Википеди cvwiki https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%C4%95%D0%BF_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 MediaWiki 1.44.0-wmf.4 first-letter Медиа Ятарлă Сӳтсе явасси Хутшăнакан Хутшăнаканăн канашлу страници Википеди Википеди сӳтсе явмалли Ӳкерчĕк Ӳкерчĕке сӳтсе явмалли MediaWiki MediaWiki сӳтсе явмалли Шаблон Шаблона сӳтсе явмалли Пулăшу Пулăшăва сӳтсе явмалли Категори Категорине сӳтсе явмалли TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля 0 11789 841308 677819 2024-11-24T18:40:36Z Max Tenche 25572 /* Халăх йышĕ */ 841308 wikitext text/x-wiki '''Вăтам Ази''' (кивĕ ячĕ — [[Туркестан (регион)|Туркестан]]): 1) Физикăпа географи енчен [[Раççей Империйĕ]]н, кайран [[СССР]]-н [[Тĕп Ази]]ри патшалах пайĕ. Ун шутне [[плато Устюрт]], [[Туран айлăмĕ]], [[Тургай плато]], [[Казах сăртлăхĕ]], ту пайĕсем: [[Копетдаг]], [[Памир|Памиро-Алай]], [[Тянь-Шань]], [[Джунгарский Алатау]], [[Саур]] тата [[Тарбагатай]] кĕреççĕ. 2) Политикăпа географи шутĕнчен Вăтам Ази — [[Ӳспекстан]], [[Киргизи]], [[Туркменистан]], [[Таджикистан]] Хăш чух [[Казахстан]]а та хушаççĕ). 3) СССР-та «Вăтам Ази экономика районĕ» шутĕнче Ӳспек, Киргиз, Туркмен тата Таджик ССР-сем пулнă (Казах ССР-ĕ уйрăм экономика районĕ шутланнă). Кăнтăрпа тухăçран Вăтам Азине тусем хупăрлаççĕ, çавăнпа [[Иран]]па, [[Афганистан]]па тата [[Китай]]па çыхăнма йывăр пулать, ( [[Пакистан]]па [[Инди]] патне тухма та çăмăл мар, [[Инди океанĕ|Инди океанне]] те тухмалли çук). == Çутçанталăк == Типĕ климатлă нумай территорине [[пушхир]]сем йышăнаççĕ. Нӳрĕксем туллă çĕрсенче çеç ӳкеççĕ. Тусенче юхакан шывĕсем [[Фергана улăхĕ]]н, [[Выçлăх çеçенхирĕ]]н çĕрĕсене шăварма çителĕклĕ, [[Каракум каналĕ|Каракум каналне]] тултараççĕ. Çав вăхăтрах шывпа хытă усă курни [[Арал тинĕсĕ]]н шайне ӳкерсе пырать. Вăтам Ази шывĕсем — [[Арал тинĕсĕ|Арал тинĕсне]] юхса кĕрекен [[Амударья (юханшыв)|Амударьяпа]] [[Сырдарья (юханшыв)|Сырдарья]] тата [[Балхаш (кӳлĕ)|Балхаш]] кӳллине анакан [[Или (юханшыв)|Или]] юханшывсем. == Халăх йышĕ == Кунти 5 патшалăхра пĕтĕмпе 58,5 млн çын пурăнать ([[2004]]). Чылайăшĕ — [[тĕрĕк чĕлхисем|тӗрӗк чӗлхиллӗ]] халăхсем — [[узбексем|ӳспексем]], [[казахсем]], [[кăркăссем]], [[туркменсем]], [[каракалпаксем]], [[уйгурсем]], çавăн пекех куçса килнĕ хусан тутарсем, Сталин вăхăтĕнче тытса куçарнă крым тутарĕсем. [[Таджиксем]] [[иран чĕлхисем]]ллĕ ушкăна кĕреççĕ). [[Вырăссем]] те нумай. Çаплах [[нимĕçсем]], [[корейсем]], [[дунгансем]] пурăнаççĕ. Тĕн енĕпе чылайăшĕ [[ислам|мусульмансем]]. == Хуçалăхĕ == Шăрăх çанталăк тăнăран [[мамăк]], [[пурçăн]] пуçтараççĕ, садпа пахча çимĕçĕсене çитĕнтереççĕ. Пушхирсенче сурăхсене, тĕвесене усраççĕ. Çĕр айĕнчи управсем шутĕнче чи паллисем [[нефть]]пе [[газ]]. [[Тĕслĕ металлсем]]пе те пуян. == Транспорт == Чукун çулсемпе Вăтам Ази патшалăхĕсем пĕр-пĕринпе тата [[Раççей]]пе çыхăнаççĕ. [[1991]] çулта [[Китай]]ран, Казахстана (Дружба/Алашанькоу, [[Урумчи]] витĕр) чукун çул уçнă. Малашне Китая Киргизипе ( [[Кашгар]] урлă) çыхăнтарма шутласа хунă. [[1996]] çулта чукун çулпа Туркменистана Иранпа ( [[Теджен]]—[[Серахс]]—[[Мешхед]] йĕрĕпе) çыхăнтарнă. Чукун çул колейисем тĕрли те пăтăрмах кăларать (1524&nbsp;мм малтанхи [[СССР]] территорийĕнче, 1435&nbsp;мм Китайпа Иранра, 1676&nbsp;мм Индипе Пакистанра). [[Каспи тинĕсĕ]] урлă, [[Амударья (юханшыв)|Амударья]] тата [[Сырдарья (юханшыв)|Сырдарья]] тăрăх (Казахстанра [[Иртыш (юханшыв)|Иртышпа]] [[Урал (юханшыв)|Урал]] тăрăх [[пăрахут]]сем шăваççĕ. Автотрассăсем хума та плансем хатĕрлесе хунă. [[Категори:Вăтам Ази]] c56jxh8p2uidba9vbhub6fh6k0c5g5j 0 18313 841334 819491 2024-11-25T01:55:18Z Ellodanis5 17302 /* Çавăн пекех */ 841334 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Автан, чӑх | image file = Male and female chicken sitting together.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Gallus gallus, | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Чăх'''<ref name=":02"> И. И. Акимушкин. Рыбы, земноводные и пресмыкающиеся // Мир животных. Птицы. Рыбы, земноводные и пресмыкающиеся. / Редактор В. Тихомиров, младший редактор Е. Попова, художественный редактор А. Ольденбургер, технический редактор Л. Барышева, корректор И. Шаховцева. — 1989. — С. 383-384. — 462 с..</ref>, е '''килти чăх''' (тĕс: {{lang-la|Gallus gallus}}, айтĕс: {{lang-la2|Gallus gallus domesticus}}{{sfn|Фишман|2020}}<ref name="misn" group="Комм.">Термина тĕрĕс мар усă курни ({{lang-en|misnomer}}). Хальхи классификаципе килти чăх банки чăххин (''Gallus gallus'') айтĕсĕ те, тĕсĕ те мар — алла вĕрентнĕ форми çеç (''G. gallus'')</ref>, хăш чухне — ''Gallus domesticus''; [[аçа]]: '''автан''', [[тăхăм]]: — '''чĕпĕ''') — чи йышлă тата чи анлă сарăлнă [[килти вĕçенкайăк]], XXI ĕмĕрте вара — Çĕр çинче çав енĕпе малта тăрать. [[чăх какайĕ|Какайшăн]] тата [[Çăмарта (апат-çимĕç) |çăмарташăн]] ÿстереççĕ, çавăн пекех [[тĕк]] тата [[тĕк-мамăк]] парать. == Çавăн пекех == {{columns-list|2| * [[Банкива джунгли чăххи]] (е ''банки автанĕ'') * {{iw|Чăхха биологилле тĕпчевсенче модель пек уçă курасси|||Chicken as biological research model}} * [[Чăх какайĕ]] * {{iw|Чăх тĕк-мамăкĕ|||List of chicken colours}} * [[Автан]] * [[Чăх ăрачĕ]] * [[Чăх тата çăмарта проблеми]] * [[Кайăк-кĕшĕк çитĕнтересси]] * [[Типун]] * [[Тĕслĕ чĕпĕ]] }} == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * ''Авраменко И. М.'' [https://web.archive.org/web/20070926225941/http://www.ast.ru/item/175388/ Практические советы по содержанию всех пород кур.] — {{М.}}: [[АСТ (издательство)|АСТ]], 2002. — 304 с. — ISBN 5-17-014580-2. * ''Горбачёва Н. С.'' Породы кур и их содержание в приусадебном хозяйстве. — {{М.}}: Искусство и мода, 1993. — 144 с. — ISBN 5-87242-011-0. * ''Зипер А. Ф.'' Разведение кур мясо-яичных пород. — {{М.}}: АСТ, 2004. — 64 с. — ISBN 5-17-008506-0. * ''Зипер А. Ф.'' Разведение кур яичных пород. — {{М.}}: АСТ, 2004. — 96 с. — ISBN 5-17-008507-9. * ''Зипер А. Ф.'' Разведение кур мясных пород. — {{М.}}: АСТ, 2005. — 54 с. — ISBN 5-17-009233-4. * {{h|ЭСБЕ}} {{ВТ-ЭСБЕ|Куры, птицы|[[Книпович, Николай Михайлович|Книпович Н. М.]] (с дополнением [[Клюсс, Георгий Александрович|Клюсса Г. А.]])}} * * {{h|Морозов|1987}} ''Морозов В. П.'' Занимательная биоакустика. — 2-е изд., доп., перераб. — {{М.}}: [[Знание (издательство, Москва)|Знание]], 1987. — 208 с. + 32 с. вкл. * Птицы // Фауна СССР. — {{М.}}—{{Л.}}, 1941. — Т. 1. — Вып. 4. * Сельскохозяйственная птица: В 2 т. / Под ред. Э. Э. Пенионжкевича. — {{М.}}: [[Сельхозгиз|Изд-во с.-х. лит., журн. и плакатов]], 1962. * ''Сметнев С. И.'' Птицеводство. — 6-е изд., перераб. и доп. — {{М.}}: [[Колос (издательство)|Колос]], 1978. — 304 c. * Фишман Р. Царь-птица : [арх. 3 мая 2020] / Роман Фишман // Популярная механика : журн. — 2020. — № 3. — С. 34–39. == Комментарисем == {{Асăрхавсем|group=Комм.