzitet u Istočnom Sarajevu|Univerziteta u Istočnom Sarajevu]]. Bio je redovni je član [[Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske|Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske]]. Nosilac je najvećih odlikovanja RS: Ordena Republike sa lentom i Ordena Nemanjića. == Djela == *[[Viđenja Bosne]] - eseji *[[Nekada i sada]] - eseji *[[Jovan Kršić]] - doktorska disertacija *[[Neka presudi vrijeme]] - eseji *[[Ispred svog doba]] - eseji *[[I namjerno i uzgredno]] - eseji *[[Prostori i pojave]] - eseji *[[U vremenu srpskog buđenja]] - govori i intervjui *[[Putopisna i memoarska literatura]] - eseji *[[Vuk i sljedbenici]] - eseji *[[Starina i savremenost]] - eseji *[[Mitropolit Sava Kosanović]] - studija *[[Od usta do usta]] - roman *[[Zavodišta]] - roman *[[Ponešto]] - poetska proza *[[Podneblja]] - pjesme *[[Vaso Pelagić]] - monografija == Nagrade == *[[27. julska nagrada SRBiH]] *[[Šestoaprilska nagrada grada Sarajeva]] *[[Orden bratstva i jedinstva sa srebrenim vijencem]] *[[Nagrada "Laza Kostić"]] *[[Nagrada "Vladimir Ćorović"]] *[[Sveti Sava (nagrada)|Nagrada "Sveti Sava"]] *[[Šušnjar (nagrada)|Nagrada "Šušnjar"]] *[[Orden Nemanjića]] *[[Orden Republike Srpske]] ==Vanjski linkovi== {{Proširiti sekciju}} {{DEFAULTSORT:Maksimović, Vojislav}} [[Kategorija:Rođeni 1935.]] [[Kategorija:Umrli 2024.]] [[Kategorija:Biografije, Foča]] [[Kategorija:Srbi]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Odsjek za komparativnu književnost i bibliotekarstvo Filozofskog fakulteta u Sarajevu]] [[Kategorija:Članovi ANURS]] [[Kategorija:Političari Srpske demokratske stranke]] [[Kategorija:Nosioci Ordena bratstva i jedinstva]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Republike Srpske]] [[Kategorija:Nosioci Ordena Nemanjića]] [[Kategorija:Rektori Univerziteta u Istočnom Sarajevu]] 8tnb3zfii4y15z8i9b0pccrkzp0hauj 0 33801 3670977 3528985 2024-12-03T20:27:15Z Bakir123 110053 /* Raspored predsjedavanja Evropskim vijećem i Vijećem Evropske unije */ 3670977 wikitext text/x-wiki {{razlikovati|Vijeće Evropske unije|Vijeće Evrope}} [[Datoteka:Council of the EU and European Council.svg|mini|Logo Evropskog vijeća]] '''Evropsko vijeće''' (eng. The European Council) poznat još i kao Evropski samit (od [[engleski jezik|en.]] ''summit'' - vrh, sastanak šefova država ili vlada). U početku se naziv odnosio na sastanke predsjednika država ili predsjednika vlada država članica [[Evropska unija|Evropske unije]] i predsednika [[Evropska komisija|Evropske komisije]] a danas je to najviši politički organ Evropske unije, doduše bez formalnih zakonodavnih i izvršnih ovlaštenja ali djeluje kao institucija čije su odluke "veliki podsticaj definisanju opštih političkih smjernica u Evropskoj uniji".<ref>{{Cite web |url=http://www.consilium.europa.eu/showPage.aspx?id=429&lang=en |title=Arhivirana kopija |access-date=4. 3. 2009 |archive-date=11. 3. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090311012325/http://www.consilium.europa.eu/showPage.aspx?id=429&lang=EN |url-status=dead }}</ref> ===Historija=== Evropsko vijeće razvilo se iz povremenih sastanaka na vrhu predsjednika država i vlada država članica [[Evropska ekonomska zajednica|Evropske ekonomske zajednice]] 1960-tih godina. Ustanovljeno je u decembru [[1974]] u [[Pariz]]u na sastanku Evropske ekonomske zajednice. Ovakvi sastanci postali su od 1975. godine redovita praksa dva puta godišnje na inicijativu tadašnjeg francuskog predsjednika [[Valéry Giscard d'Estainga]] (prvi se održao u [[Dublin]]u za vrijeme irskog predsjedanja Vijećem Evropske unije). Formalno je priznat [[1986]]. godine [[Jedinstveni evropski akt|Jedinstvenim evropskim aktom]] (eng. Single European Act). ===Evropsko vijeće i druge evropske institucije=== Evropsko vijeće nije isto što i [[Vijeće Evropske unije]] (koje se naziva još i Vijećem ministara Evopske unije) koje je zasebno tijelo Evropske unije, niti [[Vijeće Evrope]], koje je zasebna međunarodna organizacija sa sjedištem u [[Strasbourg]]u, odvojena od Evropske unije. ===Rad vijeća=== Čelnici država ili vlada zemalja Evropske unije sastaju se najmanje dva puta u godini (decembar, juni, a po potrebi još najviše dva puta kako bi raspravljali na neformalnim sastancima o pojedinim temama) zajedno s predsjednikom Evropske komisije kako bi raspravljali o pitanjima bitnim za Uniju, te dali političke poticaje za daljnje aktivnosti. To političko tijelo ima ključnu ulogu u usuglašavanju interesa i stajališta država članica. Unutar Vijeća osobito je istaknuta uloga [[predsjednik Vijeća|predsjednika Vijeća]]. Tu funkciju svakih šest mjeseci obavlja predsjednik one države koja predsjedava Evropskom unijom. Vijeće može donositi pravno obavezujuće akte, a tada se smatra da ih je donijelo Vijeće Evropske unije u sastavu predsjednika država ili vlada budući da samo Evropsko vijeće nije formalno tijelo koje može samo donositi odluke. Ono to rijetko čini. Kada Ustav Evropske unije stupi na snagu, Evropsko vijeće će konačno biti pravno priznato kao jedno od tijela u institucionanoj strukturi Evropske unije. Također rotirajuće predsjedništvo biti će zamijenjeno funkcijom Predsjednika Evropske unije s mandatom od dvije i pol godine. Tradicionalno se održavao u zemlji koja je u tom trenutku predsjedavajuća Vijeća Evropske unije, ali je krajem 2000. godine odlučeno da će se u budućnosti dio ili eventualno čitav održavati u [[Brisel]]u. Evropskim vijećem trenutno predsjedava [[Herman Van Rompuy]], koji je izabran na mandat od 2,5 godine, sa mogućnošću produženja na još jedan mandat. Predsjednik mora podnijeti izvještaj Evropskom parlamentu nakon svakog sastanka Evropskog vijeća. Funkcija Predsjedavajućeg Evropskog vijeća ne donosi njenom nosiocu nadmoć nad ostalim članovima, on ili ona su samo ''primus inter pares'' ([[latinski jezik|lat.]] - prvi među jednakima). ==Raspored predsjedavanja Evropskim vijećem i Vijećem Evropske unije== {| class="wikitable" ! style="width:100px;"| Vrijeme ! style="width:100px;"| Vršilac |- | style="text-align: center;" | 2007. | {{ZD|NJE}} [[Njemačka]] <br> {{ZD|POR}} [[Portugal]] |- | style="text-align: center;" | 2008. | {{ZD|SLO}} [[Slovenija]] <br> {{ZD|FRA}} [[Francuska]] |- | style="text-align: center;" | 2009. | {{ZD|ČEŠ}} [[Češka]] <br> {{ZD|ŠVE}} [[Švedska]] |- | style="text-align: center;" | 2010. | {{ZD|ŠPA}} [[Španija]] <br> {{ZD|BEL}} [[Belgija]] |- | style="text-align: center;" | 2011. | {{ZD|MAĐ}} [[Mađarska]] <br> {{ZD|POL}} [[Poljska]] |- | style="text-align: center;" | 2012. | {{ZD|DAN}} [[Danska]] <br> {{ZD|KIP}} [[Kipar]] |- | style="text-align: center;" | 2013. | {{ZD|IRS}} [[Irska]] <br> {{ZD|LIT}} [[Litvanija]] |- | style="text-align: center;" | 2014. | {{ZD|GRČ}} [[Grčka]] <br> {{ZD|ITA}} [[Italija]] |- | style="text-align: center;" | 2015. | {{ZD|LAT}} [[Latvija]] <br> {{nowrap|{{ZD|LUX}} [[Luksemburg]]}} |- | style="text-align: center;" | 2016. | {{ZD|HOL}} [[Holandija]] <br> {{ZD|SVK}} [[Slovačka]] |- | style="text-align: center;" | 2017. | {{ZD|MLT}} [[Malta]] <br> {{ZD|EST}} [[Estonija]] |- | style="text-align: center;" | 2018. | {{ZD|BUG}} [[Bugarska]] <br> {{ZD|AUT}} [[Austrija]] |- | style="text-align: center;" | 2019. | {{ZD|RUM}} [[Rumunija]] <br> {{ZD|FIN}} [[Finska]] |- | style="text-align: center;" | 2020. | {{ZD|HRV}} [[Hrvatska]] <br> {{ZD|NJE}} [[Njemačka]] |- | style="text-align: center;" | 2021. | {{ZD|POR}} [[Portugal]] <br> {{ZD|SLO}} [[Slovenija]] |- | style="text-align: center;" | 2022. | {{ZD|FRA}} [[Francuska]] <br> {{ZD|ČEŠ}} [[Češka]] |- | style="text-align: center;" | 2023. | {{ZD|ŠVE}} [[Švedska]] <br> {{ZD|ŠPA}} [[Španija]] |- | style="text-align: center;" | 2024. | {{ZD|BEL}} [[Belgija]] <br> '''{{ZD|MAĐ}} [[Mađarska]]''' |- | style="text-align: center;" | 2025. | {{ZD|POL}} [[Poljska]] <br> {{ZD|DAN}} [[Danska]] |} ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== {{Commonscat|European Council}} *[http://europa.eu/european_council/index_en.htm Evropsko vijeće] *[http://www.consilium.europa.eu Vijeće Evropske unije] *[http://www.europarl.europa.eu/summits/index.htm lista samita Evropskog parlamenta od 1985.] *[http://aei.pitt.edu/summit_guide.html Univerzitet u Pitsburgu - Arhiva Evropske integracije - Vodič] *[http://www.ena.lu?lang=2&doc=5633 Evropsko vijeće] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201207/http://www.ena.lu/?lang=2&doc=5633 |date=30. 9. 2007 }} Evropski Navigator *[http://www.europedia.moussis.eu Europedia: Guide to European policies and legislation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181016211903/http://www.europedia.moussis.eu/ |date=16. 10. 2018 }} {{Evropsko vijeće}} {{Predsjednici Vijeća Evrope}} [[Kategorija:Evropska unija]] 5xr0fk9uh07tiihqkd6obkftimm4xz9 3670979 3670977 2024-12-03T20:32:27Z Bakir123 110053 /* Rad vijeća */ 3670979 wikitext text/x-wiki {{razlikovati|Vijeće Evropske unije|Vijeće Evrope}} [[Datoteka:Council of the EU and European Council.svg|mini|Logo Evropskog vijeća]] '''Evropsko vijeće''' (eng. The European Council) poznat još i kao Evropski samit (od [[engleski jezik|en.]] ''summit'' - vrh, sastanak šefova država ili vlada). U početku se naziv odnosio na sastanke predsjednika država ili predsjednika vlada država članica [[Evropska unija|Evropske unije]] i predsednika [[Evropska komisija|Evropske komisije]] a danas je to najviši politički organ Evropske unije, doduše bez formalnih zakonodavnih i izvršnih ovlaštenja ali djeluje kao institucija čije su odluke "veliki podsticaj definisanju opštih političkih smjernica u Evropskoj uniji".<ref>{{Cite web |url=http://www.consilium.europa.eu/showPage.aspx?id=429&lang=en |title=Arhivirana kopija |access-date=4. 3. 2009 |archive-date=11. 3. 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090311012325/http://www.consilium.europa.eu/showPage.aspx?id=429&lang=EN |url-status=dead }}</ref> ===Historija=== Evropsko vijeće razvilo se iz povremenih sastanaka na vrhu predsjednika država i vlada država članica [[Evropska ekonomska zajednica|Evropske ekonomske zajednice]] 1960-tih godina. Ustanovljeno je u decembru [[1974]] u [[Pariz]]u na sastanku Evropske ekonomske zajednice. Ovakvi sastanci postali su od 1975. godine redovita praksa dva puta godišnje na inicijativu tadašnjeg francuskog predsjednika [[Valéry Giscard d'Estainga]] (prvi se održao u [[Dublin]]u za vrijeme irskog predsjedanja Vijećem Evropske unije). Formalno je priznat [[1986]]. godine [[Jedinstveni evropski akt|Jedinstvenim evropskim aktom]] (eng. Single European Act). ===Evropsko vijeće i druge evropske institucije=== Evropsko vijeće nije isto što i [[Vijeće Evropske unije]] (koje se naziva još i Vijećem ministara Evopske unije) koje je zasebno tijelo Evropske unije, niti [[Vijeće Evrope]], koje je zasebna međunarodna organizacija sa sjedištem u [[Strasbourg]]u, odvojena od Evropske unije. ===Rad vijeća=== Čelnici država ili vlada zemalja Evropske unije sastaju se najmanje dva puta u godini (decembar, juni, a po potrebi još najviše dva puta kako bi raspravljali na neformalnim sastancima o pojedinim temama) zajedno s predsjednikom Evropske komisije kako bi raspravljali o pitanjima bitnim za Uniju, te dali političke poticaje za daljnje aktivnosti. To političko tijelo ima ključnu ulogu u usuglašavanju interesa i stajališta država članica. Unutar Vijeća osobito je istaknuta uloga [[predsjednik Vijeća|predsjednika Vijeća]]. Tu funkciju svakih šest mjeseci obavlja predsjednik one države koja predsjedava Evropskom unijom. Vijeće može donositi pravno obavezujuće akte, a tada se smatra da ih je donijelo Vijeće Evropske unije u sastavu predsjednika država ili vlada budući da samo Evropsko vijeće nije formalno tijelo koje može samo donositi odluke. Ono to rijetko čini. Kada Ustav Evropske unije stupi na snagu, Evropsko vijeće će konačno biti pravno priznato kao jedno od tijela u institucionanoj strukturi Evropske unije. Također rotirajuće predsjedništvo biti će zamijenjeno funkcijom Predsjednika Evropske unije s mandatom od dvije i pol godine. Tradicionalno se održavao u zemlji koja je u tom trenutku predsjedavajuća Vijeća Evropske unije, ali je krajem 2000. godine odlučeno da će se u budućnosti dio ili eventualno čitav održavati u [[Brisel]]u. Evropskim vijećem trenutno predsjedava [[António Costa]], koji je izabran na mandat od 2,5 godine, sa mogućnošću produženja na još jedan mandat. Predsjednik mora podnijeti izvještaj Evropskom parlamentu nakon svakog sastanka Evropskog vijeća. Funkcija Predsjedavajućeg Evropskog vijeća ne donosi njenom nosiocu nadmoć nad ostalim članovima, on ili ona su samo ''primus inter pares'' ([[latinski jezik|lat.]] - prvi među jednakima). ==Raspored predsjedavanja Evropskim vijećem i Vijećem Evropske unije== {| class="wikitable" ! style="width:100px;"| Vrijeme ! style="width:100px;"| Vršilac |- | style="text-align: center;" | 2007. | {{ZD|NJE}} [[Njemačka]] <br> {{ZD|POR}} [[Portugal]] |- | style="text-align: center;" | 2008. | {{ZD|SLO}} [[Slovenija]] <br> {{ZD|FRA}} [[Francuska]] |- | style="text-align: center;" | 2009. | {{ZD|ČEŠ}} [[Češka]] <br> {{ZD|ŠVE}} [[Švedska]] |- | style="text-align: center;" | 2010. | {{ZD|ŠPA}} [[Španija]] <br> {{ZD|BEL}} [[Belgija]] |- | style="text-align: center;" | 2011. | {{ZD|MAĐ}} [[Mađarska]] <br> {{ZD|POL}} [[Poljska]] |- | style="text-align: center;" | 2012. | {{ZD|DAN}} [[Danska]] <br> {{ZD|KIP}} [[Kipar]] |- | style="text-align: center;" | 2013. | {{ZD|IRS}} [[Irska]] <br> {{ZD|LIT}} [[Litvanija]] |- | style="text-align: center;" | 2014. | {{ZD|GRČ}} [[Grčka]] <br> {{ZD|ITA}} [[Italija]] |- | style="text-align: center;" | 2015. | {{ZD|LAT}} [[Latvija]] <br> {{nowrap|{{ZD|LUX}} [[Luksemburg]]}} |- | style="text-align: center;" | 2016. | {{ZD|HOL}} [[Holandija]] <br> {{ZD|SVK}} [[Slovačka]] |- | style="text-align: center;" | 2017. | {{ZD|MLT}} [[Malta]] <br> {{ZD|EST}} [[Estonija]] |- | style="text-align: center;" | 2018. | {{ZD|BUG}} [[Bugarska]] <br> {{ZD|AUT}} [[Austrija]] |- | style="text-align: center;" | 2019. | {{ZD|RUM}} [[Rumunija]] <br> {{ZD|FIN}} [[Finska]] |- | style="text-align: center;" | 2020. | {{ZD|HRV}} [[Hrvatska]] <br> {{ZD|NJE}} [[Njemačka]] |- | style="text-align: center;" | 2021. | {{ZD|POR}} [[Portugal]] <br> {{ZD|SLO}} [[Slovenija]] |- | style="text-align: center;" | 2022. | {{ZD|FRA}} [[Francuska]] <br> {{ZD|ČEŠ}} [[Češka]] |- | style="text-align: center;" | 2023. | {{ZD|ŠVE}} [[Švedska]] <br> {{ZD|ŠPA}} [[Španija]] |- | style="text-align: center;" | 2024. | {{ZD|BEL}} [[Belgija]] <br> '''{{ZD|MAĐ}} [[Mađarska]]''' |- | style="text-align: center;" | 2025. | {{ZD|POL}} [[Poljska]] <br> {{ZD|DAN}} [[Danska]] |} ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== {{Commonscat|European Council}} *[http://europa.eu/european_council/index_en.htm Evropsko vijeće] *[http://www.consilium.europa.eu Vijeće Evropske unije] *[http://www.europarl.europa.eu/summits/index.htm lista samita Evropskog parlamenta od 1985.] *[http://aei.pitt.edu/summit_guide.html Univerzitet u Pitsburgu - Arhiva Evropske integracije - Vodič] *[http://www.ena.lu?lang=2&doc=5633 Evropsko vijeće] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201207/http://www.ena.lu/?lang=2&doc=5633 |date=30. 9. 2007 }} Evropski Navigator *[http://www.europedia.moussis.eu Europedia: Guide to European policies and legislation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181016211903/http://www.europedia.moussis.eu/ |date=16. 10. 2018 }} {{Evropsko vijeće}} {{Predsjednici Vijeća Evrope}} [[Kategorija:Evropska unija]] iqwjcmxxw3kf2spwv2akqt4giei2sq5 0 35507 3670991 3632299 2024-12-03T23:06:48Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3670991 wikitext text/x-wiki [[File:Fertile_crescent_Neolithic_B_circa_7500_BC.jpg|mini|desno|Područje [[Plodni polumjesec|Plodnog polumjeseca]], jedno od nekoliko područja porijekla neolita]] [[Datoteka:Ankara Muzeum B19-37.jpg|mini|lijevo|120px|Skulptura boginje iz neolita]] [[Datoteka:Neolit Ceramic sample Donets2.png|mini|desno|200px|Crtež na kamenu iz neolita]] '''Mlađe [[kameno doba]]''' (također '''neolit''' i '''neolitik''' - ime dobija od [[Grčki jezik|grčki]]h riječi ''neos'' = nov, mlad + ''lithos'' = kamen) period je prahistorije u kojem je čovjek potpuno ovladao proizvodnjom i upotrebom oružja i oruđa od izglačanog kamena. Ljudske zajednice nisu istovremeno savladale ovu vještinu. One koje su ranije počele koristiti bolje oruđe, brže su napredovale i ušle su u neolit prije onih koji su u dalje klesali kamen. Najbrže su se razvijala društva na [[Bliski istok|Bliskom istoku]]. Tamo je mlađe kameno doba počelo oko 10.200 godina p. n. e. Na središnjem [[Balkan]]u je mlađe kameno doba počelo oko 6.500. godine p. n. e.<ref name="Gumbitas"/> Pored novog načina obrade [[kamen]]a i izrade boljeg [[lov]]ačkog oružja, čovjek neolita je usavršio [[ribolov]]ni alat, naučio izrađivati glineno oruđe i napravio prvi razvoj. Ipak, najvažnije od svega je bilo pripitomljavanje [[životinje|životinja]]<ref name="Neolit u Ev">{{Cite web |url=http://factsanddetails.com/world.php?itemid=1506 |title=Rane domesticirane životinje |work=Internet archive |access-date=9. 2. 2019 |archive-date=21. 10. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131021222544/http://factsanddetails.com/world.php?itemid=1506 |url-status=bot: unknown }}{{en simbol}}</ref> i uzgoj divljih [[Žitarice|žitarica]].<ref name="Neolit u E">{{Cite web |url=https://www.ancient.eu/Neolithic/ |title= Cristian Violatti –Neolithic Period |work=Ancient history eciklopedya |access-date= 9. 2. 2019}}</ref> [[Datoteka:European Middle Neolithic.gif|mini|desno|300px|Karta Evrope u srednjem neolitiku]] Osnovna obilježja mlađeg kamenog doba su razvoj [[Poljoprivreda|zemljoradničke i stočarske privrede]], pojava stalnih ruralnih i protourbanih naselja tj. prijelaz na ''sjedilački način života'', te proizvodnja [[Keramika|''keramičkog]] posuđa'' i drugih predmeta od pečene [[Glina (tlo)|gline]]. Kameno oruđe i oružje i dalje se proizvodi (sve do u [[bronzano doba]]), a javljaju se tehnike glačanja i poliranja. [[Umjetnost]] se ogleda u ukrašavanju keramičkih posuda, figuralne plastike i različitih [[kult]]nih predmeta. Mlađe kameno doba se nije ravnomjerno pojavljivalo u svim krajevima svijeta niti na [[Evropa|evropskome]] tlu. Negdje nastaje postupnim razvojem, negdje kao posljedica naglog lokalnog preobražaja, a u neka područja stiže seobom nove populacije. Radi se o dugotrajnom procesu koji se odvijao između 12. i 6. milenija p. n. e. [[Velika Britanija|Britanski]] prahistoričar [[Gordon Childe]] uveo je u nauku pojam [[Neolitska revolucija|neolitske revolucije]], prve revolucije u historiji ljudskog roda koja je imala društveno-privredni karakter.<ref>[https://www.history.com/topics/pre-history/neolithic-revolution History.com Editors - Neolitska revolucija]</ref> Neolitske promjene se nisu svuda odvijale istovremeno. Novosti se pojavljuju prije što bliže idemo prema JI, [[Grčka|Grčkoj]] i [[Anadolija|Maloj Aziji]], tj. bliže žarištima - pokretačima društvenih tokova.<ref>[https://www.nationalgeographic.com/culture/topics/reference/neolithic-agricultural-revolution/ - Šta je neolitska revolucija]</ref> Teorija o [[Plodni polumjesec|plodnom polumjesecu]] zasniva se na činjenici da su prvi koraci u proizvodnji načinjeni u prostoru koji čini široki luk što se pruža visoravnima (ne dolinama) od Levanta preko Male Azije do [[Irak|iračkog]] [[Kurdistan]]a, južno od [[Kaspijsko jezero|Kaspijskog jezera]], a ovija se oko velikih [[Pustinja|pustinjskih]] prostranstava (Arapska, [[Sirija|Sirijska]], [[Iran]]ska pustinja). Pravo poljodjelstvo počinje, dakle, neovisno u različitim dijelovima svijeta, u različita vremena, s uzgojem različitih [[Biljke|biljaka]] (Plodni polumjesec - [[pšenica]], [[ječam]], mahunarke oko 8000. godina p. n. e.; [[Azija]] - [[riža]], proso oko 6000. g. p. n. e.; [[Srednja Amerika]] - [[kukuruz]], [[grah]], [[krompir]] u 7. mileniju p. n. e.) == Protoneolitik == Prijelazno razdoblje između [[mezolitik]]a (srednjeg kamenog doba) i mlađeg kamenog doba naziva se ''protoneolitik'' (grč. ''protos''=prvi, prednji). Tada kasni mezolitik ne zadržava izvorne osobine klasičnog mezolitika, već se nazire prijelaz sa skupljanja i [[lov]]a na proizvodnju hrane, kao i pripitomljavanje [[životinja]]. Pojava pripitomljenih životinja potvrđena je [[arheologija|arheološki]] u području [[Kurdistan]]a (Zagroz planine), ali nema dokaza o uzgoju [[biljke|biljaka]]. Ipak određeni arheološki nalazi poput kamenih žrvnjeva i mužara, batova i bruseva, jama za zalihe i sl. svjedoče o promjenama u [[privreda|privredi]]. Važan izvor prehrane postaju samonikle [[žitarice]] čija je postojbina upravo u području [[Bliski istok|Bliskog]] i [[Srednji Istok|Srednjeg Istoka]]. Istovremeno se javljaju tragovi prvih trajnih naselja koji sugeriraju sjedilački način života (sedentizam), što je vidljivo u ostacima nastambi, a također ga potvrđuju skladištenje i čuvanje hrane, ostaci flore i faune koji pokazuju na izmjenu godišnjih doba, te pokapanje mrtvih u sklopu naselja. Primjeri protoneolitičkih zajednica su ''[[Karim Shahir kultura]]'' u području Kurdistana (Zagroz planine)i ''[[natufijenska kultura]]'' na području današnjeg [[Izrael]]a i [[Jordan]]a (10000. – 8300. g. p. n. e.), za koju su karakteristična trajna naselja na otvorenom: Ejnan, [[Jerihon]] i Beidha, ali se još uvijek naseljavaju i pećine. To su djelomično ukopane nastambe kružnog tlorisa koje imaju donji dio od kamena, gornji od trske i rogožine, a centralni stup nosi krovnu konstrukciju. Smještene su oko centralnog prostora u kojem je ukopano više jama obljepljenih ilovačom, a koje su služile za spremanje zaliha žitarica. Natufijenska kultura u svome je prostoru pojam nečeg novog, a to je osnivanje seoskih zajednica i uvođenje žitne ishrane. Bitno je nova društvena kategorija ruralni život sa standardiziranim stambenim elementima i dugotrajnim boravkom na jednom mjestu kroz više generacija, dakle barem stotinu godina. U [[Evropa|Evropi]], protoneolitičkom razdoblju pripada [[Lepenski Vir|Kultura Lepenskog vira]]'' čija je privreda ([[lov]] i [[ribolov]]) tipično mezolitička, ali sjedilački način života u naseljima bliže je mlađem kamenom dobu. == Pretkeramičko mlađe kameno doba == Ovim nazivom se obilježavaju zajednice koje su u različitim dijelovima svijeta dosegle nivo mlađeg kamenog doba u svim aspektima (privrednom, društvenom, duhovnom) osim u poznavanju keramičke proizvodnje. Najprije je ta pojava uočena na Bliskom Istoku - pretkeramički [[Jerihon A]] i [[Jerihon B|B]], [[Çatalhöyük]], [[Asikly Hoyuk]], [[Cayonu]], [[Hacilar]], [[Jarmo]] - gdje vrlo stabilne [[klima]]tske prilike početkom [[holocen]]a pogoduju razvoju zajednica koje uzgajaju biljke i nastavljaju s pripitomljavanjem životinja. Slične pojave uočene su u Kirokitiji ([[Kipar|Kipru]]) i u grčkoj [[Tesalija|Tesaliji]] (tesalski pretkeramik). Sve ovo dovodi do porasta broja stanovnika i stvaranja velikih naselja, a na Bliskom istoku i u Anatoliji i do početaka stvaranja [[grad]]ova. == Neolitske stambene kuće == Postoji više vrsta [[zemunice|zemunica]], prema tome da li su potpuno ili samo djelimično ukopane, ili su čitave iznad tla. Među njima postoji i razlika u konstrukciji. Ima onih koje su izgrađene samo od zemlje, a ima ih i kod koji je skeletni sistem od kolja. Zajedničko za sve [[zemunice]] je građevinski materijal od kojeg su napravljene, zemlja, po čemu su i dobile naziv. Sasvim ukopana zemunica ima s gornje strane pokrov od kolja, zemlje i granja. U prostor se ulazi usječenim stepeništem. Savršeniji tip je djelimično ukopana zemunica. Tlocrt je kružni ili ovalni. Nosivi dio je skeletod kolja u obliku kupe, povezan pletarom. U sredini prostorije bilo je ognjište, oko kojeg je bila izgrađena zemljana ovalna klupa za sjedenje i spavanje. Građena je i zemunica koja nije ukopana, i to samo od zemlje, u vidu nekog nepravilnog potkupolnog prostora. == Neolitska kuća od drveta == Glavni tip neolitske kuće predstavljaju [[Sojenica|sojenice]]. Kao i zemljane i kamene kuće se pojavljuju samo u većim grupama, obrazujući manja ili veća grupisana naselja. Sojenička naselja su građena uz obale [[Rijeka|rijeke]], [[Jezero|jezera]] i [[More|mora]], kao što to rade i danas neka [[Azija|azijska]] i [[Afrika|afrička]] plemena, koja se nalaze na primitivnom stepenu [[društvo|društveno]]-[[ekonomija|ekonomskog]] razvoja. Sve kućice bile su izgrađene na prostranoj podnici od drvenih oblica i naboja zemlje. Ovakva uzdignuta podnica, terasa sa ogradom, leži na sistemu kolja gusto pobijenog u vodi, ili uz obalu, do koje vodi širi ili uži [[most]], čija se podnica može ukloniti, da bi se sojeničko naselje odvojilo od okoline i tako zaštitilo od eventualnih opasnosti. Svaka [[sojenica]] u tlocrtu je pravougaonik, sa jednom ili dvije prostorije. U prvoj prostoriji je bilo ognjište. Druga prostorija, ukoliko je postojala, služila je za spavanje. Konstruktivni sistem je bio drveni sklop stubaca, greda i kosnika, ili su zidovi građeni od horizontalno postavljenih greda na preklop. Ispuna zida je najčešće pleter od pruća, spolja i iznutra oblijepljen malterom od blata. Dvovodni krov je imao pokrivač od slame i šindre. Između koliba, u podnici, bilo je otvora kroz koje se silazilo do čamaca na [[voda|vodu]]. Čamci su bili izdubljeni iz jednog debla. Sojenička naselja na teško prilaznim [[Močvara|močvarnim]] terenima (tresištima) zovu se "glibice". Sojenice se grade kroz čitav period neolita i kasnije u [[bakarno doba|bakarnom]], [[bronzano doba|bronzanom]] i [[željezno doba|željeznom dobu]]. == Lista neoolitskih kultura u Plodnom polumjesecu == Na osnovu [[Arheologija|arheoloških nalaza]] i radiokarbonske analize izrađena je ASPRO (Atlas des sites du Proche-Orient - Atlas of Near East archaeological sites) hronologizacija<ref name="Hours1994">{{cite book|author=Francis Hours|title=Atlas des sites du proche orient (14000 - 5700 BP)|url=https://books.google.com/books?id=KlZtAAAAMAAJ|access-date=25. 7. 2011|year=1994|publisher=Maison de l'Orient méditerranéen|isbn=978-2-903264-53-6}}</ref> perioda, kultura, osobenosti i datiranje neolitskog perioda na području Plodnog polumjeseca. {| class="wikitable" |- | ASPRO Period | Kulture | Datiranje (pne) |- | Period 1 | [[Natufian]], [[Zarzian]] | 12.500 – 9.500. |- | Period 2 | [[Protoneolit]], [[Predkeramički neolit A]] | 10.500 – 8.300. |- | Period 3 | Rani [[Predkeramički neolit B]] | 9.200 – 8.300. |- | Period 3 | Srednji [[Predkeramički neolit B]] | 8.400 – 7.500. |- | Period 4,5 | Kasni [[Predkeramički neolit B]], [[Predkeramički neolit C]] | 7.600 – 6.000. |- | Period 6 | [[Hassuna]], [[Samarra]], [[Halaf]], [[Ubaid period|Ubaid]] 1 | 6.400 – 5.600. |- | Period 7 | [[Keramički Neolit]] A, [[Halafian]], Ubaid 2 | 5.800 – 5.400. |- | Period 8 | [[Keramički Neolit]] B, Ubaid 3 | 5.000 – 4.500. |- | Period 9 | Ubaid 4 | 6.400 – 5600. |- |} [[File:Neolithic_expansion-es.svg|mini|desno|Širenje neolita u Evropu]] [[File:Neolítico en Europa.png|mini|desno|Neolit u Evropi]] [[Datoteka:European Middle Neolithic.gif|mini|desno|Evropa oko 4500-4000. pne.]] [[Datoteka:European Late Neolithic.gif|thumb|250px|Evropa oko 4000. - 3500. pne.]] == Neolit u Evropi == Neolitska Evropa je izraz koji se koristi za vrijeme između perioda [[mezolit]]a i [[bronzano doba|bronzanog doba]] u [[Evropa|Evropi]], približno između 6500. pne. i 1700. pne. Nakon što je analizom C14 bilo moguće odrediti starost nalaza i uz poznatu udaljenost nalazišta od područja ''Plodnog polumjeseca'' na zapadu azijskog kontinenta, utvrđeno je da se neolit u Evropi širio prosječnom brzinom od oko 1&nbsp;km/god. - ''neolitska ekspanzija''. O pojavi i širenju neolita u Evropi prisutne su dvije teorije. Prva je ''teorija autohtonosti'' (kontinuiteta), koju zastupa manji broj autora.<ref name="Sarajevo">{{Cite web |url=http://ff.unsa.ba/files/zavDipl/17_18/arh/Sasa-Buljevic.pdf |title= Saša Buljević - Naselja i naseobinske strukture neolita na podruĉju Bosne i Hercegovine |work= Filozofski fakultet u Sarajevu |access-date= 9. 2. 2019}}</ref> Po njima, prelazak ljudskih zajednica iz [[mezolit]]a u neolit je posljedica samostalnog (autohtonog) razvoja.<ref name="srejović">{{Cite web |url= http://www.rastko.rs/arheologija/srejovic/dsrejovic-anadolija.html |title= Dragoslav Srejović - Balkan i Anadolija u srednje i mlađe kameno doba |work= Elektronsko izdanje Zajednički poduhvat TIA Janus i Ars Libri – Beograd 2001 |access-date= 9. 2. 2019}}</ref> Druga je ''teorija difuzije'' koja se realizuje kroz niz mogućnosti: postupno demografsko širenje, preseljavanje čitavih zajednica, selektivna [[kolonizacija]] brzim skokovima, infiltracija manjih skupina ljudi, granični dodiri, trgovina.<ref name="ČovićIlir">{{Cite web |url= https://vdocuments.mx/od-butmira-do-ilira-borivoj-covic-sarajevo-1976-569cd78dbb971.html |title= Borivoj Čović: OD BUTMIRA DO ILIRA - Kultovi sa Mediterana |work= Kulturno naslijeđe, Sarajevo, 1976 |access-date= 9. 2. 2016 |archive-date= 1. 10. 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20191001111100/https://vdocuments.mx/od-butmira-do-ilira-borivoj-covic-sarajevo-1976-569cd78dbb971.html |url-status= dead }}</ref><ref name="Tasić"/><ref name="Mitrović">{{Cite web |url= https://www.academia.edu/7263663/Neolitik_Bliskog_Istoka_i_jugoistočne_Europe |title= Matej Mitrović – Neolitik Bliskog Istoka i jugoistočne Europe |work= SVEUČILIŠTE U ZADRU Odjel Za Arheologiju, 2014 |access-date= 9. 2. 2019 |archive-date= 4. 11. 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20191104224416/https://www.academia.edu/7263663/Neolitik_Bliskog_Istoka_i_jugoisto%C4%8Dne_Europe |url-status= dead }}</ref> === Neolit u jugoistočnoj Evropi i Mediteranu === Prve neolitske grupe pojavljuju se u jugoistočnoj Evropi, a najstariji nalazi datiraju su u vrijeme 6500. p.n.e. na ostrvu [[Krit]]u i na kopnu u [[Tesalija|Tesaliji]]. Odatle ide širenje u dva pravca. Jedan pravac je prema centralnom [[Balkan]]u i [[Dunav|Podunavlju]], a drugi obalama i ostrvima [[Sredozemlje|Sredozemnog mora]]. [[Starčevačka kultura]] ili Starčevačko-kereško-kriška kultura na centralnom Balkanu, [[Mađarska|Mađarskoj]] i [[Rumunija|Rumuniji]], zajedno sa [[Sesklo kultura|Protosesklo kulturom]] u sjevernoj [[Grčka|Grčkoj]], Anzabegovo-Vršnik kulturom u [[Sjeverna Makedonija|Sjevernoj Makedonija]] i Čavdar-Kremilovci-Karanovo u [[Bugarska|Bugarskoj]] pripada grupi kultura pod nazivom FTN (First Temporate Neolithic), a odnosi se na najranije neolitske kulture u umjerenoj klimi Evrope. Daljnji razvoj neolita na ovim prostorima dovodi do stvaranja [[Vinčanska kultura|Vinčanske kulture]] (5.300-4000)<ref name="Gumbitas"/>, čije umjetničko stvaralaštvo predstavlja jednu od najznačajnijih osobenosti u historiji neolitske Evrope u kojoj je, prema mišljenju [[Marija Gumbitas|Marije Gumbitas]], unutar kulture možda nastao i prvi oblik pismenosti ([[Vinčansko pismo]], Vinčanski znakovi, Vinčanski simboli). Mnogi [[Lingvistika|lingvisti]] i arheolozi osporavaju njenu teoriju.<ref>{{Cite web |url=https://romanianhistoryandculture.com/theeuropeancradle.htm |title=Romanian History and Culture - The European Cradle. The Old European Script. TARTARIA TABLETS |access-date=25. 11. 2019 |archive-date=18. 12. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191218134259/http://www.romanianhistoryandculture.com/theeuropeancradle.htm |url-status=dead }}</ref><ref>[http://self.gutenberg.org/articles/eng/Vinča_symbols Vinča symbols - World Heritage Encyclopedia]{{Mrtav link}}</ref> Obala [[Sredozemlje|Sredozemnog mora]] sa ostrvima je područje [[Impresso kultura|Impresso kulture]].<ref name="Prvi neolit">{{Cite web |url=https://www.academia.edu/20161947/Starčevačka_kultura_The_Starčevo_Culture |title=J. Balen, Rajna Šošić Klindžić, Tomislav Hršak - Starčevačka kultura |work= Arheološki muzej u Zagrebu, 2014 |access-date= 9. 2. 2019}}</ref> Kultura u daljnjem razvoju prodire i u unutrašnjost, gdje se pojavljuju nove kulture: [[Danilska kultura]], [[Kakanjska kultura]], [[Butmirska kultura]], [[Hvarsko-lisičićka kultura]]. Oko 4700 pne Impresso kultura (Mediteranski neolit) stigla je na istočni dio [[Pirinejsko poluostrvo|Iberijskog poluostrva]]. Naslijedila ju je [[La Amagra kultura]], sa crveno-žutom bojom keramike, čije veze sa ostalin neolitskim kulturama nisu još uvijek jasne.<ref>[http://hera.ugr.es/doi/16517829.pdf Capel, J. - Red ochre decorations in Spanish Neolithic ceramics: amineralogical and technological study, October 11, 2011]</ref> Konstrukcije od [[megalit]]a zauzimaju značajno mjesto u periodu neolita. Pojavljuju se još u mezolitu, a trajaće do bronzanog doba.<ref>Johnson, W. (1908) p.&nbsp;[https://books.google.com/books?id=1uwgAAAAMAAJ&pg=PA67#v=onepage 67]. Retrieved July 28, 2018.</ref> Posebno je poznata [[Malta]]. Na [[UNESCO]] Listi svjetske baštine, [[Megalitski hramovi Malte]], nalazi se sedam hramova. Izgrađeni su oko 3.500. pne i stariji su od piramida u [[Egipat|Egiptu]].<ref>{{citation | last = De Soldanis | title = Gozo, Ancient and Modern, Religious and Profane, Book I |pages = 86–88}}</ref><ref>{{cite web|title=3600BC Ggantija Temples on Gozo&nbsp;– Millennium before the Pyramids or Stonehenge|url=http://www.carnaval.com/goddess/|website=Carnaval.com|access-date=25. 9. 2014|archive-date=28. 3. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210328102039/https://www.carnaval.com/goddess/|url-status=dead}}</ref> Pomenute kulture pokazuju određeni kontinuitet sa grupama u jugozapadnoj Aziji i Anadoliji.<ref name="Tasi">{{Cite web |url=http://www.anubih.ba/godisnjak/izdanja/Godisnjak%2037.pdf |title=Nenad N.Tasić - O značenju kvadrata i kruga u neolitskoj ornamentici |work=ANUBIH – Godišnjak, Knjiga XXXVII, Sarajevo, 2008 |access-date=9. 2. 2019 |archive-date=12. 10. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012151948/http://www.anubih.ba/godisnjak/izdanja/Godisnjak%2037.pdf |url-status=dead }}</ref> Sva neolitska nalazišta u Evropi sadrže keramiku, biljke (žitarice) i životinje (koza, ovca, svinja, krava) kao i nalazišta u jugoistočnoj Aziji i [[Anadolija|Anadoliji]]<ref name="Leksikon">{{Cite web |url=https://www.slideshare.net/edinveletovac/arheoloski-leksikon-tom-1 |title=Neolitsko doba, s.16 |work= Arheološki leksikon -Zemaljski muzej, Sarajevo |access-date= 9. 2. 2017}}</ref> [[File:Sudika Mnajdra porthole.jpg|mini|lijevo|Megalitski hram na Malti]] [[File:Talianki (Trypillian city).jpg|mini|lijevo|Rekonstrukcija neolitskog grada Tripolje kod Kijeva]] === Neolit u ostaloj Evropi === Širenje neolita kroz Evropu, od Egeja do [[Velika Britanija|Britanije]] trajao je oko 2.500 god. (6500. pne - 4000. pne).<ref name="Gumbitas"/> Baltički region je u neolitu od oko 3.500. pne. Generalno, kolonizacija je išla po skokovitom obrascu od jednog do drugog aluvijalnog područja, zaobilazeći planinska područja. Radiokarbonska analiza pokazuje da su mezolitske i neolitske populacije živjele jedna uz drugu nekoliko milenijuma u mnogim dijelovima Evrope, posebno na Iberijskom poluostrvu i duž Atlantske obale.<ref name="Mitrović"/> Sa prostora Starčevačko-kereške kulture u Mađarskoj neolit se širi uz [[Dunav]], kroz [[Mađarska|Mađarsku]], [[Slovačka|Slovačku]] i [[Češka|Češku]], južnu [[Njemačka|Njemačku]], najdalje do [[Holandija|Holandije]] i [[Pariz]]a u [[Francuska|Francuskoj]]. Na tom prostoru nastala je, na osnovama Starčevačke keramike, keramika posebnih osobima, pa je taj period neolita u Evropi, između 5.500-4.500 pne nazvan [[Kultura trakaste keramike]], ili skraćeno LBK (od njem: ''Linearbandkeramik''). Arheolog [[Gordon Childe]] koristi naziv [[Dunavska kultura]], dok [[Marija Gimbutas]] taj dio historije Evrope naziva [[Stara Evropa]], da bi ga odvojila od perioda [[Metalno doba|metalnog doba]] i dolaska [[Indoevropljani|Praindoevropljana]]. <ref name="Gumbitas">{{Cite web |url=https://books.google.de/books?id=zKFFOoPlyjIC&printsec=frontcover&dq=The+Goddesses+and+Gods+of+Old+Europe&hl=de&sa=X&ei=EpOvVO0fxKtR4PeA0AM&ved=0CCsQ6AEwAA#v=onepage&q=The%20Goddesses%20and%20Gods%20of%20Old%20Europe&f=false |title=Marija Gimbutas - The Goddesses and Gods of Old Europe |work= University of California Press - Berkeley, Los Anfeles |access-date= 9. 2. 2017}}</ref> Područje sjeverne Njemačke, [[Danska|Danske]], [[Poljska|Poljske]] nije obuhvaćeno ovim terminima. Kultura se dijeli na dvije varijante, istočnu i zapadnu (na prostoru Mađarske). Širenjem starčevačkog kompleksa u šestom milenijumu i Kulture trakaste keramike sa zapada i [[Boian kultura|Boian kulture]] iz istočnog Balkana neolitska ekonomija se razvija i na prostoru Moldavije i zapadne Ukrajine pod nazivom [[Dnjestar-Bug kultura]]. U petom milenijumu ova kultura prelazi u fazu [[Kultura Cucuteni|Cucuteni kulture]] (na ruskom Tripolje), koja se razvila u urbanu civilizaciju. Veliki grad južno od [[Kijev]]a imao je u periodu 4.000-3.500 pne oko 3.000 stambenih struktura u kojima je živjelo preko 20.000 stanovnika<ref>{{cite journal|last=Diachenko|first=Aleksandr|author2=Francesco Menotti|title=The gravity model: monitoring the formation and development of the Tripolye culture giant-settlements in Ukraine|journal=Journal of Archaeological Science|year=2012|volume=39|pages=2810–2817|doi=10.1016/j.jas.2012.04.025}}</ref><ref>[https://www.academia.edu/8641305/High_precision_Tripolye_settlement_plans_demographic_estimations_and_settlement_organization Johannes Müller - High precision Tripolye settlement plans, demographic estimations and settlement organization]</ref><ref name="MüllerRassmann2016">{{Cite web |url=https://books.google.com/books?id=-3twCwAAQBAJ&pg=PT347&dq=Taljanky+15,600%E2%80%9321,000 |title=Johannes Müller - Trypillia Mega-Sites and European Prehistory: 4100–3400 BCE |work=Taylor & Francis 22 January 2016|access-date= 9. 2. 2019}}</ref> Jedna druga teorija smatra da je neolit u srednjoj Evropi posljedica autohtonog razvoja lokalnih mezolitskih kultura. Treća teorija smatra da je neolit u Evropu došao sa prostora istočne Evrope. [[Datoteka:Tuzla-Park sojenica.jpg|mini|desno|250px|Rekonstrukcija neolitskog naselja u Tuzli, najstarijeg naselja u Bosni i Hercegovini]] === Neolit u Bosni i Hercegovini === Prostorni okvir današnje Bosne i Hercegovine je bio idealan za svestrani razvoj neolitskih aglomeracija i naseljen je već tokom ranog neolita. Predstavljao je sponu između mediteranskog i centralnobalkanskog prostora. Doline rijeka [[Neretva|Neretve]] i [[Bosna (rijeka)|Bosne]] već tada postale su arterija kojom su se kretali prvi kolonizatori. Najstarija nalazišta su [[Arheološko područje Gornja Tuzla|Gornja Tuzla]] i [[Arheološko područje Obre|Obre I]], koji se datuju u period 5.800-5.500. pne. Ponekad se neolitska nalazišta Bosne i Hercegovine smeštaju u „prelaznu zonu“ između [[Impresso kultura|neolita na jadranskoj obali]] i kontinentalnog neolita Balkana (Starčevačka kultura). Očigledno preplitanje dva stila ukrašavanja, dvije tradicije izrade keramike jasno je stavilo do znanja istraživačima da se radi o specifičnoj mješavini kultura sa prevagom starčevačkih elemenata.<ref name="Tasić">{{Cite web |url=http://www.anubih.ba/godisnjak/izdanja/Godisnjak%2036.pdf |title=Nenad N.Tasić - Neolit u senci - još jedan osvrt na starčevačka naselja u Bosni |work=ANUBIH – Godišnjak, Knjiga XXXVI, Sarajevo, 2007 |access-date=9. 2. 2019 |archive-date=14. 12. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181214071954/http://www.anubih.ba/godisnjak/izdanja/Godisnjak%2036.pdf |url-status=dead }}</ref> Osnovna obilježja neolita su razvoj zemljoradnje i stočarstva, pripitomljenje životinja, te pojava ruralnih naselja tj. prelazak na sjedilački način života.<ref name="Basler">{{Cite web |url= https://de.scribd.com/document/267288103/Kulturna-Istorija-Bosne-i-Hercegovine |title= Alojz Benac-Đuro Basler-Borivoj Ćović-Esad Pašalić-Nada Miletić-Pavao Anđelić - KULTURNA ISTORIJA BOSNE I HERCEGOVINE |work= Veselin Masleša, Sarajevo, 1966 |access-date= 9. 2. 2019}}</ref> Društvena struktura se zasnivala na rodovskom uređenju, u okvirima porodice i matrijarthatu. Najvažnija karakteristika društvene strukture neolitskih stanovnika je vrlo dobro usklađen odnos individualnog i kolektivnog, ličnog i zajedničkog. Svako naselje je sadržavalo neke objekte od zajedničkog interesa (radionička mjesta, žrvnjivšta, ognjišta). <ref name="Leksikon"/> Na teritoriji Bosne i Hercegovine nije otkrivena ni jedna nekropola. Nekoliko pronađenih skeleta u okviru samog naselja ([[Zelena pećina]] i [[Arheološko područje Obre|Obre I]]) su posljedica žrtvovanja u okviru kulta plodnosti. Daljni razvoj doveo je do stvaranja novih kultura, prvenstveno u skladu sa teorijom difuzije, ali prema nekim mišljenjima i u skladu sa teorijom autohtonosti.<ref name="Sarajevo"/> == Lista neoolitskih kultura u Evropi == {| class="wikitable sortable" |- | [[Sesklo kultura|Sesklo]] | Egej | 6500 pne | 5000 | komentar |- | [[Dimini kultura|Dimini]] | Egej | 5000 | 4400 | |- | [[Starčevačka kultura|Starčevo]] | Centralni Balkan, Podunavlje | 6200 | 4500 | Kereš (Mađarska), Kriš (Rumunija) |- | [[Vinčanska kultura|Vinča]]<ref name="Gumbitas"/> | Centralni Balkan, Podunavlje | 5700 | 4500 | |- | [[Impresso kultura|Impresso]] | Mediteran | 6400 | 5500 | eng: Cardium pottery culture |- | [[Danilska kultura|Danilo]] | Hrvatska | 5400 | 3900 | |- | [[Kakanjska kultura|Kakanj]]<ref name="Obre">{{Cite web |url=https://www.academia.edu/4401304/Analiza_prahistorijski_keramičkih_ulomaka_sa_lokaliteta_Donje_Papratnice_-_Zagrebnice_kod_Kaknja |title=Edina Kadić: ANALIZA PRAHISTORIJSKIH KERAMIČKIH ULOMAKA SA LOKALITETA DONJE PAPRATNICE – ZAGREBNICE KOD KAKNJA |work= Filozofski fakultet Sarajevo, 2012 |access-date= 9. 2. 2016}}</ref> | Bosna i Hercegovina | 6230 | 4900 | |- | [[Butmirska kultura|Butmir]] | Bosna i Hercegovina | 5100 | 4500 | |- | [[Hvarsko-lisičićka kultura|Hvarsko - lisičićka]]<ref name="Neolit u Bosni">{{Cite web |url=https://de.scribd.com/document/35880029/Studije-o-Kamenom-i-Bakarnom-Dobu-u-Sjeverozapadnom-Balkanu-Alojz-Benac|title= Alojz Benac, Sarajevo 1964 –STUDIJE O KAMENOM I BAKARNOM DOBU SJEVEROZAPADNOG BALKANA|work= |access-date= 9. 2. 2016}}</ref> | Hrvatska, Bosna i Hercegovina | 4200 | 2500 | |- | Karanovo | Istočni Balkan | 6200 | 3500 | |- | [[Boian]] | Istočni Balkan | 4300 | 3500 | |- | [[Kultura trakaste keramike|Trakasta keramika]] | Srednji Dunav | 5500 | 4500 | eng: Linear Pottery culture |- | [[Lenđel kultura|Lenđel]] | Srednji Dunav | 5000 | 3400 | |- | Tisa | Mađarska | 5000 | 3400 | |- | [[Dnjestar-Bug kultura|Dnjestar-Bug]] | Moldavija, Ukrajina | 6200 | 4700 | |- | [[Kultura Cucuteni|Cucuteni]] | Moldavija, Ukrajina | 5500 | 2700 | (rus: Tripolje) |- | [[La Amagra kultura|La Amagra]] | Španija | | | |- | [[Windmill Hill kultura|Vindmil hil]] | Engleska | 3000 | | eng: Windmill Hill culture |- | [[Megalitske kulture]] | Evropa | 8000 | 2000 | Od Mezolita do Bronzanog doba |} == Literatura == == Vanjski linkovi == == Reference == {{Refspisak|2}} {{Commonscat|Neolithic}} [[Kategorija:Neolit]] [[Kategorija:Holocen]] [[Kategorija:Bosna i Hercegovina u kamenom dobu]] joipkrr4br4f42cp20jxum4ive2wh5k 0 37672 3670975 3522475 2024-12-03T20:03:52Z 86.120.252.92 3670975 wikitext text/x-wiki {{Infokutija kompanija | logo = Newporschecrest.jpg }}[[Datoteka:Porsche Cayman (IAA 2005).jpg|250p|desno|mini]] '''Porsche Automobil Holding SE''', obično samo '''Porsche'''<ref>{{cite web|title=How do you say "Porsche"? (Kako se izgovara "Porsche"?)|publisher=About.com|url=http://german.about.com/library/weekly/aa020401b.htm|access-date=26. 6. 2009|archive-date=12. 1. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110112144535/http://german.about.com/library/weekly/aa020401b.htm|url-status=dead}}</ref> ili Porsche SE (''Societas Europaea'' ili [[Evropska kompanija]]), jest [[njemačka]] [[holding kompanija]] koja ulaže u [[Automobilska industrija|automobilsku industriju]]. Sjedište kompanije je u [[Stuttgart]]u. Kompanija je osnovana pod imenom '''Dr. Ing. h.c. F. Porsche AG''' [[1931]]. godine od strane [[Ferdinand Porsche|Ferdinanda Porschea]], [[Austrija|austrijskog]] [[inženjer]]a rođenog u Maffersdorfu (današnje Vratislavice nad Nissom), i njegovog zeta [[Anton Piëch|Antona Piëcha]], austrijskog [[advokat]]a. == Komercijalni modeli == * [[Porsche 356|356]] (1948–1965) * [[Porsche 550|550 Spyder]] (1953–1957) * '''[[Porsche 911|911]]''' (1964– i dalje) ** [[Porsche 911|911]] (1964–1989) *** [[Porsche 930|930]] (1975–1989) ** [[Porsche 964|964]] (1989–1993) ** [[Porsche 993|993]] (1993–1998) ** [[Porsche 996|996]] (1998–2004) ** '''[[Porsche 997|997]]''' (2004–i dalje) * [[Porsche 912|912]] (1965–1969) * [[Porsche 914|914]] (1969–1975) * [[Porsche 924|924]] (1976–1988) * [[Porsche 928|928]] (1978–1995) * [[Porsche 944|944]] (1982–1991) * [[Porsche 959|959]] (1986–1988) * [[Porsche 968|968]] (1992–1995) * '''[[Porsche Boxster|Boxster]]''' (1996– i dalje) ** [[Porsche Boxster|986]] (1996–2005) ** '''[[Porsche Boxster|987]]''' (2005– i dalje) * '''[[Porsche Cayenne|Cayenne]]''' (2002– i dalje) * [[Porsche Carrera GT|Carrera GT]] (2004–2006) * '''[[Porsche Cayman|Cayman]]''' (2006– i dalje) * [[Porsche Panamera|Panamera]] (2009–nepoznato) == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Porsche vehicles}} * [http://www.porsche.com/ Službeni sajt Porschea] [[Kategorija:Proizvođači automobila]] [[Kategorija:Njemački proizvođači automobila]] [[Kategorija:Njemački brendovi]] j6nz9h73803qghwthuyhrt27icf0x5e 0 37739 3670981 3556650 2024-12-03T20:50:03Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3670981 wikitext text/x-wiki {{Infokutija pisac | ime = Nada Klaić | slika = | opis_slike = | puno_ime = | rođen_kao = | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1920|7|21}} | mjesto_rođenja = [[Zagreb]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1988|8|2|1920|7|21}} | mjesto_smrti = [[Zagreb]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]] | zanimanje = [[Historičar]]ka | jezik = | nacionalnost = | obrazovanje = | period = | žanr = | poznata_djela = | supružnik = | djeca = | nagrade = | potpis = | veb-sajt = }} '''Nada Klaić''' ([[Zagreb]], 21. juli 1920 – Zagreb, 2. august 1988){{sfn|Talan|Treskanica|2009|p=371}}) [[hrvatska]] je [[historičar]]ka{{sfn|Majnarić|2009}} i [[pisac]] historije [[Bosna|Bosne]]. Znatan dio njenog rada bio je posvećen kritici srednjovjekovnih izvora.{{sfn|Majnarić|2009}} == Biografija == Nada Klaić je rođena 21. jula 1920. u [[Zagreb]]u. Završila je studij historije na Filozofskom fakultetu u Zagrebu. Na istom fakultetu radila je od 1943. prošavši sva zvanja.{{sfn|Talan|Treskanica|2009|p=371}} Doktorirala je 1947. sa temom ''Političko i društveno uređenje Slavonije za Arpadovića''. Nada Klaić umrla je 2. augusta 1988. u Zagrebu. Od 1954. bila je privatni docent, a od 1969. redovita profesorica na katedri za hrvatsku historiju.{{sfn|Majnarić|2009}}{{sfn|Talan|Treskanica|2009|p=371}} Bavila se razdobljem od doseljavanja [[Slaveni|Slavena]] do 19. stoljeća.{{sfn|Majnarić|2009}} Hrvatsku je medievalistiku obogatila raspravama iz društvene historije,{{sfn|Majnarić|2009}} a u knjizi ''Historija naroda Jugoslavije II'' (1959.) napisala je sveobuhvatan prikaz hrvatske historije u ranom novom vijeku, u koju su uključeni elementi privredne i društvene historije.{{sfn|Majnarić|2009}} Posebnu pažnju obraćala je historiji gradova, o čemu je objavila niz rasprava i knjiga: Zadar u srednjem vijeku do 1409. (suautor Ivo Petricioli, 1976.), Zagreb u srednjem vijeku (1982.), Crtice o Vukovaru u srednjem vijeku (1983.), Trogir u srednjem vijeku: javni život grada i njegovih ljudi (1985.), Koprivnica u srednjem vijeku (1987.).{{sfn|Majnarić|2009}} Niz rasprava napisala je o bunama i socijalnim sukobima, a rezultate je sabrala u knjizi Društvena previranja i bune u Hrvatskoj u XVI i XVII stoljeću (1976.).{{sfn|Majnarić|2009}} Svoje ocjene o ulozi pojedinih velikaša iznijela je u knjigama Posljednji knezovi Celjski u zemljama Svete Krune (Zadnji knezi Celjski v deželah Sv. Krone), (1982.) i Medvedgrad i njegovi gospodari (1987.). Baveći se različitim segmentima hrvatske srednjovjekovne historije napisala je nekoliko stotina naučnih radova, a njene sinteze hrvatske historije predstavljaju je najvećim hrvatskim historičarem druge polovine [[20. vijek]]a (''Povijest Hrvata u ranom srednjem vijeku''; ''Povijest Hrvata u razvijenom srednjem vijeku'';{{sfn|Majnarić|2009}} ''Povijest Hrvata u srednjem vijeku'').{{sfn|Majnarić|2009}} Interes Nade Klaić za historiju srednjovjekovne Bosne izražen je kroz nastojanje da se prikaže politička samostalnost srednjovjekovnih [[Spisak bosanskih kraljeva|bosanskih vladara]]. Njeni rezultati sumirani su u knjizi ''Srednjovjekovna Bosna'' (Zagreb 1989, drugo izdanje 1994.), koja je imala značajan uticaj na razvoj historiografije o srednjovjekovnoj Bosni, naročito u postavci historije Bosne u ranom srednjem vijeku. == Bibliografija == * Političko i društveno uređenje Slavonije za Arpadovića, 1946. * Tekst u Historija naroda Jugoslavije II, 1959. * Problem Zvonimirove smrti u novijoj literaturi, Historijski zbornik 15, Zagreb 1962, 271-288. * O legendarnoj smrti kralja Zvonimira, Istorijski zapisi XVI/2, Titograd 1963, 229-270. * Problem vrhovne vlasti nad Dalmacijom do početka XV. stoljeća, Zbornik Zadar, Zagreb 1964, 141-168. * ''Diplomatička analiza isprava iz doba hrvatskih narodnih vladara, 1965.'' * Historia Salonitana maior, Beograd 1967. * Pregled izvora i historiografije za hrvatsku povijest do XII stoljeća, Zagreb 1967. * Historijska uloga Neretvanske kneževine u stoljetnoj borbi za Jadran, Makarski zbornik 1, Makarska 1971, 121-168. * Hrvatski vladari i bizantska Dalmacija, Radovi ANU BiH XVIII/15, Sarajevo 1972, 143-172. * Izvori za hrvatsku povijest do 1526, Zagreb 1972. * Povijest Hrvata u ranom srednjem vijeku, Zagreb 1972. * Povijest Hrvata u razvijenom srednjem vijeku, Zagreb 1976. * ''Društvena previranja i bune u Hrvatskoj u XVI i XVII stoljeću'' . 1976. * Zadar u srednjem vijeku do 1409, 1976. * Zagreb u srednjem vijeku, 1982. * Zadnji knezi Celjski v deželah Sv. Krone, 1982. * Crtice o Vukovaru u srednjem vijeku, 1983. * Trogir u srednjem vijeku: javni život grada i njegovih ljudi, 1985. * Koprivnica u srednjem vijeku, 1987. * Medvedgrad i njegovi gospodari, 1987. * Povijest Hrvata u srednjem vijeku, Zagreb 1990. * Srednjovjekovna Bosna, Zagreb 1989 (1994).<ref>{{Cite web|url=https://www.scribd.com/doc/20109524/Nada-Klaic-Srednjovjekovna-Bosna-PDF|title=Nada Klaic - Srednjovjekovna Bosna PDF {{!}} PDF|website=Scribd|language=en|access-date=5. 12. 2023}}</ref> == Reference == {{Refspisak}} === Izvori === *{{citation |url=http://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=213 |first=Ivan |last=Majnarić |title=Nada Klaić |work=[[Croatian Biographical Lexicon]] |year=2009 |publisher=[[Leksikografski zavod Miroslav Krleža]] |language=Croatian |access-date=24. 4. 2014 |archive-date=18. 10. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201018090515/http://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=213 |url-status=dead }} *{{cite journal |url=http://hrcak.srce.hr/93463?lang=en |title=Nada Klaić (1920.-1988.) |journal=Pro Tempore |issue=6–7 |date=oktobar 2009 |last1=Talan |first1=Andreja |last2=Treskanica |first2=Stefan |pages=370–375 |language=Croatian |format=PDF |access-date=1. 12. 2014}} *{{citation |last=Marčinko |first=Mato |chapter=Podrijetlo i dolazak Hrvata (Pretpostavke i osvrti te njihove kritike) |trans-chapter=The origin and arrival of Croats (Assumptions and reviews, and their critics) |title=Indoiransko podrijetlo Hrvata |trans-title=Indo-Iranian origin of Croats |year=2000 |language=Croatian |publisher=Naklada Jurčić |isbn=953-6462-33-8}} *{{citation |first1=Emil |last1=Heršak |first2=Boris |last2=Nikšić |date=2007 |title=Hrvatska etnogeneza: pregled komponentnih etapa i interpretacija (s naglaskom na euroazijske/nomadske sadržaje) |trans-title=Croatian Ethnogenesis: A Review of Component Stages and Interpretations (with Emphasis on Eurasian/Nomadic Elements) |url=http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=28729&lang=en |language=Croatian |journal=Migration and Ethnic Themes |volume=23 |issue=3}} == Literatura o Nadi Klaić == * [[Dejan Zadro]] – [[Tomislav Galović]], Bibliografja Nade Klaić (1920.-1988.), Nada Klaić i njezin znanstveni i nastavni doprinosrazvoju historiografje, Zbornik radova sa znanstvenoga skupa s međunarodnim sudjelovanjem održanog u Zagrebu 29.-30. studenog 2013. godine, Hrvatski nacionalni odbor za povijesne znanosti-Društvo za hrvatsku povjesnicu-Filozofski fakultet Sveučilišta u Zagrebu, Zagreb, 2014, 523-592. [https://www.academia.edu/10964584/Bibliografija_Nade_Klai%C4%87_1920.-1988._Nada_Klai%C4%87_s_bibliography_1920_1988_] * [[Neven Budak]], Nada Klaić (1920-1988), Obavijesti HAD XX/3, Zagreb 1988, 64-65. * [[Ferdo Gestrin]], Prof. dr. Nada Klaić (1920-1988), ZČ 42/3, Ljubljana 1988, * [[Ivo Goldstein]], Prof. Nada Klaić, HZ 41, Zagreb 1988, 409-410. * [[Ivo Goldstein]], Nada Klaić - borac za povijesnu istinu, "Klaić Nada, Srednjovjekovna Bosna", GZH, Zagreb 1989, 334-344. * [[Ivo Goldstein]], Nada Klaić - borac za povijesnu istinu, "Klaić Nada, Srednjovjekovna Bosna", Eminex, Zagreb 1994, 267-275. * [[Edis Hadžić]], Golijard 20. stoljeća (Nada Klaić), Zapis I/1, Tuzla 1999, 23. * [[Zdenka Janeković-Römer]] - [[Neven Budak]] - [[Ivo Goldstein]], Bibliografija radova prof. dr Nade Klaić, HZ 42, Zagreb 1989, 255-264. * [[Esad Kurtović]], Susret s Bosnom. Nada Klaić (1920-1988), BF VI/9, Sarajevo 1998, 240-249. [https://www.academia.edu/3682058/Susret_s_Bosnom._Nada_Klai%C4%87_1920.-1988._Bosna_franciscana_VI_9_Sarajevo_1998_240-249]{{Mrtav link}} * [[Lujo Margetić]], Naše primorje u djelima Nade Klaić, ZPFR 2, Rijeka 1981, 281-283. * [[Rade Mihaljčić]], Klaić Nada, “Enciklopedija srpske istoriografije (priredili Sima Ćirković i Rade Mihaljčić)”, Knowledge, Beograd 1997, 435-436. * [[Ivo Petricioli]], In memoriam, prof. dr. Nada Klaić, Narodni list XXXVII (126)/1909 (7609), Zadar 13.08. 1988, 8. * [[Tomislav Raukar]], Nada Klaić, povjesničar hrvatskog srednjovjekovlja, CCP XII/21, Zagreb 1988, 197-200. * [[Tomislav Raukar]] – [[Ivan Kampuš]], Bilješka, “Nada Klaić, Povijest Hrvata u srednjem vijeku”, Globus, Biblioteka Posebna izdanja, Zagreb 1990, 454. * [[Ludwig Steindorf]], Klaić Nada (21.VII. 1920-2.VIII. 1988), Südostforschungen 47, München 1988, 259-260. * [[Snježana Vasilj]], Profesor za pamćenje. Nada Klaić 1920-1988, Odjek XLI/19, Sarajevo 1988., 21. * [[Ignacij Voje]], Beseda o avtorici, “Nada Klaić, Zadnji knezi Celjski v deželah Sv. krone”, Celjski zbornik, Posebno izdanje-Zgodovinsko društvo Ljubljana, Celje 1982, 129-130. * [[Ignacij Voje]], Nada Klaić, Celjski zbornik, Celje 1990, 301-302. * [[Damir Zagotta]] - [[Petar Strčić]], Nada Klaić (1920-1988), AV 31, Zagreb 1988, 247-249. * [[Benedikta Zelić-Bučan]], Nada Klaić u hrvatskoj historiografiji, Marulić XXI/6, Zagreb 1988., 698-703. * Redakcija EHU, Klaić Nada, “Enciklopedija hrvatske umjetnosti 1 (A-Nove)”, Leksikografski zavod Miroslav Krleža, Zagreb 1995, 429. * ... Klaić Nada, “Opća enciklopedija Jugoslovenskog Leksikografskog zavoda, 4 (Iz-Kzy)”, JLZ, Zagreb 1978, 401. == Vanjski linkovi == *[http://info.hazu.hr/en/library/special/memo_klaic Nada Klaić (Zagreb 1920-1988)] {{DEFAULTSORT:Klaić, Nada}} [[Kategorija:Hrvatski prevodioci]] [[Kategorija:Historiografija srednjovjekovne Bosne]] [[Kategorija:Hrvatski historičari]] [[Kategorija:Biografije, Zagreb]] lc4ywkr3g0jc42bpeuo02gpcur3ovxv 0 37954 3671033 3566996 2024-12-04T09:28:14Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3671033 wikitext text/x-wiki {{Preuređivanje}} {{Dodaj_infokutiju|Infokutija_Veličanstvo}} '''Samuilo''' ([[958]]. - [[6. oktobar]] [[1014]].) je bio [[car]] Bugarske<ref>Ulf Brunnbauer, [http://www.iis.unsa.ba/izdavacka_djelatnost/posebna_izdanja/mitovi/mitovi_brunnbauer.html DREVNA NACIONALNOST I VJEKOVNA BORBA ZA DRŽAVNOST: HISTORIOGRAFSKI MITOVI U REPUBLICI MAKEDONIJI (BJRM)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111119190416/http://www.iis.unsa.ba/izdavacka_djelatnost/posebna_izdanja/mitovi/mitovi_brunnbauer.html |date=19 Novembar 2011 }}, Zbornik radova "Historijski mitovi na Balkanu", Sarajevo, 2003: Postojeća nauka smatra Samuilovu državu bugarskom, što je pretpostavka koja ima oslonca u primarnih izvorima: bizantijski autori zovu je 'Bugarska' a njen živalj 'Bugari'. Samuil je sebe smatrao vladarom 'Bugara', a ne 'Makedonaca'. Bizantijski car Vasilije II, koji je zadao strašan poraz Samuilovim snagama 1014. godine, zaslužio je epitaf 'bugarski koljač'.</ref><ref>Živković Tibor D., SANU - Istorijski institut, Beograd, [http://scindeks.nb.rs/article.aspx?artid=0350-08020249009Z&redirect=ft "Pohod bugarskog cara Samuila na Dalmaciju"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110826204710/http://scindeks.nb.rs/article.aspx?artid=0350-08020249009Z&redirect=ft |date=26. 8. 2011 }}, "Istorijski časopis", 2002, br. 49, str. 9-25.</ref><ref>Срђан Пириватрић, "Самуилова држава. Обим и карактер", Византолошки институт Српске академије науке и уметности, посебна издања књига 21, Београд, 1997, 133-144.</ref><ref>"[http://www.montenegrina.net/pages/pages1/istorija/duklja/ljetopis_pop_dukljanina_latinicna_redakcija.htm Ljetopis Popa Dukljanina]" ili "Barski rodoslov", XXXIII: "U to vrijeme u bugarskom narodu se uzdignu neki Samuil, koji je zapovijedio da ga zovu carem, i vodio je mnogo ratova protiv Grka, koje izbači iz čitave Bugarske, tako da u njegovo vrijeme oni nijesu više smjeli da se približe toj strani."</ref>, koji je vladao od [[976]] do [[1014]]. godine. Dio historičara smatra da je Samuilo bio sin [[Brsjaci|brsjačkog]] kneza Nikole. Njegova braća, po očevoj tituli komes (comes – [[knez]]) zvani komitopuli su David, Aron i Mojsije. Braća su 976. digla pobunu protiv [[bizant]]ske vlasti u Zapadnoj Bugarskoj. U pobuni su poginuli David i Mojsije, dok su Aron i Samuilo uspjeli da protjeraju Bizantince. Aron je bio spreman na dogovor sa bizantskim carem Vasilijem II, pa ga je Samuilo ubio. Tako je Samuilo postao vladar na području današnje [[Sjeverna Makedonija|Sjeverne Makedonije]] i Zapadne Bugarske. Daljnje slabljenje Bizanta Samuilo je iskoristio da proširi vlast na cijelu Makedoniju, [[Epir]], [[Tesalija|Tesaliju]], [[Albanija|Albaniju]], [[Duklja|Duklju]], [[Travunija|Travuniju]], [[Raška|Rašku]], [[Srijem]], Podunavsku [[Bugarska|Bugarsku]] i [[Bosna|Bosnu]]. Godine 998. krenuo je sa vojskom prema [[Hrvatsko Kraljevstvo|Hrvatskoj]] i zauzeo gradove uz jadransku obalu (među kojima Ulcinj, Kotor, Split i Trogir) dospjevši do [[Zadar|Zadra]]. Preduzeo je [[Makedonska opsada Zadra|opsadu Zadra]], ali nije uspio osvojiti grad pa se sa vojskom vratio natrag. Dao je potporu novim hrvatskim kraljevima [[Krešimir III|Krešimiru]] i [[Gojslav]]u<ref>{{Cite web |url=http://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=7075 |title="Hrvatski biografski leksikon", Leksikografski zavod Miroslav Krleža, http://hbl.lzmk.hr: Gojslav |access-date=8. 8. 2021 |archive-date=22. 10. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211022115439/https://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=7075 |url-status=dead }}</ref>. Samuilova prijestonica bila je u [[Prespa|Prespi]], a kasnije u [[Ohrid]]u. On je Ohridsku arhiepiskopiju podigao na rang patrijarhije, a sebe je proglasio carem. Bizant je pokušao vojno da osujeti Samuila, ali je doživio poraz kod [[Solun]]a [[996]]. Ratom [[1001]]-[[1004]] Vasilije II ipak je uspio da oduzme Samuilu skoro polovinu teritorije. U bitki na planini [[Belasica|Belasici]] 1014. bizantska vojska cara Vasilija II nanijela je težak poraz [[Bugari]]ma. Prema nekim kazivanjima ta je bitka dokrajčila i samog Samuila. Da bi zastrašio Bugare Vasilije II je zarobljenike, njih 14.000 osljepio i, ostavivši svakom stotom po jedno oko da vode ostale u koloni, uputio njihovom caru Samuilu. Kaže se da je pred tim prizorom Samuilo umro od srčane kapi. Zbog svirepog obračunavanja sa Bugarima Vasilije II je prozvan Bugaroubica. Poslije poraza na Belasici u Bugarskoj se odvijaju dinastičke borbe do [[1018]], kada Bugarska u cjelini priznaje bizanstsku vlast. == Brak == Samuilova supruga bila je grčka plemkinja [[Agata, Samuilova supruga|Agata]]; ovo su njihova djeca: *[[Gavril Radomir]] *[[Miroslava Bugarska]] == Reference == {{reflist}} ==Vanjski linkovi== {{Commonscat|Samuil of Bulgaria}} *[http://www.macedonium.org/Macedonium.aspx?jazik=2&kid=1&pid=2&ppid=9 Самоилово царство - Славинија] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100330004455/http://www.macedonium.org/Macedonium.aspx?jazik=2&kid=1&pid=2&ppid=9 |date=30. 3. 2010 }} Samoil i Samoilovo carstvo (makedonski) {{Poluzaštita}} [[Kategorija:Historija Bugarske]] [[Kategorija:Historija Makedonije]] [[Kategorija:Rođeni 958.]] [[Kategorija:Umrli 1014.]] 5yvih1e3t3dutcd8l4kyjm6g6hvwlgi 0 56514 3671036 3414086 2024-12-04T10:01:18Z CommonsDelinker 1478 Uklanjam datoteku [[c:File:Flag_of_the_Lummi_Nation.png|Flag_of_the_Lummi_Nation.png]]; na Commonsu ju je izbrisao/-la [[c:User:Infrogmation|Infrogmation]]; razlog: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Xasartha|]]. 3671036 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} {{Preuređivanje}} '''Lummi''' (U ranijem spelovanju i Há-lum-mi, Nuh-lum-mi, Qtlumi), jeste [[Salishan]] pleme sa [[Bellingham Bay]]a i oko ušća [[Nooksack River]]a u [[Washington (savezna država)|Washingtonu]], regija [[Whatcom]], danas na rezervatu Lummi Reseervation.Tamo su smješteni ugovorom potpisanim 1855. u Point Elliottu. Rana Lummi populacija bila je oko 1,000 ([[1780]].), Moonyjeva je procjena iz 1928. Stern (1934.) navodi pet njihovih sela, to su: ''Elek'' i ''Hwetlkiem'' kod Bellingham Baya; ''Kwakas'' i ''Momli'' na Nooksack Riveru; i ''Skalisan'' sjeverno od Point Francisa, nasuprot Lummi Islanda. Pleme je posjedovalo i nekoliko ribarskih stanica {Ribolov (losos) i sakupljanje školjkaša} ''Hoholos'' ([[Orcas Island]]), ''Hwitcosang'' (na Upright Channel južno od Shaw Islanda). ''Hwtcihom'' ili ''Bee Station'', sjeverno od Sandy Pointa), ''Skalekushan'' ili ''Village Point'' ([[Lummi Island]]), ''Skolete'' (na Lopez Islandu, nasuprot Lopeza), ''Tceltenem'' (na Point Robertsu), i ''Tlkwoloks'' (na Orcas Islandu). Lummi govore jezikom koji pripada grupi Straits Salisha. Ovaj narod u ovom kraju živi oko 12.000 godina. Obala i obližnje planine pružali su im izvore hrane. Lovio se [[losos]], iskapali su korijenje-[[camas]]a i sakupljali bobice koje su sušili na suncu. Različiti resursi prehrane, koje je nudila priroda, morali su dovoditi do sezonskih pokreta plemena, nakon čega bi se vraćali u svoja stalna naselja sastavljenih od velikih drvenih kuća. Njihova kultura koja pripada plemenima Sjeverozapadne obale poznavala je i drvorezbarstvo (maske i razne drvene predmete), drvene kuće, [[potlatch]] i [[kanu]]e. Sa bijelcima Lummi dolaze u kontakt [[1788]]. (Mears), a pokrstio ih je 1850 Rev. (časni) [[Eugene Casimir Chirouse]]. Pet godina kasnije po ugovoru ''Treaty of Point Elliot'' odlaze na rezervat Lummi. Od njihovog broja od svega nekoliko stotina ljudi (631, [[1937]].), broj im se dosta umnožio, pa ih prema IHS-u, 2003 ima ih 3,519. == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Lummi}} *[http://www.sustainable.org/casestudies/washington/WA_af_lummi.html The Lummi Indian Tribe and Life with the Salmon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070712074035/http://sustainable.org/casestudies/washington/WA_af_lummi.html |date=12. 7. 2007 }} *[https://web.archive.org/web/20070419110818/http://www.npaihb.org/profiles/tribal_profiles/Washington/Lummi%20NationTribal%20Profile.htm Lummi Nation] *[http://www.u-s-history.com/pages/h1556.html The Lummi Indian Nation] *[http://www.newadvent.org/cathen/09431a.htm Lummi Indians] *[http://www.fourdir.com/lummi.htm Lummi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929090122/http://www.fourdir.com/lummi.htm |date=29. 9. 2007 }} [[Kategorija:Indijanci, SAD]] mvcaew5ko6lv7sm5ju04g9vmie3rrh4 0 64988 3670986 3556652 2024-12-03T21:29:08Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3670986 wikitext text/x-wiki {{Infokutija pisac | ime = Nasko Frndić | slika = | opis_slike = | puno_ime = Nazif Frndić | rođen_kao = | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1920|4|3}} | mjesto_rođenja = [[Zenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2011|5|31|1920|4|3}} | mjesto_smrti = [[Zagreb]], [[Hrvatska]] | zanimanje = Knjizevnik, publicista i kritičar | jezik = | nacionalnost = | obrazovanje = | period = | žanr = | poznata_djela = | supružnik = | djeca = | nagrade = | potpis = | veb-sajt = }} '''Nazif Nasko Frndić''' (3. aprila 1920 - 31. maja 2011) poznat i kao '''Nasko Aganov''' bio je [[Bosna i Hercegovina|bosanskohercegovački]] i [[Hrvatska|hrvatski]] [[Književnost|književnik]], [[publicista]], [[urednik]] i [[kritičar]].<ref name=":0">{{Cite web|url=https://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=6428|title=Hrvatski biografski leksikon|website=hbl.lzmk.hr|access-date=4. 12. 2023|archive-date=4. 12. 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231204202455/https://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=6428|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=20705|title=Frndić, Nasko {{!}} Hrvatska enciklopedija|website=enciklopedija.hr|access-date=4. 12. 2023}}</ref> == Biografija == Rođen je 3. aprila 1920. u [[Zenica|Zenici]]. Godine 1941. završio je Gimnaziju u [[Sarajevo|Sarajevu]]. a diplomirao na [[Filozofski fakultet u Zagrebu|Filozofskom fakultetu u Zagrebu]] 1953. Uređivao je časopis Izvor od 1949. do 1951, nakon čega je od 1953. do 1959. radio prvo kao saradnik, a onda i kao urednik u Borbi. U periodu od 1954. do 1990. je radio kao pozorišni kritičar Borbe. Uređivao je Jazu od 1960. 1961, a zatim u Zori. Između 1973. i 1977. bio je direktor Zore, a nakon spajanja s Grafičkim zavodom Hrvatske bio je njegov glavni urednik do 1980. Također je bio član uredništva Republike 1975–80. Penzionisan je 1983. Umro je 31. maja 2011. u [[Zagreb]]u, te je ukopan na gradskom groblju na [[Mirogoj]]u.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=http://dhk.hr/preminuli-clanovi/P140|title=Preminuli članovi {{!}} Obavijesti{{!}} Zagreb|website=dhk.hr|access-date=4. 12. 2023}}</ref> == Djela == Autor je knjige ''Dvije drame iz prošlosti Bosne'', koja se sastoji od [[drama]] ''Alibegovo pismo Evropi i Americi'', te ''Krvave sablje Omer-paše Latasa''. Između ostalog njegova djela su i [[zbirka|zbirke]] ''Bez dlake na jeziku epigrami, epitrafi, epigrafi'' i ''Muslimanske junačke pjesme.'' ''Alibegovo pismo Evropi i Americi'' je drama koja se dešava u Zenici početkom 20. vijeka. ''Krvave sablje Omer-paše Latasa'' je drama koja je smještena u kraj 19. vijeka u [[Travnik]]u i [[Sarajevo|Sarajevu]]. * Dan cvjetače (1958.)<ref name=":0" /> * Prvo kupatilo (1958.)<ref name=":0" /> * Svi moji unuci (1958.)<ref name=":0" /> * Muslimanske junačke pjesme (1969.),<ref name=":0" /> * Bez dlake na jeziku (1964.),<ref name=":0" /> * Narodni humor i mudrost Muslimana (1972.)<ref name=":0" /> * Mostovi (1975.)<ref name=":0" /> * Iz mračnog ćemo doca na visove se peti (1976.).<ref name=":0" /> * Čudovita Bosna (2008.)<ref name=":0" /> == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [http://openlibrary.org/authors/OL1945281A/Nasko_Frndić Nasko Frndić] na OpenLibrary.org {{DEFAULTSORT:Frendić, Nasko}} [[Kategorija:Rođeni 1920.]] [[Kategorija:Biografije, Zenica]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački pisci]] ko61jvg2px9obgp5smgx14supshm4u4 0 66187 3670997 2104845 2024-12-04T00:03:27Z Nerko65 55647 3670997 wikitext text/x-wiki '''[[Grb]] [[Francuska Gvajana|Francuske Gvajane]]''' zvanični je simbol ove [[Francuska|francuske]] prekomorska teritorije, koja se nalazi u [[Južna Amerika|južnoj Americi]]. Veliki grb sastoji se od štita kojeg s obje strane pridržavaju dva [[mravojed]]a. U sredini štita nalazi se čamac pun [[Zlato|zlata]] na [[Zelena|zelenoj]] rijeci s tri [[bijela]] lokvanja. Zlatom natovareni čamac upućuje na bogatstvo ove regije. Iznad su tri zlatna [[ljiljan]]a na [[Plava|plavoj]] podlozi i natpis godine "1643." To je godina kad je Francuska Gvajana pripala Francuskoj i kad su francuski kolonisti osnovali grad [[Cayenne]]. Iznad štita je traka s natpisom na [[Latinski jezik|latinskom]]: "Fert Aurum Industria" (Rad stvara obilje). Osim ovog grba, Francuska Gvajana zvanično koristi i svoj logo s natpisom GUYANE, LA RÉGION, kao i [[grb Francuske]]. <ref>{{Cite web|url= https://www.worldatlas.com/flags/french-guiana|title= ''Flags, Symbols, & Currencies Of French Guiana''|website= worldatlas.com|access-date= 3. 12. 2024}}</ref> == Logo == Lokalna vlada također koristi logo na kojem je prikazana silueta geografske karte Francuske Gvajane i četiri strelice koje upućuju na [[Maroni (narod)|Maroni narod]]. <ref>{{cite web|date=2016|title=Le logo|url=https://www.ctguyane.fr/la-collectivite/le-logo/|access-date=30 August 2021|website=Collectivité Territoriale de Guyane}}</ref> == Galerija == <gallery> Datoteka:Blason de la Guyane.svg|Grb Francuske Gvajane Datoteka:Coat of arms of French Guyana.svg|Veliki grb Francuske Gvajane Datoteka:Flag of French Guiana (Local).svg|Logo lokalne vlade Francuske Gvajane </gallery> == Također pogledajte == * [[Zastava Francuske Gvajane]] == Reference == {{Refspisak}} {{Grbovi Južne Amerike}} [[Kategorija:Grbovi teritorija|Francuska Gvajana]] [[Kategorija:Francuska Gvajana]] 4d7tv3oeaghn9iy0oy5f1uxdn2in6nt 0 66525 3670989 3604997 2024-12-03T23:00:14Z CommonsDelinker 1478 Uklanjam datoteku [[c:File:Bertrand_Russell_1949.jpg|Bertrand_Russell_1949.jpg]]; na Commonsu ju je izbrisao/-la [[c:User:Ciell|Ciell]]; razlog: [[:c:Commons:Deletion requests/File:Bertrand Russell 1949.jpg|]]: On behalf of the Nationaal Archief I would l 3670989 wikitext text/x-wiki {{Epistemologija – bočna traka|all}} '''Epistemologija''' ([[Starogrčki jezik|starogrčki]] ἐπιστήμη – epistḗmē = "znanje", logos = govor) jest grana [[Filozofija|filozofije]] koja se bavi znanjem. Epistemolozi proučavaju prirodu, porijeklo i obim znanja, epistemičko opravdanje, racionalnost vjerovanja i razna srodna pitanja. Debate u (savremenoj) epistemologiji generalno su grupisane oko četiri ključna područja:<ref name="SEP Epistemology 2014">{{Cite encyclopedia |last=Steup |first=Matthias |title=Epistemology |encyclopedia=[[Stanford Encyclopedia of Philosophy]] |edition=proljeće 2014 |editor-first=Edward N. |editor-last=Zalta |url=http://plato.stanford.edu/archives/spr2014/entries/epistemology |date=2005 |access-date=22. 3. 2016 |archive-date=19. 3. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190319040258/https://plato.stanford.edu/archives/spr2014/entries/epistemology/ |url-status=live }}</ref><ref name="IEP Epistemology">{{cite encyclopedia |title=Epistemology |url=https://iep.utm.edu/Epistemo/ |encyclopedia=[[Internet Encyclopedia of Philosophy]] |access-date=10. 6. 2020 |archive-date=13. 1. 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220113223803/https://iep.utm.edu/epistemo/ |url-status=live}}</ref><ref name="Borchert1967">{{cite book |editor-last=Borchert |editor-first=Donald M. |title=Encyclopedia of Philosophy |title-link=Encyclopedia of Philosophy |chapter=Epistemology |volume=3 |publisher=Macmillan |date=1967}}</ref> * [[filozofska analiza]] prirode znanja i uvjeta potrebnih da bi vjerovanje konstituisalo znanje, kao što su [[istina]] i [[opravdanje]]; * potencijalni izvori znanja i opravdanog vjerovanja, kao što su [[percepcija]], [[razum]], [[pamćenje]] i [[svjedočanstvo]]; * struktura korpusa znanja ili opravdanog vjerovanja, uključujući to moraju li sva opravdana uvjerenja biti izvedena iz opravdanih temeljnih uvjerenja ili opravdanje zahtijeva samo koherentan skup vjerovanja; * [[filozofski skepticizam]], koji dovodi u pitanje mogućnost znanja, i srodni problemi, kao što je pitanje je li skepticizam prijetnja našim uobičajenim tvrdnjama o znanju i je li moguće pobiti skeptične argumente. U ovim i drugim debatama epistemologija ima za cilj da odgovori na pitanja kao što su "Šta ljudi znaju?", "Šta znači reći da ljudi nešto znaju?", "Šta opravdana uvjerenja čini opravdanima?" i "Kako ljudi znaju da znaju?"<ref name="SEP Epistemology 2014"/><ref name="Britannica Epistemology">{{cite encyclopedia |encyclopedia=Britannica.com |last1=Stroll |first1=Avrum |title=epistemology |url=https://www.britannica.com/topic/epistemology |access-date=20. 5. 2022 |language=en |archive-date=10. 7. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190710175341/https://www.britannica.com/topic/epistemology |url-status=live}}</ref><ref name="SEP epistemology-social">{{Cite SEP |url-id=epistemology-social |title=Social Epistemology |first=Alvin |last=Goldman |first2=Thomas |last2=Blanchard |date=2015}}</ref><ref name="Wenning2009">{{cite journal |last=Wenning |first=Carl J. |url=http://www2.phy.ilstu.edu/pte/publications/scientific_epistemology.pdf |title=Scientific epistemology: How scientists know what they know |date=jesen 2009 |journal=Journal of Physics Teacher Education Online |volume=5 |issue=2 |pages=3–15 |access-date=23. 8. 2017 |archive-date=23. 6. 2010 |archive-url= https://web.archive.org/web/20100623183504/http://www2.phy.ilstu.edu/pte/publications/scientific_epistemology.pdf |url-status=live}}</ref> Specijalisti u epistemologiji postavljaju pitanja poput "Kako ljudi mogu stvoriti formalne modele o pitanjima vezanim za znanje?" (u [[Formalna epistemologija|formalnoj epistemologiji]]), "Koji su historijski uvjeti promjena u različitim vrstama znanja?" (u [[Historijska epistemologija|historijskoj epistemologiji]]), "Koje su metode, ciljevi i predmet epistemološkog istraživanja?" (u [[Metaepistemologija|metaepistemologiji]]) i "Kako ljudi znaju zajedno?" (u [[Socijalna epistemologija|socijalnoj epistemologiji]]). == Glavni koncepti == === Znanje === {{Glavni|Znanje}} Uvodni časovi u epistemologiji često počinju svoju analizu znanja ukazivanjem na tri smisla "znanja" nečega: "znanje da" (znanje istinitosti tvrdnji), "znanje kako" (razumijevanje kako izvršiti određene radnje) i "znanje upoznavanjem“ (direktno opažanje predmeta, upoznavanje s njim ili na drugi način dolazak s njim u kontakt).<ref name="SEP Knowledge How" >{{cite encyclopedia |title=Knowledge How |url=https://plato.stanford.edu/entries/knowledge-how/ |encyclopedia=Stanford Encyclopedia of Philosophy |access-date=28. 11. 2023 |archive-date=25. 11. 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231125132818/https://plato.stanford.edu/entries/knowledge-how/ |url-status=live}}</ref> Epistemologija se prvenstveno bavi prvim od ovih oblika znanja, propozicionim znanjem. Sva tri smisla "znanja" mogu se vidjeti u našoj uobičajenoj upotrebi riječi. U matematici možete znati da je 2 + 2 = 4, ali postoji i znanje kako sabirati dva broja i poznavanje osobe (npr. poznavanje drugih osoba,<ref name="Talbert2015">{{cite journal |last1=Talbert |first1=Bonnie |title=Knowing Other People |journal=Ratio |date=2015 |volume=28 |issue=2 |pages=190–206 |doi=10.1111/rati.12059 |doi-access=free }}</ref><ref name="Benton2017">{{cite journal |last1=Benton |first1=Matthew |title=Epistemology Personalized |journal=The Philosophical Quarterly |date=2017 |volume=67 |issue=269 |pages=813–834 |doi=10.1093/pq/pqx020 |url=https://philpapers.org/rec/BENEP-3 |access-date=2. 9. 2019 |archive-date=2. 6. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210602213801/https://philpapers.org/rec/BENEP-3 |url-status=live}}</ref> ili poznavanje sebe), mjesta (npr., nečiji rodni grad), stvar (npr., automobili) ili aktivnost (npr., dodavanje). Iako ove razlike nisu eksplicitne u [[Bosanski jezik|bosanskom]] ili [[engleski jezik|engleskom jeziku]], one su eksplicitno napravljene na drugim jezicima, uključujući [[Francuski jezik|francuski]], [[Italijanski jezik|italijanski]], [[Portugalski jezik|portugalski]], [[Španski jezik|španski]], [[Rumunski jezik|rumunski]], [[Njemački jezik|njemački]] i [[Nizozemski jezik|nizozemski]] (iako se za neke jezike koji su blisko povezani s engleskim govorilo da zadržavaju ove glagole, kao što je škotski). Na francuskom, portugalskom, španskom, rumunskom, njemačkom i nizozemskom "znati (osobu)" prevodi se koristeći ''connaître'', ''conhecer'', ''conocer'', ''a cunoaște'' i ''kennen'' (i njemački i nizozemski), dok se "znati (kako učiniti nešto)" prevodi koristeći ''savoir'', ''saber'' (i portugalski i španski), ''a şti'', ''wissen'' i ''weten''. Moderni grčki ima glagole γνωρίζω (''gnorízo'') i ξέρω (''kséro''). Italijanski ima glagole ''conoscere'' i ''sapere'', a imenice za "znanje" su ''conoscenza'' i ''sapienza''. Njemački ima glagole ''wissen'' i ''kennen''; prvo podrazumijeva poznavanje činjenice, drugo poznavanje u smislu poznavanja i radnog znanja; postoji i imenica izvedena od glagola ''kennen''; to je ''Erkennen'', za koju se kaže da implicira znanje u obliku priznanja.<ref name="Benton2017"/>{{Rp|at=posebno poglavlje 1.}} Sam glagol podrazumijeva proces: morate ići iz jednog stanja u drugo, iz stanja "ne-''erkennen''" u stanje pravog ''erkennena''. Ovaj glagol čini se najprikladnijim u smislu opisa "episteme" na jednom od modernih evropskih jezika, pa otuda njemački naziv "Erkenntnistheorie". Teorijsko tumačenje i važnost ovih lingvističkih pitanja i dalje su kontroverzni. Razlika je najizraženija u poljskom, gdje ''wiedzieć'' znači "znati", ''umieć'' znači "znati kako", a ''znać'' znači "biti upoznat" ("znati" osobu). U svom radu "O označavanju" i kasnijoj knjizi "Problemi filozofije", [[Bertrand Russell]] skrenuo je veliku pažnju na razliku između "znanja po opisu" i "znanja putem poznanstva". [[Gilbert Ryle]] je na sličan način zaslužan za privlačenje veće pažnje na razliku između znanja kako i znanja toga u "Konceptu uma". U "Ličnom znanju" [[Michael Polanyi]] argumentira epistemološku relevantnost znanja kako i znanja o tome; koristeći primjer čina ravnoteže uključenog u vožnju biciklom, on sugeriše da teorijsko znanje fizike uključeno u održavanje stanja ravnoteže ne može zamijeniti praktično znanje o tome kako se vozi te da je važno razumjeti kako su oboje uspostavljeno i utemeljeno. Ova pozicija u suštini je Ryleova, koja je tvrdila da neuspjeh da se prizna razlika između "znati to" i "znati kako" vodi ka beskonačnom nazadovanju. ==== ''A priori'' i ''a posteriori'' znanja ==== Jedna od najvažnijih razlika u epistemologiji je između onoga što se može spoznati ''a priori'' (nezavisno od iskustva) i onoga što se može spoznati ''a posteriori'' (kroz iskustvo). Termini potiču iz analitičkih metoda [[Aristotel]]ovog [[Organon]]a i mogu se grubo definirati na sljedeći način:<ref name="SEP apriori">{{cite encyclopedia |title=A Priori Justification and Knowledge |url= https://plato.stanford.edu/entries/apriori/ |encyclopedia=Stanford Encyclopedia of Philosophy |access-date=6. 7. 2020 |archive-date=12. 8. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210812143105/https://plato.stanford.edu/entries/apriori/ |url-status=live}}</ref> ''A priori'' znanje je znanje koje je nezavisno od iskustva. To znači da se može znati ili opravdati prije ili nezavisno od bilo kojeg specifičnog empirijskog dokaza ili senzornog zapažanja. Takvo znanje dolazi kroz rasuđivanje, logičku analizu ili introspekciju. Primjeri a priori znanja uključuju matematičke istine, logičke tautologije (npr. "Sve neženje su neoženjene") i određene temeljne principe razuma i logike. Jedan od ključnih zagovornika ''a priori'' znanja bio je racionalistički filozof [[Immanuel Kant]]. On je tvrdio da određene fundamentalne istine o prirodi stvarnosti, kao što su koncepti prostora, vremena, kauzalnosti i kategorije razumijevanja, nisu izvedene iz iskustva nego su inherentne strukturi samog uma. Prema Kantu, ove ''a priori'' kategorije nam omogućavaju da organizujemo i interpretiramo svoja osjetilna iskustva, pokrećući naše razumijevanje svijeta. ''A posteriori'' znanje je znanje koje je izvedeno iz iskustva. Zasnovano je na empirijskim dokazima, senzornoj percepciji i opažanjima vanjskog svijeta. A posteriori znanje zavisi od informacija dobijenih putem naših čula i oslanja se na prikupljanje i tumačenje podataka. Naučna zapažanja i eksperimentalni rezultati su tipični primjeri ''a posteriori'' znanja. Stavovi koji naglašavaju važnost ''a priori'' znanja generalno se klasifikuju kao [[Racionalizam|racionalistički]]. Stavovi koji naglašavaju važnost ''a posteriori'' znanja generalno se klasifikuju kao [[Empirizam|empiristički]].<ref name="SEP rationalism-empiricism">{{Citation |last1=Markie |first1=Peter |title=Rationalism vs. Empiricism |date=2023 |url=https://plato.stanford.edu/archives/spr2023/entries/rationalism-empiricism/ |encyclopedia=The Stanford Encyclopedia of Philosophy |editor-last=Zalta |editor-first=Edward N. |access-date= 2. 11. 2023 |edition=proljeće 2023 |publisher=Metaphysics Research Lab, Univerzitet Stanford |last2=Folescu |first2=M. |editor2-last=Nodelman |editor2-first=Uri}}</ref><ref name=Sangeetha2021>{{Cite book |last=Sangeetha |first=K. S. | chapter= Sources of Knowledge: Rationalism, Empiricism, and the Kantian Synthesis | chapter-url = https://press.rebus.community/intro-to-phil-epistemology/chapter/sources-of-knowledge-rationalism-empiricism-and-the-kantian-synthesis/|date= 16. 8. 2021 | editor-first1 = Brian C. | editor-last1 = Barnett | editor-first2 = Christina | editor-last2 = Hendricks | title= Introduction to Philosophy: Epistemology |url=https://press.rebus.community/intro-to-phil-epistemology/chapter/sources-of-knowledge-rationalism-empiricism-and-the-kantian-synthesis/ |language=en}}</ref> === Vjerovanje === {{Glavni|Vjerovanje}} Jedan od osnovnih pojmova u epistemologiji je vjerovanje. Vjerovanje je stav koji osoba ima u pogledu svega što smatra istinitim.<ref name="SEP Belief">{{cite encyclopedia |title=Belief |url=https://plato.stanford.edu/entries/belief/ |encyclopedia=Stanford Encyclopedia of Philosophy |access-date=22. 6. 2020 |archive-date=15. 11. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191115080001/https://plato.stanford.edu/entries/belief/ |url-status=live }}</ref> Naprimjer, vjerovati da je snijeg bijel uporedivo je s prihvaćanjem istinitosti tvrdnje "snijeg je bijel". Vjerovanja se mogu pojaviti (npr., osoba koja aktivno misli "snijeg je bijel"), ili mogu biti dispozicijska (npr., osoba koja bi na pitanje o boji snijega rekla "snijeg je bijel"). Iako ne postoji univerzalno slaganje o prirodi vjerovanja, većina savremenih filozofa smatra da se sklonost izražavanju vjerovanja B kvalifikuje kao držanje vjerovanja B.<ref name="SEP Belief"/> Postoje različiti načini na koje su savremeni filozofi pokušali opisati vjerovanja, uključujući kao reprezentaciju načina na koji bi svijet mogao biti (Jerry Fodor), kao dispozicije da se ponašamo kao da su određene stvari istinite (Roderick Chisholm), kao interpretativne sheme za davanje smisla nečijih postupaka (Daniel Dennett i Donald Davidson), ili kao mentalna stanja koja ispunjavaju određenu funkciju (Hilary Putnam).<ref name="SEP Belief"/> Neki filozofi su također pokušali ponuditi bitne revizije našeg pojma vjerovanja, uključujući eliminativiste o vjerovanju koji tvrde da ne postoji fenomen u prirodnom svijetu koji odgovara našem konceptu narodnog vjerovanja ([[Paul Churchland]]) i formalne epistemologe koji imaju za cilj zamijeniti naš bivalentan pojam vjerovanja ("ili imam uvjerenje ili nemam uvjerenje") permisivnijim, vjerovatnim pojmom vjerovanja ("postoji cijeli spektar stepeni vjerovanja, a ne jednostavna dihotomija između vjerovanja i nevjerovanja").<ref name="SEP Belief"/><ref name="SEP Formal Belief">{{cite encyclopedia |title=Formal Representations of Belief |url=https://plato.stanford.edu/entries/formal-belief/ |encyclopedia=Stanford Encyclopedia of Philosophy |access-date=22. 6. 2020 |archive-date=11. 7. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200711105817/https://plato.stanford.edu/entries/formal-belief/ |url-status=live}}</ref> Dok vjerovanje igra značajnu ulogu u epistemološkim raspravama oko znanja i opravdanja, ono također ima i mnoge druge filozofske rasprave. Važne debate uključuju: "Koji je racionalan način da se revidiraju nečija uverenja kada se predoče raznim vrstama dokaza?"; "Je li sadržaj naših uvjerenja potpuno određen našim mentalnim stanjima ili relevantne činjenice imaju ikakav utjecaj na naša uvjerenja (npr., ako vjerujem da držim čašu vode, je li nementalna činjenica da je voda H₂O dio sadržaja tog uvjerenja)?"; i "Mora li biti moguće da se vjerovanje izrazi jezikom ili postoje nelingvistička uvjerenja?"<ref name="SEP Belief"/> === Istina === {{Glavni|Istina}} Istina je svojstvo ili stanje bića u skladu sa činjenicama ili stvarnošću.<ref name="SEP truth">{{cite encyclopedia |title=Truth |url=https://plato.stanford.edu/entries/truth/ |encyclopedia=Stanford Encyclopedia of Philosophy |access-date=29. 6. 2020 |archive-date=20. 1. 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220120210351/https://plato.stanford.edu/entries/truth/ |url-status=live}}</ref> Prema većini pogleda, istina je korespondencija jezika ili misli sa svijetom nezavisnim od uma. To se zove [[teorija korespondencije istine]]. Među filozofima koji misle da je moguće analizirati uvjete neophodne za znanje, praktično svi prihvataju da je istina takav uvjet. Mnogo je manje slaganja o tome u kojoj mjeri znalac mora znati zašto je nešto istinito da bi znao. Prema takvim stavovima, nešto što je poznato implicira da je to istina. Međutim, ovo ne treba miješati sa spornijim gledištem da se mora znati da se zna da bi se znalo.<ref name="SEP Epistemology 2014"/> Epistemolozi se ne slažu o tome je li vjerovanje jedini nosilac istine. Drugi uobičajeni prijedlozi za stvari koje mogu imati svojstvo istinitosti uključuju prijedloge, rečenice, misli, iskaze i presude. [[Platon]] u svojoj ''[[Gorgija (Platon)|Gorgiji]]'' tvrdi da je vjerovanje najčešće pozivani nosilac istine.<ref name="Plato2008">{{Cite book |url=http://www.gutenberg.org/files/1672/1672-h/1672-h.htm |title=Gorgias |last=Plato |translator=Benjamin Jowett |date=5. 10. 2008 |via=Project Gutenberg |access-date=31. 3. 2017 |archive-date=16. 1. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190116180531/http://www.gutenberg.org/files/1672/1672-h/1672-h.htm |url-status=live}}</ref> Mnoge rasprave o istini su na raskrsnici epistemologije i [[Logika|logike]].<ref name="SEP truth"/> Neke savremene debate o istini uključuju: Kako definišemo istinu? Je li uopće moguće dati informativnu definiciju istine? Koje su stvari nosioci istine i stoga mogu biti istinite ili lažne? Jesu li istina i neistina dvovalentne, ili postoje druge vrijednosti istine? Koji su kriteriji istine koji nam omogućavaju da je identifikujemo i razlikujemo od neistine? Kakvu ulogu istina igra u konstituisanju znanja? Je li istina apsolutna ili je samo relativna u odnosu na nečiju perspektivu?<ref name="SEP truth"/> === Opravdanje === {{Glavni|Opravdanje (epistemologija)}} Kako se termin "opravdanje" koristi u epistemologiji, vjerovanje je opravdano ako neko ima dobar razlog da ga ima. Opravdanje je općenito razlog zbog kojeg neko ima racionalno prihvatljivo uvjerenje, pod pretpostavkom da je to dobar razlog za njegovo vjerovanje. Izvori opravdanja mogu uključivati perceptivno iskustvo (dokazi osjetila), razum i autoritativno svjedočanstvo, između ostalog. Međutim, važno je da opravdano uvjerenje ne garantuje da je vjerovanje istinito, s obzirom na to da bi osoba mogla biti opravdana u formiranju uvjerenja na osnovu vrlo uvjerljivih dokaza koji su ipak bili varljivi. ==== Internalizam i eksternalizam ==== {{Glavni|Internalizam i eksternalizam}} Centralna debata o prirodi opravdanja je debata između epistemoloških eksternalista s jedne strane i epistemoloških internalista s druge. Dok je epistemički eksternalizam prvi put nastao u pokušajima da se prevaziđe [[Gettierov problem]], od tada se razvio kao alternativni način poimanja epistemičkog opravdanja. Početni razvoj epistemičkog eksternalizma često se pripisuje [[Alvin Goldman|Alvinu Goldmanu]], iako su brojni drugi filozofi radili na ovoj temi u periodu od tada.<ref name="SEP knowledge-analysis" >{{cite encyclopedia |title=The Analysis of Knowledge |url=https://plato.stanford.edu/entries/knowledge-analysis/ |encyclopedia=Stanford Encyclopedia of Philosophy |access-date=12. 6. 2020 |archive-date=2. 5. 2022 |archive-url= https://web.archive.org/web/20220502031402/https://plato.stanford.edu/entries/knowledge-analysis/ |url-status=live}}</ref> Eksternalisti smatraju da faktori koji se smatraju "vanjskim", što znači izvan psiholoških stanja onih koji stiču znanje, mogu biti uvjeti opravdanja. Naprimjer, eksternalistički odgovor na Gettierov problem je reći da da bi se opravdano istinsko vjerovanje računalo kao znanje, mora postojati veza ili zavisnost između vjerovanja i stanja vanjskog svijeta. Obično se ovo shvata kao uzročna veza. Takva uzročnost, u mjeri u kojoj je "izvan" uma, smatrala bi se vanjskim uvjetom koji donosi znanje. Internalisti, s druge strane, tvrde da su svi uvjeti stvaranja znanja unutar psiholoških stanja onih koji stječu znanje. Iako nije bio upoznat s internalističko-eksternalističkom debatom, mnogi ukazuju na [[René Descartes|Renéa Descartesa]] kao na rani primjer internalističkog puta ka opravdanju. Napisao je da je jedini metod kojim opažamo vanjski svijet putem naših osjetila i da, s obzirom na to da osjetila nisu nepogrešiva, ne trebamo smatrati svoj koncept znanja nepogrešivim. Jedini način da se nađe bilo šta što bi se moglo opisati kao "nesumnjivo istinito", zagovara on, bio bi da se stvari sagledaju "jasno i određeno".<ref name="Descartes1985">{{cite book |last=Descartes |first=Rene |title=The Philosophical Writings of Rene Descartes Vol. I |year=1985 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-28807-1}}</ref> On je tvrdio da, ako postoji svemoćno, dobro biće koje je stvorilo svijet, onda je razumno vjerovati da su ljudi stvoreni sa sposobnošću da znaju. Međutim, to ne znači da je sposobnost čovjeka da zna savršena. Bog je dao čovjeku sposobnost da zna, ali ne sa sveznanjem. Descartes je rekao da čovjek mora koristiti svoje sposobnosti za znanje ispravno i pažljivo kroz metodološku sumnju.<ref name="Descartes1985b">{{cite book |last=Descartes |first=Rene |title=Philosophical Writings of Rene Descartes Vol. II |year=1985b |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-28808-8}}</ref> Izreka "Cogito ergo sum" ("Mislim, dakle, jesam") također se često povezuje s Descartesovom teorijom. U njegovoj metodološkoj sumnji – sumnjajući u sve što je ranije znao da bi mogao početi od prazne ploče – prva stvar u koju se nije mogao logično dovesti u sumnju bilo je vlastito postojanje: "Ja ne postojim" bila bi kontradikcija u terminima. Čin da se kaže da neko ne postoji pretpostavlja da neko mora dati izjavu na prvom mjestu. Descartes je mogao sumnjati u svoja čula, tijelo i svijet oko sebe – ali nije mogao poreći vlastito postojanje, jer je mogao sumnjati i mora postojati da bi manifestirao tu sumnju. Čak i da ga neki "zli genije" vara, on bi morao postojati da bi bio prevaren. Ova jedina sigurna tačka pružila mu je ono što je nazvao svojom Arhimedovom tačkom, kako bi dalje razvio svoju osnovu za znanje. Jednostavno rečeno, Descartesovo epistemološko opravdanje zavisilo je od njegovog nesumnjivog vjerovanja u vlastito postojanje i njegovog jasnog i određenog znanja o Bogu.<ref name="Descartes1985b"/> == Također pogledajte == * [[Gödelove teoreme nepotpunosti]] * [[Metodologija]] * [[Semiotika]] * [[Sociologija znanja]] * [[Heisenbergov princip neodređenosti]] == Reference == {{Refspisak}} == Dodatna literatura == {{refbegin|2}} <!-- Please order books alphabetically by the author's last name --> * {{cite journal | last = Annis | first = David | year = 1978 | title = A Contextualist Theory of Epistemic Justification | url = https://archive.org/details/sim_american-philosophical-quarterly_1978-07_15_3/page/213 | journal = American Philosophical Quarterly | volume = 15 | pages = 213–219 }} * [[Alfred Jules Ayer|Ayer, Alfred Jules]]. 1936. ''[[Language, Truth, and Logic]]''. * BonJour, Laurence. 2002. ''Epistemology: Classic Problems and Contemporary Responses''. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. * [[Luc Bovens|Bovens, Luc]] & [[Stephan Hartmann|Hartmann, Stephan]]. 2003. ''Bayesian Epistemology''. Oxford: Oxford University Press. * [[Panayot Butchvarov|Butchvarov, Panayot]]. 1970. ''The Concept of Knowledge''. Evanston, Northwestern University Press. * {{cite journal |doi=10.1080/00048409812348411 | last = Cohen | first = Stewart | year = 1998 | title = Contextualist Solutions to Epistemological Problems: Skepticism, Gettier, and the Lottery | journal = Australasian Journal of Philosophy |volume=76 | issue = 2 | pages = 289–306 }} * Cohen, Stewart. 1999. "Contextualism, Skepticism, and Reasons", in Tomberlin 1999. * [[Jonathan Dancy|Dancy, Jonathan]]. 1991. ''An Introduction to Contemporary Epistemology'' (Second Edition). John Wiley & Sons. {{ISBN|0-631-13622-3}} * {{cite journal | last1 = DeRose | first1 = Keith | author-link = Keith DeRose | year = 1992 | title = Contextualism and Knowledge Attributions | journal = Philosophy and Phenomenological Research | volume = 15 | pages = 213–219 }} * DeRose, Keith. 1999. "[https://fitelson.org/epistemology/derose.pdf Contextualism: An Explanation and Defense] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171215110711/http://fitelson.org/epistemology/derose.pdf |date=15. 12. 2017 }}", in Greco and Sosa 1999. * [[René Descartes|Descartes, Rene]]. 1641. ''[[Meditations on First Philosophy]]'' * Feldman, Richard. 1999. "Contextualism and Skepticism", in Tomberlin 1999, pp.&nbsp;91–114. * [[Edmund Gettier|Gettier, Edmund]]. 1963. "Is Justified True Belief Knowledge?", ''Analysis'', Vol. 23, pp.&nbsp;121–123. [http://www.ditext.com/gettier/gettier.html Online text] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050819074607/http://www.ditext.com/gettier/gettier.html |date=19. 8. 2005 }}. * Greco, J. & Sosa, E. 1999. ''Blackwell Guide to Epistemology'', Blackwell Publishing. * [[Errol Harris|Harris, Errol E.]] 1970. ''Hypothesis And Perception'', George Allen and Unwin, London, Reprinted 2002 Routledge, London. * {{cite journal | doi = 10.1111/j.1467-9205.1989.tb00275.x | last1 = Harwood | first1 = Sterling | year = 1989 | title = Taking Skepticism Seriously – And In Context | url = https://archive.org/details/sim_philosophical-investigations_1989-07_12_3/page/223 | journal = Philosophical Investigations | volume = 12 | issue = 3 |pages = 223–233 }} * Hay, Clare. 2008. ''The Theory of Knowledge: A Coursebook'', The Lutterworth Press, Cambridge. {{ISBN|978-0-7188-3088-5}} * Hawthorne, John. 2005. "The Case for Closure", ''Contemporary Debates in Epistemology'', Peter Sosa and Matthias Steup (ed.): 26–43. * [[Vincent F. Hendricks|Hendricks, Vincent F]]. 2006. ''Mainstream and Formal Epistemology'', New York: [[Cambridge University Press]]. * [[Kant, Immanuel]]. 1781. ''[[Critique of Pure Reason]]''. * Keeton, Morris T. 1962. "Empiricism", in ''Dictionary of Philosophy'', Dagobert D. Runes (ed.), Littlefield, Adams, and Company, Totowa, NJ, pp.&nbsp;89–90. * [[Richard Kirkham|Kirkham, Richard]]. 1984. "Does the Gettier Problem Rest on a Mistake?" ''Mind'', 93. * [[Peter D. Klein|Klein, Peter]]. 1981. ''Certainty: a Refutation of Skepticism'', Minneapolis, MN: [[University of Minnesota Press]]. * [[Henry E. Kyburg, Jr.|Kyburg, H.E.]] 1961. ''Probability and the Logic of Rational Belief'', Middletown, CT: Wesleyan University Press. * [[Alfred Korzybski|Korzybski, Alfred]]. 1994 (1933). ''Science and Sanity: An Introduction to Non-Aristotelian Systems and General Semantics'', Fifth Edition. Ft. Worth, TX: Institute of General Semantics. * {{Cite book |url=https://www.taylorfrancis.com/books/9781134877911 |title=Knowing the Difference : Feminist Perspectives in Epistemology |date=12. 10. 2012 |publisher=Routledge |isbn=978-1-134-87791-1 |editor-last=Lennon |editor-first=Kathleen |language=en |doi=10.4324/9780203216125 |editor-last2=Whitford |editor-first2=Margaret }} * {{cite journal | doi = 10.1080/00048409612347521 | last1 = Lewis | first1 = David | author-link = David Kellogg Lewis | year = 1996 | title = Elusive Knowledge | journal = Australasian Journal of Philosophy| volume = 74 | issue = 4 | pages = 549–567 }} * [[Edgar Morin|Morin, Edgar]]. 1986. ''La Méthode, Tome 3, La Connaissance de la connaissance'' (Method, 3rd volume : The knowledge of knowledge) * [[Adam Morton|Morton, Adam]]. 2002. ''A Guide Through the Theory of Knowledge'' (Third Edition) Oxford: Blackwell Publishing. {{ISBN|1-4051-0012-5}} * Nelson, Quee. 2007. ''The Slightest Philosophy'', Indianapolis, IN: Dog Ear Publishing, 296 pages. * [[Ilkka Niiniluoto|Niiniluoto, Ilkka]]. 2002. ''Critical Scientific Realism'', Oxford: Oxford Univ. Press. * [[Plato]]. ''[[Meno]]''. * [[Karl Popper|Popper, Karl R.]] 1972. ''Objective Knowledge: An Evolutionary Approach'', Oxford: Oxford Univ. Press. * Preyer, G./Siebelt, F./Ulfig, A. 1994. ''Language, Mind and Epistemology'', Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. * [[Bertrand Russell|Russell, Bertrand]]. 1912. ''The Problems of Philosophy'', New York: Oxford University Press. * [[Bertrand Russell|Russell, Bertrand]]. 1940. ''An Inquiry into Meaning and Truth'', Nottingham: Spokesman Books. * [[George Santayana|Santayana, George]]. 1923. ''[[Scepticism and Animal Faith]]'', New York: Charles Scribner's Sons – London: Constable and Co. * [[African Spir|Spir, African]]. 1877. ''Denken und Wirklichkeit: Versuch einer Erneuerung der kritischen Philosophie'' (Thought and Reality: Attempt at a Renewal of Critical Philosophy), (Second Edition) Leipzig: J.G. Findel. * {{cite journal | last = Schiffer | first = Stephen | author-link = Stephen Schiffer | year = 1996 | title = Contextualist Solutions to Skepticism | journal = Proceedings of the Aristotelian Society | volume = 96 | pages = 317–333 | doi = 10.1093/aristotelian/96.1.317 }} * Steup, Matthias. 2005. "Knowledge and Skepticism", ''Contemporary Debates in Epistemology'', Peter Sosa and Matthias Steup (eds.): 1–13. * Tomberlin, James (ed.). 1999. ''Philosophical Perspectives 13, Epistemology'', Blackwell Publishing. * {{cite book | last = Turri | first = John | year = 2016 | title = Knowledge and the Norm of Assertion: An Essay in Philosophical Science. Cambridge: Open Book Publishers | url = http://www.openbookpublishers.com/product/397/knowledge-and-the-norm-of-assertion--an-essay-in-philosophical-science | doi = 10.11647/OBP.0083 | isbn = 978-1-78374-183-0 | publisher = Open Book Publishers | access-date = 21. 4. 2016 | archive-date = 10. 6. 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160610184557/http://www.openbookpublishers.com/product/397/knowledge-and-the-norm-of-assertion--an-essay-in-philosophical-science | url-status = live | doi-access = free }} * {{Cite book|first=Pierre|last=Wagner|language=fr|editor=Pierre Wagner|pages=[https://archive.org/details/lesphilosopheset0000unse/page/9 9]–65|chapter=Introduction|title=Les Philosophes et la science|url=https://archive.org/details/lesphilosopheset0000unse|location=Paris|publisher=[[Éditions Gallimard]]|series=Folio-essais|year=2002|isbn=9782070416257}} * [[Ludwig Wittgenstein|Wittgenstein, Ludwig]]. 1922. ''[[Tractatus Logico-Philosophicus]]'', [[Frank P. Ramsey]] i [[C. K. Ogden]] (prevodioci), Dover. [http://www.kfs.org/~jonathan/witt/tlph.html Online text] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110807042824/http://www.kfs.org/~jonathan/witt/tlph.html |date=7. 8. 2011}}. {{refend}} == Vanjski linkovi == * {{Commonscat-inline|Epistemology}} {{Epistemologija}} {{Filozofija nauke}} {{Pozitivizam}} [[Kategorija:Epistemologija| ]] jgg29alswt7xeaxchylec83fb82euyv 0 71882 3670954 3656158 2024-12-03T13:17:25Z Bakir123 110053 3670954 wikitext text/x-wiki {{Infokutija glumac |ime=Angelina Jolie |rodno ime=Angelina Jolie Voight |mjesto rođenja=[[Los Angeles]] |mjesto smrti= |slika=Angelina Jolie-643531 (cropped).jpg |opis slike= |rođenje={{Datum rođenja i godine|1975|06|04}} |smrt= |godine rada= 1982; 1993–danas |pseudonim= |web= |supruge= |važnije uloge= |važniji filmovi= |oskar=Najbolja sporedna glumica ''[[Girl, Interrupted]]'' (2000) |olivier= |afi= |bafta= |zlatni globus= Najbolja sporedna glumica - serija/mini serija/TV film ''[[George Wallace (1998)|George Wallace]]'' (1998) Najbolja glumica - mini serija/TV film ''[[Gia]]'' (1999) Najbolja sporedna glumica ''[[Girl, Interrupted]]'' (2000) |emmy= |cesar= |goya= |tony= }} '''Angelina Jolie''' (puno ime '''Angelina Jolie Voight''') američka je glumica i [[režiser]]ka. Dobitnica je [[Oskar]]a, dvije nagrade ''Screen Actors Guild Award'' i tri [[Zlatni globus|Zlatna globusa]], te je 2009. i 2011. imenovana od strane ''[[Forbes]]a'' kao najplaćenija glumica [[Hollywood]]a.<ref name="Forbes09">Pomerantz, Dorothy. [https://archive.today/20120918110759/http://www.forbes.com/2009/06/30/top-earning-actresses-business-entertainment-hollywood.html "Hollywood's Top-Earning Actresses"]. ''Forbes''. 1. juli 2009. Pročitano 7. jula 2011.</ref><ref name="Forbes11">Pomerantz, Dorothy. [http://blogs.forbes.com/dorothypomerantz/2011/07/05/hollywoods-highest-paid-actresses/ "Hollywood's Highest-Paid Actresses"] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120915/http://blogs.forbes.com/dorothypomerantz/2011/07/05/hollywoods-highest-paid-actresses/ |date=15. 9. 2012 }}. ''Forbes''. 5. juli 2011. Pročitano 7. jula 2011.</ref> Angelina Jolie promovira humanitarne projekte širom svijeta, i primjetan je njen rad s izbjeglicama kao Posebni izaslanik [[UN]]-a i bivši Ambasador dobre volje [[UNHCR]]-a. Često je spominjana kao "najljepša" žena na svijetu, što je [[titula]] za koju je dobila značajnu medijsku pozornost.<ref name="Vogue Perfection">[http://www.imdb.com/news/ni0059826/ "Angelina Is Vogue Perfection"]. WENN. 28. mart 2002. Pročitano 7. jula 2011.</ref><ref name="Harper's most beautiful">Campbell-Johnston, Rachel. [http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article528553.ece "The most beautiful women?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100601082956/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article528553.ece |date=1. 6. 2010 }}. ''The Sunday Times''. 1. juni 2005. Pročitano 7. jula 2011.</ref><ref name="Most Beautiful">[http://www.people.com/people/article/0,,20034523_1187416,00.html "2006's Most Beautiful Star: Angelina Jolie"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141006073340/http://www.people.com/people/article/0%2C%2C20034523_1187416%2C00.html |date=6. 10. 2014 }}. ''People''. 26. april 2006. Pročitano 7. jula 2011.</ref><ref name="vanityfair.com">[http://www.vanityfair.com/online/daily/2009/04/angelina-jolie-is-the-most-beautiful-woman-in-the-world.html "Angelina Jolie Is the Most Beautiful Woman in the World"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110623102602/http://www.vanityfair.com/online/daily/2009/04/angelina-jolie-is-the-most-beautiful-woman-in-the-world.html |date=23. 6. 2011 }}. ''Vanity Fair''. 13. april 2009. Pročitano 7. jula 2011.</ref> Prvo pojavljivanje na ekranu imala je kao dijete pored oca [[Jon Voight|Jona Voighta]] u filmu ''[[Lookin' to Get Out]]'' (1982), ali joj je filmska karijera istinski počela tek deset godina kasnije u niskobudžetnoj produkciji ''[[Cyborg 2]]'' (1993). Njena prva glavna uloga u značajnijem filmu bila je u cyber-trileru ''[[Hackers]]'' (1995). Glumila je u pohvaljenim biografskim televizijskim filmovima ''[[George Wallace]]'' (1997) i ''[[Gia]]'' (1998), te je dobila [[Oskar za najbolju sporednu žensku ulogu|Oskara za najbolju sporednu žensku ulogu]] za svoju izvedbu u drami ''[[Girl, Interrupted]]'' (1999). Angelina Jolie postiže međunarodnu slavu portretiranjem junakinje iz [[Videoigra|videoigara]], [[Lara Croft|Lare Croft]], u filmu ''[[Lara Croft: Tomb Raider]]'' (2001), a ulogom u nastavku, ''[[The Cradle of Life]]'' (2003), postaje jedna od najplaćenijih glumica u Hollywoodu.<ref name="highest paid actresses">[http://www.thefreelibrary.com/Nicole+Kidman+Tops+The+Hollywood+Reporter%27s+Annual+Actress+Salary...-a0155216809 "Nicole Kidman Tops The Hollywood Reporter's Annual Actress Salary List"] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120915/http://www.thefreelibrary.com/Nicole+Kidman+Tops+The+Hollywood+Reporter%27s+Annual+Actress+Salary...-a0155216809 |date=15. 9. 2012 }}. PR Newswire. 30. novembar 2006. Pročitano 7. jula 2011.</ref> Svoj ugled vodeće zvijezde [[Akcioni film|akcionih filmova]] potvrđuje s filmovima ''[[Gospodin i gospođa Smith (2005)|Gospodin i gospođa Smith]]'' (2005) i ''[[Wanted]]'' (2008), koji su njeni najveći neanimirani komercijalni uspjesi do danas<ref name="Angelina Jolie Movie Box Office Results">[http://www.boxofficemojo.com/people/chart/?view=Actor&id=angelinajolie.htm "Angelina Jolie Movie Box Office Results"]. Box Office Mojo. Pročitano 7. jula 2011.</ref>, i dobija dodatne pohvale kritičara za svoje uloge u dramama ''[[A Mighty Heart]]'' (2007) i ''[[Changeling]]'' (2008), koji joj je donio nominaciju za [[Oskar za najbolju glavnu žensku ulogu|Oskara za najbolju glavnu žensku ulogu]]. Ratna drama ''[[U zemlji krvi i meda]]'' (2011) je njeno prvo režisersko ostvarenje. Razvedena od glumaca [[Jonny Lee Miller|Jonnyja Leeja Millera]] ,[[Billy Bob Thornton|Billyja Boba Thorntona]], te [[Brad Pitt|Breda Pita]]. Angelina i Pitt imaju troje usvojene djece, Maddoxa, Paxa i Zaharu, i troje biološke djece, Shiloha, Knoxa i Vivienne. U [[april]]u [[2010]]. sa suprugom Bradom Pittom posjetila je izbjeglice u Bosni. == Filmografija == === Kao glumica === * '''1982''' ** ''Lookin' to Get Out'' - Tosh * '''1993''' ** ''Cyborg 2'' - Casella "Cash" Reese * '''1995''' ** ''Hackers'' - Kate "Acid Burn" Libby * '''1996''' ** ''Mojave Moon'' - Eleanor "Elie" Rigby ** ''Love Is All There Is'' - Gina Malacici ** ''Foxfire'' - Margret "Legs" Sadovsky * '''1997''' ** ''Playing God'' - Claire ** ''True Women'' (TV) - Georgia Virginia Lawshe Woods ** ''George Wallace'' (TV) - Cornelia Wallace * '''1998''' ** ''Gia'' (TV) - Gia Marie Carangi ** ''Hell's Kitchen'' - Gloria McNeary ** ''Playing by Heart'' - Joan ** ''Pushing Tin'' - Mary Bell * '''1999''' ** ''The Bone Collector'' - Amelia Donaghy ** ''Girl, Interrupted'' - Lisa Rowe * '''2000''' ** ''Gone in Sixty Seconds'' - Sara "Sway" Wayland * '''2001''' ** ''Lara Croft: Tomb Raider'' - Lara Croft ** ''Original Sin'' - Julia Russell * '''2002''' ** ''Life or Something Like It'' - Lanie Kerrigan * '''2003''' ** ''Lara Croft Tomb Raider: The Cradle of Life'' - Lara Croft ** ''Beyond Borders'' - Sarah Jordan * '''2004''' ** ''Taking Lives'' - Illeana Scott ** ''Shark Tale'' - Lola (glas) ** ''Sky Captain and the World of Tomorrow'' - Franky ** ''Alexander'' - Olympias * '''2005''' ** ''Mr. & Mrs. Smith'' - Jane Smith * '''2006''' ** ''The Good Shepherd'' - Margaret Russell * '''2007''' ** ''A Mighty Heart'' - Mariane Pearl ** ''Beowulf'' - Grendel's mother * '''2008''' ** ''Kung Fu Panda'' - Master Tigress (glas) ** ''Wanted'' - Fox ** ''Changeling'' - Christine Collins * '''2010''' ** ''Salt'' - Evelyn Salt ** ''The Tourist'' - Elise Clifton-Ward * '''2011''' ** ''Kung Fu Panda 2'' - Master Tigress (glas) ** ''Kung Fu Panda: Secrets of the Masters'' - Master Tigress (glas) * '''2014''' ** ''Maleficent'' - Maleficent * '''2015''' ** ''By the Sea'' - Vanessa * '''2016''' ** ''Kung Fu Panda 3'' - Master Tigress (glas) * '''2019''' ** ''Maleficent: Mistress of Evil'' - Maleficent * '''2020''' ** ''Come Away'' - Rose Littleton ** ''The One and Only Ivan'' - Stella (glas) * '''2021''' ** ''Those Who Wish Me Dead'' - Hannah Faber ** ''Eternals'' - Thena === Kao režiser === * ''A Place in Time'' (2007) * ''[[U zemlji krvi i meda]]'' (2011) * ''Unbroken'' (2014) * ''By the Sea'' (2015) * ''First They Killed My Father'' (2017) == Razno == Umjetnik [[Franjo Pejić]] napravio je metalnu skulpturu po uzoru na lik Maleficent iz istoimenog filma iz 2014., gdje je Jolie tumačila glavnu ulogu.<ref>{{Cite web|url=https://www.klix.ba/magazin/zanimljivosti/metalna-skulptura-angeline-jolie-jedinstven-primjer-u-svijetu-djelo-je-ruku-franje-pejica/170601023|title=Metalna skulptura Angeline Jolie: Jedinstven primjer u svijetu djelo je ruku Franje Pejića|last=|first=|date=9. 6. 2017|website=[[klix.ba]]|publisher=|access-date=9. 6. 2017}}</ref> == Također pogledajte == * [[Brangelina]] == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Angelina Jolie}} * {{imdb_name|id=0001401|name=Angelina Jolie}} {{Oscar - sporedna glumica}} {{Nagrada "Jean Hersholt"}} {{Zlatni globus za najbolju sporednu glumicu}} {{Zlatni globus za glumicu u mini seriji ili TV-filmu}} {{Zlatni globus za sporednu TV-glumicu}} {{Nagrada Satellite za najbolju glumicu u mini seriji ili TV-filmu}} {{Nagrada Satellite za najbolju glumicu - film}} {{DEFAULTSORT:Jolie, Angelina}} [[Kategorija:Rođeni 1975.]] [[Kategorija:Američke glumice]] [[Kategorija:Amerikanci porijeklom iz Njemačke]] [[Kategorija:Amerikanci porijeklom iz Slovačke]] [[Kategorija:Amerikanci nizozemskog porijekla]] [[Kategorija:Biografije, Los Angeles]] [[Kategorija:Američki režiseri]] [[Kategorija:Američki filmski producenti]] [[Kategorija:Živi ljudi]] dut508wtw2y6g9eo3rs06nbd7fwvjh5 0 77085 3670996 3522397 2024-12-03T23:39:25Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3670996 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} '''Nistagmus''' ([[grčki jezik|grč.]] ''nystázein'' = klimati, spavati) predstavlja nekontrolisano trzanje, poigravanje, odnosno treperenje očiju u određenim pravcima. Ovi se pokreti očiju odvijaju neovisno o volji individue. Nistagmus je tipičan kao simptom [[Vertigo|vrtoglavice]]. Obično oko ide u jednom pravcu brzo, pa se vraća sporo, a ponekad su ta dva pokreta jednakog trajanja. Pravac nistagmusa se određuje prema pravcu brze faze. Nistagmus ima svoju amplitudu i frekvenciju. Amplituda predstavlja širinu otklona oka, a frekvencija je broj titraja u minuti. Po pravilu što je veća frekvencija, manja je amplituda, i obratno. U osnovi nistagmus može biti fiziološki i patološki. == Fiziološki nistagmus == [[Datoteka:Optokinetic nystagmus.gif|mini|Optokinetički Nystagmus]] ''Fiziološki nistagmus'' se [[refleks]]no pojavljuje kod gledanja predmeta koji se brzo kreću, a cilj je da oko projiciranu sliku drži konstantno na mrežnjači, tako da je moguć jasan vid. Pokreti oka, ili gledanog tijela, kao i glave i tijela gledatelja u prostoru, dovode do pomijeranja [[svjetlost|svjetlosnog]] zraka koji upada na mrežnjaču. Kada ugaona brzina svjetlosne refleksije prelazi 5°/s, ljudsko oko gledani predmet ne može više čisto vidjeti. Jedan primjer fiziološkog nistagmusa je takozvani ''optokinetički nistagmus''. Pri vožnji [[voz]]om i gledanju jednog te istog predmeta u daljini, oči čine brze horizontalne kretnje, kojih onaj koji gleda nije svjestan. Do ovog tipa nistagmusa dolazi, zato sto se gledani objekti kontinuirano pokreću nasuprot [[mrežnjača|mrežnjači]]. Optokinetski nistagmus može biti horizontalan ili, ako se predmet okreće u vertikalnoj ravnini, vertikalan. Oštećenje parijetalnog režnja optokinetski nistagmus se može smanjiti ili izostati. == Patološki nistagmus == Nistagmus moze biti prouzrokovan nekom bolesti i tako ulazi u kategoriju ''supranukluernih smetnji pokreta očiju''. U ovom slučaju nistagmus se događa pri mirovanju tijela i očiju. Kao uzrok ovog treperenja mogu biti uzročni provokantni pokreti prije stanja mirovanja. Pogotovo neka oboljenja u malom mozgu i na samom korijenu mozga ili u vestibularnom sistemu (''sistem ravnoteže'') ali i upotreba nekih droga kao sto je naprimjer Extasy, mogu prouzrokovati nistagmus. U ovom slučaju je to nekoordinacija između dva važna fiziološka sistema kao sto su gledanje i osjećaj ravnoteže. Nistagmus uzrokovan [[bolest|bolešću]] može se podijeliti na periferni i centralni. Do perifernog dolazi pri oštećenju organa zaduženih za ravnotežu ili pri oštećenjima osmog moždanog nerva (''nervus vestibulocochlearis'').Jedna forma ovog perifernog nistagmusa je paroksizmalna vrtoglavica (''vrtoglavica usljed pokretanja''). Ona se javlja kada se, naprimjer, brzo vrtimo u krug. Centralni nistagmus je najčešće posljedica oštećenja [[mozak|mozga]]. Patološke forme nistagmusa se nalaze često kod male djece. Pregled kod očnog doktora, po mogućnosti specijaliziranog u strabološkom ili ortooptičkom smjeru je u ovom slučaju neophodan, zato što nistagmus može biti posljedica nedostatka [[pigment]]a u očima [[albinizam]], ili nekih drugih oboljenja očiju kojima je neophodna [[terapija]]. === Forme === Uglavnom se nistagmus klasificira po pravcu pokreta, frekvenciji i amplitudi treperenja očiju. Razlikuje se trzajni nistagmus (′′ čiji se pravac određuje na osnovu pravca takozvane brze faze pokreta'') i manje čest naizmjenični nistagmus (''pri kojem je frekvencija pokreta uvijek ista i kod koga ne postoji brza i spora faza′′). U najvećem broju slučajeva dolazi do nistagmusa u horizontalnom smijeru, iako postoji i vertikalna i rotaciona (kružna) forma nistagmusa, ili kombinacija smjerova. Ovi trzaji se u nekim slučajevima mogu kompenzirati sa fiksiranjem pogleda u neki vrlo blizak objekat ili sa pronalaženjem takvog položaja glave gdje se pokreti oka smanjuju ili prestaju. Pravac pogleda u kojem nistagmus prestaje se zove neutralna zona. Nistagmus se ne smije pomiješati sa ''Mikrosakadama'', ''lokalnom adapcijom'' ili ''okularnim tremorom''. ==== Nemogućnost držanja pravca pogleda ==== Poznate su forme nistagmusa ovisne o pravcu pogleda. Ovaj se nistagmus javlja samo pri određenoj devijaciji pravca pogleda. Po uzroku i jačini razlikujemo: * ''Nistagmus krajne tačke pogleda'' (vrlo slab i do njega dolazi tek kod pravca pogleda preko 35° i jos nije klasificiran kao bolest) * ''Nistagmus ugla pogleda'' (srednje jak i do njega dolazi pri devitacijama ispod 35°) * ''Nistagmus paretičkog pogleda'' (veoma jak i trzaji vraćaju oko do sredine) Paretički nistagmus označava pojavu nistagmičnih trzaja na oku koje se pokreće u pravcu oslabljenog mišića. kako mijastenija gravis, neuropatija ili miopatija očnih mišića mogu izazvati asimetričnu slabost mišića, paretički nistagmus često je asimetričan. Nemogućnost držanja pogleda se ne smije pomiješati sa paralizom pogleda, kod koje je poremećen inervacioni impuls potreban za pomijeranj oka. Uzroci mogu biti razni a prostiru se od [[lijekovi|lijekova]] (''antiepileptički lijekovi ili lijekovi za smirenje'') do oštećenja moždanog korijena i moždanih živaca koji inerviraju [[očni mišići|očne mišiće]]. ==== Nistagmus fiksiranog pogleda ==== Nasuprot spontanom vestibularnom nistagmusu, nistagmus fiksiranog pogleda se kroz vizualne provokacije ne može zaustaviti nego se, čak šta više u nekim slučajevima pojačava. ===== Urođeni nístagmus ===== Po pravilu, urođeni nistagmus dolazi u drugom ili trećem mjesecu života i može se u narednim sedmicama jako pojačati. Vizualna pratnja pogleda je skoro nevidljiva. On ima sljedeće karakteristike: * poigravanje oka se ne može smiriti sa fiksiranjem pogleda nego se naprotiv još pojačava * nistagmus ima patološki smjer * pravac treperenja je najčešće horizontalan, tako i pri pogledu prema dole ili gore * intenzitet (frekvencija i amplituda)treperenja se ne mijenja sa mijenjanjem smjera pogleda * pri pogledu na bliska tijela se treperenje relativno smiruje * optokinetiči nistagmus je jako poremećen ===== Okularni nistagmus ===== Kao uzrok okularnog nistagmusa se uzimaju teže smetnje vida koje ne dozvoljavaju fiksiranje oka u jednom pravcu pogleda. Kao primjeri su oštećenja leće (kongenitalna katarakta) ili [[aniridija]] oka (nedostatak irisa u oku). ===== Latentni tip nistagmusa ===== Latentni tip nistagmusa (''prije latentni nystagmus'') je karakterističan po tome što pravac nistagmusa fiksiranjem pogleda preko desnog oka prelazi na desno a sa fiksiranjem pogleda lijevim okom prelazi na lijevo. Pokrivanjem jednog oka se pojačava ili u nekim slučajevima tek onda postaje vidljiv. ===== Nistagmus pri MS i kod lepre ===== Ova forma često dolazi kao pratnja bolesti kao [[multipla skleroza]] ili kao posljedica lepre. I smetnje protoka krvi u mozgu mogu izazvati ovu formu. ==== ''Spasmus nutans'' ==== Je jedna forma nistagmusa do koje dolazi u prvoj godini života i koja spontano nestaje poslije godinu ili dvije. Razlozi za pojavu ovog nistagmus su nepoznati. Često se može kompenzirati takozvanim ''head nodding'' (klimanjem glavom), čija frekvencija po pravilu leži ispod frekvencije nistagmusa. Često spasmus nutans ima jaču frekvenciju nego kongenitalni nistagmus. Jačina ovog nistagmusa se često razlikuje na lijevom i desnom oku. Pri ovoj formi funkcioniše optokinetička reakcija što preusporava klasifikaciju kao nistagmus fiksiranog pogleda. === Povezanost sa [[Strabizam|strabizmom]] male djece === Dok su pacjenti sa kongenitalnim nistagmusom rijetko razroki, kod latentnog tipa se vrlo često nalazi razrokost male djece, u najvećem broju slučajeva prema unutrašnjosti. Kao objašnjenje ovog strabizma se prije navodilo da oko time pokušava izjednačiti nistagmus ili ga smiriti zbog čega je pronađen takozvani ''sindrom blokiranja nistagmusa''. Pošto ovisnost nistagmusa i strabizma još nije ispitana, umjesto ovog se uzima izraz ''kongenitalnog sindroma razrokosti''. === Terapije === Mogućnost liječenja je ovisna o vrsti, uzroku i jačini nistagmusa i mehanizmima kompenzacije (u slučaju postojanja). Kao prvo se pokušava normalizirati oštrina vida i pomijeranje neutralne zone u dio korisnog polja vida. U idealnom slučaju se oko vraća u primarnu poziciju. Mogućnosti postoje kroz ordiniranje primatičnih naočala, ali u najvećem broju slučajeva je neophodna jedna ili više operacija. == Načini pregleda == == Vanjski linkovi == * {{YouTube|u_49kwN0HuI|Latentni nistagmus}} * [https://web.archive.org/web/20070927030714/http://www.smi.de/3d/img/3dVid_01b.avi AVI movie: VideoOkulographie Aufnahme eines binocularen torsionalen Nystagmus bei Kopfneigung] (mjereno sa ''SMI 3D VOG'') * [http://www.nystagmus.org American Nystagmus Network] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190417200154/http://nystagmus.org/ |date=17. 4. 2019 }} (engleski) * [http://www.nystagmusnet.org British Nystagmus Network] (engleski) * [http://www.nystagmus.co.uk nystagmus.co.uk] (engleski) — doživljaji jednog tinejdžera sa nystagmusaom i forum {{Bolesti uha i mastoidnog procesa}} [[Kategorija:Oko]] [[Kategorija:Oftalmologija]] [[Kategorija:Neurologija]] [[Kategorija:Bolesti]] 1l8yv5yokdgyxpoxkkaixr81eh0b6lr 0 80660 3670984 3659254 2024-12-03T20:57:21Z Sematz 38881 /* Brčko distrikt */ 3670984 wikitext text/x-wiki {{Infokutija izbori | naziv_izbora = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2008. | država = Bosna i Hercegovina | vrsta = lokalni | u_toku = no | prethodni_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2004. | prethodna_godina = 2004. | sljedeći_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2012. | sljedeća_godina = 2012 | mogući_mandati = {{nowrap|Načelnici i gradonačelnici, te općinska i gradska vijeća}} | datum_izbora = 5. oktobar 2008. | 2prazno = Načelnici | 3prazno = +/- | registriranih = 3.024.127<ref name="pok"/> | izlaznost = 1.671.977 (55.28%)<ref name="pok"/> | stranka1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|link|BS}} | boja1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}} | 2podaci1 = {{Composition bar|42|144|hex=#AA0000}} | 3podaci1 = {{Povećanje}} 25 | stranka2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|link|BS}} | boja2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}} | 2podaci2 = {{Composition bar|38|144|hex=#009933}} | 3podaci2 = {{Povećanje}} 2 | stranka3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|link|BS}} | boja3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}} | 2podaci3 = {{Composition bar|17|144|hex=#013971}} | 3podaci3 = {{Gubitak}} 4 | stranka4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|link|BS}} | boja4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}} | 2podaci4 = {{Composition bar|16|144|hex=#000080}} | 3podaci4 = {{Gubitak}} 19 | stranka5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|link|BS}} | boja5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}} | 2podaci5 = {{Composition bar|10|144|hex=#DE0000}} | 3podaci5 = {{Gubitak}} 3 | stranka6 = {{Izborni dijagram/Partija|SBiH|link|BS}} | boja6 = {{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}} | 2podaci6 = {{Composition bar|4|144|gold}} | 3podaci6 = {{Nema promjena}} 0 | slika_karte = Bosnia and Herzegovina, mayoral elections, 2008.png | veličina_karte = | opis_karte = Rezultati po općinama }}{{Politika Bosne i Hercegovine}} '''Lokalni izbori u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] 2008.''' su [[Demokratija|demokratski]] [[izbori]] održani 5. oktobra 2008. Na izborima birali su se načelnici općina i gradonačelnici gradova, kao i općinska i gradska vijeća. Stranke i nezavisni kandidati su se mogli registrovati do 23. maja 2008, a stranke ili koalicije do 25. juna. Ovo su bili prvi lokalni izbori na kojima su predstavnici manjina mogli biti izabrani u općinska vijeća.<ref>http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/newsbriefs/setimes/newsbriefs/2008/05/09/nb-02</ref> Ukupno 64 političke stranke i 183 nezavisna kandidata su bila verifikovana da budu na izborima.<ref>http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/newsbriefs/setimes/newsbriefs/2008/06/03/nb-03</ref> Nacionalne stranke ([[Stranka demokratske akcije]] i [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine]] u [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciji]], te [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] u [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]]) su bile najuspješnije na izborima, dok je [[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]], praktično, izgubila izbore.<ref>{{Cite web |url=http://www.b92.net/eng/news/region-article.php?yyyy=2008&mm=10&dd=06&nav_id=54010 |title=Arhivirana kopija |access-date=6. 10. 2008 |archive-date=7. 6. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110607052730/http://www.b92.net/eng/news/region-article.php?yyyy=2008&mm=10&dd=06&nav_id=54010 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://afp.google.com/article/ALeqM5gbcFe1jjoXKIuyY007t7atd2flaw |title=Arhivirana kopija |access-date=11. 9. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100911122925/http://afp.google.com/article/ALeqM5gbcFe1jjoXKIuyY007t7atd2flaw |archive-date=11. 9. 2010 |url-status=dead }}</ref> Izlaznost je bila 55.28% (veća nego inače i viša nego je očekivano), ali samo 40% u gradovima, gdje su glasači podržali manje, multietničke stranke.<ref>[http://www.swissinfo.ch/eng/news/international/City_voters_boycott_Bosnia_s_local_polls.html?siteSect=143&sid=9809331&cKey=1223242646000&ty=ti www.swissinfo.ch]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> == Rezultati == Od registriranih 3.024.127 birača, odziv na izborima bio je 1.671.977 (55.28%).<ref name="pok">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/2015/25052015/Izborni_Pokazatelji_2002-2014.pdf|title=Izborni pokazatelj 2002-2014.|date=2015|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIK BiH]]|access-date=16. 3. 2024}}</ref> === Federacija Bosne i Hercegovine === {| class="wikitable" !Općina !'''Načelnikova stranka''' |- |[[Banovići]] |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Bihać]] |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Bosanska Krupa]] |[[Nezavisni kandidat]] |- |[[Bosanski Petrovac]] |[[Naša stranka]] |- |[[Bosansko Grahovo]] |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Breza (općina)|Breza]] | rowspan="4" |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Bugojno]] |- |[[Busovača]] |- |[[Bužim]] |- |[[Čapljina]] |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Cazin]] |[[Stranka demokratske aktivnosti]] |- |[[Čelić]] |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Centar (Sarajevo)|Centar, Sarajevo]] |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Čitluk]] |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Drvar]] |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Doboj Istok]] | rowspan="2" |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Doboj Jug]] |- |[[Dobretići]] |Koalicija ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]], [[Hrvatska stranka prava Bosne i Hercegovine|HSP]], [[Hrvatska seljačka stranka Bosne i Hercegovine|HSS]], [[Nova hrvatska inicijativa|NHI]]) |- |[[Domaljevac-Šamac]] |[[Hrvatska demokratska zajednica 1990]] |- |[[Donji Vakuf]] | rowspan="3" |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Foča (FBiH)|Foča-Ustikolina]] |- |[[Fojnica]] |- |[[Glamoč]] |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Goražde]] |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|Stranka za BiH]] |- |[[Gornji Vakuf-Uskoplje]] |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Gračanica]] |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Gradačac]] |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Grude]] |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Hadžići]] | rowspan="5" |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Ilidža]] |- |[[Ilijaš]] |- |[[Jablanica]] |- |[[Jajce]] |- |[[Kakanj]] |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Kalesija]] |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Kiseljak]] |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Kladanj]] |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|Stranka za BiH]] |- |[[Ključ (općina)|Ključ]] | rowspan="2" |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Konjic]] |- |[[Kreševo]] | rowspan="4" |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Kupres (FBiH)|Kupres]] |- |[[Livno]] |- |[[Ljubuški]] |- |[[Lukavac]] | rowspan="2" |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Maglaj]] |- |[[Mostar]] | rowspan="2" |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Neum]] |- |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad, Sarajevo]] |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Novo Sarajevo]] | rowspan="2" |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Novi Travnik]] |- |[[Odžak]] |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Olovo]] |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|Stranka za BiH]] |- |[[Orašje]] |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Pale (FBiH)|Pale-Prača]] |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Posušje]] |[[Hrvatska demokratska zajednica 1990]] |- |[[Prozor-Rama]] |[[Hrvatska demokratska zajednica 1990]] |- |[[Ravno]] |Koalicija ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]], [[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) |- |[[Sanski Most]] | rowspan="2" |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Sapna]] |- |[[Sarajevo]] |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Široki Brijeg]] |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Srebrenik]] | rowspan="2" |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad, Sarajevo]] |- |[[Stolac]] |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Teočak]] | rowspan="2" |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Tešanj]] |- |[[Tomislavgrad]] |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Travnik]] |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Trnovo (FBiH)]] |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|Stranka za BiH]] |- |[[Tuzla]] |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Usora (općina)|Usora]] |Koalicija ([[Hrvatska seljačka stranka Bosne i Hercegovine|HSS]], [[Nova hrvatska inicijativa|NHI]]) |- |[[Vareš]] |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Velika Kladuša]] |[[Demokratska narodna zajednica]] |- |[[Visoko]] |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Vitez]] |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Vogošća]] | rowspan="3" |[[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Zavidovići]] |- |[[Zenica]] |- |[[Žepče]] |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Živinice]] |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |} === Republika Srpska === {| class="wikitable" !Općina!!'''Načelnikova stranka''' |- |[[Berkovići]] || rowspan="2" | [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Bijeljina]] |- |[[Bileća]] || rowspan="2" | [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Kostajnica]] |- |[[Brod (općina)|Brod]] || Koalicija ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] - [[Socijalistička partija Republike Srpske|SP]]) |- |[[Bratunac]] || Koalicija ([[Srpska demokratska stranka|SDS]] - [[Demokratski narodni savez|DNS]] - [[Srpska radikalna stranka Republike Srpske|SRS RS]] - [[Socijalistička partija Republike Srpske|SP]]) |- |[[Čajniče]] || rowspan="3" | [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Čelinac]] |- |[[Derventa]] |- |[[Doboj]] || [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Donji Žabar]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Foča]] || [[Socijalistička partija Republike Srpske|Socijalistička partija]] |- |[[Gacko]] || [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Banja Luka|Grad Banja Luka]] || rowspan="4" | [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Gradiška]] |- |[[Han-Pijesak]] |- |[[Istočni Drvar]] |- |[[Istočna Ilidža]] || rowspan="5" | [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Istočni Mostar]] |- |[[Istočni Stari Grad]] |- |[[Istočno Novo Sarajevo]] |- |[[Jezero]] |- |[[Kalinovik]] || rowspan="4" | [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Kneževo]] |- |[[Kozarska Dubica]] |- |[[Kotor-Varoš]] |- |[[Krupa na Uni]] || [[Demokratski narodni savez]] |- |[[Kupres (RS)]] || rowspan="2" | [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Laktaši]] |- |[[Ljubinje]] || rowspan="2" | [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Lopare]] |- |[[Milići]] || rowspan="3" | [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Modriča]] |- |[[Mrkonjić Grad]] |- |[[Nevesinje]] || [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Novi Grad]]|| [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Novo Goražde]] || [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Osmaci]] || rowspan="2" | [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Oštra Luka]] |- |[[Pale (RS)]] || [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Pelagićevo]] || [[Nezavisni kandidat]] |- |[[Petrovac]] || [[Demokratski narodni savez]] |- |[[Petrovo]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Prijedor]] || [[Demokratski narodni savez]] |- |[[Prnjavor]] || rowspan="4" | [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Ribnik]] |- |[[Rogatica]] |- |[[Rudo]] |- | [[Šamac]] || Koalicija ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] - [[Socijalistička partija Republike Srpske|SP]]) |- |[[Šekovići]] || [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Šipovo]] || rowspan="3" | [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Sokolac]] |- |[[Srbac]] |- |[[Srebrenica]] || [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Teslić]] || rowspan="3" | [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Trebinje]] |- |[[Trnovo (RS)]] |- |[[Ugljevik]] || [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Višegrad]] || rowspan="2" | [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Vlasenica]] |- |[[Vukosavlje]] || [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Zvornik]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |} === Brčko distrikt === {| class="wikitable" ! colspan="4" |[[Skupština Brčko distrikta|Skupština]] ! rowspan="13" | ! colspan="4" |[[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|Gradonačelnik]] {{Small|(kojeg bira Skupština)}} |- !Stranka !Broj glasova !% !Mandati !Stranka !Ime i prezime !Broj glasova !% |- |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |10.262{{Efn|Uz dodatnih 158 glasova iz izborne jedinice nacionalnih manjina.|naziv=n1}} |22.43 |8{{Efn|Uključuje i jednog predstavnika nacionalnih manjina.|naziv=n3}} |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |Dragan Pajić |23 |74 |- |Koalicija ([[Srpska demokratska stranka|SDS]] - [[Demokratski narodni savez|DNS]] - [[Partija demokratskog progresa|PDP]] - [[Srpska radikalna stranka Republike Srpske|SRS RS]]) |8.448 |13.05 |6 | colspan="4" rowspan="10" | |- |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |5.878 |11.53 |4 |- |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] |3.712 |8.24 |3 |- |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |3.618 |8.03 |2 |- |Koalicija ([[Nezavisna demokratska stranka|NDS]] - [[Demokratska srpska stranka|DSS]]) |2.750 |6.10 |2 |- |Koalicija ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]] - [[Hrvatska seljačka stranka Bosne i Hercegovine|HSS]] - [[Nova hrvatska inicijativa|NHI]] - [[Hrvatska stranka prava Bosne i Hercegovine|HSP]]) |2.630 |5.84 |2 |- |[[Stranka demokratske akcije]] |2.188 |4.86 |2 |- |Koalicija ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP]] - [[Penzionerska stranka Republike Srpske|PSRS]]) |1.969 |4.37 |1 |- |Predstavnik nacionalne manjine Avdo Aljić |(71) | - |1 |- !Ukupno ! colspan="2" |41.526 !31 |} == Napomene == <references group="lower-alpha" /> == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == * [http://www.izbori.ba/ Stranica Centralne Izborne Komisije BiH] {{Izbori u Bosni i Hercegovini}} {{Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2008. po općinama}} [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2008.]] [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini|2008]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini|2008]] [[Kategorija:2008. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Izbori u 2008.]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini 2008.]] [[Kategorija:Izbori u Evropi 2008.]] 2nr4n1yzvxc3ncbww3xfbpbq3ns355z 0 80671 3670985 3658778 2024-12-03T20:57:49Z Sematz 38881 /* Brčko distrikt */ 3670985 wikitext text/x-wiki {{Infokutija izbori | naziv_izbora = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2004. | država = Bosna i Hercegovina | vrsta = lokalni | u_toku = no | prethodni_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2000. | prethodna_godina = 2000. | sljedeći_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2008. | sljedeća_godina = 2008 | mogući_mandati = {{nowrap|Načelnici i gradonačelnici, te općinska i gradska vijeća}} | datum_izbora = 2. oktobar 2004. | 2prazno = Načelnici | 3prazno = +/- | registriranih = 2.322.687 <ref name="pok"/> | izlaznost = 1.087.893 (46.8%)<ref name="pok"/> | stranka1 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|link|BS}} | boja1 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}} | 2podaci1 = {{Composition bar|36|144|hex=#009933}} | 3podaci1 = | stranka2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|link|BS}} | boja2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}} | 2podaci2 = {{Composition bar|35|144|hex=#000080}} | 3podaci2 = | stranka3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|link|BS}} | boja3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}} | 2podaci3 = {{Composition bar|21|144|hex=#013971}} | 3podaci3 = | stranka4 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|link|BS}} | boja4 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}} | 2podaci4 = {{Composition bar|17|144|hex=#AA0000}} | 3podaci4 = | stranka5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|link|BS}} | boja5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}} | 2podaci5 = {{Composition bar|13|144|hex=#DE0000}} | 3podaci5 = | stranka6 = {{Izborni dijagram/Partija|SBiH|link|BS}} | boja6 = {{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}} | 2podaci6 = {{Composition bar|4|144|gold}} | 3podaci6 = | slika_karte = Bosnia and Herzegovina, mayoral elections, 2004.png | veličina_karte = | opis_karte = Rezultati po općinama }}{{Politika Bosne i Hercegovine}} '''Lokalni izbori u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] 2004.''' su [[Demokratija|demokratski]] [[izbori]] održani 2. oktobra 2004. Na izborima birali su se načelnici općina i gradonačelnici gradova, kao i općinska i gradska vijeća.<ref>{{Cite web|url=http://www.izbori.ba/Documents/Documents/Rezultati%20izbora%2096-2002/Rezultati2004/Puni/Opcinska%20vijeca%20Skupstine%20opstina.pdf|title=Zvanični rezultati Općinskih izbora 2004. godine - Izbori za Općinsko vijeće|work=izbori.ba|archive-url=https://web.archive.org/web/20120710190033/http://www.izbori.ba/Documents/Documents/Rezultati%20izbora%2096-2002/Rezultati2004/Puni/Opcinska%20vijeca%20Skupstine%20opstina.pdf|archive-date=10. 7. 2012|url-status=dead|access-date=7. 9. 2016}}</ref> Ovo su bili i prvi izbori na kojima su se direktno birali načelnici i gradonačelnik, dok su ranije bili birani preko općinskih i gradskih vijeća. Također, bili su ovo i prvi lokalni izbori koje je organizovala [[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|Centralna izborna komisija BiH]] koja je s radom počela 2001, zamijenjivši [[Privremena izborna komisija Bosne i Hercegovine|Privremenu izbornu komisiju BiH]].<ref>{{Cite web|url=https://www.zdici.info/izbori-u-zavidovicima-kroz-historiju-izbori-2004|title=Zdici.info {{!}} Izbori u Zavidovićima kroz historiju: Izbori 2004|date=30. 7. 2020|website=www.zdici.info|publisher=Zdići.info|language=bs|access-date=18. 3. 2024}}</ref> == Rezultati == Od registriranih 2.322.687 birača, odziv na izborima bio je 1.087.893 (46.8%).<ref name="pok">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/2015/25052015/Izborni_Pokazatelji_2002-2014.pdf|title=Izborni pokazatelj 2002-2014.|date=2015|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIK BiH]]|access-date=16. 3. 2024}}</ref> === Federacija Bosne i Hercegovine === {| class="wikitable" !Općina<ref>{{Cite web |url=http://www.izbori.ba/Documents/Documents/Rezultati%20izbora%2096-2002/Rezultati2004/Kratki/Opcinski%20nacelnici%20u%20Federaciji%20BiH.pdf |title=Zvanični rezultati Općinskih izbora u FBiH 2004. godine - Izbori za Načelnika |work=izbori.ba |access-date= 7. 9. 2016}}</ref>!!Načelnikova stranka |- |[[Banovići]] || [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Bihać]] || [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Bosanska Krupa]] || [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Bosanski Petrovac]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Bosansko Grahovo]] || [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Breza (općina)|Breza]] || rowspan="2" | [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Bugojno]] |- |[[Busovača]] || [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Bužim]] || [[Nezavisni kandidat]] |- |[[Čapljina]] || [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Cazin]] || [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Čelić]] || [[Nezavisni kandidat]] |- |[[Centar (Sarajevo)|Centar, Sarajevo]]|| [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Čitluk]] || [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Drvar]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Doboj Istok]] || [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Doboj Jug]] || [[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] |- |[[Dobretići]] || rowspan="2" | [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Domaljevac-Šamac]] |- |[[Donji Vakuf]] || [[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] |- |[[Foča (Federacija Bosne i Hercegovine)|Foča-Ustikolina]]|| rowspan="2" | [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Fojnica]] |- |[[Glamoč]] || [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Goražde]] || rowspan="2" | [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Gornji Vakuf-Uskoplje]] |- |[[Gračanica]] || rowspan="2" | [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Gradačac]] |- |[[Grude]] || [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Hadžići]] || rowspan="5" | [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Ilidža]] |- |[[Ilijaš]] |- |[[Jablanica]] |- |[[Jajce]] |- |[[Kakanj]] || [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Kalesija]] || [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Kiseljak]] || [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Kladanj]] || [[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] |- |[[Ključ (općina)|Ključ]]|| rowspan="2" | [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Konjic]] |- |[[Kreševo]] || rowspan="4" | [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Kupres (Federacija Bosne i Hercegovine)|Kupres]] |- |[[Livno]] |- |[[Ljubuški]] |- |[[Lukavac]] || rowspan="2" | [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Maglaj]] |- |[[Mostar]] || rowspan="2" | [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Neum]] |- |[[Novi Grad (Sarajevo)|Novi Grad, Sarajevo]]|| rowspan="2" | [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Novo Sarajevo]] |- |[[Novi Travnik]] || [[Nova hrvatska inicijativa]] |- |[[Odžak]] || [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Olovo (općina)|Olovo]]|| [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Orašje]] || [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Pale (Federacija Bosne i Hercegovine)|Pale-Prača]]|| [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Posušje]] || rowspan="3" | [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Prozor|Prozor-Rama]] |- |[[Ravno]] |- |[[Sanski Most]] || rowspan="3" | [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Sapna]] |- |[[Sarajevo]] |- |[[Široki Brijeg]] || [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Srebrenik]] || [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad, Sarajevo]]|| [[Socijaldemokratska unija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska unija BiH]] |- |[[Stolac]] || Koalicija ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]], [[Hrvatska stranka prava (Bosna i Hercegovina)|HSP]], [[Hrvatska kršćanska demokratska unija (Bosna i Hercegovina)|HKDU]]) |- |[[Teočak]] || rowspan="2" | [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Tešanj]] |- |[[Tomislavgrad]] || [[Hrvatska stranka prava Bosne i Hercegovine|Hrvatska stranka prava]] |- |[[Travnik]] || [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Trnovo (Federacija Bosne i Hercegovine)|Trnovo (FBiH)]]|| [[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] |- |[[Tuzla]] || [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Usora (općina)|Usora]]|| [[Nova hrvatska inicijativa]] |- |[[Vareš]] || [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Velika Kladuša]] || [[Demokratska narodna zajednica]] |- |[[Visoko]] || [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2004 (Vitez)|Vitez]] || [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Vogošća]] || rowspan="3" | [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Zavidovići]] |- |[[Zenica]] |- |[[Žepče]] || [[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |- |[[Živinice]] || [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |} === Republika Srpska === {| class="wikitable" !Općina<ref>{{Cite web |url=http://www.izbori.ba/Documents/Documents/Rezultati%20izbora%2096-2002/Rezultati2004/Kratki/Nacelnici%20opstina%20u%20Republici%20Srpskoj.pdf |title=Zvanični rezultati Općinskih izbora u RS 2004. godine - Izbori za Načelnika |work=izbori.ba |access-date= 7. 9. 2016}}</ref>!!Gradonačenikova stranka |- |[[Banja Luka]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Berkovići]] || rowspan="3" | [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Bijeljina]] |- |[[Bileća]] |- |[[Kozarska Dubica|Bosanska Dubica]]|| [[Socijalistička partija Republike Srpske]] |- |[[Gradiška|Bosanska Gradiška]]|| [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Kostajnica|Bosanska Kostajnica]]|| rowspan="7" | [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Brod (općina)|Bosanski Brod]] |- |[[Novi Grad|Bosanski Novi]] |- |[[Šamac|Bosanski Šamac]] |- |[[Bratunac]] |- |[[Čajniče]] |- |[[Čelinac]] |- |[[Derventa]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Doboj]] || rowspan="2" | [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Donji Žabar]] |- |[[Foča (Republika Srpska)|Foča]]|| [[Socijalistička partija Republike Srpske]] |- |[[Gacko]] || rowspan="2" | [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Han-Pijesak]] |- |[[Istočni Drvar]] || [[Socijalistička partija Republike Srpske]] |- |[[Istočna Ilidža]] || rowspan="2" | [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Istočni Mostar]] |- |[[Istočni Stari Grad]] || [[Partija demokratskog progresa]] |- |[[Istočno Novo Sarajevo]] || rowspan="3" | [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Jezero (općina)|Jezero]] |- |[[Kalinovik]] |- |[[Kneževo|Skender-Vakuf]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Kotor-Varoš]] || [[Partija demokratskog progresa]] |- |[[Krupa na Uni]] || rowspan="2" | [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Kupres (Republika Srpska)|Kupres]] |- |[[Laktaši]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Ljubinje]] || rowspan="2" | [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Lopare]] |- |[[Milići]] || rowspan="3" | [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Modriča]] |- |[[Mrkonjić Grad]] |- |[[Nevesinje]] || [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Osmaci]] || [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Oštra Luka]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Pale (Republika Srpska)|Pale]]|| rowspan="2" | [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Pelagićevo]] |- |[[Petrovac]] || [[Nezavisni kandidat]] |- |[[Petrovo]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Prijedor]] || [[Demokratski narodni savez]] |- |[[Prnjavor]] || [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Ribnik]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Rogatica]] || [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Rudo]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Šekovići]] || [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Šipovo]] || [[Narodna demokratska stranka]] |- |[[Sokolac]] || [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Srbac]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Srebrenica]] || [[Stranka demokratske akcije]] |- |[[Teslić]] || [[Socijalistička partija Republike Srpske]] |- |[[Trebinje]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Trnovo (Republika Srpska)|Trnovo (RS)]]|| rowspan="4" | [[Srpska demokratska stranka]] |- |[[Ugljevik]] |- |[[Ustiprača]] |- |[[Višegrad]] |- |[[Vlasenica]] || [[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |- |[[Vukosavlje]] || [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |- |[[Zvornik]] || [[Socijalistička partija Republike Srpske]] |} === Brčko distrikt === {| class="wikitable" ! colspan="4" |[[Skupština Brčko distrikta|Skupština]] ! rowspan="12" | ! colspan="4" |[[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|Gradonačelnik]] {{Small|(kojeg bira Skupština)}} |- !Stranka !Broj glasova !% !Mandati !Stranka !Ime i prezime !Broj glasova !% |- |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |5.743 |18.60 |6 |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratska partija BiH]] |Mirsad Đapo |20 |69 |- |[[Srpska demokratska stranka]] |5.340 |17.29 |6 | colspan="4" rowspan="9" | |- |[[Stranka demokratske akcije]] |3.192 |10.34 |4 |- |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] |2.546 |8.24 |3 |- |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] |2.358 |7.64 |3 |- |[[Socijalistička partija Republike Srpske]] |2.049 |6.64 |2 |- |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] |1.537 |4.98 |2 |- |Koalicija ([[Hrvatska seljačka stranka Bosne i Hercegovine|HSS BiH]] - [[Nova hrvatska inicijativa|NHI]]) |1.344 |4.35 |2 |- |[[Demokratska partija Republike Srpske|Demokratska partija]] |1.089 |3.53 |1 |- !Ukupno ! colspan="2" |25.198 !29 |} == Reference == {{refspisak|2}} == Vanski linkovi == * [http://www.izbori.ba Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine] {{Izbori u Bosni i Hercegovini}} {{Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2004. po općinama}} [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2004.|*]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini|2004]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini 2004.]] [[Kategorija:2004. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Izbori u 2004.]] [[Kategorija:Izbori u Evropi 2004.]] 6e71o3d0p1vhqw0a2376ta3p8z3jtp6 0 81704 3671001 3670129 2024-12-04T03:40:58Z Chongkian 64711 /* Galerija */ 3671001 wikitext text/x-wiki {{Geokutija|Naselje <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Ulan Bator | izvorno_ime = Улаанбаатар | drugo_ime = | kategorija = Grad <!-- *** Ime **** --> | etimologija = | službeni_naziv = | moto = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = Ulaanbaatar Bayangol.JPG | opis_slike = Prikaz Ulan Batora <!-- *** Simboli *** --> | zastava = Flag of Ulaanbaatar, Mongolia.svg | simbol = Ulaanbaatar.svg <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | država = Mongolija | zastava_države = da | administrativna_podjela1 = <!-- *** Položaj i visina *** --> | nadmorska_visina = 1.350 | širina_stepeni = 47| širina_minuta = 55| širina_sekundi = 00| širina_SJ =N | dužina_stepeni = 106| dužina_minuta = 55| dužina_sekundi = 00| dužina_IZ =E | najviši = | najviša_visina = | najniža = | najniža_visina = <!-- *** Dimenzije *** --> | površina = 4.704.4 | površina_zemlje = | površina_vode = | površina_urban = | površina_metro = <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo = 1.372.556 | stanovništvo_datum = 2013 | stanovništvo_urban = | stanovništvo_metro = | stanovništvo_opcina = | stanovništvo_gustoca = | stanovništvo_urban_gustoca = | stanovništvo_opcina_gustoca = | stanovništvo_metro_gustoca = <!-- *** Historija i administracija *** --> | osnovan = [[1924.]] | vlada = | gradonačelnik = Amarsaikhan Sainbuyan | gradonačelnik_partija = <!-- *** Kod *** --> | vremenska_zona = [[UTC]]+08:00 | utc_odstupanje = | vremenska_zona_DST = | utc_offset_DST = | poštanski_broj = 210 xxx | pozivni broj = +976 (0)11 | kod = <!-- *** Karta *** --> | karta = Mongolia location map 2.svg | karta_lokacija = Mongolija <!-- *** Web stranice *** --> | web_stranica = [http://www.ulaanbaatar.mn/ ulaanbaatar.mn] <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Ulan Bator''' ili '''Ulaanbaatar''' ([[Mongolski jezik|mongolski]] ''Улаанбаатар''; bosanski „crveni junak“); je glavni i najveći grad u [[Mongolija|Mongoliji]]. Grad je zasebna općina i nije u sastavu nijedne provincije. U Ulan Batoru živi preko milion stanovnika ili 39 % svih stanovnika Mongolije. Ulan Bator se nalazi u sjevernom, centralnom dijelu zemlje na nadmorskoj visini od oko 1300 metara, i smješten je u dolini rijeke [[Tuul]]. Ulan Bator je kulturni, industrijski i financijski centar Mongolije. U urbanoj jezgri ističe se kompleks samostana [[Gandana]], gdje se nalazi i najveći mongolski [[budizam|budistički]] hram dovršen [[1913]], zatim Prirodoslovni muzej, spomenik Süchbaataru na istoimenom trgu, Palača Bogda Kana, te spomenik Zaisan, koji podsjeća na žrtve [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]]. Grad je osnovan [[1639]]. == Geografija == Grad je smješten 1.350 metara iznad razine mora, na rijeci Tuul u podnožju planine [[Bogd Khan (planina)|Bogd Khan]]. Bogd Khan je široka, šumovita planina koja se uzdiže 2.250 metara južno od Ulan Batora. Ona formira granicu između stepske zone na jugu i šumsko-stepske na sjeveru. To je ujedno jedan od najstarijih rezervata na svijetu, zaštićen zakonom u 18. stoljeću. Šume na planinama koje okružuju grad sastoje se od zimzelenih borova, listopadnih četinara i breza, dok su šume oko riječne doline sastavljene od listopadnih topola i vrba. Ulan Bator leži na istoj geografskoj širini kao [[Beč]], [[Minhen]], [[Orléans]] i [[Seattle]], te otprilike na istoj dužini kao [[Chongqing]], [[Hanoi]] i [[Džakarta]]. === Klima === Grad ima kratka i topla ljeta, a duge, hladne i suhe zime. Najhladnije janurske temperature su između -36 i -40&nbsp;°C, bez vjetra, zbog temperaturne inverzije. Većina godišnje količine padavina od 267&nbsp;mm padne od juna do septembra. Najveća količina padavina ikad zabilježena je 659&nbsp;mm u astronomskoj opservatoriji na planini Bogd Khan. Ulan Bator ima prosječnu godišnju temperaturu od -0,4&nbsp;°C. == Administrativna podjela == Ulan Bator je podijeljen na devet okruga: Baganuur, Bagakhangai, Bayangol, Bayanzürkh, Chingeltei, Khan Uul, Nalaikh, Songino Khairkhan i Sükhbaatar.<ref>{{cite news|url=http://juulchinworld.mn/about_mongolia/administration.html|title=Administrativna podjela Ulan Batora|access-date=7. 10. 2019|archive-date=7. 10. 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191007094428/http://juulchinworld.mn/about_mongolia/administration.html|url-status=dead}}</ref> Svaka okrug je podijeljen na ''horoe'', kojih ima 121. Gradom upravlja gradsko vijeće sa četrdeset članova, koji se biraju svake četiri godine. Gradsko vijeće imenuje gradonačelnika. Ulaanbaatarom se upravlja kao nezavisnom regija prvog nivoa, odvojenom od okolne regije [[Töv Aimaga]]. == Ekonomija == Kao glavni industrijski centar Mongolije, Ulan Bator proizvodi različite proizvode široke potrošnje i odgovoran je za oko dvije trećine ukupnog bruto domaćeg proizvoda (BDP-a) Mongolije. Prelazak na tržišnu ekonomiju 1990. godine, dovelo je do pomaka u uslužnoj industriji koja čine 43% gradskog BDP-a. Rudarstvo čini drugi najveći doprinos BDP-a Ulan Batora sa 25%. Sjeverno od grada nalazi se nekoliko rudnika zlata, uključujući Rudnik zlata ''Boroo'', a strane investicije u taj sektor omogućile su rast i razvoj. == Znamenitosti == Turistički vodiči obično preporučuju manastir Gandan, socijalistički spomen-kompleks u Zajsanu sa prelijepim pogledom na grad, Zimski dvorac na planini Bogd Kan, trg Sukbatar i obližnji manastir Choijin Lama. Osim toga, u Ulan Batoru postoji veliki broj muzeja, a najpoznatiji su Nacionalni istorijski muzej i Prirodnjački muzej. Popularne destinacije za jednodnevne izlete su nacionalni park Gorkhi-Terelj, ruševine manastira Manzushir na južnim padinama planine Bogd Kan i velika konjanička statua [[Džingis Kan]]a podignuta 2006. godine. == Obrazovanje == U gradu se nalazi šest Univerziteta: *Nacionalni Univerzitet Mongolije *Univerzitet nauke i tehnologije *Državni univerzitet agrikulture *Državni Univerzitet medicinskih nauka *Državni obrazovni univerzitet *Državni Univerzitet umjetnosti i kulture == Poznate ličnosti == * [[Asashōryū Akinori]], sumo hrvač * [[Hakuhō Shō]], sumo hrvač * [[Harumafuji Kōhei]], sumo hrvač * [[Mungonzazal Janshindulam]], muzičar * [[Nambaryn Enkhbayar]], političar * [[Nomin Bold]], slikar * [[Sanjaasürengiin Zorig]], političar == Međunarodni odnosi == {|style="width:100%" |- | style="width:33.3%;"| * {{ZD|JKO}} [[Namyangju]] * {{ZD|TUR}} [[Ankara]]<ref>{{cite news|url=https://www.ankara.bel.tr/en/foreign-relations-department/sister-cities-of-ankara#.V6zuCGVvfxs|title=Međunarodni odnosi Ankare|access-date=6. 10. 2019|archive-date=28. 4. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130428004055/https://www.ankara.bel.tr/en/foreign-relations-department/sister-cities-of-ankara#.V6zuCGVvfxs|url-status=dead}}</ref> * {{ZD|JKO}} [[Seul]] * {{ZD|RUS}} [[Krasnojarsk]] * {{ZD|RUS}} [[Irkutsk]] * {{ZD|RUS}} [[Moskva]] * {{ZD|RUS}} [[Sankt Peterburg]] * {{ZD|RUS}} [[Ulan Ude]] | style="width:33.3%;"| * {{ZD|SAD}} [[Denver]] * {{ZD|TAJ}} [[Bangkok]] * {{ZD|JAP}} [[Sapporo]] * {{ZD|JAP}} [[Aomori]] * {{ZD|TAJV}} [[Taipei]] * {{ZD|KIN}} [[Hohhot]] * {{ZD|JKO}} [[San Francisco]] * {{ZD|VIJ}} [[Hanoi]] | style="width:33.3%;"| * {{ZD|JAP}} [[Tokio]] * {{ZD|AUS}} [[Gold Coast (Queensland)|Gold Coast]] * {{ZD|IND}} [[Delhi]] * {{ZD|UK}} [[Leeds]] * {{ZD|ČEŠ}} [[Most (Most Distrikt)|Most]] * {{ZD|ŠRI}} [[Colombo]] |} == Galerija == <center><gallery> Datoteka:Ulaanbaatar Railway Station.jpg|Željeznička stanica Datoteka:National University of Mongolia (2024).jpg|Nacionalni univerzitet Datoteka:Mongolian State Academic Theatre of Opera and Ballet.jpg|Državna opera Datoteka:State Academic Drama Theater.jpg|Pozorište Datoteka:National Art Gallery of Mongolia.jpg|Nacionalna galerija </gallery></center> == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * [http://www.ulaanbaatar.mn/ Službena stranica] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806195622/http://ulaanbaatar.mn/ |date=6. 8. 2012 }} * {{Commons|Ulaanbaatar|Ulan Bator}} {{Glavni gradovi azijskih država}} [[Kategorija:Gradovi u Mongoliji]] [[Kategorija:Glavni gradovi azijskih država]] srmcii61p0j46ba10g55htpmekxcp2s 0 83820 3670993 3665317 2024-12-03T23:10:06Z CommonsDelinker 1478 Uklanjam datoteku [[c:File:Bertrand_Russell_cropped.jpg|Bertrand_Russell_cropped.jpg]]; na Commonsu ju je izbrisao/-la [[c:User:Ciell|Ciell]]; razlog: [[:c:COM:DW|Derivative work]] of non-free content ([[:c:COM:CSD#F3|F3]]): per [[:c:Commons:Deletion requ 3670993 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nagrada | ime = Sylvesterova medalja | podnaslov = | trenutne_nagrade = | slika = James Joseph Sylvester.jpg | veličina_slike = | alt = | opis = James Joseph Sylvester po kojem medalja nosi ime | deskripcija = Izuzetan doprinos u matematici | sponzor = [[Kraljevsko društvo]] | datum = | lokacija = | država = {{ZID|Ujedinjeno Kraljevstvo}} | organizator = | nagrada = | godina = 1901. | godina2 = | nosilac = | web_stranica = {{URL|royalsociety.org/medals-and-prizes/sylvester-medal/|Sylvester-medal}} | dužina_trajanja = | ocjene = | najviše_nagrada = | najviše_nominacija = | slika2 = | slika2veličina = | alt2 = | opis2 = | prethodno = | glavno = | sljedeće = }} '''Sylvesterova medalja''' jest [[bronza]]na medalja koju dodjeljuje [[Kraljevsko društvo]] za poticanje istraživanja u [[matematika|matematici]]. Ustanovljena je 1901, a nazvana je po [[James Joseph Sylvester|Jamesu Josephu Sylvesteru]], [[Savilijanski profesor geometrije|savilijanskom profesoru geometrije]] na [[Univerzitet u Oxfordu|Univerzitetu u Oxfordu]] iz 1880-ih. Uz medalju se dodjeljuje i novčana nagrada u iznosu 1000 [[Britanska funta|funti]].<ref name="sv">{{cite web |url= https://royalsociety.org/awards/sylvester-medal/ |title= Kraljevsko društvo – Sylvesterova medalja |access-date= 7. 8. 2014}}</ref> Do 2009. dodjeljivana je svake tri godine, a tada je donesena odluka da se period skrati na svake dvije godine te da se fokus s etabliranih matematičara pomjera na "naučnike u ranoj ili srednjoj fazi karijere".<ref name="sv"/> == Dobitnici == {| class="wikitable sortable" |+ !Godina !Slika !Dobitnik !Država !Obrazloženje !Reference |- |1901. |[[Datoteka:PSM_V82_D416_Henri_Poincare.png|alt=Black-and-white portrait of Henri Poincaré|bez_okvira|154x154piksel]] |[[Henri Poincaré]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref>{{Cite journal|date=14. 11. 1901|title=Notes|url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/28540195|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=65|issue=1672|pages=34–38|doi=10.1038/065034a0|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701100849/https://www.biodiversitylibrary.org/page/28540195|archive-date=1. 7. 2024|access-date=1. 7. 2024|eissn=1476-4687|via=[[Biodiversity Heritage Library]]|url-status=live}}</ref> |- |1904. |[[Datoteka:Georg_Cantor2.jpg|alt=Black-and-white photographic portrait of Georg Cantor|bez_okvira|157x157piksel]] |[[Georg Cantor]] |{{ZID|Njemačka}} | |<ref>{{Cite journal|date=10. 11. 1904|title=Notes|url=https://books.google.com/books?id=4JRFAAAAYAAJ&pg=PA35|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=71|issue=1828|pages=35–39|bibcode=1904Natur..71...35.|doi=10.1038/071035a0|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613062148/https://books.google.com/books?id=4JRFAAAAYAAJ&pg=PA35#v=onepage&q&f=false|archive-date=13. 6. 2024|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|eissn=1476-4687|via=[[Biodiversity Heritage Library]]}}</ref> |- |1907. |[[Datoteka:Wilhelm_Wirtinger_1928.jpg|alt=Black-and-white photographic portrait of Wilhelm Wirtinger|bez_okvira|161x161piksel]] |[[Wilhelm Wirtinger]] |{{ZID|Austrija}} | |<ref>{{Cite journal|date=14. 11. 1907|title=Notes|url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/28538937|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=77|issue=1985|pages=38–42|bibcode=1907Natur..77...38.|doi=10.1038/077038a0|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701100848/https://www.biodiversitylibrary.org/page/28538937|archive-date=1. 7. 2024|access-date=1. 7. 2024|eissn=1476-4687|via=[[Biodiversity Heritage Library]]|url-status=live}}</ref> |- |1910. |[[Datoteka:Henry_Frederick_Baker.jpg|alt=Black-and-white photographic portrait of Henry Frederick Baker|bez_okvira|143x143piksel]] |[[Henry Frederick Baker]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=10. 11. 1910|title=Notes|url=https://www.nature.com/articles/085046a0.pdf|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=85|issue=2141|pages=46–51|bibcode=1910Natur..85...46.|doi=10.1038/085046a0|archive-url=https://web.archive.org/web/20231118133746/https://www.nature.com/articles/085046a0.pdf|archive-date=18. 11. 2023|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|eissn=1476-4687|doi-access=free}}</ref> |- |1913. |[[Datoteka:James_Glaisher._Photogravure_after_J._Mayall._Wellcome_V0026436.jpg|alt=Black-and-white photographic portrait of James Whitbread Lee Glaisher|155x155piksel|framesless]] |[[James Whitbread Lee Glaisher]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=20. 11. 1913|title=Notes|url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/28492839|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=92|issue=2299|pages=350–354|bibcode=1913Natur..92..350.|doi=10.1038/092350a0|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701100850/https://www.biodiversitylibrary.org/page/28492839|archive-date=1. 7. 2024|access-date=1. 7. 2024|eissn=1476-4687|via=[[Biodiversity Heritage Library]]|url-status=live}}</ref> |- |1916. |[[Datoteka:Jean_Gaston_Darboux,_ante_1917_-_Accademia_delle_Scienze_di_Torino_0123_B.jpg|alt=Black-and-white photographic portrait of Jean Gaston Darboux|bez_okvira|157x157piksel]] |[[Jean Gaston Darboux]] |{{ZID|Francuska}} | |<ref>{{Cite journal|date=16. 11. 1916|title=Notes|url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/28517186|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=98|issue=2455|pages=212–215|bibcode=1916Natur..98..212.|doi=10.1038/098212a0|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607204024/https://www.biodiversitylibrary.org/page/28517186|archive-date=7. 6. 2024|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|eissn=1476-4687|via=[[Biodiversity Heritage Library]]}}</ref> |- |1919. |[[Datoteka:Percy_MacMahon.jpg|alt=Black-and-white photographic portrait of Percy MacMahon|bez_okvira|153x153piksel]] |[[Percy Alexander MacMahon]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=13. 11. 1919|title=Notes|url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/19300259|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=104|issue=2611|pages=295–299|bibcode=1919Natur.104..295.|doi=10.1038/104295a0|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701100853/https://www.biodiversitylibrary.org/page/19300259|archive-date=1. 7. 2024|access-date=1. 7. 2024|eissn=1476-4687|via=[[Biodiversity Heritage Library]]|url-status=live}}</ref> |- |1922. |[[Datoteka:Levi-civita.jpg|alt=Black-and-white photographic portrait of Tullio Levi-Civita|bez_okvira|145x145piksel]] |[[Tullio Levi-Civita]] |{{ZID|Italija}} | |<ref>{{Cite journal|date=18. 11. 1922|title=Current Topics and Events|url=https://www.nature.com/articles/110674b0.pdf|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=110|issue=2768|pages=674–678|bibcode=1922Natur.110R.674.|doi=10.1038/110674b0|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613062457/https://www.nature.com/articles/110674b0.pdf|archive-date=13. 6. 2024|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|eissn=1476-4687|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite journal|date=1. 12. 1922|title=Chemistry at the Boston Meeting of the American Association|url=https://www.science.org/doi/10.1126/science.56.1457.628|journal=[[Science (journal)|Science]]|volume=56|issue=1457|pages=629|bibcode=1922Sci....56..628.|doi=10.1126/science.56.1457.628|jstor=1648570|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121231314/https://www.science.org/doi/10.1126/science.56.1457.628|archive-date=21. 1. 2024|access-date=1. 7. 2024|url-access=subscription|jstor-access=free|url-status=live}}</ref> |- |1925. |[[Datoteka:Alfred_North_Whitehead_-_cropped.jpg|alt=Full body portrait of Alfred North Whitehead|bez_okvira|120x120piksel]] |[[Alfred North Whitehead]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=14. 11. 1925|title=Current Topics and Events|url=https://www.nature.com/articles/116722a0.pdf|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=116|issue=2924|pages=722–725|bibcode=1925Natur.116..722.|doi=10.1038/116722a0|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701100846/https://www.nature.com/articles/116722a0.pdf|archive-date=1. 7. 2024|access-date=1. 7. 2024|eissn=1476-4687|doi-access=free|url-status=live}}</ref> |- |1928. |[[Datoteka:William_Henry_Young.jpg|bez okvira|133x133piksel|alt-Black-and-white photographic portrait of William Henry Young]] |[[William Henry Young]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=10. 11. 1928|title=News and Views|url=https://www.nature.com/articles/122738b0.pdf|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=122|issue=3080|pages=738–743|bibcode=1928Natur.122R.738.|doi=10.1038/122738b0|archive-url=https://web.archive.org/web/20231116205143/https://www.nature.com/articles/122738b0.pdf|archive-date=16. 11. 2023|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|eissn=1476-4687|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite journal|date=april 1929|title=Notes|url=https://www.ams.org/journals/bull/1929-35-02/S0002-9904-1929-04731-1/S0002-9904-1929-04731-1.pdf|journal=[[Bulletin of the American Mathematical Society]]|publisher=[[American Mathematical Society]]|volume=35|issue=2|pages=281|doi=10.1090/S0002-9904-1929-04731-1|mr=1561728|archive-url=https://web.archive.org/web/20231203124135/https://www.ams.org/journals/bull/1929-35-02/S0002-9904-1929-04731-1/S0002-9904-1929-04731-1.pdf|archive-date=3. 12. 2023|access-date=1. 7. 2024|eissn=1088-9485|doi-access=free|url-status=live}}</ref> |- |1931. |[[Datoteka:Edmund_Taylor_Whitakker_by_Arthur_Trevor_Haddon.jpg|alt=Portrait of Edmund Taylor Whittaker|bez_okvira|150x150piksel]] |[[Edmund Taylor Whittaker]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=14. 11. 1931|title=News and Views|url=https://www.nature.com/articles/128821a0.pdf|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=128|issue=3231|pages=821–824|bibcode=1931Natur.128..821.|doi=10.1038/128821a0|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701102353/https://www.nature.com/articles/128821a0.pdf|archive-date=1. 7. 2024|access-date=1. 7. 2024|eissn=1476-4687|doi-access=free|url-status=live}}</ref> |- |1934. | |[[Bertrand Russell]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=10. 11. 1934|title=Medal Awards of the Royal Society|url=https://www.nature.com/articles/134727a0.pdf|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=134|issue=3393|pages=727|bibcode=1934Natur.134Q.727.|doi=10.1038/134727a0|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607211038/https://www.nature.com/articles/134727a0.pdf|archive-date=7. 6. 2024|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|eissn=1476-4687|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite journal|date=januar 1935|title=Notes|url=https://www.ams.org/journals/bull/1935-41-01/S0002-9904-1935-06030-6/S0002-9904-1935-06030-6.pdf|journal=[[Bulletin of the American Mathematical Society]]|publisher=[[American Mathematical Society]]|volume=41|issue=1|pages=15–18|doi=10.1090/S0002-9904-1935-06030-6|mr=1563019|archive-url=https://web.archive.org/web/20231203055552/https://www.ams.org/journals/bull/1935-41-01/S0002-9904-1935-06030-6/S0002-9904-1935-06030-6.pdf|archive-date=3. 12. 2023|access-date=1. 7. 2024|eissn=1088-9485|doi-access=free|url-status=live}}</ref> |- |1937. |[[Datoteka:AugustusEdwardHoughLove.jpg|alt=Black-and-white portrait of Augustus Edward Hough Love|bez_okvira|143x143piksel]] |[[Augustus Edward Hough Love]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=13. 11. 1937|title=Royal Society Medallists and Officers|url=https://www.nature.com/articles/140840a0.pdf|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=140|issue=3550|pages=840|bibcode=1937Natur.140Q.840.|doi=10.1038/140840a0|access-date=1. 7. 2024|eissn=1476-4687|doi-access=free}}</ref> |- |1940. |[[Datoteka:Godfrey_Harold_Hardy_1.jpg|alt=Black-and0white portrait of Godfrey Harold Hardy|bez_okvira|120x120piksel]] |[[Godfrey Harold Hardy]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=23. 11. 1940|title=Royal Society Medallists|url=https://www.nature.com/articles/146679a0.pdf|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=146|issue=3708|pages=679|bibcode=1940Natur.146Q.679.|doi=10.1038/146679a0|archive-url=https://web.archive.org/web/20231117184246/https://www.nature.com/articles/146679a0.pdf|archive-date=17. 11. 2023|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|eissn=1476-4687|doi-access=free}}</ref> |- |1943. |[[Datoteka:John_Edensor_Littlewood.jpg|alt=Black-and-white photographic portrait of John Edensor Littlewood|bez_okvira|146x146piksel]] |[[John Edensor Littlewood]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=13. 11. 1943|title=Royal Society: Medal Awards|url=https://www.nature.com/articles/152559b0.pdf|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=152|issue=3863|pages=559|bibcode=1943Natur.152R.559.|doi=10.1038/152559b0|access-date=1. 7. 2024|eissn=1476-4687|doi-access=free}}</ref> |- |1946. | |[[George Neville Watson]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=30. 11. 1946|title=Royal Society – Medal Awards|url=https://www.nature.com/articles/158781b0.pdf|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=158|issue=4022|pages=781|bibcode=1946Natur.158R.781.|doi=10.1038/158781b0|archive-url=https://web.archive.org/web/20231118143422/https://www.nature.com/articles/158781b0.pdf|archive-date=18. 11. 2023|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|eissn=1476-4687|doi-access=free}}</ref> |- |1949. |[[Datoteka:Louis_Mordell.jpeg|alt=Portrait of Louis Joel Mordell|bez_okvira|168x168piksel]] |[[Louis Joel Mordell]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=12. 11. 1949|title=News and Views|url=https://www.nature.com/articles/164819b0.pdf|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=164|issue=4176|pages=819|doi=10.1038/164819b0|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701100849/https://www.nature.com/articles/164819b0.pdf|archive-date=1. 7. 2024|access-date=1. 7. 2024|eissn=1476-4687|doi-access=free|url-status=live}}</ref> |- |1952. | |[[Abram Bezikovič]] |{{ZID|Sovjetski Savez}} | |<ref>{{Cite journal|date=15. 11. 1952|title=Royal Society – Awards of Medals|url=https://www.nature.com/articles/170826a0.pdf|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=170|issue=4333|pages=826|bibcode=1952Natur.170Q.826.|doi=10.1038/170826a0|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613064337/https://www.nature.com/articles/170826a0.pdf|archive-date=13. 6. 2024|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|eissn=1476-4687|doi-access=free}}</ref> |- |1955. | |[[Edward Charles Titchmarsh]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{cite web|url=https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Titchmarsh/|title=Edward Charles Titchmarsh|last1=O'Connor|first1=J. J.|last2=Robertson|first2=E. F.|date=oktobar 2003|website=[[MacTutor History of Mathematics Archive]]|publisher=[[University of St Andrews]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231211211156/https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Titchmarsh/|archive-date=11. 12. 2023|url-status=live|access-date=1. 7. 2024|author-link2=Edmund F. Robertson}}</ref> |- |1958. |[[Datoteka:Max_Newman.jpg|alt=Black-and-white photographic portrait of Max Newman|bez_okvira|172x172piksel]] |[[Max Newman]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=15. 11. 1958|title=Royal Society – Medal Awards|url=https://archive.org/details/dli.calcutta.07191/page/1344/mode/2up?view=theater|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=182|issue=4646|pages=1344–1345|bibcode=1958Natur.182R1344.|doi=10.1038/1821344b0|access-date=1. 7. 2024|eissn=1476-4687|via=[[Internet Archive]]}}</ref> |- |1961. |[[Datoteka:Philip_Hall.jpg|alt=Full body portrait of Philip Hall|bez_okvira|179x179piksel]] |[[Philip Hall]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=31. 5. 1962|title=Society's Notes|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsnr.1962.0009|journal=[[Notes and Records|Notes and Records of the Royal Society of London]]|publisher=[[Royal Society]]|volume=17|issue=1|pages=96–99|doi=10.1098/rsnr.1962.0009|jstor=531017|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701195451/https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsnr.1962.0009|archive-date=1. 7. 2024|access-date=1. 7. 2024|eissn=1743-0178|url-status=live}}</ref> |- |1964. |[[Datoteka:Mary_cartwright.jpg|alt=Black-and-white photographic portrait of Mary Cartwright|bez_okvira|139x139piksel]] |[[Mary Lucy Cartwright]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=21. 11. 1964|title=The Royal Society of London – Medal Awards|url=https://www.nature.com/articles/204728a0.pdf|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=204|issue=4960|pages=728|bibcode=1964Natur.204Q.728.|doi=10.1038/204728a0|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607204031/https://www.nature.com/articles/204728a0.pdf|archive-date=7. 6. 2024|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|eissn=1476-4687|doi-access=free}}</ref> |- |1967. |[[Datoteka:HaroldDavenport_1931_MFO9219.jpg|alt=Black-and-white photographic portait of Harold Davenport|bez_okvira|175x175piksel]] |[[Harold Davenport]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=30. 6. 1968|title=The Society's Notes|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsnr.1968.0014|journal=[[Notes and Records|Notes and Records of the Royal Society of London]]|publisher=[[Royal Society]]|volume=23|issue=1|pages=105|doi=10.1098/rsnr.1968.0014|jstor=530856|access-date=1. 7. 2024|eissn=1476-4687}}</ref> |- |1970. | |[[George Frederick James Temple]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=30. 6. 1971|title=The Society's Notes|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/abs/10.1098/rsnr.1971.0011|journal=[[Notes and Records|Notes and Records of the Royal Society of London]]|publisher=[[Royal Society]]|volume=26|issue=1|pages=113–118|doi=10.1098/rsnr.1971.0011|jstor=531058|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607204029/https://royalsocietypublishing.org/doi/abs/10.1098/rsnr.1971.0011|archive-date=7. 6. 2024|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|eissn=1476-4687|s2cid=202574906}}</ref> |- |1973. | |[[John William Scott Cassels]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{cite web|url=https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Cassels/|title=John William Scott Cassels|last1=O'Connor|first1=J. J.|last2=Robertson|first2=E. F.|date=septembar 2009|website=[[MacTutor History of Mathematics Archive]]|publisher=[[University of St Andrews]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527084019/https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Cassels/|archive-date=27. 5. 2024|url-status=live|access-date=1. 7. 2024|author-link2=Edmund F. Robertson}}</ref> |- |1976. |[[Datoteka:David_Kendall.jpg|alt=Black-and-white photographic portrait of David George Kenall|bez_okvira|167x167piksel]] |[[David George Kendall]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=2. 12. 1976|title=Announcements|url=https://archive.org/details/dli.calcutta.07286/page/490/mode/2up?view=theater|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=264|issue=5585|pages=491–492|bibcode=1976Natur.264..491.|doi=10.1038/264491a0|access-date=1. 7. 2024|eissn=1476-4687|via=[[Internet Archive]]}}</ref> |- |1979. |[[Datoteka:Graham_Higman.jpg|alt=Black-and-white portrait of Graham Higman|bez_okvira|175x175piksel]] |[[Graham Higman]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=31. 7. 1977|title=The Society's Notes|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsnr.1977.0009|journal=[[Notes and Records|Notes and Records of the Royal Society of London]]|publisher=[[Royal Society]]|volume=32|issue=1|pages=107–112|doi=10.1098/rsnr.1977.0009|jstor=531768|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607204032/https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsnr.1977.0009|archive-date=7. 6. 2024|access-date=1. 7. 2024|eissn=1476-4687|url-status=live}}</ref> |- |1982. |[[Datoteka:Puppe_Adams.jpg|alt=Black-and-white photographic portrait of John Frank Adams|bez_okvira|178x178piksel]] |[[John Frank Adams]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|last1=Huxley|first1=Andrew|author-link=Andrew Huxley|date=22. 1. 1983|title=Address of the President Sir Andrew Huxley at the Anniversary Meeting, 30 November 1982|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspb.1983.0001|journal=[[Proceedings of the Royal Society|Proceedings of the Royal Society of London]]|publisher=[[Royal Society]]|volume=217|issue=1207|pages=117–128|bibcode=1983RSPSB.217..117.|doi=10.1098/rspb.1983.0001|jstor=2397469|pmid=6132388|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607204028/https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspb.1983.0001|archive-date=7. 6. 2024|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|s2cid=202575411}}</ref> |- |1985. |[[Datoteka:John_Griggs_Thompson.jpg|alt=Photographic portrait of John Griggs Thompson|bez_okvira|120x120piksel]] |[[John Griggs Thompson]] |{{ZID|SAD}} | |<ref>{{Cite journal|last1=Huxley|first1=Andrew|author-link=Andrew Huxley|date=9. 6. 1986|title=The award of medals by the President, Sir Andrew Huxley, O.M., at the Anniversary Meeting, 30 November 1985|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspa.1986.0048|journal=[[Proceedings of the Royal Society|Proceedings of the Royal Society of London]]|publisher=[[Royal Society]]|volume=405|issue=1829|pages=183|doi=10.1098/rspa.1986.0048|jstor=2397973|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701195452/https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspa.1986.0048|archive-date=1. 7. 2024|access-date=1. 7. 2024|url-status=live}}</ref> |- |1988. |[[Datoteka:Charles_Terence_Clegg_Wall_(С._T._C._Wall),_August_2006.jpeg|alt=Photographic portrait of Charles T. C. Wall|bez_okvira|120x120piksel]] |[[C. T. C. Wall|Charles T. C. Wall]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=8. 3. 1989|title=The Award of Medals by the President, Sir George Porter, at the Anniversary Meeting, 30 November 1988|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspa.1989.0017|journal=[[Proceedings of the Royal Society|Proceedings of the Royal Society of London]]|publisher=[[Royal Society]]|volume=422|issue=1862|pages=1–6|bibcode=1989RSPSA.422....1.|doi=10.1098/rspa.1989.0017|jstor=2398521|pmid=2565571|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607204027/https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rspa.1989.0017|archive-date=7. 6. 2024|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|s2cid=6423882}}</ref><ref>{{Cite journal|date=septembar 1988|title=Royal Society News|url=https://www.lms.ac.uk/sites/default/files/inline-files/153%20-%20Sept%201988.pdf|journal=The London Mathematical Society Newsletter|publisher=[[London Mathematical Society]]|issue=153|pages=4|archive-url=https://web.archive.org/web/20230608192025/https://www.lms.ac.uk/sites/default/files/inline-files/153%20-%20Sept%201988.pdf|archive-date=8. 6. 2023|access-date=1. 7. 2024|eissn=2516-385X|url-status=live}}</ref> |- |1991. | |[[Klaus Friedrich Roth]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|last1=Atiyah|first1=Michael|author-link=Michael Atiyah|date=31. 1. 1993|title=Address of the President, Sir Michael Atiyah, given at the Anniversary meeting on 29 November 1991|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsnr.1992.0010|journal=[[Notes and Records|Notes and Records of the Royal Society of London]]|publisher=[[Royal Society]]|volume=46|issue=1|pages=166|doi=10.1098/rsnr.1992.0010|jstor=531447|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701195452/https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsnr.1992.0010|archive-date=1. 7. 2024|access-date=1. 7. 2024|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite journal|date=septembar 1991|title=Royal Society News|url=https://www.lms.ac.uk/sites/default/files/inline-files/186%20-%20Sept%201991.pdf|journal=The London Mathematical Society Newsletter|publisher=[[London Mathematical Society]]|issue=186|pages=7|archive-url=https://web.archive.org/web/20230529015506/https://www.lms.ac.uk/sites/default/files/inline-files/186%20-%20Sept%201991.pdf|archive-date=29. 5. 2023|access-date=1. 7. 2024|eissn=2516-385X|url-status=live}}</ref> |- |1994. | |[[Peter Whittle]] |{{ZID|Novi Zeland}} | |<ref>{{Cite journal|last1=Atiyah|first1=Michael|author-link=Michael Atiyah|date=31. 1. 1995|title=Address of the President, Sir Michael Atiyah, O.M., Given at the Anniversary Meeting on 30 November 1994|url=https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsnr.1995.0010|journal=[[Notes and Records|Notes and Records of the Royal Society of London]]|publisher=[[Royal Society]]|volume=49|issue=1|pages=148|doi=10.1098/rsnr.1995.0010|jstor=531890|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607204027/https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsnr.1995.0010|archive-date=7. 6. 2024|access-date=1. 7. 2024|url-status=live|s2cid=202575185}}</ref><ref>{{Cite journal|date=septembar 1994|title=Royal Society Medal|url=https://www.lms.ac.uk/sites/default/files/inline-files/219%20-%20Sept%201994_0.pdf|journal=The London Mathematical Society Newsletter|publisher=[[London Mathematical Society]]|issue=219|pages=8|archive-url=https://web.archive.org/web/20230529030719/https://www.lms.ac.uk/sites/default/files/inline-files/219%20-%20Sept%201994_0.pdf|archive-date=29. 5. 2023|access-date=1. 7. 2024|eissn=2516-385X|url-status=live}}</ref> |- |1997. |[[Datoteka:H.S.M._Coxeter.jpeg|alt=Photographic portrait of Harold Scott MacDonald Coxeter|bez_okvira|141x141piksel]] |[[Harold Scott Macdonald Coxeter]] |{{ZID|Velika Britanija}}<br />{{ZID|Kanada}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.timeshighereducation.com/features/awards/102820.article|title=Awards|date=24. 5. 2002|website=[[Times Higher Education]]|issn=0049-3929|archive-url=https://web.archive.org/web/20190427182503/https://www.timeshighereducation.com/features/awards/102820.article|archive-date=27. 4. 2019|url-status=live|access-date=1. 7. 2024|url-access=subscription}}</ref><ref>{{Cite journal|date=decembar 1997|title=Coxeter Receives Sylvester Medal|url=https://www.ams.org/journals/notices/199712/199712FullIssue.pdf?adat=%201997&trk=&cat=none&type=.pdf|journal=[[Notices of the American Mathematical Society]]|publisher=[[American Mathematical Society]]|volume=44|issue=11|pages=1479|issn=0002-9920|access-date=1. 7. 2024}}</ref> |- |2000. |[[Datoteka:Hitchin70.jpg|alt=Photographic portrait of Nigel James Hitchin|bez_okvira|160x160piksel]] |[[Nigel James Hitchin]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=decembar 2000|title=Sylvester Medal|url=https://www.lms.ac.uk/sites/default/files/inline-files/288%20-%20Dec%202000.pdf|journal=The London Mathematical Society Newsletter|publisher=[[London Mathematical Society]]|issue=288|pages=2|archive-url=https://web.archive.org/web/20230608181000/https://www.lms.ac.uk/sites/default/files/inline-files/288%20-%20Dec%202000.pdf|archive-date=8. 6. 2023|access-date=1. 7. 2024|eissn=2516-385X|url-status=live}}</ref> |- |2003. |[[Datoteka:Carleson_cropped.jpg|alt=Photograph of Lennart Carleson|bez_okvira|168x168piksel]] |[[Lennart Carleson]] |{{ZID|Švedska}} | |<ref>{{Cite journal|date=septembar 2003|title=Sylvester Medal|url=https://www.lms.ac.uk/sites/lms.ac.uk/files/files/318%20-%20September%202003.pdf|journal=The London Mathematical Society Newsletter|publisher=[[London Mathematical Society]]|issue=318|pages=8|archive-url=https://web.archive.org/web/20230307005456/https://www.lms.ac.uk/sites/lms.ac.uk/files/files/318%20-%20September%202003.pdf|archive-date=7. 3. 2023|access-date=1. 7. 2024|eissn=2516-385X|url-status=live}}</ref> |- |2006. |[[Datoteka:Peter_Swinnerton-Dyer.jpeg|alt=Photograph of Peter Swinnerton-Dyer|bez_okvira|120x120piksel]] |[[Peter Swinnerton-Dyer]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite journal|date=novembar 2006|title=Sylvester Medal|url=https://www.lms.ac.uk/sites/lms.ac.uk/files/files/353%20-%20November%202006.pdf|journal=The London Mathematical Society Newsletter|publisher=[[London Mathematical Society]]|issue=356|pages=13|archive-url=https://web.archive.org/web/20230307005433/https://www.lms.ac.uk/sites/lms.ac.uk/files/files/353%20-%20November%202006.pdf|archive-date=7. 3. 2023|access-date=1. 7. 2024|eissn=2516-385X|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Jackson|first=Allyn|date=oktobar 2006|title=Swinnerton-Dyer Receives Sylvester Medal|url=https://www.ams.org/notices/200609/people.pdf|journal=[[Notices of the American Mathematical Society]]|publisher=[[American Mathematical Society]]|volume=53|issue=9|pages=1062|access-date=1. 7. 2024|eissn=1088-9477}}</ref> |- |2009. |[[Datoteka:John_M_Ball_1983_(headshot).jpg|alt=Portrait of John M. Ball|bez_okvira|150x150piksel]] |[[John M. Ball]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.timeshighereducation.com/news/appointments/407625.article|title=Appointments|date=6. 8. 2009|website=[[Times Higher Education]]|issn=0049-3929|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701195452/https://www.timeshighereducation.com/news/appointments/407625.article|archive-date=1. 7. 2024|url-status=live|access-date=1. 7. 2024|url-access=subscription}}</ref><ref>{{Cite journal|date=oktobar 2009|title=Sylvester Medal|url=https://www.lms.ac.uk/sites/lms.ac.uk/files/files/385%20-%20October%202009.pdf|journal=The London Mathematical Society Newsletter|publisher=[[London Mathematical Society]]|issue=385|pages=3|archive-url=https://web.archive.org/web/20230307005438/https://www.lms.ac.uk/sites/lms.ac.uk/files/files/385%20-%20October%202009.pdf|archive-date=7. 3. 2023|access-date=1. 7. 2024|eissn=2516-385X|url-status=live}}</ref> |- |2010. |[[Datoteka:Graeme_Segal.jpeg|alt=Photograph of Graeme Segal|bez_okvira|120x120piksel]] |[[Graeme Segal]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.maths.ox.ac.uk/node/689|title=Graeme Segal awarded the 2010 Sylvester Medal|date=9. 6. 2010|website=[[Mathematical Institute, University of Oxford]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701195454/https://www.maths.ox.ac.uk/node/689|archive-date=1. 7. 2024|url-status=live|access-date=1. 7. 2024}}</ref> |- |2012. | |[[John Francis Toland]] |{{ZID|Velika Britanija}}<br />{{ZID|Irska}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.joh.cam.ac.uk/professor-john-toland-awarded-sylvester-medal|title=Professor John Toland awarded Sylvester Medal|website=[[St John's College, Cambridge]]|access-date=1. 7. 2024}}</ref><ref>{{Cite journal|date=septembar 2012|title=Royal Society Sylvester Medal|url=https://www.lms.ac.uk/sites/lms.ac.uk/files/files/417%20-%20Sep%202012.pdf|journal=The London Mathematical Society Newsletter|publisher=[[London Mathematical Society]]|issue=417|pages=9|archive-url=https://web.archive.org/web/20230307005329/https://www.lms.ac.uk/sites/lms.ac.uk/files/files/417%20-%20Sep%202012.pdf|archive-date=7. 3. 2023|access-date=1. 7. 2024|eissn=2516-385X|url-status=live}}</ref> |- |2014. |[[Datoteka:Ben_Green.jpg|alt=Photograph of Ben Green|bez_okvira|136x136piksel]] |[[Ben Green (matematičar)|Ben Green]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.magd.ox.ac.uk/news/ben-green-wins-the-sylvester-medal-of-the-royal-society/|title=Ben Green wins the Sylvester medal of the Royal Society|date=5. 8. 2014|website=[[Magdalen College, Oxford]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701195453/https://www.magd.ox.ac.uk/news/ben-green-wins-the-sylvester-medal-of-the-royal-society/|archive-date=1. 7. 2024|url-status=live|access-date=1. 7. 2024}}</ref><ref>{{Cite journal|date=oktobar 2015|title=Green Awarded Sylvester Medal|url=https://www.ams.org/notices/201509/201509-full-issue.pdf|journal=[[Notices of the American Mathematical Society]]|publisher=[[American Mathematical Society]]|volume=62|issue=9|pages=1081|access-date=1. 7. 2024|eissn=1088-9477}}</ref> |- |2016. |[[Datoteka:Timothy_Gowers_Washington_2009.jpg|alt=Photograph of Timothy Gowers|bez_okvira|120x120piksel]] |[[Timothy Gowers]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.trin.cam.ac.uk/news/tim-gowers-receives-major-maths-awards/|title=Tim Gowers receives major maths awards|date=19. 7. 2016|website=[[Trinity College, Cambridge]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701195459/https://www.trin.cam.ac.uk/news/tim-gowers-receives-major-maths-awards/|archive-date=1. 7. 2024|url-status=live|access-date=1. 7. 2024}}</ref> |- |2018. |[[Datoteka:Dusa_McDuff,_1993_Oct_(portioned).jpg|alt=Photograph of Dusa McDuff|bez_okvira|150x150piksel]] |[[Dusa McDuff]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.mathunion.org/cwm/news-and-events/2018-07-21/dusa-mcduff-awarded-sylvester-medal|title=Dusa McDuff awarded Sylvester medal|date=21. 7. 2018|website=[[International Mathematics Union]]|access-date=1. 7. 2024}}</ref> |- |2019. |[[Datoteka:Peter_Sarnak_(cropped).jpg|alt=Photograph of Peter Sarnak|bez_okvira|120x120piksel]] |[[Peter Sarnak]] |{{ZID|SAD}}<br />{{ZID|Južnoafrička Republika}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.math.princeton.edu/news/peter-sarnak-wins-royal-society-sylvester-medal|title=Peter Sarnak wins Royal Society Sylvester Medal|last=Fuller-Wright|first=Liz|date=23. 7. 2019|website=[[Princeton University Department of Mathematics]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701195452/https://www.math.princeton.edu/news/peter-sarnak-wins-royal-society-sylvester-medal|archive-date=1. 7. 2024|url-status=live|access-date=1. 7. 2024}}</ref> |- |2020. |[[Datoteka:Bryan_Birch_2011_(cropped).png|alt=Photograph of Bryan John Birch|bez_okvira|162x162piksel]] |[[Bryan John Birch]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.maths.ox.ac.uk/node/36577|title=Bryan Birch awarded the Royal Society's Sylvester Medal for 2020|date=4. 8. 2020|website=[[Mathematical Institute, University of Oxford]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240701195453/https://www.maths.ox.ac.uk/node/36577|archive-date=1. 7. 2024|url-status=live|access-date=1. 7. 2024}}</ref> |- |2021. |[[Datoteka:Frances_Kirwan.jpg|alt=Photograph of Frances Kirwan|bez_okvira|120x120piksel]] |[[Frances Kirwan]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.maths.ox.ac.uk/node/39575|title=Frances Kirwan awarded the Royal Society's Sylvester Medal for 2021|date=24. 8. 2021|website=[[Mathematical Institute, University of Oxford]]|access-date=1. 7. 2024}}</ref> |- |2022. |[[Datoteka:Roger_Heath-Brown.jpg|alt=Black-and-white photographic portrait of Roger Heath-Brown|bez_okvira|120x120piksel]] |[[Roger Heath-Brown]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.maths.ox.ac.uk/node/61066|title=Roger Heath-Brown awarded the Sylvester Medal|date=24. 8. 2022|website=[[Mathematical Institute, University of Oxford]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230605212901/https://www.maths.ox.ac.uk/node/61066|archive-date=5. 6. 2023|url-status=live|access-date=1. 7. 2024}}</ref> |- |2023. |[[Datoteka:Miles_Reid.jpeg|alt=Photograph of Miles Reid|bez_okvira|120x120piksel]] |[[Miles Reid]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>{{Cite web|url=https://www.lms.ac.uk/news/sylvester-2023|title=Sylvester Medal awarded to Miles Reid|date=8. 9. 2023|website=[[London Mathematical Society]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240130223508/https://www.lms.ac.uk/news/sylvester-2023|archive-date=30. 1. 2024|url-status=live|access-date=1. 7. 2024}}</ref> |- |2024. |[[Datoteka:Professor_Philip_Kumar_Maini_FRS.jpg|alt=Photograph of Professor_Philip_Kumar_Maini_FRS.jpg|bez_okvira|180x180piksel]] |[[Philip Maini]] |{{ZID|Velika Britanija}} | |<ref>[https://royalsociety.org/medals-and-prizes/sylvester-medal/ Sylvester Medal 2024]</ref> |} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [https://web.archive.org/web/20071112005714/http://www.royalsoc.ac.uk/page.asp?tip=1&id=1765 Royal Society: Sylvester Medal] (zaštićeno lozinkom) {{stub-mat}} {{Medalje Kraljevskog društva}} [[Kategorija:Kraljevsko društvo]] [[Kategorija:Nagrade u matematici]] [[Kategorija:Nagrade ustanovljene 1901.]] 3va6pi4oc0pd2vm52xm0fniwd3x5w7o 0 147569 3670978 3523158 2024-12-03T20:31:24Z Bakir123 110053 3670978 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} {{Infokutija politički vođa | ime = Herman Van Rompuy | slika = Herman Van Rompuy 675.jpg | redoslijed = Predsjednik [[Evropsko vijeće|evropskog vijeća]] | vrijeme_na_vlasti = 1. decembar 2009 – 30. novembar 2014. | prethodnik = | nasljednik = [[Donald Tusk]] | redoslijed2 = Premijer [[Belgija|Belgije]] | vrijeme_na_vlasti2 = 30. decembar 2008 – 25. novembar 2009. | prethodnik2 = [[Yves Leterme]] | nasljednik2 = Yves Leterme | redoslijed3 = | vrijeme_na_vlasti3 = | prethodnik3 = | nasljednik3 = | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1947|10|31}} | mjesto_rođenja = [[Etterbeek]], [[Belgija]] | datum_smrti = | mjesto_smrti = | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Kršćansko-demokratska flamanska stranka]] | supruga = Geertrui Windels | djeca = | obrazovanje = | vjera = [[kršćanstvo]] | potpis = [[Datoteka:Herman Van Rompuy signature.svg|100px]] | web_stranica = }} '''Herman Achille Van Rompuy''' (rođen 31. oktobra 1947) jest [[Belgija|belgijski]] političar, bivši predsjednik [[Evropsko vijeće|Evropskog vijeća]] i nekadašnji premijer Belgije. ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Herman Van Rompuy}} {{Belgijski premijeri}} {{Predsjednici Vijeća Evrope}} {{Dobitnici Karlove nagrade}} {{DEFAULTSORT:Van Rompuy, Herman}} [[Kategorija:Rođeni 1947.]] [[Kategorija:Belgijski političari]] [[Kategorija:Belgijski premijeri]] fgn81bxqm904sjpo7v325hva2orb4bt 0 172775 3670999 3663484 2024-12-04T01:48:48Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3670999 wikitext text/x-wiki {{Infokutija pećina | naziv = Orlovača | drugi_naziv = Savina pećina | slika = Пећина Орловача.jpg|mini | širina_slike = 240px | tekst = | map = | map_width = | map_caption = | map_alt = | lokacija = [[Sumbulovac]], [[Istočno Sarajevo]], {{ZID|Bosna i Hercegovina}} | coords = | lat_d = | long_d = | x = | y = | coords_ref = | land_registry_number = | grid_ref_UK = | grid_ref_Ireland = | grid_ref = | dubina = | dužina = 2500 m. istraženo | visina_odstupanja = | nadmorska_visina = | otkriće = | geologija = | broj_ulaza = 1 | spisak_ulaza = | težina = | opasnosti = | pristup = Iz Sumbulovca | pokaži_pećinu = | pokaži_dužinu_pećine = | rasvjeta = Postoji | posjetioci = | karakteristike = Turistička staza 560 m. | prijevod = | izgovara_se = | web-sajt = }} {{Infokutija zaštićeno područje | naziv = Pećina Orlovača | alt_naziv = | kategorija_za_IUCN = III | slika = | veličina_slike = | alt_slike = | opis_slike = | karta = Bosna i Hercegovina | karta_alt = | opis_karte = | veličina_karte = | reljef = | oznaka = | pozicija_oznake = | marker = | veličina_markera = | koordinate = {{coord|43|53|0|N|18|35|0|E|type:landmark|display=inline}} | koord_ref = | lokacija = Zaselak Donje Sinjevo, naselje Sumbulovac | najbliži_grad = [[Pale]] | površina = 27 ha | oznaka = | ovlašteno = | napravljeno = | osnovano = 2011<ref name="wdpa">{{Cite web |url=https://www.protectedplanet.net/country/BIH |title= Zaštićena područja u BiH |work= WDPA- www.protectedplanet.net |access-date= 9. 2. 2021}}</ref><ref name="Orlovača">{{Cite web |url= https://cin.ba/baza-zasticenih-podrucja/ |title= Odluka o zaštiti spomenika prirode "Pećina Orlovača" |work= Službeni glasnik Republike Srpske, broj 30, 2.04.2012. |access-date= 9. 10. 2021}}</ref> | određeno = | br_posjetioca = | posjetioci_god = | posjetioci_ref = | upravljačko_tijelo = | upravnik = | operater = | vlasnik = | svjetska_baština = | veb-sajt = | url = | dijete = | ugrađeno = | ugrađeno1 = | ugrađeno2 = }} '''Pećina Orlovača''', poznata i kao Savina [[pećina]], nalazi se na brdu Orlovača, zaseok Sinjevo u naselju [[Sumbulovac]], općina [[Pale]], [[Bosna i Hercegovina]]. Od magistralnog puta [[Sarajevo]] - [[Sokolac]] udaljena je 1&nbsp;km. Unutrašni dijelovi pećine su otkriveni relativno kasno, osamdesetih godina 20. stoljeća. Ulaz u glavni kanal je u vrijeme holocena bio zatrpan debelom naslagom osipine. Do glavnog kanala se moglo doći samo pužući uskim i niskim (speleogenetski mlađim) kanalom dugačkim 206 m. Na kraju tog kanala bio je uski otvor koji su proširili prvi [[Speleologija|speleolozi]] i tako bili prvi posjetioci unutrašnjih dijelova pećine. To je istovremeno značilo i da su pećinski ukrasi i svi paleontološki nalazi bili u potpunosti očuvani. Po otkrivanju glavnog hodnika, Speleološko društvo „Bosansko-hercegovački krš“ iz [[Sarajevo|Sarajeva]], do 1992. godine izgradilo je 220 m turističke staze. Napravljena je i prijemna kuća i dovedena električna struja. [[Rat u Bosni i Hercegovini|Rat]] je prekinuo dalji turistički razvoj. Pećina je za [[Turizam|turiste]] otvorena ponovo 2002. godine. Izgrađen je novi pristupni put i stepenište uz sipar do ulaza u pećinu, postavljena rasvjeta i produžena turistička staza u dužini od 560 m. U 2010. godini ušla je u program razvoja rurarlnog turizma u okviru projekta koji podržava „Razvoj agroturizma u planinskim područjima BiH“ (nosilac regija Piemonte, [[Italija]]).<ref>Jasminko Mulaomerović -Zbornik radova -Čovjek i krš Međugorje 2011-Speleoturizam: regija vs. Bosna i Hercegovina</ref> == Geologija == Pećina je nastala u [[Mezozoik|srednjetrijaskim]] [[Krečnjak|krečnjacima]] i to na rubu grebena brda Orlovača ispod kojeg su starije verfenske naslage predstavljene pješčarima, pjeskovitim škriljcima i laporima. Na obodu brda se pored pećine Orlovače u nizu nalazi nekoliko manjih pećina (Žohara, Vasina i Okrugla pećina), a na kontaktu krečnjaka i verfenskih naslaga nekoliko vrela od kojih je najveće vrelo rijeke Sinjeve. Njen tok se može pratiti i unutar pećine u zadnjim dijelovima glavnog kanala. Za formiranje pećine presudan je bio sistem pukotina po dva osnovna pravca. Duž tih pukotina dolazilo je do proticanja vode čija se eroziona baza spuštala sve niže, a više položeni hodnici su postajali suhi. U nima je tad nastupila faza korozivnog djelovanja vode i trošenja stijena. Rezultat [[Korozija|korozije]] u glavnom kanalu je pećinska [[ilovača]], a velika količina kamenih blokova i kamene drobine (posebno izražena u pojedinim dijelovima pećine) produkt su korozije i mehaničkog djelovanja. Pored toga, kroz pukotine na stropu, u glavni kanal prolaze duž pukotina s površine [[Atmosfera|atmosferske]] vode bogate ugljičnim dioksidom koje otapaju krečnjak, da bi ga u podzemnim prostorima istaložile u obliku različitih sigastih formi. Formiranje pećine Orlovače započelo je tokom gornjeg i srednjeg [[pleistocen]]a, budući da je u gornjem pleistocenu pećina već sadržavala crvenosmeđu ilovaču na više mjesta u kojoj su nađeni skeletni ostaci pećinskog [[medvjed]]a, crvenog alpskog [[vuk]]a i kozoroga kao tipičnih predstavnika gornjopleistocenih sisavaca.<ref name="Pećine">{{Cite web |url= http://www.centarzakrs.ba/bh/images/stories/downloads/Krs_pecine_bih_2012.pdf |title= Jasminko Mulaomerović, Ivo Lučić, dr. Jasmina Osmanković -KRŠ I PEĆINE BOSNE I HERCEGOVINE |work= Centar za krš i speleologiju, Sarajevo, 2008 |access-date= 9. 2. 2016}}</ref> == Morfologija == Podzemni sistem kanala pećine Orlovače rasprostire se na četiri međusobno povezana nivoa. Najniži je nivo spomenuti aktivni odzemni tok rijeke Sinjeve. Nešto više je postavljen ulazni hodnik, povremeno aktivan za vrijeme velikih voda. Zbog toga a i zbog veoma malih dimenzija (teška prohodnost) nema tragova ni boravka čovjeka, ni paleontoloških ostataka. Nešto viši nivo zauzima glavni kanal prostran, dobro prohodan i veoma bogat pećinskim ukrasima. U njegovom početnom dijelu nađeni su brojni paleontološki nalazi. Najviši nivo pećine je dug svega 14 metara, sastoji se od tri manje prostorije i spaja se sa glavnim hodnikom. U njemu su, cijelom dužinom, nađeni brlozi pećinskih medvjeda. Ukupna dužina do sada istraženih kanala je oko 2.500 m. Vrijednost pećine Orlovače je u bogatstvu i jedinstvenoj očuvanosti pećinskih ukrasa i bogatom paleontološkom materijalu. Sigaste tvorevine zastupljene su različitim formama stalagmita i stalagmitskih kristaličnih ploča čije debljine idu od tanke kore do debljina od preko pola metra. Stalagmiti su formirani na raznim podlogama, ponekad i na ilovači, različitih debljina i visina. Boje su im najčešćebijele ili u raznim tonovima crvene zbog otopljenih oksida željeza. Ponekad su stalagmiti spojeni sa stalagmitima na stropu pa formiraju kolonade stupova. Stalaktiti su također zastupljeni različitim formama, ponekad pojedinačno, ponekad razvojem u grupi praveći zavjese. Postoji i nekoliko pojava heliktita, ali manjih dimenzija, što znači da strujanje vjetra u pećini nije bilo izraženo. Zabilježene su i pojave „pećinskog mlijeka“ i pizolita „pećinskih bisera“. == Arheologija == O paleontoloških nalaza najbrojnije su kosti pećinskog medvjeda (''Ursus spelaeus'') nađene na više mjesta u glavnom pećinskom kanalu i u najvišem kanalu, gdje su bili i njihovi brlozi. U tom dijelu kosti su bile prevučene samo tankom sigastom korom, dok su u glavnom kanalu kosti uložene u smeđecrvenkastu ilovaču. Osim po brojnosti kostiju pećinskog [[medvjed]]a, Orlovača je značajna i po tzv „medvjeđim gnijezdima“, tj. mjestima gdje su medvjedi boravili, posebno gravidne ženke kroz duži vremenski period ili u toku zimskog mirovanja. Oblik „gnijezda“ je tanjurasto udubljenje promjera 2-3 metra, najčešće formirano u pećinskoj ilovači. Uz „pećinska gnijezda“ gotovo uvijek se mogu naći i tzv „medvjeđa brušenja“. To su uglačane površine bočnih stijena ili kamenih blokova nastale češanjem pećinskih medvjeda uglavnom radi brojnih parazita koji su živjeli u njihovim krznima. U krzna su također dospjele i brojne čestice različitih minerala kao posljedica valjanja medvjeda u pećinskoj ilovači. Upravo su te čestice polirale stijene. Pored brojnih nalaza pećinskog medvjeda nađeni su još samo pojedinačni nalazi crvenog alpskog [[vuk]]a i kozoroga iz vremena pleistocena, te veći broj fragmenata svinje i goveda koji možda pripadaju i domaćim životinjama. == Zaštićeno područje - Spomenik prirode == Pećina je 2011. god. uključena u [[IUCN kategorije zaštićenih područja|III kategoriju zaštićenih područja]] ([[spomenik prirode]]),<ref name="Registar">{{Cite web |url= https://nasljedje.org/registar-zasticenih-prirodnih-dobara/ |title= Registar zaštićenih prirodnih područja |work= Republički zavod za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa - nasljedje.org |access-date= 9. 10. 2021}}</ref> prema kriterijima [[Međunarodna unija za očuvanje prirode i prirodnih resursa|IUCN]]–a, kao i po kategorizaciji [[Bosanskohercegovačka zaštićena područja prirode|zaštićenih područja]] utvrđenih Zakonom o zaštiti prirode [[Republika Srpska|Republike Srpske]]<ref>{{Cite web |url=https://www.orlovaca.com/ |title=Pećina Orlovača Spomеnik prirodе - orlovaca.com |access-date=6. 10. 2021 |archive-date=6. 10. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211006080931/https://www.orlovaca.com/ |url-status=dead }}</ref><ref>[https://cin.ba/baze_lokacija/spomenik-prirode-pecina-orlovaca/ Pećina Orlovača - cin.ba]</ref><ref>[https://cin.ba/wp-content/uploads/2020/09/ODLUKA-O-ZA%C5%A0TITI-SPOMENIKA-PRIRODE-PE%C4%86INA-ORLOVA%C4%8CA.pdf Odluka o Zaštiti pećine - Sl. glasnik RS br. 117, 2011. god]</ref> == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == * [http://www.palelive.com/pecine/pecina-orlovaca Pećina Orlovača] * [http://bhvision.com/speleo-turizam/ Speleoturizam u Bosni i Hercegovini] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160116040806/http://bhvision.com/speleo-turizam/ |date=16. 1. 2016 }} {{Portal Bosna i Hercegovina}} {{Commonscat|Orlovača cave}} {{Pećine u Bosni i Hercegovini}} [[Kategorija:Spomenici prirode u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Istočno Sarajevo]] [[Kategorija:Zaštićena područja osnovana 2011.]] 1wursn4n2p6v349dya8wndafdl2ciwe 0 172890 3670983 3670541 2024-12-03T20:55:44Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3670983 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nagrada | ime = Nagrada "Isidora Sekulić" | podnaslov = | trenutne_nagrade = | slika = | veličina_slike = | alt = | opis = | deskripcija = za najbolju knjigu u protekloj godini | sponzor = | datum = | lokacija = | država = [[Srbija]] | organizator = [[Savski venac (općina)|Općina Savski venac]] | voditelj = | preshow_voditelj = | nastupi = | nagrada = Plaketa, povelja i novčani iznos | godina = {{Početni datum i godine|1967|1|1}} | godina2 = | nosilac = [[Aleksandar Jerkov]] (2023) | veb-sajt = | mreža = | dužina_trajanja = | ocjene = | producent = | režiser = | najbolji_film = | najbolji_režiser = | najviše_nagrada = | najviše_nominacija = | slika2 = | slika2veličina = | alt2 = | opis2 = | prethodno = | glavno = | sljedeće = }} '''Nagrada "Isidora Sekulić"''' jugoslavenska je i srbijanska književna nagrada koju dodjeljuje [[beograd]]ska općina [[Savski venac]]. Nagrada se sastoji od plakete, povelje i novčanog iznosa. == Historija == Dobila je ime po književnici [[Isidora Sekulić|Isidori Sekulić]], a dodjeljuje se svakog juna od 1968. za najbolju knjigu objavljenu prethodne godine i ima veliki značaj u srpskoj književnosti. Do sada su proglašena ukupno 72 pobjednika, uključujući 11 žena; Za dva dobitnika napravljen je izuzetak: knjiga [[Rajko Petrov Nogo|Rajka Petrova Noga]] objavljena 1967. dobila je nagradu za treće izdanje 1984, a pripovjetke [[Vidosav Stevanović|Vidosava Stevanovića]] prvi put su objavljene u studentskom časopisu 1967. i kao knjiga 1968.<ref>{{Cite web|url=https://www.savskivenac.rs/o-savskom-vencu|title=О Савском венцу {{!}} Савски венац|website=www.savskivenac.rs|access-date=5. 8. 2024}}</ref> Predsjednici Skupštine "Fonda Isidore Sekulić" bili su [[Milan Orlić]] (2001–2005), [[Vida Ognjenović]] (2006–2008) i [[Ratko Adamović]] (2009–2016). Nakon toga, nijedan drugi predsjednik nije predložen za tu funkciju.<ref>{{Cite web|url=https://www.novosti.rs/vesti/kultura.71.html:666142-Ziri-nagrade-Isidora-Sekulic-Smenili-su-nas-sramno-i-tajno|title=Žiri nagrade "Isidora Sekulić": Smenili su nas sramno i tajno|website=NOVOSTI|access-date=5. 8. 2024}}</ref> Predsjednik žirija bio je [[Petar Arbutina]]<ref>{{Cite web|url=https://gradsubotica.co.rs/desavanje/knjizevne-veceri-sa-djordjem-kuburicem/|title=Književne večeri sa Đorđem Kuburićem|date=29. 9. 2018|website=GradSubotica|access-date=5. 8. 2024}}</ref> od 2017. do 2018, a [[Aleksandar Jerkov]] 2019. i 2021.<ref>[https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ ALEKSANDRU GATALICI KNJIŽEVNA NAGRADA "ISIDORA SEKULIĆ"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Wayback|url=https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191012203154/https://www.savskivenac.rs/cir/aleksandru-gatalici-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic/ |date=12. 10. 2019 }} |date=20191012203154 Gradska opština Savski venac} ), Pristupljeno 12. oktobra 2019.</ref> Laureatu za 2004. pripala je i novčana nagrada od 90.000 [[Srpski dinar|dinara]],<ref>{{Cite web|url=http://www.beograd.rs/index.php?kat=beoinfo&lang=cir&sub=534553%3f|title=Награда „Исидора Секулић” Ивани Хаџи-Поповић|website=Град Београд - Званична интернет презентација {{!}} Награда „Исидора Секулић” Ивани Хаџи-Поповић|access-date=5. 8. 2024}}</ref> a laureatu za 2008. to je bio iznos 3.000 [[Euro|eura]] u dinarskoj protuvrijednosti.<ref>{{Cite web|url=https://www.rtv.rs/sr_lat/kultura/bajcu-nagrada-isidora-sekulic-za-roman-hamam-balkanija_134019.html|title=Bajcu nagrada "Isidora Sekulić" za roman "Hamam Balkanija"|last=Vojvodine|first=Javna medijska ustanova JMU Radio-televizija|website=JMU Radio-televizija Vojvodine|access-date=5. 8. 2024}}</ref> Nagradni fond je prvi put smanjen na dodjeli nagrade za 2017. na 120.000 dinara, prethodnih godina pobjednici su dobijali 300.000 dinara (od 2009).<ref>{{Cite web|url=https://www.politika.rs/scc/clanak/405090/Knjizevna-nagrada-Isidora-Sekulic-urucena-Ugljesi-Sajtincu|title=Књижевна награда „Исидора Секулић” уручена Угљеши Шајтинцу|website=Politika Online|access-date=5. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.blic.rs/kultura/vesti/basari-urucena-nagrada-isidora-sekulic/k4dlmd7|title=Basari uručena nagrada "Isidora Sekulić"|last=Blic|date=16. 6. 2016|website=Blic.rs|access-date=5. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rtv.rs/sr_ci/zivot/kultura/bajcu-nagrada-isidora-sekulic-za-roman-hamam-balkanija_134020.html|title=Бајцу награда "Исидора Секулић" за роман "Хамам Балканија"|last=Војводине|first=Јавна медијска установа ЈМУ Радио-телевизија|website=ЈМУ Радио-телевизија Војводине|access-date=5. 8. 2024}}</ref> == Dobitnici == {| class="wikitable sortable" |- ! Godina !! Pisac !! Djelo !Reference |- |2023. |[[Aleksandar Jerkov]] |''Istina (srpske) književnosti'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.rtv.rs/sr_ci/kultura/nagrada-isidora-sekulic-urucena-aleksandru-jerkovu_1549360.html|title=Награда "Исидора Секулић" уручена Александру Јеркову|last=Војводине|first=Јавна медијска установа ЈМУ Радио-телевизија|website=ЈМУ Радио-телевизија Војводине|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- |2022. |[[Dragan Stojanović]] |''Tripl Dablin'' |<ref>{{Cite web|url=https://savskivenac.rs/vesti-i-saopstenja/nagrada-isidora-sekulic-svecano-urucena-u-kuci-kralja-petra-0|title=НАГРАДА „ИСИДОРА СЕКУЛИЋ“ СВЕЧАНО УРУЧЕНА У КУЋИ КРАЉА ПЕТРА {{!}} Савски венац|website=savskivenac.rs|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- |2021. |[[Jovica Aćin]] |''Banja i druge poslednje priče'' |<ref>[https://beogradski.rs/nagrada-isidora-sekulic-svecano-urucena-u-kuci-kralja-petra-prvog/ Nagrada „Isidora Sekulić 2021.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220625222643/https://beogradski.rs/nagrada-isidora-sekulic-svecano-urucena-u-kuci-kralja-petra-prvog/ |date=25. 6. 2022 }}“, Beogradski Portal, 25. јун 2022)</ref> |- |2020. |[[Slobodan Mandić]] |''Panonski palimpsesti'' i ''Duh priče i druga imena'' |<ref>{{Cite web|url=https://nova.rs/kultura/nagrade-isidora-sekulic-nini-savcic-i-slobodanu-mandicu/|title=Nagrade "Isidora Sekulić" Nini Savčić i Slobodanu Mandiću|last=Jovandić|first=Matija|date=27. 6. 2021|website=NOVA portal|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- |2019. |[[Nina Savić]] |''Vlasnik svega našeg'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.danas.rs/kultura/nini-savcic-nagrada-isidora-sekulic/|title=Nini Savčić nagrada “Isidora Sekulić” - Kultura - Dnevni list Danas|date=27. 6. 2021|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.arhipelag.rs/knjige/vlasnik-svega-naseg/|title=Vlasnik svega našeg {{!}} Arhipelag|last=Vučković|first=Igor|date=18. 6. 2019|language=en-US|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2018. || [[Aleksandar Gatalica]] || ''Poslednji argonaut'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.novosti.rs/vesti/kultura.71.html:798854-SENOVITI-PROSTORI-PROSLOSTI-Gatalici-urucena-nagrada-Isidora-Sekulic|title=SENOVITI PROSTORI PROŠLOSTI: Gatalici uručena nagrada "Isidora Sekulić"|website=NOVOSTI|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=perTOpt-H9M|title=- YouTube|website=www.youtube.com|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref name="Вести">{{Cite web|url=https://www.rts.rs/vesti.html|title=Вести|website=РТС|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://medjutim.dnk.org.rs/aleksandar-gatalica-poslednji-argonaut-osvajanje-nezaborava/|title=Александар Гаталица, „Последњи аргонаут“: Освајање незаборава|date=12. 7. 2019|website=Међутим, ДНK|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2017. || [[Uglješa Šajtinac]] || ''Žena iz Huareza'' |<ref name="Вести"/><ref>{{Cite web|url=https://www.politika.rs/scc/clanak/405090/Knjizevna-nagrada-Isidora-Sekulic-urucena-Ugljesi-Sajtincu|title=Књижевна награда „Исидора Секулић” уручена Угљеши Шајтинцу|website=Politika Online|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.telegraf.rs/vesti/kultura/2964944-ugljesi-sajtincu-knjizevna-nagrada-isidora-sekulic|title=Uglješi Šajtincu književna nagrada "Isidora Sekulić"|last=Pančić|first=Marijana|date=7. 6. 2018|website=Telegraf.rs|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.pressreader.com/serbia/nin/20180503/281599536121226|title=PressReader.com - Digital Newspaper & Magazine Subscriptions|website=www.pressreader.com|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.skd.rs/ugljesa-sajtinac-zena-iz-haureza-2017/|title=Угљеша Шајтинац: Жена из Хуареза, 2017. – Српско Књижевно Друштво|date=8. 2. 2018|language=en-US|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2016. || [[Labud Dragić]] || ''Kukavičja pilad'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.politika.rs/scc/clanak/382748/Isidora-Sekulic-urucena-Labudu-Dragicu|title=„Исидора Секулић” уручена Лабуду Драгићу|last=Р|first=К.|website=Politika Online|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.beograd.rs/index.php?lang=cir&kat=beoinfo&sub=1736404-nagrada-isidora-sekulic-urucena-labudu-dragicu|title=Награда „Исидора Секулић” уручена Лабуду Драгићу|website=Град Београд - Званична интернет презентација {{!}} Награда „Исидора Секулић” уручена Лабуду Драгићу|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2015. || [[Svetislav Basara]] || ''Anđeo atentata: tabloid'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.blic.rs/kultura/vesti/basari-nagrada-isidora-sekulic/fphwwx3|title=Basari nagrada "Isidora Sekulić"|last=Beta|date=2. 6. 2016|website=Blic.rs|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2014. || [[David Albahari]] || ''Životinjsko carstvo'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.blic.rs/kultura/vesti/davidu-albahariju-nagrada-isidora-sekulic/kykvhvj|title=Davidu Albahariju nagrada "Isidora Sekulić"|last=Tanjug|date=25. 11. 2015|website=Blic.rs|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2013. || [[Sonja Veselinović]] || ''Krosfejd'' |<ref name="Вести"/> |- | 2012. || [[Žaneta Đukić Perišić|Žaneta Đukić-Perišić]] || ''Pisac i priča – Stvaralačka biografija [[Ivo Andrić|Ive Andrića]] '' | |- | 2011. || [[Slobodan Vladušić]] || ''[[Miloš Crnjanski|Crnjanski]], megalopolis'' |<ref name="„Исидора Секулић“ Слободану Владушићу">{{cite web|url=http://rtrs.tv/vijesti/vijest.php?id=62971|title=„Исидора Секулић“ Слободану Владушићу|authorlink=|date=6. 6. 2012|work=|publisher=Радио-телевизија Републике Српске|pages=|format=|archive-url=|archive-date=|access-date=7. 6. 2012|quote=}}</ref> |- | 2010. || [[Vladan Matijević]] || ''Vrlo malo svetlosti'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.politika.rs/sr/clanak/178608/%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%83-%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%98%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D1%83-%D0%98%D1%81%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B0-%D0%A1%D0%B5%D0%BA%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%9B|title=Vladanu Matijeviću „Isidora Sekulić”|last=R|first=K.|website=Politika Online|access-date=6. 8. 2024}}</ref><ref>[https://www.savskivenac.rs/lat/nagradaurucenavladanumatijevicu/ NAGRADA URUČENA VLADANU MATIJEVIĆU] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191014213330/https://www.savskivenac.rs/lat/nagradaurucenavladanumatijevicu/ |date=14. 10. 2019 }}, Градска општина Савски венац, Pristupljeno 14. 10. 2019.</ref> |- | 2009. || [[Đorđe Milosavljević]] || ''Đavo i mala gospođa'' | |- | 2008. || [[Vladislav Bajac]] || ''Hamam Balkanija'' | |- | 2007. || [[Mirjana Bjelogrlić-Nikolov]] || ''Priče za dosadno popodne'' | |- | 2006. || [[Zoran Živković (pisac)|Zoran Živković]] || ''Most'' | |- | 2005. || [[Ratomir Damjanović]] || ''Džonijev solo'' |<ref>{{Cite web|url=http://www.beograd.rs/index.php?kat=beoinfo&lang=cir&sub=1237779%3f|title=У понедељак додела награде „Исидора Секулић”|website=Град Београд - Званична интернет презентација {{!}} У понедељак додела награде „Исидора Секулић”|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 2004. || [[Ivana Hadži-Popović]] || ''Zamka'' | |- | 2003. || [[Vladeta Jerotić]] || ''Putovanja, zapisi, sećanja'' | |- | 2002. || [[Boris Miljković]] || ''Čaj na Zameleku'' | |- | 2001. || [[Milovan Stanković]] || ''Sve o porodici Fuler'' |<ref>[http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2001/06/29/srpski/K01062811.shtml Мирјани Новаковић уручена награда „Исидора Секулић“ http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2002/06/26/srpski/BG02062507.shtml] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220609054825/http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2001/06/29/srpski/K01062811.shtml |date=9. 6. 2022 }} („Глас јавности“, 26. јун 2002).</ref> |- | 2000. || [[Mirjana Novaković]] || ''Strah i njegov sluga'' |<ref>[http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2001/06/29/srpski/K01062811.shtml Мирјани Новаковић уручена награда „Исидора Секулић“] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220609054825/http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2001/06/29/srpski/K01062811.shtml |date=9. 6. 2022 }} („Глас јавности“, 28. јун 2001, Приступљено 13. 4. 2013).</ref> |- | 1999. || [[Zoran Bognar]] || ''Novi čovek'' | |- | 1998. || [[Marica Josimčević]] || ''Put kože'' | |- | 1997. || [[Ratko Adamović]] || ''Besmrtni Kaleb'' |<ref>{{Cite web|url=http://www.laguna.rs/a667_autor_ratko_adamovic_laguna.html|title=Ratko Adamović {{!}} Laguna|website=www.laguna.rs|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 1996. || [[Srba Mitrović]] || ''Snimci za panoramu'' | |- | 1995. || [[Milan Orlić]] || ''Iz polarne noći'' | |- | 1994. || [[Đorđe Trifunović]] || ''za celokupno delo o staroj srpskoj književnosti'' | |- | 1993. || [[Dobroslav Smiljanić]] || ''Vilin kamen'' | |- | 1992. || [[Petar Pijanović]] || ''Proza [[Danilo Kiš|Danila Kiša]]'' |<ref>{{Cite web|url=http://www.uf.bg.ac.rs/uf.bg.ac.rs/nastavnici/PetarPijanovic.htm|title=Učiteljski fakultet Beograd|website=www.uf.bg.ac.rs|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 1991. || [[Miroslav Maksimović]] || ''55 soneta o životnim radostima i teškoćama'' | |- | 1990. || [[Novica Petković]] || ''Ogledi iz srpske poetike'' | |- | 1989. || [[Dušan Ivanić]] || ''Modeli književnoga govora : iz istorije i poetike srpske književnosti'' | |- | 1988. || [[Jovan Radulović]] || ''Dalje od oltara'' | |- | 1987. || [[Ljubiša Jeremić]] || ''Tragički vidovi starijeg srpskog romana : od [[Jakov Ignjatović|Jakova Ignjatovića]] do [[Svetolik Ranković|Svetolika Rankovića]]'' | |- | 1986. || [[Hatidža Dizdarević-Krnjević]] || ''Lirski istočnici: iz istorije i poetike lirske narodne poezije'' | |- | 1985. || [[Danko Popović]] || ''Knjiga o Milutinu'' | |- | 1984. || [[Rajko Petrov Nogo]]|| ''Zimomora'' | |- | 1983. || [[Slobodan Zubanović]] || ''Domaći duh'' | |- | 1982. || [[Lazar Trifunović]] || ''Od impresionizma do enformela'' | |- | 1981. || [[Slobodan Rakitić]] || ''Žudnja za jugom'' | |- | 1981. || [[Nikola Milošević]] || <small> odbio da primi nagradu </small> | |- | 1980. || [[Radoslav Bratić]] || ''Sumnja u biografiju'' | |- | 1979. || [[Milovan Danojlić]] || ''Zmijin svlak'' | |- | 1978. || colspan="2" {{n/a|nije dodjeljena}} | |- | 1977. || colspan="2" {{n/a|nije dodjeljena}} | |- | 1976. || [[Tanja Kragujević]] || ''Mitsko u [[Momcilo Nastasijevic|Nastasijevićevom]] delu'' |<ref>{{cite web|title=Награда "Исидора Секулић"|url=http://www.tanjakragujevic.com/|website=Званичан веб сајт Тање Крагујевић|access-date=4. 2. 2018}}</ref> |- | 1976. || [[Dragomir Brajković]] || ''Krvava svadba u Brzavi'' | |- | 1976. || [[Mirjana Pavlović]] || ''Zajednički imenitelj'' |<ref>{{Cite web|url=http://www.skd.rs/?akcija=pisacPavlovicMirjana|title=Српско Књижевно Друштво - Сајт Српског Књижевног Друштва – репрезентативног удружења у култури|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 1975. || [[Mirko Magarašević]] || ''Senke besmrtnosti'' | |- | 1975. || [[Milenko Vučetić]] || ''Glasovi'' | |- | 1975. || [[Milan Komnenić]] || ''Eros i znak'' | |- | 1974. || [[Đuro Damjanović]] || ''Magla u rukama'' | |- | 1974. || [[Ibrahim Hadžić]] || ''Oformiti jedinstvenu životinju'' | |- | 1974. || [[Čedomir Mirković]]|| ''Eseji i kritike'' | |- | 1973. || [[Milorad Blečić]] || ''Kako se rađala jugoslovenska revolucionarna poezia'' | |- | 1973. || [[Miodrag Stanisavljević]]|| ''Knjiga senki'' | |- | 1973. || [[Mitko Madžunkov]] || ''Ubij govorljivog psa'' | |- | 1972. || [[Marko Nedić]]|| ''Magija poetske proze. Studija o [[Rastko Petrović|Rastku Petroviću]]'' | |- | 1972. || [[Miladin Ćulafić]] || ''Nešto'' | |- | 1971. || [[Svetozar Vlajković]] || ''Neko drugo leto'' |<ref>[http://www.svetozar.vlajkovic.com/romani.htm Романи Светозара Влајковића] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080601000324/http://www.svetozar.vlajkovic.com/romani.htm |date=1. 6. 2008 }}, Pristupljeno 13. 4. 2013.</ref> |- | 1971. || [[Radomir Andrić]] || ''Šumska crkva'' | |- | 1971. || [[Aleksandar Petrov]] || ''Poezija [[Miloš Crnjanski|Crnjanskog]] i srpsko pesništvo'' | |- | 1970. || [[Božidar Milidragović]] || ''Umetnik Zolt'' | |- | 1970. || [[Branislav Petrović]]|| ''O prokleta da si ulico Rige od Fere'' | |- | 1970. || [[Srba Ignjatović]]|| ''Salomina činija'' | |- | 1969. || [[Miroslav Josić Višnjić]] || ''Lepa Jelena'' |<ref>{{Cite web|url=https://www.politika.rs/scc/clanak/5586/%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%BE-%D1%81%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%98%D0%B5%D0%BD%D0%BE-%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%BE-%D0%B7%D0%B0-%D1%98%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B3-%D1%98%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D0%B0|title=Добро скројено одело за једног јунака|last=Радисављевић|first=Зоран|website=Politika Online|access-date=6. 8. 2024}}</ref> |- | 1969. || [[Vito Marković]]|| ''Pakao'' | |- | 1969. || [[Bogdan A. Popović]] || ''Eseji i kritike'' | |- | 1968. || [[Jovan Hristić]] || ''Oblici moderne književnosti'' | |- | 1968. || [[Vidosav Stevanović]] || ''Refuz mrtvak'' |<ref name="#1">Југословенски савременици. Ко је ко у Југославији, Хронометар, Београд 1970.</ref> |- | 1967. || [[Ljubomir Simović]]|| ''Šlemovi'' |<ref name="#1"/> |- | 1967. || [[Svetlana Velmar Janković]] || ''Savremenici'' |<ref>Ко је ко u Srbiji: leksikon, Bibliofon,Beograd 1991.</ref> |- | 1967. || [[Živojin Pavlović]] || ''Dve večeri u jesen'' |<ref name="#1"/> |} == Reference == {{Refspisak}} {{Srpska književnost}} [[Kategorija:Jugoslavenske literarne nagrade]] [[Kategorija:Srbijanske literarne nagrade]] [[Kategorija:Nagrada Isidora Sekulić|*]] flc885r71ye5s9g66ih2lpy31lxnwg5 0 173855 3671021 3150133 2024-12-04T08:24:46Z Panasko 146730 infokutija, ažuriranje i reference 3671021 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nagrada | ime = Nagrada "Radoje Domanović" | podnaslov = | trenutne_nagrade = | slika = Radoje Domanovic.PNG| veličina_slike = | alt = | opis = Radoje Domanović (1873-1908) | deskripcija = za dostignuća u oblasti satire | sponzor = | datum = | lokacija = [[Beograd]] | država = [[Srbija]] | organizator = [[Fond "Radoje Domanović"]] | voditelj = | preshow_voditelj = | nastupi = | nagrada = | godina = {{Početni datum i godine|1988||}} | godina2 = | nosilac = | veb-sajt = | mreža = | dužina_trajanja = | ocjene = | producent = | režiser = | najbolji_film = | najbolji_režiser = | najviše_nagrada = | najviše_nominacija = | slika2 = | slika2veličina = | alt2 = | opis2 = | prethodno = | glavno = | sljedeće = }} '''Nagrada "Radoje Domanović"''' je srbijanska nagrada za dostignuća u oblasti [[satira|satire]]. Nagradu dodjeljuje "[[Fond "Radoje Domanović"]]". Fond su osnovali književnici iz Srbije da bi sačuvali od zaborava lik i djelo čuvenog satiričara. Fond prije svega afirmira srpski satiru. == Dobitnici nagrade == === 2000.<ref>{{Cite web|url=http://host.sezampro.yu/aforizmi/info/dodas.htm|title=Informacija o nagradi "Radoje Domanović"|archive-url=https://web.archive.org/web/20080415233203/http://host.sezampro.yu/aforizmi/info/dodas.htm|archive-date=15. 4. 2008|url-status=dead|access-date=15. 4. 2008}}</ref> === * Za životno djelo: [[Branislav Bane Jovanović]] * Za doprinos u oblasti satire: [[Vesna Denčić]] * Za najbolju zbirku aforizama: [[Aleksandar Baljak]] * Za najbolju satiričnu poeziju: [[Radovan Kanjevac]] * Za najbolju satiričnu prozu: [[Zoran Stanojević]] * Za literarni doprinos u šahu: [[Nikola Karaklajić]] * Za najbolju novinsku karikaturu: [[Jugoslav Vlahović]] * Za najbolju novinsku kritiku satire: [[Vita Teofilović]] * Specijalna priznanja dobili su satiričari „Ježa“: [[Duško M. Petrović]], [[Radivoje Bojičić]], [[Milovan Vržina]] i [[Dragutin Minić]], za afirmaciju humora i satire u protekloj deceniji, te [[Predrag Koraksić|Predrag Koraksić Koraks]] za najbolja ostvarenja u karikaturi u protekloj deceniji. === 2005.<ref>[https://archive.today/20120905125758/http://www.naslovi.net/2005-10-08/rts/domanovicevi-dani-satire/49299 Domanovićevi dani satire - RTS], Pristupljeno 13. 4. 2013.</ref><ref>[http://www.srbija.gov.rs/vesti/vest.php?id=36750 Proglašeni dobitnici nagrade "Radoje Domanović"]</ref> === * Za ukupan doprinos satiri: ravnopravno su podijelili [[Dragutin Minić Karlo]] i [[Ranko Guzina]]; * Za najbolju satiričnu knjigu u 2004: [[Vladan Sokić]] posthumno za knjigu "Tragovi" i [[Dejan Milojević]] za knjigu "Pasijans"; * Za multimedijalni doprinos: [[Petar Zec]], redatelj i [[Milenko Pavlov]], glumac * "Ekselencija satire" (prvi put ustanovljena): [[Negovan Rajić]], srpska pisac iz Kanade, za knjigu "Ljudi krtice" === 2006. === * Za ukupan doprinos satiri: [[Matija Bećković]], akademik * Za najbolju satiričnu knjigu u 2005: [[Rastko Zakić]], književnik, za knjigu "Vlasnik vlasti" * Za multimedijalni doprinos: [[Borisav Bora Đorđević]], glazbenik * Za aforizme na srpskoj jeziku: [[Goran Mrakić]], aforističar iz Temišvara * Za glumački doprinos: [[Pavao Minčić]], glumac === 2007.<ref>[http://www.aforizmi.org/info/domanovic2006a.htm Informacije], Pristupljeno 13. 4. 2013.</ref> === * Za ukupan doprinos satiri: [[Dušan Kovačević]], književnik * Za najbolju satiričnu knjigu u 2006: [[Slobodan Simić]], književnik, za knjigu "Nezaštićeni svjedok" * Za multimedijalni doprinos: [[Seka Sablić|Jelisaveta Seka Sablić]], glumica * Za najboljeg satiričara u dijaspori: [[Radomir Putniković]], književnik iz Londona * "Ekselencija satire": [[Vasil Tolevski]], književnik iz Makedonije === 2008.<ref>Milovanu Vitezoviću nagrada Radoje Domanović ("Kurir", 21. 11. 2008)</ref> === * Za ukupan doprinos satiri: [[Milovan Vitezović]], književnik * Za najbolju satiričnu knjigu u 2007: [[Aleksandar Baljak]] za knjigu aforizama "Rat je prvi počeo" * Za multimedijalni doprinos: [[Emir Kusturica]] * "Ekselencija satire": [[Vladimir Šojher]], književnik iz Rusije === 2009.<ref>[http://www.politika.rs/rubrike/vesti-dana/Momi-Kaporu-nagrada-Radoje-Domanovic.sr.html Momi Kaporu nagrada "Radoje Domanović" ("Politika", 17. novembar 2009.)], Pristupljeno 13. 4. 2013.</ref> === * Za ukupan doprinos satiri: [[Momo Kapor]], književnik * Za najbolju satiričnu knjigu u 2008: [[Rade Jovanović]] za knjigu aforizama "Kratko i jasno" i [[Savo Martinović]] za knjigu aforizama "Pitamteja" * Za medijski doprinos: [[Siniša Pavić]], dramski pisac === 2010.<ref>[https://archive.today/20120803112201/http://www.in4s.net/index.php/magazin/kultura/3193-bati-zivojinovicu-nagrada-radoje-domanovic Bati Živojinoviću nagrada Radoje Domanović], Pristupljeno 13. 4. 2013.</ref> === * Za ukupan doprinos srpskoj satiri: [[Petar Pajić]], književnik * Za najbolju satiričnu knjigu u 2009: [[Raša Papeš]] za knjigu aforizama "Fundamentalno dno" i [[Bojan Ljubenović]] * Za medijski doprinos: [[Velimir Bata Živojinović]], glumac * Za stranu satiru: [[Bojan Bogdanović (književnik)|Bojan Bogdanović]] ([[Bosna i Hercegovina]]), [[ganc Savov]] ([[Bugarska]]) i [[Valeriu Butulesku]] ([[Rumunjska]]) === 2011.<ref>[http://www.rts.rs/page/stories/sr/story/16/Kultura/1012160/%22Radoje+Domanovi%C4%87%22+Ljubivoju+R%C5%A1umovi%C4%87u.html "Radoje Domanović" Ljubivoju Ršumoviću], Pristupljeno 13. 4. 2013.</ref> === * Za ukupan doprinos srpskoj književnoj satiri: [[Ljubivoje Ršumović]], književnik * Za doprinos satiri u području filma, kazališta i televizije: [[Zoran Rankić]], dramski umjetnik i književnik * Za najbolju satiričnu knjigu objavljenu 2010: [[Radivoje Damjanović]] iz Smedereva za knjigu aforizama "Jahanje na tigru" {{COBISS.BH|178773004}} i [[Veselin Mišnić]] iz Beograda za knjigu aforizama "Uredno složeni jauci" {{COBISS.BH|171865612}} * "Ekselencija satire": [[Žarko Petan]], pjesnik iz Slovenije, i [[Veljko Rajković]], satiričar iz Crne Gore === 2015.<ref>[http://www.b92.net/kultura/vesti.php?nav_category=1087&yyyy=2015&mm=12&dd=26&nav_id=1078893 Najboljim aforističarima nagrada "Radoje Domanović" (B92, 26. decembar 2015.)]</ref> === * Za životno djelo: [[Zoran Rankić]], aforističar, i prof. dr [[Miroslav Egerić]] * Za najbolju satiričnu knjigu objavljenu 2014: [[Bojan Ljubenović]] za knjigu priča „Pisma iz Srbije“, * Za najbolju satiričnu knjigu objavljenu 2015: [[Zoran T. Popović|Zorana T. Popovića]] "Daće Bog. Ako Bog da" za knjigu aforizama * Specijalno priznanje za teorijski doprinos satiri: prof. dr [[Ratko Božović]]. === 2016.<ref>[http://www.politika.rs/scc/clanak/377885/Uskokovic-i-Dergovic-laureati-nagrade-Radoje-Domanovic Uskoković i Đergović su laureati nagrade Radoje Domanović ("Politika", 7. april 2017)]</ref> === * Za ukupan doprinos srpskoj književnoj satiri: [[Dragan Uskoković]] i [[Rade Đergović]] * Za najbolju satiričnu knjigu objavljenu 2016: [[Zoran Bingulac]] za roman "Upletena ogledala belog gavrana", i [[Radmilo Mićković]] za knjigu aforizama "Duhovne munje" === 2017.<ref>[https://www.b92.net/kultura/vesti.php?yyyy=2018&mm=02&dd=19&nav_category=1864&nav_id=1360472 Nagrada "Radoje Domanović" Kovačeviću i Martinoviću (B92, 19. februar 2018.)]</ref> === * Za ukupan doprinos srpskoj književnoj satiri: [[Pavle Kovačević]] i [[Savo Martinović]] * Za najbolju satiričnu knjigu objavljenu 2017: [[Milan R. Simić]] za knjigu aforizama "Žulj na žulj", [[Jeremija Lazarević]] za knjigu poezije "Filozofija" i [[Janko Jelić]] za knjigu priča "Zlatni čovjek" * Za teorijski doprinos satiri: [[Vitomir Teofilović]] za knjigu "Eseji o aforizmima o romanima o pesmama" * "Ekselencija satire": [[Ljubomir Feldek]], [[Mihail Vešim]] i [[Vladisalv Vlahović]] === 2018.<ref>[http://www.politika.rs/scc/clanak/428359/Stradija-je-bila-i-ostala-jedna-cudna-zemlja Stradija je bila i ostala čudna zemlja ("Politika", 26.04.2019)]</ref> === * Za ukupan doprinos srpskoj književnoj satiri: [[Momčilo Stojanović]] === 2022.<ref>{{cite news |last1=К. |first1=М. А. |title=DOBITNICI SATIRNE NAGRADE UKS: "Radoje Domanović" za Rašu Papeš |url=https://www.novosti.rs/kultura/vesti/1202483/dobitnici-nagrade-nagrade-satiru-uks-radoje-domanovic-rasu-papesa |access-date=12. 2. 2023 |work=Večernje novosti|date=12. 2. 2023}}</ref> === * Za ukupan doprinos srpskoj književnoj satiri: [[Raša Papeš]] * Za najbolju satiričnu knjigu objavljenu 2022: zbirka aforizama "Mini-malac" [[Mitar Đerić Laki|Mitra Đerića Lakija]] * Za najuspjeliji zbornik satire: [[Ivan Matejević]] za Almanah "Južnjačka uteha" * "Ekselencija satire": [[Jandre Drmić]], aforističar === 2023.<ref>{{Cite web|url=https://www.novosti.rs/kultura/vesti/1333413/domanovic-zoranu-bozovicu-priznanje-uks-doprinos-srpskoj-knjizevnoj-satiri|title="DOMANOVIĆ" ZORANU BOŽOVIĆU: Priznanje UKS za doprinos srpskoj književnoj satiri|website=NOVOSTI|access-date=2024-02-17}}</ref> === * Za ukupan doprinos srpskoj književnoj satiri: [[Zoran Božović]] * Za najbolju satiričnu knjigu objavljenu 2023: zbirka aforizama "Kolektivno ludilo" [[Slobodan Simić|Slobodana Simića]] * Za najuspjeliji zbornik satire: [[Đorđe Otašević]] za "Savremeni južonoslovenski aforizam" * "Ekselencija satire": [[Ljupka Cvetanova]], [[Ekrem Macić]] i [[Zlatko Tomić]] == Reference == {{Refspisak}} [[Kategorija:Srbijanske nagrade]] [[Kategorija:Radoje Domanović]] [[Kategorija:Nagrada Radoje Domanović|*]] at1d6i3tjzkt9hi33wsmiq1xupzhvb9 0 173935 3671031 3655967 2024-12-04T09:20:25Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3671031 wikitext text/x-wiki {{Nedostaju izvori}} {{Geokutija naselje u SAD-u <!-- *** Gornji dio *** --> | ime = Salt Lake City | drugo_ime = | vrsta = Grad <!-- *** Ime **** --> | službeni_naziv = | slogan = | nadimak = "The Crossroads of the West" <!-- *** Slika *** --> | slika = Salt Lake City montage 19 July 2011.jpg | opis_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = | grb = <!-- *** Države, regije i.t.d *** --> | savezna_država = {{ZID|Utah}} | regija = | okrug = [[Salt Lake (okrug)|Salt Lake]] <!-- *** Položaj i visina *** --> | nadmorska_visina = 1288 | širina_stepeni = 40| širina_minuta = 45| širina_sekundi = 39 |širina_SJ = N | dužina_stepeni = 111| dužina_minuta = 53| dužina_sekundi = 28 |dužina_IZ = W | površina = 285,9 | površina_zemlje = 282,5 | površina_vode = 3,3 | površina_grada = | površina_urban = | površina_metro = <!-- *** Stanovništvo *** --> | stanovništvo = 186.440 | stanovništvo_datum = 2010 | stanovništvo_grada = | stanovništvo_grada_datum = | stanovništvo_urban = | stanovništvo_urban_datum = | stanovništvo_metro = | stanovništvo_metro_datum = | stanovništvo_CSA = | stanovništvo_CSA_datum = | gustoća = 701 | gustoća_urban = | gustoća_metro = | gustoća_grada = <!-- *** Historija i administracija *** --> | vrsta_vlade = Gradonačelnik–vijeće | tijelo_vlade = | gradsko_vijeće = | gradonačelnik = Erin Mendenhall | gradonačelnik_partija = [[Demokratska stranka (SAD)|D]] <!-- *** Kod *** --> | vremenska_zona = EST ([[UTC]]-7) | vremenska_zona_DST = EDT (UTC-6) | poštanski_broj = 40456 | pozivni broj = 385, 801 | FIPS_kod = 49-67000 <!-- *** Karta *** --> | karta = <!-- Slika --> | karta_lokacija = Sjedinjene Američke Države <!-- *** Web stranice *** --> | web_stranica = www.slcgov.com <!-- *** Bilješka *** --> | bilješka = }} '''Salt Lake City''' je [[glavni grad]] [[Sjedinjene Američke Države|američke]] [[Savezne države Sjedinjenih Američkih Država|savezne države]] [[Utah]]. Smješten je u [[Okrug (teritorijalna jedinica)#Sjedinjene Američke Države|okrugu]] [[Okrug Salt Lake (Utah)|Salt Lake]]. Po [[popis stanovništva u Sjedinjenim Američkim Državama 2010.|popisu iz 2010]], u gradu živi 186.440 stanovnika. Grad je [[sjedište okruga]] [[Salt Lake (okrug)|Salt Lake]], kojem pripada [[dolina Salt Lake]], te zajedno s gradskom okolinom ima 1.130.293 stanovnika. Okružen je planinama, a od [[Veliko slano jezero|Velikog slanog jezera]], po kojem je dobio ime, odvojen je [[močvara]]ma. == Historija == Osnovan je 1847. od [[Mormonska crkva|mormonskih]] doseljenika na čelu s [[Brigham Young|Brighamom Youngom]]. Otad do današnjih dana predstavlja središte te vjerske zajednice. Kasnije se naglo razvio kao [[rudarstvo|rudarsko]] središte, [[željeznica|željeznički]] čvor te industrijski bankovno središte. Turizam grada temelji se na zimskim sportovima. S vremenom su u grad počeli dolaziti imigranti iz raznih dijelova svijeta, kao i drugih američkih država. Grad je tako postupno počeo gubiti svoj mormonski karakter. Danas zbog toga predstavlja [[liberalizam|liberalnu]] i [[Demokratska stranka (SAD)|demokratsku]] oazu u pretežno [[Konzervativizam|konzervativnom]] i [[Republikanska stranka (SAD)|republikanski]] nastrojenom Utahu. Salt Lake City bio je domaćin [[Zimske olimpijske igre 2002.|Zimskih olimpijskih igara 2002]], jednog od rijetkih događaja tog tipa koji je organizatorima donio profit. To se dogodilo uprkos skandalima vezanim za lobiranje [[Međunarodni olimpijski komitet|Međunarodnog olimpijskog komiteta]]. U gradu je dvorana [[EnergySolutions Arena]], prije zvana Delta Center, koja je ujedno i dom [[Utah Jazz]]a od 1991. Grad ima i javni prijevoz, kao što su autobusi i lagahni vozovi. Aerodrom je 6&nbsp;km od grada. Godine 2007. njime je prošlo 22.029.488 putnika, po čemu je jedan od najprometnijih aerodroma u SAD-u. Glavne znamenitosti grada nalaze se na [[Tempel Square]]u. == Stanovništvo == {{Proširiti sekciju}} ==Susjedni gradovi== {{Proširiti sekciju}} == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Salt Lake City}} * [http://www.slcgov.com/ Službeni sajt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110829103822/http://www.slcgov.com/ |date=29. 8. 2011 }} * [http://www.slcgov.com/citizen/comm_councils/councils.htm Općinska vijeća] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051213102254/http://www.slcgov.com/citizen/comm_councils/councils.htm |date=13. 12. 2005 }} * [http://www.Untraveledroad.com/USA/Utah/SaltLake/Saltlake.htm Virtualni pregled Salt Lake Cityja] {{Glavni gradovi SAD-a}} {{Gradovi u okrugu Salt Lake, Utah}} {{Glavni gradovi okruga u Utahu}} {{Okruzi Utaha}} {{Gradovi domaćini ZOI-a}} {{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Salt Lake City| ]] [[Kategorija:Gradovi u Sjedinjenim Američkim Državama]] [[Kategorija:Gradovi u Utahu]] [[Kategorija:Glavni gradovi okruga u Utahu]] [[Kategorija:Gradovi u okrugu Salt Lake, Utah]] cdry099akfnio8zo5otfqg5yfjto8vp 0 263902 3671040 3638378 2024-12-04T11:45:09Z Panasko 146730 [[Kategorija:Rektori Univerzitata u Sarajevu]] uklonjena; [[Kategorija:Rektori Univerziteta u Sarajevu]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3671040 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Arif Tanović | slika = | veličina_slike = | opis = | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1925|12|4}} | mjesto_rođenja = Gacko, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2010|6|23|1925|12|4}} | mjesto_smrti = Sarajevo, Bosna i Hercegovina | nacionalnost = | druga_imena = | zanimanje = | godine_aktivnosti = | poznat_po = | značajna_djela = | nacionalnost = Bošnjak | vjera = | obrazovanje = | zanimanje = Filozof | supružnik = | djeca = | roditelji = | potpis = | web-stranica = }} '''Arif Tanović''' ([[1925]]–[[2010]]),<ref>{{Cite news|url=http://old.unsa.ba/s/images/stories/pdf/gMF.pdf|title=}}</ref> jugoslavenski i bosanskohercegovački [[filozof]], član [[ANU BiH]].<ref>{{Cite web|url=https://www.enciklopedija.hr/clanak/tanovic-arif|title=Tanović, Arif - Hrvatska enciklopedija|website=www.enciklopedija.hr|access-date=25. 7. 2024}}</ref> Završio je studij [[Filozofija|filozofije]] na na [[Filozofski fakultet u Beogradu|Filozofskom fakultetu u Beogradu]] [[1953]]. Na istom fakultetu odbranio je doktorsku disertaciju pod nazivom: Principi humanizma u filozofiji Bertranda Rasela. ([[1961]]). Za docenta na predmetu [[Etika]] na [[odsjek za filozofiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu|Odsjeku za filozofiju i sociologiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu]] izabran je [[1961]], za vanrednog profesora [[1966]], a za redovnog profesora [[1972]]. Bio je šef Odsjeka, prodekan Filozofskog fakulteta i predsjednik Savjeta fakulteta. Bio je [[Rektori Univerziteta u Sarajevu|rektor]] [[Univerzitet u Sarajevu|Sarajevskog univerziteta]] ([[1977]]). Tanovićev naučni interes predstavljaju temeljna pitanjima [[marksistička filozofija|marksističke filozofije]], [[Aksiologija|aksiologije]] i [[Etika|etike]] i na te teme je objavio niz knjiga, rasprava, članaka, studija i eseja. Bio urednik časopisa [[Pregled]] (i međunarodnog izdanja [[Surway]]), urednik [[Dijalog]]a, biblioteke društvene misli [[Etos (biblioteka)|Etos]], te član niza redakcija naučnih i stručnih časopisa ([[Filozofija (časopis)|Filozofija]], [[Naša stvarnost]], [[Encyclopaedia moderna]], [[Marksizam u svetu]], [[Bulletin scientifique]]). Bio je predsjednik [[Udruženje za filozofiju Bosne i Hercegovine|Udruženja za filozofiju BiH]] te potpredsjednik [[Jugoslovensko udruženje za filozofiju|Jugoslovenskog udruženja za filozofiju]]. Godine [[1975]] postao je član [[ANU BiH]]. Počasni je doktor nauka Asocijacije koledža Velikih dolina, Alladale, Michigan, [[SAD]]. Dobitnik je [[Dvadesetsedmojulska nagrada Bosne i hercegovine|27-julske nagrade BiH]] i [[Nagrada „Veselin Masleša“|Nagrade “Veselin Masleša”]], te niza odlikovanja ([[Orden rada trećeg reda]], [[Orden za hrabrost]], [[Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima]]. == Posebna izdanja == * Putevima istoka, Sarajevo 1958. * Bertrand Rasel – filozof i humanist, Sarajevo 1972. * Vrijednost i vrednovanje, Sarajevo 1972. * Etika i politika, Sarajevo 1973. * Biti u vremenu, Sarajevo 1975. * Humanizam i progres, Sarajevo 1979. * Egzistencija u opsadi, Zid, Sarajevo 2000. == Literatura == * Bibliografija naučnih i stručnih radova akademika Arifa Tanovića 1953-2000, ANU BiH, Sarajevo, 2000. * Spomenica: Arif Tanović, Dijalog, 1-2, Centar za filozofska istraživanja ANU BiH, Međunarodni centar za mir, Svjetlost, Sarajevo, 2003. * Vrednovanja u vremenu. Naučna i stručna kritika o knjigama Arifa Tanovića, Connectum, Sarajevo, 2010. * [[Ugo Vlaisavljević]], Skice za portret Arifa Tanovića, Sarajevo 2010. * Spomenica 60. godišnjice Filozofskog fakulteta u Sarajevu (1950–2010), Filozofski fakultet, Sarajevo 2010, 66. == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == {{Normativna kontrola}} {{DEFAULTSORT:Tanović, Arif}} [[Kategorija:Rektori Univerziteta u Sarajevu]] [[Kategorija:Odsjek za filozofiju Filozofskog fakulteta u Sarajevu]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački filozofi]] [[Kategorija:Članovi ANUBiH]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Biografije, Gacko]] [[Kategorija:Rođeni 1925.]] [[Kategorija:Umrli 2010.]] qpn5pmbzqac62cxc8bzi18fte8ezvrn 0 357055 3670956 3609191 2024-12-03T13:53:34Z PolPotPazova 166340 Dodano puno ime 3670956 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Aleksandar Vučić | slika = Aleksandar Vučić 2019 (cropped).jpg | veličina_slike = | redoslijed = [[Predsjednik Srbije]] | vrijeme_na_vlasti = 31. maj 2017 – | prethodnik = [[Tomislav Nikolić]] | nasljednik = | redoslijed2 = [[Premijer Srbije]] | vrijeme_na_vlasti2 = 27. april 2014 – 31. maj 2017. | prethodnik2 = [[Ivica Dačić]] | nasljednik2 = [[Ana Brnabić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1970|03|05}} | mjesto_rođenja = [[Beograd]], SFRJ | nacionalnost = | politička_stranka = [[Srpska napredna stranka]] | supruga = Ksenija Janković <small>(1997–2011)</small> <br> Tamara Đukanović <small>(2013–trenutno)</small> | djeca = | druga_imena = | zanimanje = | godine_aktivnosti = | poznat_po = | značajna_djela = | potpis = [[Datoteka:Signature Aleksandar Vučić.svg|70p]] }} '''Aleksandar "Oskar" Vučić''' ([[Beograd]], 5. mart 1970) [[srbija]]nski je političar koji trenutno obnaša dužnost [[Predsjednik Srbije|predsjednika Srbije]].<ref>[http://www.blic.rs/Vesti/Politika/460978/Srbija-dobila-novu-Vladu Blic: Srbija dobila novu Vladu]</ref> Po struci je pravnik. Bivši je ministar odbrane Srbije, a jedno vrijeme je bio i ministar informisanja u doba vladavine [[Slobodan Milošević|Slobodana Miloševića]].<ref>[http://www.sns.org.rs/sr/2010-06-05-00-10-55/aleksandar-vucic-biografija.html Biografija na sajtu SNS]</ref> ==Biografija== Rođen je 5. marta 1970. godine u [[Beograd]]u, kao stariji sin Angeline (djevojačko Milovanov) i Anđelka Vučića.<ref>[http://www.poreklo.rs/2012/04/08/poreklo-aleksandra-vu%C4%8Di%C4%87a/ Porijeklo Aleksandra Vučića], 12. 04. 2012</ref> Završio je Pravni fakultet u Beogradu, a usavršavao je engleski jezik u [[Engleska|Engleskoj]], u [[Brighton]]u.<ref name="ртс">[http://www.rts.rs/page/stories/sr/story/9/Politika/1143858/Biografije+budu%C4%87ih+ministara.html Biografije budućih ministara] RTS, 27. 10. 2013.</ref> Kao jedan od najboljih studenata generacije bio je i stipendista "Fondacije za razvoj naučnog podmlatka". Godine 1993. Vučić pristupa Srpskoj radikalnoj stranci, te je izabran za zastupnika u Narodnoj skupštini Republike Srbije. Dvije godine kasnije, sa 24 godine, postaje i njen generalni sekretar. Četrnaest godina je bio generalni sekretar [[Srpska radikalna stranka|Srpske radikalne stranke]]. Od 2008. prelazi u Srpsku naprednu stranku. Na vanrednoj izbornoj skupštini, održanoj 29. septembra 2012. godine, Aleksandar Vučić je izabran jednoglasno za predsjednika stranke.<ref>[http://www.politika.rs/rubrike/Politika/Vucic-predsednik-SNS-Tabakoviceva-njegov-zamenik.sr.html Aleksandar Vučić jednoglasno izabran za predsednika SNS] Politika, 22. 10. 2013.</ref> Funkciju [[Premijer Srbije|premijera Srbije]] obavljao je od 27. aprila 2014. godine. Nakon pobjede na izborima 2017. godine postaje [[predsjednik Srbije]]. Trenirao je košarku i igrao [[nogomet]]. Poznat je kao navijač beogradske [[FK Crvena Zvezda|Crvene zvezde]].<ref name="vesti">[http://www.vesti-online.com/Vesti/Srbija/71437/Vucic-Kuci-sam-dolazio-u-krvavoj-majici Vučić: Kući sam dolazio u krvavoj majici] Vesti online, 27. 10. 2013</ref> Oženjen je i ima troje djece. == Kontroverze == Vučić je tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] snimljen kako obilazi srpske položaje iznad Sarajeva [[Opsada Sarajeva|tokom opsade]], gdje drži predmet nalik na pušku.<ref>{{Cite web|url=https://balkans.aljazeera.net/opinions/2023/1/18/vucic-iznad-sarajeva-ko-civile-kosi-a-ko-kisobran-nosi|title=Vučić iznad Sarajeva: Ko civile kosi, a ko kišobran nosi|last=Marković|first=Tomislav|website=balkans.aljazeera.net|language=bs|access-date=4. 2. 2023}}</ref> Pojavio se i snimak gdje izjavljuje kako treba ubiti 100 [[Muslimani (narod)|Muslimana]] za jednog [[Srbi]]na, tokom govora 20. jula 1995. u skupštini [[Savezna Republika Jugoslavija|SR Jugoslavije]].<ref>{{Cite web|url=https://www.danas.rs/vesti/drustvo/dvadeset-dve-godine-od-vuciceve-poruke-sa-skupstinske-govornice-ubijte-jednog-srbina-mi-cemo-stotinu-muslimana-video/|title=Dvadeset sedam godina od Vučićeve poruke sa skupštinske govornice "Ubijte jednog Srbina, mi ćemo stotinu muslimana" (VIDEO) - Društvo - Dnevni list Danas|date=20. 7. 2022|language=sr-RS|access-date=4. 2. 2023}}</ref> ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== {{Commonscat}} *[http://assembly.coe.int/ASP/AssemblyList/ALMemberDetails.asp?MemberID=5741 Profil Aleksandra Vučića] {{Predsjednici Republike Srbije}} {{DEFAULTSORT:Vučić, Aleksandar}} [[Kategorija:Rođeni 1970.]] [[Kategorija:Živi ljudi]] [[Kategorija:Biografije, Beograd]] [[Kategorija:Srbijanski političari]] [[Kategorija:Srpska radikalna stranka]] [[Kategorija:Srpska napredna stranka]] [[Kategorija:Premijeri Srbije]] [[Kategorija:Srpski nacionalisti]] [[Kategorija:Predsjednici Srbije]] 7nag1hebzj7tc1umddasjh4oqehpybd 3670964 3670956 2024-12-03T16:43:50Z AnToni 2325 Vraćene izmjene korisnika [[Special:Contributions/PolPotPazova|PolPotPazova]] ([[User talk:PolPotPazova|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:نوفاك اتشمان|نوفاك اتشمان]] 3609191 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Aleksandar Vučić | slika = Aleksandar Vučić 2019 (cropped).jpg | veličina_slike = | redoslijed = [[Predsjednik Srbije]] | vrijeme_na_vlasti = 31. maj 2017 – | prethodnik = [[Tomislav Nikolić]] | nasljednik = | redoslijed2 = [[Premijer Srbije]] | vrijeme_na_vlasti2 = 27. april 2014 – 31. maj 2017. | prethodnik2 = [[Ivica Dačić]] | nasljednik2 = [[Ana Brnabić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja i godine|1970|03|05}} | mjesto_rođenja = [[Beograd]], SFRJ | nacionalnost = | politička_stranka = [[Srpska napredna stranka]] | supruga = Ksenija Janković <small>(1997–2011)</small> <br> Tamara Đukanović <small>(2013–trenutno)</small> | djeca = | druga_imena = | zanimanje = | godine_aktivnosti = | poznat_po = | značajna_djela = | potpis = [[Datoteka:Signature Aleksandar Vučić.svg|70p]] }} '''Aleksandar Vučić''' ([[Beograd]], 5. mart 1970) [[srbija]]nski je političar koji trenutno obnaša dužnost [[Predsjednik Srbije|predsjednika Srbije]].