}} == Каçăсем == {{Викисловарь|чăх}} * {{ITIS|176086|Gallus gallus}} * * {{EOL|1049263|title=Gallus gallus|{{v|22|2|2015}}}} [[Категори:Чăх| ]] [[Категори:Вĕçенкайăксем]] [[Категори:Чĕрчунсем, алфавитпа]] [[Категори:Вĕçенкайăксем, алфавитпа]] s40eccwj1bis78t64m7vw1697wa0pxk 0 19903 841326 810483 2024-11-24T21:40:59Z Max Tenche 25572 кăштах тӳрлетрĕм 841326 wikitext text/x-wiki {{Чĕлхе |тĕс=син-тибет |ячĕ=Китай чĕлхи |тăван ячĕ={{unicode|中文, 汉语}} |патшалăхсем=[[Китай]], [[Тайвань]], [[Сингапур]], [[Филиппинсем]], [[Малайзи]], [[Индонези]], [[Тухăç Тимор]], [[Таиланд]], [[Вьетнам]], [[Мьянма]], [[Камбоджа]], [[Канада]] , [[АПШ]] , [[Перу]] |регионсем= |официалла чĕлхе={{ялавлани|Китай}}<br />{{ялавлани|Тайвань}}<br />{{ялавлани|Сингапур}}<br />[[Ӳкерчĕк:Flag of the United Nations.svg|border|22px]] [[ПНЙ]] |калаçакан йышĕ=1,3 млрд. |йĕркелекенĕ= |рейтинг=1 |статус= |çухалнă= |категори=[[Еврази чĕлхисем]] |классификаци= [[Син-тибет чĕлхисем|Син-тибет çемьи]] |çыру=[[китай çырăвĕ]] |ГОСТ 7.75-97=кит 315 |ISO1=zh |ISO2=chi (B); zho (T) |ISO3=zho и др. }} {{çаплах|Путунхуа}} '''Кита́й чĕлхи''' ({{lang-zh3|漢語|汉语|hànyǔ}}, е {{lang-zh3|中文|方言|zhōngwén}} — эхер çыру пирки пулсан) — [[тĕнче]]ре чи анлă саралнă хальхи чĕлхесенчен пĕри. == Сарални == [[Ӳкерчĕк:New-Map-Sinophone World.PNG|thumb|400px|Китай чĕлхи тĕнчере сарални:</br> {{халап|#0E0069|Китай чĕлхи тĕп е официаллă патшалăхсем}} {{халап|#7FABAB|5 млн ытла китайла калаçакан патшалăхсем}} {{халап|#9fceff|1 млн ытла китайла калаçакан патшалăхсем}} {{халап|#D5E8FF|0,5 млн ытла китайла калаçакан патшалăхсем}} {{халап|#F7D5FF|0,1 млн ытла китайла калаçакан патшалăхсем}} {{халап|#0080ff|Чылай халăх китайла калаçакан хуласем}}]] Китай чĕлхи [[Китай|Китай Халăх Республикинче]], [[Тайвань]]ре [[Сингапур]]та официаллă чĕлхе шутланать. Пĕтĕм тĕнчере китайла 1,2 млрд ытла çын калаçать. Китай чĕлхи ПНЙ 6 патшалăхĕнче официаллă тата ĕç-хĕл чĕлхи шутланать. Историлле КХР наци шутĕнчи чи йышлă [[Китайсем|хань]] (çĕршывăн 90 % ытла халăхĕ) чĕлхи,. Унсăр пуçне, темиçе вунпӳ миллион китайсем, хăйсен чĕлхине упраса, Кăнтăр-Тухăç Азири пур тенĕ пекех патшалăхра (Сингапурта 75 % ытла халăхĕ) пурăнаççĕ; китай диаспорин чылайăшĕ пур тĕнчипех саралнă. == Кун-çулĕ == Китай чĕлхи хальхи чĕлхесенчен чи авалхисенчен пĕри шутланать.Çаплах унăн чи авалхи çырулăхсенчен пĕри. Китай чĕлхин [[иероглиф]]икине, ([[кана]], [[хангыль]] сас палли йĕркипе пĕрле,) яппун тата корей чĕлхисенче усă кураççĕ, юлашки халĕ Корей Республикинче çеç. == Диалект ушкăнĕсем == [[Ӳкерчĕк:Map of sinitic languages-en.svg|thumb|250px]] Китай чĕлхинче 7 диалект ушкăне: çурçĕр (北 бэй, чи йышли — 800 млн ытла калаçакан), [[у (лингвистики)|у]] (吴), [[сян]] (湘), [[гань]] (赣), [[Хакка (чĕлхе)|хакка]] (客家), [[Кантон диалекчĕ|юэ]] (粤), [[Минь чĕлхисем|минь]] (闽). Диалектсем фонетикипе (ку диалектсем хушшинчи хутшăнăва чăрмантарать), лексикипа, кăштах грамматикипе уйрăлса тăраççĕ, çапах та вĕсен грамматикин никĕсĕпе сăмахсар йышĕ пĕрлĕ. == Китай çырулăхĕ == {{main|Китай çырăвĕ}} Китай çырулăхĕнче кашни [[иероглиф]] уйрăм [[сыпăк]]а тата уйрăм [[морфема|морфемăна]] пĕлтерет. Иероглиф йышĕ 80 пин ытла, анчах та вĕсенчен чылайăшĕ классика китай литературин палăкĕнче кăна тĕл пулаççĕ. * Хута малтанхи утăмра лайăх чухлакан çын 1500 паллăна пĕлет. * 3000 иероглифа пĕлсен хаçат тата ятарлă мар журнал вулама пулать. * Пĕр томлă икĕ чĕлхеллĕ пысăк [[Китай чĕлхи сăмахсарĕсем|сăмахсарсенче]], яланхилле, 6000-8000 иероглиф. Çак калăпăшра сайра усă куракан иероглиф, тĕслĕхрен, авалхи ритуал япалисен е китай халăх медицини эмелĕсен ячĕсем. * [[:zh:中華字海|中華字海]] [[1994]] çулта кăларнă чи тулли иероглиф сăмахсарĕнче 87&nbsp;019 иероглиф. [[Ӳкерчĕк:K'ang Hsi Dictionary.jpg|thumb|[[Канси дзыдянь]] —китай чĕлхин классика сăмахсарĕ.]] Хальхи тапхăрти китай иероглифĕсен 2 варианчĕ пур: материкри Китайра йышăннă çăмăллатнă, тата йăлалли — Тайваньре, Гонконгра, тата хăшпĕр урăх çĕршывсенче. Йăлапа китайсем çӳлтен аялалла çырнă, юписем сылтăмран сулахаялла пынă. Халĕ КХР ытларах горизонт йерĕпе, сулахайран сылтăмалла, европа чĕлхисенчи евĕр; вертикаль çыру йĕрĕпе горизонталь йĕрĕпе пĕрлех Тайваньре усă кураççĕ. Çапах материкри Китайра вертикаль çырăвĕпе тата реформăччен иероглификăпа халĕ те китай халăх этеплĕх йăлин семантика каçавне кăтартас тесе усă кураççĕ — ӳнер кун-çулĕн кăларăмĕсенче, арт-периодикăра тата ыт.&nbsp;çĕрте те. == Фонетика == == Морфологипе грамматика == == Антропонимика == {{main|Китай ячĕ}} == Фразеологи майлашăвĕсем == [[Ӳкерчĕк:熟語關係圖.png|thumb|300px|Тĕрлĕ —тĕслĕ фразеологи виçисен «пуплев — çыру чĕлхи» (谚语 разряда 俗语пĕрлештернĕ) диапазонĕнчи пĕр-пĕрин çыхăнăвĕ]] Китай лингвисчĕ [[Ма Гофань]] (马国凡) сĕннĕ хальхи китай фразеологинчи чи паллă классификацийĕн пиллĕк разрячĕ: # [[Ченьюй]] ({{lang-zh-тупб|成語|成语|chéngyŭ|хатĕр пуплерĕш}}) — [[идиома]]. # [[Яньюй]] ({{lang-zh-туп|諺語|谚语|yànyŭ}}) — [[ваттисен сăмахĕ]] # [[Сехоуюй]] ({{lang-zh-тупб|歇後語|歇后语|xiēhòuyǔ|касăк вĕçĕллĕ пуплешу}}) — недоговорка-иносказание # [[Гуаньюньюй]] ({{lang-zh-тупб|慣用語|惯用语|guànyòngyŭ|кулленхи сăмах çаврăнăшĕ}}) — [[фразеологи майлашăвĕ]] # [[Суюй]] ({{lang-zh-тупб|俗語|俗语|súyǔ|ахаль пуплев}}) — [[каларăш]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Çавăн пекех пăхăр == * [[Китай-вырăс кулленхи транскрипци йĕркелĕхĕ]] * [[Китай иероглифĕнчи йĕрсен йĕрки]] * [[Китай чĕлхи сăмахсарĕсем]] * [[Китай диалекчĕсен йышĕ]] * [[Вырăс челхипе çыракан синолог йышĕ]] == Вуламалли == * ''Кожевников И. Р.'' Словарь привычных выражений современного китайского языка. М., 2005 * ''Войцехович И. В.'' Практическая фразеология современного китайского языка. М., 2007 * Духовная культура Китая: энциклопедия в 5 т. М., 2006 — . Т. 3. Литература. Язык и письменность. 2008. 727 с. Авторы статей общего раздела «Язык и письменность» — О. И. Завьялова и А. М. Карапетьянц, авторы словарных статей о языке и письменности — О. И. Завьялова, И. Т. Зограф, Л. Р. Концевич, А. В. Немтинова, Ф. Ю. Тавровский, Р. Г. Шапиро. Ибранная библиография работ на русском языке подготовлена В. П. Журавлевой == Каçăсем == {{Interwiki|zh|首頁|китайла|}} {{wiktionarycat|type= китай чĕлхинчен|category=Китай челхи}} * [http://www.lingvochina.ru Китай челхи çинчен сайт] * [http://galactic.org.ua/Hina/Hina-Ton.htm Задоенко Т. П. «Краткий очерк системы тонов современного китайского языка»] * [http://learn-chinese.ru Изучение китайского языка он-лайн] * [http://www.kitailanguage.com/ Китайский язык - онлайн обучение] * [http://studychinese.ru Китай чĕлхи онлайн] * [http://www.ng.ru/science/2009-01-28/11_china.html Китайское лингвистическое чудо — статья о языковой политике в КНР и современном китайском языкознании] === Ӳкернĕ символсене тĕпчесе ăнлантарни === * [http://www.nciku.com Handwriting Recognition + Китай-Акăлчан сăмахсарĕсем] === Вĕренӳ кĕнекисем === * [http://www.club-shaolin.ru/hanyu/index.htm Два учебника с аудиозаписями] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120121061715/http://club-shaolin.ru/hanyu/index.htm |date=2012-01-21 }} === Сăмахсарсем === * [http://www.vostokopedia.ru/index.php/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8_%D0%B4%D0%BB%D1%8F_Lingvo Китайские словари для программы Lingvo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080621102824/http://www.vostokopedia.ru/index.php/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8_%D0%B4%D0%BB%D1%8F_lingvo |date=2008-06-21 }} * [http://www.bkrs.info Онлайн-версия Большого китайско-русского словаря под. ред. Ошанина, дополненная китайско-английскими словарями] {{ПНЙ чĕлхисем}} {{Китай чĕлхи}} [[Категори:Китай чĕлхи|*]] [[Категори:Гонконг чĕлхисем]] [[Категори:Китай чĕлхисем]] [[Категори:Сингапур чĕлхисем]] [[Категори:АПШ чĕлхисем]] [[Категори:Тайвань чĕлхисем]] mdsuhmonptuiv2k9p5hn30c11jyoq2f 14 71217 841330 608480 2024-11-24T21:46:45Z Max Tenche 25572 841330 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:East Asia (orthographic projection).svg|thumb|300px]] {{commonscat|East Asia}} {{catmain}} [[Категори:Ази географийĕ| ]] [[Категори:Ази регионĕсем]] qcvixp4g5bk1gd6iebba3vbxwjsby5i 0 71798 841301 611779 2024-11-24T13:54:50Z Xqbot 2635 исправление двойного