<ref>[http://www.blic.rs/Vesti/Politika/460978/Srbija-dobila-novu-Vladu Blic: Srbija dobila novu Vladu]</ref> Po struci je pravnik. Bivši je ministar odbrane Srbije, a jedno vrijeme je bio i ministar informisanja u doba vladavine [[Slobodan Milošević|Slobodana Miloševića]].<ref>[http://www.sns.org.rs/sr/2010-06-05-00-10-55/aleksandar-vucic-biografija.html Biografija na sajtu SNS]</ref> ==Biografija== Rođen je 5. marta 1970. godine u [[Beograd]]u, kao stariji sin Angeline (djevojačko Milovanov) i Anđelka Vučića.<ref>[http://www.poreklo.rs/2012/04/08/poreklo-aleksandra-vu%C4%8Di%C4%87a/ Porijeklo Aleksandra Vučića], 12. 04. 2012</ref> Završio je Pravni fakultet u Beogradu, a usavršavao je engleski jezik u [[Engleska|Engleskoj]], u [[Brighton]]u.<ref name="ртс">[http://www.rts.rs/page/stories/sr/story/9/Politika/1143858/Biografije+budu%C4%87ih+ministara.html Biografije budućih ministara] RTS, 27. 10. 2013.</ref> Kao jedan od najboljih studenata generacije bio je i stipendista "Fondacije za razvoj naučnog podmlatka". Godine 1993. Vučić pristupa Srpskoj radikalnoj stranci, te je izabran za zastupnika u Narodnoj skupštini Republike Srbije. Dvije godine kasnije, sa 24 godine, postaje i njen generalni sekretar. Četrnaest godina je bio generalni sekretar [[Srpska radikalna stranka|Srpske radikalne stranke]]. Od 2008. prelazi u Srpsku naprednu stranku. Na vanrednoj izbornoj skupštini, održanoj 29. septembra 2012. godine, Aleksandar Vučić je izabran jednoglasno za predsjednika stranke.<ref>[http://www.politika.rs/rubrike/Politika/Vucic-predsednik-SNS-Tabakoviceva-njegov-zamenik.sr.html Aleksandar Vučić jednoglasno izabran za predsednika SNS] Politika, 22. 10. 2013.</ref> Funkciju [[Premijer Srbije|premijera Srbije]] obavljao je od 27. aprila 2014. godine. Nakon pobjede na izborima 2017. godine postaje [[predsjednik Srbije]]. Trenirao je košarku i igrao [[nogomet]]. Poznat je kao navijač beogradske [[FK Crvena Zvezda|Crvene zvezde]].<ref name="vesti">[http://www.vesti-online.com/Vesti/Srbija/71437/Vucic-Kuci-sam-dolazio-u-krvavoj-majici Vučić: Kući sam dolazio u krvavoj majici] Vesti online, 27. 10. 2013</ref> Oženjen je i ima troje djece. == Kontroverze == Vučić je tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]] snimljen kako obilazi srpske položaje iznad Sarajeva [[Opsada Sarajeva|tokom opsade]], gdje drži predmet nalik na pušku.<ref>{{Cite web|url=https://balkans.aljazeera.net/opinions/2023/1/18/vucic-iznad-sarajeva-ko-civile-kosi-a-ko-kisobran-nosi|title=Vučić iznad Sarajeva: Ko civile kosi, a ko kišobran nosi|last=Marković|first=Tomislav|website=balkans.aljazeera.net|language=bs|access-date=4. 2. 2023}}</ref> Pojavio se i snimak gdje izjavljuje kako treba ubiti 100 [[Muslimani (narod)|Muslimana]] za jednog [[Srbi]]na, tokom govora 20. jula 1995. u skupštini [[Savezna Republika Jugoslavija|SR Jugoslavije]].<ref>{{Cite web|url=https://www.danas.rs/vesti/drustvo/dvadeset-dve-godine-od-vuciceve-poruke-sa-skupstinske-govornice-ubijte-jednog-srbina-mi-cemo-stotinu-muslimana-video/|title=Dvadeset sedam godina od Vučićeve poruke sa skupštinske govornice "Ubijte jednog Srbina, mi ćemo stotinu muslimana" (VIDEO) - Društvo - Dnevni list Danas|date=20. 7. 2022|language=sr-RS|access-date=4. 2. 2023}}</ref> ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== {{Commonscat}} *[http://assembly.coe.int/ASP/AssemblyList/ALMemberDetails.asp?MemberID=5741 Profil Aleksandra Vučića] {{Predsjednici Republike Srbije}} {{DEFAULTSORT:Vučić, Aleksandar}} [[Kategorija:Rođeni 1970.]] [[Kategorija:Živi ljudi]] [[Kategorija:Biografije, Beograd]] [[Kategorija:Srbijanski političari]] [[Kategorija:Srpska radikalna stranka]] [[Kategorija:Srpska napredna stranka]] [[Kategorija:Premijeri Srbije]] [[Kategorija:Srpski nacionalisti]] [[Kategorija:Predsjednici Srbije]] fblq814ft1dp52y06gtgfx95ynvy0iy 0 373940 3671035 3670819 2024-12-04T09:40:26Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3671035 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Sarajevska filharmonija.jpg|thumb|desno|250px|Sarajevska filharmonija.]] '''Sarajevska filharmonija''' je prvi profesionalno organizovani [[Simfonija|simfonijski]] [[orkestar]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]]. Njeno osnivanje je već bilo ukorijenjeno u ansamblima uspostavljenim za vrijeme [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarske]] vladavine Bosne i Hercegovine. == Historija == === Razvoj Sarajevske filharmonije do 1945. godine === [[Datoteka:Prvi koncert..jpg|thumb|desno|250px|Program sa prvog koncerta Sarajevske filharmonije održanog 24. oktobra 1923. godine.]] Prva ideja o osnivanju jednog profesionalnog ansambla u glavnom gradu Bosne i Hercegovine, koji bi izvodio [[Zapadna Evropa|zapadnoevropsku]] [[Umjetnost|umjetničku]] muziku nastala je u opštinskoj Muzičkoj školi. Tako je osnovan kvartet Udruženja filharmonije, koji je uglavnom bio sastavljen od nastavnika opštinske Muzičke škole. Članovi kvarteta su bili: Josip Hladek i dr. Joseph Goldberg ([[Violina|violine]]), Jakov Sternberg ([[viola]]), Beluš Jungić ([[violončelo]]) i Klemens Menšik ([[klavir]]). Prvi koncert Kvarteta<ref name="Čavlović 2011">{{Cite book|last=Čavlović|first=Ivan|url=https://www.worldcat.org/oclc/869774448|title=Historija muzike u Bosni i Hercegovini|date=2011|isbn=978-9958-689-05-5|location=Sarajevo|oclc=869774448}}</ref> održan je 15. aprila 1920. godine u kinu ''Sarajevo Imperial''. Osnivačka skupština filharmonije u [[Sarajevo|Sarajevu]] je održana 6. jula tri godine kasnije, i Bogdan Milanković<ref>{{Cite book|last=Čaušević|first=Merima|url=https://www.worldcat.org/oclc/965620610|title=Muzika za klavir u Bosni i Hercegovini 1945-1992|date=2016|isbn=978-9958-9461-9-6|location=Sarajevo|oclc=965620610}}</ref> je imenovan za prvog predsjednika. Sa sloganom "više i bolje muzike", prvi koncert je održan 24. oktobra 1923. godine. Klavirski solista je bio Klemens Menšik<ref>{{Cite book|last=Hadžić|first=Fatima|url=https://www.worldcat.org/oclc/1161985320|title=Muzičke institucije u Sarajevu (1918-1941) : Oblasna muzička škola i Sarajevska filharmonija|date=2018|others=Muzička akademija. Institut za muzikologiju|isbn=978-9958-689-21-5|edition=1. Izdanja|location=Sarajevo|oclc=1161985320}}</ref>, a [[Dirigent|dirigenti]] su bili Aleksandar Lukinić i Josef<ref>{{Cite book|last=Hadžić|first=Fatima|url=https://www.worldcat.org/oclc/1161985320|title=Muzičke institucije u Sarajevu (1918-1941) : Oblasna muzička škola i Sarajevska filharmonija|date=2018|others=Muzička akademija. Institut za muzikologiju|isbn=978-9958-689-21-5|edition=1. Izdanja|location=Sarajevo|oclc=1161985320}}</ref> A. Rožđalovski<ref name="Čavlović 2011"/>. Na programu je bila: Uvertira iz opere ''Porin'' [[Vatroslav Lisinski|Vatroslava Lisinskog]], ''Klavirski koncert u g-molu'' [[Felix Mendelssohn|Felixa Mendelssohna]] i ''Simfonija br. 2'' [[Ludwig van Beethoven|Ludwiga van Beethovena]]. Do 1941. godine dirigenti su bili Beluš Jungić, Maks Unger, Aleksandar Lukinić, Josef A. Rožđalovski, Edo Křenek i [[Oskar Danon]]. U ovom periodu filharmonija je obilježila godišnjice važnih [[Kompozitor|kompozitora]], kao što su 100 godina [[Bedřich Smetana|Bedřicha Smetane]], [[Franz Schubert|Franza Schuberta]] i [[Ludwig van Beethoven|Beethovena]]. Zbog Drugog svjetskog rata filharmonija prestaje sa radom u periodu od 1941. do 1945. godine.<ref name="saph.ba">{{Cite web |url=http://www.saph.ba/en/about-us/sarajevo-philharmonic-orchestra |title=Arhivirana kopija |access-date=23. 12. 2014 |archive-date=22. 2. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150222024231/http://saph.ba/en/about-us/sarajevo-philharmonic-orchestra |url-status=dead }}</ref> === Razvoj Sarajevske filharmonije od 1945. godine do danas === Filharmonija je 1948. godine nastavila sa svojim aktivnostima. U to vrijeme, Sarajevska filharmonija je izvodila simfonijsku muziku domaćih i stranih autora. Prvi koncert Sarajevske filharmonije nakon Drugog svjetskog rata održan je 20. oktobra 1948. godine pod dirigentskom palicom [[Oskar Danon|Oskara Danona]], a solista na [[Violončelo|violončelu]] je bio Antonio Janigro iz [[Zagreb|Zagreba]]. Na programu su bile Uvertira iz opere [[Ruslan i Ljudmila (opera)|''Ruslan i Ljudmila'']] od [[Mihail Glinka|Mihaila Glinke]], ''Koncert za violončelo i orkestar'' [[Antonín Dvořák|Antonina Dvoržaka]], ''Sárka'' [[Bedřich Smetana|Bedřicha Smetane]], ''Noć na goloj planini'' [[Modest Musorgski|Modesta Musorgskog]] i plesovi iz [[balet]]a "Ohridska legenda" od Stevana Hristića. U ovom periodu filharmonija je davala prednost domaćim dirigentima, dok su gostujući dirigenti predvodili manji broj koncerata. Ostvarena je i vrlo plodna saradnja sa Udruženjem kompozitora Bosne i Hercegovine<ref>{{Cite book|last=Čaušević|first=Merima|url=https://www.worldcat.org/oclc/965620610|title=Muzika za klavir u Bosni i Hercegovini 1945-1992|date=2016|isbn=978-9958-9461-9-6|location=Sarajevo|oclc=965620610}}</ref>, što je dovelo do toga da se koncertni repertoar redovno sastojao od radova domaćih autora. Početkom rata u Bosni i Hercegovini, Sarajevska filharmonija zaustavlja svoj rad na dvije godine pretrpivši materijalne i ljudske gubitke. Svojevrsna prekretnica za filharmoniju je koncert održan 19. juna 1994. godine kada je orkestar zajedno sa velikim maestrom [[Zubin Mehta|Zubinom Mehtom]] izveo ''[[Requiem (Mozart)|Requiem]]'' [[Wolfgang Amadeus Mozart|Wolfganga Amadeusa Mozarta]] u uništenoj zgradi [[Vijećnica|Vijećnice]]. [[Jose Carreras]], [[Ruggero Raimondi]], [[Cecilia Gasdia]] i [[Ildiko Komlosi]] nastupali su kao solisti. Iste godine Sarajevska filharmonija je održala više koncerata u [[Italija|Italiji]], a tokom sljedeće godine imali su niz nastupa u [[Austrija|Austriji]], [[Turska|Turskoj]], [[Češka|Češkoj]], [[Francuska|Francuskoj]], [[Švicarska|Švicarskoj]] i [[Italija|Italiji]].<ref name="saph.ba"/> == Značaj == Sarajevska filharmonija proslavila je 85. godinu postojanja i rada veličanstvenim koncertom održanim 11. oktobra 2008. godine u [[Olimpijska dvorana Zetra|Olimpijskoj dvorani Zetra]]. Tom prilikom, orkestar je izveo popularno djelo [[Carmina Burana (opera)|Carmina Burana]] [[Carl Orff|Carla Orffa]] pod dirigentskom palicom [[Julio Marić|Julija Marića]]. == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == {{Sarajevo}} {{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Umjetnost u Sarajevu]] [[Kategorija:Muzičke grupe osnovane 1923.]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] kvljmzwwr2dgjw7bkq90czt2dmfgf96 0 386017 3670955 3172680 2024-12-03T13:42:20Z 93.137.254.95 3670955 wikitext text/x-wiki {{Geokutija naselje u Hrvatskoj <!-- *** Gornji dio *** -->| ime = Zrinski Topolovac | vrsta = Općina <!-- *** Ime **** -->| službeni naziv = Općina Zrinski Topolovac | slogan = | nadimak = <!-- *** Slika *** --> | slika = | opis_slike = | dimenzija_slike = <!-- *** Simboli *** --> | zastava = Zrinski Topolovacz.gif | grb = Zrinski Topolovacg.gif <!-- *** Države, regije i.t.d *** -->| županija = [[Datoteka:Zastava bjelovarsko bilogorske zupanije.gif|20px|border]] [[Bjelovarsko-bilogorska županija|Bjelovarsko-bilogorska]] | općina = | općina1 = | općina2 = | općina3 = | općina4 = | općina5 = | općina6 = | općina7 = | općina8 = | općina9 = | općina10 = <!-- *** Položaj *** --> | širina_stepeni = 46 | širina_minuta = 01 | širina_sekundi = 13 | širina_SJ = N | dužina_stepeni = 16 | dužina_minuta = 45 | dužina_sekundi = 27 | dužina_IZ = E | najveća tačka = | najveća tačka metara = 166 <!-- *** Površina *** -->| površina grad = | površina općina = 30.27 <!-- *** Stanovništvo *** -->| stanovništvo općina = 890 | stanovništvo grad = 608 | stanovništvo ukupno = | stanovništvo godina = [[2011]] | stanovništvo općina godina = | gustoća = | gustoća općina = 29.40 <!-- *** Historija i administracija *** -->| osnovano = | gradonačelnik = JASNA MIKLES HORVAR | gradonačelnik stranka = HRVATSKA DEMOKRATSKA ZAJEDNICA | poštanski broj = 43202 Zrinski Topolovac | pozivni broj = (+385) 43 <!-- *** Karta *** -->| karta_lokacija = Hrvatska | opis_karte = <!-- *** Web stranice *** --> | web stranice = [http://www.zrtopolovac.hr/ Općina Zrinski Topolovac] <!-- *** Bilješka *** -->| bilješka = }} '''Zrinski Topolovac''' je naseljeno mjesto i općina u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], u [[Bjelovarsko-bilogorska županija|Bjelovarsko-bilogorskoj županiji]]. == Historija == Do teritorijalne reorganizacije u Hrvatskoj nalazio se u sastavu stare općine [[Bjelovar]]. ==Stanovništvo== {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 2011 (Zrinski Topolovac)}} Na [[Popis stanovništva u Hrvatskoj 2011 (Zrinski Topolovac)|popisu stanovništva 2011]]. godine, općina Zrinski Topolovac je imala 890 stanovnika, od čega u samom Zrinskom Topolovcu 608. === Općina Zrinski Topolovac === {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="16" | Broj stanovnika po popisima<ref name=autogenerated1>[http://www.dzs.hr - Republika Hrvatska - Državni zavod za statistiku: Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857.-2001.]</ref> |- | [[1857]] || [[1869]] || [[1880]] || [[1890]] || [[1900]] || [[1910]] || [[1921]] || [[1931]] || [[1948]] || [[1953]] || [[1961]] || [[1971]] || [[1981]] || [[1991]] || [[2001]] || [[2011]] |- | 1.580 || 1.745 || 1.659 || 1.900 || 2.024 || 2.120 || 2.067 || 1.997 || 1.878 || 1.896 || 1.736 || 1.515 || 1.291 || 1.087 || 1.000 || 890 |- |} <small>'''Napomena''': ''Nastala iz stare općine [[Bjelovar]]. U 1869. dio podataka sadržan je u općini [[Rovišće]].''</small> === Zrinski Topolovac (naseljeno mjesto) === {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="16" | Broj stanovnika po popisima<ref name=autogenerated1 /> |- | [[1857]] || [[1869]] || [[1880]] || [[1890]] || [[1900]] || [[1910]] || [[1921]] || [[1931]] || [[1948]] || [[1953]] || [[1961]] || [[1971]] || [[1981]] || [[1991]] || [[2001]] || [[2011]] |- | 967 || 1.056 || 969 || 1.102 || 1.215 || 1.253 || 1.209 || 1.134 || 1.122 || 1.134 || 1.079 || 959 || 824 || 700 || 676 || 608 |- |} <small>'''Napomena''': ''Do 1900. iskazivano pod imenom '''Topolovac'''. Dio podataka za 1869. sadržan je u naselju [[Domankuš]] (općina [[Rovišće]]).''</small> ===Popis [[1991]].=== {{Glavni|Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991 (Bjelovar)}} Na [[Popis stanovništva u Hrvatskoj 1991 (Bjelovar)|popisu stanovništva 1991]]. godine, naseljeno mjesto Zrinski Topolovac je imalo 700 stanovnika, sljedećeg nacionalnog sastava: {{bar box |float=center |title=Popis 1991. |titlebar=#AAF |width=300px |bars= {{bar percent|[[Hrvati]]|#4169E1|694|99.14}} {{bar percent|[[Jugoslaveni]]|#C71585|2|0.28}} {{bar percent|[[Srbi]]|#FF0000|2|0.28}} {{bar percent|neopredijeljeni|#C154C1|1|0.14}} {{bar percent|nepoznato|#A2A2D0|1|0.14}} |caption='''ukupno''': 700 }} ===Popis [[1910]].=== {| class="wikitable" style="margin: 0.5em auto; text-align: center;" |- ! colspan="2" | Zrinski Topolovac |- | '''jezik''' || '''vjera''' |- | {{Tortni grafikon | thumb = center | caption=ukupno: 1,253 | label1 = [[Hrvatski jezik|Hrvatski]] 1,211 | value1 = 96.64 | color1 = #4169E1 | label2 = [[Češki jezik|Češki]] 19 | value2 = 1.51 | color2 = #B94E48 | label3 = [[Srpski jezik|Srpski]] 5 | value3 = 0.39 | color3 = #FF0000 | label4 = [[Italijanski jezik|Italijanski]] 3 | value4 = 0.23 | color4 = #007FFF | label5 = [[Slovenski jezik|Slovenski]] 2 | value5 = 0.15 | color5 = #FF55A3 | label6 = ostali 13 | value6 = 1.03 | color6 = #A2A2D0 }} | {{Tortni grafikon | thumb = center | caption=ukupno: 1,253 | label1 = [[Rimokatolička crkva|Rimokatolici]] 1,244 | value1 = 99.28 | color1 = #4169E1 | label2 = [[Pravoslavna crkva|Pravoslavci]] 7 | value2 = 0.55 | color2 = #FF0000 | label3 = [[Grkokatolička crkva|Grkokatolici]] 2 | value3 = 0.15 | color3 = #592720 | label4 = - | value4 = - | color4 = - | label5 = - | value5 = - | color5 = - | label6 = - | value6 = - | color6 = - }} |} ==Također pogledajte== * [[Spisak općina u Hrvatskoj]] == Literatura == * [http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1991/pdf/G19914018.pdf] Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ, popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine. * Knjiga: "Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima, autor: Jakov Gelo, izdavač: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske, 1998., {{ISBN|953-6667-07-X}}, {{ISBN|978-953-6667-07-9}}; == Reference == {{reflist}} == Vanjski linkovi == {{stub-općina-Hrvatska}} {{Zrinski Topolovac}} {{Gradovi i općine u Bjelovarsko-bilogorskoj županiji}} [[Kategorija:Općine u Hrvatskoj]] [[Kategorija:Općine u Bjelovarsko-bilogorskoj županiji]] [[Kategorija:Naselja u Hrvatskoj]] [[Kategorija:Naselja u Bjelovarsko-bilogorskoj županiji]] [[Kategorija:Naselja u Zrinskom Topolovcu]] [[Kategorija:Zrinski Topolovac|*]] hdb90qcq5aga1cumalnjyczp6os9iqd 0 408075 3671032 3630354 2024-12-04T09:22:28Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3671032 wikitext text/x-wiki {{Infokutija muzičar | ime = Sam Smith | slika = Sam Smith Lollapalooza 2015 (cropped).jpg | slika_veličina = | opis = Smith na nastupu u [[Berlin]]u 2015. | background = solo_izvođač | izvorno_ime = | izvorno_ime_jezik = | ime_po_rođenju = Samuel Frederick Smith | alias = | datum_rođenja = {{datum rođenja i godine|1992|05|19}} | mjesto_rođenja = [[London]], [[Engleska]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo|UK]] | porijeklo = | datum_smrti = | mjesto_smrti = | žanr = {{hlist|[[pop-muzika|pop]]|[[soul]]|[[R&B]]}} | zanimanje = pjevač i tekstopisac | instrument = vokali | karijera = 2007–danas | izdavač = [[Capitol Records]] | povezani_umjetnici = {{hlist|[[Disclosure]]|[[Naughty Boy]]}} | web_stranica = {{URL|samsmithworld.com}} }} '''Samuel Frederick''' "'''Sam'''" '''Smith'''<ref>{{cite web |url=http://repertoire.bmi.com/writer.asp?blnWriter=True&blnPublisher=True&blnArtist=True&page=1&fromrow=1&torow=25&querytype=WriterID&keyid=1481472&keyname=SMITH+SAMUEL+FREDERICK&CAE=686735199&Affiliation=PRS |title=Songwriter/Composer: Smith, Samuel Frederick |work=Broadcast Music, Inc. |access-date=17. 5. 2014 |archive-url=https://archive.today/20140131205650/http://repertoire.bmi.com/writer.asp?blnWriter=True&blnPublisher=True&blnArtist=True&page=1&fromrow=1&torow=25&querytype=WriterID&keyid=1481472&keyname=SMITH+SAMUEL+FREDERICK&CAE=686735199&Affiliation=PRS |archive-date=31. 1. 2014 |url-status=dead }}</ref> (rođen 19. maja 1992)<ref name=allmusic>{{cite web | url = http://www.allmusic.com/artist/sam-smith-mn0002509942/biography | title= Artist Biography |first= James | last= Wilkinson | publisher=AllMusic.com | access-date= 28. 5. 2014}}</ref> [[Engleska|engleski]] je pjevač i tekstopisac. Karijeri mu je pomogla saradnja s engleskim duom [[Disclosure]] na njihovom singlu "[[Latch (singl)|Latch]]" u oktobru 2012, koji se kasnije plasirao na sedmo mjesto britanske muzičke ljestvice singlova. Njegova sljedeća saradnja – na [[Naughty Boy]]evoj pjesmi "[[La La La (Naughty Boy)|La La La]]" – donijela mu je plasman na prvo mjesto muzičke ljestvice singlova u maju 2013. U decembru 2013. nominiran je za nagradu [[Brit Awards]] u kategoriji "Izbor kritičarâ" i za [[BBC]]-jev izbor [[Sound of...|Sound of 2014]] (''Zvuk iz 2014'');<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-25216850|title=Brits announce Critics' Choice 2014 shortlist|publisher=BBC|date=5. 12. 2013|access-date=19. 12. 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/programmes/p01ky6g6/profiles/samsmith|title=Sound of 2014 Profile: Sam Smith|publisher=BBC|access-date=10. 1. 2014|archive-date=28. 2. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140228151148/http://www.bbc.co.uk/programmes/p01ky6g6/profiles/samsmith|url-status=dead}}</ref> osvojio je obje nagrade.<ref>{{cite web|url=http://www.telegraph.co.uk/culture/music/brit-awards/10511427/Brits-Critics-Choice-Award-2014-Sam-Smith-announced-as-winner.html|title=Brits Critics' Choice Award 2014: Sam Smith announced as winner|publisher=The Telegraph|date=12. 12. 2013|access-date=19. 12. 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-25635440|title=BBC Sound of 2014: Sam Smith |publisher=BBC|date=10. 1. 2014 |access-date=10. 1. 2014}}</ref> U maju 2014. [[Capitol Records UK]] objavio je njegov debitantski album, ''[[In the Lonely Hour]]''.<ref name="inthelonelyhour">{{cite web|url=http://www.factmag.com/2013/12/16/sam-smith-announces-debut-album-in-the-lonely-hour-shares-tour-dates/|title=Sam Smith announces debut album ''In the Lonely Hour'', shares tour dates|publisher=Fact|date=16. 12. 2013|access-date=19. 12. 2013}}</ref> Prije saradnje na pjesmi "La La La", objavio je singl "Lay Me Down". Drugi singl s albuma, "[[Money on My Mind]]", postao mu je drugi singl na prvom mjestu britanske muzičke ljestvice singlova.<ref name="moneyonmymind">{{cite web|url=https://itunes.apple.com/gb/album/money-on-my-mind-ep/id775088328|title='Money on My Mind' – EP by Sam Smith|publisher=iTunes (UK)|access-date=19. 12. 2013}}</ref> Treći singl s albuma, "[[Stay with Me (Sam Smith)|Stay with Me]]", postao je međunarodni uspjeh dospjevši na prvo mjesto na britanskoj i na drugo na američkoj ljestvici ''[[Billboard Hot 100|Billboard]]'' [[Billboard Hot 100|Hot 100]]. Četvrti singl, "[[I'm Not the Only One]]", dospio je među prvih 5 u obje zemlje, dok je peti singl, "Like I Can", dospio na deveto mjesto britanske ljestvice. U decembru 2014. nominiran je za šest [[Nagrada "Grammy"|''Grammyja'']], te je na njihovoj [[57. dodjela "Grammyja"|57. dodjeli]] u februaru 2015. osvojio njih četiri; jedan za najboljeg novog izvođača dok mu je singl "Stay with Me" donio ''Grammy'' za rekord godine i pjesmu godine, a album ''In the Lonely Hour'' za najbolji pop vokalni album. Na dodjeli [[Brit Awards 2015.|Brit Awardsa 2015.]] dobio je nagrade za probojni britanski muzički čin i za globalni uspjeh. U oktobru 2015. objavio je "[[Writing's on the Wall]]", pjesmu koja se koristila u filmu ''[[Spectre (2015)|Spectre]]''; ušao je u ''[[Guinnessova knjiga rekorda|Guinnessovu knjigu rekorda]]'' kad je postala prva pjesma iz filmova o [[James Bond|Jamesu Bondu]] koja se plasirala na prvo mjesto britanskih muzičkih ljestvica. U januaru 2016. ta pjesma mu je također donijela [["Zlatni globus" za najbolju pjesmu]]. == Rane godine == Rođen je u [[London]]u, [[Engleska]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo]]. Otac mu je Frederick Smith, a majka Kate Cassidy, po zanimanju [[broker]].<ref name=allmusic /><ref>{{cite web|url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/4445012/Banker-claims-she-was-sacked-for-promoting-sons-pop-career.html|title=Banker claims she was sacked for promoting son's pop career|author=Daily Telegraph reporter|date=3. 2. 2009|work=Telegraph.co.uk|access-date=13. 2. 2015}}</ref> Bio je član pozorišta [[Youth Music Theatre UK]] i nastupao je u njihovoj adaptaciji "Oh! Carola".<ref>{{cite web|url=http://www.youthmusictheatreuk.org/alumni|title=Alumni Youth Music Theatre UK|date=17. 12. 2013|access-date=19. 2. 2016|archive-date=25. 4. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140425224513/http://www.youthmusictheatreuk.org/alumni|url-status=dead}}</ref> Prije pozorišta, bio je u raznim [[džez]] bendovima.<ref name="bestfit">{{cite web|url=http://www.thelineofbestfit.com/features/interviews/sam-smith-every-day-i-think-about-how-insane-this-is-145738|title=Sam Smith: "Every day I think about how insane this is"|work=The Line Of Best Fit|date=14. 2. 2014|access-date=24. 11. 2014}}</ref> Mentor mu je bila džez-[[Klavir|pijanistikinja]] [[Joanna Eden]] koja ga je učila pjevati i pisati pjesme.<ref name="fader">{{cite web|url=http://www.thefader.com/2014/05/28/sam-smith-cover-story-interview/|title= Sam Smith Opens up About Life and Love|work=The Fader|access-date=28. 5. 2014}}</ref> Pohađao je [[Katolička škola Svete Marije|Katoličku školu Sv. Marije]] u [[Bishop's Stortfordu]] (grad u [[Istočni London|istočnom Londonu]]).<ref>{{cite web|url=http://www.hertsandessexobserver.co.uk/News/Bishops-Stortford/Former-Stortford-schoolboy-Sam-Smith-gears-up-for-tonights-Brit-Awards-20140219164127.htm|title=Former Stortford schoolboy Sam Smith gears up for tonight's Brit awards|date=19. 2. 2014|access-date=19. 2. 2016|archive-date=31. 5. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140531131254/http://www.hertsandessexobserver.co.uk/News/Bishops-Stortford/Former-Stortford-schoolboy-Sam-Smith-gears-up-for-tonights-Brit-Awards-20140219164127.htm|url-status=dead}}</ref> == Muzički stil == Smith navodi [[Adele]] i [[Amy Winehouse]] kao dvije glavne osobe koje su utjecale na njegovo muzičko stvaralaštvo.<ref name="Capital FM">{{cite web|url=http://www.capitalfm.com/artists/sam-smith/news/adele-inspiration/|title="I Look Up To Her" - Sam Smith On Being Inspired By Adele|access-date=12. 12. 2014}}</ref><ref name="4music">"This Week's Fresh Music" (17. 5. 2014). 4Music. Pristupljeno 28. 7. 2015</ref> U intervjuu za časopis ''[[Rolling Stone]]'', naveo je [[Whitney Houston]] i [[Mariah Carey|Mariahu Carey]] kao najbolje izvođačice [[R&B]]-a.<ref>{{cite web|title=Sam Smith Breaks Down 10 Great R&B Voices|url=http://www.rollingstone.com/music/news/sam-smith-breaks-down-10-great-r-b-voices-20140513|publisher=Rolling Stone|access-date=21. 1. 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Sam Smith: 5 Fact Facts About The 2015 Grammy Winner|url=http://www.ibtimes.com/sam-smith-5-fact-facts-about-2015-grammy-winner-1809396|publisher=International Business Times|access-date=21. 1. 2016}}</ref> Također je naveo da su na njegovo stvaralaštvo utjecale [[Christina Aguilera]], [[Beyoncé]] i [[Lady Gaga]]. Komentirao je to što mu se glas često karakterizira kao glas dive rekavši: <blockquote>"On [glas] je takav jer sam samo to [takvu muziku] slušao. Do prije dvije godine nisam ni slušao muške izvođače već samo [[Whitney Houston]] i [[Chaka Khan|Chaku Khan]]. Pjevačice sa zaista jakim glasovima."<ref>{{cite web|title=BBC Sound of 2014: Sam Smith|url=http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-25635440|first=Mark|last=Savage|publisher=BBC News|date=10. 1. 2014|access-date=19. 2. 2016}}</ref></blockquote> == Diskografija == {{glavni|Diskografija Sama Smitha}} * ''[[In the Lonely Hour]]'' (2014) == Videografija == {|class="wikitable" !Godina !Naslov !Režiser !Ref. |- |2016. |''Writing's On The Wall'' |{{N/D}} |<ref>{{cite web|title=Sam Smith Singer is very emotional in Bond song video 'Writing's on the wall'|url=http://pulse.com.gh/music-videos/sam-smith-singer-is-very-emotional-in-bond-song-video-writings-on-the-wall-id4229863.html|website=Pulse.com.gh|publisher=David Mawuli|access-date=3. 2. 2016|archive-date=22. 2. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160222160253/http://pulse.com.gh/music-videos/sam-smith-singer-is-very-emotional-in-bond-song-video-writings-on-the-wall-id4229863.html|url-status=dead}}</ref> |- |} == Turneje == * [[In the Lonely Hour Tour]] (2015) == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{Commonscat|Sam Smith (singer)}} * [http://samsmithworld.com/ Zvanični sajt] * [http://www.imdb.com/name/nm3094994 Sam Smith] na [[Internet Movie Database]]u * [http://www.mtv.com/artists/sam-smith Smithov profil] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160214194255/http://www.mtv.com/artists/sam-smith/ |date=14. 2. 2016 }} na [[MTV]]-ju {{Sam Smith}} {{Grammy - najbolji vokalni pop-album}} {{Grammy - pjesma godine}} {{Grammy - snimak godine}} {{Grammy - najbolji novi izvođač}} {{Oscar - najbolja originalna pjesma (2011-2020)}} {{Normativna kontrola}} {{DEFAULTSORT:Smith, Sam}} [[Kategorija:Rođeni 1992.]] [[Kategorija:Živi ljudi]] [[Kategorija:Engleski pjevači]] [[Kategorija:Engleski tekstopisci]] [[Kategorija:Biografije, London]] b8vz4jsc50acizlr20y8ozpayh2eryz 0 412442 3671008 3171173 2024-12-04T07:00:55Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3671008 wikitext text/x-wiki {{Preusmjerenje|Ljutići}} {{Preuređivanje}} {{Taksokvir | boja = lightgreen | naziv = ''Ranunculaceae''<br>Ljutići | slika = Sumpfdotterblume Porträt Ausschnitt.jpg | slika_širina = 250px | slika_opis = ''[[Caltha palustris]]'' | regnum = [[Biljke|Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Magnoliopsida]] | ordo = [[Ranunculales]] | familia = '''''Ranunculaceae''''' | familia_autorstvo = [[Antoine Laurent de Jussieu|Juss.]] | razdioba_stupanj = [[Porodica (taksonomija)|Potporodice]] | razdioba = * [[Hydrastidoideae]] * [[Glaucidioideae]] * [[Coptoideae]] * [[Thalictroideae]] * [[Ranunculoideae]] }} '''Ranunculaceae''' ili '''ljutići''' (žabnjaci, žabnjače) su velika [[Porodica (biologija)|porodica]] [[višegodišnje biljke|višegodišnjih]], rjeđe [[jednogodišnja biljka|jednogodišnjih]] [[biljke|biljaka]] iz [[razred (biologija)|razreda]] [[Dikotiledone biljke|dikotiledona]].<ref name= <“Campbell“>{{cite book|author=Campbell N. A. et al.|year=2008|title=Biology. 8th Ed. |publisher=Person International Edition, San Francisco|isbn=978-0-321-53616-7}}</ref> Ljutići su rasprostranjeni širom svijeta, ali su najuspješniji i najraznolikiji u područjima umjerenog i hladnog pojasa Sjeverne hemisfere. Većina predstavnika ove porodice živi na vlažnim mjestima, po čemu su i dobili popularna imena (koja asociraju na žabe). Porodica uglavnom obuhvata [[zeljasta biljka|zeljaste biljke]], rjeđe drvenaste [[lijana|povijuše]] kao što je [[pavit]]. Obično [[Zima|prezimljavaju]] njihovi [[rizom]]i ili prizemni [[izdanak|izdanci]]. == Opis == U porodici ''Ranunculaceae'', [[list]]ovi su naizmjenični, obično bez zalistaka, jednostavni, cjelovitog obodaj ili perasto izdijeljeni. Kod nekih su razdijeljeni na veliki broj končastih režnjeva, kao kod [[sasa]], dok neke vrste imaju prstasto (obična pavit) ili perasto složene (npr. [[kukurijek]]) listove. [[Cvijet|Cvjetovi]] većine vrsta ove porodice su skupljene u neki vid [[cvast]]i, iako ima i primjera sa po jednim cvijetom na stabljici. Cvjetovi su dvospolni, najčešće aktinomorfne simetrije, dok neke vrste kao npr. [[jedić]] i [[žavornjak]] imaju zigomorfne (izdijeljene) cvjetove. Cvjetovi su obično plavi, ili žuti. Cvjetni omotač (perijant) najčešće čine samo čašični listići. Rijetko imaju listiće prave čašice i krunice. U cvijetu ima mnogo [[prašnik]]a koji su slobodni, uz veći broj [[tučak|tučkova]]. Plodovi su [[orašica (plod)|orašice]] ili mnogosjemeni mješkovi. [[Datoteka:Ranunculaceae flowerdiagrams.png|mini|300px|centar|[[Cvjetni dijagram]]i u porodici ljutića]] == Filogenija == [[Datoteka:Ranunculaceae APGII.png|mini|300px|centar|[[kladistika|Kladogram]] filogenetskih veza odnosa u porodici ''Ranunculaceae'' koji počiva na [[APG II sistem]]u]] '''''Ranunculales''''' je [[kladus|grana]] baznih [[eukotiledona]]. Hipoteza o monofiletskoj evoluciji je potvrđena u novijim istraživanjim sekvenci [[DNK]] i drugih [[genetički marker|genetičkih markera]].<ref name="Chase et al. 1993">Chase, M. W. Soltis, D. E., Olmstead, R. G., Morgan, D., Les, D. H., Mishler, B. D., Duvall, M. R., Price, R. A., Hills, H. G., Qiu, Y.-L., Kron, K. A., Rettig, J. H., Conti, E., Palmer, J. D., Manhart, J. R., Sytsma, K. J., Michaels, H. J., Kress, W. J., Karol, K. G., Clark, W. D., Hedrén, M., Gaut, B. S., Jansen, R. K., Kim, K.-J., Wimpee, C. F., Smith, J. F., Furnier, G. R., Strauss, S. H., Xiang, Q.-Y., Plunkett, G. M., Soltis, P. S., Swensen, S. M., Williams, S. E., Gadek, P. A., Quinn, C. J., Eguiarte, L. E., Golenberg, E., Learn, G. H., Jr., Graham, S. W., Barrett, S. C. H., Dayanandan, S., y Albert, V. A. 1993. Phylogenetics of seed plants: An analysis of nucleotide sequences from the plastid gene ''rbcL''. ''Ann. Missouri Bot. Gard.'' 80: 528-580.</ref> Drinnan ''et al.'' 1994,<ref>Drinnan, AN, PR Crane, y SB Hoot. 1994. Patterns of floral evolution in the early diversification of non-magnoliid dicotyledons (eudicots). ''Plant Syst. Evol''. Suppl 8:93-122.</ref> Hoot y Crane 1995,<ref>Hoot, SB y PR Crane. 1995. Interfamilial relationships in the Ranunculidae based on molecular systematics.» ''Plant Syst. Evol.'' Suppl. 9: 119-131.</ref> Loconte ''et al.'' 1995,<ref>Loconte H, LM Campbell, y DW Stevenson. 1995. Ordinal and familial relationships of ranunculid genera. ''Plant Syst Evol''. Suppl. 9: 99-118.</ref> Soltis ''et al'' 1997,<ref>Soltis, D. E. Kuzoff, R. K., Nickrent, D. L., Johnson, L. A., Hahn, W. J., Hoot, S. B., Sweere, J. A., Kuzoff, R. K., Kron, K. A., Chase, M. W., Swensen, S. M., Zimmer, E. A., Chaw, S.-M., Gillespie, L. J., Kresss, W. J., y Sytsma, K. J. 1997. Angiosperm phylogeny inferred from 18S ribosomal DNA sequences. ''Ann. Missouri Bot. Gard.'' 84: 1-49.</ref> 1998,<ref name="Soltis et al. 1998">Soltis DE, PS Soltis, ME Mort, MW Chase, V Savolainen, SB Hoot y CM Morton. 1998. «Inferring complex phylogenies using parsimony: An empirical approach using three large DNA data sets for angiosperms.» ''Syst Biol''. 47: 32-42.</ref> 2000,<ref name="Soltis et al. 2000" >Soltis DE, PS Soltis, MW Chase, ME Mort, DC Albach, M Zanis, V Savolainen, WH Hahn, SB Hoot, MF Fay, M Axtell, SM Swensen, LM Prince, WJ Kress, KC Nixon, y JS Farris. 2000. Angiosperm phylogeny inferred from 18S rDNA, rbcL, and atpB sequences. ''Bot. J. Linn. Soc.'' 133: 381-461. (resumen [https://web.archive.org/web/20141113013919/http://www.ingentaconnect.com/content/ap/bt/2000/00000133/00000004/art00380 aquí])</ref> <div style="background:#ef6ce;"> {{Clade | style= "font-size:100%; line-height:100%;" | label3= Eudicotiledóneas | 1= {{clade | label1='''Ranunculales''' | 1= {{clade | 1= [[Eupteleaceae]] | 2= {{clade | 1= {{clade | 1= {{clade | 1= [[Lardizabalaceae]] | 2= [[Circaeasteraceae]] }} | 2= {{clade | 1= [[Menispermaceae]] | 2= {{clade | 1= [[Berberidaceae]] | 2= Ranunculaceae }} }} }} | label2=[[Papaveraceae]] | 2= {{clade | 1= Pteridophylloideae | 2= {{clade | 1= Papaveroideae | 2= Fumarioideae }} }} }} }} | 2= Ostale [[eudikotiledone]] }} }} </div> [[Papaveraceae]] uključuju ''Papaveroideae'', ''Fumarioideae'' i ''Pteridophilloideae''. Oni se razlikuju od drugih članova grupe po ginecijskim sinkarpnim [[plod]]ovima kapsula, ranom otpadanju čašičnih listića i prisustv latica, ili specijalizovanih sluznih ćelija. Ovi oblici, zajedno sa sjemenkama sa [[aril]] spojevima, vierovatno su evoluirali od ''Papaveraceae'' ili vrlo rano u ovoj porodici. Morfološka sinapomorfija kladusa koja okuplja Menispermaceae, žutike i maslačke nije evidentna, iako grupa ima snažnu podršku, prema sekvencama DNK. Možda biljke tipa maslačka imaju neke sličnosti u obliku cvijeta (Endress 1995).<ref>Endress, PK. 1995. Floral structure and evolution in Ranunculanae. Plant Syst. Evol. Suppl. 9: 47-61.</ref> == Taksonomija == Historijski naziv [[Ranales]] je nekada uključivao Ranunculaceae i srodne porodice, kao što su opisani Bentham i Hooker. Promijenjen je u ''Ranunculales'', prema [[Melchior sistem]]u, u [[1964]]. [[Grupa za filogeniju angiospermi]] (''Angiosperm Phylogeny Group'') je u okviru ''Ranunculales'' prepoznala sedam porodica u [[APG III sistem]]u, objavljenom u [[2009]]. godini. Prethodni [[APG II sistem]], je predvođao mogućnost diskriminacije i tri porodice, kao što je prikazano u nastavku. * [[Red (biologija)|Red]] Ranunculales *: [[Porodica (biologija)|porodica]] [[Berberidaceae]] *: Porodica [[Circaeasteraceae]] *:: [+ Porodica[[Kingdoniaceae]] ] *: Porodica [[Eupteleaceae]] *: Porodica [[Lardizabalaceae]] *: Porodica [[Menispermaceae]] *: Porodica [[Papaveraceae]] *:: [+ Porodica [[Fumariaceae]] ] *:: [+ Porodica [[Pteridophyllaceae]] ] *: Porodica Ranunculaceae '''Napomena''': "+ ..." = opcija odvojene porodice koja može biti odvojak prethodne. Pod ovom definicijom, dobropoznati predstavnici ''Ranunculales'' uključuju *''Taraxacum''' ([[maslačak|maslačke]]), *[[Clematis]] ([[pavit]]i), [[Aquilegia]] (kolumbine, *[[Delphinium]]e, i *[[Papaveraceae]] ([[mak]]ovi). [[Cronquist sistem]] ([[1981]]) prepoznaje i redove i smješta ih [[razred (biologija)|podrazred]] [[Magnoliidae]] ''sensu Cronquist'', u [[razred (biologija)|razredu]] [[Magnoliopsida]] (= [[dikotiledone]]). Taj sistem priznaje označavanje: * Red Ranunculales *: Porodica Ranunculaceae *: Porodica [[Circaeasteraceae]] *: Porodica [[Berberidaceae]] *: Porodica [[Sargentodoxaceae]] *: Porodica [[Lardizabalaceae]] *: Porodica [[Menispermaceae]] *: Porodica [[Coriariaceae]] *: Porodica [[Sabiaceae]] U Cronquist sistemu ''Papaveraceae'' i ''Fumariaceae'' (uključujući biljke iz opcijske porodice ''Pteridophyllaceae'') su tretirane kao odvojen red '''Papaverales''', smješten u isti razred ''Magnoliidae''. Cirkumtranskripcija ove taksonomije ''Ranunculales'' je sada poznata kao monofiletska. ''Sabiaceae'' je [[kladus]] baznih [[eudikotileddona]], odvojeno od ''Ranunculales''. ''Coriariaceae'' su sada smještene u red ''[[Cucurbitales]]''. [[Filogenija]] Ranunculales je publicirana [[2009]], a zasniva se [[molekulska filogenetika|molekulskoj filogenetičkoj]] analizi sekvenci [[DNK]]. Autori su revidirali potporodice i plemena (tribuse) reda.<ref name="weiwang2009">{{cite journal | doi = 10.1016/j.ppees.2009.01.001 | author = Wei Wang |author2=An-Ming Lu |author3=Yi Ren |author4=Mary E. Endress |author5=Zhi-Duan Chen | year = 2009 | title = Phylogeny and Classification of Ranunculales: Evidence from four molecular loci and morphological data | url = | journal = Perspectives in Plant Ecology, Evolution and Systematics | volume = 11 | issue = 2| pages = 81–110 }}</ref> == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == {{Commons|Ranunculaceae}} * http://www.eurekalert.org/pub_releases/2011-03/iu-fib033111.php {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150110171928/http://www.eurekalert.org/pub_releases/2011-03/iu-fib033111.php |date=10. 1. 2015 }} {{kurzivan naslov}} [[Kategorija:Ranunculaceae]] r9lryahqp4a4cbrqdgw23xqmrpfg6h8 0 449725 3671002 3629344 2024-12-04T06:21:08Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3671002 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Delegati Prvog kongresa SRPJ(k).JPG|mini|desno|300px|Delegati Prvog kongresa SRPJ (k) ispred zgrade nekadašnjeg hotela Slavija u [[Beograd]]u 1919. godina.]] '''Prvi (osnivački) kongres [[Socijalistička radnička stranka Jugoslavije (komunista)|Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunista)]]''' ({{jez-mk|Првииот конгрес на Социјалистичка работничка партија на Југославија (комунисти)}}, {{jez-sl|Prvi kongres Socialistične delavske partije Jugoslavije (komunisti)}}) održan je od [[20. april|20]]-[[23. april]]a [[1919.]] u [[Beograd]]u. Kongres je poznat i kao ''"Kongres ujedinjenja"'', zbog toga što se više predratnih socijaldemokratskih partija i organizacija, sa područja ujedinjene [[Kraljevina SHS|Kraljevine SHS]] ujedinilo u partiju komunističke provinijencije. == Prilike prije Kongresa == Pod utjecajem [[Oktobarska revolucije|Oktobarske revolucije]] i [[Mađarska Sovjetska Republika|Mađarske Sovjetske Republike]] ([[21. mart]]a - [[2. august]]a 1919.) osnivane su ilegalne komunističke ćelije koje su za cilj imale pripremiti uvjete za sličnu socijalističku revoluciju, koja se dogodila u Mađarskoj. Prije i nakon završetka [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], postupno su se organizirala i glasila revolucionarnog radničkog pokreta, poput "[[Radničke novine (Split)|Radničkih novina]]" (kasnije "Oslobođenje") u [[Split]]u 1919,<ref>{{Cite web |url=http://www.gkmm.hr/frano_baras-splitski_listovi_20_stoljeca.html |title=Kaleidoskop Gradske knjižnice Splita |access-date=4. 11. 2018 |archive-date=4. 10. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161004022311/http://www.gkmm.hr/frano_baras-splitski_listovi_20_stoljeca.html |url-status=dead }}</ref> "[[Glas slobode|Glasa slobode]]" 1909. godine u [[Sarajevo|Sarajevu]],<ref>[http://www.sdp.ba/glas-slobode/ Prilog o novinama Glas slobode na portalu sdp.ba]</ref> "[[Radničke novine (Beograd)|Radničkih novina]]" (1897.) u [[Beograd]]u, "[[Narodna volja|Narodne volje]]" u [[Požega (Hrvatska)|Požegi]] 1919.<ref>[https://hrcak.srce.hr/file/142079 Povijest novinarstva u Požegi]</ref>, "[[Radnička straža|Radničke straže]]" 1919. u [[Vukovar]]u.<ref>[[Vlado Horvat]], ''Revolucionar Stjepan Supanc'', Komitet općinske konferencije SKH, Vukovar, Vukovar, 1980, str. 21. i [[fusnota]] 22 na str. 21.</ref><ref>[[Lidija Barišić|Barišić, Lidija]]. ''Vukovarski tjednik »Trnje« (1920.)'' // ''Studia lexicographica'', sv. 4, br. 1(6), (2011.), str. 61.-90., {{Hrčak|id=162817}}, str. 62.</ref> == Inicijativa == Inicijativu za ujedinjenje radničkog pokreta (stranaka i sindikata) na platformi klasne borbe dala su u januaru 1919. godine rukovodstva [[Socijaldemokratska partija Srbije|Socijaldemokratske partije Srbije]] (SDPS) i [[Socijaldemokratska stranka Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratske stranke Bosne i Hercegovine]]. Prihvativši mandat da sazove kongres za stvaranje ''Jugoslavenske socijalne demokracije'', uprava SDPS objavila je početkom februara 1919. godine da na kongresu mogu sudjelovati samo one organizacije i pojedinci koji su za klasnu borbu, odnosno oni koji su za napuštanje klasične suradnje s buržoazijom. Akciji su se pridružili i [[Jugoslovenski komunistički revolucionarni savez Pelagić]] (''Pelagićevci''). Za ujedinjenje na platformi klasne borbe izjasnili su se i lijeva grupa u [[Socijaldemokratska partija Hrvatske i Slavonije|Socijaldemokratskoj partija Hrvatske i Slavonije]], zatim dalmatinski socijalisti na pokrajinskoj konferenciji krajem marta, socijaldemokratske organizacije u [[Primorska|Slovenskom primorju]] pod italijanskom okupacijom od početka aprila, do tada formirane ili obnovljene socijaldemokratske organizacije u [[Crna Gora|Crnoj Gori]] i Makedoniji, socijaldemokratske organizacije [[Banat]]a, [[Bačka|Bačke]] i [[Baranja|Baranje]] na kongresu u [[Subotica|Subotici]] 24. marta i socijaldemokrati iz redova Srba i [[Bunjevci|Bunjevaca]] na Kongresu Srpsko-bunjevačkog agitacionog odbora 13. aprila u [[Novi Sad|Novom Sadu]]. Za ujedinjenje su se izjasnili i Sindikati Srbije, Bosni i Hercegovine, Vojvodine, Dalmacije i sindikalne organizacije u Crnoj Gori i Makedoniji. Dogovoreno je da se kongres ujedinjenja sindikata mora održati istovremeno sa partijskim kongresom. == Rad kongresa == [[Datoteka:Spomen ploca Prvom kongresu SRPJ(k)-Beograd.jpg|desno|mini|300px|Memorijalna ploča na mjestu prvog kongresa SRPJ (k) u [[Beograd]]u]] Kongres ujedinjenja održan je u Beogradu od 20-23. aprila 1919. godine. Na Kongresu su sudjelovala 432 delegata, koji su zastupali oko 130.000 organiziranih pripadnika radničkog pokreta iz svih krajeva Jugoslavije osim [[Slovenija|Slovenije]], gdje je vodstvo slovenske [[Jugoslavenske socijalne demokratske stranke]] ({{jez-sl|Jugoslovanska socijalna demokratska stranka}}, unatoč kritici ministerijalizma koja se javljala u njenim redovima, uspjelo spriječiti sudjelovanje slovenskih predstavnika.<ref name="PromNaz">{{cite web |url=https://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=75642 |title=Promjena naziva Komunističke partije Jugoslavije u Savez komunista Jugoslavije |publisher=Domagoj Štefančić |date=1. 10. 2007 |access-date=8. 11. 2018| language = }}</ref> Predstavnici Kongresa bili su i predstavnici reformističke struje socijaldemokratskog pokreta, koji je prethodno prosvjedovao protiv ministarstava. Kongres je protekao u znaku oprečnih stavova i rasprave o koncepcijama revolucionarnih i reformističkih struja. Usvojena je "Podloga ujedinjenja" u kojoj je ocijenjeno da je kapitalizam ušao u završnu fazu i da se stvaraju uslovi za skoro uspostavljanje ''komunističke privrede''. Takođe je istaknuto da se uspostavljanje komunističkog društva može ostvariti samo pomoću ''osvajanja političke vlasti od strane [[proletarijat]]a, razaranja starih organa vlasti i uspostavljanja vlasti [[radnička klasa|radničke klase]]''. Politička strategija nove partije, koja je dobila naziv Socijalistička radnička partija Jugoslavije (komunista), zasnivala se na opredeljenju za klasnu borbu i jugoslovensku socijalističku revoluciju. U "Podlozi" je konstatovano da [[Druga internacionala]] nije dorasla zahtevima istorijske situacije. Odlučeno je da novoosnovana Partija pristupi [[Kominterna|Komunističkoj internacionali]]. Smatrajući da je 1918. nacionalno pitanje u državnopravnom smislu riješeno, SRPJ(k) izjasnila se za jedinstvenu državu republikanskog oblika s lokalnom samoupravom oblasti, okruga i opština. ''"Rezolucija o agrarnom pitanju"'' ograničavala se uglavnom na zahtjev za podjelu zemljoposeda feudalnog porijekla bezemljašima i za ukidanje feudalnih odnosa. Bila je usvojena orijentacija na klasni front industrijskog i agrarnog proletarijata, a ne na široko zasnovan savez radnika i seljaka. Kongres je donijeo i rezoluciju kojom se protestuje protiv ukidanja građanskih sloboda i suzbijanja revolucionarnog radničkog pokreta u Jugoslaviji, kao i protiv kontrarevolucionarne uloge jugoslovenskih vlasti u odnosu prema sovjetskim republikama u [[Ruska Sovjetska Federativna Socijalistička Republika|Rusiji]] i Mađarskoj i njenih priprema da se pridruži vojnoj intervenciji protiv Mađarske Sovjetske Republike. Vlada [[Kraljevina SHS|Kraljevine SHS]] bila je pozvana da odmah i bezuslovno prizna i uspostavi prijateljske odnose sa sovjetskim republikama u Rusiji, Mađarskoj i [[Bavarska Sovjetska Republika|Bavarskoj Sovjetskoj Republici]]. Prema Statutu usvojenom na Kongresu, SRPJ(k) bila je organizovana kao jedinstvena partija, a ne kao savez partija. Najviše rukovodeće organe činili su Kongres i Partijsko vijeće, kojem su bili potčinjeni svi ostali organi (Centralni i pokrajinski izvršni odbori, parlamentarna grupa, partijska štampa). Tajnim glasanjem bilo je izabrano Partijsko vijeće od 31 člana i Centralni izvršni odbor od devet članova. Članovi Partijskog vijeća bili su: [[Vladimir Ćopić]],<ref name="VĆ"/> (...) Za sekretare su bili izabrani [[Filip Filipović]] i [[Živko Topalović]], a za organizacionog sekretara [[Vladimir Ćopić]].<ref name="VĆ">{{Cite web |url=http://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=4242 |title=Vladimir Ćopić - Leksikografski zavod "Miroslav Krleža", Hrvatski biografski leksikon |access-date=9. 11. 2018 |archive-date=12. 5. 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180512181821/http://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=4242 |url-status=dead }}</ref> == Reakcije == Inicijativu za ujedinjenje radničkog pokreta pod zastavom Treće internacionale nisu prihvatila rukovodstva Socijaldemokratske stranke Hrvatske i Slavonije, disidentska grupa u rukovodstvu Socijaldemokratske stranke Bosne i Hercegovine (tzv. zvonaši) i slovenska Jugoslovenska socijalna demokratska stranka. Ova struja stvorila je u aprilu 1920. godine [[Socijalistička partija Jugoslavije|Socijaldemokratsku stranku Jugoslavije]], koja je vodila reformističku politiku klasnog mira. [[Slovenci]] i [[Hrvati]] u slovenskom primorju, [[Istra|Istri]] i [[Trst]]u su 6. aprila 1919. osnovali samostalnu Socijalističku partiju. Ova partija se u septembru 1919. godine uključila u [[Italijanska socijalistička partija|Socijalističku partiju Italije]]. == Literatura == * [[Vitomir Korać]]. ''Povijest radničkog pokreta u Hrvatskoj i Slavoniji'' (knjiga prva). „Radnički sindikati“, Zagreb 1930. godina. * ''Istorija Saveza komunista Jugoslavije''. „Komunist“, „Narodna knjiga“, „Rad“, Beograd 1985. godina. == Reference == {{refspisak}} == Vanjski linkovi == * [http://komunist.free.fr/istorija/ist_01.html Komunist: Istorija SKJ(1): Počeci radničkog pokreta i stvaranje SRPJ(k)] {{Savez komunista Jugoslavije}} [[Kategorija:Kongresi KPJ-SKJ|1]] [[Kategorija:Kraljevina Jugoslavija]] [[Kategorija:1919. u Jugoslaviji]] [[Kategorija:Socijalistička radnička stranka Jugoslavije]] [[Kategorija:1919. u Srbiji]] [[Kategorija:Historija Beograda]] [[Kategorija:Politička historija Srbije]] sl47ivpd4n136b99z1qgtbk48b86sf3 0 451479 3671043 3667762 2024-12-04T11:52:12Z Makenzis 98619 3671043 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometni klub | Boja1 = #ffffff | Boja2 = #008800 | Ime kluba = '''FK Kauno Žalgiris''' | Puno ime = Futbolo klubas Kauno Žalgiris | Grb = | Nadimak = ''balti-žali (bijelo-zelena)'' | Osnovan = [[2004.]] | Raspušten = | Lokacija = [[Kaunas]]<br>[[Litvanija]] | Boje = {{colorbox|white}} {{colorbox|green}} | Federacija = [[Nogometni savez Litvanije|LFF]] | Konfederacija = | Liga = [[Prva nogometna liga Litvanije|A liga]] | Stadion = Dariaus ir Girėno stadion<ref>https://alyga.lt/tvarkarastis/1</ref> | Kapacitet = 15.000 | Vlasnik kluba = | Predsjednik kluba = {{flagicon|LTU}} Mantas Kalnietis | Menadžer = {{Flagicon|LTU}} Eivinas Černiauskas | Uspjesi = | Nacionalni kupovi = | Evropski kupovi = | Adresa = | Plasman u prethodnoj sezoni = 3. mjesto | Prethodna sezona = 2024. | Webstranica = [http://www.http://www.zalgiris.lt/futbolas/ http://www.zalgiris.lt/futbolas/] | Trenutna sezona = | uzorak_lr1 = | uzorak_t1 = | uzorak_dr1 = | uzorak_š1 = | uzorak_č1 = | lijeva ruka1 = FFFFFF | tijelo1 = FFFFFF | desna ruka1 = FFFFFF | šorc1 = FFFFFF | čarape1 = FFFFFF | uzorak_lr2 = | uzorak_t2 = | uzorak_dr2 = | uzorak_š2 = | uzorak_č2 = | lijeva ruka2 = 00FF00 | tijelo2 = 00FF00 | desna ruka2 = 00FF00 | šorc2 = 00FF00 | čarape2 = 00FF00 | }} '''FK Kauno Žalgiris''' je profesionalni [[Nogomet|nogometni klub]] iz [[Kaunas]]a, [[Litvanija]]. Takmiči se u [[Prva nogometna liga Litvanije|Prvoj nogometnoj ligi Litvanije]]. Klub je zvanično osnovan 2004. godine. Tradicionalne boje su bijelo i zelena. Domaće utakmice igra na [[Dariaus ir Girėno Stadion]]u. ==Uspjesi== *'''A lyga (D1)''' **'''2. mjesto (1):''' 2022 **'''3. mjesto (3)''': 2020., 2021., 2024. == Sezona (2013–) == {|class="wikitable" ! Sezona ! Div. ! Liga ! Mjesto ! Veb |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2013.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''Pirma lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''5.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2013.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2014.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''Pirma lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2014.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A Lyga 2015.|2015.]]''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''5.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2015.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A Lyga 2016.|2016.]]''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''8.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2016.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A Lyga 2017.|2017.]]''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''8.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2017.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A Lyga 2018.|2018.]]''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''5.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2018.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A Lyga 2019.|2019.]]''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2019.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2020.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#DEB678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2020.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2021.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#DEB678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2021.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2022.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#BBBBBB" style="text-align:center;"| '''2.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2022.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2023.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2023.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2024.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#DEB678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2024.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''2025''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2025.html#alyga</ref> |- |} == Boje kluba == * Bijelo/zelena. {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align: center; border=1 cellspacing=0" |- | style="background:green;color:white" width="150" height="50" |'''Kauno Žalgiris''' | style="background:white;color:green" width="150" height="50" |'''Kauno Žalgiris''' |} == Trenutni sastav == ''Posljednja izmjena: 5. 11. 2024''<ref>https://alyga.lt/komanda/k-zalgiris</ref> {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=LIT|ime=Deividas Mikelionis|poz=GK}} {{Nogometna ekipa igrač|br=31|nac=LIT|ime=Dovydas Vilkas|poz=GK}} {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=LIT|ime=Ignas Plūkas|poz=GK}} |----- ! colspan="9" bgcolor="#B0D3FB" align="left" | |----- bgcolor="#DFEDFD" {{Nogometna ekipa igrač|br= 4|nac=LIT|ime=|poz=DF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=43|nac=LIT|ime=Jason Noslin|poz=DF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=83|nac=LIT|ime=Pijus Nainys|poz=DF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=93|nac=LIT|ime=|poz=DF}} |----- ! colspan="9" bgcolor="#B0D3FB" align="left" | |----- bgcolor="#DFEDFD" {{Nogometna ekipa sredina}} {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=LIT|ime=Gratas Sirgėdas|poz=MF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=|ime=|poz=MF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=LIT|ime=Karolis Šilkaitis|poz=MF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=LIT|ime=|poz=MF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=|nac=|ime=|poz=MF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=80|nac=LIT|ime=Edvinas Kloniūnas|poz=MF}} {{Nogometna ekipa igrač|br= 7|nac=LIT|ime=Artūras Dolžnikovas|poz=MF}} |----- ! colspan="9" bgcolor="#B0D3FB" align="left" | |----- bgcolor="#DFEDFD" {{Nogometna ekipa igrač|br=|nac=LIT|ime=|poz=FW}} {{Nogometna ekipa kraj}} ==Poznati igrači== * {{flagicon|LTU}} [[Ignas Dedura]] * {{flagicon|LTU}} [[Dominykas Galkevičius]] ==Menadžeri== * {{flagicon|LTU}} Laimis Bičkauskas (2013–2016) * {{flagicon|LTU}} [[Vitalijus Stankevičius]] (2017)<ref>http://zalgiris.lt/news/fc-kauno-zalgiris/61952/</ref> * {{flagicon|LTU}} Laimis Bičkauskas/ [[Ignas Dedura]] / [[Andrius Velička]] (2017)<ref>http://zalgiris.lt/news/fc-kauno-zalgiris/66076/</ref> * {{flagicon|Sjeverna Irska}} [[Johnatan McKinstry]] (2017) * {{flagicon|LTU}} [[Mindaugas Čepas]] (2017–2019)<ref>http://zalgiris.lt/news/fc-kauno-zalgiris/70040/</ref> * {{Flagicon|LTU}} [[Rokas Garastas]] (2019–2023)<ref name="zalgiris.lt">http://zalgiris.lt/news/fc-kauno-zalgiris/86899/</ref> * {{flagicon|LTU}} [[Marius Stankevičius]] (2023) * {{Flagicon|SWE}} [[Glenn Ståhl]] (2023–2024) * {{flagicon|LTU}} Saulius Širmelis (2024)<ref>[https://alyga.lt/naujiena/s-sirmelis-kauno-zalgirio-kitamet-netreniruos/8830 S. Širmelis „Kauno Žalgirio“ kitąmet netreniruos]</ref> == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * {{službeni sajt|http://www.zalgiris.lt/futbolas/}} * [https://www.uefa.com/teamsandplayers/teams/club=2605907/profile/index.html FK Kauno Žalgiris], na UEFA.com {{Prva nogometna liga Litvanije}} [[Kategorija:FK Kauno Žalgiris|*]] [[Kategorija:Nogometni klubovi u Litvaniji|Kauno Žalgiris]] [[Kategorija:Nogometni klubovi osnovani 2004.]] h7vs507qmwnnzy73fbr79okub6360ud 3671044 3671043 2024-12-04T11:52:26Z Makenzis 98619 /* Menadžeri */ 3671044 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometni klub | Boja1 = #ffffff | Boja2 = #008800 | Ime kluba = '''FK Kauno Žalgiris''' | Puno ime = Futbolo klubas Kauno Žalgiris | Grb = | Nadimak = ''balti-žali (bijelo-zelena)'' | Osnovan = [[2004.]] | Raspušten = | Lokacija = [[Kaunas]]<br>[[Litvanija]] | Boje = {{colorbox|white}} {{colorbox|green}} | Federacija = [[Nogometni savez Litvanije|LFF]] | Konfederacija = | Liga = [[Prva nogometna liga Litvanije|A liga]] | Stadion = Dariaus ir Girėno stadion<ref>https://alyga.lt/tvarkarastis/1</ref> | Kapacitet = 15.000 | Vlasnik kluba = | Predsjednik kluba = {{flagicon|LTU}} Mantas Kalnietis | Menadžer = {{Flagicon|LTU}} Eivinas Černiauskas | Uspjesi = | Nacionalni kupovi = | Evropski kupovi = | Adresa = | Plasman u prethodnoj sezoni = 3. mjesto | Prethodna sezona = 2024. | Webstranica = [http://www.http://www.zalgiris.lt/futbolas/ http://www.zalgiris.lt/futbolas/] | Trenutna sezona = | uzorak_lr1 = | uzorak_t1 = | uzorak_dr1 = | uzorak_š1 = | uzorak_č1 = | lijeva ruka1 = FFFFFF | tijelo1 = FFFFFF | desna ruka1 = FFFFFF | šorc1 = FFFFFF | čarape1 = FFFFFF | uzorak_lr2 = | uzorak_t2 = | uzorak_dr2 = | uzorak_š2 = | uzorak_č2 = | lijeva ruka2 = 00FF00 | tijelo2 = 00FF00 | desna ruka2 = 00FF00 | šorc2 = 00FF00 | čarape2 = 00FF00 | }} '''FK Kauno Žalgiris''' je profesionalni [[Nogomet|nogometni klub]] iz [[Kaunas]]a, [[Litvanija]]. Takmiči se u [[Prva nogometna liga Litvanije|Prvoj nogometnoj ligi Litvanije]]. Klub je zvanično osnovan 2004. godine. Tradicionalne boje su bijelo i zelena. Domaće utakmice igra na [[Dariaus ir Girėno Stadion]]u. ==Uspjesi== *'''A lyga (D1)''' **'''2. mjesto (1):''' 2022 **'''3. mjesto (3)''': 2020., 2021., 2024. == Sezona (2013–) == {|class="wikitable" ! Sezona ! Div. ! Liga ! Mjesto ! Veb |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2013.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''Pirma lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''5.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2013.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2014.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''Pirma lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2014.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A Lyga 2015.|2015.]]''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''5.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2015.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A Lyga 2016.|2016.]]''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''8.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2016.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A Lyga 2017.|2017.]]''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''8.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2017.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A Lyga 2018.|2018.]]''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''5.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2018.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A Lyga 2019.|2019.]]''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2019.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2020.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#DEB678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2020.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2021.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#DEB678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2021.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2022.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#BBBBBB" style="text-align:center;"| '''2.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2022.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2023.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2023.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2024.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#DEB678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2024.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''2025''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2025.html#alyga</ref> |- |} == Boje kluba == * Bijelo/zelena. {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align: center; border=1 cellspacing=0" |- | style="background:green;color:white" width="150" height="50" |'''Kauno Žalgiris''' | style="background:white;color:green" width="150" height="50" |'''Kauno Žalgiris''' |} == Trenutni sastav == ''Posljednja izmjena: 5. 11. 2024''<ref>https://alyga.lt/komanda/k-zalgiris</ref> {{Nogometna ekipa početak}} {{Nogometna ekipa igrač|br=22|nac=LIT|ime=Deividas Mikelionis|poz=GK}} {{Nogometna ekipa igrač|br=31|nac=LIT|ime=Dovydas Vilkas|poz=GK}} {{Nogometna ekipa igrač|br=13|nac=LIT|ime=Ignas Plūkas|poz=GK}} |----- ! colspan="9" bgcolor="#B0D3FB" align="left" | |----- bgcolor="#DFEDFD" {{Nogometna ekipa igrač|br= 4|nac=LIT|ime=|poz=DF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=43|nac=LIT|ime=Jason Noslin|poz=DF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=83|nac=LIT|ime=Pijus Nainys|poz=DF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=93|nac=LIT|ime=|poz=DF}} |----- ! colspan="9" bgcolor="#B0D3FB" align="left" | |----- bgcolor="#DFEDFD" {{Nogometna ekipa sredina}} {{Nogometna ekipa igrač|br=10|nac=LIT|ime=Gratas Sirgėdas|poz=MF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=11|nac=|ime=|poz=MF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=15|nac=LIT|ime=Karolis Šilkaitis|poz=MF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=19|nac=LIT|ime=|poz=MF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=|nac=|ime=|poz=MF}} {{Nogometna ekipa igrač|br=80|nac=LIT|ime=Edvinas Kloniūnas|poz=MF}} {{Nogometna ekipa igrač|br= 7|nac=LIT|ime=Artūras Dolžnikovas|poz=MF}} |----- ! colspan="9" bgcolor="#B0D3FB" align="left" | |----- bgcolor="#DFEDFD" {{Nogometna ekipa igrač|br=|nac=LIT|ime=|poz=FW}} {{Nogometna ekipa kraj}} ==Poznati igrači== * {{flagicon|LTU}} [[Ignas Dedura]] * {{flagicon|LTU}} [[Dominykas Galkevičius]] ==Menadžeri== * {{flagicon|LTU}} Laimis Bičkauskas (2013–2016) * {{flagicon|LTU}} [[Vitalijus Stankevičius]] (2017)<ref>http://zalgiris.lt/news/fc-kauno-zalgiris/61952/</ref> * {{flagicon|LTU}} Laimis Bičkauskas/ [[Ignas Dedura]] / [[Andrius Velička]] (2017)<ref>http://zalgiris.lt/news/fc-kauno-zalgiris/66076/</ref> * {{flagicon|Sjeverna Irska}} [[Johnatan McKinstry]] (2017) * {{flagicon|LTU}} [[Mindaugas Čepas]] (2017–2019)<ref>http://zalgiris.lt/news/fc-kauno-zalgiris/70040/</ref> * {{Flagicon|LTU}} [[Rokas Garastas]] (2019–2023)<ref name="zalgiris.lt">http://zalgiris.lt/news/fc-kauno-zalgiris/86899/</ref> * {{flagicon|LTU}} [[Marius Stankevičius]] (2023) * {{Flagicon|SWE}} [[Glenn Ståhl]] (2023–2024) * {{flagicon|LTU}} Saulius Širmelis (2024)<ref>[https://alyga.lt/naujiena/s-sirmelis-kauno-zalgirio-kitamet-netreniruos/8830 S. Širmelis „Kauno Žalgirio“ kitąmet netreniruos]</ref> * {{flagicon|LTU}} Eivinas Černiauskas, 2024– == Reference == {{reference}} == Vanjski linkovi == * {{službeni sajt|http://www.zalgiris.lt/futbolas/}} * [https://www.uefa.com/teamsandplayers/teams/club=2605907/profile/index.html FK Kauno Žalgiris], na UEFA.com {{Prva nogometna liga Litvanije}} [[Kategorija:FK Kauno Žalgiris|*]] [[Kategorija:Nogometni klubovi u Litvaniji|Kauno Žalgiris]] [[Kategorija:Nogometni klubovi osnovani 2004.]] diip2fnyheihma3cznfhxjhi24bj1n1 0 453586 3670995 3315551 2024-12-03T23:31:52Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3670995 wikitext text/x-wiki '''Nikola II Drašković''' (?, oko [[1625]]. – ?, 8. oktobra [[1687]].) je bio [[Hrvatska|hrvatski]] vlastelin, član plemićke porodice [[Draškovići|Drašković]]. Bio je visoki državni funkcionar, vršeći službu [[kralj]]evskog komornika, kraljevskog savjetnika, [[Jursko-mošonjsko-šopronska županija|možunskog]] (mošonjskog) velikog župana te dvorskog [[Kadija|sudije]]. == Biografija == Grof Nikola II Drašković rodio se u [[Trakošćan (dvorac)|Trakošćanu]] kao sin grofa [[Ivan III Drašković|Ivana III Draškovića]] i njegove žene, grofice Barbare Drašković rođ. Thurzó. Imao je mlađeg brata Ivana IV (oko 1630 – 1692), te sestre Barbaru, Katarinu i Julijanu. Obrazovao se na Univerzitetu u [[Bologna|Bologni]] u Italiji. Bio je [[Brak|oženjen]] tri puta. Drugim brakom (1667. godine) sa groficom Elizabetom Nádasdy učvrstio je veze svoje porodice sa moćnom i bogatom [[Kraljevina Ugarska (1000–1918)|ugarskom]] porodicom Nádasdy. Grof [[Franjo II Nádasdy]], Elizabetin otac, bio je jedan od glavnih učesnika [[Zrinsko-frankopanska zavjera|Zrinsko-frankopanske zavjere]], koji je kao i [[Petar Zrinski]], osuđen i pogubljen 1671. godine. Kasnije nije bilo moguće sa sigurnošću utvrditi u kojem je obimu i sâm grof Nikola II aktivno učestvovao u zavjeri, ali nakon završetka zavjere nije imao direktne negativne posljedice. Za razliku od njega, njegov brat Ivan otvoreno je bio protiv zavjere, iako je i on bio oženjen drugom kćerkom Franje Nádasdyja, Marijom Magdalenom. Poslije Zrinsko-frankopanske zavjere Nikola je 1673. bio po nalogu kralja [[Leopold I, car Svetog Rimskog Carstva|Leopolda]] na čelu pratnje kraljeve nevjeste Klaudije Felicitas, koja je iz [[Tirol (pokrajina)|Tirol]]a stigla u [[Beč]]. Za vrijeme života, učestvovao je u mnogim vojnim kampanjama habsburške armije protiv [[Osmanlijsko Carstvo|Osmanlija]], među kojima se istaknuo u bici kod [[Körmend]]a, zatim u bici na rijeci Raabi, te kod ponovnog vraćanja [[Budim]]a pod ugarsku vlast 1686. godine. U braku sa Elizabetom imao je troje djece, i to Pavla, Katarinu i Adama Franju, koji su [[Nasljeđivanje (pravo)|naslijedili]] njegove posjede. Pavao je umro relativno mlad bez djece, a lozu su nastavila djeca Adama Franje, tačnije unuk Leopold. Za života je Nikola bio poznat i kao kolekcionar antikviteta i [[Numizmatika|numizmatičar]]. Umro je iznenada krajem 1687. godine, vjerovatno od [[infarkt]]a, mada se u ono vrijeme sumnjičilo ljude iz njegove sredine da je bio [[otrov]]an, i to zbog navodne podrške Zrinsko-frankopanskoj zavjeri. Njegova grana Draškovića održala se do 1792. godine, kada je umro njegov praunuk Norbert. Potomci njegovog brata Ivana IV. održali su se do danas. == Također pogledajte == * [[Draškovići]] * [[Trakošćan]] == Vanjski linkovi == *[http://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=5374 Biografija u Hrvatskom biografskom leksikonu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190302024909/http://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=5374 |date=2. 3. 2019 }} *[https://zir.nsk.hr/islandora/object/mev:227/preview Nikola II Drašković – član porodice Drašković iz 17. vijeka] *[http://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=16185 Nikola II Drašković bio je dvorski sudija] {{DEFAULTSORT:Drašković, Nikola II}} [[Kategorija:Historija Hrvatske]] [[Kategorija:Hrvatske vojskovođe]] [[Kategorija:Hrvatsko plemstvo]] [[hr:Nikola II. Drašković]] qy4xmtyjvt0stthuyu6xw5sot8eigsb 0 458922 3670958 3512496 2024-12-03T14:11:16Z AdnanSa 226 3670958 wikitext text/x-wiki {{Infokutija Zvijezda| | Naziv = Alnilam | Slika = [[Datoteka:Orion constellation map.svg|180px]] | Opis slike = Mapa sazviježđa Orion | Epoha = J2000 | Sazviježđe = [[Orion (sazviježđe)|Orion]] | Rektascenzija = 05h 36m 12,8s | Deklinacija = −01° 12′ 06,9" | Vidljivi sjaj = 1.69 (1.64 do – 1.74) | Spektralna klasa = B0 Ia | B-V-indeks = −1,18 | U-B-indeks = −1,03 | Varijabilnost = | Radijalna brzina = | Udaljenost SG = 1.180 | Udaljenost Par = 361 | Apsolutni sjaj = −6,89 | V-RA = | V-DE = | V-GES = | V-DIR = | Masa = 40 | Radijus = 60,62 | Luminozitet = 419.600 | Temperatura = 26.540 | Rotacija = | Starost = oko 4,47 mil. | Bayer = &Epsilon; Orionis | Flamsteed = | BD = BD−01°969, | BSK = HR 1903 | HDK = HD 37128 | SAO = SAO 132346 | TYC = | HIP = HIP 26311 }} '''Аlnilam''' ({{jez-el|ε}}, ''Orionis'') je centralna zvijezda [[Orionov pojas|Orionovog pojasa]] u ekvatorijalnom [[Orion (sazviježđe)|sazviježđu Oriona]] i nalazi se između Mintake i Alnitake. Ima Bayerovu oznaku ε Orionis, koja je latinizirana u Epsilon Orionis i skraćeno Epsilon Ori ili ε Ori. Ovo je masivna, [[plava supergigantska zvijezda]] tipa B, udaljena nekih 1.200 [[Svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]. Iako je duplo udaljenija od [[Sunce|sunca]] u odnosu na [[Mintaka|Mintaku]] i [[Alnitaka|Alnitaku]], druge dvije zvijezde iz Orionovog pojasa, jednakog je sjaja na nebu. Procjenjuje se da je oko 419.600 puta sjajniji od [[Sunce|Sunca]] i 40 puta masivniji. Alnilam brzo gubi [[Masa|masu]], kao posljedica svoje veličine, te joj je do kraja životnog ciklusa preostalo još približno oko 4 miliona godina.<ref name="alnilam">{{cite web|url=http://stars.astro.illinois.edu/sow/alnilam.html|title=Alnilam|year=2009|work=Jim Kaler's Stars|publisher=[[University of Illinois]], [[Urbana, Illinois|Urbana]]-[[Champaign, Illinois|Champaign]] [[University of Illinois at Urbana-Champaign|Campus]]|archive-url=https://www.webcitation.org/63XBTECPT?url=http://stars.astro.illinois.edu/sow/alnilam.html|archive-date=28. 11. 2011|access-date=28. 11. 2011|url-status=dead}}</ref> == Posmatranje == [[Datoteka:Orion Belt.jpg|thumb|lijevo|Alnilam je srednja i najsjajnija među tri zvijezde Orionovog pojasa.]] To je 29. najsjajnija zvijezda na nebu (četvrta najsjajnija u Orionu) i plavi je supergigant. Zajedno sa [[Mintaka|Mintakom]] i [[Alnitaka|Alnitakom]], tri zvijezde čine Orionov pojas, poznat po mnogim imenima u mnogim drevnim kulturama. Alnilam je srednja zvijezda pojasa. Od 1943. godine, spektar ove zvijezde služi kao jedna od stabilnih referentnih tačaka po kojima se klasifikuju druge zvijezde, za spektralnu klasu B0Ia <ref>Morgan, W. W.; Keenan, Philip C.; Kellman, Edith (1943). "An Atlas of Stellar Spectra" (PDF). Astrophysical Monographs. 152 (3849): 147. Bibcode:1943Natur.152..147.. doi:10.1038/152147a0. S2CID 4109100.</ref>. Iako spektar pokazuje varijacije, posebno u H-alfa apsorpcionim linijama, ovo se smatra tipičnim za ovaj tip sjajnog vrućeg supergiganta <ref>Puebla, R.E.; Hillier, D.J.; Zsargó, J.; Cohen, D.H.; Leutenegger, M.A. (2015). "X-ray, UV and optical analysis of supergiants: ϵ Ori". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 456 (3): 2907–2936. arXiv:1511.09365. Bibcode:2016MNRAS.456.2907P. doi:10.1093/mnras/stv2783. S2CID 7887625.</ref>. Također je jedna od 58 zvijezda koje se koriste u nebeskoj navigaciji. Na najvišoj je tački na nebu oko ponoći 15. decembra. Blago varira od magnitude 1,64 do 1,74, bez jasnog perioda i klasifikovana je kao α Cygni [[Promjenjiva zvijezda|promjenjiva]]. Njegov spektar također varira, vjerovatno zbog nepredvidivih promjena u gubitku mase sa površine. == Fizičke karakteristike == Procjene Alnilamovih karakteristika variraju. Searle i drugi, koristeći CMFGEN kod za analizu spektra 2008., izračunali su luminoznost od 537.000 L☉, efektivnu temperaturu od 27.500 ± 100 K i radijus od 32.4 ± 0.75 R☉ <ref>Searle, S. C.; Prinja, R. K.; Massa, D.; Ryans, R. (2008). "Quantitative studies of the optical and UV spectra of Galactic early B supergiants. I. Fundamental parameters". Astronomy and Astrophysics. 481 (3): 777–97. arXiv:0801.4289. Bibcode:2008A&A...481..777S. </ref>. == Reference== {{Refspisak}} [[Kategorija:Orion (sazviježđe)]] [[Kategorija:Bayerovi objekti]] [[Kategorija:Flamsteedovi objekti]] [[Kategorija:Zvijezde]] 9avn106i32ciuq8901n2j7zuah55kew 3670959 3670958 2024-12-03T14:19:19Z AdnanSa 226 3670959 wikitext text/x-wiki {{Infokutija Zvijezda| | Naziv = Alnilam | Slika = [[Datoteka:Orion constellation map.svg|180px]] | Opis slike = Mapa sazviježđa Orion | Epoha = J2000 | Sazviježđe = [[Orion (sazviježđe)|Orion]] | Rektascenzija = 05h 36m 12,8s | Deklinacija = −01° 12′ 06,9" | Vidljivi sjaj = 1.69 (1.64 do – 1.74) | Spektralna klasa = B0 Ia | B-V-indeks = −1,18 | U-B-indeks = −1,03 | Varijabilnost = | Radijalna brzina = | Udaljenost SG = 1.180 | Udaljenost Par = 361 | Apsolutni sjaj = −6,89 | V-RA = | V-DE = | V-GES = | V-DIR = | Masa = 40 | Radijus = 60,62 | Luminozitet = 419.600 | Temperatura = 26.540 | Rotacija = | Starost = oko 4,47 mil. | Bayer = &Epsilon; Orionis | Flamsteed = | BD = BD−01°969, | BSK = HR 1903 | HDK = HD 37128 | SAO = SAO 132346 | TYC = | HIP = HIP 26311 }} '''Аlnilam''' ({{jez-el|ε}}, ''Orionis'') je centralna zvijezda [[Orionov pojas|Orionovog pojasa]] u ekvatorijalnom [[Orion (sazviježđe)|sazviježđu Oriona]] i nalazi se između Mintake i Alnitake. Ima Bayerovu oznaku ε Orionis, koja je latinizirana u Epsilon Orionis i skraćeno Epsilon Ori ili ε Ori. Ovo je masivna, [[plava supergigantska zvijezda]] tipa B, udaljena nekih 1.200 [[Svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]. Iako je duplo udaljenija od [[Sunce|sunca]] u odnosu na [[Mintaka|Mintaku]] i [[Alnitaka|Alnitaku]], druge dvije zvijezde iz Orionovog pojasa, jednakog je sjaja na nebu. Procjenjuje se da je oko 419.600 puta sjajniji od [[Sunce|Sunca]] i 40 puta masivniji. Alnilam brzo gubi [[Masa|masu]], kao posljedica svoje veličine, te joj je do kraja životnog ciklusa preostalo još približno oko 4 miliona godina.<ref name="alnilam">{{cite web|url=http://stars.astro.illinois.edu/sow/alnilam.html|title=Alnilam|year=2009|work=Jim Kaler's Stars|publisher=[[University of Illinois]], [[Urbana, Illinois|Urbana]]-[[Champaign, Illinois|Champaign]] [[University of Illinois at Urbana-Champaign|Campus]]|archive-url=https://www.webcitation.org/63XBTECPT?url=http://stars.astro.illinois.edu/sow/alnilam.html|archive-date=28. 11. 2011|access-date=28. 11. 2011|url-status=dead}}</ref> == Posmatranje == [[Datoteka:Orion Belt.jpg|thumb|lijevo|Alnilam je srednja i najsjajnija među tri zvijezde Orionovog pojasa.]] To je 29. najsjajnija zvijezda na nebu (četvrta najsjajnija u Orionu) i plavi je supergigant. Zajedno sa [[Mintaka|Mintakom]] i [[Alnitaka|Alnitakom]], tri zvijezde čine Orionov pojas, poznat po mnogim imenima u mnogim drevnim kulturama. Alnilam je srednja zvijezda pojasa. Od 1943. godine, spektar ove zvijezde služi kao jedna od stabilnih referentnih tačaka po kojima se klasifikuju druge zvijezde, za spektralnu klasu B0Ia <ref>Morgan, W. W.; Keenan, Philip C.; Kellman, Edith (1943). "An Atlas of Stellar Spectra" (PDF). Astrophysical Monographs. 152 (3849): 147. Bibcode:1943Natur.152..147.. doi:10.1038/152147a0. S2CID 4109100.</ref>. Iako spektar pokazuje varijacije, posebno u H-alfa apsorpcionim linijama, ovo se smatra tipičnim za ovaj tip sjajnog vrućeg supergiganta <ref>Puebla, R.E.; Hillier, D.J.; Zsargó, J.; Cohen, D.H.; Leutenegger, M.A. (2015). "X-ray, UV and optical analysis of supergiants: ϵ Ori". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 456 (3): 2907–2936. arXiv:1511.09365. Bibcode:2016MNRAS.456.2907P. doi:10.1093/mnras/stv2783. S2CID 7887625.</ref>. Također je jedna od 58 zvijezda koje se koriste u nebeskoj navigaciji. Na najvišoj je tački na nebu oko ponoći 15. decembra. Blago varira od magnitude 1,64 do 1,74, bez jasnog perioda i klasifikovana je kao α Cygni [[Promjenjiva zvijezda|promjenjiva]]. Njegov spektar također varira, vjerovatno zbog nepredvidivih promjena u gubitku mase sa površine. == Fizičke karakteristike == Procjene Alnilamovih karakteristika variraju. Searle i drugi, koristeći CMFGEN kod za analizu spektra 2008., izračunali su luminoznost od 537.000 L☉, efektivnu temperaturu od 27.500 ± 100 K i radijus od 32.4 ± 0.75 R☉ <ref>Searle, S. C.; Prinja, R. K.; Massa, D.; Ryans, R. (2008). "Quantitative studies of the optical and UV spectra of Galactic early B supergiants. I. Fundamental parameters". Astronomy and Astrophysics. 481 (3): 777–97. arXiv:0801.4289. Bibcode:2008A&A...481..777S. </ref>. Analiza spektra i starosti članova Orion OB1 grupe daje masu 34,6 puta veću od Sunca (40,8 M☉ na glavnoj sekvenci) i starost od 5,7 miliona godina <ref>Voss, R.; Diehl, R.; Vink, J. S.; Hartmann, D. H. (2010). "Probing the evolving massive star population in Orion with kinematic and radioactive tracers". Astronomy and Astrophysics. 520: 10. arXiv:1005.3827. Bibcode:2010A&A...520A..51V. doi:10.1051/0004-6361/201014408. S2CID 38599952. A51.</ref>. Novija detaljna analiza Alnilama na više opsega talasnih dužina dala je veoma visoku procjenu osvijetljenosti, radijusa i mase, uz pretpostavku da je udaljenost od 606 [[parsek]]a predložena novom redukcijom Hipparcos <ref>van Leeuwen, F. (November 2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy & Astrophysics. 474 (2): 653–664. arXiv:0708.1752. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357. S2CID 18759600.</ref>. Usvajanje veće paralakse iz originalne Hipparcosove redukcije daje udaljenost od 412 parseka <ref>Perryman, M. A. C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J.; Hoeg, E.; Bastian, U.; Bernacca, P. L.; Crézé, M.; Donati, F.; Grenon, M.; Grewing, M.; Van Leeuwen, F.; Van Der Marel, H.; Mignard, F.; Murray, C. A.; Le Poole, R. S.; Schrijver, H.; Turon, C.; Arenou, F.; Froeschlé, M.; Petersen, C. S. (1997). "The HIPPARCOS Catalogue". Astronomy and Astrophysics. 323: L49. Bibcode:1997A&A...323L..49P.</ref> i fizičke parametre koji su u skladu s ranijim publikacijama. Svjetlost od 832.000 L☉ i masa od 64,5 M☉ na 606 parseka je najveća ikada izvedena za ovu zvijezdu. Koristeći unaprijed izračunate modele, studija iz 2020. godine otkrila je manje vrijednosti za osvjetljenje (420 000 L☉), poluprečnik (30,61 R☉) i masu (40 M☉) <ref>Zsargó, J.; Fierro-Santillán, C. R.; Klapp, J.; Arrieta, A.; Arias, L.; Valencia, J. M.; Sigalotti, L. Di G.; Hareter, M.; Puebla, R. E. (2020-11-01), "Creating and using large grids of precalculated model atmospheres for a rapid analysis of stellar spectra", Astronomy and Astrophysics, 643: A88, arXiv:2009.10879, Bibcode:2020A&A...643A..88Z, doi:10.1051/0004-6361/202038066, ISSN 0004-6361</ref>. Drugi spektroskopski modul udaljenosti od 7,79 implicira udaljenost od 361 parseka <ref>Oplištilová, A.; Mayer, P.; Harmanec, P.; Brož, M.; Pigulski, A.; Božić, H.; Zasche, P.; Šlechta, M.; Pablo, H.; Kołaczek-Szymański, P. A.; Moffat, A. F. J.; Lovekin, C. C.; Wade, G. A.; Zwintz, K.; Popowicz, A.; Weiss, W. W. (2023). "Spectrum of the secondary component and new orbital elements of the massive triple star δ Ori A". Astronomy and Astrophysics. 672: A31. arXiv:2301.10290. Bibcode:2023A&A...672A..31O. </ref>. Alnilamov relativno jednostavan spektar učinio ga je korisnim za proučavanje međuzvjezdanog medija. U narednih milion godina ova zvijezda se može pretvoriti u Wolf-Rayetovu zvijezdu i eksplodirati kao supernova. Alnilamova velika masa znači da zbog velikog gubitka mase, on neće postati crveni supergigant <ref>Humphreys, Roberta M.; Helmel, Greta; Jones, Terry J.; Gordon, Michael S. (2020-09-01). "Exploring the Mass-loss Histories of the Red Supergiants*". The Astronomical Journal. 160 (3): 145. arXiv:2008.01108. Bibcode:2020AJ....160..145H. doi:10.3847/1538-3881/abab15. ISSN 0004-6256.</ref>, i vjerovatno će ostaviti crnu rupu umjesto neutronske zvijezde. Okružen je [[Molekularni oblak|molekularnim oblakom]], NGC 1990, koji osvjetljava da bi napravio refleksijsku maglu. Njegovi zvezdani vjetrovi mogu dostići i do 2.000 km/s, zbog čega gubi masu oko 20 miliona puta brže od Sunca <ref>Crowther, P. A.; Lennon, D. J.; Walborn, N. R. (January 2006). "Physical parameters and wind properties of galactic early B supergiants". Astronomy & Astrophysics. 446 (1): 279–293. arXiv:astro-ph/0509436. Bibcode:2006A&A...446..279C. doi:10.1051/0004-6361:20053685. S2CID 18815761.</ref>. == Reference== {{Refspisak}} [[Kategorija:Orion (sazviježđe)]] [[Kategorija:Bayerovi objekti]] [[Kategorija:Flamsteedovi objekti]] [[Kategorija:Zvijezde]] fxjvr4ul8p2foo61mo48bzwrsto5z9j 3671015 3670959 2024-12-04T07:59:49Z AdnanSa 226 3671015 wikitext text/x-wiki {{Infokutija Zvijezda| | Naziv = Alnilam | Slika = [[Datoteka:Orion constellation map.svg|180px]] | Opis slike = Mapa sazviježđa Orion | Epoha = J2000 | Sazviježđe = [[Orion (sazviježđe)|Orion]] | Rektascenzija = 05h 36m 12,8s | Deklinacija = −01° 12′ 06,9" | Vidljivi sjaj = 1.69 (1.64 do – 1.74) | Spektralna klasa = B0 Ia | B-V-indeks = −1,18 | U-B-indeks = −1,03 | Varijabilnost = | Radijalna brzina = | Udaljenost SG = 1.180 | Udaljenost Par = 361 | Apsolutni sjaj = −6,89 | V-RA = | V-DE = | V-GES = | V-DIR = | Masa = 40 | Radijus = 60,62 | Luminozitet = 419.600 | Temperatura = 26.540 | Rotacija = | Starost = oko 4,47 mil. | Bayer = &Epsilon; Orionis | Flamsteed = | BD = BD−01°969, | BSK = HR 1903 | HDK = HD 37128 | SAO = SAO 132346 | TYC = | HIP = HIP 26311 }} '''Аlnilam''' ({{jez-el|ε}}, ''Orionis'') je centralna zvijezda [[Orionov pojas|Orionovog pojasa]] u ekvatorijalnom [[Orion (sazviježđe)|sazviježđu Oriona]] i nalazi se između Mintake i Alnitake. Ima Bayerovu oznaku ε Orionis, koja je latinizirana u Epsilon Orionis i skraćeno Epsilon Ori ili ε Ori. Ovo je masivna, [[plava supergigantska zvijezda]] tipa B, udaljena nekih 1.200 [[Svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]. Iako je duplo udaljenija od [[Sunce|sunca]] u odnosu na [[Mintaka|Mintaku]] i [[Alnitaka|Alnitaku]], druge dvije zvijezde iz Orionovog pojasa, jednakog je sjaja na nebu. Procjenjuje se da je oko 419.600 puta sjajniji od [[Sunce|Sunca]] i 40 puta masivniji. Alnilam brzo gubi [[Masa|masu]], kao posljedica svoje veličine, te joj je do kraja životnog ciklusa preostalo još približno oko 4 miliona godina.<ref name="alnilam">{{cite web|url=http://stars.astro.illinois.edu/sow/alnilam.html|title=Alnilam|year=2009|work=Jim Kaler's Stars|publisher=[[University of Illinois]], [[Urbana, Illinois|Urbana]]-[[Champaign, Illinois|Champaign]] [[University of Illinois at Urbana-Champaign|Campus]]|archive-url=https://www.webcitation.org/63XBTECPT?url=http://stars.astro.illinois.edu/sow/alnilam.html|archive-date=28. 11. 2011|access-date=28. 11. 2011|url-status=dead}}</ref> == Posmatranje == [[Datoteka:Orion Belt.jpg|thumb|lijevo|Alnilam je srednja i najsjajnija među tri zvijezde Orionovog pojasa.]] To je 29. najsjajnija zvijezda na nebu (četvrta najsjajnija u Orionu) i plavi je supergigant. Zajedno sa [[Mintaka|Mintakom]] i [[Alnitaka|Alnitakom]], tri zvijezde čine Orionov pojas, poznat po mnogim imenima u mnogim drevnim kulturama. Alnilam je srednja zvijezda pojasa. Od 1943. godine, spektar ove zvijezde služi kao jedna od stabilnih referentnih tačaka po kojima se klasifikuju druge zvijezde, za spektralnu klasu B0Ia <ref>Morgan, W. W.; Keenan, Philip C.; Kellman, Edith (1943). "An Atlas of Stellar Spectra" (PDF). Astrophysical Monographs. 152 (3849): 147. Bibcode:1943Natur.152..147.. doi:10.1038/152147a0. S2CID 4109100.</ref>. Iako spektar pokazuje varijacije, posebno u H-alfa apsorpcionim linijama, ovo se smatra tipičnim za ovaj tip sjajnog vrućeg supergiganta <ref>Puebla, R.E.; Hillier, D.J.; Zsargó, J.; Cohen, D.H.; Leutenegger, M.A. (2015). "X-ray, UV and optical analysis of supergiants: ϵ Ori". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 456 (3): 2907–2936. arXiv:1511.09365. Bibcode:2016MNRAS.456.2907P. doi:10.1093/mnras/stv2783. S2CID 7887625.</ref>. Također je jedna od 58 zvijezda koje se koriste u nebeskoj navigaciji. Na najvišoj je tački na nebu oko ponoći 15. decembra. Blago varira od magnitude 1,64 do 1,74, bez jasnog perioda i klasifikovana je kao α Cygni [[Promjenjiva zvijezda|promjenjiva]]. Njegov spektar također varira, vjerovatno zbog nepredvidivih promjena u gubitku mase sa površine. == Fizičke karakteristike == Procjene Alnilamovih karakteristika variraju. Searle i drugi, koristeći CMFGEN kod za analizu spektra 2008., izračunali su luminoznost od 537.000 L☉, efektivnu temperaturu od 27.500 ± 100 K i radijus od 32.4 ± 0.75 R☉ <ref>Searle, S. C.; Prinja, R. K.; Massa, D.; Ryans, R. (2008). "Quantitative studies of the optical and UV spectra of Galactic early B supergiants. I. Fundamental parameters". Astronomy and Astrophysics. 481 (3): 777–97. arXiv:0801.4289. Bibcode:2008A&A...481..777S. </ref>. Analiza spektra i starosti članova Orion OB1 grupe daje masu 34,6 puta veću od Sunca (40,8 M☉ na glavnoj sekvenci) i starost od 5,7 miliona godina <ref>Voss, R.; Diehl, R.; Vink, J. S.; Hartmann, D. H. (2010). "Probing the evolving massive star population in Orion with kinematic and radioactive tracers". Astronomy and Astrophysics. 520: 10. arXiv:1005.3827. Bibcode:2010A&A...520A..51V. doi:10.1051/0004-6361/201014408. S2CID 38599952. A51.</ref>. Novija detaljna analiza Alnilama na više opsega talasnih dužina dala je veoma visoku procjenu osvijetljenosti, radijusa i mase, uz pretpostavku da je udaljenost od 606 [[parsek]]a predložena novom redukcijom Hipparcos <ref>van Leeuwen, F. (November 2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy & Astrophysics. 474 (2): 653–664. arXiv:0708.1752. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357. S2CID 18759600.</ref>. Usvajanje veće paralakse iz originalne Hipparcosove redukcije daje udaljenost od 412 parseka <ref>Perryman, M. A. C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J.; Hoeg, E.; Bastian, U.; Bernacca, P. L.; Crézé, M.; Donati, F.; Grenon, M.; Grewing, M.; Van Leeuwen, F.; Van Der Marel, H.; Mignard, F.; Murray, C. A.; Le Poole, R. S.; Schrijver, H.; Turon, C.; Arenou, F.; Froeschlé, M.; Petersen, C. S. (1997). "The HIPPARCOS Catalogue". Astronomy and Astrophysics. 323: L49. Bibcode:1997A&A...323L..49P.</ref> i fizičke parametre koji su u skladu s ranijim publikacijama. Svjetlost od 832.000 L☉ i masa od 64,5 M☉ na 606 parseka je najveća ikada izvedena za ovu zvijezdu. Koristeći unaprijed izračunate modele, studija iz 2020. godine otkrila je manje vrijednosti za osvjetljenje (420 000 L☉), poluprečnik (30,61 R☉) i masu (40 M☉) <ref>Zsargó, J.; Fierro-Santillán, C. R.; Klapp, J.; Arrieta, A.; Arias, L.; Valencia, J. M.; Sigalotti, L. Di G.; Hareter, M.; Puebla, R. E. (2020-11-01), "Creating and using large grids of precalculated model atmospheres for a rapid analysis of stellar spectra", Astronomy and Astrophysics, 643: A88, arXiv:2009.10879, Bibcode:2020A&A...643A..88Z, doi:10.1051/0004-6361/202038066, ISSN 0004-6361</ref>. Drugi spektroskopski modul udaljenosti od 7,79 implicira udaljenost od 361 parseka <ref>Oplištilová, A.; Mayer, P.; Harmanec, P.; Brož, M.; Pigulski, A.; Božić, H.; Zasche, P.; Šlechta, M.; Pablo, H.; Kołaczek-Szymański, P. A.; Moffat, A. F. J.; Lovekin, C. C.; Wade, G. A.; Zwintz, K.; Popowicz, A.; Weiss, W. W. (2023). "Spectrum of the secondary component and new orbital elements of the massive triple star δ Ori A". Astronomy and Astrophysics. 672: A31. arXiv:2301.10290. Bibcode:2023A&A...672A..31O. </ref>. Alnilamov relativno jednostavan spektar učinio ga je korisnim za proučavanje međuzvjezdanog medija. U narednih milion godina ova zvijezda se može pretvoriti u Wolf-Rayetovu zvijezdu i eksplodirati kao supernova. Alnilamova velika masa znači da zbog velikog gubitka mase, on neće postati crveni supergigant <ref>Humphreys, Roberta M.; Helmel, Greta; Jones, Terry J.; Gordon, Michael S. (2020-09-01). "Exploring the Mass-loss Histories of the Red Supergiants*". The Astronomical Journal. 160 (3): 145. arXiv:2008.01108. Bibcode:2020AJ....160..145H. doi:10.3847/1538-3881/abab15. ISSN 0004-6256.</ref>, i vjerovatno će ostaviti crnu rupu umjesto neutronske zvijezde. Okružen je [[Molekularni oblak|molekularnim oblakom]], NGC 1990, koji osvjetljava da bi napravio refleksijsku maglu. Njegovi zvjezdani vjetrovi mogu dostići i do 2.000 km/s, zbog čega gubi masu oko 20 miliona puta brže od Sunca <ref>Crowther, P. A.; Lennon, D. J.; Walborn, N. R. (January 2006). "Physical parameters and wind properties of galactic early B supergiants". Astronomy & Astrophysics. 446 (1): 279–293. arXiv:astro-ph/0509436. Bibcode:2006A&A...446..279C. doi:10.1051/0004-6361:20053685. S2CID 18815761.</ref>. == Nomenklatura i historija == ε Orionis je Bayerova oznaka ove zvijezde, a 46 Orionis njena Flamsteed oznaka. Tradicionalno ime Alnilam potiče od arapskog النظام al-niẓām 'aranžman/niz (bisera)'. Povezani izgovori su Alnihan i Alnitam <ref>Allen, Richard Hinckley (1936). Star-names and their meanings. pp. 314–315.</ref>: sve tri varijante su očigledno greške u transliteraciji ili greške u kopiranju, prva je možda zbog zabune sa النيلم al-nilam 'safir' <ref> Knobel, E. B. (September 1909). "The name of epsilon Orionis". The Observatory. 32: 357. Bibcode:1909Obs....32..357K.</ref>. 2016. godine [[Međunarodna astronomska unija]] organizirala je Radnu grupu za imena zvijezda (WGSN) za katalogizaciju i standardizaciju vlastitih imena zvijezda. Prvi bilten WGSN-a iz jula 2016. uključivao je tabelu prve dvije grupe imena koje je odobrio WGSN; koji je uključivao ime Alnilam za ovu zvijezdu. Sada je tako uneseno u IAU katalog imena zvijezda. == Reference== {{Refspisak}} [[Kategorija:Orion (sazviježđe)]] [[Kategorija:Bayerovi objekti]] [[Kategorija:Flamsteedovi objekti]] [[Kategorija:Zvijezde]] l0ir9gmzbjfpu1l2ku97s3rriwelohg 3671017 3671015 2024-12-04T08:07:28Z AdnanSa 226 3671017 wikitext text/x-wiki {{Infokutija Zvijezda| | Naziv = Alnilam | Slika = [[Datoteka:Orion constellation map.svg|180px]] | Opis slike = Mapa sazviježđa Orion | Epoha = J2000 | Sazviježđe = [[Orion (sazviježđe)|Orion]] | Rektascenzija = 05h 36m 12,8s | Deklinacija = −01° 12′ 06,9" | Vidljivi sjaj = 1.69 (1.64 do – 1.74) | Spektralna klasa = B0 Ia | B-V-indeks = −1,18 | U-B-indeks = −1,03 | Varijabilnost = | Radijalna brzina = | Udaljenost SG = 1.180 | Udaljenost Par = 361 | Apsolutni sjaj = −6,89 | V-RA = | V-DE = | V-GES = | V-DIR = | Masa = 40 | Radijus = 60,62 | Luminozitet = 419.600 | Temperatura = 26.540 | Rotacija = | Starost = oko 4,47 mil. | Bayer = &Epsilon; Orionis | Flamsteed = | BD = BD−01°969, | BSK = HR 1903 | HDK = HD 37128 | SAO = SAO 132346 | TYC = | HIP = HIP 26311 }} '''Аlnilam''' ({{jez-el|ε}}, ''Orionis'') je centralna zvijezda [[Orionov pojas|Orionovog pojasa]] u ekvatorijalnom [[Orion (sazviježđe)|sazviježđu Oriona]] i nalazi se između Mintake i Alnitake. Ima Bayerovu oznaku ε Orionis, koja je latinizirana u Epsilon Orionis i skraćeno Epsilon Ori ili ε Ori. Ovo je masivna, [[plava supergigantska zvijezda]] tipa B, udaljena nekih 1.200 [[Svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]. Iako je duplo udaljenija od [[Sunce|sunca]] u odnosu na [[Mintaka|Mintaku]] i [[Alnitaka|Alnitaku]], druge dvije zvijezde iz Orionovog pojasa, jednakog je sjaja na nebu. Procjenjuje se da je oko 419.600 puta sjajniji od [[Sunce|Sunca]] i 40 puta masivniji. Alnilam brzo gubi [[Masa|masu]], kao posljedica svoje veličine, te joj je do kraja životnog ciklusa preostalo još približno oko 4 miliona godina.<ref name="alnilam">{{cite web|url=http://stars.astro.illinois.edu/sow/alnilam.html|title=Alnilam|year=2009|work=Jim Kaler's Stars|publisher=[[University of Illinois]], [[Urbana, Illinois|Urbana]]-[[Champaign, Illinois|Champaign]] [[University of Illinois at Urbana-Champaign|Campus]]|archive-url=https://www.webcitation.org/63XBTECPT?url=http://stars.astro.illinois.edu/sow/alnilam.html|archive-date=28. 11. 2011|access-date=28. 11. 2011|url-status=dead}}</ref> == Posmatranje == [[Datoteka:Orion Belt.jpg|thumb|lijevo|Alnilam je srednja i najsjajnija među tri zvijezde Orionovog pojasa.]] To je 29. najsjajnija zvijezda na nebu (četvrta najsjajnija u Orionu) i plavi je supergigant. Zajedno sa [[Mintaka|Mintakom]] i [[Alnitaka|Alnitakom]], tri zvijezde čine Orionov pojas, poznat po mnogim imenima u mnogim drevnim kulturama. Alnilam je srednja zvijezda pojasa. Od 1943. godine, spektar ove zvijezde služi kao jedna od stabilnih referentnih tačaka po kojima se klasifikuju druge zvijezde, za spektralnu klasu B0Ia <ref>Morgan, W. W.; Keenan, Philip C.; Kellman, Edith (1943). "An Atlas of Stellar Spectra" (PDF). Astrophysical Monographs. 152 (3849): 147. Bibcode:1943Natur.152..147.. doi:10.1038/152147a0. S2CID 4109100.</ref>. Iako spektar pokazuje varijacije, posebno u H-alfa apsorpcionim linijama, ovo se smatra tipičnim za ovaj tip sjajnog vrućeg supergiganta <ref>Puebla, R.E.; Hillier, D.J.; Zsargó, J.; Cohen, D.H.; Leutenegger, M.A. (2015). "X-ray, UV and optical analysis of supergiants: ϵ Ori". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 456 (3): 2907–2936. arXiv:1511.09365. Bibcode:2016MNRAS.456.2907P. doi:10.1093/mnras/stv2783. S2CID 7887625.</ref>. Također je jedna od 58 zvijezda koje se koriste u nebeskoj navigaciji. Na najvišoj je tački na nebu oko ponoći 15. decembra. Blago varira od magnitude 1,64 do 1,74, bez jasnog perioda i klasifikovana je kao α Cygni [[Promjenjiva zvijezda|promjenjiva]]. Njegov spektar također varira, vjerovatno zbog nepredvidivih promjena u gubitku mase sa površine. == Fizičke karakteristike == Procjene Alnilamovih karakteristika variraju. Searle i drugi, koristeći CMFGEN kod za analizu spektra 2008., izračunali su luminoznost od 537.000 L☉, efektivnu temperaturu od 27.500 ± 100 K i radijus od 32.4 ± 0.75 R☉ <ref>Searle, S. C.; Prinja, R. K.; Massa, D.; Ryans, R. (2008). "Quantitative studies of the optical and UV spectra of Galactic early B supergiants. I. Fundamental parameters". Astronomy and Astrophysics. 481 (3): 777–97. arXiv:0801.4289. Bibcode:2008A&A...481..777S. </ref>. Analiza spektra i starosti članova Orion OB1 grupe daje masu 34,6 puta veću od Sunca (40,8 M☉ na glavnoj sekvenci) i starost od 5,7 miliona godina <ref>Voss, R.; Diehl, R.; Vink, J. S.; Hartmann, D. H. (2010). "Probing the evolving massive star population in Orion with kinematic and radioactive tracers". Astronomy and Astrophysics. 520: 10. arXiv:1005.3827. Bibcode:2010A&A...520A..51V. doi:10.1051/0004-6361/201014408. S2CID 38599952. A51.</ref>. Novija detaljna analiza Alnilama na više opsega talasnih dužina dala je veoma visoku procjenu osvijetljenosti, radijusa i mase, uz pretpostavku da je udaljenost od 606 [[parsek]]a predložena novom redukcijom Hipparcos <ref>van Leeuwen, F. (November 2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy & Astrophysics. 474 (2): 653–664. arXiv:0708.1752. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357. S2CID 18759600.</ref>. Usvajanje veće paralakse iz originalne Hipparcosove redukcije daje udaljenost od 412 parseka <ref>Perryman, M. A. C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J.; Hoeg, E.; Bastian, U.; Bernacca, P. L.; Crézé, M.; Donati, F.; Grenon, M.; Grewing, M.; Van Leeuwen, F.; Van Der Marel, H.; Mignard, F.; Murray, C. A.; Le Poole, R. S.; Schrijver, H.; Turon, C.; Arenou, F.; Froeschlé, M.; Petersen, C. S. (1997). "The HIPPARCOS Catalogue". Astronomy and Astrophysics. 323: L49. Bibcode:1997A&A...323L..49P.</ref> i fizičke parametre koji su u skladu s ranijim publikacijama. Svjetlost od 832.000 L☉ i masa od 64,5 M☉ na 606 parseka je najveća ikada izvedena za ovu zvijezdu. Koristeći unaprijed izračunate modele, studija iz 2020. godine otkrila je manje vrijednosti za osvjetljenje (420 000 L☉), poluprečnik (30,61 R☉) i masu (40 M☉) <ref>Zsargó, J.; Fierro-Santillán, C. R.; Klapp, J.; Arrieta, A.; Arias, L.; Valencia, J. M.; Sigalotti, L. Di G.; Hareter, M.; Puebla, R. E. (2020-11-01), "Creating and using large grids of precalculated model atmospheres for a rapid analysis of stellar spectra", Astronomy and Astrophysics, 643: A88, arXiv:2009.10879, Bibcode:2020A&A...643A..88Z, doi:10.1051/0004-6361/202038066, ISSN 0004-6361</ref>. Drugi spektroskopski modul udaljenosti od 7,79 implicira udaljenost od 361 parseka <ref>Oplištilová, A.; Mayer, P.; Harmanec, P.; Brož, M.; Pigulski, A.; Božić, H.; Zasche, P.; Šlechta, M.; Pablo, H.; Kołaczek-Szymański, P. A.; Moffat, A. F. J.; Lovekin, C. C.; Wade, G. A.; Zwintz, K.; Popowicz, A.; Weiss, W. W. (2023). "Spectrum of the secondary component and new orbital elements of the massive triple star δ Ori A". Astronomy and Astrophysics. 672: A31. arXiv:2301.10290. Bibcode:2023A&A...672A..31O. </ref>. Alnilamov relativno jednostavan spektar učinio ga je korisnim za proučavanje međuzvjezdanog medija. U narednih milion godina ova zvijezda se može pretvoriti u Wolf-Rayetovu zvijezdu i eksplodirati kao supernova. Alnilamova velika masa znači da zbog velikog gubitka mase, on neće postati crveni supergigant <ref>Humphreys, Roberta M.; Helmel, Greta; Jones, Terry J.; Gordon, Michael S. (2020-09-01). "Exploring the Mass-loss Histories of the Red Supergiants*". The Astronomical Journal. 160 (3): 145. arXiv:2008.01108. Bibcode:2020AJ....160..145H. doi:10.3847/1538-3881/abab15. ISSN 0004-6256.</ref>, i vjerovatno će ostaviti crnu rupu umjesto neutronske zvijezde. Okružen je [[Molekularni oblak|molekularnim oblakom]], NGC 1990, koji osvjetljava da bi napravio refleksijsku maglu. Njegovi zvjezdani vjetrovi mogu dostići i do 2.000 km/s, zbog čega gubi masu oko 20 miliona puta brže od Sunca <ref>Crowther, P. A.; Lennon, D. J.; Walborn, N. R. (January 2006). "Physical parameters and wind properties of galactic early B supergiants". Astronomy & Astrophysics. 446 (1): 279–293. arXiv:astro-ph/0509436. Bibcode:2006A&A...446..279C. doi:10.1051/0004-6361:20053685. S2CID 18815761.</ref>. == Nomenklatura i historija == ε Orionis je Bayerova oznaka ove zvijezde, a 46 Orionis njena Flamsteed oznaka. Tradicionalno ime Alnilam potiče od arapskog النظام al-niẓām 'aranžman/niz (bisera)'. Povezani izgovori su Alnihan i Alnitam <ref>Allen, Richard Hinckley (1936). Star-names and their meanings. pp. 314–315.</ref>: sve tri varijante su očigledno greške u transliteraciji ili greške u kopiranju, prva je možda zbog zabune sa النيلم al-nilam 'safir' <ref> Knobel, E. B. (September 1909). "The name of epsilon Orionis". The Observatory. 32: 357. Bibcode:1909Obs....32..357K.</ref>. 2016. godine [[Međunarodna astronomska unija]] organizirala je Radnu grupu za imena zvijezda (WGSN) za katalogizaciju i standardizaciju vlastitih imena zvijezda. Prvi bilten WGSN-a iz jula 2016. uključivao je tabelu prve dvije grupe imena koje je odobrio WGSN; koji je uključivao ime Alnilam za ovu zvijezdu. Sada je tako uneseno u IAU katalog imena zvijezda. === Orionov pojas === Tri zvijezde u pojasu bile su zajedno poznate pod mnogim imenima u mnogim kulturama. Arapski termini uključuju Al Nijād („pojas“), Al Nasak („Linija“), Al Alkāt („Zlatna zrna ili orasi“) i, na modernom arapskom, Al Mīzān al H•akk („Poluga precizne vage“ '). U kineskoj mitologiji, oni su također bili poznati kao poluga vage <ref>Allen, Richard Hinckley (1936). Star-names and their meanings. pp. 314–315.</ref>. Na kineskom, 參宿 (Shēn Sù), što znači Tri zvijezde (asterizam), odnosi se na asterizam koji se sastoji od Alnilama, [[Alnitak]]a i [[Mintaka|Mintake]] (Orionov pojas), a kasnije su uvršteni [[Betelgez]], [[Belatriks]], Saif i [[Rigel]] <ref>(in Chinese) 中國星座神話, written by 陳久金. Published by 台灣書房出版有限公司, 2005, ISBN 978-986-7332-25-7.</ref>. Shodno tome, kineski naziv za Alnilam je 參宿二 (Shēn Sù èr, engleski: Druga zvijezda od tri zvijezde) <ref>(in Chinese) AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) 天文教育資訊網 2006 年 5 月 25 日</ref>. To je jedna od zapadnih vila Bijelog tigra. == Reference== {{Refspisak}} [[Kategorija:Orion (sazviježđe)]] [[Kategorija:Bayerovi objekti]] [[Kategorija:Flamsteedovi objekti]] [[Kategorija:Zvijezde]] eb3bru382z1yk25scag1bm1gf7mh11b 0 463711 3671009 3507907 2024-12-04T07:00:58Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3671009 wikitext text/x-wiki {{taksokvir |boja=lightgreen |naziv= Ranunculales <br>(Red ljutića) | raspon_fosila =[[Rana kreda]], prije 124 (najranije 136) miliona godina &ndash; [[holocen|Sadašnjost]] | slika = Creeping butercup close 800.jpg | slika_opis = ''[[Ranunculus repens]]'' |slika_širina=300px | regnum = [[Plantae]] | superior = [[Angiospermae]] | divisio = [[Angiospermae]] | classis = [[Eudicotyledoneae]] (bazne) | subclassis = [[Ranunculidae]] | ordo = '''Ranunculales''' | ordo_authority = [[Barthélemy Charles Joseph du Mortier|Dumortier]] |slika2=Filogenija angiospermi-1 (5).jpg |slika2_opis=Savremena filogenetska klasifikacija angiospermi<br>Klasifikacija [[APG III]] (2009) ili filogenetske klasifikacije je treća verzija botaničke klasifikacije cvjetnica koju utvrđuje međunarodna [[APG|Grupa za filogeniju angiospermi]] ([[2016]].) |slika2_širina=350px | razdioba_stepen = Porodice |razdioba= * ''[[Ranunculaceae]]'' *''[[Berberidaceae]]'' *''[[Menispermaceae]]'' * ''[[Lardizabalaceae]]'' * Familia [[Circaeasteraceae]] *''[[Eupteleaceae]]'' * ''[[Papaveraceae]]'' (incl. ''[[Fumariaceae]]'' i ''[[Pteridophyllaceae]]'') }} '''Ranunculales''' je jedan od [[red (biologija)|redova]] [[cvjetnica]] iz [[razred (biologija)|razreda]] [[Eudikotiledone]] . Kao obaveznu, uključuje tipsku [[porodica (biologija)|porodicu]] ''[[Ranunculaceae]]'', porodicu [[ljutić]]a, jer je njegovo [[botaničko ime]] utemeljeno na imenu [[rod (biologija)|roda]] u toj porodici. Ranunculales pripada [[parafilija|parafiletskoj]] [[Takson|grupi]] poznatoj kao [[Eudikotiledone|bazne eudikotiledone]]. To je najviši [[baznni (filogenetika)|bazni]] [[kladus]] u ovoj grupi; drugim riječima, to je [[sestrinski takson]] ostalih eudikotiledona. Široko poznati članovi uključuju [[mak (cvijet)|makove]], rodove ''[[Berberis]]'' (žutike) i [[Ranunculus]] (ljutiće) . ==Taksonomija== U sistemu [[APG III]], [[Grupa za filogeniju angiospermi]] prepoznala je 2009. sedam porodica Ranunculales, šrobjavljeno]]. U prethodnom [[APG II sistem]]u ponudili su mogućnost tri porodice [[Segregat (taksonomija)|segregata]] kao što je prikazano u nastavku.{{sfn|APG|2009}} * Red Ranunculales *: Porodica [[Berberidaceae]] *: Porodica [[Circaeasteraceae]] *:: [+ Porodica [[Kingdoniaceae]] ] *: Porodica [[Eupteleaceae]] *: Porodica [[Lardizabalaceae]] *: Porodica [[Menispermaceae]] *: Porodica [[Papaveraceae]] *:: [+ Porodica [[Fumariaceae]] ] *:: [+ Porodica [[Pteridophyllaceae]] ] *: Porodica [[Ranunculaceae]] Napomena: "+ ..." = opcijski odvojena porodica (koja se može odvojiti od prethodne porodice). Pod ovom definicijom, poznati članovi Ranunculales obuhvataju rodove ''[[Ranunculus]]'', ''[[Clematis]]'', ''[[Aquilegia]]'' i ''[[Delphinium]], te porodicu [[Papaveraceae]]. ==Filogenija== [[Kladogram]] srodničkih unutar reda, prema [[katalog života|Katalogu života]], je:<ref name = "COL">{{cite web |url= http://www.catalogueoflife.org/annual-checklist/2014/browse/tree/id/17068439|title= Species 2000 & ITIS Catalogue of Life: 2014 Annual Checklist.|author= Roskov Y., Kunze T., Orrell T., Abucay L., Paglinawan L., Culham A., Bailly N., Kirk P., Bourgoin T., Baillargeon G., Decock W., De Wever A., Didžiulis V. (ed)|year= 2014|publisher= Species 2000: Reading, UK.|access-date= 26. 5. 2014}}</ref> {{Clade | label1 = '''Ranunculales&nbsp;''' | 1={{Clade | 1=[[Berberidaceae]] | 2=[[Circaeasteraceae]] | 3=[[Eupteleaceae]] | 4=[[Lardizabalaceae]] | 5=[[Menispermaceae]] | 6=[[Papaveraceae]] | 7=[[Ranunculaceae]] }} }} [[Filogenija]] Ranunculales sa detaljima taksonomskih relacija, objavljena je 2009. godine, na osnovu [[molekularna filogenetika|molekulskofilogenetičke]] analize sekvenci [[DNK]] . Autori ovog [[naučna literatura|rada]] revidirali su potporodice i [[pleme (biologija)|plemena]] grupe [[Red]].{{sfn|Wang et al|2009}} ovo se reflektiralo i na narednu reviziju APG, [[APG IV]] (2016).{{sfn|APG|2016}} Analiza je otkrila da se grupa Red sastoji od tri [[kladus]]a, ''Eupteleaceae'', ''Papaveraceae'' i trećeg, za koji se smatra da su "jezgarne" Ranuculales, a koji se sastoji od preostalih pet porodica. Filogenija porodica prikazana je u kladogramu.<ref>[http://www.mobot.org/mobot/research/apweb/trees/ranunculalesnotl.gif Árbol en APW]</ref> <div style="background:#ef6ce;"> {{Clade | style= "font-size:100%; line-height:100%;" | label3= [[Eudicotiledonae]] | 1= {{clade | label1='''Ranunculales''' | 1= {{clade | 1= [[Eupteleaceae]] | 2= {{clade | 1= {{clade | 1= {{clade | 1= [[Lardizabalaceae]] | 2= [[Circaeasteraceae]] }} | 2= {{clade | 1= [[Menispermaceae]] | 2= {{clade | 1= [[Berberidaceae]] | 2= [[Ranunculaceae]] }} }} }} | label2=[[Papaveraceae]] | 2= {{clade | 1= Pteridophylloideae | 2= {{clade | 1= Papaveroideae | 2= Fumarioideae }} }} }} }} | 2= Ostatak grupe [[Eudikotledone]] }} }} </div> ''[[Papaveraceae]]'' sadrže ''Papaveroideae'', ''Fumarioideae'' i ''Pteridophilloideae''. Razlikuje se od ostalih članova grupe po sinkarpnom [[ginecij]]u , [[plod]]u [[kapsula (plod)|kapsula]], rano listopadnim čašicama i prisustvu ili laticifera i [[biljni sok|obojenog soka]], ili specijaliziranih ćelija s bistrim i sluzavim sokom. Ovi obrasci, zajedno sa [[sjemenka]]ma sa [[aril]]ima, vjerovatno su sinapomorfije Papaveraceae, ili su se vrlo rano razvili u ovoj porodici. Morfološke sinapomorfije kladusa koji objedinjuje ''Menispermaceae'', ''Berberidaceae'' i ''Ranunculaceae'' nisu očigledne, iako grupa ima snažnu potporu iz analize sekvenci DNK. ''Berberidaceae'' i ''Ranunculaceae'' mogu imati neke sličnosti u obliku cvijeta (Endress 1995) == Evolucija == Fosilni oblik '' [[Leefructus]] '', opisan 2011. godine, prepoznat je kao član Red grupe.<ref>{{Cite web |url=http://www.eurekalert.org/pub_releases/2011-03/iu-fib033111.php |title=Fossil is best look yet at an ancestor of buttercups |access-date=13. 5. 2020 |archive-date=10. 1. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150110171928/http://www.eurekalert.org/pub_releases/2011-03/iu-fib033111.php |url-status=dead }}</ref> ''Leefructus mirus'' imao je u potpunosti razvijene [[list]]ove; [[stabljika]] i [[cvijet]] su po svojoj strukturi vrlo slični onima kod modernih [[ranunculus|ljutića]]. Fosil je star 125 miliona godina i ne samo da dokazuje da je Ranunculales drevna skupina [[eudikotiledona]], već i da je cijeli kladus [[angiosperme]] možda stariji nego što se očekivalo. Struktura biljke i njena starost mogu dovesti do novog pristupa u oblasti koja proučava evoluciju [[cvjetnica]]. Činjenica da ''Leefructus'' pokazuje dobro razvijenu strukturu sličnu modernim ranunkulidima ukazuje na to da se ova grupaa eudikotiledona možda razvila i prije dobi tog fosila. ==Historija== Historijski gledano, termin [[Ranales]] bio je korišten za uključivanje vrsta ''Ranunculaceae'' i srodnih porodica, kako su to opisali Bentham i Hooker. To je 1964. [[Melchiorov sistem|Melchior]] zamijenio u Ranunculales. [[Cronquistov sistem]] (1981) također prepoznaje grupu Red, ali je smješta u [[razred (biologija)|podrazred]] [[Magnoliidae]], u [[razred (biologija)|razredu]] [[Magnoliopsida]] [= dikotiledone]. Upotrebljen je ukljhučujući: * Red Ranunculales *Porodice: *''[[Ranunculaceae]]'' *: ''[[Circaeasteraceae]]'' *: ''[[Berberidaceae]]'' *:''[[Sargentodoxaceae]]'' *: ''[[Lardizabalaceae]]'' *:''[[Menispermaceae]]'' *: ''[[Coriariaceae]]'' *: ''[[Sabiaceae]]'' U Cronquistovom sistemu, ''Papaveraceae'' i ''Fumariaceae'' (uključujući biljke iz opcijske porodice ''Pteridophyllaceae'') tretirane su kao zasebna Red grupa "Papaverales", smještena u isti podrazred Magnoliidae. Za Cronquistov obuhvat Ranunculales sada je poznato da je [[polifilija|polifiletski]]. ''Sabiaceae'' se nalaze u kladusu baznih eudikotiledona, odvojene od reda Ranunculales. ''Coriariaceae'' se sada nalazi u Red grupi [[Cucurbitales]]. ==Reference== {{Reflist}} == Bibliografija == {{refbegin | 30em}} * {{Cite journal |last=Angiosperm Phylogeny Group |year=2009 |title=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the Reds and families of flowering plants: APG III |journal=Botanical Journal of the Linnean Society |volume=161 |issue=2 |pages=105–121 |url=http://www3.interscience.wiley.com/journal/122630309/abstract |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20170525104318/http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x/abstract |url-status=dead |archive-date=25. 5. 2017 | format= PDF |access-date=6. 7. 2013 |doi=10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x |ref={{harvid|APG|2009}}|doi-access=free }} * {{Cite journal |last=Angiosperm Phylogeny Group |year=2016 |title=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the Reds and families of flowering plants: APG IV |journal=Botanical Journal of the Linnean Society |volume=181 |issue=1 |pages=1–20 |doi=10.1111/boj.12385|ref={{harvid|APG|2016}} |doi-access=free }} * {{cite journal|last1=Wang|first1=Wei|last2=Lu|first2=An-Ming|last3=Ren|first3=Yi|last4=Endress|first4=Mary E.|last5=Chen|first5=Zhi-Duan|title=Phylogeny and classification of Ranunculales: Evidence from four molecular loci and morphological data|journal=Perspectives in Plant Ecology, Evolution and Systematics|date=januar 2009|volume=11|issue=2|pages=81–110|doi=10.1016/j.ppees.2009.01.001|ref={{harvid|Wang et al|2009}}}} {{refend}} ==Vanjski linkovi== * [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Tree&id=41768&lvl=3&lin=f&keep=1&srchmode=1&unlock NCBI Taxonomy Browser] {{Commons category|Ranunculales}} {{Wikivrste|position=left}} [[Kategorija:Magnoliopsida]] [[Kategorija:Ranunculales| ]] [[Kategorija:Flora Bosne i Hercegovine]] mcgmp091vdcxsknh95u2330xmxcxzxp 0 469750 3670970 3665159 2024-12-03T17:46:17Z Sematz 38881 /* Gradonačelnici gradova */ 3670970 wikitext text/x-wiki {{Infokutija izbori | naziv_izbora = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. | država = Bosna i Hercegovina | vrsta = parlamentarni | u_toku = yes | prethodni_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2016. | prethodna_godina = 2016. | sljedeći_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. | sljedeća_godina = 2024 | mogući_mandati = {{nowrap|Načelnici i gradonačelnici, te općinska i gradska vijeća}} | datum_izbora = 15. novembar 2020. | 2prazno = Načelnici | 3prazno = +/- | registriranih = 3.384.244<ref name="pok">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/2020/Zbirna_Statistika_2020.pdf|title=Izborni pokazatelj 2020.|date=2021|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIK BiH]]|access-date=18. 3. 2024}}</ref> | izlaznost = 1.705.520 (50,40%)<ref name="pok"/> | stranka1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|link|BS}} | boja1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}} | 2podaci1 = {{Composition bar|44|145|hex=#AA0000}} | 3podaci1 = {{Povećanje}} 12 | stranka2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|link|BS}} | boja2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}} | 2podaci2 = {{Composition bar|27|145|hex=#009933}} | 3podaci2 = {{Gubitak}} 6 | stranka3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|link|BS}} | boja3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}} | 2podaci3 = {{Composition bar|22|145|hex=#013971}} | 3podaci3 = {{Povećanje}} 3 | stranka4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|link|BS}} | boja4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}} | 2podaci4 = {{Composition bar|16|145|hex=#000080}} | 3podaci4 = {{Nema promjena}} 0 | stranka5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|link|BS}} | boja5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}} | 2podaci5 = {{Composition bar|9|145|hex=#DE0000}} | 3podaci5 = {{Povećanje}} 1 | stranka6 = Nezavisni | boja6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|svijetlo|BS}} | 2podaci6 = {{Composition bar|5|145|hex=#d2d2d2}} | 3podaci6 = {{Gubitak}} 9 | slika_karte = | veličina_karte = | opis_karte = }} '''Lokalni izbori u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] 2020.''' su [[Demokratija|demokratski]] [[izbori]] održani 15. novembra 2020.<ref>{{Cite web|url=http://www.izbori.ba/Documents/Lokalni_izbori_2020/Ostalo/Odluka_o_raspisivanju_lokalnih_izbora_2020-bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju izbora 2020.|last=|first=|date=|website=Centralna izborna komisija|publisher=|access-date=}}</ref> Na izborima birali su se načelnici općina i gradonačelnici gradova, kao i općinska i gradska vijeća. == Organizacija izbora == [[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]] je na sjednici održanoj 23. maja 2020. godine raspisala održavanje lokalnih izbora 2020. prvobitno za 4. oktobar 2020, a onda odgodila na 15. novembar 2020.<ref>{{Cite web|url=http://www.izbori.ba/Documents/Lokalni_izbori_2020/Ostalo/Odluka_o_odgadjanju_izbora_2020-bos.pdf|title=Odluka o odgađanju izbora|last=|first=|date=|website=Centralna izborna komisija|publisher=|access-date=}}</ref> usljed [[Pandemija COVID-a 19 u Bosni i Hercegovini|pandemije]] bolesti [[COVID-19]] i nedostatka sredstava.<ref>{{Cite web|url=https://www.slobodnaevropa.org/a/ističe-rok-novca-za-lokalne-izbore-u-bih-nema/30627560.html|title=Novac nije osiguran, CIK odlučuje o odgađanju lokalnih izbora u BiH|website=Radio Slobodna Evropa|language=sh|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Birali su se načelnici i općinska vijeća u 120 [[Općine Bosne i Hercegovine|općina]], gradonačelnici u 22 i gradska vijeća u 21 [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|gradu]], te [[Skupština Brčko distrikta|Skupština]] [[Brčko distrikt]]a. Izbori su bili u jeku pandemije i godinu dana nakon odloženog formiranja vlade na državnom nivou.<ref>{{Cite web|url=https://www.dw.com/en/bosnia-gets-government-after-14-month-impasse/a-51785707|title=Bosnia gets government after 14-month impasse {{!}} DW {{!}} 23.12.2019|last=Welle (www.dw.com)|first=Deutsche|website=DW.COM|language=en-GB|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Nacionalni koalicioni partneri u kojoj su većina [[Bošnjaci]] ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]), [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srbi]] ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]), [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvati]] ([[Hrvatska demokratska zajednica|HDZ BiH]]) branili su većinu osvojenih mandata na prethodnim [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2016.|lokalnim izborima iz 2016]]. U [[Mostar]]u, ovi izbori su bili prvi nakon posljednjih održanih 2008. i održani su 20. decembra, nakon što su u julu 2020. usvojeni izborni amandmani te implementirana odluka [[Evropski sud za ljudska prava|Evropskog suda za ljudska prava]] u slučaju ''[[Baralija protiv Bosne i Hercegovine]]''.<ref>{{Cite web|url=https://www.slobodnaevropa.org/a/mostar-izbori-strasbourg-irma-baralija/30240725.html|title=Bezizborni Mostar dobio presudu u Strasbourgu|website=Radio Slobodna Evropa|language=sh|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Ukupno 3.384.244 građana Bosne i Hercegovine registrovano je za glasanje,<ref>{{Cite web|url=http://www.sarajevotimes.com/169632-2/|title=Central Election Commission of BiH revealed Number of Voters for Local Elections|date=9. 10. 2020|website=Sarajevo Times|language=en-US|access-date=14. 11. 2020}}</ref> skoro isti broj kao i ukupno stanovništvo sa popisa iz 2013.<ref>{{Cite web|url=http://www.sarajevotimes.com/almost-the-same-number-of-inhabitants-and-voters-in-bosnia-and-herzegovina/|title=Almost the same Number of Inhabitants and Voters in Bosnia and Herzegovina|date=11. 10. 2020|website=Sarajevo Times|language=en-US|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Od 425 kandidata za načelnika, samo 29 su bili žene.<ref>{{Cite web|url=https://istinomjer.ba/od-425-kandidata-za-celnike-ce-opstina-i-gradova-zena-tek-29/|title=Od 425 kandidata za čelnike/ce opština i gradova, žena tek 29|date=15. 9. 2020|website=Istinomjer|language=bs-BA|access-date=14. 11. 2020}}</ref> == Rezultati == Odziv birača na izborima dostigao je 50%. Izbore je obilježio poraz kandidata vladajućih stranaka [[Stranka demokratske akcije|SDA]] i [[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] za glavnu političku poziciju u nekoliko važnih gradova. SDA je izgubila na glasanju za funkciju načelnika u sarajevskim općinama Centar, Novo Sarajevo, Ilidža i Stari Grad. Kandidati SDA nisu postali gradonačelnici u drugim većim gradovima, kao što su [[Tuzla]], [[Zenica]] i [[Bihać]]. Kandidati SNSD-a nisu postali gradonačelnici u [[Banja Luka|Banjoj Luci]] i [[Bijeljina|Bijeljini]].<ref>{{Cite web|url=http://hr.n1info.com/Regija/a576327/Analiza-lokalnih-izbora-u-BiH-Sarajevo-je-tamo-gdje-je-nekad-bilo.html|title=Analiza lokalnih izbora u BiH: "Sarajevo je tamo gdje je nekad bilo!"|website=N1 HR|language=hr|access-date=21. 11. 2020|archive-date=29. 11. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201129150358/http://hr.n1info.com/Regija/a576327/Analiza-lokalnih-izbora-u-BiH-Sarajevo-je-tamo-gdje-je-nekad-bilo.html|url-status=dead}}</ref> === Gradonačelnici gradova === {| class="wikitable sortable" ! Grad ! colspan="2" |Bivši<br>gradonačelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>gradonačelnik |- | [[Banja Luka]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Igor Radojičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| || [[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Bihać]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|GS BiH|tamno|BS}};"| || Šuhret Fazlić ([[Građanski savez Bosne i Hercegovine|GS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| || Šuhret Fazlić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |- | [[Bijeljina]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Mićo Mićić ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|SzP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Cazin]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|A-SDA|tamno|BS}};"| || Nermin Ogrešević ([[Stranka demokratske aktivnosti|A-SDA]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|A-SDA|tamno|BS}};"| || Nermin Ogrešević ([[Stranka demokratske aktivnosti|A-SDA]]) |- | [[Čapljina]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska seljačka stranka Bosne i Hercegovine|HSS]]) |- | [[Doboj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Obren Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]){{efn|Izabran na ponovljenim izborima 21. februara 2021.}} |- | [[Goražde]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Muhamed Ramović (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Gračanica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Gradačac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Edis Dervišagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Edis Dervišagić ("Zajedno za Gradačac"-[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Regionalni demokratski savez Gradačac|RDS]]/[[Narod i pravda|NiP]]) |- | [[Gradiška]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Istočno Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| || Nenad Vuković ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Livno]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Luka Čelan ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Ljubuški]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Nevenko Barbarić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Prijedor]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Milenko Đaković ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dalibor Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Srebrenik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nihad Omerović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| ||Nihad Omerović (Nezavisni kandidat) |- | [[Široki Brijeg]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Trebinje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Luka Petrović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Tuzla]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Jasmin Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Jasmin Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Visoko]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Amra Babić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Zenica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Fuad Kasumović (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Fuad Kasumović (Nezavisni kandidat) |- | [[Zvornik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Stevanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Stevanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Živinice]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Samir Kamenjaković ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Samir Kamenjaković ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- ! colspan="5" | Gradonačelnici gradova izabrani kroz gradska vijeća/skupštine |- | [[Brčko]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS|}};"| || Siniša Milić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Esed Kadrić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Mostar]] || colspan="2"; style='background: lightgray| {{Centar|N/D{{efn|Lokalni izbori nisu održavani u [[Mostar]]u od 2008. godine zbog sporova oko izbornog zakona. Nakon lokalnih izbora 2020, u sklopu kojih je – naknadno, 20. decembra – održano glasanje samo za Gradsko vijeće Grada Mostara, u februaru 2021. je imenovan gradonačelnik Grada Mostara.<ref>{{cite web|url=https://avaz.ba/vijesti/bih/627972/covic-mario-kordic-bit-ce-novi-gradonacelnik-mostara|title=Čović: Mario Kordić bit će novi gradonačelnik Mostara|first=|last=|work=[[Dnevni avaz]]|via=[[Agencija Srna|Srna]]|date=1. 2. 2021|access-date=2. 2. 2021}}</ref><ref>[https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=28&langId=1#/9/0/0/0 Lokalni izbori 2020. godine u Gradu Mostaru - Potvrđeni rezultati], ''izbori.ba'', 19. 1. 2021, Pristupljeno 2. 2. 2021.</ref>}}}} || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mario Kordić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Abdulah Skaka ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Benjamina Karić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- |} === Gradonačelnici gradova izabrani kroz gradska vijeća === {| class="wikitable sortable" ! Grad ! colspan="2" |Bivši<br>gradonačelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>gradonačelnik |- | [[Brčko]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS|}};"| || Siniša Milić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Esed Kadrić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Mostar]] || colspan="2"; style='background: lightgray| {{Centar|N/D{{efn|Lokalni izbori nisu održavani u [[Mostar]]u od 2008. godine zbog sporova oko izbornog zakona. Nakon lokalnih izbora 2020, u sklopu kojih je – naknadno, 20. decembra – održano glasanje samo za Gradsko vijeće Grada Mostara, u februaru 2021. je imenovan gradonačelnik Grada Mostara.<ref>{{cite web|url=https://avaz.ba/vijesti/bih/627972/covic-mario-kordic-bit-ce-novi-gradonacelnik-mostara|title=Čović: Mario Kordić bit će novi gradonačelnik Mostara|first=|last=|work=[[Dnevni avaz]]|via=[[Agencija Srna|Srna]]|date=1. 2. 2021|access-date=2. 2. 2021}}</ref><ref>[https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=28&langId=1#/9/0/0/0 Lokalni izbori 2020. godine u Gradu Mostaru - Potvrđeni rezultati], ''izbori.ba'', 19. 1. 2021, Pristupljeno 2. 2. 2021.</ref>}}}} || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mario Kordić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Abdulah Skaka ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Benjamina Karić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- |} === Načelnici općina === {{legenda|#FCE4D6|Općine unutar gradova}} {| class="wikitable sortable" ! Općina ! colspan="2" |Bivši<br>načelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>načelnik |- | [[Banovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Midhat Husić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Bego Gutić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Berkovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Bileća]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miljan Aleksić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Veselin Vujović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Bosanska Krupa]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Stranka demokratske aktivnosti|A-SDA]]/[[Narod i pravda|NiP]]) |- | [[Brod (općina)|Brod]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ilija Jovičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Zoran Vidić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Bosanski Petrovac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Zlatko Hujić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Bosansko Grahovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNS RS|tamno|BS}};"| || Duško Radun ([[Srpska napredna stranka Republike Srpske|SNS RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Uroš Đuran ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Bratunac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Nedeljko Mlađenović ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Srđan Rankić (Nezavisni kandidat) |- | [[Breza (općina)|Breza]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Munib Zaimović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Bugojno]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Hasan Ajkunić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Hasan Ajkunić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Busovača]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Bužim]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Zikrija Duraković (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Centar (Sarajevo)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nedžad Ajnadžić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| || Srđan Mandić ("Četvorka"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Čajniče]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Čelić]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sead Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzBiH|tamno|BS}};"| || Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SzBiH]]) |- | [[Čelinac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Momčilo Zeljković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Čitluk]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Derventa]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Doboj Istok]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Doboj Jug]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Dobretići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| || Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| || Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) |- | [[Domaljevac-Šamac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Za Banje|tamno|BS}};"| || Mario Jurkić ([[Za Banje - za opstojnost Domaljevca, Grebnika, Bazika i Brvnika|Za Banje]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Donji Vakuf]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Huso Sušić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Huso Sušić (Nezavisni kandidat) |- | [[Donji Žabar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SRS|tamno|BS}};"| || Nikola Đokanović ([[Srpska u sigurne ruke|SRS]]/[[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]/[[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Drvar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Goran Broćeta ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Foča (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Zijad Kunovac ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Esed Radeljaš ([[Stranka za bolje Goražde|SzBG]]){{efn|Esed Radeljaš je premino 18. januara 2021.}}<ref>{{cite web |title=Preminuo Esed Radeljaš |url=https://ba.n1info.com/vijesti/preminuo-esed-radeljas/ |website=N1 |access-date=29. 4. 2021 |date=18. 1. 2021}}</ref><br>Mujo Sofradžija (Nezavisni kandidat){{efn|Izabran na prijevremenim izborima 11. aprila 2021.}} |- | [[Foča (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radisav Mašić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Fojnica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Gacko]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Milan Radmilović ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ognjen Milinković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Glamoč]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radovan Marković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]/[[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Gornji Vakuf-Uskoplje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Grude]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Hadžići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Han-Pijesak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Vlado Ostojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Ilidža]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Senaid Memić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| || Nermin Muzur ("Četvorka"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Ilijaš]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Istočna Ilidža]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Istočni Drvar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD-MM|tamno|BS}};"| || Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD-MM|tamno|BS}};"| || Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) |- | [[Istočni Mostar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Istočni Stari Grad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Istočno Novo Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Jablanica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Salem Dedić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Damir Šabanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Jajce]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Jezero (općina)|Jezero]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kakanj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nermin Mandra ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Kalesija]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Sead Džafić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NBL|tamno|BS}};"| || Sead Džafić ([[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Kalinovik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mileva Komlenović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kiseljak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) |- | [[Kladanj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Jusuf Čavkunović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| || Jusuf Čavkunović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- | [[Ključ (općina)|Ključ]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Kneževo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Goran Borojević (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Konjic]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Emir Bubalo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Kostajnica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Drago Bundalo ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kotor-Varoš]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Zdenko Sakan ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Zdenko Sakan ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Kozarska Dubica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kreševo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Krupa na Uni]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Mladen Kljajić ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Kljajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]/[[Demokratski narodni savez|DNS]]) |- | [[Kupres (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Milan Raštegorac ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zdravko Mioč ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Kupres (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Laktaši]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ranko Karapetrović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Lopare]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Rado Savić ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Lukavac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Edin Delić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Demokratska fronta|DF]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DF|tamno|BS}};"| || Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SD]]/[[Demokratska fronta|DF]]) |- | [[Ljubinje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Darko Krunić ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Maglaj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Milići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Momir Lazarević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Modriča]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Krekić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Mrkonjić Grad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Divna Aničić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Neum]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Živko Matuško ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Nevesinje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Novi Grad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Novi Grad (Sarajevo)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Semir Efendić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Semir Efendić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Novi Travnik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Refik Lendo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Novo Goražde]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Novo Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nedžad Koldžo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| || Hasan Tanović ("Četvorka"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Odžak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Jakov Ivanković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Nada Ćulap ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Olovo (općina)|Olovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Orašje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stanko Vincetić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Osmaci]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Ljubo Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Oštra Luka]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Dragan Stanar ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragan Mastikosa ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Pale (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Asim Zec ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Pale (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Sz Pale|tamno|BS}};"| || Boško Jugović ([[Složno za Pale|Sz Pale]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Boško Jugović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Pelagićevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Simo Stakić ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Petrovac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Milan Grbić ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Petrovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Ozren Petković ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Posušje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Branko Bago ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Prnjavor]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Prozor-Rama]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Jozo Ivančević ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Jozo Ivančević ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) |- | [[Ravno]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Ribnik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Radenko Banjac ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Nebojša Karać ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Rogatica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Rudo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Rato Rajak ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Sanski Most]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Sapna]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| || Zudin Mahmutović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Sokolac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Srbac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Srebrenica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZZS|tamno|BS}};"| || Mladen Grujičić ([[Zajedno za Srebrenicu|ZZS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZZS|tamno|BS}};"| || Mladen Grujičić ([[Zajedno za Srebrenicu|ZZS]]){{efn|Izabran na ponovljenim izborima 21. februara 2021.}} |- | [[Stanari]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dušan Panić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| || Radojica Ćelić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |- | style="background: #FCE4D6" | [[Stari Grad (Sarajevo)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Ibrahim Hadžibajrić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NBL|tamno|BS}};"| || Ibrahim Hadžibajrić ("Četvorka za Stari Grad"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]){{Efn|Opozvan 23. jula 2023.|naziv=Stari Grad|grupa=lower-alpha}} |- | [[Stolac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) |- | [[Šamac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Đorđe Milićević ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Đorđe Milićević ("Ljudi prije svega"{{efn|Koalicija - [[Narodni demokratski pokret|NDP]]/[[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Nezavisna stranka dr. Mihajlo Tovirac|NSdrMT]]}}) |- | [[Šekovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Momir Ristić ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Miladin Lazić ([[Demokratski savez|DEMOS]]) |- | [[Šipovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Teočak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Teslić]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Tešanj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Tomislavgrad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ivan Vukadin ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) |- | [[Travnik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Admir Hadžiemrić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirsad Peco ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]){{efn|Mirsad Peco je preminuo na dan izbora, 15. novembra 2020.}}<ref>{{cite web |title=Od COVID-19 preminuo Mirsad Peco, kandidat za načelnika Općine Travnik |url=https://ba.n1info.com/vijesti/a487092-od-covid-19-preminuo-mirsad-peco-kandidat-za-nacelnika-opcine-travnik/ |website=N1 |access-date=29. 4. 2021 |date=15. 11. 2020}}</ref><br>Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]){{efn|Izabran na prijevremenim izborima 11. aprila 2021.}} |- | [[Trnovo (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Trnovo (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Goran Vujičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragomir Gagović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Ugljevik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Vasilije Perić ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Vasilije Perić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Usora (općina)|Usora]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Vareš]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zdravko Marošević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zdravko Marošević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Velika Kladuša]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|L BiH|tamno|BS}};"| || [[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|L BiH|tamno|BS}};"| || [[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) |- | [[Višegrad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Đurević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Đurević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Vitez (općina)|Vitez]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Tomislav Bošnjak-Matić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) |- | [[Vlasenica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Vogošća]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Smajić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Smajić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Vukosavlje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Borislav Rakić ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Borislav Rakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Zavidovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzBiH|tamno|BS}};"| || Hašim Mujanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu‎|SzBiH]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NBL|tamno|BS}};"| || Hašim Mujanović ([[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Žepče]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |} === Skupština Brčko distrikta === {{Glavni|Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020 (Brčko)}}{{Mandati|SDA|SNSD|SP RS|HDZ BiH|SBB|NiP|US|PDP|SzBiH|SDP BiH|SDS|DNS|Nezavisni kandidat|float=right|Opis=Mandati|Naziv=Članovi skupštine po rezultatima Lokalnih izbora 2020.|Broj mandata=29|Država=BS|Širina=0.9|SNSD=4|SDA=5|HDZ BiH=3|BDP=2|SBB=2|SDP BiH=1|SzBiH=2|SP RS=4|Primjedba=|NiP=2|US=2|PDP=2|SDS=1|DNS=1|Nezavisni kandidat=2}}Na izborima za [[Skupština Brčko distrikta|Skupštinu Brčko Distrikta]] izašlo je ukupno 40.015 glasača (46,06% od ukupnog broja), a od toga je 38.827 (97,03%) glasova bilo važećih, te 1.188 (2,97%) nevažećih. Birano je ukupno 31 član Vijeća (29 redovna i 2 iz nacionalnih manjina), te su oni izabrani po broju osvojenih glasova po listama, dok je odabir predstavnika iz pojedine partije, vršen po najvećem broju glasova. Najviše glasova dobila je [[Stranka demokratske akcije]] - 6.133 (16,46% od ukupnog broja važećih glasova).<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=27&langId=1#/9/200/0/0|title=Rezultati izbora 2020 - Brčko|website=www.izbori.ba|publisher=CIK BiH|access-date=17. 7. 2023}}</ref> Za [[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|gradonačelnika]] je izabran [[Esed Kadrić]] ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) sa 22 (71%), od 31 glasova, za.<ref>{{Cite web|url=https://n1info.ba/vijesti/a497775-Esed-Kadric-novi-gradonacelnik-Brckog/|title=Esed Kadrić novi gradonačelnik Brčkog|last=FENA|date=23. 12. 2020|website=N1|language=bs-BA|access-date=10. 8. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Stranka !Broj Glaova !% !Broj mandata |- |[[Stranka demokratske akcije]] | style="text-align:center;" |6.133 |16,46 | style="text-align:center;" |5 |- |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] - [[Demokratski savez|DEMOS]] | style="text-align:center;" |4.651 |12,49 | style="text-align:center;" |4 |- |[[Socijalistička partija Republike Srpske|Socijalistička partija]] | style="text-align:center;" |4.396 |11,80 | style="text-align:center;" |4 |- |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] | style="text-align:center;" |2.973 |7,98 | style="text-align:center;" |3 |- |[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|Savez za bolju budućnost BiH]] | style="text-align:center;" |2.574 |6,91 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Narod i pravda]] | style="text-align:center;" |2.514 |6,75 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Ujedinjena Srpska]] | style="text-align:center;" |2.307 |6,19 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Partija demokratskog progresa]] | style="text-align:center;" |1.873 |5,03 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] | style="text-align:center;" |1.749 |4,70 | style="text-align:center;" |2 |- |BH Blok ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]] i [[Naša stranka|NS]]) | style="text-align:center;" |1.643 |4,41 | style="text-align:center;" |1 |- |[[Srpska demokratska stranka]] | style="text-align:center;" |1.638 |4,40 | style="text-align:center;" |1 |- |[[Demokratski narodni savez]] | style="text-align:center;" |1.428 |3,83 | style="text-align:center;" |1 |- !Ukupno: ! colspan="2" |33.879 !29 |} ==== Nacionalne manjine ==== {| class="wikitable" !Stranka !Kandidat !Broj Glaova !% !Broj mandata |- | rowspan="2" |[[Nezavisni kandidat]] |Alija Denjagić | style="text-align:center;" |535 |33,97 | style="text-align:center;" |1 |- |Mejra Sečić | style="text-align:center;" |305 |19,37 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="2" |Ukupno: ! colspan="2" |840 !2 |} == Bilješke == {{napspisak}} == Reference == {{refspisak}} {{Izbori u Bosni i Hercegovini}} {{Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. po općinama}} [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020.|*]] [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini|2020]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini 2020.]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini|2020.]] [[Kategorija:2020. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Izbori u 2020.|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Izbori u Evropi 2020.|Bosna i Hercegovina]] 9r1oca4vq9wu7a7ok9zjtz63b75i40k 3670971 3670970 2024-12-03T17:46:36Z Sematz 38881 /* Gradonačelnici gradova izabrani kroz gradska vijeća */ 3670971 wikitext text/x-wiki {{Infokutija izbori | naziv_izbora = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. | država = Bosna i Hercegovina | vrsta = parlamentarni | u_toku = yes | prethodni_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2016. | prethodna_godina = 2016. | sljedeći_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. | sljedeća_godina = 2024 | mogući_mandati = {{nowrap|Načelnici i gradonačelnici, te općinska i gradska vijeća}} | datum_izbora = 15. novembar 2020. | 2prazno = Načelnici | 3prazno = +/- | registriranih = 3.384.244<ref name="pok">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/2020/Zbirna_Statistika_2020.pdf|title=Izborni pokazatelj 2020.|date=2021|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIK BiH]]|access-date=18. 3. 2024}}</ref> | izlaznost = 1.705.520 (50,40%)<ref name="pok"/> | stranka1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|link|BS}} | boja1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}} | 2podaci1 = {{Composition bar|44|145|hex=#AA0000}} | 3podaci1 = {{Povećanje}} 12 | stranka2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|link|BS}} | boja2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}} | 2podaci2 = {{Composition bar|27|145|hex=#009933}} | 3podaci2 = {{Gubitak}} 6 | stranka3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|link|BS}} | boja3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}} | 2podaci3 = {{Composition bar|22|145|hex=#013971}} | 3podaci3 = {{Povećanje}} 3 | stranka4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|link|BS}} | boja4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}} | 2podaci4 = {{Composition bar|16|145|hex=#000080}} | 3podaci4 = {{Nema promjena}} 0 | stranka5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|link|BS}} | boja5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}} | 2podaci5 = {{Composition bar|9|145|hex=#DE0000}} | 3podaci5 = {{Povećanje}} 1 | stranka6 = Nezavisni | boja6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|svijetlo|BS}} | 2podaci6 = {{Composition bar|5|145|hex=#d2d2d2}} | 3podaci6 = {{Gubitak}} 9 | slika_karte = | veličina_karte = | opis_karte = }} '''Lokalni izbori u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] 2020.''' su [[Demokratija|demokratski]] [[izbori]] održani 15. novembra 2020.<ref>{{Cite web|url=http://www.izbori.ba/Documents/Lokalni_izbori_2020/Ostalo/Odluka_o_raspisivanju_lokalnih_izbora_2020-bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju izbora 2020.|last=|first=|date=|website=Centralna izborna komisija|publisher=|access-date=}}</ref> Na izborima birali su se načelnici općina i gradonačelnici gradova, kao i općinska i gradska vijeća. == Organizacija izbora == [[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]] je na sjednici održanoj 23. maja 2020. godine raspisala održavanje lokalnih izbora 2020. prvobitno za 4. oktobar 2020, a onda odgodila na 15. novembar 2020.<ref>{{Cite web|url=http://www.izbori.ba/Documents/Lokalni_izbori_2020/Ostalo/Odluka_o_odgadjanju_izbora_2020-bos.pdf|title=Odluka o odgađanju izbora|last=|first=|date=|website=Centralna izborna komisija|publisher=|access-date=}}</ref> usljed [[Pandemija COVID-a 19 u Bosni i Hercegovini|pandemije]] bolesti [[COVID-19]] i nedostatka sredstava.<ref>{{Cite web|url=https://www.slobodnaevropa.org/a/ističe-rok-novca-za-lokalne-izbore-u-bih-nema/30627560.html|title=Novac nije osiguran, CIK odlučuje o odgađanju lokalnih izbora u BiH|website=Radio Slobodna Evropa|language=sh|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Birali su se načelnici i općinska vijeća u 120 [[Općine Bosne i Hercegovine|općina]], gradonačelnici u 22 i gradska vijeća u 21 [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|gradu]], te [[Skupština Brčko distrikta|Skupština]] [[Brčko distrikt]]a. Izbori su bili u jeku pandemije i godinu dana nakon odloženog formiranja vlade na državnom nivou.<ref>{{Cite web|url=https://www.dw.com/en/bosnia-gets-government-after-14-month-impasse/a-51785707|title=Bosnia gets government after 14-month impasse {{!}} DW {{!}} 23.12.2019|last=Welle (www.dw.com)|first=Deutsche|website=DW.COM|language=en-GB|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Nacionalni koalicioni partneri u kojoj su većina [[Bošnjaci]] ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]), [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srbi]] ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]), [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvati]] ([[Hrvatska demokratska zajednica|HDZ BiH]]) branili su većinu osvojenih mandata na prethodnim [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2016.|lokalnim izborima iz 2016]]. U [[Mostar]]u, ovi izbori su bili prvi nakon posljednjih održanih 2008. i održani su 20. decembra, nakon što su u julu 2020. usvojeni izborni amandmani te implementirana odluka [[Evropski sud za ljudska prava|Evropskog suda za ljudska prava]] u slučaju ''[[Baralija protiv Bosne i Hercegovine]]''.<ref>{{Cite web|url=https://www.slobodnaevropa.org/a/mostar-izbori-strasbourg-irma-baralija/30240725.html|title=Bezizborni Mostar dobio presudu u Strasbourgu|website=Radio Slobodna Evropa|language=sh|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Ukupno 3.384.244 građana Bosne i Hercegovine registrovano je za glasanje,<ref>{{Cite web|url=http://www.sarajevotimes.com/169632-2/|title=Central Election Commission of BiH revealed Number of Voters for Local Elections|date=9. 10. 2020|website=Sarajevo Times|language=en-US|access-date=14. 11. 2020}}</ref> skoro isti broj kao i ukupno stanovništvo sa popisa iz 2013.<ref>{{Cite web|url=http://www.sarajevotimes.com/almost-the-same-number-of-inhabitants-and-voters-in-bosnia-and-herzegovina/|title=Almost the same Number of Inhabitants and Voters in Bosnia and Herzegovina|date=11. 10. 2020|website=Sarajevo Times|language=en-US|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Od 425 kandidata za načelnika, samo 29 su bili žene.<ref>{{Cite web|url=https://istinomjer.ba/od-425-kandidata-za-celnike-ce-opstina-i-gradova-zena-tek-29/|title=Od 425 kandidata za čelnike/ce opština i gradova, žena tek 29|date=15. 9. 2020|website=Istinomjer|language=bs-BA|access-date=14. 11. 2020}}</ref> == Rezultati == Odziv birača na izborima dostigao je 50%. Izbore je obilježio poraz kandidata vladajućih stranaka [[Stranka demokratske akcije|SDA]] i [[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] za glavnu političku poziciju u nekoliko važnih gradova. SDA je izgubila na glasanju za funkciju načelnika u sarajevskim općinama Centar, Novo Sarajevo, Ilidža i Stari Grad. Kandidati SDA nisu postali gradonačelnici u drugim većim gradovima, kao što su [[Tuzla]], [[Zenica]] i [[Bihać]]. Kandidati SNSD-a nisu postali gradonačelnici u [[Banja Luka|Banjoj Luci]] i [[Bijeljina|Bijeljini]].<ref>{{Cite web|url=http://hr.n1info.com/Regija/a576327/Analiza-lokalnih-izbora-u-BiH-Sarajevo-je-tamo-gdje-je-nekad-bilo.html|title=Analiza lokalnih izbora u BiH: "Sarajevo je tamo gdje je nekad bilo!"|website=N1 HR|language=hr|access-date=21. 11. 2020|archive-date=29. 11. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201129150358/http://hr.n1info.com/Regija/a576327/Analiza-lokalnih-izbora-u-BiH-Sarajevo-je-tamo-gdje-je-nekad-bilo.html|url-status=dead}}</ref> === Gradonačelnici gradova === {| class="wikitable sortable" ! Grad ! colspan="2" |Bivši<br>gradonačelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>gradonačelnik |- | [[Banja Luka]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Igor Radojičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| || [[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Bihać]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|GS BiH|tamno|BS}};"| || Šuhret Fazlić ([[Građanski savez Bosne i Hercegovine|GS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| || Šuhret Fazlić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |- | [[Bijeljina]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Mićo Mićić ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|SzP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Cazin]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|A-SDA|tamno|BS}};"| || Nermin Ogrešević ([[Stranka demokratske aktivnosti|A-SDA]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|A-SDA|tamno|BS}};"| || Nermin Ogrešević ([[Stranka demokratske aktivnosti|A-SDA]]) |- | [[Čapljina]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska seljačka stranka Bosne i Hercegovine|HSS]]) |- | [[Doboj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Obren Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]){{efn|Izabran na ponovljenim izborima 21. februara 2021.}} |- | [[Goražde]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Muhamed Ramović (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Gračanica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Gradačac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Edis Dervišagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Edis Dervišagić ("Zajedno za Gradačac"-[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Regionalni demokratski savez Gradačac|RDS]]/[[Narod i pravda|NiP]]) |- | [[Gradiška]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Istočno Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| || Nenad Vuković ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Livno]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Luka Čelan ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Ljubuški]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Nevenko Barbarić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Prijedor]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Milenko Đaković ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dalibor Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Srebrenik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nihad Omerović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| ||Nihad Omerović (Nezavisni kandidat) |- | [[Široki Brijeg]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Trebinje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Luka Petrović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Tuzla]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Jasmin Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Jasmin Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Visoko]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Amra Babić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Zenica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Fuad Kasumović (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Fuad Kasumović (Nezavisni kandidat) |- | [[Zvornik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Stevanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Stevanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Živinice]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Samir Kamenjaković ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Samir Kamenjaković ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- ! colspan="5" | Gradonačelnici gradova izabrani kroz gradska vijeća/skupštine |- | [[Brčko]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS|}};"| || Siniša Milić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Esed Kadrić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Mostar]] || colspan="2"; style='background: lightgray| {{Centar|N/D{{efn|Lokalni izbori nisu održavani u [[Mostar]]u od 2008. godine zbog sporova oko izbornog zakona. Nakon lokalnih izbora 2020, u sklopu kojih je – naknadno, 20. decembra – održano glasanje samo za Gradsko vijeće Grada Mostara, u februaru 2021. je imenovan gradonačelnik Grada Mostara.<ref>{{cite web|url=https://avaz.ba/vijesti/bih/627972/covic-mario-kordic-bit-ce-novi-gradonacelnik-mostara|title=Čović: Mario Kordić bit će novi gradonačelnik Mostara|first=|last=|work=[[Dnevni avaz]]|via=[[Agencija Srna|Srna]]|date=1. 2. 2021|access-date=2. 2. 2021}}</ref><ref>[https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=28&langId=1#/9/0/0/0 Lokalni izbori 2020. godine u Gradu Mostaru - Potvrđeni rezultati], ''izbori.ba'', 19. 1. 2021, Pristupljeno 2. 2. 2021.</ref>}}}} || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mario Kordić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Abdulah Skaka ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Benjamina Karić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- |} === Načelnici općina === {{legenda|#FCE4D6|Općine unutar gradova}} {| class="wikitable sortable" ! Općina ! colspan="2" |Bivši<br>načelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>načelnik |- | [[Banovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Midhat Husić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Bego Gutić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Berkovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Bileća]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miljan Aleksić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Veselin Vujović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Bosanska Krupa]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Stranka demokratske aktivnosti|A-SDA]]/[[Narod i pravda|NiP]]) |- | [[Brod (općina)|Brod]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ilija Jovičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Zoran Vidić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Bosanski Petrovac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Zlatko Hujić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Bosansko Grahovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNS RS|tamno|BS}};"| || Duško Radun ([[Srpska napredna stranka Republike Srpske|SNS RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Uroš Đuran ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Bratunac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Nedeljko Mlađenović ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Srđan Rankić (Nezavisni kandidat) |- | [[Breza (općina)|Breza]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Munib Zaimović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Bugojno]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Hasan Ajkunić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Hasan Ajkunić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Busovača]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Bužim]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Zikrija Duraković (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Centar (Sarajevo)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nedžad Ajnadžić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| || Srđan Mandić ("Četvorka"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Čajniče]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Čelić]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sead Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzBiH|tamno|BS}};"| || Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SzBiH]]) |- | [[Čelinac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Momčilo Zeljković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Čitluk]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Derventa]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Doboj Istok]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Doboj Jug]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Dobretići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| || Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| || Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) |- | [[Domaljevac-Šamac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Za Banje|tamno|BS}};"| || Mario Jurkić ([[Za Banje - za opstojnost Domaljevca, Grebnika, Bazika i Brvnika|Za Banje]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Donji Vakuf]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Huso Sušić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Huso Sušić (Nezavisni kandidat) |- | [[Donji Žabar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SRS|tamno|BS}};"| || Nikola Đokanović ([[Srpska u sigurne ruke|SRS]]/[[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]/[[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Drvar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Goran Broćeta ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Foča (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Zijad Kunovac ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Esed Radeljaš ([[Stranka za bolje Goražde|SzBG]]){{efn|Esed Radeljaš je premino 18. januara 2021.}}<ref>{{cite web |title=Preminuo Esed Radeljaš |url=https://ba.n1info.com/vijesti/preminuo-esed-radeljas/ |website=N1 |access-date=29. 4. 2021 |date=18. 1. 2021}}</ref><br>Mujo Sofradžija (Nezavisni kandidat){{efn|Izabran na prijevremenim izborima 11. aprila 2021.}} |- | [[Foča (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radisav Mašić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Fojnica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Gacko]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Milan Radmilović ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ognjen Milinković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Glamoč]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radovan Marković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]/[[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Gornji Vakuf-Uskoplje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Grude]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Hadžići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Han-Pijesak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Vlado Ostojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Ilidža]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Senaid Memić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| || Nermin Muzur ("Četvorka"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Ilijaš]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Istočna Ilidža]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Istočni Drvar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD-MM|tamno|BS}};"| || Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD-MM|tamno|BS}};"| || Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) |- | [[Istočni Mostar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Istočni Stari Grad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Istočno Novo Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Jablanica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Salem Dedić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Damir Šabanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Jajce]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Jezero (općina)|Jezero]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kakanj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nermin Mandra ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Kalesija]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Sead Džafić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NBL|tamno|BS}};"| || Sead Džafić ([[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Kalinovik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mileva Komlenović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kiseljak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) |- | [[Kladanj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Jusuf Čavkunović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| || Jusuf Čavkunović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- | [[Ključ (općina)|Ključ]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Kneževo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Goran Borojević (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Konjic]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Emir Bubalo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Kostajnica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Drago Bundalo ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kotor-Varoš]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Zdenko Sakan ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Zdenko Sakan ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Kozarska Dubica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kreševo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Krupa na Uni]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Mladen Kljajić ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Kljajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]/[[Demokratski narodni savez|DNS]]) |- | [[Kupres (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Milan Raštegorac ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zdravko Mioč ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Kupres (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Laktaši]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ranko Karapetrović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Lopare]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Rado Savić ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Lukavac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Edin Delić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Demokratska fronta|DF]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DF|tamno|BS}};"| || Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SD]]/[[Demokratska fronta|DF]]) |- | [[Ljubinje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Darko Krunić ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Maglaj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Milići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Momir Lazarević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Modriča]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Krekić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Mrkonjić Grad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Divna Aničić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Neum]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Živko Matuško ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Nevesinje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Novi Grad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Novi Grad (Sarajevo)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Semir Efendić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Semir Efendić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Novi Travnik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Refik Lendo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Novo Goražde]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Novo Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nedžad Koldžo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| || Hasan Tanović ("Četvorka"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Odžak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Jakov Ivanković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Nada Ćulap ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Olovo (općina)|Olovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Orašje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stanko Vincetić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Osmaci]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Ljubo Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Oštra Luka]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Dragan Stanar ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragan Mastikosa ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Pale (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Asim Zec ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Pale (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Sz Pale|tamno|BS}};"| || Boško Jugović ([[Složno za Pale|Sz Pale]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Boško Jugović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Pelagićevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Simo Stakić ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Petrovac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Milan Grbić ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Petrovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Ozren Petković ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Posušje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Branko Bago ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Prnjavor]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Prozor-Rama]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Jozo Ivančević ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Jozo Ivančević ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) |- | [[Ravno]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Ribnik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Radenko Banjac ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Nebojša Karać ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Rogatica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Rudo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Rato Rajak ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Sanski Most]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Sapna]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| || Zudin Mahmutović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Sokolac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Srbac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Srebrenica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZZS|tamno|BS}};"| || Mladen Grujičić ([[Zajedno za Srebrenicu|ZZS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZZS|tamno|BS}};"| || Mladen Grujičić ([[Zajedno za Srebrenicu|ZZS]]){{efn|Izabran na ponovljenim izborima 21. februara 2021.}} |- | [[Stanari]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dušan Panić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| || Radojica Ćelić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |- | style="background: #FCE4D6" | [[Stari Grad (Sarajevo)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Ibrahim Hadžibajrić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NBL|tamno|BS}};"| || Ibrahim Hadžibajrić ("Četvorka za Stari Grad"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]){{Efn|Opozvan 23. jula 2023.|naziv=Stari Grad|grupa=lower-alpha}} |- | [[Stolac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) |- | [[Šamac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Đorđe Milićević ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Đorđe Milićević ("Ljudi prije svega"{{efn|Koalicija - [[Narodni demokratski pokret|NDP]]/[[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Nezavisna stranka dr. Mihajlo Tovirac|NSdrMT]]}}) |- | [[Šekovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Momir Ristić ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Miladin Lazić ([[Demokratski savez|DEMOS]]) |- | [[Šipovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Teočak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Teslić]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Tešanj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Tomislavgrad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ivan Vukadin ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) |- | [[Travnik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Admir Hadžiemrić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirsad Peco ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]){{efn|Mirsad Peco je preminuo na dan izbora, 15. novembra 2020.}}<ref>{{cite web |title=Od COVID-19 preminuo Mirsad Peco, kandidat za načelnika Općine Travnik |url=https://ba.n1info.com/vijesti/a487092-od-covid-19-preminuo-mirsad-peco-kandidat-za-nacelnika-opcine-travnik/ |website=N1 |access-date=29. 4. 2021 |date=15. 11. 2020}}</ref><br>Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]){{efn|Izabran na prijevremenim izborima 11. aprila 2021.}} |- | [[Trnovo (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Trnovo (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Goran Vujičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragomir Gagović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Ugljevik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Vasilije Perić ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Vasilije Perić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Usora (općina)|Usora]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Vareš]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zdravko Marošević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zdravko Marošević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Velika Kladuša]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|L BiH|tamno|BS}};"| || [[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|L BiH|tamno|BS}};"| || [[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) |- | [[Višegrad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Đurević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Đurević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Vitez (općina)|Vitez]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Tomislav Bošnjak-Matić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) |- | [[Vlasenica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Vogošća]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Smajić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Smajić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Vukosavlje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Borislav Rakić ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Borislav Rakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Zavidovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzBiH|tamno|BS}};"| || Hašim Mujanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu‎|SzBiH]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NBL|tamno|BS}};"| || Hašim Mujanović ([[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Žepče]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |} === Skupština Brčko distrikta === {{Glavni|Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020 (Brčko)}}{{Mandati|SDA|SNSD|SP RS|HDZ BiH|SBB|NiP|US|PDP|SzBiH|SDP BiH|SDS|DNS|Nezavisni kandidat|float=right|Opis=Mandati|Naziv=Članovi skupštine po rezultatima Lokalnih izbora 2020.|Broj mandata=29|Država=BS|Širina=0.9|SNSD=4|SDA=5|HDZ BiH=3|BDP=2|SBB=2|SDP BiH=1|SzBiH=2|SP RS=4|Primjedba=|NiP=2|US=2|PDP=2|SDS=1|DNS=1|Nezavisni kandidat=2}}Na izborima za [[Skupština Brčko distrikta|Skupštinu Brčko Distrikta]] izašlo je ukupno 40.015 glasača (46,06% od ukupnog broja), a od toga je 38.827 (97,03%) glasova bilo važećih, te 1.188 (2,97%) nevažećih. Birano je ukupno 31 član Vijeća (29 redovna i 2 iz nacionalnih manjina), te su oni izabrani po broju osvojenih glasova po listama, dok je odabir predstavnika iz pojedine partije, vršen po najvećem broju glasova. Najviše glasova dobila je [[Stranka demokratske akcije]] - 6.133 (16,46% od ukupnog broja važećih glasova).<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=27&langId=1#/9/200/0/0|title=Rezultati izbora 2020 - Brčko|website=www.izbori.ba|publisher=CIK BiH|access-date=17. 7. 2023}}</ref> Za [[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|gradonačelnika]] je izabran [[Esed Kadrić]] ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) sa 22 (71%), od 31 glasova, za.<ref>{{Cite web|url=https://n1info.ba/vijesti/a497775-Esed-Kadric-novi-gradonacelnik-Brckog/|title=Esed Kadrić novi gradonačelnik Brčkog|last=FENA|date=23. 12. 2020|website=N1|language=bs-BA|access-date=10. 8. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Stranka !Broj Glaova !% !Broj mandata |- |[[Stranka demokratske akcije]] | style="text-align:center;" |6.133 |16,46 | style="text-align:center;" |5 |- |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] - [[Demokratski savez|DEMOS]] | style="text-align:center;" |4.651 |12,49 | style="text-align:center;" |4 |- |[[Socijalistička partija Republike Srpske|Socijalistička partija]] | style="text-align:center;" |4.396 |11,80 | style="text-align:center;" |4 |- |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] | style="text-align:center;" |2.973 |7,98 | style="text-align:center;" |3 |- |[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|Savez za bolju budućnost BiH]] | style="text-align:center;" |2.574 |6,91 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Narod i pravda]] | style="text-align:center;" |2.514 |6,75 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Ujedinjena Srpska]] | style="text-align:center;" |2.307 |6,19 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Partija demokratskog progresa]] | style="text-align:center;" |1.873 |5,03 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] | style="text-align:center;" |1.749 |4,70 | style="text-align:center;" |2 |- |BH Blok ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]] i [[Naša stranka|NS]]) | style="text-align:center;" |1.643 |4,41 | style="text-align:center;" |1 |- |[[Srpska demokratska stranka]] | style="text-align:center;" |1.638 |4,40 | style="text-align:center;" |1 |- |[[Demokratski narodni savez]] | style="text-align:center;" |1.428 |3,83 | style="text-align:center;" |1 |- !Ukupno: ! colspan="2" |33.879 !29 |} ==== Nacionalne manjine ==== {| class="wikitable" !Stranka !Kandidat !Broj Glaova !% !Broj mandata |- | rowspan="2" |[[Nezavisni kandidat]] |Alija Denjagić | style="text-align:center;" |535 |33,97 | style="text-align:center;" |1 |- |Mejra Sečić | style="text-align:center;" |305 |19,37 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="2" |Ukupno: ! colspan="2" |840 !2 |} == Bilješke == {{napspisak}} == Reference == {{refspisak}} {{Izbori u Bosni i Hercegovini}} {{Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. po općinama}} [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020.|*]] [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini|2020]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini 2020.]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini|2020.]] [[Kategorija:2020. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Izbori u 2020.|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Izbori u Evropi 2020.|Bosna i Hercegovina]] mpv6gl8djvebzrov8jyht8kw1nu505p 3670972 3670971 2024-12-03T17:48:10Z Sematz 38881 /* Načelnici općina */ 3670972 wikitext text/x-wiki {{Infokutija izbori | naziv_izbora = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. | država = Bosna i Hercegovina | vrsta = parlamentarni | u_toku = yes | prethodni_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2016. | prethodna_godina = 2016. | sljedeći_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. | sljedeća_godina = 2024 | mogući_mandati = {{nowrap|Načelnici i gradonačelnici, te općinska i gradska vijeća}} | datum_izbora = 15. novembar 2020. | 2prazno = Načelnici | 3prazno = +/- | registriranih = 3.384.244<ref name="pok">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/2020/Zbirna_Statistika_2020.pdf|title=Izborni pokazatelj 2020.|date=2021|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIK BiH]]|access-date=18. 3. 2024}}</ref> | izlaznost = 1.705.520 (50,40%)<ref name="pok"/> | stranka1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|link|BS}} | boja1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}} | 2podaci1 = {{Composition bar|44|145|hex=#AA0000}} | 3podaci1 = {{Povećanje}} 12 | stranka2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|link|BS}} | boja2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}} | 2podaci2 = {{Composition bar|27|145|hex=#009933}} | 3podaci2 = {{Gubitak}} 6 | stranka3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|link|BS}} | boja3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}} | 2podaci3 = {{Composition bar|22|145|hex=#013971}} | 3podaci3 = {{Povećanje}} 3 | stranka4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|link|BS}} | boja4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}} | 2podaci4 = {{Composition bar|16|145|hex=#000080}} | 3podaci4 = {{Nema promjena}} 0 | stranka5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|link|BS}} | boja5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}} | 2podaci5 = {{Composition bar|9|145|hex=#DE0000}} | 3podaci5 = {{Povećanje}} 1 | stranka6 = Nezavisni | boja6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|svijetlo|BS}} | 2podaci6 = {{Composition bar|5|145|hex=#d2d2d2}} | 3podaci6 = {{Gubitak}} 9 | slika_karte = | veličina_karte = | opis_karte = }} '''Lokalni izbori u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] 2020.''' su [[Demokratija|demokratski]] [[izbori]] održani 15. novembra 2020.<ref>{{Cite web|url=http://www.izbori.ba/Documents/Lokalni_izbori_2020/Ostalo/Odluka_o_raspisivanju_lokalnih_izbora_2020-bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju izbora 2020.|last=|first=|date=|website=Centralna izborna komisija|publisher=|access-date=}}</ref> Na izborima birali su se načelnici općina i gradonačelnici gradova, kao i općinska i gradska vijeća. == Organizacija izbora == [[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]] je na sjednici održanoj 23. maja 2020. godine raspisala održavanje lokalnih izbora 2020. prvobitno za 4. oktobar 2020, a onda odgodila na 15. novembar 2020.<ref>{{Cite web|url=http://www.izbori.ba/Documents/Lokalni_izbori_2020/Ostalo/Odluka_o_odgadjanju_izbora_2020-bos.pdf|title=Odluka o odgađanju izbora|last=|first=|date=|website=Centralna izborna komisija|publisher=|access-date=}}</ref> usljed [[Pandemija COVID-a 19 u Bosni i Hercegovini|pandemije]] bolesti [[COVID-19]] i nedostatka sredstava.<ref>{{Cite web|url=https://www.slobodnaevropa.org/a/ističe-rok-novca-za-lokalne-izbore-u-bih-nema/30627560.html|title=Novac nije osiguran, CIK odlučuje o odgađanju lokalnih izbora u BiH|website=Radio Slobodna Evropa|language=sh|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Birali su se načelnici i općinska vijeća u 120 [[Općine Bosne i Hercegovine|općina]], gradonačelnici u 22 i gradska vijeća u 21 [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|gradu]], te [[Skupština Brčko distrikta|Skupština]] [[Brčko distrikt]]a. Izbori su bili u jeku pandemije i godinu dana nakon odloženog formiranja vlade na državnom nivou.<ref>{{Cite web|url=https://www.dw.com/en/bosnia-gets-government-after-14-month-impasse/a-51785707|title=Bosnia gets government after 14-month impasse {{!}} DW {{!}} 23.12.2019|last=Welle (www.dw.com)|first=Deutsche|website=DW.COM|language=en-GB|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Nacionalni koalicioni partneri u kojoj su većina [[Bošnjaci]] ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]), [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srbi]] ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]), [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvati]] ([[Hrvatska demokratska zajednica|HDZ BiH]]) branili su većinu osvojenih mandata na prethodnim [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2016.|lokalnim izborima iz 2016]]. U [[Mostar]]u, ovi izbori su bili prvi nakon posljednjih održanih 2008. i održani su 20. decembra, nakon što su u julu 2020. usvojeni izborni amandmani te implementirana odluka [[Evropski sud za ljudska prava|Evropskog suda za ljudska prava]] u slučaju ''[[Baralija protiv Bosne i Hercegovine]]''.<ref>{{Cite web|url=https://www.slobodnaevropa.org/a/mostar-izbori-strasbourg-irma-baralija/30240725.html|title=Bezizborni Mostar dobio presudu u Strasbourgu|website=Radio Slobodna Evropa|language=sh|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Ukupno 3.384.244 građana Bosne i Hercegovine registrovano je za glasanje,<ref>{{Cite web|url=http://www.sarajevotimes.com/169632-2/|title=Central Election Commission of BiH revealed Number of Voters for Local Elections|date=9. 10. 2020|website=Sarajevo Times|language=en-US|access-date=14. 11. 2020}}</ref> skoro isti broj kao i ukupno stanovništvo sa popisa iz 2013.<ref>{{Cite web|url=http://www.sarajevotimes.com/almost-the-same-number-of-inhabitants-and-voters-in-bosnia-and-herzegovina/|title=Almost the same Number of Inhabitants and Voters in Bosnia and Herzegovina|date=11. 10. 2020|website=Sarajevo Times|language=en-US|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Od 425 kandidata za načelnika, samo 29 su bili žene.<ref>{{Cite web|url=https://istinomjer.ba/od-425-kandidata-za-celnike-ce-opstina-i-gradova-zena-tek-29/|title=Od 425 kandidata za čelnike/ce opština i gradova, žena tek 29|date=15. 9. 2020|website=Istinomjer|language=bs-BA|access-date=14. 11. 2020}}</ref> == Rezultati == Odziv birača na izborima dostigao je 50%. Izbore je obilježio poraz kandidata vladajućih stranaka [[Stranka demokratske akcije|SDA]] i [[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] za glavnu političku poziciju u nekoliko važnih gradova. SDA je izgubila na glasanju za funkciju načelnika u sarajevskim općinama Centar, Novo Sarajevo, Ilidža i Stari Grad. Kandidati SDA nisu postali gradonačelnici u drugim većim gradovima, kao što su [[Tuzla]], [[Zenica]] i [[Bihać]]. Kandidati SNSD-a nisu postali gradonačelnici u [[Banja Luka|Banjoj Luci]] i [[Bijeljina|Bijeljini]].<ref>{{Cite web|url=http://hr.n1info.com/Regija/a576327/Analiza-lokalnih-izbora-u-BiH-Sarajevo-je-tamo-gdje-je-nekad-bilo.html|title=Analiza lokalnih izbora u BiH: "Sarajevo je tamo gdje je nekad bilo!"|website=N1 HR|language=hr|access-date=21. 11. 2020|archive-date=29. 11. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201129150358/http://hr.n1info.com/Regija/a576327/Analiza-lokalnih-izbora-u-BiH-Sarajevo-je-tamo-gdje-je-nekad-bilo.html|url-status=dead}}</ref> === Gradonačelnici gradova === {| class="wikitable sortable" ! Grad ! colspan="2" |Bivši<br>gradonačelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>gradonačelnik |- | [[Banja Luka]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Igor Radojičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| || [[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Bihać]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|GS BiH|tamno|BS}};"| || Šuhret Fazlić ([[Građanski savez Bosne i Hercegovine|GS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| || Šuhret Fazlić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |- | [[Bijeljina]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Mićo Mićić ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|SzP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Cazin]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|A-SDA|tamno|BS}};"| || Nermin Ogrešević ([[Stranka demokratske aktivnosti|A-SDA]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|A-SDA|tamno|BS}};"| || Nermin Ogrešević ([[Stranka demokratske aktivnosti|A-SDA]]) |- | [[Čapljina]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska seljačka stranka Bosne i Hercegovine|HSS]]) |- | [[Doboj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Obren Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]){{efn|Izabran na ponovljenim izborima 21. februara 2021.}} |- | [[Goražde]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Muhamed Ramović (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Gračanica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Gradačac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Edis Dervišagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Edis Dervišagić ("Zajedno za Gradačac"-[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Regionalni demokratski savez Gradačac|RDS]]/[[Narod i pravda|NiP]]) |- | [[Gradiška]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Istočno Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| || Nenad Vuković ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Livno]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Luka Čelan ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Ljubuški]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Nevenko Barbarić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Prijedor]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Milenko Đaković ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dalibor Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Srebrenik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nihad Omerović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| ||Nihad Omerović (Nezavisni kandidat) |- | [[Široki Brijeg]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Trebinje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Luka Petrović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Tuzla]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Jasmin Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Jasmin Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Visoko]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Amra Babić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Zenica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Fuad Kasumović (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Fuad Kasumović (Nezavisni kandidat) |- | [[Zvornik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Stevanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Stevanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Živinice]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Samir Kamenjaković ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Samir Kamenjaković ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- ! colspan="5" | Gradonačelnici gradova izabrani kroz gradska vijeća/skupštine |- | [[Brčko]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS|}};"| || Siniša Milić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Esed Kadrić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Mostar]] || colspan="2"; style='background: lightgray| {{Centar|N/D{{efn|Lokalni izbori nisu održavani u [[Mostar]]u od 2008. godine zbog sporova oko izbornog zakona. Nakon lokalnih izbora 2020, u sklopu kojih je – naknadno, 20. decembra – održano glasanje samo za Gradsko vijeće Grada Mostara, u februaru 2021. je imenovan gradonačelnik Grada Mostara.<ref>{{cite web|url=https://avaz.ba/vijesti/bih/627972/covic-mario-kordic-bit-ce-novi-gradonacelnik-mostara|title=Čović: Mario Kordić bit će novi gradonačelnik Mostara|first=|last=|work=[[Dnevni avaz]]|via=[[Agencija Srna|Srna]]|date=1. 2. 2021|access-date=2. 2. 2021}}</ref><ref>[https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=28&langId=1#/9/0/0/0 Lokalni izbori 2020. godine u Gradu Mostaru - Potvrđeni rezultati], ''izbori.ba'', 19. 1. 2021, Pristupljeno 2. 2. 2021.</ref>}}}} || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mario Kordić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Abdulah Skaka ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Benjamina Karić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- |} === Načelnici općina === {{legenda|#FCE4D6|Općine unutar gradova}} {| class="wikitable" |+[[Općine Bosne i Hercegovine]] !Općina ! colspan="2" |Bivši<br>načelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>načelnik |- | [[Banovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Midhat Husić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Bego Gutić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Berkovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Bileća]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miljan Aleksić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Veselin Vujović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Bosanska Krupa]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Stranka demokratske aktivnosti|A-SDA]]/[[Narod i pravda|NiP]]) |- | [[Brod (općina)|Brod]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ilija Jovičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Zoran Vidić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Bosanski Petrovac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Zlatko Hujić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Bosansko Grahovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNS RS|tamno|BS}};"| || Duško Radun ([[Srpska napredna stranka Republike Srpske|SNS RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Uroš Đuran ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Bratunac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Nedeljko Mlađenović ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Srđan Rankić (Nezavisni kandidat) |- | [[Breza (općina)|Breza]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Munib Zaimović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Bugojno]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Hasan Ajkunić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Hasan Ajkunić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Busovača]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Bužim]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Zikrija Duraković (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Centar (Sarajevo)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nedžad Ajnadžić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| || Srđan Mandić ("Četvorka"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Čajniče]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Čelić]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sead Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzBiH|tamno|BS}};"| || Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SzBiH]]) |- | [[Čelinac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Momčilo Zeljković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Čitluk]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Derventa]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Doboj Istok]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Doboj Jug]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Dobretići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| || Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| || Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) |- | [[Domaljevac-Šamac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Za Banje|tamno|BS}};"| || Mario Jurkić ([[Za Banje - za opstojnost Domaljevca, Grebnika, Bazika i Brvnika|Za Banje]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Donji Vakuf]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Huso Sušić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Huso Sušić (Nezavisni kandidat) |- | [[Donji Žabar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SRS|tamno|BS}};"| || Nikola Đokanović ([[Srpska u sigurne ruke|SRS]]/[[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]/[[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Drvar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Goran Broćeta ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Foča (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Zijad Kunovac ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Esed Radeljaš ([[Stranka za bolje Goražde|SzBG]]){{efn|Esed Radeljaš je premino 18. januara 2021.}}<ref>{{cite web |title=Preminuo Esed Radeljaš |url=https://ba.n1info.com/vijesti/preminuo-esed-radeljas/ |website=N1 |access-date=29. 4. 2021 |date=18. 1. 2021}}</ref><br>Mujo Sofradžija (Nezavisni kandidat){{efn|Izabran na prijevremenim izborima 11. aprila 2021.}} |- | [[Foča (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radisav Mašić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Fojnica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Gacko]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Milan Radmilović ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ognjen Milinković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Glamoč]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radovan Marković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]/[[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Gornji Vakuf-Uskoplje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Grude]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Hadžići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Han-Pijesak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Vlado Ostojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Ilidža]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Senaid Memić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| || Nermin Muzur ("Četvorka"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Ilijaš]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Istočna Ilidža]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Istočni Drvar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD-MM|tamno|BS}};"| || Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD-MM|tamno|BS}};"| || Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) |- | [[Istočni Mostar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Istočni Stari Grad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Istočno Novo Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Jablanica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Salem Dedić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Damir Šabanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Jajce]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Jezero (općina)|Jezero]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kakanj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nermin Mandra ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Kalesija]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Sead Džafić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NBL|tamno|BS}};"| || Sead Džafić ([[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Kalinovik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mileva Komlenović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kiseljak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) |- | [[Kladanj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Jusuf Čavkunović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| || Jusuf Čavkunović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- | [[Ključ (općina)|Ključ]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Kneževo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Goran Borojević (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Konjic]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Emir Bubalo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Kostajnica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Drago Bundalo ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kotor-Varoš]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Zdenko Sakan ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Zdenko Sakan ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Kozarska Dubica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kreševo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Krupa na Uni]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Mladen Kljajić ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Kljajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]/[[Demokratski narodni savez|DNS]]) |- | [[Kupres (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Milan Raštegorac ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zdravko Mioč ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Kupres (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Laktaši]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ranko Karapetrović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Lopare]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Rado Savić ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Lukavac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Edin Delić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Demokratska fronta|DF]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DF|tamno|BS}};"| || Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SD]]/[[Demokratska fronta|DF]]) |- | [[Ljubinje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Darko Krunić ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Maglaj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Milići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Momir Lazarević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Modriča]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Krekić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Mrkonjić Grad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Divna Aničić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Neum]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Živko Matuško ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Nevesinje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Novi Grad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Novi Grad (Sarajevo)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Semir Efendić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Semir Efendić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Novi Travnik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Refik Lendo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Novo Goražde]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Novo Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nedžad Koldžo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| || Hasan Tanović ("Četvorka"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Odžak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Jakov Ivanković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Nada Ćulap ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Olovo (općina)|Olovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Orašje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stanko Vincetić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Osmaci]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Ljubo Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Oštra Luka]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Dragan Stanar ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragan Mastikosa ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Pale (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Asim Zec ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Pale (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Sz Pale|tamno|BS}};"| || Boško Jugović ([[Složno za Pale|Sz Pale]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Boško Jugović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Pelagićevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Simo Stakić ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Petrovac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Milan Grbić ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Petrovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Ozren Petković ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Posušje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Branko Bago ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Prnjavor]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Prozor-Rama]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Jozo Ivančević ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Jozo Ivančević ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) |- | [[Ravno]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Ribnik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Radenko Banjac ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Nebojša Karać ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Rogatica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Rudo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Rato Rajak ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Sanski Most]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Sapna]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| || Zudin Mahmutović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Sokolac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Srbac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Srebrenica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZZS|tamno|BS}};"| || Mladen Grujičić ([[Zajedno za Srebrenicu|ZZS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZZS|tamno|BS}};"| || Mladen Grujičić ([[Zajedno za Srebrenicu|ZZS]]){{efn|Izabran na ponovljenim izborima 21. februara 2021.}} |- | [[Stanari]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dušan Panić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| || Radojica Ćelić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |- | style="background: #FCE4D6" | [[Stari Grad (Sarajevo)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Ibrahim Hadžibajrić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NBL|tamno|BS}};"| || Ibrahim Hadžibajrić ("Četvorka za Stari Grad"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]){{Efn|Opozvan 23. jula 2023.|naziv=Stari Grad|grupa=lower-alpha}} |- | [[Stolac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) |- | [[Šamac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Đorđe Milićević ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Đorđe Milićević ("Ljudi prije svega"{{efn|Koalicija - [[Narodni demokratski pokret|NDP]]/[[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Nezavisna stranka dr. Mihajlo Tovirac|NSdrMT]]}}) |- | [[Šekovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Momir Ristić ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Miladin Lazić ([[Demokratski savez|DEMOS]]) |- | [[Šipovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Teočak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Teslić]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Tešanj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Tomislavgrad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ivan Vukadin ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) |- | [[Travnik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Admir Hadžiemrić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirsad Peco ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]){{efn|Mirsad Peco je preminuo na dan izbora, 15. novembra 2020.}}<ref>{{cite web |title=Od COVID-19 preminuo Mirsad Peco, kandidat za načelnika Općine Travnik |url=https://ba.n1info.com/vijesti/a487092-od-covid-19-preminuo-mirsad-peco-kandidat-za-nacelnika-opcine-travnik/ |website=N1 |access-date=29. 4. 2021 |date=15. 11. 2020}}</ref><br>Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]){{efn|Izabran na prijevremenim izborima 11. aprila 2021.}} |- | [[Trnovo (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Trnovo (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Goran Vujičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragomir Gagović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Ugljevik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Vasilije Perić ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Vasilije Perić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Usora (općina)|Usora]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Vareš]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zdravko Marošević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zdravko Marošević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Velika Kladuša]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|L BiH|tamno|BS}};"| || [[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|L BiH|tamno|BS}};"| || [[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) |- | [[Višegrad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Đurević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Đurević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Vitez (općina)|Vitez]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Tomislav Bošnjak-Matić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) |- | [[Vlasenica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Vogošća]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Smajić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Smajić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Vukosavlje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Borislav Rakić ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Borislav Rakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Zavidovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzBiH|tamno|BS}};"| || Hašim Mujanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu‎|SzBiH]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NBL|tamno|BS}};"| || Hašim Mujanović ([[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Žepče]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |} === Skupština Brčko distrikta === {{Glavni|Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020 (Brčko)}}{{Mandati|SDA|SNSD|SP RS|HDZ BiH|SBB|NiP|US|PDP|SzBiH|SDP BiH|SDS|DNS|Nezavisni kandidat|float=right|Opis=Mandati|Naziv=Članovi skupštine po rezultatima Lokalnih izbora 2020.|Broj mandata=29|Država=BS|Širina=0.9|SNSD=4|SDA=5|HDZ BiH=3|BDP=2|SBB=2|SDP BiH=1|SzBiH=2|SP RS=4|Primjedba=|NiP=2|US=2|PDP=2|SDS=1|DNS=1|Nezavisni kandidat=2}}Na izborima za [[Skupština Brčko distrikta|Skupštinu Brčko Distrikta]] izašlo je ukupno 40.015 glasača (46,06% od ukupnog broja), a od toga je 38.827 (97,03%) glasova bilo važećih, te 1.188 (2,97%) nevažećih. Birano je ukupno 31 član Vijeća (29 redovna i 2 iz nacionalnih manjina), te su oni izabrani po broju osvojenih glasova po listama, dok je odabir predstavnika iz pojedine partije, vršen po najvećem broju glasova. Najviše glasova dobila je [[Stranka demokratske akcije]] - 6.133 (16,46% od ukupnog broja važećih glasova).<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=27&langId=1#/9/200/0/0|title=Rezultati izbora 2020 - Brčko|website=www.izbori.ba|publisher=CIK BiH|access-date=17. 7. 2023}}</ref> Za [[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|gradonačelnika]] je izabran [[Esed Kadrić]] ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) sa 22 (71%), od 31 glasova, za.<ref>{{Cite web|url=https://n1info.ba/vijesti/a497775-Esed-Kadric-novi-gradonacelnik-Brckog/|title=Esed Kadrić novi gradonačelnik Brčkog|last=FENA|date=23. 12. 2020|website=N1|language=bs-BA|access-date=10. 8. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Stranka !Broj Glaova !% !Broj mandata |- |[[Stranka demokratske akcije]] | style="text-align:center;" |6.133 |16,46 | style="text-align:center;" |5 |- |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] - [[Demokratski savez|DEMOS]] | style="text-align:center;" |4.651 |12,49 | style="text-align:center;" |4 |- |[[Socijalistička partija Republike Srpske|Socijalistička partija]] | style="text-align:center;" |4.396 |11,80 | style="text-align:center;" |4 |- |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] | style="text-align:center;" |2.973 |7,98 | style="text-align:center;" |3 |- |[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|Savez za bolju budućnost BiH]] | style="text-align:center;" |2.574 |6,91 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Narod i pravda]] | style="text-align:center;" |2.514 |6,75 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Ujedinjena Srpska]] | style="text-align:center;" |2.307 |6,19 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Partija demokratskog progresa]] | style="text-align:center;" |1.873 |5,03 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] | style="text-align:center;" |1.749 |4,70 | style="text-align:center;" |2 |- |BH Blok ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]] i [[Naša stranka|NS]]) | style="text-align:center;" |1.643 |4,41 | style="text-align:center;" |1 |- |[[Srpska demokratska stranka]] | style="text-align:center;" |1.638 |4,40 | style="text-align:center;" |1 |- |[[Demokratski narodni savez]] | style="text-align:center;" |1.428 |3,83 | style="text-align:center;" |1 |- !Ukupno: ! colspan="2" |33.879 !29 |} ==== Nacionalne manjine ==== {| class="wikitable" !Stranka !Kandidat !Broj Glaova !% !Broj mandata |- | rowspan="2" |[[Nezavisni kandidat]] |Alija Denjagić | style="text-align:center;" |535 |33,97 | style="text-align:center;" |1 |- |Mejra Sečić | style="text-align:center;" |305 |19,37 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="2" |Ukupno: ! colspan="2" |840 !2 |} == Bilješke == {{napspisak}} == Reference == {{refspisak}} {{Izbori u Bosni i Hercegovini}} {{Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. po općinama}} [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020.|*]] [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini|2020]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini 2020.]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini|2020.]] [[Kategorija:2020. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Izbori u 2020.|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Izbori u Evropi 2020.|Bosna i Hercegovina]] dpjxtd5xu47ei0p82dwl5olm5zevx62 3670973 3670972 2024-12-03T17:48:54Z Sematz 38881 /* Gradonačelnici gradova */ 3670973 wikitext text/x-wiki {{Infokutija izbori | naziv_izbora = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. | država = Bosna i Hercegovina | vrsta = parlamentarni | u_toku = yes | prethodni_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2016. | prethodna_godina = 2016. | sljedeći_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. | sljedeća_godina = 2024 | mogući_mandati = {{nowrap|Načelnici i gradonačelnici, te općinska i gradska vijeća}} | datum_izbora = 15. novembar 2020. | 2prazno = Načelnici | 3prazno = +/- | registriranih = 3.384.244<ref name="pok">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/2020/Zbirna_Statistika_2020.pdf|title=Izborni pokazatelj 2020.|date=2021|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIK BiH]]|access-date=18. 3. 2024}}</ref> | izlaznost = 1.705.520 (50,40%)<ref name="pok"/> | stranka1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|link|BS}} | boja1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}} | 2podaci1 = {{Composition bar|44|145|hex=#AA0000}} | 3podaci1 = {{Povećanje}} 12 | stranka2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|link|BS}} | boja2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}} | 2podaci2 = {{Composition bar|27|145|hex=#009933}} | 3podaci2 = {{Gubitak}} 6 | stranka3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|link|BS}} | boja3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}} | 2podaci3 = {{Composition bar|22|145|hex=#013971}} | 3podaci3 = {{Povećanje}} 3 | stranka4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|link|BS}} | boja4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}} | 2podaci4 = {{Composition bar|16|145|hex=#000080}} | 3podaci4 = {{Nema promjena}} 0 | stranka5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|link|BS}} | boja5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}} | 2podaci5 = {{Composition bar|9|145|hex=#DE0000}} | 3podaci5 = {{Povećanje}} 1 | stranka6 = Nezavisni | boja6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|svijetlo|BS}} | 2podaci6 = {{Composition bar|5|145|hex=#d2d2d2}} | 3podaci6 = {{Gubitak}} 9 | slika_karte = | veličina_karte = | opis_karte = }} '''Lokalni izbori u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] 2020.''' su [[Demokratija|demokratski]] [[izbori]] održani 15. novembra 2020.<ref>{{Cite web|url=http://www.izbori.ba/Documents/Lokalni_izbori_2020/Ostalo/Odluka_o_raspisivanju_lokalnih_izbora_2020-bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju izbora 2020.|last=|first=|date=|website=Centralna izborna komisija|publisher=|access-date=}}</ref> Na izborima birali su se načelnici općina i gradonačelnici gradova, kao i općinska i gradska vijeća. == Organizacija izbora == [[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]] je na sjednici održanoj 23. maja 2020. godine raspisala održavanje lokalnih izbora 2020. prvobitno za 4. oktobar 2020, a onda odgodila na 15. novembar 2020.<ref>{{Cite web|url=http://www.izbori.ba/Documents/Lokalni_izbori_2020/Ostalo/Odluka_o_odgadjanju_izbora_2020-bos.pdf|title=Odluka o odgađanju izbora|last=|first=|date=|website=Centralna izborna komisija|publisher=|access-date=}}</ref> usljed [[Pandemija COVID-a 19 u Bosni i Hercegovini|pandemije]] bolesti [[COVID-19]] i nedostatka sredstava.<ref>{{Cite web|url=https://www.slobodnaevropa.org/a/ističe-rok-novca-za-lokalne-izbore-u-bih-nema/30627560.html|title=Novac nije osiguran, CIK odlučuje o odgađanju lokalnih izbora u BiH|website=Radio Slobodna Evropa|language=sh|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Birali su se načelnici i općinska vijeća u 120 [[Općine Bosne i Hercegovine|općina]], gradonačelnici u 22 i gradska vijeća u 21 [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|gradu]], te [[Skupština Brčko distrikta|Skupština]] [[Brčko distrikt]]a. Izbori su bili u jeku pandemije i godinu dana nakon odloženog formiranja vlade na državnom nivou.<ref>{{Cite web|url=https://www.dw.com/en/bosnia-gets-government-after-14-month-impasse/a-51785707|title=Bosnia gets government after 14-month impasse {{!}} DW {{!}} 23.12.2019|last=Welle (www.dw.com)|first=Deutsche|website=DW.COM|language=en-GB|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Nacionalni koalicioni partneri u kojoj su većina [[Bošnjaci]] ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]), [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srbi]] ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]), [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvati]] ([[Hrvatska demokratska zajednica|HDZ BiH]]) branili su većinu osvojenih mandata na prethodnim [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2016.|lokalnim izborima iz 2016]]. U [[Mostar]]u, ovi izbori su bili prvi nakon posljednjih održanih 2008. i održani su 20. decembra, nakon što su u julu 2020. usvojeni izborni amandmani te implementirana odluka [[Evropski sud za ljudska prava|Evropskog suda za ljudska prava]] u slučaju ''[[Baralija protiv Bosne i Hercegovine]]''.<ref>{{Cite web|url=https://www.slobodnaevropa.org/a/mostar-izbori-strasbourg-irma-baralija/30240725.html|title=Bezizborni Mostar dobio presudu u Strasbourgu|website=Radio Slobodna Evropa|language=sh|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Ukupno 3.384.244 građana Bosne i Hercegovine registrovano je za glasanje,<ref>{{Cite web|url=http://www.sarajevotimes.com/169632-2/|title=Central Election Commission of BiH revealed Number of Voters for Local Elections|date=9. 10. 2020|website=Sarajevo Times|language=en-US|access-date=14. 11. 2020}}</ref> skoro isti broj kao i ukupno stanovništvo sa popisa iz 2013.<ref>{{Cite web|url=http://www.sarajevotimes.com/almost-the-same-number-of-inhabitants-and-voters-in-bosnia-and-herzegovina/|title=Almost the same Number of Inhabitants and Voters in Bosnia and Herzegovina|date=11. 10. 2020|website=Sarajevo Times|language=en-US|access-date=14. 11. 2020}}</ref> Od 425 kandidata za načelnika, samo 29 su bili žene.<ref>{{Cite web|url=https://istinomjer.ba/od-425-kandidata-za-celnike-ce-opstina-i-gradova-zena-tek-29/|title=Od 425 kandidata za čelnike/ce opština i gradova, žena tek 29|date=15. 9. 2020|website=Istinomjer|language=bs-BA|access-date=14. 11. 2020}}</ref> == Rezultati == Odziv birača na izborima dostigao je 50%. Izbore je obilježio poraz kandidata vladajućih stranaka [[Stranka demokratske akcije|SDA]] i [[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] za glavnu političku poziciju u nekoliko važnih gradova. SDA je izgubila na glasanju za funkciju načelnika u sarajevskim općinama Centar, Novo Sarajevo, Ilidža i Stari Grad. Kandidati SDA nisu postali gradonačelnici u drugim većim gradovima, kao što su [[Tuzla]], [[Zenica]] i [[Bihać]]. Kandidati SNSD-a nisu postali gradonačelnici u [[Banja Luka|Banjoj Luci]] i [[Bijeljina|Bijeljini]].<ref>{{Cite web|url=http://hr.n1info.com/Regija/a576327/Analiza-lokalnih-izbora-u-BiH-Sarajevo-je-tamo-gdje-je-nekad-bilo.html|title=Analiza lokalnih izbora u BiH: "Sarajevo je tamo gdje je nekad bilo!"|website=N1 HR|language=hr|access-date=21. 11. 2020|archive-date=29. 11. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201129150358/http://hr.n1info.com/Regija/a576327/Analiza-lokalnih-izbora-u-BiH-Sarajevo-je-tamo-gdje-je-nekad-bilo.html|url-status=dead}}</ref> === Gradonačelnici gradova === {| class="wikitable" |+[[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|Gradovi Bosne i Hercegovine]] !Grad ! colspan="2" |Bivši<br>gradonačelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>gradonačelnik |- | [[Banja Luka]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Igor Radojičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| || [[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Bihać]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|GS BiH|tamno|BS}};"| || Šuhret Fazlić ([[Građanski savez Bosne i Hercegovine|GS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| || Šuhret Fazlić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |- | [[Bijeljina]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Mićo Mićić ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|SzP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Cazin]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|A-SDA|tamno|BS}};"| || Nermin Ogrešević ([[Stranka demokratske aktivnosti|A-SDA]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|A-SDA|tamno|BS}};"| || Nermin Ogrešević ([[Stranka demokratske aktivnosti|A-SDA]]) |- | [[Čapljina]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska seljačka stranka Bosne i Hercegovine|HSS]]) |- | [[Doboj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Obren Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]){{efn|Izabran na ponovljenim izborima 21. februara 2021.}} |- | [[Goražde]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Muhamed Ramović (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Gračanica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Gradačac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Edis Dervišagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Edis Dervišagić ("Zajedno za Gradačac"-[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Regionalni demokratski savez Gradačac|RDS]]/[[Narod i pravda|NiP]]) |- | [[Gradiška]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Istočno Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| || Nenad Vuković ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Livno]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Luka Čelan ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Ljubuški]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Nevenko Barbarić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Prijedor]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Milenko Đaković ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dalibor Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Srebrenik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nihad Omerović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| ||Nihad Omerović (Nezavisni kandidat) |- | [[Široki Brijeg]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Trebinje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Luka Petrović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Tuzla]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Jasmin Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Jasmin Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Visoko]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Amra Babić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Zenica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Fuad Kasumović (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Fuad Kasumović (Nezavisni kandidat) |- | [[Zvornik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Stevanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Zoran Stevanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Živinice]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Samir Kamenjaković ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Samir Kamenjaković ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- ! colspan="5" | Gradonačelnici gradova izabrani kroz gradska vijeća/skupštine |- | [[Brčko]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS|}};"| || Siniša Milić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Esed Kadrić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Mostar]] || colspan="2"; style='background: lightgray| {{Centar|N/D{{efn|Lokalni izbori nisu održavani u [[Mostar]]u od 2008. godine zbog sporova oko izbornog zakona. Nakon lokalnih izbora 2020, u sklopu kojih je – naknadno, 20. decembra – održano glasanje samo za Gradsko vijeće Grada Mostara, u februaru 2021. je imenovan gradonačelnik Grada Mostara.<ref>{{cite web|url=https://avaz.ba/vijesti/bih/627972/covic-mario-kordic-bit-ce-novi-gradonacelnik-mostara|title=Čović: Mario Kordić bit će novi gradonačelnik Mostara|first=|last=|work=[[Dnevni avaz]]|via=[[Agencija Srna|Srna]]|date=1. 2. 2021|access-date=2. 2. 2021}}</ref><ref>[https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=28&langId=1#/9/0/0/0 Lokalni izbori 2020. godine u Gradu Mostaru - Potvrđeni rezultati], ''izbori.ba'', 19. 1. 2021, Pristupljeno 2. 2. 2021.</ref>}}}} || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mario Kordić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Abdulah Skaka ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Benjamina Karić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- |} === Načelnici općina === {{legenda|#FCE4D6|Općine unutar gradova}} {| class="wikitable" |+[[Općine Bosne i Hercegovine]] !Općina ! colspan="2" |Bivši<br>načelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>načelnik |- | [[Banovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Midhat Husić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Bego Gutić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Berkovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Bileća]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miljan Aleksić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Veselin Vujović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Bosanska Krupa]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Stranka demokratske aktivnosti|A-SDA]]/[[Narod i pravda|NiP]]) |- | [[Brod (općina)|Brod]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ilija Jovičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Zoran Vidić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Bosanski Petrovac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Zlatko Hujić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Bosansko Grahovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNS RS|tamno|BS}};"| || Duško Radun ([[Srpska napredna stranka Republike Srpske|SNS RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Uroš Đuran ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Bratunac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Nedeljko Mlađenović ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Srđan Rankić (Nezavisni kandidat) |- | [[Breza (općina)|Breza]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Munib Zaimović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Bugojno]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Hasan Ajkunić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Hasan Ajkunić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Busovača]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Bužim]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Zikrija Duraković (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Centar (Sarajevo)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nedžad Ajnadžić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| || Srđan Mandić ("Četvorka"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Čajniče]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Čelić]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sead Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzBiH|tamno|BS}};"| || Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SzBiH]]) |- | [[Čelinac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Momčilo Zeljković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Čitluk]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Derventa]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Doboj Istok]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Doboj Jug]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Dobretići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| || Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| || Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) |- | [[Domaljevac-Šamac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Za Banje|tamno|BS}};"| || Mario Jurkić ([[Za Banje - za opstojnost Domaljevca, Grebnika, Bazika i Brvnika|Za Banje]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Donji Vakuf]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Huso Sušić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Huso Sušić (Nezavisni kandidat) |- | [[Donji Žabar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SRS|tamno|BS}};"| || Nikola Đokanović ([[Srpska u sigurne ruke|SRS]]/[[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]/[[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Drvar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Goran Broćeta ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Foča (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Zijad Kunovac ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Esed Radeljaš ([[Stranka za bolje Goražde|SzBG]]){{efn|Esed Radeljaš je premino 18. januara 2021.}}<ref>{{cite web |title=Preminuo Esed Radeljaš |url=https://ba.n1info.com/vijesti/preminuo-esed-radeljas/ |website=N1 |access-date=29. 4. 2021 |date=18. 1. 2021}}</ref><br>Mujo Sofradžija (Nezavisni kandidat){{efn|Izabran na prijevremenim izborima 11. aprila 2021.}} |- | [[Foča (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radisav Mašić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Fojnica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Gacko]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Milan Radmilović ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ognjen Milinković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Glamoč]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radovan Marković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]/[[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Gornji Vakuf-Uskoplje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Grude]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Hadžići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Han-Pijesak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Vlado Ostojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Ilidža]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Senaid Memić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| || Nermin Muzur ("Četvorka"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Ilijaš]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Istočna Ilidža]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Istočni Drvar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD-MM|tamno|BS}};"| || Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD-MM|tamno|BS}};"| || Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) |- | [[Istočni Mostar]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Istočni Stari Grad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Istočno Novo Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Jablanica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Salem Dedić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Damir Šabanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Jajce]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Jezero (općina)|Jezero]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kakanj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nermin Mandra ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Kalesija]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Sead Džafić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NBL|tamno|BS}};"| || Sead Džafić ([[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Kalinovik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mileva Komlenović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kiseljak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) |- | [[Kladanj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Jusuf Čavkunović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| || Jusuf Čavkunović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- | [[Ključ (općina)|Ključ]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Kneževo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Goran Borojević (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Konjic]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Emir Bubalo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Kostajnica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Drago Bundalo ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kotor-Varoš]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Zdenko Sakan ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Zdenko Sakan ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Kozarska Dubica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Kreševo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Krupa na Uni]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Mladen Kljajić ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Kljajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]/[[Demokratski narodni savez|DNS]]) |- | [[Kupres (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Milan Raštegorac ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zdravko Mioč ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Kupres (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Laktaši]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ranko Karapetrović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Lopare]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Rado Savić ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- | [[Lukavac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Edin Delić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Demokratska fronta|DF]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DF|tamno|BS}};"| || Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SD]]/[[Demokratska fronta|DF]]) |- | [[Ljubinje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Darko Krunić ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Maglaj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| || Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]) |- | [[Milići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Momir Lazarević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Modriča]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Krekić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Mrkonjić Grad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Divna Aničić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Neum]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Živko Matuško ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Nevesinje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Novi Grad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Novi Grad (Sarajevo)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Semir Efendić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Semir Efendić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Novi Travnik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Refik Lendo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Novo Goražde]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Novo Sarajevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Nedžad Koldžo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| || Hasan Tanović ("Četvorka"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Odžak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Jakov Ivanković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Nada Ćulap ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Olovo (općina)|Olovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Orašje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stanko Vincetić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Osmaci]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Ljubo Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Oštra Luka]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Dragan Stanar ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragan Mastikosa ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Pale (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Asim Zec ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Pale (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Sz Pale|tamno|BS}};"| || Boško Jugović ([[Složno za Pale|Sz Pale]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Boško Jugović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Pelagićevo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Simo Stakić ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Petrovac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DNS|tamno|BS}};"| || Milan Grbić ([[Demokratski narodni savez|DNS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Petrovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Ozren Petković ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Posušje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Branko Bago ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Prnjavor]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Prozor-Rama]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Jozo Ivančević ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Jozo Ivančević ([[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) |- | [[Ravno]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Ribnik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Radenko Banjac ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Nebojša Karać ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Rogatica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Rudo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Rato Rajak ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Sanski Most]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Sapna]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| || Zudin Mahmutović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Sokolac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Srbac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Srebrenica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZZS|tamno|BS}};"| || Mladen Grujičić ([[Zajedno za Srebrenicu|ZZS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZZS|tamno|BS}};"| || Mladen Grujičić ([[Zajedno za Srebrenicu|ZZS]]){{efn|Izabran na ponovljenim izborima 21. februara 2021.}} |- | [[Stanari]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dušan Panić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| || Radojica Ćelić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |- | style="background: #FCE4D6" | [[Stari Grad (Sarajevo)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Ibrahim Hadžibajrić (Nezavisni kandidat) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NBL|tamno|BS}};"| || Ibrahim Hadžibajrić ("Četvorka za Stari Grad"-[[Narod i pravda|NiP]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]){{Efn|Opozvan 23. jula 2023.|naziv=Stari Grad|grupa=lower-alpha}} |- | [[Stolac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) |- | [[Šamac]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Đorđe Milićević ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Đorđe Milićević ("Ljudi prije svega"{{efn|Koalicija - [[Narodni demokratski pokret|NDP]]/[[Srpska demokratska stranka|SDS]]/[[Nezavisna stranka dr. Mihajlo Tovirac|NSdrMT]]}}) |- | [[Šekovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Momir Ristić ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni kandidat|tamno|BS}};"| || Miladin Lazić ([[Demokratski savez|DEMOS]]) |- | [[Šipovo]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Teočak]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Teslić]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Tešanj]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Tomislavgrad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Ivan Vukadin ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}};"| || Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]) |- | [[Travnik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Admir Hadžiemrić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Mirsad Peco ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]){{efn|Mirsad Peco je preminuo na dan izbora, 15. novembra 2020.}}<ref>{{cite web |title=Od COVID-19 preminuo Mirsad Peco, kandidat za načelnika Općine Travnik |url=https://ba.n1info.com/vijesti/a487092-od-covid-19-preminuo-mirsad-peco-kandidat-za-nacelnika-opcine-travnik/ |website=N1 |access-date=29. 4. 2021 |date=15. 11. 2020}}</ref><br>Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]){{efn|Izabran na prijevremenim izborima 11. aprila 2021.}} |- | [[Trnovo (FBiH)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6| [[Trnovo (RS)]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Goran Vujičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Dragomir Gagović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Ugljevik]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzP|tamno|BS}};"| || Vasilije Perić ([[Savez za promjene (Bosna i Hercegovina)|Savez za promjene]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| || Vasilije Perić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- | [[Usora (općina)|Usora]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Vareš]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zdravko Marošević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Zdravko Marošević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |- | [[Velika Kladuša]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|L BiH|tamno|BS}};"| || [[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|L BiH|tamno|BS}};"| || [[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) |- | [[Višegrad]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Đurević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Mladen Đurević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Vitez (općina)|Vitez]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Tomislav Bošnjak-Matić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]/[[Hrvatska demokratska zajednica 1990|HDZ 1990]]/[[Hrvatska seljačka stranka Stjepana Radića|HSS SR]]) |- | [[Vlasenica]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Vogošća]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Smajić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|SBB]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| || Edin Smajić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- | [[Vukosavlje]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP RS|tamno|BS}};"| || Borislav Rakić ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP RS]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| || Borislav Rakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- | [[Zavidovići]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SzBiH|tamno|BS}};"| || Hašim Mujanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu‎|SzBiH]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NBL|tamno|BS}};"| || Hašim Mujanović ([[Nezavisna bosanskohercegovačka lista|NBL]]) |- | [[Žepče]] || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) || style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| || Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ]]) |} === Skupština Brčko distrikta === {{Glavni|Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020 (Brčko)}}{{Mandati|SDA|SNSD|SP RS|HDZ BiH|SBB|NiP|US|PDP|SzBiH|SDP BiH|SDS|DNS|Nezavisni kandidat|float=right|Opis=Mandati|Naziv=Članovi skupštine po rezultatima Lokalnih izbora 2020.|Broj mandata=29|Država=BS|Širina=0.9|SNSD=4|SDA=5|HDZ BiH=3|BDP=2|SBB=2|SDP BiH=1|SzBiH=2|SP RS=4|Primjedba=|NiP=2|US=2|PDP=2|SDS=1|DNS=1|Nezavisni kandidat=2}}Na izborima za [[Skupština Brčko distrikta|Skupštinu Brčko Distrikta]] izašlo je ukupno 40.015 glasača (46,06% od ukupnog broja), a od toga je 38.827 (97,03%) glasova bilo važećih, te 1.188 (2,97%) nevažećih. Birano je ukupno 31 član Vijeća (29 redovna i 2 iz nacionalnih manjina), te su oni izabrani po broju osvojenih glasova po listama, dok je odabir predstavnika iz pojedine partije, vršen po najvećem broju glasova. Najviše glasova dobila je [[Stranka demokratske akcije]] - 6.133 (16,46% od ukupnog broja važećih glasova).<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=27&langId=1#/9/200/0/0|title=Rezultati izbora 2020 - Brčko|website=www.izbori.ba|publisher=CIK BiH|access-date=17. 7. 2023}}</ref> Za [[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|gradonačelnika]] je izabran [[Esed Kadrić]] ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) sa 22 (71%), od 31 glasova, za.<ref>{{Cite web|url=https://n1info.ba/vijesti/a497775-Esed-Kadric-novi-gradonacelnik-Brckog/|title=Esed Kadrić novi gradonačelnik Brčkog|last=FENA|date=23. 12. 2020|website=N1|language=bs-BA|access-date=10. 8. 2024}}</ref> {| class="wikitable" !Stranka !Broj Glaova !% !Broj mandata |- |[[Stranka demokratske akcije]] | style="text-align:center;" |6.133 |16,46 | style="text-align:center;" |5 |- |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]] - [[Demokratski savez|DEMOS]] | style="text-align:center;" |4.651 |12,49 | style="text-align:center;" |4 |- |[[Socijalistička partija Republike Srpske|Socijalistička partija]] | style="text-align:center;" |4.396 |11,80 | style="text-align:center;" |4 |- |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|Hrvatska demokratska zajednica BiH]] | style="text-align:center;" |2.973 |7,98 | style="text-align:center;" |3 |- |[[Savez za bolju budućnost Bosne i Hercegovine|Savez za bolju budućnost BiH]] | style="text-align:center;" |2.574 |6,91 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Narod i pravda]] | style="text-align:center;" |2.514 |6,75 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Ujedinjena Srpska]] | style="text-align:center;" |2.307 |6,19 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Partija demokratskog progresa]] | style="text-align:center;" |1.873 |5,03 | style="text-align:center;" |2 |- |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] | style="text-align:center;" |1.749 |4,70 | style="text-align:center;" |2 |- |BH Blok ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]] i [[Naša stranka|NS]]) | style="text-align:center;" |1.643 |4,41 | style="text-align:center;" |1 |- |[[Srpska demokratska stranka]] | style="text-align:center;" |1.638 |4,40 | style="text-align:center;" |1 |- |[[Demokratski narodni savez]] | style="text-align:center;" |1.428 |3,83 | style="text-align:center;" |1 |- !Ukupno: ! colspan="2" |33.879 !29 |} ==== Nacionalne manjine ==== {| class="wikitable" !Stranka !Kandidat !Broj Glaova !% !Broj mandata |- | rowspan="2" |[[Nezavisni kandidat]] |Alija Denjagić | style="text-align:center;" |535 |33,97 | style="text-align:center;" |1 |- |Mejra Sečić | style="text-align:center;" |305 |19,37 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="2" |Ukupno: ! colspan="2" |840 !2 |} == Bilješke == {{napspisak}} == Reference == {{refspisak}} {{Izbori u Bosni i Hercegovini}} {{Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. po općinama}} [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020.|*]] [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini|2020]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini 2020.]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini|2020.]] [[Kategorija:2020. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Izbori u 2020.|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Izbori u Evropi 2020.|Bosna i Hercegovina]] 81xepbcuvo869tot3jli78ljjfrsacy 0 475709 3670963 3636922 2024-12-03T15:28:58Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3670963 wikitext text/x-wiki {{Infokutija sportista | ime = Milka Babović | slika = Milka Babović 2.jpg | veličina_slike = 250px | puno_ime = Milena Babović | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1928|10|27}}<ref name=tf>[http://trackfield.brinkster.net/Profile.asp?ID=257&Gender=W Milena Babovic] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160508025841/http://trackfield.brinkster.net/Profile.asp?ID=257&Gender=W |date=8. 