перенаправления на [[Акакан хуратул]] 841301 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Акакан хуратул]] 7oca3e6wi0aynmig45xlx8mxnmflwui 0 71799 841302 611716 2024-11-24T13:54:55Z Xqbot 2635 исправление двойного перенаправления на [[Акакан хуратул]] 841302 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Акакан хуратул]] 7oca3e6wi0aynmig45xlx8mxnmflwui 0 91771 841304 841298 2024-11-24T15:24:17Z 2A02:85F:F52B:F100:C920:24AA:CEB3:7E9A /* Асăрхавсем */ 841304 wikitext text/x-wiki [[File:Ortocenter and circumcircle.svg|thumb|Ortocenter and circumcircle]] '''Тăхăр пăнчă [[çавракăш]]ĕн центрĕ''' — [[виçкĕтеслĕхĕн чаплă пăнчисем|виçкĕтеслĕхĕн чаплă пăнчисенчен]] пĕри. Ăна час-часах <math> O_9</math> символпа паллă тăваççĕ. [[Тăхăр пăнчă çавракăшĕ]], е Эйлер çавракăшĕ çакнашкал пăнчăсем витĕр иртет — виçкĕтеслĕх енĕсен варрисем, [[виçкĕтеслĕх çӳллĕшĕ]]сен никĕсĕсем тата [[ортоцентр]]а виçкĕтеслĕхĕн тăррисемпе çыхăнтаракан татăксен варрисем. Кунашкал çавракăшăн центрне [[Кимберлинг, Кларк|Кларк Кимберлингăн]] «[[Виçкĕтеслĕх центрĕсен энциклопедийĕ]]нче» X(5) пек паллă тунă{{sfn|Kimberling|1994|с=163–187}}<ref name="etc">[http://faculty.evansville.edu/ck6/encyclopedia/ETC.html Encyclopedia of Triangle Centers], accessed 2014-10-23.</ref>. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} * {{en icon}} [https://eisatopon.blogspot.com/2024/11/generalizations-of-some-famous.html Generalizations of some famous classical Euclidean geometry theorems] {{Виçкĕтеслĕх}} [[Категори:Математика историйĕ]] [[Категори:Виçкĕтеслĕхĕн чаплă пăнчисем]] [[Категори:Виçкĕтеслĕх геометрийĕ]] [[Категори:Çавракăшсем]] [[Категори:Планиметри теоремисем]] [[Категори:Виçкĕтеслĕх центрĕсен энциклопединчи пăнчăсем]] p5dcidc18b56cby04xmg7ukaj4oa6yn 841305 841304 2024-11-24T15:24:51Z 2A02:85F:F52B:F100:C920:24AA:CEB3:7E9A /* Асăрхавсем */ 841305 wikitext text/x-wiki [[File:Ortocenter and circumcircle.svg|thumb|Ortocenter and circumcircle]] '''Тăхăр пăнчă [[çавракăш]]ĕн центрĕ''' — [[виçкĕтеслĕхĕн чаплă пăнчисем|виçкĕтеслĕхĕн чаплă пăнчисенчен]] пĕри. Ăна час-часах <math> O_9</math> символпа паллă тăваççĕ. [[Тăхăр пăнчă çавракăшĕ]], е Эйлер çавракăшĕ çакнашкал пăнчăсем витĕр иртет — виçкĕтеслĕх енĕсен варрисем, [[виçкĕтеслĕх çӳллĕшĕ]]сен никĕсĕсем тата [[ортоцентр]]а виçкĕтеслĕхĕн тăррисемпе çыхăнтаракан татăксен варрисем. Кунашкал çавракăшăн центрне [[Кимберлинг, Кларк|Кларк Кимберлингăн]] «[[Виçкĕтеслĕх центрĕсен энциклопедийĕ]]нче» X(5) пек паллă тунă{{sfn|Kimberling|1994|с=163–187}}<ref name="etc">[http://faculty.evansville.edu/ck6/encyclopedia/ETC.html Encyclopedia of Triangle Centers], accessed 2014-10-23.</ref>. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} * (en) [https://eisatopon.blogspot.com/2024/11/generalizations-of-some-famous.html Generalizations of some famous classical Euclidean geometry theorems] {{Виçкĕтеслĕх}} [[Категори:Математика историйĕ]] [[Категори:Виçкĕтеслĕхĕн чаплă пăнчисем]] [[Категори:Виçкĕтеслĕх геометрийĕ]] [[Категори:Çавракăшсем]] [[Категори:Планиметри теоремисем]] [[Категори:Виçкĕтеслĕх центрĕсен энциклопединчи пăнчăсем]] 42doqqyol16gixdx7wj8r2j8niqvike 1 96548 841300 728472 2024-11-24T13:54:45Z Xqbot 2635 исправление двойного перенаправления на [[Сӳтсе явасси:Хуратул йышшисем]] 841300 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Сӳтсе явасси:Хуратул йышшисем]] ne6xonysp2mlsmpdrg1d701n076flsu 2 114376 841332 840886 2024-11-24T21:53:25Z Max Tenche 25572 /* Ази уйӑхӗ 2024 */ 841332 wikitext text/x-wiki ; Тĕп страници [[Хутшăнакан:Max Tenche|Max Tenche]] Кунта манăн статьясен ят-йышӗ = Ăслăлăх = == Вăхăтпа вырăнлăх == # [[2024]] == Физика пысăкăшĕсем == # [[Тăваткал километр]] = Географи = == АПШ == === Çурутравсем === # [[Ороте çурутравĕ]] == РФ == === Сехет тăрăхĕсем === # [[Владивосток вăхăчĕ]] # [[Екатеринбург вăхăчĕ]] # [[Иркутск вăхăчĕ]] # [[Калининград вăхăчĕ]] # [[Камчатка вăхăчĕ]] # [[Красноярск вăхăчĕ]] # [[Магадан вăхăчĕ]] # [[Мускав вăхăчĕ]] # [[Омск вăхăчĕ]] # [[Самар вăхăчĕ]] # [[Якутск вăхăчĕ]] === Раççейри географи === # [[Алтай Республикин географийĕ]] === Районсем === # [[Быстрая районĕ]] # [[Елизово районĕ]] # [[Карага районĕ]] # [[Мильково районĕ]] # [[Олютор районĕ]] # [[Пенжина районĕ]] # [[Петровск районĕ]] # [[Соболево районĕ]] # [[Татищево районĕ]] # [[Тигиль районĕ]] # [[Усть-Большерецк районĕ]] # [[Усть-Камчатск районĕ]] === Субъектсем === # [[Алтай Республики]] # [[Брянск облаçĕ]] # [[Камчатка Ен]] # [[Карачай-Черкеси]] # [[Хакаси]] === Тăрăхсем === # [[Инçет-Тухăç федераци тăрăхĕ]] # [[Коряк тăрăхĕ]] # [[Çурçĕр-Кавказ федераци тăрăхĕ]] === Чĕлхесем === # [[Абазин чĕлхи]] === Юханшывсем === # [[Оссора (юханшыв)]] === Ял-хула тăрăхĕсем === # [[Идолга муниципаллă йĕркеленĕвĕ]] # [[Вязовка муниципаллă йĕркеленĕвĕ]] # [[Çырла Уçланки муниципаллă йĕркеленĕвĕ]] == Тĕнче регионĕсем == # [[Çурçĕр Ази]] = Паллă çынсем = == Çыравçăсем == # [[Калитко Екатерина Александровна]] == Хула пуçлăхĕсем == # [[Барнаул пуçлăхĕсем]] = Политика = == Патшалăх тĕсĕсем == # [[Нумай нациллĕ патшалăх]] == Пĕрлешӳсем == # [[Хĕвеланăç Африка патшалăхĕсен экономика пĕрлешĕвĕ]] == Пулăмсем == # [[Пушкăртстанри протестсем (2024)]] == Ялавсем == # [[Татищево районĕн ялавĕ]] == Уйрăм == # [[Шалти колонизаци]] = Пурăнан вырăнсем = == РФ == === Алтай Крайĕ === # [[Барнаул]] === Алтай Республики === # [[Горно-Алтайск]] === Брянск облаçĕ === # [[Брянск]] === Ингуш Республики === # [[Магас]] === Камчатка Крайĕ === # [[Анавгай]] # [[Горный Ключ (Камчатка Ен)]] # [[Елизово]] # [[Мильково (Камчатка Ен)]] # [[Никольское (Камчатка Ен)]] # [[Оссора (паççулкă)]] # [[Палана]] # [[Эссо]] === Карел Республики === # [[Петрозаводск]] === Карачай-Черкес Республики === # [[Черкесск]] === Калмăк Республики === # [[Элиста]] === Сарăту облаçĕ === {{Div col|cols=2}} # [[Агаревка (Петровск районĕ)]] # [[Агаревка (Татищево районĕ)]] # [[Беседка (Сарăту облаçĕ)]] # [[Большая Каменка (Татищево районĕ)]] # [[Бурловино]] # [[Вязовка (Татищево районĕ)]] # [[Гартовка]] # [[Глядковка]] # [[Губаревка (Сарăту облаçĕ)]] # [[Докторовка]] # [[Елшанка (Татищево районӗ)]] # [[Зеленкино (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Идолга (ял)]] # [[Ильиновка (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Каменский (Татищево районӗ)]] # [[Карамышка]] # [[Карякино (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Македоновка (Сарăту облаçĕ)]] # [[Мизино-Лапшиновка]] # [[Новополье (Сарăту облаçĕ)]] # [[Петров (Сарăту облаçĕ)]] # [[Слепцовка]] # [[Сторожевка (Сарăту облаçĕ)]] # [[Çырла Уçланки (Сарăту облаçĕ)]] # [[Татищево]] # [[Широкое (Сарăту облаçĕ)]] # [[Шлыковка]] {{Div col end}} === Смоленск облаçĕ === # [[Беседка (Смулен облаçĕ)]] === Ставрополь Крайĕ === # [[Пятигорск]] === Чукотка автономиллĕ округĕ === # [[Анадырь]] = Халӑх = ===Албансем=== # [[Тава коси]] ===Чикансем=== # [[Чикан ялавĕ]] = [[Википеди:Вики-çуркунне 2024|Вики-çуркунне 2024]] = = [[Википеди:Ази уйӑхӗ 2024|Ази уйӑхӗ 2024]] = * [[Корей Халӑх Демократиллӗ Республики]] * [[Алтай Республикин историйӗ]] * [[Лакхнау]] * [[Корейсем]] * [[Тухӑҫ Ази]] = Çавăн пек пăхăр = * [[Хутшăнакан:Ellodanis5 /СУЙЛАСА ИЛНĔ СТАТЬЯСЕМ]] 8r4bmqbujmmw5ma9klqh3t5uot3c64c 0 116630 841321 819908 2024-11-24T21:26:20Z Max Tenche 25572 841321 wikitext text/x-wiki [[File:Southeast Asia (orthographic projection).svg|мини|400px|Кăнтăр-Тухăç Азие симĕспе сăрланă.]] '''Кăнтăр-Тухăç [[Ази]]''' ('''КТА''') — [[Япони]], [[Китай]], [[Инди]] тата [[Австрали]] хушшинчи континентри