5. 2016 }}. trackfield.brinkster.net</ref> | mjesto_rođenja = [[Skoplje]], [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevina SHS]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2020|12|26|1928|10|27}} | mjesto_smrti = [[Zagreb]], [[Hrvatska]] | sport = Atletika | događaj = Sprint, prepone | klub = [[Mladost (sportsko društvo)|Mladost Zagreb]] | najbolji_rezultat_sport1 = 80 m s preponama <ref name=tf/> | najbolji_rezultat1 = 11.0 (1957) }} '''Milena "Milka" Babović''' (27. oktobar 1928 – 26. decembar 2020) bila je jugoslavenska i hrvatska atletičarka i sportska novinarka. Pobjeđivala je na brojnim sprinterskim takmičenjima u bivšoj [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslaviji]], te je nekoliko puta birana za najbolju sportašicu. Također je imala zapaženu karijeru kao sportska novinarka i urednica na televiziji. Babović je rođena u [[Skoplje|Skoplju,]] odrastla u [[Sarajevo|Sarajevu]], a srednju školu je pohađala u [[Ruma|Rumi]] i [[Beograd]]u. Diplomirala je pedagogiju na [[Univerzitet u Zagrebu|Univerzitetu u Zagrebu]].<ref name="HBL">{{citation | contribution-url = http://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=980 | access-date = 6. 1. 2014 | contribution = Babović, Milka | language = hr | last = Frntić | first = Franjo | title = [[Hrvatski biografski leksikon]] | year = 1983 | volume = 1 | publisher = [[Leksikografski zavod Miroslav Krleža]] | archive-date = 24. 3. 2018 | archive-url = https://web.archive.org/web/20180324041441/http://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=980 | url-status = dead }}</ref><ref>{{Cite web|last=Körbler|first=Jurica|date=13. 11. 2019|title=MILKA BABOVIĆ, LEGENDA HRVATSKOG NOVINARSTVA: "Prije par dana na mene je naletio auto. Pala sam, ali sam ujedno i strogo zavikala. Ipak sam ja stara sportašica, znam kako se pada"|url=https://www.glasistre.hr/hrvatska/milka-babovic-legenda-hrvatskog-novinarstva-prije-par-dana-na-mene-je-naletio-auto-pala-sam-ali-sam-ujedno-i-strogo-zavikala-ipak-sam-ja-stara-sportasica-znam-kako-se-pada-604424|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=11. 2. 2021|website=Glas Istre|language=hr}}</ref> Sportom se počela baviti u Rumi, te se kasnije pridružila [[Mladost (sportsko društvo)|Mladosti]] u Zagrebu i počela se takmičiti u [[Sprint (atletika)|sprinterskim disciplinama]]. Počevši od 1953. godine, bila je jugoslavenska državna prvakinja u disciplinama 100 m (jednom), 80 m s preponama (sedam puta), štafeta 4×100 m (sedam puta) i štafeta 4×200 m (dvaput). Postavila je nekoliko jugoslavenskih rekorda u sprintu i pobijedila na dva međunarodna studentska takmičenja na 80 m s preponama [[Međunarodna ljetna univerzitetska sedmica sportova 1953. i [[Svjetske univerzitetske igre 1957.|1957. godine]]; na [[Evropsko prvenstvo u atletici 1954 – 80 m s preponama|evropskom prvenstvu 1954.]] plasirala se na peto mjesto. U [[Sportisti godine "Sportskih novosti"|''anketi za'' nagrade ''Sportskih novosti'']] tri puta je birana za najbolju atletičarku Hrvatske i dva puta je bila najbolja atletičarka Jugoslavije. Radila je kao sportski novinar u ''[[Narodni sport|Narodnom sportu]]'' od 1949. godine, a na [[TV Zagreb]] preselila se 1957. godine gdje je postala prva sportska urednica. Služila je na tom položaju, uključujući jedan četvorogodišnji prekid, sve do 1975. godine. Bila je višestruka predsjednica sportske novinarske sekcije [[Hrvatsko novinarsko društvo|Hrvatskog novinarskog društva]], te je u dva mandata bila članica [[Olimpijski komitet Jugoslavije|Olimpijskog komiteta Jugoslavije]] i jednokratna članica Izvršnog vijeća [[Gradska skupština Grada Zagreba|Skupštine]] [[Zagreb|Grada Zagreba]].<ref name="HBL"/> Babović je odlikovana nagradama Novinarskog društva (1974), Grada Zagreba (1977), te Jugoslavenskim ordenom bratstva i jedinstva sa srebrnim vijencem (1979).<ref name="HBL"/> Umrla je 26. decembra 2020. od posljedica [[COVID-19]].<ref>{{Cite web|url=https://www.jutarnji.hr/vijesti/hrvatska/umrla-milka-babovic-otisla-je-velika-sportasica-i-doajenka-naseg-sportskog-novinarstva-15039183|title=Umrla Milka Babović: Otišla je velika sportašica i doajenka našeg sportskog novinarstva|date=26. 12. 2020|website=[[Jutarnji list]]|access-date=26. 12. 2020}}</ref> == Reference == {{Refspisak}}  == Vanjski linkovi == * [http://montenegrina.net/fokus/milka-babovic-stranica-mog-zivota/ Milka Babović – Stranica mog života] {{Nagrada "Franjo Bučar" za životno djelo}} {{DEFAULTSORT:Babović, Milka}} [[Kategorija:Umrli 2020.]] [[Kategorija:Rođeni 1928.]] [[Kategorija:Jugoslavenski atletičari]] [[Kategorija:Biografije, Skoplje]] [[Kategorija:Jugoslavenski novinari]] [[Kategorija:Hrvatske sportistice godine]] o2o7u7glfu9si98rrgx2v1wk3shkiqc 0 476930 3670990 3312747 2024-12-03T23:05:45Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 0 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3670990 wikitext text/x-wiki {{Infokutija osoba | ime = Nenad Brixy | slika = | alt_slike = | opis = | ime_pri_rođenju = | datum_rođenja = {{Datum rođenja|1924|05|04}} | mjesto_rođenja = [[Varaždinske Toplice]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1984|08|17|1924|05|04}} | mjesto_smrti = [[Zagreb]], [[SFRJ]] | nacionalnost = | druga_imena = ''Timothy Tatcher'', ''Diogeneš'', ''N. B.'' | zanimanje = | godine_aktivnosti = | poznat_po = | značajna_djela = }} '''Nenad Brixy''' ([[Varaždinske Toplice]], 4. maja 1924. - [[Zagreb]], 17. augusta 1984), bio je [[Hrvatska|hrvatski]] novinar, romanopisac, komičar, prevodilac, pokretač i urednik mnogih časopisa. Autor krimi-humorističkih romana i priča o nespretnom detektivu Timothyu Thatcheru, među kojima je najpopularniji Mrtvacima ulaz zabranjen (1960.){{sfn|Hrvatska enciklopedija|2021}} Njegov najpoznatiji doprinos popularnoj kulturi je uređivanje i prijevod [[italija]]nskog [[strip]]a [[Alan Ford (strip)|Alan Ford]]; koji je postao popularniji u [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|bivšoj Jugoslaviji]] nego u samoj Italiji. == Biografija == Rođen je u porodici Stjepana, inženjera šumarstva i Lavoslave (rođ. Ferenčak) Brixy.{{sfn|Peričić|1966}} Osnovnu školu (1931-35) i gimnaziju (1935-43) pohađao je u [[Varaždin]]u.{{sfn|Peričić|1966}}{{sfn|Hrvatski biografski leksikon|2021}} Upisao je Visoku gospodarsku i trgovačku školu u Zagrebu, ali je nakon dva semestra ekonomije prekinuo studiranje i posvetio se novinarstvu. Uređivao je ''Varaždinske vijesti'' (1945-1947), [[Rijeka (grad)|riječki]] ''Novi list'' (1947-1954) i zagrebački ''Narodni list'' (1955), ''Globus'' (1956.) Bio je glavni urednik ''Plavog vjesnika'' (1960-1967). Tada je realizirano oko 130 stripova.<ref>Lidija Butković, [http://www.stripforum.hr/leksikon/magazin/plavi-vjesnik/ ''Plavi vjesnik (1954. – 1973.)''], stripforum.hr, (pristupljeno 30. kolovoza 2019.)</ref> Bio je glavni urednik odjela za zabavu u ''Vjesniku'' (1967-1974). Djelujući kao glavni urednik ''Vjesnikovog'' odjela za zabavni sadržaj, odgovoran je za otkrivanje i stavljanje stripa Alana Forda u ''Vjesnikov'' izdavački plan.<ref>Lazar Džamić, '' Cvjećarnica u Kući cveća: kako smo usvojili i živeli Alana Forda'', Naklada Jesenski i Turk - Heliks, Zagreb - Smederevo, 2012, {{ISBN|978-953-222-621-8}} (NJT); {{ISBN|978-86-86059-33-8}} (Heliks), str. 100.</ref> Zbog [[Srce|bolesti srca]] otišao je 1973. u penziju. Preminuo je u Zagrebu 1984. godine i pokopan je u porodičnoj grobnici na [[Mirogoj]]u. Od 1945. objavljuje kratke priče, crtice, humoreske i putopise. Pisao je komedije i radio drame, uglavnom savremene teme s mjestom radnje u Zagrebu. Njegov književni debi bila je [[drama]] ''Slučaj Forester,'' koja je premijerno izvedena u Zagrebačkom kazalištu Komedija 1954. godine.{{sfn|Peričić|1966}} Pod [[pseudonim]]om ''Timothy Tatcher'' objavio je nekoliko humorističnih i kriminalističkih [[roman]]a, od kojih su neki ekranizirani. Romani I ''tako dalje,'' i S''ve ili nešto'' prevedeni su na [[češki jezik]]. Njegov najuspješniji roman ''Mrtvacima ulaz zabranjen,'' objavljen u više od deset izdanja, preveden je na pet jezika, a prema njemu su snimljena dva igrana filma. == Radovi == * ''Rame uz rame'' (knjiga reportaža), 1951. * ''Mrtvacima ulaz zabranjen'', 1960. (11 izdanja) * ''Hollywood protiv mene'', 1964. (5 izdanja) * ''I tako dalje'' (roman o izgradnji prigradskih naselja), 1965. (2 izdanja) * ''Potraži me u pijesku'', 1976. (3 izdanja) * ''Tri i pol mrtvaca'', 1976. (2 izdanja) * ''Vampir u taksiju'', 1976. * ''Rupa u čelu'', 1976. * ''Noge uvis!'', 1976. * ''Plati, pa ostavi!'', 1976. * ''Pokal za utopljenika'', 1976. * ''Gola i mrtva'', 1976. * ''Važno je (u)biti prvi'', 1976. * ''Sljedeća, molim!'', 1976. * ''Sve ili nešto'' (roman o prodoru televizije), 1976. (2 izdanja) * ''Noćne igre'', 1979. * ''Zagrebačka veza'', 1980. * ''Bijela loptica'', 1982. * ''Konji, ubojice i ostali'', 1982. * ''Dobra stara gangsterska vremena'', 1982. * ''Tajna crvenog salona'', 1983. * ''Leš na klupi'', 1984. == Nagrade == * 1956 : Godišnja nagrada Hrvatskog novinarskog društva za kozeriju.{{sfn|Hrvatski biografski leksikon|2021}} == Vanjski linkovi== * {{cite web | url =https://dizbi.hazu.hr/a/?pr=i&id=184075 | title = Romani Nenada Brixyja | last =Peričić | first = Denis | date = 1996 | website = dizbi.hazu.hr | publisher = Digitalna zbirka i katalog Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti | access-date =4. 5. 2021 | language = hr |ref={{harvid|Peričić|1966}} }} * {{cite web | url = https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=9575 | title = Nenad Brixy | website = enciklopedija.hr | publisher = Hrvatska enciklopedija, Leksikografski zavod Miroslav Krleža | access-date = 5. 5. 2021 | language = hr | ref={{harvid||2021}} }} * {{cite web | url = https://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=2829 | title = Nenad Brixy | website = hbl.lzmk.hr | publisher = Hrvatski biografski leksikon, Leksikografski zavod Miroslav Krleža | access-date = 5. 5. 2021 | language = hr | ref = {{harvid|Hrvatski biografski leksikon|2021}} }}{{Mrtav link}} == Reference == {{Refspisak}} {{DEFAULTSORT:Brixy, Nenad}} [[Kategorija:Hrvatski prevodioci]] [[Kategorija:Hrvatski pisci]] [[Kategorija:Hrvatski novinari]] [[Kategorija:Pages with unreviewed translations]] [[Kategorija:Jugoslavenski prevodioci]] [[Kategorija:Jugoslavenski pisci]] [[Kategorija:Jugoslavenski novinari]] [[Kategorija:Biografije, Varaždinske Toplice]] [[Kategorija:Rođeni 1924.]] [[Kategorija:Umrli 1984.]] [[Kategorija:Alan Ford]] gfnusq1kj1wgrunbmh7zo18w9n2by9f 0 477331 3671000 3379456 2024-12-04T02:31:47Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3671000 wikitext text/x-wiki {{Infokutija gen}} {{Razlikovati|Prion}} '''''PRNP''''' ili '''prionski protein''' je ljudski [[gen]] koji kodira glavni [[prion]]ski protein '''PrP''' (proteaza-rezistentni-protein, Pr od '''pr'''ion, + P od '''p'''rotein), znan i kao '''CD230''' ([[klaster diferencijacije]] 230).<ref name = "pmid3755672">{{cite journal | vauthors = Kretzschmar HA, Stowring LE, Westaway D, Stubblebine WH, Prusiner SB, Dearmond SJ | title = Molecular cloning of a human prion protein cDNA | journal = DNA | volume = 5 | issue = 4 | pages = 315–24 | date = august 1986 | pmid = 3755672 | doi = 10.1089/dna.1986.5.315}}</ref><ref name = "pmid3094007">{{cite journal | vauthors = Sparkes RS, Simon M, Cohn VH, Fournier RE, Lem J, Klisak I, Heinzmann C, Blatt C, Lucero M, Mohandas T | title = Assignment of the human and mouse prion protein genes to homologous chromosomes | journal = Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. | volume = 83 | issue = 19 | pages = 7358–62 | date = oktobar 1986 | pmid = 3094007 | pmc = 386716 | doi = 10.1073/pnas.83.19.7358 | bibcode = 1986PNAS...83.7358S }}</ref><ref name = "pmid3014653">{{cite journal | vauthors = Liao YC, Lebo RV, Clawson GA, Smuckler EA | title = Human prion protein cDNA: molecular cloning, chromosomal mapping, and biological implications | journal = Science | volume = 233 | issue = 4761 | pages = 364–7 | date = juli 1986 | pmid = 3014653 | doi = 10.1126/science.3014653 | bibcode = 1986Sci...233..364L }}</ref><ref name = "pmid2877664">{{cite journal | vauthors = Robakis NK, Devine-Gage EA, Jenkins EC, Kascsak RJ, Brown WT, Krawczun MS, Silverman WP | title = Localization of a human gene homologous to the PrP gene on the p arm of chromosome 20 and detection of PrP-related antigens in normal human brain | journal = Biochem. Biophys. Res. Commun. | volume = 140 | issue = 2 | pages = 758–65 | date = oktobar 1986 | pmid = 2877664 | doi = 10.1016/0006-291X(86)90796-5 }}</ref> Ekspresija proteina je najdominantnija u [[nervni sistem|nervnom sistemu]], ali se javlja i u mnogim drugim tkivima u tijelu.<ref name = "pmid11357156">{{cite journal | vauthors = Prusiner SB | title = Shattuck lecture--neurodegenerative diseases and prions | journal = N Engl J Med | volume = 344 | issue = 20 | pages = 1516–26 | year = 2001 | pmid = 11357156 | doi = 10.1056/NEJM200105173442006}}</ref><ref name = "pmid15494743">{{cite journal | vauthors = Weissmann C | title = The state of the prion | journal = Nat Rev Microbiol | volume = 2 | issue = 11 | pages = 861–71 | year = 2004 | pmid = 15494743 | doi = 10.1038/nrmicro1025| s2cid = 20992257 }}</ref><ref name = "review2">{{cite journal | vauthors = Zomosa-Signoret V, Arnaud JD, Fontes P, Alvarez-Martinez MT, Liautard JP | title = Physiological role of the cellular prion protein | journal = Vet. Res. | volume = 39 | issue = 4 | pages = 9 | year = 2008 | pmid = 18073096 | doi = 10.1051/vetres:2007048| url = https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00902908/file/hal-00902908.pdf | doi-access = free }}</ref> Protein može postojati u više [[izoforma|izoformi]], normalni '''PrP^C''' i [[proteaza]] rezistentnim oblicima označenim kao '''PrP^Res''', poput obrasca bolesti '''PrP^{Sc (scrapie)}''' i izoforma koja se nalazi u [[mitohondrija]]ma. [[savijanje proteina|Pogrešno savijena]] verzija PrP^Sc povezana je sa raznim [[kognitivni poremećaj|kognitivnim poremećajima]] i [[neurodegeneracija|neurodegenerativnim]] bolestima, kao što su životinje: [[ovca]] [[grebanje]], [[goveđa spongiformna encefalopatija]] (BSE, bolest ludih krava), [[mačja spongiformna encefalopatija]], [[transmisivna encefalopatija nerca]] (TME), [[egzotično kopitarska encefalopatija]], [[hronična bolest rasipanja]] (CWD) koja pogađa ''[[Cervidae]]''; i kod ljudi: [[Creutzfeldt-Jakobova bolest]] (CJD), [[fatalna porodična nesanica]] (FFI), [[Gerstmann-Sträussler-Scheinkerov sindrom]] (GSS), [[Kuru (bolest)|kuru]] i [[varijantna Creutzfeldt-Jakobova bolest]] (vCJD). Postoje sličnosti između kurua, za koji se smatra da je prouzrokovan [[ljudožderstvo]]m dijelova oboljelih osoba, i vCJD-a, za koji se smatra da je posljedica ljudskog unosa goveđih proizvoda obojenih od [[BSE]]. == Gen == [[slika:Location of PRNP-gene in chromosome 20.svg |thumbnail|left|170px| [[Hromosom 20 (čovjek)|Hromosom 20]]]] Ljudski gen ''PRNP'' nalazi se na kratkom (p) kraku [[hromosom 20 (čovjek)|hromosoma 20]], između kraja (završetka) kraka i položaja 13, iza [[bazni par|baznog para]] 4,615.068 prema osnovnom paru 4,630.233. == Struktura == PrP je visoko konzerviran kod sisara, što daje vjerodostojnost primjeni zaključaka na test životinjama, poput [[miš]]eva.<ref name = "pmid21987789">{{cite journal | vauthors = Damberger FF, Christen B, Pérez DR, Hornemann S, Wüthrich K | title = Cellular prion protein conformation and function | journal = Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. | volume = 108 | issue = 42 | pages = 17308–13 | date = oktobar 2011 | pmid = 21987789 | pmc = 3198368 | doi = 10.1073/pnas.1106325108| bibcode = 2011PNAS..10817308D }}</ref> Razlika između [[primat]]a je posebno mala, u rasponu od 92,9-99,6% sličnosti u [[Peptidna sekvenca|sekvenci aminokiselina]]. Struktura ljudskog proteina sastoji se od domena loptastih proteina. s tri [[Alfa-heliks|α-heliksa]] i dvolančanog [[Antiparallelnost (biohemija)|antiparalelnog]] [[Beta-list|β-lista]], [[amin (hemija)|NH₂]] – završni rep, a kratki [[karboksilna kiselina|COOH]]-završni rep.<ref name = "pmid7837269">{{cite journal | vauthors = Schätzl HM, Da Costa M, Taylor L, Cohen FE, Prusiner SB | title = Prion protein gene variation among primates | journal = J. Mol. Biol. | volume = 245 | issue = 4 | pages = 362–74 | date = januar 1995 | pmid = 7837269 | doi = 10.1006/jmbi.1994.0030}}</ref> Membrana se sidri za [[glikofosfatidilinozitol]] (GPI) na COOH-terminalnim vezicama PrP do [[ćelijska membrana|ćelijske membrane]], i to se pokazuje kao sastavni dio prenošenja konformacijske promjene; na izlučeni PrP kojem nedostaje sidrena komponenta ne utiče zarazna [[izoforma]].<ref name = "pmid15933194">{{cite journal | vauthors = Chesebro B, Trifilo M, Race R, Meade-White K, Teng C, LaCasse R, Raymond L, Favara C, Baron G, Priola S, Caughey B, Masliah E, Oldstone M | title = Anchorless prion protein results in infectious amyloid disease without clinical scrapie | journal = Science | volume = 308 | issue = 5727 | pages = 1435–9 | date = juni 2005 | pmid = 15933194 | doi = 10.1126/science.1110837| citeseerx = 10.1.1.401.781 | bibcode = 2005Sci...308.1435C }}</ref> Primarna sekvenca PrP ima 253 [[aminokiseline]] s mnogo [[posttranslacijske modifikacije|posttranslacijska modifikacija]]. [[Signalni peptid|Signalne sekvence]] na [[amin (hemija)|amino]] – i [[karboksilna kiselina|karboksi]] – terminalnim krajevima uklanjaju se posttranslacijski, što rezultira zrelom dužinom od 208 aminokiselina. Za PrP ljudi i [[hrčak|zlatnog hrčka]] postoje dva [[Glikozilacija|glikozilirana]] položaja na spiralama 2 i 3 kod [[Asparagin|Asn]] 181 i Asn197. [[Murinae|Mišji]] PrP ima mjesta glikozilacije kao Asn180 i Asn196. Postoji [[disulfidna veza]] između [[Cistein|Cys]] 179 druge i Cys214 treće zavojnice (ljudsko numeriranje PrP^C). PrP [[iRNK]] sadrži [[pseudoknot]]nu strukturu ([[prion pseudoknot]]), za koju se smatra da je uključena u regulaciju PrP [[Biosinteza proteina|proteina]].<ref>{{cite journal | vauthors = Barrette I, Poisson G, Gendron P, Major F | title = Pseudoknots in prion protein mRNAs confirmed by comparative sequence analysis and pattern searching | journal = Nucleic Acids Res | volume = 29 | issue = 3 | pages = 753&ndash;758 | year = 2001 | pmid = 11160898 | pmc = 30388 | doi = 10.1093/nar/29.3.753}}</ref> === Vezanje liganda === Pretpostavlja se da je mehanizam konformacijske konverzije u ''scrapie'' izoformu nedostižni [[ligand]]-protein, ali do sada nije identificiran takav spoj. Međutim, razvilo se veliko istraživanje o kandidatima i njihovoj interakciji s PrP^C.<ref name = "review1">{{cite journal | vauthors = Linden R, Martins VR, Prado MA, Cammarota M, Izquierdo I, Brentani RR | title = Physiology of the prion protein | url = https://archive.org/details/sim_physiological-reviews_2008-04_88_2/page/673 | journal = Physiol. Rev. | volume = 88 | issue = 2 | pages = 673–728 | date = april 2008 | pmid = 18391177 | doi = 10.1152/physrev.00007.2007}}</ref> Potvrđeni ligandi PrP-a su [[bakar]], [[cink]], [[mangan]] i [[nikl]], koji se vežu za njegovo oktoponavljajuće područje.<ref name = "Human PrP Heavy metals">{{cite journal | vauthors = Prčina M, Kontseková E, Novák M | title = Prion protein prevents heavy metals overloading of cells and thus protects them against their toxicity | journal = Acta Virol. | volume = 59 | issue = 2 | pages = 179–84 | year = 2015 | pmid = 26104335 | doi = 10.4149/av_2015_02_179| doi-access = free }}</ref> Vezanje liganda uzrokuje konformacijsku promjenu s nepoznatim učinkom. Vezsanje teških metala na PrP povezano je s otpornošću na [[oksidativni stres]] koji proizlazi iz [[toksičnost teških metala|toksičnosti teških metala]].<ref name = "Human PrP Heavy metals"/><ref name = "pmid11145979">{{cite journal | vauthors = Brown DR, Clive C, Haswell SJ | title = Antioxidant activity related to copper binding of native prion protein | journal = J. Neurochem. | volume = 76 | issue = 1 | pages = 69–76 | date = januar 2001 | pmid = 11145979 | doi = 10.1046/j.1471-4159.2001.00009.x| s2cid = 45647133 }}</ref> === Normalna ćelijska izoforma PrP^C === Iako precizna funkcija PrP još nije poznata, možda je uključen u transport [[ion]]skog bakra u ćelije iz okolnog okruženja. Istraživači su takođe predložili uloge PrP-a u ćelijskoj signalizaciji ili u formiranju [[sinapsa|sinapsi]].<ref>{{cite journal | vauthors = Kanaani J, Prusiner SB, Diacovo J, Baekkeskov S, Legname G | title = Recombinant prion protein induces rapid polarization and development of synapses in embryonic rat hippocampal neurons in vitro | journal = Journal of Neurochemistry | volume = 95 | issue = 5 | pages = 1373–86 | date = decembar 2005 | pmid = 16313516 | doi = 10.1111/j.1471-4159.2005.03469.x | s2cid = 24329326 | doi-access = free }}</ref> PrP^C pričvršćuje se za vanjsku površinu [[ćelijska membrana|ćelijske membrane]] sidrom [[glikozilfosfatidilinozitol]]a na njegovom [[serin|Ser]] 231 [[C-kraj]]u. [[Prion protein]] sadrži pet [[peptid|oktapeptidnih]] ponavljanja sa sekvencom PHGGGWGQ (iako prvo ponavljanje ima malo modificiranu, [[histidin]] – deficijentnu sekvencu PQGGGGWGQ). Smatra se da ovo stvara bakar-[[vezujuću domen]] putem atoma dušika u histidinskom [[imidazol]]u [[bočni lanac|bočnih lanaca]] i deprotoniranim [[amid]]nim dušicima iz drugog i trećeg glicina u ponavljanju. Sposobnost vezanja bakra, prema tome, ovisi o [[pH]]. [[Nuklearna magnetna rezonanca|NMR]] pokazuje rezultate vezanja bakra u promjeni [[struktura proteina|konformacija]] na [[N-kraj]]u. ===Izoforma PrP^Sc(<small>scrapie</small>) === PrP^Sc je konformacijska izoforma PrP^C, ali ova orijentacija ima tendenciju da se akumulira u kompaktnim, [[proteaza]]-rezistentnim agregatima unutar neuronskog tkiva.<ref name = "pmid15272267">{{cite journal | vauthors = Ross CA, Poirier MA | title = Protein aggregation and neurodegenerative disease | journal = Nat. Med. | volume = 10 Suppl | issue = 7| pages = S10–7 | date = juli 2004 | pmid = 15272267 | doi = 10.1038/nm1066| s2cid = 205383483 }}</ref> Nenormalna izoforma PrP^Sc ima drugačiju [[sekundarna struktura proteina|sekundarnu]] i [[tercijarna struktura proteina|tercijarnu strukturu]] PrP^C, ali identičnu primarnu sekvencu. [[Kružni dikroizam]] pokazuje da normalni PrP^C ima 43% [[alfa-heliks]]a i 30% [[beta list]]ova, dok PrP^Sc sadrži samo 30% alfa-heliksa i 43% beta listova.<ref name = "pmid7902575">{{cite journal | vauthors = Pan KM, Baldwin M, Nguyen J, Gasset M, Serban A, Groth D, Mehlhorn I, Huang Z, Fletterick RJ, Cohen FE | title = Conversion of alpha-helices into beta-sheets features in the formation of the scrapie prion proteins | journal = Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. | volume = 90 | issue = 23 | pages = 10962–6 | date = decembar 1993 | pmid = 7902575 | pmc = 47901 | doi = 10.1073/pnas.90.23.10962| bibcode = 1993PNAS...9010962P }}</ref> However, the presence of alpha helices in infectious PrP^Sc has come into question, with current models proposing a lack of alpha helices altogether, replaced instead with a total beta sheet composition.<ref>{{Cite journal|last1=Baskakov|first1=Ilia V.|last2=Caughey|first2=Byron|last3=Requena|first3=Jesús R.|last4=Sevillano|first4=Alejandro M.|last5=Surewicz|first5=Witold K.|last6=Wille|first6=Holger|date=1. 1. 2019|title=The prion 2018 round tables (I): the structure of PrPSc|journal=Prion|volume=13|issue=1|pages=46–52|doi=10.1080/19336896.2019.1569450|issn=1933-6896|pmid=30646817|pmc=6422368}}</ref> Ovo presavijanje čini izoformu PrP^Sc izuzetno otpornom na [[proteoliza|proteolizu]]. Umnožavanje PrP^Sc tema je od velikog interesa, jer je njegovo nakupljanje patološki uzrok [[neurodegeneracija]]. Na osnovu progresivne prirode spužvastih encefalopatija, pretežna hipoteza smatra da je promjena u odnosu na normalni PrP^C uzrokovanu prisustvom i interakcijom sa PrP^Sc.<ref name = "pmid21350487">{{cite journal | vauthors = Sandberg MK, Al-Doujaily H, Sharps B, Clarke AR, Collinge J | title = Prion propagation and toxicity in vivo occur in two distinct mechanistic phases | journal = Nature | volume = 470 | issue = 7335 | pages = 540–2 | date = februar 2011 | pmid = 21350487 | doi = 10.1038/nature09768| bibcode = 2011Natur.470..540S | s2cid = 4399936 }}</ref> Snažna podrška ovome dolazi iz studija u kojima su ''PRNP''-nokautirani miševi otporni na uvođenje PrP^Sc.<ref name = "pmid8100741">{{cite journal | vauthors = Büeler H, Aguzzi A, Sailer A, Greiner RA, Autenried P, Aguet M, Weissmann C | title = Mice devoid of PrP are resistant to scrapie | journal = Cell | volume = 73 | issue = 7 | pages = 1339–47 | date = juli 1993 | pmid = 8100741 | doi = 10.1016/0092-8674(93)90360-3| doi-access = free }}</ref> Uprkos širokom prihvatanju hipoteze o konverziji konformacije, neke studije ublažavaju tvrdnje o direktnoj vezi između PrP^Sc i [[citotoksičnost]]i.<ref name = "elusive">{{cite journal | vauthors = Aguzzi A, Baumann F, Bremer J | title = The prion's elusive reason for being | journal = Annu. Rev. Neurosci. | volume = 31 | pages = 439–77 | year = 2008 | pmid = 18558863 | doi = 10.1146/annurev.neuro.31.060407.125620}}</ref> [[Polimorfizam (biologija)|Polimorfizmi]] na mjestima 136, 154 i 171 povezani su s različitom osjetljivošću ovaca na [[češanje]]. (Ova ovčja mjesta odgovaraju ljudskim pozicijama 133, 151 i 168.) Polimorfizmi oblika PrP-VRQ i PrP-ARQ povezani su s povećanom osjetljivošću, dok je PrP-ARR povezan s rezistencijom. Nacionalni plan za češanje ima za cilj umnožavanje ovih polimorfizama, povećavajući učestalost rezistentnog alela.<ref>{{cite journal | vauthors = Atkinson M | title = National scrapie plan | journal = The Veterinary Record | volume = 149 | issue = 15 | pages = 462 | date = oktobar 2001 | pmid = 11688751 }}</ref> Međutim, PrP-ARR polimorfizmi su osjetljivi na atipske grebene, pa se ovo može pokazati besplodnim. == Funkcija == === Nervni sistem === Snažna povezanost sa neurodegenerativnim bolestima otvara mnoga pitanja o funkciji PrP u mozgu. Uobičajeni pristup je korištenje PrP-nokauta i [[transgenoza|transgenih]] miševa za istraživanje nedostataka i razlika.<ref name = "pmid14522848">{{cite journal | vauthors = Weissmann C, Flechsig E | title = PrP knock-out and PrP transgenic mice in prion research | journal = Br. Med. Bull. | volume = 66 | pages = 43–60 | year = 2003 | pmid = 14522848 | doi = 10.1093/bmb/66.1.43| doi-access = free }}</ref> Početni pokušaji proizveli su dva soja PrP-null miševa koji ne pokazuju fiziološke ili razvojne razlike, kada su podvrgnuti nizu testova. Međutim, noviji sojevi pokazali su značajne kognitivne abnormalnosti.<ref name = "review1"/> Kako nulti miševi stare, izraziti gubitak [[Purkinjeove ćelije|Purkinjeovih ćelija]] u [[mali mozak|malom mozgu]] rezultira smanjenom motornom koordinacijom. Međutim, ovaj efekt nije izravan rezultat odsutnosti PrP, već proizlazi iz povećane ekspresije gena [[PRND|Doppel]].<ref name = "pmid9876879">{{cite journal | vauthors = Katamine S, Nishida N, Sugimoto T, Noda T, Sakaguchi S, Shigematsu K, Kataoka Y, Nakatani A, Hasegawa S, Moriuchi R, Miyamoto T | title = Impaired motor coordination in mice lacking prion protein | journal = Cell. Mol. Neurobiol. | volume = 18 | issue = 6 | pages = 731–42 | date = decembar 1998 | pmid = 9876879 | doi = 10.1023/A:1020234321879| s2cid = 23409873 }}</ref> Ostale uočene razlike uključuju smanjeni odgovor na stres i pojačano istraživanje novih sredina.<ref name = "pmid15970215">{{cite journal | vauthors = Nico PB, de-Paris F, Vinadé ER, Amaral OB, Rockenbach I, Soares BL, Guarnieri R, Wichert-Ana L, Calvo F, Walz R, Izquierdo I, Sakamoto AC, Brentani R, Martins VR, Bianchin MM | title = Altered behavioural response to acute stress in mice lacking cellular prion protein | journal = Behav. Brain Res. | volume = 162 | issue = 2 | pages = 173–81 | date = juli 2005 | pmid = 15970215 | doi = 10.1016/j.bbr.2005.02.003| s2cid = 37511702 }}</ref><ref name = "pmid10521590">{{cite journal | vauthors = Roesler R, Walz R, Quevedo J, de-Paris F, Zanata SM, Graner E, Izquierdo I, Martins VR, Brentani RR | title = Normal inhibitory avoidance learning and anxiety, but increased locomotor activity in mice devoid of PrP(C) | journal = Brain Res. Mol. Brain Res. | volume = 71 | issue = 2 | pages = 349–53 | date = august 1999 | pmid = 10521590 | doi = 10.1016/S0169-328X(99)00193-X}}</ref> Kod nultih miševa promijenjen je [[Cirkadijski ritam]]. Smatra se da je [[fatalna porodična nesanica]] rezultat [[tačkasta mutacija|tačkaste mutacije]] u ''PRNP'' [[kodon]]u 178, što potvrđuje uključenost PrP-a u ciklusima spavanja i buđenja.<ref name = "pmid1346338">{{cite journal | vauthors = Medori R, Tritschler HJ, LeBlanc A, Villare F, Manetto V, Chen HY, Xue R, Leal S, Montagna P, Cortelli P | title = Fatal familial insomnia, a prion disease with a mutation at codon 178 of the prion protein gene | journal = N. Engl. J. Med. | volume = 326 | issue = 7 | pages = 444–9 | date = februar 1992 | pmid = 1346338 | pmc = 6151859 | doi = 10.1056/NEJM199202133260704}}</ref> Pored toga, pokazana je i cirkadijska regulacija u [[iRNK]] PrP-a, koja ima redovne ciklira i dnevno-noćne cikluse.<ref name = "pmid10391428">{{cite journal | vauthors = Cagampang FR, Whatley SA, Mitchell AL, Powell JF, Campbell IC, Coen CW | title = Circadian regulation of prion protein messenger RNA in the rat forebrain: a widespread and synchronous rhythm | journal = Neuroscience | volume = 91 | issue = 4 | pages = 1201–4 | year = 1999 | pmid = 10391428 | doi = 10.1016/S0306-4522(99)00092-5}}</ref> ==== Memorija ==== Iako nulti miševi pokazuju normalnu sposobnost učenja i [[kratkotrajno pamćenje]], demonstrirani su nedostaci konsolidacije [[dugoročno pamćenje|dugoročnog pamćenja]]. Međutim, kao i kod [[ataksija]], to se može pripisati ekspresiji Doppel gena. Ipak, [[prostorno učenje]], pretežno [[hipokampus]]na funkcija, smanjuje se kod nultih miševa i može se oporaviti ponovnim uspostavljanjem PrP u [[neuron]]ima; to ukazuje da je uzrok gubitak PrP funkcije.<ref name = "pmid15837581">{{cite journal | vauthors = Criado JR, Sánchez-Alavez M, Conti B, Giacchino JL, Wills DN, Henriksen SJ, Race R, Manson JC, Chesebro B, Oldstone MB | title = Mice devoid of prion protein have cognitive deficits that are rescued by reconstitution of PrP in neurons | journal = Neurobiol. Dis. | volume = 19 | issue = 1–2 | pages = 255–65 | year = 2005 | pmid = 15837581 | doi = 10.1016/j.nbd.2005.01.001| s2cid = 2618712 }}</ref><ref name = "pmid20133875">{{cite journal | vauthors = Balducci C, Beeg M, Stravalaci M, Bastone A, Sclip A, Biasini E, Tapella L, Colombo L, Manzoni C, Borsello T, Chiesa R, Gobbi M, Salmona M, Forloni G | title = Synthetic amyloid-beta oligomers impair long-term memory independently of cellular prion protein | journal = Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. | volume = 107 | issue = 5 | pages = 2295–300 | date = februar 2010 | pmid = 20133875 | pmc = 2836680 | doi = 10.1073/pnas.0911829107| bibcode = 2010PNAS..107.2295B }}</ref> Interakcija [[hipokampus]]nog PrP-a sa [[lamina|lamininom]] (LN) presudna je u obradi memorije i vjerovatno je modulirana od [[kinaza]] PKA i ERK1/2.<ref name = "pmid17156386">{{cite journal | vauthors = Coitinho AS, Freitas AR, Lopes MH, Hajj GN, Roesler R, Walz R, Rossato JI, Cammarota M, Izquierdo I, Martins VR, Brentani RR | title = The interaction between prion protein and laminin modulates memory consolidation | journal = Eur. J. Neurosci. | volume = 24 | issue = 11 | pages = 3255–64 | date = decembar 2006 | pmid = 17156386 | doi = 10.1111/j.1460-9568.2006.05156.x| s2cid = 17164351 }}</ref><ref name = "pmid15931169">{{cite journal | vauthors = Shorter J, Lindquist S | title = Prions as adaptive conduits of memory and inheritance | journal = Nat. Rev. Genet. | volume = 6 | issue = 6 | pages = 435–50 | date = juni 2005 | pmid = 15931169 | doi = 10.1038/nrg1616| s2cid = 5575951 }}</ref> Daljnja podrška ulozi PrP u formiranju memorije izvedena je iz nekoliko populacijskih studija. Test zdravih mladih ljudi pokazao je povećanu sposobnost dugoročnog pamćenja povezanu sa MM ili MV [[genotip]]om u odnosu na VV.<ref name = "pmid15987701">{{cite journal | vauthors = Papassotiropoulos A, Wollmer MA, Aguzzi A, Hock C, Nitsch RM, de Quervain DJ | title = The prion gene is associated with human long-term memory | journal = Hum. Mol. Genet. | volume = 14 | issue = 15 | pages = 2241–6 | date = august 2005 | pmid = 15987701 | doi = 10.1093/hmg/ddi228| url = http://doc.rero.ch/record/297873/files/ddi228.pdf | doi-access = free }}</ref> Pacijenti koji imaju [[Downov sindrom]] sa jednostrukom supstitucijom [[valin]]a povezani su s ranijim kognitivnim padom.<ref name = "pmid12796830">{{cite journal | vauthors = Del Bo R, Comi GP, Giorda R, Crimi M, Locatelli F, Martinelli-Boneschi F, Pozzoli U, Castelli E, Bresolin N, Scarlato G | title = The 129 codon polymorphism of the prion protein gene influences earlier cognitive performance in Down syndrome subjects | journal = J. Neurol. | volume = 250 | issue = 6 | pages = 688–92 | date = juni 2003 | pmid = 12796830 | doi = 10.1007/s00415-003-1057-5| s2cid = 21049364 }}</ref> Nekoliko [[polimorfizam (biologija)|polimorfizama]] u '' PRNP '' povezano je sa kognitivnim oštećenjima starijih osoba, kao i ranijim kognitivnim padom.<ref name = "pmid9748018">{{cite journal | vauthors = Berr C, Richard F, Dufouil C, Amant C, Alperovitch A, Amouyel P | title = Polymorphism of the prion protein is associated with cognitive impairment in the elderly: the EVA study | url = https://archive.org/details/sim_neurology_1998-09_51_3/page/734 | journal = Neurology | volume = 51 | issue = 3 | pages = 734–7 | date = septembar 1998 | pmid = 9748018 | doi = 10.1212/wnl.51.3.734| s2cid = 11352163 }}</ref><ref name = "pmid12891686">{{cite journal | vauthors = Croes EA, Dermaut B, Houwing-Duistermaat JJ, Van den Broeck M, Cruts M, Breteler MM, Hofman A, van Broeckhoven C, van Duijn CM | title = Early cognitive decline is associated with prion protein codon 129 polymorphism | url = https://archive.org/details/sim_annals-of-neurology_2003-08_54_2/page/275 | journal = Ann. Neurol. | volume = 54 | issue = 2 | pages = 275–6 | date = august 2003 | pmid = 12891686 | doi = 10.1002/ana.10658}}</ref><ref name = "pmid16023289">{{cite journal | vauthors = Kachiwala SJ, Harris SE, Wright AF, Hayward C, Starr JM, Whalley LJ, Deary IJ | title = Genetic influences on oxidative stress and their association with normal cognitive ageing | journal = Neurosci. Lett. | volume = 386 | issue = 2 | pages = 116–20 | date = septembar 2005 | pmid = 16023289 | doi = 10.1016/j.neulet.2005.05.067 }}</ref> Sve ove studije istraživale su razlike u kodonu 129, ukazujući na njegovu važnost u ukupnoj funkcionalnosti PrP-a, posebno u pogledu memorije. ==== Neuroni i sinapse ==== PrP je prisutan u pred– i post-sinapsnom odjeljku, s najvećom koncentracijom u pred-sinapsnom dijelu.<ref name = "pmid10516306">{{cite journal | vauthors = Herms J, Tings T, Gall S, Madlung A, Giese A, Siebert H, Schürmann P, Windl O, Brose N, Kretzschmar H | title = Evidence of presynaptic location and function of the prion protein | journal = J. Neurosci. | volume = 19 | issue = 20 | pages = 8866–75 | date = oktobar 1999 | pmid = 10516306 | doi = 10.1523/JNEUROSCI.19-20-08866.1999| pmc = 6782778 | doi-access = free }}</ref> Uzimajući u obzir ovo i PrP-ov niz utjecaja na ponašanje, funkcije i interakcije neuronskih ćelija su od posebnog interesa. Na osnovu bakarnog liganda, jedna predložena funkcija uključuje PrP kao bakarni pufer za [[sinapsa|sinapsnu pukotinu]]. U ovoj ulozi protein može služiti ili kao mehanizam [[homeostaza|homeostaze]] bakra. modulator kalcija ili senzor za bakar ili oksidativni stres.<ref name = "pmid2549468">{{cite journal | vauthors = Kardos J, Kovács I, Hajós F, Kálmán M, Simonyi M | title = Nerve endings from rat brain tissue release copper upon depolarization. A possible role in regulating neuronal excitability | journal = Neurosci. Lett. | volume = 103 | issue = 2 | pages = 139–44 | date = august 1989 | pmid = 2549468 | doi = 10.1016/0304-3940(89)90565-X| s2cid = 24917999 }}</ref> Gubitak PrP funkcije povezan je s dugoročnim potenciranjem (LTP). Ovaj efekt može biti pozitivan ili negativan, a posljedica je promjena u neuronskoj ekscitabilnosti i sinapsnom prijenosu u [[hipokampus]]u.<ref name = "pmid15450159">{{cite journal | vauthors = Bailey CH, Kandel ER, Si K | title = The persistence of long-term memory: a molecular approach to self-sustaining changes in learning-induced synaptic growth | journal = Neuron | volume = 44 | issue = 1 | pages = 49–57 | date = septembar 2004 | pmid = 15450159 | doi = 10.1016/j.neuron.2004.09.017| s2cid = 2637074 }}</ref><ref name = "pmid16805766">{{cite journal | vauthors = Barco A, Bailey CH, Kandel ER | title = Common molecular mechanisms in explicit and implicit memory | journal = J. Neurochem. | volume = 97 | issue = 6 | pages = 1520–33 | date = juni 2006 | pmid = 16805766 | doi = 10.1111/j.1471-4159.2006.03870.x| s2cid = 26307975 | doi-access = free }}</ref> Neka istraživanja pokazuju da je PrP uključen u razvoj, diferencijaciju i [[neurit]]e [[neuron]]a. Put transdukcije signala aktiviran PrP-om povezan je s [[akson]]skim i [[dendrit]]skim izraštajem sa sekvencom [[kinaza]].<ref name = "elusive"/><ref name = "pmid19242475">{{cite journal | vauthors = Laurén J, Gimbel DA, Nygaard HB, Gilbert JW, Strittmatter SM | title = Cellular prion protein mediates impairment of synaptic plasticity by amyloid-beta oligomers | journal = Nature | volume = 457 | issue = 7233 | pages = 1128–32 | date = februar 2009 | pmid = 19242475 | pmc = 2748841 | doi = 10.1038/nature07761 | bibcode = 2009Natur.457.1128L}}</ref> === Imunski sistem === Iako je najviše pažnje usredotočeno na prisustvo PrP-a u nervnom sistemu, obilan je i u tkivima [[imunski sistem|imunskog sistema]]. Imunske ćelije PrP-a uključuju hematopoetske [[matične ćelije]], zrele limfoidne i mijeloidne odjeljke i određene [[limfocit]]e; također je otkriven u [[ćelije ubice|ćelijama prirodnim ubicama]], [[trombociti]]ma i [[monociti]]ma. Aktivacija [[T-ćelija]] praćena je snažnom regulacijom PrP-a, iako nije potrebna. Nedostatak imuno odgovora na [[transmisivna spongiformna encefalopatija|transmisivnu spongiformnu encefalopatiju]] (TSE), neurodegenerativne bolesti uzrokovane prionima, može proizaći i iz tolerancije na PrP^Sc.<ref name = "pmid16968391">{{cite journal | vauthors = Isaacs JD, Jackson GS, Altmann DM | title = The role of the cellular prion protein in the immune system | journal = Clin. Exp. Immunol. | volume = 146 | issue = 1 | pages = 1–8 | date = oktobar 2006 | pmid = 16968391 | pmc = 1809729 | doi = 10.1111/j.1365-2249.2006.03194.x}}</ref> === Mišići, jetra i hipofiza === PrP-null miševi daju naznake uloge u mišićnoj fiziologiji kada su podvrgnuti testu prisilnog plivanja, koji je pokazao smanjenu lokomotornu aktivnost. Stareći, miševi s prekomjernom ekspresijom PRNP-a pokazali su značajnu degradaciju mišićnog tkiva. Iako prisutni, vrlo niskim nivoima, PrP postoje u jetri i mogu biti povezani sa fibrozom jetre. Dokazano je da prisustvo u [[hipofiza|hipofizi]] utiče na neuroendrokrinsku funkciju vodozemaca, ali malo se zna o PrP sisarske hipofize.<ref name = "review1"/> === Ćelijski=== Variranje ekspresije PrP-a kroz [[ćelijski ciklus]] dovelo je do spekulacija o uključenosti u razvoj. Izveden je širok spektar studija koji istražuju ulogu u proliferaciji ćelija, diferencijaciji, smrti i preživljavanju.<ref name = "review1"/> Angažman PrP-a povezan je s aktivacijom [[transdukcija signala|transdukcije signala]]. Pokazana je modulacija puteva prenosa signala u unakrsnom povezivanju sa antitijelima i vezanjem liganda (hmelj/ STI1 ili bakar).<ref name = "review1"/> S obzirom na raznolikost interakcija, efekata i distribucije, predložen je PrP kao faktor dinamičkog površinskog funkcioniranja proteina u signalnim putevima. Određena mjesta duž proteina vežu druge proteine, biomolekule i metale. Ova sučelja omogućavaju komunikaciju određenih skupova ćelija na osnovu nivoa ekspresije i okolnog mikrookruženja. Sidrenje na [[glikofosfatidilinozitol|GPI splav]] u [[lipidni dvosloj]] podržava tvrdnje o funkciji [[vanćelijski matriks|vanćelijske skele]].<ref name = "review1"/> == Bolesti pogrešnog savijanja PrP-a == {{glavni|Transmisivna spongiformna encefalopatija}} Identifikovano je više od 20 mutacija gena ''PRNP'', kod ljudi sa nasljednom [[prionska bolest|prionskom bolešću]], što uključuje sledeće:<ref name = "pmid15354870">{{cite journal | vauthors = Castilla J, Hetz C, Soto C | title = Molecular mechanisms of neurotoxicity of pathological prion protein | journal = Curr Mol Med | volume = 4 | issue = 4 | pages = 397–403 | year = 2004 | pmid = 15354870 | doi = 10.2174/1566524043360654}}</ref><ref name = "pmid12420099">{{cite journal | vauthors = Kovács GG, Trabattoni G, Hainfellner JA, Ironside JW, Knight RS, Budka H | title = Mutations of the prion protein gene phenotypic spectrum | journal = J Neurol | volume = 249 | issue = 11 | pages = 1567–82 | year = 2002 | pmid = 12420099 | doi = 10.1007/s00415-002-0896-9| s2cid = 22688729 }}</ref> *[[Creutzfeldt–Jakobova bolest]] – [[glutaminska kiselina]] - 200 zamjenjuje se [[lizin]]om, dok je [[valin]] prisutan u aminokiselini broj 129 * [[Gerstmann – Sträussler – Scheinkerov sindrom]] – obično promjena u [[kodon]]u 102 iz [[prolin]]a u [[leucin]]<ref name = "pmid11535002">{{cite journal | vauthors = Collins S, McLean CA, Masters CL | title = Gerstmann-Straussler-Scheinker syndrome, fatal familial insomnia, and kuru: a review of these less common human transmissible spongiform encephalopathies | journal = J Clin Neurosci | volume = 8 | issue = 5 | pages = 387–97 | year = 2001 | pmid = 11535002 | doi = 10.1054/jocn.2001.0919| s2cid = 31976428 }}</ref> *[[Fatalna porodična isnomija]] – [[asparaginska kiselina]] – 178 zamjenjuje se [[asparagin]]om, dok je [[metionin]] prisutan u aminokiselini 129<ref name = "pmid12849238">{{cite journal | vauthors = Montagna P, Gambetti P, Cortelli P, Lugaresi E | title = Familial and sporadic fatal insomnia | journal = Lancet Neurol | volume = 2 | issue = 3 | pages = 167–76 | year = 2003 | pmid = 12849238 | doi = 10.1016/S1474-4422(03)00323-5| s2cid = 20822956 }}</ref> Konverzija PrP^C u PrP^Sc konformaciju mehanizam je prenosa fatalnih, neurodegenerativnih transmisivnih spongiformnih encefalopatija (TSE). To može nastati djelovanjem genetičkih faktora, infekcije iz vanjskog izvora ili spontano iz nepoznatih razloga. Akumulacija PrP^Sc odgovara napredovanju neurodegeneracije i predloženi je uzrok. Neke "PRNP" mutacije dovode do promjene pojedinačnih [[aminokiselina]] (gradivnih blokova proteina) u prionskom proteinu. Druge ubacuju dodatne aminokiseline u protein ili uzrokuju stvaranje neobično kratkog proteina. Te mutacije uzrokuju da ćelija stvara prionske proteine abnormalne strukture. Nenormalni protein PrP^Sc akumulira se u mozgu i uništava nervne ćelije, što dovodi do mentalnih karakteristika i ponašanja kod prionskih bolesti. Nekoliko drugih promjena u genu '' PRNP '' (zvane polimorfizmi) ne uzrokuju prionske bolesti, ali mogu uticati na rizik osobe da razvije ove bolesti ili promijeniti tok poremećaja. [[Alel]] koji kodira PRNP varijantu, G127V, daje otpornost prema [[Kuru (bolest)|kuru bolesti]].<ref>{{cite journal | vauthors = Mead S, Whitfield J, Poulter M, Shah P, Uphill J, Campbell T, Al-Dujaily H, Hummerich H, Beck J, Mein CA, Verzilli C, Whittaker J, Alpers MP, Collinge J | title = A Novel Protective Prion Protein Variant that Colocalizes with Kuru Exposure | journal = The New England Journal of Medicine | volume = 361 | issue = 21 | pages = 2056–2065 | year = 2009 | pmid = 19923577 | doi = 10.1056/NEJMoa0809716 |lay-url=https://www.sciencedaily.com/releases/2009/11/091120091959.htm |lay-source=Science Daily |lay-date=21. 11. 2009 | url = http://researchonline.lshtm.ac.uk/4514/1/nejmoa0809716.pdf }}</ref> Pored toga, neke prionske bolesti mogu se prenijeti iz vanjskih izvora PrP^Sc.<ref name = "pmid19308092">{{cite journal | vauthors = Hwang D, Lee IY, Yoo H, Gehlenborg N, Cho JH, Petritis B, Baxter D, Pitstick R, Young R, Spicer D, Price ND, Hohmann JG, Dearmond SJ, Carlson GA, Hood LE | title = A systems approach to prion disease | journal = Mol. Syst. Biol. | volume = 5 | issue = 1 | pages = 252 | year = 2009 | pmid = 19308092 | pmc = 2671916 | doi = 10.1038/msb.2009.10}}</ref> * [[Češanje]] – fatalna neurodegenerativna bolest kod ovaca koja nije prenosiva na ljude * [[Goveđa spongiformna encefalopatija]] (bolest ludih krava) – fatalna neurodegenerativna bolest krava, koja se može prenijeti na ljude jedenjem mozga, kičmene moždine ili probavnog trakta zaražene krave * [[Kuru (bolest)|Kuru]] – TSE kod ljudi, prenosi se pogrebnim [[kanibalizam|kanibalizmom]]. Općenito, pogođenim članovima porodice su po tradiciji davani dijelovi [[CNS|centralnog nervnog sistema]] prema ritualu kada su konzumirali preminule članove porodice. === Alzheimerova bolest === Protein PrP^C je jedan od nekoliko ćelijskih receptora topljivih [[amiloid beta]] (Aβ) oligomera, koji kanonski sudjeluju u izazivanju [[Alzheimerova bolest|Alzheimerove bolesti]].<ref name= "Laurén_2014" >{{cite journal | vauthors = Laurén J | title = Cellular prion protein as a therapeutic target in Alzheimer's disease | journal = Journal of Alzheimer's Disease | volume = 38 | issue = 2 | pages = 227–244 | date = 2014 | pmid = 23948943 | doi = 10.3233/JAD-130950 }}</ref> Ovi [[oligomer]]i su sastavljeni manjih Aβ plakova i najviše štete integritetu [[neuron]]a.<ref name="Laurén_2014"/> Precizan mehanizam djelovanja rastvorljivih beta-oligomera koji direktno izazivaju [[neurotoksičnost]] nije poznat, a eksperimentalna delecija ''PRNP'' na životinjama dala je nekoliko oprečnih nalaza. Kada su Aβ oligomeri ubrizgani u [[mozak|moždane komore]] mišjeg modela Alzheimerove bolesti, delecija ''PRNP'' nije pružala zaštitu, samo su [[antitijela]] na PrP ^C sprečavala dugotrajnu pojmovnu memoriju i deficitno [[prostorno učenje]].<ref name= "Zhou_2013" >{{cite journal | vauthors = Zhou J, Liu B | title = Alzheimer's disease and prion protein | journal = Intractable & Rare Diseases Research | volume = 2 | issue = 2 | pages = 35–44 | date = maj 2013 | pmid = 25343100 | doi = 10.5582/irdr.2013.v2.2.35 | pmc=4204584}}</ref><ref name= "Laurén_2009" >{{cite journal | vauthors = Laurén J, Gimbel DA, Nygaard HB, Gilbert JW, Strittmatter SM | title = Cellular prion protein mediates impairment of synaptic plasticity by amyloid-beta oligomers | journal = Nature | volume = 457 | issue = 7233 | pages = 1128–1132 | date = Feb 2009 | pmid = 19242475 | doi = 10.1038/nature07761 | pmc=2748841 | bibcode = 2009Natur.457.1128L}}</ref> To bi sugeriralo ili nejednaku vezu između PRNP-a i Ap oligomera posredovanog [[neurodegeneracija]]ma ili relacijski značaj specifičan za određenu lokaciju. U slučaju direktne injekcije Aβ oligomera u [[hipokampus]], utvrđeno je da se ''PRNP'' – [[nokautirani miš]]evi ne mogu razlikovati od kontrole, s obzirom na stopu smrtnosti neurona i mjerenja [[sinapsa|sinapsne plastičnosti]].<ref name = "Laurén_2014"/><ref name = "Laurén_2009"/> Dalje je utvrđeno da se beta-oligomeri vežu za PrP^C na [[postsinapsna gustoća|postsinapsnu gustoću]], indirektno preaktivirajući [[NMDA receptor]] putem enzima [[FYN|Fyn]], što rezultira [[eksitotoksičnost|eksitotoksičnošću]].<ref name = "Zhou_2013"/> Rastvorljivi Aβ oligomeri se također vezuju za PrP^C na [[dendrit]]ske kičme, formirajući kompleks sa Fynom i pretjerano aktivirajući [[Tau protein|tau]], još jedan protein uključen u Alzheimerovu bolest.<ref name = "Zhou_2013"/> Kako gen [[FYN]] kodira enzim Fyn, FYN-nokautirani miševi ne pokazuju ni [[ekstoksičnost]] niti [[dendrit|skupljanje dendritske kičme]] kada se ubrizgavaju Aβ oligomeri.<ref name = "Zhou_2013"/> U [[sisar]]a, puni funkcionalni značaj PRNP-mreža nije jasna, jer je stočarska industrija profilaksno provodila deletirani ''PRNP'' bez očite štete.<ref name = "Laurén_2014"/> Kod miševa ta ista delecija [[fenotip]]ski varira između linija mišje Alzheimerove bolesti, kao i hAPPJ20 miševi i miševi TgCRND8, pokazujući blagi porast [[epilepsija|epilepsijske]] aktivnosti, što doprinosi oprečnim rezultatima pri ispitivanju stope preživljavanja od Alzheimerove vbolesti.<ref name = "Laurén_2014"/> Delecija '' PRNP '' u APPswe i SEN1dE9, dva druga [[transgeneza|transgena]] modela Alzheimerove bolesti, umanjili su pojavu letalnog [[fenotip]]a, izazvanog epilepsijom u podskupini ovih životinja.<ref name = "Laurén_2014"/> Skupljeni, nedavni dokazi ukazuju na to da bi PRNP mogao biti važan za provođenje neurotoksičnih efekata rastvorljivih Aβ-oligomera i novonastalo bolesno stanje od Alzheimerove bolesti.<ref name="Laurén_2014" /><ref name="Zhou_2013" /><ref name="Laurén_2009" /> Kod ljudi, [[metionin]]/[[valin]] [[polimorfizam (biologija)|polimorfizam]] na [[kodon]]u 129 iz '' PRNP '' (rs1799990) najuže je povezan sa Alzheimerovom bolešću.<ref name="He_2013">{{cite journal | vauthors = He J, Li X, Yang J, Huang J, Fu X, Zhang Y, Fan H | title = The association between the methionine/valine (M/V) polymorphism (rs1799990) in the PRNP gene and the risk of Alzheimer disease: an update by meta-analysis | journal = Journal of the Neurological Sciences | volume = 326 | issue = 1–2 | pages = 89–95 | date = Mar 2013 | pmid = 23399523 | doi = 10.1016/j.jns.2013.01.020 | s2cid = 31070331 }}</ref> Nositelji V [[alel]]a (VV i MV) pokazuju 13% smanjeni rizik s obzirom na razvoj Alzheimerove bolesti u odnosu na metioninski [[homozigot]] (MM). Međutim, zaštitni efekti nosača varijante V pronađeni su isključivo u [[kavkazoidi|kavkazoida]]. Smanjen rizik kod nositelja V alela dalje je ograničen samo na kasno nastalu Alzheimerovu bolest (≥ 65 godina).<ref name = "He_2013"/> PRNP također može funkcionalno komunicirati sa polimorfizmima u dva druga gena umiješana u Alzheimerovu bolest, [[PSEN1]] i [[Apolipoprotein E|APOE]], kako bi se povećao rizik za Alzheimerovu bolest i [[Creutzfeldt-Jakobova bolest|sporadičnu Creutzfeldt-Jakobovu bolest]].<ref name = "Laurén_2014"/> A [[tačkasta mutacija]] na [[kodon]]u 102 iz ''PRNP'', barem je dijelom pridonio atipskoj [[demencija|frontotemporalnoj demenciji]] tri odvojena pacijenta u istoj porodici, sugerirajući novi fenotip za [[Gerstmann-Sträussler-Scheinkerov sindrom]].<ref name="Laurén_2014"/><ref name="Giovagnoli_2008">{{cite journal | vauthors = Giovagnoli AR, Di Fede G, Aresi A, Reati F, Rossi G, Tagliavini F | title = Atypical frontotemporal dementia as a new clinical phenotype of Gerstmann-Straussler-Scheinker disease with the PrP-P102L mutation. Description of a previously unreported Italian family | journal = Neurological Sciences | volume = 29 | issue = 6 | pages = 405–10 | date = decembar 2008 | pmid = 19030774 | doi = 10.1007/s10072-008-1025-z | s2cid = 20553167 }}</ref> Ista studija predložila je sekvenciranje ''PRNP'' u slučajevima dvosmisleno dijagnosticirane demencije, jer se različiti oblici [[demencija]] mogu pokazati izazovnim za [[Diferencijalna dijagnoza|diferencijalno dijagnosticiranje]].<ref name = "Giovagnoli_2008"/> == Interakcije == Postoji jaka [[interakcija protein-protein|interakcija]] između PrP i [[šaperon|košaperona]] [[Hmelj (protein)|Hmelj]] ([[HSP70|Hsp70]] / [[HSP90|Hsp90]] koji organizuje protein; također se naziva i STI1 (protein izazvan stresom)).<ref name = "pmid17498662">{{cite journal | vauthors = Americo TA, Chiarini LB, Linden R | title = Signaling induced by hop/STI-1 depends on endocytosis | journal = Biochem. Biophys. Res. Commun. | volume = 358 | issue = 2 | pages = 620–5 | date = juni 2007 | pmid = 17498662 | doi = 10.1016/j.bbrc.2007.04.202}}</ref><ref name = pmid12093732>{{cite journal | vauthors = Zanata SM, Lopes MH, Mercadante AF, Hajj GN, Chiarini LB, Nomizo R, Freitas AR, Cabral AL, Lee KS, Juliano MA, de Oliveira E, Jachieri SG, Burlingame A, Huang L, Linden R, Brentani RR, Martins VR | title = Stress-inducible protein 1 is a cell surface ligand for cellular prion that triggers neuroprotection | journal = EMBO J. | volume = 21 | issue = 13 | pages = 3307–16 | date = Jul 2002 | pmid = 12093732 | pmc = 125391 | doi = 10.1093/emboj/cdf325}}</ref> == Reference== {{Reflist|33em}} == Vanjski linkovi == *PRNP (PrP) gene at [https://www.genecards.org/cgi-bin/carddisp?PRNP GeneCard] *{{MeshName | PRNP+protein,+human}} *[https://www.ibiology.org/archive/surprising-world-prion-biology/ Susan Lindquist's Seminar: "The Surprising World of Prion Biology"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210510144006/https://www.ibiology.org/archive/surprising-world-prion-biology/ |date=10. 5. 2021 }} {{Klasteri diferencijacije}} {{DEFAULTSORT:Prnp}} [[Kategorija:Klasteri diferencijacije]] [[Kategorija:Amiloidoza]] [[Kategorija:Geni]] [[Kategorija:Ljudski proteini]] [[Kategorija:Geni na hromosomu 20]] j5hkzqdxi3irap3s9ot1umqcgss2z4g 0 477747 3670962 3648902 2024-12-03T15:20:29Z 89.172.156.141 Izmjenio sam naziv željeza kako se kaže na hrvatskom jeziku da bude ispravno ! Pisalo je gvožđe što je naziv na srpskom jeziku , a ne hrvatskom! 3670962 wikitext text/x-wiki {{Infokutija bolest | ime = Preopterećenje željezom <br>('''Hemohromatoza''') | slika = Hemosiderosis_high_mag.jpg | veličina_slike = 350px | opis_slike = [[Mikrografija]] [[biopsija|biopsije]] jetre koja pokazuje naslage željeza uslijed hemosideroze | ICD10 = {{ICD10|E|83|1|E|83}} | ICD9 = {{ICD9|275.03}} | ICDO = | OMIM = | DiseasesDB = 5581 | MedlinePlus = 000327 | eMedicineSubj = | eMedicineTopic = | MeshID = D019190 }} '''Preopterećenje gvožđem''' ili '''hemohromatoza''' ukazuje na nakupljanje [[Željezo(II)-sulfid|željeza]] u tijelu iz bilo kog uzroka. Najvažniji uzroci su [[nasljedna hemohromatoza]] (HHC), [[genetički poremećaj]] i [[transfuzijska hemosideroza|transfuzijsko preopterećenje željezom]], koji mogu biti posljedica ponovljenih [[transfuzija krvi]].<ref>{{cite book |first1=Robert C. |last1=Hider |first2=Xiaole |last2=Kong |editor=Astrid Sigel, Helmut Sigel and Roland K. O. Sigel |title=Interrelations between Essential Metal Ions and Human Diseases |series=Metal Ions in Life Sciences |volume=13 |year=2013 |publisher=Springer|pages=229–294 |chapter=Chapter 8. Iron: Effect of Overload and Deficiency |doi=10.1007/978-94-007-7500-8_8 |pmid=24470094 |isbn=978-94-007-7499-5 }}</ref> == Znaci i simptomi == Organi koji su najčešće pogođeni hemohromatozom uključuju [[jetra|jetru]], [[srce]] i [[endokrini sistem|endokrine žlijezde]].<ref>{{cite journal |last1=Andrews |first1=Nancy C. |title=Disorders of Iron Metabolism |journal=New England Journal of Medicine |volume=341 |issue=26 |pages=1986–95 |year=1999 |pmid=10607817 |doi=10.1056/NEJM199912233412607}}</ref> Hemohromatoza se može javiti sa sljedećim kliničkim sindromima: * [[jetra]]: [[hronična bolest jetre]] i [[ciroza]] jetre.<ref name="Murtagh, 2007">{{cite book|title=General Practice|url=https://archive.org/details/generalpracticec0000john|author=John Murtagh|publisher=McGraw Hill Australia|year=2007|isbn=978-0-07-470436-3}}{{page needed|date=decembar 2010}}</ref> * [[srce]]: [[zatajenje srca]], [[srčana aritmija|nepravilan srčani ritam]].<ref name="Murtagh, 2007"/> *[[hormon]]i: dijabetes (vidi dolje) i [[hipogonadizam]] (insuficijencija žlijezda koje proizvode spolni hormon) što dovodi do niskog spolnog nagona i / ili gubitka plodnosti kod muškaraca i gubitka menstruacijskog ciklusa kod žena.<ref name="Murtagh, 2007"/> * [[metabolizam]]: [[dijabetes]] kod ljudi sa preopterećenjem gvožđem nastaje kao posljedica selektivnog taloženja gvožđa u [[beta ćelija]]ma ostrvcadi u [[gušterača|pankreasu]], što dovodi do funkcionalnog otkaza i ćelijske smrti.<ref name="Selective iron deposition in pancre">{{cite journal |last1=Lu|first1=JP |title=Selective iron deposition in pancreatic islet B cells of transfusional iron‐overloaded autopsy cases |journal=Pathol Int |volume=44 |pages= 194–199 |year=1994 |issue=3 |pmid=8025661 |doi= 10.1111/j.1440-1827.1994.tb02592.x|s2cid=25357672 }}</ref> * [[skelet]]ni: [[artritis]], od taloženja [[kalcij-pirofosfat]]a u zglobovima, što dovodi do bolova u njima. Najčešće su zahvaćeni zglobovi ruku, posebno [[zglob]] ovidrugog i trećeg [[prst]]a <ref name="Bacon and Schrier, UpToDate">{{cite web|url=http://www.uptodate.com/contents/hemochromatosis-hereditary-iron-overload-beyond-the-basics|title=Patient information: Hemochromatosis (hereditary iron overload) (Beyond the Basics)|author=Bruce R Bacon, Stanley L Schrier|website=UpToDate|access-date=14. 7. 2016}} Literature review current through: Jun 2016. | This topic last updated: Apr 14, 2015.</ref> *[[koža]]: melanoderma (potamnjivanje ili bronziranje kože).<ref name="Bacon and Schrier, UpToDate" /><ref name="Brissot et al., Nat Rev Dis Prim 2018">{{cite journal |last1=Brissot |first1=P |last2=Pietrangelo |first2=A |last3=Adams |first3=PC |last4=de Graaff |first4=B |last5=McLaren |first5=CE |last6=Loréal |first6=O |title=Haemochromatosis. |journal=Nature Reviews. Disease Primers |date=5. 4. 2018 |volume=4 |pages=18016 |doi=10.1038/nrdp.2018.16 |pmid=29620054|pmc=7775623 }}</ref> Duboka preplanula boja kože, zajedno sa insuficijencijom insulina uslijed oštećenja gušterače, izvor je nadimka za ovo stanje: "bronzani dijabetes" (za više informacija pogledajte [[Nasljedna hemohromatoza|historija hemohromatoze]]) . == Uzroci == Termin „hemohromatoza“ u početku se koristio da označi ono što se sada preciznije naziva [[hemohromatoza tip 1]] (ili [[HFE (gen)|HFE]]-vezana nasljedna hemohromatoza). Sada se hemokromatoza (bez daljnje specifikacije) uglavnom definira kao preopterećenje gvožđem sa nasljednim ili primarnim uzrokom,<ref>[http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/hemochromatosis thefreedictionary.com > hemochromatosis], citing: *''The American Heritage Medical Dictionary'', 2004 by Houghton Mifflin Company *''McGraw-Hill Concise Dictionary of Modern Medicine''. 2002 </ref><ref>[http://www.merriam-webster.com/medical/hemochromatosis Merriam-Webster's Medical Dictionary > hemochromatosis] Retrieved on December 11, 2009</ref> ili potiče od metabolitskog poremećaja.<ref>[http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/hemochromatosis thefreedictionary.com], citing: *''Dorland's Medical Dictionary for Health Consumers'', 2007 *''Mosby's Medical Dictionary'', 8th edition. 2009 *Jonas: ''Mosby's Dictionary of Complementary and Alternative Medicine''. 2005. </ref> Međutim, termin se sada koristi i šire kako bi se odnosio na bilo koji oblik preopterećenja gvožđem, što zahtijeva preciziranje uzroka, naprimjer, "nasljedna hemohromatoza". Nasljedna hemohromatoza je autosomno recesivni poremećaj s procijenjenom prevalencijom u populaciji od 1 do 200 među pacijentima evropskog porijekla, a s nižom učestalošću u ostalim etničkim skupinama.<ref>{{cite web | title = Hemochromatosis | url = http://digestive.niddk.nih.gov/ddiseases/pubs/hemochromatosis/index.htm | access-date = 5. 10. 2012 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070318063028/http://digestive.niddk.nih.gov/ddiseases/pubs/hemochromatosis/index.htm | archive-date = 18. 3. 2007 | url-status = dead }}</ref> Gen odgovoran za nasljednu hemohromatozu (poznat kao HFE gen) nalazi se na hromosomu 6; većina nasljednih bolesnika s hemohromatozom ima mutacije u ovom HFE genu. Nasljednu hemohromatozu karakterizira ubrzana stopa apsorpcije gvožđa u crijevima i progresivno taloženje u različitim tkivima. To se obično počinje ispoljavati u trećoj do petoj deceniji života, ali se može javiti i kod djece. Najčešća prezentacija je ([[ciroza]] jetre u kombinaciji sa [[hipopituitarizam|hipopituitarizmom]], [[kardiomiopatija]]ma, [[dijabetes]]om, [[artritis]]om ili [[hiperpigmentacija]]ma. Zbog teških posljedica ovog poremećaja ako se ne liječi i prepoznajući da je liječenje relativno jednostavno, važna je rana dijagnoza prije pojave simptoma ili znakova.<ref name="pmid20542038">{{cite journal |last1=Pietrangelo |first1=Antonello |title=Hereditary Hemochromatosis: Pathogenesis, Diagnosis, and Treatment |url=https://archive.org/details/sim_gastroenterology_2010-08_139_2/page/393 |journal=Gastroenterology |volume=139 |issue=2 |pages=393–408 |year=2010 |pmid=20542038 |doi=10.1053/j.gastro.2010.06.013}}</ref><ref name="pmid10488796">{{cite journal |last1=Brandhagen |first1=D J |last2=Fairbanks |first2=V F |last3=Batts |first3=K P |last4=Thibodeau |first4=S N |title=Update on hereditary hemochromatosis and the HFE gene |journal=Mayo Clinic Proceedings |volume=74 |issue=9 |pages=917–21 |year=1999 |pmid=10488796 |doi=10.4065/74.9.917|doi-access=free }}</ref> Općenito, pojam ''[[hemosideroza]]'' koristi se za ukazivanje na patološki učinak nakupljanja gvožđa u bilo kojem od organa, koji se uglavnom javlja u obliku kompleksa za skladištenje gvožđa, [[hemosiderin]]u.<ref>[http://www.merriam-webster.com/medical/hemosideroses Merriam-Webster's Medical Dictionary > hemosideroses] Retrieved on December 11, 2009</ref><ref>[http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/hemosiderosis thefreedictionary.com > hemosiderosis], citing: *''The American Heritage Medical Dictionary'', 2004 by Houghton Mifflin Company *''Mosby's Medical Dictionary'', 8th edition.</ref> Ponekad se umjesto toga koristi jednostavniji izraz [[sideroza]]. Ostale definicije koje razlikuju hemohromatozu ili hemosiderozu koje se povremeno koriste uključuju: * Hemosideroza je hemohromatoza uzrokovana pretjeranom transfuzijom krvi, odnosno hemosideroza je oblik sekundarne hemohromatoze.<ref>[http://emedicine.medscape.com/article/369012-overview eMedicine Specialties > Radiology > Gastrointestinal > Hemochromatosis] Author: Sandor Joffe, MD. Updated: May 8, 2009</ref><ref>[http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/hemosiderosis thefreedictionary.com > hemosiderosis], citing: *''Gale Encyclopedia of Medicine. Copyright 2008''</ref> * Hemosideroza je taloženje hemosiderina u ćelijama, dok je hemohromatoza hemosiderin unutar ćelija i intersticija.<ref>[http://chorus.rad.mcw.edu/to-go/00184.html Notecards on radiology gamuts, diseases, anatomy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100721200303/http://chorus.rad.mcw.edu/to-go/00184.html |date=21. 7. 2010 }} 2002, Charles E. Kahn, Jr., MD. Medical College of Wisconsin</ref> * Hemosideroza je preopterećenje gvožđem koje ne uzrokuje oštećenje tkiva,<ref>[http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/hemosiderosis thefreedictionary.com > hemosiderosis], citing: *''Dorland's Medical Dictionary for Health Consumers'', 2007 *''Mosby's Dental Dictionary'', 2nd edition. *''Saunders Comprehensive Veterinary Dictionary'', 3rd ed. 2007</ref> dok hemohromatoza to čini.<ref>[http://www.healthscout.com/ency/68/743/main.html The HealthScout Network > Health Encyclopedia > Diseases and Conditions > Hemochromatosis] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100209060309/http://www.healthscout.com/ency/68/743/main.html |date=9. 2. 2010 }} Retrieved on December 11, 2009</ref> * Hemosideroza se proizvoljno razlikuje od hemohromatoze reverzibilnom prirodom nakupljanja gvožđa u retikuloendotelnom sistemu.<ref>[http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/hemosiderosis thefreedictionary.com > hemosiderosis], citing: *''McGraw-Hill Concise Dictionary of Modern Medicine''. 2002</ref> Uzroci hemohromatoze podijeljeni su u dvije potkategorije: „primarni slučajevi“ (nasljedni ili genetički uvjetovani) i rjeđi „sekundarni slučajevi“ (stečeni tokom života).<ref name="pmid12651879">{{cite journal |last1=Pietrangelo |first1=A |title=Haemochromatosis |journal=Gut |volume=52 |pages=ii23–30 |year=2003 |pmid=12651879 |pmc=1867747 |doi=10.1136/gut.52.suppl_2.ii23 |issue=90002}}</ref> [[Kelti]] (Irci, Škoti, Velšani, Kornši, Bretonci itd.), [[Englezi|engleskog]] i [[Skandinavija|skandinavskog]] porijekla <ref>[https://www.theatlantic.com/health/archive/2013/01/the-iron-in-our-blood-that-keeps-and-kills-us/266936/?single_page=true The Atlantic: "The Iron in Our Blood That Keeps and Kills Us" by Bradley Wertheim] January 10, 2013</ref> imaju posebno visoku incidenciju, s oko 10% nositelja glavne genetičke varijante, mutacije C282Y na [[HFE]] genu, a 1% ima ovo stanje.<ref>{{cite web|title=Hemachromatosis|url=https://www.britannica.com/science/hemochromatosis|website=Encyclopædia Britannica.com|access-date= 17. 4. 2017}}</ref> To je prepoznato u nekoliko alternativnih laičkih imena kao što su "keltska kletva", "irska bolest", "britanski gen" i "škotska bolest". Ogromna većina ovisi o mutacijama [[HFE]], otkrivenim 1996. godine, ali od tada su otkrivene i druge koje su ponekad grupirane kao one za "neklasičnu nasljednu hemohromatozu",<ref name="pmid18762941">{{cite journal |last1=Mendes |first1=Ana Isabel |last2=Ferro |first2=Ana |last3=Martins |first3=Rute |last4=Picanço |first4=Isabel |last5=Gomes |first5=Susana |last6=Cerqueira |first6=Rute |last7=Correia |first7=Manuel |last8=Nunes |first8=António Robalo |last9=Esteves |first9=Jorge |title=Non-classical hereditary hemochromatosis in Portugal: novel mutations identified in iron metabolism-related genes |journal=Annals of Hematology |volume=88 |issue=3 |pages=229–34 |year=2008 |pmid=18762941 |doi=10.1007/s00277-008-0572-y |last10=Fleming |first10=Rita |last11=Faustino |first11=Paula|s2cid=23206256 |url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00477968/file/PEER_stage2_10.1007%252Fs00277-008-0572-y.pdf }}</ref> "nasljedna hemohromatoza koja nije povezana s HFE-om",<ref name="isbn0-7817-6040-2">{{cite book |author1=Maddrey, Willis C. |author2=Schiff, Eugene R. |author3=Sorrell, Michael F. |title=Schiff's diseases of the liver |url=https://archive.org/details/schiffsdiseasesl00schi_117 |publisher=Lippincott Williams & Wilkins |location=Hagerstwon, MD |year=2007 |pages=[https://archive.org/details/schiffsdiseasesl00schi_117/page/n2447 1048] |isbn=978-0-7817-6040-9 }}</ref> ili "ne-HFE haemohromatoza".<ref name="pmid16315138">{{cite journal |last1=Pietrangelo |first1=Antonello |title=Non-HFE Hemochromatosis |url=https://archive.org/details/sim_seminars-in-liver-disease_2005-11_25_4/page/450 |journal=Seminars in Liver Disease |volume=25 |issue=4 |pages=450–60 |year=2005 |pmid=16315138 |doi=10.1055/s-2005-923316}}</ref> {| class="wikitable" | '''Opis''' || '''[[OMIM]]''' || '''Mutacija''' |- | [[Hemohromatoza tip 1]]: "klasična" hemohromatoza || {{OMIM|235200||none}} || [[HFE]] |- | [[Juvenilna hemohromatoza|Hemohromatozq tip 2A]]: juvenilna hemohromatoza|| {{OMIM|602390||none}} || [[Hemojuvelin]] (HJV, znan i kao RGMc i HFE2) |- | [[Juvenilna hemohromatoza|Hemohromatoza tip 2B]]: juvenilna hemohromatoza || {{OMIM|606464||none}} || hepcidin antimikrobni peptid (''[[HAMP]]'') ili HFE2B |- | [[Hemohromatoza tip 3]] || {{OMIM|604250||none}} || [[Transferinski receptor-2]] (TFR2 ili HFE3) |- | [[Hemohromatoza tip 4]] / [[Afričko preopterećenje željezom]] || {{OMIM|604653||none}} || [[Feroportin]] (SLC11A3/SLC40A1) |- | [[Neonatusna hemohromatoza]] || {{OMIM|231100||none}} || (Nepoznata) |- | [[Aceruloplazminemija|Acaeruloplazminemije]] (vrlo rijetke) || {{OMIM | 604290 ||non}} || [[Keruloplazmin]] |- | Kongenitalna [[atransferinemija]] (vrlo rijetka) || {{OMIM|209300||none}} || [[Transferin]] |- | [[GRACILE sindrom]] (vrlo rijedak) || {{OMIM|603358||none}} || [[BCS1L]] |} Većina tipova nasljedne hemohromatoze ima [[autosomno nasljeđivanje|autosomno recesivno]] nasljeđivanje, dok tip 4 ima [[autosomno nasljeđivanje|autosomno dominantno]].<ref name="pmid16493621">{{cite journal |last1=Franchini |first1=Massimo |title=Hereditary iron overload: Update on pathophysiology, diagnosis, and treatment |journal=American Journal of Hematology |volume=81 |issue=3 |pages=202–9 |year=2006 |pmid=16493621 |doi=10.1002/ajh.20493|doi-access=free }}</ref> === Sekundarna hemokromatoza === * Teška hronična [[hemoliza]] bilo kojeg uzroka, uključujući intravaskularnu hemolizu i [[eritropoeza|neefikasnu eritropoezu]] (hemoliza unutar [[koštana srž|koštane srži]]) * Višestruke česte [[transfuzije krvi]] (bilo pune krvi ili samo [[eritrocit|crvenih krvnih zrnaca]], koje su obično potrebne ili osobe sa nasljednom [[anemija|anemijom]] (poput [[Talasemija| glavne beta –talasemija e]], [[anemija srpastih eritrocita]] i [[Blackfanova dijamantska&ndash;anemija]]) ili kod starijih pacijenata sa teškim stečenim anemijama kao što je [[mijelodisplazijski sindrom]]i.<ref name="Selective iron deposition in pancre"/> * Višak parenteralnih dodataka gvožđa, poput onoga što se akutno može dogoditi u [[trovanje gvožđem|trovanju gvožđem]] * Višak gvožđa u ishrani * Neki poremećaji obično ne uzrokuju hemohromatozu sami, ali to mogu učiniti u prisustvu drugih predisponirajućih faktora. Tu spadaju [[ciroza]] (posebno povezane sa [[poremećaj upotrebe alkohola|poremećajem upotrebe alkohola]]), [[steatohepatitis]] bilo kojeg uzroka, ''[[porphyria cutanea tarda]]'', produžena [[hemodijaliza]] i post[[portakavalska promjena]] ==Dijagnoza== [[slika:Left column showing selective iron deposition (blue) in pancreatic islet beta cells(red) from transfusional hemochromatosis autopsy cases versus that of controls (right lower one).jpg|thumb|upright=1.4| Selektivno taloženje gvožđa (plavo) u beta-ćelijama otočića gušterače (crveno).]] Dostupno je nekoliko metoda za dijagnosticiranje i praćenje opterećenja željezom. === Test krvi === Krvni testovi su obično prvi test ako postoji klinička sumnja na preopterećenje željezom. Testiranje feritina u serumu jeftin je, lahko dostupan i minimalno invazivan metoda za procjenu zaliha gvožđa u tijelu. Međutim, glavni problem s upotrebom kao pokazatelja preopterećenja je taj što može biti povišen u raznim drugim medicinskim stanjima, uključujući infekcije, upale, groznicu, bolesti jetre, bolesti bubrega i rak. Takođe, [[ukupni kapacitet vezivanja gvožđa]] može biti nizak, ali može biti i normalan.<ref>[http://www.labtestsonline.org/understanding/analytes/tibc/test.html labtestsonline.org TIBC & UIBC, Transferrin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101125091638/http://labtestsonline.org/understanding/analytes/tibc/test.html |date=25. 11. 2010 }} Last reviewed on October 28, 2009.</ref> U muškaraca i [[postmenopauza|postmenopauzi]] žena, normalni raspon [[serumski feritin|serumskog feritina]] je između 12 i 300&nbsp;ng/ml (670 pmol/L).<ref name="medline">[https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003490.htm Ferritin] by: Mark Levin, MD, Hematologist and Oncologist, Newark, NJ. Review provided by VeriMed Healthcare Network</ref><ref name="medscape-ferritin">{{cite web|url=http://emedicine.medscape.com/article/177216-workup#c8|title=Hemochromatosis Workup|author=Andrea Duchini|website=Medscape|access-date=14. 7. 2016}} Updated: Jan 02, 2016</ref><ref name="molar">[[Molarna koncentracija]] izvedena je iz vrijednosti mase korištenjem molarne mase od 450 000 g • mol − 1 za feritin</ref> U premenopauzi, normalni raspon serumskog feritina je između 12 i 150<ref name="medline" /> ili 200<ref name="medscape-ferritin" /> ng/mL (330 ili 440 pmol/L).<ref name="molar" /> Ako osoba ima simptome, možda će joj trebati testiranje više puta tiokom života, kao mjera predostrožnosti, najčešće kod žena nakon menopauze. Zasićenost transferinom je specifičniji test. === Genetika === DNK /skrining: sadašni standard prakse u dijagnostici hemohromatoze, stavlja naglasak na [[genetičko testiranje]].<ref name="pmid20542038" /> Pozitivna HFE analiza potvrđuje kliničku dijagnozu hemohromatoze kod asimptomatskih osoba s testovima krvi koji pokazuju povećane zalihe gvožđa ili za prediktivna ispitivanja osoba s porodičnom anamnezom hemohromatoze. Aleli koji su evaluirani analizom gena HFE evidentni su kod ~80% pacijenata sa hemohromatozom; negativan izvještaj za HFE gen ne isključuje hemohromatozu. [[Srodnici prvog stepena|Rođake prvog stepena]] osoba s primarnom hemohromatozom treba pregledati kako bi se utvrdilo jesu li nositelji bolesti ili mogu razviti bolest. To može omogućiti preduzimanje preventivnih mjera. Ne preporučuje se screening opće populacije.<ref name="AFP2013">{{cite journal|last=Crownover|first=BK|author2=Covey, CJ|date=Feb 1, 2013|title=Hereditary hemochromatosis.|journal=American Family Physician|volume=87|issue=3|pages=183–90|pmid=23418762}}</ref> === Biopsija === [[Biopsija jetre]] je uklanjanje malog uzorka kako bi se proučio i može utvrditi uzrok upale ili ciroze. Kod nekoga s negativnim testiranjem HFE gena, povišenim statusom gvožđa, bez drugog očiglednog razloga i porodičnom anamnezom bolesti jetre, naznačena je dodatna procjena koncentracije gvožđa u jetri. U ovom slučaju, dijagnoza hemohromatoze temelji se na biohemijskoj analizi i histološkom pregledu biopsije jetre. Procjena indeksa jetrenog gvožđa (HII) smatra se „zlatnim standardom“ za dijagnozu hemohromatoze. Snimanje [[MRI|magnetnom rezonancom]] (MRI) koristi se kao neinvazivan način precizne procjene nivoa taloženja gvožđa u jetri, kao i u srcu, zglobovima i hipofizi. == Liječenje == === Flebotomija === [[Flebotomija]] / [[venesekcija]]: rutinsko liječenje sastoji se od redovno predviđenih flebotomija ([[puštanje krvi]] ili [[eritrocitafereza]]). Kada se prvi put dijagnosticira, flebotomije se mogu izvoditi svake sedmice ili svake dvije, sve dok se nivo gvožđa ne postigne u granicama normale. Kada se zasićenje feritina i transferina u serumu unutar normalnih granica, liječenje se može zakazati svaka dva do tri mjeseca, ovisno o brzini reapsorpcije gvožđa. Uzorak flebotomije obično uzima između 450 i 500 ml krvi.<ref>{{cite journal|last1=Barton|first1=James C.|title=Management of Hemochromatosis|journal=Annals of Internal Medicine|date=1. 12. 1998|volume=129|issue=11_Part_2|pages=932–9|doi=10.7326/0003-4819-129-11_Part_2-199812011-00003|pmid=9867745|s2cid=53087679}}</ref> Izvađena krv se ponekad [[davanje krvi|donira]].<ref>{{cite web|author=NIH blood bank|title=Hemochromatosis Donor Program|url=https://clinicalcenter.nih.gov/blooddonor/donationtypes/hemochromatosis.html|access-date=18. 5. 2021|archive-date=22. 10. 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022215830/https://clinicalcenter.nih.gov/blooddonor/donationtypes/hemochromatosis.html|url-status=dead}}</ref> === Dijeta === Općenito se preporučuje dijeta s malo gvožđa, ali ima mali učinak u usporedbi s venesekcijom. Ljudska prehrana sadrži gvožđe u dva oblika: [[hem]] i ne-hem gvožđe. Hemsko gvožđe je oblik gvožđa koji se najlakše apsorbira. Osobama s preopterećenjem željezom može se savjetovati da izbjegavaju hranu koja sadrži puno hem-gvožđa. Najviše ga ima crveno meso poput govedine, [[divljač]]i, janjetine, bivolskog mesa i ribe poput [[tuna|plavoperajne tune]]. Stroga dijeta sa malo gvožđa obično nije potrebna. Ne-hem gvožđe se ne apsorbira tako lahko u ljudskom sistemuj i nalazi se u biljnoj hrani poput žitarica, graha, povrća, voća, orašastih plodova i sjemenki.<ref>{{Cite web|url=https://www.hemochromatosis.org/#overview|title=Welcome|website=Hemochromatosis.org - An Education Website for Hemochromatosis and Too Much Iron|access-date=11. 4. 2018|archive-date=11. 4. 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180411174722/https://www.hemochromatosis.org/#overview|url-status=dead}}</ref> === Lijekovi === Lijekovi: Za one koji ne podnose rutinsko vađenje krvi, na raspolaganju su [[helat]]na sredstva.<ref>{{Cite journal| doi = 10.1021/cr00097a011| volume = 89| issue = 7| pages = 1563–1579| last = Miller| first = Marvin J.| title = Syntheses and therapeutic potential of hydroxamic acid based siderophores and analogs| journal = Chemical Reviews| date = 1. 11. 1989}}</ref> Lijek [[deferoxamine]] veže se za gvožđe u krvotoku i pojačava njegovo uklanjanje u urinu i izmetu. Tipski tretman hroničnog preopterećenja gvožđem zahtijeva potkožno ubrizgavanje u periodu od 8–12 sati dnevno. Dva novija [[helacijska terapija|lijeka koji heliraju gvožđe]] koji imaju dozvolu za upotrebu kod pacijenata koji redovito primaju transfuzije krvi za liječenje [[talasemija|talasemije]] (i koji, zbog toga, razviju preopterećenje željezom) su [[deferasirox]] i [[deferiprone]].<ref>{{cite journal|vauthors=Choudhry VP, Naithani R |title=Current status of iron overload and chelation with deferasirox |url=https://archive.org/details/sim_indian-journal-of-pediatrics_2007-08_74_8/page/759 |journal=Indian J Pediatr |volume=74 |issue=8 |pages=759–64 |year=2007 |pmid=17785900 |doi=10.1007/s12098-007-0134-7|s2cid=19930076 }}</ref><ref>{{cite journal|last1=Hoffbrand|first1=A. V.|title=Role of deferiprone in chelation therapy for transfusional iron overload|journal=Blood|date=20. 3. 2003|volume=102|issue=1|pages=17–24|doi=10.1182/blood-2002-06-1867|pmid=12637334|doi-access=free}}</ref> === Helirajući polimeri === Minimalno invazivan pristup lečenju [[nasljedna hemohromatoza|nasljedne hemohromatoze]] je [[terapija održavanja]] sa [[ionoizmenjivačka smola|polimernim helatorima]].<ref name="Polomoscanik2005">{{cite journal|last1=Polomoscanik|first1=Steven C.|last2=Cannon|first2=C. Pat|last3=Neenan|first3=Thomas X.|last4=Holmes-Farley|first4=S. Randall|last5=Mandeville|first5=W. Harry|last6=Dhal|first6=Pradeep K.|title=Hydroxamic Acid-Containing Hydrogels for Nonabsorbed Iron Chelation Therapy: Synthesis, Characterization, and Biological Evaluation|journal=Biomacromolecules|volume=6|issue=6|year=2005|pages=2946–2953|issn=1525-7797|doi=10.1021/bm050036p|pmid=16283713}}</ref><ref name="QianSullivan2017">{{cite journal|last1=Qian|first1=Jian|last2=Sullivan|first2=Bradley P.|last3=Peterson|first3=Samuel J.|last4=Berkland|first4=Cory|title=Nonabsorbable Iron Binding Polymers Prevent Dietary Iron Absorption for the Treatment of Iron Overload|journal=ACS Macro Letters|volume=6|issue=4|year=2017|pages=350–353|issn=2161-1653|doi=10.1021/acsmacrolett.6b00945}}</ref><ref name="Groborz2020">{{cite journal|last1=Groborz|first1=Ondřej|last2=Poláková|first2=Lenka|last3=Kolouchová|first3=Kristýna|last4=Švec|first4=Pavel|last5=Loukotová|first5=Lenka|last6=Miriyala|first6=Vijay Madhav|last7=Francová|first7=Pavla|last8=Kučka|first8=Jan|last9=Krijt|first9=Jan|last10=Páral|first10=Petr|last11=Báječný|first11=Martin|last12=Heizer|first12=Tomáš|last13=Pohl|first13=Radek|last14=Dunlop|first14=David|last15=Czernek|first15=Jiří|last16=Šefc|first16=Luděk|last17=Beneš|first17=Jiří|last18=Štěpánek|first18=Petr|last19=Hobza|first19=Pavel|last20=Hrubý|first20=Martin|title=Chelating Polymers for Hereditary Hemochromatosis Treatment|journal=Macromolecular Bioscience|year=2020|volume=20|issue=12|pages=2000254|issn=1616-5187|doi=10.1002/mabi.202000254|pmid=32954629}}</ref> Ovi polimeri ili čestice imaju zanemarivu ili nultu sistemsku [[bioraspoloživost|biološku dostupnost]] i dizajnirani su da tvore stabilne komplekse sa Fe²⁺ i Fe^{3+ đ} u [[gastrointestinalni trakt|GIT]] i na taj način ograničavaju njihov unos i dugotrajnu akumulaciju. Iako ovaj metod ima samo ograničenu efikasnost, za razliku od [[helacijska terapija|malomolekulskih helatora]], pristup praktično nema neželjenih efekata u subhroničnim studijama. Fe²⁺ i Fe³⁺ povećavaju efikasnost liječenja.<ref name="Groborz2020" /> == Prognoza == Općenito, pod uvjetom da nije došlo do oštećenja jetre, pacijenti bi trebali očekivati normalan životni vijek ako se adekvatno liječe venesekcijom. Ako je feritin u serumu veći od 1000&nbsp;ug / L pri dijagnozi, postoji rizik od oštećenja jetre i ciroze što im na kraju može skratiti život.<ref>{{cite journal|last1=Allen|first1=KJ|last2=Gurrin|first2=LC|last3=Constantine|first3=CC|last4=Osborne|first4=NJ|last5=Delatycki|first5=MB|last6=Nicoll|first6=AJ|last7=McLaren|first7=CE|last8=Bahlo|first8=M|last9=Nisselle|first9=AE|last10=Vulpe|first10=CD|last11=Anderson|first11=GJ|last12=Southey|first12=MC|last13=Giles|first13=GG|last14=English|first14=DR|last15=Hopper|first15=JL|last16=Olynyk|first16=JK|last17=Powell|first17=LW|last18=Gertig|first18=DM|title=Iron-overload-related disease in HFE hereditary hemochromatosis.|journal=The New England Journal of Medicine|date=17. 1. 2008|volume=358|issue=3|pages=221–30|doi=10.1056/NEJMoa073286|pmid=18199861|url=http://espace.library.uq.edu.au/view/UQ:183461/UQ183461_OA.pdf}}</ref> Prisustvo [[ciroza|ciroze]] povećava rizik od [[hepatoćelijski karcinom|hepatoćelijskog karcinoma]].<ref name=Kow2004>{{cite journal|last1=Kowdley|first1=KV|title=Iron, hemochromatosis, and hepatocellular carcinoma.|journal=Gastroenterology|date=novembar 2004|volume=127|issue=5 Suppl 1|pages=S79–86|pmid=15508107|doi=10.1016/j.gastro.2004.09.019}}</ref> == Epidemiologija == HHC je najčešći u određenim evropskim populacijama (poput onih irskog ili skandinavskog porijekla) i javlja se u 0,6% neke neodređene populacije. Muškarci imaju 24 puta veću stopu preopterećenja gvožđem u poređenju sa ženama.<ref name=AFP2013/> === Kameno doba === Smatra se da su prehrana i okolina imali veliki uticaj na mutaciju gena povezanih s preopterećenjem željezom. Počevši od [[mezolit|mezolitske ere]], zajednice ljudi živjele su u okruženju koje je bilo prilično sunčano, toplo i imalo suhu klimu Bliskog Istoka. Većina ljudi koji su u to vrijeme živjeli bili su stočari i njihova prehrana sastojala se uglavnom od divljači, ribe i divljih biljaka. Arheolozi koji su proučavali [[zubne naslage]] pronašli su dokaze o [[gomolj]]ima, orašastim plodovima, [[trputac|trpucu]], travama i drugoj hrani bogatoj gvožđem. Tokom mnogih generacija, ljudsko tijelo postalo je dobro prilagođeno visokom sadržaju gvožđa u prehrani.<ref>{{Cite news|url=https://www.nationalgeographic.com/foodfeatures/evolution-of-diet/|title=The Evolution of Diet|work=National Geographic|access-date=11. 4. 2018}}</ref> === Neolit === Smatra se da su se u [[neolit|neolitskoj eri]] dogodile značajne promjene u okolišu i prehrani. Neke zajednice stočara su migrirale prema sjeveru, što je dovelo do promjena u načinu života i okolini, sa smanjenjem temperatura i promjenom krajolika kojem su se tada trebali prilagoditi. Kako su ljudi počeli razvijati i unapređivati svoje alate, naučili su nove načine proizvodnje hrane i [[historija poljoprivrede|poljoprivreda se takođe polahko razvijala]]. Te bi promjene dovele do ozbiljnog stresa u tijelu i smanjenja konzumacije hrane bogate gvožđem. Ovaj prijelaz je ključni faktor u mutaciji gena, posebno onih koji su regulirali apsorpciju gvožđa iz hrane. Gvožđe, koje čini 70% sastava [[eritrocit|crvenih krvnih zrnaca]], presudno je [[mikrohranjivo]] za efikasnu [[termoregulacija|termoregulaciju]] u tijelu.<ref>{{Cite journal|last1=Rosenzweig|first1=P. H.|last2=Volpe|first2=S. L.|date=mart 1999|title=Iron, thermoregulation, and metabolic rate|journal=Critical Reviews in Food Science and Nutrition|volume=39|issue=2|pages=131–148|doi=10.1080/10408399908500491|issn=1040-8398|pmid=10198751}}</ref> Nedostatak gvožđa će dovesti do pada temperature tjelesnog jezgra. U prohladnom i vlažnom okruženju sjeverne Evrope, bilo je neophodno dodatno gvožđe iz hrane kako bi se održavale regulirane temperature, ali, bez dovoljnog unosa gvožđa ljudsko tijelo bi ga počelo skladištiti većim brzinama od uobičajenih. U teoriji, pritisci uzrokovani migracijom na sjever selekcionirali bi [[genska mutacija|mutaciju gena]] koja je promovirala veću apsorpciju i skladištenje gvožđa.<ref> {{Cite journal|last1=Heath|first1=Kathleen M.|last2=Axton|first2=Jacob H.|last3=McCullough|first3=John M.|last4=Harris|first4=Nathan|date=maj 2016|title=The evolutionary adaptation of the C282Y mutation to culture and climate during the European Neolithic|journal=American Journal of Physical Anthropology|volume=160|issue=1|pages=86–101|doi=10.1002/ajpa.22937|issn=0002-9483|pmc=5066702|pmid=26799452}} </ref> === Vikinška hipoteza === Studije i istraživanja provedena kako bi se utvrdila učestalost hemohromatoze pomažu u objašnjenju kako je mutacija migrirala širom svijeta. U teoriji, bolest je u početku evoluirala od putnika koji su migrirali sa sjevera. Istraživanja pokazuju poseban obrazac distribucije sa velikim klasterima i frekvencijama genskih mutacija duž zapadne evropske obale.<ref>{{Cite web|url=http://www.hematology.org/Thehematologist/Diffusion/6103.aspx|title=Clinical Penetrance of HFE Hereditary Hemochromatosis, Serum Ferritin Levels, and Screening Implications: Can We Iron This Out?|date=1. 5. 2008|website=www.hematology.org|access-date=11. 4. 2018|archive-date=15. 6. 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180615135540/http://www.hematology.org/Thehematologist/Diffusion/6103.aspx|url-status=dead}}</ref> To je dovelo do razvoja hipoteze "[[Viking]]".<ref>{{Cite journal|last1=Symonette|first1=Caitlin J|last2=Adams|first2=Paul C|date=juni 2011|title=Do all hemochromatosis patients have the same origin? A pilot study of mitochondrial DNA and Y-DNA|journal=Canadian Journal of Gastroenterology|volume=25|issue=6|pages=324–326|issn=0835-7900|pmc=3142605|pmid=21766093|doi=10.1155/2011/463810}} </ref> Lokacije klastera i mapirani obrasci ove mutacije usko su u korelaciji s lokacijama [[širenje Vikinga|Vikinških naselja u Evropi]], uspostavljenih od 700. do 1.100 godine n. e. Vikinzi su izvorno dolazili iz Norveške, Švedske i Danske. [[Vikinški brodovi]] probili su se duž obale Evrope u potrazi za trgovinom, bogatstvom i zemljom. Genetićke studije sugeriraju da su uzorci izuzetno visokih frekvencija u nekim evropskim zemljama posljedica migracija Vikinga i kasnije [[Normni|Normana]], što ukazuje na genetičku vezu između nasljedne hemohromatoze i vikinškog porijekla.<ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.toomuchiron.ca/video/|title=Videos: Hereditary Hemochromatosis {{!}} Canadian Hemochromatosis Society|website=www.toomuchiron.ca|access-date=11. 4. 2018|archive-date=11. 4. 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180411174723/https://www.toomuchiron.ca/video/|url-status=dead}}</ref> === Moderna vremena === U 1865., [[Armand Trousseau]] (francuski internista) bio je jedan od prvih koji je opisao mnoge simptome dijabetičara s cirozom jetre i bronzanom bojom kože. Termin hemohromatoza prvi je put upotrijebio njemački patolog [[Friedrich Daniel von Recklinghausen]] 1889. godine, kada je opisao nakupljanje gvožđa u tjelesnim tkivima.<ref name="Fitzsimons et al., 2018">{{Cite journal|last1=Fitzsimons|first1=Edward J.|last2=Cullis|first2=Jonathan O.|last3=Thomas|first3=Derrick W.|last4=Tsochatzis|first4=Emmanouil|last5=Griffiths|first5=William J. H.|last6=the British Society for Haematology|date=maj 2018|title=Diagnosis and therapy of genetic haemochromatosis (review and 2017 update)|journal=British Journal of Haematology|language=en|volume=181|issue=3|pages=293–303|doi=10.1111/bjh.15164|pmid=29663319|doi-access=free}}</ref> == Identifikacija genetičkih faktora == Iako je većinom 20. stoljeća bilo poznato da je glavnina slučajeva hemohromatoze naslijeđena, pogrešno se pretpostavljalo da ovise o jednom genu.<ref name="isbn1-58829-202-9">{{cite book |author1=Cam Patterson |author2=Marschall S. Runge |title=Principles of molecular medicine |url=https://archive.org/details/principlesmolecu00rung_594 |publisher=Humana Press |location=Totowa, NJ |year=2006 |pages=[https://archive.org/details/principlesmolecu00rung_594/page/n601 567] |isbn=978-1-58829-202-5 }}</ref> U 1935., J. H. Sheldon, britanski ljekar, prvi je put opisao vezu s metabolizmom gvožđa, demonstrirajući i njegovu nasljednu prirodu.<ref name="Fitzsimons et al., 2018"/> U 1996., Felder et al. identificirali su gen za hemohromatozu, gen HFE. Felder je otkrio da gen HFE ima dvije glavne mutacije, C282Y i H63D, koje su bile glavni uzrok nasljedne hemohromatoze.<ref name=":0">{{Cite journal|last=Fitzsimons|first=Edward J.|last2=Cullis|first2=Jonathan O.|last3=Thomas|first3=Derrick W.|last4=Tsochatzis|first4=Emmanouil|last5=Griffiths|first5=William J. H.|last6=the British Society for Haematology|date=maj 2018|title=Diagnosis and therapy of genetic haemochromatosis (review and 2017 update)|journal=British Journal of Haematology|language=en|volume=181|issue=3|pages=293–303|doi=10.1111/bjh.15164|pmid=29663319|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Feder|first1=J.N.|last2=Gnirke|first2=A.|last3=Thomas|first3=W.|last4=Tsuchihashi|first4=Z.|last5=Ruddy|first5=D.A.|last6=Basava|first6=A.|last7=Dormishian|first7=F.|last8=Domingo|first8=R.|last9=Ellis|first9=M.C.|date=august 1996|title=A novel MHC class I–like gene is mutated in patients with hereditary haemochromatosis|journal=Nature Genetics|language=en|volume=13|issue=4|pages=399–408|doi=10.1038/ng0896-399|pmid=8696333|s2cid=26239768}}</ref> Sljedeće godine, CDC i Nacionalni institut za istraživanje ljudskog genoma sponzorirali su ispitivanje hemohromatoze nakon otkrića gena HFE, što je pomoglo da se izvrše skrininzi populacije i procjene koje se i danas koriste.<ref>{{Cite journal|last1=Burke|first1=Wylie|last2=Thomson|first2=Elizabeth|last3=Khoury|first3=Muin J.|last4=McDonnell|first4=Sharon M.|last5=Press|first5=Nancy|last6=Adams|first6=Paul C.|last7=Barton|first7=James C.|last8=Beutler|first8=Ernest|last9=Brittenham|first9=Gary|date=8. 7. 1998|title=Hereditary Hemochromatosis: Gene Discovery and Its Implications for Population-Based Screening|url=https://archive.org/details/sim_jama_1998-07-08_280_2/page/172|journal=JAMA|language=en|volume=280|issue=2|pages=172–8|doi=10.1001/jama.280.2.172|pmid=9669792|issn=0098-7484}}</ref> == Također pogledajte== * [[Metabolizam gvožđa]] * [[Nedostatak gvožđa]] == Reference == {{Reflist|30em}} == Vanjski linkovi == {{Commons category|Hemochromatosis}} *{{curlie|Health/Conditions_and_Diseases/Blood_Disorders/Hemochromatosis/}} * [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/bookshelf/br.fcgi?book=gene&part=hemochromatosis GeneReview/NCBI/NIH/UW entry on HFE-Associated Hereditary Hemochromatosis] * [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/bookshelf/br.fcgi?book=gene&part=tfr2 GeneReview/NCBI/NIH/UW entry on TFR2-Related Hereditary Hemochromatosis] * [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/bookshelf/br.fcgi?book=gene&part=jh GeneReview/NCBI/NIH/UW entry on Juvenile Hereditary Hemochromatosis] * [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/bookshelf/br.fcgi?book=gene&part=acp GeneReview/NCBI/NIH/UW entry on Aceruloplasminemia] {{Urođene greške metabolizma metala}} {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Iron Overload}} [[Kategorija:Urođene greške metabolizma metala| Poremećaji preopterećenja]] [[Kategorija:Nenormalni klinički i laboratorijski nalazi za krv]] [[Kategorija:Članci koji sadrže video]] [[Kategorija:Geni na hromosomu 19]] [[Kategorija:Geni na hromosomu 6]] hdv4kyiwvztd3fkl4skw0in6jnwejj8 0 479216 3671013 3616571 2024-12-04T07:39:35Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 1 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3671013 wikitext text/x-wiki {{Glavni|Republika Srpska}} {{Infokutija bivša država | zvanično_ime = Srpska Republika Bosna i Hercegovina {{nobold|{{smaller|(1992)}}}}<hr>Republika Srpska {{nobold|{{smaller|(1992–1995)}}}} | status = [[Međunarodno priznanje|Nepriznata]] [[paradržava]] | genitiv = Republike Srpske | razdoblje = 1992–1995 | država_prije1 = SAO Bosanska krajina | država_prije_zastava1 = Flag of the Republika Srpska.svg | država_prije2 = SAO Hercegovina | država_prije_zastava2 = Flag of the Republika Srpska.svg | država_prije3 = SAO Semberija | država_prije_zastava3 = Flag of the Republika Srpska.svg | država_prije4 = SAO Romanija | država_prije_zastava4 = Flag of the Republika Srpska.svg | država_prije5 = SAO Sjeverna Bosna | država_prije_zastava5 = Flag of the Republika Srpska.svg | država_poslije1 = Bosna i Hercegovina | država_poslije_zastava1 = Flag of Bosnia and Herzegovina (1992–1998).svg | država_poslije2 = Republika Srpska | država_poslije_zastava2 = Flag of the Republika Srpska.svg | država_poslije3 = Federacija Bosne i Hercegovine | država_poslije_zastava3 = Flag of the Federation of Bosnia and Herzegovina (1996–2007).svg | zastava = Flag of the Republika Srpska.svg | grb = Former COA Republika Srpska.svg | himna = "[[Bože pravde]]"<center>[[Datoteka:Serbian National Anthem, instrumental.oga]]</center> | karta = RS 1993.png | opis_karte = Približna teritorija pod kontrolom Republike Srpske u vrijeme [[Vance–Owenov plan|Vance-Owenovog plana]] u maju 1993. | glavni_grad = [[Pale (Republika Srpska)|Pale]] | glavni_grad_koordinate = {{coord|43|48|42.9|N|18|34|15.9|E|type:city|display=inline,title}} | najveći_grad = [[Banja Luka]] | službeni_jezik = [[Srpski jezik|srpski]] | sistem_pisanja = {{hlist|[[Ćirilica]]|[[Latinica]]}} | etničke_grupe = [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srbi]] | religija = [[Srpska pravoslavna crkva]] | demonim = | državno_uređenje = [[Parlamentarni sistem|Parlamentarna]] [[republika]] | vrsta_vlasti = [[Predsjednik Republike Srpske#Spisak|Predsjednik]] | godina_prve_vlasti = 1992-1995 | vladar_prva_vlast = [[Radovan Karadžić]] | vrsta_vlasti2 = [[Predsjednik Vlade Republike Srpske#Spisak predsjednika Vlade|Predsjednik vlade]] | godina_druge_vlasti = 1992–1993 | vladar_druga_vlast = [[Branko Đerić]] | godina_treće_vlasti = 1993–1994 | vladar_treća_vlast = [[Vladimir Lukić]] | godina_četvrti_vlasti = 1994–1995 | vladar_četvrti_vlast = [[Dušan Kozić]] | godina_peti_vlasti = 1995. | vladar_peti_vlast = [[Rajko Kasagić]] | zakonodavstvo = [[Narodna skupština Republike Srpske#Historija|Narodna skupština]] | tip_suvereniteta = [[Republika Srpska#Historija|Historija]] | nota_suvereniteta = | nastanak = | događaj1 = Stvaranje Srpskog nacionalnog vijeća BiH | događaj_datum1 = 13. oktobar 1990. | događaj2 = Formiranje [[Srpska autonomna oblast|Srpskih autonomnih oblasti]] | događaj_datum2 = septembar 1991. | događaj3 = Osnivanje [[Narodna skupština Republike Srpske#Historija|Skupštine srpskog naroda u BiH]] | događaj_datum3 = 24. oktobar 1991. | događaj4 = [[Plebiscit srpskog naroda u Bosni i Hercegovini 1991.|Referendum o ostanku u Jugoslaviji]] | događaj_datum4 = 10. novembar 1991. | događaj5 = Donošenje [[s:Deklaracija o proglašenju Republike srpskog naroda u Bosni i Hercegovini|Deklaracije o proglašenju Republike srpskog naroda BiH]] | događaj_datum5 = 9. januar 1992. | događaj6 = Usvojen [[Ustav Republike Srpske|Ustav Srpske Republike Bosne i Hercegovine]] | događaj_datum6 = 28. februar 1992. | događaj7 = [[Referendum u Republici Srpskoj 1993.|Referendum o Vance-Owenovom planu]] | događaj_datum7 = 16. maj 1993. | događaj8 = [[Referendum o planu Kontakt grupe 1994.|Referendum o planu Kontakt grupe]] | događaj_datum8 = 28. august 1994. | događaj9 = [[Dejtonski sporazum]] (priznata kao entitet u BiH) | događaj_datum9 = 14. decembar 1995. <!--Ima sve do događaj20 i događaj_datum20 --> | osnivanje = 9. januar 1992. | ukidanje = 14. decembar 1995. {{Small|([[Dejtonski sporazum]])}} | površina = ~35.790 (70%) | po_površini_na_svijetu = | procenat_vode = | stanovnika = 1.569.332 | stanovnika_godina = 1991 | po_broju_stanovnika_na_svijetu = | procjena = | procjena_godina = | gustoća = ~43.85 | po_broju_gustoće_na_svijetu = | valuta = [[Dinar Republike Srpske]] <small>(1992-1994)</small><br>[[Jugoslavenski dinar]] <small>(1994-1998)</small> | vremenska_zona = [[Koordinirano svjetsko vrijeme|UTC]] [[UTC+01:00|+1]] ([[Istočnoevropsko vrijeme|EET]]) | ljetno_računanje_vremena = [[Koordinirano svjetsko vrijeme|UTC]] [[UTC+02:00|+2]] ([[Istočnoevropsko ljetno vrijeme|EEST]]) | format_datuma = D. M. GGGG. ([[Nova era|NE]]) | vozacka_strana = desna | pozivni_broj = | internetski_nastavak = | danas_dio = {{ZID|Bosna i Hercegovina}} * {{ZID|Republika Srpska}} * {{ZID|Federacija Bosne i Hercegovine}} * {{ZD|F BiH}} [[Brčko distrikt]] | komentar = }}'''Republika Srpska (1992–1995)''' bila je samoproglašena međunarodno nepriznata paradržava unutar [[Republika Bosna i Hercegovina|Republike Bosne i Hercegovine]] pod kontrolom [[Vojska Republike Srpske|Vojske Republike Srpske]] tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u Bosni i Hercegovini]]. Tvrdila je suverenitet države, iako tu tvrdnju nisu priznale [[Republika Bosna i Hercegovina|bosanskohercegovačka]] vlada (čija je teritorija RS bila dio), [[Ujedinjene nacije]] (UN) ili bilo koja druga međunarodno priznata država. Prvih nekoliko mjeseci svog postojanja bila je poznata kao '''Srpska Republika Bosna i Hercegovina'''. Nakon 1995, prepoznata je kao jedan od [[Administrativna podjela Bosne i Hercegovine|dva politička entiteta]] koji čine [[Bosna i Hercegovina|Bosnu i Hercegovinu]]. Granice nakon 1995. su, uz nekoliko pregovaračkih modifikacija, zasnovane na linijama fronta i situaciji na terenu u vrijeme [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]]. Njezin teritorij obuhvaća brojne bosanskohercegovačke historijske geografske regije, ali (zbog spomenute [[Međuentitetska granična linija|međuentitetske granične linije]]) u cjelini ih sadrži vrlo malo. Isto tako, različite su političke jedinice u prošlosti postojale na teritoriji Republike Srpske, ali je vrlo mali broj postojao u potpunosti u regionu. == Historija == {{Glavni|Historija Bosne i Hercegovine}} === Nastanak === [[Datoteka:SAO_BIH_1991_1992.png|lijevo|mini|[[Srpska autonomna oblast|Srpske autonomne oblasti]] u Bosni i Hercegovini 1991. i 1992. godine.]] Predstavnici glavnih političkih i nacionalnih organizacija i institucija [[Srbi u Bosni i Hercegovini|srpskog naroda u Bosni i Hercegovini]] sastali su se 13. oktobra 1990. godine u [[Banja Luka|Banjoj Luci]] i stvorili "Srpsko nacionalno vijeće Bosne i Hercegovine" kao koordinaciono i reprezentativno političko tijelo.<ref>[https://books.google.rs/books?id=7g4UAQAAMAAJ&q=%22Serbian+National+Council+of+Bosnia%22&dq=%22Serbian+National+Council+of+Bosnia%22&hl=sr&sa=X&ved=0ahUKEwih-pCssY3fAhWkpIsKHUrjDKcQ6AEIMzAB Foreign Broadcast Information Service Daily Reports: Eastern Europe (1990). p. 58-59.]</ref> Tokom političke krize koja je uslijedila nakon [[Otcjepljenje|otcjepljenja]] [[Slovenija|Slovenije]] i [[Hrvatska|Hrvatske]] od bivše [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavije]] 25. juna 1991. godine, osnovana je posebna skupština Srba 24. oktobra 1991. godine, kao predstavničko tijelo [[Srbi u Bosni i Hercegovini|Srba iz Bosne i Hercegovine]]. Srbi u BiH tvrdili su da je to bio neophodan korak budući da je tadašnji [[Ustav Bosne i Hercegovine]] definirao da se neće donijeti veće promjene osim jednoglasnog dogovora sa sve tri strane. [[Bošnjaci]] i [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvati u BiH]] željeli su [[nezavisnost]] Bosne i Hercegovine, protiv želje Srba koji su željeli ostati u sastavu [[Jugoslavija|Jugoslavije]]. [[Plebiscit srpskog naroda u Bosni i Hercegovini 1991.|Referendum]] na kojem su građani pitali da li žele ostati u Jugoslaviji održan je 9. i 10. novembra 1991. [[Parlamentarni sistem|Parlamentarna vlada]] Bosne i Hercegovine (s bošnjačkom i hrvatskom većinom) ustvrdila je da je ovaj plebiscit nezakonit, ali je skupština Srba u BiH priznala njegove rezultate. Skupština je 21. novembra 1991. proglasila da su sve one općine, mjesne zajednice i naseljena mjesta u kojima je glasalo preko 50% ljudi srpske nacionalnosti, kao i ona mjesta gdje su se građani drugih nacionalnosti izjasnili da ostanu u zajedničkoj jugoslavenskoj državi bio bi teritorij savezne jugoslavenske države. Skupština Srba u BiH usvojila je 9. januara 1992. deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda u Bosni i Hercegovini. Dana 28. februara 1992. usvojen je [[Ustav Republike Srpske|ustav Srpske Republike Bosne i Hercegovine]] i proglašen da teritorij države uključuje [[Srpska autonomna oblast|srpske autonomne oblasti]], općine i druge srpske etničke entitete u Bosni i Hercegovini (uključujući oblasti opisane kao "mjesta u kojima je srpski narod ostao u manjini zbog [[genocid]]a provedenog nad njim tokom [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]]"), te je proglašen dijelom savezne jugoslavenske države. Od 29. februara do 2. marta 1992. godine, Bosna i Hercegovina je održala [[Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine|referendum o nezavisnosti]]. Većina Srba bojkotirala je glasanje obrazlažući da je neustavno, jer je referendum zaobišao pravo veta predstavnika srpskog naroda u parlamentu. Dana 6. aprila 1992., [[Evropska unija]] je formalno priznala nezavisnost Bosne i Hercegovine. Srpska Republika Bosna i Hercegovina proglasila je svoju nezavisnost 7. aprila 1992. godine. Dana 12. augusta 1992. iz imena je izbačeno pozivanje na Bosnu i Hercegovinu i ono je postalo jednostavno ''Republika Srpska.'' Tokom [[Raspad Jugoslavije|raspada Jugoslavije]], predsjednik Republike Srpske [[Radovan Karadžić]] izjavio je da ne želi da Srpska bude u federaciji zajedno sa [[Republika Srbija (1992–2006)|Srbijom]] u Jugoslaviji, već da Srpska treba biti direktno uključena u [[Srbija|Srbiju]].<ref name="East Europe Pp. 38">''Daily report: East Europe, Issues 191–210''. Front Cover United States. Foreign Broadcast Information Service. Pp. 38. (A recorded conversation between Branko Kostic and Srpska's President Radovan Karadzic, Kostic asks whether Karadzic wants Srpska to be an autonomous federal unit in federation with Serbia, Karadzic responds by saying that he wants complete unification of Srpska with Serbia as a unitary state similar to France.)</ref> === Rat u Bosni i Hercegovini === {{Glavni|Rat u Bosni i Hercegovini}} [[Datoteka:BeforeDayton.png|desno|mini|280x280piksel|Granice sukobljenih strana prije Dejtonskog sporazuma{{Legenda|#027B3F|[[Armija Republike Bosne i Hercegovine]]}}{{Legenda|red|[[Vojska Republike Srpske]]}}{{Legenda|darkblue|[[Hrvatsko vijeće odbrane]]}}]] Dana 12. maja 1992. godine, na zasjedanju [[Narodna skupština Republike Srpske|skupštine Republike Srpske]], [[Radovan Karadžić]] najavio je šest "strateških ciljeva" srpskog naroda u Bosni i Hercegovini:<ref name="ICTYmladic2002">{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/mladic/ind/en/mla-ai021010e.pdf|title=Prosecutor v. Ratko Mladic – Amended Indictment|date=2. 8. 2001|publisher=United Nations [[International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia]]}}</ref> # Uspostaviti državne granice razdvajajući srpski narod od druge dvije etničke zajednice. # Postaviti koridor između [[Semberija|Semberije]] i [[Bosanska krajina|Krajine]] . # Uspostaviti koridor u [[Drina|dolini rijeke Drine]], odnosno eliminisati Drinu kao granicu koja razdvaja srpske države. # Uspostaviti granicu na rijeci [[Una|Uni]] i [[Neretva|Neretvi.]] # Podijeliti grad [[Sarajevo]] na srpski i [[Bošnjaci|bošnjački]] dio i uspostaviti efikasne državne vlasti u oba dijela. # Osigurati pristup [[Jadransko more|moru]] za Republiku Srpsku. Na istoj sjednici, skupština izglasala je stvaranje [[Vojska Republike Srpske|Vojske Republike Srpske]] (''VRS'') i imenovala [[Ratko Mladić|Ratka Mladića]], zapovjednika Drugoe vojne oblasti [[Jugoslavenska narodna armija|Jugoslavenske narodne armije]], za zapovjednika VRS. Krajem maja 1992. godine, nakon povlačenja jugoslavenskih snaga iz Bosne i Hercegovine, Druga vojna oblast u osnovi je transformirana u Glavni štab VRS-a. Nova vojska je odmah krenula vojnim putem da ostvari šest "strateških ciljeva" Republike Srpske (čiji su ciljevi potvrđeni operativnom direktivom koju je Ratko Mladić izdao 19. novembra 1992.). VRS je proširila granice Republike Srpske tokom [[Rat u Bosni i Hercegovini|rata u BiH]].{{Potreban citat}} Do 1993. godine Republika Srpska je kontrolisala većinski dio (~70%) teritorije Republike Bosne i Hercegovine, te konačnim sporazumom ([[Dejtonski sporazum]]) 1995. godine, Republici Srpskoj pripalo je 49% teritorije. U godinama 1993. i 1994. [[Vlada Republike Srpske|vlasti Republike Srpske]] htjele su da stvore Ujedinjenu srpsku državu. === Ratni zločini === Od početka rata VRS ([[Vojska Republike Srpske]]) i političko rukovodstvo Republike Srpske optuženi su za [[Ratni zločin|ratne zločine]], [[Zločin protiv čovječnosti|zločine protiv čovječnosti]], [[genocid]], [[etničko čišćenje]] nesrpskog stanovništva, stvaranje i vođenje [[Logor|koncentracionih logora]] i uništavanjem [[Kultura Bosne i Hercegovine|bosanskohercegovačke kulturne]] i [[Historija Bosne i Hercegovine|historijske baštine]]. Nezavisni promatrači uglavnom se slažu da su se desila i [[Silovanja u ratu u Bosni i Hercegovini|mnoga silovanja]] i drugi [[ratni zločin]]i od strane VRS.{{Potreban citat}}  Njihove žrtve su bili prvenstveno [[Bošnjaci]], ali i [[Hrvati]].<ref name="Kressel20022">{{Cite book|last=Kressel|first=Neil Jeffrey|title=Mass Hate: Global Rise to Genocide and Terror|url=https://archive.org/details/masshateglobalri0000kres|publisher=Westview Press|year=2002|isbn=0-8133-3951-0|page=[https://archive.org/details/masshateglobalri0000kres/page/15 15]}}</ref> Visoko klasificirani izvještaj [[Centralna obavještajna agencija|CIA-e,]] koji je procurio u štampu, otkrio je da srpsko rukovodstvo prvo započelo sa sistematskim zločinima, da su izvršili 90% ratnih zločina i bili jedina strana koja je sistemski pokušavala "ukloniti sve tragove drugih etničkih grupa iz svojih teritorija".<ref name="Kressel20022"/><ref>{{Cite news|last=Cohen|first=Roger|title=C.I.A. Report on Bosnia Blames Serbs for 90% of the War Crimes|url=https://www.nytimes.com/1995/03/09/world/cia-report-on-bosnia-blames-serbs-for-90-of-the-war-crimes.html?sec=&spon=&pagewanted=all|work=The New York Times|date=9. 3. 1995}}</ref><ref>{{Cite book|last=Thomas Cushman|first=Thomas Cushman|title=This Time We Knew: Western Responses to Genocide in Bosnia|url=https://archive.org/details/thistimeweknewwe00cush_0|publisher=New York University Press|year=1996|isbn=0-8147-1535-4|pages=[https://archive.org/details/thistimeweknewwe00cush_0/page/94 94]}}</ref> Najteže od tih krivičnih djela bio je [[genocid u Srebrenici]] 1995. godine, gdje je sistematski pogubljeno preko 8.000 [[Bošnjaci|bošnjačkih]] muškaraca i dječaka, te duga vojna [[opsada Sarajeva]] koja je rezultirala sa 12.000 civilnih žrtava. [[Etničko čišćenje]] nesrpskog stanovništva bilo je posebno uobičajeno na teritorijama regije [[Bosanska krajina|Bosanske Krajine]] i doline rijeke [[Drina|Drine.]] U mnogim slučajevima postupak se vodio putem dobro organizirane i efikasne birokratije koju su uspostavile vlasti, kao što je slučaj u [[Banja Luka|Banja Luci]]. Ti i drugi slučajevi etničkog čišćenja dramatično su promijenili demografsku sliku Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Mnogi zvaničnici Republike Srpske također su optuženi za stvaranje i upravljanje zatočeničkim logorima, posebno [[Koncentracijski logor Omarska|Omarska]], [[Logor Manjača|Manjača]], [[Koncentracijski logor Keraterm|Keraterm]], [[Koncentracijski logor Uzamnica|Uzamnica]] i [[Koncentracijski logor Trnopolje|Trnopolje]], u kojima su bile zatočene hiljade ljudi. [[Duško Tadić]], bivši lider [[Srpska demokratska stranka|SDS]]-a u [[Kozarac|Kozarcu]] i bivši pripadnik paravojnih snaga podržavajući napad na [[Prijedor]][[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju|, MKSJ]] je proglasio krivim za [[Zločini protiv čovječnosti|zločine protiv čovječnosti]], teška kršenja [[Ženevska konvencija|Ženevskih konvencija]] i kršenja ratnih običaja u [[Koncentracijski logor Omarska|logorima Omarska]], [[Koncentracijski logor Trnopolje|Trnopolje]] i [[Koncentracijski logor Keraterm|Keraterm]].<ref>{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/tadic/tjug/en/tad-sj970714e.pdf|title=Prosecutor v. Duško Tadić – Judgement|date=14. 7. 1997|publisher=International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia}}</ref> U Omarskoj potvrđeno je oko 500 smrtnih slučajeva povezanih sa ovim pritvorskim objektima. Prema nalazima Državne komisije za dokumentaciju ratnih zločina na teritoriji Bosne i Hercegovine, VRS i drugi neidentifikovani pojedinci iz Republike Srpske tokom rata u BiH uništili su 789 džamija što je 68,67% od ukupnog broja.<ref>{{Cite web|url=http://www.alumniconnections.com/harvard/alumni/images/from_the_ashes.pdf|title=From the Ashes: The Past and Future of Bosnia's Cultural Heritage|last=Riedlmayer|first=András J.|publisher=Harvard University|access-date=23. 6. 2021|archive-date=18. 7. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160718040221/http://www.alumniconnections.com/harvard/alumni/images/from_the_ashes.pdf|url-status=dead}}</ref> Mnoge [[Spisak džamija u Bosni i Hercegovini|uništene džamije]] klasifikovane su kao [[Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine|bosanskohercegovački nacionalni spomenik]], a neke građene između 15. i 17. vijeka, bile su na popisu [[UNESCO]]-a kao spomenici svjetske baštine. Mnoge katoličke crkve na istoj teritoriji također su uništene ili oštećene, posebno tokom 1995. Pored [[Sveto|svetih]] spomenika, vojska RS-a, poput [[Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine|Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine]], teško su oštetile ili uništile i mnoge svjetovne spomenike. Biblioteka je zapaljena granatiranjem sa položaja VRS oko [[Sarajevo|Sarajeva]] tokom [[Opsada Sarajeva|opsade]] 1992. godine.{{Multiple image|align=right|direction=horizontal|image1=Evstafiev-Radovan Karadzic 3MAR94.jpg|width1=157|image2=Evstafiev-ratko-mladic-1993-w.jpg|width2=150|footer=[[Radovan Karadžić]] (lijevo), bivši i prvi [[predsjednik Republike Srpske]], i [[Ratko Mladić]] (desno), bivši [[general]] [[Vojska Republike Srpske|Vojske Republike Srpske]], osuđeni su za [[genocid]], [[ratni zločin|ratne zločine]] i [[zločini protiv čovječnosti|zločine protiv čovječnosti]] na doživotnu kaznu zatvora.}} Iako pojedinci odgovorni za uništavanje nacionalne baštine još nisu pronađeni, niti su podignute optužnice, [[Međunarodni sud pravde|međunarodne agencije za ljudska prava]] naveliko su izvještavale da su ''"vlasti srpskog naroda u BiH izdale naredbe ili organizirale ili odobrile napore da unište bošnjačke i hrvatske kulturne i vjerske institucije"''.<ref>{{Cite journal|date=juni 1994|title=War Crimes in Bosnia-Hercegovina: U.N. Cease-Fire Won't Help Banja Luka|url=https://www.hrw.org/reports/1994/bosnia2/|journal=Human Rights Watch|volume=6|issue=8|access-date=23. 6. 2021|archive-date=29. 1. 2002|archive-url=https://web.archive.org/web/20020129105940/https://www.hrw.org/reports/1994/bosnia2/|url-status=dead}}</ref> U drugim slučajevima, poput slučaja [[Ferhat-pašina džamija|Ferhadije džamije]] utvrđeno je da su: ''"Vlasti Banja Luke aktivno su se bavile ili su barem pasivno tolerirale diskriminaciju Muslimana na osnovu njihovog vjerskog i etničkog porijekla."'' i da ''"[...] srpska vlada [Republika Srpska] nije ispunila svoju obavezu prema Sporazumu o ljudskim pravima da poštuje i osigura pravo na slobodu vjeroispovijesti bez diskriminacije."'' <ref>{{Cite journal|last=Dakin|first=Brett|year=2002|title=The Islamic Community in Bosnia and Herzegovina v. The Republika Srpska: Human Rights in a Multi-Ethnic Bosnia|url=http://www.law.harvard.edu/students/orgs/hrj/iss15/dakin.shtml|journal=Harvard Human Rights Journal|volume=15}}</ref> Lokalni sudija presudio je da vlasti grada [[Banja Luka|Banja Luke]] pod kontrolom Srba moraju platiti 42 miliona dolara svojoj islamskoj zajednici za 16 lokalnih džamija uništenih tokom rata od 1992. do 1995. godine.<ref name="bbc">{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7902929.stm|work=BBC News|title=Serbs ordered to pay for mosques|date=20. 2. 2009}}</ref>{{Quote box|quote=Tužilaštvo je dokazalo da je u [[Srebrenica|Srebrenici]] počinjen [[genocid]] i da je za to lično odgovoran [[general]] [[Radislav Krstić]].|source=[[Olga Kavran]], zamjenik koordinatora, [[MKSJ]] Outreach Programa<ref>{{cite web |url=http://www.icty.org/sid/10168 |title=Bridging the Gap in Srebrenica, Bosnia and Herzegovina |publisher=[[ICTY]] |access-date=20. 4. 2010}}</ref>|width=17%|align=left}}Godine 1993., [[Vijeće sigurnosti Ujedinjenih nacija]] stvorilo je u [[Den Haag|Haagu]] [[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju]] (ICTY) s ciljem privođenja odgovornih osoba za teška kršenja međunarodnog humanitarnog prava na teritoriji bivše [[Jugoslavija|Jugoslavije]] od 1991. godine. [[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju|Haški sud]] je 24. jula 1995. podigao optužnicu protiv [[Radovan Karadžić|Radovana Karadžića]] <ref name="ICTYkaradzic2009">{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/karadzic/ind/en/090218.pdf|title=Prosecutor v. Radovan Karadžić – Third Amended Indictment|date=27. 2. 2009|publisher=United Nations [[International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia]]}}</ref> i [[Ratko Mladić|Ratka Mladića]] <ref name="ICTYmladic20022">{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/mladic/ind/en/mla-ai021010e.pdf|title=Prosecutor v. Ratko Mladic – Amended Indictment|date=2. 8. 2001|publisher=United Nations [[International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia]]}}</ref> zbog optužbi za genocid i zločine protiv čovječnosti; dana 14. novembra 1995., obojica su ponovo optuženi po optužbama specifičnim za [[genocid u Srebrenici]]. Haški tribunal je 2. augusta 2001. godine [[general]]-[[major]]a [[Radislav Krstić|Radislava Krstića]], zapovjednika Drinskog korpusa VRS-a u to vrijeme odgovornog za genocid u Srebrenici, proglasio krivim za genocid.<ref name="ICTYkaradzic2009" /> Mnoge druge političke lidere Republike Srpske i oficire VRS-a Haški sud je optužio, sudio i osudio za ratne zločine i zločine protiv čovječnosti počinjene tokom [[Historija Bosne i Hercegovine|rata u BiH]] od 1992. do 1995. godine. Godine 1993., [[Vijeće sigurnosti Ujedinjenih nacija]] stvorilo je u [[Den Haag|Haagu]] [[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju]] (ICTY) s ciljem privođenja odgovornih osoba za teška kršenja međunarodnog humanitarnog prava na teritoriji bivše [[Jugoslavija|Jugoslavije]] od 1991. godine. [[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju|Haški sud]] je 24. jula 1995. podigao optužnicu protiv [[Radovan Karadžić|Radovana Karadžića]] <ref name="ICTYkaradzic20092">{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/karadzic/ind/en/090218.pdf|title=Prosecutor v. Radovan Karadžić – Third Amended Indictment|date=27. 2. 2009|publisher=United Nations [[International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia]]}}</ref> i [[Ratko Mladić|Ratka Mladića]] <ref name="ICTYmladic20023">{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/mladic/ind/en/mla-ai021010e.pdf|title=Prosecutor v. Ratko Mladic – Amended Indictment|date=2. 8. 2001|publisher=United Nations [[International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia]]}}</ref> zbog optužbi za genocid i zločine protiv čovječnosti; dana 14. novembra 1995., obojica su ponovo optuženi po optužbama specifičnim za [[genocid u Srebrenici]]. Haški tribunal je 2. augusta 2001. godine [[general]]-[[major]]a [[Radislav Krstić|Radislava Krstića]], zapovjednika Drinskog korpusa VRS-a u to vrijeme odgovornog za genocid u Srebrenici, proglasio krivim za genocid.<ref name="ICTYkaradzic20092" /> Mnoge druge političke lidere Republike Srpske i oficire VRS-a Haški sud je optužio, sudio i osudio za ratne zločine i zločine protiv čovečnosti počinjene tokom [[Historija Bosne i Hercegovine|rata u BiH]] od 1992. do 1995. godine.[[Datoteka:Serbia_in_the_Yugoslav_Wars.png|desno|mini|300x300piksel|Teritoriji pod kontrolom [[Vojska Republike Srpske|Vojske Republike Srpske]] i [[Srpska vojska Krajine|Vojske Srpske Krajine]]]]Godine 2006. objavljen je spisak od gotovo 28.000 osoba koje su, prema navodima vlasti Republike Srpske, bile uključene samo u [[Genocid u Srebrenici|genocidu u Srebrenici;]] 892 navodno odgovornih i dalje su na funkcijama u lokalnoj vladi Republike Srpske.<ref>{{Cite news|title=Srebrenica Suspects Revealed|url=http://www.iwpr.net/report-news/srebrenica-suspects-revealed|work=Institute for War & Peace Reporting|date=25. 8. 2006|access-date=23. 6. 2021|archive-date=16. 4. 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140416132527/http://iwpr.net/report-news/srebrenica-suspects-revealed|url-status=dead}}</ref> Uhićenja i suđenja svim osumnjičenima za ratne zločine su u toku, a planirano je da se njihova suđenja održe u novoosnovanom Tribunalu za ratne zločine u BiH. Očekuje se da će suđenja svim osumnjičenim za ratne zločine trajati godinama koje dolaze. Dva dana nakon što su međunarodne sudije u Haagu presudile da su određene srpske snage počinile [[genocid]] na preko 8.000 Bošnjaka u [[Srebrenica|Srebrenici]] 1995. godine ''"Vlada Republike Srpske izrazila je duboko žaljenje zbog zločina počinjenih nad nesrbima i osudila sve osobe koje su učestvovale u tim zločinima tokom građanskog rata u Bosni"'', navodi se u saopćenju.<ref>{{Cite news|last=Wood|first=Nicholas|title=Serbs Apologize To War Victims|url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9507E1D61F3EF932A35750C0A9619C8B63|work=The New York Times|date=1. 3. 2007}}</ref> === Kontroverze === {{Glavni|Egzodus Srba iz Sarajeva}}Razni navodi iznošeni su od 2001. godine u pogledu nivoa [[Etničko čišćenje|etničkog čišćenja]] i ubijanja srpskih civila u regijama pod kontrolom bošnjačke vlade i [[De facto|''de'' facto]] hrvatske vlade [[Hrvatska Republika Herceg-Bosna|Herceg-Bosne]] tokom rata. U tim se navodima tvrdi da su bošnjačke i hrvatske vlasti ubijale srpske civile, uključujući i Srbe koji žive u Sarajevu, te da su vlasti Republike Srpske djelovale kao odgovor na te navodne zločine.{{Potreban citat}} Ubistva su izvršena tokom prvih mjeseci [[Opsada Sarajeva|opsade Sarajeva]], u momentima kada su razne kriminalne grupe djelovale po gradu. Mnogi od tih grupa postali su i pripadnici redovnih snaga, kao što je [[Mušan Topalović]], komandant 10. brdske brigade Armije Bosne i Hercegovine. On je ubijen povodom pokušaja hapšenja u drugoj polovini 1993. godine nakon što je osumnjičen za [[ubistva na Kazanima]]. Kao rezultat [[Operacija "Oluja"|operacije "Oluja"]], gotovo 200.000 Srba izbjeglo je iz [[Hrvatska|Hrvatske]] i velik dio njih je utočište pronašao na teritoriju pod [[Republika Srpska|Republike Srpske]]. [[Dejtonski sporazum|Dejtonskim sporazumom]], Federaciji Bosne i Hercegovine za stolom pripale su općine i naselja koja su bila pod kontrolom Vojske Republike Srpske, kao što su općine [[Ilijaš]], [[Ilidža]], [[Vogošća]], [[Hadžići]], [[Visoko|visočko]] naselje [[Čekrčići]], sarajevska naselja [[Grbavica (Sarajevo)|Grbavica]], Rajlovac, [[Mrkovići]], [[Nahorevo]]. Veliki broj Srba odlučio da masovno napusti dijelove koji su pripali Federaciji Bosne i Hercegovine. [[Egzodus Srba iz Sarajeva|Egzodus]] će trajati od 17. februara do 19. marta 1996.<ref>{{Cite web|url=http://srbiubih.com/2016/02/22/zimska-golgota-sarajevskih-srba/|title=ЗИМСКА ГОЛГОТА САРАЈЕВСКИХ СРБА - СРБИ У БИХ|date=15. 9. 2017|website=web.archive.org|access-date=24. 6. 2021|archive-date=15. 9. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170915121842/http://srbiubih.com/2016/02/22/zimska-golgota-sarajevskih-srba/|url-status=bot: unknown}}</ref> Razne međunarodne i državne agencije izvijestile su da je većina Srba ubijenih u Sarajevu ubijena od i sa položaja VRS-a koji su okruživali Sarajevo i ubrojani su u ukupne žrtve od 12.000 civila. Takvi izvještaji potkrijepljeni su forenzičkim analizama i medicinskom dokumentacijom koja se vodila u sarajevskim bolnicama.  Nije podignuta optužnica pred [[MKSJ]]-om ili bilo kojom drugom pravnom agencijom koja bi razmatrala zahtjeve vlade Republike Srpske. S druge strane, [[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju|MKSJ]] je proglasio krivim [[Stanislav Galić|Stanislava Galića]], zapovjednika snaga VRS-a odgovornih za [[Opsada Sarajeva|opsadu Sarajeva]].<ref>{{Cite web|url=http://www.icty.org/x/cases/galic/acjug/en/gal-acjud061130.pdf|title=Prosecutor v. Stanislav Galić Judgement|date=30. 11. 2006|publisher=International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia}}</ref>[[Datoteka:Bih_dayton_sh.png|desno|mini|200x200piksel|Granice Republike Srpske nakon [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]].]] [[Datoteka:Map_Bih_entities.png|desno|mini|200x200piksel|Granice Republike Srpske nakon formiranja [[Brčko Distrikt|Brčko distrikta]].]] === Posljedice === ==== Izbjeglice ==== Mnogi Srbi iz [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacije Bosne i Hercegovine]] preselili su se u Republiku Srpsku i Srbiju. Značajno je da je [[Egzodus sarajevskih Srba|većina Srba napustila Sarajevo]]. ==== Reforme ==== Nakon rata, vlasti Republike Srpske donijele su brojne zakone pod pokroviteljstvom međunarodne zajednice koja je djelovala putem [[Ured visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu|Ureda visokog predstavnika]] (OHR). Mnogi zakoni bavili su se pitanjima i posljedicama rata i poslužili su za saniranje nekih stvorenih problema, poput poništavanja ugovora kojem su zahtijevali da nesrpsko stanovništvo "dobrovoljno" preda svoja imanja Republici Srpskoj, uključujući nekretnine i preduzeća preduzeta tokom rata. Mnoge ustavne promjene također su napravljene kako bi se društveni karakter Republike Srpske promijenio iz [[Monoetničnost|jednonacionalnog]] u multietnički entitet i na taj način uključio [[Bošnjaci|Bošnjake]] i [[Hrvati u Bosni i Hercegovini|Hrvate]] kao konstitutivni narod Republike Srpske. Neka imena gradova i naselja koja su tokom rata promijenile vlasti vraćena su nazad. Većina promjena učinjena je kako bi se povukli učinci [[Etničko čišćenje|etničkog čišćenja]] i omogućio [[Izbjeglice|povratak izbjeglicama]], ali i kao odgovor na brojne izvještaje o kršenjima ljudskih prava koji su se događali u entitetu.<ref>{{Cite web|url=https://www.amnesty.org/en/documents/eur63/013/2001/en/|title=Violence against minorities in Republika Srpska must stop|date=11. 10. 2001|publisher=Amnesty International}}</ref> Većina promjena imala je vrlo malo utjecaja na povratak više od milion izbjeglica. Zastrašivanje povratnika bili su prilično uobičajene i povremeno eskalirali u nasilne nemire kao u slučaju nereda tokom početka obnavljanja [[Ferhat-pašina džamija|Ferhadije]] u [[Banja Luka|Banjoj Luci]] 2001.<ref>{{Cite news|last=McMahon|first=Robert|title=UN: Officials Alarmed By Mob Violence in Bosnia|url=http://www.rferl.org/content/Article/1096387.html|work=Radio Free Europe/Radio Liberty|date=9. 5. 2001}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/bosnia/1329554/Serb-mob-attacks-Muslims.html|work=The Daily Telegraph|location=London|title=Serb mob attacks Muslims|first=Julius|last=Strauss|date=8. 5. 2001|access-date=30. 3. 2010}}</ref><ref>{{Cite news|date=8. 5. 2001|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/1318283.stm|title=UN condemns Serb 'sickness'|work=BBC}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2001/05/08/world/bosnian-serb-crowd-beats-muslims-at-mosque-rebuilding.html|work=The New York Times|title=Bosnian Serb Crowd Beats Muslims at Mosque Rebuilding|date=8. 5. 2001|access-date=30. 3. 2010}}</ref> ==== Izvještaj o Srebrenici ==== U septembru 2002. godine, Ured za odnose s MKSJ-om Republike Srpske izdao je "[[Izvještaj o slučaju Srebrenica]]". Dokument, čiji je autor [[Darko Trifunović]], podržali su mnogi vodeći srpski političari. Zaključeno je da je 1.800 vojnika Armije RBiH poginulo tokom sukoba, a još 100 ih je preminulo od iscrpljenosti. "''Broj muslimanskih vojnika koje su Srbi ubili iz lične osvete ili nepoznavanja međunarodnog prava je vjerovatno oko 100. (...) Važno je otkriti imena počinilaca kako bi se tačno i nedvosmisleno utvrdilo jesu li to izolirani slučajevi ili ne."''<ref>[http://www.slobodan-milosevic.org/documents/srebrenica.pdf Report about Case Srebrenica] – Banja Luka, 2002</ref> [[Međunarodna krizna grupa]] i [[Ujedinjene nacije]] osudile su manipulaciju njihovim izjavama u ovom izvještaju.<ref>[http://www.time.com/time/health/article/0,8599,349957,00.html Imaginary Massacres?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080511010329/http://www.time.com/time/health/article/0,8599,349957,00.html |date=11. 5. 2008 }}, ''TIME Magazine'', 11 September 2002</ref> Godine 2004, [[Ured visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu|visoki predstavnik]] [[Paddy Ashdown]] naredio je [[Vlada Republike Srpske|Vladi Republike Srpske]] da formira komitet za istragu događaja. Komitet je u oktobru 2004. objavio izvještaj s 8.731 potvrđenim imenima nestalih i umrlih osoba iz Srebrenice: 7.793 između 10. i 19. jula 1995., a nakon toga još 938 osoba.{{Potreban citat}} Nalazi odbora i dalje su uglavnom osporeni od strane srpskih nacionalista, koji tvrde da je visoki predstavnik na njih vršio snažni pritisak, s obzirom na to da je raniji izvještaj vlade RS-a koji je oslobađao Srbe odbačen. Ipak, [[Dragan Čavić]], predsjednik [[Republika Srpska|Republike Srpske]], u televizijskom obraćanju priznao je da su srpske snage ubile nekoliko hiljada civila kršeći [[međunarodno pravo]] i ustvrdio da je Srebrenica mračno poglavlje u srpskoj historiji.<ref>{{Cite news|url=http://www.vreme.com/cms/view.php?id=384060|title=Otvaranje najmračnije stranice|publisher=[[Vreme]]|first=Tanja|last=Topić|date=1. 7. 2004|language=sr|access-date=23. 6. 2021|archive-date=29. 2. 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120229163349/http://www.vreme.com/cms/view.php?id=384060|url-status=dead}}</ref> Vlada Republike Srpske izdala je 10. novembra 2004. godine zvanično izvinjenje. Izjava je uslijedila nakon što je vlada pregledala izvještaj odbora za Srebrenicu. "''Izvještaj jasno pokazuje da su na području Srebrenice počinjeni ogromni zločini u julu 1995.'' ''Vlada srpskog naroda dijeli bol porodica srebreničkih žrtava, zaista nam je žao i izvinjava se zbog tragedije."'', izjavila je vlada RS-a.<ref>{{Cite news|title=Bosnian Serbs issue apology for massacre|url=http://www.bosnia.org.uk/bosrep/report_format.cfm?articleid=1147&reportid=166|agency=Associated Press|date=11. 11. 2004|access-date=23. 6. 2021|archive-date=7. 6. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110607144917/http://www.bosnia.org.uk/bosrep/report_format.cfm?articleid=1147&reportid=166|url-status=dead}}</ref> U aprilu 2010. vladajuće stranake iz Republike Srpske odbacile su rezoluciju kojom se osuđuju zločini počinjeni u Srebrenici.<ref>{{Cite news|title=Bosnia Lawmakers Reject Srebrenica Resolution|url=http://www.balkaninsight.com/en/main/news/27175/|work=Balkan Investigative Reporting Network|date=8. 4. 2010}}</ref> U aprilu 2010. godine, [[Milorad Dodik]], [[Predsjednik Vlade Republike Srpske|premijer Republike Srpske]], pokrenuo je reviziju izvještaja iz 2004. godine rekavši da je broj ubijenih preuveličan i da je izvještajem manipulirao bivši mirovni izaslanik.<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/idUSLDE63K0E2|title=Envoy slams Bosnia Serbs for questioning Srebrenica|publisher=Reuters|date=21. 4. 2010|access-date=21. 4. 2010}}</ref> [[Ured visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu|Ured visokog predstavnika]] odgovorio je i izjavio da: ''"Vlada Republike Srpske trebala bi preispitati svoje zaključke i prilagoditi se činjenicama i zakonskim zahtjevima i ponašati se u skladu s tim, umjesto da nanosi emocionalnu bol žrtvama, historiju mučenja i ocrniti javni imidž zemlje"''.<ref>{{Cite news|url=http://www.ohr.int/ohr-dept/presso/pressr/default.asp?content_id=44835|title=RS Government Special Session A Distasteful Attempt to Question Genocide|publisher=OHR|date=21. 4. 2010|access-date=21. 4. 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20150318084354/http://www.ohr.int/ohr-dept/presso/pressr/default.asp?content_id=44835|archive-date=18. 3. 2015}}</ref> == Vojska == {{Glavni|Vojska Republike Srpske|Ministarstvo odbrane Republike Srpske|Oružane snage Bosne i Hercegovine}}Od 1. decembra 2005. nakon reforme [[Ministarstvo odbrane Bosne i Hercegovine|odbrane]] u Bosni i Hercegovini, [[Vojska Republike Srpske]] prestaje postojati i biva integrisana u sastav [[Oružane snage Bosne i Hercegovine|Oružanih snaga Bosne i Hercegovine]], te nastavlja tradiciju kroz Srpski puk u OS BiH. == Ekonomija == {{Glavni|Dinar Republike Srpske|Konvertibilna marka#Republika Srpska}}[[Dinar Republike Srpske]] bio je zvanična novčana jedinica Republike Srpske od 1992. do 1994., a izdavala ga je [[Narodna banka Republike Srpske]]. Godine 1994. zbog hiperinflacije Republika Srpska je koristila [[Jugoslavenski dinar|jugoslavensku valutu]] (prvo takozvani „Avramovićev dinar“ 1. januara 1994, a zatim „novi dinar SR Jugoslavije“ 24. januara 1994) sve do 1998, kada je u upotrebu ušla [[konvertibilna marka]]. [[Centralna banka Bosne i Hercegovine]] izdaje novčanice sa različitim dizajnom za entitete, osim najvećeg apoena tj. novčanice od 200 KM. Na apoenima za Republiku Srpsku natpisi se štampaju prvo [[Ćirilica|ćirilicom]], a zatim [[Latinica|latinicom]]. == Reference == {{Refspisak}} == Vanjski linkovi == * [http://www.economist.com/surveys/displaystory.cfm?story_id=602361 Nesigurni mir], [[The Economist]], 22. januar 1998. [[Kategorija:Politička historija Republike Srpske]] [[Kategorija:Rat u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Države i teritorije osnovane 1992.]] [[Kategorija:Države i teritorije prestale sa postojanjem 1995.]] [[Kategorija:Bivše države na Balkanu]] [[Kategorija:Bivše nepriznate države]] [[Kategorija:Srpski nacionalizam u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Historija SR Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:1992. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:1993. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:1994. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:1995. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:1992. u Jugoslaviji]] [[Kategorija:Politika SFRJ]] [[Kategorija:Administrativna podjela Jugoslavije]] [[Kategorija:Administrativna podjela Bosne i Hercegovine]] jey0k2q8aedq576ogst295swzba5a5c 0 480581 3670998 3651037 2024-12-04T01:22:52Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 3 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3670998 wikitext text/x-wiki {{Infokutija rat | sukob = Opsada Zadra | dio = Pohod cara [[Samuilo|Samuila]] na [[Hrvatsko Kraljevstvo]] | | slika = [[Datoteka:Konrad von Grünenberg - Beschreibung der Reise von Konstanz nach Jerusalem - Blatt 09v-10r.jpg|260px]]<br>Prikaz Zadra u srednjem vijeku slikara [[Konrad von Grünenberg|Konrada von Grünenberga]] | | datum = 998. godina | | mjesto = [[Zadar]], [[Bizantijsko Carstvo|Bizantijska]] tema [[Dalmacija]] ustupljena [[Hrvatsko Kraljevstvo|Hrvatskom Kraljevstvu]] | | rezultat = Pobjeda Zadrana, povlačenje Samuilove vojske | | strana1 = [[Datoteka:Coat of Arms of the Emperor of Bulgaria (by Conrad Grünenberg).png|28px]] [[Samuilovo Carstvo]] | | strana2 = [[Datoteka:Zvonimir.jpg|30px]] [[Hrvatsko Kraljevstvo]] | | komandant1 = [[Datoteka:Coat of Arms of the Emperor of Bulgaria (by Conrad Grünenberg).png|28px]] Car [[Samuilo]] | | komandant2 = [[Datoteka:Zvonimir.jpg|32px]] Kralj [[Svetoslav Suronja]] | | snaga1 = nepoznato | | snaga2 = nepoznato | | žrtve1 = nepoznato | | žrtve2 = nepoznato | }} '''Opsada Zadra''' je bio [[Oružje|oružani]] konflikt između vojnih jedinica grada [[Zadar|Zadra]] i snaga bugarskog cara [[Samuilo|Samuila]]<ref>[http://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=54356 "Hrvatska enciklopedija", Leksikografski zavod Miroslav Krleža, www.enciklopedija.hr: Samuilo]</ref> koji se zbio 998. godine.<ref>{{Cite web |url=https://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=5532 |title="Hrvatski biografski leksikon", Leksikografski zavod Miroslav Krleža, http://hbl.lzmk.hr: Držislav Stjepan I. |access-date=8. 8. 2021 |archive-date=8. 8. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210808172833/https://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=5532 |url-status=dead }}</ref> Opsadu je Samuilo preduzeo u okviru svojih vojnih pohoda, prvenstveno protiv [[Bizantijsko Carstvo|Bizantijskog Carstva]]<ref>[https://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=7941 "Hrvatska enciklopedija", Leksikografski zavod Miroslav Krleža, www.enciklopedija.hr: Bizant]</ref>, ali i drugih država, uključujući [[Hrvatsko Kraljevstvo]], sa ciljem širenja svoje vlasti. Opsada je završila uspješnom odbranom grada i povlačenjem Samuilove vojske natrag na jugoistok. == Političko-vojna pozadina == Samuilo je krajem 10. vijeka zavladao velikim područjem, koje je uključivalo teritoriju današnje [[Sjeverna Makedonija|Sjeverne Makedonije]]<ref>[https://enciklopedija.hr/natuknica.aspx?ID=38252 "Enciklopedija LZMK", Leksikografski zavod Miroslav Krleža, http://enciklopedija.lzmk.hr: Makedonija]</ref> i velike dijelove današnje [[Bugarska|Bugarske]]. Stvorio je državu koja se prostirala od [[Jadransko more|Jadranskog]] do [[Crno more|Crnog mora]], tj. na području nekadašnjeg Prvog [[Historija Bugarske|Bugarskog Carstva]], ali uključivala i teritorije današnje Sjeverne Makedonije i Albanije, te područja Raške, Travunije, Zahumlja, Duklje i Srijema.<ref>Budak, Neven. Hrvatska povijest od 550. do 1100. Zagreb: Leykam international, 2018, str. 211.</ref> Pozivao se na tradiciju [[Simeon I|Simeonovog]] [[Prvo bugarsko carstvo|Bugarskog Carstva]], ali je glavni grad premjestio mnogo zapadnije, u [[Ohrid]], daleko od nekadašnjih bugarskih glavnih gradova Pliske i Velikog Preslava, koji se nalaze blizu [[Crno more|Crnog mora]]. Zbog specifičnosti njegove države te činjenice da i [[Makedonija|Makedonci]] i [[Bugarska|Bugari]] smatraju Samuila svojim carem, historičari njegovu državu nazivaju sa više naziva: Bugarsko (Zapadnobugarsko), Makedonsko ili jednostavno [[Samuilovo Carstvo]]. Grad Zadar u to je doba bio dio [[Bizantijsko Carstvo|bizantijske teme Dalmacije]] koju je car [[Bazilije II]] ustupio [[Hrvatsko Kraljevstvo|Hrvatskom Kraljevstvu]]. Njime je od [[969]]. do [[997]]. godine vladao kralj [[Stjepan Držislav]], u to vrijeme saveznik [[Bizantijsko Carstvo|Bizantijskog carstva]], [[Ugarska|Ugarske]] (u Srijemu) i [[Kijevska Rusija|Kijevske Rusije]] (u istočnom Podunavlju), pa je Samuilo imao aspiracije da ga sa svojom vojskom napadne i proširi teritoriju svoje države. Priliku za to dobio je kada je Stjepan Držislav umro, a između trojice njegovih sinova došlo je uskoro do borbe za vlast. Na prijestolje je odmah stupio najstariji brat [[Svetoslav Suronja]], ali nije, prema starom običaju, podijelio vlast sa svojom braćom, dajući im na upravu pojedine dijelove Kraljevstva, kao što su to uradili njegovi prethodnici. Mlađa braća, [[Krešimir III.|Krešimir]] i [[Gojslav I.|Gojslav]]<ref>{{Cite web |url=http://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=7075 |title="Hrvatski biografski leksikon", Leksikografski zavod Miroslav Krleža, http://hbl.lzmk.hr: Gojslav |access-date=8. 8. 2021 |archive-date=22. 10. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211022115439/https://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=7075 |url-status=dead }}</ref>, pobunila su se protiv Svetoslava te je došlo je do dinastičke krize. [[Datoteka:First Bulgarian Empire (976-1018).png|thumb|250px|desno|Geografska karta sa položajem Samuilovog Carstva]] Pobunjena braća obratila su se za pomoć Samuilu, koji se u to vrijeme (997. godine) proglasio carem, nakon što je u bizantijskom [[Zatvor|zatočeništvu]] umro njegov prethodnik, bugarski car [[Roman Bugarski|Roman]] iz dinastije [[Krum]]. Samuilo se odazvao pozivu hrvatskih kraljevića i sa svojom vojskom krenuo na sjeverozapad prema Hrvatskoj, pustošeći pritom područja priobalnih dalmatinskih gradova (od [[Ulcinj]]a, preko [[Kotor]]a do [[Split]]a i [[Trogir]]a). Taj se pohod smatra dijelom [[Hrvatsko-bugarski ratovi|Trećeg hrvatsko-bugarskog rata]]. == Opsada == Samuilova je vojska 998. godine dospjela do zidina [[Utvrda|utvrđenog]] grada Zadra i započela [[Opsada|opsadu]]. Tačno [[Vrijeme (fizika)|vrijeme]] opsade nije poznato. Nema podataka ni o tome da li se u to doba u Zadru nalazio i kralj Svetoslav, kao ni o detaljima opsade. Tok opsade, odnosno njezin ishod, pokazao je na kraju da su čvrste zidine Zadra i njegovi branioci odoljeli napadima Makedonaca, prisilivši ih da odustanu od daljnjih napada na opkoljeni grad i da se povuku. Samuilo je zatim poveo svoju vojsku u smjeru zadarskog zaleđa i dalje preko [[Bosna i Hercegovina u srednjem vijeku|bosanskih]] planina natrag u domovinu. Time je završio taj oružani konflikt, a Samuilu su predstojale brojne bitke protiv Bizantijaca, pri čemu je na kraju izvukao kraći kraj, ostavši bez države i izgubivši život. == Događaji u periodu nakon opsade == Teritoriju Hrvatskog Kraljevstva koju je u svom pohodu zauzela Samuilova vojska preuzeli su kraljevići Krešimir i Gojslav, koji su ubrzo, najvjerovatnije 1000. godine (možda i ranije), na kraju [[Dinastija|dinastičkog]] rata porazili kralja Svetoslava i stupili na vlast. Oni su postali makedonski, odnosno bugarski saveznici, a Svetoslav, kao bizantijski i [[Mletačka Republika|mletački]] saveznik, napustio je Hrvatsku i našao utočište u [[Venecija|Veneciji]]. Postoje izvori da je prije toga Svetoslav dočekao mletačku flotu na čelu s duždem [[Petar II Orseolo|Petrom II Orseolom]], koja je došla u Trogir, i zaključio s njim savez.<ref>[https://www.bib.irb.hr/741256 Neralić, Jadranka: Biskup Ivan Trogirski; Hrvatski institut za povijest, Zagreb, 2014, str. 94.]</ref> Grad Zadar je, nakon što se odbranio od Samuilove opsade, 1000. godine izgubio [[Autonomija|autonomiju]] i potpao pod vlast Mlečana. Nje se oslobodio nešto kasnije, ali su ga Mlečani ponovo zauzeli 1050. godine. Samuilovo carstvo je, sa druge strane, poslije niza bitaka poraženo od Bizantijskog Carstva, a najteži poraz je doživjelo u [[Bitka na Belasici|bitki na Belasici]] 1014. godine. Konačan pad dogodio se 1018. godine, kada su, nakon više od 40 godina ratovanja, konačno uništeni i posljednji ostaci [[Samuilovo Carstvo|Samuilovog Carstva]]. U to su vrijeme i hrvatski kraljevi Krešimir i Gojslav uspjeli uspostaviti dobre odnose sa bizantijskim carem. == Također pogledajte == * [[Historija Hrvatske]] * [[Bizantijsko Carstvo]] * [[Spisak hrvatskih kraljeva]] * [[Hrvatsko Kraljevstvo]] * [[Brsjaci]] == Reference == {{reference}} ==Vanjski linkovi== * [http://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=26386 Makedonski car Samuilo provalio sa vojskom u Hrvatsku sve do Zadra] * [https://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=11087 Makedonski car Samuilo napao Hrvatsku da bi pomogao svojim saveznicima Krešimiru i Gojslavu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210808172833/https://hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=11087 |date=8. 8. 2021 }} * [http://povijest.net/samuilova-drzava/ Samuilova država, osim sa Hrvatima i Bizantincima, ratovala i sa Kijevskim Rusima u Podunavlju i sa Ugrima u Srijemu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180904181731/http://povijest.net/samuilova-drzava/ |date=4. 9. 2018 }} [[Kategorija:Historija Hrvatske]] [[Kategorija:Historija Makedonije]] [[Kategorija:Historija Bugarske]] [[Kategorija:Bitke]] [[Kategorija:998.]] [[Kategorija:Hrvatske bitke|Zadar]] [[Kategorija:Vojni pohodi]] gn1fcuzp6uopdphlifcx2umu7lh5vdd 2 493809 3671022 3670629 2024-12-04T08:25:44Z Panasko 146730 3671022 wikitext text/x-wiki {{kutijavrh}} {{Korisnik registrovan|dan=22|god=2022|mjes=10}} {{Babel-2|bs|en-4}} {{Azijski mjesec 2022.}} {{Azijski mjesec 2023.}} {{Azijski mjesec 2024.}} {{1000 članaka}} {{Feminizam i folklor 2023.}} {{Feminizam i folklor 2024.}} {{Međunarodni dan žena}} {{CEE P 2023.}} {{CEE P 2024.}} {{Mjesec ukrajinske kulturne diplomacije 2024.}} {{kutijadno}} Rođen 1981. u Sarajevu. Član sam Wikipedije na bosanskom jeziku od oktobra 2022. Prije Wikipedije učestvovao sam na raznim volonterskim projektima (online), npr. World Community Grid, Smithsonian Transcription Center, Missing Maps (MapSwipe), Zooniverse, Project Gutenberg distributed proofreaders itd. == Korisni linkovi == {| | style="font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 85%; border-bottom: 1px dashed #AAAAAA;" |'''''Administracija i spiskovi''''' [https://bs.m.wikipedia.org/wiki/Kategorija:Infokutije Infokutije] | [https://bs.m.wikipedia.org/wiki/Kategorija:Šabloni_za_višejezičku_podršku Šabloni za jezike] |[[Korisnik:KWiki/Administracija|Administracija]] | [http://www.idoconline.info/ Digitalni arhiv Medija centra] | [[Korisnik:Edinwiki/Spisak/Najkraćih 1000 članaka|Spisak najkraćih 1000 članaka]] | [[Korisnik:Semso98/1000_%C4%8Dlanaka_po_veli%C4%8Dini_-_1._dio|1.000 članaka po veličini]] | [[Korisnik:Edinwiki/Spisak/Članci bez izvora|Članci bez izvora]] | [[Spisak poznatih osoba iz Bosne i Hercegovine]] | [[Ordeni, odlikovanja i medalje Bosne i Hercegovine|Ordeni]] | [[Šablon:Biblioteke i bibliotekarstvo|Bibliotekarstvo]] | [[Šablon:Rat u Bosni i Hercegovini]] | [[Šablon:Izraelsko-palestinski sukob]] === Plan === {| | style="font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 85%; border-bottom: 1px dashed #AAAAAA;" |'''''Naučna fantastika/Fantastika''''' [[Točak vremena]] | [[Okidač]] | [[Svjetlost drugih dana]] | [[Oko vremena]] | [[Oluja sa sunca]] | [[Zvjezdani jurišnici]] | [[Mary Shelly]] | [[Frankenstein]] | [[Iain M. Banks]] | [[Frank Herbert]] | [[Dina]] | [[Christine Chapel]] | [[Janice Rand]] | [[Jean-Luc Picard]] | [[Babylon 5]] | [[Firefly]] | [[The Poppy War]] | [[Dragon Republic]] | [[The Burning God]] | [[Gradonačelnici Tuzle]] | [[Gradonačelnici Mostara]] | [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnici Sarajeva]] | [[Gradonačelnici Zenice]] | [[Gradonačelnici Bihaća]] | |- | style="font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 85%; border-bottom: 1px dashed #AAAAAA;" |'''''Jezici, geografija, geološke ere, biblioteke''''' [[Šablon:Geografske koordinate|Paralele i meridijani]] | [[Šablon:Nacionalne biblioteke u Africi|Nacionalne biblioteke u Africi]] | [[Šablon:Nacionalne biblioteke u Aziji|Nacionalne biblioteke u Aziji]] | [[Šablon:Nacionalne biblioteke u Južnoj Americi|Nacionalne biblioteke u Južnoj Americi]] | [[Šablon:Nacionalne biblioteke u Sjevernoj Americi|Nacionalne biblioteke u Sjevernoj Americi]] | [[Šablon:Nacionalne biblioteke u Okeaniji|Nacionalne biblioteke u Okeaniji]] | [[Geološka era]] | [[Pismo (jezik)|Pismo]] | [[Šablon:Jezici|Jezici]] | [[Šablon:Granice Malezije]] | [[Tektonika ploča]] | [[Šablon:Slavenski jezici]] | [[Wikipedia:Projekti]] | Šabloni vladari | [[Šablon:Vrijeme (meteorologija)|Šablon:Vrijeme]]|[[Šablon:Potpisnici Sarajevske rezolucije]] | Anatomija | Mora |- | style="font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 85%; border-bottom: 1px dashed #AAAAAA;" |'''''Članci o nagradama ažuriranje (2025 i dalje)''''' [[Nagrada "Bravo"]] | [[Nagrada "Branko Ćopić"]] | [[Nagrada "Vladimir Nazor"]] | [[Nagrada "Holweck"]] | [[Nagrada "Meša Selimović" (Srbija)]] | [[Nagrada "Meša Selimović" (Bosna i Hercegovina)]] | [[Nagrada "Svetozar Ćorović"]] | [[Nagrada "Cecil B. DeMille"]] | [[NIN-ova nagrada]] | [[Pritzkerova nagrada]] | [[Brankova nagrada]] | [[Nagrada "Ivan Goran Kovačić"]] | [[Nagrada "Isidora Sekulić"]] | [[Goetheova nagrada]] | [[Porin (nagrada)|Porin]] | [[Andrićeva nagrada]] | [[Nagrada "Đorđe Jovanović"]] | [[Nagrada "Ksaver Šandor Gjalski"]] | [[Nagrada "Miloš Crnjanski"]] | [[Nagrada Booker]] | [[Turingova nagrada]] | [[Nagrada "Stanislavski"]] | [[Zmajeva nagrada]] | [[Nagrada "Tin Ujević"]] | [[Književna nagrada V.B.Z.]] | [[Disova nagrada]] | [[Nagrada "Irving G. Thalberg"]] | [[Nagrada "Saharov"]] | [[Nagrada "Branko Miljković"]] | [[Nagrada "Carol Burnett"]] | [[Nagrada "Gottfried Keller"]] | [[Humanitarna nagrada "Jean Hersholt"]] | [[Nagrada "Astrid Lindgren"]] | [[Nagrada "Milan Rakić"]] | [[Austrijska državna nagrada za evropsku književnost]] | [[Nagrada "Desanka Maksimović"]] | [[Kiklop (nagrada)]] | [[Nagrada za životno djelo Društva književnika Vojvodine]] | [[Nagrada "Ivica Matić"]] | [[Nagrada "Alija Isaković"]] | [[Priznanje "Bosanski stećak"]] | [[Nagrada "Johann Peter Hebel"]] | [[Trofej "Pichichi"]] | [[Nagrada "Kočićevo pero"]] | [[Nagrada "Heinrich Mann"]] | [[Književni vijenac Kozare]] | [[Gradski pisac Graza]] | [[Wolfova nagrada za fiziku]] | [[Wolfova nagrada za hemiju]] | [[Wolfova nagrada za matematiku]] | [[Wolfova nagrada za medicinu]] | [[Wolfova nagrada za umjetnost]] [[Wolfova nagrada za poljoprivredu]] | [[Nagrada Društva pisaca Bosne i Hercegovine]] | [[Nagrada "Miguel de Cervantes"]] | [[Nagrada "Alan Paton"]] | [[Trofej "Jašin"]] | [[Spisak dobitnika Nobelove nagrade za fiziku|Nobel za fiziku]] | [[Spisak dobitnika Nobelove nagrade za hemiju|Nobel za hemiju]] | [[Spisak dobitnika Nobelove nagrade za fiziologiju ili medicinu|Nobel za medicinu]] | [[Spisak dobitnika Nobelove nagrade za književnost‎|Nobel za književnost‎]] | [[Spisak dobitnika Nobelove nagrade za mir‎|Nobel za mir‎]] | [[Spisak dobitnika Nobelove nagrade za ekonomiju|Nobel za ekonomiju]] | [[Copleyjeva medalja]] | [[Fieldsova medalja]] | [[Sylvesterova medalja]] | [[Abelova nagrada]] | [[Nagrada "Ranko Marinković"]] | [[Nagrada "Reinhard Priessnitz"]] | [[Njegoševa nagrada]] | [[Goetheova nagrada]] | [[Pulitzerova nagrada za biografiju]] | [[Pulitzerova nagrada za dramu]] | [[Pulitzerova nagrada za književno djelo]] | [[Pulitzerova nagrada za historiju]] | [[Zlatna lopta France Footballa]] | [[Zlatna lopta (žene)]] |[[Trofej "Kopa"]] | [[Trofej "Jašin"]] | [[Trofej "Gerd Müller"]] | [[Nagrada "Sócrates"]] | [[Najbolji tim svih vremena "France Footballa"]] | [[Nagrada "Radoje Domanović"]] | |- | style="font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 85%; border-bottom: 1px dashed #AAAAAA;" |'''''Članci o nagradama za ažuriranje (2024.)''''' [[Sloboda (nagrada)]] | [[Aga Khanova nagrada za arhitekturu]] | [[Zvono (nagrada)]] | [[Nagrada "Mak Dizdar"]] | [[Nagrada "Žensko pero"]] | [[Pulitzerova nagrada za poeziju]] | [[Nagrada "Jacques Goddet"]] | [[Zlatna lopta France Footballa]] | |- | style="font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 85%; border-bottom: 1px dashed #AAAAAA;" |'''''Napisati članke o nagradama''''' [[Nagrada "Skender Kulenović"]] | [[Nagrada "France Prešeren"]] | [[Nagrada "Isak Samokovlija" Goražde]] | [[Nagrada AVNOJ-a]] | [[Nagrada ZAVNOBIH-a]] | [[Nagrada "Satellite"]] | [[Nagrada "Hugo"]] | [[Nagrada "Nebula"]] | [[Fulbrightov program]] | [[Azijski nogometaš godine]] | [[Evropska Zlatna kopačka]] | [[IFFHS najbolji svjetski sudija]] | [[Najbolji strijelci Prve belgijske nogometne lige]] | [[Nogometaš godine - World Soccer]] | [[PFA nogometaš godine]] | [[Trener godine - World Soccer]] | |} == Primljene nagrade == <gallery> Starfleet Shoulder Patch.svg|Za doprinose u vezi sa ''[[Zvjezdane staze|Zvjezdanim stazama]]'' Datoteka:2022 Wikipedia Asian Month Barnstar.png|Za doprinose u [[Wikipedia:Azijski mjesec/2022.|Azijskom mjesecu 2022.]] Datoteka:2023_Wikipedia_Asian_Month_Special_Barnstar.jpg|Za doprinose u [[Wikipedia:Azijski mjesec/2023.|Azijskom mjesecu 2023.]] Librarian Barnstar Hires.png|<center><small>Odabrani članak mjeseca:<br>(septembar 2023.)<br>'''''[[Mahathir Mohamad]]'''''</small> Librarian Barnstar Hires.png|<center><small>Odabrani članak mjeseca:<br>(februar 2024.)<br>'''''[[Planeta]]'''''</small> Librarian Barnstar Hires.png|<center><small>Odabrani članak mjeseca:<br>(mart 2024.)<br>'''''[[Zvjezdane staze: Discovery]]'''''</small> Librarian Barnstar Hires.png|<center><small>Odabrani članak mjeseca:<br>(juli 2024.)<br>'''''[[Arthur C. Clarke]]'''''</small> Librarian Barnstar Hires.png|<center><small>Odabrani članak mjeseca:<br>(august 2024.)<br>'''''[[Snijeg]]'''''</small> Datoteka:Palapin satelit.png|Za opći doprinos i poticaj za budući rad </gallery> |} ng7txgo6mgjlmpqdx1tpzi9jt6n1xbj 0 504222 3670950 3670544 2024-12-03T12:28:03Z Sematz 38881 /* Gradonačelnici gradova */ 3670950 wikitext text/x-wiki {{Infokutija izbori | naziv_izbora = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. | država = Bosna i Hercegovina | vrsta = parlamentarni | u_toku = yes | prethodni_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. | prethodna_godina = 2020. | sljedeći_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2028. | sljedeća_godina = 2028 | mogući_mandati = {{nowrap|Načelnici/gradonačelnici i općinska/gradska vijeća/skupštine}} | datum_izbora = 6. oktobar 2024. | 2prazno = Načelnici | 3prazno = +/- | registriranih = 3.400.204<ref>{{cite web |title=Odluka o zaključivanju Centralnog biračkog spiska sa stanjem na dan 22.08.2024. godine u 24:00 sati |url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/08/odluka_o_zakljucivanju_cbs-lokalni_izbori_2024-bos.pdf |publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]] |access-date=29. 9. 2024 |format=PDF |date=26. 8. 2024}}</ref> | izlaznost = 1.560.097 (45,88%)<ref>{{cite web |title=Izvješaj za odaziv po izbornim jedinicama u 19 sati |url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/odziv/odziv_local_2024_3.pdf |publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]] |access-date=6. 10. 2024 |format=PDF |date=6. 10. 2024}}</ref> | stranka1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|link|BS}} | boja1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}} | 2podaci1 = {{Composition bar|47|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}}}} | 3podaci1 = {{Povećanje}} 3 | stranka2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|link|BS}} | boja2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}} | 2podaci2 = {{Composition bar|32|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}}} | 3podaci2 = {{Povećanje}} 5 | stranka3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|link|BS}} | boja3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}} | 2podaci3 = {{Composition bar|19|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}}} | 3podaci3 = {{Gubitak}} 3 | stranka4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|link|BS}} | boja4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}} | 2podaci4 = {{Composition bar|11|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}}} | 3podaci4 = {{Gubitak}} 5 | stranka5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|link|BS}} | boja5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}} | 2podaci5 = {{Composition bar|8|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}}} | 3podaci5 = {{Gubitak}} 1 | stranka6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni|link|BS}} | boja6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|svijetlo|BS}} | 2podaci6 = {{Composition bar|4|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}}} | 3podaci6 = {{Gubitak}} 1 | slika_karte = 2024Final(Fixed).png | veličina_karte = | opis_karte = Rezultati po općinama }} {{Politika Bosne i Hercegovine}} '''Lokalni izbori u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] 2024.''' su [[Demokratija|demokratski]] [[izbori]] koji su održani 6. oktobra 2024.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori/podzakonski_akti/odluka_o_raspisivanju_i_odrzavanju_lokalnih_izbora_2024-b.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024.|date=8. 5. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=8. 5. 2024}}</ref> Na izborima birali su se načelnici općina i gradonačelnici gradova, te općinska i gradska vijeća i skupštine.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/CIK/Plan_rada/Program_rada_CIK_BiH_u_2024_godini.pdf|title=Program rada CIKBiH u 2024.|date=20. 10. 2023|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=19. 3. 2024}}</ref> Izbori u općinama [[Fojnica]], [[Jablanica]], [[Kiseljak]], [[Konjic]] i [[Kreševo]] bili su odgođeni zbog proglašenja stanja prirodne nesreće,<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/?Lang=3&CategoryID=64&Id=5408|title=Odgoda lokalnih izbora u općinama gdje je proglašeno stanje prirodne nesreće|date=6. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=6. 10. 2024}}</ref> te su naknadno održani 20. oktobra i 3. novembra.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/10/10/odluka_10102024-bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024. u općinama Fojnica, Kiseljak, Kreševo i Konjic|date=10. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=10. 10. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/10/odluka_jablanica_2024_bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024. u općini Jablanica|date=22. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=22. 10. 2024}}</ref> == Nove izborne tehnologije == Ovo su bili prvi izbori u [[Historija Bosne i Hercegovine|historiji Bosne i Hercegovine]] na kojima su se koristile posebne izborne tehnologije, koje su osigurale što veći integritet izbora. Iako je njihova službena primjena tek od [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2026.|općih izbora 2026]], na određenim biračkim mjestima postavljene su izborne tehnologije s ciljem testiranja i simulacije njihove primjene, radi provjere tehničkih mogućnosti provedbe određenih procedura s ciljem jačanja izbornog integriteta i dobijanja relevantnih pokazatelja potrebnih za buduću primjenu i evaulaciju.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/odluka_o_djelokrugu_primjene_pilot_projekata_centralne_izborne_komisije_bih_za_lokalne_izbore_b.pdf|title=Odluka o djelokrugu primjene pilot projekata CIK BiH za Lokalne izbore 2024.|date=3. 4. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=18. 9. 2024}}</ref> Provedeni pilot projekti bili su:<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/09/U_1874-bos.pdf|title=Upustvo o korištenju opreme za video nadzor|date=2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=19. 9. 2024}}</ref> * Pilot projekat 1 - Autentifikacija birača i transmisija rezultata, * Pilot projekat 2 - Optički skeneri i automatsko prebrojavanje glasačkih listića, * Pilot projekat 3 - Biometrijska identifikacija i autentifikacija birača, * Pilot projekat 4 - Video nadzor na biračkim mjestima. === Pilot projekat 1 - Autentifikacija birača i transmisija rezultata === Autentifikacija birača predstavlja postupak potvrđivanja identiteta birača na biračkom mjestu, koji se vrši nakon izvršene provjere [[Lični dokument|ličnog dokumenta]] ([[Lična karta Bosne i Hercegovine|lična karta]], [[Pasoš Bosne i Hercegovine|pasoš]] ili [[Vozačka dozvola Bosne i Hercegovine|vozačka dozvola]]) i podrazumijeva proceduru usporedbe [[Biometrija|biometrijskih podataka]] ([[otisak prsta]]) birača u evidenciji [[Agencija za identifikacione dokumente, evidenciju i razmjenu podataka Bosne i Hercegovine|Agencije za identifikacijske dokumente, evidenciju i razmjenu podataka BiH]] (IDDEEA), dok je transmisija rezultata postupak dostave izbornih rezultata [[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIK]]-u sa biračkom mjesta, putem online aplikacije, i vrši se nakon ručnog prebrojavanja glasova.<ref name=":0" /> Projekat se proveo na 165 biračih mjesta u 11 općina i gradova: [[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad Sarajevo]] (46), [[Bijeljina]] (28), [[Doboj]] (17), [[Gradiška]] (14), [[Zvornik]] (14), [[Tešanj]] (9), [[Sanski Most]] (8), [[Trebinje]] (8), [[Domaljevac-Šamac]] (7), [[Goražde]] (7) i [[Srebrenica]] (7).<ref name=":2">{{Cite web|url=http://www.glasila.ba/page/akt/i9PUfK4DEM8=|title=Službeni glasnik BiH, broj 57/24|date=16. 8. 2024|website=glasila.ba|publisher=[[Službeni list Bosne i Hercegovine]]|access-date=19. 9. 2024}}</ref> Projekat se realizirao uz podršku Delegacije [[Evropska unija|Evropske unije]], koja je osigurala potrebnu [[hardver]]sku i [[softver]]sku opremu.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 2 - Optički skeneri i automatsko prebrojavanje glasačkih listića === Korištenje optičkih skenera na biračkim mjestima predstavlja proceduru ubacivanja glasačkih listića u glasačku kutiju kroz optički skener koji automatski prebrojava rezultate glasanja, te omogućava direktnu transmisiju rezultata, te se rezultati, nakon zatvaranja biračkog mjesta, dostavljaju CIK-u.<ref name=":0" /> Projekat se proveo na 145 biračih mjesta u 7 općina i gradova: [[Vogošća]] (48), [[Tuzla]] (32), [[Prijedor]] (25), [[Novi Grad]] (11), [[Visoko]] (11), [[Mostar]] (9) i [[Stolac]] (9).<ref name=":2" /> Projekat se realizirao uz podršku [[Američka agencija za međunarodni razvoj|Američke agencije za međunarodni razvoj]] (USAID), koja je osigurala potrebnu hardversku i softversku opremu, te provela neophodne obuke i edukacijske kampanje.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 3 - Biometrijska identifikacija i autentifikacija birača === Tehnologija biometrijske identifikacije i autentifikacije birača postupak je potvrđivanja identiteta birača na biračkom mjestu, koji se također vrši nakon ranije identifikacije putem ličnog dokumenta, i podrazumijeva proceduru usporedbe biometrijskih podataka (otiska prsta) biračka putem uređaja za identifikaciju u koji su integrirani biometrijski podaci ili koji se u datom trenutku provjeravaju u evidencijama IDDEEA-e. Projekat se proveo na 138 biračih mjesta u [[Brčko distrikt|Brčko distriktu BiH]].<ref name=":2" /> Projekat se realizirao uz podršku [[Organizacija za evropsku sigurnost i saradnju|Organizacije za evropsku sigurnost i saradnju]] (OSCE) u BiH, koja je osigurala potrebne uređaje za identifikaciju, aplikativne softvere za iste, te provela neophodne obuke i edukacijske kampanje.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 4 - Video nadzor na biračkim mjestima === Nakon sticanja uslova, CIKBIH odlučio je provesti još jedan pilot projekat, a to je [[Videonadzor|video nadzor]] (CCTV) na biračkim mjestima. Video nadzor predstavlja upotrebu nadzornih kamera na biračkom mjestu za prijenos video signala.<ref name=":1" /> Projekat se proveo na 10 biračkih mjesta u 5 općina i gradova: [[Banja Luka]] (2), [[Centar (Sarajevo)|Centar Sarajevo]] (2), [[Istočno Novo Sarajevo]] (2), [[Vlasenica]] (2) i [[Zenica]] (2).<ref name=":2" /> == Izborni sistem == {{Glavni|Izbori u Bosni i Hercegovini#Lokalni izbori}} Lokalni izbori, koji su regulisani [[Izbori u Bosni i Hercegovini#Izborni zakon|Izbornim zakonom BiH]], obuhvataju izbor načelnika općina i gradonačelnika gradova, kao i općinska i gradska vijeća/skupštine, u [[Općine Bosne i Hercegovine|143 općine]] i 2 [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|grada]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]]. Načelnici i gradonačelnici se biraju po principu [[Većinski izborni sistem|jednostavne većine]] (''First-past-the-post''), pri čemu je pobjednik kandidat sa najvećim brojem glasova. Zbog toga, višestranačke koalicije su češte na lokalnom nivou, sa jedinstvenom političkom ili etničkom grupom predstavljenom u situacijama kada nekoliko kandidata može podijeliti biračko tijelo. Kandidati za vijeća/skupštine biraju se [[Proporcionalni izborni sistem|proporcionalnom zastupljenosti]] [[Otvorena lista|otvorenih lista]], pri čemu broj mandata u vijeću varira u zavisnosti od broja stanovništva.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/documents/ZAKONI/Tehnicki_precisceni_tekst/Tehnicki_precisceni_tekst_IZ_BiH_05_2024-bos.pdf?v=1|title=Izborni zakon Bosne i Hercegovine|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|language=bs-BA|access-date=19. 3. 2024}}</ref> Gradovi [[Sarajevo]] i [[Istočno Sarajevo]] se dijele na četiri i šest općina, koji biraju gradska vijeća, odnosno skupštinu. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]] bira se indirektno,<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=ajkNguAMpjM|title=Izbori za Gradsko vijeće Grada Sarajeva - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://gradskovijece.sarajevo.ba/wp-content/uploads/2020/05/Statut-Grada-Sarajeva.pdf|title=Statut Grada Sarajeva|date=9. 10. 2008|website=gradskovijece.sarajevo.ba|publisher=[[Gradsko vijeće Sarajeva]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref> a [[Spisak gradonačelnika Istočnog Sarajeva|Gradonačelnik Istočnog Sarajeva]], od [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020.|lokalnih izbora 2020]], direktno.<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=bqY6U_Dzvm0|title=Izbori za Skupštinu Grada Istočno Sarajevo - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.narodnaskupstinars.net/?q=la/akti/usvojeni-zakoni/zakon-o-gradu-isto%C4%8Dno-sarajevo|title=Zakon o gradu Istočno Sarajevo|last=|date=13. 3. 2020|website=narodnaskupstinars.net|publisher=[[NSRS]]|language=sr-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref> U [[Brčko distrikt]]u biraju se predstavnici u [[Skupština Brčko distrikta|Skupštini]], koji naknadno biraju [[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|gradonačelnika]] [[Brčko]]g.<ref>{{Cite web|url=https://skupstinabd.ba/images/dokumenti/ba/statut-brcko-distrikta.pdf|title=Statut Brčko distrikta|date=14. 1. 2010|website=skupstinabd.ba|publisher=[[Skupština Brčko distrikta]]|access-date=31. 8. 2024}}</ref> [[Mostar]] izbore održava po [[Mješoviti proporcionalni izborni sistem|mješovitom proporcionalnom sistemu predstavljanja]], gdje će se birati ukupno 22 vijećnika iz šest različitih gradskih područja i 13 sa gradske liste, a gradonačelnika će također birati gradsko vijeće.<ref name=":8">{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=kxyeKiZJ37s|title=Izbori u Gradu Mostaru - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=10. 8. 2024}}</ref> To će ujedno biti drugi izbori u Mostaru nakon političkog sporazuma 2020.<ref>{{Cite web|url=https://balkans.aljazeera.net/news/balkan/2020/6/17/covic-i-izetbegovic-postigli-sporazum-o-mostaru|title=Čović i Izetbegović postigli sporazum o Mostaru|website=Al Jazeera Balkans|language=bs|access-date=19. 3. 2024}}</ref> i prvi koji će se održati u isto vrijeme kada i ostatak zemlje od [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2008.|2008]].<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/ba/politika/predstavni%C4%8Dki-dom-parlamenta-bih-izglasao-izmjene-izbornog-zakona-za-mostar/1902951|title=Predstavnički dom Parlamenta BiH izglasao izmjene Izbornog zakona za Mostar|website=www.aa.com.tr|access-date=19. 3. 2024}}</ref> [[Bosna i Hercegovina]] službeno ima [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|35 gradonačelnika]], nakon što su, između lokalnih izbora, općine u [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciji BiH]] ([[Stolac]], [[Bosanska Krupa]], [[Lukavac]], [[Konjic]], [[Orašje]], [[Zavidovići]] i [[Novi Travnik]]) i u [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]] ([[Derventa]], [[Laktaši]] i [[Prnjavor]]) postali gradovi.<ref>{{Cite web|url=https://faktor.ba/bosna-i-hercegovina/aktuelno/konjic-zavidovici-stolac-orasje-bosanska-krupa-i-lukavac-od-veceras-su-gradovi/115627|title=Konjic, Zavidovići, Stolac, Orašje, Bosanska Krupa i Lukavac od večeras su gradovi|website=faktor.ba|language=en|access-date=19. 3. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://predstavnistvorsbg.rs/sr-Latn/kategorija-ltn/gradovi-u-republici-srpskoj-sr-latn/|title=Gradovi u Republici Srpskoj – Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji|website=predstavnistvorsbg.rs|access-date=19. 3. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ont.gov.ba/index.php/novosti/1402-zakon-o-gradu-novi-travnik|title=Zakon o gradu Novi Travnik|last=|first=|date=29. 7. 2024|website=ont.gov.ba|language=|access-date=8. 8. 2024}}</ref> == Rezultati == === Gradonačelnici gradova === {| class="wikitable" |+[[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|Gradovi Bosne i Hercegovine]] !Grad ! colspan="2" |Bivši<br>gradonačelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>gradonačelnik |- |[[Banja Luka]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |[[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |[[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- |[[Bihać]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| |Elvedin Sedić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| |Elvedin Sedić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |- |[[Bijeljina]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Bosanska Krupa]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Cazin]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NES|tamno|BS}};"| |Nermin Ogrešević ([[Narodni evropski savez|NES]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NES|tamno|BS}};"| |Nermin Ogrešević ([[Narodni evropski savez|NES]]) |- |[[Čapljina]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Iva Raguž ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Derventa]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Igor Žunić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Doboj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Goražde]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Gračanica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sadmir Džebo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gradačac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Edis Dervišagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hajrudin Mehanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gradiška]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Istočno Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Konjic]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Laktaši]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Livno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Lukavac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDBiH|tamno|BS}};"| |Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SDBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDBiH|tamno|BS}};"| |Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SDBiH]]) |- |[[Ljubuški]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Novi Travnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Orašje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Prijedor]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slobodan Javor ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slobodan Javor ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Prnjavor]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srebrenik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Adnan Bjelić ([[Narod i pravda|NiP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Adnan Bjelić ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |[[Stolac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Široki Brijeg]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ivo Pavković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Trebinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Tuzla]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zijad Lugavić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zijad Lugavić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Visoko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Zavidovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SN|tamno|BS}};"| |Hašim Mujanović ([[Snaga naroda|SN]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Erna Merdić-Smailhodžić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Zenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|BHI|tamno|BS}};"| |[[Fuad Kasumović]] ([[Bosanskohercegovačka inicijativa|BHI]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|BHI|tamno|BS}};"| |[[Fuad Kasumović]] ([[Bosanskohercegovačka inicijativa|BHI]]) |- |[[Zvornik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Bojan Ivanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Bojan Ivanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Živinice]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Began Muhić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Began Muhić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- ! colspan="5" | Gradonačelnici gradova izabrani kroz gradska vijeća/skupštine |- |[[Brčko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |[[Zijad Nišić]] ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |[[Siniša Milić]] ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Mostar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |[[Mario Kordić]] ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) | | |- |[[Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |[[Predrag Puharić]] ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) | | |} === Načelnici općina === {{legenda|#FCE4D6|Općine unutar gradova}} {| class="wikitable" |+[[Općine Bosne i Hercegovine]] !Općina ! colspan="2" |Bivši<br>načelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>načelnik |- |[[Banovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Bego Gutić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| |Mehmed Hasanović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- |[[Berkovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojan Samardžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Bileća]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Veselin Vujović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miodrag Parežanin ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Brod (općina)|Brod]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Zoran Vidić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Zečević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Bosanski Petrovac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bosansko Grahovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Uroš Đuran ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Smiljka Radlović ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |[[Bratunac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Lazar Prodanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Lazar Prodanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Breza (općina)|Breza]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bugojno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hasan Ajkunić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Edin Mašić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Busovača]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bužim]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Centar (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| |Srđan Mandić ([[Naša stranka|NS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| |Srđan Mandić ([[Naša stranka|NS]]) |- |[[Čajniče]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SRSRS|tamno|BS}};"| |Miroslav Furtula ([[Srpska radikalna stranka|SRS]]) |- |[[Čelić]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |- |[[Čelinac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Čitluk]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Doboj Istok]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Doboj Jug]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Dobretići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| |Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka - Stjepan Radić|HSS SR]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| |Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka - Stjepan Radić|HSS SR]]) |- |[[Domaljevac-Šamac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Donji Vakuf]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Huso Sušić ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Senad Selimović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Donji Žabar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Drvar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Foča (Federacija Bosne i Hercegovine)|Foča (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Mujo Sofradžija ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Mujo Sofradžija ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Fojnica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gacko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ognjen Milinković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |[[Vukota Govedarica]] ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Glamoč]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Gornji Vakuf-Uskoplje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Esmin Hajdarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Grude]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Hadžići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Eldar Čomor ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Han-Pijesak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Ilidža]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Nermin Muzur ([[Narod i pravda|NiP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Nermin Muzur ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |[[Ilijaš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Amar Dovadžija ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočna Ilidža]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Istočni Drvar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD|tamno|BS}};"| |Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milka Ivanković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Istočni Mostar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Božo Sjeran ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočni Stari Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočno Novo Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Jablanica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Damir Šabanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Emir Muratović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Jajce]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Jezero (općina)|Jezero]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kakanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kalesija]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sead Džafić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Nermin Mujkanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kalinovik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kiseljak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Kladanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| |Jusuf Čavkunović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edis Šarić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Ključ (općina)|Ključ]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Jasmin Musić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kneževo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kostajnica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kotor-Varoš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |Zdenko Sakan ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |Zdenko Sakan ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- |[[Kozarska Dubica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Igor Savković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kreševo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Krupa na Uni]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Kljajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NPS|tamno|BS}};"| |Gojko Kličković ([[Narodna partija Srpske|NPS]]) |- |[[Kupres (Federacija Bosne i Hercegovine)|Kupres (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zdravko Mioč ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Danko Jurič ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Kupres (Republika Srpska)|Kupres (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP|tamno|BS}};"| |Srđen Petković ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP]]) |- |[[Lopare]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Ljubinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Maglaj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Maid Suljaković ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Milići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Modriča]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Mrkonjić Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Neum]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Nevesinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Novi Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snježana Rajilić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Novi Grad (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Semir Efendić ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Semir Efendić ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |- |[[Novo Goražde]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Novo Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Hasan Tanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |[[Benjamina Karić]] ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Odžak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Nada Ćulap ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Anes Osmanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Olovo (općina)|Olovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Osmaci]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Oštra Luka]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Mastikosa ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Duško Došenović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Pale (Federacija Bosne i Hercegovine)|Pale (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Pale (Republika Srpska)|Pale (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boško Jugović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DEMOS|tamno|BS}};"| |Dejan Kojić ([[Demokratski savez|DEMOS]]) |- |[[Pelagićevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Petrovac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Petrovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Posušje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Prozor-Rama]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|RNS|tamno|BS}};"| |Jozo Ivančević ([[Ramska narodna stranka|RNS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|RNS|tamno|BS}};"| |Jozo Ivančević ([[Ramska narodna stranka|RNS]]) |- |[[Ravno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Ribnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Karać ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Duško Dakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Rogatica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ninoslav Prelić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Rudo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Sanski Most]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mensur Seferović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Sapna]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Sokolac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Strahinja Bašević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srbac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srebrenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Grujičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miloš Vučić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Stanari]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| |Radojica Ćelić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| |Aleksandar Ristić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Stari Grad (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Irfan Čengić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Irfan Čengić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Šamac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Đorđe Milićević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Đorđe Milićević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Šekovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miladin Lazić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miladin Lazić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Šipovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Teočak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Teslić]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Tešanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Tomislavgrad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HNP|tamno|BS}};"| |Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HNP|tamno|BS}};"| |Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]) |- |[[Travnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Trnovo (Federacija Bosne i Hercegovine)|Trnovo (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Trnovo (Republika Srpska)|Trnovo (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragomir Gagović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bjelica ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Ugljevik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Vasilije Perić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Gajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Usora (općina)|Usora]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Vareš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDS|tamno|BS}};"| |Zdravko Marošević ([[Hrvatski demokratski savez|HDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDS|tamno|BS}};"| |Zdravko Marošević ([[Hrvatski demokratski savez|HDS]]) |- |[[Velika Kladuša]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|LS BiH|tamno|BS}};"| |[[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Boris Horvat ("Zajedno za Krajinu" – [[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Demokratska narodna zajednica|DNZ]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Narod i pravda|NiP]]/[[Demokratska fronta|DF]]) |- |[[Višegrad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Đurđević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Đurđević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Vitez (općina)|Vitez]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Vlasenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Vogošća]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Migdad Hasanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Migdad Hasanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Vukosavlje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Borislav Rakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zekerijah Bahić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Žepče]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |} === Skupština Brčko distrikta === {{Glavni|Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024 (Brčko)}} {| class="wikitable" |+[[Skupština Brčko distrikta]] !# !Politički subjekt !Skr. !Broj glasova !% !Mandati |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}; color:white;" |1. |[[Stranka demokratske akcije]] | style="text-align:center;" |SDA | style="text-align:center;" |6.024 | style="text-align:center;" |15,93 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}}; color:white;" |2. |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] - [[Socijalistička partija Srpske]] | style="text-align:center;" |SNSD - SPS | style="text-align:center;" |5.945 | style="text-align:center;" |15,72 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SP|tamno|BS}}; color:white;" |3. |[[Socijalistička partija Republike Srpske|Socijalistička partija]] - [[Demokratski narodni savez]] - [[Partija ujedinjenih penzionera]] | style="text-align:center;" |SP - DNS - PUP | style="text-align:center;" |3.489 | style="text-align:center;" |9,23 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}}; color:white;" |4. |[[Ujedinjena Srpska]] | style="text-align:center;" |US | style="text-align:center;" |3.431 | style="text-align:center;" |9,07 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}; color:white;" |5. |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |HDZ BiH | style="text-align:center;" |3.387 | style="text-align:center;" |8,96 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}}; color:white;" |6. |[[Partija demokratskog progresa]] | style="text-align:center;" |PDP | style="text-align:center;" |2.321 | style="text-align:center;" |6,14 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBB|tamno|BS}}; color:white;" |7. |[[Savez za bolju budućnost]] | style="text-align:center;" |SBB | style="text-align:center;" |2.271 | style="text-align:center;" |6,01 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}}; color:white;" |8. |[[Narod i pravda]] | style="text-align:center;" |NiP | style="text-align:center;" |2.224 | style="text-align:center;" |5,88 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}}; color:white;" |9. |[[Naša stranka]] | style="text-align:center;" |NS | style="text-align:center;" |2.053 | style="text-align:center;" |5,43 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}; color:white;" |10. |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |SDP BiH | style="text-align:center;" |1.988 | style="text-align:center;" |5,26 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}; color:white;" |11. |[[Srpska demokratska stranka|Srpska demokratska stranka - Volja naroda]] | style="text-align:center;" |SDS | style="text-align:center;" |1.752 | style="text-align:center;" |4,63 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}}; color:white;" |12. |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] | style="text-align:center;" |SBiH | style="text-align:center;" |1.385 | style="text-align:center;" |3,66 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}}; color:white;" |13. |[[Hrvatska seljačka stranka - Braća Radić]] - [[Hrvatska demokratska zajednica 1990]] | style="text-align:center;" |HSS-BR - HDZ 1990 | style="text-align:center;" |1.201 | style="text-align:center;" |3,18 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |37.471 !29 |} ==== Nacionalne manjine ==== {| class="wikitable" !# !Politički subjekt !Kandidat !Broj Glasova !% !Broj mandata |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |1. | rowspan="2" |[[Nezavisni kandidat]] |Alija Denjagić | style="text-align:center;" |276 | style="text-align:center;" |35,43 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |2. |Radoslav Subotić | style="text-align:center;" |157 | style="text-align:center;" |20,15 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |433 !2 |} == Reference == {{Refspisak}} {{Izbori u Bosni i Hercegovini}} {{Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. po općinama}} [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024.|*]] [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini|2024]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini 2024.]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini|2024.]] [[Kategorija:2024. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Izbori u 2024.|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Izbori u Evropi 2024.|Bosna i Hercegovina]] 19rtfi0iwntqmdx1ln24phtrq3828sq 3670960 3670950 2024-12-03T14:52:27Z Z1KA 87045 Odbijena izmjena: on je vršilac dužnosti do izglasavanja novog gradonačelnika 3670960 wikitext text/x-wiki {{Infokutija izbori | naziv_izbora = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. | država = Bosna i Hercegovina | vrsta = parlamentarni | u_toku = yes | prethodni_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. | prethodna_godina = 2020. | sljedeći_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2028. | sljedeća_godina = 2028 | mogući_mandati = {{nowrap|Načelnici/gradonačelnici i općinska/gradska vijeća/skupštine}} | datum_izbora = 6. oktobar 2024. | 2prazno = Načelnici | 3prazno = +/- | registriranih = 3.400.204<ref>{{cite web |title=Odluka o zaključivanju Centralnog biračkog spiska sa stanjem na dan 22.08.2024. godine u 24:00 sati |url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/08/odluka_o_zakljucivanju_cbs-lokalni_izbori_2024-bos.pdf |publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]] |access-date=29. 9. 2024 |format=PDF |date=26. 8. 2024}}</ref> | izlaznost = 1.560.097 (45,88%)<ref>{{cite web |title=Izvješaj za odaziv po izbornim jedinicama u 19 sati |url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/odziv/odziv_local_2024_3.pdf |publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]] |access-date=6. 10. 2024 |format=PDF |date=6. 10. 2024}}</ref> | stranka1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|link|BS}} | boja1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}} | 2podaci1 = {{Composition bar|47|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}}}} | 3podaci1 = {{Povećanje}} 3 | stranka2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|link|BS}} | boja2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}} | 2podaci2 = {{Composition bar|32|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}}} | 3podaci2 = {{Povećanje}} 5 | stranka3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|link|BS}} | boja3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}} | 2podaci3 = {{Composition bar|19|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}}} | 3podaci3 = {{Gubitak}} 3 | stranka4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|link|BS}} | boja4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}} | 2podaci4 = {{Composition bar|11|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}}} | 3podaci4 = {{Gubitak}} 5 | stranka5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|link|BS}} | boja5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}} | 2podaci5 = {{Composition bar|8|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}}} | 3podaci5 = {{Gubitak}} 1 | stranka6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni|link|BS}} | boja6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|svijetlo|BS}} | 2podaci6 = {{Composition bar|4|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}}} | 3podaci6 = {{Gubitak}} 1 | slika_karte = 2024Final(Fixed).png | veličina_karte = | opis_karte = Rezultati po općinama }} {{Politika Bosne i Hercegovine}} '''Lokalni izbori u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] 2024.''' su [[Demokratija|demokratski]] [[izbori]] koji su održani 6. oktobra 2024.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori/podzakonski_akti/odluka_o_raspisivanju_i_odrzavanju_lokalnih_izbora_2024-b.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024.|date=8. 5. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=8. 5. 2024}}</ref> Na izborima birali su se načelnici općina i gradonačelnici gradova, te općinska i gradska vijeća i skupštine.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/CIK/Plan_rada/Program_rada_CIK_BiH_u_2024_godini.pdf|title=Program rada CIKBiH u 2024.|date=20. 10. 2023|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=19. 3. 2024}}</ref> Izbori u općinama [[Fojnica]], [[Jablanica]], [[Kiseljak]], [[Konjic]] i [[Kreševo]] bili su odgođeni zbog proglašenja stanja prirodne nesreće,<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/?Lang=3&CategoryID=64&Id=5408|title=Odgoda lokalnih izbora u općinama gdje je proglašeno stanje prirodne nesreće|date=6. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=6. 10. 2024}}</ref> te su naknadno održani 20. oktobra i 3. novembra.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/10/10/odluka_10102024-bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024. u općinama Fojnica, Kiseljak, Kreševo i Konjic|date=10. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=10. 10. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/10/odluka_jablanica_2024_bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024. u općini Jablanica|date=22. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=22. 10. 2024}}</ref> == Nove izborne tehnologije == Ovo su bili prvi izbori u [[Historija Bosne i Hercegovine|historiji Bosne i Hercegovine]] na kojima su se koristile posebne izborne tehnologije, koje su osigurale što veći integritet izbora. Iako je njihova službena primjena tek od [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2026.|općih izbora 2026]], na određenim biračkim mjestima postavljene su izborne tehnologije s ciljem testiranja i simulacije njihove primjene, radi provjere tehničkih mogućnosti provedbe određenih procedura s ciljem jačanja izbornog integriteta i dobijanja relevantnih pokazatelja potrebnih za buduću primjenu i evaulaciju.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/odluka_o_djelokrugu_primjene_pilot_projekata_centralne_izborne_komisije_bih_za_lokalne_izbore_b.pdf|title=Odluka o djelokrugu primjene pilot projekata CIK BiH za Lokalne izbore 2024.|date=3. 4. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=18. 9. 2024}}</ref> Provedeni pilot projekti bili su:<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/09/U_1874-bos.pdf|title=Upustvo o korištenju opreme za video nadzor|date=2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=19. 9. 2024}}</ref> * Pilot projekat 1 - Autentifikacija birača i transmisija rezultata, * Pilot projekat 2 - Optički skeneri i automatsko prebrojavanje glasačkih listića, * Pilot projekat 3 - Biometrijska identifikacija i autentifikacija birača, * Pilot projekat 4 - Video nadzor na biračkim mjestima. === Pilot projekat 1 - Autentifikacija birača i transmisija rezultata === Autentifikacija birača predstavlja postupak potvrđivanja identiteta birača na biračkom mjestu, koji se vrši nakon izvršene provjere [[Lični dokument|ličnog dokumenta]] ([[Lična karta Bosne i Hercegovine|lična karta]], [[Pasoš Bosne i Hercegovine|pasoš]] ili [[Vozačka dozvola Bosne i Hercegovine|vozačka dozvola]]) i podrazumijeva proceduru usporedbe [[Biometrija|biometrijskih podataka]] ([[otisak prsta]]) birača u evidenciji [[Agencija za identifikacione dokumente, evidenciju i razmjenu podataka Bosne i Hercegovine|Agencije za identifikacijske dokumente, evidenciju i razmjenu podataka BiH]] (IDDEEA), dok je transmisija rezultata postupak dostave izbornih rezultata [[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIK]]-u sa biračkom mjesta, putem online aplikacije, i vrši se nakon ručnog prebrojavanja glasova.<ref name=":0" /> Projekat se proveo na 165 biračih mjesta u 11 općina i gradova: [[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad Sarajevo]] (46), [[Bijeljina]] (28), [[Doboj]] (17), [[Gradiška]] (14), [[Zvornik]] (14), [[Tešanj]] (9), [[Sanski Most]] (8), [[Trebinje]] (8), [[Domaljevac-Šamac]] (7), [[Goražde]] (7) i [[Srebrenica]] (7).<ref name=":2">{{Cite web|url=http://www.glasila.ba/page/akt/i9PUfK4DEM8=|title=Službeni glasnik BiH, broj 57/24|date=16. 8. 2024|website=glasila.ba|publisher=[[Službeni list Bosne i Hercegovine]]|access-date=19. 9. 2024}}</ref> Projekat se realizirao uz podršku Delegacije [[Evropska unija|Evropske unije]], koja je osigurala potrebnu [[hardver]]sku i [[softver]]sku opremu.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 2 - Optički skeneri i automatsko prebrojavanje glasačkih listića === Korištenje optičkih skenera na biračkim mjestima predstavlja proceduru ubacivanja glasačkih listića u glasačku kutiju kroz optički skener koji automatski prebrojava rezultate glasanja, te omogućava direktnu transmisiju rezultata, te se rezultati, nakon zatvaranja biračkog mjesta, dostavljaju CIK-u.<ref name=":0" /> Projekat se proveo na 145 biračih mjesta u 7 općina i gradova: [[Vogošća]] (48), [[Tuzla]] (32), [[Prijedor]] (25), [[Novi Grad]] (11), [[Visoko]] (11), [[Mostar]] (9) i [[Stolac]] (9).<ref name=":2" /> Projekat se realizirao uz podršku [[Američka agencija za međunarodni razvoj|Američke agencije za međunarodni razvoj]] (USAID), koja je osigurala potrebnu hardversku i softversku opremu, te provela neophodne obuke i edukacijske kampanje.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 3 - Biometrijska identifikacija i autentifikacija birača === Tehnologija biometrijske identifikacije i autentifikacije birača postupak je potvrđivanja identiteta birača na biračkom mjestu, koji se također vrši nakon ranije identifikacije putem ličnog dokumenta, i podrazumijeva proceduru usporedbe biometrijskih podataka (otiska prsta) biračka putem uređaja za identifikaciju u koji su integrirani biometrijski podaci ili koji se u datom trenutku provjeravaju u evidencijama IDDEEA-e. Projekat se proveo na 138 biračih mjesta u [[Brčko distrikt|Brčko distriktu BiH]].<ref name=":2" /> Projekat se realizirao uz podršku [[Organizacija za evropsku sigurnost i saradnju|Organizacije za evropsku sigurnost i saradnju]] (OSCE) u BiH, koja je osigurala potrebne uređaje za identifikaciju, aplikativne softvere za iste, te provela neophodne obuke i edukacijske kampanje.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 4 - Video nadzor na biračkim mjestima === Nakon sticanja uslova, CIKBIH odlučio je provesti još jedan pilot projekat, a to je [[Videonadzor|video nadzor]] (CCTV) na biračkim mjestima. Video nadzor predstavlja upotrebu nadzornih kamera na biračkom mjestu za prijenos video signala.<ref name=":1" /> Projekat se proveo na 10 biračkih mjesta u 5 općina i gradova: [[Banja Luka]] (2), [[Centar (Sarajevo)|Centar Sarajevo]] (2), [[Istočno Novo Sarajevo]] (2), [[Vlasenica]] (2) i [[Zenica]] (2).<ref name=":2" /> == Izborni sistem == {{Glavni|Izbori u Bosni i Hercegovini#Lokalni izbori}} Lokalni izbori, koji su regulisani [[Izbori u Bosni i Hercegovini#Izborni zakon|Izbornim zakonom BiH]], obuhvataju izbor načelnika općina i gradonačelnika gradova, kao i općinska i gradska vijeća/skupštine, u [[Općine Bosne i Hercegovine|143 općine]] i 2 [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|grada]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]]. Načelnici i gradonačelnici se biraju po principu [[Većinski izborni sistem|jednostavne većine]] (''First-past-the-post''), pri čemu je pobjednik kandidat sa najvećim brojem glasova. Zbog toga, višestranačke koalicije su češte na lokalnom nivou, sa jedinstvenom političkom ili etničkom grupom predstavljenom u situacijama kada nekoliko kandidata može podijeliti biračko tijelo. Kandidati za vijeća/skupštine biraju se [[Proporcionalni izborni sistem|proporcionalnom zastupljenosti]] [[Otvorena lista|otvorenih lista]], pri čemu broj mandata u vijeću varira u zavisnosti od broja stanovništva.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/documents/ZAKONI/Tehnicki_precisceni_tekst/Tehnicki_precisceni_tekst_IZ_BiH_05_2024-bos.pdf?v=1|title=Izborni zakon Bosne i Hercegovine|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|language=bs-BA|access-date=19. 3. 2024}}</ref> Gradovi [[Sarajevo]] i [[Istočno Sarajevo]] se dijele na četiri i šest općina, koji biraju gradska vijeća, odnosno skupštinu. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]] bira se indirektno,<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=ajkNguAMpjM|title=Izbori za Gradsko vijeće Grada Sarajeva - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://gradskovijece.sarajevo.ba/wp-content/uploads/2020/05/Statut-Grada-Sarajeva.pdf|title=Statut Grada Sarajeva|date=9. 10. 2008|website=gradskovijece.sarajevo.ba|publisher=[[Gradsko vijeće Sarajeva]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref> a [[Spisak gradonačelnika Istočnog Sarajeva|Gradonačelnik Istočnog Sarajeva]], od [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020.|lokalnih izbora 2020]], direktno.<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=bqY6U_Dzvm0|title=Izbori za Skupštinu Grada Istočno Sarajevo - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.narodnaskupstinars.net/?q=la/akti/usvojeni-zakoni/zakon-o-gradu-isto%C4%8Dno-sarajevo|title=Zakon o gradu Istočno Sarajevo|last=|date=13. 3. 2020|website=narodnaskupstinars.net|publisher=[[NSRS]]|language=sr-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref> U [[Brčko distrikt]]u biraju se predstavnici u [[Skupština Brčko distrikta|Skupštini]], koji naknadno biraju [[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|gradonačelnika]] [[Brčko]]g.<ref>{{Cite web|url=https://skupstinabd.ba/images/dokumenti/ba/statut-brcko-distrikta.pdf|title=Statut Brčko distrikta|date=14. 1. 2010|website=skupstinabd.ba|publisher=[[Skupština Brčko distrikta]]|access-date=31. 8. 2024}}</ref> [[Mostar]] izbore održava po [[Mješoviti proporcionalni izborni sistem|mješovitom proporcionalnom sistemu predstavljanja]], gdje će se birati ukupno 22 vijećnika iz šest različitih gradskih područja i 13 sa gradske liste, a gradonačelnika će također birati gradsko vijeće.<ref name=":8">{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=kxyeKiZJ37s|title=Izbori u Gradu Mostaru - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=10. 8. 2024}}</ref> To će ujedno biti drugi izbori u Mostaru nakon političkog sporazuma 2020.<ref>{{Cite web|url=https://balkans.aljazeera.net/news/balkan/2020/6/17/covic-i-izetbegovic-postigli-sporazum-o-mostaru|title=Čović i Izetbegović postigli sporazum o Mostaru|website=Al Jazeera Balkans|language=bs|access-date=19. 3. 2024}}</ref> i prvi koji će se održati u isto vrijeme kada i ostatak zemlje od [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2008.|2008]].<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/ba/politika/predstavni%C4%8Dki-dom-parlamenta-bih-izglasao-izmjene-izbornog-zakona-za-mostar/1902951|title=Predstavnički dom Parlamenta BiH izglasao izmjene Izbornog zakona za Mostar|website=www.aa.com.tr|access-date=19. 3. 2024}}</ref> [[Bosna i Hercegovina]] službeno ima [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|35 gradonačelnika]], nakon što su, između lokalnih izbora, općine u [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciji BiH]] ([[Stolac]], [[Bosanska Krupa]], [[Lukavac]], [[Konjic]], [[Orašje]], [[Zavidovići]] i [[Novi Travnik]]) i u [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]] ([[Derventa]], [[Laktaši]] i [[Prnjavor]]) postali gradovi.<ref>{{Cite web|url=https://faktor.ba/bosna-i-hercegovina/aktuelno/konjic-zavidovici-stolac-orasje-bosanska-krupa-i-lukavac-od-veceras-su-gradovi/115627|title=Konjic, Zavidovići, Stolac, Orašje, Bosanska Krupa i Lukavac od večeras su gradovi|website=faktor.ba|language=en|access-date=19. 3. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://predstavnistvorsbg.rs/sr-Latn/kategorija-ltn/gradovi-u-republici-srpskoj-sr-latn/|title=Gradovi u Republici Srpskoj – Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji|website=predstavnistvorsbg.rs|access-date=19. 3. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ont.gov.ba/index.php/novosti/1402-zakon-o-gradu-novi-travnik|title=Zakon o gradu Novi Travnik|last=|first=|date=29. 7. 2024|website=ont.gov.ba|language=|access-date=8. 8. 2024}}</ref> == Rezultati == === Gradonačelnici gradova === {| class="wikitable" |+[[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|Gradovi Bosne i Hercegovine]] !Grad ! colspan="2" |Bivši<br>gradonačelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>gradonačelnik |- |[[Banja Luka]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |[[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |[[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- |[[Bihać]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| |Elvedin Sedić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| |Elvedin Sedić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |- |[[Bijeljina]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Bosanska Krupa]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Cazin]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NES|tamno|BS}};"| |Nermin Ogrešević ([[Narodni evropski savez|NES]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NES|tamno|BS}};"| |Nermin Ogrešević ([[Narodni evropski savez|NES]]) |- |[[Čapljina]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Iva Raguž ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Derventa]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Igor Žunić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Doboj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Goražde]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Gračanica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sadmir Džebo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gradačac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Edis Dervišagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hajrudin Mehanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gradiška]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Istočno Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Konjic]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Laktaši]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Livno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Lukavac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDBiH|tamno|BS}};"| |Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SDBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDBiH|tamno|BS}};"| |Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SDBiH]]) |- |[[Ljubuški]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Novi Travnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Orašje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Prijedor]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slobodan Javor ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slobodan Javor ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Prnjavor]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srebrenik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Adnan Bjelić ([[Narod i pravda|NiP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Adnan Bjelić ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |[[Stolac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Široki Brijeg]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ivo Pavković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Trebinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Tuzla]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zijad Lugavić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zijad Lugavić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Visoko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Zavidovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SN|tamno|BS}};"| |Hašim Mujanović ([[Snaga naroda|SN]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Erna Merdić-Smailhodžić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Zenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|BHI|tamno|BS}};"| |[[Fuad Kasumović]] ([[Bosanskohercegovačka inicijativa|BHI]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|BHI|tamno|BS}};"| |[[Fuad Kasumović]] ([[Bosanskohercegovačka inicijativa|BHI]]) |- |[[Zvornik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Bojan Ivanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Bojan Ivanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Živinice]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Began Muhić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Began Muhić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- ! colspan="5" | Gradonačelnici gradova izabrani kroz gradska vijeća/skupštine |- |[[Brčko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |[[Zijad Nišić]] ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |[[Siniša Milić]] ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Mostar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |[[Mario Kordić]] ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) | | |- |[[Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |[[Benjamina Karić]] ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) | | |} === Načelnici općina === {{legenda|#FCE4D6|Općine unutar gradova}} {| class="wikitable" |+[[Općine Bosne i Hercegovine]] !Općina ! colspan="2" |Bivši<br>načelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>načelnik |- |[[Banovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Bego Gutić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| |Mehmed Hasanović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- |[[Berkovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojan Samardžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Bileća]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Veselin Vujović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miodrag Parežanin ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Brod (općina)|Brod]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Zoran Vidić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Zečević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Bosanski Petrovac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bosansko Grahovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Uroš Đuran ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Smiljka Radlović ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |[[Bratunac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Lazar Prodanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Lazar Prodanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Breza (općina)|Breza]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bugojno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hasan Ajkunić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Edin Mašić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Busovača]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bužim]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Centar (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| |Srđan Mandić ([[Naša stranka|NS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| |Srđan Mandić ([[Naša stranka|NS]]) |- |[[Čajniče]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SRSRS|tamno|BS}};"| |Miroslav Furtula ([[Srpska radikalna stranka|SRS]]) |- |[[Čelić]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |- |[[Čelinac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Čitluk]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Doboj Istok]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Doboj Jug]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Dobretići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| |Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka - Stjepan Radić|HSS SR]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| |Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka - Stjepan Radić|HSS SR]]) |- |[[Domaljevac-Šamac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Donji Vakuf]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Huso Sušić ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Senad Selimović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Donji Žabar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Drvar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Foča (Federacija Bosne i Hercegovine)|Foča (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Mujo Sofradžija ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Mujo Sofradžija ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Fojnica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gacko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ognjen Milinković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |[[Vukota Govedarica]] ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Glamoč]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Gornji Vakuf-Uskoplje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Esmin Hajdarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Grude]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Hadžići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Eldar Čomor ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Han-Pijesak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Ilidža]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Nermin Muzur ([[Narod i pravda|NiP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Nermin Muzur ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |[[Ilijaš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Amar Dovadžija ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočna Ilidža]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Istočni Drvar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD|tamno|BS}};"| |Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milka Ivanković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Istočni Mostar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Božo Sjeran ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočni Stari Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočno Novo Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Jablanica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Damir Šabanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Emir Muratović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Jajce]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Jezero (općina)|Jezero]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kakanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kalesija]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sead Džafić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Nermin Mujkanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kalinovik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kiseljak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Kladanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| |Jusuf Čavkunović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edis Šarić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Ključ (općina)|Ključ]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Jasmin Musić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kneževo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kostajnica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kotor-Varoš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |Zdenko Sakan ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |Zdenko Sakan ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- |[[Kozarska Dubica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Igor Savković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kreševo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Krupa na Uni]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Kljajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NPS|tamno|BS}};"| |Gojko Kličković ([[Narodna partija Srpske|NPS]]) |- |[[Kupres (Federacija Bosne i Hercegovine)|Kupres (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zdravko Mioč ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Danko Jurič ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Kupres (Republika Srpska)|Kupres (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP|tamno|BS}};"| |Srđen Petković ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP]]) |- |[[Lopare]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Ljubinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Maglaj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Maid Suljaković ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Milići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Modriča]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Mrkonjić Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Neum]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Nevesinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Novi Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snježana Rajilić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Novi Grad (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Semir Efendić ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Semir Efendić ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |- |[[Novo Goražde]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Novo Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Hasan Tanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |[[Benjamina Karić]] ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Odžak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Nada Ćulap ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Anes Osmanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Olovo (općina)|Olovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Osmaci]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Oštra Luka]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Mastikosa ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Duško Došenović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Pale (Federacija Bosne i Hercegovine)|Pale (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Pale (Republika Srpska)|Pale (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boško Jugović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DEMOS|tamno|BS}};"| |Dejan Kojić ([[Demokratski savez|DEMOS]]) |- |[[Pelagićevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Petrovac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Petrovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Posušje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Prozor-Rama]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|RNS|tamno|BS}};"| |Jozo Ivančević ([[Ramska narodna stranka|RNS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|RNS|tamno|BS}};"| |Jozo Ivančević ([[Ramska narodna stranka|RNS]]) |- |[[Ravno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Ribnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Karać ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Duško Dakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Rogatica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ninoslav Prelić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Rudo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Sanski Most]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mensur Seferović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Sapna]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Sokolac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Strahinja Bašević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srbac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srebrenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Grujičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miloš Vučić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Stanari]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| |Radojica Ćelić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| |Aleksandar Ristić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Stari Grad (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Irfan Čengić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Irfan Čengić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Šamac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Đorđe Milićević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Đorđe Milićević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Šekovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miladin Lazić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miladin Lazić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Šipovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Teočak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Teslić]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Tešanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Tomislavgrad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HNP|tamno|BS}};"| |Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HNP|tamno|BS}};"| |Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]) |- |[[Travnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Trnovo (Federacija Bosne i Hercegovine)|Trnovo (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Trnovo (Republika Srpska)|Trnovo (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragomir Gagović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bjelica ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Ugljevik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Vasilije Perić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Gajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Usora (općina)|Usora]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Vareš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDS|tamno|BS}};"| |Zdravko Marošević ([[Hrvatski demokratski savez|HDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDS|tamno|BS}};"| |Zdravko Marošević ([[Hrvatski demokratski savez|HDS]]) |- |[[Velika Kladuša]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|LS BiH|tamno|BS}};"| |[[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Boris Horvat ("Zajedno za Krajinu" – [[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Demokratska narodna zajednica|DNZ]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Narod i pravda|NiP]]/[[Demokratska fronta|DF]]) |- |[[Višegrad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Đurđević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Đurđević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Vitez (općina)|Vitez]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Vlasenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Vogošća]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Migdad Hasanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Migdad Hasanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Vukosavlje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Borislav Rakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zekerijah Bahić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Žepče]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |} === Skupština Brčko distrikta === {{Glavni|Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024 (Brčko)}} {| class="wikitable" |+[[Skupština Brčko distrikta]] !# !Politički subjekt !Skr. !Broj glasova !% !Mandati |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}; color:white;" |1. |[[Stranka demokratske akcije]] | style="text-align:center;" |SDA | style="text-align:center;" |6.024 | style="text-align:center;" |15,93 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}}; color:white;" |2. |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] - [[Socijalistička partija Srpske]] | style="text-align:center;" |SNSD - SPS | style="text-align:center;" |5.945 | style="text-align:center;" |15,72 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SP|tamno|BS}}; color:white;" |3. |[[Socijalistička partija Republike Srpske|Socijalistička partija]] - [[Demokratski narodni savez]] - [[Partija ujedinjenih penzionera]] | style="text-align:center;" |SP - DNS - PUP | style="text-align:center;" |3.489 | style="text-align:center;" |9,23 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}}; color:white;" |4. |[[Ujedinjena Srpska]] | style="text-align:center;" |US | style="text-align:center;" |3.431 | style="text-align:center;" |9,07 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}; color:white;" |5. |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |HDZ BiH | style="text-align:center;" |3.387 | style="text-align:center;" |8,96 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}}; color:white;" |6. |[[Partija demokratskog progresa]] | style="text-align:center;" |PDP | style="text-align:center;" |2.321 | style="text-align:center;" |6,14 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBB|tamno|BS}}; color:white;" |7. |[[Savez za bolju budućnost]] | style="text-align:center;" |SBB | style="text-align:center;" |2.271 | style="text-align:center;" |6,01 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}}; color:white;" |8. |[[Narod i pravda]] | style="text-align:center;" |NiP | style="text-align:center;" |2.224 | style="text-align:center;" |5,88 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}}; color:white;" |9. |[[Naša stranka]] | style="text-align:center;" |NS | style="text-align:center;" |2.053 | style="text-align:center;" |5,43 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}; color:white;" |10. |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |SDP BiH | style="text-align:center;" |1.988 | style="text-align:center;" |5,26 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}; color:white;" |11. |[[Srpska demokratska stranka|Srpska demokratska stranka - Volja naroda]] | style="text-align:center;" |SDS | style="text-align:center;" |1.752 | style="text-align:center;" |4,63 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}}; color:white;" |12. |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] | style="text-align:center;" |SBiH | style="text-align:center;" |1.385 | style="text-align:center;" |3,66 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}}; color:white;" |13. |[[Hrvatska seljačka stranka - Braća Radić]] - [[Hrvatska demokratska zajednica 1990]] | style="text-align:center;" |HSS-BR - HDZ 1990 | style="text-align:center;" |1.201 | style="text-align:center;" |3,18 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |37.471 !29 |} ==== Nacionalne manjine ==== {| class="wikitable" !# !Politički subjekt !Kandidat !Broj Glasova !% !Broj mandata |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |1. | rowspan="2" |[[Nezavisni kandidat]] |Alija Denjagić | style="text-align:center;" |276 | style="text-align:center;" |35,43 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |2. |Radoslav Subotić | style="text-align:center;" |157 | style="text-align:center;" |20,15 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |433 !2 |} == Reference == {{Refspisak}} {{Izbori u Bosni i Hercegovini}} {{Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. po općinama}} [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024.|*]] [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini|2024]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini 2024.]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini|2024.]] [[Kategorija:2024. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Izbori u 2024.|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Izbori u Evropi 2024.|Bosna i Hercegovina]] dyxpruirdph7sr3fvmo7tyoddu86hch 3670961 3670960 2024-12-03T14:54:15Z Z1KA 87045 Greška, ipak je službeni do novog saziva GVa 3670961 wikitext text/x-wiki {{Infokutija izbori | naziv_izbora = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. | država = Bosna i Hercegovina | vrsta = parlamentarni | u_toku = yes | prethodni_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. | prethodna_godina = 2020. | sljedeći_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2028. | sljedeća_godina = 2028 | mogući_mandati = {{nowrap|Načelnici/gradonačelnici i općinska/gradska vijeća/skupštine}} | datum_izbora = 6. oktobar 2024. | 2prazno = Načelnici | 3prazno = +/- | registriranih = 3.400.204<ref>{{cite web |title=Odluka o zaključivanju Centralnog biračkog spiska sa stanjem na dan 22.08.2024. godine u 24:00 sati |url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/08/odluka_o_zakljucivanju_cbs-lokalni_izbori_2024-bos.pdf |publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]] |access-date=29. 9. 2024 |format=PDF |date=26. 8. 2024}}</ref> | izlaznost = 1.560.097 (45,88%)<ref>{{cite web |title=Izvješaj za odaziv po izbornim jedinicama u 19 sati |url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/odziv/odziv_local_2024_3.pdf |publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]] |access-date=6. 10. 2024 |format=PDF |date=6. 10. 2024}}</ref> | stranka1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|link|BS}} | boja1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}} | 2podaci1 = {{Composition bar|47|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}}}} | 3podaci1 = {{Povećanje}} 3 | stranka2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|link|BS}} | boja2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}} | 2podaci2 = {{Composition bar|32|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}}} | 3podaci2 = {{Povećanje}} 5 | stranka3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|link|BS}} | boja3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}} | 2podaci3 = {{Composition bar|19|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}}} | 3podaci3 = {{Gubitak}} 3 | stranka4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|link|BS}} | boja4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}} | 2podaci4 = {{Composition bar|11|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}}} | 3podaci4 = {{Gubitak}} 5 | stranka5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|link|BS}} | boja5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}} | 2podaci5 = {{Composition bar|8|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}}} | 3podaci5 = {{Gubitak}} 1 | stranka6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni|link|BS}} | boja6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|svijetlo|BS}} | 2podaci6 = {{Composition bar|4|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}}} | 3podaci6 = {{Gubitak}} 1 | slika_karte = 2024Final(Fixed).png | veličina_karte = | opis_karte = Rezultati po općinama }} {{Politika Bosne i Hercegovine}} '''Lokalni izbori u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] 2024.''' su [[Demokratija|demokratski]] [[izbori]] koji su održani 6. oktobra 2024.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori/podzakonski_akti/odluka_o_raspisivanju_i_odrzavanju_lokalnih_izbora_2024-b.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024.|date=8. 5. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=8. 5. 2024}}</ref> Na izborima birali su se načelnici općina i gradonačelnici gradova, te općinska i gradska vijeća i skupštine.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/CIK/Plan_rada/Program_rada_CIK_BiH_u_2024_godini.pdf|title=Program rada CIKBiH u 2024.|date=20. 10. 2023|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=19. 3. 2024}}</ref> Izbori u općinama [[Fojnica]], [[Jablanica]], [[Kiseljak]], [[Konjic]] i [[Kreševo]] bili su odgođeni zbog proglašenja stanja prirodne nesreće,<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/?Lang=3&CategoryID=64&Id=5408|title=Odgoda lokalnih izbora u općinama gdje je proglašeno stanje prirodne nesreće|date=6. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=6. 10. 2024}}</ref> te su naknadno održani 20. oktobra i 3. novembra.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/10/10/odluka_10102024-bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024. u općinama Fojnica, Kiseljak, Kreševo i Konjic|date=10. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=10. 10. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/10/odluka_jablanica_2024_bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024. u općini Jablanica|date=22. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=22. 10. 2024}}</ref> == Nove izborne tehnologije == Ovo su bili prvi izbori u [[Historija Bosne i Hercegovine|historiji Bosne i Hercegovine]] na kojima su se koristile posebne izborne tehnologije, koje su osigurale što veći integritet izbora. Iako je njihova službena primjena tek od [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2026.|općih izbora 2026]], na određenim biračkim mjestima postavljene su izborne tehnologije s ciljem testiranja i simulacije njihove primjene, radi provjere tehničkih mogućnosti provedbe određenih procedura s ciljem jačanja izbornog integriteta i dobijanja relevantnih pokazatelja potrebnih za buduću primjenu i evaulaciju.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/odluka_o_djelokrugu_primjene_pilot_projekata_centralne_izborne_komisije_bih_za_lokalne_izbore_b.pdf|title=Odluka o djelokrugu primjene pilot projekata CIK BiH za Lokalne izbore 2024.|date=3. 4. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=18. 9. 2024}}</ref> Provedeni pilot projekti bili su:<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/09/U_1874-bos.pdf|title=Upustvo o korištenju opreme za video nadzor|date=2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=19. 9. 2024}}</ref> * Pilot projekat 1 - Autentifikacija birača i transmisija rezultata, * Pilot projekat 2 - Optički skeneri i automatsko prebrojavanje glasačkih listića, * Pilot projekat 3 - Biometrijska identifikacija i autentifikacija birača, * Pilot projekat 4 - Video nadzor na biračkim mjestima. === Pilot projekat 1 - Autentifikacija birača i transmisija rezultata === Autentifikacija birača predstavlja postupak potvrđivanja identiteta birača na biračkom mjestu, koji se vrši nakon izvršene provjere [[Lični dokument|ličnog dokumenta]] ([[Lična karta Bosne i Hercegovine|lična karta]], [[Pasoš Bosne i Hercegovine|pasoš]] ili [[Vozačka dozvola Bosne i Hercegovine|vozačka dozvola]]) i podrazumijeva proceduru usporedbe [[Biometrija|biometrijskih podataka]] ([[otisak prsta]]) birača u evidenciji [[Agencija za identifikacione dokumente, evidenciju i razmjenu podataka Bosne i Hercegovine|Agencije za identifikacijske dokumente, evidenciju i razmjenu podataka BiH]] (IDDEEA), dok je transmisija rezultata postupak dostave izbornih rezultata [[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIK]]-u sa biračkom mjesta, putem online aplikacije, i vrši se nakon ručnog prebrojavanja glasova.<ref name=":0" /> Projekat se proveo na 165 biračih mjesta u 11 općina i gradova: [[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad Sarajevo]] (46), [[Bijeljina]] (28), [[Doboj]] (17), [[Gradiška]] (14), [[Zvornik]] (14), [[Tešanj]] (9), [[Sanski Most]] (8), [[Trebinje]] (8), [[Domaljevac-Šamac]] (7), [[Goražde]] (7) i [[Srebrenica]] (7).<ref name=":2">{{Cite web|url=http://www.glasila.ba/page/akt/i9PUfK4DEM8=|title=Službeni glasnik BiH, broj 57/24|date=16. 8. 2024|website=glasila.ba|publisher=[[Službeni list Bosne i Hercegovine]]|access-date=19. 9. 2024}}</ref> Projekat se realizirao uz podršku Delegacije [[Evropska unija|Evropske unije]], koja je osigurala potrebnu [[hardver]]sku i [[softver]]sku opremu.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 2 - Optički skeneri i automatsko prebrojavanje glasačkih listića === Korištenje optičkih skenera na biračkim mjestima predstavlja proceduru ubacivanja glasačkih listića u glasačku kutiju kroz optički skener koji automatski prebrojava rezultate glasanja, te omogućava direktnu transmisiju rezultata, te se rezultati, nakon zatvaranja biračkog mjesta, dostavljaju CIK-u.<ref name=":0" /> Projekat se proveo na 145 biračih mjesta u 7 općina i gradova: [[Vogošća]] (48), [[Tuzla]] (32), [[Prijedor]] (25), [[Novi Grad]] (11), [[Visoko]] (11), [[Mostar]] (9) i [[Stolac]] (9).<ref name=":2" /> Projekat se realizirao uz podršku [[Američka agencija za međunarodni razvoj|Američke agencije za međunarodni razvoj]] (USAID), koja je osigurala potrebnu hardversku i softversku opremu, te provela neophodne obuke i edukacijske kampanje.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 3 - Biometrijska identifikacija i autentifikacija birača === Tehnologija biometrijske identifikacije i autentifikacije birača postupak je potvrđivanja identiteta birača na biračkom mjestu, koji se također vrši nakon ranije identifikacije putem ličnog dokumenta, i podrazumijeva proceduru usporedbe biometrijskih podataka (otiska prsta) biračka putem uređaja za identifikaciju u koji su integrirani biometrijski podaci ili koji se u datom trenutku provjeravaju u evidencijama IDDEEA-e. Projekat se proveo na 138 biračih mjesta u [[Brčko distrikt|Brčko distriktu BiH]].<ref name=":2" /> Projekat se realizirao uz podršku [[Organizacija za evropsku sigurnost i saradnju|Organizacije za evropsku sigurnost i saradnju]] (OSCE) u BiH, koja je osigurala potrebne uređaje za identifikaciju, aplikativne softvere za iste, te provela neophodne obuke i edukacijske kampanje.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 4 - Video nadzor na biračkim mjestima === Nakon sticanja uslova, CIKBIH odlučio je provesti još jedan pilot projekat, a to je [[Videonadzor|video nadzor]] (CCTV) na biračkim mjestima. Video nadzor predstavlja upotrebu nadzornih kamera na biračkom mjestu za prijenos video signala.<ref name=":1" /> Projekat se proveo na 10 biračkih mjesta u 5 općina i gradova: [[Banja Luka]] (2), [[Centar (Sarajevo)|Centar Sarajevo]] (2), [[Istočno Novo Sarajevo]] (2), [[Vlasenica]] (2) i [[Zenica]] (2).<ref name=":2" /> == Izborni sistem == {{Glavni|Izbori u Bosni i Hercegovini#Lokalni izbori}} Lokalni izbori, koji su regulisani [[Izbori u Bosni i Hercegovini#Izborni zakon|Izbornim zakonom BiH]], obuhvataju izbor načelnika općina i gradonačelnika gradova, kao i općinska i gradska vijeća/skupštine, u [[Općine Bosne i Hercegovine|143 općine]] i 2 [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|grada]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]]. Načelnici i gradonačelnici se biraju po principu [[Većinski izborni sistem|jednostavne većine]] (''First-past-the-post''), pri čemu je pobjednik kandidat sa najvećim brojem glasova. Zbog toga, višestranačke koalicije su češte na lokalnom nivou, sa jedinstvenom političkom ili etničkom grupom predstavljenom u situacijama kada nekoliko kandidata može podijeliti biračko tijelo. Kandidati za vijeća/skupštine biraju se [[Proporcionalni izborni sistem|proporcionalnom zastupljenosti]] [[Otvorena lista|otvorenih lista]], pri čemu broj mandata u vijeću varira u zavisnosti od broja stanovništva.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/documents/ZAKONI/Tehnicki_precisceni_tekst/Tehnicki_precisceni_tekst_IZ_BiH_05_2024-bos.pdf?v=1|title=Izborni zakon Bosne i Hercegovine|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|language=bs-BA|access-date=19. 3. 2024}}</ref> Gradovi [[Sarajevo]] i [[Istočno Sarajevo]] se dijele na četiri i šest općina, koji biraju gradska vijeća, odnosno skupštinu. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]] bira se indirektno,<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=ajkNguAMpjM|title=Izbori za Gradsko vijeće Grada Sarajeva - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://gradskovijece.sarajevo.ba/wp-content/uploads/2020/05/Statut-Grada-Sarajeva.pdf|title=Statut Grada Sarajeva|date=9. 10. 2008|website=gradskovijece.sarajevo.ba|publisher=[[Gradsko vijeće Sarajeva]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref> a [[Spisak gradonačelnika Istočnog Sarajeva|Gradonačelnik Istočnog Sarajeva]], od [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020.|lokalnih izbora 2020]], direktno.<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=bqY6U_Dzvm0|title=Izbori za Skupštinu Grada Istočno Sarajevo - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.narodnaskupstinars.net/?q=la/akti/usvojeni-zakoni/zakon-o-gradu-isto%C4%8Dno-sarajevo|title=Zakon o gradu Istočno Sarajevo|last=|date=13. 3. 2020|website=narodnaskupstinars.net|publisher=[[NSRS]]|language=sr-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref> U [[Brčko distrikt]]u biraju se predstavnici u [[Skupština Brčko distrikta|Skupštini]], koji naknadno biraju [[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|gradonačelnika]] [[Brčko]]g.<ref>{{Cite web|url=https://skupstinabd.ba/images/dokumenti/ba/statut-brcko-distrikta.pdf|title=Statut Brčko distrikta|date=14. 1. 2010|website=skupstinabd.ba|publisher=[[Skupština Brčko distrikta]]|access-date=31. 8. 2024}}</ref> [[Mostar]] izbore održava po [[Mješoviti proporcionalni izborni sistem|mješovitom proporcionalnom sistemu predstavljanja]], gdje će se birati ukupno 22 vijećnika iz šest različitih gradskih područja i 13 sa gradske liste, a gradonačelnika će također birati gradsko vijeće.<ref name=":8">{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=kxyeKiZJ37s|title=Izbori u Gradu Mostaru - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=10. 8. 2024}}</ref> To će ujedno biti drugi izbori u Mostaru nakon političkog sporazuma 2020.<ref>{{Cite web|url=https://balkans.aljazeera.net/news/balkan/2020/6/17/covic-i-izetbegovic-postigli-sporazum-o-mostaru|title=Čović i Izetbegović postigli sporazum o Mostaru|website=Al Jazeera Balkans|language=bs|access-date=19. 3. 2024}}</ref> i prvi koji će se održati u isto vrijeme kada i ostatak zemlje od [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2008.|2008]].<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/ba/politika/predstavni%C4%8Dki-dom-parlamenta-bih-izglasao-izmjene-izbornog-zakona-za-mostar/1902951|title=Predstavnički dom Parlamenta BiH izglasao izmjene Izbornog zakona za Mostar|website=www.aa.com.tr|access-date=19. 3. 2024}}</ref> [[Bosna i Hercegovina]] službeno ima [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|35 gradonačelnika]], nakon što su, između lokalnih izbora, općine u [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciji BiH]] ([[Stolac]], [[Bosanska Krupa]], [[Lukavac]], [[Konjic]], [[Orašje]], [[Zavidovići]] i [[Novi Travnik]]) i u [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]] ([[Derventa]], [[Laktaši]] i [[Prnjavor]]) postali gradovi.<ref>{{Cite web|url=https://faktor.ba/bosna-i-hercegovina/aktuelno/konjic-zavidovici-stolac-orasje-bosanska-krupa-i-lukavac-od-veceras-su-gradovi/115627|title=Konjic, Zavidovići, Stolac, Orašje, Bosanska Krupa i Lukavac od večeras su gradovi|website=faktor.ba|language=en|access-date=19. 3. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://predstavnistvorsbg.rs/sr-Latn/kategorija-ltn/gradovi-u-republici-srpskoj-sr-latn/|title=Gradovi u Republici Srpskoj – Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji|website=predstavnistvorsbg.rs|access-date=19. 3. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ont.gov.ba/index.php/novosti/1402-zakon-o-gradu-novi-travnik|title=Zakon o gradu Novi Travnik|last=|first=|date=29. 7. 2024|website=ont.gov.ba|language=|access-date=8. 8. 