тата утравсенчи территорисене хăйĕн йышне кĕртекен [[Тĕнче макрорегионĕсем (ПНО)|регион]]. [[Индокитай]] [[çурутрав]] тата [[Малай архипелагĕ]]; [[Ази-Лăпкă-океан регионĕ]]н пайĕ кĕрет. == Географири ăнлав == == Çав. пекех == * [[Кăнтăр-Тухăç Азин историйĕ]] == Фотогалерея == <gallery> File:Southeast_asia.jpg|Кăнтăр-Тухăç Азин [[топографи]]йĕ File:Mount_Kinabalu.jpg|[[Кинабалу]] ту File:Indonesia-Bull.jpg|[[Шыв буйволĕ]], [[Индонези]] File:Rice Terraces Banaue.jpg|[[Рис]] плантацисемлĕ террасăсем, [[Лусон]] утрав, [[Филиппин]] File:Borom That Chaiya.jpg|[[Шривиджая]] архитектури </gallery> == Литература == == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} {{Тĕнче регионĕсем}} [[Категори:Кăнтăр-Тухăç Ази| ]] 9x8r05ff5dxa2j0q7whq0n4xtlfnvnx 4 122325 841307 841217 2024-11-24T17:49:26Z Max Tenche 25572 /* Таблица */ 841307 wikitext text/x-wiki {{WAM |header = [[meta:Wikipedia Asian Month 2024|Ази уйӑхӗ 2024]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|250px]]</div> |subheader = 01.11-30.11: Чӑваш Википедине хутшӑннӑ марафон ҫӗршывсем, халӑхсем, ҫутҫанталӑк, истори, [[Ази]] хальхи тата пуласлӑхӗ ҫинчен статьясемпе пуянлатас енӗпе ӗҫленӗ. Проектӑн тӗллевӗпе пӗлтерӗшӗ - кӳршӗсем ҫинчен каласа паракан информацие чӑваш тӗнчинче ӑнланмалла кирлӗ статьясен ят-йышне кĕртсе Чӑваш Википедине пуянлатасси. |body = == Правилӑсем == * Википедире регистрациленнӗ кирек кам та конкурса хутшӑнма пултарать. * Конкурса ҫакнашкал статьясене йышӑнаҫҫӗ: ** Статьяна ноябрь уйӑхӗн 01-мӗшӗнчен пуҫласа 2024 ҫулхи ноябрь уйӑхӗн 30-мӗшӗччен чӑвашла ҫырмалла. ** Статьясем ытти ҫӗршывсемпе е халӑхсемпе ҫыхӑнса тӑмалла. ** Ҫӗнӗ статьяратата 2500 ытла байт пулмалла ([https://fountain.toolforge.org/editathons/asian-month-2024-cv ҫавӑр]). ** Статья пӗлтерӗшлӗ пулмалла, статья ҫӑлкуҫӗсене кӑтартмалла. ** Машинӑпа куҫарни кирлӗ мар. * Призсене, дипломсене тата сертификатсене квалификаци статйисен шучӗпе параҫҫӗ, вӗсен пӗтӗм тӗнчери уйрӑм чӗлхе пайӗнчи вырӑнсенчен килет. * Статьясене тĕрĕслесе тăрас тесен вӗсене аяларахри тапăла вырнаҫтармалла. * 4 статьяна лайӑхлатнӑ/йӗркеленӗ хутшӑнакансем финала тухаҫҫӗ * Тӳресем йышăннине жалоба пама юрамасть. |footer = == Жюри == Конкурса организацилес ĕçе раççей тата ютçĕр викимедийçисем хутшăнма пултараççĕ. Жюри, техник исполнителӗ — {{u|Il Nur}} ([[Хусан]]) |footer = == Мӗн ҫинчен ҫырмалла == [[Ази]] == Призсем == 2024 ҫулхи "Ази уйӑхӗнче" Википедин пӗр — пӗр чӗлхе пайӗнче 4 статйӑран кая мар ҫырнӑ кашни усӑ куракан ытти ҫӗршывсенчен-хутшӑнакансенчен [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikipedia_Asian_Month_2021/Postcards_and_Certification ятарлӑ тематика дизайнӗпе открытка] илме тивӗҫ (миҫе пайра зачет илме пултаратӑр-ҫавӑн чухлӗ карточка килет). Кашни пайра чи нумай статья ҫырнӑ ҫынна" Азири Википедири Посол " (англи. Wikipedia Asian Asbassador) официаллӑ сертификат тата Азири Викимеди ҫӗршывӗсен организацийӗсенчен хушма открытка илет. }} == Таблица == {| class="wikitable sortable" |- align="left" ! Хутшăнакан ! Статьясем ! Шут ! Баллсем ! Вырӑн |- |{{u|Palhar}} |[[Кюль-тегин]] * |1 | | |- |{{u|Ellodanis5}} |[[Иран тискер çутçанталăкĕ]] * [[Монголи тискер çутçанталăкĕ]] * [[Маньчжоу-Го]] * [[Амур суя акартсийĕ]] |4 | | |- |{{u|Max Tenche}} |[[Корейсем]] * [[Лакхнау]] * [[Алтай Республикин историйӗ]] * [[Корей Халӑх Демократиллӗ Республики]] |4 | | |- |} == Тӗнчери статистика == *[[meta:Wikipedia Asian Month 2024/Statistics|Тӗнчери статистика]] == Результатсем == {| class="wikitable sortable" ! # ! Хутшăнакан</br><small>User</small> ! Статьясем </br><small>Articles</small> ! Баллсем</br><small>Points</small> ! Балл тӑрӑх (€)</br><small>By points (€)</small> ! Сертификат (руб)</br><small>Gift certificate (RUR)</small> |- |-style="background:#FF0000" |Σ |Хутшăнакан | | |100 | |- |-style="background:#fefca3" |1 |{{u|}} | | | | |- |-style="background:#F5F5F5" |2 |{{u|}} | | | | |- |-style="background:#F5DEB3" |3 |{{u|}} | | | | |- |} [[Категори:Википеди:Ази уйӑхӗ 2024]] 1sdpfjfrxoru7n7vg4gqphusrtgdq7h 0 122693 841299 2024-11-24T13:40:10Z Ellodanis5 17302 Ҫӗнӗ страница: «{{Пĕлтерĕшсем|Колибри (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Колибри-хурт-хăмăр | image file = Calypte helenae ampliado.jpg | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Mellisuga helenae | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Колибри-хурт-хăмăр'''<ref> Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словар...» 841299 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Колибри (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Колибри-хурт-хăмăр | image file = Calypte helenae ampliado.jpg | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Mellisuga helenae | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Колибри-хурт-хăмăр'''<ref> Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Птицы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский / Под общ. ред. акад. В. Е. Соколова. — М.: Русский язык, РУССО, 1994. — С. 165. — 2030 экз. — ISBN 5-200-00643-0</ref> ({{lang-la|Mellisuga helenae}}) — [[Колибри (ямахат)|колибри]] ямахатри [[Mellisuga|колибри-хурт-хăмăр]] ретри вĕçенкайăксен тĕсĕ<ref name="ioc">Gill F., Donsker D. & Rasmussen P.[англ.] (Eds.): Hummingbirds (акăлч.). IOC World Bird List (v14.2) (14 август 2024). doi:10.14344/IOC.ML.14.2.</ref>. <big><big>Тĕнчери чи пĕчĕк вĕçенкайăк</big></big><ref name=britannica>Hummingbird. Encyclopaedia Britannica. Пăхнă: 18 август 2020</ref><ref name=TEB>Bee hummingbird // The Encyclopedia of Birds / Editorial Director: Laurie E. Likoff. — International Masters Publishing, 2007. — P. 89—92. — 1152 p. — ISBN 978-0-8160-5904-1.</ref>. <gallery mode=packed heights="145px"> File:Mellisuga helenae Size Comparison.svg|Танлаштару File:Bee hummingbird (Mellisuga helenae) adult male non-breeding.jpg|Çитĕннĕ аçи File:Bee hummingbird (Mellisuga helenae) immature male.jpg|Çитĕнмен аçи </gallery> == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} [[Категори:Колибри]] [[Категори:Животные, описанные в 1850 году]] [[Категори:Эндемики Кубы]] [[Категори:Птицы Центральной Америки]] [[Категори:Птицы Карибских островов]] 92p5avul9suj2iv50nyr0umr9pzal03 841303 841299 2024-11-24T13:55:27Z Ellodanis5 17302 841303 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Колибри (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Колибри-хурт-хăмăр | image file = Calypte helenae ampliado.jpg | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Mellisuga helenae | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Колибри-хурт-хăмăр'''<ref> Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Птицы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский / Под общ. ред. акад. В. Е. Соколова. — М.: Русский язык, РУССО, 1994. — С. 165. — 2030 экз. — ISBN 5-200-00643-0</ref> ({{lang-la|Mellisuga helenae}}) — [[Колибри (ямахат)|колибри]] ямахатри [[Mellisuga|колибри-хурт-хăмăр]] ретри вĕçенкайăксен тĕсĕ<ref name="ioc">Gill F., Donsker D. & Rasmussen P.[англ.] (Eds.): Hummingbirds (акăлч.). IOC World Bird List (v14.2) (14 август 2024). doi:10.14344/IOC.ML.14.2.</ref>. <big><big>Тĕнчери чи пĕчĕк вĕçенкайăк</big></big><ref name=britannica>Hummingbird. Encyclopaedia Britannica. Пăхнă: 18 август 2020</ref><ref name=TEB>Bee hummingbird // The Encyclopedia of Birds / Editorial Director: Laurie E. Likoff. — International Masters Publishing, 2007. — P. 89—92. — 1152 p. — ISBN 978-0-8160-5904-1.