2024}}</ref> == Rezultati == === Gradonačelnici gradova === {| class="wikitable" |+[[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|Gradovi Bosne i Hercegovine]] !Grad ! colspan="2" |Bivši<br>gradonačelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>gradonačelnik |- |[[Banja Luka]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |[[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |[[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- |[[Bihać]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| |Elvedin Sedić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| |Elvedin Sedić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |- |[[Bijeljina]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Bosanska Krupa]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Cazin]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NES|tamno|BS}};"| |Nermin Ogrešević ([[Narodni evropski savez|NES]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NES|tamno|BS}};"| |Nermin Ogrešević ([[Narodni evropski savez|NES]]) |- |[[Čapljina]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Iva Raguž ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Derventa]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Igor Žunić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Doboj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Goražde]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Gračanica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sadmir Džebo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gradačac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Edis Dervišagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hajrudin Mehanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gradiška]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Istočno Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Konjic]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Laktaši]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Livno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Lukavac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDBiH|tamno|BS}};"| |Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SDBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDBiH|tamno|BS}};"| |Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SDBiH]]) |- |[[Ljubuški]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Novi Travnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Orašje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Prijedor]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slobodan Javor ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slobodan Javor ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Prnjavor]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srebrenik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Adnan Bjelić ([[Narod i pravda|NiP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Adnan Bjelić ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |[[Stolac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Široki Brijeg]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ivo Pavković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Trebinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Tuzla]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zijad Lugavić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zijad Lugavić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Visoko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Zavidovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SN|tamno|BS}};"| |Hašim Mujanović ([[Snaga naroda|SN]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Erna Merdić-Smailhodžić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Zenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|BHI|tamno|BS}};"| |[[Fuad Kasumović]] ([[Bosanskohercegovačka inicijativa|BHI]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|BHI|tamno|BS}};"| |[[Fuad Kasumović]] ([[Bosanskohercegovačka inicijativa|BHI]]) |- |[[Zvornik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Bojan Ivanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Bojan Ivanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Živinice]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Began Muhić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Began Muhić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- ! colspan="5" | Gradonačelnici gradova izabrani kroz gradska vijeća/skupštine |- |[[Brčko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |[[Zijad Nišić]] ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |[[Siniša Milić]] ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Mostar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |[[Mario Kordić]] ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) | | |- |[[Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |[[Predrag Puharić]] ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) | | |} === Načelnici općina === {{legenda|#FCE4D6|Općine unutar gradova}} {| class="wikitable" |+[[Općine Bosne i Hercegovine]] !Općina ! colspan="2" |Bivši<br>načelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>načelnik |- |[[Banovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Bego Gutić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| |Mehmed Hasanović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- |[[Berkovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojan Samardžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Bileća]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Veselin Vujović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miodrag Parežanin ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Brod (općina)|Brod]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Zoran Vidić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Zečević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Bosanski Petrovac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bosansko Grahovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Uroš Đuran ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Smiljka Radlović ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |[[Bratunac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Lazar Prodanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Lazar Prodanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Breza (općina)|Breza]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bugojno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hasan Ajkunić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Edin Mašić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Busovača]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bužim]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Centar (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| |Srđan Mandić ([[Naša stranka|NS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| |Srđan Mandić ([[Naša stranka|NS]]) |- |[[Čajniče]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SRSRS|tamno|BS}};"| |Miroslav Furtula ([[Srpska radikalna stranka|SRS]]) |- |[[Čelić]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |- |[[Čelinac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Čitluk]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Doboj Istok]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Doboj Jug]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Dobretići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| |Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka - Stjepan Radić|HSS SR]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| |Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka - Stjepan Radić|HSS SR]]) |- |[[Domaljevac-Šamac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Donji Vakuf]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Huso Sušić ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Senad Selimović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Donji Žabar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Drvar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Foča (Federacija Bosne i Hercegovine)|Foča (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Mujo Sofradžija ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Mujo Sofradžija ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Fojnica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gacko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ognjen Milinković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |[[Vukota Govedarica]] ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Glamoč]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Gornji Vakuf-Uskoplje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Esmin Hajdarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Grude]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Hadžići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Eldar Čomor ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Han-Pijesak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Ilidža]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Nermin Muzur ([[Narod i pravda|NiP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Nermin Muzur ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |[[Ilijaš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Amar Dovadžija ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočna Ilidža]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Istočni Drvar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD|tamno|BS}};"| |Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milka Ivanković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Istočni Mostar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Božo Sjeran ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočni Stari Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočno Novo Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Jablanica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Damir Šabanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Emir Muratović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Jajce]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Jezero (općina)|Jezero]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kakanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kalesija]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sead Džafić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Nermin Mujkanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kalinovik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kiseljak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Kladanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| |Jusuf Čavkunović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edis Šarić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Ključ (općina)|Ključ]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Jasmin Musić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kneževo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kostajnica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kotor-Varoš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |Zdenko Sakan ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |Zdenko Sakan ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- |[[Kozarska Dubica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Igor Savković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kreševo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Krupa na Uni]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Kljajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NPS|tamno|BS}};"| |Gojko Kličković ([[Narodna partija Srpske|NPS]]) |- |[[Kupres (Federacija Bosne i Hercegovine)|Kupres (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zdravko Mioč ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Danko Jurič ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Kupres (Republika Srpska)|Kupres (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP|tamno|BS}};"| |Srđen Petković ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP]]) |- |[[Lopare]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Ljubinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Maglaj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Maid Suljaković ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Milići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Modriča]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Mrkonjić Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Neum]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Nevesinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Novi Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snježana Rajilić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Novi Grad (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Semir Efendić ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Semir Efendić ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |- |[[Novo Goražde]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Novo Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Hasan Tanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |[[Benjamina Karić]] ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Odžak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Nada Ćulap ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Anes Osmanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Olovo (općina)|Olovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Osmaci]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Oštra Luka]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Mastikosa ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Duško Došenović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Pale (Federacija Bosne i Hercegovine)|Pale (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Pale (Republika Srpska)|Pale (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boško Jugović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DEMOS|tamno|BS}};"| |Dejan Kojić ([[Demokratski savez|DEMOS]]) |- |[[Pelagićevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Petrovac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Petrovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Posušje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Prozor-Rama]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|RNS|tamno|BS}};"| |Jozo Ivančević ([[Ramska narodna stranka|RNS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|RNS|tamno|BS}};"| |Jozo Ivančević ([[Ramska narodna stranka|RNS]]) |- |[[Ravno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Ribnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Karać ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Duško Dakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Rogatica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ninoslav Prelić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Rudo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Sanski Most]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mensur Seferović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Sapna]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Sokolac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Strahinja Bašević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srbac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srebrenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Grujičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miloš Vučić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Stanari]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| |Radojica Ćelić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| |Aleksandar Ristić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Stari Grad (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Irfan Čengić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Irfan Čengić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Šamac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Đorđe Milićević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Đorđe Milićević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Šekovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miladin Lazić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miladin Lazić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Šipovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Teočak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Teslić]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Tešanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Tomislavgrad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HNP|tamno|BS}};"| |Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HNP|tamno|BS}};"| |Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]) |- |[[Travnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Trnovo (Federacija Bosne i Hercegovine)|Trnovo (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Trnovo (Republika Srpska)|Trnovo (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragomir Gagović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bjelica ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Ugljevik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Vasilije Perić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Gajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Usora (općina)|Usora]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Vareš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDS|tamno|BS}};"| |Zdravko Marošević ([[Hrvatski demokratski savez|HDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDS|tamno|BS}};"| |Zdravko Marošević ([[Hrvatski demokratski savez|HDS]]) |- |[[Velika Kladuša]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|LS BiH|tamno|BS}};"| |[[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Boris Horvat ("Zajedno za Krajinu" – [[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Demokratska narodna zajednica|DNZ]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Narod i pravda|NiP]]/[[Demokratska fronta|DF]]) |- |[[Višegrad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Đurđević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Đurđević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Vitez (općina)|Vitez]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Vlasenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Vogošća]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Migdad Hasanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Migdad Hasanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Vukosavlje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Borislav Rakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zekerijah Bahić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Žepče]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |} === Skupština Brčko distrikta === {{Glavni|Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024 (Brčko)}} {| class="wikitable" |+[[Skupština Brčko distrikta]] !# !Politički subjekt !Skr. !Broj glasova !% !Mandati |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}; color:white;" |1. |[[Stranka demokratske akcije]] | style="text-align:center;" |SDA | style="text-align:center;" |6.024 | style="text-align:center;" |15,93 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}}; color:white;" |2. |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] - [[Socijalistička partija Srpske]] | style="text-align:center;" |SNSD - SPS | style="text-align:center;" |5.945 | style="text-align:center;" |15,72 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SP|tamno|BS}}; color:white;" |3. |[[Socijalistička partija Republike Srpske|Socijalistička partija]] - [[Demokratski narodni savez]] - [[Partija ujedinjenih penzionera]] | style="text-align:center;" |SP - DNS - PUP | style="text-align:center;" |3.489 | style="text-align:center;" |9,23 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}}; color:white;" |4. |[[Ujedinjena Srpska]] | style="text-align:center;" |US | style="text-align:center;" |3.431 | style="text-align:center;" |9,07 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}; color:white;" |5. |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |HDZ BiH | style="text-align:center;" |3.387 | style="text-align:center;" |8,96 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}}; color:white;" |6. |[[Partija demokratskog progresa]] | style="text-align:center;" |PDP | style="text-align:center;" |2.321 | style="text-align:center;" |6,14 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBB|tamno|BS}}; color:white;" |7. |[[Savez za bolju budućnost]] | style="text-align:center;" |SBB | style="text-align:center;" |2.271 | style="text-align:center;" |6,01 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}}; color:white;" |8. |[[Narod i pravda]] | style="text-align:center;" |NiP | style="text-align:center;" |2.224 | style="text-align:center;" |5,88 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}}; color:white;" |9. |[[Naša stranka]] | style="text-align:center;" |NS | style="text-align:center;" |2.053 | style="text-align:center;" |5,43 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}; color:white;" |10. |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |SDP BiH | style="text-align:center;" |1.988 | style="text-align:center;" |5,26 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}; color:white;" |11. |[[Srpska demokratska stranka|Srpska demokratska stranka - Volja naroda]] | style="text-align:center;" |SDS | style="text-align:center;" |1.752 | style="text-align:center;" |4,63 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}}; color:white;" |12. |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] | style="text-align:center;" |SBiH | style="text-align:center;" |1.385 | style="text-align:center;" |3,66 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}}; color:white;" |13. |[[Hrvatska seljačka stranka - Braća Radić]] - [[Hrvatska demokratska zajednica 1990]] | style="text-align:center;" |HSS-BR - HDZ 1990 | style="text-align:center;" |1.201 | style="text-align:center;" |3,18 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |37.471 !29 |} ==== Nacionalne manjine ==== {| class="wikitable" !# !Politički subjekt !Kandidat !Broj Glasova !% !Broj mandata |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |1. | rowspan="2" |[[Nezavisni kandidat]] |Alija Denjagić | style="text-align:center;" |276 | style="text-align:center;" |35,43 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |2. |Radoslav Subotić | style="text-align:center;" |157 | style="text-align:center;" |20,15 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |433 !2 |} == Reference == {{Refspisak}} {{Izbori u Bosni i Hercegovini}} {{Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. po općinama}} [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024.|*]] [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini|2024]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini 2024.]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini|2024.]] [[Kategorija:2024. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Izbori u 2024.|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Izbori u Evropi 2024.|Bosna i Hercegovina]] 19rtfi0iwntqmdx1ln24phtrq3828sq 3670968 3670961 2024-12-03T17:41:22Z Sematz 38881 /* Gradonačelnici gradova */ 3670968 wikitext text/x-wiki {{Infokutija izbori | naziv_izbora = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. | država = Bosna i Hercegovina | vrsta = parlamentarni | u_toku = yes | prethodni_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. | prethodna_godina = 2020. | sljedeći_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2028. | sljedeća_godina = 2028 | mogući_mandati = {{nowrap|Načelnici/gradonačelnici i općinska/gradska vijeća/skupštine}} | datum_izbora = 6. oktobar 2024. | 2prazno = Načelnici | 3prazno = +/- | registriranih = 3.400.204<ref>{{cite web |title=Odluka o zaključivanju Centralnog biračkog spiska sa stanjem na dan 22.08.2024. godine u 24:00 sati |url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/08/odluka_o_zakljucivanju_cbs-lokalni_izbori_2024-bos.pdf |publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]] |access-date=29. 9. 2024 |format=PDF |date=26. 8. 2024}}</ref> | izlaznost = 1.560.097 (45,88%)<ref>{{cite web |title=Izvješaj za odaziv po izbornim jedinicama u 19 sati |url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/odziv/odziv_local_2024_3.pdf |publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]] |access-date=6. 10. 2024 |format=PDF |date=6. 10. 2024}}</ref> | stranka1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|link|BS}} | boja1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}} | 2podaci1 = {{Composition bar|47|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}}}} | 3podaci1 = {{Povećanje}} 3 | stranka2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|link|BS}} | boja2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}} | 2podaci2 = {{Composition bar|32|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}}} | 3podaci2 = {{Povećanje}} 5 | stranka3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|link|BS}} | boja3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}} | 2podaci3 = {{Composition bar|19|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}}} | 3podaci3 = {{Gubitak}} 3 | stranka4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|link|BS}} | boja4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}} | 2podaci4 = {{Composition bar|11|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}}} | 3podaci4 = {{Gubitak}} 5 | stranka5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|link|BS}} | boja5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}} | 2podaci5 = {{Composition bar|8|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}}} | 3podaci5 = {{Gubitak}} 1 | stranka6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni|link|BS}} | boja6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|svijetlo|BS}} | 2podaci6 = {{Composition bar|4|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}}} | 3podaci6 = {{Gubitak}} 1 | slika_karte = 2024Final(Fixed).png | veličina_karte = | opis_karte = Rezultati po općinama }} {{Politika Bosne i Hercegovine}} '''Lokalni izbori u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] 2024.''' su [[Demokratija|demokratski]] [[izbori]] koji su održani 6. oktobra 2024.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori/podzakonski_akti/odluka_o_raspisivanju_i_odrzavanju_lokalnih_izbora_2024-b.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024.|date=8. 5. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=8. 5. 2024}}</ref> Na izborima birali su se načelnici općina i gradonačelnici gradova, te općinska i gradska vijeća i skupštine.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/CIK/Plan_rada/Program_rada_CIK_BiH_u_2024_godini.pdf|title=Program rada CIKBiH u 2024.|date=20. 10. 2023|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=19. 3. 2024}}</ref> Izbori u općinama [[Fojnica]], [[Jablanica]], [[Kiseljak]], [[Konjic]] i [[Kreševo]] bili su odgođeni zbog proglašenja stanja prirodne nesreće,<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/?Lang=3&CategoryID=64&Id=5408|title=Odgoda lokalnih izbora u općinama gdje je proglašeno stanje prirodne nesreće|date=6. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=6. 10. 2024}}</ref> te su naknadno održani 20. oktobra i 3. novembra.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/10/10/odluka_10102024-bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024. u općinama Fojnica, Kiseljak, Kreševo i Konjic|date=10. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=10. 10. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/10/odluka_jablanica_2024_bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024. u općini Jablanica|date=22. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=22. 10. 2024}}</ref> == Nove izborne tehnologije == Ovo su bili prvi izbori u [[Historija Bosne i Hercegovine|historiji Bosne i Hercegovine]] na kojima su se koristile posebne izborne tehnologije, koje su osigurale što veći integritet izbora. Iako je njihova službena primjena tek od [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2026.|općih izbora 2026]], na određenim biračkim mjestima postavljene su izborne tehnologije s ciljem testiranja i simulacije njihove primjene, radi provjere tehničkih mogućnosti provedbe određenih procedura s ciljem jačanja izbornog integriteta i dobijanja relevantnih pokazatelja potrebnih za buduću primjenu i evaulaciju.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/odluka_o_djelokrugu_primjene_pilot_projekata_centralne_izborne_komisije_bih_za_lokalne_izbore_b.pdf|title=Odluka o djelokrugu primjene pilot projekata CIK BiH za Lokalne izbore 2024.|date=3. 4. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=18. 9. 2024}}</ref> Provedeni pilot projekti bili su:<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/09/U_1874-bos.pdf|title=Upustvo o korištenju opreme za video nadzor|date=2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=19. 9. 2024}}</ref> * Pilot projekat 1 - Autentifikacija birača i transmisija rezultata, * Pilot projekat 2 - Optički skeneri i automatsko prebrojavanje glasačkih listića, * Pilot projekat 3 - Biometrijska identifikacija i autentifikacija birača, * Pilot projekat 4 - Video nadzor na biračkim mjestima. === Pilot projekat 1 - Autentifikacija birača i transmisija rezultata === Autentifikacija birača predstavlja postupak potvrđivanja identiteta birača na biračkom mjestu, koji se vrši nakon izvršene provjere [[Lični dokument|ličnog dokumenta]] ([[Lična karta Bosne i Hercegovine|lična karta]], [[Pasoš Bosne i Hercegovine|pasoš]] ili [[Vozačka dozvola Bosne i Hercegovine|vozačka dozvola]]) i podrazumijeva proceduru usporedbe [[Biometrija|biometrijskih podataka]] ([[otisak prsta]]) birača u evidenciji [[Agencija za identifikacione dokumente, evidenciju i razmjenu podataka Bosne i Hercegovine|Agencije za identifikacijske dokumente, evidenciju i razmjenu podataka BiH]] (IDDEEA), dok je transmisija rezultata postupak dostave izbornih rezultata [[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIK]]-u sa biračkom mjesta, putem online aplikacije, i vrši se nakon ručnog prebrojavanja glasova.<ref name=":0" /> Projekat se proveo na 165 biračih mjesta u 11 općina i gradova: [[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad Sarajevo]] (46), [[Bijeljina]] (28), [[Doboj]] (17), [[Gradiška]] (14), [[Zvornik]] (14), [[Tešanj]] (9), [[Sanski Most]] (8), [[Trebinje]] (8), [[Domaljevac-Šamac]] (7), [[Goražde]] (7) i [[Srebrenica]] (7).<ref name=":2">{{Cite web|url=http://www.glasila.ba/page/akt/i9PUfK4DEM8=|title=Službeni glasnik BiH, broj 57/24|date=16. 8. 2024|website=glasila.ba|publisher=[[Službeni list Bosne i Hercegovine]]|access-date=19. 9. 2024}}</ref> Projekat se realizirao uz podršku Delegacije [[Evropska unija|Evropske unije]], koja je osigurala potrebnu [[hardver]]sku i [[softver]]sku opremu.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 2 - Optički skeneri i automatsko prebrojavanje glasačkih listića === Korištenje optičkih skenera na biračkim mjestima predstavlja proceduru ubacivanja glasačkih listića u glasačku kutiju kroz optički skener koji automatski prebrojava rezultate glasanja, te omogućava direktnu transmisiju rezultata, te se rezultati, nakon zatvaranja biračkog mjesta, dostavljaju CIK-u.<ref name=":0" /> Projekat se proveo na 145 biračih mjesta u 7 općina i gradova: [[Vogošća]] (48), [[Tuzla]] (32), [[Prijedor]] (25), [[Novi Grad]] (11), [[Visoko]] (11), [[Mostar]] (9) i [[Stolac]] (9).<ref name=":2" /> Projekat se realizirao uz podršku [[Američka agencija za međunarodni razvoj|Američke agencije za međunarodni razvoj]] (USAID), koja je osigurala potrebnu hardversku i softversku opremu, te provela neophodne obuke i edukacijske kampanje.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 3 - Biometrijska identifikacija i autentifikacija birača === Tehnologija biometrijske identifikacije i autentifikacije birača postupak je potvrđivanja identiteta birača na biračkom mjestu, koji se također vrši nakon ranije identifikacije putem ličnog dokumenta, i podrazumijeva proceduru usporedbe biometrijskih podataka (otiska prsta) biračka putem uređaja za identifikaciju u koji su integrirani biometrijski podaci ili koji se u datom trenutku provjeravaju u evidencijama IDDEEA-e. Projekat se proveo na 138 biračih mjesta u [[Brčko distrikt|Brčko distriktu BiH]].<ref name=":2" /> Projekat se realizirao uz podršku [[Organizacija za evropsku sigurnost i saradnju|Organizacije za evropsku sigurnost i saradnju]] (OSCE) u BiH, koja je osigurala potrebne uređaje za identifikaciju, aplikativne softvere za iste, te provela neophodne obuke i edukacijske kampanje.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 4 - Video nadzor na biračkim mjestima === Nakon sticanja uslova, CIKBIH odlučio je provesti još jedan pilot projekat, a to je [[Videonadzor|video nadzor]] (CCTV) na biračkim mjestima. Video nadzor predstavlja upotrebu nadzornih kamera na biračkom mjestu za prijenos video signala.<ref name=":1" /> Projekat se proveo na 10 biračkih mjesta u 5 općina i gradova: [[Banja Luka]] (2), [[Centar (Sarajevo)|Centar Sarajevo]] (2), [[Istočno Novo Sarajevo]] (2), [[Vlasenica]] (2) i [[Zenica]] (2).<ref name=":2" /> == Izborni sistem == {{Glavni|Izbori u Bosni i Hercegovini#Lokalni izbori}} Lokalni izbori, koji su regulisani [[Izbori u Bosni i Hercegovini#Izborni zakon|Izbornim zakonom BiH]], obuhvataju izbor načelnika općina i gradonačelnika gradova, kao i općinska i gradska vijeća/skupštine, u [[Općine Bosne i Hercegovine|143 općine]] i 2 [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|grada]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]]. Načelnici i gradonačelnici se biraju po principu [[Većinski izborni sistem|jednostavne većine]] (''First-past-the-post''), pri čemu je pobjednik kandidat sa najvećim brojem glasova. Zbog toga, višestranačke koalicije su češte na lokalnom nivou, sa jedinstvenom političkom ili etničkom grupom predstavljenom u situacijama kada nekoliko kandidata može podijeliti biračko tijelo. Kandidati za vijeća/skupštine biraju se [[Proporcionalni izborni sistem|proporcionalnom zastupljenosti]] [[Otvorena lista|otvorenih lista]], pri čemu broj mandata u vijeću varira u zavisnosti od broja stanovništva.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/documents/ZAKONI/Tehnicki_precisceni_tekst/Tehnicki_precisceni_tekst_IZ_BiH_05_2024-bos.pdf?v=1|title=Izborni zakon Bosne i Hercegovine|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|language=bs-BA|access-date=19. 3. 2024}}</ref> Gradovi [[Sarajevo]] i [[Istočno Sarajevo]] se dijele na četiri i šest općina, koji biraju gradska vijeća, odnosno skupštinu. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]] bira se indirektno,<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=ajkNguAMpjM|title=Izbori za Gradsko vijeće Grada Sarajeva - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://gradskovijece.sarajevo.ba/wp-content/uploads/2020/05/Statut-Grada-Sarajeva.pdf|title=Statut Grada Sarajeva|date=9. 10. 2008|website=gradskovijece.sarajevo.ba|publisher=[[Gradsko vijeće Sarajeva]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref> a [[Spisak gradonačelnika Istočnog Sarajeva|Gradonačelnik Istočnog Sarajeva]], od [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020.|lokalnih izbora 2020]], direktno.<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=bqY6U_Dzvm0|title=Izbori za Skupštinu Grada Istočno Sarajevo - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.narodnaskupstinars.net/?q=la/akti/usvojeni-zakoni/zakon-o-gradu-isto%C4%8Dno-sarajevo|title=Zakon o gradu Istočno Sarajevo|last=|date=13. 3. 2020|website=narodnaskupstinars.net|publisher=[[NSRS]]|language=sr-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref> U [[Brčko distrikt]]u biraju se predstavnici u [[Skupština Brčko distrikta|Skupštini]], koji naknadno biraju [[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|gradonačelnika]] [[Brčko]]g.<ref>{{Cite web|url=https://skupstinabd.ba/images/dokumenti/ba/statut-brcko-distrikta.pdf|title=Statut Brčko distrikta|date=14. 1. 2010|website=skupstinabd.ba|publisher=[[Skupština Brčko distrikta]]|access-date=31. 8. 2024}}</ref> [[Mostar]] izbore održava po [[Mješoviti proporcionalni izborni sistem|mješovitom proporcionalnom sistemu predstavljanja]], gdje će se birati ukupno 22 vijećnika iz šest različitih gradskih područja i 13 sa gradske liste, a gradonačelnika će također birati gradsko vijeće.<ref name=":8">{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=kxyeKiZJ37s|title=Izbori u Gradu Mostaru - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=10. 8. 2024}}</ref> To će ujedno biti drugi izbori u Mostaru nakon političkog sporazuma 2020.<ref>{{Cite web|url=https://balkans.aljazeera.net/news/balkan/2020/6/17/covic-i-izetbegovic-postigli-sporazum-o-mostaru|title=Čović i Izetbegović postigli sporazum o Mostaru|website=Al Jazeera Balkans|language=bs|access-date=19. 3. 2024}}</ref> i prvi koji će se održati u isto vrijeme kada i ostatak zemlje od [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2008.|2008]].<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/ba/politika/predstavni%C4%8Dki-dom-parlamenta-bih-izglasao-izmjene-izbornog-zakona-za-mostar/1902951|title=Predstavnički dom Parlamenta BiH izglasao izmjene Izbornog zakona za Mostar|website=www.aa.com.tr|access-date=19. 3. 2024}}</ref> [[Bosna i Hercegovina]] službeno ima [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|35 gradonačelnika]], nakon što su, između lokalnih izbora, općine u [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciji BiH]] ([[Stolac]], [[Bosanska Krupa]], [[Lukavac]], [[Konjic]], [[Orašje]], [[Zavidovići]] i [[Novi Travnik]]) i u [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]] ([[Derventa]], [[Laktaši]] i [[Prnjavor]]) postali gradovi.<ref>{{Cite web|url=https://faktor.ba/bosna-i-hercegovina/aktuelno/konjic-zavidovici-stolac-orasje-bosanska-krupa-i-lukavac-od-veceras-su-gradovi/115627|title=Konjic, Zavidovići, Stolac, Orašje, Bosanska Krupa i Lukavac od večeras su gradovi|website=faktor.ba|language=en|access-date=19. 3. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://predstavnistvorsbg.rs/sr-Latn/kategorija-ltn/gradovi-u-republici-srpskoj-sr-latn/|title=Gradovi u Republici Srpskoj – Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji|website=predstavnistvorsbg.rs|access-date=19. 3. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ont.gov.ba/index.php/novosti/1402-zakon-o-gradu-novi-travnik|title=Zakon o gradu Novi Travnik|last=|first=|date=29. 7. 2024|website=ont.gov.ba|language=|access-date=8. 8. 2024}}</ref> == Rezultati == === Gradonačelnici gradova === {| class="wikitable" |+[[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|Gradovi Bosne i Hercegovine]] !Grad ! colspan="2" |Bivši<br>gradonačelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>gradonačelnik |- |[[Banja Luka]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |[[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |[[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- |[[Bihać]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| |Elvedin Sedić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| |Elvedin Sedić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |- |[[Bijeljina]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Bosanska Krupa]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Cazin]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NES|tamno|BS}};"| |Nermin Ogrešević ([[Narodni evropski savez|NES]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NES|tamno|BS}};"| |Nermin Ogrešević ([[Narodni evropski savez|NES]]) |- |[[Čapljina]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Iva Raguž ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Derventa]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Igor Žunić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Doboj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Goražde]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Gračanica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sadmir Džebo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gradačac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Edis Dervišagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hajrudin Mehanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gradiška]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Istočno Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Konjic]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Laktaši]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Livno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Lukavac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDBiH|tamno|BS}};"| |Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SDBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDBiH|tamno|BS}};"| |Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SDBiH]]) |- |[[Ljubuški]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Novi Travnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Orašje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Prijedor]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slobodan Javor ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slobodan Javor ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Prnjavor]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srebrenik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Adnan Bjelić ([[Narod i pravda|NiP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Adnan Bjelić ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |[[Stolac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Široki Brijeg]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ivo Pavković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Trebinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Tuzla]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zijad Lugavić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zijad Lugavić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Visoko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Zavidovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SN|tamno|BS}};"| |Hašim Mujanović ([[Snaga naroda|SN]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Erna Merdić-Smailhodžić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Zenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|BHI|tamno|BS}};"| |[[Fuad Kasumović]] ([[Bosanskohercegovačka inicijativa|BHI]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|BHI|tamno|BS}};"| |[[Fuad Kasumović]] ([[Bosanskohercegovačka inicijativa|BHI]]) |- |[[Zvornik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Bojan Ivanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Bojan Ivanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Živinice]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Began Muhić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Began Muhić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- ! colspan="5" | Gradonačelnici gradova izabrani kroz gradska vijeća/skupštine |- |[[Brčko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |[[Zijad Nišić]] ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |[[Siniša Milić]] ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Mostar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |[[Mario Kordić]] ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |[[Mario Kordić]] ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |[[Predrag Puharić]] ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) | | |} === Načelnici općina === {{legenda|#FCE4D6|Općine unutar gradova}} {| class="wikitable" |+[[Općine Bosne i Hercegovine]] !Općina ! colspan="2" |Bivši<br>načelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>načelnik |- |[[Banovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Bego Gutić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| |Mehmed Hasanović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- |[[Berkovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojan Samardžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Bileća]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Veselin Vujović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miodrag Parežanin ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Brod (općina)|Brod]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Zoran Vidić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Zečević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Bosanski Petrovac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bosansko Grahovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Uroš Đuran ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Smiljka Radlović ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |[[Bratunac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Lazar Prodanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Lazar Prodanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Breza (općina)|Breza]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bugojno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hasan Ajkunić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Edin Mašić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Busovača]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bužim]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Centar (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| |Srđan Mandić ([[Naša stranka|NS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| |Srđan Mandić ([[Naša stranka|NS]]) |- |[[Čajniče]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SRSRS|tamno|BS}};"| |Miroslav Furtula ([[Srpska radikalna stranka|SRS]]) |- |[[Čelić]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |- |[[Čelinac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Čitluk]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Doboj Istok]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Doboj Jug]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Dobretići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| |Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka - Stjepan Radić|HSS SR]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| |Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka - Stjepan Radić|HSS SR]]) |- |[[Domaljevac-Šamac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Donji Vakuf]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Huso Sušić ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Senad Selimović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Donji Žabar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Drvar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Foča (Federacija Bosne i Hercegovine)|Foča (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Mujo Sofradžija ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Mujo Sofradžija ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Fojnica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gacko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ognjen Milinković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |[[Vukota Govedarica]] ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Glamoč]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Gornji Vakuf-Uskoplje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Esmin Hajdarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Grude]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Hadžići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Eldar Čomor ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Han-Pijesak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Ilidža]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Nermin Muzur ([[Narod i pravda|NiP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Nermin Muzur ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |[[Ilijaš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Amar Dovadžija ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočna Ilidža]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Istočni Drvar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD|tamno|BS}};"| |Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milka Ivanković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Istočni Mostar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Božo Sjeran ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočni Stari Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočno Novo Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Jablanica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Damir Šabanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Emir Muratović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Jajce]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Jezero (općina)|Jezero]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kakanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kalesija]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sead Džafić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Nermin Mujkanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kalinovik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kiseljak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Kladanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| |Jusuf Čavkunović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edis Šarić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Ključ (općina)|Ključ]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Jasmin Musić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kneževo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kostajnica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kotor-Varoš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |Zdenko Sakan ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |Zdenko Sakan ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- |[[Kozarska Dubica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Igor Savković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kreševo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Krupa na Uni]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Kljajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NPS|tamno|BS}};"| |Gojko Kličković ([[Narodna partija Srpske|NPS]]) |- |[[Kupres (Federacija Bosne i Hercegovine)|Kupres (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zdravko Mioč ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Danko Jurič ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Kupres (Republika Srpska)|Kupres (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP|tamno|BS}};"| |Srđen Petković ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP]]) |- |[[Lopare]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Ljubinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Maglaj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Maid Suljaković ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Milići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Modriča]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Mrkonjić Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Neum]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Nevesinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Novi Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snježana Rajilić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Novi Grad (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Semir Efendić ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Semir Efendić ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |- |[[Novo Goražde]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Novo Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Hasan Tanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |[[Benjamina Karić]] ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Odžak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Nada Ćulap ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Anes Osmanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Olovo (općina)|Olovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Osmaci]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Oštra Luka]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Mastikosa ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Duško Došenović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Pale (Federacija Bosne i Hercegovine)|Pale (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Pale (Republika Srpska)|Pale (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boško Jugović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DEMOS|tamno|BS}};"| |Dejan Kojić ([[Demokratski savez|DEMOS]]) |- |[[Pelagićevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Petrovac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Petrovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Posušje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Prozor-Rama]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|RNS|tamno|BS}};"| |Jozo Ivančević ([[Ramska narodna stranka|RNS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|RNS|tamno|BS}};"| |Jozo Ivančević ([[Ramska narodna stranka|RNS]]) |- |[[Ravno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Ribnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Karać ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Duško Dakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Rogatica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ninoslav Prelić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Rudo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Sanski Most]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mensur Seferović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Sapna]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Sokolac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Strahinja Bašević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srbac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srebrenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Grujičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miloš Vučić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Stanari]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| |Radojica Ćelić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| |Aleksandar Ristić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Stari Grad (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Irfan Čengić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Irfan Čengić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Šamac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Đorđe Milićević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Đorđe Milićević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Šekovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miladin Lazić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miladin Lazić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Šipovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Teočak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Teslić]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Tešanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Tomislavgrad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HNP|tamno|BS}};"| |Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HNP|tamno|BS}};"| |Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]) |- |[[Travnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Trnovo (Federacija Bosne i Hercegovine)|Trnovo (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Trnovo (Republika Srpska)|Trnovo (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragomir Gagović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bjelica ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Ugljevik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Vasilije Perić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Gajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Usora (općina)|Usora]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Vareš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDS|tamno|BS}};"| |Zdravko Marošević ([[Hrvatski demokratski savez|HDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDS|tamno|BS}};"| |Zdravko Marošević ([[Hrvatski demokratski savez|HDS]]) |- |[[Velika Kladuša]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|LS BiH|tamno|BS}};"| |[[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Boris Horvat ("Zajedno za Krajinu" – [[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Demokratska narodna zajednica|DNZ]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Narod i pravda|NiP]]/[[Demokratska fronta|DF]]) |- |[[Višegrad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Đurđević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Đurđević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Vitez (općina)|Vitez]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Vlasenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Vogošća]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Migdad Hasanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Migdad Hasanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Vukosavlje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Borislav Rakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zekerijah Bahić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Žepče]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |} === Skupština Brčko distrikta === {{Glavni|Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024 (Brčko)}} {| class="wikitable" |+[[Skupština Brčko distrikta]] !# !Politički subjekt !Skr. !Broj glasova !% !Mandati |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}; color:white;" |1. |[[Stranka demokratske akcije]] | style="text-align:center;" |SDA | style="text-align:center;" |6.024 | style="text-align:center;" |15,93 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}}; color:white;" |2. |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] - [[Socijalistička partija Srpske]] | style="text-align:center;" |SNSD - SPS | style="text-align:center;" |5.945 | style="text-align:center;" |15,72 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SP|tamno|BS}}; color:white;" |3. |[[Socijalistička partija Republike Srpske|Socijalistička partija]] - [[Demokratski narodni savez]] - [[Partija ujedinjenih penzionera]] | style="text-align:center;" |SP - DNS - PUP | style="text-align:center;" |3.489 | style="text-align:center;" |9,23 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}}; color:white;" |4. |[[Ujedinjena Srpska]] | style="text-align:center;" |US | style="text-align:center;" |3.431 | style="text-align:center;" |9,07 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}; color:white;" |5. |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |HDZ BiH | style="text-align:center;" |3.387 | style="text-align:center;" |8,96 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}}; color:white;" |6. |[[Partija demokratskog progresa]] | style="text-align:center;" |PDP | style="text-align:center;" |2.321 | style="text-align:center;" |6,14 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBB|tamno|BS}}; color:white;" |7. |[[Savez za bolju budućnost]] | style="text-align:center;" |SBB | style="text-align:center;" |2.271 | style="text-align:center;" |6,01 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}}; color:white;" |8. |[[Narod i pravda]] | style="text-align:center;" |NiP | style="text-align:center;" |2.224 | style="text-align:center;" |5,88 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}}; color:white;" |9. |[[Naša stranka]] | style="text-align:center;" |NS | style="text-align:center;" |2.053 | style="text-align:center;" |5,43 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}; color:white;" |10. |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |SDP BiH | style="text-align:center;" |1.988 | style="text-align:center;" |5,26 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}; color:white;" |11. |[[Srpska demokratska stranka|Srpska demokratska stranka - Volja naroda]] | style="text-align:center;" |SDS | style="text-align:center;" |1.752 | style="text-align:center;" |4,63 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}}; color:white;" |12. |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] | style="text-align:center;" |SBiH | style="text-align:center;" |1.385 | style="text-align:center;" |3,66 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}}; color:white;" |13. |[[Hrvatska seljačka stranka - Braća Radić]] - [[Hrvatska demokratska zajednica 1990]] | style="text-align:center;" |HSS-BR - HDZ 1990 | style="text-align:center;" |1.201 | style="text-align:center;" |3,18 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |37.471 !29 |} ==== Nacionalne manjine ==== {| class="wikitable" !# !Politički subjekt !Kandidat !Broj Glasova !% !Broj mandata |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |1. | rowspan="2" |[[Nezavisni kandidat]] |Alija Denjagić | style="text-align:center;" |276 | style="text-align:center;" |35,43 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |2. |Radoslav Subotić | style="text-align:center;" |157 | style="text-align:center;" |20,15 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |433 !2 |} == Reference == {{Refspisak}} {{Izbori u Bosni i Hercegovini}} {{Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. po općinama}} [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024.|*]] [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini|2024]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini 2024.]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini|2024.]] [[Kategorija:2024. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Izbori u 2024.|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Izbori u Evropi 2024.|Bosna i Hercegovina]] 25h2jv74mrqnccf6ycq7qa56niedqb1 3670969 3670968 2024-12-03T17:43:19Z Sematz 38881 3670969 wikitext text/x-wiki {{Infokutija izbori | naziv_izbora = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. | država = Bosna i Hercegovina | vrsta = parlamentarni | u_toku = yes | prethodni_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. | prethodna_godina = 2020. | sljedeći_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2028. | sljedeća_godina = 2028 | mogući_mandati = {{nowrap|Načelnici/gradonačelnici i općinska/gradska vijeća/skupštine}} | datum_izbora = 6. oktobar 2024. | 2prazno = Načelnici | 3prazno = +/- | registriranih = 3.400.204<ref>{{cite web |title=Odluka o zaključivanju Centralnog biračkog spiska sa stanjem na dan 22.08.2024. godine u 24:00 sati |url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/08/odluka_o_zakljucivanju_cbs-lokalni_izbori_2024-bos.pdf |publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]] |access-date=29. 9. 2024 |format=PDF |date=26. 8. 2024}}</ref> | izlaznost = 1.560.097 (45,88%)<ref>{{cite web |title=Izvješaj za odaziv po izbornim jedinicama u 19 sati |url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/odziv/odziv_local_2024_3.pdf |publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]] |access-date=6. 10. 2024 |format=PDF |date=6. 10. 2024}}</ref> | stranka1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|link|BS}} | boja1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}} | 2podaci1 = {{Composition bar|47|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}}}} | 3podaci1 = {{Povećanje}} 3 | stranka2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|link|BS}} | boja2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}} | 2podaci2 = {{Composition bar|32|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}}} | 3podaci2 = {{Povećanje}} 5 | stranka3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|link|BS}} | boja3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}} | 2podaci3 = {{Composition bar|20|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}}} | 3podaci3 = {{Gubitak}} 2 | stranka4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|link|BS}} | boja4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}} | 2podaci4 = {{Composition bar|11|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}}} | 3podaci4 = {{Gubitak}} 5 | stranka5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|link|BS}} | boja5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}} | 2podaci5 = {{Composition bar|8|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}}} | 3podaci5 = {{Gubitak}} 1 | stranka6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni|link|BS}} | boja6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|svijetlo|BS}} | 2podaci6 = {{Composition bar|4|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}}} | 3podaci6 = {{Gubitak}} 1 | slika_karte = 2024Final(Fixed).png | veličina_karte = | opis_karte = Rezultati po općinama }} {{Politika Bosne i Hercegovine}} '''Lokalni izbori u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] 2024.''' su [[Demokratija|demokratski]] [[izbori]] koji su održani 6. oktobra 2024.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori/podzakonski_akti/odluka_o_raspisivanju_i_odrzavanju_lokalnih_izbora_2024-b.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024.|date=8. 5. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=8. 5. 2024}}</ref> Na izborima birali su se načelnici općina i gradonačelnici gradova, te općinska i gradska vijeća i skupštine.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/CIK/Plan_rada/Program_rada_CIK_BiH_u_2024_godini.pdf|title=Program rada CIKBiH u 2024.|date=20. 10. 2023|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=19. 3. 2024}}</ref> Izbori u općinama [[Fojnica]], [[Jablanica]], [[Kiseljak]], [[Konjic]] i [[Kreševo]] bili su odgođeni zbog proglašenja stanja prirodne nesreće,<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/?Lang=3&CategoryID=64&Id=5408|title=Odgoda lokalnih izbora u općinama gdje je proglašeno stanje prirodne nesreće|date=6. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=6. 10. 2024}}</ref> te su naknadno održani 20. oktobra i 3. novembra.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/10/10/odluka_10102024-bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024. u općinama Fojnica, Kiseljak, Kreševo i Konjic|date=10. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=10. 10. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/10/odluka_jablanica_2024_bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024. u općini Jablanica|date=22. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=22. 10. 2024}}</ref> == Nove izborne tehnologije == Ovo su bili prvi izbori u [[Historija Bosne i Hercegovine|historiji Bosne i Hercegovine]] na kojima su se koristile posebne izborne tehnologije, koje su osigurale što veći integritet izbora. Iako je njihova službena primjena tek od [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2026.|općih izbora 2026]], na određenim biračkim mjestima postavljene su izborne tehnologije s ciljem testiranja i simulacije njihove primjene, radi provjere tehničkih mogućnosti provedbe određenih procedura s ciljem jačanja izbornog integriteta i dobijanja relevantnih pokazatelja potrebnih za buduću primjenu i evaulaciju.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/odluka_o_djelokrugu_primjene_pilot_projekata_centralne_izborne_komisije_bih_za_lokalne_izbore_b.pdf|title=Odluka o djelokrugu primjene pilot projekata CIK BiH za Lokalne izbore 2024.|date=3. 4. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=18. 9. 2024}}</ref> Provedeni pilot projekti bili su:<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/09/U_1874-bos.pdf|title=Upustvo o korištenju opreme za video nadzor|date=2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=19. 9. 2024}}</ref> * Pilot projekat 1 - Autentifikacija birača i transmisija rezultata, * Pilot projekat 2 - Optički skeneri i automatsko prebrojavanje glasačkih listića, * Pilot projekat 3 - Biometrijska identifikacija i autentifikacija birača, * Pilot projekat 4 - Video nadzor na biračkim mjestima. === Pilot projekat 1 - Autentifikacija birača i transmisija rezultata === Autentifikacija birača predstavlja postupak potvrđivanja identiteta birača na biračkom mjestu, koji se vrši nakon izvršene provjere [[Lični dokument|ličnog dokumenta]] ([[Lična karta Bosne i Hercegovine|lična karta]], [[Pasoš Bosne i Hercegovine|pasoš]] ili [[Vozačka dozvola Bosne i Hercegovine|vozačka dozvola]]) i podrazumijeva proceduru usporedbe [[Biometrija|biometrijskih podataka]] ([[otisak prsta]]) birača u evidenciji [[Agencija za identifikacione dokumente, evidenciju i razmjenu podataka Bosne i Hercegovine|Agencije za identifikacijske dokumente, evidenciju i razmjenu podataka BiH]] (IDDEEA), dok je transmisija rezultata postupak dostave izbornih rezultata [[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIK]]-u sa biračkom mjesta, putem online aplikacije, i vrši se nakon ručnog prebrojavanja glasova.<ref name=":0" /> Projekat se proveo na 165 biračih mjesta u 11 općina i gradova: [[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad Sarajevo]] (46), [[Bijeljina]] (28), [[Doboj]] (17), [[Gradiška]] (14), [[Zvornik]] (14), [[Tešanj]] (9), [[Sanski Most]] (8), [[Trebinje]] (8), [[Domaljevac-Šamac]] (7), [[Goražde]] (7) i [[Srebrenica]] (7).<ref name=":2">{{Cite web|url=http://www.glasila.ba/page/akt/i9PUfK4DEM8=|title=Službeni glasnik BiH, broj 57/24|date=16. 8. 2024|website=glasila.ba|publisher=[[Službeni list Bosne i Hercegovine]]|access-date=19. 9. 2024}}</ref> Projekat se realizirao uz podršku Delegacije [[Evropska unija|Evropske unije]], koja je osigurala potrebnu [[hardver]]sku i [[softver]]sku opremu.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 2 - Optički skeneri i automatsko prebrojavanje glasačkih listića === Korištenje optičkih skenera na biračkim mjestima predstavlja proceduru ubacivanja glasačkih listića u glasačku kutiju kroz optički skener koji automatski prebrojava rezultate glasanja, te omogućava direktnu transmisiju rezultata, te se rezultati, nakon zatvaranja biračkog mjesta, dostavljaju CIK-u.<ref name=":0" /> Projekat se proveo na 145 biračih mjesta u 7 općina i gradova: [[Vogošća]] (48), [[Tuzla]] (32), [[Prijedor]] (25), [[Novi Grad]] (11), [[Visoko]] (11), [[Mostar]] (9) i [[Stolac]] (9).<ref name=":2" /> Projekat se realizirao uz podršku [[Američka agencija za međunarodni razvoj|Američke agencije za međunarodni razvoj]] (USAID), koja je osigurala potrebnu hardversku i softversku opremu, te provela neophodne obuke i edukacijske kampanje.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 3 - Biometrijska identifikacija i autentifikacija birača === Tehnologija biometrijske identifikacije i autentifikacije birača postupak je potvrđivanja identiteta birača na biračkom mjestu, koji se također vrši nakon ranije identifikacije putem ličnog dokumenta, i podrazumijeva proceduru usporedbe biometrijskih podataka (otiska prsta) biračka putem uređaja za identifikaciju u koji su integrirani biometrijski podaci ili koji se u datom trenutku provjeravaju u evidencijama IDDEEA-e. Projekat se proveo na 138 biračih mjesta u [[Brčko distrikt|Brčko distriktu BiH]].<ref name=":2" /> Projekat se realizirao uz podršku [[Organizacija za evropsku sigurnost i saradnju|Organizacije za evropsku sigurnost i saradnju]] (OSCE) u BiH, koja je osigurala potrebne uređaje za identifikaciju, aplikativne softvere za iste, te provela neophodne obuke i edukacijske kampanje.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 4 - Video nadzor na biračkim mjestima === Nakon sticanja uslova, CIKBIH odlučio je provesti još jedan pilot projekat, a to je [[Videonadzor|video nadzor]] (CCTV) na biračkim mjestima. Video nadzor predstavlja upotrebu nadzornih kamera na biračkom mjestu za prijenos video signala.<ref name=":1" /> Projekat se proveo na 10 biračkih mjesta u 5 općina i gradova: [[Banja Luka]] (2), [[Centar (Sarajevo)|Centar Sarajevo]] (2), [[Istočno Novo Sarajevo]] (2), [[Vlasenica]] (2) i [[Zenica]] (2).<ref name=":2" /> == Izborni sistem == {{Glavni|Izbori u Bosni i Hercegovini#Lokalni izbori}} Lokalni izbori, koji su regulisani [[Izbori u Bosni i Hercegovini#Izborni zakon|Izbornim zakonom BiH]], obuhvataju izbor načelnika općina i gradonačelnika gradova, kao i općinska i gradska vijeća/skupštine, u [[Općine Bosne i Hercegovine|143 općine]] i 2 [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|grada]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]]. Načelnici i gradonačelnici se biraju po principu [[Većinski izborni sistem|jednostavne većine]] (''First-past-the-post''), pri čemu je pobjednik kandidat sa najvećim brojem glasova. Zbog toga, višestranačke koalicije su češte na lokalnom nivou, sa jedinstvenom političkom ili etničkom grupom predstavljenom u situacijama kada nekoliko kandidata može podijeliti biračko tijelo. Kandidati za vijeća/skupštine biraju se [[Proporcionalni izborni sistem|proporcionalnom zastupljenosti]] [[Otvorena lista|otvorenih lista]], pri čemu broj mandata u vijeću varira u zavisnosti od broja stanovništva.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/documents/ZAKONI/Tehnicki_precisceni_tekst/Tehnicki_precisceni_tekst_IZ_BiH_05_2024-bos.pdf?v=1|title=Izborni zakon Bosne i Hercegovine|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|language=bs-BA|access-date=19. 3. 2024}}</ref> Gradovi [[Sarajevo]] i [[Istočno Sarajevo]] se dijele na četiri i šest općina, koji biraju gradska vijeća, odnosno skupštinu. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]] bira se indirektno,<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=ajkNguAMpjM|title=Izbori za Gradsko vijeće Grada Sarajeva - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://gradskovijece.sarajevo.ba/wp-content/uploads/2020/05/Statut-Grada-Sarajeva.pdf|title=Statut Grada Sarajeva|date=9. 10. 2008|website=gradskovijece.sarajevo.ba|publisher=[[Gradsko vijeće Sarajeva]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref> a [[Spisak gradonačelnika Istočnog Sarajeva|Gradonačelnik Istočnog Sarajeva]], od [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020.|lokalnih izbora 2020]], direktno.<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=bqY6U_Dzvm0|title=Izbori za Skupštinu Grada Istočno Sarajevo - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.narodnaskupstinars.net/?q=la/akti/usvojeni-zakoni/zakon-o-gradu-isto%C4%8Dno-sarajevo|title=Zakon o gradu Istočno Sarajevo|last=|date=13. 3. 2020|website=narodnaskupstinars.net|publisher=[[NSRS]]|language=sr-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref> U [[Brčko distrikt]]u biraju se predstavnici u [[Skupština Brčko distrikta|Skupštini]], koji naknadno biraju [[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|gradonačelnika]] [[Brčko]]g.<ref>{{Cite web|url=https://skupstinabd.ba/images/dokumenti/ba/statut-brcko-distrikta.pdf|title=Statut Brčko distrikta|date=14. 1. 2010|website=skupstinabd.ba|publisher=[[Skupština Brčko distrikta]]|access-date=31. 8. 2024}}</ref> [[Mostar]] izbore održava po [[Mješoviti proporcionalni izborni sistem|mješovitom proporcionalnom sistemu predstavljanja]], gdje će se birati ukupno 22 vijećnika iz šest različitih gradskih područja i 13 sa gradske liste, a gradonačelnika će također birati gradsko vijeće.<ref name=":8">{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=kxyeKiZJ37s|title=Izbori u Gradu Mostaru - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=10. 8. 2024}}</ref> To će ujedno biti drugi izbori u Mostaru nakon političkog sporazuma 2020.<ref>{{Cite web|url=https://balkans.aljazeera.net/news/balkan/2020/6/17/covic-i-izetbegovic-postigli-sporazum-o-mostaru|title=Čović i Izetbegović postigli sporazum o Mostaru|website=Al Jazeera Balkans|language=bs|access-date=19. 3. 2024}}</ref> i prvi koji će se održati u isto vrijeme kada i ostatak zemlje od [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2008.|2008]].<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/ba/politika/predstavni%C4%8Dki-dom-parlamenta-bih-izglasao-izmjene-izbornog-zakona-za-mostar/1902951|title=Predstavnički dom Parlamenta BiH izglasao izmjene Izbornog zakona za Mostar|website=www.aa.com.tr|access-date=19. 3. 2024}}</ref> [[Bosna i Hercegovina]] službeno ima [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|35 gradonačelnika]], nakon što su, između lokalnih izbora, općine u [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciji BiH]] ([[Stolac]], [[Bosanska Krupa]], [[Lukavac]], [[Konjic]], [[Orašje]], [[Zavidovići]] i [[Novi Travnik]]) i u [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]] ([[Derventa]], [[Laktaši]] i [[Prnjavor]]) postali gradovi.<ref>{{Cite web|url=https://faktor.ba/bosna-i-hercegovina/aktuelno/konjic-zavidovici-stolac-orasje-bosanska-krupa-i-lukavac-od-veceras-su-gradovi/115627|title=Konjic, Zavidovići, Stolac, Orašje, Bosanska Krupa i Lukavac od večeras su gradovi|website=faktor.ba|language=en|access-date=19. 3. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://predstavnistvorsbg.rs/sr-Latn/kategorija-ltn/gradovi-u-republici-srpskoj-sr-latn/|title=Gradovi u Republici Srpskoj – Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji|website=predstavnistvorsbg.rs|access-date=19. 3. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ont.gov.ba/index.php/novosti/1402-zakon-o-gradu-novi-travnik|title=Zakon o gradu Novi Travnik|last=|first=|date=29. 7. 2024|website=ont.gov.ba|language=|access-date=8. 8. 2024}}</ref> == Rezultati == === Gradonačelnici gradova === {| class="wikitable" |+[[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|Gradovi Bosne i Hercegovine]] !Grad ! colspan="2" |Bivši<br>gradonačelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>gradonačelnik |- |[[Banja Luka]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |[[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |[[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- |[[Bihać]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| |Elvedin Sedić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| |Elvedin Sedić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |- |[[Bijeljina]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Bosanska Krupa]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Cazin]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NES|tamno|BS}};"| |Nermin Ogrešević ([[Narodni evropski savez|NES]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NES|tamno|BS}};"| |Nermin Ogrešević ([[Narodni evropski savez|NES]]) |- |[[Čapljina]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Iva Raguž ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Derventa]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Igor Žunić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Doboj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Goražde]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Gračanica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sadmir Džebo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gradačac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Edis Dervišagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hajrudin Mehanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gradiška]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Istočno Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Konjic]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Laktaši]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Livno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Lukavac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDBiH|tamno|BS}};"| |Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SDBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDBiH|tamno|BS}};"| |Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SDBiH]]) |- |[[Ljubuški]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Novi Travnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Orašje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Prijedor]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slobodan Javor ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slobodan Javor ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Prnjavor]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srebrenik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Adnan Bjelić ([[Narod i pravda|NiP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Adnan Bjelić ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |[[Stolac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Široki Brijeg]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ivo Pavković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Trebinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Tuzla]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zijad Lugavić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zijad Lugavić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Visoko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Zavidovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SN|tamno|BS}};"| |Hašim Mujanović ([[Snaga naroda|SN]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Erna Merdić-Smailhodžić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Zenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|BHI|tamno|BS}};"| |[[Fuad Kasumović]] ([[Bosanskohercegovačka inicijativa|BHI]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|BHI|tamno|BS}};"| |[[Fuad Kasumović]] ([[Bosanskohercegovačka inicijativa|BHI]]) |- |[[Zvornik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Bojan Ivanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Bojan Ivanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Živinice]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Began Muhić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Began Muhić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- ! colspan="5" | Gradonačelnici gradova izabrani kroz gradska vijeća/skupštine |- |[[Brčko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |[[Zijad Nišić]] ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |[[Siniša Milić]] ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Mostar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |[[Mario Kordić]] ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |[[Mario Kordić]] ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |[[Predrag Puharić]] ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) | | |} === Načelnici općina === {{legenda|#FCE4D6|Općine unutar gradova}} {| class="wikitable" |+[[Općine Bosne i Hercegovine]] !Općina ! colspan="2" |Bivši<br>načelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>načelnik |- |[[Banovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Bego Gutić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| |Mehmed Hasanović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- |[[Berkovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojan Samardžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Bileća]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Veselin Vujović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miodrag Parežanin ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Brod (općina)|Brod]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Zoran Vidić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Zečević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Bosanski Petrovac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bosansko Grahovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Uroš Đuran ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Smiljka Radlović ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |[[Bratunac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Lazar Prodanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Lazar Prodanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Breza (općina)|Breza]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bugojno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hasan Ajkunić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Edin Mašić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Busovača]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bužim]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Centar (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| |Srđan Mandić ([[Naša stranka|NS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| |Srđan Mandić ([[Naša stranka|NS]]) |- |[[Čajniče]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SRSRS|tamno|BS}};"| |Miroslav Furtula ([[Srpska radikalna stranka|SRS]]) |- |[[Čelić]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |- |[[Čelinac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Čitluk]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Doboj Istok]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Doboj Jug]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Dobretići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| |Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka - Stjepan Radić|HSS SR]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| |Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka - Stjepan Radić|HSS SR]]) |- |[[Domaljevac-Šamac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Donji Vakuf]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Huso Sušić ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Senad Selimović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Donji Žabar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Drvar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Foča (Federacija Bosne i Hercegovine)|Foča (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Mujo Sofradžija ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Mujo Sofradžija ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Fojnica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gacko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ognjen Milinković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |[[Vukota Govedarica]] ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Glamoč]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Gornji Vakuf-Uskoplje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Esmin Hajdarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Grude]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Hadžići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Eldar Čomor ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Han-Pijesak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Ilidža]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Nermin Muzur ([[Narod i pravda|NiP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Nermin Muzur ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |[[Ilijaš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Amar Dovadžija ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočna Ilidža]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Istočni Drvar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD|tamno|BS}};"| |Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milka Ivanković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Istočni Mostar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Božo Sjeran ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočni Stari Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočno Novo Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Jablanica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Damir Šabanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Emir Muratović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Jajce]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Jezero (općina)|Jezero]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kakanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kalesija]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sead Džafić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Nermin Mujkanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kalinovik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kiseljak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Kladanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| |Jusuf Čavkunović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edis Šarić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Ključ (općina)|Ključ]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Jasmin Musić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kneževo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kostajnica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kotor-Varoš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |Zdenko Sakan ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |Zdenko Sakan ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- |[[Kozarska Dubica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Igor Savković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kreševo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Krupa na Uni]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Kljajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NPS|tamno|BS}};"| |Gojko Kličković ([[Narodna partija Srpske|NPS]]) |- |[[Kupres (Federacija Bosne i Hercegovine)|Kupres (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zdravko Mioč ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Danko Jurič ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Kupres (Republika Srpska)|Kupres (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP|tamno|BS}};"| |Srđen Petković ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP]]) |- |[[Lopare]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Ljubinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Maglaj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Maid Suljaković ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Milići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Modriča]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Mrkonjić Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Neum]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Nevesinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Novi Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snježana Rajilić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Novi Grad (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Semir Efendić ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Semir Efendić ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |- |[[Novo Goražde]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Novo Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Hasan Tanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |[[Benjamina Karić]] ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Odžak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Nada Ćulap ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Anes Osmanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Olovo (općina)|Olovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Osmaci]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Oštra Luka]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Mastikosa ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Duško Došenović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Pale (Federacija Bosne i Hercegovine)|Pale (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Pale (Republika Srpska)|Pale (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boško Jugović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DEMOS|tamno|BS}};"| |Dejan Kojić ([[Demokratski savez|DEMOS]]) |- |[[Pelagićevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Petrovac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Petrovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Posušje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Prozor-Rama]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|RNS|tamno|BS}};"| |Jozo Ivančević ([[Ramska narodna stranka|RNS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|RNS|tamno|BS}};"| |Jozo Ivančević ([[Ramska narodna stranka|RNS]]) |- |[[Ravno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Ribnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Karać ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Duško Dakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Rogatica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ninoslav Prelić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Rudo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Sanski Most]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mensur Seferović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Sapna]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Sokolac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Strahinja Bašević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srbac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srebrenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Grujičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miloš Vučić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Stanari]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| |Radojica Ćelić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| |Aleksandar Ristić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Stari Grad (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Irfan Čengić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Irfan Čengić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Šamac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Đorđe Milićević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Đorđe Milićević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Šekovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miladin Lazić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miladin Lazić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Šipovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Teočak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Teslić]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Tešanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Tomislavgrad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HNP|tamno|BS}};"| |Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HNP|tamno|BS}};"| |Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]) |- |[[Travnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Trnovo (Federacija Bosne i Hercegovine)|Trnovo (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Trnovo (Republika Srpska)|Trnovo (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragomir Gagović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bjelica ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Ugljevik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Vasilije Perić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Gajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Usora (općina)|Usora]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Vareš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDS|tamno|BS}};"| |Zdravko Marošević ([[Hrvatski demokratski savez|HDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDS|tamno|BS}};"| |Zdravko Marošević ([[Hrvatski demokratski savez|HDS]]) |- |[[Velika Kladuša]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|LS BiH|tamno|BS}};"| |[[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Boris Horvat ("Zajedno za Krajinu" – [[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Demokratska narodna zajednica|DNZ]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Narod i pravda|NiP]]/[[Demokratska fronta|DF]]) |- |[[Višegrad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Đurđević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Đurđević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Vitez (općina)|Vitez]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Vlasenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Vogošća]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Migdad Hasanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Migdad Hasanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Vukosavlje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Borislav Rakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zekerijah Bahić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Žepče]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |} === Skupština Brčko distrikta === {{Glavni|Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024 (Brčko)}} {| class="wikitable" |+[[Skupština Brčko distrikta]] !# !Politički subjekt !Skr. !Broj glasova !% !Mandati |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}; color:white;" |1. |[[Stranka demokratske akcije]] | style="text-align:center;" |SDA | style="text-align:center;" |6.024 | style="text-align:center;" |15,93 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}}; color:white;" |2. |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] - [[Socijalistička partija Srpske]] | style="text-align:center;" |SNSD - SPS | style="text-align:center;" |5.945 | style="text-align:center;" |15,72 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SP|tamno|BS}}; color:white;" |3. |[[Socijalistička partija Republike Srpske|Socijalistička partija]] - [[Demokratski narodni savez]] - [[Partija ujedinjenih penzionera]] | style="text-align:center;" |SP - DNS - PUP | style="text-align:center;" |3.489 | style="text-align:center;" |9,23 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}}; color:white;" |4. |[[Ujedinjena Srpska]] | style="text-align:center;" |US | style="text-align:center;" |3.431 | style="text-align:center;" |9,07 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}; color:white;" |5. |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |HDZ BiH | style="text-align:center;" |3.387 | style="text-align:center;" |8,96 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}}; color:white;" |6. |[[Partija demokratskog progresa]] | style="text-align:center;" |PDP | style="text-align:center;" |2.321 | style="text-align:center;" |6,14 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBB|tamno|BS}}; color:white;" |7. |[[Savez za bolju budućnost]] | style="text-align:center;" |SBB | style="text-align:center;" |2.271 | style="text-align:center;" |6,01 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}}; color:white;" |8. |[[Narod i pravda]] | style="text-align:center;" |NiP | style="text-align:center;" |2.224 | style="text-align:center;" |5,88 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}}; color:white;" |9. |[[Naša stranka]] | style="text-align:center;" |NS | style="text-align:center;" |2.053 | style="text-align:center;" |5,43 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}; color:white;" |10. |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |SDP BiH | style="text-align:center;" |1.988 | style="text-align:center;" |5,26 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}; color:white;" |11. |[[Srpska demokratska stranka|Srpska demokratska stranka - Volja naroda]] | style="text-align:center;" |SDS | style="text-align:center;" |1.752 | style="text-align:center;" |4,63 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}}; color:white;" |12. |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] | style="text-align:center;" |SBiH | style="text-align:center;" |1.385 | style="text-align:center;" |3,66 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}}; color:white;" |13. |[[Hrvatska seljačka stranka - Braća Radić]] - [[Hrvatska demokratska zajednica 1990]] | style="text-align:center;" |HSS-BR - HDZ 1990 | style="text-align:center;" |1.201 | style="text-align:center;" |3,18 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |37.471 !29 |} ==== Nacionalne manjine ==== {| class="wikitable" !# !Politički subjekt !Kandidat !Broj Glasova !% !Broj mandata |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |1. | rowspan="2" |[[Nezavisni kandidat]] |Alija Denjagić | style="text-align:center;" |276 | style="text-align:center;" |35,43 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |2. |Radoslav Subotić | style="text-align:center;" |157 | style="text-align:center;" |20,15 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |433 !2 |} == Reference == {{Refspisak}} {{Izbori u Bosni i Hercegovini}} {{Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. po općinama}} [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024.|*]] [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini|2024]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini 2024.]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini|2024.]] [[Kategorija:2024. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Izbori u 2024.|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Izbori u Evropi 2024.|Bosna i Hercegovina]] 76zoav0b0co2mb5gur7gcc9s2v2n0c0 3670982 3670969 2024-12-03T20:55:29Z Sematz 38881 /* Gradonačelnici gradova */ 3670982 wikitext text/x-wiki {{Infokutija izbori | naziv_izbora = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. | država = Bosna i Hercegovina | vrsta = parlamentarni | u_toku = yes | prethodni_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020. | prethodna_godina = 2020. | sljedeći_izbori = Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2028. | sljedeća_godina = 2028 | mogući_mandati = {{nowrap|Načelnici/gradonačelnici i općinska/gradska vijeća/skupštine}} | datum_izbora = 6. oktobar 2024. | 2prazno = Načelnici | 3prazno = +/- | registriranih = 3.400.204<ref>{{cite web |title=Odluka o zaključivanju Centralnog biračkog spiska sa stanjem na dan 22.08.2024. godine u 24:00 sati |url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/08/odluka_o_zakljucivanju_cbs-lokalni_izbori_2024-bos.pdf |publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]] |access-date=29. 9. 2024 |format=PDF |date=26. 8. 2024}}</ref> | izlaznost = 1.560.097 (45,88%)<ref>{{cite web |title=Izvješaj za odaziv po izbornim jedinicama u 19 sati |url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/odziv/odziv_local_2024_3.pdf |publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]] |access-date=6. 10. 2024 |format=PDF |date=6. 10. 2024}}</ref> | stranka1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|link|BS}} | boja1 = {{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}} | 2podaci1 = {{Composition bar|47|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}}}} | 3podaci1 = {{Povećanje}} 3 | stranka2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|link|BS}} | boja2 = {{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}} | 2podaci2 = {{Composition bar|32|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}}} | 3podaci2 = {{Povećanje}} 5 | stranka3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|link|BS}} | boja3 = {{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}} | 2podaci3 = {{Composition bar|20|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}}} | 3podaci3 = {{Gubitak}} 2 | stranka4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|link|BS}} | boja4 = {{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}} | 2podaci4 = {{Composition bar|11|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}}} | 3podaci4 = {{Gubitak}} 5 | stranka5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|link|BS}} | boja5 = {{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}} | 2podaci5 = {{Composition bar|8|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}}} | 3podaci5 = {{Gubitak}} 1 | stranka6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezavisni|link|BS}} | boja6 = {{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|svijetlo|BS}} | 2podaci6 = {{Composition bar|4|145|hex=#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}}} | 3podaci6 = {{Gubitak}} 1 | slika_karte = 2024Final(Fixed).png | veličina_karte = | opis_karte = Rezultati po općinama }} {{Politika Bosne i Hercegovine}} '''Lokalni izbori u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] 2024.''' su [[Demokratija|demokratski]] [[izbori]] koji su održani 6. oktobra 2024.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori/podzakonski_akti/odluka_o_raspisivanju_i_odrzavanju_lokalnih_izbora_2024-b.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024.|date=8. 5. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=8. 5. 2024}}</ref> Na izborima birali su se načelnici općina i gradonačelnici gradova, te općinska i gradska vijeća i skupštine.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/CIK/Plan_rada/Program_rada_CIK_BiH_u_2024_godini.pdf|title=Program rada CIKBiH u 2024.|date=20. 10. 2023|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=19. 3. 2024}}</ref> Izbori u općinama [[Fojnica]], [[Jablanica]], [[Kiseljak]], [[Konjic]] i [[Kreševo]] bili su odgođeni zbog proglašenja stanja prirodne nesreće,<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/?Lang=3&CategoryID=64&Id=5408|title=Odgoda lokalnih izbora u općinama gdje je proglašeno stanje prirodne nesreće|date=6. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=6. 10. 2024}}</ref> te su naknadno održani 20. oktobra i 3. novembra.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/10/10/odluka_10102024-bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024. u općinama Fojnica, Kiseljak, Kreševo i Konjic|date=10. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=10. 10. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/10/odluka_jablanica_2024_bos.pdf|title=Odluka o raspisivanju i održavanju Lokalnih izbora 2024. u općini Jablanica|date=22. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=22. 10. 2024}}</ref> == Nove izborne tehnologije == Ovo su bili prvi izbori u [[Historija Bosne i Hercegovine|historiji Bosne i Hercegovine]] na kojima su se koristile posebne izborne tehnologije, koje su osigurale što veći integritet izbora. Iako je njihova službena primjena tek od [[Opći izbori u Bosni i Hercegovini 2026.|općih izbora 2026]], na određenim biračkim mjestima postavljene su izborne tehnologije s ciljem testiranja i simulacije njihove primjene, radi provjere tehničkih mogućnosti provedbe određenih procedura s ciljem jačanja izbornog integriteta i dobijanja relevantnih pokazatelja potrebnih za buduću primjenu i evaulaciju.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/odluka_o_djelokrugu_primjene_pilot_projekata_centralne_izborne_komisije_bih_za_lokalne_izbore_b.pdf|title=Odluka o djelokrugu primjene pilot projekata CIK BiH za Lokalne izbore 2024.|date=3. 4. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|access-date=18. 9. 2024}}</ref> Provedeni pilot projekti bili su:<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/izbori_2024/09/U_1874-bos.pdf|title=Upustvo o korištenju opreme za video nadzor|date=2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=19. 9. 2024}}</ref> * Pilot projekat 1 - Autentifikacija birača i transmisija rezultata, * Pilot projekat 2 - Optički skeneri i automatsko prebrojavanje glasačkih listića, * Pilot projekat 3 - Biometrijska identifikacija i autentifikacija birača, * Pilot projekat 4 - Video nadzor na biračkim mjestima. === Pilot projekat 1 - Autentifikacija birača i transmisija rezultata === Autentifikacija birača predstavlja postupak potvrđivanja identiteta birača na biračkom mjestu, koji se vrši nakon izvršene provjere [[Lični dokument|ličnog dokumenta]] ([[Lična karta Bosne i Hercegovine|lična karta]], [[Pasoš Bosne i Hercegovine|pasoš]] ili [[Vozačka dozvola Bosne i Hercegovine|vozačka dozvola]]) i podrazumijeva proceduru usporedbe [[Biometrija|biometrijskih podataka]] ([[otisak prsta]]) birača u evidenciji [[Agencija za identifikacione dokumente, evidenciju i razmjenu podataka Bosne i Hercegovine|Agencije za identifikacijske dokumente, evidenciju i razmjenu podataka BiH]] (IDDEEA), dok je transmisija rezultata postupak dostave izbornih rezultata [[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIK]]-u sa biračkom mjesta, putem online aplikacije, i vrši se nakon ručnog prebrojavanja glasova.<ref name=":0" /> Projekat se proveo na 165 biračih mjesta u 11 općina i gradova: [[Stari Grad (Sarajevo)|Stari Grad Sarajevo]] (46), [[Bijeljina]] (28), [[Doboj]] (17), [[Gradiška]] (14), [[Zvornik]] (14), [[Tešanj]] (9), [[Sanski Most]] (8), [[Trebinje]] (8), [[Domaljevac-Šamac]] (7), [[Goražde]] (7) i [[Srebrenica]] (7).<ref name=":2">{{Cite web|url=http://www.glasila.ba/page/akt/i9PUfK4DEM8=|title=Službeni glasnik BiH, broj 57/24|date=16. 8. 2024|website=glasila.ba|publisher=[[Službeni list Bosne i Hercegovine]]|access-date=19. 9. 2024}}</ref> Projekat se realizirao uz podršku Delegacije [[Evropska unija|Evropske unije]], koja je osigurala potrebnu [[hardver]]sku i [[softver]]sku opremu.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 2 - Optički skeneri i automatsko prebrojavanje glasačkih listića === Korištenje optičkih skenera na biračkim mjestima predstavlja proceduru ubacivanja glasačkih listića u glasačku kutiju kroz optički skener koji automatski prebrojava rezultate glasanja, te omogućava direktnu transmisiju rezultata, te se rezultati, nakon zatvaranja biračkog mjesta, dostavljaju CIK-u.<ref name=":0" /> Projekat se proveo na 145 biračih mjesta u 7 općina i gradova: [[Vogošća]] (48), [[Tuzla]] (32), [[Prijedor]] (25), [[Novi Grad]] (11), [[Visoko]] (11), [[Mostar]] (9) i [[Stolac]] (9).<ref name=":2" /> Projekat se realizirao uz podršku [[Američka agencija za međunarodni razvoj|Američke agencije za međunarodni razvoj]] (USAID), koja je osigurala potrebnu hardversku i softversku opremu, te provela neophodne obuke i edukacijske kampanje.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 3 - Biometrijska identifikacija i autentifikacija birača === Tehnologija biometrijske identifikacije i autentifikacije birača postupak je potvrđivanja identiteta birača na biračkom mjestu, koji se također vrši nakon ranije identifikacije putem ličnog dokumenta, i podrazumijeva proceduru usporedbe biometrijskih podataka (otiska prsta) biračka putem uređaja za identifikaciju u koji su integrirani biometrijski podaci ili koji se u datom trenutku provjeravaju u evidencijama IDDEEA-e. Projekat se proveo na 138 biračih mjesta u [[Brčko distrikt|Brčko distriktu BiH]].<ref name=":2" /> Projekat se realizirao uz podršku [[Organizacija za evropsku sigurnost i saradnju|Organizacije za evropsku sigurnost i saradnju]] (OSCE) u BiH, koja je osigurala potrebne uređaje za identifikaciju, aplikativne softvere za iste, te provela neophodne obuke i edukacijske kampanje.<ref name=":0" /> === Pilot projekat 4 - Video nadzor na biračkim mjestima === Nakon sticanja uslova, CIKBIH odlučio je provesti još jedan pilot projekat, a to je [[Videonadzor|video nadzor]] (CCTV) na biračkim mjestima. Video nadzor predstavlja upotrebu nadzornih kamera na biračkom mjestu za prijenos video signala.<ref name=":1" /> Projekat se proveo na 10 biračkih mjesta u 5 općina i gradova: [[Banja Luka]] (2), [[Centar (Sarajevo)|Centar Sarajevo]] (2), [[Istočno Novo Sarajevo]] (2), [[Vlasenica]] (2) i [[Zenica]] (2).<ref name=":2" /> == Izborni sistem == {{Glavni|Izbori u Bosni i Hercegovini#Lokalni izbori}} Lokalni izbori, koji su regulisani [[Izbori u Bosni i Hercegovini#Izborni zakon|Izbornim zakonom BiH]], obuhvataju izbor načelnika općina i gradonačelnika gradova, kao i općinska i gradska vijeća/skupštine, u [[Općine Bosne i Hercegovine|143 općine]] i 2 [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|grada]] u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]]. Načelnici i gradonačelnici se biraju po principu [[Većinski izborni sistem|jednostavne većine]] (''First-past-the-post''), pri čemu je pobjednik kandidat sa najvećim brojem glasova. Zbog toga, višestranačke koalicije su češte na lokalnom nivou, sa jedinstvenom političkom ili etničkom grupom predstavljenom u situacijama kada nekoliko kandidata može podijeliti biračko tijelo. Kandidati za vijeća/skupštine biraju se [[Proporcionalni izborni sistem|proporcionalnom zastupljenosti]] [[Otvorena lista|otvorenih lista]], pri čemu broj mandata u vijeću varira u zavisnosti od broja stanovništva.<ref>{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Documents/documents/ZAKONI/Tehnicki_precisceni_tekst/Tehnicki_precisceni_tekst_IZ_BiH_05_2024-bos.pdf?v=1|title=Izborni zakon Bosne i Hercegovine|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine|CIKBiH]]|language=bs-BA|access-date=19. 3. 2024}}</ref> Gradovi [[Sarajevo]] i [[Istočno Sarajevo]] se dijele na četiri i šest općina, koji biraju gradska vijeća, odnosno skupštinu. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]] bira se indirektno,<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=ajkNguAMpjM|title=Izbori za Gradsko vijeće Grada Sarajeva - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://gradskovijece.sarajevo.ba/wp-content/uploads/2020/05/Statut-Grada-Sarajeva.pdf|title=Statut Grada Sarajeva|date=9. 10. 2008|website=gradskovijece.sarajevo.ba|publisher=[[Gradsko vijeće Sarajeva]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref> a [[Spisak gradonačelnika Istočnog Sarajeva|Gradonačelnik Istočnog Sarajeva]], od [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2020.|lokalnih izbora 2020]], direktno.<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=bqY6U_Dzvm0|title=Izbori za Skupštinu Grada Istočno Sarajevo - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.narodnaskupstinars.net/?q=la/akti/usvojeni-zakoni/zakon-o-gradu-isto%C4%8Dno-sarajevo|title=Zakon o gradu Istočno Sarajevo|last=|date=13. 3. 2020|website=narodnaskupstinars.net|publisher=[[NSRS]]|language=sr-BA|access-date=12. 8. 2024}}</ref> U [[Brčko distrikt]]u biraju se predstavnici u [[Skupština Brčko distrikta|Skupštini]], koji naknadno biraju [[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|gradonačelnika]] [[Brčko]]g.<ref>{{Cite web|url=https://skupstinabd.ba/images/dokumenti/ba/statut-brcko-distrikta.pdf|title=Statut Brčko distrikta|date=14. 1. 2010|website=skupstinabd.ba|publisher=[[Skupština Brčko distrikta]]|access-date=31. 8. 2024}}</ref> [[Mostar]] izbore održava po [[Mješoviti proporcionalni izborni sistem|mješovitom proporcionalnom sistemu predstavljanja]], gdje će se birati ukupno 22 vijećnika iz šest različitih gradskih područja i 13 sa gradske liste, a gradonačelnika će također birati gradsko vijeće.<ref name=":8">{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=kxyeKiZJ37s|title=Izbori u Gradu Mostaru - bos|date=27. 7. 2024|website=youtube.com|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|language=bs-BA|access-date=10. 8. 2024}}</ref> To će ujedno biti drugi izbori u Mostaru nakon političkog sporazuma 2020.<ref>{{Cite web|url=https://balkans.aljazeera.net/news/balkan/2020/6/17/covic-i-izetbegovic-postigli-sporazum-o-mostaru|title=Čović i Izetbegović postigli sporazum o Mostaru|website=Al Jazeera Balkans|language=bs|access-date=19. 3. 2024}}</ref> i prvi koji će se održati u isto vrijeme kada i ostatak zemlje od [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2008.|2008]].<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/ba/politika/predstavni%C4%8Dki-dom-parlamenta-bih-izglasao-izmjene-izbornog-zakona-za-mostar/1902951|title=Predstavnički dom Parlamenta BiH izglasao izmjene Izbornog zakona za Mostar|website=www.aa.com.tr|access-date=19. 3. 2024}}</ref> [[Bosna i Hercegovina]] službeno ima [[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|35 gradonačelnika]], nakon što su, između lokalnih izbora, općine u [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federaciji BiH]] ([[Stolac]], [[Bosanska Krupa]], [[Lukavac]], [[Konjic]], [[Orašje]], [[Zavidovići]] i [[Novi Travnik]]) i u [[Republika Srpska|Republici Srpskoj]] ([[Derventa]], [[Laktaši]] i [[Prnjavor]]) postali gradovi.<ref>{{Cite web|url=https://faktor.ba/bosna-i-hercegovina/aktuelno/konjic-zavidovici-stolac-orasje-bosanska-krupa-i-lukavac-od-veceras-su-gradovi/115627|title=Konjic, Zavidovići, Stolac, Orašje, Bosanska Krupa i Lukavac od večeras su gradovi|website=faktor.ba|language=en|access-date=19. 3. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://predstavnistvorsbg.rs/sr-Latn/kategorija-ltn/gradovi-u-republici-srpskoj-sr-latn/|title=Gradovi u Republici Srpskoj – Predstavništvo Republike Srpske u Srbiji|website=predstavnistvorsbg.rs|access-date=19. 3. 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ont.gov.ba/index.php/novosti/1402-zakon-o-gradu-novi-travnik|title=Zakon o gradu Novi Travnik|last=|first=|date=29. 7. 2024|website=ont.gov.ba|language=|access-date=8. 8. 2024}}</ref> == Rezultati == === Gradonačelnici gradova === {| class="wikitable" |+[[Službeni gradovi Bosne i Hercegovine|Gradovi Bosne i Hercegovine]] !Grad ! colspan="2" |Bivši<br>gradonačelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>gradonačelnik |- |[[Banja Luka]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |[[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |[[Draško Stanivuković]] ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- |[[Bihać]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| |Elvedin Sedić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|POMAK|tamno|BS}};"| |Elvedin Sedić ([[Pokret za modernu i aktivnu Krajinu|POMAK]]) |- |[[Bijeljina]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Ljubiša Petrović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Bosanska Krupa]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Armin Halitović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Cazin]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NES|tamno|BS}};"| |Nermin Ogrešević ([[Narodni evropski savez|NES]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NES|tamno|BS}};"| |Nermin Ogrešević ([[Narodni evropski savez|NES]]) |- |[[Čapljina]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Smiljan Vidić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Iva Raguž ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Derventa]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milorad Simić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Igor Žunić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Doboj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boris Jerinić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Goražde]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Ernest Imamović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Gračanica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Nusret Helić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sadmir Džebo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gradačac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Edis Dervišagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hajrudin Mehanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gradiška]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Zoran Adžić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Istočno Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ljubiša Ćosić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Konjic]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Osman Ćatić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Laktaši]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bojić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Livno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Darko Čondrić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Lukavac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDBiH|tamno|BS}};"| |Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SDBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDBiH|tamno|BS}};"| |Edin Delić ([[Socijaldemokrate Bosne i Hercegovine|SDBiH]]) |- |[[Ljubuški]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Vedran Markotić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Novi Travnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Dujo ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Orašje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marijan Oršolić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Prijedor]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slobodan Javor ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slobodan Javor ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Prnjavor]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Darko Tomaš ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srebrenik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Adnan Bjelić ([[Narod i pravda|NiP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Adnan Bjelić ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |[[Stolac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Bošković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Široki Brijeg]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Miro Kraljević ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ivo Pavković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Trebinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mirko Ćurić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Tuzla]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zijad Lugavić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zijad Lugavić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Visoko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirza Ganić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Zavidovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SN|tamno|BS}};"| |Hašim Mujanović ([[Snaga naroda|SN]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Erna Merdić-Smailhodžić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Zenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|BHI|tamno|BS}};"| |[[Fuad Kasumović]] ([[Bosanskohercegovačka inicijativa|BHI]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|BHI|tamno|BS}};"| |[[Fuad Kasumović]] ([[Bosanskohercegovačka inicijativa|BHI]]) |- |[[Zvornik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Bojan Ivanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Bojan Ivanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Živinice]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Began Muhić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Began Muhić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- ! colspan="5" | Gradonačelnici gradova izabrani kroz gradska vijeća/skupštine |- |[[Brčko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Zijad Nišić ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |[[Siniša Milić]] ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Mostar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mario Kordić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mario Kordić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |[[Predrag Puharić]] ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) | | |} === Načelnici općina === {{legenda|#FCE4D6|Općine unutar gradova}} {| class="wikitable" |+[[Općine Bosne i Hercegovine]] !Općina ! colspan="2" |Bivši<br>načelnik ! colspan="2" |Novoizabrani<br>načelnik |- |[[Banovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Bego Gutić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| |Mehmed Hasanović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |- |[[Berkovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Nenad Abramović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojan Samardžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Bileća]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Veselin Vujović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miodrag Parežanin ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Brod (općina)|Brod]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Zoran Vidić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Zečević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Bosanski Petrovac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mahmut Jukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bosansko Grahovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Uroš Đuran ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Smiljka Radlović ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |[[Bratunac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Lazar Prodanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Lazar Prodanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Breza (općina)|Breza]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Vedad Jusić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bugojno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hasan Ajkunić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Edin Mašić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Busovača]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Asim Mekić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Bužim]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mersudin Nanić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Centar (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| |Srđan Mandić ([[Naša stranka|NS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}};"| |Srđan Mandić ([[Naša stranka|NS]]) |- |[[Čajniče]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Goran Karadžić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SRSRS|tamno|BS}};"| |Miroslav Furtula ([[Srpska radikalna stranka|SRS]]) |- |[[Čelić]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Admir Hrustanović ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |- |[[Čelinac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Vlado Gligorić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Čitluk]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Marin Radišić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Doboj Istok]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kemal Bratić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Doboj Jug]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Tukić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Dobretići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| |Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka - Stjepan Radić|HSS SR]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HSS SR|tamno|BS}};"| |Ivo Čakarić ([[Hrvatska seljačka stranka - Stjepan Radić|HSS SR]]) |- |[[Domaljevac-Šamac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Stjepan Piljić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Donji Vakuf]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Huso Sušić ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Senad Selimović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Donji Žabar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Pero Pavlović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Drvar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dušica Runić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Foča (Federacija Bosne i Hercegovine)|Foča (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Mujo Sofradžija ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Mujo Sofradžija ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |[[Foča (Republika Srpska)|Foča (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Vukadinović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Fojnica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sabahudin Klisura ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Gacko]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ognjen Milinković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |[[Vukota Govedarica]] ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Glamoč]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Radivojša ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Gornji Vakuf-Uskoplje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sead Čaušević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Esmin Hajdarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Grude]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ljubo Grizelj ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Hadžići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Hamdo Ejubović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Eldar Čomor ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Han-Pijesak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Slobodan Đurić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Ilidža]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Nermin Muzur ([[Narod i pravda|NiP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Nermin Muzur ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |[[Ilijaš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Akif Fazlić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}};"| |Amar Dovadžija ([[Narod i pravda|NiP]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočna Ilidža]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Marinko Božović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Istočni Drvar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|ZSD|tamno|BS}};"| |Milka Ivanković ([[Zavičajni socijaldemokrati|ZSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milka Ivanković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Istočni Mostar]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Božo Sjeran ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Božo Sjeran ([[Nezavisni kandidat|Nezav.]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočni Stari Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Bojo Gašanović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Istočno Novo Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Jovan Katić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Jablanica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Damir Šabanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Emir Muratović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Jajce]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edin Hozan ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Jezero (općina)|Jezero]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snežana Ružičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kakanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mirnes Bajtarević ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kalesija]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Sead Džafić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Nermin Mujkanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kalinovik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radomir Sladoje ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kiseljak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mladen Mišurić-Ramljak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Kladanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDA|tamno|BS}};"| |Jusuf Čavkunović ([[Pokret demokratske akcije|PDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Edis Šarić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Ključ (općina)|Ključ]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Nedžad Zukanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Jasmin Musić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Kneževo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Goran Borojević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kostajnica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nikola Janjetović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kotor-Varoš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |Zdenko Sakan ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}};"| |Zdenko Sakan ([[Partija demokratskog progresa|PDP]]) |- |[[Kozarska Dubica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radenko Reljić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Igor Savković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Kreševo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Renato Pejak ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Krupa na Uni]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Kljajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|NPS|tamno|BS}};"| |Gojko Kličković ([[Narodna partija Srpske|NPS]]) |- |[[Kupres (Federacija Bosne i Hercegovine)|Kupres (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zdravko Mioč ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Danko Jurič ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Kupres (Republika Srpska)|Kupres (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Gojko Šebez ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SP|tamno|BS}};"| |Srđen Petković ([[Socijalistička partija Republike Srpske|SP]]) |- |[[Lopare]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Rado Savić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Ljubinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Stevo Drapić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Maglaj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Mirsad Mahmutagić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Maid Suljaković ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Milići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Marko Savić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Modriča]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Jovica Radulović ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Mrkonjić Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Vođević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Neum]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Dragan Jurković ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Nevesinje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milenko Avdalović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Novi Grad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Snježana Rajilić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Drljača ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Novi Grad (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Semir Efendić ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}};"| |Semir Efendić ([[Stranka za Bosnu i Hercegovinu|SBiH]]) |- |[[Novo Goražde]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mila Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Novo Sarajevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Hasan Tanović ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |[[Benjamina Karić]] ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Odžak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Nada Ćulap ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Anes Osmanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Olovo (općina)|Olovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Đemal Memagić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Osmaci]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Radan Sarić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Oštra Luka]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Mastikosa ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Duško Došenović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Pale (Federacija Bosne i Hercegovine)|Pale (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Almin Ćutuk ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Pale (Republika Srpska)|Pale (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Boško Jugović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|DEMOS|tamno|BS}};"| |Dejan Kojić ([[Demokratski savez|DEMOS]]) |- |[[Pelagićevo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Slavko Tešić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Petrovac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Drago Kovačević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Petrovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ozren Petković ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Posušje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Ante Begić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Prozor-Rama]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|RNS|tamno|BS}};"| |Jozo Ivančević ([[Ramska narodna stranka|RNS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|RNS|tamno|BS}};"| |Jozo Ivančević ([[Ramska narodna stranka|RNS]]) |- |[[Ravno]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Andrija Šimunović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Ribnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Nebojša Karać ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Duško Dakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Rogatica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milorad Jagodić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Ninoslav Prelić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Rudo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragoljub Bogdanović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Sanski Most]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Faris Hasanbegović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Mensur Seferović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Sapna]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Zudin Mahmutović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Sokolac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milovan Bjelica ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Strahinja Bašević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srbac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mlađan Dragosavljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Srebrenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Grujičić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miloš Vučić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Stanari]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| |Radojica Ćelić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}};"| |Aleksandar Ristić ([[Ujedinjena Srpska|US]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Stari Grad (Sarajevo)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Irfan Čengić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Irfan Čengić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Šamac]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Đorđe Milićević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Đorđe Milićević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Šekovići]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miladin Lazić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miladin Lazić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Šipovo]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Milan Kovač ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Teočak]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Tajib Muminović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Teslić]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Milan Miličević ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |- |[[Tešanj]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Suad Huskić ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Tomislavgrad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HNP|tamno|BS}};"| |Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HNP|tamno|BS}};"| |Ivan Buntić ([[Hrvatski nacionalni pomak|HNP]]) |- |[[Travnik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Kenan Dautović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Trnovo (Federacija Bosne i Hercegovine)|Trnovo (FBiH)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Ibro Berilo ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |style='background: #FCE4D6|[[Trnovo (Republika Srpska)|Trnovo (RS)]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragomir Gagović ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Bjelica ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Ugljevik]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}};"| |Vasilije Perić ([[Srpska demokratska stranka|SDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Dragan Gajić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Usora (općina)|Usora]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Zvonimir Anđelić ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Vareš]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDS|tamno|BS}};"| |Zdravko Marošević ([[Hrvatski demokratski savez|HDS]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDS|tamno|BS}};"| |Zdravko Marošević ([[Hrvatski demokratski savez|HDS]]) |- |[[Velika Kladuša]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|LS BiH|tamno|BS}};"| |[[Fikret Abdić]] ([[Laburistička stranka Bosne i Hercegovine|LS BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}};"| |Boris Horvat ("Zajedno za Krajinu" – [[Stranka demokratske akcije|SDA]]/[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]/[[Demokratska narodna zajednica|DNZ]]/[[Naša stranka|NS]]/[[Narod i pravda|NiP]]/[[Demokratska fronta|DF]]) |- |[[Višegrad]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Đurđević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Mladen Đurđević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Vitez (općina)|Vitez]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Boris Marjanović ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |- |[[Vlasenica]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Miroslav Kraljević ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |- |[[Vogošća]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Migdad Hasanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}};"| |Migdad Hasanović ([[Stranka demokratske akcije|SDA]]) |- |[[Vukosavlje]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}};"| |Borislav Rakić ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}};"| |Zekerijah Bahić ([[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP BiH]]) |- |[[Žepče]] |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |style="background:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}};"| |Mato Zovko ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) |} === Skupština Brčko distrikta === {{Glavni|Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024 (Brčko)}} {| class="wikitable" |+[[Skupština Brčko distrikta]] !# !Politički subjekt !Skr. !Broj glasova !% !Mandati |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}; color:white;" |1. |[[Stranka demokratske akcije]] | style="text-align:center;" |SDA | style="text-align:center;" |6.024 | style="text-align:center;" |15,93 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}}; color:white;" |2. |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] - [[Socijalistička partija Srpske]] | style="text-align:center;" |SNSD - SPS | style="text-align:center;" |5.945 | style="text-align:center;" |15,72 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SP|tamno|BS}}; color:white;" |3. |[[Socijalistička partija Republike Srpske|Socijalistička partija]] - [[Demokratski narodni savez]] - [[Partija ujedinjenih penzionera]] | style="text-align:center;" |SP - DNS - PUP | style="text-align:center;" |3.489 | style="text-align:center;" |9,23 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}}; color:white;" |4. |[[Ujedinjena Srpska]] | style="text-align:center;" |US | style="text-align:center;" |3.431 | style="text-align:center;" |9,07 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}; color:white;" |5. |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |HDZ BiH | style="text-align:center;" |3.387 | style="text-align:center;" |8,96 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}}; color:white;" |6. |[[Partija demokratskog progresa]] | style="text-align:center;" |PDP | style="text-align:center;" |2.321 | style="text-align:center;" |6,14 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBB|tamno|BS}}; color:white;" |7. |[[Savez za bolju budućnost]] | style="text-align:center;" |SBB | style="text-align:center;" |2.271 | style="text-align:center;" |6,01 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}}; color:white;" |8. |[[Narod i pravda]] | style="text-align:center;" |NiP | style="text-align:center;" |2.224 | style="text-align:center;" |5,88 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}}; color:white;" |9. |[[Naša stranka]] | style="text-align:center;" |NS | style="text-align:center;" |2.053 | style="text-align:center;" |5,43 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}; color:white;" |10. |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |SDP BiH | style="text-align:center;" |1.988 | style="text-align:center;" |5,26 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}; color:white;" |11. |[[Srpska demokratska stranka|Srpska demokratska stranka - Volja naroda]] | style="text-align:center;" |SDS | style="text-align:center;" |1.752 | style="text-align:center;" |4,63 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}}; color:white;" |12. |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] | style="text-align:center;" |SBiH | style="text-align:center;" |1.385 | style="text-align:center;" |3,66 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}}; color:white;" |13. |[[Hrvatska seljačka stranka - Braća Radić]] - [[Hrvatska demokratska zajednica 1990]] | style="text-align:center;" |HSS-BR - HDZ 1990 | style="text-align:center;" |1.201 | style="text-align:center;" |3,18 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |37.471 !29 |} ==== Nacionalne manjine ==== {| class="wikitable" !# !Politički subjekt !Kandidat !Broj Glasova !% !Broj mandata |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |1. | rowspan="2" |[[Nezavisni kandidat]] |Alija Denjagić | style="text-align:center;" |276 | style="text-align:center;" |35,43 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |2. |Radoslav Subotić | style="text-align:center;" |157 | style="text-align:center;" |20,15 | style="text-align:center;" |1 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |433 !2 |} == Reference == {{Refspisak}} {{Izbori u Bosni i Hercegovini}} {{Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. po općinama}} [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024.|*]] [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini|2024]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini 2024.]] [[Kategorija:Izbori u Bosni i Hercegovini|2024.]] [[Kategorija:2024. u Bosni i Hercegovini]] [[Kategorija:Izbori u 2024.|Bosna i Hercegovina]] [[Kategorija:Izbori u Evropi 2024.|Bosna i Hercegovina]] qoim5gbeied9xqkx2bow36ypzlxlp9s 0 507241 3670967 3631222 2024-12-03T16:53:04Z 2A02:C7C:DAAE:A400:6DDE:367:5909:225B 3670967 wikitext text/x-wiki {{Infokutija stranka | ime_bosanski = Konzervativna stranka | izvorno_ime = Conservative and Unionist Party | logo = Conservatives logo.png | predsjednik = [[Kemi Badenoch]] | predsjedavajući = [[Richard Holden]] | godina osnivanja = 1834. | prethodnik = [[Torijevci]] | sjedište = [[London]], [[Engleska]] | adresa = {{nowrap|4 Matthew Parker Street}} | mladi_ogranak = [[Mladi Konzervativci (Ujedinjeno Kraljevstvo)|Mladi Konzervativci]] | broj članova = 172.437<ref name="July 2022 membership">{{cite news |last= Wheeler |first= Brian |date= 5. 9. 2022 |title= Tory membership figure revealed |url= https://www.bbc.co.uk/news/live/uk-politics-62760180?pinned_post_locator=urn:asset:343a0159-4b24-498a-86d8-79ceb11e434b&pinned_post_asset_id=6315ef435406b91fca2cd224&pinned_post_type=share |work= BBC News |access-date= 5. 9. 2022 |language=en }}</ref> | politička_pozicija = [[Desni centar]], [[Desnica]] | ideologija = [[Konzervativizam]]<ref>{{cite web |url=https://www.conservatives.com/plan/welfareimmigration |title=Capping welfare and working to control immigration |publisher=Conservative and Unionist Party |access-date=1. 7. 2016 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160609044424/https://www.conservatives.com/Plan/WelfareImmigration |archive-date=9. 6. 2016 |language=en }}</ref><ref name="parties-and-elections.eu">{{cite web|url=http://www.parties-and-elections.eu/unitedkingdom.html|title=United Kingdom|work=Parties and Elections in Europe|first=Wolfram|last=Nordsieck|year=2019|access-date=21. 1. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20121011024702/http://www.parties-and-elections.eu/unitedkingdom.html|archive-date=11. 10. 2012|url-status=live|language=en}}</ref><br>[[Ekonomski liberalizam]]<ref name="parties-and-elections.eu"/><ref>Bale, Tim (2011). The Conservative Party: From Thatcher to Cameron. p. 145. </ref><br>[[Britanski unionizam]]<ref>David Dutton, "Unionist Politics and the aftermath of the General Election of 1906: A Reassessment." Historical Journal 22#4 (1979): 861–76.</ref><ref>{{cite news |last1=McConnel |first1=James |title=Irish Home Rule: An imagined future |url=https://www.bbc.co.uk/history/british/victorians/home_rule_movement_01.shtml |date=17. 2. 2011 |access-date=5. 11. 2021 |publisher=BBC |archive-date=4. 8. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210804152216/http://www.bbc.co.uk/history/british/victorians/home_rule_movement_01.shtml |url-status=live |language=en }}</ref> | boje = {{color box|#0087DC|border=darkgray}} Nebeska plava | skupština1 = [[Donji dom Ujedinjenog Kraljevstva|Donji dom]] | broj_mandata1 = {{Infokutija stranka/mandati|121|650|#0087DC}} | skupština2 = [[Dom lordova]] | broj_mandata2 = {{Infokutija stranka/mandati|274|783|#0087DC}} | skupština3 = [[Škotski parlament]] | broj_mandata3 = {{Infokutija stranka/mandati|31|129|#0087DC}} | skupština4 = [[Senedd]] | broj_mandata4 = {{Infokutija stranka/mandati|16|60|#0087DC}} | skupština5 = Regionalni gradonačelnici | broj_mandata5 = {{Infokutija stranka/mandati|1|14|#0087DC}} | skupština6 = [[Skupština Londona]] | broj_mandata6 = {{Infokutija stranka/mandati|8|25|#0087DC}} | web stranica = {{URL|https://www.conservatives.com/|conservatives.com}} }} '''Konzervativna i unionistička stranka''' ({{jez-en|Conservative and Unionist Party}}), obično '''Konzervativna stranka''' i kolokvijalno poznata kao '''Torijevci''' ({{jez-en|Tories}}),<ref>{{cite web |last1=Buchan |first1=Lizzy |title=What does Tory mean and where does this term come from? |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/tory-definition-what-is-conservative-party-values-whig-history-uk-britain-a8622246.html |website=The Independent |access-date=29. 11. 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220709124148/http://www.independent.co.uk/news/uk/politics/tory-definition-what-is-conservative-party-values-whig-history-uk-britain-a8622246.html |archive-date=9. 7. 2022 |date=12. 11. 2018 |language=en}}</ref> jedna je od dvije glavne političke stranke u [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenom Kraljevstvu]], zajedno sa [[Laburistička stranka (Ujedinjeno Kraljevstvo)|Laburističkom strankom]]. Bila je vladajuća stranka od 2010. do 2024. Stranka se nalazi od desna<ref name=SaBa23>{{cite journal |last1=Saini |first1=Rima |last2=Bankole |first2=Michael |last3=Begum |first3=Neema |title=The 2022 Conservative Leadership Campaign and Post-racial Gatekeeping |journal=[[Race & Class]] |date=april 2023 |pages=1–20|doi-access=free |doi=10.1177/03063968231164599}}</ref> do desnog centra političkog spektra.<ref name="Reuters, October 2019">{{cite news |last= James |first= William |date= 1. 10. 2019 |title= Never mind the politics, get a Brexit deal done, says UK business |url= https://www.reuters.com/article/uk-britain-eu-business-idUKKBN1WG49G |work= Reuters |access-date= 21. 9. 2019 |language=en}}</ref> Obuhvata različite ideološke frakcije uključujući konzervativce jednog naroda, [[Margaret Thatcher|tačerovce]] i konzervativce tradicionaliste. Stranka održava godišnju konferenciju Konzervativne stranke, na kojoj visoki konzervativci promovišu politiku stranke. Konzervativna stranka osnovana je 1834. od Torijevaca i bila je jedna od dvije dominantne političke stranke u 19. vijeku, zajedno sa Liberalnom strankom. Igrala je istaknutu ulogu u politici na vrhuncu [[Britansko Carstvo|Britanskog Carstva]]. Liberalna unionistička stranka se spojila sa strankom i formirala Konzervativnu i unionističku stranku 1912. godine. Od 1920-ih, Laburistička stranka se pojavila kao glavni rival konzervativaca, a političko rivalstvo konzervativaca i laburista je oblikovalo modernu britansku politiku tokom prošlog vijeka. Stranka je generalno usvojila [[Ekonomski liberalizam|liberalnu ekonomsku politiku]] koja favorizuje slobodna tržišta, uključujući deregulaciju, privatizaciju i marketizaciju, od 1980-ih, iako se historijski zalagala za [[protekcionizam]]. Stranka je britanska unionistička, protivi se ujedinjenoj Irskoj, kao i nezavisnosti Škotske i Velsa, i kritična je prema decentralizaciji. Historijski gledano, stranka je podržavala nastavak i održavanje Britanskog Carstva. Stranka je imala različite pristupe [[Evropska unija|Evropskoj uniji]], sa euroskeptičnim i, u sve manjoj mjeri, proevropskim frakcijama u njoj. Hstorijski gledano, stranka je nekada imala društveno konzervativan pristup i ostala je takva za nekoliko frakcija stranke.<ref>{{cite web |last1=Hartley-Brewer |first1=Julia |date=25. 7. 2000 |title=Section 28 |url=https://www.theguardian.com/world/2000/jul/25/qanda.rostaylor |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210211025708/https://www.theguardian.com/world/2000/jul/25/qanda.rostaylor |archive-date=11. 2. 2021 |access-date=19. 1. 2021 |website=The Guardian}}</ref><ref>{{cite news |last1=Special |first1=Keep Sunday |date=12. 6. 2020 |title=Keep Sunday Special: Why Sunday trading regulations need to stay |language=en |newspaper=Conservative Home |url=https://www.conservativehome.com/sponsored/2020/06/keep-sunday-special-why-sunday-trading-regulations-need-to-stay.html |url-status=live |access-date=3. 11. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201205151130/https://www.conservativehome.com/sponsored/2020/06/keep-sunday-special-why-sunday-trading-regulations-need-to-stay.html |archive-date=5. 12. 2020}}</ref> Socijalna politika u drugim frakcijama stranke je od tada postala liberalnija.<ref>{{Cite web |last=Ivers |first=Charlotte |date=4. 4. 2022 |title=The Tories' socially liberal 2019 intake will shape their future |url=https://www.newstatesman.com/politics/conservatives/2022/04/the-tories-socially-liberal-2019-intake-will-shape-its-future |access-date=22. 9. 2023 |website=New Statesman |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=The Conservative Party |url=https://www.politics.co.uk/reference/conservative-party/ |website=politics.co.uk}}</ref> U politici odbrane podržava nezavisni program [[Nuklearno oružje|nuklearnog oružja]] i posvećenost članstvu u [[NATO]]-u. Tokom većeg dijela moderne britanske političke historije, Ujedinjeno Kraljevstvo je pokazalo široku političku podjelu urbano-ruralno; baza za glasanje i finansijsku podršku Konzervativne stranke se kroz historiju prvenstveno sastojala od vlasnika kuća, vlasnika preduzeća, poljoprivrednika, graditelja nekretnina i glasača srednje klase, posebno u ruralnim i [[Predgrađe|prigradskim]] područjima [[Engleska|Engleske]].<ref>{{cite web |date=10. 12. 2019 |title=Why the UK has no clear party of business |url=https://theconversation.com/amp/why-the-uk-has-no-clear-party-of-business-128437 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220602051802/https://theconversation.com/amp/why-the-uk-has-no-clear-party-of-business-128437 |archive-date=2. 6. 2022 |access-date=2. 6. 2022 |website=theconversation.com |language=en}}</ref> Međutim, od referenduma o EU 2016, konzervativci su ciljali i glasače radničke klase iz tradicionalnih laburističkih uporišta.<ref name="The Independent">{{cite news |date=17. 12. 2019 |title=Tories won more working class votes than Labour amid stark generation gap at general election, poll suggests |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/election-results-working-class-age-tories-labour-boris-johnson-yougov-a9249936.html |url-status=live |access-date=21. 8. 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200816084901/https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/election-results-working-class-age-tories-labour-boris-johnson-yougov-a9249936.html |archive-date=16. 8. 2020}}</ref> Dominacija konzervativaca nad britanskom politikom tokom 20. vijeka, nakon što su vladali 65 neuzastopnih godina, i njeno ponovno pojavljivanje u 2010-im, učinili su je jednom od najuspešnijih političkih stranaka u [[Zapadni svijet|zapadnom svijetu]].<ref>{{cite web |author=Steve Coulter |date=10. 4. 2011 |title=Book Review: The Conservative Party from Thatcher to Cameron |url=http://blogs.lse.ac.uk/politicsandpolicy/book-review-the-conservative-party-from-thatcher-to-cameron/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160815212248/http://blogs.lse.ac.uk/politicsandpolicy/book-review-the-conservative-party-from-thatcher-to-cameron/ |archive-date=15. 8. 2016 |access-date=8. 7. 2016}}</ref> ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== * {{Commonscat-inline|Conservative Party (UK)}} [[Kategorija:Političke stranke u Ujedinjenom Kraljevstvu]] ojqnb4i0er74335qx3nn5r86g497ne5 0 512503 3670974 3662168 2024-12-03T17:59:15Z Z1KA 87045 3670974 wikitext text/x-wiki {{Politika Brčko distrikta}}{{Glavni|Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024.}} '''Lokalni izbori''' za izbor 31 predstavnika [[Skupština Brčko distrikta|skupštine]] [[Brčko distrikt]]a održani su 6. oktobra 2024. Izbori su održani na 138 biračkih mjesta, a pravo glasa imalo je 87.122 glasača. Glasati se moglo izlaskom na biračko mjesto, preko mobilnih timova, u diplomatsko-konzularnim predstavništima i poštom.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.izbori.ba/Rezultati_izbora/?resId=36&langId=1#/9/200/0/0|title=Rezultati izbora 2024 - Brčko|date=10. 10. 2024|website=izbori.ba|publisher=[[Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine]]|access-date=10. 10. 2024}}</ref> Za [[Spisak gradonačelnika Brčko distrikta|gradonačelnika]] je izabran [[Siniša Milić]] ([[Savez nezavisnih socijaldemokrata|SNSD]]), dok su [[Damir Bulčević]] ([[Narod i pravda|NiP]]) i [[Ivo Filipović]] ([[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine|HDZ BiH]]) izabrani za predsjednika i potpredsjednika skupštine.<ref>{{Cite web|url=https://skupstinabd.ba/index.php/ba/4492-saopstenje-za-javnost-skupstina-brcko-distrikta-bih-izabrala-gradonacelnika-predsjednika-i-potpredsjednika-skupstine.html|title=Skupština BD izabrala gradonačelnika, predsjednika i potpredsjednika skupštine|last=|date=29. 11. 2024|website=skupstinabd.ba|publisher=[[Skupština Brčko distrikta]]|language=bs-BA|access-date=3. 12. 2024}}</ref> == Skupština == {{Mandati | float = right | Opis = Mandati | Naziv = Raspodjela mandata po rezultatima [[Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024.|Lokalnih izbora 2024.]] | Broj mandata = 31 | Država = BS | Širina = 0.9 |1=SDA |2=SNSD - SPS |3=SP - DNS - PUP |4=US |5=HDZ BiH |6=PDP |7=SBB |8=NiP |9=NS |10=SDP BiH |11=SDS |12=SBiH |13=HSS-BR - HDZ 1990 |14=Nezavisni kandidat | SDA = 4 | SNSD - SPS = 4 | SP - DNS - PUP = 3 | US = 3 | HDZ BiH = 3 | PDP = 2 | SBB = 2 | NiP = 2 | NS = 2 | SDP BiH = 1 | SDS = 1 | SBiH = 1 | HSS-BR - HDZ 1990 = 1 | Nezavisni kandidat = 2 | Primjedba = }} Na izborima za Skupštinu Brčko Distrikta izašlo je ukupno 39.555 glasača (45,40%), a od toga je 38.589 (97,56%) glasova bilo važećih, te 966 (2,44%) nevažećih. Birano je ukupno 31 predstavnika Skupštine (29 redovna i 2 iz nacionalnih manjina), te su oni izabrani po broju osvojenih glasova po listama, dok je odabir predstavnika iz pojedine stranke, vršen po najvećem broju glasova. Najviše glasova dobila je [[Stranka demokratske akcije]] - 6.024 (15,93% od ukupnog broja važećih glasova).<ref name=":0" /> {| class="wikitable" |+[[Skupština Brčko distrikta]] !# !Politički subjekt !Skr. !Broj glasova !% !Mandati |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDA|tamno|BS}}; color:white;" |1. |[[Stranka demokratske akcije]] | style="text-align:center;" |SDA | style="text-align:center;" |6.024 | style="text-align:center;" |15,93 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SNSD|tamno|BS}}; color:white;" |2. |[[Savez nezavisnih socijaldemokrata]] - [[Socijalistička partija Srpske]] | style="text-align:center;" |SNSD - SPS | style="text-align:center;" |5.945 | style="text-align:center;" |15,72 | style="text-align:center;" |4 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SP|tamno|BS}}; color:white;" |3. |[[Socijalistička partija Republike Srpske|Socijalistička partija]] - [[Demokratski narodni savez]] - [[Partija ujedinjenih penzionera]] | style="text-align:center;" |SP - DNS - PUP | style="text-align:center;" |3.489 | style="text-align:center;" |9,23 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|US|tamno|BS}}; color:white;" |4. |[[Ujedinjena Srpska]] | style="text-align:center;" |US | style="text-align:center;" |3.431 | style="text-align:center;" |9,07 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ BiH|tamno|BS}}; color:white;" |5. |[[Hrvatska demokratska zajednica Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |HDZ BiH | style="text-align:center;" |3.387 | style="text-align:center;" |8,96 | style="text-align:center;" |3 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|PDP|tamno|BS}}; color:white;" |6. |[[Partija demokratskog progresa]] | style="text-align:center;" |PDP | style="text-align:center;" |2.321 | style="text-align:center;" |6,14 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBB|tamno|BS}}; color:white;" |7. |[[Savez za bolju budućnost]] | style="text-align:center;" |SBB | style="text-align:center;" |2.271 | style="text-align:center;" |6,01 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NiP|tamno|BS}}; color:white;" |8. |[[Narod i pravda]] | style="text-align:center;" |NiP | style="text-align:center;" |2.224 | style="text-align:center;" |5,88 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|NS|tamno|BS}}; color:white;" |9. |[[Naša stranka]] | style="text-align:center;" |NS | style="text-align:center;" |2.053 | style="text-align:center;" |5,43 | style="text-align:center;" |2 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDP BiH|tamno|BS}}; color:white;" |10. |[[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine]] | style="text-align:center;" |SDP BiH | style="text-align:center;" |1.988 | style="text-align:center;" |5,26 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SDS|tamno|BS}}; color:white;" |11. |[[Srpska demokratska stranka|Srpska demokratska stranka - Volja naroda]] | style="text-align:center;" |SDS | style="text-align:center;" |1.752 | style="text-align:center;" |4,63 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|SBiH|tamno|BS}}; color:white;" |12. |[[Stranka za Bosnu i Hercegovinu]] | style="text-align:center;" |SBiH | style="text-align:center;" |1.385 | style="text-align:center;" |3,66 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|HDZ 1990|tamno|BS}}; color:white;" |13. |[[Hrvatska seljačka stranka - Braća Radić]] - [[Hrvatska demokratska zajednica 1990]] | style="text-align:center;" |HSS-BR - HDZ 1990 | style="text-align:center;" |1.201 | style="text-align:center;" |3,18 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|DF|tamno|BS}}; color:white;" |14. |[[Demokratska fronta]] | style="text-align:center;" |DF | style="text-align:center;" |339 | style="text-align:center;" |0,90 | style="text-align:center;" |0 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |37.810 !29 |} === Nacionalne manjine === {| class="wikitable" !# !Politički subjekt !Kandidat !Broj Glasova !% !Broj mandata |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |1. | rowspan="7" |[[Nezavisni kandidat]] |Alija Denjagić | style="text-align:center;" |276 | style="text-align:center;" |35,43 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |2. |Radoslav Subotić | style="text-align:center;" |157 | style="text-align:center;" |20,15 | style="text-align:center;" |1 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |3. |Mejra Šečić | style="text-align:center;" |135 | style="text-align:center;" |17,33 | rowspan="5" style="text-align:center;" |0 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |4. |Semir Alimanović | style="text-align:center;" |86 | style="text-align:center;" |11,04 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |5. |Senad Alić | style="text-align:center;" |52 | style="text-align:center;" |6,68 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |6. |Todorka Jovanović | style="text-align:center;" |44 | style="text-align:center;" |5,65 |- ! style="background-color:#{{Izborni dijagram/Partija|Nezav.|tamno|BS}}; color:white;" |7. |Mirsad Alić | style="text-align:center;" |29 | style="text-align:center;" |3,72 |- ! colspan="3" |Ukupno ! colspan="2" |779 !2 |} == Reference == {{refspisak|2}} == Vanjski linkovi == * [https://www.izbori.ba/Default.aspx?Lang=3 Zvanična stranica "Centralne izborne komisije Bosne i Hercegovine"] {{Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024. po općinama}} [[Kategorija:Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini 2024.|Brčko]] [[Kategorija:Izbori u Brčkom|2024.]] m3jbxvu812yleacjim9d1gaeof9shq1 0 515006 3670957 3670504 2024-12-03T14:00:32Z AdnanSa 226 3670957 wikitext text/x-wiki {{Brisanje|Već je postojao članak istog imena. Predlažem da se ovaj članak obriše, a ja ću postepeno kompletirati ranije napravljeni}} {{Infokutija Zvijezda| | Naziv = Alnilam | Slika = [[Datoteka:Orion constellation map.svg|180px]] | Opis slike = Mapa sazviježđa Orion | Epoha = J2000 | Sazviježđe = [[Orion (sazviježđe)|Orion]] | Rektascenzija = 05h 36m 12,8s | Deklinacija = −01° 12′ 06,9" | Vidljivi sjaj = 1.69 (1.64 do – 1.74) | Spektralna klasa = B0 Ia | B-V-indeks = −1,18 | U-B-indeks = −1,03 | Varijabilnost = | Radijalna brzina = | Udaljenost SG = 1.180 | Udaljenost Par = 361 | Apsolutni sjaj = −6,89 | V-RA = | V-DE = | V-GES = | V-DIR = | Masa = 40 | Radijus = 60,62 | Luminozitet = 419.600 | Temperatura = 26.540 | Rotacija = | Starost = oko 4,47 mil. | Bayer = &Epsilon; Orionis | Flamsteed = | BD = BD−01°969, | BSK = HR 1903 | HDK = HD 37128 | SAO = SAO 132346 | TYC = | HIP = HIP 26311 }} '''Alnilam''' je centralna zvijezda [[Orionov pojas|Orionovog pojasa]] u ekvatorijalnom [[Orion (sazviježđe)|sazviježđu Oriona]]. Ima Bayerovu oznaku ε Orionis, koja je latinizirana u Epsilon Orionis i skraćeno Epsilon Ori ili ε Ori. Ovo je masivna, [[plava supergigantska zvijezda]] udaljena nekih 1.200 [[Svjetlosna godina|svjetlosnih godina]]. Procjenjuje se da je oko 419.600 puta sjajniji od [[Sunce|Sunca]] i 40 puta masivniji. == Posmatranje == To je 29. najsjajnija zvijezda na nebu (četvrta najsjajnija u Orionu) i plavi je supergigant. Zajedno sa [[Mintaka|Mintakom]] i [[Alnitaka|Alnitakom]], tri zvijezde čine Orionov pojas, poznat po mnogim imenima u mnogim drevnim kulturama. Alnilam je srednja zvijezda pojasa. == Reference == {{Reference}} [[Kategorija:Orion (sazviježđe)]] [[Kategorija:Bayerovi objekti]] [[Kategorija:Flamsteedovi objekti]] [[Kategorija:Zvijezde]] fhgwvyl9qeok91mq55x03hgdy4ewmr7 0 515016 3670951 3670658 2024-12-03T12:31:39Z InternetArchiveBot 118070 Rescuing 4 sources and submitting 0 for archiving.) #IABot (v2.0.9.5 3670951 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Ljubo Kojo | slika = Ljubo Kojo.jpg | redoslijed = 19. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1955. – 1962. | prethodnik = [[Dane Olbina]] | nasljednik = [[Lazo Materić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1920|8|3}} | mjesto_rođenja = [[Sarajevo]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1993|04|19|1920|08|03}} | mjesto_smrti = [[Beograd]], [[Srbija]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = [[Univerzitet u Sarajevu]] | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Ljubomir "Ljubo" Kojo''' (3. august 1920. – 19. april 1993.) bio je [[Bosna i Hercegovina|bosanskohercegovački]] i [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|jugoslavenski]] [[političar]] koji je bio 19. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] od 1955. do 1962.<ref>{{cite web|url=http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=126|title=Sarajevski gradonačelnici 1878.-2013.|publisher=Sarajevo.ba|accessdate=2016-09-05|archive-date=14. 12. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131214095937/http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=126|url-status=dead}}</ref> == Rani život == Rođen je u srpskoj porodici 3. augusta 1920. u [[Sarajevo|Sarajevu]], [[Kraljevina Jugoslavija]]. Srednjoškolsko obrazovanje stekao je na Sarajevskoj trgovačkoj akademiji. Invazijom [[Sile Osovine|Sila Osovine]] na [[Aprilski rat|Jugoslaviju]] i formiranjem marionetske države [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]] 1941, pridružio se [[Partizani|partizanima]]. Nakon teškog ranjavanja u borbi, prebačen je u vojnu bolnicu u Bariju u Italiji gdje se oporavio uoči oslobođenja Sarajeva.<ref>{{cite web|url=http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=126|title=Sarajevski gradonačelnici 1878.-2013.|publisher=Sarajevo.ba|accessdate=2016-09-05|archive-date=14. 12. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131214095937/http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=126|url-status=dead}}</ref> == Politička karijera == Po povratku u grad imenovan je za upravitelja ''Narodnih dobara'', ustanove koja je osnovana nakon rata za racioniranje hrane i osnovnih komunalija.<ref>{{cite web|url=http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=126|title=Sarajevski gradonačelnici 1878.-2013.|publisher=Sarajevo.ba|accessdate=2016-09-05|archive-date=14. 12. 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131214095937/http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=126|url-status=dead}}</ref> Od 1955. do 1962. obnašao je dužnosti odbornika, potpredsjednika Gradskog odbora Sarajevo i gradonačelnika Sarajeva. Od 1962. do 1966. bio je [[ministar]] u [[Vlada SR Bosne i Hercegovine|Vladi SR Bosne i Hercegovine]].<ref>{{cite web|url=http://www.vecernji.ba/medu-osobama-koje-su-u-135-godina-vodile-sarajevo-samo-su-cetiri-katolika-bila-na-celu-grada-920041|title=Među osobama koje su u 135 godina vodile Sarajevo samo su četiri katolika bila na čelu grada|publisher=Vecernji.ba |accessdate=2016-09-05}}</ref> Godine 1969. imenovan je predstavnikom Bosanske privredne komore u Moskvi, na toj funkciji je proveo dvije godine.<ref>{{cite web|url=http://radiokameleon.ba/2016/02/pogledajte-kako-su-izgledale-zabave-josipa-broza-tita-foto/|title=Pogledajte kako su izgledale zabave Josipa Broza Tita|publisher=Radiokamaleon.ba|accessdate=2016-09-05|archive-date=14. 10. 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161014030209/http://radiokameleon.ba/2016/02/pogledajte-kako-su-izgledale-zabave-josipa-broza-tita-foto/|url-status=dead}}</ref> Bio je jedan od osnivača [[FK Sarajevo]] i bio je 10. predsjednik Skupštine kluba od 1962. do 1963. Posljednje godine proveo je kao direktor [[Skenderija|centra Skenderija]].<ref>{{cite web|url=http://www.yugopapir.com/2014/11/dzavid-husic-i-ljubo-kojo-skenderija-je.html|title=Džavid Husić i Ljubo Kojo: Skenderija je već počela da menja ritam života Sarajeva! (1970) |publisher=Yugopapir.com |accessdate=2016-09-05}}</ref> ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Uglješa Uzelac}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Dane Olbina]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1955–1962.}} {{s-aft|poslije=[[Lazo Materić]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Kojo, Ljubo}} [[Kategorija:Rođeni 1920.]] [[Kategorija:Umrli 1993.]] [[Kategorija:Biografije, Breza]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] luz6ykxtxguqekv5fnsnf2g0aeg9wvw 0 515044 3670949 2024-12-03T12:08:28Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Infokutija politički vođa | ime = Dane Olbina | slika = Dane Olbina.jpg | redoslijed = 19. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1948. – 1955. | prethodnik = [[Ferid Čengić]] | nasljednik = [[Ljubo Kojo]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1919|6|16}} | mjesto_rođenja = [[Korenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {... 3670949 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Dane Olbina | slika = Dane Olbina.jpg | redoslijed = 19. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1948. – 1955. | prethodnik = [[Ferid Čengić]] | nasljednik = [[Ljubo Kojo]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1919|6|16}} | mjesto_rođenja = [[Korenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2011|7|7|1919|6|16}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Dane Olbina''' (16. juni 1919. — 7. juli 2011.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]]. Bio je devetnaesti [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]].<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sarajevo.ba/srb/article/3110/odrzana-komemoracija-povodom-smrti-dane-olbine-gradonacelnika-sarajeva-u-periodu-od-1948-do-1955|title=Održana komemoracija povodom smrti Dane Olbine, gradonačelnika Sarajeva u periodu od 1948. do 1955. {{!}} Sarajevo.ba|website=www.sarajevo.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> == Biografija == Rođen je 1919. u mjestu [[Krbavica (Plitvička Jezera)|Krbavica]] kod [[Korenica|Korenice]]. Prije Drugog svjetskog rata radio je kao mašinski radnik. Od 1941. je član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] i učesnik Narodnooslobodilačkog rata. U ratu je bio član Mjesnog Komiteta KPJ za Sarajevo, Oblasnog komiteta za istočnu Bosnu, zamjenik političkog komesara [[Šesnaesta muslimanska udarna brigada|Šesnaeste muslimanske brigade]], politički komesar [[Šesta istočnobosanska brigada|Šeste istočnobosanske brigade]] i [[Treći korpus NOVJ|Trećeg korpusa NOVJ]]. Bio je jedan od nekoliko desetina članova Saveza komunista Jugoslavije u gradu.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=211}}</ref> Poslije rata postaje član Izvršnog vijeća NR Bosne i Hercegovine, predsjednik Centralnog odbora Saveza sindikata radnika saobraćaja i veza Jugoslavije. Bio je član [[Centralni komitet Saveza komunista Bosne i Hercegovine|Centralnog komiteta Saveza komunista Bosne i Hercegovine]], Glavnog odbora [[Socijalističkog saveza radnog naroda]] (SSRN) Bosne i Hercegovine i Saveza udruženja boraca Narodnooslobodilačkog rata Jugoslavije (SUBNOR). Biran je za saveznog i republičkog poslanika. Imao je čin pukovnika [[Jugoslavenska narodna armija|JNA]] u rezervi. Gradonačelnik je postao sa 29 godina. Njegov glavni zadatak nakon stupanja na dužnost bila je prvenstveno obnova grada nakon rata; ponovno otvaranje škola, bolnica i kulturnih institucija, kao i obnova infrastrukture. Naredio je da se isele svi koji su zauzeli kuće u jevrejskoj četvrti i nisu htjeli da ih napuste.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=226}}</ref> Za vrijeme njegovog upravljanja gradom izgrađena je nova [[Glavna željeznička stanica u Sarajevu|željeznička stanica]] i [[Stadion "Asim Ferhatović Hase"|stadion]]. Stadion su izgradile [[Omladinske radne akcije|omladinske brigade]] koje je Olbina koordinisao.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=462}}</ref> Bavio se i pitanjem uvođenja modernog vodovoda u Sarajevu; osnivanje [[Muzej Sarajeva|gradskog muzeja]] i osnivanje prvog modernog [[Univerzitet u Sarajevu|univerziteta]].<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.klix.ba/vijesti/bih/komemoracija-bivsem-gradonacelniku-sarajeva/110707136|title=Komemoracija bivšem gradonačelniku Sarajeva|website=www.klix.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> Nosilac je [[Partizanska spomenica 1941.|Partizanske spomenice 1941]]. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su [[Orden narodnog oslobođenja]], [[Orden partizanske zvijezde sa srebrnim vijencem|Ordenom partizanske zvijezde sa srebrnim vijencem]]. Godine 1980. dobio je [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva|Šestoaprilsku nagradu grada Sarajeva]]. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Dane Olbina}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Ferid Čengić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1948–1955.}} {{s-aft|poslije=[[Ljubo Kojo]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Olbina, Dane}} [[Kategorija:Rođeni 1919.]] [[Kategorija:Umrli 2011.]] [[Kategorija:Biografije, Korenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] [[Kategorija:Nosioci Ordena narodnog oslobođenja]] [[Kategorija:Nosioci Ordena partizanske zvijezde]] tpcwdpku6oihkosluns2ixi17e4coiq 3671005 3670949 2024-12-04T06:55:18Z Panasko 146730 [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3671005 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Dane Olbina | slika = Dane Olbina.jpg | redoslijed = 19. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1948. – 1955. | prethodnik = [[Ferid Čengić]] | nasljednik = [[Ljubo Kojo]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1919|6|16}} | mjesto_rođenja = [[Korenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2011|7|7|1919|6|16}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Dane Olbina''' (16. juni 1919. — 7. juli 2011.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]]. Bio je devetnaesti [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]].<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sarajevo.ba/srb/article/3110/odrzana-komemoracija-povodom-smrti-dane-olbine-gradonacelnika-sarajeva-u-periodu-od-1948-do-1955|title=Održana komemoracija povodom smrti Dane Olbine, gradonačelnika Sarajeva u periodu od 1948. do 1955. {{!}} Sarajevo.ba|website=www.sarajevo.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> == Biografija == Rođen je 1919. u mjestu [[Krbavica (Plitvička Jezera)|Krbavica]] kod [[Korenica|Korenice]]. Prije Drugog svjetskog rata radio je kao mašinski radnik. Od 1941. je član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] i učesnik Narodnooslobodilačkog rata. U ratu je bio član Mjesnog Komiteta KPJ za Sarajevo, Oblasnog komiteta za istočnu Bosnu, zamjenik političkog komesara [[Šesnaesta muslimanska udarna brigada|Šesnaeste muslimanske brigade]], politički komesar [[Šesta istočnobosanska brigada|Šeste istočnobosanske brigade]] i [[Treći korpus NOVJ|Trećeg korpusa NOVJ]]. Bio je jedan od nekoliko desetina članova Saveza komunista Jugoslavije u gradu.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=211}}</ref> Poslije rata postaje član Izvršnog vijeća NR Bosne i Hercegovine, predsjednik Centralnog odbora Saveza sindikata radnika saobraćaja i veza Jugoslavije. Bio je član [[Centralni komitet Saveza komunista Bosne i Hercegovine|Centralnog komiteta Saveza komunista Bosne i Hercegovine]], Glavnog odbora [[Socijalističkog saveza radnog naroda]] (SSRN) Bosne i Hercegovine i Saveza udruženja boraca Narodnooslobodilačkog rata Jugoslavije (SUBNOR). Biran je za saveznog i republičkog poslanika. Imao je čin pukovnika [[Jugoslavenska narodna armija|JNA]] u rezervi. Gradonačelnik je postao sa 29 godina. Njegov glavni zadatak nakon stupanja na dužnost bila je prvenstveno obnova grada nakon rata; ponovno otvaranje škola, bolnica i kulturnih institucija, kao i obnova infrastrukture. Naredio je da se isele svi koji su zauzeli kuće u jevrejskoj četvrti i nisu htjeli da ih napuste.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=226}}</ref> Za vrijeme njegovog upravljanja gradom izgrađena je nova [[Glavna željeznička stanica u Sarajevu|željeznička stanica]] i [[Stadion "Asim Ferhatović Hase"|stadion]]. Stadion su izgradile [[Omladinske radne akcije|omladinske brigade]] koje je Olbina koordinisao.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=462}}</ref> Bavio se i pitanjem uvođenja modernog vodovoda u Sarajevu; osnivanje [[Muzej Sarajeva|gradskog muzeja]] i osnivanje prvog modernog [[Univerzitet u Sarajevu|univerziteta]].<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.klix.ba/vijesti/bih/komemoracija-bivsem-gradonacelniku-sarajeva/110707136|title=Komemoracija bivšem gradonačelniku Sarajeva|website=www.klix.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> Nosilac je [[Partizanska spomenica 1941.|Partizanske spomenice 1941]]. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su [[Orden narodnog oslobođenja]], [[Orden partizanske zvijezde sa srebrnim vijencem|Ordenom partizanske zvijezde sa srebrnim vijencem]]. Godine 1980. dobio je [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva|Šestoaprilsku nagradu grada Sarajeva]]. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Dane Olbina}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Ferid Čengić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1948–1955.}} {{s-aft|poslije=[[Ljubo Kojo]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Olbina, Dane}} [[Kategorija:Rođeni 1919.]] [[Kategorija:Umrli 2011.]] [[Kategorija:Biografije, Korenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] [[Kategorija:Nosioci Ordena narodnog oslobođenja]] [[Kategorija:Nosioci Ordena partizanske zvijezde]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] 0mekl48d7s2i4ur89y92xae505tq5vs 3671006 3671005 2024-12-04T06:55:58Z Panasko 146730 [[Kategorija:Partizani]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3671006 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Dane Olbina | slika = Dane Olbina.jpg | redoslijed = 19. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1948. – 1955. | prethodnik = [[Ferid Čengić]] | nasljednik = [[Ljubo Kojo]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1919|6|16}} | mjesto_rođenja = [[Korenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2011|7|7|1919|6|16}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Dane Olbina''' (16. juni 1919. — 7. juli 2011.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]]. Bio je devetnaesti [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]].<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sarajevo.ba/srb/article/3110/odrzana-komemoracija-povodom-smrti-dane-olbine-gradonacelnika-sarajeva-u-periodu-od-1948-do-1955|title=Održana komemoracija povodom smrti Dane Olbine, gradonačelnika Sarajeva u periodu od 1948. do 1955. {{!}} Sarajevo.ba|website=www.sarajevo.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> == Biografija == Rođen je 1919. u mjestu [[Krbavica (Plitvička Jezera)|Krbavica]] kod [[Korenica|Korenice]]. Prije Drugog svjetskog rata radio je kao mašinski radnik. Od 1941. je član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] i učesnik Narodnooslobodilačkog rata. U ratu je bio član Mjesnog Komiteta KPJ za Sarajevo, Oblasnog komiteta za istočnu Bosnu, zamjenik političkog komesara [[Šesnaesta muslimanska udarna brigada|Šesnaeste muslimanske brigade]], politički komesar [[Šesta istočnobosanska brigada|Šeste istočnobosanske brigade]] i [[Treći korpus NOVJ|Trećeg korpusa NOVJ]]. Bio je jedan od nekoliko desetina članova Saveza komunista Jugoslavije u gradu.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=211}}</ref> Poslije rata postaje član Izvršnog vijeća NR Bosne i Hercegovine, predsjednik Centralnog odbora Saveza sindikata radnika saobraćaja i veza Jugoslavije. Bio je član [[Centralni komitet Saveza komunista Bosne i Hercegovine|Centralnog komiteta Saveza komunista Bosne i Hercegovine]], Glavnog odbora [[Socijalističkog saveza radnog naroda]] (SSRN) Bosne i Hercegovine i Saveza udruženja boraca Narodnooslobodilačkog rata Jugoslavije (SUBNOR). Biran je za saveznog i republičkog poslanika. Imao je čin pukovnika [[Jugoslavenska narodna armija|JNA]] u rezervi. Gradonačelnik je postao sa 29 godina. Njegov glavni zadatak nakon stupanja na dužnost bila je prvenstveno obnova grada nakon rata; ponovno otvaranje škola, bolnica i kulturnih institucija, kao i obnova infrastrukture. Naredio je da se isele svi koji su zauzeli kuće u jevrejskoj četvrti i nisu htjeli da ih napuste.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=226}}</ref> Za vrijeme njegovog upravljanja gradom izgrađena je nova [[Glavna željeznička stanica u Sarajevu|željeznička stanica]] i [[Stadion "Asim Ferhatović Hase"|stadion]]. Stadion su izgradile [[Omladinske radne akcije|omladinske brigade]] koje je Olbina koordinisao.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=462}}</ref> Bavio se i pitanjem uvođenja modernog vodovoda u Sarajevu; osnivanje [[Muzej Sarajeva|gradskog muzeja]] i osnivanje prvog modernog [[Univerzitet u Sarajevu|univerziteta]].<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.klix.ba/vijesti/bih/komemoracija-bivsem-gradonacelniku-sarajeva/110707136|title=Komemoracija bivšem gradonačelniku Sarajeva|website=www.klix.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> Nosilac je [[Partizanska spomenica 1941.|Partizanske spomenice 1941]]. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su [[Orden narodnog oslobođenja]], [[Orden partizanske zvijezde sa srebrnim vijencem|Ordenom partizanske zvijezde sa srebrnim vijencem]]. Godine 1980. dobio je [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva|Šestoaprilsku nagradu grada Sarajeva]]. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Dane Olbina}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Ferid Čengić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1948–1955.}} {{s-aft|poslije=[[Ljubo Kojo]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Olbina, Dane}} [[Kategorija:Rođeni 1919.]] [[Kategorija:Umrli 2011.]] [[Kategorija:Biografije, Korenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] [[Kategorija:Nosioci Ordena narodnog oslobođenja]] [[Kategorija:Nosioci Ordena partizanske zvijezde]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Partizani]] npot9l6tjf3ezth0lbl8iainis89cav 3671018 3671006 2024-12-04T08:16:18Z AnToni 2325 +[[Kategorija:Bosanskohercegovački partizani]]; ±[[Kategorija:Partizani]]→[[Kategorija:Jugoslavenski partizani]] (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3671018 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Dane Olbina | slika = Dane Olbina.jpg | redoslijed = 19. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1948. – 1955. | prethodnik = [[Ferid Čengić]] | nasljednik = [[Ljubo Kojo]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1919|6|16}} | mjesto_rođenja = [[Korenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2011|7|7|1919|6|16}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Dane Olbina''' (16. juni 1919. — 7. juli 2011.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]]. Bio je devetnaesti [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]].<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sarajevo.ba/srb/article/3110/odrzana-komemoracija-povodom-smrti-dane-olbine-gradonacelnika-sarajeva-u-periodu-od-1948-do-1955|title=Održana komemoracija povodom smrti Dane Olbine, gradonačelnika Sarajeva u periodu od 1948. do 1955. {{!}} Sarajevo.ba|website=www.sarajevo.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> == Biografija == Rođen je 1919. u mjestu [[Krbavica (Plitvička Jezera)|Krbavica]] kod [[Korenica|Korenice]]. Prije Drugog svjetskog rata radio je kao mašinski radnik. Od 1941. je član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] i učesnik Narodnooslobodilačkog rata. U ratu je bio član Mjesnog Komiteta KPJ za Sarajevo, Oblasnog komiteta za istočnu Bosnu, zamjenik političkog komesara [[Šesnaesta muslimanska udarna brigada|Šesnaeste muslimanske brigade]], politički komesar [[Šesta istočnobosanska brigada|Šeste istočnobosanske brigade]] i [[Treći korpus NOVJ|Trećeg korpusa NOVJ]]. Bio je jedan od nekoliko desetina članova Saveza komunista Jugoslavije u gradu.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=211}}</ref> Poslije rata postaje član Izvršnog vijeća NR Bosne i Hercegovine, predsjednik Centralnog odbora Saveza sindikata radnika saobraćaja i veza Jugoslavije. Bio je član [[Centralni komitet Saveza komunista Bosne i Hercegovine|Centralnog komiteta Saveza komunista Bosne i Hercegovine]], Glavnog odbora [[Socijalističkog saveza radnog naroda]] (SSRN) Bosne i Hercegovine i Saveza udruženja boraca Narodnooslobodilačkog rata Jugoslavije (SUBNOR). Biran je za saveznog i republičkog poslanika. Imao je čin pukovnika [[Jugoslavenska narodna armija|JNA]] u rezervi. Gradonačelnik je postao sa 29 godina. Njegov glavni zadatak nakon stupanja na dužnost bila je prvenstveno obnova grada nakon rata; ponovno otvaranje škola, bolnica i kulturnih institucija, kao i obnova infrastrukture. Naredio je da se isele svi koji su zauzeli kuće u jevrejskoj četvrti i nisu htjeli da ih napuste.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=226}}</ref> Za vrijeme njegovog upravljanja gradom izgrađena je nova [[Glavna željeznička stanica u Sarajevu|željeznička stanica]] i [[Stadion "Asim Ferhatović Hase"|stadion]]. Stadion su izgradile [[Omladinske radne akcije|omladinske brigade]] koje je Olbina koordinisao.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=462}}</ref> Bavio se i pitanjem uvođenja modernog vodovoda u Sarajevu; osnivanje [[Muzej Sarajeva|gradskog muzeja]] i osnivanje prvog modernog [[Univerzitet u Sarajevu|univerziteta]].<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.klix.ba/vijesti/bih/komemoracija-bivsem-gradonacelniku-sarajeva/110707136|title=Komemoracija bivšem gradonačelniku Sarajeva|website=www.klix.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> Nosilac je [[Partizanska spomenica 1941.|Partizanske spomenice 1941]]. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su [[Orden narodnog oslobođenja]], [[Orden partizanske zvijezde sa srebrnim vijencem|Ordenom partizanske zvijezde sa srebrnim vijencem]]. Godine 1980. dobio je [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva|Šestoaprilsku nagradu grada Sarajeva]]. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Dane Olbina}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Ferid Čengić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1948–1955.}} {{s-aft|poslije=[[Ljubo Kojo]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Olbina, Dane}} [[Kategorija:Rođeni 1919.]] [[Kategorija:Umrli 2011.]] [[Kategorija:Biografije, Korenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] [[Kategorija:Nosioci Ordena narodnog oslobođenja]] [[Kategorija:Nosioci Ordena partizanske zvijezde]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Jugoslavenski partizani]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački partizani]] r3mlnjmyhfuv9m2f6rbcvqtvemldsd1 3671019 3671018 2024-12-04T08:17:12Z AnToni 2325 [[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3671019 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Dane Olbina | slika = Dane Olbina.jpg | redoslijed = 19. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1948. – 1955. | prethodnik = [[Ferid Čengić]] | nasljednik = [[Ljubo Kojo]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1919|6|16}} | mjesto_rođenja = [[Korenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2011|7|7|1919|6|16}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Dane Olbina''' (16. juni 1919. — 7. juli 2011.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]]. Bio je devetnaesti [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]].<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sarajevo.ba/srb/article/3110/odrzana-komemoracija-povodom-smrti-dane-olbine-gradonacelnika-sarajeva-u-periodu-od-1948-do-1955|title=Održana komemoracija povodom smrti Dane Olbine, gradonačelnika Sarajeva u periodu od 1948. do 1955. {{!}} Sarajevo.ba|website=www.sarajevo.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> == Biografija == Rođen je 1919. u mjestu [[Krbavica (Plitvička Jezera)|Krbavica]] kod [[Korenica|Korenice]]. Prije Drugog svjetskog rata radio je kao mašinski radnik. Od 1941. je član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] i učesnik Narodnooslobodilačkog rata. U ratu je bio član Mjesnog Komiteta KPJ za Sarajevo, Oblasnog komiteta za istočnu Bosnu, zamjenik političkog komesara [[Šesnaesta muslimanska udarna brigada|Šesnaeste muslimanske brigade]], politički komesar [[Šesta istočnobosanska brigada|Šeste istočnobosanske brigade]] i [[Treći korpus NOVJ|Trećeg korpusa NOVJ]]. Bio je jedan od nekoliko desetina članova Saveza komunista Jugoslavije u gradu.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=211}}</ref> Poslije rata postaje član Izvršnog vijeća NR Bosne i Hercegovine, predsjednik Centralnog odbora Saveza sindikata radnika saobraćaja i veza Jugoslavije. Bio je član [[Centralni komitet Saveza komunista Bosne i Hercegovine|Centralnog komiteta Saveza komunista Bosne i Hercegovine]], Glavnog odbora [[Socijalističkog saveza radnog naroda]] (SSRN) Bosne i Hercegovine i Saveza udruženja boraca Narodnooslobodilačkog rata Jugoslavije (SUBNOR). Biran je za saveznog i republičkog poslanika. Imao je čin pukovnika [[Jugoslavenska narodna armija|JNA]] u rezervi. Gradonačelnik je postao sa 29 godina. Njegov glavni zadatak nakon stupanja na dužnost bila je prvenstveno obnova grada nakon rata; ponovno otvaranje škola, bolnica i kulturnih institucija, kao i obnova infrastrukture. Naredio je da se isele svi koji su zauzeli kuće u jevrejskoj četvrti i nisu htjeli da ih napuste.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=226}}</ref> Za vrijeme njegovog upravljanja gradom izgrađena je nova [[Glavna željeznička stanica u Sarajevu|željeznička stanica]] i [[Stadion "Asim Ferhatović Hase"|stadion]]. Stadion su izgradile [[Omladinske radne akcije|omladinske brigade]] koje je Olbina koordinisao.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=462}}</ref> Bavio se i pitanjem uvođenja modernog vodovoda u Sarajevu; osnivanje [[Muzej Sarajeva|gradskog muzeja]] i osnivanje prvog modernog [[Univerzitet u Sarajevu|univerziteta]].<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.klix.ba/vijesti/bih/komemoracija-bivsem-gradonacelniku-sarajeva/110707136|title=Komemoracija bivšem gradonačelniku Sarajeva|website=www.klix.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> Nosilac je [[Partizanska spomenica 1941.|Partizanske spomenice 1941]]. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su [[Orden narodnog oslobođenja]], [[Orden partizanske zvijezde sa srebrnim vijencem|Ordenom partizanske zvijezde sa srebrnim vijencem]]. Godine 1980. dobio je [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva|Šestoaprilsku nagradu grada Sarajeva]]. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Dane Olbina}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Ferid Čengić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1948–1955.}} {{s-aft|poslije=[[Ljubo Kojo]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Olbina, Dane}} [[Kategorija:Rođeni 1919.]] [[Kategorija:Umrli 2011.]] [[Kategorija:Biografije, Korenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] [[Kategorija:Nosioci Ordena narodnog oslobođenja]] [[Kategorija:Nosioci Ordena partizanske zvijezde]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Jugoslavenski partizani]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački partizani]] [[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]] iwptu5nd418edg9hzagau8bmsnemfaj 3671020 3671019 2024-12-04T08:18:03Z AnToni 2325 3671020 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Dane Olbina | slika = Dane Olbina.jpg | redoslijed = 19. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1948. – 1955. | prethodnik = [[Ferid Čengić]] | nasljednik = [[Ljubo Kojo]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1919|6|16}} | mjesto_rođenja = [[Korenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2011|7|7|1919|6|16}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Dane Olbina''' (16. juni 1919. — 7. juli 2011.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]]. Bio je devetnaesti [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]].<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sarajevo.ba/srb/article/3110/odrzana-komemoracija-povodom-smrti-dane-olbine-gradonacelnika-sarajeva-u-periodu-od-1948-do-1955|title=Održana komemoracija povodom smrti Dane Olbine, gradonačelnika Sarajeva u periodu od 1948. do 1955. {{!}} Sarajevo.ba|website=www.sarajevo.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> == Biografija == Rođen je 1919. u mjestu [[Krbavica (Plitvička Jezera)|Krbavica]] kod [[Korenica|Korenice]]. Prije Drugog svjetskog rata radio je kao mašinski radnik. Od 1941. je član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] i učesnik Narodnooslobodilačkog rata. U ratu je bio član Mjesnog Komiteta KPJ za Sarajevo, Oblasnog komiteta za istočnu Bosnu, zamjenik političkog komesara [[Šesnaesta muslimanska udarna brigada|Šesnaeste muslimanske brigade]], politički komesar [[Šesta istočnobosanska brigada|Šeste istočnobosanske brigade]] i [[Treći korpus NOVJ|Trećeg korpusa NOVJ]]. Bio je jedan od nekoliko desetina članova Saveza komunista Jugoslavije u gradu.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=211}}</ref> Poslije rata postaje član Izvršnog vijeća NR Bosne i Hercegovine, predsjednik Centralnog odbora Saveza sindikata radnika saobraćaja i veza Jugoslavije. Bio je član [[Centralni komitet Saveza komunista Bosne i Hercegovine|Centralnog komiteta Saveza komunista Bosne i Hercegovine]], Glavnog odbora [[Socijalističkog saveza radnog naroda]] (SSRN) Bosne i Hercegovine i Saveza udruženja boraca Narodnooslobodilačkog rata Jugoslavije (SUBNOR). Biran je za saveznog i republičkog poslanika. Imao je čin pukovnika [[Jugoslavenska narodna armija|JNA]] u rezervi. Gradonačelnik je postao sa 29 godina. Njegov glavni zadatak nakon stupanja na dužnost bila je prvenstveno obnova grada nakon rata; ponovno otvaranje škola, bolnica i kulturnih institucija, kao i obnova infrastrukture. Naredio je da se isele svi koji su zauzeli kuće u jevrejskoj četvrti i nisu htjeli da ih napuste.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=226}}</ref> Za vrijeme njegovog upravljanja gradom izgrađena je nova [[Glavna željeznička stanica u Sarajevu|željeznička stanica]] i [[Stadion "Asim Ferhatović Hase"|stadion]]. Stadion su izgradile [[Omladinske radne akcije|omladinske brigade]] koje je Olbina koordinisao.<ref name=":0" /><ref>{{Cite book|last=Donia|first=Robert J.|url=https://archive.org/details/sarajevobiograph0000doni|title=Sarajevo : a biography|date=2006|publisher=Ann Arbor, Mich. : University of Michigan Press|others=Internet Archive|isbn=978-0-472-11557-0|pages=462}}</ref> Bavio se i pitanjem uvođenja modernog vodovoda u Sarajevu; osnivanje [[Muzej Sarajeva|gradskog muzeja]] i osnivanje prvog modernog [[Univerzitet u Sarajevu|univerziteta]].<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.klix.ba/vijesti/bih/komemoracija-bivsem-gradonacelniku-sarajeva/110707136|title=Komemoracija bivšem gradonačelniku Sarajeva|website=www.klix.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> Nosilac je [[Partizanska spomenica 1941.|Partizanske spomenice 1941]]. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su [[Orden narodnog oslobođenja]], [[Orden partizanske zvijezde sa srebrnim vijencem|Ordenom partizanske zvijezde sa srebrnim vijencem]]. Godine 1980. dobio je [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva|Šestoaprilsku nagradu grada Sarajeva]]. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Dane Olbina}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Ferid Čengić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1948–1955.}} {{s-aft|poslije=[[Ljubo Kojo]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Olbina, Dane}} [[Kategorija:Rođeni 1919.]] [[Kategorija:Umrli 2011.]] [[Kategorija:Biografije, Korenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] [[Kategorija:Nosioci Ordena narodnog oslobođenja]] [[Kategorija:Nosioci Ordena partizanske zvijezde]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Jugoslavenski partizani]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački partizani]] [[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]] hd126a6dho3a7u1ejah0m5niun0onzy 0 515045 3670952 2024-12-03T12:36:02Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Infokutija politički vođa | ime = Džemal Muminagić | slika = | redoslijed = 24. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1967. – 1973. | prethodnik = [[Salko Lagumdžija]] | nasljednik = [[Dane Maljković]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1920|9|18}} | mjesto_rođenja = [[Ljubuški]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti =... 3670952 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Džemal Muminagić | slika = | redoslijed = 24. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1967. – 1973. | prethodnik = [[Salko Lagumdžija]] | nasljednik = [[Dane Maljković]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1920|9|18}} | mjesto_rođenja = [[Ljubuški]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2003|8|2|1920|9|18}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Džemal Muminagić''' (18. septembar 1920 – 2. august 2003) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]], general-major [[Jugoslavenska narodna armija|JNA]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]]. == Biografija == Rođen je 18. septembra 1920. u [[Ljubuški|Ljubuškom]]. Godine 1941. priključio se [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačkoj borbi]]. Obavljao je odgovorne vojne i političke dužnosti u bataljonu, brigadi, diviziji i korpusu. Posle završetka rata nastavio je svoju aktivnost u [[Jugoslavenska narodna armija|Jugoslovenskoj armiji]], sa činom general-majora JNA, a od 1959. do 1967. bio je generalni direktor FAMOS-a Sarajevo. Bio je [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] od 1967. do 1973. Bio je član Savjeta Republike, predsjednik SUBNOR-a grada Sarajeva, član Predsjedništva RO SRVS, član Konferencije i Predsjedništva SOFKBiH, član [[Olimpijski komitet Bosne i Hercegovine|Olimpijskog komiteta ZOI 84]] Sarajevo, predsjednik [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR BiH]], delegat Skupštine SR BiH i član Delegacije u Vijeću republika i pokrajina Skupštine SFRJ. Obavljao je i mnoštvo drugih odgovornih društveno-političkih funkcija u SFRJ.<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20131214095937/http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=126|title=Grad Sarajevo : Sarajevski gradonačelnici 1878.-2009.|date=2013-12-14|website=web.archive.org|access-date=2024-12-03}}</ref> Dobitnik je [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva|Šestoaprilske nagrade Grada Sarajeva]] 1980.<ref>{{Cite web|url=https://www.sarajevo.ba/hr/article/1127/sestoaprilska-nagrada-za-1980-godinu|title=Šestoaprilska nagrada za 1980. godinu {{!}} Sarajevo.ba|website=www.sarajevo.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Džemal Muminagić}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Salko Lagumdžija]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1967–1973.}} {{s-aft|poslije=[[Dane Maljković]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Muminagić, Džemal}} [[Kategorija:Rođeni 1920.]] [[Kategorija:Umrli 2003.]] [[Kategorija:Biografije, Ljubuški]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] npdtd7eybrgc4hc1l7q6r8jgj2j3zmk 3670953 3670952 2024-12-03T12:40:33Z Panasko 146730 3670953 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Džemal Muminagić | slika = | redoslijed = 24. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1967. – 1973. | prethodnik = [[Salko Lagumdžija]] | nasljednik = [[Dane Maljković]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1920|9|18}} | mjesto_rođenja = [[Ljubuški]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2003|8|2|1920|9|18}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Džemal Muminagić''' (18. septembar 1920 – 2. august 2003) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]], general-major [[Jugoslavenska narodna armija|JNA]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]]. == Biografija == Rođen je 18. septembra 1920. u [[Ljubuški|Ljubuškom]]. Godine 1941. priključio se [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačkoj borbi]]. Obavljao je odgovorne vojne i političke dužnosti u bataljonu, brigadi, diviziji i korpusu. Posle završetka rata nastavio je svoju aktivnost u [[Jugoslavenska narodna armija|Jugoslovenskoj armiji]], sa činom general-majora JNA, a od 1959. do 1967. bio je generalni direktor FAMOS-a Sarajevo. Bio je [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] od 1967. do 1973. Bio je član Savjeta Republike, predsjednik SUBNOR-a grada Sarajeva, član Predsjedništva RO SRVS, član Konferencije i Predsjedništva SOFKBiH, član [[Olimpijski komitet Bosne i Hercegovine|Olimpijskog komiteta ZOI 84]] Sarajevo, predsjednik [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR BiH]], delegat Skupštine SR BiH i član Delegacije u Vijeću republika i pokrajina Skupštine SFRJ. Obavljao je i mnoštvo drugih odgovornih društveno-političkih funkcija u SFRJ.<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20131214095937/http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=126|title=Grad Sarajevo : Sarajevski gradonačelnici 1878.-2009.|date=2013-12-14|website=web.archive.org|access-date=2024-12-03}}</ref> Dobitnik je [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva|Šestoaprilske nagrade Grada Sarajeva]] 1980.<ref>{{Cite web|url=https://www.sarajevo.ba/hr/article/1127/sestoaprilska-nagrada-za-1980-godinu|title=Šestoaprilska nagrada za 1980. godinu {{!}} Sarajevo.ba|website=www.sarajevo.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> Umro je 2. augusta 2003. u [[Sarajevo|Sarajevu]]. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Džemal Muminagić}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Salko Lagumdžija]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1967–1973.}} {{s-aft|poslije=[[Dane Maljković]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Muminagić, Džemal}} [[Kategorija:Rođeni 1920.]] [[Kategorija:Umrli 2003.]] [[Kategorija:Biografije, Ljubuški]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] j45e9n9xiuensfuml0cyl1qfsu5cqka 3670965 3670953 2024-12-03T16:45:14Z AnToni 2325 [[Kategorija:Generali JNA]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3670965 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Džemal Muminagić | slika = | redoslijed = 24. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1967. – 1973. | prethodnik = [[Salko Lagumdžija]] | nasljednik = [[Dane Maljković]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1920|9|18}} | mjesto_rođenja = [[Ljubuški]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2003|8|2|1920|9|18}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Džemal Muminagić''' (18. septembar 1920 – 2. august 2003) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]], general-major [[Jugoslavenska narodna armija|JNA]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]]. == Biografija == Rođen je 18. septembra 1920. u [[Ljubuški|Ljubuškom]]. Godine 1941. priključio se [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačkoj borbi]]. Obavljao je odgovorne vojne i političke dužnosti u bataljonu, brigadi, diviziji i korpusu. Posle završetka rata nastavio je svoju aktivnost u [[Jugoslavenska narodna armija|Jugoslovenskoj armiji]], sa činom general-majora JNA, a od 1959. do 1967. bio je generalni direktor FAMOS-a Sarajevo. Bio je [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] od 1967. do 1973. Bio je član Savjeta Republike, predsjednik SUBNOR-a grada Sarajeva, član Predsjedništva RO SRVS, član Konferencije i Predsjedništva SOFKBiH, član [[Olimpijski komitet Bosne i Hercegovine|Olimpijskog komiteta ZOI 84]] Sarajevo, predsjednik [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR BiH]], delegat Skupštine SR BiH i član Delegacije u Vijeću republika i pokrajina Skupštine SFRJ. Obavljao je i mnoštvo drugih odgovornih društveno-političkih funkcija u SFRJ.<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20131214095937/http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=126|title=Grad Sarajevo : Sarajevski gradonačelnici 1878.-2009.|date=2013-12-14|website=web.archive.org|access-date=2024-12-03}}</ref> Dobitnik je [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva|Šestoaprilske nagrade Grada Sarajeva]] 1980.<ref>{{Cite web|url=https://www.sarajevo.ba/hr/article/1127/sestoaprilska-nagrada-za-1980-godinu|title=Šestoaprilska nagrada za 1980. godinu {{!}} Sarajevo.ba|website=www.sarajevo.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> Umro je 2. augusta 2003. u [[Sarajevo|Sarajevu]]. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Džemal Muminagić}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Salko Lagumdžija]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1967–1973.}} {{s-aft|poslije=[[Dane Maljković]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Muminagić, Džemal}} [[Kategorija:Rođeni 1920.]] [[Kategorija:Umrli 2003.]] [[Kategorija:Biografije, Ljubuški]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] [[Kategorija:Generali JNA]] 0thm838nep5hn6zdjzr8opwfil1datv 3670966 3670965 2024-12-03T16:45:43Z AnToni 2325 [[Kategorija:Generali JNA]] uklonjena; [[Kategorija:Generali Jugoslavenske narodne armije]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3670966 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Džemal Muminagić | slika = | redoslijed = 24. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1967. – 1973. | prethodnik = [[Salko Lagumdžija]] | nasljednik = [[Dane Maljković]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1920|9|18}} | mjesto_rođenja = [[Ljubuški]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2003|8|2|1920|9|18}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Džemal Muminagić''' (18. septembar 1920 – 2. august 2003) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]], general-major [[Jugoslavenska narodna armija|JNA]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]]. == Biografija == Rođen je 18. septembra 1920. u [[Ljubuški|Ljubuškom]]. Godine 1941. priključio se [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačkoj borbi]]. Obavljao je odgovorne vojne i političke dužnosti u bataljonu, brigadi, diviziji i korpusu. Posle završetka rata nastavio je svoju aktivnost u [[Jugoslavenska narodna armija|Jugoslovenskoj armiji]], sa činom general-majora JNA, a od 1959. do 1967. bio je generalni direktor FAMOS-a Sarajevo. Bio je [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] od 1967. do 1973. Bio je član Savjeta Republike, predsjednik SUBNOR-a grada Sarajeva, član Predsjedništva RO SRVS, član Konferencije i Predsjedništva SOFKBiH, član [[Olimpijski komitet Bosne i Hercegovine|Olimpijskog komiteta ZOI 84]] Sarajevo, predsjednik [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR BiH]], delegat Skupštine SR BiH i član Delegacije u Vijeću republika i pokrajina Skupštine SFRJ. Obavljao je i mnoštvo drugih odgovornih društveno-političkih funkcija u SFRJ.<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20131214095937/http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=126|title=Grad Sarajevo : Sarajevski gradonačelnici 1878.-2009.|date=2013-12-14|website=web.archive.org|access-date=2024-12-03}}</ref> Dobitnik je [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva|Šestoaprilske nagrade Grada Sarajeva]] 1980.<ref>{{Cite web|url=https://www.sarajevo.ba/hr/article/1127/sestoaprilska-nagrada-za-1980-godinu|title=Šestoaprilska nagrada za 1980. godinu {{!}} Sarajevo.ba|website=www.sarajevo.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> Umro je 2. augusta 2003. u [[Sarajevo|Sarajevu]]. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Džemal Muminagić}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Salko Lagumdžija]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1967–1973.}} {{s-aft|poslije=[[Dane Maljković]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Muminagić, Džemal}} [[Kategorija:Rođeni 1920.]] [[Kategorija:Umrli 2003.]] [[Kategorija:Biografije, Ljubuški]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] [[Kategorija:Generali Jugoslavenske narodne armije]] 8sz6la12gi2yn9gzqqb9blk3g2dozgn 3671004 3670966 2024-12-04T06:55:12Z Panasko 146730 [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3671004 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Džemal Muminagić | slika = | redoslijed = 24. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1967. – 1973. | prethodnik = [[Salko Lagumdžija]] | nasljednik = [[Dane Maljković]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1920|9|18}} | mjesto_rođenja = [[Ljubuški]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2003|8|2|1920|9|18}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Džemal Muminagić''' (18. septembar 1920 – 2. august 2003) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]], general-major [[Jugoslavenska narodna armija|JNA]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]]. == Biografija == Rođen je 18. septembra 1920. u [[Ljubuški|Ljubuškom]]. Godine 1941. priključio se [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačkoj borbi]]. Obavljao je odgovorne vojne i političke dužnosti u bataljonu, brigadi, diviziji i korpusu. Posle završetka rata nastavio je svoju aktivnost u [[Jugoslavenska narodna armija|Jugoslovenskoj armiji]], sa činom general-majora JNA, a od 1959. do 1967. bio je generalni direktor FAMOS-a Sarajevo. Bio je [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] od 1967. do 1973. Bio je član Savjeta Republike, predsjednik SUBNOR-a grada Sarajeva, član Predsjedništva RO SRVS, član Konferencije i Predsjedništva SOFKBiH, član [[Olimpijski komitet Bosne i Hercegovine|Olimpijskog komiteta ZOI 84]] Sarajevo, predsjednik [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR BiH]], delegat Skupštine SR BiH i član Delegacije u Vijeću republika i pokrajina Skupštine SFRJ. Obavljao je i mnoštvo drugih odgovornih društveno-političkih funkcija u SFRJ.<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20131214095937/http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=126|title=Grad Sarajevo : Sarajevski gradonačelnici 1878.-2009.|date=2013-12-14|website=web.archive.org|access-date=2024-12-03}}</ref> Dobitnik je [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva|Šestoaprilske nagrade Grada Sarajeva]] 1980.<ref>{{Cite web|url=https://www.sarajevo.ba/hr/article/1127/sestoaprilska-nagrada-za-1980-godinu|title=Šestoaprilska nagrada za 1980. godinu {{!}} Sarajevo.ba|website=www.sarajevo.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> Umro je 2. augusta 2003. u [[Sarajevo|Sarajevu]]. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Džemal Muminagić}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Salko Lagumdžija]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1967–1973.}} {{s-aft|poslije=[[Dane Maljković]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Muminagić, Džemal}} [[Kategorija:Rođeni 1920.]] [[Kategorija:Umrli 2003.]] [[Kategorija:Biografije, Ljubuški]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] [[Kategorija:Generali Jugoslavenske narodne armije]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] ge1d049gji9e95uhigu7ywckxmm5zoz 3671007 3671004 2024-12-04T06:56:02Z Panasko 146730 [[Kategorija:Partizani]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3671007 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Džemal Muminagić | slika = | redoslijed = 24. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1967. – 1973. | prethodnik = [[Salko Lagumdžija]] | nasljednik = [[Dane Maljković]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1920|9|18}} | mjesto_rođenja = [[Ljubuški]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|2003|8|2|1920|9|18}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Džemal Muminagić''' (18. septembar 1920 – 2. august 2003) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]], general-major [[Jugoslavenska narodna armija|JNA]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosni i Hercegovini]]. == Biografija == Rođen je 18. septembra 1920. u [[Ljubuški|Ljubuškom]]. Godine 1941. priključio se [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačkoj borbi]]. Obavljao je odgovorne vojne i političke dužnosti u bataljonu, brigadi, diviziji i korpusu. Posle završetka rata nastavio je svoju aktivnost u [[Jugoslavenska narodna armija|Jugoslovenskoj armiji]], sa činom general-majora JNA, a od 1959. do 1967. bio je generalni direktor FAMOS-a Sarajevo. Bio je [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] od 1967. do 1973. Bio je član Savjeta Republike, predsjednik SUBNOR-a grada Sarajeva, član Predsjedništva RO SRVS, član Konferencije i Predsjedništva SOFKBiH, član [[Olimpijski komitet Bosne i Hercegovine|Olimpijskog komiteta ZOI 84]] Sarajevo, predsjednik [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR BiH]], delegat Skupštine SR BiH i član Delegacije u Vijeću republika i pokrajina Skupštine SFRJ. Obavljao je i mnoštvo drugih odgovornih društveno-političkih funkcija u SFRJ.<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20131214095937/http://www.sarajevo.ba/ba/article.php?pid=126|title=Grad Sarajevo : Sarajevski gradonačelnici 1878.-2009.|date=2013-12-14|website=web.archive.org|access-date=2024-12-03}}</ref> Dobitnik je [[Šestoaprilska nagrada Grada Sarajeva|Šestoaprilske nagrade Grada Sarajeva]] 1980.<ref>{{Cite web|url=https://www.sarajevo.ba/hr/article/1127/sestoaprilska-nagrada-za-1980-godinu|title=Šestoaprilska nagrada za 1980. godinu {{!}} Sarajevo.ba|website=www.sarajevo.ba|access-date=2024-12-03}}</ref> Umro je 2. augusta 2003. u [[Sarajevo|Sarajevu]]. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Džemal Muminagić}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Salko Lagumdžija]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1967–1973.}} {{s-aft|poslije=[[Dane Maljković]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Muminagić, Džemal}} [[Kategorija:Rođeni 1920.]] [[Kategorija:Umrli 2003.]] [[Kategorija:Biografije, Ljubuški]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Dobitnici Šestoaprilske nagrade]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] [[Kategorija:Generali Jugoslavenske narodne armije]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Partizani]] ghpv4hdka5kjz0wnno3l87eqh9ahymn 0 515046 3671010 2024-12-04T07:17:20Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Infokutija politički vođa | ime = Salko Lagumdžija | slika = | redoslijed = 23. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1965. – 1967. | prethodnik = [[Vaso Radić]] | nasljednik = [[Džemal Muminagić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1921|11|13}} | mjesto_rođenja = [[Vlasenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{D... 3671010 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Salko Lagumdžija | slika = | redoslijed = 23. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1965. – 1967. | prethodnik = [[Vaso Radić]] | nasljednik = [[Džemal Muminagić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1921|11|13}} | mjesto_rođenja = [[Vlasenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1973|6|12|1921|11|13}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavija]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = Razija | djeca = [[Zlatko Lagumdžija]] | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Salko Lagumdžija''' (13. novembar 1921. — 12. juni 1973.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosne i Hercegovine]], koji je bio [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|23. gradonačelnik Sarajeva]]. == Biografija == Rođen je 13. novembra 1921. u [[Vlasenica|Vlasenici]]. Osnovnu i srednju ekonomsku školu je završio prije [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], a nakon rata je studirao na [[Ekonomski fakultet u Sarajevu|Ekonomskom fakultetu u Sarajevu]]. Učesnik je [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] od 1943, a član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] (SKJ) od 1944.<ref name=":0">{{Cite book|last=Rajović|first=Radošin|title=Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici|publisher=Hronometar|year=1970|location=Beograd|pages=542}}</ref> U posljeratnom periodu bio je direktor Glavne direkcije metalne industrije Bosne i Hercegovine, direktor Fabrike žica i eksera u Sarajevu, a od 1956. do 1962. direktor Fabrike željezničkih vozila Vaso Miskin Crni. Nakon toga prešao je na političke dužnosti — od 1962. do 1963. bio je predsjednik Narodnog odbora opštine Centar, od juna 1963. do jula 1965. prvi predsjednik Skupštine opštine Centar u Sarajevu, a od jula 1965. do maja 1967. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|predsjednik Skupštine grada Sarajeva]] (gradonačelnik).<ref name=":0" /> Od 1967. do 1969. bio je poslanik Republičkog vijeća [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR Bosne i Hercegovine]], te od 1969. bio je generalni direktor Fabrike Vaso Miskin Crni.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0008-IMAGE&issue=UB_00064_19690801&quality=&doctype=Newspaper|title=Fabrika "Vaso Miskin-Crni" dobila direktora - i kredit|date=1. 8. 1969|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Umro je 12. juna 1973. u Sarajevu, gde je i sahranjen.<ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0007-IMAGE&issue=UB_00064_19730614&quality=&doctype=Newspaper|title=Umro Salko Lagumdžija|date=14. 6. 1973|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Njegov sin je [[Zlatko Lagumdžija]], bosanskohercegovački političar i bivši predsednik [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratske partije Bosne i Hercegovine]]. Jedna ulica u sarajevskom naselju [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] nosi njegovo ime.<ref name=":0" /> ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Salko Lagumdžija}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Vaso Radić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1965–1967.}} {{s-aft|poslije=[[Džemal Muminagić]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Muminagić, Džemal}} [[Kategorija:Rođeni 1921.]] [[Kategorija:Umrli 1973.]] [[Kategorija:Biografije, Vlasenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Kategorija:Zastupnici u Skupštini SR Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Partizani]] j4y8la715myppf8twk1r8qharbnlrr3 3671011 3671010 2024-12-04T07:37:10Z Panasko 146730 3671011 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Salko Lagumdžija | slika = | redoslijed = 23. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1965. – 1967. | prethodnik = [[Vaso Radić]] | nasljednik = [[Džemal Muminagić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1921|11|13}} | mjesto_rođenja = [[Vlasenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1973|6|12|1921|11|13}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavija]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = Razija | djeca = [[Zlatko Lagumdžija]] | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Salko Lagumdžija''' (13. novembar 1921. — 12. juni 1973.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosne i Hercegovine]], koji je bio [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|23. gradonačelnik Sarajeva]]. == Biografija == Rođen je 13. novembra 1921. u [[Vlasenica|Vlasenici]]. Osnovnu i srednju ekonomsku školu je završio prije [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], a nakon rata je studirao na [[Ekonomski fakultet u Sarajevu|Ekonomskom fakultetu u Sarajevu]]. Učesnik je [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] od 1943, a član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] (SKJ) od 1944.<ref name=":0">{{Cite book|last=Rajović|first=Radošin|title=Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici|publisher=Hronometar|year=1970|location=Beograd|pages=542}}</ref> U posljeratnom periodu bio je direktor Glavne direkcije metalne industrije Bosne i Hercegovine, direktor Fabrike žica i eksera u Sarajevu, a od 1956. do 1962. direktor Fabrike željezničkih vozila Vaso Miskin Crni. Nakon toga prešao je na političke dužnosti — od 1962. do 1963. bio je predsjednik Narodnog odbora opštine Centar, od juna 1963. do jula 1965. prvi predsjednik Skupštine opštine Centar u Sarajevu, a od jula 1965. do maja 1967. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|predsjednik Skupštine grada Sarajeva]] (gradonačelnik).<ref name=":0" /> Od 1967. do 1969. bio je poslanik Republičkog vijeća [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR Bosne i Hercegovine]], te od 1969. bio je generalni direktor Fabrike Vaso Miskin Crni.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0008-IMAGE&issue=UB_00064_19690801&quality=&doctype=Newspaper|title=Fabrika "Vaso Miskin-Crni" dobila direktora - i kredit|date=1. 8. 1969|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Umro je 12. juna 1973. u Sarajevu, gde je i sahranjen.<ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0007-IMAGE&issue=UB_00064_19730614&quality=&doctype=Newspaper|title=Umro Salko Lagumdžija|date=14. 6. 1973|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Njegov sin je [[Zlatko Lagumdžija]], bosanskohercegovački političar i bivši predsednik [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratske partije Bosne i Hercegovine]]. Jedna ulica u sarajevskom naselju [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] nosi njegovo ime.<ref name=":0" /> ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Salko Lagumdžija}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Vaso Radić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1965–1967.}} {{s-aft|poslije=[[Džemal Muminagić]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Lagumdžija, Salko }} [[Kategorija:Rođeni 1921.]] [[Kategorija:Umrli 1973.]] [[Kategorija:Biografije, Vlasenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Kategorija:Zastupnici u Skupštini SR Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Partizani]] c5hjry0afin0ne2qkugatxibwn43tr1 3671023 3671011 2024-12-04T08:30:09Z Panasko 146730 +[[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]]; +[[Kategorija:Bosanskohercegovački partizani]]; ±[[Kategorija:Partizani]]→[[Kategorija:Jugoslavenski partizani]] (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3671023 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Salko Lagumdžija | slika = | redoslijed = 23. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1965. – 1967. | prethodnik = [[Vaso Radić]] | nasljednik = [[Džemal Muminagić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1921|11|13}} | mjesto_rođenja = [[Vlasenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1973|6|12|1921|11|13}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavija]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = Razija | djeca = [[Zlatko Lagumdžija]] | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Salko Lagumdžija''' (13. novembar 1921. — 12. juni 1973.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosne i Hercegovine]], koji je bio [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|23. gradonačelnik Sarajeva]]. == Biografija == Rođen je 13. novembra 1921. u [[Vlasenica|Vlasenici]]. Osnovnu i srednju ekonomsku školu je završio prije [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], a nakon rata je studirao na [[Ekonomski fakultet u Sarajevu|Ekonomskom fakultetu u Sarajevu]]. Učesnik je [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] od 1943, a član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] (SKJ) od 1944.<ref name=":0">{{Cite book|last=Rajović|first=Radošin|title=Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici|publisher=Hronometar|year=1970|location=Beograd|pages=542}}</ref> U posljeratnom periodu bio je direktor Glavne direkcije metalne industrije Bosne i Hercegovine, direktor Fabrike žica i eksera u Sarajevu, a od 1956. do 1962. direktor Fabrike željezničkih vozila Vaso Miskin Crni. Nakon toga prešao je na političke dužnosti — od 1962. do 1963. bio je predsjednik Narodnog odbora opštine Centar, od juna 1963. do jula 1965. prvi predsjednik Skupštine opštine Centar u Sarajevu, a od jula 1965. do maja 1967. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|predsjednik Skupštine grada Sarajeva]] (gradonačelnik).<ref name=":0" /> Od 1967. do 1969. bio je poslanik Republičkog vijeća [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR Bosne i Hercegovine]], te od 1969. bio je generalni direktor Fabrike Vaso Miskin Crni.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0008-IMAGE&issue=UB_00064_19690801&quality=&doctype=Newspaper|title=Fabrika "Vaso Miskin-Crni" dobila direktora - i kredit|date=1. 8. 1969|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Umro je 12. juna 1973. u Sarajevu, gde je i sahranjen.<ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0007-IMAGE&issue=UB_00064_19730614&quality=&doctype=Newspaper|title=Umro Salko Lagumdžija|date=14. 6. 1973|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Njegov sin je [[Zlatko Lagumdžija]], bosanskohercegovački političar i bivši predsednik [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratske partije Bosne i Hercegovine]]. Jedna ulica u sarajevskom naselju [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] nosi njegovo ime.<ref name=":0" /> ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Salko Lagumdžija}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Vaso Radić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1965–1967.}} {{s-aft|poslije=[[Džemal Muminagić]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Lagumdžija, Salko }} [[Kategorija:Rođeni 1921.]] [[Kategorija:Umrli 1973.]] [[Kategorija:Biografije, Vlasenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Kategorija:Zastupnici u Skupštini SR Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Jugoslavenski partizani]] [[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački partizani]] 5myv7mlga0x58jh6s21mxi672gpm2xl 3671024 3671023 2024-12-04T08:30:51Z Panasko 146730 3671024 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Salko Lagumdžija | slika = | redoslijed = 23. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1965. – 1967. | prethodnik = [[Vaso Radić]] | nasljednik = [[Džemal Muminagić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1921|11|13}} | mjesto_rođenja = [[Vlasenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1973|6|12|1921|11|13}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavija]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = Razija | djeca = [[Zlatko Lagumdžija]] | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Salko Lagumdžija''' (13. novembar 1921. — 12. juni 1973.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodno oslobodilačke borbe]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosne i Hercegovine]], koji je bio [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|23. gradonačelnik Sarajeva]]. == Biografija == Rođen je 13. novembra 1921. u [[Vlasenica|Vlasenici]]. Osnovnu i srednju ekonomsku školu je završio prije [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], a nakon rata je studirao na [[Ekonomski fakultet u Sarajevu|Ekonomskom fakultetu u Sarajevu]]. Učesnik je [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] od 1943, a član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] (SKJ) od 1944.<ref name=":0">{{Cite book|last=Rajović|first=Radošin|title=Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici|publisher=Hronometar|year=1970|location=Beograd|pages=542}}</ref> U posljeratnom periodu bio je direktor Glavne direkcije metalne industrije Bosne i Hercegovine, direktor Fabrike žica i eksera u Sarajevu, a od 1956. do 1962. direktor Fabrike željezničkih vozila Vaso Miskin Crni. Nakon toga prešao je na političke dužnosti — od 1962. do 1963. bio je predsjednik Narodnog odbora opštine Centar, od juna 1963. do jula 1965. prvi predsjednik Skupštine opštine Centar u Sarajevu, a od jula 1965. do maja 1967. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|predsjednik Skupštine grada Sarajeva]] (gradonačelnik).<ref name=":0" /> Od 1967. do 1969. bio je poslanik Republičkog vijeća [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR Bosne i Hercegovine]], te od 1969. bio je generalni direktor Fabrike Vaso Miskin Crni.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0008-IMAGE&issue=UB_00064_19690801&quality=&doctype=Newspaper|title=Fabrika "Vaso Miskin-Crni" dobila direktora - i kredit|date=1. 8. 1969|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Umro je 12. juna 1973. u Sarajevu, gde je i sahranjen.<ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0007-IMAGE&issue=UB_00064_19730614&quality=&doctype=Newspaper|title=Umro Salko Lagumdžija|date=14. 6. 1973|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Njegov sin je [[Zlatko Lagumdžija]], bosanskohercegovački političar i bivši predsednik [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratske partije Bosne i Hercegovine]]. Jedna ulica u sarajevskom naselju [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] nosi njegovo ime.<ref name=":0" /> ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Salko Lagumdžija}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Vaso Radić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1965–1967.}} {{s-aft|poslije=[[Džemal Muminagić]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Lagumdžija, Salko }} [[Kategorija:Rođeni 1921.]] [[Kategorija:Umrli 1973.]] [[Kategorija:Biografije, Vlasenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Kategorija:Zastupnici u Skupštini SR Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Jugoslavenski partizani]] [[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački partizani]] 35bytu9ni6x07f6wmk66n98oh0oouec 3671026 3671024 2024-12-04T09:10:18Z AnToni 2325 3671026 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Salko Lagumdžija | slika = | redoslijed = 23. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1965. – 1967. | prethodnik = [[Vaso Radić]] | nasljednik = [[Džemal Muminagić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1921|11|13}} | mjesto_rođenja = [[Vlasenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1973|6|12|1921|11|13}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavija]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = Razija | djeca = [[Zlatko Lagumdžija]] | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Salko Lagumdžija''' (13. novembar 1921. — 12. juni 1973.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] i političar [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosne i Hercegovine]], koji je bio [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|23. gradonačelnik Sarajeva]]. == Biografija == Rođen je 13. novembra 1921. u [[Vlasenica|Vlasenici]]. Osnovnu i srednju ekonomsku školu je završio prije [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], a nakon rata je studirao na [[Ekonomski fakultet u Sarajevu|Ekonomskom fakultetu u Sarajevu]]. Učesnik je [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] od 1943, a član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] (SKJ) od 1944.<ref name=":0">{{Cite book|last=Rajović|first=Radošin|title=Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici|publisher=Hronometar|year=1970|location=Beograd|pages=542}}</ref> U posljeratnom periodu bio je direktor Glavne direkcije metalne industrije Bosne i Hercegovine, direktor Fabrike žica i eksera u Sarajevu, a od 1956. do 1962. direktor Fabrike željezničkih vozila Vaso Miskin Crni. Nakon toga prešao je na političke dužnosti — od 1962. do 1963. bio je predsjednik Narodnog odbora opštine Centar, od juna 1963. do jula 1965. prvi predsjednik Skupštine opštine Centar u Sarajevu, a od jula 1965. do maja 1967. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|predsjednik Skupštine grada Sarajeva]] (gradonačelnik).<ref name=":0" /> Od 1967. do 1969. bio je poslanik Republičkog vijeća [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR Bosne i Hercegovine]], te od 1969. bio je generalni direktor Fabrike Vaso Miskin Crni.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0008-IMAGE&issue=UB_00064_19690801&quality=&doctype=Newspaper|title=Fabrika "Vaso Miskin-Crni" dobila direktora - i kredit|date=1. 8. 1969|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Umro je 12. juna 1973. u Sarajevu, gde je i sahranjen.<ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0007-IMAGE&issue=UB_00064_19730614&quality=&doctype=Newspaper|title=Umro Salko Lagumdžija|date=14. 6. 1973|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Njegov sin je [[Zlatko Lagumdžija]], bosanskohercegovački političar i bivši predsednik [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratske partije Bosne i Hercegovine]]. Jedna ulica u sarajevskom naselju [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] nosi njegovo ime.<ref name=":0" /> ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Salko Lagumdžija}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Vaso Radić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1965–1967.}} {{s-aft|poslije=[[Džemal Muminagić]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Lagumdžija, Salko }} [[Kategorija:Rođeni 1921.]] [[Kategorija:Umrli 1973.]] [[Kategorija:Biografije, Vlasenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Kategorija:Zastupnici u Skupštini SR Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Jugoslavenski partizani]] [[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački partizani]] cl6obn28gbl4lye85ye82pnjkpo8xze 3671027 3671026 2024-12-04T09:10:40Z AnToni 2325 [[Kategorija:Kategorija:Zastupnici u Skupštini SR Bosne i Hercegovine]] uklonjena; [[Kategorija:Zastupnici u Skupštini SR Bosne i Hercegovine]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3671027 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Salko Lagumdžija | slika = | redoslijed = 23. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1965. – 1967. | prethodnik = [[Vaso Radić]] | nasljednik = [[Džemal Muminagić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1921|11|13}} | mjesto_rođenja = [[Vlasenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1973|6|12|1921|11|13}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavija]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = Razija | djeca = [[Zlatko Lagumdžija]] | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Salko Lagumdžija''' (13. novembar 1921. — 12. juni 1973.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] i političar [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosne i Hercegovine]], koji je bio [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|23. gradonačelnik Sarajeva]]. == Biografija == Rođen je 13. novembra 1921. u [[Vlasenica|Vlasenici]]. Osnovnu i srednju ekonomsku školu je završio prije [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], a nakon rata je studirao na [[Ekonomski fakultet u Sarajevu|Ekonomskom fakultetu u Sarajevu]]. Učesnik je [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] od 1943, a član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] (SKJ) od 1944.<ref name=":0">{{Cite book|last=Rajović|first=Radošin|title=Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici|publisher=Hronometar|year=1970|location=Beograd|pages=542}}</ref> U posljeratnom periodu bio je direktor Glavne direkcije metalne industrije Bosne i Hercegovine, direktor Fabrike žica i eksera u Sarajevu, a od 1956. do 1962. direktor Fabrike željezničkih vozila Vaso Miskin Crni. Nakon toga prešao je na političke dužnosti — od 1962. do 1963. bio je predsjednik Narodnog odbora opštine Centar, od juna 1963. do jula 1965. prvi predsjednik Skupštine opštine Centar u Sarajevu, a od jula 1965. do maja 1967. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|predsjednik Skupštine grada Sarajeva]] (gradonačelnik).<ref name=":0" /> Od 1967. do 1969. bio je poslanik Republičkog vijeća [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR Bosne i Hercegovine]], te od 1969. bio je generalni direktor Fabrike Vaso Miskin Crni.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0008-IMAGE&issue=UB_00064_19690801&quality=&doctype=Newspaper|title=Fabrika "Vaso Miskin-Crni" dobila direktora - i kredit|date=1. 8. 1969|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Umro je 12. juna 1973. u Sarajevu, gde je i sahranjen.<ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0007-IMAGE&issue=UB_00064_19730614&quality=&doctype=Newspaper|title=Umro Salko Lagumdžija|date=14. 6. 1973|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Njegov sin je [[Zlatko Lagumdžija]], bosanskohercegovački političar i bivši predsednik [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratske partije Bosne i Hercegovine]]. Jedna ulica u sarajevskom naselju [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] nosi njegovo ime.<ref name=":0" /> ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Salko Lagumdžija}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Vaso Radić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1965–1967.}} {{s-aft|poslije=[[Džemal Muminagić]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Lagumdžija, Salko }} [[Kategorija:Rođeni 1921.]] [[Kategorija:Umrli 1973.]] [[Kategorija:Biografije, Vlasenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Zastupnici u Skupštini SR Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Jugoslavenski partizani]] [[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački partizani]] c7cx9m302yzqed4rnbizwy16onub2mw 3671028 3671027 2024-12-04T09:11:59Z AnToni 2325 [[Kategorija:Društveno-politički radnici SR Bosne i Hercegovine]] dodata (uz pomoć [[Wikipedia:HotCat|HotCat]]a) 3671028 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Salko Lagumdžija | slika = | redoslijed = 23. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1965. – 1967. | prethodnik = [[Vaso Radić]] | nasljednik = [[Džemal Muminagić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1921|11|13}} | mjesto_rođenja = [[Vlasenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1973|6|12|1921|11|13}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavija]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = Razija | djeca = [[Zlatko Lagumdžija]] | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Salko Lagumdžija''' (13. novembar 1921. — 12. juni 1973.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] i političar [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosne i Hercegovine]], koji je bio [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|23. gradonačelnik Sarajeva]]. == Biografija == Rođen je 13. novembra 1921. u [[Vlasenica|Vlasenici]]. Osnovnu i srednju ekonomsku školu je završio prije [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], a nakon rata je studirao na [[Ekonomski fakultet u Sarajevu|Ekonomskom fakultetu u Sarajevu]]. Učesnik je [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] od 1943, a član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] (SKJ) od 1944.<ref name=":0">{{Cite book|last=Rajović|first=Radošin|title=Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici|publisher=Hronometar|year=1970|location=Beograd|pages=542}}</ref> U posljeratnom periodu bio je direktor Glavne direkcije metalne industrije Bosne i Hercegovine, direktor Fabrike žica i eksera u Sarajevu, a od 1956. do 1962. direktor Fabrike željezničkih vozila Vaso Miskin Crni. Nakon toga prešao je na političke dužnosti — od 1962. do 1963. bio je predsjednik Narodnog odbora opštine Centar, od juna 1963. do jula 1965. prvi predsjednik Skupštine opštine Centar u Sarajevu, a od jula 1965. do maja 1967. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|predsjednik Skupštine grada Sarajeva]] (gradonačelnik).<ref name=":0" /> Od 1967. do 1969. bio je poslanik Republičkog vijeća [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR Bosne i Hercegovine]], te od 1969. bio je generalni direktor Fabrike Vaso Miskin Crni.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0008-IMAGE&issue=UB_00064_19690801&quality=&doctype=Newspaper|title=Fabrika "Vaso Miskin-Crni" dobila direktora - i kredit|date=1. 8. 1969|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Umro je 12. juna 1973. u Sarajevu, gde je i sahranjen.<ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0007-IMAGE&issue=UB_00064_19730614&quality=&doctype=Newspaper|title=Umro Salko Lagumdžija|date=14. 6. 1973|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Njegov sin je [[Zlatko Lagumdžija]], bosanskohercegovački političar i bivši predsednik [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratske partije Bosne i Hercegovine]]. Jedna ulica u sarajevskom naselju [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] nosi njegovo ime.<ref name=":0" /> ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Salko Lagumdžija}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Vaso Radić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1965–1967.}} {{s-aft|poslije=[[Džemal Muminagić]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Lagumdžija, Salko }} [[Kategorija:Rođeni 1921.]] [[Kategorija:Umrli 1973.]] [[Kategorija:Biografije, Vlasenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Zastupnici u Skupštini SR Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Jugoslavenski partizani]] [[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački partizani]] [[Kategorija:Društveno-politički radnici SR Bosne i Hercegovine]] ktvux2f5mrh8m7x07rp997fyi92g1qs 3671029 3671028 2024-12-04T09:18:29Z Semso98 54573 3671029 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Salko Lagumdžija | slika = | redoslijed = 23. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1965–1967. | prethodnik = [[Vaso Radić]] | nasljednik = [[Džemal Muminagić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1921|11|13}} | mjesto_rođenja = [[Vlasenica]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1973|6|12|1921|11|13}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|Jugoslavija]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = Razija | djeca = [[Zlatko Lagumdžija]] | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Salko Lagumdžija''' (13. novembar 1921 – 12. juni 1973) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] i političar [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosne i Hercegovine]], koji je bio [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|23. gradonačelnik Sarajeva]]. == Biografija == Rođen je 13. novembra 1921. u [[Vlasenica|Vlasenici]]. Osnovnu i srednju ekonomsku školu je završio prije [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], a nakon rata je studirao na [[Ekonomski fakultet u Sarajevu|Ekonomskom fakultetu u Sarajevu]]. Učesnik je [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] od 1943, a član [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] (SKJ) od 1944.<ref name=":0">{{Cite book|last=Rajović|first=Radošin|title=Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici|publisher=Hronometar|year=1970|location=Beograd|pages=542}}</ref> U posljeratnom periodu bio je direktor Glavne direkcije metalne industrije Bosne i Hercegovine, direktor Fabrike žica i eksera u Sarajevu, a od 1956. do 1962. direktor Fabrike željezničkih vozila Vaso Miskin Crni. Nakon toga prešao je na političke dužnosti — od 1962. do 1963. bio je predsjednik Narodnog odbora opštine Centar, od juna 1963. do jula 1965. prvi predsjednik Skupštine opštine Centar u Sarajevu, a od jula 1965. do maja 1967. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|predsjednik Skupštine grada Sarajeva]] (gradonačelnik).<ref name=":0" /> Od 1967. do 1969. bio je poslanik Republičkog vijeća [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR Bosne i Hercegovine]], te od 1969. bio je generalni direktor Fabrike Vaso Miskin Crni.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0008-IMAGE&issue=UB_00064_19690801&quality=&doctype=Newspaper|title=Fabrika "Vaso Miskin-Crni" dobila direktora - i kredit|date=1. 8. 1969|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Umro je 12. juna 1973. u Sarajevu, gde je i sahranjen.<ref>{{Cite web|url=https://istorijskenovine.unilib.rs/view/picture/page?pid=FID-0007-IMAGE&issue=UB_00064_19730614&quality=&doctype=Newspaper|title=Umro Salko Lagumdžija|date=14. 6. 1973|website=istorijskenovine.unilib.rs|publisher=Borba|access-date=4. 12. 2024}}</ref> Njegov sin je [[Zlatko Lagumdžija]], bosanskohercegovački političar i bivši predsednik [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|Socijaldemokratske partije Bosne i Hercegovine]]. Jedna ulica u sarajevskom naselju [[Dobrinja (Sarajevo)|Dobrinja]] nosi njegovo ime.<ref name=":0" /> ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Salko Lagumdžija}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Vaso Radić]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1965–1967.}} {{s-aft|poslije=[[Džemal Muminagić]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Lagumdžija, Salko }} [[Kategorija:Rođeni 1921.]] [[Kategorija:Umrli 1973.]] [[Kategorija:Biografije, Vlasenica]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Zastupnici u Skupštini SR Bosne i Hercegovine]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Jugoslavenski partizani]] [[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački partizani]] [[Kategorija:Društveno-politički radnici SR Bosne i Hercegovine]] qvgn35cqltrm49yjw9182mlb3ytpdt0 0 515047 3671014 2024-12-04T07:44:16Z Panasko 146730 Nova stranica: {{Infokutija politički vođa | ime = Lazo Materić | slika = | redoslijed = 21. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1962. – 1963. | prethodnik = [[Ljubo Kojo]] | nasljednik = [[Vaso Radić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1920|11|26}} | mjesto_rođenja = [[Drvar]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i god... 3671014 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Lazo Materić | slika = | redoslijed = 21. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1962. – 1963. | prethodnik = [[Ljubo Kojo]] | nasljednik = [[Vaso Radić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1920|11|26}} | mjesto_rođenja = [[Drvar]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1999|3|16|1920|11|26}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Lazo Materić''' (26. novembar 1920. — 16. mart 1999.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]] i političar u [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosne i Hercegovine]], koji je bio [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|21. gradonačelnik Sarajeva]].<ref>{{Cite web|url=https://avaz.ba/bih/sarajevo/902104/lagumdzija-na-celu-sarajeva|title=Lagumdžija na čelu Sarajeva|date=2024-05-03|website=Dnevni avaz|access-date=2024-12-04}}</ref> == Biografija == Rođen u [[Drvar]]u 1920. i završio gimnaziju. Priključio se [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačkoj borbi]], a poslije oslobođenja bio je na raznim društveno-političkim dužnostima — sekretar Okružnog komiteta SKOJ za Sarajevo, instruktor CK SK BiH, sekretar Opštinskog komiteta SK Vogošće i Novo Sarajevo, predsjednik Skupštine opštine Novo Sarajevo, predsjednik Gradskog vijeća Sarajeva i predsjednik Odbora za uslužne djelatnosti Privrednog vijeća [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR BiH]]. Nosilac je [[Partizanska spomenica 1941.|Partizanske spomenice 1941.]] i više drugih odlikovanja. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Lazo Materić}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Ljubo Kojo]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1962–1963.}} {{s-aft|poslije=[[Vaso Radić]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Materić, Lazo }} [[Kategorija:Rođeni 1920.]] [[Kategorija:Umrli 1999.]] [[Kategorija:Biografije, Drvar]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Partizani]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] c04ggcvk1jx0grlekwvmpumbymky24t 3671016 3671014 2024-12-04T08:02:26Z AnToni 2325 3671016 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Lazo Materić | slika = | redoslijed = 21. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1962. – 1963. | prethodnik = [[Ljubo Kojo]] | nasljednik = [[Vaso Radić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1920|11|26}} | mjesto_rođenja = [[Drvar]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1999|3|16|1920|11|26}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Lazo Materić''' (26. novembar 1920. — 16. mart 1999.) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] i političar [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosne i Hercegovine]], koji je bio [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|21. gradonačelnik Sarajeva]].<ref>{{Cite web|url=https://avaz.ba/bih/sarajevo/902104/lagumdzija-na-celu-sarajeva|title=Lagumdžija na čelu Sarajeva|date=2024-05-03|website=Dnevni avaz|access-date=2024-12-04}}</ref> == Biografija == Rođen u [[Drvar]]u 1920. i završio gimnaziju. Priključio se [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačkoj borbi]], a poslije oslobođenja bio je na raznim društveno-političkim dužnostima — sekretar Okružnog komiteta SKOJ za Sarajevo, instruktor CK SK BiH, sekretar Opštinskog komiteta SK Vogošće i Novo Sarajevo, predsjednik Skupštine opštine Novo Sarajevo, predsjednik Gradskog vijeća Sarajeva i predsjednik Odbora za uslužne djelatnosti Privrednog vijeća [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR BiH]]. Nosilac je [[Partizanska spomenica 1941.|Partizanske spomenice 1941.]] i više drugih odlikovanja. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Lazo Materić}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Ljubo Kojo]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1962–1963.}} {{s-aft|poslije=[[Vaso Radić]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Materić, Lazo }} [[Kategorija:Rođeni 1920.]] [[Kategorija:Umrli 1999.]] [[Kategorija:Biografije, Drvar]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Partizani]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] ojho9ji3ungijnfuuudaiy6nc6m9m2r 3671030 3671016 2024-12-04T09:18:59Z Semso98 54573 3671030 wikitext text/x-wiki {{Infokutija politički vođa | ime = Lazo Materić | slika = | redoslijed = 21. [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|gradonačelnik Sarajeva]] | vrijeme_na_vlasti = 1962–1963. | prethodnik = [[Ljubo Kojo]] | nasljednik = [[Vaso Radić]] | datum_rođenja = {{Datum rođenja |1920|11|26}} | mjesto_rođenja = [[Drvar]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | datum_smrti = {{Datum smrti i godine|1999|3|16|1920|11|26}} | mjesto_smrti = [[Sarajevo]], [[Bosna i Hercegovina]] | puno_ime = | nacionalnost = | etnicitet = | politička_stranka = [[Savez komunista Bosne i Hercegovine]] | supruga = | djeca = | obrazovanje = | vjera = | potpis = | veb-sajt = }} '''Lazo Materić''' (26. novembar 1920 – 16. mart 1999) bio je učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]] i političar [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|SR Bosne i Hercegovine]], koji je bio [[Spisak gradonačelnika Sarajeva|21. gradonačelnik Sarajeva]].<ref>{{Cite web|url=https://avaz.ba/bih/sarajevo/902104/lagumdzija-na-celu-sarajeva|title=Lagumdžija na čelu Sarajeva|date=2024-05-03|website=Dnevni avaz|access-date=2024-12-04}}</ref> == Biografija == Rođen u [[Drvar]]u 1920. i završio gimnaziju. Priključio se [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačkoj borbi]], a poslije oslobođenja bio je na raznim društveno-političkim dužnostima — sekretar Okružnog komiteta SKOJ za Sarajevo, instruktor CK SK BiH, sekretar Opštinskog komiteta SK Vogošće i Novo Sarajevo, predsjednik Skupštine opštine Novo Sarajevo, predsjednik Gradskog vijeća Sarajeva i predsjednik Odbora za uslužne djelatnosti Privrednog vijeća [[Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine|Skupštine SR BiH]]. Nosilac je [[Partizanska spomenica 1941.|Partizanske spomenice 1941.]] i više drugih odlikovanja. ==Reference== {{Refspisak}} ==Vanjski linkovi== *{{Commonscat-inline|Lazo Materić}} {{startna kutija}} {{s-off}} {{s-bef|prije=[[Ljubo Kojo]]}} {{s-ttl|naslov=[[Spisak gradonačelnika Sarajeva|Gradonačelnik Sarajeva]]|godine=1962–1963.}} {{s-aft|poslije=[[Vaso Radić]]}} {{s-end}} {{Gradonačelnici Sarajeva}} {{DEFAULTSORT:Materić, Lazo }} [[Kategorija:Rođeni 1920.]] [[Kategorija:Umrli 1999.]] [[Kategorija:Biografije, Drvar]] [[Kategorija:Gradonačelnici Sarajeva]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]] [[Kategorija:Jugoslavenski političari]] [[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]] [[Kategorija:Partizani]] [[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]] 345bnjj9gkx1x8gf2z5i8sipi5p08zi