</ref>. <gallery mode=packed heights="145px"> File:Mellisuga helenae Size Comparison.svg|Танлаштару File:Bee hummingbird (Mellisuga helenae) adult male non-breeding.jpg|Çитĕннĕ аçи File:Bee hummingbird (Mellisuga helenae) immature male.jpg|Çитĕнмен аçи </gallery> == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} [[Категори:Колибрисем]] [[Категори:1850-мĕш çулта çырса кăтартнă чĕрчунсем]] [[Категори:Куба эндемикĕсем]] [[Категори:Варринчи Америкăри вĕçенкайăксем]] [[Категори:Кариб утравĕсенчи вĕçенкайăксем]] gzyw8g6a4xroirvvyqth1n1514ufw5h 0 122694 841306 2024-11-24T17:27:58Z Ellodanis5 17302 Ҫӗнӗ страница: «{{Пĕлтерĕшсем|Колибри (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Колибри-хурт-хăмăр (кăк) | image file = Bee hummingbird (Mellisuga helenae) immature male.jpg | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Mellisuga | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Колибри-хурт-хăмăр''' ({{lang-la|Mellisuga}}) — Колибри (ям...» 841306 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Колибри (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Колибри-хурт-хăмăр (кăк) | image file = Bee hummingbird (Mellisuga helenae) immature male.jpg | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Mellisuga | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Колибри-хурт-хăмăр''' ({{lang-la|Mellisuga}}) — [[Колибри (ямахат)|колибри]] ямахатри вĕçенкайăксен речĕ Мĕнпурĕ икĕ тĕс: * {{bt-ruslat|Карликла колибри|Mellisuga minima}} * {{bt-ruslat|Колибри-хурт-хăмăр|Mellisuga helenae}} == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} {{Тулаш каçăсем}} [[Категори:Колибрисем]] [[Категори:Вĕçенкайăксен речĕсем]] [[Категори:Варринчи Америкăри вĕçенкайăксем]] [[Категори:Кариб утравĕсенчи вĕçенкайăксем]] gccdrisr812pxf8zw05iuth2k7n17kj 10 122695 841309 2024-11-24T19:43:23Z Ymblanter 7764 Ҫӗнӗ страница: «Gjipe beach, Albania.JPG» 841309 wikitext text/x-wiki Gjipe beach, Albania.JPG dwveo05fh2yrvqlexti66v0c9tk2ej2 10 122696 841310 2024-11-24T19:43:39Z Ymblanter 7764 Ҫӗнӗ страница: «Пляж Джипе, Влёра, Албания» 841310 wikitext text/x-wiki Пляж Джипе, Влёра, Албания rhiua3nhukkzhkao7x03icfwirslogw 0 122697 841311 2024-11-24T20:41:52Z Max Tenche 25572 [[Этеплĕх]] ҫине куҫарни 841311 wikitext text/x-wiki #redirect [[Этеплĕх]] atxbo7cshbk7yzsfspykejv2jsdg0vk 841335 841311 2024-11-25T07:58:46Z EmausBot 4769 Бот: исправление двойного перенаправления на [[Культура]] 841335 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Культура]] ra2r4xcegn7rbbl2njl3sbbp3mhw3fl 0 122698 841312 2024-11-24T20:42:45Z Max Tenche 25572 [[Çурчăмăр]] ҫине куҫарни 841312 wikitext text/x-wiki #redirect [[Çурчăмăр]] 5lmk8m750s8t7vqvzqmw2eb78q8rxyr 0 122699 841313 2024-11-24T20:43:40Z Max Tenche 25572 [[Çурçĕр çурчăмăрĕ]] ҫине куҫарни 841313 wikitext text/x-wiki #redirect [[Çурçĕр çурчăмăрĕ]] 7nnt63cm6zr1rnempu4e85ap48y2all 0 122700 841314 2024-11-24T20:46:00Z Max Tenche 25572 [[Лăпкă океан]] ҫине куҫарни 841314 wikitext text/x-wiki #redirect [[Лăпкă океан]] dkyuljigih40wrrrntxmol300b3ggof 0 122701 841315 2024-11-24T20:46:51Z Max Tenche 25572 [[Тухăç-Китай тинĕсĕ]] ҫине куҫарни 841315 wikitext text/x-wiki #redirect [[Тухăç-Китай тинĕсĕ]] ar6l1ksqcrkwfyoih0vgt3zzltb756w 10 122702 841316 2024-11-24T21:17:34Z Max Tenche 25572 Ҫӗнӗ страница: «{{ {{{1<noinclude>|ялавлани/ялав</noinclude>}}} | alias = Макао | flag alias = Flag of Macau.svg | flag alias-колони = Flag of Portugal.svg | flag alias-муниципалитет = Bandeira do Leal Senado.svg | variant = {{{variant|}}} | var2 = муниципалитет | var1 = колони | пысăкăш = {{{пысăкăш|}}} }}<noinclude> </noinclude>» 841316 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|ялавлани/ялав</noinclude>}}} | alias = Макао | flag alias = Flag of Macau.svg | flag alias-колони = Flag of Portugal.svg | flag alias-муниципалитет = Bandeira do Leal Senado.svg | variant = {{{variant|}}} | var2 = муниципалитет | var1 = колони | пысăкăш = {{{пысăкăш|}}} }}<noinclude> </noinclude> 1eint6wk9oq71483m5yybo4wzjue7ul 0 122703 841317 2024-11-24T21:18:50Z Max Tenche 25572 [[Вăтам Ази]] ҫине куҫарни 841317 wikitext text/x-wiki #redirect [[Вăтам Ази]] erzxcszuk0v69sf4q1950u1xjwtqyzm 0 122704 841318 2024-11-24T21:22:07Z Max Tenche 25572 [[Çĕр]] ҫине куҫарни 841318 wikitext text/x-wiki #redirect [[Çĕр]] qbn29u02v51jfiks53vmw6jm1rumhyo 0 122705 841319 2024-11-24T21:23:14Z Max Tenche 25572 ҫӗнӗ статья 841319 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:East Asia (orthographic projection).svg|thumb|[[Ҫурҫӗр ҫурчӑмӑрӗ]] карттинчи Тухӑҫ Ази]] '''Тухӑҫ Ази''' (''Тухӑҫ Аҫи'', {{lang-zh|東亞, 东亚}}, {{lang-ko|동아시아}}, {{lang-ja|東アジア}}, {{lang-mn|Дорнод Ази}}) — [[Ази]]н тухӑҫ пайӗ, тӗнчери [[географи]], [[политика]], этнос-[[этеплӗх]] регионӗ. == Географи == Регион лаптӑкӗ — 11 839 074 км². Тухӑҫ Ази [[Лӑпкӑ океан]]ӑн [[Япони тинӗсӗ|Япон]], [[Тухӑҫ-Китай тинӗсӗ|Тухӑҫ-Китай]] тата [[Кӑнтӑр-Китай тинӗсӗ]]семпе юнашар вырнаҫнӑ. Регионти ҫӗр чӗтренӳ хастарлӑхӗ пысӑк. Тухӑҫ пайри климат - муссонлӑ, нӳрлӗ, час-часах [[тайфун]]па шыв илни. Тухӑҫ Азин океантан инҫетре вырнаҫнӑ [[Тибет]]ре тата [[Монголи]]ре хаяртарах климат. Регионти чи пысӑк патшалӑх - [[Китай Халӑх Республики]]. Тухӑҫ Азие кӗрекен патшалӑхсем: * {{ялавлани|Китай}} ** {{ялавлани|Гонконг}}, КХР ятарлӑ администрациллӗ районӗ ** {{ялавлани|Макао}}, КХР ятарлӑ администрациллӗ районӗ * {{ялавлани|Монголи}} * {{ялавлани|Япони}} * {{ялавлани|КХДР}} * {{ялавлани|Корей Республики}} * {{ялавлани|Китай Республики (Тайвань)}} Анчах физика-географиллӗ [[Монголи]], ҫурҫӗр-анӑҫ Китай ([[Синьцзян]], [[Тибет]], [[Шалти Монголи]], [[Цинхай]], анӑҫ [[Сычуань]], ҫурҫӗр [[Ганьсу]]) [[Вӑтам Ази]]е кӗреҫҫӗ. == Экономика == Регионти чи пысӑк экономикӑпа аталаннӑ [[КХР|Китайпа]] [[Япони]]. [[Китай Халӑх Республики]] час-часах аслӑ вӑй ({{lang-en|super power}}) пек палӑртать. [[Ази тигрӗсем]] текеннисем - [[Кӑнтӑр Корей]]пе [[Китай Республики|Тайвань]]. == Халӑх == Регион халӑх йышӗ - 1,618 миллиард ҫын, ку тӗнчен халӑх йышӗн 21,8% е пӗр пиллӗкмӗшӗ ытла. Региона [[Инди]] хыҫҫӑн тӗнчери чи халӑх йышлӑ ҫӗршыв кӗрет - Китай. Анчах халӑх кал-кал мар пурӑнать. Халӑх йышлӑхӗ чи пысӑк кӑнтӑр-тухӑҫ Китайра, Тайваньте, [[Корей ҫурутравӗ]]нче, Японире. Монголипе ӑнаҫ Китай халӑхпа кӑшт кӑна йышлӑ. === Этноспа тӗн === Тухӑҫ Азири чи пысӑк халӑхсем ку [[ханьсем]], [[Японсем|японсем]], [[корейсем]]. Тухӑҫ Азири [[Сино-Тибет чӗлхисем|китай-тибет]], [[Япон-Рюкю чӗлхисем|япон-рюкю]], [[Тĕрĕк чĕлхисем|тӗрӗк]] ([[Уйгур чĕлхи|уйгурла]] тата [[Казах чĕлхи|казахла]]), [[Монгол чĕлхисем|монгол]], [[Тай-Кадай чӗлхисем|тай-кадай]], [[Хмонг-Мьен чӗлхисем|мяо-яо]], [[Австронези чӗлхисем|австронези]] ([[Тайвань чӗлхисем]]) чӗлхе йышӗсем тата уйрӑмлатнӑ [[Корей чӗлхи|корейле]], [[Айну чĕлхи|айнула]] сарӑлнӑ. Регионта [[Конфуцилӗх|конфуцилӗх]], [[буддизм]], [[даосизм]], [[Синтоизм|синтоизм]], [[Христианлăх|христанлӑх]] пур === Халӑхӑн ватӑлни === Тухӑҫ Азин ҫӗршывӗсен халӑхӗ ([[Монголи]]сӗр) пур [[Ҫӗр]]те пек ([[Сахара|Сахарӑран]] кӑнтӑралла вырнаҫнӑ ҫӗршывсемсӗр) пӗтӗм тӗрчери ватӑлни процесӗнче пурӑнать, тата унпа чӗннӗ аталаннӑ ҫӗршывсенче демографи кризисӗпе, [[Европа|Европӑпа]] [[Кӑнтӑр-Тухӑҫ Ази]]н ([[Сингапур]] е [[Таиланд]] пек) ҫӗршывӗсен халӑхӗсем Ҫӗрти ватӑлнин шайӗ чи ҫӳллӗ. Анчах Европа ҫӗршывӗсенчен уйрӑлса тӑракан Ази ҫӗршывӗсенчи йывӑртарах иммиграци политикине пула вӗсен халӑхӗн ватӑлни чарӑнмасть<ref name="Infographic">{{cite web |title=Infographic on Global Population Trends |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2020/03/infographic-global-population-trends-picture.htm |lang=en |website=[[IMF|IMF.org]] |date=2020-03 |access-date=2021-03-09 |archive-date=2021-01-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210108152313/https://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2020/03/infographic-global-population-trends-picture.htm |deadlink=no }}</ref><ref name="Learner">{{cite web |url=https://commercialobserver.com/2020/03/japanification-global-deflation/ |lang=en |title=Japanification: Is Global Deflation Ahead? |author=Heidi Learner |website=Commercial Observer |date=2020-03-01 |access-date=2021-03-09 |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128204924/https://commercialobserver.com/2020/03/japanification-global-deflation/ |deadlink=no }}</ref><ref name="global_health">{{cite web |title=Global Health and Aging |lang=en |website=[[WHO|WHO.int]] |url=https://www.who.int/ageing/publications/global_health.pdf |date=2011-10 |accessdate=2021-03-09 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116063301/https://www.who.int/ageing/publications/global_health.pdf |deadlink=no }}</ref><ref name="Highlights">{{cite web |url=https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WorldPopulationAgeing2019-Highlights.pdf |title=World Population Ageing 2019 Highlights |lang=en |website=[[UN|UN.org]] |date=2019 |access-date=2021-03-09 |archive-date=2020-12-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201210104700/https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WorldPopulationAgeing2019-Highlights.pdf |deadlink=no }} {{ISBN|978-921148325-3}}</ref><ref name="ageing">{{cite web |title=Global Issues. Ageing |url=https://www.un.org/en/sections/issues-depth/ageing/ |lang=en |website=[[UN|UN.org]] |access-date=2021-03-09 |deadlink=yes |archive-date=2021-02-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210213090710/https://www.un.org/en/sections/issues-depth/ageing/}}</ref><ref name="gai">{{cite web |title=About Global Aging |website=Global Aging Institute |url=https://www.globalaginginstitute.org/about-gai/about-global-aging.html |lang=en |access-date=2021-03-09 |archive-date=2020-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200303050152/https://www.globalaginginstitute.org/about-gai/about-global-aging.html |deadlink=no }}</ref><ref name="Haseltine">{{cite web |title=Why Our World Is Aging |author=Haseltine, William A. |url=https://www.forbes.com/sites/williamhaseltine/2018/11/19/why-our-world-is-aging/ |lang=en |website=[[Forbes.com]] |date=2018-11-19 |access-date=2021-03-09 |archive-date=2020-11-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108172825/https://www.forbes.com/sites/williamhaseltine/2018/11/19/why-our-world-is-aging/ |deadlink=no }}</ref>. == Ҫакӑн пек пӑхӑр == * [[Тухӑҫ Азин историйӗ]] == Асӑрхавсем == {{Асӑрхавсем}} h5b8nreak9hpzweluu72hq4o4uav1q2 841322 841319 2024-11-24T21:30:30Z Max Tenche 25572 /* Асӑрхавсем */ 841322 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:East Asia (orthographic projection).svg|thumb|[[Ҫурҫӗр ҫурчӑмӑрӗ]] карттинчи Тухӑҫ Ази]] '''Тухӑҫ Ази''' (''Тухӑҫ Аҫи'', {{lang-zh|東亞, 东亚}}, {{lang-ko|동아시아}}, {{lang-ja|東アジア}}, {{lang-mn|Дорнод Ази}}) — [[Ази]]н тухӑҫ пайӗ, тӗнчери [[географи]], [[политика]], этнос-[[этеплӗх]] регионӗ. == Географи == Регион лаптӑкӗ — 11 839 074 км². Тухӑҫ Ази [[Лӑпкӑ океан]]ӑн [[Япони тинӗсӗ|Япон]], [[Тухӑҫ-Китай тинӗсӗ|Тухӑҫ-Китай]] тата [[Кӑнтӑр-Китай тинӗсӗ]]семпе юнашар вырнаҫнӑ. Регионти ҫӗр чӗтренӳ хастарлӑхӗ пысӑк. Тухӑҫ пайри климат - муссонлӑ, нӳрлӗ, час-часах [[тайфун]]па шыв илни. Тухӑҫ Азин океантан инҫетре вырнаҫнӑ [[Тибет]]ре тата [[Монголи]]ре хаяртарах климат. Регионти чи пысӑк патшалӑх - [[Китай Халӑх Республики]]. Тухӑҫ Азие кӗрекен патшалӑхсем: * {{ялавлани|Китай}} ** {{ялавлани|Гонконг}}, КХР ятарлӑ администрациллӗ районӗ ** {{ялавлани|Макао}}, КХР ятарлӑ администрациллӗ районӗ * {{ялавлани|Монголи}} * {{ялавлани|Япони}} * {{ялавлани|КХДР}} * {{ялавлани|Корей Республики}} * {{ялавлани|Китай Республики (Тайвань)}} Анчах физика-географиллӗ [[Монголи]], ҫурҫӗр-анӑҫ Китай ([[Синьцзян]], [[Тибет]], [[Шалти Монголи]], [[Цинхай]], анӑҫ [[Сычуань]], ҫурҫӗр [[Ганьсу]]) [[Вӑтам Ази]]е кӗреҫҫӗ. == Экономика == Регионти чи пысӑк экономикӑпа аталаннӑ [[КХР|Китайпа]] [[Япони]]. [[Китай Халӑх Республики]] час-часах аслӑ вӑй ({{lang-en|super power}}) пек палӑртать. [[Ази тигрӗсем]] текеннисем - [[Кӑнтӑр Корей]]пе [[Китай Республики|Тайвань]]. == Халӑх == Регион халӑх йышӗ - 1,618 миллиард ҫын, ку тӗнчен халӑх йышӗн 21,8% е пӗр пиллӗкмӗшӗ ытла. Региона [[Инди]] хыҫҫӑн тӗнчери чи халӑх йышлӑ ҫӗршыв кӗрет - Китай. Анчах халӑх кал-кал мар пурӑнать. Халӑх йышлӑхӗ чи пысӑк кӑнтӑр-тухӑҫ Китайра, Тайваньте, [[Корей ҫурутравӗ]]нче, Японире. Монголипе ӑнаҫ Китай халӑхпа кӑшт кӑна йышлӑ. === Этноспа тӗн === Тухӑҫ Азири чи пысӑк халӑхсем ку [[ханьсем]], [[Японсем|японсем]], [[корейсем]]. Тухӑҫ Азири [[Сино-Тибет чӗлхисем|китай-тибет]], [[Япон-Рюкю чӗлхисем|япон-рюкю]], [[Тĕрĕк чĕлхисем|тӗрӗк]] ([[Уйгур чĕлхи|уйгурла]] тата [[Казах чĕлхи|казахла]]), [[Монгол чĕлхисем|монгол]], [[Тай-Кадай чӗлхисем|тай-кадай]], [[Хмонг-Мьен чӗлхисем|мяо-яо]], [[Австронези чӗлхисем|австронези]] ([[Тайвань чӗлхисем]]) чӗлхе йышӗсем тата уйрӑмлатнӑ [[Корей чӗлхи|корейле]], [[Айну чĕлхи|айнула]] сарӑлнӑ. Регионта [[Конфуцилӗх|конфуцилӗх]], [[буддизм]], [[даосизм]], [[Синтоизм|синтоизм]], [[Христианлăх|христанлӑх]] пур === Халӑхӑн ватӑлни === Тухӑҫ Азин ҫӗршывӗсен халӑхӗ ([[Монголи]]сӗр) пур [[Ҫӗр]]те пек ([[Сахара|Сахарӑран]] кӑнтӑралла вырнаҫнӑ ҫӗршывсемсӗр) пӗтӗм тӗрчери ватӑлни процесӗнче пурӑнать, тата унпа чӗннӗ аталаннӑ ҫӗршывсенче демографи кризисӗпе, [[Европа|Европӑпа]] [[Кӑнтӑр-Тухӑҫ Ази]]н ([[Сингапур]] е [[Таиланд]] пек) ҫӗршывӗсен халӑхӗсем Ҫӗрти ватӑлнин шайӗ чи ҫӳллӗ. Анчах Европа ҫӗршывӗсенчен уйрӑлса тӑракан Ази ҫӗршывӗсенчи йывӑртарах иммиграци политикине пула вӗсен халӑхӗн ватӑлни чарӑнмасть<ref name="Infographic">{{cite web |title=Infographic on Global Population Trends |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2020/03/infographic-global-population-trends-picture.htm |lang=en |website=[[IMF|IMF.org]] |date=2020-03 |access-date=2021-03-09 |archive-date=2021-01-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210108152313/https://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2020/03/infographic-global-population-trends-picture.htm |deadlink=no }}</ref><ref name="Learner">{{cite web |url=https://commercialobserver.com/2020/03/japanification-global-deflation/ |lang=en |title=Japanification: Is Global Deflation Ahead? |author=Heidi Learner |website=Commercial Observer |date=2020-03-01 |access-date=2021-03-09 |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128204924/https://commercialobserver.com/2020/03/japanification-global-deflation/ |deadlink=no }}</ref><ref name="global_health">{{cite web |title=Global Health and Aging |lang=en |website=[[WHO|WHO.int]] |url=https://www.who.int/ageing/publications/global_health.pdf |date=2011-10 |accessdate=2021-03-09 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116063301/https://www.who.int/ageing/publications/global_health.pdf |deadlink=no }}</ref><ref name="Highlights">{{cite web |url=https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WorldPopulationAgeing2019-Highlights.pdf |title=World Population Ageing 2019 Highlights |lang=en |website=[[UN|UN.org]] |date=2019 |access-date=2021-03-09 |archive-date=2020-12-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201210104700/https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WorldPopulationAgeing2019-Highlights.pdf |deadlink=no }} {{ISBN|978-921148325-3}}</ref><ref name="ageing">{{cite web |title=Global Issues. Ageing |url=https://www.un.org/en/sections/issues-depth/ageing/ |lang=en |website=[[UN|UN.org]] |access-date=2021-03-09 |deadlink=yes |archive-date=2021-02-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210213090710/https://www.un.org/en/sections/issues-depth/ageing/}}</ref><ref name="gai">{{cite web |title=About Global Aging |website=Global Aging Institute |url=https://www.globalaginginstitute.org/about-gai/about-global-aging.html |lang=en |access-date=2021-03-09 |archive-date=2020-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200303050152/https://www.globalaginginstitute.org/about-gai/about-global-aging.html |deadlink=no }}</ref><ref name="Haseltine">{{cite web |title=Why Our World Is Aging |author=Haseltine, William A. |url=https://www.forbes.com/sites/williamhaseltine/2018/11/19/why-our-world-is-aging/ |lang=en |website=[[Forbes.com]] |date=2018-11-19 |access-date=2021-03-09 |archive-date=2020-11-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108172825/https://www.forbes.com/sites/williamhaseltine/2018/11/19/why-our-world-is-aging/ |deadlink=no }}</ref>. == Ҫакӑн пек пӑхӑр == * [[Тухӑҫ Азин историйӗ]] == Асӑрхавсем == {{Асӑрхавсем}} {{Тĕнче регионĕсем}} [[Категори:Тухӑҫ Ази]] 3sae4ovbz2p5spgkscrhp9pfxrqofs8 841328 841322 2024-11-24T21:44:45Z Max Tenche 25572 841328 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:East Asia (orthographic projection).svg|thumb|200px|[[Ҫурҫӗр ҫурчӑмӑрӗ]] карттинчи Тухӑҫ Ази]] '''Тухӑҫ Ази''' (''Тухӑҫ Аҫи'', {{lang-zh|東亞, 东亚}}, {{lang-ko|동아시아}}, {{lang-ja|東アジア}}, {{lang-mn|Дорнод Ази}}) — [[Ази]]н тухӑҫ пайӗ, тӗнчери [[географи]], [[политика]], этнос-[[этеплӗх]] регионӗ. == Географи == Регион лаптӑкӗ — 11 839 074 км². Тухӑҫ Ази [[Лӑпкӑ океан]]ӑн [[Япони тинӗсӗ|Япон]], [[Тухӑҫ-Китай тинӗсӗ|Тухӑҫ-Китай]] тата [[Кӑнтӑр-Китай тинӗсӗ]]семпе юнашар вырнаҫнӑ. Регионти ҫӗр чӗтренӳ хастарлӑхӗ пысӑк. Тухӑҫ пайри климат - муссонлӑ, нӳрлӗ, час-часах [[тайфун]]па шыв илни. Тухӑҫ Азин океантан инҫетре вырнаҫнӑ [[Тибет]]ре тата [[Монголи]]ре хаяртарах климат. Регионти чи пысӑк патшалӑх - [[Китай Халӑх Республики]]. Тухӑҫ Азие кӗрекен патшалӑхсем: * {{ялавлани|Китай}} ** {{ялавлани|Гонконг}}, КХР ятарлӑ администрациллӗ районӗ ** {{ялавлани|Макао}}, КХР ятарлӑ администрациллӗ районӗ * {{ялавлани|Монголи}} * {{ялавлани|Япони}} * {{ялавлани|КХДР}} * {{ялавлани|Корей Республики}} * {{ялавлани|Китай Республики (Тайвань)}} Анчах физика-географиллӗ [[Монголи]], ҫурҫӗр-анӑҫ Китай ([[Синьцзян]], [[Тибет]], [[Шалти Монголи]], [[Цинхай]], анӑҫ [[Сычуань]], ҫурҫӗр [[Ганьсу]]) [[Вӑтам Ази]]е кӗреҫҫӗ. == Экономика == Регионти чи пысӑк экономикӑпа аталаннӑ [[КХР|Китайпа]] [[Япони]]. [[Китай Халӑх Республики]] час-часах аслӑ вӑй ({{lang-en|super power}}) пек палӑртать. [[Ази тигрӗсем]] текеннисем - [[Кӑнтӑр Корей]]пе [[Китай Республики|Тайвань]]. == Халӑх == Регион халӑх йышӗ - 1,618 миллиард ҫын, ку тӗнчен халӑх йышӗн 21,8% е пӗр пиллӗкмӗшӗ ытла. Региона [[Инди]] хыҫҫӑн тӗнчери чи халӑх йышлӑ ҫӗршыв кӗрет - Китай. Анчах халӑх кал-кал мар пурӑнать. Халӑх йышлӑхӗ чи пысӑк кӑнтӑр-тухӑҫ Китайра, Тайваньте, [[Корей ҫурутравӗ]]нче, Японире. Монголипе ӑнаҫ Китай халӑхпа кӑшт кӑна йышлӑ. === Этноспа тӗн === Тухӑҫ Азири чи пысӑк халӑхсем ку [[ханьсем]], [[Японсем|японсем]], [[корейсем]]. Тухӑҫ Азири [[Сино-Тибет чӗлхисем|китай-тибет]], [[Япон-Рюкю чӗлхисем|япон-рюкю]], [[Тĕрĕк чĕлхисем|тӗрӗк]] ([[Уйгур чĕлхи|уйгурла]] тата [[Казах чĕлхи|казахла]]), [[Монгол чĕлхисем|монгол]], [[Тай-Кадай чӗлхисем|тай-кадай]], [[Хмонг-Мьен чӗлхисем|мяо-яо]], [[Австронези чӗлхисем|австронези]] ([[Тайвань чӗлхисем]]) чӗлхе йышӗсем тата уйрӑмлатнӑ [[Корей чӗлхи|корейле]], [[Айну чĕлхи|айнула]] сарӑлнӑ. Регионта [[Конфуцилӗх|конфуцилӗх]], [[буддизм]], [[даосизм]], [[Синтоизм|синтоизм]], [[Христианлăх|христанлӑх]] пур === Халӑхӑн ватӑлни === Тухӑҫ Азин ҫӗршывӗсен халӑхӗ ([[Монголи]]сӗр) пур [[Ҫӗр]]те пек ([[Сахара|Сахарӑран]] кӑнтӑралла вырнаҫнӑ ҫӗршывсемсӗр) пӗтӗм тӗрчери ватӑлни процесӗнче пурӑнать, тата унпа чӗннӗ аталаннӑ ҫӗршывсенче демографи кризисӗпе, [[Европа|Европӑпа]] [[Кӑнтӑр-Тухӑҫ Ази]]н ([[Сингапур]] е [[Таиланд]] пек) ҫӗршывӗсен халӑхӗсем Ҫӗрти ватӑлнин шайӗ чи ҫӳллӗ. Анчах Европа ҫӗршывӗсенчен уйрӑлса тӑракан Ази ҫӗршывӗсенчи йывӑртарах иммиграци политикине пула вӗсен халӑхӗн ватӑлни чарӑнмасть<ref name="Infographic">{{cite web |title=Infographic on Global Population Trends |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2020/03/infographic-global-population-trends-picture.htm |lang=en |website=[[IMF|IMF.org]] |date=2020-03 |access-date=2021-03-09 |archive-date=2021-01-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210108152313/https://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2020/03/infographic-global-population-trends-picture.htm |deadlink=no }}</ref><ref name="Learner">{{cite web |url=https://commercialobserver.com/2020/03/japanification-global-deflation/ |lang=en |title=Japanification: Is Global Deflation Ahead? |author=Heidi Learner |website=Commercial Observer |date=2020-03-01 |access-date=2021-03-09 |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128204924/https://commercialobserver.com/2020/03/japanification-global-deflation/ |deadlink=no }}</ref><ref name="global_health">{{cite web |title=Global Health and Aging |lang=en |website=[[WHO|WHO.int]] |url=https://www.who.int/ageing/publications/global_health.pdf |date=2011-10 |accessdate=2021-03-09 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116063301/https://www.who.int/ageing/publications/global_health.pdf |deadlink=no }}</ref><ref name="Highlights">{{cite web |url=https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WorldPopulationAgeing2019-Highlights.pdf |title=World Population Ageing 2019 Highlights |lang=en |website=[[UN|UN.org]] |date=2019 |access-date=2021-03-09 |archive-date=2020-12-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201210104700/https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WorldPopulationAgeing2019-Highlights.pdf |deadlink=no }} {{ISBN|978-921148325-3}}</ref><ref name="ageing">{{cite web |title=Global Issues. Ageing |url=https://www.un.org/en/sections/issues-depth/ageing/ |lang=en |website=[[UN|UN.org]] |access-date=2021-03-09 |deadlink=yes |archive-date=2021-02-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210213090710/https://www.un.org/en/sections/issues-depth/ageing/}}</ref><ref name="gai">{{cite web |title=About Global Aging |website=Global Aging Institute |url=https://www.globalaginginstitute.org/about-gai/about-global-aging.html |lang=en |access-date=2021-03-09 |archive-date=2020-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200303050152/https://www.globalaginginstitute.org/about-gai/about-global-aging.html |deadlink=no }}</ref><ref name="Haseltine">{{cite web |title=Why Our World Is Aging |author=Haseltine, William A. |url=https://www.forbes.com/sites/williamhaseltine/2018/11/19/why-our-world-is-aging/ |lang=en |website=[[Forbes.com]] |date=2018-11-19 |access-date=2021-03-09 |archive-date=2020-11-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108172825/https://www.forbes.com/sites/williamhaseltine/2018/11/19/why-our-world-is-aging/ |deadlink=no }}</ref>. == Ҫакӑн пек пӑхӑр == * [[Тухӑҫ Азин историйӗ]] == Асӑрхавсем == {{Асӑрхавсем}} {{Тĕнче регионĕсем}} [[Категори:Тухӑҫ Ази]] 7fimiz2bjyuvpasmffflx06n96k312e 0 122706 841320 2024-11-24T21:24:13Z Max Tenche 25572 [[Тухӑҫ Ази]] ҫине куҫарни 841320 wikitext text/x-wiki #redirect [[Тухӑҫ Ази]] 2kbglzz2dibdyapm5drdkfhenpzjzyw 0 122707 841323 2024-11-24T21:35:37Z Max Tenche 25572 [[Малти Ази]] ҫине куҫарни 841323 wikitext text/x-wiki #redirect [[Малти Ази]] 2qxw18zzi3noae0zof1p6pgjbxhsr9w 0 122708 841324 2024-11-24T21:37:56Z Max Tenche 25572 [[Тухӑҫ Ази]] ҫине куҫарни 841324 wikitext text/x-wiki #redirect [[Тухӑҫ Ази]] 2kbglzz2dibdyapm5drdkfhenpzjzyw 0 122709 841325 2024-11-24T21:38:51Z Max Tenche 25572 [[Тухӑҫ Ази]] ҫине куҫарни 841325 wikitext text/x-wiki #redirect [[Тухӑҫ Ази]] 2kbglzz2dibdyapm5drdkfhenpzjzyw 14 122710 841327 2024-11-24T21:44:22Z Max Tenche 25572 Ҫӗнӗ страница: «[[Ӳкерчĕк:East Asia (orthographic projection).svg|thumb|300px]] {{commonscat|Eastern Asia}} {{catmain}} [[Категори:Ази географийĕ| ]] [[Категори:Ази регионĕсем]]» 841327 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:East Asia (orthographic projection).svg|thumb|300px]] {{commonscat|Eastern Asia}} {{catmain}} [[Категори:Ази географийĕ| ]] [[Категори:Ази регионĕсем]] 5z9yap5anq69y08pb87l07rn8vxgifp 841329 841327 2024-11-24T21:46:20Z Max Tenche 25572 [[Категори:Тухăç Ази]] ҫине куҫарни 841329 wikitext text/x-wiki #redirect [[Категори:Тухăç Ази]] eddr9tbixb2s2kveoaiwz359ukofuqm 11 122711 841331 2024-11-24T21:50:49Z Max Tenche 25572 /* Вӑта Тухӑҫ */ ҫӗнӗ тема 841331 wikitext text/x-wiki == Вӑта Тухӑҫ == Ази разделӗнче вырнаҫнӑ "Вӑта Тухӑҫ" мӗн пӗлтерет, ӑнланаймастӑп. Кам пӗлет, калаймастӑр-и? Унӑн вырӑс эквивалентне тупаймарӑм. [[Хутшăнакан:Max Tenche|Max Tenche]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Max Tenche|сӳтсе явни]]) 21:50, 24 Чӳк уйӑхӗн 2024 (UTC) 0tdoh9ett33zpwothpsaqhlyvupz12z 0 122712 841333 2024-11-25T01:21:11Z Ellodanis5 17302 Ҫӗнӗ страница: «{{Пĕлтерĕшсем|Колибри (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Карликла колибри | image file = DRbirds Mellisuga minima 2.jpg | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Mellisuga helenae | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Карликла колибри'''<ref name="а"> Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный слов...» 841333 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Колибри (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Карликла колибри | image file = DRbirds Mellisuga minima 2.jpg | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Mellisuga helenae | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Карликла колибри'''<ref name="а"> Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Птицы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский / Под общ. ред. акад. В. Е. Соколова. — М.: Русский язык, РУССО, 1994. — С. 165. — 2030 экз. — ISBN 5-200-00643-0</ref><ref name="а"/> ({{lang-la|Mellisuga minima}}), — птица из семейства [[колибри]] ямахатри Mellisuga ретри вĕçенкайăк. Чи пĕчĕк вĕçенкайăксенчен пĕри. Унтан та пĕчĕкреххи [[Колибри-хурт-хăмăр]] ({{lang-la|Mellisuga helenae}}) çеç. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} {{Тулаш каçăсем}} [[Категори:Колибрисем]] [[Категори:Варринчи Америкăри вĕçенкайăксем]] [[Категори:Кариб утравĕсенчи вĕçенкайăксем]] [[Категори:1758-мĕш çулта çырса кăтартнă чĕрчунсем]] [[Категори:Колибри]] 8avun53kkb8nr872vug4cqdfu1p7lmx 0 122713 841336 2024-11-25T08:19:07Z Ellodanis5 17302 Ҫӗнӗ страница: « {{Taxobox | name = Банкива джунгли чăххи | image file = Red junglefowl hm.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Gallus gallus | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Банкива джунгли чăххи'''<ref>Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Пт...» 841336 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Банкива джунгли чăххи | image file = Red junglefowl hm.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Gallus gallus | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Банкива джунгли чăххи'''<ref>Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Птицы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский / Под общ. ред. акад. В. Е. Соколова. — М.: Русский язык, РУССО, 1994. — С. 468. — 2030 экз. — ISBN 5-200-00643-0.</ref>, е, хăш чухне, '''''банкива автанĕ'''''<ref>И. И. Акимушкин. Птицы. // Мир животных. Птицы. Рыбы, земноводные и пресмыкающиеся. — 1989. — 466 с.</ref> ({{lang-la|Gallus gallus}}; ранее — {{lang-la|Gallus bankiva}}), — типовой [[Биологический вид|вид]] в [[род (биология)|роде]] [[Джунглевые куры|джунглевых кур]] (''Gallus'') и в [[отряд (биология)|отряде]] [[Курообразные|курообразных]] (Galliformes), дико живущий в [[Юго-Восточная Азия|Юго-Восточной Азии]], от которого, вероятно, происходят [[Курица|домашние куры]]. == Çавăн пекех == * [[Чăх]] * [[Автан]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * {{ВТ-ЭСБЕ|Банкивский петух}} * Банкивский петух // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. * Delacour J. Pheasants of the World. — L., 1951. (акăлч.) == Каçăсем == * [https://web.archive.org/web/20060912184501/http://filin.vn.ua/birds/phasianinae.htm#gallus ''Gallus gallus''] в Иллюстрированной энциклопедии животных [http://filin.vn.ua/index.html «Филин»] ([[Украина]]). {{webarchive|https://web.archive.org/web/20060912184501/http://filin.vn.ua/birds/phasianinae.htm#gallus|2006-09-12}} {{Тулаш каçăсем}} [[Категори:Джунгли чăххисем]] [[Категори:1758-мĕш султа çырса кăтартнă чĕрчунсем]] [[Категори:Азири вĕçенкайăксем]] [[Категори:Океанири вĕçенкайăксем]] h55bhsqsvfdptvow12gp8pmezupe57r 841337 841336 2024-11-25T08:25:58Z Ellodanis5 17302 841337 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Банкива джунгли чăххи | image file = Red junglefowl hm.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Gallus gallus | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Банкива джунгли чăххи'''<ref>Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Птицы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский / Под общ. ред. акад. В. Е. Соколова. — М.: Русский язык, РУССО, 1994. — С. 468. — 2030 экз. — ISBN 5-200-00643-0.</ref>, е, хăш чухне, '''''банкива автанĕ'''''<ref>И. И. Акимушкин. Птицы. // Мир животных. Птицы. Рыбы, земноводные и пресмыкающиеся. — 1989. — 466 с.</ref> ({{lang-la|Gallus gallus}}; унччен — {{lang-la|Gallus bankiva}}), — [[чăх евĕрлисем|чăх евĕрлисем]] (Galliformes) [[урта (биологи)|отрядри]] [[джунгли чăххи]] (''Gallus'') [[рет (биологи)|кăкри]] курăмла тĕс, [[Кăантăр-Хĕвелтухăç Ази]]ре тискеррĕн пурăнаканскер, унтан килти чăхăн форми пулса кайнă теççĕ. == Çавăн пекех == * [[Чăх]] * [[Автан]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * {{ВТ-ЭСБЕ|Банкивский петух}} * Банкивский петух // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. * Delacour J. Pheasants of the World. — L., 1951. (акăлч.) == Каçăсем == * [https://web.archive.org/web/20060912184501/http://filin.vn.ua/birds/phasianinae.htm#gallus ''Gallus gallus''] в Иллюстрированной энциклопедии животных [http://filin.vn.ua/index.html «Филин»] ([[Украина]]). {{webarchive|https://web.archive.org/web/20060912184501/http://filin.vn.ua/birds/phasianinae.htm#gallus|2006-09-12}} {{Тулаш каçăсем}} [[Категори:Джунгли чăххисем]] [[Категори:1758-мĕш султа çырса кăтартнă чĕрчунсем]] [[Категори:Азири вĕçенкайăксем]] [[Категори:Океанири вĕçенкайăксем]] gbxselyhe5er887sodl5qbdio7fsehj